‫ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ :‬ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ )ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺁﺋﲔ اوﺳﺘﺎ‬
‫اﻳﺮان‬
‫هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﲤﺪن‬
‫ﺏﻨﺎم ﺁﻧﻜﻪ و ﺳﺘﺎیﺶ آﺘﺎب اﺳﺖ‬
‫ﭼﺮاغ راﻩ دیﻨــﺶ ﺁﻓﺘﺎب اﺳﺖ‬
‫ﻣﻬﻴﻦ دﺳﺘﻮر درﺏــــﺎر ﺧﺪایﻲ‬
‫ﺷﺮف ﺏﺨﺶ ﺟﻮان ﺁریــــﺎي‬
‫ﻋﺎرف ﻗﺰویﻨﻲ‬

‫ﺁیﻴﻦ اوﺳﺘﺎ‬
‫ایﺮان ‪ 7000‬ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻨﻴﻪ ﺕﻤﺪن‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ )ﺧﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬
‫از اﻧﺘﺸﺎرات ‪:‬‬
‫‪Institu LEP‬‬
‫‪66 Av. Champs Elysees‬‬
‫‪75008 PARIS, FRANCE‬‬

‫ﭼﺎپ ﻧﺨﺴﺖ ‪ :‬ﭘﺮاآﻨﺪﻩ درﻧﺸﺮیﺎت ﻧﻴﻤﺮوز‪ .‬ﭘﻴﻤﺎن‪ .‬آﻴﻬﺎن ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫درﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 7018‬ﺁریﺎیﻲ‬
‫ﭼﺎپ دوم‪ :‬ﺕﺎﺏﺴﺘﺎن‪ 7021‬ﺁریﺎیﻲ ﻣﻴﺘﺮایﻲ ﭘﺎرس‬
 ‫‪2‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﭼﺎپ ﺳﻮم‪ :‬ﺏﺎ اﺿﺎﻓﺎت زﻣﺴﺘﺎن ‪ 7024‬ﺁریﺎیﻲ ﻣﻴﺘﺮایﻲ‬

‫اﻧﺴﺎن ﺁﻓﺮﻳﺪﻩاي ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ؟‬

‫ﺏ ﻪ ﮔﻮاه ﻲ ﺕ ﺎریﺦ و داﻧﺸ ﻤﻨﺪان ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﻋﺼ ﺮهﺎ‪ ،‬اﻧﺴ ﺎن‬

‫هﻤ ﻮارﻩ ﻣﻮﺟ ﻮدي ﻧﺎﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻓﻼﺳ ﻔﻪ و اﻧﺪیﺸ ﻤﻨﺪان‬
‫و ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮان در ﻃ ﻲ ه ﺰارﻩه ﺎ ﺁﻣ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﻃ ﺮﺣﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻈ ﺮیﺎت و‬
‫ﺏ ﺮﻧﺎﻣﻪهﺎی ﻲ را ه ﻢ اراﺋ ﻪ ﻧﻤ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ هﺮﮔ ﺰ آﺴ ﻲ ﻧﺘﻮاﻧﺴ ﺘﻪ‬
‫اﺳ ﺖ ای ﻦ ﻋﻨﺼ ﺮ ﻣ ﺮﻣﻮز و ﻣﺸ ﻜﻮك را ﺏﺸ ﻜﺎﻓﺪ و دری ﺎﺏﺪ آ ﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن ﭼﻴﺴﺖ‪ ،‬آﻴﺴﺖ و در ایﻦ ﺟﻬﺎن ﭼﻪ ﻣﻴﻜﻨﺪ؟‬
‫درﺟﻬ ﺎن آﻨﻮﻧ ﻲ ‪ ،‬ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ ﺳ ﺮیﻊ ﺕﻤ ﺪن و ﺕﻜ ﻨﻮﻟﻮژي ﻣ ﺪرن‬
‫آ ﻪ ﺕﻤﺎﻣ ٌﺎ ﺁﻓ ﺮیﺪﻩ اﻧﺴ ﺎن اﺳ ﺖ‪ ،‬وي را ﺏ ﻪ ﻣ ﺮﺣﻠﻪاي ﻓﺮاﺕ ﺮ از‬
‫ﺁﻓ ﺮیﺪﻩه ﺎیﺶ آﺸ ﺎﻧﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬یﻌﻨ ﻲ ﮔ ﻨﺠﺎیﺶ و ﺣﺠ ﻢ ﺁﻓﺮیﺪﮔ ﻲ‬
‫اﻧﺴ ﺎن آﻨﻮﻧ ﻲ در راﺏﻄ ﻪ ﺏ ﺎ ﻣ ﺎهﻮارﻩ و اﻧﻔﻮرﻣﺎﺕ ﻴﻚ و ایﻨﺘﺮﻧ ﺖ و‬
‫دیﮕ ﺮ ﺕﻜ ﻨﻮﻟﻮژیﻬﺎي ﻣ ﺪرن ﺏﺤ ﺪي ﮔﺴ ﺘﺮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕ ﺎ ﺳ ﺎﻟﻴﺎن‬
‫ﺳ ﺎل ﺏ ﺮﻧﺎﻣﻪهﺎی ﻲ را ﺁﻣ ﺎدﻩ دارد و ه ﺮروز ه ﻢ ﺏ ﺮ ﺁن اﻓ ﺰودﻩ‬
‫ﻣﻴﺸ ﻮد و اﻣﻜ ﺎن آﺎرﺏ ﺮد ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺏ ﺮاي هﻤ ﻪ ﻣﻴﺴ ﺮ و ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ای ﻦ اﻧﺴ ﺎن آ ﻪ اﻣ ﺮوز ﺏ ﺮ روي زﻣﻴ ﻦ ﭼ ﻮن ﺧﺪاوﻧ ﺪي‬
‫زﻧﺪﮔ ﻲ ﻣﻴﻜ ﻨﺪ و ه ﺮ ﻏﻴﺮﻣﻤﻜ ﻦ را ﻣﻤﻜ ﻦ و ی ﺎ ه ﺮ ﺁرزوی ﻲ را ﺏ ﻪ‬
‫واﻗﻌﻴ ﺖ ﺕ ﺒﺪیﻞ ﻣ ﻲآ ﻨﺪ‪ ،‬ﺏ ﺎز در ﻣﺮزهﺎی ﻲ از ﻧﺎﺕﻮاﻧ ﻲ ﮔ ﻴﺮ ﻣﻴﻜ ﻨﺪ‬
‫و از راﻩ ﻣﻲ ایﺴﺘﺪ‪.‬‬
‫هﻤﻴ ﻦ اﻧﺴ ﺎن ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺘﻪ و داﻧﺸ ﻤﻨﺪ‪ ،‬اﻣ ﺮوز دﭼ ﺎر ﺕﻨﮕﺪﺳ ﺘﻲ‪،‬‬
‫ﻓﻘ ﺮ و ﺳ ﻘﻮط ﻣ ﺎدي اﺳ ﺖ آ ﻪ روز ﺏ ﻪ روز ﺏ ﺮ ﺁن اﻓ ﺰودﻩ‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺸ ﻜﻼت ﺏ ﻴﻜﺎري‪ ،‬ﺏﻴﺨﺎﻧﻤﺎﻧ ﻲ‪ ،‬ﺷﻜﺴ ﺖ آﻤﭙﺎﻧ ﻴﻬﺎ و ﺷ ﺮآﺘﻬﺎي‬
‫ﺏ ﺰرگ و آﻮﭼ ﻚ و از ﺏﻴ ﻦ رﻓﺘ ﻦ ﻗﺪاﺳ ﺖ اﻧﺪیﺸ ﻤﻨﺪان و ره ﺒﺮان‬
‫ﺳﻴﺎﺳ ﻲ ﺟﻬ ﺎن اﻣ ﺮوز‪ ،‬دردهﺎی ﻲ هﺴ ﺘﻨﺪ آ ﻪ هﻤ ﻪ ﺏ ﺎ ه ﻢ دﺳ ﺖ ﺏ ﻪ‬
‫دﺳ ﺖ ﻣﻴﺪه ﻨﺪ ﺕ ﺎ ای ﻦ اﻧﺴ ﺎن ﺧﺪاوﻧ ﺪ زﻣﻴ ﻦ را ﺏ ﻪ ﻣ ﺮﺣﻠﻪ ﺳ ﻘﻮط‬
‫ﺏﻜﺸ ﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺏ ﻲ ﺷ ﻚ هﻤ ﺰﻣﺎن ﺏ ﺎ ای ﻦ ﺳ ﻘﻮط ﺏﺨﺸ ﻬﺎي ﻓﺮاواﻧ ﻲ از‬
‫ﺏﺸ ﺮیﺖ آ ﻪ در رﻓ ﺎﻩ‪ ،‬ﺁراﻣ ﺶ‪ ،‬ﺁﺳ ﻮدﮔﻲ و ﺏ ﻲ دردﺳ ﺮي زﻣﺎﻧ ﻪ‬
‫را ﺳ ﭙﺮي ﻣﻴﻜﻨ ﻨﺪ‪ ،‬آﻮﺷ ﻨﺪﮔﺎن و ﺁﻓﺮیﻨﻨﺪﮔﺎﻧ ﻲ هﺴ ﺘﻨﺪ آ ﻪ‬
 ‫‪3‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ه ﺮﺏﺎﻣﺪاد آ ﻪ از ﺧ ﻮاب ﺏﺮﻣﻴﺨ ﻴﺰﻧﺪ ﺏ ﺮﻧﺎﻣﻪ و ﻃﺮﺣ ﻲ ﺏ ﺮاي‬

‫ﺁﻓﺮیﻨﺸ ﻲ ﻧﻮی ﻦ دارﻧ ﺪ و در هﻤﻴ ﻦ ﺁﻓ ﺮیﺪن و ی ﺎ ﻣ ﺎﻧﺪن و درﺟ ﺎ‬
‫زدن اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻧﺴ ﺎن اﻣ ﺮوزي ﭼ ﻮن اﻧﺴ ﺎن دی ﺮوزي ﺏ ﻪ دو‬
‫دﺳ ﺘﻪ و ﮔ ﺮوﻩ ﺕﻘﺴ ﻴﻢ ﻣﻴﺸ ﻮد‪ .‬اﻟﺒ ﺘﻪ ﺏﺴ ﻴﺎري داﺷ ﺘﻦ و ﻧﺪاﺷ ﺘﻦ‬
‫ﺷ ﺎﻧﺲ را در ﺏﻬ ﺒﻮد اوﺿ ﺎع ﺁدﻣ ﻴﺎن دﺧ ﻴﻞ ﻣﻴﺪاﻧ ﻨﺪ‪ ،‬ای ﻦ ﺷ ﺎﻧﺲ‬
‫را ه ﻢ آﺴ ﻲ ﻧﺘﻮاﻧﺴ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﺕﺎآ ﻨﻮن آﺎﻟﺒﺪﺷ ﻜﺎﻓﻲ آ ﻨﺪ ﺕ ﺎ دری ﺎﺏﺪ‬
‫ﺏﺮاﺳﺘﻲ ﺷﺎﻧﺲ یﻌﻨﻲ ﭼﻪ؟ و ﮔﻮهﺮ ایﻦ آﻼم و ﺳﺨﻦ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﺁﻧﺎﻧﻜ ﻪ ﺏ ﺎور ﻣﺬهﺒ ﻲ دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺧ ﺪارا ﺟﺎیﮕﺰی ﻦ ﺷ ﺎﻧﺲ ﻧﻤ ﻮدﻩ‬
‫اﻧ ﺪ و ه ﺮﺧﻮب و ﺏ ﺪي را از او ﻣﻴﺪاﻧ ﻨﺪ و ﺁﻧﺎﻧﻜ ﻪ اﻧﺪیﺸ ﻤﻨﺪ‬
‫هﺴ ﺘﻨﺪ هﻤ ﻪ رﻓ ﺘﻬﺎ و ﺁﻣﺪه ﺎ و ﻓ ﺮاز و ﻧﺸ ﻴﺒﻬﺎي ﺏﺸ ﺮ را از‬
‫اﻧﺪیﺸﻪ و ﺧﺮد او ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫درﻧﮕﺎه ﻲ واﻗ ﻊ ﮔ ﺮایﺎﻧﻪ ﺏ ﻪ ای ﻦ ﺳ ﻪ ﻧ ﻮع ﻃ ﺮز ﺕﻔﻜ ﺮ و‬
‫اﻧﺪیﺸ ﻪ‪ ،‬ﺏﺮاﺳ ﺘﻲ ﻣﻴ ﺘﻮان ای ﻦ را ﮔﻮاه ﻲ داد آ ﻪ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ و‬
‫ﺕﺮﻗ ﻲ و ﺕﻤ ﺪن ﺳ ﺎزي ﺏﺸ ﺮ‪ ،‬هﻤ ﻮارﻩ ﺕﻜ ﻴﻪ ﺏ ﺮ اﻧﺪیﺸ ﻪ ﻓﻌ ﺎل و‬
‫ﺏ ﺎور داﺷ ﺘﻦ ﺏ ﻪ ﺁﻓ ﺮیﺪن و ﺁﻓﺮیﻨﻨﺪﮔ ﻲ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و از ﺁن ﻃ ﺮف‬
‫ه ﺮ ﮔ ﺎﻩ اﻧﺴ ﺎن در ﭘ ﻲ ﭘ ﻴﺮوزي ﺷ ﺎﻧﺲ و ی ﺎ ی ﺎري رﺳ ﺎﻧﻲ ﻏﻴﺒ ﻲ‬
‫ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺏ ﻪ ه ﺪف رﺳ ﻴﺪﻧﺶ ﻗ ﺪري دﭼ ﺎر ﻣﺸ ﻜﻞ ﮔﺸ ﺘﻪ و‬
‫اﻧﺪیﺸﻪ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و ﻧﻮﺁوري دور ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺳ ﻮیﻲ آﺴ ﺎﻧﻴﻜﻪ ﺏ ﻪ اﻧﺪیﺸ ﻪه ﺎي ﻣﺤﻜ ﻢ دیﻨ ﻲ ﺏ ﺎور دارﻧ ﺪ‪،‬‬
‫دو ﻧﻮﻋﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻧﺨﺴ ﺖ آﺴ ﺎﻧﻲ هﺴ ﺘﻨﺪ آ ﻪ از ای ﻦ ﻧ ﻮع ﺏ ﺎور ﺏ ﺮاي ﺧﻼﻗﻴ ﺖ و‬
‫ﺁﮔﺎه ﻲ ﺏﻴﺸ ﺘﺮ ﺏﻬ ﺮﻩ ﻣﻴﮕ ﻴﺮﻧﺪ و ای ﻨﮕﻮﻧﻪ اﻧﺪیﺸ ﻪ را آﻮه ﻲ ﻣﺤﻜ ﻢ‬
‫و اﺳ ﺘﻮار ﭘﺸ ﺖ ﺳ ﺮﺧﻮد ﻣﻴﻴﺎﺏ ﻨﺪ ﺕ ﺎ راﻩ ﺕﺮﻗ ﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ و‬
‫ﺁﻓﺮیﻨﻨﺪﮔ ﻲ را ﻃ ﻲ آﻨ ﻨﺪ و ای ﻦ ﮔ ﺮوﻩ ﺏ ﻪ ﻓﺮهﻴﺨﺘﮕ ﻲ و ﺧﺮدﻣ ﻨﺪي‬
‫ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ و ﻋﺎدﺕﺎ هﺴﺘﻲ را ﺏﺎ ﺏﻴﻨﺸﻲ ﺧﺮدﮔﺮا ﻣﻴﻨﮕﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮوه ﻲ دیﮕ ﺮ ﺏ ﺎ داﺷ ﺘﻦ ﺕﻔﻜ ﺮات دیﻨ ﻲ ﺧ ﻮد را ﺏﺨ ﻮاب ﺏ ﺮدﻩ‬
‫و ه ﺮ ﺁﻣ ﺪ ورﻓﺘ ﻲ را از ﺳ ﻮي ﻋﻨﺼ ﺮي دیﮕ ﺮ داﻧﺴ ﺘﻪ و ی ﺎ ﺏ ﻪ‬
‫ﻃ ﺮف ﺏﻨﻴﺎدﮔﺮای ﻲ و ﺕﻌﺼ ﺐ ورزي ﻣ ﻴﺮوﻧﺪ و ی ﺎ ﺏ ﻪ ﺳ ﻤﺖ اﻧﻔﻌ ﺎل‬
‫و راآ ﺪ ﺏ ﻮدن یﻌﻨ ﻲ ﻣ ﺮدﻩ در ﺕ ﻼش! و ایﺴ ﺘﺎ در ﻋﻘ ﻴﺪﻩ‪ .‬و ﻋﺎدﺕ ﺎ‬
‫»ﺕﻔﻜﺮدیﻨ ﻲ« ﺏ ﺮاي ای ﻦ اﻓ ﺮاد ﺏ ﻪ ﻣ ﻨﺰﻟـﻪ ﻣ ﻮاد ﻣﺨ ﺪر ﻣﻴﺒﺎﺷ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ را از ﺧﻮد ﺏﻴﺨﻮد ﻣﻴﻨﻤﺎیﺪ…‬
 ‫‪4‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬
 ‫‪5‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫درﺧﺸﺶ اﻳﺮان در هـﺰارﻩهﺎ‬

‫و ﺗﺎرﻳﺦ هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎﻟﻪ‬
‫اﻳﺮان‬
‫ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪهﺎي ﺟﻬﺎن‬
‫ﺏﺰرﮔﺘﺮیﻦ و ﻗﻮیﺘﺮیﻦ ادیﺎﻧﻲ آﻪ اﻣﺮوز ﻣﺮدم ﺟﻬﺎن را ﺏﺨﻮد‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪» ،‬ادیﺎن اﺏﺮاهﻴﻤﻲ« و ﺏﮕﻔﺘﻪاي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان از ﻧﺴﻞ‬
‫» ﺁدم« ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‪ » .‬اﺳﻼم«‪ » ،‬ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ و یﻬﻮدیﺖ« ادیﺎﻧﻲ هﺴﺘﻨﺪ‬
‫آﻪ از یﻚ ﺟﺎیﮕﺎﻩ‪ ،‬یﻚ ﻣﻨﺸﺎء و یﻚ ﻣﺮآﺰ ﺏﺮﺧﺎﺳﺘﻪ اﻧﺪ و هﺮآﺪام از‬
‫ایﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺕﺎریﺨﻲ ﺏﺮاي ﺧﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬
‫»ﺕﺎریﺦ اﺳﻼم« آﻪ ﺏﻪ ﺕﻘﻠﻴﺪ از »ﺕﺎریﺨﮕﺬاري‬ ‫‪-‬‬
‫ﭘﺎرﺳﻴﺎن« در زﻣﺎن ﺧﻼﻓﺖ »ﻋﻤﺮ« ﺏﺜﺒﺖ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ اآﻨﻮن‬
‫ﺳﺎل ‪ 1424‬ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ایﻦ ﺕﺎریﺦ از هﻨﮕﺎﻣﻪ هﺠﺮت)ﮔﺮیﺰ( »‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم«‪ ،‬از » ﻣﻜﻪ« ﺏﺴﻮي‬
‫»ﻣﺪیﻨﻪ« در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺏﺮ اﺳﺎس ﻣﺎﻩ ﺕﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﮔﺮدیﺪﻩ و ﺏﻌﻨﻮان هﺠﺮي ﻗﻤﺮي ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ‪.‬‬
‫» ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ هﺠﺮي ﻗﻤﺮي« ﺏﻌﻠﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺏﻮدن ﻣﺎهﻬﺎ ﻓﻘﻂ‬ ‫‪-‬‬
‫یﻚ ﺕﺎریﺦ ﺳﻤﺒﻠﻴﻚ ﺏﺮاي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺳﺖ و هﻴﭻ آﺸﻮر اﺳﻼﻣﻲ‪،‬‬
‫ﺕﺎریﺦ اداري‪ -‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﻮد را ﺏﺮاﺳﺎس ﺁن ﺕﻨﻈﻴﻢ ﻧﻜﺮدﻩ و‬
‫ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺏﺠﺰ » ایﺮان« آﻪ ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ ﺧﻮیﺶ را ﺏﺎ » هﺠﺮت‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم« ﺕﻄﺒﻴﻖ دادﻩ اﺳﺖ و ﺏﺠﺎي ﻣﺎﻩ‪ ،‬ﺏﺮ اﺳﺎس‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺁﻧﺮا ﺕﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ و ﺏﺎ » ﻧﻮروز« و»ﺏﻬﺎر« ﺁﻏﺎز‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺏﺨﺶ وﺳﻴﻊ و ﮔﺴﺘﺮدﻩ دیﮕﺮي از ﺳﺎآﻨﺎن آﺮﻩ زﻣﻴﻦ‬
‫» ﺕﺎریﺦ ﻣﻴﻼدي« را اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲآﻨﻨﺪ آﻪ از هﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ‬
‫» ﻣﻴﻼد ﻋﻴﺴﻲ ﻣﺴﻴﺢ« ﺕﺎ ﺏﻪ اﻣﺮوز ﺳﺎل ‪ 2003‬ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫» ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ یﻬﻮدیﺎن« از هﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ زﻧﺪﮔﻲ و یﺎ » ﻣﻴﻼد‬ ‫‪-‬‬
‫ﺁدم« ﺕﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ایﻦ ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ از ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ اﻣﺴﺎل وارد‬
‫‪ 5763‬ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
 ‫‪6‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫» ﺕﺎریﺦ ﻓﺮاﻣﺎﺳﻮﻧﺮي« ﻧﻴﺰ آﻪ ﻧﺸﺎت یﺎﻓﺘﻪ از‬ ‫‪-‬‬

‫»ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ یﻬﻮدیﺎن« اﺳﺖ ﺏﺎ ﺳﻪ هﺰار ﺳﺎل اﺧﺘﻼف‬
‫» ﭘﻴﺶ از ﺕﻮﻟﺪ ﻣﺴﻴﺢ« ﺳﺎل ‪ 6003‬ﻣﻲﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫» ﺁدم« و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ‬
‫از ﺳ ﻮیﻲ ﺏ ﺎیﺪ در ﻧﻈ ﺮ داﺷ ﺖ آ ﻪ ادی ﺎن یﺎدﺷ ﺪﻩ )یﻬﻮدی ﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺖ‪ ،‬اﺳ ﻼم( ﭘ ﻴﺪایﺶ ﺣ ﻴﺎت را از ﺁﻏ ﺎز زﻧﺪﮔ ﻲ » ﺁدم«‬
‫ﻣﻴﺪاﻧ ﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬ ﻢ ﻧ ﻪ ای ﻨﻜﻪ » زﻧﺪﮔ ﻲ ﻣ ﺘﻤﺪن«‪ ،‬ﺏﻠﻜ ﻪ زﻧﺪﮔ ﻲ آﻠ ﻲ‬
‫ﺏﺸﺮ آﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﺕﻮﺣﺶ ﻣﻴﺰیﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣ ﺎ ﭼ ﺮا زﻧﺪﮔ ﻲ وﺣﺸ ﻲ! ﺏﺪﻟ ﻴﻞ ای ﻨﻜﻪ ﻧﺸ ﺎﻧﻪهﺎی ﻲ آ ﻪ در‬
‫»ﻗ ﺮﺁن«‪» ،‬اﻧﺠ ﻴﻞ« و »ﺕ ﻮرات« در ﺏ ﺎرﻩ زﻧﺪﮔ ﻲ »ﺁدم و ﺣ ﻮا«‬
‫ﺏﭽﺸ ﻢ ﻣ ﻴﺨﻮرد‪ ،‬ﺏ ﻴﺎﻧﮕﺮ ﺕﻮﺣ ﺶ ای ﻦ »ﺏﺸ ﺮ اوﻟ ﻴﻪ« اﺳ ﺖ‪ ،‬ای ﻦ‬
‫»ﺏﺸﺮ« آﻪ »ﺁدم« ﻧﺎم دارد‪.‬‬
‫ﻋﺮیﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ازﮔﻴﺎهﺎن و ﻣﻴﻮﻩ هﺎیﻲ درﺧﺘﻲ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هﻨﻮز ﺁﺕﺶ را ﻧﻤﻴﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هﻤﺨﻮاﺏﮕ ﻲ زن و ﻣ ﺮد و ﺕﻮﻟ ﻴﺪ ﻣ ﺜﻞ را‬ ‫‪-‬‬
‫ﻧﻤﻴﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ از ﺷ ﻨﺎﺧﺖ هﻤﺨﻮاﺏﮕ ﻲ زن و ﻣ ﺮد و داراي‬ ‫‪-‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪﺷﺪن‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﺏﺎ هﻢ هﻤﺨﻮاﺏﻪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪو …‬
‫ﻧﺸ ﺎﻧﻪ ﺕﻮﺣ ﺶ »ﺁدم« ﺣﺘ ﻲ ﻗ ﺮﻧﻬﺎ ﭘ ﺲ از او ﻧ ﻴﺰ در‬
‫»ﺹﺤﺮاي ﺳﻴﻨﺎ« و دﺷﺖ ﺏﻴﻦ اﻟﻨﻬﺮیﻦ اداﻣﻪ دارد‪.‬‬
‫ﻓ ﺮزﻧﺪان »ﺁدم« ﺏ ﺮاي هﺮﻧﺴ ﻠﻲ‪» ،‬رﺋ ﻴﺲ ﻗﺒ ﻴﻠﻪ اي« داﺷ ﺘﻪ‬
‫اﻧ ﺪ آ ﻪ او را »ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ« ﺏﺮﮔ ﺰیﺪﻩ از ﺳ ﻮي ﺧ ﺪا ﻣ ﻲ ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ای ﻦ ره ﺒﺮان ﻗﺒ ﻴﻠﻪ ه ﺮ اﺷ ﺘﺒﺎﻩ و ﺧﻼﻓ ﻲ آ ﻪ ﻣﺮﺕﻜ ﺐ ﻣﻴﺸ ﺪﻩ اﻧ ﺪ را‬
‫ﺏﺤﺴﺎس ﺧﺪا ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺏ ﺪون ه ﻴﭽﮕﻮﻧﻪ اﺳ ﺘﺜﻨﺎیﻲ ه ﺮیﻚ از ای ﻦ روﺳ ﺎي ﻗﺒ ﻴﻠﻪ‬
‫ﺧﻼﻓﻜﺎریﻬ ﺎي ﺏﺰرﮔ ﻲ ﻣﺮﺕﻜ ﺐ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ آ ﻪ ای ﻦ ﺧﻼﻓﻬ ﺎ در‬
‫»ﻗﺮﺁن«‪» ،‬اﻧﺠﻴﻞ« و »ﺕﻮرات« ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪7‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫‪ -‬ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ در آﺘ ﺐ دیﻨ ﻲ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺏﺰرﮔﺘﺮی ﻦ ﺧﻼﻓﻜ ﺎري‬

‫»ﺁدم« ﻋ ﺪم اﻃﺎﻋ ﺖ او از ﺧ ﺪا ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﻣ ﻴﻮﻩ‬
‫درﺧ ﺖ ﻣﻤ ﻨﻮﻋﻪ؟ ی ﺎ ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس ﺏﺮﺧ ﻲ از ﻧﻈ ﺮیﺎت دیﮕ ﺮ‬
‫هﻤﺨﻮاﺏﮕﻲ ﺏﺎ »ﺣﻮا«؟‬
‫ﭘ ﺲ از هﻤﺨﻮاﺏﮕ ﻲ »ﺁدم و ﺣ ﻮا« ای ﻦ دو داراي ﻓﺮزﻧﺪاﻧ ﻲ‬
‫ﻣﻴﺸ ﻮﻧﺪ آ ﻪ ﭘﺴﺮاﻧﺸ ﺎن در رﻗﺎﺏ ﺖ ﮔﺰی ﻨﺶ هﻤﺨﻮاﺏ ﻪ از ﻣ ﻴﺎن‬
‫ﺧﻮاهﺮاﻧﺸ ﺎن و ﺏﺠ ﺎن ه ﻢ اﻓ ﺘﺎدﻩ و »ﻗﺎﺏ ﻴﻞ« ﺏ ﺮاي ﺕﺼ ﺎﺣﺐ‬
‫ﺧﻮاهﺮ زیﺒﺎﺕﺮ ﺏﺮادرش »هﺎﺏﻴﻞ« را ﻣﻴﻜﺸﺪ‪..‬‬

‫رﺋ ﻴﺲ ﻗﺒ ﻴﻠﻪ دیﮕ ﺮي اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏﺨﺎﻃ ﺮ ﻣﺴ ﺌﻠﻪ ﺟﻨﺴ ﻲ ﺏ ﺎ‬

‫ﻓ ﺮزﻧﺪش ﻣﺠ ﺒﻮر ﺏ ﻪ ﺕ ﺮك او ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد‪) .‬ﺕ ﻮرات – ﺕﻜﻮی ﻦ‪- -‬‬
‫اﺹﺤﺎح ‪ 16‬و ﻗﺮﺁن ﺳﻮرﻩ هﺎي ‪ 25‬و ‪(26‬‬
‫« »ﻟﻮط«‬
‫ﺏ ﺎ دو دﺧ ﺘﺮ ﺧ ﻮد هﻤﺨﻮاﺏ ﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد و ﻣﻠ ﺖ او هﻤﺠﻨﺴ ﮕﺮا‬
‫ﺏﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺣﺘ ﻲ ﻣ ﺎیﻞ ﺏ ﻪ دﺳ ﺖ اﻧ ﺪازي ﺏ ﻪ دو ﻣ ﻴﻬﻤﺎن زی ﺒﺎ و‬
‫ﺟﻮان او ﺏﻮدﻧﺪ )ﺕﻮرات‪ -‬ﺕﻜﻮیﻦ‪ -‬اﺹﺤﺎح ‪ 19‬و ﻗﺮﺁن(‬
‫ﻣ ﺘﺮﺟﻤﺎن و ﻣﻔﺴ ﺮان آﺘ ﺐ دیﻨ ﻲ ﻣﺪﻋ ﻲ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ آ ﻪ دو‬
‫ﺟ ﻮان زیﺒﺎی ﻲ آ ﻪ ﻣﻬﻤ ﺎن » ﻟ ﻮط« ﺏ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺷ ﺘﮕﺎﻧﻲ از‬
‫ﺁﺳ ﻤﺎن ﺁﻣ ﺪﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪ؟ ﻣ ﺎ ﻧﺎدرﺳ ﺘﻲ ای ﻦ ﺳ ﺨﻦ را در ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎ و‬
‫ﻣﻘ ﺎﻻت ﭘﻴﺸ ﻴﻦ ﺙﺎﺏ ﺖ ﻧﻤ ﻮدﻩ و ﺕﻮﺿ ﻴﺢ دادﻩای ﻢ آ ﻪ ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺏ ﺮاي‬
‫ﺳ ﺨﻦ ﮔﻔﺘ ﻦ ﺏ ﺎ اﻧﺴ ﺎن ﻧ ﻴﺎزي ﺏﻔﺮﺳ ﺘﺎدن ﻣﻼﺋﻜ ﻪ در ﺟﺴ ﻢ‬
‫اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎي دیﮕ ﺮ ﻧ ﺪارد و از ﺳ ﻮیﻲ اﮔ ﺮ ﺏﺨﻮاه ﺪ دو ﺟ ﻮان زی ﺒﺎ‬
‫ﺏ ﺮاي »ﻟ ﻮط« و ی ﺎ ﺷ ﺨﺺ دیﮕ ﺮي ﺏﻔﺮﺳ ﺘﺪ ﻣﻴ ﺘﻮاﻧﺪ ای ﻨﻜﺎر را‬
‫ﻣﺤ ﺮﻣﺎﻣﻪ اﻧﺠ ﺎم ﺏﺪه ﺪ ﺕ ﺎ ﺏﻬﺎﻧ ﻪ اي ﺏﺪﺳ ﺖ ﻣﻠ ﺖ هﻤﺠﻨﺴ ﮕﺮاي‬
‫»ﻟﻮط« ﻧﺪهﺪ؟‬
‫اﻣ ﺎ در اﺹ ﻄﻼح ﻋﺎﻣ ﻴﺎﻧﻪ ﻣﻴﺪاﻧ ﻴﻢ آ ﻪ ﻣ ﺮدم ﺏ ﻪ ه ﺮ دﺧ ﺘﺮ و‬
‫ﭘﺴ ﺮ زیﺒﺎی ﻲ ﺹ ﻔﺖ ﻓﺮﺷ ﺘﻪ ﻣ ﻲ ده ﻨﺪ و آ ﻼ ﺧﻮﺷ ﺮویﺎن و‬
‫زیﺒﺎیﺎن را ﻣﻼﺋﻜﻪ و ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ!!‬
‫»اﺏﺮاهﻴﻢ«‬
 ‫‪8‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫هﻤﺴ ﺮش »ﺳ ﺎرا« را ﺏ ﺮاي ﮔ ﺎو‪ ،‬ﮔﻮﺳ ﭙﻨﺪ‪ ،‬ﺷ ﺘﺮ و ﺏ ﺮدﻩ ﺏ ﻪ‬

