You are on page 1of 137

T.C.

DOKUZ EYLL NVERSTES SOSYAL BLMLER ENSTTS LETME ANABLM DALI FNANSMAN PROGRAMI YKSEK LSANS TEZ

ELEMENTER ALANLARDA FAALYET GSTEREN SGORTA RKETLERNDE FNANSAL TABLO ANALZLER VE BR UYGULAMA

Melek Tan LESKAY

Danman Yrd. Do. Dr. E. Yasemin YENBOY


2010

YEMN METN Yksek Lisans Tezi olarak sunduum Elementer Alanlarda Faaliyet Gsteren Sigorta irketlerinde Finansal Tablo Analizleri ve Bir Uygulama adl almann, tarafmdan, bilimsel ahlak ve geleneklere aykr decek bir yardma bavurmakszn yazldn ve yararlandm eserlerin kaynakada gsterilenlerden olutuunu, bunlara atf yaplarak yararlanlm olduunu belirtir ve bunu onurumla dorularm.

15.04.2010 Melek Tan LESKAY

ii

YKSEK LSANS TEZ SINAV TUTANAI rencinin Ad ve Soyad : Melek Tan LESKAY Anabilim Dal : letme Program : Finansman Tez Konusu : Elementer Alanlarda Faaliyet Gsteren Sigorta irketlerinde Finansal Tablo Analizleri ve Bir Uygulama Snav Tarihi ve Saati : Yukarda kimlik bilgileri belirtilen renci Sosyal Bilimler Enstitsnn .. tarih ve . sayl toplantsnda oluturulan jrimiz tarafndan Lisansst Ynetmeliinin 18. maddesi gereince yksek lisans tez snavna alnmtr. Adayn kiisel almaya dayanan tezini . dakikalk sre iinde savunmasndan sonra jri yelerince gerek tez konusu gerekse tezin dayana olan Anabilim dallarndan sorulan sorulara verdii cevaplar deerlendirilerek tezin, BAARILI OLDUUNA DZELTLMESNE REDDNE ile karar verilmitir. * ** OY BRL OY OKLUU

Jri tekil edilmedii iin snav yaplamamtr. renci snava gelmemitir. * Bu halde adaya 3 ay sre verilir. ** Bu halde adayn kayd silinir. *** Bu halde snav iin yeni bir tarih belirlenir.

*** **

Tez burs, dl veya tevik programlarna (Tba, Fulbright vb.) aday olabilir. Tez mevcut hali ile baslabilir. Tez gzden geirildikten sonra baslabilir. Tezin basm gereklilii yoktur. JR YELER Baarl Dzeltme Dzeltme Dzeltme Red Red Red

Evet MZA

... .......... .

Baarl ... Baarl

iii

ZET Yksek Lisans Tezi Elementer Alanlarda Faaliyet Gsteren Sigorta irketlerinde Finansal Tablo Analizleri ve Bir Uygulama Melek Tan LESKAY Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler Enstits letme Anabilim Dal Finansman Program

Finansal analiz, bir iletmenin bilano ve gelir tablosundaki geni rakam kmesi arasnda anlaml ilikiler kurarak bir takm zet sonular karan ve bu sonular nda iletmenin finansman konusundaki sorunlarn veya artlarn ortaya koyan bir analiz eklidir. Her kii veya kurulu kendi karlar dorultusunda finansal analizin belirli verileriyle ilgilenebilir. Sigorta irketleri ile ilgilenebilecek sigortallar, yatrmclar, alacakllar dnda devlet de sigorta irketlerinin deme ykmllklerini yerine getirmesi ve sigortallar madur etmemesi amacyla sigorta irketlerinin finansal analiziyle ilgilenmektedir. Bu almada sigorta irketlerinin bilano ve gelir tablolar ayrntl bir ekilde incelenecek ve bu tablolar zerinde yaplacak finansal analiz teknikleri ele alnacaktr. blmden oluan bu almann birinci blmnde gemiten bugne sigortaclk tarihi, sigortacln temel kavramlar, sigorta trleri ve lkemiz ve dnyadaki sigorta sektrne ilikin genel bilgiler yer almaktadr.

iv

kinci blmde sigorta irketlerinin dzenlemek zorunda olduklar finansal tablolara ve bu finansal tablolardan yararlanlarak yaplan finansal analiz yntemlerine deinilecektir. Uygulama blm olan nc ve son blmde ise elemanter sigorta sektrnde faaliyet gsteren bir irketin bilano ve gelir tablosundan yararlanlarak finansal analiz uygulamas yaplacaktr. Anahtar Kelimeler: Sigorta, Sigortaclk, Elementer Sigorta irketleri, Finansal Analiz, Analiz Uygulamas

ABSTRACT Master Thesis Analysis of Financial Statements in Elemantary Insurance Companies By An Application Melek Tan Leskay

Dokuz Eyll University Institute of Social Sciences Department Business Administration Finance Program

Financial analysis is the deduction of large groups of parameters found in a company s balance sheet and income statement then in the light of this expressive relations of the parameters, introducing financially positive and negative sides of the company.

Every company or people could be interested in the results of a financial analysis in accordance with their benefits. The financial analysis of insurance companies normally attract the attention of insurance holders, investors, creditors and also government. The aim of the government is controlling the insurance companies ability to pay in order to provide insurance holders against damnificiation.

In this study,

balance sheet and income statement of the insurance

companies explained in detail and then the methods of financial analysis on these statements wil be told. This study consists of three chapters. In the first chapter of the study, the history of insurance trade from past to present, basic concepts of insurance trade, types of insurance and general sector datas about insurance will be told.

In the second part of the chapter, the financial statements which have to be prepared by insurance companies and the types of financial analysis formed by using the parameters of these financial tables will be told. In the third vi

chapter, financial analysis will be applied to a company which is active in the elemantary insurance sector by using its balance sheet and income statement.

Key Words: Insurance, Insurance Business, Elementary Insurance Companies, Financial Analysis, Application of Analysis

vii

ELEMENTER ALANLARDA FAALYET GSTEREN SGORTA RKETLERNDE FNANSAL TABLO ANALZLER VE BR UYGULAMA

YEMN METN........................................................................................................................ii TUTANAK ...............................................................................................................................iii ZET ........................................................................................................................................ iv ABSTRACT ............................................................................................................................. vi NDEKLER......................................................................................................................viii KISALTMALAR ....................................................................................................................xii TABLOLAR...........................................................................................................................xiii EKLER ................................................................................................................................... xiv GR....................................................................................................................................... xv

BRNC BLM SGORTACILIK: GELM VE EKONOMK ETKLER 1.1. SGORTANIN TANIMI, LEVLER, EKONOMK VE SOSYAL ETKLER...... 1 1.1.1. Sigortann Topluma Ekonomik ve Sosyal Etkileri ....................................................... 3 1.1.2. Sigortann Salad Dsallklar ve Yararlar................................................................ 3 1.1.3. Sigortann Getirmi Olduu Ekonomik Ykler............................................................. 6 1.2. SGORTACILIIN TARHSEL GELM ................................................................ 7 1.2.1. Dnya da Sigortaclk Tarihi ....................................................................................... 7 1.2.2. Trkiye de Sigortaclk Tarihi .................................................................................... 10 1.3. TEMEL SGORTACILIK LKELER......................................................................... 17 1.3.1. Mutlak yi Niyet lkesi ................................................................................................ 17 1.3.2. Sigortalanabilir kar lkesi ........................................................................................ 17 1.3.3. Tazminat lkesi ............................................................................................................ 17 1.3.4. Yakn Neden lkesi ...................................................................................................... 18 viii

1.3.5. Rcu lkesi................................................................................................................... 18 1.4. SGORTA DALLARI ..................................................................................................... 19 1.4.1. Hayat D (Elementer) Sigortalar ............................................................................... 19 1.4.1.1. Kaza Sigortalar ..................................................................................................... 19 1.4.1.2. Mhendislik Sigortalar ......................................................................................... 21 1.4.1.3. Yangn Sigortalar ................................................................................................. 22 1.4.1.4. Salk Sigortalar ................................................................................................... 22 1.4.1.5. Nakliyat Sigortalar................................................................................................ 24 1.4.1.6. Zirai Sigortalar....................................................................................................... 24 1.4.2. Hayat Sigortalar.......................................................................................................... 25 1.5. SGORTA ARACILARI................................................................................................. 26 1.5.1. Acente.......................................................................................................................... 26 1.5.2. Prodktr ..................................................................................................................... 26 1.5.3. Broker .......................................................................................................................... 27 1.6. SGORTA EKSPER ...................................................................................................... 27 1.7. SGORTA RKETLERNDE RSKN DAITILMASI .......................................... 27 1.7.1. Blmeli Reasrans Anlamas ................................................................................. 29 1.7.2. Blmeli Olmayan Reasrans Anlamas.................................................................. 29 1.7.3. Koasrans .................................................................................................................... 30 1.8. TRKYEDE VE DNYADA SGORTA SEKTRNN PRM RETM ..... 30 1.8.1. Prim retimlerine Ulusal Boyutta Bak..................................................................... 31 1.8.2. Dnya Genelinde Prim retimleri............................................................................... 36

ix

KNC BLM ELEMENTER SGORTA RKETLERNCE DZENLENEN FNANSAL TABLOLAR VE KULLANILAN BALICA FNANSAL ANALZ TEKNKLER

2.1. ELEMENTER SGORTA RKETLERNCE DZENLENEN FNANSAL TABLOLAR............................................................................................................................ 40 2.2. SGORTA RKETLERNDE BLANO................................................................... 41 2.2.1. Bilano Hesap Gruplar ............................................................................................... 43 2.2.1.1. Varlklar................................................................................................................. 43 2.2.1.2. Ykmllkler....................................................................................................... 46 2.2.1.3. zsermaye ............................................................................................................. 48 2.2.2. Sigorta irketlerinin Bilanolarnn Farkllklar......................................................... 49 2.3. SGORTA RKETLERNDE GELR TABLOSU .................................................. 51 2.4. SGORTA RKETLERNCE DZENLENEN DER FNANSAL TABLOLAR VE FNANSAL RAPORLAR ........................................................................ 53 2.5. ELEMENTER SGORTA RKETLERNN FNANSAL TABLO ANALZLER......................................................................................................................... 54 2.5.1. Karlatrmal Analiz.................................................................................................. 56 2.5.2. Dikey Analiz................................................................................................................ 57 2.5.3. Oran Analizi ................................................................................................................ 58 2.5.3.1. Sermaye Yeterliliine likin Oranlar....................................................................... 60 2.5.3.2. Aktif Kalitesi ve Likiditeye likin Oranlar.............................................................. 62 2.5.3.3. Faaliyet Oranlar ....................................................................................................... 65 2.5.3.4. Krllk Oranlar ....................................................................................................... 66 2.5.4. Sermaye Yeterliliinin llmesi ............................................................................... 70

NC BLM RNEK BR ELEMENTER SGORTA RKETNN FNANSAL ANALZ SONULARI 3.1. RNEK RKETN TANITIMI VE FNANSAL TABLOLARI ............................. 75 3.2. RNEK RKET N SERMAYE YETERLL ANALZ ............................... 82 3.3. DKEY VE KARILATIRMALI ANALZ SONULARININ DEERLENDRLMES ...................................................................................................... 85 3.4. ORAN ANALZ SONULARININ DEERLENDRLMES.............................. 103 SONU .................................................................................................................................. 106 KAYNAKLAR ...................................................................................................................... 108 EKLER .................................................................................................................................. 112

xi

KISALTMALAR

KHK GSYH SMK TBMM SDK UFRS KMA TSRB EGM

: Kanun Hkmnde Kararname : Gayri Safi Yurt i Hasla : Sigorta Murakebe Kanunu : Trkiye Byk Millet Meclisi : Sigorta Denetleme Kurulu : Uluslar Aras Finansal Raporlama Standartlar : Karayollar Motorlu Aralar : Trkiye Sigorta ve Reasrans irketleri Birlii : Emeklilik Gzetim Merkezi

xii

TABLOLAR

Tablo 1 : Hayat D Alanlarda Toplam Prim retimi....................................... 32 Tablo 2 : Hayat D Alanlarda retim Dalm ................................................ 33 Tablo 3 : Hayat Alannda Toplam Prim retimi................................................ 33 Tablo 4 : X Sigorta A.. Bilanosu ....................................................................... 76 Tablo 5 : X Sigorta A.. Gelir Tablosu ................................................................ 80 Tablo 6 : Sigorta irketleri in Sermaye Yeterlilii Tablosu (Birinci Ynteme Gre)......................................................................................................... 82 Tablo 7 : X Sigorta A.. Dikey Analiz Sonular (Grup Yzdesi)..................... 86 Tablo 8 : X Sigorta A.. Dikey Analiz Sonular (Aktif-Pasif Yzdesi) ........... 90 Tablo 9 : X Sigorta A.. Gelir Tablosu Dikey Analiz Sonular........................ 94 Tablo 10 : X Sigorta A.. Karlatrmal Analiz Sonular ................................ 95 Tablo 11 : X Sigorta A.. Karlatrmal Analiz (Deiim Kaynaklar)............ 97 Tablo 12 : X Sigorta A.. Gelir Tablosu Karlatrmal Analiz Sonular........ 98 Tablo 13 : X Sigorta A.. Oran Analizi Sonular .............................................. 103

xiii

EKLER

Ek 1: Aktif Riski Risk Arlklar.........................................................................114 Ek 2: Muallak Tazminat Karlklar Risk Arlklar.......................................115 Ek 3: Yazm Riski Risk Arlklar.......................................................................116 Ek 4: Ayrntl Solo Bilano...................................................................................117 Ek 5: Ayrntl Gelir Tablosu................................................................................122

xiv

GR Gnmzde sanayi alannda yaanan byk gelimelerin yan sra hizmet sektr de ok nemli gelimeler kaydetmeye balamtr. Hizmet sektr adeta bir lkenin uygarlk sembol haline gelmitir. Bir lkede hizmet sektr ne kadar gelimise o lkenin refah ve yaam standartlarnn da hizmet sektrne paralel olarak gelitiini syleyebilmek mmkndr. Sigortaclk hizmet sektrnn en nemli alt sektrlerinden biridir. Hizmet sektrndeki gelimeler sigortacl gnmzde ok nemli bir sektr durumuna getirmitir. Sigorta sektr hem gvenli yatrm ve ticaret yapmaya olanak vermesi bakmndan ve hem finans piyasalarna fon salama ilevi asndan salad yararlar ve dsallklar ile toplumsal yaamda nemli bir yer kazanmtr. lkemizin de sigorta irketlerinin salad yararlar ve dsallklardan en st dzeyde yararlanmas iin ncelikle sigorta irketlerinin ilevlerini tam verimlilikle gerekletirmesi gerekmektedir. Bunun iin sigorta irketlerinin gl bir finansman yapsna sahip olmas gerekmektedir. Bu amala Hazine Mstearl, yaynlad genelgelerle sigorta irketlerine bir takm finansal analizleri ve bu analizler sonucunda elde edilen verileri aklamay zorunlu klmtr. Sigorta irketleri belirli dnemlerde finansal analizler yapmakta ve bunlar kamuoyu ile paylamaktadr. Bu almada ilk olarak genel anlamda sigorta sektr hakknda bilgi verilecek, daha sonra sigorta irketlerinin finansal tablolar ve bu tablolara uygulanan analiz teknikleri anlatldktan sonra bu analiz tekniklerine bal olarak bir uygulama almas yaplacaktr.

xv

BRNC BLM SGORTACILIK: GELM VE EKONOMK ETKLER 1.1. SGORTANIN TANIMI, LEVLER, EKONOMK VE SOSYAL ETKLER Kiiler ve toplumlar gnlk hayatta birok riskle kar karyadrlar. Karlalan bu riskleri ekonomik sonular ortaya karan ve ekonomik sonular ortaya karmayan riskler olarak ikiye ayrmak olanakldr. Ekonomik sonular ortaya karan riskler, speklatif riskler ve saf risklerdir. Speklatif riskte kazanma, kaybetme veya deiiklik olmama olaslklar sz konusudur1. Bu tr riskler eitli finansal aralarla ynetilebilir. Saf riskler ise bir olayn meydana gelmesi halinde, zararn ortaya kt veya kmad riskler olarak tanmlanrlar. Speklatif risklerden farkl olarak saf riskler sigorta ile ynetilmektedir. Sigortaclk, en basit anlamda, belirli bir prim karlnda, meydana gelebilecek bir kaybn riskinin, yazl bir anlama erevesinde sigortacya devredilmesidir. Bu yazl anlamaya polie denmektedir. Amerikan Risk ve Sigorta Birliinin sigorta terminolojisi komisyonu, sigorta kavramn, tesadfi risklerin belirli bir anlama karlnda sigorta irketine devredilmesi ve bu riskler meydana geldiinde bu maddi kaybn sigortalya denmesi veya meydana gelen olayla ilgili sigortalya bu riskle ilgili hizmetlerin verilmesi olarak tanmlamaktadr2. 29.06.1956 tarihinde kabul edilen 6762 numaral Trk Ticaret Kanununun 1263. maddesinde ise sigortaclk aadaki gibi tanmlanmtr:

Ali Utku Atalay, Avrupa Birlii Perspektifiyle Hizmetlerin Serbest Dolam Kapsamnda Trk Sigortaclk Sektrnn Deerlendirilmesi, Avrupa Birlii Genel Sekreterlii Yayn, Ankara 2004, s. 19. 2 George E. Rejda, Principles of Risk Management and Insurance, Addison-Wesley, Boston 2008, s. 18.

Sigorta bir akittir ki bununla sigortac bir prim karlnda dier bir kimsenin para ile llebilir bir menfaatini halele uratan bir tehlikenin (Bir rizikonun) meydana gelmesi halinde tazminat vermeyi yahut bir veya birka kimsenin hayat mddetleri sebebiyle veya hayatlarnda meydana gelen belli birtakm hdiseler dolaysyla bir para demeyi veya sair edalarda bulunmay zerine alr. Sigorta kavram drt temel unsura dayaldr: Riskin Datlmas: Sigortann mantndaki temel kavram risklerin olabildiince geni bir kitleye datlmasdr. Riskler, bireyler ve toplumlar arasnda ne kadar etkin datlrsa meydana gelecek bir felakette ortaya kacak ykm o derecede azalacaktr. Saysal bir rnek vermek gerekirse; bir blgede her biri 100.000 TL deerinde 200 adet hane bulunmakta ve bu blgede her yl ortalama bir ev tamamen yanmaktadr. Bu durumda blgede her yl 200 kii 100.000 TLlik riski tamakta ve bir yangn meydana geldiinde evi yanan kiinin kayb 100.000 TL olmaktadr. Ayn blgede, bir uygulama yaplp herkesten evi yanan kiiye verilmek zere 500 TL toplansa, bu durumda oradaki tm kiiler bir yl boyunca sadece 500 TLlik bir risk tayacak, ayn zamanda evi yanan kiinin kayb da sadece 500 TL olacaktr. Grld gibi risk datldnda kii bana tanan risk miktar nemli derecede azalm ve felaketi yaayan kiinin kayb da onu bir ykma gtrebilecek dzeyden, karlanabilir bir dzeye indirilmitir. Risk datm sigorta ve sigortacln temelinde yatan anlaytr. Risk Transferi: Sigorta szlemesinin temel konusu, var olan bir saf riskin sigortacya devredilmesidir. Beklenmeyen Hasarlarn denmesi: Sigortaya konu olan riskler belirtildii gibi saf riskler olup, sigorta kapsamna giren hasarlar, kaza sonucu meydana gelen, nceden tahmin edilmesi olanakl olmayan hasarlardr.

Tazminat: Sigorta szlemesi yapldktan sonra szlemede yazl koullar altnda bir hasar meydana geldiinde, sigorta irketi sigortalya yine anlama erevesinde belirlenen koullar ve miktarda hasar tazminat der. Sigorta, modern toplum ve ekonomilerde ticari ve ekonomik faaliyetlerin

yrtlmesinde tartmasz bir role sahiptir3. 1.1.1. Sigortann Topluma Ekonomik ve Sosyal Etkileri Sigortann temel ilevi olan belirli bir prim karlnda riski stlenme fonksiyonu dnda, toplumu dorudan veya dolayl olarak etkileyen birok ekonomik ve sosyal etkileri de bulunmaktadr. Gnmzde sigorta, zellikle gelimi toplumlarda, gnlk yaantnn nemli bir paras haline gelmitir. 1.1.2. Sigortann Salad Dsallklar ve Yararlar nceden de belirtildii gibi temel olarak riskin bireyler ve toplumlar arasnda datlmas ilkesine dayanan sigorta, gnmzde sosyal ve ekonomik yaamn vazgeilmez bir unsuru olmutur. Sigorta toplumlara hem mikro hem makro adan nemli katklar salamaktadr. Toplumsal yararlarnn dnda uluslar aras ilikilerde de sigortann nemli ilevleri bulunmaktadr. Sigortann bireylere, irketlere ve toplumlara salad yararlar ve dsallklar aadaki balklar altnda toplanabilir: Meydana Gelen Zararlarn Karlanmas: Sigorta, rizikolar ortadan kaldramasa bile kiilerin zor duruma dmesini, irketlerin iflas etmesini nleyen bir gvencedir. Riziko gerekletii zaman, zarar sigorta tarafndan karlanaca iin kk aplarda veya toplumsal apta ykmlar yaanmayacaktr. Buna bal olarak bireyler ve irketler srekli olarak sahip olduu deerleri kaybetme korkusu ile yaamaktan kurtulacaklardr.

Suna Oksay ve Berna zar, Avrupa Birliinde Sigorta Araclar, TSRB, Ankara 2006, s. 9.

Giriimcileri cesaretlendirir: Giriimciler iin en nemli konulardan biri belirsizlii olabildiince ortadan kaldrmaktr. Sigorta bir riziko meydana geldiinde hasar karlama garantisi vererek belirsizlii ortadan kaldrmakta ve giriimciye cesaret vermektedir. Grld gibi sigorta yatrm yaplmasnda giriimcilerin kararlarn dorudan etkileyen, giriimcilere cesaret veren bir unsur olarak ekonomiye katk salamaktadr.

Finansal Piyasalarn Geliimini Salar: Sigorta irketleri sigorta primlerini toplayarak kk tasarruflar bir araya getirmekte ve kr amac gden irketler olduklar iin bu fonlar piyasalarda deerlendirmektedirler. Bylece ekonomiye yeni fonlar salayarak kaynak maliyetlerini drrler. Ayrca saladklar fonlar yatrmlara ynlendirerek istihdam ve ekonomide byme salarlar. Baka trl bir araya gelmesi olanakl olmayan bu kk tasarruflar ile finansal piyasalara ok nemli girdiler salanmaktadr. Bu ekilde sigorta irketleri finansal piyasalar iin bir eit arac grevi stlenmektedir ve piyasalarn geliimini salamaktadr4.

Ayrlan Riziko Karlklarnn Yatrmlara Ynlendirilmesini Salar: Sigortas bulunmayan bir iletme srekli olarak iflas ynetmek zorundadr. Herhangi beklenmeyen bir maddi zarar ortaya ktnda onu karlayabilmek ve irketin faaliyetlerinin devamn salayabilmek iin belirli bir karlk ayrmas gerekmektedir. Bylece irket nne gelen yeni yatrm frsatlarn deerlendirememe durumunda kalabilmektedir. Sigorta ile irketlerin olas zararlar iin fon ayrmasna gerek kalmamakta, iflas ynetmek iin ayrlan bu fon yeni yatrmlara aktarlarak ekonomik byme salanmaktadr.

Piyasada Doru Fiyatlarn Olumasn Salar: Belirsizlik iinde alan bir iletme bu duruma tepki olarak fiyatlarn yksek tutup kendini korumaya alrken, belirsizlii sigorta satn alarak ortadan kaldran bir iletme doru fiyatlarla rnn satabilmektedir.

Keith Pilbeam, Finance and Financial Markets, Macmillan Business, Malasia 1998, s. 34.

Sigorta Kiilere ve Kurumlara Kredibilite Salamaktadr: Kredili almlarda sigorta krediyi veren iin byk bir gvencedir. Krediye konu olan mal sigortal olursa, kredi srecinde mala gelebilecek bir zarar sigorta tarafndan karlanaca iin, krediyi alann bu zarar karlayamama riski kredi veren asndan ortadan kalkacaktr. Gnmzde bankalarn krediyle motorlu tat veya tanmaz alan mterilerine sigorta yaptrma zorunluluu getirmesi sigortann bu ilevine verilebilecek en iyi rnektir.

Sigorta Meydana Gelen Zararlar Azaltc Etki Yapar: zel sigorta irketleri her trl riski sigortalamak zorunda deillerdir. Baz durumlarda risk ok bykse sigorta irketinin bu riski tamamak istemesi olduka doaldr. Dier taraftan da kar sahibi kendini gvence altna alabilmek iin sigorta yaptrmak istemektedir. Bu gibi durumlarda ek nlemler alnarak risk sigortalanabilir dzeye indirebilir. Bylece sigorta irketi hem kendi karlarn korumu olur hem de o riskin azalmasn salayarak toplumsal bir yarar salar. Ayrca irketlerin yenileme polielerde yapm olduu hasarszlk indirimi uygulamalar sigortallar daha dikkatli olmaya zendirmektedir.

Uluslar Aras Ticarete Katk Salar: Sigorta sektr nakliye ve ihracat sigortalar ile uluslar aras ticarette riskleri en aza indirerek, ticari ilikilere katk salar.

Vergi Kaynadr: Sigorta irketleri, gerekletirdii faaliyetler sonucunda devleye vergi demekle ykmldrler. Sigorta sektrnn giderek bymesi ve sigorta ilemlerinin artmas ile devletin vergi kazanc da buna paralel olarak artmaktadr.

1.1.3. Sigortann Getirmi Olduu Ekonomik Ykler Sigorta her ne kadar ok byk ekonomik ve sosyal yararlar ve dsallklar salasa da topluma getirdii baz maliyetleri de olmaktadr. Bu maliyetler salad yararlarn yannda neredeyse hibir nem tamamasna karn gz ard edilmemelidir nk bu ek maliyetleri azaltabilmek olanakldr. Bahsedilen maliyetler unlardr: Yapma Maliyeti: Sigorta irketlerinin faaliyetlerini srdrebilmesi iin bir takm operasyon maliyetleri bulunmaktadr. Bu maliyetler nedeniyle sigorta irketleri primleri belirlerken sadece riskten kaynaklanan saf primi deil giderlerini de gz nnde bulundururlar. Bu da topluma ek bir maliyet getirmektedir. rnek vermek gerekirse; yllk ortalama 100.000 TL yangn hasarnn olduu bir ehirde hibir sigorta uygulamas olmasayd sz konusu ehrin yangndan kaynaklanan yllk zarar 100.000 TL olacakt. Ayn ehirde sigorta uygulamasna geildiinde ise sigorta irketinin operasyon masraflar da bu zararn zerine eklenecektir ve bu masraflarn zararn % 10u kadar olduu varsaylr ise ehrin katlanaca toplam maliyet 110.000 TL olacaktr. Dzmece Hasar demeleri: Baz durumlarda sigortallar kt niyetli davranarak normalde sigorta irketinin dememesi gereken bir hasar eitli ekillerde detmektedirler. Baz durumlarda ise kiiler sigorta sahibi olduu iin gereinden fazla rahat davranmakta ve sigortas olmamas durumunda nlem alarak engelleyebilecei hasarlarn meydana gelmesine neden olmaktadr.5 Bu gibi durumlar toplam denen hasarlar artrarak sigorta irketlerinin riski gereinden ok alglamasna neden olmakta ve bir sonraki yl iin primleri ykseltmesine neden olmaktadr. Bu durum da topluma ek bir maliyet getirmektedir.

C. Arthur Williams Jr. and Richard M.Heins, Risk Management and Insurance, Mc Graw- Hill Book Company, New York 1989, s. 249.

Olmas Gerekenden Yksek Hasar demeleri: Sigortallarn kt niyetli davranlar nedeniyle primlerin ykselmesine neden olan bir baka etmen ise olmas gerekenden yksek hasar demeleridir. rnein bir hrszlk olaynda sigortal alnan mallarnn deerini daha yksek gstererek sigorta irketinden hak ettiinin zerinde bir tazminat alabilir. Bu gibi durumlarn yansmalar da daha fazla prim olarak topluma geri dnmektedir.

1.2. SGORTACILIIN TARHSEL GELM Sigortacla benzer uygulamalar ok eski zamanlara kadar dayanmaktadr. Ancak gnmz ada sigorta anlaynn temellerinin atlmas 14. yzylla beraber balamtr. lkemizde ise bu anlayn gelimesi daha da uzun zaman alm ve sigortaclk alannda ilk ciddi admlarn atlmas 19. yzyl bulmutur. 1.2.1. Dnyada Sigortaclk Tarihi Sigortaclk kavramnn en basit haliyle insanlarn varlyla birlikte ortaya ktn syleyebilmek olanakldr. Eski alarda insanlarn zarar gren kiiye yapm olduklar toplu yardmlar sigortaclk kavramnn temelini atmtr. rnek vermek gerekirse; tarih ncesi alarda evi zarar gren kimselere komular tarafndan yardm edilmi ve zararn karlanmas iin birlikte almlardr. Bu gibi durumlarda yardmda bulunmayan kimseler kendi bana bir felaket geldiinde dier kiilerden yardm alamamlardr. Bu uygulamay gnmz ada sigortalaryla karlatrrsak, yardma ihtiyac olan bir kiiye edilen yardmn bugnk sigorta primi, bir felaket durumunda kiilere edilen yardmn ise hasar karl sigortadan alnan tazminat olduunu syleyebilmek olanakldr Gnmz sigorta anlayna daha yakn uygulamalar ise inliler ve Babilliler tarafndan yaplmtr. inli tccarlar gnderdikleri mallar tek bir tama aracna koymaktansa bir tata herkesin malndan belli paralar koymular, bylece beklenmedik bir kayp karsnda tek bir tccar tm maln kaybedeceine tm

tccarlar mallarnn bir blmn kaybetmilerdir6. Babillilerce M. 1800 yllarnda gelitirilen Hammurabi Kanunlar ise sigortann bilinen ilk hukuki dayana olmutur. Bu kanuna gre, bir kervana haydutlar saldrdnda, zarar kervan sahipleri arasnda bllmtr. Antik Yunan ve Roma uygarlklarnda da bir tr nakliyat sigortas uygulamas grlmtr. Gemi sahipleri, ticaret seferine ktnda sermaye olarak deniz dnc denilen bir bor almlardr. Gemi salam olarak geri dnmse, gemi sahibi deniz dncn misliyle geri demitir. Ancak gemi yolda zarar grmse, deniz dnc gemi sahibinde kalmtr. Yine ayn dnemde, Rodos kurallar denilen bir dzenlemeyle ortak avarya kavram ortaya kmtr. Buna gre, kaptan bir tehlikeyle karlatnda gemisini kurtarmak iin ykn bir ksmn denize attnda, bu zarar gemi ve yk sahipleri arasnda paylalmtr. Bu uygulamalara ek olarak Antik Yunan ve Romada aileler, cenaze treni yapmak iin gereken paray, dinsel grup yelerinden toplanm olan ve gnmz hayat sigortasnn ilk ekli olarak bilinen fonlardan salamlardr7. 14. yzylda deniz ticaretinin gelimesi sigorta konusunda da nemli gelimeler yaanmasna yol amtr. Bilinen ilk sigorta poliesi de bu yzylda zamann deniz ticaretinde en gelimi lkesi olan talyada tanzim edilmi ve sigortacln resmi tarihi balamtr. lk sigorta poliesi olarak kabul edilen bu szleme 23 Ekim 1347 tarihli olarak talyann Genoa Limanndan Mallorcaya gidecek olan Santa Clara adl geminin ykn temin etmek amacyla dzenlenmitir8. Sigorta szlemelerine verilen polie ismi de bu dnemde, talyanca yazl ve katlanm belge anlamna gelen Polizza kelimesinden tretilmitir9.

James R. Marks and John D. Craigie, Sharing The Risk, Insurance Information Institute, New York 1998 , s. 2. 7 Arkas Sigorta, Sigortacln Tarihsel Geliimi, http://www.arkassigorta.com.tr/sigorta|_tarihce .html , (31.03.2008). 8 Trkiye Sigorta ve Reasrans irketleri Birlii (TSRSB), Sigortann Tarihi, http://www.tsrsb. org.tr/tsrsb /Sigorta/Sigortan%C4%B1n+tarihi/, (31.03.2008). 9 Murat zbolat, Temel Sigortaclk, Sekin Yaynevi, Ankara 2008, s. 37.

Sigortaclk konusunda 15. yzylda da nemli gelimeler yaanmtr. lk sigorta irketi 1424 ylnda talyann Genoa ehrinde faaliyet gstermeye balamtr. Ayrca spanyada 1435 ylnda sigorta konusunda ilk yazl mevzuat olan Barselona Ferman yaymlanmtr. Hemen bu fermandan sonra 1436 ylnda yine spanyada bir ferman daha yaymlanarak nakliye sigortalaryla ilgili dzenlemeler getirilmitir. Sigortaclk konusunda en hzl gelimelerin yaand yzyl ise 17. yzyl olmutur. Londrada yaanan ve 13.000 ev ile 100 kilisenin yanmasyla sonulanan byk yangn sigortaclk bilincinin olduka gelimesini salamtr. Bunun sonucunda ngilterede yangn teminat veren ilk sigorta irketleri kurulmu ve ngiltere sigorta sektrnn merkezi haline gelmitir. 1688 ylnda Edward Lloyd tarafndan alan Lloyds adl kahve ise gnmz ada sigorta anlaynn doduu yer olmutur. lk balarda sadece denizcilerin geldii bir kahve olan bu yer, zamanla nakliye edilecek mallarn ve gemilerini sigorta ettirmek isteyen tccarlarn ve onlara teminat veren kiilerin buluma noktas haline gelmitir. Gemilere nakliyat konusunda teminat veren kiiler Lloydun lmnden sonra da bu faaliyetlerine devam etmiler ve Lloyds adyla 1871 ylnda ngiltere Parlamentosunun kard bir kanunla birlik haline gelmilerdir10. Gnmzde Lloyds Londrada faaliyetine devam etmektedir. 17. yzyl, sadece nakliye ve yangn sigortalar alannda deil hayat sigortalar alannda da gelimelerin yaanm olduu bir yzyldr. Bu yzylda talyan bankac Tonti hayat sigortalarnn temelini atan bir uygulama balatmtr. Bu uygulamaya katlan kiiler belirli miktarlarda para yatrmlar ve belirlenen srenin sonunda hayatta kalanlar bu paralar kendi aralarnda paylamlardr. Bu uygulama Tontines olarak anlmtr. Zamanla bu sistem gelimi ve len kiinin yaknlarna da belirli oranlarda tazminatlar denmitir, bylece hayat sigortalar ada ekline yaklamtr.

TSRSB, Sigortann Tarihi, http://www.tsrsb.org.tr/tsrsb/Sigorta/Sigortan%C4%B1n+tarihi/, (31.03.2008).

10

Avrupada sigorta konusunda yaanan bu gelimelerden sonra, Amerika ktasnda da 18. yzylda sigortaclk bilinci zellikle Benjamin Franklinin abalaryla gelime gstermeye balamtr. Amerikadaki ilk sigorta irketi, yangn sigortalar alannda, Gney Carolinada bulunan o gnk adyla Charles Town, bugnk adyla Charlestonda kurulmutur. 1752 ylnda ise Benjamin Franklin Philadelphia Yardmlama irketini kurarak yangn konusunda halkn dikkatini ekmi ve yangna kar sigorta bilincini gelitirmeye almtr. Ayn zamanda bir mucit olan Benjamin Franklinin en dikkat ekici uygulamas ise yksek risk altnda olan ahap evlere sigorta teminat vermemesi olmutur. Bu uygulama ile sigorta irketlerinin karlarn korumu, her riskin sigortalanmayacan ortaya koymutur. 17. ve 18. yzyllarda genellikle yangn ve nakliye alanlarna younlaan sigorta sektr, zamanla sanayide ve teknolojide yaanan nemli gelimeler sonucu ortaya kan yeni risklerin de gereksinimlerine cevap verme durumunda kalmtr. Bu ekilde sigorta sektr sanayi ve teknolojiye paralel olarak nemli bir geliim yaam ve ilk zamanlarda sadece nakliyattan oluan rn yelpazesini an gereklerine uygun olarak geniletmitir. 1.2.2. Trkiyede Sigortaclk Tarihi Osmanl Devleti Avrupada sigorta konusunda nemli gelimelerin yaand 17. yzylda, dier alanlarda olduu gibi sigorta alannda da Avrupaya ayak uyduramam ve an gerisinde kalmtr. Baz kylerde yardmlama zerine bir takm dernekler, loncalar kurulmu ancak sigortaclk alanndaki gelime bunlarla snrl kalmtr. Bunun en nemli nedeni dinsel engellemelerdir. O zamanlarda sigortadan alnacak tazminatn haram olduunun dnlmesi ve sigortann bir tr kumarm gibi alglanmas sigorta bilincinin olumasna engel olmutur. Ayrca yeterli kaynak bulunmamas, Trk kkenlilerin genellikle sava yapl olduu iin ok fazla ticari faaliyetlerle uramamas da sigortacln gelimesini engellemitir. Osmanl Devleti dneminde ilk olarak 1860 tarihli Ticaret Kanunname-i Hmayunun 29. maddesine sigorta ile ilgili bir hukuksal dzenleme konulmutur.

10

1864 tarihli Ticaret-i Bahriye Kanununda da sigortaclk ile ilgili bir hkm yer almtr11. Osmanl Devletindeki ilk faaliyet ise 1862 ylnda Giorgio ve Roberto Casseratto kardeler tarafndan Rivnione Adriatica di Sigurta nn bir acentesinin alm olmasdr. Bu acente 1874 ylna kadar faaliyetlerini srdrmtr12. 1870 ylnda ise Beyolunda kan ve Pera Yangn olarak anlan byk yangn felaketi yaanmtr. Beyolunun o zamanlar ticaretin merkezi olmas ve genellikle varlkl kiilerin orada oturmas nedeniyle o blgede yeni ve deerli yaplarn bulunmas yangnn vermi olduu zarar daha da artrmtr. Bu felaket sigortann gerekliliini gndeme getirmi, bylece sektrdeki ilk nemli gelimeler yaanmaya balamtr. Yangndan sonra eyhlislam katndan sigortann caiz (yaplabilir) olduuna ilikin bir fetva alnabilmitir. Bu fetva ile sigorta sektrnn geliiminin nndeki en byk engel olan dinsel engel ortadan kalkmtr. Sigortaclkta yaanan gelimeler sonucunda ilk sigorta irketleri kurulmaya balanmtr. zellikle ngilizler sektre youn ilgi gstermi ve ilk irketleri onlar kurmulardr. Bu irketler 1872 ylnda kurulan Sun, Northern ve North British irketleridir13. ngilizlerden sonra Franszlar da sektrde yerini alm ve 1878 ylnda La Fonciere adl irketi kurmulardr. Bu dnemdeki en nemli gelimelerden biri ise 1893 ylnda ilk yerli sigorta irketi olan Osmanl Umum Sigorta irketinin kurulmasdr. ngiliz ve Franszlarn kurduu irketlerden sonra Alman, svire, talyan irketlerinin de Osmanl Devletinde faaliyet gstermeye balamas sigorta sektrn olduka gelitirmi ve 1889 yl itibariyle irket says 15i bulmutur. Bu yllarda sigorta konusunda kapsaml kanunlar olmad iin yabanc irketler bu durumu bir sre sonra kt niyetle kullanmaya balamtr. Bir ok hasar keyfi nedenlerle demeyi uygun bulmamlar ve anlamazlk durumlarnda yetkili olarak bulunduklar lkelerin mahkemelerini gstererek kendilerini hukuksal olarak da

11 12

Enver Alper Gvel ve Afitap nda Gvel, Sigortaclk, Sekin Yaynclk, Ankara 2002, s. 33. Ankara Sigorta, Trk Sigorta Tarihi, http://www.ankarasab.org/modules.php?name=News&file =article&sid=8, (31.03.2008). 13 Gvel, s. 33.

11

koruma altna almlardr. Bu keyfi uygulamalar yabanc irketlere yksek krlar salamtr. Osmanl Devletinde sigortacln geliimi asndan 1898 yl nemli bir tarihtir nk o yl faaliyette bulunan, saylar 44 bulan sigorta irketleri bir gvenlik rgt ve ortak bir yangn sigorta tarifesi hazrlamak zere bir araya gelmilerdir14. Bu oluumun temsilcileri 12 Temmuz 1900 tarihinde tekrar bir araya gelerek ortak tarifeyi kabul etmilerdir. Bylece Osmanl Devletinde ilk sigorta tarifesi yrrle girmitir. Tarife ile birlikte, Yangn Sigorta irketlerinin Sendikas nn oluturulmas ve devaml bir denetim kurulunun bulunmas karar alnmtr. Londrada bulunan Fire Office Commiteenin emirleriyle almalarn yrten bu sendika tarafndan, yangnlara zamannda yetierek bymesini nlemek, yangnn nedenlerini aratrmak zere Fasman adl bir rgt kurulmutur. Denetim mekanizmas ve etkinlii gelitirilmitir15. Tm bu gelimelere karn yabanclarn tamam alnan kararlara

uymamlardr ve keyfi uygulamalar ile elde ettikleri yksek kazanlar kaybetmek istememilerdir. Sonu olarak, atlan bu admlar da sigorta sektrne dzen getirebilmek iin yeterli olmamtr. 1908 ve 1914 ylnda kanunlarda yaplan deiiklikler ile yabanc irketlerin zerindeki denetim ve yaptrmlar artrlmtr. 12 Aralk 1914de karlan kanun ile Osmanl Devletinde faaliyette bulunan yabanc sigorta irketleri kayt altna alnmaya ve gvence gstermeye zorunlu tutulmulardr. Daha sonra karlan bir dier kanun ile yangn ve nakliyat primleri zerinden % 3, hayat sigortas primleri zerinden % 2 vergi alnmaya balanmtr16.

14

Ankara Sigorta, Trk Sigorta Tarihi, http://www.ankarasab.org/modules.php?name=News&file =article&sid=8, (31.03.2008). 15 TSRSB, Trkiyede Sigortaclk, http://www.tsrsb.org.tr/tsrsb/Sigorta/T%C3% BCrkiye+de +sig %C4%B1l%C4%B1k/, (31.03.2008). 16 Ankara Sigorta, Trk Sigorta Tarihi, http://www.ankarasab.org/modules.php? name=News&fil e= article&sid=8, (31.03.2008).

12

1. Dnya savann balamasyla birlikte sigorta sektrndeki gelimeler de duraklama dnemine girmitir. Sava srasnda sigorta irketlerinin saysnda da azalma olmutur. Sonunda Cumhuriyetin ilanyla sigorta sektr tekrar geliimine devam etmi ve 1923 ylnda talyan Riunione irketi tarafndan ilk ulusal sigorta irketi olan ark Sigorta kurulmutur. 1924 ylnda, Atatrkn emri ile, Fransz Urbaine irketinin ortak olduu Milli Sigorta irketi kurulmutur.17 lerleyen yllarda bu irketlerin says hzla artm, srasyla 1925 ylnda timad-i Milli Sigorta irketi ve Trkiye Bankas tarafndan Anadolu Sigorta T.A., 1935 ylnda Smerbank tarafndan Gven Sigorta, 1936 ylnda yine Trkiye Bankas tarafndan Ankara Sigorta kurulmutur. Cumhuriyet sonras dnemde hukuksal olarak nemli admlar atlmtr. zmir ktisat Kongresinde sigortaclk da tartlm ve sonrasnda sektrde denetimi artrmak ve dzeni salamak iin nlemler alnmaya balanmtr. lk olarak 1924 ylnda polielerin yabanc dilde dzenlenmesi yasaklanm ve polieler Trke olarak dzenlenmeye balanmtr. 1927 ylnda sektr disiplin altna almak ve glendirmek amacyla karlan Murakebe kanunu ve Mkerrer Sigorta kanununu, 1929 ylnda reasrans yoluyla dar giden primleri azaltmak ve dviz tasarrufu salamak amacyla, Milli Reasrans T.A.nin kurulmas takip etmitir. Milli Reasrans T.A.nin kurulmas dnemin en nemli olaylarndan biridir. 1929 yl ile birlikte Trkiyede Reasrans tekeli balamtr ve lkedeki yerli- yabanc btn sigorta irketleri topladklar primlerin belirli ksmn Milli Reasransa vermeye zorunlu tutulmutur. Milli Reasrans T.A. nce eitli tepkiler grdyse de; ktye kullanmalar nlemek, haksz rekabeti engellemek ve demelerin zamannda yaplmasn salamak gibi ilevleriyle Trk sigortaclnn gelimesinde nemli rol oynam, halkn sigortaya olan gvenini artrmtr18. 1939 ylnda alnan bir kararla sigorta irketleri Ticaret Bakanlna balanmlardr.

17

18

Enver Alper Gvel ve Afitap nda Gvel s. 35. TSRSB,Trkiyede Sigortaclk, http://www.tsrsb.org.tr/tsrsb/Sigorta/T%C3%Bcrkiye+de +sigortac%C4%B1l%C4%B1k/, (31.03.2008).

13

1942 ylnda ilk zel sermayeli Trk sigorta irketi olan Doan Sigorta faaliyete gemitir. Bunu takiben 1944 ylnda Halk Sigorta, 1945 ylnda Destek Reasrans, 1948 ylnda Trkiye Genel Sigorta, 1950 ylnda nan Sigorta, 1955 ylnda eker Sigorta, 1957 ylnda Gne Sigorta, 1958 ylnda Birlik Sigorta ve Ray sigorta, 1959 ylnda Baak Sigorta ve Cihan Sigorta hizmete girmi, bu say sonraki yllarda hzla artmtr19. 1950li yllardaki en nemli gelime, 1959 ylnda 7397 sayl Sigorta

irketlerinin Murakebesi Hakknda Kanunun yrrle girmesidir. Bu kanunla sigorta irketleri ve sigorta sektr geni bir hukuki ereveye alnm ve sektrde devlet denetimi daha da artrlmtr. Bunun devamnda 1962 ylnda, sektrde devlet adna denetimi gerekletirmek iin Sigorta Murakebe Kurulu kurulmutur. Sigortaclk, ikinci ve nc be yllk kalknma planlarnn da ieriine alnm ancak uygulama aamasnda ok fazla nem verilmemitir. Bu dnemde Trk sigortaclnn en belirgin zellii ikinci ve nc be yllk kalknma planlarnda getirilen sigortaclk yapmak zere yeni irketlerin kurulmamas ve yabanc irketlere alma izni verilmemesi" ilke karar dorultusunda, herhangi bir yasal engel olmamasna karn,yeni sigorta irketlerinin kurulmasna izin verilmemesi, buna karn uzman reasrans irketlerinin kurulmu olmasdr20. 1980li yllara gelindiinde ise Turgut zalla balayan liberalleme srecinin sigortaclk sektrn de ciddi ekilde etkiledii grlmektedir. Bu dnemle birlikte yeni sigorta irketlerinin sektre giriine yeniden izin verilmi ve sigorta irketi says hem yerli hem yabanc irketlerin pazara ilgisi nedeniyle ksa srede nemli bir art gstermitir. Bu dnem, sigorta sektrn hukuksal ynden de bir takm deiikliklere zorlamtr. 1987 ylnda, 3379 Sayl Kanunla, 1959 ylnda yrrle giren 7397

Enver Alper Gvel ve Afitap nda Gvel, s. 35. enol Serkan entrk ve Mehmet Kahya, Sigortacln Cumhuriyet Dnemindeki Yasal ve Ekonomik Gelimeler Perspektifinde rdelenmesi, Hazine Dergisi, Cumhuriyetin 80. Yl zel Says, 2003, s. 177.
20

19

14

sayl kanun deiiklie uram ve ad Sigorta Murakebe Kanunu olarak deitirilmitir. Yine ayn yl, 303 sayl kanun hkmnde kararname ile sigorta irketleri Ticaret Bakanlndan Babakanlka balanm ve daha sonra Babakanlk tarafndan Hazine ve D Ticaret Mstearlna devredilmilerdir. 1 Mays 1990 tarihinde kaza sigortalar (zorunlu sigortalar hari), mhendislik sigortalar ile zirai sigortalarda; 1 Ekim 1990 tarihinde de yangn ve nakliyat sigortalarnda serbest tarife sistemine geilmitir21. 09.12.1994 tarihinde karlan 4059 Sayl Kanun ile Sigorta Murakebe Kurulunun ad Sigorta Denetleme Kurulu olarak deitirilmi ve Hazine Mstearlnn merkez denetim birimi olmutur. Ayrca bu kanunla birlikte Sigortaclk Genel Mdrl adnda bir birim oluturulmu ve sigortaclkla ilgili dzenlemeler bu genel mdrlk tarafndan yaplmaya balanmtr. 15.09.1993 tarihinde 510 Sayl Kanun Hkmnde Kararname karlm ve 7397 sayl SMKnda deiiklikler yaplmtr. Ancak yaplan bu deiiklikler Anayasa Mahkemesi tarafndan iptal edilmitir. Bu gelime zerine 22.06.1994 tarihinde 539 sayl KHK karlarak sektrde bir takm yeni dzenlemelere gidilmitir. Ancak 1995 ylnda 3991 Sayl yetki yasasnn Anayasa Mahkemesi tarafndan iptali nedeniyle 539 Sayl KHKnin getirdii deiiklikler yasal olmaktan kmtr. Gnmze kadar, 7397 Sayl SMK ile ilgili bir ok hkm, Yksek Mahkemede Anayasaya aykr olduu gerekesiyle iptal edilmitir. 1999 ylnda Trkiye tarihinin ve ayn zamanda Trk sigorta tarihinin en byk felaketlerinden biri olan depremler yaanm ve bunun sonucunda 2000 ylnda Doal Afetler Sigorta Kurumu kurularak deprem sigortas yaptrmak zorunlu hale getirilmitir.

21

TSRSB,Trkiyede Sigortaclk, http://www.tsrsb.org.tr/tsrsb/Sigorta/T%C3%Bcrkiye+de +sigortac%C4%B1l%C4%B1k/, (31.03.2008).

15

lkemizdeki nemli yapsal deiimlerden birisi olan sosyal gvenlik reformunun bir paras olarak kamu sosyal gvenlik sistemine tamamlayc nitelikte emeklilik programlarnn gelitirilmesine ynelik 16.05.2000 tarihinde Bakanlar Kurulunca Trkiye Byk Millet Meclisi Bakanlna sunulan "Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatrm Sistemi Kanunu Tasars" ile vatandalarn emeklilie ynelik gnll birikimlerini dzenleyen bireysel emeklilik hesaplarna dayal fonlu bir sistem oluturulmas amalanmtr22. Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatrm Sistemi Kanunu TBMM tarafndan 28.03.2001 tarihinde kabul edilmi, 07.04.2001 tarih ve 24366 sayl Resmi Gazetede yaymlanmtr. Kanun, yaym tarihinden 6 ay sonra 7 Ekim 2001 tarihinde yrrle girmitir. 2007 ylnda Trk Sigortaclk tarihinin en nemli gelimesi yaanmtr. 7397 Sayl SMKnn 1994 ylndan beri yeterli olmay, mevzuatta belirsizlikler olmas ve 13 yldr bu sorunlarn zlememi olmas nemli anlamazlklar ortaya karmaktayd. Sonu olarak 5684 Sayl Sigortaclk Kanunu 03.06.2007 tarihinde TBMMde kabul edildikten sonra 14.06.2007 tarihinde 26552 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girdi. Bylece lkemiz gereksinimlerini karlayabilecek, anlamazlklar ortadan kaldrabilecek, an gereklerine uygun bir sigorta kanununa sahip oldu. Sigorta sektrndeki son duruma bakldnda, 2009 yl sonunda Trkiyede 55 tane sigorta irketi, 1 tane reasrans irketi faaliyet gstermektedir. Sigorta irketlerinden 32 tanesi hayat d dallarda, 12 tanesi hayat ve emeklilik dalnda, 10 tanesi sadece hayat dalnda, 1 tanesi ise sadece emeklilik dalnda hizmet vermektedir. Ancak bu rakamn bu dzeylerde olmasnn en nemli nedeni, irketlerin hayat faaliyetlerini ayr bir irket kurarak devam ettirmelerini gerektiren dzenlemedir23.

22

Emeklilik Gzetim Merkezi (EGM), Bireysel Emeklilik Sistemi, http://www.egm.org.tr/BES _tanim.asp, (17.04.2008). 23 Milli Reasrans T.A., Trk Sigortaclk Sektrnn Temel Gstergeleri 1, Semih Ofset, Ankara 2004, s. 3.

16

1.3. TEMEL SGORTACILIK LKELER Sigortac ve sigortal arasnda yaplan szlemeler bir takm temel ilkelere dayanmaktadr. Bu ilkeler sigorta szlemelerinin ana hatlarn oluturmakta ve sigorta sektrn szlemenin iki taraf asndan da disiplin altna almaktadr. Sigortaclk faaliyetleri temel sigortaclk ilkelerine bal olarak yrtlmektedir. 1.3.1. Mutlak yi Niyet lkesi Sigorta szlemelerinde sigortacnn da sigortalnn da iyi niyetle davranmas szlemenin mutlak bir ilkesidir. Bu ilkeye uygun olarak sigortal, sigorta konusu kar hakknda sigortacya tam ve doru bilgi vermelidir. Szleme yapldktan sonra ise sigortaya sz konusu olan kara sigorta ettirmeden nce gsterdii zeni gstermelidir. Sigortac ise sigortalya ald teminatlar hakknda tam ve doru bilgi vermelidir. Ayrca sigortac bir hasar sz konusu olduunda anlama koullar altnda sigortalnn zararn tam olarak ve sigortaly zor duruma drmeyecek srede demelidir. 1.3.2. Sigortalanabilir kar lkesi Bir kiinin bir mal sigortalatabilmesi iin onun sahibi olmas gerekmez, zerinde karnn bulunmas o kiiye sz konusu mal sigorta ettiren sfatyla sigortalatma olana vermektedir. rnein ruhsat sahibi ve srcs farkl olan bir motorlu tatn kasko poliesini, sigorta ettiren sfat ile aracn srcs yaptrabilmektedir. 1.3.3. Tazminat lkesi Sigorta szlemesi gereince sigortac bir hasar meydana geldiinde sigortalnn hasarn demekle ykmldr. deme nakit olabilecei gibi hasara urayan mal tamir etme veya yerine yenisi verme eklinde de olabilmektedir. Ancak nakit deme dndaki seeneklerin uygulanabilmesi iin sigortac ve sigortalnn bu

17

konuda anlamaya varmas gerekmektedir. Bir baka nemli unsur ise polienin tanzim edilebilmesi ve herhangi bir hasar sonucunda tazminat denebilmesi iin meydana gelmesi olas kaybn rakamlandrabilir olmasdr. rnein bir petrol irketi kefedilmemi petrol sahas iin bir polie satn alamaz24. Bunun nedeni denmesi olas tazminatn nceden bilinmemesidir. Sigortacnn grevi hasar olduktan sonra sigortalya hasardan nceki koullar salamaktr. Hibir hasar hali, sigortalnn eski durumundan daha iyi bir duruma gelmesi iin bir frsat olarak kabul edilemez25. 1.3.4. Yakn Neden lkesi Bir hasar, poliede belirtilen teminatlarla balantl bir nedenle ortaya kmsa sigortac sigortalya hasar demek zorundadr. rnein bir kii sigortal bir eve hrszlk amacyla cam krarak girmi ancak herhangi bir ey alamadan evden kmsa, cam krarken niyeti hrszlk olduu iin camda meydana gelen hasar sigortac tarafndan denmelidir. 1.3.5. Rcu lkesi Bir sigortalnn, sigorta kapsamndaki bir malna, nc kiiler tarafndan zarar verildii durumlarda, sigortal hem sigortadan tazminat alp hem de zarar veren kiiden zararn karlamasn isteyemez. Sigortac paray dedikten sonra, sigortalnn nc kiilerden zararn karlamasn isteme hakk sigortacya geer. O andan itibaren sigortac zarar veren kiiden dedii tazminat miktarn talep eder. Buna rcu ilkesi denmektedir. Ayrca bu ilke sigortalnn nc kiilerden tazminat isteme hakknn sigortacya gemesi nedeniyle halefiyet ilkesi olarak da adlandrlmaktadr.

24 25

M. lker Parasz, Finansal Kurumlar ve Piyasalar, Ezgi Kitabevi Yaynlar, stanbul 2007, s. 273. Erdoan Sergici, Sigorta ve Pazarlama- Makaleler, Can Matbaa, stanbul 2001, s. 70.

18

1.4. SGORTA DALLARI Sigortalar temelinde sosyal sigortalar ve genel sigortalar olmak zere ikiye ayrlmaktadr. Sosyal sigorta, toplumun tmn veya bir kesimini tehdit eden risklere kar genelde devlet tarafndan ve tekel olarak iletilen sigorta eididir26. Sosyal sigortalarn lkemizde en bilinen uygulamalar Ba- Kur ve SSKdr. Sosyal sigortalar kanun erevesinde yaplmakta ve primleri de kanunca belirtilen ekilde denmektedir. zel sigortalar ise zel veya tzel kiilerin istei zerine, sigortalanacak karn tad riske gre prim alnarak yaplan szlemelerdir. zel sigortalar hayat sigortalar ve hayat d sigortalar olarak ikiye ayrlmaktadr. 1.4.1. Hayat D (Elementer) Sigortalar Hayat d sigortalar, adndan da anlald zere hayat sigortas dnda kalan sigorta eitlerini kapsamaktadr. Hayat d sigortalarn bir dier ad elementer sigortalardr. Hayat D sigortalar teminat konusuna gre gruplara ayrlmaktadr. 1.4.1.1. Kaza Sigortalar Kaza sigortalar oto kaza sigortalar ve muhtelif kaza sigortalar olmak zere ikiye ayrlmaktadr. a) Oto kaza sigortalar Kasko Sigortalar: Kasko sigortalar motorlu kara tatlarn belirli risklere kar teminat altna alan sigorta eididir. Kasko sigortas kapsamna; aracn hareket halinde veya park halinde kart kazalar, yangn, hrszlk, patlama, yldrm dmesi ve bu durumlardan kaynaklanan her trl zarar ile aracn baka bir tatla nakili srasnda meydana gelen hasarlar girmektedir. Ancak

Yaar Karayaln, Risk- Sigorta- Risk Ynetimi zel Sigorta Hukukuna Giri , Olga Matbaas, Ankara 1984 , s. 1.

26

19

ek prim deyerek kasko polielerinde irketler tarafndan sunulan dier teminatlar da satn almak olanakldr. Mali Mesuliyet Sigortalar: Mali mesuliyet sigortalarnn kapsamnda, sigortalnn nc kiilere vermi olduu zararlar bulunmaktadr. nc kiilere zarar veren bir kii ceza hukuku bakmndan, borlar hukuku bakmndan ve medeni hukuk bakmndan sorumluluk altndadr27. Mali mesuliyet sigortalar medeni hukuktan doan tazminatlar demektedir. Bu sigorta eidinin en yaygn rnei yaptrlmas zorunlu olan karayollar mali mesuliyet sigortalar, halk arasnda bilinen adyla trafik sigortalardr. Yeil Kart Sigortas: Yeil kart sigortas trafik sigortasnn yurt d iin yaptrlm eklidir. Bu polieye sahip olan aralar ile yurt dna kld zaman gidilen lkenin zorunlu trafik sigortasn yaptrmak gerekmemektedir. Bu polieyle birlikte girilen lkede ara lkenin limitleri dahilinde sigortal olmaktadr. b) Muhtelif Kaza Sigortalar Ferdi Kaza Sigortalar: Ferdi kaza sigortas bir can sigortasdr. Kiilerin mesleklerine bal olarak dzenlenen bu sigorta, sigortalnn gerek mesleki faaliyetleri srasnda, gerekse zel hayatnda veya kara, deniz ve hava yoluyla yapt yolculuklar srasnda meydana gelebilecek kazalardan doan bedeni zararlar teminat altna alr. Hrszlk Sigortalar: Hrszlk sigortalar, poliede belirtilen adresteki mal ve eyalarn genel koullara uygun olarak alnmas veya yakn neden ilkesine bal olarak alnmaya giriilmesi durumunda meydana gelecek hasarlar teminat altna almaktadr.

27

Enver Alper Gvel ve Afitap nda Gvel, s. 130.

20

Cam Krlmas Sigortas: Bu sigorta kapsamna, sigortal adreste bulunan, pencere, vitrin, tezgah camlar ve aynalar, vitray, cam reklam panolar girmektedir. Bunlardan herhangi birinde meydana gelebilecek hasarlar cam krlmas sigortas tarafndan karlanmaktadr. Sorumluluk Sigortas: Sorumluluk sigortalarnn bir ok eidi olmakla birlikte, genel anlamda sigortaly nc kiilerden gelebilecek tazminat taleplerine kar koruyan sigorta eididir. Uak, Helikopter, Balon vb. Hava Tatlarnn Sigortalar: Hava tatlar iin, yerde dururken veya hareket ederken veya havada hareket halindeyken meydana gelebilecek risklere kar sigortalya teminat veren polielerdir. 1.4.1.2. Mhendislik Sigortalar Elementer sigortann dier bir dal olan mhendislik sigortalarnn drt eidi bulunmaktadr. naat All Risk Sigorta Poliesi: Her trl inaat, yaplmaya balad andan teslim edildii ana kadar teminat altna almaktadr. Montaj All Risk Sigorta Poliesi: Makine ve tesisatlar; kurulumu srasnda, bekleme halindeyken ve tesis iinde nakil halindeyken meydana gelebilecek veya deneme almas srasnda oluabilecek her trl riskten koruyan polielerdir. Makine Krlmas Sigorta Poliesi: Bir tesiste bulunan makinelerin ani ve beklenmedik bir ekilde zarar grmesi sonucu oluan hasarlara kar sigortalya teminat veren polie eididir. Bu makinelerin deneme devresi bitmi makineler olmas gerekmektedir.

21

Elektronik Cihaz Sigorta Poliesi: Teknolojide yaanan hzl gelimelerle birok yeni elektronik rnn hayatmza girmesi elektronik sigorta polielerinin domasna yol am ve son yllarda tanzim edilen elektronik cihaz polie says dnyayla birlikte lkemizde de art gstermitir. Elektronik cihaz polieleri adndan da anlald gibi, polieye konu olan elektronik eya veya eyalara gelebilecek zararlara kar teminat veren polielerdir. 1.4.1.3. Yangn Sigortalar Yangn Sigortalar, alevli bir atein ve yangna neden olsun olmasn yldrm veya patlamann meydana getirecei zararlara kar teminat veren sigorta eididir. Ayrca bu hasarlarn meydana gelmesi sonucunda ortaya kan duman, buhar gibi yan etkilerin verdii zararlar da yangn sigortalarnn teminat kapsamndadr. Yangn sigortas satn alnrken, ek prim deme koulu ile u rizikolardan arzu edilenler polieye eklenebilir: Deprem ve Yanarda Pskrmesi, Sel veya Su Baskn(Seylap), Dahili Su, Frtna, Yer Kaymas, Duman, Kara Tatlar arpmas, Deniz Aralar arpmas, Grev- Lokavt- Kargaalk- Halk Hareketleri ile Kt Niyetli Hareketler ve Terr, Kar Arl, Enkaz Kaldrma Masraflar, Kr Kayb, Yangn ve Patlama Mali Sorumluluk Teminat28. Gnmzde yaygn olan uygulama, yangn polielerinin sigorta irketleri tarafndan genellikle tm teminatlarn verilerek paket polie halinde satlmasdr. 1.4.1.4. Salk Sigortalar Salk sigortalar, Trk Ticaret Kanunu erevesinde kiilerin, kaza ve / veya hastalk sonucu, ayakta ve / veya yatarak tedavileri iin gerekli giderlerin karlanmasna ynelik bir sigorta eididir. Salk sigortalarnn devreye girmesi iin ayn dier hayat d sigortalarnda olduu gibi beklenmeyen bir riskin meydana

28

Erdoan Sergici, s. 55.

22

gelmesi ve bunun sonucunda sigortalnn maddi hasara uramas gerekmektedir. Be eit salk sigortas eidi bulunmaktadr. Tedavi Masraflar Sigortas: Sigortalnn bir kaza sonucu yaralanmas veya hastalanmas durumunda meydana gelecek hasar poliede belirleyen koullar erevesinde karlayan sigortalardr. Sigortann teminat sigortalnn yaad bu sre bitene kadar geerlidir. Gndelik Tazminat Sigortas: Bu poliede sigortalya, riskin gerekletii durumlarda yaplan harcamalar deil, nceden belirlenen sabit bir prim denmektedir. Bu prim hastann hastanede yatt gn saysna gre deimektedir. Ameliyat Tazminat Sigortas: Ameliyat tazminat sigortas sahibi bir sigortal, bir kaza sonucunda ameliyat olmak durumunda kalrsa sigorta irketinden, nceden poliede belirlenmi olan tazminat almaktadr. Uzun Sreli Bakm Sigortas: Bu polie kapsamnda sigortalya nceden belirlenen bir tazminat denmektedir. Bu tazminatn denmesi iin gereken koul ise sigortalnn bir kaza sonucu kendine bakamayacak duruma gelmi olmasdr. Tehlikeli Hastalklar Sigortas: Bu salk sigortas trnde sigortalya, poliede belirtilmi olan ve insanlarn yakalanma skl az olan hastalklara yakalanmas durumunda (kanser, kalp krizi, by- pass vb.) yine nceden poliede belirlenmi olan tazminat denir.