‫»ﻓﺮﻋﻮن ﻣﺼﺮ« ﻓﺮوﺧﺖ‪) .‬ﺕﻮرات – ﺕﻜﻮیﻦ – اﺹﺤﺎح ‪(12‬‬
‫»اﺏﺮاه ﻴﻢ « ﻧ ﻴﺰ ه ﺮﭼﻪ آ ﺮدﻩ ﺏﺤﺴ ﺎب ﻓﺮاﻣﻴ ﻦ اﻟﻬ ﻲ ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ‬
‫و ﺁﻧﺮا دﺳﺘﻮر ﺧﺪا ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»اﺏﺮاه ﻴﻢ« در ﭘ ﻲ ﺏ ﺮوز ﻗﻄﺤ ﻲ و وﺟ ﻮد ﺕﻨﮕﺪﺳ ﺘﻲ در ﻣ ﻴﺎن‬
‫ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ اش ﺏﺴ ﻮي ﻣﺼ ﺮ ﺣﺮآ ﺖ ﻣ ﻲ آ ﻨﺪ زی ﺮا ﺷ ﻨﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧ ﺮواي ﻣﺼ ﺮ زﻧ ﺎن زی ﺒﺎ را از ﭘ ﺪران و ﺏ ﺮادران در ﺏﺮاﺏ ﺮ‬
‫ﭘﺮداﺧ ﺘﻬﺎي ﺧﻮﺏ ﻲ ﺧ ﺮیﺪاري ﻣﻴﻜ ﻨﺪ… »اﺏﺮاه ﻴﻢ« ای ﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠ ﻪ را‬
‫ﺏﺤﺴﺎب ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا ﻣﻲ ﮔﺬارد‪.‬‬
‫»اﺏﺮاه ﻴﻢ« ﺏ ﺎ »هﺎﺟ ﺮ« آ ﻪ هﺪی ﻪ »ﻓﺮﻣﺎﻧ ﺮواي ﻣﺼ ﺮ« ﺏ ﻪ‬
‫»ﺳ ﺎرا« ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ هﻤﺨﻮاﺏ ﻪ ﮔﺸ ﺘﻪ و »اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ« ) ﻧ ﻴﺎي‬
‫ﺏ ﺰرگ ﻗ ﺮیﺶ و ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ اﺳ ﻼم( را ﺁوردﻩ اﺳ ﺖ )ﮔﻔ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا!(‬
‫»ﺳ ﺎرا« آ ﻪ ﺏﭽ ﻪ دار ﻧﻤﻴﺸ ﺪﻩ اﺳ ﺖ د رﭘ ﻲ ﺳﻔﺎرﺷ ﺶ ﭼ ﻨﺪ‬
‫ﺟ ﻮان زی ﺒﺎ ﺏﺨﺎﻧ ﻪ »اﺏﺮاه ﻴﻢ« ﻣﻴﺂی ﻨﺪ و ﺏ ﺎردار ﺷ ﺪن »ﺳ ﺎرا« را‬
‫ﺏ ﻪ او ﺧ ﺒﺮ ﻣﻴﺪه ﻨﺪ… »اﺏﺮاه ﻴﻢ« ﻣﺪﻋ ﻲ ﻣﻴﺸ ﻮد آ ﻪ ای ﻦ ﺟﻮاﻧ ﺎن‬
‫زی ﺒﺎ ﻧ ﻪ ﻣﻼﺋﻜ ﻪ‪ ،‬ﺏﻠﻜ ﻪ ﺧ ﻮد ﺧ ﺪا ﺏ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ آ ﻪ در ﭼﻬ ﺮﻩ ﺟ ﻮان ﺏ ﻪ‬
‫ﺧﺎﻧ ﻪ و ﺣ ﺮیﻢ او واردﻩ ﺷ ﺪﻩ و ﻣ ﮋدﻩ ﺏ ﺎرداري هﻤﺴ ﺮش را‬
‫دادﻩاﻧﺪ؟!‬
‫ﭘ ﺲ از ای ﻦ آ ﻪ »ﺳ ﺎرا« ه ﻢ داراي ﻓ ﺮزﻧﺪ ﻣﻴﺸ ﻮد رﻗﺎﺏﺘ ﻲ‬
‫ﺳ ﺨﺖ ﺏﻴ ﻦ »ﺳ ﺎرا« و »هﺎﺟ ﺮ« و ﻓ ﺮزﻧﺪان ای ﻦ دو ﭘﺪی ﺪ ﻣ ﻲﺁی ﺪ‪.‬‬
‫»اﺏﺮاه ﻴﻢ« ﺏ ﺮاي ﭘﺎی ﺎن ﺏﺨﺸ ﻴﺪن ﺏ ﻪ درﮔ ﻴﺮي هﻤﺴ ﺮاﻧﺶ ﺕﺼ ﻤﻴﻢ‬
‫ﺏ ﻪ ﻧ ﺎﺏﻮدي یﻜ ﻲ از ﻓ ﺮزﻧﺪان ﺧ ﻮد ﻣﻴﮕ ﻴﺮد ﺏ ﺎ ﻋ ﻨﻮان ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ ﺏ ﻪ‬
‫اﻣﺮ ﺧﺪا!؟‬
‫»اﺏﺮاه ﻴﻢ« ﭘ ﺲ از ای ﻨﻜﻪ ﺧ ﻮد را ﺏ ﺮاي ﺳ ﺮﺏﺮیﺪن ﻓ ﺮزﻧﺪ‬
‫رﺷ ﻴﺪش ﻧ ﺎﺕﻮان ﻣ ﻲی ﺎﺏﺪ از آﺸ ﺘﻦ او اﺟﺘ ﻨﺎب ورزی ﺪﻩ و ﻣﺪﻋ ﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد آﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ او را اﻣﺘﺤﺎن آﻨﺪ!؟‬
‫در ﮔ ﻴﺮي زﻧ ﺎن »اﺏﺮاه ﻴﻢ« ﭘﺎی ﺎن ﻧﻤ ﻲﭘﺬی ﺮد و ﺏﺪی ﻦ رو‬
‫»اﺏﺮاه ﻴﻢ« ﺏ ﺮ ﺁن ﻣﻴﺸ ﻮد ﺕ ﺎ »هﺎﺟ ﺮ« و ﻓ ﺮزﻧﺪ او »اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ«‬
‫را در ﺹ ﺤﺮاي ﺧﺸ ﻚ و ﺳ ﻮزان ﻋﺮﺏ ﻲ ره ﺎ ﺳ ﺎزد )ﮔﻔ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا!(‬
 ‫‪9‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫»داود«‬
‫ﺏ ﻪ هﻤﺴ ﺮ یﻜ ﻲ از ﻓ ﺮﻣﺎﻧﺪهﺎن ﺳ ﭙﺎهﺶ ﺕﺠ ﺎوز ﻧﻤ ﻮد ﭘ ﺲ از‬
‫ﺁﻧﻜ ﻪ ﺁن زن از داود ﺣﺎﻣﻠ ﻪ ﺷ ﺪ‪ ،‬ﺷ ﻮهﺮ او را ﺏ ﻪ ﺟ ﻨﮓ ﻓﺮﺳ ﺘﺎد‬
‫و دﺳ ﺘﻮر داد ﺕ ﺎ او را از ﭘﺸ ﺖ ﺏﻜﺸ ﻨﺪ و ﭘ ﺲ از ﻣ ﺮگ ﺷ ﻮهﺮ‪،‬‬
‫داود زن را ﺏ ﻪ ﺣ ﺮیﻢ ﺧ ﻮد ﺁورد‪) .‬ﺕ ﻮرات – ﺳ ﺎﻣﻮﺋﻞ اول –‬
‫اﺹﺤﺎح ‪(11‬‬
‫»ﺳﻠﻴﻤﺎن«‬
‫ﺏ ﺎ ای ﻨﻜﻪ زن و ﻓ ﺮزﻧﺪ ﺏﺴ ﻴﺎر داﺷ ﺖ ﺏ ﻪ ﻋﺸ ﻖ »ﺏﻠﻘ ﻴﺲ«‬
‫ﻣﻠﻜ ﻪ ﺹ ﺒﺎ‪ ،‬ﺏ ﻪ ان آﺸ ﻮر ﻟﺸﮕﺮآﺸ ﻲ ﻧﻤ ﻮد و »ﺏﻠﻘ ﻴﺲ« را‬
‫رﺏﻮد‪) .‬ﺕﻮرات‪ -‬ﭘﺎدﺷﺎهﺎن اول اﺹﺤﺎح ‪(11‬‬
‫اﻣ ﺎ در ﺏﺮاﺏ ﺮ هﻤ ﻪ ای ﻦ ﻣﺴ ﺎﺋﻞ و ﻣﺸ ﻜﻼت و در ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ای ﻦ‬
‫ه ﻨﮕﺎﻣﻪه ﺎ ﺕﻤ ﺪن و ﻣ ﺮدم ای ﺮان ﺏﻤﺮاﺕ ﺐ اﻧﺴ ﺎﻧﻲ ﺕ ﺮ و ﺁﮔﺎه ﺘﺮ‬
‫ﻣﻴﺰیﺴ ﺘﻪ اﻧ ﺪ و هﻤﺠﻨﺴ ﮕﺮایﻲ و ازدواج ﻣ ﻴﺎن »ﺧﻮاه ﺮ و‬
‫ﺏ ﺮادر« و »ﭘ ﺪر و ﻣ ﺎدر« هﺮﮔ ﺰ در ای ﺮان وﺟ ﻮد ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ و‬
‫از ﺳ ﻮیﻲ ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ در آ ﺘﺎب »دی ﻨﺪاري و ﺧﺮدﮔﺮای ﻲ« ﻧﻮﺷ ﺘﻴﻢ‬
‫ﺣﺘ ﻲ ﺧ ﺪاي ﺁریﺎی ﻴﺎن ﺧﺪای ﻲ اﺳ ﺖ داﻧ ﺎو ﺕﻮاﻧ ﺎ در ﺏﺮاﺏ ﺮ ﺧﺪاوﻧ ﺪ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان ادم آﻪ ﺧﺪایﺸﺎن‪ ،‬ﺧﺪایﻲ ﻧﺎدان و ﺟﺎهﻞ اﺳﺖ!!‬
‫زی ﺮا ﺧ ﺪاي ﺁدﻣ ﻴﺎن ﺕﻤ ﺪن را ﻧﻤ ﻲ ﺷﻨﺎﺳ ﺪ و و ﺟ ﻮد اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎ‬
‫در ﺁﻧﺴ ﻮي ﺁﺏﻬ ﺎ را ﻧﻤ ﻲ داﻧ ﺪ و ه ﺮ ﭼ ﻪ هﺴ ﺖ در ﺁدم و از ﺁدم‬
‫ﻣ ﻲ داﻧ ﺪ و آ ﻼ ﻗﺼ ﻪهﺎی ﻲ آ ﻪ از ﺁدم ﺕ ﺎ ﺧ ﺎﺕﻢ روای ﺖ ﻣ ﻲ ﺷ ﻮد‬
‫اﻓﺴ ﺎﻧﻪهﺎی ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺳ ﺨﻦ از ﺟﻬ ﻞ و ﻧﺎداﻧ ﻲ ﺧ ﺪاي ﺁﻧﻬ ﺎ ﻣ ﻲ‬
‫ﮔﻮیﺪ‪.‬‬
‫ﻣ ﺜﻼ ﺧ ﺪاي ﺁﻧﻬ ﺎ ﻧﻤ ﻲ داﻧ ﺪ آ ﻪ ﭼﻬ ﺎر ﻗ ﺪم ﺏﺎﻻﺕ ﺮ از دﺷ ﺘﻲ آ ﻪ‬
‫ﺁدم و ﺣ ﻮا در ﺁن ﺳ ﺮﮔﺮداﻧﻨﺪ ﺕﻤﺪﻧﻬ ﺎي ﺏ ﺰرگ ﻣﺼ ﺮ و ﺳ ﻴﺎهﺎن‬
‫ﺁﻓ ﺮیﻘﺎ و ای ﺮان وﺟ ﻮد دارد آ ﻪ ﻓ ﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﻣﻴﺘﻮاﻧ ﻨﺪ ﺏ ﺎ ﺁﻧﻬ ﺎ ﭘ ﻴﻮﻧﺪ‬
‫زﻧﺎﺷ ﻮیﻲ ﺏﺒ ﻨﺪﻧﺪ ﺏﺠ ﺎي ای ﻨﻜﻪ ﺏ ﺎ ﺧﻮاه ﺮان ﺧ ﻮد هﻤﺨﻮاﺏ ﻪ‬
‫ﺷ ﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﺏ ﺮاي ﮔﺰی ﻨﺶ ﺧﻮاه ﺮ زی ﺒﺎﺕﺮ ﺧ ﻮن و ﺧﻮﻧﺮی ﺰي راﻩ‬
‫ﺏﻴﻨﺪازﻧﺪ!!‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻗﺮﺏﺎﻧﻲ‬
 ‫‪10‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫و اﺳﺎﺳ ﺎ در ﻗﺼ ﻪ درﺧ ﺖ ﻣﻤ ﻨﻮﻋﻪ و ﺕﻮﻃ ﺌﻪ اﺏﻠ ﻴﺲ و ﻏ ﻴﺮﻩ‬

‫ﻧ ﻴﺰ ﺧ ﺪاي ﺁدﻣ ﻴﺎن ﺧ ﺪاي ﻧﺎداﻧ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕﻮاﻧ ﺎ و داﻧ ﺎ ﺏ ﻪ ﺁی ﻨﺪﻩ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﺕﺎ ﺏﺪاﻧﺪ ﺁدم ﮔﻮل ﻣﻴﺨﻮرد و اﺏﻠﻴﺲ ﺕﻮﻃﺌﻪ ﻣﻲآﻨﺪ!!‬
‫ﺣﺘ ﻲ در ﺕﻮﺟ ﻴﻬﺎت ﻓﻠﺴ ﻔﻲ ﻧ ﻴﺰ آ ﻪ ﭘ ﺲ از ﻗ ﺮﻧﻬﺎ ﻓﻼﺳ ﻔﻪ‬
‫دیﻨ ﻲ ﻣ ﺎیﻞ ﺏ ﻪ ﺳ ﺮهﻢ آ ﺮدن ﻗﻀ ﻴﻪ ﺏ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ ﻣﺴ ﺌﻠﻪ ﻗ ﻴﺎس اﺏﻠ ﻴﺲ‬
‫را ﺣﻤ ﻞ ﺏ ﺮ ﻧﺎداﻧ ﻲ او از ﺟﻮه ﺮ و اﺹ ﻞ و ذات ﺁدم ﻧﻤ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ‬
‫ﻏ ﺎﻓﻞ از ﺁﻧﻜ ﻪ اﺏﻠ ﻴﺲ ﺧ ﻮد ﻓﺮﺷ ﺘﻪ و ﻣﻼﺋﻜ ﻪ ایﺴ ﺖ ﺏ ﺪون اﺧﺘ ﻴﺎر‬
‫آ ﻪ ﺕﻤﺎﻣ ﺎ در ﻓ ﺮﻣﺎن ﺧﺪاوﻧ ﺪ اﺳ ﺖ و ای ﻦ ﺁدم اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻗ ﺪرت‬
‫اﺧﺘﻴﺎر و ﻋﺼﻴﺎن دارد ﻧﻪ هﻴﭻ ﻓﺮﺷﺘﻪ و ﻣﻼﺋﻜﻪ دیﮕﺮي!!‬
‫و ﻋﻠ ﻴﺮﻏﻢ ای ﻨﻜﻪ ﺧ ﺪاي ﺁدﻣ ﻴﺎن ﻧ ﺎدان ﺏ ﻪ ﺁی ﻨﺪﻩ و ﺁﻧﭽ ﻪ‬
‫ﺧﻮاه ﺪ ﮔﺬﺷ ﺖ اﺳ ﺖ ‪ ،‬ﺏﻠﻜ ﻪ ﻧﻮآ ﺮ و ﺧﺪﻣ ﺘﻜﺎران و ﺁﻓ ﺮیﺪﻩ ه ﺎي‬
‫او )اﺏﻠ ﻴﺲ و ﺁدم( ﺕ ﺒﺪیﻞ ﺏ ﻪ رﻗ ﺒﺎ و ﺣ ﺮیﻔﺎن و هﻤ ﺮزﻣﺎن او‬
‫ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ!!‬
‫در ﺏﺮﺧ ﻲ ﺕﻮﺟ ﻴﻬﺎت ﻓﻠﺴ ﻔﻲ دیﻨ ﻲ ﻣﺴ ﺌﻠﻪ اﺏﻠ ﻴﺲ و ﺁدم و‬
‫آﺸ ﺘﻲ ﻧ ﻮح و ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ آ ﺮدن اﺏﺮاه ﻴﻢ و ﻏ ﻴﺮﻩ را‪ ،‬ﺁزﻣ ﻮدن ای ﻦ‬
‫ﺷﺨﺼ ﻴﺘﻬﺎ ﺕﻮﺳ ﻂ ﺧ ﺪا ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ و داﻧﺴ ﺘﻪ اﻧ ﺪ و ﻓﻼﺳ ﻔﻪ ﻣﺪﻋ ﻲ‬
‫ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ آ ﻪ ﻣ ﺜﻼ ﺧ ﺪا ﺧﻮاﺳ ﺘﻪ ﺁدم را اﻣ ﺘﺤﺎن آ ﻨﺪ ﺏﺒﻴ ﻨﺪ ﺏﺤ ﺮﻓﺶ‬
‫ﮔ ﻮش ﻣ ﻲ آ ﻨﺪ یﺎﻧ ﻪ‪ ،‬و ی ﺎ اﺏﺮاه ﻴﻢ را ﻣ ﻲ ﺧﻮاﺳ ﺘﻪ اﻣ ﺘﺤﺎن ﺏﻜ ﻨﺪ‬
‫آ ﻪ ﺁی ﺎ ﻓ ﺮزﻧﺪاﻧﺶ را در راﻩ ﺧ ﺪا )ﭼ ﻪ راه ﻲ و ﭼ ﻪ ﺧﺪای ﻲ؟(‬
‫ﻗﺮﺏﺎﻧﻲ ﺧﻮاهﺪ آﺮد یﺎ ﻧﻪ د؟؟!!‬
‫ای ﻦ ﺳ ﺨﻦ و ﺕﻮﺟ ﻴﻪ ه ﻢ ﺣﻤ ﻞ ﺏ ﺮ ﺟﻬ ﻞ و ﻧﺎداﻧ ﻲ ای ﻦ ﺧ ﺪا‬
‫ﻣﻴﺸ ﻮد!! زی ﺮا ﺧﺪاوﻧ ﺪ آ ﻪ ﺧ ﻮد ﺁﻓﺮیﻨ ﻨﺪﻩ ﺁدم و اﺏﻠ ﻴﺲ و اﺏﺮاه ﻴﻢ‬
‫اﺳ ﺖ و از ﺳ ﻮیﻲ داﻧ ﺎ و ﺕﻮاﻧ ﺎي آ ﻞ ﻧ ﻴﺰ ﻣ ﻲ ﺏﺎﺷ ﺪ ﭘ ﺲ دیﮕ ﺮ ﭼ ﻪ‬
‫ﻧ ﻴﺎزي دارد آ ﻪ ﺏ ﺎ ﺟ ﺎن و زﻧﺪﮔ ﻲ ﻣ ﺮدم ﭼ ﻮن ﻋﺮوﺳ ﻜﺎﻧﻲ ﺏ ﺎزي‬
‫آﻨﺪ و از ﺁﻧﻬﺎ اﻣﺘﺤﺎن ﺏﮕﻴﺮد!!؟‬
‫ی ﻚ ﻣﻌﻠ ﻢ ﺁﻧﮕ ﺎﻩ از ﺷ ﺎﮔﺮداﻧﺶ اﻣ ﺘﺤﺎن ﻣﻴﮕ ﻴﺮد آ ﻪ ﺏ ﻪ‬
‫ﺕﻮاﻧﺎی ﻲ و داﻧ ﺶ او ﺁﮔ ﺎﻩ و داﻧ ﺎ ﻧﺒﺎﺷ ﺪ!! اﮔ ﺮ ﺏﺪاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺷ ﺎﮔﺮد‬
‫ﻗ ﺒﻮل و ی ﺎ رﻓ ﻮزﻩ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ دیﮕ ﺮ ﺟ ﺎي اﻣ ﺘﺤﺎن ﻧ ﺪارد! از‬
‫ﻃﺮﻓ ﻲ ﺧ ﺪا آ ﻪ ی ﻚ ﻣﻌﻠ ﻢ ﺳ ﺎدﻩ ﻧﻴﺴ ﺖ! ﺧ ﺪا ﺁﻓﺮیﻨ ﻨﺪﻩ زﻣﻴ ﻦ و‬
‫زﻣ ﺎن و ﺏﺸ ﺮ و هﺴ ﺘﻲ اﺳ ﺖ!؟ ﺧ ﺪا ﻗ ﺎدر و ﺕﻮاﻧ ﺎ ﺏ ﻪ هﻤ ﻪ ﭼ ﻴﺰ‬
‫و هﻤ ﻪ آ ﺲ ﻣ ﻲ ﺏﺎﺷ ﺪ ﭘ ﺲ ﻧ ﻴﺎزي ﻧ ﺪارد آ ﻪ آﺴ ﻲ ﻣ ﺜﻞ‬
‫ﮔﻮﺳ ﭙﻨﺪي ﻓ ﺮزﻧﺪ دﻟﺒ ﻨﺪ ﺧ ﻮدرا ﺳ ﺮﺏﺒﺮد و ی ﺎ درﻟ ﺒﺎس دوﺟ ﻮان‬
 ‫‪11‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫زی ﺒﺎ و ورزﺷ ﻜﺎر ﺏ ﻪ آﺴ ﻲ ﻣ ﮋدﻩ ﭘ ﺪر ﺷ ﺪن ﺏﺪه ﺪ و ی ﺎ ﺏ ﺎ دیﮕ ﺮي‬

‫ﭼﻨﺎن و ﭼﻨﻴﻦ آﻨﺪ!!؟‬
‫زردﺷ ﺖ ﺏ ﺮاي هﻤﻴ ﻦ ﻣ ﻨﻈﻮر اﺳ ﺖ آ ﻪ اوﻻ ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ را‬
‫ﻣﻤ ﻨﻮع ﻣ ﻲ آ ﻨﺪ و ﺙﺎﻧ ﻴﺎ ﺧﺪای ﺶ را آ ﻪ »اه ﻮرا ﻣ ﺰدا« یﻌﻨ ﻲ‬
‫»داﻧ ﺎي ﺕﻮاﻧ ﺎ« ﻣ ﻲ ﻧ ﺎﻣﺪ‪ .‬و ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ ﮔ ﺎو را ﻧ ﻴﺮ از ه ﻨﮕﺎﻣﻪ ﻣﻴ ﺘﺮا‬
‫ﻣ ﺘﺪاول ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ را ﻧ ﻴﺰ ﻧﻔ ﻲ ﻣﻴﻜ ﻨﺪ زی ﺮا در ه ﻨﮕﺎﻣﻪ ﻣﻴ ﺘﺮا‬
‫ﭼ ﻮن زﻣﻴ ﻦ ﻣ ﻨﻄﻘﻪ ﭘﺎﻣ ﻴﺮ )واﻗ ﻊ در ﺕﺎﺟﻴﻜﺴ ﺘﺎن آﻨﻮﻧ ﻲ (‬
‫ﻧﻴﺎزﻣ ﻨﺪ آ ﻮد ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣﻴ ﺘﺮا ﺏ ﺮاي ﺣﺎﺹ ﻠﺨﻴﺰﺕﺮ و ﭘﺮﺏﺎرﺕ ﺮ‬
‫ﺷ ﺪن زﻣﻴ ﻦ از ﻣ ﺮدم ﭘﺎﻣ ﻴﺮ ﻣ ﻲ ﺧﻮاه ﺪ آ ﻪ ﮔ ﺎوان را ﺳ ﺮﺏﺮیﺪﻩ و‬
‫ﺧ ﻮن اﻧﻬ ﺎ را ﺏ ﺮروي زﻣﻴ ﻦ ﭘﺨ ﺶ آﻨ ﻨﺪ‪ ،‬ﻣ ﺮدم ﭼ ﻨﺎن ﻣ ﻲ آﻨ ﻨﺪ و‬
‫زﻣﻴ ﻦ در ﭘ ﻲ ای ﻦ آﻮدده ﻲ ﺣﺎﺹ ﻠﺨﻴﺰ و ﭘ ﺮﺏﺎر ﻣﻴﺸ ﻮد و ﻣ ﺮدم‬
‫از ﺁن ﭘ ﺲ ﭼ ﻮن از ﺏﻨ ﻴﺎن و ریﺸ ﻪ و ﻓﻠﺴ ﻔﻪ اﺹ ﻠﻲ دﺳ ﺘﻮر‬
‫ﻣﻴﺘﺮای ﻲ ﺁﮔ ﺎﻩ ﻧ ﺒﻮدﻩ اﻧ ﺪ ﮔﻤ ﺎن ﻣ ﻲ آﻨ ﻨﺪ آ ﻪ ﻧﻔ ﺲ ﺳ ﺮﺏﺮیﺪن‬
‫ﺣﻴﻮان »ﻧﻴﻜﻮ« و »ﺏﺎر« دﻩ ﻣﻲ ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻣ ﺎ ﻓ ﺮاﻣﻮش ﻧﻜﻨ ﻴﻢ آ ﻪ ﺧ ﺪاي ای ﺮان از هﻤ ﺎن ه ﻨﮕﺎﻣﻪ ﻣﻴ ﺘﺮا‬
‫و ی ﺎ آ ﻴﻮﻣﺮث‪ ،‬ﺧﺪای ﻲ داﻧ ﺎ‪ ،‬اﮔ ﺎﻩ و ﺕﻮاﻧ ﺎ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣ ﺮدم را‬
‫ﺏ ﻪ راﺳ ﺘﻲ درﺳ ﺘﻲ و ﻧ ﻴﻜﻮآﺎري ﻣ ﻴﺨﻮاﻧﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺏ ﺮﺧﻼف ای ﻦ‬
‫ﺧ ﺪاي درﺳ ﺘﻜﺎر ای ﺮان ‪ ،‬ﺧ ﺪاي »ﺁدﻣ ﻴﺎن« ﺧﺪای ﻲ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ »‬
‫ت« ره ﺒﺮان ﻗ ﺒﺎﺋﻞ! آ ﻪ اﻟﺒ ﺘﻪ ﻧ ﺎم ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ ه ﻢ ﺏ ﺮﺧﻮد‬‫ﺣ ﻼل ﻣﺸ ﻜﻼ ِ‬
‫ﻣ ﻲ ﻧﻬ ﺎدﻩ اﻧ ﺪ!! ای ﻦ ﺧ ﺪاي ﺣ ﻼل ﻣﺸ ﻜﻼت ه ﺮﮔﺎﻩ آ ﻪ رﺋ ﻴﺲ‬
‫ﻗﺒ ﻴﻠﻪ )ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ( ﻣﺸ ﻜﻠﻲ داﺷ ﺘﻪ ﺏ ﺮاي آﻤﻜ ﺶ ﻓﺮﺷ ﺘﻪ اي ﻣ ﻲ‬
‫ﻓﺮﺳ ﺘﺎدﻩ و ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺟﻬ ﻞ و ﻧﺎداﻧ ﻲ ای ﻦ روﺳ ﺎي ﻗ ﺒﺎﺋﻞ )ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮان(‬
‫ﻧ ﻴﺰ ﺏﺤﺴ ﺎب ﺧ ﺪا ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ ﻣﻴﺸ ﺪﻩ و ره ﺒﺮان ﻗﺒ ﻴﻠﻪ ﺏ ﻨﺎم ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ‬
‫ﺧﺪا از ﻗﻮل و ارادﻩ او ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫»ﻣﻮﺳ ﻲ« آ ﻪ ﻓ ﺮد ﺕﺤﺼ ﻴﻠﻜﺮدﻩ و دﻧ ﻴﺎدیﺪﻩ و‬ ‫‪-‬‬
‫ﻧﺠ ﺎت ده ﻨﺪﻩ »ﺏﻨ ﻲ اﺳ ﺮایﻴﻞ« از ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ »ﻣﺼ ﺮ« ﻣ ﻲ‬
‫ﺏﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ ﺕﺼ ﺤﻴﺢ و ﻣ ﺘﻤﺪن ﺳ ﺎز ای ﻦ ﻗ ﻮم اﺳ ﺖ زی ﺮا‬
‫آ ﻪ وي ﺏ ﺎ »دﻩ ﻓﺮﻣﺎﻧ ﻲ« آ ﻪ ﻣ ﻴﺂورد ﺏﺴ ﻴﺎري از ﻧﺸ ﺎﻧﻪه ﺎي‬
‫ﺏﻲ ﺕﻤﺪﻧﻲ دیﺮوز ﻣﺮدﻣﺶ را ﻣﻨﺤﻞ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣ ﺎ از »رب« و »ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮاﻧﺶ« ﭼ ﻮن »ﺁدم«‪،‬‬ ‫‪-‬‬
‫»ﻟ ﻮط«‪» ،‬ﻧ ﻮح«‪» ،‬اﺏﺮاه ﻴﻢ«‪» ،‬ﺳ ﻠﻴﻤﺎن«‪» ،‬داود« و‬
‫ﻏ ﻴﺮﻩ ﺏ ﺎیﺪ ﭘﺮﺳ ﻴﺪ آ ﻪ اﮔ ﺮ در ه ﻨﮕﺎﻣﻪ »ﺁدم«‪ ،‬هﻤﺨﻮاﺏﮕ ﻲ‬
 ‫‪12‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫»ﺧﻮاه ﺮ و ﺏ ﺮادر« ﺏﻌﻠ ﺖ ﻧ ﺒﻮد ﺏﺸ ﺮدیﮕﺮ‪ ،‬ﺟ ﺒﺮي ﺏ ﻮدﻩ‬

‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭘ ﺲ ﭼ ﺮا در ه ﻨﮕﺎﻣﻪه ﺎي ﭘ ﺲ از او‪ ،‬هﻤﺠﻨﺴ ﮕﺮایﻲ‬
‫و ﭘ ﻴﻮﻧﺪ »ﭘ ﺪر ﺏ ﺎ دﺧ ﺘﺮ«و »ﺧﻮاه ﺮ و ﺏ ﺮادر« ﻣﻠﻐ ﻲ ﻧﺸ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ؟!‬
‫ازﺳ ﻮیﻲ اﮔﺮﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺁﻧﻬ ﺎ »ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ«ﺏ ﻮدﻩ و ﺏ ﺎ ﺧ ﺪا در ﺕﻤ ﺎس‬
‫ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ ﺏ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺧﺪاوﻧ ﺪ در ﻗ ﺮﻧﻬﺎ و ه ﺰارﻩهﺎی ﻲ آ ﻪ‬
‫ﻣﻴﮕﺬﺷ ﺖ ﺏ ﻪ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮان ﺧ ﻮد ﻧﻤﻴﮕﻔ ﺖ آ ﻪ هﻤﺠﻨﺴ ﮕﺮایﻲ و‬
‫هﻤﺨﻮاﺏﮕﻲ ﺏﺎ »دﺧﺘﺮ« و »ﺧﻮاهﺮ « ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ؟‬
‫هﺮﭼ ﻨﺪ »ﻣﻮﺳ ﻲ« ﺏ ﺎ »دﻩ ﻓ ﺮﻣﺎن«‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴ ﺖ ﺕﺤﻮﻟ ﻲ در‬
‫ﺕﻔﻜ ﺮ ﻗ ﻮم ﺧ ﻮد ﭘﺪی ﺪ ﺁوردﻩ و ﺁﻧﺎﻧ ﺮا ﺏﺴ ﻮي »ﺕﻤ ﺪن ﺟﻬﺎﻧ ﻲ«‬
‫ﻧ ﺰدیﻚ آ ﻨﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﻓ ﺮزﻧﺪان دیﮕ ﺮ »اﺏﺮاه ﻴﻢ« آ ﻪ در »ﺹ ﺤﺮاي‬
‫ﻋﺮﺏﺴ ﺘﺎن و ﻣﻜ ﻪ« ﻣﻴﺰیﺴ ﺘﻪ اﻧ ﺪ هﻤﭽ ﻨﺎن ﺹ ﺪهﺎ ﺳ ﺎل ﭘ ﺲ از‬
‫»ﻣﻮﺳ ﻲ« و»ﻋﻴﺴ ﻲ«‪ ،‬ﺏ ﺮ ﺳ ﻨﻦ ﺕﻮﺣ ﺶ ﻗ ﺒﻞ از »ﻣﻮﺳ ﻲ «‬
‫ﻣﻴﺰیﺴ ﺘﻪ اﻧ ﺪ آ ﻪ ﺳ ﺮﺏﺮیﺪن ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸ ﺎن‪ ،‬هﻤﺠﻨﺴ ﮕﺮایﻲ و‬
‫هﻤﺨﻮاﺏﮕ ﻴﻬﺎي ﺏ ﻲ روی ﻪ اداﻣ ﻪ داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺏﮕﻮﻧ ﻪ ایﻜ ﻪ آﻤ ﺘﺮ‬
‫ﺏﺰرﮔﻤ ﺮدي را از »ﻗﺮیﺸ ﻴﺎن« ﻣﻴ ﺘﻮان ﺳ ﺮاغ ﮔﺮﻓ ﺖ آ ﻪ در‬
‫داﻣ ﺎن ﭘﺪروﻣ ﺎدر ﺧ ﻮد ﺏ ﺰرگ ﺷ ﺪﻩ ﺏﺎﺷ ﺪ و اﺳ ﺎس زﻧﺪﮔ ﻲ ﻗﺒ ﻴﻠﻪ‬
‫اي ﺏﺮزﻧﺪﮔ ﻲ ﺧﺎﻧﻮاداﮔ ﻲ ﺏﺮﺕ ﺮي داﺷ ﺘﻪ و ﺣﺘ ﻲ »ﻋ ﺒﺪاﷲ« )ﭘ ﺪر‬
‫ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ اﺳ ﻼم( ﻧﺠ ﺎت یﺎﻓ ﺘﻪ از ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ ﺷ ﺪن در ﭘ ﺎي ﺏﺘﻬﺎﺳ ﺖ‪.‬‬
‫زی ﺮا ﭘ ﺪرش ﻧ ﺬر آ ﺮدﻩ ﺏ ﻮد آ ﻪ اﮔ ﺮ دﻩ ﻓ ﺮزﻧﺪ ﺏ ﻴﺎورد‪ ،‬یﻜ ﻲ از‬
‫ﺁﻧﺎن را در ﺏﺮاﺏﺮ ﺏﺘﻬﺎ ﺳﺮﺧﻮاهﺪ ﺏﺮیﺪ!‬
‫دیﮕ ﺮ ﻧﺸ ﺎﻧﻪ ﺕﻮﺣ ﺶ »ﺕﺎزی ﺎن«‪ ،‬زﻧ ﺪﻩ ﺏﮕ ﻮر آ ﺮدن‬
‫»دﺧﺘﺮان« اﺳﺖ آﻪ ﺁن ﻧﻴﺰ ﺏﺨﻮﺏﻲ در »ﻗﺮﺁن« ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺏﺸﻨﻮ از اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻧﻮیﻦ »ﺁدم«‬
‫از ﻃﺮﻓ ﻲ »ه ﺒﻮط« را درﺏ ﺎرﻩ »ﺁدم« ﻣﻴ ﺘﻮان ﺕﺒﻌ ﻴﺪ ﻣﻌﻨ ﻲ‬
‫آ ﺮد ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﺕ ﺎریﺦ ﻣﻔﻬ ﻮم ﺕ ﺮ ﻣ ﻲ ﺷ ﻮدآﻪ »ﺁدم« ی ﻚ ﻋﻨﺼ ﺮ‬
‫ﺧﻄﺎآ ﺎري ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ از ﺷ ﻬﺮهﺎي ﻣ ﺘﻤﺪن اﻃ ﺮاف‪ ،‬در‬
‫ﺹ ﺤﺮا ره ﺎ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬زی ﺮا ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻴ ﺘﻮان از ﺕ ﺎریﺦ اﺳ ﺘﺨﺮاج‬
‫آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﺏﻴﺸ ﻚ »ﺁدم« ﺏﺸ ﺮي ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ در »ﻧﺠ ﺪ ای ﺮان«‬
‫زﻧﺪﮔ ﻲ ﻣ ﻴﻜﺮدﻩ اﺳ ﺖ و ﺏﺨﺎﻃ ﺮ ﺧﻄﺎه ﺎي ﺟﻨﺴ ﻲ ﺏﺴ ﻴﺎري آ ﻪ‬
‫ﻣﺮﺕﻜ ﺐ ﻣﻴﺸ ﻮد‪» ،‬رب« آ ﻪ هﻤ ﺎن »ﻓ ﺮﻣﺎﻧﺪﻩ « و »ره ﺒﺮ‬
 ‫‪13‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺏ ﺰرگ« »ﺷ ﻬﺮ« ﺷ ﻮش ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺣﻜ ﻢ ﺏ ﻪ ﺕﺒﻌ ﻴﺪ »ﺁدم« در‬