23

1.4.1.5. Nakliyat Sigortalar Nakliyat sigortalar, bir yerden dier bir yere yaplan tama srasnda gerek tat aralarnn, gerekse tanan mallarn urayabilecei hasarlar gvence altna alr29. Nakliyat sigortalar kendi iinde drde ayrlmaktadr. Emtia Nakliyat Sigortalar: eitli mallarn eitli nakliye aralar ile bir yerden baka bir yere tanmas srasnda sz konusu mallarda meydana gelebilecek maddi hasarlar teminat altna alan sigorta eididir. Kymet Nakliyat Sigortalar: Para veya dier deerli belgelerin nakliyat srasnda meydana gelebilecek maddi hasarlar karlayan sigortalardr. Tekne Sigortalar: Tekne sigortalar, deniz tatlarn beklenmeyen risklerden koruyan polielerdir. Sorumluluk Sigortalar: Nakliyesi yaplan mallara zarar verme riski bulunan nc kiiler tarafndan yaptrlan polielerdir. rnek olarak bir marina iletmesi verilebilir. Limana yanaan bir gemi marinadaki bir aksaklk nedeniyle iindeki mallarla birlikte zarar grebilir. Sorumluluk sigortas byle bir durumda marina iletmesinin verdii zarar madur olan kar tarafa demektedir. 1.4.1.6. Zirai Sigortalar Zirai sigortalar dolu sigortalar ve hayvan hayat sigortalar olmak zere ikiye ayrlmaktadr. Dolu Sigortalar: Dolu sigortalar, ekili rnlerde, dolu yamas sonucu meydana gelen zararlar ve verim kaybn teminat altna almaktadr. Bu
29

Enver Alper Gvel ve Afitap nda Gvel, s. 110.

24

polielerde en nemli nokta sigorta bedelinin doru olarak belirlenmesidir. rnlerin deerleri eitli blgelerde veya ayn blgede farkl zamanlarda nemli farklar gsterebildii iin akn ve eksik sigortay nleme adna sigorta bedeli zel hesaplamalarla belirlenir. Hayvan Hayat Sigortalar: Hayvan sigortalar, tarmda i gren hayvanlarn, spor veya meslek dallarnda bulunan hayvanlarn; kaza geirmesi, lmesi veya hastalanmas durumunda meydana gelecek maddi hasarlar karlamak zere yaplan sigortalardr. 1.4.2. Hayat Sigortalar Hayat sigortalar, konusu insan olan ve insann hayat sresince kar karya gelebilecei risklerden doacak zararlarna kar nceden nlem almasn salayan sigorta daldr30. Hayat sigortalar kiinin yalannca geim sknts ekmemesini veya lm durumunda ailesinin maddi olarak skntya dmemesini salar. Hayat sigortasnn dier sigorta trlerinden farkl olarak riske kar koruma ilevinin yan sra birikim yapma ilevi de bulunmaktadr. zellikle gelimi ekonomilere sahip lkelerde nemli bir birikim arac olan hayat sigortalar dnya prim retiminin yaklak % 60lk ksmn oluturmaktadr. Hayat sigortalarnda, sigortalnn lm durumunda denen tazminata riziko kapitali, birikim sonucu biriktirilen miktara ise birikim kapitali denmektedir. Hayat sigortasna konu olabilecek birok risk bulunmaktadr.(kaza, hastalk, lm vb.) Bu risklere gre oluturulacak birok hayat sigorta poliesi tr vardr. Bu sigortalarn primleri ya ve sreye bal olarak deiiklik gstermektedir.

30

Necdet Salam, Sigorta letmelerinde Mali Tablolarn Hazrlanmas ve Avrupa Birliine Uyum, Etam A.. , Eskiehir 1996, s. 18.

25

1.5. SGORTA ARACILARI Sigorta ilemlerinin yrtlebilmesi, sigorta sisteminin altrlabilmesi iin bu ilemleri gerekletirecek araclara gereksinim duyulmaktadr. Sigorta araclar en genel anlamyla sigorta poliesi satn almak isteyen bir alc ile sigorta irketi arasndaki ilikiyi kurarak, talep edilen polieyi salayan kii veya kurululardr. Sigorta araclar acente, prodktr veya broker olarak sigorta alclarna hizmet verebilirler. 1.5.1. Acente Sigorta irketi adna hareket eden zel veya tzel kiilerdir. Acenteler irketlerden aldklar yetki derecesine bal olarak ikiye ayrlmaktadr: Yetkili Acente: Yetkili acente sigortaldan ald bilgiler dorultusunda sigorta irketi adna polie kesen ve bu polielerin prim alacaklarn toplayan acentelerdir. Yetkili acentelerin rejistrolar tutulur ve bu rejistrolar dorultusunda devlete vergi derler. Yetkisiz Acente: Yetkisiz acenteler sadece sigortaldan ald bilgileri sigorta irketine ileterek polienin tanzim edilmesine arac olan acentelerdir. Bunun dnda herhangi bir yetkisi veya sorumluluu bulunmamaktadr. T.C Babakanlk Hazine Mstearlnn 30.06.2009 tarihli verilerine gre Trkiyede hizmet veren 14.400 adet acente bulunmaktadr. 1.5.2. Prodktr Belirli bir sigorta irketine bal olmadan, sigortallar adna polie kesilmesine araclk eden zel veya tzel kiilerdir.

26

1.5.3. Broker Brokerlar, sigortalnn her trl sigorta ileminde temsilciini yapan kiiler veya kurumlardr. Brokerlar, sigortalnn karlar dorultusunda hareket ederek sigortalya en iyi koullarda en ekonomik polieyi, bir baka deyile optimum polieyi salama amacyla tamamen sigorta irketlerinden bamsz olarak hizmet verirler. 1.6. SGORTA EKSPER 11.05.1992 ylnda Resmi Gazetede yaymlanm olan Sigorta Eksperlii Ynetmelii, sigorta eksperlerini, sigortaya konu edilen risklerin gereklemesi sonucunda ortaya kan kayp ve hasarlarn miktarn, nedenlerini ve niteliklerini belirleme ile deerlerde uzlama salama, n ekspertiz ve gzetim gibi ilemleri yapan kiiler olarak tanmlamtr31. Sigorta eksperleri Hazine Mstearlndan aldklar belgeler ile tamamen sigorta irketlerinden bamsz olarak alrlar. Bir eksper birden fazla sigorta irketi ile alabilmektedir. Eksperlerin inceleyip, sigorta irketine raporunu verdii hasarlarn kesinlikle denmesi gibi bir durum sz konusu deildir, son karar sigorta irketlerinindir. 1.7. SGORTA RKETLERNDE RSKN DAITILMASI Sigorta irketleri stlendikleri risklerin tmn kendi bnyelerinde

tutamayacaklarndan dolay, bu risklerin bir blmn reasrans yoluyla dier sigorta ya da reasrans irketlerine devretmektedirler32. Reasrans, sigortacnn ald riskleri tekrar sigortalatmas yani bir baka deyile sigortann sigortasdr. Sigorta irketleri ile reasrans irketleri arasnda yaplan anlamalara trete denilmektedir. Bu anlama imzalandktan sonra reasrans irketinin sigorta irketine kar sorumluluu balar ancak reasrans irketinin devredilen riskin sahibine yani

31 32

Sigorta Eksperlii Ynetmelii iinden 5684 Sayl Sigortaclk Kanunu, s. 1. aatay Ergenekon, Sigorta Sektr, MKB Yaynlar, stanbul 1995, s. 13.

27

sigortalya kar hibir yasal sorumluluu bulunmamaktadr. Sigortalya kar sadece sigorta irketi sorumlu olmaktadr. Reasrans konusunda uzmanlam kii veya kurumlara reasrr

denmektedir. Riskini reasrore devreden sigorta irketi ise sedan irkettir. Sedan irketin reasrre bir riski devretmesinin temel koulu o riskle ilgili bir polienin tanzim edilmi olmasdr. Polieye konu olan riskin tamam veya bir ksm reasrre devredilebilir. Eer tamam devredilmediyse riskin sigorta irketi stnde kalan ksmna saklama pay veya konservasyon denmektedir. Reasrans ileminin sigorta sektrne salad yararlar ve dsallklar unlardr: Tanan riskler uluslar aras mali piyasalara datlm olur ve daha karlanabilir duruma gelir. Sigortann temel mantnda var olan riskin datlmas ilemi reasransn da temelini oluturmaktadr. Sigorta irketinin kabul edebilecei i sahasn artrr. Sigorta irketleri finansal yapsnn yetersizlii nedeniyle stlenemeyecei riskleri reasrans irketlerinden yararlanarak stlenebilir. Reasrans anlamalar sigorta irketinin finansal yapsn desteklerken ayn zamanda sigorta irketine riskleri stlenme konusunda esneklik salar. Yaanabilecek byk felaketlerin riskinin dnya geneline datlmasn salar. Bylece bir lkede meydana gelebilecek bir felaketin o lke iin nemli bir ykma neden olmasnn nne geilir. Reasrans irketleri sigorta irketlerine gre daha fazla uzmanlam irketler olduklar iin sigorta irketlerine teknik bilgi aktarabilirler. Reasrans anlamalar blmeli reasrans anlamalar ve blmeli olmayan reasrans anlamalar olmak zere ikiye ayrlmaktadr.

28

1.7.1. Blmeli Reasrans Anlamas Blmeli reasrans anlamalarnda, anlamada belirtilen orana gre, sigorta irketi stlendii riski reasrre devretmek, reasror de bu riski devralmak zorundadr. Riskin paylald oran, prim ve hasarn da paylam oran olmaktadr33. Blmeli reasrans anlamalarnn kotpar ve eksedan olmak zere iki eit uygulamas vardr. Kotpar Reasrans Anlamas: Belirtildii gibi sigorta irketlerinin kendi zerlerinde tuttuklar risk paylarna saklama pay denmektedir. Kotpar anlamalarda bu saklama pay szlemede belirlenmekte ve devredilen her risk bu orana gre devredilmektedir. Eksedan Anlamas: Eksedan anlamalarda sigorta irketinin saklama payn belirleme hakk bulunmaktadr. Bu tip anlamalarda, sigorta irketleri hasar olasl az olan risklerde saklama payn fazla, hasar olasl yksek olan risklerde ise daha az tutmaktadr. 1.7.2. Blmeli Olmayan Reasrans Anlamas Bu tip reasrans anlamalarnda sigorta irketi meydana gelebilecek bir hasarn belirli oranda demesini stne almaktadr. Riskin meydana gelmesi sonucunda ortaya kan hasar miktar sigorta irketinin sorumlu olduu oran geiyorsa reasrans irketi devreye girmektedir. Blmeli olmayan reasrans anlamalarnda riskin ve primin paylam sz konusu deildir ve bu anlamalar iki eittir. Hasar Fazlas Reasrans Anlamas: Blmeli reasrans anlamalarndan tek fark sadece hasara zerine olan bir anlama olmasdr. Hasarn saklama payn getii kadar miktarn reasrans irketi demektedir.
33

TSRSB, Reasrans, http://www.tsrsb.org.tr/tsrsb/Sigorta/Reas%C3%BCrans/, (25.04.2008).

29

Toplam Hasar Fazlas Reasrans Anlamas: Bu tip anlamalarda hasarlar tek tek ele alnmamakta ve cari yl boyunca meydana gelen hasarlar topluca deerlendirilmektedir. irketin cari yl boyunca demi olduu toplam hasar tazminat szlemede belirlenen oran ayorsa, bu oran aan miktar kadar reasrr sedan irkete deme yapmaktadr. 1.7.3. Koasrans Koasrans, reasranstan tamamen farkl bir uygulamadr. Koasrans, bir riske

birden fazla sigorta irketinin ortak ekilde teminat vermesidir. Her sigorta irketi katlm orannda mteriye kar sorumlu bulunmaktadr. Koasrans uygulamasnda irketler ilerinden birini lider seerek prim toplama, hasar demesi gibi sorumluluklar o irkete ykleyebilir ancak bu durum dier irketlerin sigortalya kar olan sorumluluunu ortadan kaldrmaz. Koasransn reasrans ile arasndaki en nemli fark, koasransta riskin birincil blm yaplrken, reasransta riskin ikincil blm yaplmaktadr. Riskin ikincil blm, yani reasrans, polie sahibine grnmeyen bir ilem iken poliede koasransn varln sigortal veya sigorta yaptran genelde aka bilmektedir34. 1.8. TRKYEDE VE DNYADA SGORTA SEKTRNN PRM RETM Sigorta irketleri elde ettikleri primlerle ilemlerini srdrmekte ve kr elde etmektedirler. Yllk prim retimleri sigorta irketleri iin olduka nemli bir gstergedir. Herhangi bir ylda yaplan prim retimini deerlendirmek iin iki yntem kullanlmaktadr. Bunlardan bir tanesi cari ylda yaplan retimi bir nceki

Turgut zkan, Sigortaclk Sektrnde Elementer Branlarda Her Ynyle Hasar, Hali niversitesi Yaynlar, stanbul 2002, s. 54.

34

30

yllarla karlatrmak iken dier yntem ise sigorta irketinin etkinlik gsterdii lkedeki sigorta sektrnn verilerini dnya genelindeki toplam sektr verileri ile karlatrmaktr. Bu almada, lkemizdeki sigorta sektrnn bulunduu noktay daha ak biimde analiz edebilmek iin, 2008 yl Trkiye sigortaclk sektr prim retim verileri dnya genelindeki veriler ile karlatrlarak deerlendirilecektir. 1.8.1. Prim retimlerine Ulusal Boyutta Bak lkemizde sigorta bilincinin tam olarak oturduunu syleyebilmek olanakl olmasa da sigortaclk sektrmzn hzl bir deiim ve geliim iinde olduu gz ard edilemeyecek bir gerektir. Sigorta irketlerinin etkin pazarlama teknikleri, sanayi ve ticarette yaanan gelimeler, meydana gelen felaketlerin sigorta bilincinin gelimesine katk salamas gibi nedenlerle lkemizdeki sigorta primi retimi her yl artmakta ve sigorta irketleri ortaya kan gereksinimleri karlayabilmek adna rnlerini srekli gncellemektedirler. Ayrca son zamanlarda sektre dev yabanc firmalarn girii de teknik kalite ve bilincin artmasna olumlu ynde katk salamaktadr. Aadaki tablolarda 2008 yl prim retimleri ile ilgili veriler bulunmaktadr.

31

Tablo 1: Hayat D Alanlarda Toplam Prim retimi (2008, TL)


PAZAR PAYI(% ) 12,10 11,39 8,88 8,12 6,95 6,85 6,19 5,14 4,69 3,39 73,70 3,08 2,69 2,47 2,17 1,83 1,82 1,80 1,48 1,08 1,07 93,19 1,04 0,98 0,95 0,76 0,57 0,50 0,45 0,31 0,27 0,21 0,16 0,13 0,13 0,09 0,07 0,06 0,05 0,04 0,01 0,01 0,01 0,01 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 100,00

SIRA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51

RKET ADI Axa Anadolu Allianz Ak Sigorta Gne Ergo svire Yap Kredi Baak Groupama Eureko T.Genel LK 10 RKET Fiba Ray Aviva Gven Aig Zurich Ankara HDI Genel Yaam Ik LK 20 RKET Birlik Acbadem Salk ve Hayat Generali Liberty SBN Axa Hayat Hur Demir Hayat Aig Hayat Ergo svire Emeklilik ve Hayat Coface AvivaSA Euro Deniz Emeklilik ve Hayat Gven Hayat Fortis Emeklilik ve Hayat Vakf Emeklilik Atradius New Life Yaam Dubai Group Sigorta Allianz Hayat ve Emeklilik Demir Anadolu Hayat Emeklilik Cardif Baak Groupama Emeklilik Finans Emeklilik ve Hayat Yap Kredi Emeklilik Civ Hayat Aegon Emeklilik ve Hayat Birlik Hayat Garanti Emeklilik SEKTR TOPLAMI

TOPLAM RETM(TL) 1.234.024.889 1.161.386.191 905.223.790 828.575.261 709.291.375 698.302.708 631.535.816 524.458.614 478.515.051 345.684.100 7.516.997.795 313.705.607 274.196.732 251.624.526 221.072.822 186.368.259 185.919.423 183.744.501 151.263.710 109.939.173 109.360.461 9.504.193.009 105.711.208 100.364.986 97.186.982 77.981.904 58.317.884 51.255.120 46.242.283 31.958.620 27.186.543 21.084.410 16.202.415 13.535.272 12.839.376 9.392.348 6.846.238 6.045.536 5.126.166 3.753.890 1.107.336 614.700 550.223 524.461 413.238 296.672 241.486 168.426 88.213 55.147 33.546 16.726 8.307 10.199.342.671

Kaynak: www.tsrsb.org.tr

32

Tablo 2: Hayat D Alanlarda retim Dalm (2008, TL)


DALLAR YANGIN DASK NAKLYAT KAZA KMA MAL SORUMLULUK MHENDSLK TARIM SALIK HUKUKSAL KORUMA FERD KAZA KRED HAYAT DII TOPLAM PRM RETM (TL) 1.598.455.151 272.771.343 413.587.291 3.329.805.336 2.060.499.622 536.149.073 124.617.714 1.326.836.954 32.319.859 467.198.588 37.101.738 10.199.342.671 PAY(% ) 15,67 2,67 4,06 32,65 20,20 5,26 1,22 13,01 0,32 4,58 0,36 100,00

Kaynak: www.tsrsb.org.tr Tablo 3: Hayat Alannda Toplam Prim retimi (2008, TL)
PAZAR PAYI(% ) 21,90 18,76 8,70 7,84 6,99 4,96 4,70 4,69 4,59 3,70 86,83 3,03 2,16 1,44 1,43 1,37 1,00 0,70 0,48 0,47 0,35 99,26 0,34 0,30 0,04 0,03 0,02 0,00 100,00

SIRA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

RKET ADI Anadolu Hayat Emeklilik Baak Groupama Emeklilik AvivaSA Garanti Emeklilik Yap Kredi Emeklilik Allianz Hayat ve Emeklilik Aig Hayat Birlik Hayat Axa Hayat Vakf Emeklilik LK 10 RKET Finans Emeklilik ve Hayat Deniz Emeklilik ve Hayat Fortis Emeklilik ve Hayat Gven Hayat Ergo svire Em. ve Hayat Genel Yaam Cardif Hayat Acbadem Salk ve Hayat Aegon Emeklilik ve Hayat Civ Hayat LK 20 RKET Demir Hayat New Life Yaam Ak Sigorta Rumeli Hayat Gne Generali SEKTR TOPLAMI

TOPLAM RETM(TL) 344.914.277 295.394.607 136.978.680 123.535.464 110.137.881 78.050.650 74.094.754 73.835.593 72.357.037 58.322.117 1.367.621.060 47.733.434 33.992.361 22.600.022 22.459.844 21.594.101 15.748.382 11.066.798 7.628.606 7.441.904 5.584.003 1.563.470.515 5.317.519 4.728.927 629.948 400.579 327.925 1.729 1.574.877.142

Kaynak: www.tsrsb.org.tr

33

Tablolar incelendiinde, 2008 yl verilerine gre: lkemizde retilen toplam sigorta primi 10.199.342.671 TL hayat d alanlarda, 1.574.877.143 TL hayat alannda olmak zere toplam 11.774.219.813 TL dir. Hayat alannda etkinlik gsteren kimi irketlerin hayat d prim retimi tablosunda da bulunmasnn nedeni salk polielerinin hayat d kapsamnda olmasna karn satlan rnlerin ilikisi nedeni ile hayat dalnda etkinlik gsteren irketlere de salk poliesi retiminde bulunma yetkisinin verilmi olmasdr. 2009 yl sonunda yaplan son dzenlemelere gre salk poliesi tanzim etme yetkisi tamamen elementer sigorta irketlerine devredilmitir. lkemizdeki sigorta primlerinin dalmna bakldnda % 86,62sinin hayat d alanlarda, % 13,38inin ise hayat alannda olduu grlmektedir. Bu rakamlar dnyada en nemli birikim arac olarak grlen, dnyadaki toplam prim retiminin yaklak % 60n oluturan hayat sigortalarnn lkemizde dnya standartlarnn ok altnda olduunu gstermektedir. lkemizde hayat alanndaki prim retiminin bu derece yetersiz olmasnnn ana nedenleri olarak toplum genelinde hayat sigortalar konusundaki bilinsizlik ve bireylerin ekonomik glerinin yetersizlii saylabilir. Hayat sigortas sektrnn elementer sigorta sektr kadar gelime gsterememi olmas ve elementer sigortalara gre ok daha az aracya sahip olmas bu konuda toplumsal bir bilin olumasn yavalatmtr. Ayrca bireylerin birikim amacyla gelirlerinden bir pay ayrabilmesi iin temel ihtiyalarn karlama giderlerinin zerinde bir gelir elde etmeleri gereklidir ancak lkemizdeki ekonomik koullar buna ok fazla olanak vermemektedir.

34

Hayat d alanda 3.329.805.336 TLlik prim retimiyle kaza sigortalar sektrde ba ekmektedir. Grld gibi kaza dalnda prim retimi hayat sektrnn iki katndan bile fazladr.

Kaza sigortalarn tek bana deerlendirmektense kaza sigortalar ve KMA mali sorumluluk sigortalarn bir arada deerlendirmek daha dorudur. Bunun nedeni motorlu tatlar iin her iki polienin birbirini tamamlar ekilde dzenlenmesidir. Kaza ve KMA Mali Sorumluluk sigortalarnn prim toplam hayat d retiminin % 52sini, Trkiyedeki toplam sigorta retiminin ise % 45ini oluturmaktadr. Aka grlmektedir ki lkemizdeki sigorta KMA Mali sektrnn en nemli retim kayna motorlu tatlardr.

Sorumluluk poliesinin her bir motorlu tat iin yaplmasnn devlet tarafndan zorunlu tutulmas, kredili motorlu tat almlarnda krediyi salayan bankann motorlu tata kaza sigortas yaplmasn kredinin koullarndan biri olarak sunmas bu dallardaki yksek prim retiminin en nemli nedenleri olarak gsterilebilir. Hayat d alanda sigorta retiminin nemli bir paynda zorunluluun retime etkisi gz ard edilemeyecek derecede fazladr. Sigorta irketleri asndan lkemizdeki retim dalm verimli bir dalm deildir. Prim retiminin en nemli ksmn oluturan kaza ve KMA Mali Sorumluluk polieleri en yksek dzeyde riskli polielerdir. retimin yaklak yarsn oluturan ksmn yksek riskli olmas sigorta irketlerinin finansal yapsna da zarar vermektedir. Sigorta bilinci topluma yayldka sigorta dallar aras retim dalm da dengelenecek ve sigorta irketleri daha salam finansal yaplara sahip olacaklardr. Hayat d dallarda en az prim reten dallardan birinin tarm sigortalar olduu grlmektedir. Sadece 124.617.714 TL prim retebilen bu sigorta dalnn, hayat d sigorta sektrndeki pay % 1,22dir. Bu rakam sigorta bilincinin kentlerden kylere doru inildike olduka azaldnn arpc bir gstergesidir. Zirai sigortalardaki devlet destei ve Trkiyenin bir tarm

35

lkesi olmas bile sektrn bu alanda geliim gstermesine yeterli katky salayamamtr ve potansiyel pazarn ok kk bir ksm sektre kazandrlmtr. Yaplmas zorunlu olan DASK sigortasna bakldnda 272.771.343 TLlik prim retimiyle hayat d retiminin % 2,67sini oluturduu grlmektedir. HDI Sigorta A.nin 21 ilde, 2 bin 604 ara srcsnn katlmyla yapt 21.10.2007 tarihinde sonular aklanm olan bir ankette DASK hi duymadm. diyen katlmclarn orannn % 44.2 olduu gerei gz nne alnrsa DASK sigortalarndaki bu dk prim retimi ok da yadrganmayacaktr. lkemizde yaanan byk deprem felaketlerine karn DASK poliesi satn alma oran yalnzca % 32.6dr.

Sigorta sektr Trkiyede her yl bymeye devam etmektedir ve 2008 yl sonunda sektrde prim baznda % 6,24lk bir byme meydana gelmitir. Bu oran hayat d alanda % 6,24iken hayat alannda % 18,29dir.

Sektre bakld zaman hayat d alanda sektrn % 73,70inin, hayat alannda ise % 86,84nn ilk 10 irket arasnda paylald grlmektedir. Sektrdeki pastann byk bir ksmn ilk 10 irketin blmesi, bu durum deimez ise, faal irket saysnn azalmasn ve irket evliliklerini kanlmaz duruma getirecektir. Byk bir ksmn riskli bir portfyn oluturduu bu sektrde pastadan yeterli pay alamayan irketlerin ilemlerine devam etmeleri uzun vadede olanakl olmayacaktr. 1.8.2. Dnya Genelinde Prim retimleri Dnya genelindeki sigorta prim retimlerine bakldnda lkemizin bu

sektrde orta sralarda yer ald grlmektedir. Dnyann en byk reasrans irketlerinden olan Swiss Re Economic Research & Consulting, her yl Sigma ad verilen ve sigorta sektrnn dnya genelindeki verilerini kapsayan bir rapor

36

yaymlamaktadr. Aada 2008 yl Sigma raporunda yer alan, dnya sigorta sektrnde lkemizin yerini anlamada yardmc olabilecek bir takm bilgiler maddeler halinde zetlenmitir: 2006 ylnda dnya genelinde yaplan toplam prim retimi 4.269.737.000.000 $dr. Bu retimin 1.514.094.000.000 $ hayat d alanda gerekleirken, 2.490.421.000.000 $ hayat alannda gereklemitir. lkemizde; hayat d % 87, hayat % 13 eklinde olan prim retim dalm, dnya genelinde hayat d % 42, hayat % 58 eklindedir. Dnya prim retiminde 88 lke arasnda ilk sray alan lkeler % 29.06lk pay ile Amerika Birleik Devletleri, % 11.08lik pay ile Japonya ve % 10.54lk pay ile ngilteredir. Trkiye ise % 0.21lik pay ile 36. srada yer almaktadr. lkemiz hayat d dallarda 27. srada, hayat dalnda ise 44. srada bulunmaktadr. Kii bana den sigorta primi asndan ele alndnda ise dnyada ilk e giren lkeler srasyla ngiltere, Hollanda ve sviredir. Prim retiminde birinci olan Amerika kii bana den sigorta primi asndan deerlendirme yapldnda 9. sraya, prim retiminde 2. srada olan Japonya ise 13. sraya dmektedir. Trkiye ise 36. sradan 65. sraya gerilemektedir. Avrupa lkeleri arasndaki sralamada Trkiyenin altnda kalan tek lke Ukraynadr. Bir baka deyile, Trkiye kii bana den sigorta priminde 35 Avrupa lkesi arasnda sondan 2. srada yer almaktadr. Sigorta sektr asndan en nemli verilerden bir tanesi de retilen toplam sigorta priminin GSYHya orandr. Bu veriye gre dnyada ilk sray Tayvan (% 16.2), ngiltere (% 15.7) ve Gney Afrika (% 15.3) almaktadr. Avrupa ortalamas % 7.5, dnya ortalamas ise % 5.8dir. lkemizde ise bu oran Avrupa ve dnya standartlarndan ok altndadr ve % 1.2dr. Trkiye Avrupa lkeleri arasnda bu oranda sadece Liechtenstein geerek sondan

37

ikinci srada yer almaktadr. Dnya sralamasnda ise 76. srada bulunmaktadr35. Sigorta sektr , lkelerin gelimilik dzeyinin gstergelerinden biridir. Bir lkede sigorta sektr ne kadar gelimi, sigortal says ve kii bana den sigorta primi ne kadar yksek ise, bu lkenin o kadar gelimi olduunu gstermektedir36. Bu anlay dorultusunda Sigma Raporu incelendiinde veriler lkemiz adna olumlu deildir. Prim retiminde 36. srada olan lkemiz kii bana den sigorta priminde 65. srada yer almaktadr. Bu durum gstermektedir ki sigorta bilinci toplumumuzun geneline yaylamamtr. lkemizde sigorta konusunda toplum yeterli derecede bilgilendirilmemekte ve eitilmemektedir. zellikle kentlerden kylere doru inildike sigortaya olan talep nemli derecede azalmaktadr. Bu durumda sigorta toplumun bir kesimi iin hayatn nemli bir paras iken, dier bir kesimi iin ise ok yabanc bir kavram durumundadr. Bunu ortadan kaldrabilmek iin sigorta bilinci mutlaka toplum geneline yaylmal, sigortann salad yarar ve dsallklar bireylere etkin bir biimde aktarlmaldr. Dier bir yandan, insanlar temel gereksinimlerini karladktan sonra sigorta iin bir fon ayrabilmekte, ancak belirli birikimler sonucunda sigorta edilebilecek karlara sahip olabilmektedir. lkemizin dnya kii bana den sigorta priminde keskin bir d gstermesi lkemizdeki gelir dalm eitsizliinin de bir yansmas olarak kabul edilebilir. Raporda dikkat eken en nemli nokta dnya genelinde prim retiminin yaklak % 60n oluturan hayat sigortalarnn lkemizde sadece % 13 dzeyinde olmasdr. Prim retiminin bu dalm finansal piyasalar iin olumlu bir dalm deildir. Hayat sigortalarndan salanan fonlar uzun vadeli deerlendirildii iin ok
Swiss Re Economic Research & Consulting, Sigma Insurance Research, http://www.swissre.com /pws/research% 20publications/sigma% 20ins.% 20research/sigma% 20insurance% 20research.html, (30.03.2009). 36 Dr. G. ebnem Uralcan, Sigortaclk Uygulamalar, T.C Anadolu niversitesi Yaynlar, Eskiehir 2005, s. 1.
35

38

daha etkin bir finansman kayna olmaktadrlar. Hayat sigortas prim retiminin lkemizde dnya geneline gre ok geride olmas sigorta sektrnn fon ve kaynak salama ilevini verimli bir biimde yerine getirmesini engellemektedir.

39

KNC BLM ELEMENTER SGORTA RKETLERNCE DZENLENEN FNANSAL TABLOLAR VE KULLANILAN BALICA FNANSAL ANALZ TEKNKLER 2.1. ELEMENTER SGORTA RKETLERNCE DZENLENEN FNANSAL TABLOLAR Sigortallar, yatrmclar ve alacakllar, devlet, ksacas herhangi tzel veya zel bir kii kendi karlar dorultusunda sigorta irketlerinin finansal durumu hakknda bilgi sahibi olmak isteyebilir. Bir sigorta irketinin teknik krll ve finansal durumuna ilikin olarak bilgi alnabilecek kaynak, genellikle yllk olarak yaymlanan finansal tablolardr37. Bilgi sahibi olmak isteyen kii veya kurumlar bu finansal tablolar sayesinde aydnlanma ve analiz yapma olana elde etmektedirler. 14 Temmuz 2007 tarihinde yaymlanan ve 1 Ocak 2008 tarihinde yrrle giren Sigorta ve Reasrans irketleri ile Emeklilik irketlerinin Finansal Raporlamalar Hakknda Ynetmelik de sigorta irketlerinin dzenlemek zorunda olduklar finansal tablolar belirtilmitir. Bu ynetmelie gre sigorta irketleri bilano, gelir tablosu, zsermaye deiim tablosu, nakit ak tablosu ve kr datm tablosu dzenlemek zorundalardr38. 2002 ylnda Avrupa Birlii tarafndan halka ak tm irketlerin 2005 yl finansal tablolarnda Uluslar aras Finansal Raporlama Standartlarna (UFRS) uymasn gerektiren bir dzenlemenin kabul edilmesi sonucunda zellikle Avrupada bulunan lkelerde finansal adan yeni bir dnem balamtr. UFRS, dnya genelinde muhasebe standartlarn birbirine yaklatrarak, iletmelerin finansal durumlarna ilikin bilgileri uygun, gvenilir, karlatrlabilir ve anlalabilir

Ahmet Gen, Sigorta irketlerinin Mali Analizi, Erken Uyar Sistemi ve Derecelendirme, Sigorta Aratrma ve nceleme Yaynlar, Ankara 2006, s. 40. 38 Sigorta ve Reasrans irketleri ile Emeklilik irketlerinin Finansal Raporlamalar Hakknda Ynetmelik, s. 1.

37

40

duruma getirmeyi amalamaktadr. Trkiye gibi Avrupa Birliine yelik srecinde olan bir lke de bu deiime kaytsz kalmam ve sigorta irketlerine finansal tablolarn UFRSye uyumlu bir ekilde hazrlama zorunluluu getirilmitir. UFRSye uyum sreci sigorta sektrne finansal adan nemli yenilikler katm ve daha nce yaanan bir takm skntlar ortadan kaldrmtr. Bu ynetmelikten nce halka ak sigorta irketleri biri Sigorta Murakebe Kanunu, biri Sermaye Piyasas Kanunlar hkmlerine uygun olmak zere iki adet bilano ve gelir tablosu hazrlamak zorunda kalrken, bu ynetmelikten sonra tm sigorta irketleri, halka ak olsun veya olmasn, finansal tablolarn, Trkiye Muhasebe Standartlar Kurulunun finansal tablolarn hazrlanma ve sunulma esaslarna ilikin mevzuat hkmleri erevesinde hazrlamaya balamtr. Bylece iki ayr mevzuata gre ayr ayr bilano ve gelir tablosu hazrlama zorunluluu ortadan kalkm, tm irketler ayn dzende ve tek olarak finansal tablolarn hazrlamaya balamtr. 2.2. SGORTA RKETLERNDE BLANO Bilano, bir iletmenin belirli bir dnem sonundaki varlklarn, borlarn ve zkaynaklarn gsteren bir resimdir39. letmelerin bilanolarnda bir aktif, bir pasif ksm bulunmaktadr. Pasif ksm iletmenin kaynaklarn nereden saladn gsterirken, aktif ksm ise bu kaynaklarn ne ekilde kullanldn gstermektedir. Bir baka tanma gre ise bilano; iletmenin faaliyete balad an veya faaliyet devresi sonucundaki ekonomik varlklarn kaynaklarn ve bu kaynaklardan elde edilmi varlklarn aktarld kymetleri belirten iki tarafl bir cetveldir40. Sigorta ve Reasrans irketleri ile Emeklilik irketlerinin Finansal Raporlamalar Hakknda Ynetmelik tanmlanm ve zellikleri belirtilmitir: madde 6da bilano aadaki gibi

39 40

Mehmet zkan, Sigorta lemleri ve Muhasebesi, Bilim Teknik Yaynevi, stanbul 1998, s. 499. Sabahattin Ylmaz, Bilano Analizleri, Baylan Matbaas, Ankara 1973, s. 2.

41

Bilano, irketlerin belirli bir tarihteki ekonomik ve finansal durumunu yanstan, varlklarn, borlarn ve zsermayelerini, aktif ve pasif hesaplar eklinde geree uygun ve doru bir biimde gsteren tablodur. Bilanonun aktif blm paraya dnm abukluuna, pasif blm ise deme abukluuna gre dzenlenir.

Bilano net deer esasna gre hazrlanr. Bu nedenle, irketin aktif ve pasif yapsn dzenleyici nitelikteki hesaplar ilgili bulunduklar kalemlerin altnda birer indirim kalemi olarak gsterilir. Bilanonun aktif ve pasif yapsn yanstan hesaplar kendi aralarnda mahsup edilemez. Bor bakiyesi veren hesaplarn bilanonun aktif blmnde, alacak bakiyesi veren hesaplarn pasif blmnde yer almas salanr.

Varlklar, gelecekteki ekonomik yararlarnn kullanma hakknn irkete ait olmas ve gvenilir bir ekilde llebilen deer veya maliyetinin bulunmas durumunda bilanoda gsterilir. Tutarlar kesin olarak saptanamayan alacaklar iin herhangi bir tahakkuk ilemi yaplamaz. Bu tr alacaklar aktif kalemlere ilikin aklama ve dipnotlarda gsterilir.

Ykmllkler, ekonomik yararlar ieren kaynaklarn irket dna kmasna yol aacak bir edime sahip olunmas ve bu edimin yerine getirilmesi iin gerekli tutarn gvenilir bir ekilde llebilmesi durumunda bilanoda gsterilir.

Tutar kesin olarak saptanamayanlar veya anlamazla konu olanlar da dahil olmak zere, irketin bilinen ve tutar uygun olarak tahmin edilebilen btn yabanc kaynaklar tespit ve kayt edilerek bilanoda gsterilmelidir. Elementer sigorta irketlerince kullanlmakta olan Ayrntl Solo Bilano

rnei eklerde yer almaktadr.

42

2.2.1. Bilano Hesap Gruplar Sigorta irketlerince dzenlenen bilanolar Varlklar, Ykmllkler ve zkaynaklar olmak zere ana grup ve bu gruplarn kapsad alt hesap gruplarndan olumaktadr. 2.2.1.1. Varlklar Varlklar grubu kendi arasnda ikiye ayrlmaktadr; I. Cari Varlklar: Cari varlklar, varlklar hesabnn birinci blmn oluturup elde veya bankada tutulan varlklar ile cari dnem iinde nakde evrilmesi veya tketilmesi beklenen varlklar kapsamaktadr. Cari varlklar toplam; nakit ve nakit benzeri varlklar, finansal varlklar ile riski sigortallara ait finansal yatrmlar, esas faaliyetlerden alacaklar, ilikili taraflardan alacaklar, dier alacaklar, gelecek aylara ait giderler ve gider tahakkuklar ile dier cari varlklardan olumaktadr. A. Nakit ve Nakit Benzeri Varlklar: Elde veya bankada bulunup, istenildii zaman deer kaybna uramadan nakde evrilebilen varlklarn takip edildii hesaptr. B. Finansal Varlklar ile Riski Sigortallara Ait Yatrmlar: Bu grup faiz geliri veya kr pay salamak veya fiyat deiimlerinden yararlanarak kr elde etmek amac ile geici bir sre elde tutulmak zere alnan hisse senedi ve dier deiken getirili finansal varlklar, hazine bonolar, devlet tahvilleri, zel sektr bonolar, dier sabit getirili menkul kymetler, yatrm fonu katlma belgeleri, repo ilemlerine konu finansal varlklar, krediler, irket hissesi ile bu hesaplar iin gerekli deerleme hesaplar ile karlk hesaplarnn izlenmesi amacyla kullanlr.41 Riski sigortallara ait yatrmlar ise hayat poliesinin kapsam ile ilgili olarak sigortallar adna alnm ve

41

Mahmut Yardmcolu, Sigortaclk Hesap Plan ve Muhasebe Sistemi, Tablet Yaynlar, Konya 2007, s. 149.

43

riski sigortalda bulunan finansal varlklardr, elementer sigorta irketlerince takip edilen bir hesap kalemi deildir. C. Esas Faaliyetlerden Alacaklar: Bu grupta sigorta irketlerinin bulunduu faaliyetler sonucunda bir yl iinde toplanmas planlanan alacaklar yer almaktadr. D. likili Taraflardan Alacaklar: Esas faaliyetler dnda yaplan ilemler sonucunda irketin iliki iinde olduu kii veya kurumlarda ortaya kan ve bir yl ierisinde toplanmas planlanan alacaklar bu grupta gsterilmektedir. E. Dier Alacaklar: Esas Faaliyetlerden Alacaklar ve likili Taraflardan Alacaklar grubunda yer almayan alacaklar bu gruba dahil edilmektedir. irketin bu iki grup dndaki alacaklarn gsteren hesap grubudur. F. Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkuklar: Bu kalemde cari dnemde ortaya km ancak gelecek aylara ait olan giderler ile cari dneme ait olan ancak kesin bor kayd takip eden dnemde yaplacak alacaklar takip edilmektedir. G. Dier Cari Varlklar: Bu gruba, yukarda bahsedilen gruplarda kendine ait bir hesap kalemi bulunmayan cari varlklar girmektedir. II. Cari Olmayan Varlklar: Bu hesap snf cari yl ierisinde nakde evrilmesi veya tketilmesi ngrlmeyen varlklarn takip edildii yerdir. Cari olmayan varlklar snfna esas faaliyetlerden alacaklar, ilikili taraflardan alacaklar, dier alacaklar, finansal varlklar, maddi varlklar, maddi olmayan varlklar, gelecek yllara ait giderler ve gelir tahakkuklar ve dier cari olmayan varlklar girmektedir. A. Esas Faaliyetlerden Alacaklar: Sigorta irketinin bulunmu olduu faaliyetler sonucunda ortaya kan ancak bir yl ierisinde toplanmas ngrlmeyen alacaklar bu balk altnda gsterilmektedir.

44

B. likili Taraflardan Alacaklar: Olaan faaliyetler dndaki ilemler sonucunda ortaya kan, bir yl ierisinde toplanmas beklenmeyen alacaklarn yer ald gruptur. C. Dier Alacaklar: Esas Faaliyetlerden Alacaklar ve likili Taraflardan Alacaklar grubu altnda kendisine ait bir hesap kalemi bulunmayan, bir yldan uzun srede toplanmas beklenen alacaklar kapsar. D. Finansal Varlklar: Uzun vadeli ama veya sorumluklar nedeni ile elde tutulan veya cari dnem ierisinde nakde dnme yeteneini yitirmi finansal varlklarn takip edildii hesaptr. E. Maddi Varlklar: Bu grupta tahmini yararlanma sresi bir yldan fazla olan tanr veya tanmaz, maddi veya kullanm amal tm maddi varlklarn net deeri grlmektedir. F. Maddi Olmayan Varlklar: Fiziksel varl bulunmayan ancak irketin yararland veya yararlanmay bekledii aktifletirilen giderler ile hukuken irketin elde etmi olduu haklar ve erefiyelerin hesap altna alnd gruptur. G. Gelecek Yllara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkuklar: Bu grupta cari dnemde ortaya kan ancak gelecek yllara ait olan giderler ile yine cari dnemde ortaya kan ancak gelecek yllarda tahakkuk edecek gelirler yer almaktadr. H. Dier Cari Olmayan Varlklar: Dier gruplarda yer almayan cari olmayan varlklar bu hesap altnda gsterilmektedir.

45

2.2.1.2. Ykmllkler Bilanoda ykmllkler ksa vadeli ykmllkler ve uzun vadeli ykmllkler olmak zere iki ana balk altnda toplanmtr. III. Ksa Vadeli Ykmllkler: Ksa vadeli ykmllkler, irketin cari dnem ierisinde yani en ge bir yl ierisinde karlamak zorunda olduu ykmllklerini kapsamaktadr. Ksa vadeli ykmllklerin iinde finansal borlar, esas faaliyetlerden borlar, ilikili taraflara borlar, dier borlar, sigortaclk teknik karlklar, denecek vergi ve benzeri dier ykmllkler ile karlklar, dier risklere ilikin karlklar, gelecek aylara ait gelirler ve gider tahakkuklar ve dier ksa vadeli ykmllkler yer almaktadr. A. Finansal Borlar: Bu grupta irketin cari dnem ierisinde demekle ykml olduu finansal borlar yer almaktadr. B. Esas Faaliyetlerden Borlar: irketin bulunduu faaliyetler sonucunda ortaya km olan ve bir yldan ksa bir sre ierisinde denmesi planlanan borlarn gsteren kalemlerin yer ald gruptur. C. likili Taraflara Borlar: Bu hesap grubunda esas faaliyetler dndaki ilemler nedeniyle ortaya kan ve iinde bulunulan faaliyet dneminde yerine getirilmesi gereken ykmllkler gsterilmektedir. D. Dier Borlar: Bu grupta irketin yine cari dnemde demekle ykml olduu ancak Esas Faaliyetlerden Borlar ile likili Taraflara Borlar hesap gruplarnda yer almayan borlar bulunmaktadr. E. Sigortaclk Teknik Karlklar: Teknik karlklar sigorta irketlerinin bilanolarn dier irketlerin bilanolarndan ayran en nemli hesap kalemlerinden biridir. Teknik karlklar sigorta irketlerinin tad riskler nedeniyle sigortallarna olan borcunu ifade etmektedir. Burada dikkat

46

edilmesi gereken nokta ise teknik karlklar yasal yedek ake ile kartrmamaktr. F. denecek Vergi Ve Benzeri Dier Ykmllkler le Karlklar: Cari dnem ierisinde denecek vergi ve benzeri borlar ile cari dnemde meydana gelen ancak tam olarak tutar bilinmeyen veya daha nce meydana gelip tutar bilinen ancak ne zaman denecei ngrlemeyen vergi ve benzeri borlarn karlklarnn takip edildii hesap grubudur. G. Dier Risklere likin Karlklar: Sigortaclk Teknik Karlklar grubu dnda kalan riskler iin ayrlm olan karlklarn gsterildii hesap grubudur. H. Gelecek Aylara Ait Gelirler Ve Gider Tahakkuklar: Bu grup cari dnem iinde meydana gelen ancak gelecek aylara ait olan gelirler ile yine cari dneme ait olan ancak daha sonraki dnemlerde yerine getirilecek olan ykmllkleri kapsamaktadr. . Dier Ksa Vadeli Ykmllkler: Dier gruplarda tanmlanmam olan ksa vadeli ykmllklerin yer ald gruptur. IV. Uzun Vadeli Ykmllkler: Uzun vadeli ykmllkler adndan da anlalaca gibi cari dnemden sonra ortaya kacak ykmllklerin gsterildii hesaplardan olumaktadr. A. Finansal Borlar: Para ve sermaye piyasas aralar ile kredilere olan bir yldan uzun vadeli borlarn gsterildii hesap grubudur. B. Esas Faaliyetlerden Borlar: Bu hesap grubu irketin esas faaliyetlerinden dolay ortaya kan ancak cari dnemde deil uzun vadede denecek borlarn kapsar.

47

C. likili Taraflara Borlar: irketin faaliyetleri sonucunda deil dier ilikileri sonucunda katlanmak zorunda olduu bir yldan uzun vadeli sorumluluklar bu hesap grubunda yer alr. D. Dier Borlar: Esas Faaliyetlerden Borlar ve likili Taraflara Borlar hesap gruplarnda yer almam olan uzun vadeli borlar kapsayan hesap grubudur. E. Sigortaclk Teknik Karlklar: Sigorta irketlerinin ayrd karlklar bir yldan uzun bir srelik dnemi kapsyorsa bu hesap grubu altnda kayda alnr. F. Dier Ykmllkler Ve Karlklar: Dier hesap gruplarnda yer almayan uzun vadeli ykmllklerin gsterildii hesap grubudur. G. Dier Risklere likin Karlklar: Teknik karlklarn kapsad riskler haricinde, cari dnemden daha sonraki dnemlerde meydana gelmesi ngrlen olaylar iin ayrlan karlklardr. H. Gelecek Yllara Ait Gelirler Ve Gider Tahakkuklar: Cari dnemden daha sonraki dnemlere ait olan gelirler ve gider tahakkuklar bu hesap grubunda yer alr. . Dier Uzun Vadeli Ykmllkler: Belirtilen dier tm gruplarn dnda kalm olan bir yldan uzun vadeli ykmllkleri kapsayan gruptur. 2.2.1.3. zsermaye Bilanoyu oluturan son ana grup zsermayedir. V. zsermaye: Bu hesap grubunun toplam yani irketin zsermaye toplam, denmi sermaye, sermaye yedekleri, kr yedekleri, gemi yllar krlar veya zararlar ile dnem net kr toplanarak elde edilmektedir.

48

A. denmi Sermaye: Bu hesap grubunda irketin resmi kaytlarda tescil edilmi sermaye miktar, ortaklarn tahahht edip henz demedii sermaye tutar ve enflasyonun sermaye zerinde yaratt farklar gsterilmektedir. B. Sermaye Yedekleri: Hisse senedi ihra primleri, hisse senedi iptal kararlar, sermayeye eklenecek sat karlar, yabanc para evrim farklar ve dier sermaye yedeklerinin topland hesap grubudur. C. Kr Yedekleri: Kanuni olarak veya irketin alm olduu kararlar dorultusunda elde edilen krn datlmayp irket bnyesinde kalan ksmn gsteren hesaptr. D. Gemi Yllar Krlar: Gemi dnemlerde ortaya kan krlarn kayda alnd hesap grubudur. E. Gemi Yllar Zararlar: Gemi yllara ait zararlarn kayda alnd hesap grubudur. F. Dnem Net Kr: irketin cari dnem iindeki tm faaliyetlerinin sonucunu gsteren hesap grubudur. Elementer sigorta irketlerinin dzenlemi olduu bilanolarn ana hesap gruplar yukarda tek tek aklanmtr. Bu ana gruplar toplamda 220 adet alt hesap grubunu kapsamaktadr. (Baknz: Ek- 4: Ayrntl Solo Bilano) 2.2.2. Sigorta irketlerinin Bilanolarnn Farkllklar Sigorta irketlerince dzenlenen bilanolar dier irketlerce dzenlenen bilanolara gre bir takm farkllklar gstermektedir. Bunun en nemli nedeni, verilen hizmetlerin bilanolarda ayrntl biimde gsterilmesinin salanmas iin sigorta irketlerine zg bir takm hesap kalemlerine gereksinim duyulmasdr.

49

Sigortallara Krediler, Teknik Karlklar, Sigorta ve Reasrans irketleri Nezdindeki Depolar vb. hesap kalemleri, bu farkllklara rnek olabilecek kalemlerdir. Sigorta irketlerinin yaps gerei de dier irketlerden keskin ekilde ayrld noktalar bulunmakta ve bu durum bilanolarna yansmaktadr. Sigorta irketlerinin bilanolarn dier irketlerin bilanolarndan ayran temel farkllklar unlardr: Sigorta irketlerinde dnem kr veya zararn net bir ekilde belirlemek hibir zaman olanakl deildir. Satlan hizmetlerin riski belirli olaslk hesaplaryla hesaplanp ortalama deerler bulunmakta ancak beklenmeyen risklerin gereklemesi durumunda irket ngrlenden daha byk zararlarla kar karya kalabilmektedir. Tam tersi bir durumda yani risklerin beklenenden az gereklemesi durumunda ise irket daha yksek krlar elde edebilmektedir . Sigorta irketlerinin risklerini ifade eden sigortaclk teknik karlklar, dier iletmelerde olduu gibi krdan deil, sigortalnn demi olduu primlerden ayrlmaktadr42. Sigortaclk teknik karlklar da bir takm olaslk hesaplarna dayanarak ayrld iin finansal tablolarda bir yanlma pay mutlaka bulunacaktr, tablolarda yer alan rakamlar net rakamlar olmayacaktr. Sigorta irketlerinin bilanosuyla ilgili dier bir nemli nokta ise dnem sonu bilanosunun aslnda konsolide bir bilano olmasdr. Sigorta irketleri olaan sigorta faaliyetlerini yrtrken ayn zamanda zorunlu olarak toplad fonlar bir takm yatrmlara ynlendirmek zorundadr. Bilanoda bu yatrmlar iin ayrlan hesap kalemleri bulunmaktadr. Faaliyetlerin daha rahat kontrol asndan sigorta irketleri normal faaliyetleri iin teknik bilano tutarken, yatrm faaliyetlerinin takibini ise finansal bilanolarda
42

Ahmet Bapnar, Finansal Analiz Tekniklerinin Sigorta irketi Mali Tablolarna Uygulanmas,

http://portal1.sgb.gov.tr/calismalar/yayinlar/md/149/ahmetbaspinar.pdf, s. 7, (15.05.2008).

50

yapmaktadr. Dnem sonunda ise teknik ve finansal bilano konsolide edilerek dnem sonu bilanosu hazrlanmaktadr. 2.3. SGORTA RKETLERNDE GELR TABLOSU Gelir tablosu, bir irketin belirli bir dnemde elde ettii tm gelirleri ve katland tm maliyet ve giderleri gsteren ve bunun sonucunda cari dnem sonundaki krn veya zararn ortaya koyan finansal tablodur. Bir dier ifade ile sermayenin karl olarak aktifte yer alan ve tketilen kaynaklarn bedeli ile giderler ve bu tketilme sonucu elde edilen gelirlerin karlatrlmas sonucu ortaya kan tablodur43. Sigorta ve Reasrans irketleri ile Emeklilik irketlerinin Finansal Raporlamalar Hakknda Ynetmelik maddeler ile aklanmtr: Btn gelir ve giderler tahakkuk tarihlerinde kayda alnr ve tahakkuk ettikleri hesap dnemine ait gelir tablosunda gsterilir. Btn gelir ve giderler, kaynaklarna gre snflandrlr, her gelir grubu benzer olduu gider grubu ile karlatrlr. Bir gelir kalemi, tamamen veya ksmen bir gider kalemiyle netletirilme yolu ile gelir tablosu kapsamndan karlamaz. Gelirler, varlklardaki arta veya ykmllklerdeki azala bal olarak elde edilebilir ekonomik yararlarda gvenilir bir ekilde llebilen bir art olduunda, gelir tablosunda muhasebeletirilir. Gelirlerin kayda alnmas, varlklardaki art veya ykmllklerdeki azallarla e zamanl olarak gerekletirilir. kapsamnda gelir tablosu aadaki

43

Ahmet Gen , s. 42.

51

Giderler, varlklardaki azal veya ykmllklerdeki arta bal olarak elde edilebilir ekonomik yararlarda gvenilir bir ekilde llebilen bir azal olduunda, gelir tablosunda muhasebeletirilir. Giderlerin muhasebeletirilmesi, ykmllklerdeki art veya varlklardaki azallarla e zamanl olarak gerekletirilir.

Gereklememi gelir ve krlar, gereklemi gibi veya gerekleenler gerek tutarndan fazla veya az gsterilemez. Belirli bir dnem veya dnemlerin, geree uygun faaliyet sonularn gstermek iin, ilgili dnem veya dnemlerin banda veya sonunda doru hesap kesimi ve uygunluk ilemleri yaplmaldr.

Gelir, gider, kr ve zarar kaytlar ile ilgili olarak dzeltme kayd yaplmasnn gerekmesi ancak bu kaytlarn nceki dnemlerin finansal tablolarnda dzeltme yaplmasn gerektirecek byklk ve nitelikte olmamas durumunda, yaplan dzeltmeler dnemin gelir tablosunda gsterilir. Sigorta irketleri konsolide gelir tablosunu oluturmadan nce gelir

kaynaklarn ayr ynden incelemektedir. Bunlardan birincisi teknik gelirdir. Bir sigorta irketi iin en nemli gelir kayna teknik gelir yani sigorta ilemleri sonucunda elde ettii gelirdir. kinci gelir kayna ise yatrmlardan elde edilen finansal gelirlerdir. Sigorta irketleri teknik ve finansal gelirlerini birbirinden ayr olarak inceleyerek deerlendirirler. nc nemli nokta ise teknik gelirlerin sigorta dallarna ayrlarak incelenmesidir. Bu analiz irkete krl veya zararl dallarn saptanmas iin gereklidir. Elementer sigorta irketlerince dzenlenen gelir tablolarnn ilk blm teknik blmdr. Teknik blmde irket tarafndan gerekletirilen sigortaclk ilemleri sonucunda elde edilen gelirler ve bu gelirleri elde etmek iin katlanmak zorunda kalnan giderler yer almaktadr. kinci blm olan teknik olmayan blmde ise elementer sigorta irketlerinin toplad primleri deerlendirmek iin yapt

52

yatrmlarndan elde edilmi gelirler ve bu ilemler sonucunda ortaya kan giderler grlmektedir. Eklerde elementer sigorta irketlerinin kullanm olduu Ayrntl Solo Gelir Tablosu rnei yer almaktadr. (Baknz: Ek- 5: Ayrntl Gelir Tablosu) 2.4. SGORTA RKETLERNCE DZENLENEN DER FNANSAL TABLOLAR VE FNANSAL RAPORLAR Sigorta irketlerinin temel finansal tablolar olan bilano ve gelir tablosu dnda hazrlad tablolar nceden de belirtildii gibi nakit ak tablosu, zsermaye deiim tablosu ve kr datm tablosudur. Sigorta ve Reasrans irketleri ile Emeklilik irketlerinin Finansal Raporlamalar Hakknda Ynetmelik madde 8, madde 9 ve madde 10 bu tablolarn tanmlanmas iin ayrlmtr. Aada bu tablolarn ynetmelie gre tanmlar ve zellikleri yer almaktadr: Nakit Ak Tablosu: Nakit ak tablosu, belirli bir muhasebe dneminde irketlerin nakit ve nakit benzeri varlklarnda meydana gelen deiiklikleri ortaya koyan nakit aklarn(nakit tahsilat ve demelerini) , kaynaklar ve kullanm yerleri bakmndan sigortaclk ilemleri, yatrm ilemleri ve finansman ilemleri biiminde snflandrarak gsteren tablodur. Nakit ak tablosu, irketin nakit ve nakde edeer varlk yaratma yeteneinin, bunlarn tutarnn, zamanlamasnn ve kesinliinin deerlendirilmesine ynelik finansal bilgileri ierir ve bu tablonun dzenlenmesinde nakit esas benimsenir. zsermaye Deiim Tablosu: zsermaye deiim tablosu, sermaye kalemlerinin her birinin dnem ba kalann, dnem iinde sz konusu kalemlerde meydana gelen artlar veya azallar ve dnem sonu kalann ayr ayr gsterecek biimde dzenlenir. Karlatrlabilirlii salamak bakmndan, cari dnem hareketlerinin yan sra nceki dnem hareketleri ayr bir blm eklinde gsterilir.

53

Kr Datm Tablosu: Kr datm tablosu, irketlerin dnem krnn datm biimini gsteren tablodur. Bu tablo dnem krndan denecek vergilerin, ayrlacak yedeklerin ve ortaklara datlacak kr paylarnn aka grlmesi iin dzenlenir. Temel finansal tablolar olan bilano ve gelir tablosu, dier finansal tablolar

olan nakit ak tablosu, zsermaye deiim tablosu, kr datm tablosu, ad geen tm tablolarn aklamalar, dipnotlar ve bunlarla birlikte bamsz denetim raporu, sigorta irketleri iin hesap yl sonu finansal raporunu oluturmaktadr. Ayrca ara dnem bilanosu, gelir tablosu, nakit ak tablosu, zsermaye deiim tablosu ve tm tablolarn aklama ve dipnotlar ile bamsz denetim raporu sigorta irketlerinin ara dnem finansal raporunu oluturmaktadr. 2.5. ELEMENTER SGORTA RKETLERNN FNANSAL TABLO

ANALZLER Finansal analiz, iletmenin i ve d kaynaklarndan salad veya salamay dnd fonlar, kullanm alanlarna gre deerlendirmek ve gelecekteki koullara gre durum saptamas yapmak biiminde tanmlanr44. Finansal analiz, iletmenin finansal tablolarnda bulunan kalemler arasndaki ilikilerin incelenmesi, llmesi ve yorumlanmas ile yaplmaktadr. Bir iletme iin finansal analizleri doru yorumlamak ve analizlerden yeterince yararlanmak, irketin gl bir finansman yapsna sahip olmasna yardmc olur. Doru yaplan finansal analizler sonucunda iletme geliebilmekte ve baar salayabilmektedir. Finansal analizin iletme ynetimine salad yararlar ve dsallklar unlardr: irketin ilemlerinin bir btn olarak deerlendirilmesini salar. letme blmlerine ve rnlerine ilikin verimlilik ve krllk durumlarn ortaya karr.
44

cal Usta, letme Finans ve Finansal Ynetim, Detay Yaynclk , Ankara 2005, s. 77.

54

letmenin likidite, krllk, verimlilik ve finansman durumlarn ayrntl olarak saptamaya yarar.

letmenin yllar ierisindeki likidite, krllk, verimlilik ve finansman bakmndan gsterdii olumlu ya da olumsuz geliimleri gsterir.

letmenin sektr iindeki durumunu ve rekabet gcn gsterir. Finansal analiz yoluyla etkinliklerin planlanmasnda ve yrtlmelerinin her evresinde doru ve dzeltici kararlarn alnmasn salar.45 Sigorta irketleri de her irket gibi finansal tablo analizlerini yapmaktadr.

Sigorta irketleri iin yaplan analizlerin ortak amac, irketlerin finansal yapsnn salamln saptamaktr46. Bylece sigorta irketlerinin finansal yaplarnda meydana gelebilecek bir takm sorunlar nceden belirlenebilmekte ve gerekli nlemler alnmasn salamaktadr. Sigorta irketleri elde ettikleri fonlar finansal piyasalarda deerlendirerek finansal piyasalara nemli katklar salayan irketlerdir. Finansal piyasalarda etkin durumda olan bir sigorta irketinin ykmllklerini karlayamaz duruma gelmesinin, toplumun nemli kesimini finansal adan olumsuz etkileyebilecek sorunlara ve buna bal olarak ortaya kabilecek bi gvensizlik ortamna neden olmas yksek bir olaslktr. Bu nedenle sigorta irketlerinde finansal analizler ve denetimler byk nem tamaktadr. Sigorta irketlerinin srekli ve salkl finansal analizler yaparak ortaya kabilecek finansal sorunlar nceden sezebilecek bir erken uyar sistemi oluturmas, hem irketin baars iin hem de irketin sosyal sorumluluu iin kanlmaz bir uygulamadr.

45 46

Ahmet Gen, s. 47. Ahmet Bapnar, s. 7

55

lkemizde sigorta irketleri 5684 Sayl Sigortaclk Kanununa dayanarak Sigorta Denetleme Kurulu tarafndan denetlenmektedir. SDK grevlileri sigorta irketlerinden her trl bilgiyi, tm defter, kayt ve belgelerini istemeye ve incelemeye yetkilidir. Bu incelemeler sonucunda SDK riskli bir durumu belirlerse gereken nlemleri almakta ve sonulandrlmasn salamaktadr. Bir sigorta irketinin iflas durumunda devlet o irketin sigortallarna kar bir gvence vermemekte, ancak irketin iflas durumuna dmemesi iin gerekli denetimleri yapmaktadr. Bu durum hem finansal piyasalara gven vermekte hem de kamu yararn gzetmektedir. Elementer sigorta irketleri finansal analizlerini yaparken birok deiik yntemden faydalanmaktadr. Bu analiz teknikleri iindeki en temel analizler karlatrmal analiz, dikey analiz, oran analizi ve sermaye yeterliliinin llmesidir. 2.5.1. Karlatrmal Analiz Karlatrmal tablolar analizi, bir iletmenin farkl dnemlerindeki finansal tablolarnn kalemlerinde meydana gelen deiikleri inceleyip yorumlamaya dayanan bir analiz eididir. Karlatrmal analiz sadece belirli bir dneme ilikin tablolardan deil, iki veya daha fazla dneme ilikin tablolardan yararlanlarak yapld iin dinamik bir analiz eididir. Karlatrmal analizde finansal tablolarda meydana gelen deiiklikler yzde olarak ifade edilmektedir. Bunun nedeni, sadece rakamsal olarak kalemlerdeki mutlak deiimi incelemektense, deiiklikleri yzde olarak incelemenin yorumlama asndan daha aydnlatc olmasdr. Karlatrmal analiz sonucunda analizi yapan kii irketin gelitii veya gsz kald alanlar her yl iin karlatrmal olarak grebilmekte ve yorumlayabilmektedir. zellikle nemli deiiklik gsteren kalemler daha ayrntl incelenmekte ve meydana gelen deiimin irket asndan olumlu veya olumsuz olup olmad saptanmaktadr.