‫»ﺹ ﺤﺮاي ﺏ ﺮهﻮت ﺳ ﻴﻨﺎ« و ی ﺎ … ﻣ ﻴﺪهﺪ و ﭼ ﻮن »ﻓ ﺮﻣﺎﻧﺪﻩ‬
‫ﺷ ﻮش« )رب( ﻧﻤﻴﺨﻮاﺳ ﺘﻪ آ ﻪ »ﺁدم« ﺏ ﺘﻮاﻧﺪ ﺕﻮﻟ ﻴﺪ ﻣ ﺜﻞ آ ﻨﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ‬
‫ﻓ ﺮزﻧﺪان ﻧﺎﺏﺎﺏ ﻲ از ﺧ ﻮد ﭘﺪی ﺪ ﺁورد‪ ،‬وي را ﺏﮕﻮﻧ ﻪاي »ﻣﻘﻄ ﻮع‬
‫اﻟﻨﺴ ﻞ« ﻧﻤ ﻮدﻩ و ﺏﻬﻤ ﺮاﻩ هﻤﺴ ﺮش »ﺣ ﻮا« در ﺹ ﺤﺮاي ﺁﻧﺴ ﻮي‬
‫»ﺏﻴﻦ اﻟﻨﻬﺮیﻦ« رهﺎ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣ ﺎ ﮔﻮی ﺎ »ﺁدم و ﺣ ﻮا« ﺕ ﻨﻬﺎ ﺳ ﺎآﻨﺎن »ﺹ ﺤﺮاي ﺳ ﻴﻨﺎ« ﻧ ﺒﻮدﻩ‬
‫اﻧ ﺪ و ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ »ﻣﻠ ﺖ اوﻟ ﻴﻪ اﺳ ﺘﺮاﻟﻴﺎ« ﭼﻬ ﻞ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﺳ ﺎﺏﻘﻪ‬
‫ﺕﻤ ﺪن دارد‪» .‬ﺳ ﺮخ ﭘﻮﺳ ﺘﺎن ﺁﻣ ﺮیﻜﺎ« ﭘ ﻨﺠﺎﻩ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﺳ ﺎﺏﻘﻪ‬
‫زﻧﺪﮔ ﻲ دارﻧ ﺪ و »ﺏﻮﻣ ﻴﺎن ﺳﻴﺎهﭙﻮﺳ ﺖ ﺁﻓ ﺮیﻘﺎ« و »ﺹ ﺤﺮاي‬
‫ﺳ ﻴﻨﺎ«ﻧ ﻴﺰ آ ﻪ از دهﻬ ﺎ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ وﺟ ﻮد داﺷ ﺘﻨﻪ اﻧ ﺪ در‬
‫ه ﻨﮕﺎﻣﻪ ﺕﺒﻌ ﻴﺪ »ﺁدم«‪ ،‬اﻓ ﺮاد و ی ﺎ ﻓ ﺮدي از ﺳ ﻴﺎهﺎن »ﺁﻓ ﺮیﻘﺎ« ﺏ ﺎ‬
‫او ﺁﺷ ﻨﺎ ﺷ ﺪﻩ و ﺏ ﻪ ﻃﺒﺎﺏ ﺖ و ﺕﻮﺹ ﻴﻪ یﻜ ﻲ از هﻤﻴ ﻦ ﺳ ﻴﺎهﺎن‬
‫ﻏ ﻮل ﭘ ﻴﻜﺮ ﺕﻮﺳ ﻂ داروی ﻲ آ ﻪ از درﺧﺘ ﻲ ﺕﻬ ﻴﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد‪ ،‬ﺷ ﻔﺎ‬
‫ﻣ ﻲ ی ﺎﺏﺪ آ ﻪ ﺏﻌﺪه ﺎ ﺁن ﺳ ﻴﺎﻩ ﻏ ﻮل ﭘ ﻴﻜﺮ »اﺏﻠ ﻴﺲ« ﻧ ﺎم ﮔﺮﻓ ﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﺁدم « از ﺁن ﭘ ﺲ دیﮕ ﺮ ﺏ ﺎر ﻣﻴ ﺘﻮاﻧﺪ ﭼ ﻮن اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎي ﻋ ﺎدي‬
‫ﺕﻮﻟ ﻴﺪ ﻣ ﺜﻞ آ ﻨﺪ‪ .‬اﻗ ﺪام ﺏ ﻪ ﻣ ﺪاواي »ﺁدم« ﺏ ﺮﺧﻼف دﺳ ﺘﻮر‬
‫»ﻓ ﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺷ ﻮش« )رب( ﺏ ﻮدﻩ آ ﻪ ﻣ ﺎیﻞ ﺏ ﻪ ﺕﻮﻟ ﻴﺪ ﻣ ﺜﻞ ای ﻦ‬
‫ﻋﻨﺼﺮ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﺒ ﺘﻪ ﭘ ﻴﺶ ﺏﻴﻨ ﻲ »ﻓ ﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺷ ﻮش« »رب« درﺳ ﺖ از ﺁب در‬
‫ﻣ ﻲ ﺁی ﺪ و ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺕ ﺎریﺦ ﺷ ﺎهﺪیﻢ ﻓ ﺮزﻧﺪان »ﺁدم« ﻧ ﻪ ﺕ ﻨﻬﺎ‬
‫ه ﺮﮔﻮﻧﻪ آﺎره ﺎي ﺧ ﻼف اﺧ ﻼق و ﻏ ﻴﺮﻩ اي را ﻣﺮﺕﻜ ﺐ ﻣﻴﺸ ﻮﻧﺪ‬
‫ﺏﻠﻜ ﻪ هﻤ ﻪ ﺁن آﺎره ﺎ را ﺏﺤﺴ ﺎب ﺧ ﺪا ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ و ﺧﻮدﺷ ﺎن را ه ﻢ‬
‫»ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮان ﺧ ﺪا« ﻣﻌﺮﻓ ﻲ ﻧﻤ ﻮدﻩ و »ﺕ ﺎریﺦ ﺕﻤ ﺪن ﺏﺸ ﺮ« را از‬
‫ﻣ ﻴﺎن ﺏ ﺮدﻩ و »ﺕ ﺎریﺦ ﺕﻮﺣ ﺶ ﺹﺤﺮاﻧﺸ ﻴﻨﺎن« را ﺏﺠ ﺎي »ﺕ ﺎریﺦ‬
‫آﻬ ﻦ و ﻣ ﺘﻤﺪن ‪ :‬ﻣﺼ ﺮ‪ -‬ای ﺮان و ﺁﻓ ﺮیﻘﺎ« ﺏ ﻪ ﺟﻬﺎﻧ ﻴﺎن ﻣﻌﺮﻓ ﻲ‬
‫ﻣ ﻲ ﻧﻤﺎی ﻨﺪ و »ﭘ ﻴﺪایﺶ ﺏﺸ ﺮ« را آ ﻪ ﻣﻴﻠ ﻴﻮﻧﻬﺎ ﺳ ﺎل ﺳ ﺎﺏﻘﻪ ﺣ ﻴﺎت‬
‫دارد را ﺏ ﻪ »ﺁدم وﺣﻮای ﻲ« آ ﻪ آﻤ ﺘﺮ از ﺷﺸ ﻬﺰار ﺳ ﺎل‬
‫ﻋﻤﺮدارﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲ دهﻨﺪ‪..‬‬
‫ﺏ ﺎري ﺏﺪیﻨﺴ ﺎن اﺳ ﺖ آ ﻪ در ی ﻚ ﺳ ﻮي ﺟﻬ ﺎن‪ ،‬ﺕﻤﺪﻧ ﻲ ﺏ ﺎ هﻔ ﺖ‬
‫و ی ﺎ ﻧ ﻪ هﺰارﺳ ﺎل ﺳ ﺎﺏﻘﻪ »ﺷﻬﺮﻧﺸ ﻴﻨﻲ« ‪» -‬ﺧﺎﻧ ﻪ ﺳ ﺎزي«‪-‬‬
 ‫‪14‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫»اﺏﺰارﺳ ﺎزي«‪» -‬ﺕﺸ ﻜﻴﻞ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ « و ﻏ ﻴﺮﻩ ﭘ ﺎ ﻣﻴﮕ ﻴﺮد ودر‬

‫ﺁﻧﺴ ﻮي ﺁﺏﻬ ﺎ‪ ،‬ﻧﺴ ﻠﻲ از ی ﻚ اﻧﺴ ﺎن ﺕﺒﻌ ﻴﺪي ﭘﺪی ﺪ ﻣ ﻴﺂیﺪ آ ﻪ ﻗ ﺮﻧﻬﺎ‬
‫درﺏ ﻲ ﺕﻤﺪﻧ ﻲ و ﻧﺎداﻧ ﻲ ﺏﺴ ﺮ ﻣﻴ ﺒﺮد… و ﺕ ﺎریﺦ ﺧ ﻮدرا ﺕ ﺎریﺦ آ ﻞ‬
‫ﺏﺸﺮ ﻣﻴﺴﺎزد!!‬
‫ﺟﺎﻟ ﺐ اﺳ ﺖ ﺏﺪاﻧ ﻴﻢ آ ﻪ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﻧﺎﻣﻬ ﺎي اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﺷ ﺪﻩ در‬
‫هﻨﮕﺎﻣﻪ »ﺁدم« ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻬﺎي ایﺮاﻧﻲ اﺳﺖ ﭼﻮن‪:‬‬
‫»ﺁدم« ‪ :‬ﺏﺸﺮ‪ ،‬اﻧﺴﺎن‬
‫»رب«‪ :‬ﺳﺮور‪ ،‬ﺁﻗﺎ‬
‫»اﺏﻠﻴﺲ«‪ :‬ﻧﻴﺮﻧﮓ ﺏﺎز‪ ،‬ﺧﺸﻦ‪ ،‬ﺏﺪﺏﻮ‬
‫»ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ و ﻓ ﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺏ ﺰرگ ﺷ ﻮش« آ ﻪ در ﻣ ﻴﺎن ﻣ ﺮدم از‬
‫اﺣ ﺘﺮام و ﻗ ﺪرت اهﻮرای ﻲ ﺧﺎﺹ ﻲ ﺏ ﺮﺧﻮردار ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫»ﻣﻈﻬ ﺮ ﺕﻮاﻧﺎی ﻲ‪ -‬داﻧﺎی ﻲ« و ﺳ ﻤﺒﻞ اﻧﺴ ﺎن ﻧﻤﻮﻧ ﻪ دوران ﺧ ﻮد‬
‫ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ‪ 0‬آﻪ ﺏﺎ ﻧﺎم »رب« از او یﺎد ﻣﻴﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﺁدم « آ ﻪ ﺏ ﻪ ﺟ ﺰ »ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﺷ ﻮش« آ ﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻲ ﻣﻘ ﺘﺪر و‬
‫ﺕﻮاﻧ ﺎ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﻴﺮوي ﺏﺮﺕ ﺮ دیﮕ ﺮي را ﻧﻤ ﻲ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳ ﺖ و‬
‫»ﻧ ﻴﺮوي ﺏﺮﺕ ﺮ« )ﺷ ﺎﻩ ﺷ ﻮش( ﺟﺎیﮕ ﺎﻩ ﺧﺪاوﻧ ﺪ را داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﺏ ﺮﺧﻼف دﺳ ﺘﻮر »ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﺷ ﻮش« )رب( ﺏ ﻪ ﻃﺒﺎﺏ ﺖ اﺏﻠ ﻴﺲ‬
‫ﮔ ﻮش دادﻩ و ﭘ ﺲ از ﻣ ﺪاوا ﺷ ﺪن ﺏ ﺎ ﺣ ﻮا هﻤﺨﻮاﺏ ﻪ ﻣﻴﺸ ﻮد و‬
‫اﻓﺴ ﺎﻧﻪ »درﺧ ﺖ ﻣﻤ ﻨﻮﻋﻪ«‪» ،‬اﺏﻠ ﻴﺲ« و … از هﻤ ﺎن دوران در‬
‫ﻣ ﻴﺎن ﻓ ﺮزﻧﺪان ﺁدم ﺏ ﺮﺟﺎي ﻣ ﻲ ﻣ ﺎﻧﺪ و ﺣﺎﻟ ﺖ اﻓﺴ ﺎﻧﻪ ه ﺎي ﻣﺬهﺒ ﻲ‬
‫ﻣﻴﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫درﺳ ﺖ در هﻤ ﺎن ﻣ ﺮﺣﻠﻪ ﺕﺒﻌ ﻴﺪ و ﺕﻮﺣ ﺶ »ﺁدم«‪ ،‬در ﺏﺨ ﺶ‬
‫ﻏﺮﺏﻲ ایﺮان آﻨﻮﻧﻲ ﺕﻤﺪن ﺧﻄﻲ ﭘﺪیﺪ ﻣﻲ ﺁیﺪ‪.‬‬
‫اﺳ ﻨﺎد ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ از ﭘ ﻨﺞ ﺕ ﺎ ﺷﺸ ﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ )ه ﻨﮕﺎﻣﻪ‬
‫ﺕﺒﻌ ﻴﺪ ﺁدم( ﻧﺸ ﺎن ﻣﻴﺪه ﻨﺪ آ ﻪ در »ﺳﻠﺴ ﻠﻪ ﺟ ﺒﺎل آﻮه ﭙﺎیﻪ ﻏﺮﺏ ﻲ‬
‫ﻴﺎن«‪-‬‬ ‫ﺎن«‪» -‬ﻟﻮﻟ‬ ‫ﺒﺎیﻞ »هﻮری‬ ‫ﺮس« ﻗ‬ ‫زاﮔ‬
‫»ﮔﻮﺕ ﻴﺎن«‪» -‬آﺎﺳ ﻴﺎن« و ﻧ ﻴﺰ ﺏﺮﺧ ﻲ ﻗ ﺒﺎیﻞ دیﮕ ﺮ آ ﻪ ﻇﺎه ﺮا ﺏ ﺎ‬
‫»ﻗﺒﺎیﻞ ایﻼﻣﻲ« ﺧﻮیﺸﺎوﻧﺪ ﺏﻮدﻩ اﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪15‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﻇﺎه ﺮا ﻗ ﺒﺎیﻞ »هﻮری ﺎن« در ﭘﻨﺠﻬﺰارﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ در ﺣ ﺪود‬

‫درﻩ رودﺧﺎﻧ ﻪ »دیﺎﻟ ﻪ« و »ﮔﻮﺕ ﻴﺎن« در ﻣﺤ ﻞ ﺷ ﺮﻗﻲ ﺕ ﺮ از‬
‫»ﻟﻮﻟﻮﺏﻴﺎن« زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﭼﻬﺎه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﻗ ﺒﺎیﻞ آﺎﺷ ﻲ در ﺏﺨ ﺶ ﻣﺮآ ﺰي‬
‫»آﻮهﺴ ﺘﺎن زاﮔ ﺮس« در ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻲ آ ﻪ اﻣ ﺮوز »ﻟﺮﺳ ﺘﺎن«‬
‫ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ ﻣﻴﺸ ﻮد‪ ،‬ﻣﻴﺰیﺴ ﺘﻪ اﻧ ﺪ‪ .‬ای ﻦ ﺕﻤ ﺪن ﺕ ﺎ ﻣ ﺮز »آﺮدﺳ ﺘﺎن« و‬
‫»رود دیﺎﻟﻪ« اﻣﺘﺪاد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺳ ﻮیﻲ‪ ،‬ﺷ ﺒﺎهﺖ و هﻤﺴ ﺎﻧﻲ ﺕﻤﺪﻧﻬ ﺎي ﻣﻜﺸ ﻮﻓﻪ در‬
‫ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ای ﺮان و ﺕﻤﺪﻧﻬﺎی ﻲ آ ﻪ در ﺧ ﺎك »ﺏﻴ ﻦ اﻟﻨﻬﺮی ﻦ «‪-‬‬
‫»ﺁﺳ ﻴﺎي ﺹ ﻐﻴﺮ«‪» -‬اﻓﻐﺎﻧﺴ ﺘﺎن«‪» -‬ﺕﺮآﻤﻨﺴ ﺘﺎن« و ﻏ ﻴﺮﻩ در‬
‫زﻣﺎﻧﻬﺎی ﻲ ﺏ ﻴﺶ و آ ﻢ ﻧ ﺰدیﻚ ﺏﻮﺟ ﻮد ﺁﻣ ﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺴ ﺌﻠﻪ ﺧﻮیﺸ ﺎوﻧﺪي‬
‫و ﻣﻨﺸ ﺎء یﮕﺎﻧ ﻪ ای ﻦ ﺕﺤ ﻮﻻت را ﻧ ﺰد ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﺎن و ﺧ ﺎور‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﻄﺮح ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ای ﺮان آ ﻪ ﺏ ﻴﺶ از هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ ﻣ ﻮرد آ ﺎوش ﻗﺮارﮔﺮﻓ ﺘﻪ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕﻤ ﺪن ﺷ ﻬﺮ ﻧﺸ ﻴﻨﻲ و زراﻋﺘ ﻲ را ﻣﻴ ﺘﻮان از هﻔ ﺖ ه ﺰار‬
‫ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ی ﺎ ﭘ ﻨﺠﻬﺰار ﺳ ﺎل ﻗ ﺒﻞ از ﻣ ﻴﻼد ﺙﺒ ﺖ ﻧﻤ ﻮد آ ﻪ در‬
‫هﻤ ﺎن ه ﻨﮕﺎﻣﻪ ﺕﻤﺪﻧﻬ ﺎي »ﺣﺴ ﻮﻧﻪ« و اﻗ ﻊ در ﺟ ﻨﻮب »ﻣﻮﺹ ﻞ«‬
‫ﺕﻤ ﺪن »ﺕ ﻞ ﺣﻠ ﻒ« واﻗ ﻊ در دﺷ ﺖ »دﺟﻠ ﻪ ﻋﻠ ﻴﺎ« و ﺕﻤ ﺪن‬
‫»اری ﺪو« در ﺟ ﻨﻮب ﺧ ﺎك »ﺏﻴ ﻦ اﻟﻨﻬﺮی ﻦ« در آ ﻨﺎ ره ﻢ ﺏ ﻪ ﻃ ﻮر‬
‫ﻣﺴﺎﻟﻤﺖ ﺁﻣﻴﺰ ﻣﻴﺰیﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺏﺪی ﻦ رو اﻣ ﺮوز ﺏ ﺎ آﺸ ﻔﻴﺎت ﺕﺎریﺨ ﻲ‪ ،‬ﻣ ﺎ ﺏﻌ ﻨﻮان »ﻋﻨﺎﺹ ﺮ‬
‫ایﺮاﻧ ﻲ« ﻣﻴﺘﻮاﻧ ﻴﻢ ﺕ ﺎریﺦ ﻣ ﺘﻤﺪن ﻣﻴﻬ ﻨﻤﺎن را ﺏ ﻪ ه ﺰارﻩ هﻔ ﺘﻢ‬
‫ﭘ ﻴﻮﻧﺪ ﺏﺪه ﻴﻢ‪ .‬زی ﺮا آ ﻪ اوﻟﻴ ﻦ ﻧﺸ ﺎﻧﻪ ه ﺎي آﺸ ﻒ ﺷ ﺪﻩ از ﺕﻤ ﺪن در‬
‫»ﻧﺠ ﺪ ای ﺮان « ﺣﺪاﻗ ﻞ ﺏ ﻪ هﻔ ﺖ هﺰارﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﻣ ﻲ رﺳ ﺪ و ﻣ ﺎ‬
‫ﺏﻌ ﻨﻮان ﻋﻨﺎﺹ ﺮ ایﺮاﻧ ﻲ ﭼ ﺮا ﺏ ﺎیﺪ در اﺳ ﺎرت اﻧﺪیﺸ ﻪ ه ﺎي »ﺁدم«‬
‫ﺕﺒﻌ ﻴﺪي و ﻓ ﺮزﻧﺪان ﺏ ﻲ ﺕﻤ ﺪن او ﻗ ﺮار ﺏﮕ ﻴﺮیﻢ و ﺕ ﺎریﺦ اﺹ ﻠﻲ و‬
‫ﻗﺪیﻤ ﻲ ﺧﻮی ﺶ را زﻧ ﺪﻩ ﻧﻜﻨ ﻴﻢ؟ وﺕ ﺎریﺦ ﮔﺮی ﺰ ی ﻚ ره ﺒﺮ ﺕ ﺎزي ر ا‬
‫از روﺳ ﺘﺎیﻲ ﺏ ﻪ روﺳ ﺘﺎي دیﮕ ﺮ‪ ،‬ﺕ ﺎریﺦ ﺧ ﻮد ﻗ ﺮار ده ﻴﺪ! ﺏﻮی ﮋﻩ‬
‫ای ﻨﻜﻪ ﺁﻏ ﺎز ای ﻦ ﺕ ﺎریﺦ‪ ،‬ه ﻨﮕﺎﻣﻪ ﺕ ﺎزش و ﻏ ﺎرت و ویﺮاﻧ ﻲ ﺏ ﻪ‬
‫ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﭘﺮاﻓ ﺘﺨﺎر ﻣﺎﺳ ﺖ آ ﻪ زﻧ ﺎن وﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﻣ ﺎ ﻣ ﻮرد ﺕﺠ ﺎوز‬
‫ﻣﺸﺘﻲ ﺹﺤﺮاﮔﺮد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪...‬‬
 ‫‪16‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫اﻣ ﺮوز ﺏﺮآﺴ ﻲ ﭘﻮﺷ ﻴﺪﻩ ﻧﻴﺴ ﺖ آ ﻪ ﺕ ﺎریﺦ ﭘ ﻴﺪایﺶ ﺏﺸ ﺮ اوﻟ ﻴﻪ‬
‫ﺏ ﻪ ﻣﻴﻠ ﻴﻮﻧﻬﺎ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﻣ ﻲ رﺳ ﺪ! و ﺳ ﺮخ ﭘﻮﺳ ﺘﺎن ﺁﻣ ﺮیﻜﺎ و‬
‫ﺳ ﻴﺎهﺎن ﺁﻓ ﺮیﻘﺎ و ﺏﻮﻣ ﻴﺎن اﺳ ﺘﺮاﻟﻴﺎ دهﻬ ﺎ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﺳ ﺎﺏﻘﻪ ﺕﻤ ﺪن‬
‫دارﻧ ﺪ و ای ﺮان ﻣ ﺎ ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس یﺎﻓ ﺘﻪ ه ﺎي ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ ﺣﺪاﻗ ﻞ‬
‫هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﺕﻤﺪن دارد‪.‬‬
‫از ﺳ ﻮیﻲ ی ﺎدﺁوري ای ﻦ ﻧﻜ ﺘﻪ ﺿ ﺮوري اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣ ﺎ هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ‬
‫از ﺳ ﺎآﻨﺎن ﻧﺠ ﺪ )ﻓ ﻼت( ای ﺮان ﺏ ﺎ ﻋ ﻨﻮان ایﺮاﻧ ﻲ ی ﺎد آ ﺮدیﻢ‬
‫هﺮﭼ ﻨﺪ در روزﮔ ﺎران ﻗﺪی ﻢ در ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﺷ ﻮش و ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫ایﻼﻣ ﻴﺎن و ﻣﺎده ﺎ و ﭘﺎرﺕﻬ ﺎ و ﭘﺎرﺳ ﻴﺎن و ﻏ ﻴﺮﻩ ﻧ ﺎم ای ﺮان آﻨﻮﻧ ﻲ‬
‫هﻨﻮز ﻣﺘﺪاول ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺏﺪی ﻦ رو ي ﺏ ﺎ ﺕﻜ ﻴﻪ ﺏﺮای ﻦ ﺕﻮﺿ ﻴﺤﺎت وی ﮋﻩ ﻣﻮﺿ ﻮﻋﻬﺎي‬
‫ﻧﻮی ﻦ و آﻮﺕ ﺎﻩ از ه ﺰارﻩ ه ﺎي ای ﺮان اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣ ﻲ ﺕﻮاﻧ ﻴﻢ‬
‫ﺳ ﺎﻟﻨﺎﻣﻪ و ﮔﺎهﺸ ﻤﺎر ای ﺮان را ﺏ ﺎ درﺧﺸ ﺶ ﭘﺮﺷ ﻜﻮﻩ هﻔ ﺖ‬
‫هﺰارﺳ ﺎﻟﻪ ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﺧ ﻮد ﭘ ﻴﻮﻧﺪ دادﻩ و از ﺕ ﺎریﺦ هﻔ ﺖ‬
‫هﺰارﺳ ﺎﻟﻪ »ﺁریﺎی ﻲ ‪ -‬ﻣﻴﺘﺮای ﻲ« در هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ ﻧ ﺎم ﺏ ﺮدﻩ و از ای ﻦ‬
‫ﺕﺎریﺦ ﺏﺠﺎي هﺰاروﺳﻴﺼﺪ هﺸﺘﺎد و اﻧﺪي ﺕﺎزي اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺳﺎل‪ » 7025‬ﺁریﺎیﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺘﺮایﻲ« ﺏﺮاﺏﺮ ﺏﺎ ‪ 1383‬ﺕﺎزي‬
‫اﮔﺮدی ﺮوز را ﺏ ﻴﺎد ﺁوری ﻢ و ﺧﻮﺏ ﻴﻬﺎي ﮔﺬﺷ ﺘﻪ را ﺷ ﻌﺎر آﻨ ﻴﻢ‬
‫ﺕ ﺎ ﺏ ﻪ ﺷ ﻌﻮري ﻧﻮی ﻦ دﺳ ﺖ یﺎﺏ ﻴﻢ و ﺏﺘﻮاﻧ ﻴﻢ »ﻓﻠ ﻚ را ﺳ ﻘﻒ‬
‫ﺏﺸﻜﺎﻓﻴﻢ و ﻃﺮﺣﻲ ﻧﻮ در اﻧﺪازیﻢ« آﺎري ﻧﻴﻜﻮﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔ ﺮ ﻣﻠﺘ ﻲ از ﺳ ﺎﺏﻘﻪ و دﺳ ﺘﺂوردهﺎي آﻬ ﻦ ﺧﻮی ﺶ ﺳ ﺨﻦ‬
‫ﺏﮕﻮی ﺪ ﺕ ﺎ ﺕﺠﺮﺏ ﻴﺎت ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﭼ ﺮاغ راﻩ اﻣ ﺮوز و ﻓ ﺮدا ﺏﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺁﻧﻬ ﻢ‬
‫آﺎریﺴﺖ ﻧﻴﻜﻮ‪.‬‬
‫ی ﻚ ﻣﻠ ﺖ ﭼ ﻮن ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ اي ﻣ ﻴﻤﺎﻧﺪ آ ﻪ ﻣﻴﺒﺎیﺴ ﺖ ﺏ ﻪ اﺹ ﻞ و‬
‫اﺹ ﻮل ﺧﻮی ﺶ اﻓ ﺘﺨﺎر ﻧﻤ ﻮدﻩ وﺣﺘ ﻲ ﺏﺪیﻬ ﺎ را در ﺟﻬ ﺖ ﺧﻮﺏ ﻲ و‬
‫ﻧﻴﻜﻮیﻲ ﺕﺮﻣﻴﻢ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻠﻴ ﺖ در ﻃ ﻮل ﺕ ﺎریﺦ ﺏﺮﺕﺮی ﻦ ﺟﺎیﮕ ﺎﻩ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻦ وهﻤﺒﺴ ﺘﮕﻲ‬
‫ﻣ ﺮدم ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬هﺮﭼ ﻨﺪ دره ﻨﮕﺎﻣﻪ هﺎی ﻲ اﻧﺪیﺸ ﻪ ه ﺎ و ادی ﺎن و‬
‫ﻣﺬاهﺒ ﻲ ﺏ ﺮ ای ﻦ اﺹ ﻞ ﭘﻴﺸ ﻲ ﮔﺮﻓ ﺘﻪ اﻧ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ رﻩ ﺁورده ﺎي ﺟﺪی ﺪ‬
‫در ه ﺮ ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺏ ﻲ ﺕﺎﺙ ﻴﺮ از داﺷ ﺘﻪ ه ﺎي آﻬ ﻦ ﻣﻠ ﻲ ه ﺮ ﻣﻠﺘ ﻲ‬
‫ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ!‬
 ‫‪17‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺏﻬﻤﻴ ﻦ ﺧﺎﻃ ﺮ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺖ ﭼﻴ ﻦ ﺏ ﺎ روﺳ ﻴﻪ و‬