56

Karlatrmal analiz yaplrken ilk nce mutlak deiim, daha sonra oransal deiim ve son olarak da deiim kaynaklar hesaplanmaktadr. Bu analizi yaparken dikkat edilmesi gereken noktalar unlardr: Yaplan her analizde ikinci dnemin deerlerinden birinci dnemin deerleri karlarak mutlak deiim (+) veya (-) olarak belirlenmelidir. Bu koul yzdesel deiim iin de geerlidir. Birinci yl deeri yok, ikinci yl deeri varsa; mutlak deiim ikinci yl deeri kadardr, oransal deiim yerine ---- iareti konulur. Birinci yl deeri var, ikinci yl yoksa; mutlak deiim (-) ilk yln rakam kadar ve oransal deiim % 100 azalma olarak belirtilmelidir47. Deiim kaynaklar hesaplanrken karlatrmal analizin yan sra dikey analizden de faydalanlmaktadr. Deiim kaynaklar, ilgili hesap iin dikey analizden elde edilen aktif-pasif veya grupii yzde ile karlatrmal analiz sonucunda elde edilen oransal deiimin arplmasyla hesaplanmaktadr. Bu hesaplama yaplrken dikkat edilmesi gereken nokta, ilgili hesap kaleminin aktif-pasif veya grupii yzde oran olarak, analiz yaplan son dnem oran deil, bir nceki dnem oran alnmaldr. 2.5.2. Dikey Analiz Yzde yntemi ile analiz olarak da adlandrlan dikey analizde, finansal tablolarda yer alan her kalem bulunduu grup toplamna veya aktif / pasif toplamna oranlamakta ve bulunan orana gre yorumlanmaktadr. Baka bir anlatmla, finansal tablolarda yer alan kalemin kme toplam iindeki oran hesaplanmaktadr48. Dikey analizde yalnzca belirli bir dnemin finansal tablosundan yararlanld iin statik
Hsn Taylan Gnay, Sigorta irketleri in Finansal Analiz Teknikleri Ve Bir Uygulama, (Yaynlanmam Yksek Lisans Projesi), Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, zmir 2005, s. 52. 48 Ahmet Gen, s. 47.
47

57

bir analiz trdr. Ancak belirli dnemlere ilikin dikey analizi yaplm finansal tablolar karlatrlp yorumlanarak dikey analiz dinamik hale getirilebilmektedir. Dikey analiz yaplrken, analizin yaplma ekline gre gruplarn her biri veya aktif ve pasif toplamnn 100 olduu kabul edilerek oranlama yaplr ve analiz tamamlanr. Dikey analizin uygulanmas ve yorumlanmasnda dikkat edilecek noktalar unlardr: Dikey analiz net deerlerle hazrlanm bilanoya uyarlanmaldr. Bu nedenle bilano nce netletirilmeli ve itirakler, sermaye tahahhtleri, birikmi amortismanlar, denmi sermaye, gemi yllar zararlar gibi kalemler ilgili hesaplardan dlerek analiz gerekletirilmelidir. Dikey analizde yorum yaparken; varlklarn ve kaynaklarn dalm ynnden, kalemlerin grup ii dalm ynnden olmak zere iki ayr deerlendirmeye gidilmelidir. Birden fazla yla dayal olarak gerekletirilen analizlerde bilano ve gelir tablosu kalemlerinin
49

bir

dnemden

dierine

olan

deiimi

de

yorumlanmaldr . 2.5.3. Oran Analizi Finansal tablolar incelenirken, kalemlerin rakamsal bazda incelenmesinden ok kalemlerin birbirleriyle olan ilikilerinin incelenmesi iletme asndan daha aydnlatc bilgiler vermektedir. Oran analizi, finansal tablolarda yer alan kalemleri kullanarak anlaml oranlar oluturmak ve bu oranlar yorumlamaktr. Oran analizi en

49

Hsn Taylan Gnay , s. 52.

58

basit

ekilde

iki

kalem

arasndaki

ilikinin

matematiksel

hesab

olarak

tanmlanmaktadr. Finansal tablolarda bulunan kalemlerden yararlanarak olduka fazla sayda oran oluturmak olanakldr ancak oran analizinde nemli olan ok hesaplama yapmak deil, gerekten anlaml ilikileri ortaya koyan oranlar hesaplayp az ve z olarak analizi yapabilmektir. Birbiriyle ilikisiz kalemler arasnda yaplan oranlamalar ortaya matematiksel sonular karacak ancak yorumlama aamasnda bu anlamsz oranlarn iletmeye katks olmayacaktr. Oran analizleri sonucunda ortaya kan rakamlar; iletmenin krll, finansal gc, likidite durumu, devir hzlar, sermaye yaps vb. gibi konulara ilikin bilgiler vermektedir. Bu bilgilerden iletmenin yeterince yarar salayabilmesi iin oranlarn yorumlanmas doru biimde yaplmaldr. Hesaplanan oranlarn anlaml ve doru olarak yorumlanabilmesi iin aadaki yntemler kullanlmaktadr: letmenin Daha nceki Dnemlerine Ait Oranlarla Karlatrmak: Bulunan oranlar iletmenin gemi alma dnemleriyle karlatrlarak iletmenin olumlu veya olumsuz yndeki geliimleri ortaya karlabilir. letme iin gemi bir l olarak kabul edilmektedir. Genel Kabul Grm Oranlarla Karlatrmak: Baz oranlar iin yaanan deneyimlerden ve gemi yllarda elde edilen bulgulardan yararlanlarak genel kabul grm deerler hesaplanmtr. Oran analizi sonucunda elde edilen rakamlar, genel kabul grm rakamlarla karlatrmak olanakldr. Ancak bu rakamlar genel rakamlar olup, analiz yaplrken mutlaka iletmenin durumu ve iletmenin iinde bulunduu endstrinin durumu gz nne alnmaldr. Bu rakamlarm her sektrde, her iletme iin, her zaman olmas gereken rakamlar olduunu sylemek doru bir yaklam deildir. Benzer letmelerin Oranlaryla Karlatrmak: Benzer almalarda bulunan iletmelerin oranlaryla karlatrma yapmak da iletme asndan katk

59

salayc bir unsurdur. Bu ekilde iletme kendini hem dier iletmelerle hem de rakip grd iletmelerle karlatrma ans bulmakta ve onlar karsndaki durumunu analiz edebilmektedir. Faaliyet Gsterilen Endstri Ortalamasndan Yararlanmak: letme

bulunduu cari dneme ilikin endstri ortalamalarn da oran analizi yaparken kullanabilmektedir. Bu ekilde yaplan analiz iletmeye sektrdeki genel durum, sektr ierisinde iletmenin bulunduu durum ve rakipler hakknda bilgi salamaktadr. Oran analizi yaplrken her sektr iin farkl oranlar kullanlabilmektedir. Sigorta irketlerinin de kendine zg hesaplarnn olmas nedeniyle kulland oranlar da bu hesaplara gre hazrlanmtr. Elementer sigorta irketlerinin oran analizi yaparken kullanmas gereken oranlar 20.10.2004 Tarih ve 65069 Sayl, Sigorta ve Reasrans irketlerinin Mali Bnyelerine ve Sermaye Yeterliliklerine likin Genelgede yaymlanmtr. Yukarda ad geen genelgeye gre sigorta irketlerinin finansal tablo analizlerinde kullanacaklar oranlar drt grupta toplanmaktadr. Bunlar srasyla sermayeye yeterliliine ilikin oranlar, aktif kalitesi ve likiditeye ilikin oranlar, faaliyet oranlar ve karllk oranlardr50. 2.5.3.1. Sermaye Yeterliliine likin Oranlar Sermaye yeterliliine ilikin oranlar irketin doru bir ekilde finanse edilip edilmediini gsteren oranlardr. Bu gruptaki oranlar bir sigorta irketinin orta ve zellikle uzun vadede sorumluluklarn karlama gcn ortaya koymaktadr. Bir baka deyile, ksa vadede zarar edilse, aktifler deer kaybetse, beklenen tutarda fon yaratlamasa bile irketin orta ve uzun vadede ykmllklerini yerine getirip getiremeyeceini lmektedir.

50

Sigorta ve Reasrans irketlerinin Mali Bnyelerine ve Sermaye Yeterliliklerine likin Genelge, s.1.

60

Sigorta irketlerinin de sigortallarna kar sorumluluklar bulunmaktadr ve bunun iin yeterli ve kaliteli bir sermayesi olmas gerekmektedir. Sz edilen genelgede geen sermaye yeterliliine ilikin oranlar aada aklanmaktadr: Alnan Primler (Brt) / zkaynaklar : Bu oran, sigorta irketinin, analizi yaplan dnemde var olan zkaynaklarnn ka kat prim elde edildiini gstermektedir. Bu formlden hesaplanan oran 4ten byk olmamaldr. Orann 4ten byk olmas sigorta irketinin zkaynaklarnn yeterli olmadn ve irketin fazla risk aldn gstermektedir. Alnan Primler (Brt) = zkaynaklar

zkaynaklar / Aktif Toplam: Bu oran, sigorta irketinin kaynaklarnn ne kadarnn irket sahip veya sahipleri tarafndan salandn gstermektedir. zellikle irketin uzun vadede ykmllklerini karlama gc hakknda fikir vermektedir. Bu orann zaman iinde ykselme eilimi gstermesi, ynetimin baars olarak deerlendirilir.51 Genelgede bu oran iin herhangi bir standart sonu belirtilmemi olup, elde edilen sonucun sektr ortalamasndan byk olmas koulu sunulmutur. zkaynaklar = Aktif Toplam

zkaynaklar / Teknik Karlklar (Net) : Bu oran, sigorta irketleri iin zel bir bilano grubu olan sigortaclk teknik karlklarnn ne kadarlk bir blmnn irketin zkaynaklar ile finanse edildiini gstermektedir. Bu

Nalan Akdoan ve Nejat Tenker, Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri, Gazi Kitapevi, Ankara 2001, s. 619.

51

61

oran iin de belirli bir dzey belirtilmemitir ve sz konusu orann sektr ortalamasndan byk olmas yeterlidir. zkaynaklar = Teknik Karlklar (Net) 2.5.3.2. Aktif Kalitesi ve Likiditeye likin Oranlar Aktif kalitesi ve likiditeye ilikin oranlar bir irketin ksa vadeli ykmllklerini karlayabilme gcn ve iletme sermayesinin yeterli olup olmadn lmeye yarayan oranlardr. irketler ilemlerine sorunsuz devam edebilmek iin vadesi gelen borlarna karlk likit fonlar salayabilmelidirler. Ksa vadeli ykmllklerin karlanamamas, uzun vadeli borlarn karlayabilecek finansal konumda olan bir irketi bile baarszla srkleyebilecek nitelikte bir sorundur. irketler aktif kalitesi ve likiditiye ilikin oranlarn hesaplayarak, ksa vadedeki deme glerini yorumlayabilmektedirler. 20.10.2004 Tarih ve 65069 Sayl Genelgede aktif kalitesi ve likiditeye ilikin oranlar bal altnda be adet orandan sz edilmektedir. Likit Aktifler / Aktif Toplam: Bu oran irketin likit aktiflerinin, bir baka deyile nakite daha kolay dntrlebilecek aktiflerinin, toplam aktifler ierisindeki orann gstermektedir. Bu oran iin belirtilmi olan net bir deer bulunmamakta, orann sektr ortalamasndan yksek olmas yeterli kabul edilmektedir. Kasa + Banka + Menkul Deerler Czdan = Aktif Toplam

62

Likidite Oran: Likidite oran genel anlamyla, bir irketin para ve paraya kolaylkla evrilebilen deerlerinin, yani likit deerlerinin, ksa vadeli ykmllklerine blnmesiyle bulunan orandr. Likidite oran irketin ksa vadeli borlarn deme gcn ortaya koymaktadr. Bu oran hayat d irketler iin 1den kk olmamaldr.(hayat irketleri iin 9.75 ten kk olmamaldr.) Likidite orannn 1 veya 1den byk olmas, irketin zaman gelen borlarna karlk veya karlndan bile fazla likit deere sahip olduunu gstermektedir. Bu orann 1 den kk olmas ise irketler iin vadesi gelen ykmllkleri finanse edecek kaynaklarn yetersiz olduu anlamna gelmektedir. Nakit Deerler + Menkul Deerler Czdan = Teknik Karlklar Hayat Matematik Karlklar Deprem Hasar Karlklar + Sigorta ve Reasrans irketi Cari Hesab + Reasrrlerin Depolar + denecek Vergi ve Dier Ykmllkler + Zorunlu Deprem Sigortasndan Alacakl Acenteler + Katlmclar + Emeklilik Gzetim Sistemine Borlar + Bonus ve ndirimler Karl + Katlmclar Geici Hesab + Al Emirleri Hesab + Bireysel Emeklilik Araclarna Borlar + Saklayc irkete Borlar + Portfy Ynetim irketine Borlar + Katlmclara Borlar + Dier

Cari Oran: Dnen varlklarla ksa sreli borlar arasndaki oran cari oran olarak tanmlanmaktadr. Bu oran, iletmenin ksa vadeli borlarn deme gcn lmek ve iletme sermayesinin yeterli olup olmadn saptamak iin kullanlmaktadr. Cari oran bir anlamda iletmenin her 1 TL tutarndaki ksa vadeli borcu iin ne kadarlk bir dnen varl olduunu gstermektedir. Likidite oranna gre daha az likit ve daha kaba bir hesaplamadr. Bu iki oran birlikte ele alp yorumlamak analizi yapan kii veya kurum iin daha aydnlatc bilgiler salayabilecek bir yntemdir. Likidite oran ve cari oran birbirini tamamlayan, aralarnda anlaml bir iliki bulunan oranlardr. Cari oran, olduka kaba bir l olmasna karn, bir iletmenin cari mali gcn gsteren bir endeks olarak zellikle iletmeye kredi verenler tarafndan

63

yaygn bir ekilde kullanlmaktadr52. Ancak bu orann statik bir yapya sahip olan bilanodan hesapland ve gnlk hareketleri yanstma yeteneinin kstl olduu unutulmamaldr. Cari orann genel olarak 1.5 ile 2 arasnda olmas beklenmektedir. Sigorta irketleri iin yaymlanan genelgede bu orann alt snr hayat d irketler iin 1.7 olarak belirlenmitir.(Hayat dalnda en az 11 olmaldr.) Nakit Deerler + Menkul Deerler Czdan + Alacaklar = Teknik Karlklar Hayat Matematik Karlklar Deprem Hasar Karlklar + Sigorta ve Reasrans irketi Cari Hesab + Reasrrlerin Depolar + denecek Vergi ve Dier Ykmllkler + Zorunlu Deprem Sigortasndan Alacakl Acenteler + Katlmclar + Emeklilik Gzetim Sistemine Borlar + Bonus ve ndirimler Karl + Katlmclar Geici Hesab + Al Emirleri Hesab + Bireysel Emeklilik Araclarna Borlar + Saklayc irkete Borlar + Portfy Ynetim irketine Borlar + Katlmclara Borlar + Dier Bu formlde alacaklar kalemini; prim alacaklar, sigorta ve reasrans irketleri cari hesab, sedan ve retrosedanlar nezdindeki depolar, dask cari hesab, bireysel emeklilik sistemi alacaklar ve dier borlu hesaplar oluturmaktadr. Prim ve Reasrans Alacaklar / Aktif Toplam: Bu oran prim ve reasrans alacaklarnn aktif toplam iindeki orann gstermektedir. Genelgede bu oran iin de belirli bir rakam belirtilmemi, sektr ortalamasndan kk olmas yeterli kabul edilmitir. Prim Alacaklar (Net) + Sigorta ve Reasrans irketleri Cari Hesab + Sedan ve Retrosedanlar Nezdindeki Depolar = Aktif Toplam

52

ztin Akg, Finansal Ynetim, Avcol Matbaas, stanbul 1989, s. 31.

64

Acente Alacaklar / zkaynaklar: Sigorta irketlerinin alacaklarnn nemli ksmn acente alacaklar oluturmaktadr. Bu oran acente alacaklarnn zkaynaklara orann gstermektedir. Orann hayat d irketler iin st snr 0.8 olarak belirlenmitir. (hayat iin st snr 0.2). Acente alacaklarnn zkaynaklara orannn dk olmas irketin en nemli likit kayna olan sigorta primlerinin toplanmasnda sorun olmad sonucunu vermektedir. Aksi durumda ise sigorta primlerinin toplanmasnda sorun olduu sonucu kmakta ve likit ktlarn artmas durumunda irketin finansal adan zor duruma dme tehlikesi domaktadr. Acente Alacaklar = zkaynaklar

2.5.3.3. Faaliyet Oranlar Faaliyet oranlar, genel anlamda irketin bulunmu olduu faaliyetlere bal olarak dnen varlklarn durumunu inceleyen oranlardr. Sigorta irketleri faaliyet oranlarndan yararlanmakta olsa da, kullandklar faaliyet oranlar dier irketler tarafndan kullanlan genel oranlar deil, sigorta irketlerinin yaps itibariyle ortaya km zel oranlardr. 65069 Sayl Genelgede iki adet faaliyet oran belirtilmitir. Konservasyon Oran: Konservasyon, sigorta irketlerince reasrans irketlerine devredilmeyip irket zerinde tutulan risklerdir. Konservasyon oran ise, sigorta irketlerinin sigortallardan kabul ettii riskleri ne oranda zerinde tadn gsteren orandr. Konservasyon oran, sigorta irketleri iin hangi riskler ne oranda irket zerinde tutulmaldr, bu risklere uygun fiyatlandrma nasl yaplmaldr gibi sorulara yardmc olabilecek nemli bir gstergedir. Bu oran iin genelgede her hangi bir rakam, bir alt veya bir st snr belirtilmemitir. Bunun nedeni bu orann tek bana anlaml olmayacak olmasdr. Sermayesi fazla olan bir irketin konservasyon orannn yksek olmas sigortallar iin bir tehlike oluturmazken, yeterli sermayesi bulunmayan bir irketin konservasyon orannn yksek olmas irketin

65

finansal durumu asndan tehlikeli bir durum oluturmaktadr. Grld gibi konservasyon orann belirli bir rakamla ifade etmek genel bir doru oluturmaya yeterli olmamaktadr. Alnan Primler (Net) = Alnan Primler (Brt)

Tazminat Tediye Oran: Tazminat tediye oran bir nceki dnem muallakta kalp cari dneme devretmi ve cari dnemde meydana gelmi hasarlarn ne oranda dendiini gsteren bir orandr. Bu oran zellikle sigortallar iin nem arz etmektedir. Bir irketin tazminat tediye orannn yksek olmas kukusuz gven verici bir unsurdur. Bu orann dk olmasnn irketin hasar demelerinde ok hassas davranmadn, sigortallarn karlarna gerekli nemi vermediini dndrtmesi olas bir sonutur. Tazminat tediye oran sektr ortalamasndan byk olmaldr. denen Hasarlar = denen Hasarlar + Muallak Hasar Karlklar

2.5.3.4. Krllk Oranlar En basit anlamyla elde edilen sat gelirinden katlanlan maliyetlerin kartlmasyla elde edilen deer olarak tanmlanabilen kr, irketler iin en nemli baar gstergesidir. zel amal bulunulan faaliyetler dnda her irketin amac kr etmektir. Krllk oranlar da irketin elde ettii kr yorumlama amacyla kullanlan oranlardr. Krllk oranlarnn analiz edilmesi sonucu irketin elinde bulunan zsermayesini ve dardan salad kaynaklar ne kadar verimli ekilde kulland ortaya kmaktadr. Krllk her irket iin olduu gibi sigorta irketleri iin de nemli bir unsurdur. Kr eden sigorta irketleri datlmayan krlar yoluyla zsermayelerini bytmekte ve deme glerini artrmaktadrlar. Krllk irketin uzun vadede piyasada tutunabilmesi asndan ok nemlidir. Kr edemeyen bir

66

sigorta irketinin zamanla ilemlerini srdremez duruma gelmesi kanlmazdr. Krllk konusunda sigorta irketlerinin zel durumlarna bal olarak iki sorunu bulunmaktadr. Bunlardan birincisi byk felaketlerin yaand yllarda irketlerin dedikleri ykl tazminatlar nedeniyle elde olmadan az kr etmeleri veya zarar etmeleridir. Bu durumda krllk oranlar doal olarak kt sonular verecektir ancak bu irketin orta ve uzun vadede baarsz olduu anlamna gelmeyecektir. Dier sorun ise hasar karlklarnn ngrlere dayal olarak oluturulmasdr. Beklenmeyen durumlar sonucunda ngrlerde yaanacak sapmalar yaplan deerlendirmeleri geersiz klacaktr. Bu hassasiyet nedeniyle, genelgede de saysal olarak en ok oran, krllk oranlar bal altnda toplanmtr. Genelgede bu balk altnda yedi adet oran bulunmaktadr. Hasar Prim Oran: Hasar prim oran, irketin toplad primlerin ne

kadarlk ksmn hasar demelerinde kullandn gstermektedir. Bu oran sigorta irketlerine fiyatlama asndan yarar salamaktadr. Sigorta irketleri hasar prim orann sigorta dallar baznda incelemekte ve bu analiz sonucunda hangi dallarn daha ok kr getirdiini saptamaktadr. stelik sigorta irketleri sigorta dallar dnda, acente baznda da bu oran incelemektedir. Bu analizler sonucunda irketler zarar ettii dallarda fiyatlar ykseltmekte ve / veya riskler konusunda daha seici olmaktadrlar. Ayrca irkete zarar ettiren acentelerle ayn durum sreklilik gsterirse ticari ilikiler kesilmekte, irkete kr salayan acenteler ise salad kr orannda eitli uygulamalarla dllendirilebilmektedir. Hasar prim oran sektr ortalamasndan kk olmaldr. denen Hasarlar + Muallak Hasar Karlklar Devreden Muallak Hasar Karlklar = Cari Yl Alnan Primler + Devreden Cari Rizikolar Karl Cari Rizikolar Karl

Hasar Prim Oran (Net) : Bu oranda hasar prim oran hesaplanrken kullanlan formln ayns tek farkla kullanlr. Bu fark formlde kullanlan

67

kalemlerin net deerlerinin alnmasdr. Hasar prim oran gibi bu oran da sektr ortalamasndan kk olmaldr. denen Hasarlar (Net) + Muallak Hasar Karlklar (Net) Devreden Muallak Hasar Karlklar (Net) = Cari Yl Alnan Primler (Net) + Devreden Cari Rizikolar Karl (Net) Cari Rizikolar Karl (Net)

Masraf Oran: Masraf oran, cari dnemde sigorta irketlerinin elde ettikleri her 1 TLlik prim geliri iin ne kadar masrafa katlanmak zorunda olduklarn gsteren orandr. Bu oran sektr ortalamasndan kk olmaldr. Komisyonlar (Net) + Toplam Giderler Alnan Primler

Bu orann pay ksmnn alm yledir: Komisyonlar (Net) = Verilen Komisyonlar Alnan Komisyonlar Toplam Gider = Personel Giderleri + Ynetim Giderleri

Bileik Rasyo: Bileik rasyo, sigorta irketlerinin cari dnem iinde elde ettii primlerin hasar demelerinde kullanlan ksmnn, elde edilen primler iin katlanlan masraflarla toplanmasyla elde edilir. Bir baka deyile bileik rasyo hasar prim oran ve masraf orannn toplamdr. Net bir ifade kullanlmamas nedeniyle irketler bu oran hesaplarken bazen net bazen ise brt hasar prim orann kullanmaktadrlar. Bu oran sektr ortalamasndan kk olmaldr.

= Hasar Prim Oran + Masraf Oran

68

Vergi ncesi Kr / Alnan Primler: Vergi ncesi kr irketin cari dnem iinde elde ettii gelirlerden, ayn dnem iindeki giderlerinin karlmasyla bulunan deerdir. Bu oran alnan primlerin ne kadarnn vergi ncesi kr oluturduunu gstermektedir. Sektr ortalamasndan byk olmas gereken bir orandr. Vergi ncesi Kr = Alnan Primler

Mali Kr (Brt) / Alnan Primler: 65069 Sayl Genelgede yer ald biimiyle, mali kr sigorta irketlerinin sigorta d ilemlerden elde ettii gelirlerden, bu ilemler nedeniyle katlandklar maliyetlerin karlmasyla elde edilmektedir. Bu oran mali krn alnan primlere orann gstermektedir. Sektr ortalamasndan byk olmas gerekli grlmtr. Mali Kr (Brt) = Alnan Primler

Teknik Kr / Alnan Primler: Teknik kr sigorta irketlerinin asl alma konusu olan sigorta ilemleri sonucunda elde ettikleri gelirden, teknik ilemleri yapabilmek iin katlanlan maliyetlerin karlmasyla elde edilen deerdir. Bu oran teknik krn alnan primlere orann gstermektedir. Teknik krn alnan primlere oran sektr ortalamasndan byk olmaldr. Teknik Kr = Alnan Primler

Bu oranlardan faydalanlarak finansal analiz yaplrken dikkat edilmesi gereken nemli bir nokta vardr. Ad geen genelge 2004 ylnda yaymlanm bir

69

genelge olduu iin, bu genelgede bulunan oranlar sigorta irketlerinin eski bilanolarna ait kalem ve grup adlaryla formllere yerletirilmitir. 2005 ylnda yaplan deiikliklerden sonra yeni bilano kalemlerine uygun olarak hazrlanm bir genelge yaymlanmamtr. Bu durumda yaplacak ey eski bilano kalemlerinin yeni bilanodaki hesap gruplarn belirleyip formlleri gncel hale getirmektir. 2.5.4. Sermaye Yeterliliinin llmesi Sigorta irketleri iin finansal tablolardan yararlanlarak yaplan analizlerden en nemlilerinden biri de sermaye yeterliliinin llmesidir. Sigorta irketlerinin sermaye yeterliliinin llmesinin en nemli nedeni, irketin sigortallarna kar olan sorumluluklarn karlayp karlayamayacan tespit edip, olumsuz bir durumda nlem alma yoluna gitmektir. Finansal yetersizlie den irketlerin bir takm nlemlerle tekrar yeterli duruma getirilmesi hem irket asndan hem kamu yarar asndan nem arz etmektedir. Birok lke kendi belirledii yntemlerle sigorta irketlerinin finansal yeterliliini denetlemekte ve sigortallarn zor duruma dme riskini en aza indirmeye almaktadr. Bu riski hibir zaman ortadan kaldrabilmek olanakl olmasa da denetimler ve alnn nlemler ile azaltabilmek olanakl olmaktadr. Sigorta irketlerinin finansal yeterliliini salamas piyasalar iin de olduka nemlidir. Finansal piyasalarda ilem hacmi yksek olan sigorta irketlerinin gl bir finansal yapsnn olmas piyasalara gven olarak yansmaktadr. Ekonomik krizlerin byk ounluunun finansal piyasalardaki sorunlardan kaynakland gz nnde bulundurulursa, sigorta irketlerinin finansal yeterliliinin lke ekonomisi asndan da nemli bir veri olduu sylenebilir. lkemizde de sigorta irketlerinin finansal yeterlilii Hazine Mstearlnn belirledii ereveler iinde denetlenmektedir. Bu konuda en son dzenleme 19.01.2008 Tarihli, 26761 Sayl Resmi Gazetede yaymlanan Sigorta ve Reasrans ile Emeklilik irketlerinin Sermaye Yeterliliklerinin llmesine ve

70

Deerlendirilmesine likin Ynetmelik ile yaplmtr. Bu ynetmeliin amac, sigorta ve reasrans irketleri ile emeklilik irketlerinin var olan ykmllkleri ile potansiyel riskleri nedeniyle oluabilecek zararlarna kar yeterli miktarda zsermaye bulundurmalarnn salanmasdr. Ad geen ynetmelikte zsermaye u ekilde tanmlanmtr: denmi Sermaye Kr Yedekleri Sermaye Yedekleri Dnem Net Kr ile Gemi Yllar Krlar Dengeleme Karl Sermaye Benzeri Krediler(Ynetmeliin 5. maddesine uygun olmak artyla) Toplamndan; Dnem Zararnn Gemi Yllar Zararlarnn tirakler, bal ortaklklar, bal menkul kymetler ve mterek ynetime tabi teebbsler arasnda yer alan irketlerin denmi sermayesinin, ana irketin ortaklk pay ile arplmas sonucunda bulunan tutarnn dlmesinden sonra bulunan miktar ifade eder53. Ynetmelikte hayatta d alanlarda etkinlik gsteren sigorta irketleri iin iki adet sermaye yeterlilii hesaplama yntemi yer almaktadr. Birinci yntem kullanldnda gerekli zsermaye, prim veya hasar esasna gre hesaplanmaktadr. Prim ve hasar esasna gre yaplan hesaplamalardan hangisinin tutar yksekse gerekli zsermaye tutar olarak kabul edilir. Bu ynteme gre yaplan hesaplamalar aadaki gibidir :
53

Sigorta ve Reasrans ile Emeklilik irketlerinin Sermaye Yeterliliklerinin llmesine ve Deerlendirilmesine likin Ynetmelik, s. 1.

71

Prim Esasna Gre Gerekli zsermaye: Son bir yllk sre iinde brt yazlan primlerden (vergi ve harlar hari) fesih ve iptaller dldkten sonra kalan tutarn 95 milyon YTLye kadar olan ksmnn % 18, geri kalan ksmnn ise % 16 ile arplmasndan sonra bulunan sonularn toplamnn; son yllk sre iinde irket stnde kalan hasar tutarnn brt hasara oran % 50den aa ise % 50, yksek ise bu oranla arplmas sonucunda bulunan tutardr.

Hasar Esasna Gre Gerekli zsermaye: Son yllk srede brt denen hasarlara, son yl muallak tazminatlar karl (direkt ve endirekt iler iin ayrlan dahil) eklenerek rcu yoluyla tahsil edilen hasar teminatlar ile iinde bulunulan yl hari olmak zere yl nce (kredi ve tarm sigortalarnda yedi yl nce) ayrlan muallak tazminat karlklar dldkten sonra tespit edilecek miktarn, yukarda bahsedilen ve yedi yl olarak belirtilen risk gruplarna gre 1/ 3 veya 1/ 7si ayrlarak ilk 70 milyon TLye kadar olan ksm % 26, kalan ksmnn % 23 ile arplmas sonucu bulunan tutarlar toplamnn son yllk srede irket zerindeki net hasar tutarnn brt hasar tutarna oran % 50den aa ise % 50, yukar ise bulunan oranla arplmas sonucunda bulunan tutardr. kinci ynteme gre zsermaye yeterlilii ise sigorta irketinin aktif riskinin,

reasrans riskinin, ar prim art riskinin, muallak tazminat karl riskinin, yazm riskinin ve kur riskinin hesaplanp hepsinin toplanmasyla hesaplanmaktadr. Ynetmelie gre bu riskler u ekilde hesaplanmaktadr: Aktif Riski : Sigorta irketlerinin aktif riski hesaplanrken bilanoda yer alan aktif kalemler ynetmelikte belirlenen risk arlklar ile arplmaktadr. Ek 1de aktif kalemler ve arpanlar grlmektedir. Reasrans Riski: Reasrans riski hesaplamas, reasrre devredilen toplam blmeli reasrans primi ile yaplr. Mstearlka belirlenecek

72

derecelendirme kurulular tarafndan derecelendirilen A ve B dereceli reasrrlere devredilen riskler iin 0.05, Trkiyedeki havuzlara devredilen riskleri iin 0.00, bunun dndaki dereceler iin 0.150 risk katsays ile devredilen blmeli reasrans prim tutar arplr. Trkiyede etkinlik gsteren reasrans irketlerinin derecelendirme notlarnn lke notunu aamamas durumunda lke notu A eiti saylr. Ar Prim Riski: Ar prim art riski hesaplanmasnda, toplam brt yazlan primin bir nceki yla gre art oran, zorunlu trafik sigortas sektr artnn % 10undan, dier dallarda ise sektr art orannn % 50sinden fazla ise; aan ksma 0.2 risk arl uygulanr. zellii nedeniyle belirli dallarda bu oran Mstearlka drlebilir. almaya yeni balayan irketlerin ilemlerine baladklar yl bu risk sfr olarak alnr. Muallak Tazminat Riski: Muallak tazminat riski, cari hesap dnemine ilikin kmlatif net muallak tazminat karl tutarna Ek- 2de grlen risk arlklar arpanlar uygulanarak hesaplanmaktadr. Yazm Riski: Yazm riski hesaplanrken, hesaplama dnemleri gz nne alnarak son bir yl kapsayacak ekilde ve her dal iin ayr olarak hesaplanan brt yazlan prim tutarndan varsa blmeli reasrans iin reasrre devredilen primler indirildikten sonra kalan tutar Ek-3 te verilen risk arlklaryla arplr. Kur Riski: Kur riskinin hesaplanmas iin aktif ve pasif hesaplarda bulunan her bir dviz cinsinin dnem sonu itibariyle Trkiye Cumhuriyeti Merkez Bankas dviz al kuru ile arplmas ile bulunan TL karlklar hesaplanarak dviz varlklar toplam ile dviz ykmllkler toplam bulunur ve toplam varlk ve ykmllkler aras farkn mutlak deeri 0.075 risk arl ile arplr.

73

Tm bu risklerin hesaplanmasndan sonra(aktif riski, reasrans riski, ar prim art riski, muallak tazminat karl riski, yazm riski, kur riski) elde edilen sonular toplanarak ikinci ynteme gre gerekli zsermaye tutar hesaplanr. En son aama ise birinci yntem ve ikinci yntemin karlatrlmasdr. kan rakam hangi yntemde daha yksek ise geerli olan sermaye yeterlilii snr olarak kabul edilecektir.