‫روﺳ ﻴﻪ ﺏ ﺎ آﻮﺏ ﺎ و هﻤ ﻪ ای ﻨﻬﺎ ﺏ ﺎ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺖ ﻏ ﺮب ﺏﻜﻠ ﻲ ﻓ ﺮق‬
‫ﻣﻴﻜ ﻨﺪو ی ﺎ اﺳ ﻼم ﻋﺮﺏﺴ ﺘﺎن ﺏ ﺎ اﺳ ﻼم ﻟﺒ ﻨﺎن‪ ،‬ﺳ ﻮریﻪ‪ .‬ﻣﺼ ﺮ‪،‬‬
‫ﺷﻤﺎل ﺁﻓﺮیﻘﺎوهﻤﻪ ایﻨﻬﺎ ﺏﺎ اﺳﻼم ﺕﺮآﻴﻪ و ایﺮان ﻓﺮق ﻣﻴﻜﻨﺪ‪..‬‬
‫ﺏﺪی ﻦ رو در ﮔ ﺎهﻮارﻩ اﻣ ﺮوز ﺟﻬ ﺎن آ ﻪ ﻏ ﺮب »ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ‬
‫آﻠﻴﺴ ﺎي ﻣﺴ ﻴﺤﻲ« و ﻣ ﺎ »ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ ﻓﻘﺎه ﺖ اﺳ ﻼﻣﻲ« را )ﭼﻘ ﺪر‬
‫ﮔ ﺮان( ﺕﺠ ﺮﺏﻪ آ ﺮدﻩ ای ﻢ‪ ،‬ه ﺮ ﺏ ﺎ ﺧ ﺮدي را ﺏ ﺮ ﺁن ﻣ ﻴﺪارد ﺕ ﺎ ﺏ ﺎ‬
‫ﺟﻬ ﻞ‪ ،‬ﺧ ﺮاﻓﻪ‪ ،‬ﻧ ﻴﺮﻧﮓ و ری ﺎ ﺏ ﺎ ه ﺮﻧﺎم و ﺏ ﻪ هﺮﺷ ﻜﻠﻲ آ ﻪ ﺏ ﻮدﻩ و‬
‫هﺴ ﺖ ﻣ ﺒﺎرزﻩ آ ﻨﺪ هﺮﭼ ﻨﺪ ای ﻦ ﻧ ﺒﺮد ﺏ ﺮ ﺕ ﻮدﻩه ﺎي ﻣﻮﻣ ﻦ آ ﻪ‬
‫ﻣﻘﺪﺳﺎﺕﺸ ﺎن هﺮﭼ ﻨﺪ ﭘﻮﺷ ﺎﻟﻲ اﻣ ﺎ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪ ﺏ ﺎ ﻋﺼ ﺒﻴﺘﻬﺎیﻲ ژرف‬
‫ﻣ ﻲ ﺏﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﮔ ﺮان ﺁی ﺪ و ﺳ ﺨﺖ ﭘﺬی ﺮ ﺏﺎﺷ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ وﻇ ﻴﻔﻪ ه ﺮ ﻋﻨﺼ ﺮ‬
‫ﺧﺮدﮔﺮای ﻲ آ ﻪ در ﺟﻬ ﺖ روﺷ ﻨﮕﺮي ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﮔ ﺎم ﺏﺮﻣ ﻴﺪارد ﺁﻧﺴ ﺖ‬
‫آﻪ »اﻓﺸﺎﮔﺮ و اﮔﺎهﻴﺒﺨﺶ« ﺏﺎﺷﺪ!‬
‫ﺏﺪی ﻦ روﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣ ﺎ از ای ﻦ ﭘ ﺲ از »ﺕ ﺎریﺦ هﻔ ﺖ ه ﺰار ﺳ ﺎﻟﻪ‬
‫ﺁریﺎی ﻲ‪ -‬ﻣﻴﺘﺮای ﻲ« ﺳ ﺨﻦ ﻣ ﻲ ﮔﻮی ﻴﻢ و ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘ ﻴﻢ ﺏ ﺎ ﺳﻨﺠﺸ ﻲ‬
‫آ ﻪ از اوﻟﻴ ﻦ ﻧﺸ ﺎﻧﻪه ﺎي زﻧﺪﮔ ﻲ و ﺕﻤ ﺪن ﺁریﺎی ﻲ درﻧﺠ ﺪ )ﻓ ﻼت(‬
‫ای ﺮان‪ ،‬و ﺁن هﻨﮕﺎﻣ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕ ﺎریﺦ ﺁن را ﻣﻴ ﺘﻮان درﺣ ﺪود‬
‫ه ﺰارﻩ ﭘ ﻨﺠﻢ ﭘ ﻴﺶ از ﻣ ﻴﻼد ﻗ ﺮارداد و ﻣﻴﺘﻮاﻧ ﻴﻢ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺘﻲ راآ ﻪ‬
‫درﺕﻤ ﺪن ﻣ ﺎدي ﺳ ﺎآﻨﺎن ﻧﺠ ﺪ ای ﺮان رخ دادﻩ ﺕﻘﺮی ﺒﺎ ﺏ ﺪون اﻧﻘﻄ ﺎع‬
‫ﺕﻌﻘﻴ ﺐ آﻨ ﻴﻢ و ﭘ ﻴﺪایﺶ ﻣﻴ ﺘﺮا‪ ،‬اوﻟﻴ ﻦ ﺁﺋﻴ ﻦ و ﺧﺪاوﻧ ﺪ ایﺮاﻧ ﻲ‬
‫ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁوردﻩ ای ﻢ ﺕ ﺎ ﺳ ﻘﻮط ﺷﺎهﻨﺸ ﺎهﻲ در ای ﺮان و ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ‬
‫ﻣﻼی ﺎن آ ﻪ ﻣﻴﺸ ﻮد ‪ 7000‬ﺳ ﺎل )ﺏﺮاﺏ ﺮ ﺏ ﺎ ﭘ ﻨﺞ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ‬
‫از ﻣ ﻴﻼد ﺏ ﻪ اﺿ ﺎﻓﻪ دوه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﺲ از ﺁن( و از ﺁن ﺕ ﺎریﺦ )‬
‫‪ 22‬ﺏﻬﻤ ﻦ( ﺕﺎﺏ ﻪ اﻣ ﺮوز را آ ﻪ ‪ 25‬ﺳ ﺎل ﻣ ﻲ ﮔ ﺬرد ﺏ ﺮﺁن ﻓ ﺰودﻩ‬
‫ایﻢ آﻪ ﻣﻴﺸﻮد ﺳﺎل ‪ 70025‬ﺁریﺎیﻲ – ﻣﻴﺘﺮایﻲ‪.‬‬
‫از ای ﻦ ﭘ ﺲ وﻇ ﻴﻔﻪ ه ﺮ ایﺮاﻧ ﻲ ﺏ ﺎ ﺷ ﺮف و ﻣﻴﻬ ﻦ دوﺳ ﺘﻲ آ ﻪ‬
‫از ه ﺮ ﻗﺒ ﻴﻠﻪ و ﻗ ﻮم و ﺁیﻴ ﻦ ایﺮاﻧ ﻲ ﺁریﺎی ﻲ اﺳ ﺖ ﻣ ﻲ ﺏﺎﺷ ﺪ ﺕ ﺎ ای ﻦ‬
‫ﺕ ﺎریﺦ را اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ‪ ،‬ﺕﺒﻠ ﻴﻎ و ﻣﻌﺮﻓ ﻲ ﻧﻤ ﺎیﺪ و ه ﺮﺟﺎ آ ﻪ ﺳ ﺨﻦ از‬
‫ﺕﻘﻮی ﻢ و ﺕ ﺎریﺦ ﻣ ﻲﺁی ﺪ ﻣ ﻲ ﺏﺎیﺴ ﺖ آ ﻪ ایﺮاﻧ ﻲ از ﺕ ﺎریﺦ هﻔ ﺖ‬
‫هﺰارﺳﺎﻟﻪ ﺳﺮﺏﻠﻨﺪ ﺧﻮیﺶ ﺳﺨﻦ ﮔﻮیﺪ و ﺏﺲ!ﺁﺋﻴﻦ ﻣﻴﺘﺮا‬

‫اوﻟﻴﻦ ﺏﺎور و ﺁﺋﻴﻦ ﺟﻬﺎﻧﮕﺮاي ایﺮاﻧﻲ‬

 ‫‪18‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫از ﻣ ﻴﺎن ﻣﻠ ﻞ ﻗﺪی ﻢ ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﺏ ﻴﺶ از ﻣﻠ ﻞ دیﮕ ﺮ درﺕﻤ ﺪن‬

‫ﺟﻬﺎﻧ ﻲ و ﺏﺨﺼ ﻮص در ﺕﻤ ﺪن ﻋﺮﺏ ﻲ اﺳ ﻼﻣﻲ ﺕﺎﺙ ﻴﺮ داﺷ ﺘﻪ اﻧ ﺪ ‪.‬‬
‫ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﺳﺮاﺳ ﺮ ﺁﺳ ﻴﺎي ﻏﺮﺏ ﻲ ﺕ ﺎ دری ﺎي ﻣﺪی ﺘﺮاﻧﻪ را ﺕﺼ ﺮف‬
‫آ ﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘ ﻲ داﻣ ﻨﻪ ﺕﺼ ﺮﻓﺎت ﺧ ﻮدر ا ﺕ ﺎ ﻣﺼ ﺮ ﻧ ﻴﺰ ﮔﺴ ﺘﺮش‬
‫دادﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣ ﭙﺮاﺕﻮري ﻣﻘﺪوﻧ ﻲ آ ﻪ در ﻣﻘ ﺎﺏﻞ ای ﺮان ﻗ ﺪ ﻋﻠ ﻢ آ ﺮد‪ ،‬ﭘ ﺲ از‬
‫ﺕﺼ ﺮف اﺳ ﻜﻨﺪر ﻧﺘﻮاﻧﺴ ﺖ ﺕﻤ ﺪن وﻓﺮه ﻨﮓ یﻮﻧ ﺎي را ﭼ ﻨﺎﻧﻜﻪ‬
‫ﻣﻴﺨﻮاﺳ ﺖ ﺏ ﺮ ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﺕﺤﻤ ﻴﻞ آ ﻨﺪ‪ .‬در ای ﺮان ﺏﺎﺳ ﺘﺎن ﻣﺬاه ﺐ‬
‫ﻣ ﺘﻌﺪدي ﭘﺪی ﺪ ﺁﻣ ﺪﻩ آ ﻪ ﻗﺪیﻤ ﻲ ﺕﺮی ﻦ ﺁﻧﻬ ﺎ ﭘﺮﺳ ﺘﺶ ﺏﻌﻀ ﻲ از‬
‫ﻗ ﻮاي ﻃﺒﻴﻌ ﺖ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ادی ﺎن ﻗﺪی ﻢ آ ﻪ ه ﺮیﻚ را ﻣﻨﺸ ﺎء دیﮕ ﺮي‬
‫ﺏ ﻮد در ﺁیﻴ ﻦ ﻣﺰدای ﻲ آ ﻪ در ﺳﺮﺕﺎﺳ ﺮ ای ﺮان اﻧﺘﺸ ﺎر یﺎﻓ ﺖ ﺣ ﻞ‬
‫ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣ ﺰدا ﺏ ﻪ ﻣﻌﻨ ﻲ داﻧﺎاﺳ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺰدا‪ ،‬ﺧ ﺪاي ﺣﻜ ﻴﻢ و ﻋ ﺎﻗﻞ از‬
‫دیﮕ ﺮ ﺧﺪای ﺎن ﻣﻤ ﺘﺎز ﺷ ﺪ و ﺏ ﺮﺁﻧﺎن ﻏﻠ ﺒﻪ یﺎﻓ ﺖ هﻤﭽﻨﻴ ﻦ ﺧ ﺪاي‬
‫دیﮕ ﺮ ﻣﻮﺳ ﻮم ﺏ ﻪ اه ﻮرا ﻗ ﺪرت یﺎﻓ ﺖ‪ .‬اه ﻮرا ﻣﻈﻬ ﺮ ﻧ ﻴﺮو ﺏ ﻮد و‬
‫ای ﻦ ﻧ ﻴﺮو ﺏ ﻪ داﻧﺎی ﻲ در ﭘﭙﻮﺳ ﺖ و ه ﺮ دو ﺧ ﺪاي ﺕﻮاﻧﺎی ﻲ ﺏ ﺮاي‬
‫ﻋ ﺎﻟﻢ ﺕﺸ ﻜﻴﻞ دادﻧ ﺪ‪ .‬ﻣﻮﺳ ﻮم ﺏ ﻪ اهﻮراﻣ ﺰدا ی ﺎ اورﻣ ﺰد وﻗﺘ ﻲ‬
‫ﭘﺎرﺳ ﻴﺎن ﺏ ﻪ ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ای ﺮان دراﻣﺪﻧ ﺪ‪ ،‬اورﻣ ﺰد را ﺏﺮﮔ ﺰیﺪﻧﺪ و او‬
‫را ﺧ ﺪاي ﺏ ﺰرگ ﻋ ﺎﻟﻢ ﺧ ﻮد ﻗ ﺮار دادﻧ ﺪ وﻟ ﻲ در ﻣﻘ ﺎﺏﻞ او ﺧ ﺪاي‬
‫دیﮕ ﺮي ﺳ ﺎﺧﺘﻨﺪ آ ﻪ ﻣﻈﻬ ﺮ ﺷ ﺮ در ﻋ ﺎﻟﻢ ﺏ ﻮد‪ .‬زی ﺮا اورﻣ ﺰد‬
‫ﺧ ﺪاي ﻋ ﺎﻗﻞ ﺣﻜ ﻴﻢ ﺕ ﻨﻬﺎ ﻣ ﺒﺪا ﺧ ﻴﺮ ﺏ ﻮد وﺏﺪی ﻦ ﻃ ﺮیﻖ از روزﮔ ﺎر‬
‫آﻬﻦ ﺙﻨﻮیﺖ ﭘﺪیﺪ ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫ﺁریﺎی ﻴﺎن ای ﺮان ﺏ ﺎ ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻲ روﺏ ﺮو ﻣﻴﺸ ﻮﻧﺪ ﺳ ﻮاي‬
‫ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻲ آ ﻪ ﺁریﺎی ﻴﺎن ه ﻨﺪ ﻣﻴﻴﺎﺏ ﻨﺪ اﻣ ﺎ آ ﻢ ﺁﺏ ﻲ و ﺧﺸﻜﺴ ﺎﻟﻲ و‬
‫ﺳ ﺨﺘﻲ ﭘﻮﺳ ﺘﻪ ﺧ ﺎك هﻤﭽ ﻨﺎن ﻧﻴﺴ ﺖ آ ﻪ در ﺏﺮاﺏ ﺮ آ ﺎر و ﺕﻔﻜ ﺮ و‬
‫ﺕﻜﻨ ﻴﻚ ﻧ ﻴﺰ ﻓ ﺮو ﻧﺸ ﻜﻨﺪ و ﺏ ﻪ ﺏ ﺎر ﻧﻨﺸ ﻴﻨﺪ‪ .‬ایﻨﺴ ﺖ آ ﻪ »ﺁریﺎﺋ ﻴﺎن«‬
‫ﭼ ﻮن وارد »ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ای ﺮان « ﻣﻴﺸ ﻮﻧﺪ ﺏﺴ ﺮﻋﺖ از ﺹ ﻮرت‬
‫»ﻗ ﺒﺎیﻞ داﻣ ﺪار« و »ﭼﺎدرﻧﺸ ﻴﻦ« وارد ﻣ ﺮﺣﻠﻪ »آﺸ ﺎورزي«‬
‫ﻣﻴﺸ ﻮﻧﺪ واﺳ ﻜﺎن ﻣ ﻲ یﺎﺏ ﻨﺪ و »روﺳ ﺘﺎ ﻧﺸ ﻴﻨﻲ« را در ﺕ ﺎریﺦ‬
‫ایﺮان ﺏﻮﺟﻮد ﻣﻲ ﺁورﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔ ﺮ ﻣ ﻴﺎن »ﺁریﺎﺋ ﻴﺎن اوﻟ ﻴﻪ ه ﻨﺪ و ای ﺮان « در اﺏ ﺘﺪاي‬
‫ورودﺷ ﺎن ﺏ ﻪ ای ﻦ دو ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﺷ ﺒﺎهﺘﻬﺎیﻲ ﺏﻴﺎﺏ ﻴﻢ ﻋﺠﻴ ﺐ ﻧﻴﺴ ﺖ‬
 ‫‪19‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫آ ﻪ ه ﺮدو از ی ﻚ ریﺸ ﻪاﻧ ﺪ و ﺁﻣ ﺪﻩ از یﻜﺠ ﺎ و رﺳ ﻴﺪﻩ ﺏ ﻪ‬

‫ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻬﺎیﻲ ﻣ ﺘﻔﺎوت‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧ ﺎت دﮔ ﺮﮔﻮن زﻣﻴ ﻦ ﺏﻌﺪهﺎﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫دیﮕﺮﮔﻮﻧﺸ ﺎن ﻣﻴﻜ ﻨﺪ و ه ﻨﺮ و ﻓﻠﺴ ﻔﻪﺷ ﺎن را اﺷ ﻜﺎﻟﻲ ﻣ ﺘﻔﺎوت‬
‫ﻣ ﻲ ﺏﺨﺸ ﺪ‪ .‬ﺕ ﺎریﺦ ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﻴﺪهﺪ آ ﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪ دﺳ ﺘﮕﺎﻩ »اﻟﻬ ﻪ‬
‫ه ﻨﺪ« در »ﻣﺬاه ﺐ ودا« ﺏ ﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪ »اﻟﻬ ﻪ ﻣﻴﺘﺮاﺋﻴﺴ ﻢ« ﻣﺸ ﺎﺏﻪ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬در »ه ﻨﺪ«‪» ،‬ﻣﻴ ﺘﺮا« )ﺷ ﻴﻮا( ﺧ ﺪا اﺳ ﺖ و در ای ﺮان‪،‬‬
‫»ﻣﻬ ﺮ« در ﺁﻧﺠ ﺎ »دی ﻮ« ﺧ ﺪا اﺳ ﺖ و در ای ﻨﺠﺎ »دی ﻮ« و در ﺁﻧﺠ ﺎ‬
‫و ای ﻨﺠﺎ )ه ﺮدو( »واروﻧ ﺎ« ﺧﺪاﺳ ﺖ ﺕﻤ ﺎم ﺧﺪای ﺎن دو ﻣﺬه ﺐ‬
‫»ودای ﻲ در ه ﻨﺪ« و »ﻣﻬ ﺮ ﭘﺮﺳ ﺘﻲ در ای ﺮان«‪ ،‬ﭘ ﻴﺶ از‬
‫»زرﺕﺸﺖ« یﻜﻲ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣ ﺎ »ﻣﻬ ﺮ ﭘﺮﺳ ﺘﻲ« ی ﺎ »ﻣﻴﺘﺮاﺋﻴﺴ ﻢ« ﺏ ﺮ ای ﻦ اﻋ ﺘﻘﺎد اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫»ﻣﻬﺮ« ﺧﺪاي ﺏﺰرگ اﺳﺖ و ﺧﺪایﺎن دیﮕﺮ آﻮﭼﻜﺘﺮ از او‪.‬‬
‫»ﻣﻴﺘﺮاﺋﻴﺴ ﻢ« ﺏﺮاﺳ ﺎس ﭘﺮﺳ ﺘﺶ ﺁﺕ ﺶ و ﭘﺮﺳ ﺘﺶ ﻗ ﻮاي‬
‫ﻃﺒﻴﻌ ﺖ ﻣ ﺜﻞ »ﺏ ﺎد و ﻃﻮﻓ ﺎن «‪» -‬ﺧﺮﻣ ﻲ و ﺏﻬ ﺎر«‪» -‬ﺁﺳ ﻤﺎن‬
‫وآﻮﻩ«‪» -‬ﺟﻨﮕﻞ وﺷﺐ«و ‪ ..‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﻣﻴ ﺘﺮا« در ﻟﻐ ﺖ ﺏﻤﻌﻨ ﻲ »ﭘ ﻴﻤﺎن« و »ﻣﻴ ﺜﺎق« اﺳ ﺖ از‬
‫ای ﻨﺮو ﺏﻤﻔﻬ ﻮم آﻠﻤ ﻪ ﺏ ﻪ ﺟﻨ ﺒﻪ ﻗﻀ ﺎیﻲ و ارزش ﻗ ﺪرت او در‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻴﺘﻮان ﭘﻲ ﺏﺮد‪.‬‬
‫وي ﻧ ﺰد »ه ﻨﺪوان« ‪» ،‬ﺧ ﺪاي ﻧﻈ ﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋ ﻲ« ‪» -‬ﮔﻮه ﺮ‬
‫دادﮔﺴﺘﺮي و ﻋﺪاﻟﺖ ﭘﺮوري« و »ﻣﻈﻬﺮ ﻋﺪاﻟﺖ اﻟﻬﻲ« ﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﻣﻴ ﺘﺮا« ‪Mitra‬ﺧ ﺪاي ﻧﮕﺎه ﺒﺎن زﻣﻴ ﻦ و ﺁﺳ ﻤﺎن ی ﺎ ﻣﻮآ ﻞ‬
‫ﺁب ﻣ ﻲ ﺏﺎﺷ ﺪ و ﺏ ﺎ »ﻣﻴ ﺘﺮا« ﺧ ﺪاي »ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﻗﺪی ﻢ« ریﺸ ﻪ‬
‫ﻧ ﺰدیﻚ دارد‪» .‬ﻣﻴ ﺘﺮا« ﺏﺴ ﻴﺎري از ﺹ ﻔﺎﺕﻲ را آ ﻪ ﻗ ﺒﻼ ﺏ ﻪ‬
‫»وای ﻮ« و »اﻧ ﺪرا«‪ Indra‬ﻧﺴ ﺒﺖ دادﻩ ﻣﻴﺸ ﺪ رﻓ ﺘﻪ رﻓ ﺘﻪ ﺣﺎی ﺰ‬
‫ﺷ ﺪ و ﺏﺪی ﻦ ﺕﺮﺕﻴ ﺐ »ﺧ ﺪاي ﺟ ﻨﮓ و ﭘ ﻴﺮوزي و ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ «‬
‫وهﻤﭽﻨﻴ ﻦ » ﺧ ﺪاي روزي ده ﻨﺪﻩ« ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪ‪ .‬او ﺏ ﺮ اراﺏ ﻪ اي‬
‫آ ﻪ ﺏ ﻪ وﺳ ﻴﻠﻪ دو اﺳ ﺐ ﺳ ﻔﻴﺪ آﺸ ﻴﺪﻩ ﻣ ﻲ ﺷ ﻮد ﺳ ﻮار اﺳ ﺖ‪-‬‬
‫ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ ﮔ ﺎو ﻧ ﺮ در ﻧﻈ ﺮ ﭘ ﻴﺮواﻧﺶ از ﻓ ﺮایﺾ دیﻨ ﻲ اﺳ ﺖ و‬
‫هﻤ ﺮاﻩ ﻧﻮﺷ ﻴﺪن ﺷ ﺮﺏﺖ ﺳ ﻜﺮﺁور و ﻗ ﺪس »ه ﻮم« ‪ Haom‬در‬
‫»ﺳﻨﺴﻜﺮیﺖ ﺳﻮم« ‪ Soma‬ﻣﺮاﺳﻢ ﺳﺘﺎیﺶ او ﺏﺮﭘﺎ ﻣﻴﮕﺸﺖ‪.‬‬
 ‫‪20‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ ﮔ ﺎو ﺕﻮﺳ ﻂ »ﻣﻴ ﺘﺮا« آ ﻪ ﺏ ﺮاي ﺣﺎﺹ ﻠﺨﻴﺰ ﻧﻤ ﻮدن‬

‫زﻣﻴ ﻦ ﺏ ﺮاي اوﻟﻴ ﻦ ﺏ ﺎر در ﺕ ﺎریﺦ ﺏﺸ ﺮ ﻣ ﺘﺪاول ﺷ ﺪ‪ ،‬ﺏﻌﺪه ﺎ ﺏ ﻪ‬
‫ادیﺎن دیﮕﺮ و ﺏﻮیﮋﻩ »ﻗﺒﺎیﻞ ﺣﺠﺎز« آﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔ ﺘﻪ ﺷ ﺪ »اﺏﺮاه ﻴﻢ« ﭘ ﺪر ادی ﺎن یﻬﻮدی ﺖ‪» ،‬ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺖ‬
‫و »اﺳ ﻼم« ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ را از ﺣ ﻴﻮان ﺏ ﻪ ﺁدم ﻣﻨ ﺘﻘﻞ ﻧﻤ ﻮدﻩ و در ﭘ ﻲ‬
‫اﺧﺘﻼﻓﺎﺕ ﻲ آ ﻪ ﻣ ﻴﺎن دو هﻤﺴ ﺮش »ﺳ ﺎرا« و »هﺎﺟ ﺮ« ) و‬
‫ﻓ ﺮزﻧﺪان ﺁن دو آ ﻪ یﻜ ﻲ »اﺳ ﺤﺎق« ﭘ ﺪر »یﻬﻮدی ﺎن« و‬
‫»ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺎن« و دیﮕ ﺮي »اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ«ﭘ ﺪر اﺟ ﺪاد »ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ اﺳ ﻼم«‬
‫آ ﻪ از ﺳ ﻮي ﻣ ﺎدر )هﺎﺟ ﺮ( ﺏ ﺮدﻩ زادﻩ ﺏ ﻮد(‪ ،‬ﭘ ﻴﺶ ﺁﻣ ﺪﻩ ﺏ ﻮد‬
‫ﺏﺮﺁن ﺷﺪ ﺕﺎ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد را ﺏﺎ ﺏﺮیﺪن ﺳﺮ‪ ،‬ﻗﺮﺏﺎﻧﻲ آﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺏﺮاه ﻴﻢ در ﺹ ﺪد ﺏ ﺮﺁﻣﺪ ﺕ ﺎ ﺏ ﻪ ﮔﻔ ﺘﻪ »یﻬﻮدی ﺎن«‪ ،‬اﺳ ﺤﺎق را‬
‫و ﺏﮕﻔ ﺘﻪ ﻣﺴ ﻤﻠﻴﻦ‪ ،‬اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ را ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ آ ﻨﺪ ﺕ ﺎ ﻧ ﺰاع و درﮔ ﻴﺮي‬
‫وي ﺏ ﺎ دو هﻤﺴ ﺮش ﭘﺎی ﺎن ﭘﺬی ﺮد‪ .‬اﻣ ﺎ اﺏﺮاه ﻴﻢ در ﺏﺮاﺏ ﺮ ﭘ ﺎیﺪاري‬
‫ﻓ ﺮزﻧﺪش ﻧﺘﻮاﻧﺴ ﺖ وي را ﺳ ﺮﺏﺒﺮد‪ .‬وي ﮔﻮﺳ ﭙﻨﺪي را ﺏﺠ ﺎي‬
‫ﻓ ﺮزﻧﺪش ﺳ ﺮﺏﺮیﺪﻩ و اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ و هﺎﺟ ﺮ را ﺏ ﻪ ﺣﺠ ﺎز ﺕﺒﻌ ﻴﺪ‬
‫ﻧﻤ ﻮدﻩ و در ﺁﻧﺠ ﺎ آﻌ ﺒﻪ را ﺳ ﺎﺧﺖ ﺕ ﺎ ﻣﺮآ ﺰي ﺏ ﺮاي ﺕﺠ ﺎرت‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺕﻔﻜ ﺮ ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ هﺮﭼ ﻨﺪ از ه ﻨﮕﺎﻣﻪ »زرﺕﺸ ﺖ« در ای ﺮان از‬
‫ﻣ ﻴﺎن رﻓ ﺖ‪ ،‬اﻣ ﺎ در ﻣ ﻴﺎن »ﺕﺎزی ﺎن« ه ﻢ ﭼ ﻨﺎن ﺕ ﺎ ﺏ ﻪ اﻣ ﺮوز‬
‫ﺏ ﺮﺟﺎي ﻣ ﺎﻧﺪﻩ و ﺣﺘ ﻲ ﺕ ﺎ ﻗ ﺒﻞ از اﺳ ﻼم‪ ،‬ﺕﺎزی ﺎن ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸ ﺎن را‬
‫ﺏﺠﺎي ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻗﺮﺏﺎﻧﻲ ﺧﺪایﺎن ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣ ﻦ هﻤ ﻮارﻩ ﺏﺮای ﻦ اﻧﺪیﺸ ﻪ ﺏ ﻮدم آ ﻪ ﻋﻠ ﺖ ﻋﻘﻠ ﻲ و اﺹ ﻠﻲ‬
‫ﻗﺮﺏﺎﻧﻲ ﻧﻤﻮدن ﮔﺎو ﺕﻮﺳﻂ ﻣﻴﺘﺮا ﭼﻪ ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﻬ ﻢ ای ﻦ ﻣﺴ ﺌﻠﻪ ﺏ ﺮایﻢ ﺏﺴ ﻴﺎر دﺷ ﻮار ﺏ ﻮد‪ .‬زی ﺮا آ ﻪ ﺕﻔﻜ ﺮ‬
‫ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ هﺮﭼ ﻨﺪ ﺕﻮﺳ ﻂ »زرﺕﺸ ﺖ«ﺏ ﻪ آ ﻨﺎري ﻧﻬ ﺎدﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد اﻣ ﺎ‬
‫ﺕﻮﺳ ﻂ »ادی ﺎن اﺏﺮاهﻴﻤ ﻲ« ای ﻦ ﻣﺴ ﺌﻠﻪ ﭘﺬیﺮﻓ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد ﺏﻮی ﮋﻩ‬
‫ای ﻨﻜﻪ ﻣﺴ ﺌﻠﻪ ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ »ﻓ ﺮزﻧﺪ اﺏﺮاه ﻴﻢ« هﺮﮔ ﺰ ﺏ ﺮاي ﻣ ﻦ ﻗ ﺎﺏﻞ‬
‫هﻀ ﻢ ﻧ ﺒﻮدﻩ و ﻧﻴﺴ ﺖ‪ ،‬آ ﻪ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﻣﺮدﻣ ﻲ ﭼﻨﻴ ﻦ از اﺣﺴ ﺎس و‬
‫ﻋﺎﻃﻔ ﻪ ﺏ ﻪ دور ﺏﺎﺷ ﻨﺪ آ ﻪ ﺣﺎﺿ ﺮ ﺷ ﻮﻧﺪ ﻓ ﺮزﻧﺪ ﺧ ﻮد را ﺏ ﺮاي‬
‫ﺧﻮﺷ ﺎیﻨﺪ هﻤﺴ ﺮ وی ﺎ ﺧﺪاوﻧ ﺪي آ ﻪ ﺏ ﻲ ﻧ ﻴﺎز اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭼ ﻮن‬
‫ﮔﻮﺳﭙﻨﺪي ذﺏﺢ آﻨﺪ!‬
 ‫‪21‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﻣﺴ ﺌﻠﻪ ﻗ ﺘﻞ و آﺸ ﺘﺎر ﻓ ﺮزﻧﺪان ﺧﺎﻧﻬ ﺎ‪ ،‬ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن و روﺳ ﺎي‬

‫ﻗ ﺒﺎیﻞ در ﺕ ﺎریﺦ ﺏﺴ ﻴﺎر ﻣ ﺘﺪاول ﺏ ﻮدﻩ ﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﺮاي درﻧﮕﺮﻓﺘ ﻦ‬
‫ﺟ ﻨﮓ ﻗ ﺪرت ﻣ ﻴﺎن ﻓ ﺮزﻧﺪان ﺣ ﺎآﻢ‪ ،‬ﺏﺎره ﺎ ﭘ ﺪران‪ ،‬ﻓ ﺮزﻧﺪان و‬
‫ﺧﻮیﺸﺎوﻧﺪان ﺧﻮدرا آﺸﺘﻪاﻧﺪ و یﺎ ﺏﺎﻟﻌﻜﺲ!‬
‫»اﺏﺮاه ﻴﻢ« ﻧ ﻴﺰ ﭼ ﻮن ﺏ ﻪ ﺕﺤ ﺮیﻚ هﻤﺴ ﺮاﻧﺶ‪ ،‬آ ﻪ ه ﺮیﻚ‬
‫ﻓ ﺮزﻧﺪي ﭘﺴ ﺮ دارﻧ ﺪ و ﭘ ﺲ از »اﺏﺮاه ﻴﻢ« ﺣﻜﻮﻣ ﺖ و ﺳ ﺮوري‬
‫ﺏ ﻪ ﭘﺴ ﺮ ارﺷ ﺪ ﺧﻮاه ﺪ رﺳ ﻴﺪ‪ ،‬ﺏ ﺮﺁن ﻣﻴﺸ ﻮد ﺕ ﺎ یﻜ ﻲ را ﺏ ﺮاي ﺏﻘ ﺎء‬
‫و ﺣﻜﻮﻣ ﺖ دیﮕ ﺮي ﺏﻜﺸ ﺪ و ای ﻦ ﻗ ﺘﻞ را ﺏﻬﺎﻧ ﻪ ﻓ ﺮﻣﺎن ﺧ ﺪا آ ﺮدﻩ‬
‫وﻣﺪﻋ ﻲ ﻣﻴﺸ ﻮد آ ﻪ ﺧﺪاوﻧ ﺪ از او ﺧﻮاﺳ ﺘﻪ اﺳ ﺖ و ه ﺪف اﻣ ﺘﺤﺎن‬
‫ﻧﻤﻮدن وي ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ!‬
‫اﻣ ﺎ ﺧﺪاوﻧ ﺪ آ ﻪ ﺏﻬﻤ ﻪ ﭼ ﻴﺰ داﻧ ﺎ و ﺁﮔ ﺎﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺿ ﺮورت ﻧ ﺪارد‬
‫آ ﻪ ﺏ ﻨﺪﻩ ﺧ ﻮد را اﻣ ﺘﺤﺎن آ ﻨﺪ! و ﻣﺘﺎﺳ ﻔﺎﻧﻪ ای ﻦ ﺕﻔﻜ ﺮ ﺏ ﺎﻃﻞ‬
‫ﻗﺮﺏﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻗﺮﻧﻬﺎ هﻤﭽﻨﺎن ﺏﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﺮا »ﻣﻴﺘﺮا« ﮔﺎو ﻧﺮ را ﻗﺮﺏﺎﻧﻲ ﻣﻴﻜﻨﺪ؟!‬
‫ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ ﮔ ﺎو ﻧ ﺮ ﺕﻮﺳ ﻂ ﻣﻴ ﺘﺮا ﺏ ﺮاي ﺣﺎﺹ ﻠﺨﻴﺰ ﻧﻤ ﻮدن زﻣﻴ ﻦ‬
‫ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬یﻌﻨ ﻲ ﻣﻴ ﺘﺮا از ﺧ ﻮن ﮔ ﺎوان ﺏﺠ ﺎي آ ﻮد ﺏﻬ ﺮﻩ ﻣ ﻲﺏ ﺮد‬
‫ﺕﺎ ﺏﺰﻣﻴﻦ ﺕﻮان ﺣﺎﺹﺨﻴﺰي ﺏﺪهﺪ‪.‬‬
‫در ﺁن هﻨﮕﺎﻣ ﻴﻜﻪ »ﻣﻴ ﺘﺮا« از ﺧ ﻮن ﮔ ﺎوان ﺏﻌ ﻨﻮان آ ﻮد‬
‫ﺏ ﺮاي ﺣﺎﺹ ﻠﺨﻴﺰي زﻣﻴ ﻦ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻴﻜ ﻨﺪ ه ﻨﻮز آﺴ ﻲ از ﺏﺮآ ﺖ و‬
‫ﺳ ﻮد ﺁﮔﺎه ﻲ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ ﺳ ﺖ و ﻣﻴ ﺘﺮا ه ﻢ ﭼ ﻮن ﻣ ﺮدم را در ﺣ ﺪ رﺷ ﺪ‬
‫آﺎﻓ ﻲ ﺏ ﺮاي درك ﻣﻄﻠ ﺐ ﻧﻤ ﻲ ی ﺎﺏﺪ ﺏ ﻪ ﺁﻧﻬ ﺎ رﻣ ﺰ و دﻟ ﻴﻞ آ ﺎر‬
‫ﻧﻤ ﻲﮔﻮی ﺪ و ﺏﻌﺪه ﺎ ای ﻦ ﻣﺴ ﺌﻠﻪ ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ ی ﻚ روش هﻤﻴﺸ ﮕﻲ دیﻨ ﻲ‬
‫ﻣ ﻲ ﺷ ﻮد و ﺟﺎیﮕ ﺎﻩ اﺹ ﻠﻲ ﺧ ﻮد را از دﺳ ﺖ دادﻩ و ﺕ ﺒﺪیﻞ ﺏ ﻪ ی ﻚ‬
‫ﺳ ﻨﺖ ﺏ ﻲ ﺧﺎﺹ ﻴﺖ دیﻨ ﻲ ﻣﻴﺸ ﻮد ﺕ ﺎ ای ﻨﻜﻪ ﺕﻮﺳ ﻂ »زردﺷ ﺖ« از‬
‫ﻣ ﻴﺎن ﻣ ﻴﺮود‪ ،‬اﻣ ﺎ »ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ« ﺏ ﻪ ﺕﻔﻜ ﺮ ﺟﺎهﻠ ﻲ »ﺕﺎزی ﺎن« ﻣﻨ ﺘﻘﻞ‬
‫ﺷﺪﻩ و ﺏﺎﻗﻲ ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻇﻬﻮر ﻣﻴﺘﺮا از ﻏﺎر و ﻓﺮود او از آﻮﻩ !‬
‫در »اوﺳ ﺘﺎ«‪» ،‬ﻣﻴ ﺘﺮا« ای ﺰدي ﺏ ﺎ اﻗ ﺘﺪار و ﺟ ﻨﮕﺎور ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷ ﺪﻩ و ﺏ ﻪ »اهﻮراﻣ ﺰاد« ﺏ ﺮاي ﭘ ﻴﺮوزي ﺏ ﺮ اهﺮیﻤ ﻦ آﻤ ﻚ ﻣ ﻲ‬
‫ﻧﻤﺎیﺪ‪.‬‬
 ‫‪22‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺏ ﻨﺎﺏﺮ ﻋﻘ ﻴﺪﻩ ﭘ ﻴﺮوان »ﻣﻴ ﺘﺮا«‪» ،‬ایﺰدﻣﻬ ﺮ« )ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ(‬

‫روزي ﺏﺼ ﻮرت ﺁدﻣ ﻲ در ﻏ ﺎر آﻮه ﻲ ﻇﻬ ﻮر آ ﺮد و ﺷ ﺒﺎﻧﺎﻧﻲ آ ﻪ‬
‫در ﺁن ﻧﺎﺣ ﻴﻪ ﺏ ﻪ ﭼﺮاﻧ ﻴﺪن ﮔﻠ ﻪ ه ﺎي ﺧ ﻮد ﻣ ﻲ ﭘﺮداﺧﺘ ﻨﺪ‪ ،‬وي را‬
‫دیﺪﻧ ﺪ و ﺏ ﻪ او ﮔ ﺮویﺪﻧﺪ‪ .‬او ﻣﻨﺸ ﺎء ﻣﻌﺠ ﺰات و آﺮاﻣﺎﺕ ﻲ ﺷ ﺪ‪ .‬از‬
‫ﺁن ﻣ ﻴﺎن ﮔ ﺎو ﻧ ﺮي را آﺸ ﺖ و ﺧﻮﻧ ﺶ را ﺏ ﺮروي زﻣﻴ ﻦ ﭘﺎﺷ ﻴﺪ و‬
‫ﺏ ﻪ هﺮﺟﺎی ﻲ آ ﻪ ﻗﻄ ﺮﻩاي از ﺁن ﺧ ﻮن ﻓﺸ ﺎﻧﺪﻩ ﺷ ﺪ زﻣﻴ ﻦ ﺳﺮﺳ ﺒﺰ‬
‫و ﺏ ﺎرﺁور ﮔﺸ ﺖ‪ .‬ﭘ ﺲ از ﺳ ﺎﻟﻴﺎن دراز آ ﻪ »ﻣﻴ ﺘﺮا« در زﻣﻴ ﻦ‬
‫ﻣﻨﺸ ﺎء ﺁﺙ ﺎر ﺏﺰرﮔ ﻲ ﺷ ﺪ ﺏ ﻪ ﺁﺳ ﻤﺎن ﺏ ﺎﻻ رﻓ ﺖ و در اﻋ ﺪاد‬
‫ﻣﻮﺟ ﻮدات ﺟ ﺎویﺪان در ﺁﺳ ﻤﺎﻧﻬﺎ ﻣﺴ ﺘﻘﺮ ﺷ ﺪ وﻟ ﻲ رواﻧ ﺶ‬
‫ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪ ﺁﻣ ﺎدﻩ ی ﺎري و دﺳ ﺘﮕﻴﺮي ﭘﺮﺳ ﺘﺶ آﻨ ﻨﺪﮔﺎن ﺧ ﻮد در‬
‫زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻈ ﺮ ﺏ ﻪ ای ﻨﻜﻪ اﺏ ﺘﺪا )ﺏ ﻨﺎ ﺏ ﺮ اﺳ ﺎﻃﻴﺮ ﻣﻬﺮﭘﺮﺳ ﺘﺎن( »ﻣﻴ ﺘﺮا«‬
‫در ﻏﺎرآﻮه ﻲ ﻇﻬ ﻮر آ ﺮ‪ ،‬از ای ﻨﺮو ﭘ ﻴﺮواﻧﺶ ﻣﻌ ﺎﺏﺪ ﺧ ﻮد را در‬
‫ﻣﻐ ﺎزﻩ ه ﺎي آ ﻮﻩ ﺳ ﺎﺧﺘﻨﺪ و درون دﺧﻤ ﻪه ﺎ ﺏ ﻪ ﭘﺮﺳ ﺘﺶ او‬
‫ﭘﺮداﺧﺘ ﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻌ ﺎﺏﺪ ﻣﻬﺮﭘﺮﺳ ﺘﺎن آ ﻪ ه ﻨﻮز در ﺏﻌﻀ ﻲ از ﻧﻘ ﺎط‬
‫»ﻏ ﺮب ای ﺮان« )ﻣﺎﻧ ﻨﺪ آ ﻨﮕﺎور( و هﻤﭽﻨﻴ ﻦ در ﺏﺴ ﻴﺎري از‬
‫»ﻧﻮاﺣ ﻲ اروﭘ ﺎ« ﺁﺙ ﺎري ﺏﺎﻗ ﻲ ﻣ ﺎﻧﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ ﺕﻨﺪیﺴ ﻬﺎ و‬
‫ه ﻴﺎآﻞ ﻣﺨ ﺘﻠﻒ از »ﻣﻴ ﺘﺮا« ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ه ﺮیﻚ از ﺹ ﻮر‬
‫او رﻣﺰي اﺳﺖ از اﺳﺎﻃﻴﺮ »ﺁﺋﻴﻦ ﻣﻬﺮ ﭘﺮﺳﺘﻲ«‪.‬‬
‫»ﻣﻴ ﺘﺮا« ﻏﺎﻟ ﺒٌﺎ در ﭘ ﻴﻜﺮ ﺟﻮاﻧ ﻲ ﺏ ﺎ آ ﻼﻩ ﻣﺨﺮوﻃ ﻲ ﺷ ﻜﻞ و‬
‫ﻣﻮه ﺎي ﭘﺮیﺸ ﺎن در ﺣﺎﻟ ﻴﻜﻪ ﺧ ﻨﺠﺮي در ﭘﻬﻠ ﻮي ﮔ ﺎو ﻧ ﺮي ﻓ ﺮو‬
‫ﻣﻴ ﺒﺮد‪ ،‬ﻋﻘﺮﺏ ﻲ ﺏ ﻪ ﺕﺨ ﻢ او ﺁویﺨ ﺘﻪ‪ ،‬او را ﻣ ﻲ ﮔ ﺰد‪ ،‬ﻣ ﺎري ﺏ ﻪ‬
‫ﺏﺪﻧﺶ ﭼﺴﺒﻴﺪﻩ و ﺧﻮﻧﺶ را ﻣﻴﻤﻜﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ای ﺮان ﻇﺎه ﺮا در زﻣ ﺎن هﺨﺎﻣﻨﺸ ﻴﺎن‪» ،‬ﻣﻴ ﺘﺮا« ﺏﻌ ﻨﻮان‬
‫هﻤ ﺮاﻩ و ی ﺎور »اهﻮراﻣ ﺰدا« ﻣ ﻮرد ﭘﺮﺳ ﺘﺶ واﻗ ﻊ ﻣﻴﺸ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫اﻣ ﺎ ﺏﻌﺪه ﺎ ﺏﺼ ﻮرت ﺧﺪای ﻲ ﻣﺴ ﺘﻘﻞ ﺏ ﻨﺎم »ﻣﻬ ﺮ« )اﻟﻬ ﻪ ﺁﻓ ﺘﺎب(‬
‫درﺁﻣ ﺪ‪ .‬در اوﺳ ﺘﺎ ﺳ ﺮود و اﺏﻴﺎﺕ ﻲ در ﻣ ﺪح و ﺳ ﺘﺎیﺶ »ﻣﻴ ﺘﺮا«‬
‫ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ‪ .‬در »ری ﮓ و داﻧ ﺎ« »ﻣﻴ ﺘﺮا« هﻤ ﺮاﻩ »واروﻧ ﺎ« زی ﺎد‬
‫ﺁﻣ ﺪﻩ وﻟ ﻲ ﻓﻘ ﻂ ی ﻚ ﺳ ﺮود ﺏ ﻪ ﺳ ﺘﺎیﺶ او اﺧﺘﺼ ﺎص داد ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﺋﻴﻦ ﻣﻴﺘﺮا در ﺳﺮاﺳﺮ اروﭘﺎ‬
 ‫‪23‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﭘ ﺲ از هﺨﺎﻣﻨﺸ ﻴﺎن در زﻣ ﺎن ﺳ ﻠﻮآﻴﻪ و ﺳ ﭙﺲ در ﻋﺼ ﺮ‬

‫اﺷ ﻜﺎﻧﻴﺎن‪» ،‬ﺁﺋﻴ ﻦ ﻣﻬﺮﭘﺮﺳ ﺘﻲ« از ﻃ ﺮیﻖ ﺁﺳ ﻴﺎي ﺹ ﻐﻴﺮ و‬
‫ارﻣﻨﺴ ﺘﺎن ﺏ ﻪ آﺸ ﻮر روم ﻗﺪی ﻢ ﺏﺴ ﻂ و ﺕﻮﺳ ﻌﻪ یﺎﻓ ﺖ و در‬
‫ﺳﺮﺕﺎﺳﺮ اروﭘﺎ ﮔﺴﺘﺮدﻩ و هﻤﻪ ﮔﻴﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺁﺋﻴ ﻦ ﻣﻴ ﺘﺮا ﺕﻮﺳ ﻂ ﺳ ﺮﺏﺎزاﻧﻲ آ ﻪ از ارﻣﻨﺴ ﺘﺎن ﺏﺴ ﻮي ﻏ ﺮب‬
‫ﺳﺮازیﺮ ﺷﺪﻩ ﺏﻮدﻧﺪ ﺏﺘﻤﺎﻣﻲ اروﭘﺎ ﺳﺮایﺖ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺁﺋﻴ ﻦ ﻣﻴ ﺘﺮا در ﺳ ﺎل ‪ 4842‬ﻣﻴﺘﺮای ﻲ ﺏ ﻪ داﻧ ﻮب و در ﺳ ﺎل‬
‫‪ 4872‬ﺏ ﻪ اﺳﺘﺮاﺳ ﺘﺒﻮرگ و در ﺳ ﺎل ‪ 4892‬ﺏ ﻪ اﺕ ﺮیﺶ رﺳ ﻴﺪﻩ‬
‫و ﭘﺲ از ﺁن در ﺳﺮاﺳﺮ اروﭘﺎ ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮﺳ ﺘﺶ »ﻣﻴ ﺘﺮا« ﻧ ﻪ ﺕ ﻨﻬﺎ در ﺷ ﻬﺮ روم آ ﻪ ه ﻨﻮز ﻣﻌ ﺒﺪي از‬
‫او ﻣﻮﺟ ﻮد اﺳ ﺖ رواج یﺎﻓ ﺖ‪ ،‬ﺏﻠﻜ ﻪ ﺁﺋﻴ ﻦ ﻣﻬﺮﭘﺮﺳ ﺘﻲ در ﻣﻤ ﺎﻟﻚ‬
‫اروﭘ ﺎ از ﻣﺸ ﺮق ﺏ ﻪ ﻣﻐ ﺮب ﮔﺴ ﺘﺮش یﺎﻓ ﺖ‪ .‬یﻌﻨ ﻲ از ﺳ ﻮاﺣﻞ‬
‫دریﺎي ﺳﻴﺎﻩ ﺕﺎ ﺟﺰایﺮ ﺏﺮیﺘﺎﻧﻴﺎ ﭘﻴﺮوان آﺜﻴﺮي ﭘﻴﺪا آﺮد‪.‬‬
‫ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺳ ﺎل ‪ 307‬ﻣ ﻴﻼدي »ﻟﻴﺴ ﻴﻨﻴﻮس« ‪ Lisinius‬در‬
‫آﻨﺎر رود داﻧﻮب ﻣﻌﺒﺪي ﺏﻪ ﻧﺎم ﻣﻴﺘﺮا ﺏﻨﺎ آﺮد‪.‬‬
‫در ﺳ ﺎل ‪ 1954‬ی ﻚ ﻣﺠﺴ ﻤﻪ ﻧ ﻴﻢﺕ ﻨﻪ از ﻣﻴ ﺘﺮا در ﻣﺮآ ﺰ ﺷ ﻬﺮ‬
‫ﻟ ﻨﺪن از زی ﺮ ﺧ ﺎك ﺏ ﻴﺮون ﺁﻣ ﺪ آ ﻪ ﻓﻌ ﻼ در ﻣ ﻮزﻩ ﺷ ﻬﺮداري ﻟ ﻨﺪن‬
‫ﻧﮕ ﺎهﺪاري ﻣﻴﺸ ﻮد‪ .‬در روي »دی ﻮار روﻣ ﻴﻬﺎ« در »ﺷ ﻤﺎل‬
‫اﻧﮕﻨﺪﻩ« ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺸﻬﺎي ﻣﻴﺘﺮا دیﺪﻩ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫و ﻧ ﻴﺰ در اآ ﺜﺮ ﺷ ﻬﺮهﺎي ﺁﻟﻤ ﺎن ﻧﺸ ﺎﻧﻪه ﺎ و ﻣﻬ ﺮاﺏﻪ هﺎی ﻲ از‬
‫ﻣﻴ ﺘﺮا آﺸ ﻒ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬و آ ﻼ ﺕ ﺎ ﻗ ﺮن ﺳ ﻮم ﻣ ﻴﻼدي در اآ ﺜﺮ‬
‫آﺸ ﻮرهﺎي اروﭘﺎی ﻲ ﭼ ﻮن ﺁﻟﻤ ﺎن‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ‪ ،‬ﺳ ﻮﺋﻴﺲ‪ ،‬ایﺘﺎﻟ ﻴﺎ‪،‬‬
‫اﻧﮕﻠ ﻴﺲ و آﺸ ﻮرهﺎي اروﭘ ﺎي ﺷ ﺮﻗﻲ‪ ،‬ﺁﺋﻴ ﻦ ﻣﻴ ﺘﺮا از ادی ﺎن ﺏ ﺎ‬
‫ارزش و ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﻣﺮدم ایﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻨﻬﺎ ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﺟ ﻮرج اﻟﻜﺴ ﺎﻧﺪر« از ﭘﺎی ﻪ ﮔ ﺬاران آﺎﺕﻮﻟ ﻴﻚ ﻣﺴ ﻴﺤﻲ‪،‬‬
‫ﺏﺰرﮔﺘﺮی ﻦ دﺷ ﻤﻦ ﻣﻴﺘﺮاﮔﺮای ﻲ ﺏ ﻮدﻩ و ﺿ ﺮﺏﺎت ﺳ ﻨﮕﻴﻨﻲ ﺏ ﺎ‬
‫ﺟﻨﮕﻬﺎیﺶ ﺏﻪ ایﻦ ﺁﺋﻴﻦ وارد ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺤﺮب اﺳﻼﻣﻲ = ﻣﻬﺮاﺏﻪ ﭘﺎرﺳﻲ‬
‫ی ﺎدﺁوري ای ﻦ ﻧﻜ ﺘﻪ ﺿﺮویﺴ ﺖ آ ﻪ ﭘﺮﺳﺘﺸ ﮕﺎﻩ ه ﺎي آﻮﭼ ﻚ و‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﮔ ﻲ »ﻣﻴ ﺘﺮا« را »ﻣﻬ ﺮاﺏﻪ« ﻣﻴﮕﻮی ﻨﺪ و ﻣﺤ ﺮاب ﻣﺴ ﺎﺟﺪ‬
 ‫‪24‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫اﺳ ﻼﻣﻲ ﻧ ﻴﺰ اﻗﺘﺒﺎﺳ ﻲ از »ﻣﻬ ﺮاﺏﻪ ه ﺎي ﻣﻴ ﺘﺮا« ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬

‫ﺏ ﺮﺧﻼف ﺁﻧﭽ ﻪ ﺏ ﻪ ﻏﻠ ﻂ در ﺕ ﺎریﺦ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ‪ :‬ﻣﺤ ﺮاب‬
‫اﺳ ﻼﻣﻲ از ﺣ ﺮب ﻣ ﻴﺂیﺪ و ﺏ ﻪ ﻣﻌﻨ ﻲ ﻣﺤ ﻞ ﺟ ﻨﮓ ﻣ ﻲ ﺏﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻏ ﺎﻓﻞ‬
‫از ای ﻨﻜﻪ اﻧﺴ ﺎن در ه ﻨﮕﺎﻣﻪ ﭘﺮﺳ ﺘﺶ ﺧ ﺪا و ی ﺎ ﺧﺪای ﺎن آ ﻪ ﺏ ﻪ‬
‫ﺟﻨﮓ ﻧﻤﻴﺮود؟ ﺏﻠﻜﻪ ﺏﻪ راز و ﻧﻴﺎز و ﺧﻠﺴﻪ و ﻋﺒﺎدت ﻣﻴﺮود!!‬
‫ﺏﺎﺏﺎﻧﻮﺋﻞ هﻤﺎن ﻣﻴﺘﺮا و ﻋﻤﻮ ﻧﻮروز ﻣﺎ اﺳﺖ‬
‫»ﻣﻴ ﺘﺮا« اﻣ ﺮوزﻩ هﻤﭽ ﻨﺎن در ﻓﺮه ﻨﮓ و ﺳ ﻨﻦ ﻏ ﺮب ﺏ ﺎ ﻧ ﺎم‬
‫»ﺏﺎﺏﺎ ﻧﻮﺋﻞ« ﺏﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ از ﺁﻧﻜ ﻪ ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺖ ﺟﺎیﮕﺰی ﻦ ﺁﺋﻴ ﻦ ﻣﻴ ﺘﺮا ﺷ ﺪ‪ ،‬اآ ﺜﺮ ﺁداب‬
‫و رﺳ ﻮم و ﺳ ﻨﻦ »ﻣﻴﺘﺮاﮔﺮای ﻲ« زی ﺮ ﭘﻮﺷ ﺶ ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺖ در‬
‫ﺟﻮاﻣﻊ اروﭘﺎیﻲ ﺏﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫ﺟﺸﻦ آﺮیﺴﻤﺲ= ﺟﺸﻦ »یﻠﺪا«‪ -‬ﺕﻮﻟﺪ ﻣﻴﺘﺮا‬ ‫‪-‬‬
‫ﺣﻀ ﻮر ﻣﻴ ﺘﺮا ﺏ ﺎ ﻧ ﺎم ﺏﺎﺏ ﺎﻧﻮﺋﻞ= آ ﻪ هﻤﻴ ﻦ‬ ‫‪-‬‬
‫ﻋﻤﻮﻧﻮروز ﻣﺎ اﺳﺖ!‬
‫ﺟﺸ ﻦ ﺳ ﻴﺰدهﻤﻴﻦ روز از ﺏﻬ ﺎر)ﺳ ﻴﺰدﻩ ﺏ ﺪر(= ﺏ ﺎ‬ ‫‪-‬‬
‫ﻋﻨﻮان »ﻋﻴﺪ ﭘﺎك«‬
‫آﺮیﺴ ﻤﺲ آ ﻪ ﺏﻴﺴ ﺖ و ﭘ ﻨﺠﻢ دﺳ ﺎﻣﺒﺮ اﺳ ﺖ ﺏ ﺎ ﭼ ﻨﺪ روز‬
‫اﺧ ﺘﻼف هﻤ ﺎن ﺟﺸ ﻦ یﻠ ﺪاي آﻬ ﻦ ﻣﻴﺘﺮاﮔﺮای ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏﻌ ﻨﻮان‬
‫زادروز ﻣﻴﺘﺮا در اآﺜﺮ ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎن ﺟﺸﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻴﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﺮﭼ ﻨﺪ »یﻠ ﺪا« ﺏ ﻪ ﻣﻌﻨ ﻲ »ﺷ ﺐ ﺏﻠ ﻨﺪ« ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ اﻣ ﺎ در اﺹ ﻞ‬
‫و زﺏ ﺎن ﺁﺷ ﻮري ﺏ ﻪ ﻣﻌ ﻨﺎي »ﺕﻮﻟ ﺪ« اﺳ ﺖ آ ﻪ »وﻟ ﺪ« و »ﻣ ﻴﻼد«‬
‫در زﺏ ﺎن ﺕ ﺎزي ﻧ ﻴﺰ از هﻤﻴ ﻦ »یﻠ ﺪا« آ ﻪ ﺏ ﻪ ﻣﻌﻨ ﻲ »ﻣ ﻴﻼد‬
‫ﻣﻴﺘﺮا«اﺳﺖ ‪ ،‬ﺧﺎرج ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻬ ﺮﻩ ﺏﺎﺏ ﺎ ﻧﻮﺋ ﻞ ﺏ ﺎ آ ﻼﻩ ﻣﺨﺮوﻃ ﻲ هﻤ ﺎن آ ﻼﻩ ﻣﻴ ﺘﺮا اﺳ ﺖ و‬
‫ری ﺶ ﺳ ﭙﻴﺪ ﻧﺸ ﺎﻧﻪ ﭘ ﻴﺮي ﻣﻴ ﺘﺮا و ﻗ ﺒﺎي ﺳ ﺮخ ﻧ ﻴﺰ ﻟ ﺒﺎس آﻬ ﻦ‬
‫ایﺮاﻧ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺳ ﺮﺧﻲ ﺁن ﺏ ﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣ ﮋدﻩ و ﺷ ﺎدي و ﺷ ﻮر ﻣ ﻲ‬
‫ﺏﺎﺷ ﺪ و ﮔﻔﺘﻨ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕ ﺎ ﻗ ﺒﻞ از زردﺷ ﺖ‪ ،‬ﻣﻴ ﺘﺮا )و ی ﺎ ﻣﻬ ﺮ(‬
‫هﺪایﺎیﻲ در ﺷﺐ ﺏﻠﻨﺪ یﻠﺪا ﺏﺮاي آﻮدآﺎن ﻣﻴﺂوردﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪25‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺷ ﺐ ﻗ ﺪر آ ﻪ در ﻗ ﺮﺁن ﺁﻣ ﺪﻩ و در اﺳ ﻼم از ارج و اﺣ ﺘﺮام‬

‫ﺧﺎﺹ ﻲ ﺏ ﺮﺧﻮردار اﺳ ﺖ ﻧ ﻴﺰ اﻗﺘﺒﺎﺳ ﻲ از ﺷ ﺐ یﻠ ﺪاي ای ﺮان آﻬ ﻦ‬
‫ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻬﺪویﺖ در ﻣﻴﺘﺮاﮔﺮایﻲ‬
‫ﻋﻘ ﻴﺪﻩ ﺏ ﻪ ﻧﺠ ﺎت ده ﻨﺪﻩ و ﻧﺎﺟ ﻲ )ﻣﻬ ﺪي( از روزﮔ ﺎران ﻗﺪی ﻢ‬
‫در ای ﺮان ﺏﺎﺳ ﺘﺎن رای ﺞ ﺏ ﻮد‪ .‬ﻣﻴﺘﺮاﭘﺮﺳ ﺘﺎن ﺏ ﺮ ای ﻦ ﺏ ﺎور ﺏﻮدﻧ ﺪ‬
‫آ ﻪ ﻣﻴ ﺘﺮا ﺏ ﻪ ﺁﺳ ﻤﺎن ﺏ ﺎﻻ رﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ و هﻤ ﻮارﻩ در اﻧ ﺘﻈﺎر‬
‫ﺏﺎزﮔﺸ ﺖ دوﺏ ﺎرﻩاش ﺏ ﻪ زﻣﻴ ﻦ ﺏ ﺮاي اﺹ ﻼح ﺏﺸ ﺮ و ﻧ ﺎﺏﻮدي‬
‫ﺷ ﺮارﺕﻬﺎ و ﻧﺎﭘﺎآ ﻴﻬﺎ ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺏ ﻪ ﻋﻘ ﻴﺪﻩ ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﺏﺎﺳ ﺘﺎن‪،‬‬
‫»ﻣﻴ ﺘﺮا« ﻧﻈ ﺎم ده ﻨﺪﻩ آ ﻮن و ﻧﺠ ﺎت ده ﻨﺪﻩ ﺁن آ ﻪ ﺕﺤ ﺖ ﻓ ﺮﻣﺎن‬
‫زﻣ ﺎن اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭼ ﻴﺰي ﺟ ﺰ ﺧ ﺪاي اوﺳ ﺘﺎي ای ﺮان ﺏﺎﺳ ﺘﺎن ﻧﻴﺴ ﺖ آ ﻪ‬
‫رﻧﮓ »زرواﻧﻲ« ﺏﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻴ ﺘﺮا روزي ﺧﻮاه ﺪ ﺁﻣ ﺪ و ﺁﺕﺸ ﻲ راآ ﻪ هﻤ ﻪ ﺟﻬ ﺎن را ﻣﻴ ﺒﻠﻌﺪ‬
‫ﺧﻮاه ﺪ اﻓﺮوﺧ ﺖ‪ ،‬هﻤﭽ ﻨﺎﻧﻜﻪ »ﺷ ﻴﻮا«‪ ،‬ﺧ ﺪاي ه ﻨﺪ ﭼ ﻨﺎن ﺧﻮاه ﺪ‬
‫آ ﺮد‪ .‬ﻣﻴ ﺘﺮا ﻧ ﻴﺰ ﺟﻬ ﺎن را از ﻟ ﻮث آ ﺜﺎﻓﺎت ﭘ ﺎك آ ﻨﺪ و ﺕﺎریﻜ ﻲ و‬
‫اهﺮیﻤﻦ را ازﻣﻴﺎن ﺏﺮاﻧﺪازد‪«.‬‬
‫اﻧﺪیﺸ ﻪ ﻣﻬﺪوی ﺖ آ ﻪ از ﻣﻴﺘﺮاﺋﻴﺴ ﻢ ﺁﻏ ﺎز ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد ﺏﻌﺪه ﺎ ﺏ ﻨﺎم‬
‫»ﺳﻮﺷ ﻴﺎﻧﺖ« هﻤﭽ ﻨﺎن ﻧﺠ ﺎت ده ﻨﺪﻩ ﺏﺸ ﺮ در ادی ﺎن دیﮕ ﺮ‬
‫ﭘﺎرﺳﻲ ﺏﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺏﺮﺧ ﻲ ﭼ ﻮن دآ ﺘﺮ ﻋﻠ ﻲ ﺷ ﺮیﻌﺘﻲ‪» ،‬ﻣﻴﺘﺮاﺋﻴﺴ ﻢ« را »ﺁﺋﻴ ﻦ‬
‫ﺳ ﺤﺮ و ﺟ ﺎدو« داﻧﺴ ﺘﻪ اﻧ ﺪ آ ﻪ ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس ﻋ ﺪم ﺁﮔﺎه ﻲ و ﺷ ﻨﺎﺧﺖ‬
‫آﺎﻓ ﻲ‪ ،‬ﺏﺮداﺷ ﺘﻲ اﺷ ﺒﺘﺎﻩ از ﺏﻨ ﻴﺎن ای ﻦ ﺁﺋﻴ ﻦ داﺷ ﺘﻪ اﻧ ﺪ‪ .‬وﻟ ﻲ ﺁﻧﭽ ﻪ‬
‫ﻣﺴ ﻠﻢ اﺳ ﺖ ﻣﻴﺘﺮاﭘﺮﺳ ﺘﻲ هﻤﭽ ﻮن ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ادی ﺎن ﺏﻌﺪه ﺎ ﺕﻮﺳ ﻂ‬
‫روﺣﺎﻧ ﻴﻮن ﻣﺨﺼﻮﺹ ﺶ ﺏ ﻪ اﻧﺤﻄ ﺎط و اﻧﺤ ﺮاف و ﺣ ﻴﻠﻪ ﮔ ﺮي‬
‫آﺸ ﻴﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ای ﻦ اﻧﺤ ﺮاف ﺏﻌ ﺪي ه ﻴﭻ رﺏﻄ ﻲ ﺏ ﻪ اﻧﺪیﺸ ﻪ‬
‫اوﻟ ﻴﻪ ﻣﻴ ﺘﺮا ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬هﻤﺎﻧ ﻨﺪ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ادی ﺎن اﺹ ﻼح ﻃﻠ ﺐ‬
‫وﻧﺠ ﺎت ﺏﺨ ﺶ دیﮕ ﺮ آ ﻪ در ﭘ ﻲ ﻣ ﺮگ ﭘ ﻴﺎم ﺁورش از ﺳ ﻮي‬
‫روﺣﺎﻧ ﻴﻮن ﺏ ﻪ اﺏ ﺘﺬال و اﻧﺤ ﺮاف آﺸ ﻴﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺘﺮاﺋﻴﺴ ﻢ‬
‫ﻧ ﻴﺰ ﺟ ﺪا از ای ﻦ ﻗ ﺎﻋﺪﻩ آﻠ ﻲ ﻧ ﺒﻮدﻩ ! وﻟ ﻲ ای ﻨﻜﻪ ﮔﻤ ﺎن آﻨ ﻴﻢ ای ﻦ‬
‫ﺁﺋﻴ ﻦ از اﺏ ﺘﺪا ﺏ ﺮ ﺳ ﺤﺮ و ﺟ ﺎود ﺏﻨ ﻴﺎن یﺎﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﻓﻜ ﺮي‬
‫ﺧﻄﺎﺳ ﺖ‪ .‬ﺏﻮی ﮋﻩ ﭼﻨﻴ ﻦ ﺳ ﺨﻨﻲ از دآ ﺘﺮ ﺷ ﺮیﻌﺘﻲ آ ﻪ ﻋﻠ ﻴﺮﻏﻢ‬
 ‫‪26‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﻢ« و‬ ‫ﻴﺘﻪ« و »اﮔﺰیﺴﺘﺎﻧﺴﻴﺎﻟﻴﺴ‬ ‫ﻪ »ﻻﺋﻴﺴ‬ ‫ﺘﻘﺎدش ﺏ‬ ‫اﻋ‬

‫»اوﻣﺎﻧﻴﺴ ﻢ« و ﻏ ﻴﺮﻩ ﻣﺴ ﺌﻮل ﻣﺬهﺒ ﻲ ﻧﻤ ﻮدن ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ای ﺮان ﺏ ﻮد‬
‫ﺟﺎي ﺕﻔﻜﺮ و ﺕﻌﺠﺐ اﺳﺖ!!‬