74

NC BLM RNEK BR ELEMENTER SGORTA RKETNN FNANSAL ANALZ SONULARI 3.1. RNEK RKETN TANITIMI VE FNANSAL TABLOLARI Uygulama blmde rnek irket olarak incelenecek X Sigorta A. 1 Nisan 1925 tarihinde lkemizin byk bankalarndan birinin nclnde kurulmutur. X Sigorta yapsnda bulundurduu uzman ve deneyimli kadrolar, gl teknolojik ve finansal alt yaps, srekli gelime ve iyiletirme anlay, deneyimli ve yaygn acente ayla kaliteli rn ve hizmet sunmay ve bunlarn srekliliini salamay ama olarak belirlemi bir irkettir. Bu ilkeler dorultusunda ilemlerini srdren X Sigorta, almalarnn karl olarak 2004 ylnda rn ve hizmetlerinden genel olarak en fazla memnun olunan sigorta irketi seilerek Active Academy Sigortaclkta Bireysel Mteri Memnuniyeti dln kazanmtr. 2006 ylnda ise art arda 5. ylda da prim retiminde sektr liderliini korumu ve Trk sigortaclnda tarihi bir sonuca imza atarak 1 milyar TLyi aan prim retimini gerekletirmitir. Bunlarn yan sra X Sigorta 2007 ylnda toplam prim retiminde 1 milyar ABD Dolar eiini geen Trkiyedeki ilk sigorta irketi olmutur. X Sigorta 1491 profesyonel acentesi ile hayat d (elementer) alanda sigortallarna hizmet sunmaktadr. nceki blmde akland gibi sigorta irketleri gerek devletin kard ynetmelikler dorultusunda, gerek kendi i yapsnda; kendisinin, pazarn ve dier rakip irketlerin durumunu grebilme asndan finansal analizler yapmaktadrlar. Analizler yaplrken kullanlan en nemli veriler irketin bilanosu ve gelir tablosudur. Aada X Sigorta irketine ilikin 2007 ve 2008 yllar ayrntl bilano ve gelir tablosu yer almaktadr.

75

Tablo 4: X SGORTA A.. BLANOSU


X SGORTA A.. BLANOSU
VARLIKLAR (TL) I- CAR VARLIKLAR A- Nakit Ve Nakit Benzeri Varlklar 1- Kasa 2- Alnan ekler 3- Bankalar 4- Verilen ekler Ve deme Emirleri (-) 5- Dier Nakit Ve Nakit Benzeri Varlklar B- Fin. Var. ile Riski Sigortal. Ait Fin. Yatrmlar 1- Satlmaya Hazr Finansal Varlklar 2- Vadeye Kadar Elde Tutulacak Finansal Varlklar 3- Alm Satm Amal Finansal Varlklar 8- Finansal Varlklar Deer Dkl Karl (-) C- Esas Faaliyetlerden Alacaklar 1- Sigortaclk Faaliyetlerinden Alacaklar 3- Reasrans Faaliyetlerinden Alacaklar 5- Sigorta Ve Reasrans irketleri Nezdindeki Depolar 9- Esas Faaliyetlerden Kaynaklanan pheli Alacaklar 10- Esas Faal. Kaynak. pheli Alacaklar Karl (-) D- likili Taraflardan Alacaklar 2- tiraklerden Alacaklar 5- Personelden Alacaklar E- Dier Alacaklar 3- Verilen Depozito ve Teminatlar 4- Dier eitli Alacaklar F- Gelecek Aylara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkuklar 1- Gelecek Aylara Ait Giderler G- Dier Cari Varlklar 1- Gelecek Aylar htiyac Stoklar 4- Avanslar 5- Personele Verilen Avanslar 7- Dier eitli Cari Varlklar I- Cari Varlklar Toplam 31.12.2008 681.610.191 57.170 15.912 633.357.943 -7.470.138 55.649.304 221.022.027 48.262.948 106.772.583 88.923.623 -22.937.127 432.563.671 410.543.183 17.656.888 4.363.600 57.499.314 -57.499.314 173.259 82.029 91.230 1.144.914 14.544 1.130.370 87.401.332 87.401.332 449.268 313.175 26.067 6.225 103.801 1.424.364.662 31.12.2007 458.843.860 66.572 119.423 470.180.085 -11.522.220 0 235.518.776 243.154 108.158.921 127.338.918 -222.217 450.938.886 435.709.122 12.662.377 2.567.387 40.156.927 -40.156.927 155.682 74.554 81.128 1.048.683 13.174 1.035.509 1.584.086 1.584.086 866.192 444.236 257.178 10.654 154.124 1.148.956.165

76

VARLIKLAR (TL) II- CAR OLMAYAN VARLIKLAR A- Esas Faaliyetlerden Alacaklar B- likili Taraflardan Alacaklar C- Dier Alacaklar D- Finansal Varlklar 1- Bal Menkul Kymetler 2- tirakler 3- tirakler Sermaye Taahhtleri (-) 10- Finansal Varlklar Deer Dkl Karl (-) E- Maddi Varlklar 1- Yatrm Amal Gayrmenkuller 3- Kullanm Amal Gayrmenkuller 4- Makine Ve Tehizatlar 5- Demirba Ve Tesisatlar 6- Motorlu Tatlar 7- Dier Maddi Varlklar (zel Maliyet Bedelleri Dahil) 8- Kiralama Yoluyla Edinilmi Maddi Varlklar 9- Birikmi Amortismanlar (-) F- Maddi Olmayan Varlklar 2- erefiye 7- Birikmi tfalar (Amortismanlar) (-) G-Gelecek Yllara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkuklar 1- Gelecek Yllara Ait Giderler H-Dier Cari Olmayan Varlklar II- Cari Olmayan Varlklar Toplam VARLIK TOPLAMI

31.12.2008 0 0 0 71.999.994 0 71.999.994 0 0 21.758.407 6.831.991 10.311.518 13.791.891 11.929.614 729.746 9.513.674 4.339.065 -35.689.092 16.250.000 16.250.000 0 2.624 2.624 0 110.011.025 1.534.375.687

31.12.2007 0 0 0 225.929.225 49.374.909 183.338.250 -204.545 -6.579.389 20.423.427 0 16.763.490 12.136.711 9.821.086 622.530 7.540.882 4.339.065 -30.800.337 6.229.167 16.250.000 -10.020.833 0 0 0 252.581.819 1.401.537.984

77

YKMLLKLER (TL) III-KISA VADEL YKMLLKLER A- Finansal Borlar 2- Finansal Kiralama lemlerinden Borlar 3- Ertelenmi Fin. Kiralama Borlanma Maliyetleri (-) 8- Dier Finansal Borlar (Ykmllkler) B- Esas Faaliyetlerden Borlar 1- Sigortaclk Faaliyetlerinden Borlar 3- Sigorta Ve Reasrans irketlerinden Alnan Depolar 5- Dier Esas Faaliyetlerden Borlar C-likili Taraflara Borlar 1- Ortaklara Borlar 6- Dier likili Taraflara Borlar D- Dier Borlar 1- Alnan Depozito ve Teminatlar 2- Dier eitli Borlar E-Sigortaclk Teknik Karlklar 1- Kazanlmam Primler Karl - Net 2- Devam Eden Riskler Karl - Net 4- Muallak Hasar Ve Tazminat Karl - Net F- d. Vergi Ve Benz. Di. Yk. le Karlklar 1- denecek Vergi Ve Fonlar 2- denecek Sosyal Gvenlik Kesintileri 5- Dn. Kr Ver. Ve Di. Yasal Ykm. Karlklar 6- Dn. Kr. Pe. de. Ver. Ve Di. Yk. (-) G- Dier Risklere likin Karlklar H- Gelecek Ay. Ait Gel. Ve Gid. Tahakkuklar 1- Gelecek Aylara Ait Gelirler 3- Gelecek Aylara Ait Dier Gelirler Ve Gider Tahakkuklar I- Dier Ksa Vadeli Ykmllkler 3- Dier eitli Ksa Vadeli Ykmllkler III - Ksa Vadeli Ykmllkler Toplam

31.12.2008 88.079 1.850 -1.850 88.079 116.073.704 96.276.171 1.792.582 18.004.951 14.164 5.657 8.507 13.474.347 1.326.874 12.147.473 716.655.472 458.316.484 8.164.367 250.174.621 11.497.605 9.389.968 1.386.978 23.056.450 -22.335.791 0 34.782.669 27.558.111 7.224.558 345.977 345.977 892.932.017

31.12.2007 411.727 423.212 -21.800 10.315 89.060.704 68.214.301 1.437.795 19.408.608 3.114 3.114 0 8.651.987 1.383.258 7.268.729 614.120.794 415.455.647 0 198.665.147 10.380.907 4.823.289 99.435 23.016.652 -17.558.469 0 2.355.752 0 2.355.752 0 0 724.984.985

78

YKMLLKLER (TL) IV-UZUN VADEL YKMLLKLER A- Finansal Borlar B- Esas Faaliyetlerden Borlar C- likili Taraflara Borlar D- Dier Borlar E- Sigortaclk Teknik Karlklar 7- Dier Teknik Karlklar - Net F-Dier Ykmllkler Ve Karlklar G- Dier Risklere likin Karlklar 1- Kdem Tazminat Karl H-Gelecek Yllara Ait Gelirler Ve Gider Tahakkuklar I- Dier Uzun Vadeli Ykmllkler 1- Ertelenmi Vergi Ykmll IV- Uzun Vadeli Ykmllkler Toplam

31.12.2008 0 0 0 0 29.099.764 29.099.764 0 3.154.041 3.154.041 0 1.199.199 1.199.199 33.453.004

31.12.2007 0 0 0 0 23.654.812 23.654.812 0 8.810.058 8.810.058 0 0 0 32.464.870

YKMLLKLER (TL) V-ZSERMAYE A- denmi Sermaye 1- (Nominal) Sermaye B- Sermaye Yedekleri 3- Sermayeye Eklenecek Sat Krlar C- Kr Yedekleri 1- Yasal Yedekler 3- Olaanst Yedekler 5- Finansal Varlklarn Deerlemesi 6- Dier Kr Yedekleri D- Gemi Yllar Krlar 1- Gemi Yllar Krlar E-Gemi Yllar Zararlar (-) 1- Gemi Yllar Zararlar F-Dnem Net Kr 1- Dnem Net Kr 2- Dnem Net Zarar (-) 3- Datma Konu Olmayan Kr zsermaye Toplam YKMLLK TOPLAMI

31.12.2008 350.000.000 350.000.000 0 0 129.910.768 16.708.714 16.947.698 218.199 96.036.157 18.091.345 18.091.345 -7.677.723 -7.677.723 117.666.276 117.127.888 0 538.388 607.990.666 1.534.375.687

31.12.2007 275.000.000 275.000.000 539.332 539.332 314.340.249 13.207.066 62.515.172 142.581.854 96.036.157 0 0 0 0 54.208.548 54.208.548 0 0 644.088.129 1.401.537.984

79

Tablo 5: X Sigorta A.. Gelir Tablosu

X SGORTA A.. GELR TABLOSU


I-TEKNK BLM A- Hayat D Teknik Gelir 1- Kazanlm Primler (Reasrr Pay Dlm Olarak) 1.1- Yazlan Primler (Reasrr Pay Dlm Olarak) 1.1.1- Brt Yazlan Primler (+) 1.1.2 -Reasrre Devredilen Primler (-) 1.2- Kazanlmam Primler Karlnda Deiim (Reasrr Pay ve Devreden Ksm Dlm Olarak)(+/-) 1.2.1- Kazanlmam Primler Karl (-) 1.2.2- Kazanlmam Primler Karlnda Reasrr Pay (+) 1.3- Devam Eden Riskler Karlnda Deiim (Reasrr Pay ve Devreden Ksm Dlm Olarak)(+/-) 1.3.1- Devam Eden Riskler Karl (-) 1.3.2- Devam Eden Riskler Karlnda Reasrr Pay (+) 2- Teknik Olmayan Blmden Aktarlan Yatrm Gelirleri 3- Dier Teknik Gelirler (Reasrr Pay Dlm Olarak) 3.1- Brt Dier Teknik Gelirler (+) 3.2- Brt Dier Teknik Gelirlerde Reasrr Pay (-) B- Hayat D Teknik Gider(-) 1- Gerekleen Hasarlar (Reasrr Pay Dlm Olarak) 1.1- denen Hasarlar (Reasrr Pay Dlm Olarak) 1.1.1- Brt denen Hasarlar (-) 1.1.2- denen Hasarlarda Reasrr Pay (+) 1.2- Muallak Hasarlar Karlnda Deiim (Reasrr Pay ve Devreden Ksm Dlm Olarak) (+/-) 1.2.1- Muallak Hasarlar Karl (-) 1.2.2- Muallak Hasarlar Karlnda Reasrr Pay (+) 2- kr. ve nd. Kar. De. (Rea. Pay ve Devr. Ks. D. Olarak) (+/-) 2.1- kramiye ve ndirimler Karl (-) 2.2- kramiye ve ndirimler Karlnda Reasrr Pay (+) 3- Di. Tek. Kar. De. (Rea. Pay ve Devr. Ks. D. Olarak) (+/-) 4- Faaliyet Giderleri (-) C- Teknik Blm Dengesi- Hayat D (A - B) 31.12.2008 932.498.168 822.807.792 872.199.140 1.161.386.191 -289.187.051 -42.860.837 -90.478.681 47.617.844 -6.530.511 -7.521.469 990.958 99.397.266 10.293.110 10.389.900 -96.790 -835.826.669 -647.270.036 -595.760.563 -685.304.251 89.543.688 -51.509.473 -63.872.437 12.362.964 0 0 0 -5.444.952 -183.111.681 96.671.499 0 -238.776.085 21.653.097 0 -865.206.335 -626.430.250 -588.381.252 -38.048.998 0 0 -238.776.085 34.686.198 8.637.406 31.12.2007 886.859.432 843.535.828 921.580.156 -78.044.328 0 34.686.198 8.637.406

80

II-TEKNK OLMAYAN BLM C- Teknik Blm Dengesi- Hayat D (A - B) J- Genel Teknik Blm Dengesi (C) K- Yatrm Gelirleri 1- Finansal Yatrmlardan Elde Edilen Gelirler 2-Finansal Yatrmlarn Nakde evrilmesinden Elde Edilen Krlar 3- Finansal Yatrmlarn Deerlemesi 4- Kambiyo Krlar 5- tiraklerden Gelirler 6- Bal Ortaklklar ve Mterek Ynetime Tabi Teebbslerden Gelirler 7- Arazi, Arsa ile Binalardan Elde Edilen Gelirler 8- Trev rnlerden Elde Edilen Gelirler 9- Dier Yatrmlar 10- Hayat Teknik Blmnden Aktarlan Yatrm Gelirleri L- Yatrm Giderleri (-) 1- Yatrm Ynetim Giderleri - Faiz Dahil (-) 2- Yatrmlar Deer Azallar (-) 3- Yatrmlarn Nakte evrilmesi Sonucunda Oluan Zararlar (-) 4- Hayat D Teknik Blmne Aktarlan Yatrm Gelirleri (-) 5- Trev rnler Sonucunda Oluan Zararlar (-) 6- Kambiyo Zararlar (-) 7- Amortisman Giderleri (-) 8- Dier Yatrm Giderleri (-) M- Di. Faal. ve Olaand Faal. Gel. ve Kar. ile Gid. ve Zar. (+/-) 1- Karlklar Hesab (+/-) 2- Reeskont Hesab (+/-) 3- zellikli Sigortalar Hesab (+/-) 4- Enflasyon Dzeltmesi Hesab (+/-) 5- Ertelenmi Vergi Varl Hesab (+/-) 6- Ertelenmi Vergi Ykmll Gideri (-) 7- Dier Gelir ve Krlar 8- Dier Gider ve Zararlar (-) 9- nceki Yl Gelir ve Krlar 10- nceki Yl Gider ve Zararlar(-) N- Dnem Net Kr veya Zarar 1- Dnem Kr Ve Zarar 2- Dnem Kr Vergi ve Dier Yasal Ykmllk Karlklar(-) 3- Dnem Net Kr veya Zarar 4- Enflasyon Dzeltme Hesab

31.12.2008 96.671.499 96.671.499 176.944.315 128.088.722 16.390.548 -6.439.850 19.776.678 17.888.252 0 1.199.623 12.800 27.542 0 -117.741.481 -108.031 -282.743 -3.346.990 -99.397.266 0 -9.499.637 -5.106.814 0 -15.151.607 -13.665.702 3.808.326 57.447 0 0 -2.122.323 1.123.980 -4.353.335 0 0 117.666.276 140.722.726 -23.056.450 117.666.276 0

31.12.2007 21.653.097 21.653.097 127.879.696 100.652.276 15.629.650 -1.289.830 7.534.593 3.792.342 0 1.469.100 91.565 0 0 -56.895.446 -279.433 -222.217 -1.284.652 -34.686.198 0 -13.025.385 -7.397.561 0 -15.412.147 -12.501.133 -3.912.369 0 0 0 0 1.457.691 -456.336 0 0 54.208.548 77.225.200 -23.016.652 54.208.548 0

81

Bilano ve gelir tablolarndan yararlanlarak elementer dalda faaliyet gstermekte olan X Sigorta irketi iin; Sermaye Yeterlilii Analizi, Karlatrmal Analiz, Dikey Analiz ve Oran Analizi uygulamas yaplacaktr. 3.2. RNEK RKET N SERMAYE YETERLL ANALZ X Sigorta irketinin finansal tablo analizlerine ilk olarak 2008 yl sermaye yeterlilii analizi ile balanacaktr. Aadaki tabloda birinci ynteme gre sermaye yeterliliinin hesaplanmas grlmektedir. Tablo 6: Sigorta irketleri in Sermaye Yeterlilii Tablosu (Birinci Ynteme Gre)

82

Birinci Yntem A = Son bir ylda yazlan primlerden (vergi ve harlar hari) fesih ve iptaller dldkten sonra kalan tutar B = [ Son yllk srede brt denen hasarlar (tarm ve kredi sigortalarnda 7 yl) + son yl muallak hasar karlklar (direkt ve endirekt iler iin ayrlan dahil) - Rcu yoluyla tahsil edilen tazminatlar inde bulunulan yl hari olmak zere yl nce ayrlan muallak hasar karlklar (tarm ve kredi sigortalarnda 7 yl nce) ] / 3 ya da / 7 (tarm ve kredi sigortalar iin) C = Son ylda irket zerinde kalan hasar tutarnn son ylda brt hasar tutarna oran Sermaye yeterlilii birinci ynteme gre prim (p) ve hasar (h) esasna gre olmak zere iki ekilde hesaplanmaktadr. Prim Esasna Gre: A < 95.000.000 TL ise; P = (A x 0.18) A 95.000.000 TL ise; P = [ (95.000.000 x 0.18) + (A- 95.000.000) x 0.16] C 0.5 ise; HDY1= Px0.5 C > 0.5 ise; HDY1= PxC A= 785.000.000 TL P= (95.000.000 x 0.18) + (690.000.000 x 0.16) = 127.500.000 TL. C= 0.8, P x C = 127.500.000 x 0.8 HDY 1= 102.000.000 TL

83

Hasar Esasna Gre: B < 70.000.000 TL ise; H = B x 0.26 B 70.000.000 TL ise; H = [ (70.000.000 x 0.26) + (B- 70.000.000) x 0.23] C 0.5 ise; HDY2= Hx0.5 C > 0.5 ise; HDY2= H x C B= 625.000.000 TL H= (70.000.000 TL x 0.26) + (555.000.000 x 0.23) = 145.850.000 C= 0.8, P x C = 145.850.000 x 0.8 HDY2= 116.680.000 TL kinci Yntem Bilano kalemleri ekteki tablolardan ilgili arpanla arplr ve riskler ayr ayr hesaplanr. kinci Ynteme Gre Gerekli zsermaye = Aktif Riski + Reasrans Riski + Ar Prim Art Riski + Muallak Tazminat Riski + Yazm Riski + Kur Riski 83.512.345 + 72.234.789 + 55.500.000 + 62.137.000 + 25.678.231 + 25.564.441 = 324.626.806 TL Birinci ynteme gre yaplan hesaplamada hasar esasna dayanan sermaye yeterlilii prim esasna gre olandan daha yksek olduu iin ikinci yntem sonucu elde edilen miktarla karlatrlacak olan gerekli zsermaye hasar esasna gre hesaplanm olandr. Birinci yntem ile ikinci yntem karlatrldnda ikinci yntem sonucu hesaplanan miktar daha yksektir. Buna gre irketin sahip olmas gereken asgari

84

miktardaki zsermaye ikinci yntem ile hesaplama sonucunda elde edilen 324.626.806 TLdir. X Sigorta irketinin 2008 yl ayrntl bilanosuna bakldnda irketin zsermayesinin 607.990.666 TL olduu grlmektedir. Bu demektir ki X irketi sahip olmakla ykml olduu asgari zsermaye tutarnn yaklak iki kat kadar bir zsermayeye sahip olarak sermaye yeterlilii koulunu fazlasyla yerine getirmitir. 3.3. DKEY VE KARILATIRMALI ANALZ SONULARININ

DEERLENDRLMES X Sigorta irketinin sermaye yeterlilii analizinden sonra irketin 2007 ve 2008 yllarna ilikin dikey ve karlatrmal analizi yaplacaktr. nceki blmde anlatld gibi bilano iin dikey analiz yaplrken grup ii yzde ve aktif-pasif yzdesi hesaplanmaktadr. Aadaki tablolarda bilano ve gelir tablosu iin yaplan dikey analiz ve karlatrmal analiz sonular grlmektedir.

85

Tablo 7 : X Sigorta A.. Dikey Analiz Sonular (Grup Yzdesi)


X SGORTA A.. DKEY ANALZ SONULARI
VARLIKLAR (TL) I- CAR VARLIKLAR A- Nakit Ve Nakit Benzeri Varlklar 1- Kasa 2- Alnan ekler 3- Bankalar 4- Verilen ekler Ve deme Emirleri (-) 5- Dier Nakit Ve Nakit Benzeri Varlklar B- Fin. Var. ile Riski Sigortallara Ait Fin. Yat. 1- Satlmaya Hazr Finansal Varlklar 2- Vadeye Kadar Elde Tutulacak Finansal Varlklar 3- Alm Satm Amal Finansal Varlklar 8- Finansal Varlklar Deer Dkl Karl (-) C- Esas Faaliyetlerden Alacaklar 1- Sigortaclk Faaliyetlerinden Alacaklar 3- Reasrans Faaliyetlerinden Alacaklar 5- Sigorta Ve Reasrans irketleri Nezdindeki Depolar 9- Esas Faal. Kaynaklanan pheli Al. 10- Esas Faal. Kaynaklanan pheli Al. Kar. (-) D- likili Taraflardan Alacaklar 2- tiraklerden Alacaklar 5- Personelden Alacaklar E- Dier Alacaklar 3- Verilen Depozito ve Teminatlar 4- Dier eitli Alacaklar F- Gel. Aylara Ait Gid. Ve Gel. Tahakkuklar 1- Gelecek Aylara Ait Giderler G- Dier Cari Varlklar 1- Gelecek Aylar htiyac Stoklar 4- Avanslar 5- Personele Verilen Avanslar 7- Dier eitli Cari Varlklar I- Cari Varlklar Toplam 31.12.2008 681.610.191 57.170 15.912 633.357.943 -7.470.138 55.649.304 221.022.027 48.262.948 106.772.583 88.923.623 -22.937.127 432.563.671 410.543.183 17.656.888 4.363.600 57.499.314 -57.499.314 173.259 82.029 91.230 1.144.914 14.544 1.130.370 87.401.332 87.401.332 449.268 313.175 26.067 6.225 103.801 1.424.364.662 Grup Yzdesi (%) 100,00 0,01 0,00 92,92 -1,10 8,16 100,00 21,84 48,31 40,23 -10,38 100,00 94,91 4,08 1,01 13,29 -13,29 100,00 47,34 52,66 100,00 1,27 98,73 100,00 100,00 100,00 69,71 5,80 1,39 23,10 31.12.2007 458.843.860 66.572 119.423 470.180.085 -11.522.220 0 235.518.776 243.154 108.158.921 127.338.918 -222.217 450.938.886 435.709.122 12.662.377 2.567.387 40.156.927 -40.156.927 155.682 74.554 81.128 1.048.683 13.174 1.035.509 1.584.086 1.584.086 866.192 444.236 257.178 10.654 154.124 1.148.956.165 Grup Yzdesi (%) 100,00 0,01 0,03 102,47 -2,51 0,00 100,00 0,10 45,92 54,07 -0,09 100,00 96,62 2,81 0,57 8,91 -8,91 100,00 47,89 52,11 100,00 1,26 98,74 100,00 100,00 100,00 51,29 29,69 1,23 17,79

86

VARLIKLAR (TL) II- CAR OLMAYAN VARLIKLAR A- Esas Faaliyetlerden Alacaklar B- likili Taraflardan Alacaklar C- Dier Alacaklar D- Finansal Varlklar 1- Bal Menkul Kymetler 2- tirakler 3- tirakler Sermaye Taahhtleri (-) 10- Fin. Varlklar Deer Dkl Karl (-) E- Maddi Varlklar 1- Yatrm Amal Gayrmenkuller 3- Kullanm Amal Gayrmenkuller 4- Makine Ve Tehizatlar 5- Demirba Ve Tesisatlar 6- Motorlu Tatlar 7- Dier Maddi Varlklar (zel Maliyet Bedel.Dahil) 8- Kiralama Yoluyla Edinilmi Maddi Varlklar 9- Birikmi Amortismanlar (-) F- Maddi Olmayan Varlklar 2- erefiye 7- Birikmi tfalar (Amortismanlar) (-) G-Gel. Yllara Ait Gid. Ve Gel. Tahakkuklar 1- Gelecek Yllara Ait Giderler H-Dier Cari Olmayan Varlklar II- Cari Olmayan Varlklar Toplam VARLIK TOPLAMI

31.12.2008 0 0 0 71.999.994 0 71.999.994 0 0 21.758.407 6.831.991 10.311.518 13.791.891 11.929.614 729.746 9.513.674 4.339.065 -35.689.092 16.250.000 16.250.000 0 2.624 2.624 0 110.011.025 1.534.375.687

Grup Yzdesi (%) 0,00 0,00 0,00 100,00 0,00 100,00 0,00 0,00 100,00 31,40 47,39 63,39 54,83 3,35 43,72 19,94 -164,02 100,00 100,00 0,00 100,00 100,00 0,00

31.12.2007 0 0 0 225.929.225 49.374.909 183.338.250 -204.545 -6.579.389 20.423.427 0 16.763.490 12.136.711 9.821.086 622.530 7.540.882 4.339.065 -30.800.337 6.229.167 16.250.000 -10.020.833 0 0 0 252.581.819 1.401.537.984

Grup Yzdesi (%) 0,00 0,00 0,00 100,00 21,85 81,15 -0,09 -2,91 100,00 0,00 82,08 59,43 48,09 3,05 36,92 21,25 -150,81 100,00 260,87 -160,87 0,00 0,00 0,00

87

YKMLLKLER (TL) III-KISA VADEL YKMLLKLER A- Finansal Borlar 2- Finansal Kiralama lemlerinden Borlar 3- Ertelenmi Fin. Kiralama Bor. Maliyet. (-) 8- Dier Finansal Borlar (Ykmllkler) B- Esas Faaliyetlerden Borlar 1- Sigortaclk Faaliyetlerinden Borlar 3- Sigorta Ve Reas. irket. Alnan Depolar 5- Dier Esas Faaliyetlerden Borlar C-likili Taraflara Borlar 1- Ortaklara Borlar 6- Dier likili Taraflara Borlar D- Dier Borlar 1- Alnan Depozito ve Teminatlar 2- Dier eitli Borlar E-Sigortaclk Teknik Karlklar 1- Kazanlmam Primler Karl - Net 2- Devam Eden Riskler Karl - Net 4- Muallak Hasar Ve Tazminat Karl - Net F- d. Vergi Ve Benzeri Di. Ykm. le Kar. 1- denecek Vergi Ve Fonlar 2- denecek Sosyal Gvenlik Kesintileri 5- Dnem Kr Vergi Ve Dier Yasal Ykmllk Karlklar 6- Dn. Kr. Pein d. Vergi Ve Di. Ykm. (-) G- Dier Risklere likin Karlklar H- Gelecek Aylara Ait Gel. Ve Gid. Tahakkuklar 1- Gelecek Aylara Ait Gelirler 3- Gelecek Aylara Ait Dier Gel. Ve Gid. Tahak. I- Dier Ksa Vadeli Ykmllkler 3- Dier eitli Ksa Vadeli Ykmllkler III - Ksa Vadeli Ykmllkler Toplam

31.12.2008 88.079 1.850 -1.850 88.079 116.073.704 96.276.171 1.792.582 18.004.951 14.164 5.657 8.507 13.474.347 1.326.874 12.147.473 716.655.472 458.316.484 8.164.367 250.174.621 11.497.605 9.389.968 1.386.978 23.056.450 -22.335.791 0 34.782.669 27.558.111 7.224.558 345.977 345.977 892.932.017

Grup Yzdesi (%) 100,00 2,10 -2,10 100,00 100,00 82,94 1,54 15,51 100,00 39,94 60,06 100,00 9,85 90,15 100,00 63,95 1,14 34,91 100,00 81,67 12,06 200,53 -194,26 0,00 100,00 79,23 20,77 100,00 100,00

31.12.2007 411.727 423.212 -21.800 10.315 89.060.704 68.214.301 1.437.795 19.408.608 3.114 3.114 0 8.651.987 1.383.258 7.268.729 614.120.794 415.455.647 0 198.665.147 10.380.907 4.823.289 99.435 23.016.652 -17.558.469 0 2.355.752 0 2.355.752 0 0 724.984.985

Grup Yzdesi (%) 100,00 102,79 -5,29 2,51 100,00 76,59 1,61 21,79 100,00 100,00 0,00 100,00 15,99 84,01 100,00 67,65 0,00 32,35 100,00 46,46 0,96 221,72 -169,14 0,00 100,00 0,00 100,00 0,00 0,00

88

YKMLLKLER (TL) IV-UZUN VADEL YKMLLKLER A- Finansal Borlar B- Esas Faaliyetlerden Borlar C- likili Taraflara Borlar D- Dier Borlar E- Sigortaclk Teknik Karlklar 7- Dier Teknik Karlklar - Net F-Dier Ykmllkler Ve Karlklar G- Dier Risklere likin Karlklar 1- Kdem Tazminat Karl H-Gelecek Yllara Ait Gel. Ve Gid. Tahak. I- Dier Uzun Vadeli Ykmllkler 1- Ertelenmi Vergi Ykmll IV- Uzun Vadeli Ykmllkler Toplam

31.12.2008 0 0 0 0 29.099.764 29.099.764 0 3.154.041 3.154.041 0 1.199.199 1.199.199 33.453.004

Grup Yzdesi (%) 0,00 0,00 0,00 0,00 100,00 100,00 0,00 100,00 100,00 0,00 100,00 100,00

31.12.2007 0 0 0 0 23.654.812 23.654.812 0 8.810.058 8.810.058 0 0 0 32.464.870

Grup Yzdesi (%) 0,00 0,00 0,00 0,00 100,00 100,00 0,00 100,00 100,00 0,00 0,00 0,00

YKMLLKLER (TL) V-ZSERMAYE A- denmi Sermaye 1- (Nominal) Sermaye B- Sermaye Yedekleri 3- Sermayeye Eklenecek Sat Krlar C- Kr Yedekleri 1- Yasal Yedekler 3- Olaanst Yedekler 5- Finansal Varlklarn Deerlemesi 6- Dier Kr Yedekleri D- Gemi Yllar Krlar 1- Gemi Yllar Krlar E-Gemi Yllar Zararlar (-) 1- Gemi Yllar Zararlar F-Dnem Net Kr 1- Dnem Net Kr 3- Datma Konu Olmayan Kr zsermaye Toplam YKMLLK TOPLAMI

31.12.2008 350.000.000 350.000.000 0 0 129.910.768 16.708.714 16.947.698 218.199 96.036.157 18.091.345 18.091.345 -7.677.723 -7.677.723 117.666.276 117.127.888 538.388 607.990.666 1.534.375.687

Grup Yzdesi (%) 100,00 100,00 0,00 0,00 100,00 12,86 13,05 0,17 73,92 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 99,54 0,46

31.12.2007 275.000.000 275.000.000 539.332 539.332 314.340.249 13.207.066 62.515.172 142.581.854 96.036.157 0 0 0 0 54.208.548 54.208.548 0 644.088.129 1.401.537.984

Grup Yzdesi (%) 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 4,20 19,89 45,36 30,55 0,00 0,00 0,00 0,00 100,00 100,00 0,00

89

Tablo 8: X Sigorta A.. Dikey Analiz Sonular (Aktif-Pasif Yzdesi)