‫ﺁﺋﻴﻦ ﮔﻴﻮﻣﺮث‬
‫»ﺷﻬﺮﺳ ﺘﺎﻧﻲ« در »اﻟﻤﻠ ﻞ و اﻟ ﻨﺤﻞ« ﻗ ﺒﻞ از ورود ﺏ ﻪ‬
‫ﺕﺸ ﺮیﺢ »زرواﻧ ﻴﻪ« از »ﮔﻴﻮﻣﺮﺙ ﻴﻪ« ی ﺎد آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﻲ ﺷ ﻚ‬
‫هﻤ ﻪ اﻧﺪیﺸ ﻪ ه ﺎي ﻗﺪی ﻢ ﭘﺎرﺳ ﻲ)ﻣﻴﺘﺮاﺋﻴﺴ ﻢ – ﮔﻴﻮﻣﺮﺙ ﻴﻪ‪-‬‬
‫زرواﻧ ﻴﻪ…( ﺏﻌﺪه ﺎ در ﺁﺋﻴ ﻦ زردﺷ ﺖ ﺏ ﻪ ﻧﺤ ﻮي ﺟ ﺎي ﮔﺮﻓ ﺖ و‬
‫ﺏﮕﻔ ﺘﻪ اي زردﺷ ﺖ ﺕﻮاﻧﺴ ﺖ ﺏ ﺎ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﮔﺬﺷ ﺘﮕﺎن ﺏ ﺎ‬
‫اﺟﺘﻬﺎد ﻧﻮیﻦ‪ ،‬اﻧﺪیﺸﻪاي ﻓﺮاﺧﻮر ﻋﺼﺮ ﺧﻮیﺶ ﭘﺪیﺪ ﺁورد‪.‬‬
‫»ﮔ ﻲ ﻣﺎرﺕ ﻦ«‪) Gaya Maretan‬ﻓ ﻨﺎﻧﺎﭘﺬیﺮ( آ ﻪ ﺏ ﻪ ﭘﺎرﺳ ﻲ‬
‫اﻣ ﺮوز »ﮔ ﻴﻮﻣﺮث« و ﺏ ﻪ ﻋﺮﺏ ﻲ »آ ﻴﻮﻣﺮث« ی ﺎ »ﺟ ﻴﻮﻣﺮث«‬
‫ﺕﻠﻔ ﻆ ﻣﻴﺸ ﻮد‪ ،‬ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ اﻧﺴ ﺎن )ﺁدم اﻧﺪیﺸ ﻪ ﭘﺎرﺳ ﻴﺎن( ﺏ ﻮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬او ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ آﺴ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣ ﻨﺶ و ﺁﻣ ﻮزش اهﻮراﻣ ﺰدا‬
‫را دریﺎﻓ ﺖ و اهﻮراﻣ ﺰدا‪ ،‬ﻧ ﮋاد ﺁریﺎﺋ ﻴﺎن و ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻬﺎي ﺁری ﺎ را‬
‫ﭘﺪی ﺪ ﺁورد و در روز رﺳ ﺘﺎﺧﻴﺰ اﺳ ﺘﺨﻮاﻧﻬﺎي او از هﻤ ﻪ زودﺕ ﺮ‬
‫ﺏﭙﺎ ﺧﻮاهﺪ ﺧﻮاﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻲ« در ﻣﻮرد ﺁﺋﻴﻦ ﮔﻴﻮﻣﺮﺙﻴﻪ ﻣﻲ ﻧﻮیﺴﺪ‪:‬‬
 ‫‪27‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺁﺋﻴﻦ زروان‬
‫»زروان ﮔﺮای ﻲ« از ﺁﺋﻴ ﻨﻬﺎي ﺏ ﺲ آﻬ ﻦ اﺳ ﺖ‪ ..‬زرواﻧ ﻴﺎن‬
‫ﻣﻴﮕﻮی ﻨﺪ‪ :‬زﻣ ﺎن ﻣﻄﻠ ﻖ ) ی ﺎ ﻏ ﻴﺮ ﻣﺤ ﺪود( دو ﻓ ﺮزﻧﺪ ﺕﺆﻣ ﺎن‬
‫ﺁورد‪ :‬یﻜ ﻲ »اورﻣ ﺰد« و دیﮕ ﺮي »اهﺮیﻤ ﻦ« ﺏ ﻪ ﻋ ﺒﺎرت دیﮕ ﺮ‬
‫»ﻣﺒﺪٌا ﺧﻴﺮ« و »ﻣﺒﺪٌا ﺷﺮ«‬
‫»اورﻣ ﺰد« و »اهﺮیﻤ ﻦ« ی ﻚ واﺣ ﺪ ﻣﺘﺴ ﺎوي در ﻗ ﺪرت‬
‫هﺴ ﺘﻨﺪ هﻤ ﻮارﻩ در ﺟ ﺪال و ﻧ ﺰاع و دو ﻗ ﻮﻩ ﻣ ﺘﻌﺎدل هﺴ ﺘﻨﺪ آ ﻪ‬
‫یﻜ ﻲ ﺏ ﺪون دیﮕ ﺮي ﺏ ﺮﭘﺎي ﻧﺒﺎﺷ ﺪ و ای ﻦ ﺧ ﻮد ﻧﻤﻮﻧ ﻪ آﻮﺷﺸ ﻲ‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ زرواﻧ ﻴﺎن ﺏ ﺮاي وﺣ ﺪت ﺏﺨﺸ ﻴﺪن ﺁن دو ﻣ ﺒﺪٌا در ی ﻚ‬
‫ﻣ ﺒﺪٌا واﺣ ﺪ ﺏ ﻪ آ ﺎر ﺏ ﺮدﻧﺪ‪ .‬ای ﻦ وﺣ ﺪت ﺏﺨﺸ ﻴﺪن اﻣ ﺮي ﻧﺴ ﺒﻲ اﺳ ﺖ‬
‫یﻌﻨ ﻲ در ﻋﻴ ﻦ ﺟﻮهﺮی ﺖ ﺏﺼ ﻮرت ﻣ ﺰدوج ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬در ﻋﻘ ﺎیﺪ‬
 ‫‪28‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫زوراﺋ ﻲ اﺳ ﺎس ﻧﻈ ﺮیﻪ زﻣ ﺎن »آ ﺮوﻧﻮس« را آ ﻪ ﺏﻌﺪه ﺎ در‬

‫اﻧﺪیﺸﻪ یﻮﻧﺎﻧﻴﺎن ﻣﻘﺎم ارﺟﻤﻨﺪي یﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺏﻴﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫از ای ﻨﻜﻪ ﺏﮕﺬری ﻢ ﭘ ﺎرﻩ اي از ﻣ ﺘﻔﻜﺮان یﻮﻧ ﺎن از زرواﻧ ﻴﺎن‬
‫اﻗﺘ ﺒﺎس آ ﺮدﻧﺪ‪ .‬هﻤﭽ ﻨﺎﻧﻜﻪ ﭘ ﺎرﻩاي از »ﻓ ﺮق اﺳ ﻼﻣﻲ« ﻧ ﻴﺰ‬
‫»ﻋﻘ ﻴﺪﻩ ﻋﻮاﻟ ﻢ ﻣﺘﻌﺎﻗ ﺒﻪ« یﻌﻨ ﻲ »ﻋﻘ ﻴﺪﻩ ﺏ ﻪ رﺟﻌ ﺖ« را از ﺁﻧﻬ ﺎ‬
‫ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺴ ﺎﻧﻪ ﺁﻓﺮی ﻨﺶ و ه ﻨﮕﺎﻣﻪ ﭘﺪی ﺪ ﺁﻣ ﺪن ﺁﻓ ﺮیﺪﻩ و ﺁﻓ ﺮیﺪﮔﺎر در‬
‫ﺁﺋﻴ ﻦ زرواﻧ ﻴﺎن ﺏ ﻲ ﺷ ﺒﺎهﺖ ﺏ ﻪ ﺁﻓﺮی ﻨﺶ اﻧﺴ ﺎن وﻋﺼ ﻴﺎن اﺏﻠ ﻴﺲ‬
‫و هﺎﺏﻴﻞ و ﻗﺎﺏﻴﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫زرواﻧﻴﺎن ﻣﻲ ﮔﻮیﻨﺪ‪:‬‬
‫اﻧﮕ ﺎﻩ آ ﻪ ه ﻴﭻ ﭼ ﻴﺰ وﺟﻮدﻧﺪاﺷ ﺖ ﻧ ﻪ ﺁﺳ ﻤﺎﻧﻬﺎ و ﻧ ﻪ زﻣﻴ ﻦ و‬
‫ﻧ ﻪ هﻴﭽ ﻴﻚ از ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺕ ﻲ آ ﻪ در ﺁﺳ ﻤﺎﻧﻬﺎ و روي زﻣﻴﻨ ﻨﺪ‪ ،‬ﺕ ﻨﻬﺎ‬
‫ﻣﻮﺟ ﻮدي ﺏ ﻪ ﻧ ﺎم »زروان« وﺟ ﻮد داﺷ ﺖ‪ .‬ه ﺰار ﺳ ﺎل زروان‬
‫ﻓﺪی ﻪه ﺎ داد ﺕ ﺎ از او ﭘﺴ ﺮي ﺏﻮﺟ ﻮد ﺁی ﺪ و اورا »اورﻣ ﺰد« ﺏ ﻨﺎﻣﺪ‬
‫ﺕ ﺎ او ﺁﺳ ﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴ ﻦ و ﺁﻧﭽ ﻪ راآ ﻪ در ﺁﻧﻬ ﺎ اﺳ ﺖ ﺧﻠ ﻖ آ ﻨﺪ‪ .‬ﺏﻌ ﺪ‬
‫از ه ﺰار ﺳ ﺎل ﻧﺴ ﺒﺖ ﺏ ﻪ آﻮﺷﺸ ﻬﺎي ﺧ ﻮد ﺏ ﻪ ﺷ ﻚ اﻓ ﺘﺎد و ﭼﻨﻴ ﻦ‬
‫اﻧﺪیﺸ ﻴﺪ آ ﻪ ﺁی ﺎ ﭘ ﺲ از ای ﻦ هﻤ ﻪ ﻓﺪی ﻪه ﺎ ﭘﺴ ﺮي ﺏ ﻪ ﻧ ﺎم‬
‫»اورﻣ ﺰد« ﺧﻮاه ﻢ داﺷ ﺖ ی ﺎ ﺁﻧﻜ ﻪ رﻧﺠﻬ ﺎي ﻣ ﻦ ﺏ ﻲ ﺙﻤ ﺮ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﻣ ﺎﻧﺪ؟ در ﺁﻧﺤ ﺎل آ ﻪ ﺳ ﺮﮔﺮم ای ﻦ ﭘ ﻨﺪار ﺏ ﻮد اورﻣ ﺰد و اهﺮیﻤ ﻦ در‬
‫ﺷﻜﻢ او ﭘﻴﺪا ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اورﻣ ﺰد ﺏ ﻪ ﺟﻬ ﺖ ﻓﺪی ﻪهﺎی ﻲ آ ﻪ آ ﺮدﻩ ﺏ ﻮد و اهﺮیﻤ ﻦ ﺏ ﻪ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺕﺮدیﺪي آﻪ او را ﺣﺎﺹﻞ ﺷﺪﻩ ﺏﻮد ﺏﻮﺟﻮد ﺁﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼ ﻮن »زروان« از ای ﻦ ﺣ ﺎل ﺁﮔﻬ ﻲ یﺎﻓ ﺖ ﮔﻔ ﺖ‪ :‬از دو ﭘﺴ ﺮ‬
‫آ ﻪ در ﺷ ﻜﻢ ﻣ ﻦ اﺳ ﺖ ه ﺮآﺪام زودﺕ ﺮ ﺧ ﻮدرا ﺏ ﻪ ﻣ ﻦ ﻧﻤﺎی ﺎﻧﺪ‬
‫ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺟﻬﺎن ﺧﻮاهﺪ ﺏﻮد‪.‬‬
‫ﭼ ﻮن اورﻣ ﺰد از اﻧﺪیﺸ ﻪ ﭘ ﺪر ﺁﮔﻬ ﻲ یﺎﻓ ﺖ ﺏ ﺮادر ﺧ ﻮد‬
‫اهﺮیﻤ ﻦ را از ای ﻦ ﺣ ﺎل ﺏ ﺎ ﺧ ﺒﺮ ﺳ ﺎﺧﺖ وﺏ ﺪو ﮔﻔ ﺖ ‪ :‬ﭘ ﺪر ﻣ ﺎ‬
‫)زروان( ﭼﻨﻴ ﻦ اﻧﺪیﺸ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ه ﺮیﻚ از ﻣ ﺎ دو ﺕ ﻦ آ ﻪ زودﺕ ﺮ‬
‫ﺧﻮد را ﺏﻪ او ﺏﻨﻤﺎیﺎﻧﺪ ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﺧﻮاهﺪ ﺏﻮد‪.‬‬
 ‫‪29‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫اهﺮیﻤ ﻦ ﭼ ﻮن ای ﻦ ﺏﺸ ﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺷ ﻜﻢ »زروان« را ﺷ ﻜﺎﻓﺖ و‬

‫ﺏ ﺮاي ﻣﻌﺮﻓ ﻲ ﻧ ﺰد ﭘ ﺪر رﻓ ﺖ‪ .‬زروان اورا ﺏﺪی ﺪ ﻟﻜ ﻦ ﻧﺪاﻧﺴ ﺖ آ ﻪ‬
‫آﻴﺴﺖ و از او ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬آﻴﺴﺘﻲ؟‬
‫اهﺮیﻤﻦ در ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﭘﺴﺮ ﺕﻮام!‬
‫زروان ﺏ ﻪ او ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﭘﺴ ﺮ ﻣ ﻦ ﺏﻮی ﻲ دﻟ ﭙﺬیﺮ دارد و درﺧﺸ ﻨﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ اﻣﺎ ﺕﻮ ﺏﺪﺏﻮ و ﺕﺎریﻜﻲ‪.‬‬
‫در ﺁن ﺣ ﺎل آ ﻪ ﺁن دو ﺏ ﺎ یﻜﺪیﮕ ﺮ ﺳ ﺨﻦ ﻣ ﻲ ﮔﻔﺘ ﻨﺪ »اورﻣ ﺰد«‬
‫آ ﻪ در وﻗ ﺖ ﻣﻘ ﺮر ﺏ ﺎ ﺏﻮی ﻲ ﺧ ﻮش و درﺧﺸ ﻨﺪﮔﻲ ﺏﺪﻧ ﻴﺎ ﺁﻣ ﺪﻩ ﺏ ﻮد‬
‫ﻧ ﺰد »زروان« ﺁﻣ ﺪ و هﻤﭽ ﻨﺎﻧﻜﻪ زروان را ﭼﺸ ﻢ ﺏ ﺮاو اﻓ ﺘﺎد‬
‫داﻧﺴ ﺖ آ ﻪ او ﭘﺴ ﺮ وي اﺳ ﺖ‪ ،‬زی ﺮا ﺏ ﺮاي وي ﻓﺪی ﻪ ه ﺎ دادﻩ ﺏ ﻮد‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ دﺳ ﺘﻪ ﭼﻮﺏ ﻲ راآ ﻪ دردﺳ ﺖ داﺷ ﺖ و در ﺳﺘﺎیﺸ ﻬﺎ ﺏﻜ ﺎر‬
‫ﻣﻴﺒﺮد ﺏﻪ او اورﻣﺰد داد و ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫ﺕﺎآ ﻨﻮن ﻓﺪی ﻪهﺎی ﻲ در راﻩ ﺕ ﻮ دادﻩ ام و از ای ﻦ ه ﻨﮕﺎم ﺕ ﻮ ﺏ ﺎیﺪ‬
‫ﺏ ﺮاي ﻣ ﻦ ﻓﺪی ﻪ ده ﻲ و ﺁﻧﮕ ﺎﻩ آ ﻪ دﺳ ﺘﻪ ﭼ ﻮب را ﺏ ﺪو ﻣ ﻴﺪاد وي‬
‫را ﺕﻘﺪی ﺲ آ ﺮد در ای ﻦ ه ﻨﮕﺎم اهﺮیﻤ ﻦ ﻧ ﺰد زروان رﻓ ﺖ و ﺏ ﺪو‬
‫ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻣﮕ ﺮ ﺕ ﻮ ﻋﻬ ﺪﻩ ﻧﻜ ﺮدﻩ ﺏ ﻮدي آ ﻪ ه ﺮیﻚ از دو ﻓ ﺮزﻧﺪم آ ﻪ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺏﺎر ﻧﺰد ﻣﻦ ﺁیﺪ اورا ﺏﻪ ﭘﺎدﺷﺎهﻲ ﺏﺮﻣﻴﮕﺰیﻨﻢ؟‬
‫زروان ﺏﺮاي ﺁﻧﻜﻪ از ﻋﻬﺪ ﺧﻮد ﺏﺎزﻧﮕﺮدد ﺏﻪ اهﺮیﻤﻦ ﮔﻔﺖ؛‬
‫اي ﻣﻮﺟ ﻮد ﺧﺒﻴ ﺚ و ﺏﺪآ ﺎر! ﻧ ﻪ هﺰارﺳ ﺎل ﭘﺎدﺷ ﺎهﻲ ﺕ ﺮا‬
‫ﺧﻮاه ﺪ ﺏ ﻮد و ﺏﻌ ﺪ از ﺁن اورﻣ ﺰد و اهﺮیﻤ ﻦ ه ﺮیﻚ ﺷ ﺮوع ﺏ ﻪ‬
‫ﺧﻠ ﻖ ﻣﺨﻠﻮﻗ ﺎت ﺧ ﻮد آ ﺮدﻧﺪ و ه ﺮﭼﻪ اورﻣ ﺰد ﭘﺪی ﺪ ﺁورد ﺧ ﻮب و‬
‫راﺳﺖ ﺏﻮد و هﺮﭼﻪ اهﺮیﻤﻦ ﻣﻲ ﺁﻓﺮیﺪ ﺷﻮم و ﺳﺮآﺶ‪.‬‬
‫ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻼﺣﻈ ﻪ ﺷ ﺪ در ﺁﺋﻴ ﻦ زرواﻧ ﻲ آ ﻪ ﻣ ﺒﺪٌا واﺣ ﺪ اﺳ ﺖ‬
‫)زروان= زﻣ ﺎن ﻣﻄﻠ ﻖ ی ﺎ ﺏ ﻲ ﻧﻬﺎی ﺖ=‪ ( Zurvan‬اﻓﺴ ﺎﻧﻪ‬
‫ﺁﻓﺮی ﻨﺶ اﺏﻠ ﻴﺲ )ﺁﻓ ﺮیﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ ﻗ ﺒﻞ از ﺁدم!( و اﻧﺴ ﺎن ﺣﺘ ﻲ هﺎﺏ ﻴﻞ‬
‫و ﻗﺎﺏﻴﻞ در یﻚ ﺳﻨﺎریﻮ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و در اﺳ ﻼم ﻧ ﻴﺰ در ﭘ ﻲ ﺧﻮاﺳ ﺖ اﺏﻠ ﻴﺲ از ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺏ ﺮاي‬
‫ﻗ ﺪرت داﺷ ﺘﻦ ﺏﺮزﻣﻴ ﻦ! در ﭘ ﻲ ﻋ ﺪم ﭘﺬی ﺮش ﺳ ﺠﺪﻩ ﺏ ﺮ ﺁدم ای ﻦ‬
 ‫‪30‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﻣﻬﻠ ﺖ از ﺳ ﻮي ﺧ ﺪا ﺏ ﻪ اﺏﻠ ﻴﺲ دادﻩ ﻣ ﻲﺷ ﻮد آ ﻪ »اﻟ ﻲ ی ﻮم‬

‫اﻟﻮﻗﺖ اﻟﻤﻌﻠﻮم«‪.‬‬
‫اوﻟﻴ ﻦ ﺏ ﺎر ﻧ ﺎم »زروان« در ﺳ ﻨﮓ ﻧﻮﺷ ﺘﻪهﺎی ﻲ آ ﻪ در ﺏﻴ ﻦ‬
‫اﻟﻨﻬﺮی ﻦ )آﺸ ﻮر ﻋ ﺮاق( در ﺏﺨ ﺶ ﻧ ﻮذي ﺷ ﻤﺎﻟﻲ ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ ﺏﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪.‬‬
‫ای ﺰد زروان ﺏ ﻪ ﻋﻘ ﻴﺪﻩ »ﻩ‪ .‬د‪ .‬ری ﻨﮕﺮن «‪ Ringern‬و‬
‫»اﺳ ﺘﺮم«‪Strom‬ﻧ ﺰد ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﺏﺎﺧ ﺘﺮي ﻣ ﻮرد ﺕﻜ ﺮیﻢ ﺏ ﻮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪.‬در ﻣ ﺎﺧﺬ یﻮﻧﺎﻧ ﻲ ﻧ ﻴﺰ از »زروان« ﻣﻜ ﺮر ﻧ ﺎم ﺏ ﻪ ﻣ ﻴﺎن ﺁﻣ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻗ ﺪرت زروان ﺏ ﺎ ﮔ ﺮدش ﺁﺳ ﻤﺎﻧﻲ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﮕﻲ دارد…‬
‫زروان ﮔ ﺮدش ﺁﺳ ﻤﺎن را ﺕﻨﻈ ﻴﻢ و اﻧ ﺪازﻩﮔ ﻴﺮي ﻣﻴﻜ ﻨﺪ‪ .‬او ﻣﻘ ﺪم‬
‫ﺏ ﺮ هﻤ ﻪ ﭼ ﻴﺰ ای ﺰد ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺏ ﻨﺎ ﺏ ﺮ یﻜ ﻲ از اﺳ ﺎﻃﻴﺮ‬
‫ﻗﺪیﻤ ﻲ زروان داراي ﻣﻈﻬﺮی ﺖ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺏﻌﻀ ﻲ از‬
‫داﻧﺸ ﻤﻨﺪان ﺏ ﻪ ای ﻦ اﻋﺘ ﺒﺎر او را ﻣﻈﻬ ﺮ و ﻣﻔﻬ ﻮم ﺏ ﺎرداري‪،‬‬
‫وﻻدت؟ ﭘ ﻴﺮي و آﻬﻮﻟ ﺖ ﺟﻬ ﺎن و ﺏﺮﮔﺸ ﺖ ﺁن ﺏ ﻪ ﻋﻠ ﻢ ﺟ ﺎویﺪان‬
‫ﻣ ﻲداﻧ ﻨﺪ‪ .‬ﺏﺮﺧ ﻲ دیﮕ ﺮ ای ﻦ ﻣﻈﻬﺮی ﺖ را ﭼﻬ ﺎر ﻣ ﺮﺣﻠﻪ از‬
‫آﻮدآ ﻲ‪ ،‬ﻧﻮﺟﻮاﻧ ﻲ‪ ،‬ﺷ ﺒﺎب و ﭘ ﻴﺮي ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ اﻧ ﺪ‪ .‬ﮔﺮوه ﻲ دیﮕ ﺮ‬
‫زروان را ایﺰد زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻜﺎن‪ ،‬ﻋﻘﻞ و ﻧﻴﺮو ﻣﻲ داﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺏﻌﺪه ﺎ اﻧﺪیﺸ ﻪ زرواﻧ ﻲ ﺏ ﺮ اﺙ ﺮ ﺁﻣ ﻴﺰش ﺏ ﺎ »زردﺷﺘﻴﺴ ﻢ«‬
‫ﺕﺤﻮﻻﺕ ﻲ را در ﭘ ﻲ داﺷ ﺖ زی ﺮا ﺏ ﻨﺎ ﺏ ﺮ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ »ﺷﻬﺮﺳ ﺘﺎﻧﻲ«‬
‫»زرواﻧﻴﻪ« ﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻧ ﻮر اﺏ ﺪاع آ ﺮد اﺷﺨﺎﺹ ﻲ را از ﻧ ﻮر آ ﻪ هﻤ ﻪ اﻧﻬ ﺎ روﺣﺎﻧ ﻲ‬
‫و رﺏﺎﻧ ﻲ ﺏﻮدﻧ ﺪ و ﻟﻴﻜ ﻦ ﺷ ﺨﺺ اﻋﻈ ﻢ آ ﻪ ﻧ ﺎم او »زروان« اﺳ ﺖ‬
‫ﺷ ﻚ آ ﺮد در ﭼ ﻴﺰي از ﭼ ﻴﺰهﺎ و ﺏﺪی ﻦ ﺕﺮﺕﻴ ﺐ »زروان« ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ‬
‫ﻣﻨﺸﺎء وﺟﻮد ﻋﺎﻟﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺁیﻴﻦ زردﺷﺖ‬
‫»زردﺷ ﺖ ﺏ ﻦ ﭘ ﻮر و ﺷﺴ ﺐ« در زﻣ ﺎن »ﮔﺸﺘﺎﺳ ﺐ ﺏ ﻦ‬
‫ﻟﻬﺮاﺳ ﺐ« ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﻋﺠ ﻢ )ای ﺮان( ﻇﻬ ﻮر آ ﺮد‪ .‬ﭘ ﺪرش از‬
 ‫‪31‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺁذرﺏﺎیﺠ ﺎن )ﺁﺕﻮرﭘ ﺎت( و ﻣ ﺎدرش از ري و ﻧ ﺎم ﻣ ﺎدرش »دﻏ ﺬو«‬

‫ﺏﻮد‪.‬‬
‫زردﺷ ﺖ ﺏ ﺮ ﺁن اﺳ ﺖ آ ﻪ »ﻣﺮایﺸ ﺎن« را ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮان ﺏ ﻮد و‬
‫ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن و اول ایﺸ ﺎن »ﮔ ﻴﻮﻣﺮث« )آﻴﻮﻣﺮﺕ ﻦ ‪GyaMaretan‬‬
‫( ﺏ ﻮد‪ .‬و ﺏﻌ ﺪ از ﮔ ﻴﻮﻣﺮث‪» ،‬اوﺷ ﻬﻨﮓ ﺏ ﻦ ﻓ ﺮاوك « ﺏ ﻮد آ ﻪ د‬
‫ره ﻨﺪ ﺏ ﻮد و ﺁﻧﺠ ﺎ ﺏ ﻪ دﻋ ﻮت ﻣﺸ ﻐﻮل ﺏ ﻮد و ﺏﻌ ﺪ از وي‬
‫»ﺕﻬﻤ ﻮرث« )ﺕﺨﻤ ﻮاروپ( ﺏﻮدآ ﻪ در زﻣ ﺎن او »ﺹ ﺎﺏﻴﻪ« ﻇﺎه ﺮ‬
‫ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺳ ﺎل اول ﭘﺎدﺷ ﺎهﻲ او و ﺏﻌ ﺪ از ﺏ ﺮادرش »ﺟ ﻢ« و‬
‫ﺏﻌ ﺪ از ﺟ ﻢ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮان ﺏﻮدﻧ ﺪ و ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن و ازﺟﻤﻠ ﻪ ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن‪:‬‬
‫»ﻣ ﻨﻮﭼﻬﺮ« )ﻣ ﻨﻮش ﭼﻴ ﺘﻬﺮﻩ( ﺏ ﻮد آ ﻪ در ﺏ ﺎﺏﻞ ﻓ ﺮود ﺁﻣ ﺪ وﻋﻠ ﻢ‬
‫ﭘﺎدﺷ ﺎهﻲ ﺏ ﺮ اﻓﺮاﺷ ﺖ ای ﻨﺎن ﺏ ﺮﺁن ﺏ ﺎورﻧﺪ آ ﻪ ﻣﻮﺳ ﻲ در زﻣ ﺎن او‬
‫ﻇﺎه ﺮ ﺷ ﺪ‪» .‬زردﺷ ﺖ ﺣﻜ ﻴﻢ« ﺏ ﺮ ای ﻦ ﺏ ﺎور ﺏ ﻮد آ ﻪ ﺧ ﺪاي ﻋ ﺰ و‬
‫ﺟ ﻞ ه ﻨﮕﺎم ﺹ ﺤﻒ اوﻟ ﻲ و آ ﺘﺎب اﻋﻠ ﻲ از ﻣﻠﻜ ﻮت ﺧﻮی ﺶ ﺧﻠﻘ ﻲ‬
‫روﺣﺎﻧﻲ ﺁﻓﺮیﺪ‪.‬‬
‫ﺳ ﻪ ه ﺰار ﺳ ﺎل از ای ﻦ ﺁﻓﺮی ﻨﺶ ﮔﺪﺷ ﺖ‪ .‬ارادﻩ اﻟﻬ ﻲ ﺏ ﺮ ﺁن‬
‫رﻓ ﺖ آ ﻪ در ﺹ ﻮرت ﻧ ﻮر درﺧﺸ ﻨﺪﻩ ﺕﺮآﻴ ﺐ ﺹ ﻮرت اﻧﺴ ﺎن را‬
‫ﭘﺪی ﺪ ﺁورد و ﻣ ﺎﻩ و ﺳ ﺘﺎرﻩه ﺎ و زﻣﻴ ﻦ را ﺏﻴﺎﻓﺮی ﻨﺪ و ﺏﻨ ﻴﻪ ﺁدم ﺳ ﻪ‬
‫هﺰار ﺳﺎل ﺏﻴﺤﺮآﺖ ﺏﻮد‪.‬‬
‫ﺏﻌ ﺪ از ﺁن روح زردﺷ ﺖ را در درﺧﺘ ﻲ آ ﻪ در اﻋﻠ ﻲ ﻋﻠﻴﻴ ﻦ‬
‫ﺁﻓ ﺮیﺪﻩ ﺏ ﻮد ﻗ ﺮار داد وﻧﺸ ﻮ و ﻧﻤ ﻮ یﺎﻓ ﺖ ﺕ ﺎ ﺁﻧﻜ ﻪ ﺏ ﻪ ﺳ ﻲ ﺳ ﺎﻟﻲ‬
‫رﺳ ﻴﺪ ‪ .‬ﭘ ﺲ ﺣ ﻖ ﺕﻌﺎﻟ ﻲ اورا ﺏ ﻪ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮي ﺏﺴ ﻮي ﻣ ﺮدم ﻓﺮﺳ ﺘﺎد و‬
‫اورا دﻋ ﻮت ﻧﻤ ﻮد‪ ،‬ﮔﺸﺘﺎﺳ ﺐ راﺏ ﻪ دی ﻦ ﺧ ﻮد و او اﺟﺎﺏ ﺖ ﻧﻤ ﻮد‬
‫و دی ﻦ او ﻋ ﺒﺎدت ﺧ ﺪا ﺏ ﻮد و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧ ﻲ ﺷ ﻴﻄﺎن و »اﻣ ﺮ ﺏ ﻪ‬
‫ﻣﻌﺮوف « و »ﻧﻬﻲ از ﻣﻨﻜﺮ« و دور ﺏﻮدن از ﭘﻠﻴﺪیﻪ او ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻧ ﻮر و ﻇﻠﻤ ﺖ دو اﺹ ﻞ ﺿ ﺪیﻜﺪیﮕﺮﻧﺪ و هﻤﭽﻨﻴ ﻦ ی ﺰدان و‬
‫اهﺮیﻤ ﻦ و ای ﻦ ه ﺮدو ﻣ ﺒﺪٌا ﻣﻮﺟ ﻮدات ﻋﺎﻟﻤ ﻨﺪ… و ﺣ ﻖ ﺕﻌﺎﻟ ﻲ‬
‫ﺧ ﺎﻟﻖ ﻧ ﻮر و ﻇﻠﻤ ﺖ اﺳ ﺖ و ﻣ ﺒﺪٌا ﺁﻧﻬ ﺎ و او یﻜ ﻲ اﺳ ﺖ »ﻻ ﺷ ﺮیﻚ‬
‫ﻟ ﻪ« )اورا ﺷ ﺮیﻚ ﻧﻴﺴ ﺖ( ﺏ ﻲ ﺿ ﺪ‪ ،‬و ﺏ ﻲ ﻣ ﺜﻞ اﺳ ﺖ و روان‬
‫ﻧﻤ ﻴﺪارد آ ﻪ ﻇﻠﻤ ﺖ را ﺏﺴ ﻮي او ﻧﺴ ﺒﺖ آﻨ ﻨﺪ ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ زرواﻧ ﻴﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪..‬‬
‫و زردﺷ ﺖ را آﺘﺎﺏ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺁﻧ ﺮا »زﻧ ﺪ اوﺳ ﺘﺎ« ﮔﻮی ﻨﺪ و‬
‫ﺏﻌﻀ ﻲ ﮔﻮی ﻨﺪ ﺁن آ ﺘﺎب ﺏ ﺮوي ﻓ ﺮود ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺏﻌ ﺪ از ﺁن در‬
 ‫‪32‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﻣ ﻮارد ﺕﻜﻠ ﻴﻒ آ ﻪ ﺣ ﺮآﺎت اﻧﺴ ﺎن اﺳ ﺖ ﺳ ﺨﻦ ﮔ ﺰار ﺷ ﺪ وﺏ ﻪ ﺳ ﻪ‬