X SGORTA A.. DKEY ANALZ SONULARI
VARLIKLAR (TL) I- CAR VARLIKLAR A- Nakit Ve Nakit Benzeri Varlklar 1- Kasa 2- Alnan ekler 3- Bankalar 4- Verilen ekler Ve deme Emirleri (-) 5- Dier Nakit Ve Nakit Benzeri Varlklar B- Fin. Var. ile Riski Sigortallara Ait Fin. Yat. 1- Satlmaya Hazr Finansal Varlklar 2- Vadeye Kadar Elde Tutulacak Finansal Varlklar 3- Alm Satm Amal Finansal Varlklar 8- Finansal Varlklar Deer Dkl Karl (-) C- Esas Faaliyetlerden Alacaklar 1- Sigortaclk Faaliyetlerinden Alacaklar 3- Reasrans Faaliyetlerinden Alacaklar 5- Sigorta Ve Reasrans irketleri Nezdindeki Depolar 9- Esas Faal. Kaynaklanan pheli Al. 10- Esas Faal. Kaynaklanan pheli Al. Kar. (-) D- likili Taraflardan Alacaklar 2- tiraklerden Alacaklar 5- Personelden Alacaklar E- Dier Alacaklar 3- Verilen Depozito ve Teminatlar 4- Dier eitli Alacaklar F- Gel. Aylara Ait Gid. Ve Gel. Tahakkuklar 1- Gelecek Aylara Ait Giderler G- Dier Cari Varlklar 1- Gelecek Aylar htiyac Stoklar 4- Avanslar 5- Personele Verilen Avanslar 7- Dier eitli Cari Varlklar I- Cari Varlklar Toplam 31.12.2008 681.610.191 57.170 15.912 633.357.943 -7.470.138 55.649.304 221.022.027 48.262.948 106.772.583 88.923.623 -22.937.127 432.563.671 410.543.183 17.656.888 4.363.600 57.499.314 -57.499.314 173.259 82.029 91.230 1.144.914 14.544 1.130.370 87.401.332 87.401.332 449.268 313.175 26.067 6.225 103.801 1.424.364.662 Aktif Yzdesi (%) 44,42 0,00 0,00 41,28 -0,49 3,63 14,40 3,15 6,96 5,80 -1,49 28,19 26,76 1,15 0,28 3,75 -3,75 0,01 0,01 0,01 0,07 0,00 0,07 5,70 5,70 0,03 0,02 0,00 0,00 0,01 92,83 31.12.2007 458.843.860 66.572 119.423 470.180.085 -11.522.220 0 235.518.776 243.154 108.158.921 127.338.918 -222.217 450.938.886 435.709.122 12.662.377 2.567.387 40.156.927 -40.156.927 155.682 74.554 81.128 1.048.683 13.174 1.035.509 1.584.086 1.584.086 866.192 444.236 257.178 10.654 154.124 1.148.956.165 Aktif Yzdesi (%) 32,74 0,00 0,01 33,55 -0,82 0,00 16,80 0,02 7,72 9,09 -0,02 32,17 31,09 0,90 0,18 2,87 -2,87 0,01 0,01 0,01 0,07 0,00 0,07 0,11 0,11 0,06 0,03 0,02 0,00 0,01 81,98

90

VARLIKLAR (TL) II- CAR OLMAYAN VARLIKLAR A- Esas Faaliyetlerden Alacaklar B- likili Taraflardan Alacaklar C- Dier Alacaklar D- Finansal Varlklar 1- Bal Menkul Kymetler 2- tirakler 3- tirakler Sermaye Taahhtleri (-) 10- Fin. Varlklar Deer Dkl Karl (-) E- Maddi Varlklar 1- Yatrm Amal Gayrmenkuller 3- Kullanm Amal Gayrmenkuller 4- Makine Ve Tehizatlar 5- Demirba Ve Tesisatlar 6- Motorlu Tatlar 7- Dier Maddi Varlklar (zel Maliyet Bedel.Dahil) 8- Kiralama Yoluyla Edinilmi Maddi Varlklar 9- Birikmi Amortismanlar (-) F- Maddi Olmayan Varlklar 2- erefiye 7- Birikmi tfalar (Amortismanlar) (-) G-Gel. Yllara Ait Gid. Ve Gel. Tahakkuklar 1- Gelecek Yllara Ait Giderler H-Dier Cari Olmayan Varlklar II- Cari Olmayan Varlklar Toplam VARLIK TOPLAMI

31.12.2008 0 0 0 71.999.994 0 71.999.994 0 0 21.758.407 6.831.991 10.311.518 13.791.891 11.929.614 729.746 9.513.674 4.339.065 -35.689.092 16.250.000 16.250.000 0 2.624 2.624 0 110.011.025 1.534.375.687

Aktif Yzdesi (%) 0,00 0,00 0,00 4,69 0,00 4,69 0,00 0,00 1,42 0,45 0,67 0,90 0,78 0,05 0,62 0,28 -2,33 1,06 1,06 0,00 0,00 0,00 0,00 7,17 100

31.12.2007 0 0 0 225.929.225 49.374.909 183.338.250 -204.545 -6.579.389 20.423.427 0 16.763.490 12.136.711 9.821.086 622.530 7.540.882 4.339.065 -30.800.337 6.229.167 16.250.000 -10.020.833 0 0 0 252.581.819 1.401.537.984

Aktif Yzdesi (%) 0,00 0,00 0,00 16,12 3,52 13,08 -0,01 -0,47 1,46 0,00 1,20 0,87 0,70 0,04 0,54 0,31 -2,20 0,44 1,16 -0,71 0,00 0,00 0,00 18,02 100

91

YKMLLKLER (TL) III-KISA VADEL YKMLLKLER A- Finansal Borlar 2- Finansal Kiralama lemlerinden Borlar 3- Ertelenmi Fin. Kiralama Bor. Maliyet. (-) 8- Dier Finansal Borlar (Ykmllkler) B- Esas Faaliyetlerden Borlar 1- Sigortaclk Faaliyetlerinden Borlar 3- Sigorta Ve Reas. irket. Alnan Depolar 5- Dier Esas Faaliyetlerden Borlar C-likili Taraflara Borlar 1- Ortaklara Borlar 6- Dier likili Taraflara Borlar D- Dier Borlar 1- Alnan Depozito ve Teminatlar 2- Dier eitli Borlar E-Sigortaclk Teknik Karlklar 1- Kazanlmam Primler Karl - Net 2- Devam Eden Riskler Karl - Net 4- Muallak Hasar Ve Tazminat Karl - Net F- d. Vergi Ve Benzeri Di. Ykm. le Kar. 1- denecek Vergi Ve Fonlar 2- denecek Sosyal Gvenlik Kesintileri 5- Dnem Kr Vergi Ve Dier Yasal Ykmllk Karlklar 6- Dn. Kar. Pein d. Vergi Ve Di. Ykm. (-) G- Dier Risklere likin Karlklar H- Gelecek Aylara Ait Gel. Ve Gid. Tahakkuklar 1- Gelecek Aylara Ait Gelirler 3- Gelecek Aylara Ait Dier Gel. Ve Gid. Tahak. I- Dier Ksa Vadeli Ykmllkler 3- Dier eitli Ksa Vadeli Ykmllkler III - Ksa Vadeli Ykmllkler Toplam

31.12.2008 88.079 1.850 -1.850 88.079 116.073.704 96.276.171 1.792.582 18.004.951 14.164 5.657 8.507 13.474.347 1.326.874 12.147.473 716.655.472 458.316.484 8.164.367 250.174.621 11.497.605 9.389.968 1.386.978 23.056.450 -22.335.791 0 34.782.669 27.558.111 7.224.558 345.977 345.977 892.932.017

Aktif Yzdesi (%) 0,01 0,00 0,00 0,01 7,56 6,27 0,12 1,17 0,00 0,00 0,00 0,88 0,09 0,79 46,71 29,87 0,53 16,30 0,75 0,61 0,09 1,50 -1,46 0,00 2,27 1,80 0,47 0,02 0,02 58,20

31.12.2007 411.727 423.212 -21.800 10.315 89.060.704 68.214.301 1.437.795 19.408.608 3.114 3.114 0 8.651.987 1.383.258 7.268.729 614.120.794 415.455.647 0 198.665.147 10.380.907 4.823.289 99.435 23.016.652 -17.558.469 0 2.355.752 0 2.355.752 0 0 724.984.985

Aktif Yzdesi (%) 0,03 0,03 0,00 0,00 6,35 4,87 0,10 1,38 0,00 0,00 0,00 0,62 0,10 0,52 43,82 29,64 0,00 14,17 0,74 0,34 0,01 1,64 -1,25 0,00 0,17 0,00 0,17 0,00 0,00 51,73

92

YKMLLKLER (TL) IV-UZUN VADEL YKMLLKLER A- Finansal Borlar B- Esas Faaliyetlerden Borlar C- likili Taraflara Borlar D- Dier Borlar E- Sigortaclk Teknik Karlklar 7- Dier Teknik Karlklar - Net F-Dier Ykmllkler Ve Karlklar G- Dier Risklere likin Karlklar 1- Kdem Tazminat Karl H-Gelecek Yllara Ait Gel. Ve Gid. Tahak. I- Dier Uzun Vadeli Ykmllkler 1- Ertelenmi Vergi Ykmll IV- Uzun Vadeli Ykmllkler Toplam

31.12.2008 0 0 0 0 29.099.764 29.099.764 0 3.154.041 3.154.041 0 1.199.199 1.199.199 33.453.004

Aktif Yzdesi (%) 0,00 0,00 0,00 0,00 1,90 1,90 0,00 0,21 0,21 0,00 0,08 0,08 2,18

31.12.2007 0 0 0 0 23.654.812 23.654.812 0 8.810.058 8.810.058 0 0 0 32.464.870

Aktif Yzdesi (%) 0,00 0,00 0,00 0,00 1,69 1,69 0,00 0,63 0,63 0,00 0,00 0,00 2,32

YKMLLKLER (TL) V- ZSERMAYE A- denmi Sermaye 1- (Nominal) Sermaye B- Sermaye Yedekleri 3- Sermayeye Eklenecek Sat Krlar C- Kr Yedekleri 1- Yasal Yedekler 3- Olaanst Yedekler 5- Finansal Varlklarn Deerlemesi 6- Dier Kr Yedekleri D- Gemi Yllar Krlar 1- Gemi Yllar Krlar E-Gemi Yllar Zararlar (-) 1- Gemi Yllar Zararlar F-Dnem Net Kr 1- Dnem Net Kr 3- Datma Konu Olmayan Kr zsermaye Toplam YKMLLK TOPLAMI

31.12.2008 350.000.000 350.000.000 0 0 129.910.768 16.708.714 16.947.698 218.199 96.036.157 18.091.345 18.091.345 -7.677.723 -7.677.723 117.666.276 117.127.888 538.388 607.990.666 1.534.375.687

Aktif Yzdesi (%) 22,81 22,81 0,00 0,00 8,47 1,09 1,10 0,01 6,26 1,18 1,18 -0,50 -0,50 7,67 7,63 0,04 39,62 100,00

31.12.2007 275.000.000 275.000.000 539.332 539.332 314.340.249 13.207.066 62.515.172 142.581.854 96.036.157 0 0 0 0 54.208.548 54.208.548 0 644.088.129 1.401.537.984

Aktif Yzdesi (%) 19,62 19,62 0,04 0,04 22,43 0,94 4,46 10,17 6,85 0,00 0,00 0,00 0,00 3,87 3,87 0,00 45,96 100,00

93

Tablo 9: X Sigorta A.. Gelir Tablosu Dikey Analiz Sonular

94

Tablo 10: X Sigorta A.. Karlatrmal Analiz Sonular

95

96

Tablo 11: X Sigorta A.. Karlatrmal Analiz (Deiim Kaynaklar)

97

Tablo 12: X Sigorta A.. Gelir Tablosu Karlatrmal Analiz Sonular

98

X Sigorta irketinin 2007 ve 2008 yllarna ilikin dikey ve karlatrmal analizleri incelendiinde, ilk olarak irketin cari varlklarnda % 23,97 orannda bir art olduu grlmektedir. Bu artn en nemli kayna nakit ve nakit benzeri varlklardaki % 48,55 oranndaki arttr. Bu sonu irketin likitidesinin glendiini gstermektedir. Cari varlklarda nakit ve nakit benzeri varlklardan sonra artn en nemli kayna gelecek aylara ait giderler ve gelir tahakkuklardr. Bu X Sigorta irketinin 2008 ylnda bir sonraki dnemlere ilikin giderleri cari yl iinde stlendiini gstermektedir. Bilanodan bunu anlayabilmek olanakl olmasa da, bu artn nedeninin, gelecek dnemlere ait giderleri cari dnemde stlenerek erken demenin ekonomik kazanmlarndan yararlanmak olmas olaslkldr. Cari olmayan varlklara bakldnda nceki dneme gre % 56,45 orannda bir azal grlmektedir. Bu varlklarn % azaln en nemli kayna finansal varlklarda meydana gelen nemli azaltr. irket, uzun vadeli olarak elinde tuttuu finansal 68,13n elinden karmtr. Nakit ve nakit benzeri varlklarda meydana gelen artn bir nedeninin de bu satlarn olmas kuvvetli bir olaslktr. irket elindeki cari olmayan deerleri likit duruma getirmitir. Bilanonun aktif ksm genel olarak deerlendirildiinde toplamda % 9,48 orannda art olduu grlmektedir. Deiimin kaynaklar incelendiinde cari varlklarn % 19,65 art ynnde, buna karn cari olmayan varlklarn % 10,17 azal ynnde bilanoyu etkiledii grlmektedir. Cari varlklardaki art ve cari olmayan varlklardaki azal sonucunda 2007 bilanosunda cari varlklar aktif ksmn % 81,98ini cari olmayan varlklar % 18.02sini olutururken, 2008 yl bilanosunda cari varlklarn oran % 92,83e ykselirken cari olmayan varlklarn oran % 7,17ye dmtr. Bu yapsal deiim sonucunda irket brt iletme sermayesini artrmtr. Bilanonun pasif ksmna incelendiinde ksa vadeli ykmllklerde % 23,17 orannda bir art olduu grlmektedir. Bu artn en nemli kaynaklar

99

srasyla sigortaclk teknik karlklar, gelecek aylara ait gelirler ve gider tahakkuklar ve esas faaliyetlerden borlardr. Ksa vadeli ykmllklerde yaklak % 23 orannda art gzlenirken uzun vadeli ykmllklerde ise bu oran % 3,04tr. Analizlerde grld gibi irketin uzun vadeli ykmllklerinde zerinde durulmas, vurgulanmas gereken bir deiim meydana gelmemitir. X Sigorta irketinin 2008 yl bilanosunda ksa ve uzun vadeli ykmllkleri art gsterirken zsermayesi ise azalmtr. denmi sermayenin ve dnem net krnn artmasna karn kr yedeklerinde byk bir d olmutur. Bu durumdan anlald gibi irket daha nce eitli nedenlerden dolay karar alarak elinde tuttuu kr yedeklerinin nemli bir ksmn cari dnem ierisinde datmtr. Bu datm zsermayedeki olumsuz anlamdaki deiimin en nemli kayna olmutur. 2007 ylnda bilanonun pasif ksmnn % 51,73n ksa vadeli ykmllkler, % 2,32sini uzun vadeli ykmllkler, % 45,96sn zsermaye olutururken, 2008 ylnda ksa vadeli ykmllklerin oran % 58,2 , uzun vadeli ykmllklerin oran % 2,18 ve zsermayenin oran % 39,62 olmutur. irket finansman seiminde daha ok ksa vadeli kaynaklara ynelip devaml sermayesini azaltarak riskini artrmtr. Pasif blmde meydana gelen deiimin kaynaklar incelendiinde ise ksa vadeli kaynaklarn % 11,98, uzun vadeli kaynaklarn % 0,07 art ynnde, buna karn zsermayenin % 2,58 azal ynnde ortaya kan deiimi etkiledii grlmektedir. irketin bilanosuna genel olarak bakldnda yapsal anlamda 2007 ve 2008 yl arasnda ok keskin deiimler gze arpmamaktadr. Ayrca grlmektedir ki, bilanoda birok hesap grubu yer almasna karn bilanonun temelini oluturan belli bal hesap gruplar vardr. Aktif blmn % 44,42si nakit ve nakit benzeri varlklar, % 28,19u esas faaliyetlerden alacaklar, % 14,40 finansal varlklar ile riski sigortallara ait finansal yatrmlardan olumaktadr. Bu hesap grubu toplamda

100

aktifin 87,01ini oluturmaktadr. Pasif blmn de % 77,99u hesap grubundan olumaktadr. Bunlar % 46,71 ile sigortaclk teknik karlklar, % 22,81 ile denmi sermaye ve % 8,47 ile kr yedekleridir. X Sigorta irketinin bilano analizleri ile birlikte gelir tablosu analizleri de tablolarda grlmektedir. Gelir tablosu analizlerine gre irket hayat d teknik gelirlerini artrm, hayat d teknik giderlerini ise azaltmtr. Ancak teknik gelir artmasna karn bu artn nedeni teknik blmde salanan baar deil, yatrm gelirlerinin teknik blme aktarlmasdr. irket sigorta ve reasrans ilemleri sonucunda ortaya kan zararn teknik olmayan blmde kr edip teknik blme aktararak kapatmtr. Bu aktarma ilemi yaplmam olsayd irket teknik blmde zarar etmi olarak grlecekti. Giderlere bakldnda ise d nedeninin en byk unsurunun faaliyet giderlerinin dmesi olduu grlmektedir. Bu irket iin olumlu bir gstergedir. irket faaliyetlerini srdrrken katlanmak zorunda kald giderlerini azaltm yani maliyetlerini drmeyi baarmtr. Teknik olmayan blm incelendiinde irketin yatrm gelirlerini artrd ancak buna paralel olarak yatrm giderlerinin de artt grlmektedir. Yatrm gelirlerinin artmas irketin toplad fonlar daha verimli ekilde kullanmaya baladn iaret etmektedir. Yatrm giderleri ise artm grnmesine karn bunun ana nedeninin teknik blme aktarlan yatrm geliri olduu grlmektedir. Gelir tablosundaki en nemli nokta olan dnem net kr veya zararna bakldnda irketin her iki dnemde de kr elde ettii grlmektedir. irket kr etme baarsyla birlikte krn bir nceki seneye gre % 120ye yakn oranda artrma baarsn da gstermitir. Ancak analizin nceki blmlerinde grld gibi bunun nedeni teknik kr deil mali krdr. Bu tablo lkemizdeki sigorta sektrnn genelini yanstan bir tablodur. irketlerin prim retimlerinin en nemli kayna olan kasko ve trafik dallarnn ar tazminat ykleri teknik kr elde edebilmeyi zorlatrmaktadr. Sektrdeki ar rekabet nedeniyle primler srekli ayn seviyelerde kalrken, kara yollarnda meydana gelebilecek bir kaza sonucunda ortaya kabilecek giderler ve polielerde stlenilen riskler srekli artmaktadr. X Sigorta irketinin de, teknik

101

blme her iki ylda da aktarlan yatrm gelirleri olmasa, teknik olarak zarar etmi olaca analiz sonucunda grlmektedir. irket esas faaliyeti olan sigortaclktan her iki ylda da kr elde edememitir. Bu durum sigorta irketleri iin mali krn ne kadar nemli olduunu ok net ekilde ortaya koymaktadr. 3.4. ORAN ANALZ SONULARININ DEERLENDRLMES Uygulama blmnde son olarak X Sigorta irketinin oran analizi yaplacaktr. Aadaki tabloda 2007 ve 2008 yl iin yaplan oran analizi sonular ve ilgili yllara ilikin sektr ortalamalar grlmektedir.

Tablo 13: X Sigorta A.. Oran Analizi Sonular

A. SER. YET. L.ORANLAR 1. Alnan Primler ( Brt ) / zkaynaklar 2. zkaynaklar / Aktif Toplam 3. zkaynaklar / Teknik Karlklar ( Net ) B. AKTF KAL. VE LKD. L. ORANLAR 1. Likit Aktifler / Aktif Toplam 2. Likidite Oran 3. Cari Oran 4. Prim ve Reasrans Alacaklar / Aktif Toplam 5. Acente Alacaklar / zkaynaklar C. FAALYET ORANLARI 1. Konservasyon Oran 2. Tazminat Tediye Oran D. KRLILIK ORANLARI 1. Hasar Prim Oran 2. Hasar Prim Oran ( Net ) 3. Masraf Oran 4. Bileik Rasyo 5. Vergi ncesi Kr / Alnan Primler 6. Mali Kr ( Brt ) / Alnan Primler 7. Teknik Kr / Alnan Primler

2007 1,85 0,46 1,05 0,50 0,96 1,58 0,32 0,68 0,77 0,72 0,66 0,74 0,20 0,94 0,06 0,05 0,02

SEK. ORT. 1,62 0,50 1,26 0,43 0,89 1,45 0,26 0,41 0,67 0,66 0,65 0,72 0,29 1,01 0,06 0,06 0,03

2008 1,91 0,40 0,84 0,59 1,01 1,60 0,28 0,68 0,75 0,67 0,70 0,79 0,20 0,99 0,12 0,04 0,08

SEK. ORT. 1,75 0,43 0,96 0,50 0,91 1,35 0,23 0,42 0,69 0,61 0,72 0,78 0,25 1,04 0,08 0,03 0,04

102

X Sigorta irketinin sermaye yeterliliine ilikin oranlarna bakldnda Alnan Primler / zkaynaklar orannn her iki ylda da sektr ortalamasnn zerinde olduu ve 4ten byk olmama koulunu salad grlmektedir. Bu oran irketin zkaynaklarn kullanarak prim elde etme de sektr ortalamasna gre daha baarl olduunu, gereinden fazla risk almadn ve zkaynaklarnn yeterli olduunu gstermektedir. Ayrca irket 2008 ylnda bu oran 2007 ylna gre ykseltme baarsn da gstermitir. Sermaye yeterliliine ilikin dier iki oran az da olsa sektr ortalamasnn altnda kalmtr. Oranlarn dk olmas X Sigorta irketinin aktiflerini ve teknik karlklarn zkaynaklardan finanse etme orannn sektr ortalamasna gre daha dk olduunu ve bu finansmann nemli ksmn yabanc kaynaklardan saladn gstermektedir. Aktif kalitesi ve likiditeye ilikin oranlara bakldnda irketin aktif iindeki likit varlklarnn her iki ylda da sektr ortalamasndan yksek olduunu ve 2008 ylnda bir nceki yla gre daha da arttn grmekteyiz. Bu grupta yer alan en nemli iki oran olan, irketin cari mali gcn ortaya koyan, cari oran ve likidite oranna baktmzda irketin yine her iki ylda da sektr ortalamasndan yksek oranlar yakaladn grmekteyiz. Ancak irket bu baarsna karn cari orannn 1,7den kk olmamas koulunu her iki ylda da salayamamtr. Yine de 2008 ylnda bu orann ciddi bir ekilde altnda kalmamtr. Likidite oran ise 2007 ylnda 1den aada kalmtr ancak 2008 ylnda 1i geerek yeterlilik koulunu yerine getirmitir. Burada dikkati eken nokta X Sigorta irketinin cari oran ve likidite orannda sektrn zerinde olmasna karn gerekli oran yine de yakalayamam olmasdr. Bu analiz sekrde genel anlamda bir likidite sknts olduunu, irketlerin ksa vadeli ykmllkleri iin olmas gerekenden fazla yabanc kaynak kullanmak zorunda kaldn gstermektedir. Likidite ile ilgili analiz yaplrken likiditeye ilikin problemlerin, irketin finansal gc ve sektrn koullarnn birlemesi sonucu ortaya kt unutulmamaldr.54

54

Donald R. Van Deventer, Kenji mai, Mark Mesier, Advanced Financial Risk Management, Saik Wah Press Pte. Ltd. , Singapore 2005, s. 620.

103

X Sigorta irketinin prim ve reasrans alacaklar toplam / aktif toplam ve acente alacaklar / zkaynaklar oranlarnn sektr ortalamalarndan byk olduu grlmektedir. irketin temel likidite kayna prim ve reasrans gelirleridir ve en nemli gelir kayna acenteleridir. irket alacak tahsil hzn arttrp bu oranlar drrse likit olarak daha salam bir cari finansal gce sahip olacaktr. Faaliyet oranlarna gelindiinde yine irketin her iki ylda da sektr ortalamalarndan yksek oranlara sahip olduu grlmektedir. Konservasyon oran daha nceki blmlerde de belirtildii gibi irketin i politikas ile ilgili olup orannn yksek olmas X Sigorta irketinin ortalamaya gre daha ok riski stlendiini gstermektedir. Bu oran tek bana ok fazla anlaml olmasa da irketin krll ile birlikte yorumlandnda irketin risk seimlerinde doru kararlar verip vermedii konusunda destekleyici olabilir. Tazminat Tediye Orannn yksek olmas ise irketin hasar demelerini sonulandrma konusunda sektre gre daha aktif olduunu gstermektedir. X Sigorta irketinin faaliyetlerde bulunmak zere son olarak krllk oranlar incelenecektir. Ticari kurulan her irketin asl amac kr etmektir. Bu

nedenle bir irketin piyasada tutunabilmesi, kalc olabilmesi iin en nemli koul irketin kr edebilen bir irket olmasdr. Krllk oranlarndan ilki olan hasar prim oranna bakldnda 2007 ylnda ortalamann zerinde kalarak yetersiz olduu, 2008 ylnda ise ortalamann altna derek yeterlilii salayabildii grlmektedir. Ancak buna ramen hasar prim oran 2008 ylnda art gstermitir. Oran analizinde rakamsal olarak bakldnda irket ortalamann altnda kalmasna ramen, 2008 ylnda elde edilen primlerin daha yksek bir oran hasar demelerine gitmitir. Bu orann sektrde genel anlamda art gstermi olmas sigorta irketleri iin uyar niteliinde olmal, prim belirleme politikalar ve risk seimlerinde daha dikkatli hareket etmeleri gerekmektedir. Hasar prim oran net olarak hesaplandnda da sektrdeki art grlmektedir ve X Sigorta irketi her iki ylda da sektr ortalamasndan yksek bir orana sahiptir. irketin masraf orannn sektr ortalamasndan dk olmas ise irketin ortalamaya gre daha verimli altn, 1 TL kr elde edebilmek iin daha az masrafa katlandn gstermektedir. Buna

104

balantl olarak irketin bileik rasyosu da her iki ylda da sektr ortalamasnn altndadr. irketin vergi ncesi krnn alnan primlere oran 2007 ylnda sektr ile ayn 2008 ylnda ise sektrden yksektir. Bu phesiz irket iin baarl bir veridir. Mali krnn alnan primlere oran ise 2007 ylnda sektr ortalamasndan dk 2008 ylnda sektr ortalamasndan byk olmasna ramen her iki ylda da ortalamadan ok uzaklamamtr. irketin esas faaliyetlerinden elde ettii teknik krn alnan primlere oran da yine mali kr gibi 2007 ylnda sektr ortalamasndan dk 2008 ylnda sektr ortalamasndan yksektir. Yaplan tm analizler genel olarak ele alndnda X Sigorta irketinin finansal olarak birok deerlendirmede yeterlilik salad ve gelitii grlmektedir. X Sigorta irketinin 2007 ve 2008 yllar iin finansal durumu olumlu olarak deerlendirilebilir.

105

SONU lkemizde sigorta sektr henz olgunluk evresine ulaamamtr. Ekonomik istikrarszlk, sigorta bilincinin toplum genelinde tam olarak gelimemi olmamas, ar rekabet ortam, enflasyon ve irketlerin finansal glenmeyi salayamamas gibi sorunlar sektrn geliememesindeki en nemli etkenler olarak saylabilir. Bu sorunlar ayr ayr sorunlar gibi grnse de aslnda hepsi bir zincirin halkalarn oluturmaktadr. Yaplan oran analizleri sonucunda sektrde genel anlamda likidite sknts olduu aka grlmektedir. Likidite skntsna yol aan nedenlerin banda, lkemizde elementer alanlarda prim retiminin nemli bir ksmn ar riskli kaza sigortalar oluturduu iin hasar prim oranlarnn yksek olmas gelmektedir. Hasar prim orannn yksek olmas risklerin reasrans irketleri ile blmn de etkilemekte ve bylece konservasyon orann da ykseltmektedir. Ekonomik istikrarszlk ve enflasyon nedeni ile katlanlmak zorunda kalnan maliyetlerin her geen gn art gstermesi de irketlerin finansal yaplar zerinde olumsuz etki yaratmaktadr. Bu etmenler sonucunda irketlerin teknik kr elde etmesi olduka zorlamaktadr. X Sigorta irketinin de 2008 ylnda daha likit bir yapya ynelik deiim gstermesi sektr koullarnn getirdii kanlmaz bir deiimdir. Ticari amala kurulup kr edemeyen irketlerin uzun vadede piyasada

tutunabilmesi olanakl deildir. Bu durum sigorta irketleri iin de geerlidir. Bu nedenle gnmzde finansal kr sigorta irketlerinin en nemli dayana olmutur. X Sigorta irketinin gelir tablosunda da grld gibi elde edilen finansal krlar irket iin teknik blmde yaanan zararlar karyabilme adna byk nem tamaktadr. irketlerin finansal yaplarn olumsuz ynde etkileyen bir dier etmen ise sigorta sektrnde yaanan ar rekabet ortamdr. Hasar prim oran yksek olan sektr, bir de ucuz fiyatlama yoluyla rekabete girerek teknik krlarn daha da azalmasna yol amtr. zellikle yl sonlarnda irketlerin retim kotas tutturma adna fiyatlar olduka drp pazardan pay alma abasna girimeleri hem sektre

106

hem de irketlere zarar vermektedir. Gncel olarak bu rekabeti gsterecek en gzel rnek udur; sigorta irketlerinin aldmz prime kar verilen teminat ok yksek eklindeki yaknmalar sonucunda zorunlu trafik sigortas tarifelerinin Hazine Mstearl tarafndan serbest braklmasna karn, fiyatlarn baz gruplarda irketler tarafndan ayn bile tutulmayp drld grlmtr. Bu rekabeti ortam sigortallarn sigorta konusunda deil, dk primle sigorta satn alma konusunda bililenmesini salamtr. Finansal sorunlarn zlmesinin yan sra lkemizde sigorta bilinci de eitimle hzl bir ekilde gelitirilmelidir. Bu bilincin tam olarak gelimediinin balca gstergesi sektrn hayat alannda dnya standartlarnn olduka altnda kalm olmasdr. Bylece nemli orta ve uzun vadeli fon kayna olan hayat polielerinden lkemizde yeterince yararlanlamamaktadr. Elementer alanlarda faaliyet gsteren sigorta irketlerinin bu koullar altnda baarl olabilmesi iin finansal konularda etkin olmalar kanlmazdr. irketler teknik ve finansal krlarn daha da artrabilmek, faaliyetlerine sorunsuz biimde devam edebilmek iin doru ve yeterli finansal analiz yapmak zorundadrlar. Sonu olarak, gelimi bir sigorta sektr iin finansal adan gl irketler gerekmektedir. Bu durum sigorta irketlerinde finansal analizin nemini aka ortaya koymaktadr. Sektrn gelimesi iin sigorta irketleri finansal olarak hem kendi iinde hem de bamsz olarak etkin ekilde denetlenmeli ve gerekli yeterlilikleri gstermeyen irketler nlemlerini almaldrlar. Byelikle irketler finansal adan gl konuma getirilirken bir yandan da toplumda sigorta bilincini gelitirecek almalar desteklenmelidir. Dnya standartlarn yakalam bir Trk sigorta sektr iin etkin finansal analiz ve denetleme sreleri gelimenin en nemli koullardr. Aslnda yaplan analizlerin sonularna gre var olan sorunlarn irket baznda deil sektrel olduu aka grlmtr. Bu durum gl bir sektr iin, irketlerin yan sra sektrel bazda da nlemler alnmasnn gerekli olduunun gstergesidir. Trkiyenin de gl, gven veren, fon yaratan bir sigorta sektrne sahip olabilmesi iin ilk olarak finansal adan gl irketlere ihtiyac vardr.