‫ﻗﺴﻢ ﺕﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫ﮔﻮیﺶ )ﮔﻔﺘﺎر ﻧﻴﻚ(‬ ‫‪-‬‬
‫ﻣﻨﺶ ) آﺮدار ﻧﻴﻚ(‬ ‫‪-‬‬
‫آﻨﺶ ) ﭘﻨﺪار ﻧﻴﻚ(‬ ‫‪-‬‬
‫زردﺷ ﺖ آ ﻪ در ﭘ ﻲ ه ﺰارﻩ اﻣ ﻴﺪ ﺏﺨﺸ ﻲ ﻧﺎﺟ ﻲ رس در‬
‫اﻧﺪیﺸ ﻪ ﭘﺎرﺳ ﻲ ﭘﺪی ﺪ ﺁﻣ ﺪﻩ ﺏ ﻮد ﻣ ﻲ ﺏﺎیﺴ ﺖ ﺏ ﺎ در ﻧﻈ ﺮ ﮔﺮﻓﺘ ﻦ‬
‫ﻧ ﻴﺎزهﺎي ﺟﺎﻣﻌ ﻪ و زﻣ ﺎن در ﺁﺋﻴ ﻨﻬﺎي آﻬ ﻦ‪ ،‬اﺟ ﺘﻬﺎد )ﻧﻮﭘ ﺮداري(‬
‫آ ﻨﺪ‪ ،‬یﻌﻨ ﻲ ﺏ ﺎ ﺏ ﺎور ﺏ ﻪ ﺏﻨ ﻴﺎدهﺎ و ﭘﺎی ﻪه ﺎي راﺳ ﺘﻴﻦ ﺁﻧﻬ ﺎ‪ ،‬در‬
‫ﺷﻴﻮﻩ ﻋﻤﻞ و ﭘﻴﺎم رﺳﺎﻧﻲ ﻧﻮ ﭘﺮدازي و اﻧﻘﻼب آﻨﺪ‪.‬‬
‫یﻜ ﻲ ﺏ ﻪ ای ﻦ دﻟ ﻴﻞ آ ﻪ ﻧﻈ ﺎم ﺕﻤ ﺪن و ﻣﺎﻟﻜﻴ ﺖ درده ﺎ و ﻧ ﻴﺎزهﺎي‬
‫ﺕ ﺎزﻩاي ﺏ ﻪ ﺟ ﺎن ﺏﺸ ﺮیﺖ ﻣ ﻴﺮیﺰد و ﺏﻌ ﺪ ﻣﺼ ﻠﺤﻴﻨﻲ را ﺏ ﻪ درﻣ ﺎن‬
‫آ ﺮدن ﻣ ﻲاﻧﮕ ﻴﺰد‪ .‬ای ﻨﻜﻪ آﻨﻔﻮﺳ ﻴﻮس‪ ،‬ﻻﺋﻮﺕﺴ ﻮ‪ ،‬ﺏ ﻮدا‪ ،‬زردﺷ ﺖ‪،‬‬
‫»ﺣﻜﻤ ﺎي ﺳ ﺒﻌﻪ« و ﻓﻼﺳ ﻔﻪ یﻮﻧ ﺎن هﻤ ﻪ دری ﻚ ﻋﺼ ﺮﻧﺪ ﺏ ﻪ هﻤﻴ ﻦ‬
‫دﻟ ﻴﻞ اﺳ ﺖ و زردﺷ ﺖ در ﺁن دورﻩ ﭘﺎﺳ ﺨﻲ ﺏ ﻮد ﺏ ﻪ درده ﺎ و‬
‫ﻧﻴﺎزهﺎي ﺕﺎزﻩ ایﺮاﻧﻲ‪.‬‬
‫ﺁﺋﻴ ﻦ زردﺷ ﺖ‪ ،‬ﻣﺬه ﺐ واﻗﻌﮕﺮای ﻲ و ﺧﺮدﮔﺮای ﻲ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﺏ ﺮﺧﻼف ﻣﺬه ﺐ یﻬ ﻮدا آ ﻪ ﺟﻬ ﺎن را رﻧ ﺞ ﻣ ﻲداﻧ ﺪ و زﻧﺪﮔ ﻲ را از‬
‫ی ﻚ ﻋﻨﺼ ﺮ ﺁﻧﻬ ﻢ رﻧ ﺞ ﻣ ﻲی ﺎﺏﺪ و ه ﺮ ﭘ ﻴﻮﻧﺪ و ﻧ ﻴﺎزي را ﻋ ﺎﻣﻞ ذﻟ ﺖ‬
‫و ﺏﺪﺏﺨﺘ ﻲ و رﻧ ﺞ و اﻧﺤﻄ ﺎط ﻣ ﻲﺷﻨﺎﺳ ﺪ و ﺟﻬ ﺎن و ﻃﺒﻴﻌ ﺖ و‬
‫اﻧﺴ ﺎن را ﺏ ﺎ ﻧﮕﺎه ﻲ ﺏﺪﺏﻴ ﻨﺎﻧﻪ ﻣ ﻲﺏﻴ ﻨﺪ‪ .‬ﺁﺋﻴ ﻦ زرﺕﺸ ﺖ‪ ،‬ﻣﺬه ﺐ‬
‫ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﻲ و واﻗﻌﮕﺮایﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آ ﺎرو ﺕﻮﻟ ﻴﺪ و آﺸ ﺎورزي را ﺏﺸ ﺪت ﺕﺸ ﻮیﻖ ﻣ ﻲآ ﻨﺪ و ﺏ ﺮایﺶ‬
‫ﺙﻮاﺏﻬ ﺎي ﻓ ﺮاوان ﻣ ﻲﺷ ﻤﺎرد‪ .‬زﻧﺪﮔ ﻲ و ازدواج و ﭘﺮداﺧﺘ ﻦ ﺏ ﻪ‬
‫هﻤﺴ ﺎیﮕﺎن را ارج ﻣ ﻴﮕﺬارد و اﺳﺎﺳ ٌﺎ اﺧﻼﻗ ﺶ ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس‬
‫رواﺏ ﻂ ﻋﻤﻠ ﻲ آﺸ ﺎورزي اﺳ ﺖ‪ .‬ﺏ ﺮﺧﻼف اﺧ ﻼق ﺏﻮدای ﻲ آ ﻪ ﺏ ﺮ‬
‫اﺳ ﺎس ﻧﻔ ﻲ زﻧﺪﮔﺎﻧ ﻲ ﻣ ﺎدي و ﭘﺮداﺧﺘ ﻦ ﺏ ﻪ درونﮔﺮای ﻲ و »ﻧﻘ ﺐ‬
‫زدن از درون« ﺏ ﻪ ﻣ ﺎوراء اﻟﻄﺒ ﻴﻌﻪ اﺳ ﺘﻮار اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺏ ﻪ روح‬
‫ﻣﺬهﺐ زردﺷﺖ رﺁﻟﻴﺴﺘﻲ ﺷﺪیﺪ ﺣﺎآﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪33‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﻣﻬﺪویﺖ – ﭘﻞ ﺹﺮاط‬
‫و ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ در ﺁﺋﻴﻦ زردﺷﺖ‬
‫ﻣﻬﺪویﺖ‬

‫ﻣﻬﺪویﺖ‬
‫در ﺁﺋﻴ ﻦ زردﺷ ﺖ ﭼ ﻮن ﺁﺋﻴ ﻦ ﻣﻴ ﺘﺮا و ﻣﻬ ﺮ ﺏ ﺎور ﺏ ﻪ »ﻧﺎﺟ ﻲ«‬
‫و »ﻣﻬ ﺪي« )ﺳﻮﺷ ﻴﺎﻧﺖ( و ﻓﺮﺷ ﺘﻪاي راﺏ ﻂ ﺏﻴ ﻦ ﺧ ﺪا و ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ‪،‬‬
‫ﺟﺒﺮﺋ ﻴﻞ و ﭘ ﻞ ﺹ ﺮاط وﺟ ﻮد دارد )یﻌﻨ ﻲ ﺏ ﺮ ﮔﺮﻓ ﺘﻪ ا ز اﻓﻜ ﺎر آﻬ ﻦ‬
‫ای ﺮان اﺳ ﺖ( آ ﻪ ای ﻦ ﺏﺎوره ﺎ در ﺏﺴ ﻴﺎري از ﻣﺬاه ﺐ و ﻓ ﺮﻗﻪ ه ﺎي‬
‫اﺳ ﻼﻣﻲ )و یﻬﻮدی ﺖ و ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺖ( ﻧ ﻴﺰ وارد و هﻤﭽ ﻨﺎن ﻣ ﺎﻧﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻬ ﺪي و ﻧﺎﺟ ﻲ در ﺁﺋﻴ ﻦ زردﺷ ﺖ ﺏ ﺎ ﻧ ﺎم »ﺳﻮﺷ ﻴﺎﻧﺖ« ﺁﻣ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ﺳﻮﺷ ﻴﺎﻧﺖ ﺏ ﻪ ﻣﻌﻨ ﻲ رهﺎﻧ ﻨﺪﻩ و ﻧ ﺎم ﺳ ﻪ ﺕ ﻦ از واﭘﺴ ﻴﻦ ‪:‬‬
‫یﻜ ﻢ‪ -‬دوم‪ -‬ﺳ ﻮم – ﭘ ﺲ از زردﺷ ﺖ از ﺕﺨﻤ ﻪ وي ﺏ ﻪ ﺟﻬ ﺎن‬
‫ﺧﻮاهﻨﺪ ﺏﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬
‫و ﻋﺠﻴ ﺐ آ ﻪ در ﺁﺋﻴ ﻦ زردﺷ ﺖ ﭼ ﻮن ادی ﺎن اﺏﺮاهﻴﻤ ﻲ آ ﻪ‬
‫ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮان )ﻣﻮﺳ ﻲ –ﻋﻴﺴ ﻲ – ﻣﺤﻤ ﺪ( از ﺕﺨﻤ ﻪ اﺏﺮاه ﻴﻢ‬
‫هﺴ ﺘﻨﺪ و »ﻣﻬ ﺪي« ﻧ ﻴﺰ از ﻧﺴ ﻞ ﻣﺤﻤ ﺪ )ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ اﺳ ﻼم( ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﺏ ﻮد‪ .‬ﺳﻮﺷ ﻴﺎﻧﺖ ه ﺎ )ﭘ ﻴﺎم ﺁوران و ﻣﻬﺪی ﺎن ﺏﻌ ﺪ از زردﺷ ﺖ( ﻧ ﻴﺰ‬
‫از ﺕﺨﻤﻪ او ﺧﻮاهﻨﺪ ﺏﻮد!‬

‫ﺟﺒﺮاﺋﻴﻞ ‪ -‬ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﺧﺪا‪ ،‬رﺳﻮل ﺧﺪا‬

‫ﺟﺒﺮاﺋ ﻴﻞ آ ﻪ آﻠﻤ ﻪاي ﻋ ﺒﺮي اﺳ ﺖ ﺏﻤﻌ ﻨﺎي ﻓﺮﺳ ﺘﺎدﻩ و رﺳ ﻮل‬
‫ﺧﺪاﺳﺖ آﻪ در زﺏﺎن ﭘﺎرﺳﻲ ﺳﺮوش ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔ ﺮ ﻣ ﺮد ﻧ ﻴﺮﻧﮓ ﺏ ﺎز ﺏﺪآ ﻨﺶ ﭘ ﻴﺶ ﺁی ﺪ‪» ،‬ﻣﻬ ﺮ« دارﻧ ﺪﻩ‬
‫دﺷ ﺘﻬﺎي ﻓ ﺮاخ‪ ،‬ﺏ ﺎ ﮔﺎﻣﻬ ﺎي ﺕ ﻨﺪ ﮔ ﺮدوﻧﻪ ﺕ ﻨﺪرو ﺧﻮی ﺶ را‬
 ‫‪34‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺷ ﺘﺎﺏﺎن ﺳ ﺎزد و »ﺳ ﺮوش« ﭘ ﺎك و ﺕﻮاﻧ ﺎ و »ﻧﺮیﻮﺳ ﻨﮓ« ﭼﺴ ﺖ‬

‫و ﭼﺎﻻك ﻧﻴﺰ هﻤﮕﺎم وي ﺷﻮﻧﺪ‪..‬‬
‫در ای ﻦ ﻣﺘ ﻦ اوﺳ ﺘﺎ‪» ،‬ﻧﺮیﻮﺳ ﻨﮓ« و ﺳ ﺮوش هﻤ ﺎن ﻓﺮﺷ ﺘﻪ‬
‫ایﺴ ﺖ آ ﻪ ﭘ ﻴﻚ و ﭘ ﻴﺎم ﺁور اهﻮراﻣ ﺰدا ﺏﺸ ﻤﺎر ﻣ ﻴﺂیﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧ ﻨﺪ‬
‫ﺟﺒﺮﺋ ﻴﻞ در اﺳ ﻼم ﻧ ﺎم ﺧ ﺎص ﻧﺮﺳ ﻲ در ﻓﺎرﺳ ﻲ از ﻧ ﺎم هﻤﻴ ﻦ‬
‫ﻓﺮﺷ ﺘﻪ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺳ ﺮوش ﻧ ﻴﺮ ﭘ ﻴﺎم ﺁور ﺧﺪاوﻧﺪﮔ ﺎر اﺳ ﺖ‪ .‬اﻣ ﺎ‬
‫ﻧ ﻪ ﻓﻘ ﻂ ﺏ ﺮاي زردﺷ ﺖ او ﺏ ﺮاي رهﺎﻧ ﻴﺪن اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎ از دام اهﺮیﻤ ﻦ‬
‫و ﺏﺪي زﺷﺘﻜﺎر ‪.‬هﻤﮕﺎم ﺏﺎ ﻣﻬﺮ ﺏﻪ یﺎري ﻣﺮدم ﻣﻲ ﺁیﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻞ ﺹﺮاط‬
‫در اوﺳ ﺘﺎ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪» :‬ﻣ ﻦ ﺏ ﺎ هﻤ ﻪ ﺁن آﺴ ﺎﻧﻴﻜﻪ ﺏ ﻪ ﻧ ﻴﺎیﺶ‬
‫ﺕﻮ ﺏﺮﮔﻤﺎرم از ﭘﻞ ﭼﻴﻨﻮت ﺧﻮاهﻢ ﮔﺬﺷﺖ«‬
‫ﭼﻴ ﻨﻮت )‪ (Cinvat‬در ﻟﻐ ﺖ ﺏﻤﻌﻨ ﻲ ﺁزﻣﺎی ﻨﺪﻩ و ﺏﺎزﺷﻨﺎﺳ ﻨﺪﻩ‬
‫و در اﺹ ﻄﻼح ﺁﺋﻴ ﻦ زردﺷ ﺖ ﻧ ﺎم ﭘﻠ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ روان ﮔﺬﺷ ﺘﮕﺎن‬
‫ﭘ ﺲ از ﻣ ﺮگ از روي ﺁن ﻣ ﻲ ﮔﺬرﻧ ﺪ‪ .‬ای ﻦ ﭘ ﻞ آ ﻪ از ﻣ ﻮ ﺏﺎریﻜ ﺘﺮ‬
‫و از ﺷﻤﺸ ﻴﺮ ﺕ ﻴﺰﺕﺮ ﻣ ﻲ ﺏﺎﺷ ﺪ ﺕﺸ ﺒﻴﻬﻲ اﺳ ﺖ ﺏ ﻪ ﺣﺴ ﺎس ﺏ ﻮدن‬
‫ﻣﺮزﻣ ﻴﺎن ﻧﻴﻜ ﻲ و ﺏ ﺪي‪ ،‬اهﻮراﻣ ﺰدا و اهﺮیﻤ ﻦ و ﭘﺎآ ﻲ و ﭘﻠ ﻴﺪي‬
‫…‬
‫زردﺷﺖ ﺿﺪ ﻃﺒﻘﻪ دیﻨﺪار‬
‫هﺠ ﻮم و ﺣﻤﻠ ﻪ اﺳﺎﺳ ﻲ زردﺷ ﺖ ﻣ ﺘﻮﺟﻪ روﺣﺎﻧ ﻴﺎن اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫وي از ﺁﻧﻬ ﺎ ﺏ ﺎ ﻋ ﻨﻮان دی ﻮ ی ﺎد ﻣ ﻲآ ﻨﺪ و در اآ ﺜﺮ ﻧﻴﺎیﺸ ﻬﺎ و‬
‫ﭘﻴﺎﻣﻬﺎیﺶ ﺣﻴﻠﻪ ﮔﺮي ﺁﻧﺎن را رﺳﻮا ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫»دی ﻮ« در اﺹ ﻞ ﺏﻤﻌﻨ ﻲ ﺧﺪاوﻧ ﺪ و ﭘ ﺮوردﮔﺎر اﺳ ﺖ اﻣ ﺎ‬
‫زردﺷ ﺖ ﮔ ﺮوﻩ ﺧﺪاوﻧ ﺪان ﺁریﺎی ﻲ ﭘ ﻴﺶ از ﺧ ﻮد راآ ﻪ ﺁﺋﻴﻨﺸ ﺎن ﺏ ﺎ‬
‫ﺁﺋﻴ ﻦ وي ﻧﺎﺳ ﺎزﮔﺎر ﺏ ﻮد را »دی ﻮ« ﺧﻮاﻧ ﺪ و از ﭘ ﻴﺮوان اهﺮیﻤ ﻦ‬
‫ﺏﺸﻤﺎر ﺁورد‪.‬‬
‫زردﺷ ﺖ اﺣ ﻴﺎﻧﺎ از اﻣﺎﻣ ﺎن و ﻣ ﺮاﺟﻊ ﺕﻘﻠ ﻴﺪ ادی ﺎن ﭘﻴﺸ ﻴﻦ‬
‫ﺧﻮی ﺶ ﺏﻌ ﻨﻮان دی ﻮان ی ﺎ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ دروغ ﭘﺮﺳ ﺘﺎن ی ﺎد ﻣﻴﻜ ﻨﺪ آ ﻪ از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ »ﮔﻴﺮهﻢ« )‪ (Graham‬اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪35‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫»اي »اه ﻮرا« هﺮﭼ ﻨﺪ »ﮔ ﻴﺮهﻢ« از ﺏﺴ ﻴﺎري ﮔ ﻨﺎﻩ ﺏﻠ ﻨﺪ ﺁوازﻩ‬

‫ﮔ ﺮدیﺪ‪ ،‬ﺕ ﻮ ﭘ ﺎداش و ﭘﺎداﻓ ﺮﻩ ه ﺮآﺲ را ﺏ ﻪ ی ﺎدداري و ﺏ ﺎ ﺏﻬﺘﺮی ﻦ‬
‫ﻣﻨﺶ از ﺁن ﺁﮔﺎهﻲ‪«.‬‬
‫»اي »دی ﻮان«‪ ،‬روﺣﺎﻧ ﻴﻮن ‪ ،‬ﺷ ﻤﺎ ﺏ ﺎ اﻧﺪیﺸ ﻪ و ﮔﻔ ﺘﺎر‬
‫آ ﺮدار زﺷ ﺖ و ﺕ ﺒﺎﻩ آﻨ ﻨﺪﻩاي آ ﻪ اهﺮیﻤ ﻦ ﺏ ﻪ ﺷ ﻤﺎ و ﭘ ﻴﺮوان‬
‫دروغ ﺁﻣﻮﺧ ﺖ ﻣ ﺮدم را از زﻧﺪﮔ ﻲ ﺧ ﻮب و ﺟﺎوداﻧ ﻲ ﮔﻤ ﺮاﻩ‬
‫ﻣﻴﻜﻨﻴﺪ و ﻓﺮیﺐ ﻣﻴﺪهﻴﺪ‪« .‬‬
‫ﺏﺮﺧ ﻲ از »ﮔﺎﺕﺎه ﺎي اوﺳ ﺘﺎ« ﺷ ﺒﺎهﺖ و هﻤﺴ ﺎﻧﻲ ﻋﺠﻴﺒ ﻲ ﺏ ﻪ‬
‫ﺁی ﺎت ﻗ ﺮﺁن دارد ه ﻢ در ﻣﻌﻨ ﻲ و ه ﻢ در ﻣﺤ ﺘﻮا! در ﻣ ﻮرد‬
‫ﺁﻓﺮی ﻨﺶ اﻧﺴ ﺎن و دﻣ ﻴﺪن روح ﺧﺪاوﻧ ﺪي در آﺎﻟ ﺒﺪ اﻧﺴ ﺎن )ﺁی ﻪ‬
‫‪ 29‬از ﺳﻮرﻩ ‪(15‬‬
‫در ﮔﺎﺙﺎه ﺎ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪» :‬ﺁﻧﮕ ﺎﻩ آ ﻪ ﺕ ﻮ در ﺁﻏ ﺎز ﺟﻬ ﺎن روان‬
‫ﻣ ﺎ را ﺁﻓ ﺮیﺪي و از ﻣ ﻨﺶ ﺧﻮی ﺶ ﺏ ﻪ ﻣ ﺎ ﺧ ﺮد ﺏﺨﺸ ﻴﺪي‪ ،‬اﻧﮕ ﺎﻩ آ ﻪ‬
‫ﺟ ﺎن در آﺎﻟ ﺒﺪ ﻣ ﺎ دﻣ ﻴﺪي‪ ،‬ﺁﻧﮕ ﺎﻩ آ ﻪ ﭘ ﻴﺎم ای ﺰدي و آ ﺮدار ﻧ ﻴﻚ ﺏ ﻪ‬
‫ﻣﺎ ﻧﻤﻮدي ﺕﺎ هﺮآﺲ ﺁزاداﻧﻪ ﺁﺋﻴﻦ ﭘﺬیﺮد‪.«.‬‬
‫و ی ﺎ ﺁﻧﮕ ﺎﻩ آ ﻪ ﻗ ﺮﺁن ﻣ ﻴﮕﻮیﺪ‪ :‬روﺣﺎﻧ ﻴﺎن و ﺁﺧﻮﻧﺪه ﺎ )اﺣ ﺒﺎر‬
‫و ره ﺒﺎن( را ﺏ ﻪ ﭘ ﺮوردﮔﺎري و اﻣﺎﻣ ﻲ ﺏﺮﮔ ﺰیﺪﻧﺪ وی ﺎ ﺁن‬
‫روﺣﺎﻧﻴﻮﻧ ﻲ آ ﻪ داراﺋ ﻴﻬﺎي ﻣ ﺮدم را ﺏ ﻪ ﻧ ﺎﺣﻖ ﻣ ﻴﺨﻮرﻧﺪ و … آ ﻪ‬
‫درﺏﺨﺶ ﮔﺎﺙﺎهﺎي اوﺳﺘﺎ ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»اي ﺁه ﻮرا از ﺕ ﻮ ﻣﻴﭙﺮﺳ ﻢ ﭘﺎداﻓ ﺮﻩ ﺁن ﺏﺪآﻨﺸ ﻲ آ ﻪ ﻣﺎی ﻪ‬
‫زﻧﺪﮔ ﻲ ﺧﻮی ﺶ را ﺟ ﺰ ﺏ ﻪ ﺁزار آﺸ ﺎورزان درﺳ ﺖ آ ﺮدار و‬
‫ﭼﺎرﭘﺎیﺎن ﺏﺪﺳﺖ ﻧﻴﺎورد ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫»زردﺷ ﺖ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ اﻗﺸ ﺎر ﺟﺎﻣﻌ ﻪ را در اﺏ ﺘﺪاي ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮاش‬
‫ﺧﻄ ﺎب آ ﺮدﻩ و ﺁﻧﺎﻧ ﺮا ﺏ ﻪ ﻣ ﻨﺶ – آ ﻨﺶ‪ -‬ﮔﻮی ﺶ ﻧ ﻴﻚ‬
‫ﻓﺮاﻣﻴﺨﻮاﻧﺪ‪«.‬‬
‫»اي ﺁزادﮔ ﺎن! اي ﺏﺮزیﮕ ﺮان! اي ﭘﻴﺸ ﻮایﺎن )اﻣﺎﻣ ﺎن و‬
‫ﻣ ﺮاﺟﻊ ﺕﻘﻠ ﻴﺪ( ! اي دی ﻮان )روﺣﺎﻧ ﻴﻮن( ﺏ ﺮاي ﺧﺸ ﻨﻮدي »ﻣ ﺰدا‬
‫اه ﻮرا«ﺏ ﺎیﺪ ﺏ ﻪ ﮔﻔ ﺘﺎر و ﺁﻣ ﻮزش ﻣ ﻦ ﮔ ﻮش ﻓﺮاده ﻴﺪ و ﻓﺮﻣﺎﻧ ﺒﺮ‬
‫ﺏﺎﺷﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗ ﺮﺁن ه ﻢ ﺏﺎره ﺎ ﺕﺎآ ﻴﺪ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﻤ ﻮارﻩ‬
‫ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮان ﻣ ﻮرد رﺷ ﻚ و ﺣﺴ ﺪ ﻓﺮی ﺒﻜﺎران و زورﻣ ﻨﺪان و‬
 ‫‪36‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺙﺮوﺕﻤ ﻨﺪان واﻗ ﻊ ﻣﻴﺸ ﻮﻧﺪو ﺁﻧ ﺎن اوﻟﻴ ﻦ آﺴ ﺎﻧﻲ هﺴ ﺘﻨﺪ آ ﻪ‬

‫ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮان را ﺕﻜﺬی ﺐ ﻣ ﻲآﻨ ﻨﺪ‪ .‬زردﺷ ﺖ از دﺳ ﺖ و آﻴ ﻨﻪ ای ﻨﺎن ﺏ ﻪ‬
‫ﺧ ﺪا ﭘ ﻨﺎﻩ ﻣﻴ ﺒﺮد‪) .‬اﻟﺒ ﺘﻪ ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ در آ ﺘﺎب‪ -‬ﻗ ﺮﺁن ﺳ ﺮودﻩ اي ﺏ ﻪ‬
‫ﺳ ﺒﻚ ﭘﺎرﺳ ﻲ ‪ -‬ﻧﻮﺷ ﺘﻴﻢ‪ – .‬اﺳ ﻼم ﺏﺮﮔﺮﻓ ﺘﻪ ه ﺎي ﺏﺴ ﻴﺎري از‬
‫اوﺳ ﺘﺎ دارد و ﺣﺘ ﻲ واژﻩ ه ﺎي ﭘﺎرﺳ ﻲ ﺏﺴ ﻴﺎري در ﻗ ﺮﺁن اﺳ ﺖ‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺁیﻪ آﻮر و‪(...‬‬
‫»اي ﺏﻬﻤ ﻦ ! ﻣ ﺮا از ﺏﻬﺘﺮی ﻦ ﭘﺎداﺷ ﻲ آ ﻪ از دی ﻦ راﺳ ﺘﻴﻦ ﺏ ﻪ‬
‫ﻣ ﻦ ﺧﻮاه ﻴﺪ داد اﮔ ﺎﻩ ﺳ ﺎز ﺕ ﺎ دری ﺎﺏﻢ و ﺏ ﻪ ی ﺎد ﺳ ﭙﺎرم آ ﻪ ﭼ ﺮا ﺏ ﻪ‬
‫ﻣﻦ رﺷﻚ ﻣﻲﺏﺮﻧﺪ!«‬
‫زردﺷﺖ ﺣﺎﻣﻲ زﺣﺘﻤﻜﺸﺎن‬
‫ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ زردﺷ ﺖ در ﻧﺰدیﻜ ﻲ »ﺳ ﻐﺪ« ﺏ ﻪ زﻣﻴ ﻨﺪاري و‬
‫ﭘ ﺮورش اﺳ ﺒﺎن و داﻣ ﺪاري اﺷ ﺘﻐﺎل داﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ زردﺷ ﺖ از‬
‫آﻮدآ ﻲ ﺏﻴﺸ ﺘﺮ ﺏ ﻪ ﺧﻮاﻧ ﺪن و ﻧﻮﺷ ﺘﻦ آ ﺘﺎﺏﻬﺎ و ﺏﻌﺪه ﺎ ﺏ ﻪ ﺕﻔﻜ ﺮ و‬
‫اﻧﺪیﺸ ﻤﻨﺪي ﮔ ﺮایﺶ داﺷ ﺘﻪ‪ ،‬ﻟ ﺬا ﭘ ﺪرش‪» ..‬ﭘﻮرویﺸ ﺐ« و‬
‫ﻣ ﺎدرش »دﻏ ﺪو« اور ا ﺏ ﻪ اﺳ ﺘﺎدي ﺏ ﻨﺎم »ﺏﺮزی ﻦ آ ﻮرش« ﻣ ﻲ‬
‫ﺳﭙﺎرﻧﺪ آﻪ ﺧﻮاﻧﺪن و ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺏﻴﺎﻣﻮزد‪.‬‬
‫از ﺷ ﺎﻧﺰدﻩ ﺳ ﺎﻟﮕﻲ زردﺷ ﺖ ﻧﺴ ﺒﺖ ﺏ ﻪ ﺳ ﺮایﻦ ﻗ ﺒﺎیﻞ‬
‫)ﮔ ﺮﭘﺎﻧﻬﺎ( و ﺣﻜﻤ ﺮاﻧﺎن ﺁن ﺹ ﻔﺤﺎت ﺏ ﻨﺎم »ﮔ ﻮي« )آ ﻲ( آ ﻪ ﺏ ﻪ‬
‫آﺸ ﺎورزان ﺳ ﺘﻢ ﻣ ﻴﻜﺮدﻧﺪ و ﮔ ﺎوان ﺏﺴ ﻴﺎري ﺏ ﻪ رﺳ ﻢ ﻧ ﺜﺎر ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ‬
‫ﻣ ﻲآﺸ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻐﻤ ﻪ ﻣﺨ ﺎﻟﻒ ﺳ ﺎز ﻣ ﻲآ ﻨﺪو ﮔ ﺎوان و اﺳ ﺒﺎن را‬
‫ﺁﻓ ﺮیﺪﮔﺎن داﻧ ﺎ )اهﻮراﻣ ﺰدا( ﻣ ﻴﺨﻮاﻧﺪو آﺸ ﺘﺎر آﻨ ﻨﺪﮔﺎن ﺁﻧﻬ ﺎ و‬
‫ﺳ ﺘﻤﮕﺮان ﺏ ﻪ آﺸ ﺎورزان و داﻣ ﺪاران را دﺳ ﺘﻴﺎران ﺏﺪﻣ ﻨﺶ و‬
‫ﭘﻠﻴﺪ )اﻧﮕﺮاﻣﻨﻴﺌﻦ یﻮ‪ -‬اهﺮیﻤﻦ( ﻣﻴﻨﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫زردﺷ ﺖ در ﺏﻴﺴ ﺖ ﺳ ﺎﻟﮕﻲ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ﺧ ﻮد را ﺕ ﺮك آ ﺮدﻩ و‬
‫ﺏ ﺮاي ﺕﻔﻜ ﺮ در آﻮهﺴ ﺎران ﻣ ﻨﺰوي ﺷ ﺪﻩ و از ﺕﻤ ﺎم ﺁﻧﭽ ﻪ آ ﻪ‬
‫ﭘ ﺪرش ﺧﻮاﺳ ﺖ ﺏ ﻪ او ﺏﺒﺨﺸ ﺪ ﻓﻘ ﻂ آﺸ ﺘﻲ دوال آﻤ ﺮ ﺁریﺎی ﻲ را‬
‫ﭘﺬیﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫آﺸ ﺘﻲ از واژﻩ ﭘﻬﻠ ﻮي آﺴ ﺖ ﺏ ﻪ ﻣﻌﻨ ﻲ »ﭘﻬﻠ ﻮ«‪» ،‬ﺟﺎﻧ ﺐ« و‬
‫»ﺳ ﺎﺣﻞ« ‪ ،‬دواﻟ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ زردﺷ ﺘﻴﺎن ﺏ ﻪ ﻧﺸ ﺎﻧﻪ ﭘ ﻨﺪار‪ ،‬ﮔﻔ ﺘﺎر و‬
‫آ ﺮدار ﻧ ﻴﻚ از ﺳ ﻦ ﺏﻠ ﻮغ ﺕ ﺎ ﭘﺎی ﺎن زﻧﺪﮔ ﻲ ﺳ ﻪ ﺏ ﺎر دور آﻤ ﺮ ﻣ ﻲ‬
‫ﭘﻴﭽﻴﻨﺪ‬
 ‫‪37‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺁﺋﻴ ﻦ زرﺕﺸ ﺖ دریﺎی ﻲ از ﻣﻌﻨﻮی ﺖ‪ ،‬اﻧﺴ ﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺁﺋﻴ ﻦ ﺏﻬﺰیﺴ ﺘﻲ‬