107

KAYNAKLAR AKDOAN, Nalan ve Nejat Tenker. Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri, Gazi Kitapevi, Ankara 2001. AKG, ztin. Finansal Ynetim, Muhasebe Enstits Eitim ve Aratrma Vakf, stanbul 1989. ANKARA SGORTA. Trk Sigorta Tarihi , http://www.ankarasab.org/modules. php?name=News&file=article&sid=8, (31.03.2008). ARKAS SGORTA. Sigortacln Tarihsel Geliimi , http://www.arkassigorta .com.tr/sigorta_tarihce.html, (31.03.2008). ATALAY, Ali Utku. Avrupa Birlii Perspektifiyle Hizmetlerin Serbest Dolam Kapsamnda Trk Sigortaclk Sektrnn Deerlendirilmesi, Avrupa Birlii Genel Sekreterlii Yayn , Ankara 2004. BAPINAR, Ahmet. Finansal Analiz Tekniklerinin Sigorta irketi Mali Tablolarna Uygulanmas , http://portal1.sgb.gov.tr/calismalar/yayinlar/md/149/ ahmetbaspinar.pdf, (15.05.2008). DEVENTER, Donald R. Van, Kenji mai, Mark Mesier. Advanced Financial Risk Management, Saik Wah Press Pte. Ltd.,Singapore 2005. EMEKLLK GZETM MERKEZ. Bireysel Emeklilik Sistemi , http://www. egm.org.tr/BES_tanim.asp, (17.04.2008). ERGENEKON, aatay. Sigorta Sektr, MKB ,stanbul 1995. GEN, Ahmet. Sigorta irketlerinin Mali Analizi, Sigorta Aratrma ve nceleme Yaynlar, Ankara 2006.

108

GNAY, Hsn Taylan. Sigorta irketleri in Finansal Analiz Teknikleri Ve Bir Uygulama, (Yaynlanmam Yksek Lisans Projesi), Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, zmir, 2005. GVEL, Enver Alper ve Afitap nda Gvel. Sigortaclk, Sekin Yaynevi, Ankara 2002. HAZNE MSTEARLII. 5684 Sayl Sigortaclk Kanunu. HAZNE MSTEARLII. Sigorta Eksperleri Ynetmelii, Resmi Gazete No: 21225, 1992. HAZNE MSTEARLII. Sigorta ve Reasrans ile Emeklilik irketlerinin Sermaye Yeterliliklerinin llmesine ve Deerlendirilmesine likin Ynetmelik, Resmi Gazete No: 26761, 2008. HAZNE MSTEARLII. Sigorta ve Reasrans irketleri ile Emeklilik irketlerinin Finansal Raporlamalar Hakknda Ynetmelik, Resmi Gazete No: 26582, 2007. HAZNE MSTEARLII. Sigorta ve Reasrans irketlerinin Mali Bnyelerine ve Sermaye Yeterliliklerine likin Genelge, Genelge No: 65069, 2004. KARAYALIN, Yaar. Risk-Sigorta-Risk Ynetimi zel Sigorta Hukuna Giri, Olga Matbaas, Ankara 1984. MARKS, James and John D. Craigie. Sharing The Risk, Insurance Information Institute , New York 1981. MLL REASRANS T.A.. Trk Sigortaclk Sektrnn Temel Gstergeleri 1, Semih Ofset, Ankara 2004.

109

OKSAY, Suna ve Berna zar. Avrupa Birliinde Sigorta Araclar, TSRB, Ankara 2006. ZBOLAT, Murat. Temel Sigortaclk, Sekin Yaynevi, Ankara 2008. ZKAN, Mehmet. Sigorta lemleri ve Muhasebesi, Bilim Teknik Yaynevi, stanbul 1998. ZKAN, Turgut. Sigortaclk Sektrnde Elementer Branlarda Her Ynyle Hasar, Hali niversitesi Yaynlar, stanbul 2002. PARASIZ, M. lker. Finansal Kurumlar ve Piyasalar, Ezgi Kitabevi Yaynlar, stanbul 2007. PILBEAM, Keith. Finance and Financial Markets, Macmillan Business, Malasia 1998. REJDA, George E. Principles of Risk Management and Insurance, AddisonWesley, Boston 2008. SALAM, Necdet. Sigorta letmelerinde Mali Tablolarn Hazrlanmas ve Avrupa Birliine Uyum, Etam A.. , Eskiehir 1996. SERGC, Erdoan. Sigorta ve Pazarlama- Makaleler, Can Matbaa, stanbul 2001. SWISS RE ECONOMIC RESEARCH & CONSULTING. Sigma Insurance Research , http://www.swissre.com/pws/research% 20publications/sigma% 20ins. % 20research/sigma% 20insurance% 20research.html, (30.03.2009).

110

ENTRK,

enol Serkan ve Mehmet Kahya. Sigortacln Cumhuriyet

Dnemindeki Yasal ve Ekonomik Gelimeler Perspektifinde rdelenmesi, Hazine Dergisi, Cumhuriyetin 80. Yl zel Says, 2003. TRKYE SGORTA VE REASRANS RKETLER BRL. Sigortann Tarihi , http://www.tsrsb.org.tr/ tsrsb/Sigorta/Sigortan% C4% B1n+tarihi/, (31.03.2008). TRKYE SGORTA VE REASRANS RKETLER BRL. Trkiyede Sigortaclk , http://www.tsrsb.org.tr/tsrsb/Sigorta/T% C3% BCrkiye+de+sigortac % C4% B1l% C4% B1k/, (31.03.2008). TRKYE SGORTA VE REASRANS RKETLER BRL. Reasrans , http://www.tsrsb.org.tr/tsrsb/Sigorta/Reas% C3% BCrans/, (25.04.2008). URALCAN, Dr. G. ebnem. Sigortaclk Uygulamalar, T.C Anadolu niversitesi Yaynlar, Eskiehir 2005. USTA, cal. letme Finans ve Finansal Ynetim, Detay Yaynclk, Ankara 2005. WILLIAMS JR. , C. Arthur and Richard M.Heins. Risk Management and Insurance, Mc Graw- Hill Book Company, New York 1989. YARDIMCIOLU, Mahmut. Sigortaclk Hesap Plan ve Muhasebe Sistemi, Tablet Yaynlar, Konya 2007.

111

Ek 1: Aktif Riski Risk Arlklar

a) Kasa b) Bankalar c) Devlet Borlanma Senetleri (Eurobond Dahil) (Finansal Varlklar Deer Dkl Karl Hari) ) Devlet Borlanma Senetleri Karlnda Yaplan Ters Repo lemlerinden Alacaklar (Finansal Varlklar Deer Dkl Karl Hari) d) Kendi Sermaye Grubuna ait Hisse Senetleri ve Dier Deiken Getirili Finansal Varlklar e) Dier Hisse Senetleri ve Dier Deiken Getirili Finansal Varlklar (Finansal Varlklar Deer Dkl Karl Hari) f) zel Sektr Bonolar g) Yatrm Fonu Katlma Belgeleri (A Tipi) ) Yatrm Fonu Katlma Belgeleri (B Tipi) h) Bal Menkul Kymetler, tirakler, Bal Ortaklklar ve Mterek Ynetime Tabi Ortaklklar (Sigorta ve Reasrans ile Emeklilik irketleri Hari) (Sermaye Taahhtleri ile Deer Dkl Karlklar Hari) ) Dier Finansal Varlklar i) Krediler (Ayn Topluluk inde Bulunan irketlere) j) Krediler (Dier) k) krazlar l) krazlar (Hayat) m) Sigortaclk ve Emeklilik Faaliyetlerinden Alacaklar (Net) Alnan Teminatlar (Nakit, Mevduat, Bankalarca Garanti Edilen Kredi Kart demeleri ve Devlet Borlanma Senetlerinin %100 ile Gayrimenkullerin %30u) (Emeklilik irketlerinin Emeklilik Yatrm Fonlar Kapsamnda Saklayc irketten Alacaklar Hari) (Muaccel hale gelenler hari) Ayrca ilave olarak vadeye kalan sresi i) 01- 90 gn kalan alacaklar iin ii) 91-180 gn kalan alacaklar iin iii) 181-270 gn kalan alacaklar iin iv) 271-360 gn kalan alacaklar iin v) 360 gnden fazla kalan alacaklar iin n) Reasrans Faaliyetlerinden Alacaklar ve Depolar o) likili Taraflardan Alacaklar ) Dier Alacaklar (Finansal Kiralama Alacaklar, Verilen Depozito ve Teminatlar, Dier eitli Alacaklar) p) Muaccel hale gelmi alacaklar iin i) Vadesini bir ay gemi alacaklar iin ii) Vadesini iki ay gemi alacaklar iin (Finansal raporlama kapsamnda her bir alacak iin yaplan reeskont tutar dlr, ancak bu hesaplama sonucu hi bir ekilde m bendine gre belirlenen tutardan dk olamaz) r) Yatrm Amal Gayrimenkuller s) Kullanm Amal Gayrimenkuller ) Dier Aktifler (Gelecek Aylar ve Yllar htiyac Stoklar, Avans, Personele Verilen Avanslar, Gayrimenkuller Hari Olmak zere Maddi Varlklar, Maddi Olmayan Varlklar ve Yukarda Saylmayan Dier Aktifler)

0.000 0.010 0.000 0.000

0.250 0.150

0.150 0.150 0.050 0.150

0.150 0.250 0.150 0.200 0.000 0.250

0.005 0.015 0.050 0.120 0.200 0.150 0.200 0.200

0.255 1.000

0.200 0.050 0.150

112

Ek 2: Muallak Tazminat Karlklar Risk Arlklar

a) Kaza b) Hastalk/Salk c) Kara Aralar ) Rayl Aralar d) Hava Aralar e) Su Aralar f) Nakliyat g) Yangn ve Doal Afetler ) Genel Zararlar h) Kara Aralar Sorumluluk ) Hava Aralar Sorumluluk i) Su Aralar Sorumluluk j) Genel Sorumluluk k) Kredi l) Emniyeti Suistimal m) Finansal Kayplar n) Hukuksal Koruma o) Destek ) Hayat

0.025 0.100 0.075 0.050 0.050 0.050 0.050 0.050 0.050 0.100 0.050 0.050 0.050 0.075 0.050 0.050 0.050 0.050 0.025

113

Ek 3: Yazm Riski Risk Arlklar

a) Kaza b) Hastalk/Salk c) Kara Aralar ) Rayl Aralar d) Hava Aralar e) Su Aralar f) Nakliyat g) Yangn ve Doal Afetler ) Genel Zararlar h) Kara Aralar Sorumluluk ) Hava Aralar Sorumluluk i) Su Aralar Sorumluluk j) Genel Sorumluluk k) Kredi l) Emniyeti Suistimal m) Finansal Kayplar n) Hukuksal Koruma o) Destek ) Hayat

0.050 0.200 0.150 0.100 0.100 0.100 0.100 0.100 0.100 0.200 0.100 0.100 0.100 0.150 0.100 0.100 0.100 0.100 0.050

114

Ek 4 : Ayrntl Solo Bilano

VARLIKLAR I- Cari Varlklar A- Nakit Ve Nakit Benzeri Varlklar 1- Kasa 2- Alnan ekler 3- Bankalar 4- Verilen ekler Ve deme Emirleri (-) 5- Dier Nakit Ve Nakit Benzeri Varlklar B- Finansal Varlklar ile Riski Sigortallara Ait Finansal Yatrmlar 1- Satlmaya Hazr Finansal Varlklar 2- Vadeye Kadar Elde Tutulacak Finansal Varlklar 3- Alm Satm Amal Finansal Varlklar 4- Krediler 5- Krediler Karl (-) 6- Riski Hayat Poliesi Sahiplerine Ait Finansal Yatrmlar 7- irket Hissesi 8- Finansal Varlklar Deer Dkl Karl (-) C- Esas Faaliyetlerden Alacaklar 1- Sigortaclk Faaliyetlerinden Alacaklar 2- Sigortaclk Faaliyetlerinden Alacaklar Karl (-) 3- Reasrans Faaliyetlerinden Alacaklar 4- Reasrans Faaliyetlerinden Alacaklar Karl (-) 5- Sigorta Ve Reasrans irketleri Nezdindeki Depolar 6- Sigortallara Krediler (krazlar) 7- Sigortallara Krediler (krazlar) Karl (-) 8- Emeklilik Faaliyetlerinden Alacaklar 9- Esas Faaliyetlerden Kaynaklanan pheli Alacaklar 10- Esas Faaliyetlerden Kaynaklanan pheli Alacaklar Karl (-) D- likili Taraflardan Alacaklar 1- Ortaklardan Alacaklar 2- tiraklerden Alacaklar 3- Bal Ortaklklardan Alacaklar 4- Mterek Ynetime Tabi Teebbslerden Alacaklar 5- Personelden Alacaklar 6- Dier likili Taraflardan Alacaklar 7- likili Taraflardan Alacaklar Reeskontu (-) 8- likili Taraflardan pheli Alacaklar 9- likili Taraflardan pheli Alacaklar Karl (-) E- Dier Alacaklar 1- Finansal Kiralama Alacaklar 2- Kazanlmam Finansal Kiralama Faiz Gelirleri (-) 3- Verilen Depozito ve Teminatlar 4- Dier eitli Alacaklar 5- Dier eitli Alacaklar Reeskontu(-) 6- pheli Dier Alacaklar 7- pheli Dier Alacaklar Karl (-) F- Gelecek Aylara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkuklar 1- Gelecek Aylara Ait Giderler 2- Tahakkuk Etmi Faiz Ve Kira Gelirleri 3- Gelir Tahakkuklar 4- Gelecek Aylara Ait Dier Giderler Ve Gelir Tahakkuklar G- Dier Cari Varlklar 1- Gelecek Aylar htiyac Stoklar 2- Pein denen Vergiler Ve Fonlar 3- Ertelenmi Vergi Varlklar 4- Avanslar 5- Personele Verilen Avanslar 6- Saym Ve Tesellm Noksanlar 7- Dier eitli Cari Varlklar 8- Dier Cari Varlklar Karl (-) I- Cari Varlklar Toplam Dip Not Cari Dnem Gemi Dnem

115

VARLIKLAR II- Cari Olmayan Varlklar A- Esas Faaliyetlerden Alacaklar 1- Sigortaclk Faaliyetlerinden Alacaklar 2- Sigortaclk Faaliyetlerinden Alacaklar Karl (-) 3- Reasrans Faaliyetlerinden Alacaklar 4- Reasrans Faaliyetlerinden Alacaklar Karl (-) 5- Sigorta ve Reasrans irketleri Nezdindeki Depolar 6- Sigortallara Krediler (krazlar) 7- Sigortallara Krediler (krazlar) Karl (-) 8- Emeklilik Faaliyetlerinden Alacaklar 9-Esas Faaliyetlerden Kaynaklanan pheli Alacaklar 10- Esas Faaliyetlerden Kaynaklanan pheli Alacaklar Karl (-) B- likili Taraflardan Alacaklar 1- Ortaklardan Alacaklar 2- tiraklerden Alacaklar 3- Bal Ortaklklardan Alacaklar 4- Mterek Ynetime Tabi Teebbslerden Alacaklar 5- Personelden Alacaklar 6- Dier likili Taraflardan Alacaklar 7- likili Taraflardan Alacaklar Reeskontu (-) 8- likili Taraflardan pheli Alacaklar 9- likili Taraflardan pheli Alacaklar Karl (-) C- Dier Alacaklar 1- Finansal Kiralama Alacaklar 2- Kazanlmam Finansal Kiralama Faiz Gelirleri (-) 3- Verilen Depozito ve Teminatlar 4- Dier eitli Alacaklar 5- Dier eitli Alacaklar Reeskontu(-) 6- pheli Dier Alacaklar 7- pheli Dier Alacaklar Karl (-) D- Finansal Varlklar 1- Bal Menkul Kymetler 2- tirakler 3- tirakler Sermaye Taahhtleri (-) 4- Bal Ortaklklar 5- Bal Ortaklklar Sermaye Taahhtleri (-) 6- Mterek Ynetime Tabi Teebbsler 7- Mterek Ynetime Tabi Teebbsler Sermaye Taahhtleri (-) 8- Finansal Varlklar Ve Riski Sigortallara Ait Finansal Yatrmlar 9- Dier Finansal Varlklar 10- Finansal Varlklar Deer Dkl Karl (-) E- Maddi Varlklar 1- Yatrm Amal Gayrmenkuller 2- Yatrm Amal Gayrmenkuller Deer Dkl Karl (-) 3- Kullanm Amal Gayrmenkuller 4- Makine Ve Tehizatlar 5- Demirba Ve Tesisatlar 6- Motorlu Tatlar 7- Dier Maddi Varlklar (zel Maliyet Bedelleri Dahil) 8- Kiralama Yoluyla Edinilmi Maddi Varlklar 9- Birikmi Amortismanlar (-) 10- Maddi Varlklara likin Avanslar (Yaplmakta Olan Yatrmlar Dahil) F- Maddi Olmayan Varlklar 1- Haklar 2- erefiye 3- Faaliyet ncesi Dneme Ait Giderler 4- Aratrma Ve Gelitirme Giderleri 6- Dier Maddi Olmayan Varlklar 7- Birikmi tfalar (Amortismanlar) (-) 8- Maddi Olmayan Varlklara likin Avanslar G-Gelecek Yllara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkuklar 1- Gelecek Yllara Ait Giderler 2- Gelir Tahakkuklar 3- Gelecek Yllara Ait Dier Giderler Ve Gelir Tahakkuklar Dip Not Cari Dnem Gemi Dnem

116

H-Dier Cari Olmayan Varlklar 1- Efektif Yabanc Para Hesaplar 2- Dviz Hesaplar 3- Gelecek Yllar htiyac Stoklar 4- Pein denen Vergiler Ve Fonlar 5- Ertelenmi Vergi Varlklar 6- Dier eitli Cari Olmayan Varlklar 7- Dier Cari Olmayan Varlklar Amortisman (-) 8- Dier Cari Olmayan Varlklar Karl (-) II- Cari Olmayan Varlklar Toplam Varlklar Toplam (I + II)

YKMLLKLER III- Ksa Vadeli Ykmllkler A- Finansal Borlar 1- Kredi Kurulularna Borlar 2- Finansal Kiralama lemelerinden Borlar 3- Ertelenmi Finansal Kiralama Borlanma Maliyetleri (-) 4- Uzun Vadeli Kredilerin Ana Para Taksitleri Ve Faizleri 5- karlm Tahviller(Bonolar) Anapara, Taksit ve Faizleri 6- karlm Dier Finansal Varlklar 7- karlm Dier Finansal Varlklar hra Fark (-) 8- Dier Finansal Borlar (Ykmllkler) B- Esas Faaliyetlerden Borlar 1- Sigortaclk Faaliyetlerinden Borlar 2- Reasrans Faaliyetlerinden Borlar 3- Sigorta Ve Reasrans irketlerinden Alnan Depolar 4- Emeklilik Faaliyetlerinden Borlar 5- Dier Esas Faaliyetlerden Borlar 6- Dier Esas Faaliyetlerden Borlar Bor Senetleri Reeskontu(-) C-likili Taraflara Borlar 1- Ortaklara Borlar 2- tiraklere Borlar 3- Bal Ortaklklara Borlar 4- Mterek Ynetime Tabi Teebbslere Borlar 5- Personele Borlar 6- Dier likili Taraflara Borlar D- Dier Borlar 1- Alnan Depozito ve Teminatlar 2- Dier eitli Borlar 3- Dier eitli Borlar Reeskontu (-) E-Sigortaclk Teknik Karlklar 1- Kazanlmam Primler Karl - Net 2- Devam Eden Riskler Karl - Net 3- Hayat Matematik Karl - Net 4- Muallak Hasar Ve Tazminat Karl - Net 5- kramiye Ve ndirimler Karl - Net 6- Yatrm Riski Hayat Sigortas Polie Sahiplerine Ait Polieler in Ayrlan Karlk - Net 7- Dier Teknik Karlklar - Net F- denecek Vergi Ve Benzeri Dier Ykmllkler le Karlklar 1- denecek Vergi Ve Fonlar 2- denecek Sosyal Gvenlik Kesintileri 3- Vadesi Gemi, Ertelenmi Veya Taksitlendirilmi Vergi Ve Dier Ykmllkler 4- denecek Dier Vergi Ve Benzeri Ykmllkler 5- Dnem Kr Vergi Ve Dier Yasal Ykmllk Karlklar 6- Dnem Karnn Pein denen Vergi Ve Dier Ykmllkleri (-) 7- Dier Vergi Ve Benzeri Ykmllk Karlklar G- Dier Risklere likin Karlklar 1- Kdem Tazminat Karl 2- Sosyal Yardm Sand Varlk Aklar Karl 3- Maliyet Giderleri Karl Dip Not Cari Dnem Gemi Dnem

117

H- Gelecek Aylara Ait Gelirler Ve Gider Tahakkuklar 1- Gelecek Aylara Ait Gelirler 2- Gider Tahakkuklar 3- Gelecek Aylara Ait Dier Gelirler Ve Gider Tahakkuklar I- Dier Ksa Vadeli Ykmllkler 1- Ertelenmi Vergi Ykml 2- Saym Ve Tesellm Fazlalklar 3- Dier eitli Ksa Vadeli Ykmllkler III - Ksa Vadeli Ykmllkler Toplam

YKMLLKLER IV- Uzun Vadeli Ykmllkler A- Finansal Borlar 1- Kredi Kurulularna Borlar 2- Finansal Kiralama lemlerinden Borlar 3- Ertelenmi Finansal Kiralama Borlanma Maliyetleri (-) 4- karlm Tahviller 5- karlm Dier Finansal Varlklar 6- karlm Dier Finansal Varlklar hra Fark (-) 7- Dier Finansal Borlar (Ykmllkler) B- Esas Faaliyetlerden Borlar 1- Sigortaclk Faaliyetlerinden Borlar 2- Reasrans Faaliyetlerinden Borlar 3- Sigorta Ve Reasrans irketlerinden Alnan Depolar 4- Emeklilik Faaliyetlerinden Borlar 5- Dier Esas Faaliyetlerden Borlar 6- Dier Esas Faaliyetlerden Borlar Bor Senetleri Reeskontu (-) C- likili Taraflara Borlar 1- Ortaklara Borlar 2- tiraklere Borlar 3- Bal Ortaklklara Borlar 4- Mterek Ynetime Tabi Teebbslere Borlar 5- Personele Borlar 6- Dier likili Taraflara Borlar D- Dier Borlar 1- Alnan Depozito Ve Teminatlar 2- Dier eitli Borlar 3- Dier eitli Borlar Reeskontu E- Sigortaclk Teknik Karlklar 1- Kazanlmam Primler Karl Net 2- Devam Eden Riskler Karl - Net 3- Hayat Matematik Karl - Net 4- Muallak Hasar Ve Tazminat Karl - Net 5- kramiye Ve ndirimler Karl - Net 6-Yatrm Riski Hayat Sigortas Polie Sahiplerine Ait Polieler in Ayrlan Karlk - Net 7- Dier Teknik Karlklar - Net F- Dier Ykmllkler Ve Karlklar 1- denecek Dier Ykmllkler 2- Vadesi Gemi, Ertelenmi Veya Taksitlendirilmi Vergi Ve Dier Ykmllkler 3-Dier Bor Ve Gider Karlklar G- Dier Risklere likin Karlklar 1- Kdem Tazminat Karl 2- Sosyal yardm sand Varlk Aklar Karl H-Gelecek Yllara Ait Gelirler Ve Gider Tahakkuklar 1- Gelecek Yllara Ait Gelirler 2- Gider Tahakkuklar 3- Gelecek Yllara Ait Dier Gelirler Ve Gider Tahakkuklar I- Dier Uzun Vadeli Ykmllkler 1- Ertelenmi Vergi Ykmll 2- Dier Uzun Vadeli Ykmllkler IV- Uzun Vadeli Ykmllkler Toplam Dip Not Cari Dnem Gemi Dnem

118

ZSERMAYE V- zsermaye A- denmi Sermaye 1- (Nominal) Sermaye 2- denmemi Sermaye (-) 3- Sermaye Dzeltmesi Olumlu Farklar 4- Sermaye Dzeltmesi Olumsuz Farklar (-) B- Sermaye Yedekleri 1- Hisse Senedi hra Primleri 2- Hisse Senedi ptal Karlar 3- Sermayeye Eklenecek Sat Karlar 4- Yabanc Para evirim Farklar 5- Dier Sermaye Yedekleri C- Kr Yedekleri 1- Yasal Yedekler 2- Stat Yedekleri 3- Olaanst Yedekler 4- zel Fonlar (Yedekler) 5- Finansal Varlklarn Deerlemesi 6- Dier Kr Yedekleri D- Gemi Yllar Krlar 1- Gemi Yllar Krlar E-Gemi Yllar Zararlar (-) 1- Gemi Yllar Zararlar F-Dnem Net Kr 1- Dnem Net Kar 2- Dnem Net Zarar (-) zsermaye Toplam Ykmllkler Toplam (III + IV + V) Dip Not Cari Dnem Gemi Dnem

119

Ek 5: Ayrntl Gelir Tablosu


Dip Not I-TEKNK BLM A- Hayat D Teknik Gelir 1- Kazanlm Primler (Reasrr Pay Dlm Olarak) 1.1- Yazlan Primler (Reasrr Pay Dlm Olarak) 1.1.1- Brt Yazlan Primler (+) 1.1.2 -Reasrre Devredilen Primler (-) 1.2- Kazanlmam Primler Karlnda Deiim (Reasrr Pay ve Devreden Ksm Dlm Olarak)(+/-) 1.2.1- Kazanlmam Primler Karl (-) 1.2.2- Kazanlmam Primler Karlnda Reasrr Pay (+) 1.3- Devam Eden Riskler Karlnda Deiim (Reasrr Pay ve Devreden Ksm Dlm Olarak)(+/-) 1.3.1- Devam Eden Riskler Karl (-) 1.3.2- Devam Eden Riskler Karlnda Reasrr Pay (+) 2- Teknik Olmayan Blmden Aktarlan Yatrm Gelirleri 3- Dier Teknik Gelirler (Reasrr Pay Dlm Olarak) 3.1- Brt Dier Teknik Gelirler (+) 3.2- Brt Dier Teknik Gelirlerde Reasrr Pay (-) B- Hayat D Teknik Gider(-) 1- Gerekleen Hasarlar (Reasrr Pay Dlm Olarak) 1.1- denen Hasarlar (Reasrr Pay Dlm Olarak) 1.1.1- Brt denen Hasarlar (-) 1.1.2- denen Hasarlarda Reasrr Pay (+) 1.2- Muallak Hasarlar Karlnda Deiim (Reasrr Pay ve Devreden Ksm Dlm Olarak) (+/-) 1.2.1- Muallak Hasarlar Karl (-) 1.2.2- Muallak Hasarlar Karlnda Reasrr Pay (+) 2- kramiye ve ndirimler Karlnda Deiim (Reasrr Pay ve Devreden Ksm Dlm Olarak) (+/-) 2.1- kramiye ve ndirimler Karl (-) 2.2- kramiye ve ndirimler Karlnda Reasrr Pay (+) 3- Dier Teknik Karlklarda Deiim (Reasrr Pay ve Devreden Ksm Dlm Olarak) (+/-) 4- Faaliyet Giderleri (-) C- Teknik Blm Dengesi- Hayat D (A B) D- Hayat Teknik Gelir 1- Kazanlm Primler (Reasrr Pay Dlm Olarak) 1.1- Yazlan Primler (Reasrr pay Dlm Olarak) 1.1.1- Brt Yazlan Primler (+) 1.1.2- Reasrre Devredilen Primler (-) 1.2- Kazanlmam Primler Karlnda Deiim (Reasrr Pay ve Devreden Ksm Dlm Olarak)(+/-) 1.2.1- Kazanlmam Primler Karl (-) 1.2.2- Kazanlmam Primler Karlnda Reasrr Pay (+) 1.3- Devam Eden Riskler Karlnda Deiim (Reasrr Pay ve Devreden Ksm Dlm Olarak)(+/-) 1.3.1- Devam Eden Riskler Karl (-) 1.3.2- Devam Eden Riskler Karlnda Reasrr Pay (+) 2- Hayat Bran Yatrm Geliri 3- Yatrmlardaki Gereklememi Karlar 4- Dier Teknik Gelirler (Reasrr Pay Dlm Olarak) Cari Dnem Gemi Dnem

120

E- Hayat Teknik Gider 1- Gerekleen Hasarlar (Reasrr Pay Dlm Olarak) 1.1- denen Tazminatlar (Reasrr Pay Dlm Olarak) 1.1.1- Brt denen Tazminatlar (-) 1.1.2- denen Tazminatlarda Reasrr Pay (+) 1.2- Muallak Tazminatlar Karlnda Deiim (Reasrr Pay ve Devreden Ksm Dlm Olarak) (+/-) 1.2.1- Muallak Tazminatlar Karl (-) 1.2.2- Muallak Hasarlar Karlnda Reasrr Pay (+) 2- kramiye ve ndirimler Karlnda Deiim (Reasrr Pay ve Devreden Ksm Dlm Olarak) (+/-) 2.1- kramiye ve ndirimler Karl (-) 2.2- kramiye ve ndirimler Karlnda Reasrr Pay (+) 3- Hayat Matematik Karlnda Deiim (Reasrr Pay ve Devreden Ksm Dlm Olarak)(+/-) 3.1- Hayat Matematik Karl (-) 3.2- Hayat Matematik Karlnda Reasrr Pay (+) 4- Yatrm Riski Hayat Sigortas Polie Sahiplerine Ait Polieler in Ayrlan Karlklarda Deiim (Reasrr Pay ve Devreden Ksm Dlm Olarak)(+/-) 4.1- Yatrm Riski Hayat Sigortas Polie Sahiplerine Ait Polieler in Ayrlan Karlklar(-) 4.2- Yatrm Riski Hayat Sigortas Polie Sahiplerine Ait Polieler in Ayrlan Karlklarda Reasrr Pay (+) 5- Dier Teknik Karlklarda Deiim (Reasrr Pay ve Devreden Ksm Dlm Olarak) (+/-) 6- Faaliyet Giderleri (-) 7- Yatrm Giderler (-) 8- Yatrmlardaki Gereklememi Zararlar (-) 9- Teknik Olmayan Blme Aktarlan Yatrm Gelirleri (-) F- Teknik Blm Dengesi- Hayat (D E) G- Emeklilik Teknik Gelir 1- Fon letim Gelirleri 2- Ynetim Gideri Kesintisi 3- Giri Aidat Gelirleri 4- Ara Verme Halinde Ynetim Gideri Kesintisi 5- zel Hizmet Gideri Kesintisi 6- Sermaye Tahsis Avans Deer Art Gelirleri 7- Dier Teknik Gelirler H- Emeklilik Teknik Gideri 1- Fon letim Giderleri (-) 2- Sermaye Tahsis Avanslar Deer Azal Giderleri(-) 3- Faaliyet Giderleri (-) 4- Dier Teknik Giderler (-) I- Teknik Blm Dengesi- Emeklilik (G H)

121

Dip Not II-TEKNK OLMAYAN BLM C- Teknik Blm Dengesi- Hayat D (A-B) F- Teknik Blm Dengesi- Hayat (D-E) I - Teknik Blm Dengesi- Emeklilik (G-H) J- Genel Teknik Blm Dengesi (C+F+I) K- Yatrm Gelirleri 1- Finansal Yatrmlardan Elde Edilen Gelirler 2-Finansal Yatrmlarn Nakde evrilmesinden Elde Edilen Karlar 3- Finansal Yatrmlarn Deerlemesi 4- Kambiyo Karlar 5- itiraklerden Gelirler 6- Bal Ortaklklar ve Mterek Ynetime Tabi Teebbslerden Gelirler 7- Arazi, Arsa ile Binalardan Elde Edilen Gelirler 8- Trev rnlerden Elde Edilen Gelirler 9- Dier Yatrmlar 10- Hayat Teknik Blmnden Aktarlan Yatrm Gelirleri L- Yatrm Giderleri (-) 1- Yatrm Ynetim Giderleri Faiz Dahil (-) 2- Yatrmlar Deer Azallar (-) 3- Yatrmlarn Nakte evrilmesi Sonucunda Oluan Zararlar (-) 4- Hayat D Teknik Blmne Aktarlan Yatrm Gelirleri (-) 5- Trev rnler Sonucunda Oluan Zararlar (-) 6- Kambiyo Zararlar (-) 7- Amortisman Giderleri (-) 8- Dier Yatrm Giderleri (-) M- Dier Faaliyetlerden ve Olaand Faaliyetlerden Gelir ve Karlar ile Gider ve Zararlar (+/-) 1- Karlklar Hesab (+/-) 2- Reeskont Hesab (+/-) 3- zellikli Sigortalar Hesab (+/-) 4- Enflasyon Dzeltmesi Hesab (+/-) 5- Ertelenmi Vergi Varl Hesab (+/-) 6- Ertelenmi Vergi Ykmll Gideri (-) 7- Dier Gelir ve Karlar 8- Dier Gider ve Zararlar (-) 9- nceki Yl Gelir ve Karlar 10- nceki Yl Gider ve Zararlar(-) N- Dnem Net Kr veya Zarar 1- Dnem Kr Ve Zarar 2- Dnem Kr Vergi ve Dier Yasal Ykmllk Karlklar(-) 3- Dnem Net Kr veya Zarar 4- Enflasyon Dzeltme Hesab

Cari Dnem

Gemi Dnem

122

You might also like