‫و ﻧﻴﻜﻮآﺎري و دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺳ ﺨﻦ ﺁﻏﺎزی ﻦ ﮔﻔ ﺘﻪ ﺷ ﺪ ای ﻦ ﺁﺋﻴ ﻦ ﺏ ﻪ ﺟ ﺰ در‬
‫ای ﺮان‪ ،‬ﻣ ﻮرد ﺏﻬ ﺮﻩ ﺏ ﺮداري اﻧﺪیﺸ ﻤﻨﺪان و ﻓﻼﺳ ﻔﻪ ﺏ ﺰرگ ﻧ ﻴﺰ‬
‫ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓ ﺖ و ﻓﻠﺴ ﻔﻪ ﻣ ﺜﻠﻬﺎي اﻓﻼﻃﻮﻧ ﻲ از ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﭘﺪی ﺪﻩ ه ﺎي‬
‫ﺁن ﻣﻲ ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺁﺋﻴ ﻦ زردﺷ ﺖ آ ﻪ دی ﻦ ﺏﻬ ﻲ ﻧ ﻴﺰ ﺏ ﺪان ﮔﻔ ﺘﻪ اﻧ ﺪ ﻣ ﻮرد ﭘﺬی ﺮش‬
‫ﮔﺸﺘﺎﺳ ﺐ در ﺏﻠ ﺦ واﻗ ﻊ ﺷ ﺪ و ای ﻦ ﺁﺋﻴ ﻦ ﺟﺪی ﺪ ﺕﻮاﻧﺴ ﺖ ﻧﻈ ﻢ و‬
‫ﺕﺤ ﻮل ﻧﻮیﻨ ﻲ در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺁن زﻣ ﺎن ﭘﺪی ﺪ ﺁورد و از ﺳ ﻮیﻲ ﺏ ﻪ‬
‫اﺳ ﺘﻘﻼل ای ﺮان ﻧ ﻴﺰ ﺧﺪﻣ ﺖ ﺏﺰرﮔ ﻲ آ ﺮد‪ ،‬زی ﺮا ﮔﺸﺎﺳ ﺐ آ ﻪ ﻣ ﺘﻌﻬﺪ‬
‫ﺏ ﻮد ﺕ ﺎ هﺮﺳ ﺎل ﺏ ﻪ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﺕ ﻮران ﺧ ﺮاج هﻨﮕﻔﺘ ﻲ ﺏ ﭙﺮدازد‪ ،‬ﺏ ﻪ‬
‫ﺕﻮﺹ ﻴﻪ زردﺷ ﺖ از ای ﻨﻜﺎر ﺧ ﻮدداري آ ﺮد و ای ﻦ ﺧ ﻮد ﻣﻮﺟ ﺐ‬
‫ﺟ ﻨﮓ ﺏﻴ ﻦ دو ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﺷ ﺪ و ﺏ ﻪ ﮔﻔ ﺘﻪ اي زردﺷ ﺖ آ ﻪ ﻣ ﺎیﻞ ﺏ ﻪ‬
‫ﻧﺸ ﺮ ﺁﺋﻴ ﻦ ﺏﻬ ﻲ در ﺳﺮﺕﺎﺳ ﺮ ﮔﻴﺘ ﻲ ﺏ ﻮد ﺧ ﻮد ﻧ ﻴﺰ از ﺟ ﻨﮓ ﺏ ﺎ‬
‫ﺕﻮراﻧ ﻴﺎن اﺳ ﺘﻘﺒﺎل آ ﺮد و وي ﺷﺨﺼ ﺎ در ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺟ ﻨﮕﻬﺎ ﺷ ﺮآﺖ‬
‫ﻧﻤ ﻮد و در ﭘﺎی ﺎن زردﺷ ﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ ﺏ ﺰرگ ایﺮاﻧ ﻲ در هﺠ ﻮم‬
‫ﺕﻮراﻧﻴﺎن ﺏﻪ ﺏﻠﺦ در ﭘﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ دﻟﻴﺮاﻧﻪ آﺸﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫ﻗ ﺮﺁن ﻧ ﻴﺰ ﺁﺋﻴ ﻦ ﺏﻬ ﻲ را ﺏ ﻪ رﺳ ﻤﻴﺖ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ و ﺁن را ﺟ ﺰو‬
‫ادی ﺎن ﺁﺳ ﻤﺎﻧﻲ و ﭘ ﻴﺮواﻧﺶ را اه ﻞ آ ﺘﺎب داﻧﺴ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪) .‬ﺳ ﻮرﻩ‬
‫‪ 22‬ﺁیﻪ ‪(17‬‬
‫از ﺟﻤﻠ ﻪ آﺎره ﺎي ﻧﺎﺷﺎیﺴ ﺘﻪ ادی ﺎن ﭘﻴﺸ ﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺴ ﺌﻠﻪ ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ‬
‫ﻧﻤ ﻮدن ﺣ ﻴﻮاﻧﺎت ﺏ ﻪ وی ﮋﻩ ﮔ ﺎوان ﺏ ﻮد آ ﻪ زردﺷ ﺖ ای ﻦ آ ﺎر را ﻧ ﻴﺰ‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ داﻧﺴﺘﻪ و ﻣﻤﻨﻮع آﺮد‪.‬‬
‫اﻣ ﺎ ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔ ﺘﻪ ﺷ ﺪ ﻣﺴ ﺌﻠﻪ ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ آ ﻪ از ﺁﺋﻴ ﻦ ﻣﻴ ﺘﺮا در‬
‫ای ﺮان ﺷ ﺮوع ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد و ﺏ ﻪ اﺏﺮاه ﻴﻢ و ادی ﺎن ﭘ ﺲ از او ﻣﻨ ﺘﻘﻞ‬
‫ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد هﻤﭽ ﻨﺎن در ادی ﺎن اﺏﺮاهﻴﻤ ﻲ و ﺏ ﻪ وی ﮋﻩ اﺳ ﻼم ﺏﺎﻗ ﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﻮی ﺖ یﻜ ﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮی ﻦ ﻣﻈﺎه ﺮ اﻧﺪیﺸ ﻪ هﺎی ﻲ ایﺮاﻧ ﻲ‬
‫اﺳ ﺖ‪» .‬ﻣﺎﻧ ﻲ« ﺏﺴ ﻴﺎري از اﻓﻜ ﺎر یﻬﻮدی ﺖ و ﻧﺼ ﺮاﻧﻴﺖ و ﻧ ﻴﺰ‬
‫»ﺁﺋﻴ ﻦ ﮔﻨﻮﺳ ﻲ« را ﭘﺬیﺮﻓ ﺖ‪ .‬ﺏ ﺎ ﺁﻧﻜ ﻪ ﻣﺎﻧﻮی ﺖ ﺧ ﻮدرا از آ ﻴﺶ‬
‫ﻣﻴﺘﺮای ﻲ دور ﻣ ﻴﺪارد وﻟ ﻲ از ﺁن ﻣﻄﺎﻟ ﺐ زی ﺎدي اﺧ ﺬ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
 ‫‪38‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﻣﺎﻧﻮی ﺖ در ﻧﺸ ﺮ اﻓﻜ ﺎر ایﺮاﻧ ﻲ در ﺷ ﺮق و ﻏ ﺮب اﻗﺼ ﻲ ﺳ ﻬﻢ‬

‫ﺏﺴﺰایﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧ ﻲ در دیﻬ ﻲ ﻣﻮﺳ ﻮم ﺏ ﻪ »ﻣﺮدی ﻨﻮ« در ﻧﺰدیﻜ ﻲ ﺏ ﺎﺏﻞ ﺏﺪﻧ ﻴﺎ‬
‫ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫»ﻣﺤﻤ ﺪ ﺏ ﻦ اﺳ ﺤﻖ اﻟ ﻨﺪیﻢ« ﺹ ﺎﺣﺐ آ ﺘﺎب »اﻟﻔﻬﺮﺳ ﺖ« ‪ ،‬ﻧ ﺎم‬
‫ﭘ ﺪر او را »ﻓ ﺘﻖ ﺏ ﺎﺏﻚ ﺏ ﻦ اﺏ ﻲ ﺏ ﺮزام« ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ و ﻧ ﺎم ﻣ ﺎدر‬
‫ﻣﺎﻧ ﻲ»ﻧﻮﺷ ﻴﺖ« و ﺏﻘﻮﻟ ﻲ »یﻮﺳ ﻴﺖ« و در »اﻟﻔﻬﺮﺳ ﺖ«‪،‬‬
‫»راﻣﻴﺲ« و ﺏﻨﺎ ﺏﻘﻮﻟﻲ دیﮕﺮ ﻣﺮیﻢ ﺙﺒﺖ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫روﻣ ﻴﻬﺎ اﺳ ﻢ ﻣﺎﻧ ﻲ ر ا»ﻣﺎﻧ ﻴﻜﻮس« و »ﻣ ﻨﺎﺏﻊ ﻣﺴ ﻴﺤﻲ‬
‫ﻻﺕﻴﻨ ﻲ« »ﻗﻮرﺏ ﻴﻘﻮس « و ﻣ ﺎﺧﺬ یﻮﻧﺎﻧ ﻲ »آﻮﭘ ﺮیﻜﻮس« ﻧﻮﺷ ﺘﻪ‬
‫اﻧ ﺪ‪ .‬ﻇﺎه ﺮا ﻣﺎﻧ ﻲ در ﺣ ﺪود ﺳ ﺎل ‪ 5238‬ﺁریﺎی ﻲ ﻣﻴﺘﺮای ﻲ ﺏﺮاﺏ ﺮ‬
‫ﺏ ﺎ ‪ 216‬ﻣ ﻴﻼدي در »ﻣﺮدی ﻨﻮ« در »آﻮی ﻲ ﻋﻠ ﻴﺎ« در ﻧﺰدیﻜ ﻲ‬
‫ﺏﺎﺏﻞ ﺏﺪﻧﻴﺎ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﭘﺪر و ﻣﺎدر او ﭘﺎرﺕﻲ )اﺷﻜﺎﻧﻲ( ﺏﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺏ ﺎﺏﻞ در ای ﻦ ه ﻨﮕﺎم ﺕﺤ ﺖ اﺳ ﺘﻴﻼ و ﺟ ﺰء ﻣﺴ ﺘﻤﻠﻜﺎت‬
‫ﺳﺎﺳ ﺎﻧﻴﺎن ﺏ ﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧ ﻲ در ﺳ ﺎل ‪ 5252‬ﻣﻴﺘﺮای ﻲ ﺏﺮاﺏ ﺮ ﺏ ﺎ ‪230‬‬
‫ﻣ ﻴﻼدي )در ﭼﻬ ﺎردﻩ ﺳ ﺎﻟﮕﻲ( ﺏ ﻪ ﺕﺒﻠ ﻴﻊ آ ﻴﺶ ﺧ ﻮد ﭘﺮداﺧ ﺖ و‬
‫ﭘ ﺲ از ﻣﺮاﺟﻌ ﺖ از ﺳ ﻔﺮ ﺧﺮاﺳ ﺎن و ﺳ ﻨﺪ ه ﻨﮕﺎم ﺕ ﺎﺟﮕﺬاري‬
‫ﺷ ﺎﭘﻮر اول )ﺣ ﺪود ﺳ ﺎل ‪ (242‬ﺏ ﻪ دﻻﻟ ﺖ ﻓ ﻴﺮوز ﺏ ﺮادر ﺷ ﺎﭘﻮر‬
‫ﺏ ﻪ درﺏ ﺎر ﺁن ﺷ ﺎﻩ ﺏ ﺎر یﺎﻓ ﺖ و ﺏ ﺎ دو ﻧﻔ ﺮ از ی ﺎران ﺧﻮی ﺶ ﻋﻘ ﺎیﺪ‬
‫دیﻨ ﻲ ﺧ ﻮد را در ﺕﻴﺴ ﻔﻮن ﺏ ﻪ او اﻇﻬ ﺎر داﺷ ﺖ و ﮔﻮی ﺎ آ ﻪ ﻣ ﻮرد‬
‫ﭘﺴ ﻨﺪ ﺷ ﺎﭘﻮر ﻗﺮارﮔﺮﻓ ﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧ ﻲ ﺏ ﺮاي ﺕﺒﻠ ﻴﻎ ﺁﺋﻴ ﻦ ﺧ ﻮد ﺏ ﻪ‬
‫ﺳ ﻔﺮهﺎي دور و ﻧ ﺰدیﻚ رﻓ ﺖ‪ .‬در آ ﺘﺎب »ﻗﺒﻄ ﻲ ﻣ ﺎﻧﻮي«‬
‫)آﻔﺎﻻی ﺎ( ﻣﺬآ ﻮر اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﺁﺧﺮی ﻦ ﺳ ﺎل ﺷ ﺎهﻲ اردﺷ ﻴﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧ ﻲ‬
‫ﺏ ﻪ ﻋ ﺰم و ﻗﺼ ﺪ ﺕﺒﻠ ﻴﻎ ﺣﺮآ ﺖ آ ﺮد و ﺏ ﺎ آﺸ ﺘﻲ ﺏ ﻪ ه ﻨﺪ رﻓ ﺖ اﻣ ﺎ‬
‫در ﺁن ﺳ ﺎل اردﺷ ﻴﺮ ﻣ ﺮد و ﭘﺴ ﺮش ﺷ ﺎﭘﻮر ﺏ ﻪ ﺕﺨ ﺖ ﻧﺸﺴ ﺖ و‬
‫او ﺏ ﺎ آﺸ ﺘﻲ از ﺏ ﻼد ه ﻨﺪیﺎن )ﺳ ﻨﺪ( ﺏ ﻪ ﺧ ﺎك ﭘﺎرﺳ ﻴﺎن و از ﺁﻧﺠ ﺎ‬
‫ﺏﻪ ﺏﺎﺏﻞ و »ﻣﻴﺴﺎن« و ﺧﻮزﺳﺘﺎن ﺷﺪ و ﻧﺰد ﺷﺎﭘﻮر ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫در زﻣ ﺎن ﺳ ﻠﻄﻨﺖ هﺮﻣ ﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧ ﻲ در ﺏ ﺎﺏﻞ ﺏ ﻪ ﺳ ﺮﻣﻴﺒﺮد وﻟ ﻲ‬
‫ﭼ ﻮن ﺏﻬ ﺮام ﺏ ﻪ ﺟ ﺎي او ﻧﺸﺴ ﺖ ﺏ ﻪ ﺕﺤ ﺮیﻚ ﻣﻮﺏ ﺪان‪،‬‬
‫)روﺣﺎﻧ ﻴﻮن( ﻧﻈ ﺮ ﻣﺴ ﺎﻋﺪي ﺏ ﻪ او ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ .‬ﻟ ﺬا در اواﺧ ﺮ‬
‫ﺳ ﻠﻄﻨﺖ ﺏﻬ ﺮام‪ ،‬ﻣﺎﻧ ﻲ ﺏ ﻪ ﺳ ﻮي ﺟ ﻨﻮب در اﻣ ﺘﺪاد ﺳ ﺎﺣﻞ دﺟﻠ ﻪ‬
‫ﻣ ﻨﺎزل ﻣﻴﭙ ﻴﻤﻮد ﺕ ﺎ ﺏ ﻪ اه ﻮاز رﺳ ﻴﺪ و ﭼ ﻮن در اه ﻮاز ﻋ ﺎزم ﺳ ﻔﺮ‬
 ‫‪39‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺧﺮاﺳ ﺎن و اوﺷ ﺎن ﺷ ﺪ‪ ،‬ه ﻨﮕﺎم ﻋﺰیﻤ ﺖ او را از ﺣﺮآ ﺖ ﺏ ﺎز‬

‫داﺷ ﺘﻨﺪ و ﻓ ﺮﻣﺎن رﺳ ﻴﺪ آ ﻪ ﺏ ﻪ ﺷ ﻮش ﺏ ﺮود و ﻟ ﺬا از ﺏﺎﻣ ﻴﺎن ﺏ ﻪ‬
‫اه ﻮاز رﻓ ﺖ و از ﺁﻧﺠ ﺎ ﺏ ﺎ آﺸ ﺘﻲ روي دﺟﻠ ﻪ ﺏ ﻪ ﺳ ﻮي ﺕﻴﺴ ﻔﻮن‬
‫روان ﺷ ﺪ و از ﺁﻧﺠ ﺎ ﺏ ﻪ درﺏ ﺎر اﺣﻀ ﺎر ﺷ ﺪو از ﺕﻴﺴ ﻔﻮن ﺏ ﻪ‬
‫»ﭘﺮﮔﻠ ﻴﺎ«واﻗ ﻊ درآ ﻨﺎر »رود دیﺎﻟ ﻪ« رﻓ ﺖ‪ .‬ﭼ ﻮن ﺏ ﻪ آﻮﺧ ﻲ‬
‫رﺳ ﻴﺪ ﻓ ﺮﻣﺎن ﺁﻣ ﺪ آ ﻪ ﺏ ﻪ ﺣﻀ ﻮر ﺷ ﺎﻩ ﺏ ﺎز ی ﺎﺏﺪ‪ .‬ﻇﺎه ﺮا ﺷ ﺮح ای ﻦ‬
‫ﻣﺴ ﺎﻓﺮت را یﻜ ﻲ از ی ﺎراﻧﺶ ﺏ ﻪ ﻧ ﺎم »ﻧ ﻮح زادگ« آ ﻪ هﻤ ﺮاﻩ‬
‫ﻣﺎﻧﻲ ﺏﻮد‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﻧ ﻮح زادگ« یﻜ ﻲ از اﺹ ﺤﺎب ﻣﺎﻧ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏﻮﺳ ﻴﻠﻪ او ﺏ ﺎ‬
‫ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﮔﻔ ﺘﮕﻮ آ ﺮدﻩ و ﻣﺎﺟ ﺮاي ﻣﺎﻧ ﻲ و ﺏﻬ ﺮام را در ی ﻚ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ‬
‫ﭘﺎرﺕﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮح دادﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺏﻬ ﺮام از ﻏ ﺬا ﻓ ﺎرغ ﺷ ﺪ و از ﺳﺮﺳ ﻔﺮﻩ ﺏﺮﺧﺎﺳ ﺖ در ﺣﺎﻟ ﻴﻜﻪ‬
‫ی ﻚ ﺏ ﺎزویﺶ ﺏ ﻪ ﮔ ﺮدن »ﻣﻠﻜ ﻪ ﺳ ﻜﺎ« و ﺏ ﺎزوي دیﮕ ﺮش ﺏ ﻪ دور‬
‫ﮔ ﺮدن »آﺮﺕ ﺮ« ﭘﺴ ﺮ اردوان )زن و ﺷ ﻴﺦ( ﺏ ﻮد ﺏﺴ ﻮي ﻣﺎﻧ ﻲ ﺁﻣ ﺪ‬
‫و اوﻟﻴ ﻦ ﺳ ﺨﻨﺶ ای ﻦ ﺏ ﻮد‪ ،‬ﺧ ﻮش ﻧ ﻴﺎﻣﺪي! ﻣﺎﻧ ﻲ ﺏ ﻪ او ﭘﺎﺳ ﺦ‬
‫داد ‪ :‬ﻣﻦ ﺏﻪ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ آﺮدﻩ ام؟‬
‫ﺏﻬ ﺮام ﮔﻔ ﺖ ‪ :‬ﻣ ﻦ ﺳ ﻮﮔﻨﺪ ﺧ ﻮردﻩ ام آ ﻪ ﺕ ﻮ را ﻧﮕ ﺬارم ﺏ ﻪ ای ﻦ‬
‫آﺸﻮر ﺏﻴﺎیﻲ‪.‬‬
‫و ﺏ ﺎ ﭘ ﺮﺧﺎش ﺏ ﻪ ﻣﺎﻧ ﻲ ﮔﻔ ﺖ ‪ :‬ﺕ ﻮ ﺏ ﺮاي ﭼ ﻪ آ ﺎري ﺧ ﻮب‬
‫هﺴ ﺘﻲ؟ زی ﺮا ﻧ ﻪ ﺏ ﻪ ﺟ ﻨﮓ ﻣ ﻴﺮوي و ﻧ ﻪ ﺏ ﻪ ﺷ ﻜﺎر‪ ،‬ﺷ ﺎیﺪ ﺕ ﻮ‬
‫ﺏﺮاي ﻃﺒﺎﺏﺖ و درﻣﺎن هﺴﺘﻲ آﻪ ﺁﻧﺮا هﻢ ﻧﻤﻴﻜﻨﻲ؟‬
‫ﻣﺎﻧ ﻲ ﭘﺎﺳ ﺦ داد‪ :‬ﻣ ﻦ ﺏ ﻪ ﺕ ﻮ ه ﻴﭻ ﺏ ﺪي ﻧﻜ ﺮدﻩ ام ﺏﺴ ﻴﺎري از‬
‫ﺧ ﺪام ﺷ ﻤﺎ را ﻣ ﻦ از ﺷ ﻴﺎﻃﻴﻦ و ﺟ ﺎدو ﻧﺠ ﺎت دادم و ﺏﺴ ﻴﺎري را‬
‫ﻧ ﻴﺰ از ﺏ ﻴﻤﺎري ﺏﻠ ﻨﺪ آ ﺮدم و ﻋ ﺪﻩ آﺜ ﻴﺮي را از اﻧ ﻮاع ﺕ ﺐ و ﻟ ﺮز‬
‫رهﺎﻧ ﻴﺪم و ﺏﺴ ﻴﺎري را آ ﻪ دم ﻣ ﺮگ ﺏﻮدﻧ ﺪ دوﺏ ﺎرﻩ )ﻣ ﺪاوا( و‬
‫زﻧﺪﻩ آﺮدم…‬
‫در ﭘﺎیﺎن ایﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻓﺮﻣﺎن ﺣﺒﺲ ﻣﺎﻧﻲ دادﻩ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤ ﺮك اﺹ ﻠﻲ ﺏﻬ ﺮام در ﮔﺮﻓ ﺘﺎر آ ﺮدن ﻣﺎﻧ ﻲ‪ ،‬آﺮﺕ ﺮ ﻣﻮﺏ ﺪ‬
‫ﺏ ﺰرگ )روﺣﺎﻧ ﻲ و ﻣ ﺮﺟﻊ ﺕﻘﻠ ﻴﺪ( درﺏ ﺎري ﺏ ﻮد آ ﻪ ﻧﻔ ﻮذ زی ﺎدي‬
‫ﺏﺮ ﺷﺎﻩ داﺷﺖ‪.‬‬
 ‫‪40‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫درآ ﺘﺎب واﻋ ﻆ ﻣﺎﻧ ﻲ ﻗﺒﻄ ﻲ‪ ،‬ﻧ ﻴﺰ ﺷ ﺮح ﺁﻣ ﺪن ﻣﺎﻧ ﻲ ﺏ ﻪ‬

‫ﺣﻀ ﻮر ﺏﻬ ﺮام ﺏ ﺎ ﺕﻔﺼ ﻴﻞ ﻣ ﻨﺎزل ﻣﺬآ ﻮر اﺳ ﺖ و ﺏ ﻨﺎ ﺏ ﺮ ﺁن‬
‫»آﺮﺕﺮ« ﺳﺒﺐ اﺣﻀﺎر ﻣﺎﻧﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧ ﻲ ﺏﻴﺴ ﺖ و ﺷ ﺶ روز درﺣﺎﻟ ﻴﻜﻪ دﺳ ﺖ و ﭘ ﺎیﺶ ﺏ ﺎ زﻧﺠ ﻴﺮ‬
‫ﺏﺴ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد‪ ،‬در زﻧ ﺪان ﮔﺬراﻧ ﻴﺪ و ﻋﺎﻗﺒ ﺖ ﺣﻠﻘ ﻪ زﻧﺠ ﻴﺮ را‬
‫ﭼﻨﺎن ﺕﻨﮓ آﺮدﻧﺪ ﺕﺎ ﻣﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧ ﻲ در ﺣ ﺪود ﺳ ﺎل ‪ 5252‬ﻣﻴﺘﺮای ﻲ ﺏﺮاﺏ ﺮ ﺏ ﺎ ‪ 277‬ﻣﺴ ﻴﺤﻲ‬
‫درﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺏﺮﺧﻲ ﺏﺮﺁﻧﻨﺪ آﻪ او را ﻣﺼﻠﻮب آﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺕﺎﭼ ﻨﺪي ﭘ ﻴﺶ از آ ﺘﺎﺏﻬﺎي ﻣﺎﻧ ﻲ اﻃﻼﻋ ﻲ در دﺳ ﺖ ﻧ ﺒﻮد و‬
‫ه ﺮﭼﻪ در ای ﻦ ﺏ ﺎب ﮔﻔ ﺘﻪ ﻣﻴﺸ ﺪ‪ ،‬از ﻗ ﻮل ﻣﻮرﺧ ﺎن ﻣﺴ ﻴﺤﻲ ﺏ ﻮد و‬
‫ﻣ ﺮﺏﻮط ﺏ ﻪ ﻣﺒﺎﺣ ﺜﺎت و ﻣﺸ ﺎﺟﺮاﺕﻲ ﺏﻮدآ ﻪ ﻣ ﻴﺎن »ﺕﺮﺳ ﺎیﺎن«‬
‫و»ﻣﺎﻧﻮی ﺎن« ﺹ ﻮرت ﮔﺮﻓ ﺘﻪ ﺏ ﻮد‪ .‬اﻟﺒ ﺘﻪ ﻣﻮرﺧﻴ ﻦ ایﺮاﻧ ﻲ و ﻋ ﺮب‬
‫ﻣﺎﻧ ﻨﺪ‪» :‬ﻣﻔﻀ ﻞ ﺏ ﻦ ﻋﻤ ﺮ«‪» ،‬ﺟﺎﺏﺮی ﻦ ﺣ ﻴﺎن«‪» ،‬ﻃ ﺒﺮي« و‬
‫»ﻣﺤﻤﺪﺏ ﻦ اﺳ ﺤﻖ اﻟ ﻨﺪیﻢ«‪» ،‬ﻣﺴ ﻌﻮدي« و »یﻌﻘﻮﺏ ﻲ« اﻃﻼﻋ ﺎت‬
‫ﺏﺴﻴﺎر ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎیﻲ ﻓﺮاهﻢ آﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻟ ﻲ در ﻧ ﻴﻢ ﻗ ﺮن اﺧ ﻴﺮ ﺁﺙ ﺎر ﻓﺮاواﻧ ﻲ از ﻣﺎﻧﻮی ﺎن در »ﺕﺮﻓ ﻦ‬
‫ﭼﻴ ﻦ« و ﺏ ﻪ زﺏ ﺎن »ﺳ ﻐﺪي« ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ آ ﻪ دای ﺮﻩ ﻧﻔ ﻮذ ای ﻦ دی ﻦ‬
‫و ﺁﺋﻴﻦ راﺣﺘﻲ ﺕﺎ ﺏﻪ ﻣﺼﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧ ﻲ در اﺏ ﺮاز ﺕﻌﺎﻟ ﻴﻢ دیﻨ ﻲ ﺧ ﻮد هﻔ ﺖ آ ﺘﺎب ﻧﮕﺎﺷ ﺘﻪ آ ﻪ ﭼ ﻴﺰ‬
‫ﻣﻬﻤﻲ از ﺁﻧﻬﺎ ﺏﺮﺟﺎي ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ…‬
‫ﺏ ﺎ ﺕﺠ ﺮﺏﻪ و ﺕﺤﻘ ﻖ ﻋﻘ ﺎیﺪ ﻣﺎﻧﻮی ﺎن ﻣﻌﻠ ﻮم ﻣﻴﺸ ﻮد آ ﻪ وي‬
‫اﻓﻜ ﺎري از ﻣﺬاه ﺐ ﺏﻮﻣ ﻲ ای ﺮان ﻣﺎﻧ ﻨﺪ »زرواﻧ ﻲ«‪» ،‬زردﺷ ﺘﻲ«‪،‬‬
‫اﺳ ﺎﻃﻴﺮ ﺏﺎﺏﻠ ﻲ‪ ،‬ﻋﻘ ﺎیﺪ ﻋﻴﺴ ﺎیﻲ‪ ،‬ﻃ ﺮیﻘﻪ »ﮔﻨﻮﺳ ﻲ« )ﺏﻮی ﮋﻩ از‬
‫ﻣ ﻴﺎن ﺁﻧ ﺎن ﻋﻘ ﺎیﺪ رﻗ ﻴﻮن( و »ﺹ ﺎﺋﺒﻪ« ﮔﺮﻓ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﻨﺎ‬
‫ﺏﺮ ﺁن ﭼﻪ او ادﻋﺎ ﻣﻴﻜﺮدﻩ‪ ،‬ﺟﻨﺒﻪ ﻋﻠﻤﻲ دارد‪«.‬‬
‫ﻣ ﺘﻔﻜﺮ ﺏ ﺰرگ ﺷ ﺮق »ﻣﺤﻤ ﺪ اﻗ ﺒﺎل ﻻه ﻮري« درای ﻦ ﺏ ﺎب‬
‫ﻣﻴﻨﻮیﺴ ﺪ‪ :‬ﻣﺎﻧ ﻲ ی ﺎ ﺏ ﻪ ﻗ ﻮل »اردﻣ ﺎن«‪ ،‬ای ﻦ »ﮔﻨﻮﺳ ﺘﻴﻚ« ﺷ ﺮك‬
‫ﺁﻓﺮی ﻦ ﺏ ﻪ ﻣ ﺎ ﻣ ﻲ ﺁﻣ ﻮزد آ ﻪ هﻤ ﻪ ﭼ ﻴﺰهﺎ از ﺁﻣ ﻴﺰش دو اﺹ ﻞ‬
‫ﺟﺎویﺪان ﻧﻮر و ﻇﻠﻤﺖ از یﻜﺪیﮕﺮ ﺟﺪا و ﻣﺴﺘﻘﻞ هﺴﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﺹﻞ ﻧﻮر ﻣﺘﻀﻤﻦ دﻩ ﻣﻔﻬﻮم اﺳﺖ‪:‬‬
 ‫‪41‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺣﻠ ﻢ‪ -‬ﻣﻌﺮﻓ ﺖ‪ -‬ﻓﻬ ﻢ‪ -‬ﻋﻠ ﻢ ﺧﻔ ﻲ‪ -‬ﺏﻴ ﻨﺶ‪ -‬ﻋﺸ ﻖ‪-‬‬ ‫‪-‬‬

‫ایﻘﺎن‪ -‬ایﻤﺎن‪ -‬ﻧﻴﻜﺨﻮاهﻲ‪ -‬ﺧﺮد‬
‫ﺏﺮهﻤﻴ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩ اﺹ ﻞ ﻇﻠﻤ ﺖ ﭘ ﻨﺞ ﻣﻔﻬ ﻮم ﺟ ﺎویﺪان را در‬
‫ﺏﺮﻣﻴﮕﻴﺮد‪:‬‬
‫= ﻣﻴﻎ‪ -‬دود‪ -‬ﺣﺮیﻖ‪ -‬ﺳﻤﻮم‪ -‬ﺕﻴﺮﮔﻲ‬
‫ﻣﺎﻧ ﻲ ﻋ ﻼوﻩ ﺏ ﺮ ای ﻦ ‪ ،‬دو اﺹ ﻞ ﺁﻏﺎزی ﻦ ﺁﺳ ﻤﺎن و زﻣﻴ ﻦ را‬
‫ﺟﺎوداﻧ ﻲ ﻣﻴﺸﻨﺎﺳ ﻨﺪ و ﻣﻌﺮﻓ ﺖ‪ -‬ﻓﻬ ﻢ‪ -‬ﻋﻠ ﻢ ﺧﻔ ﻲ‪ -‬ﺏﻴ ﻨﺶ‪ -‬ﻧﺴ ﻴﻢ‪-‬‬
‫ﺁب‪ -‬هﻮا‪ -‬ﺁﺕﺶ و روﺷﻨﻲ را ﺏﻪ ﺁن دو ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺪهﺪ‪.‬‬
‫ﻇﻠﻤ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﻪ ﻣ ﻨـﺰﻟـﻪ اﺹ ﻞ ﻣﺎدی ﻨﻪ هﺴ ﺘﻲ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭘ ﻨﺎهﮕﺎﻩ ﺷ ﺮ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ای ﻦ ﻋﻨﺎﺹ ﺮ ﺏ ﻪ ﻣ ﺮور زﻣ ﺎن ﺕﻤﺮآ ﺰ ﻣﻴﻴﺎﺏ ﻨﺪ و ﺏﺼ ﻮرت ی ﻚ‬
‫ﺷﻴﻄﺎن زﺷﺖ ﭘﻴﻜﺮ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اهﺮیﻤ ﻦ زﺷ ﺖ ﭘ ﻴﻜﺮ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﭘ ﺮوردﻩ زه ﺪان ﺁﺕﺸ ﻴﻦ ﻇﻠﻤ ﺖ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣﻨﺸ ﺎء ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﻋ ﺎﻟﻢ ﺏﺸ ﻤﺎر ﻣ ﻴﺮود و از ﺁن ﻟﺤﻈ ﻪ اي آ ﻪ‬
‫ﭘﺪیﺪ ﻣﻴﺂیﺪ‪ ،‬ﺏﻪ ﺧﻄﻪ ﭘﺎدﺷﺎﻩ ﻧﻮر یﻮرش ﻣﻴﺒﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﻧ ﻮر ﺏ ﻪ ﻗﺼ ﺪ ﺁﻧﻜ ﻪ ﺏﻼﮔﺮداﻧ ﻲ ﺏ ﻴﺎﺏﺪ‪ ،‬اﻧﺴ ﺎن ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ‬
‫را ﻣﻴﺂﻓﺮی ﻨﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ ﺳ ﺘﻴﺰﻩ اي وﺧ ﻴﻢ ﻣ ﻴﺎن ﺷ ﻴﻄﺎن و اﻧﺴ ﺎن‬
‫ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ درﻣﻴﮕ ﻴﺮد و ﺏ ﻪ ﺷﻜﺴ ﺖ اﻧﺴ ﺎن ﻣ ﻲاﻧﺠ ﺎﻣﺪ‪ .‬ﺏ ﺮ اﺙ ﺮ ﺁن‬
‫ﺷ ﻴﻄﺎن )اهﺮیﻤ ﻦ( ﭘ ﻨﺞ ﻋﻨﺼ ﺮ ﻇﻠﻤ ﺖ را ﺏ ﺎ ﭘ ﻨﺞ ﻋﻨﺼ ﺮ ﻧ ﻮر‬
‫ﻣﻲﺁﻣﻴﺰد‪.‬‬
‫ﺁﻧﮕ ﺎﻩ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﻧ ﻮر ﺏﺪی ﻦ اﻣ ﻴﺪ آ ﻪ ﻋﻨﺎﺹ ﺮ ﻧ ﻮر را از ﺏ ﻨﺪ و‬
‫زﻧ ﺪان ﻇﻠﻤ ﺖ ﺏ ﺮهﺎﻧﺪ‪ .‬ﺏﺮﺧ ﻲ از ﻓﺮﺷ ﺘﮕﺎن ﺧ ﻮدرا ﻣ ﻴﻔﺮﻣﺎیﺪ آ ﻪ‬
‫ﺏﺎ ﺁن ﻋﻨﺎﺹﺮ ﺁﻣﻴﺨﺘﻪ ایﻦ ﺟﻬﺎن را ﺏﺴﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼ ﻮن ی ﻮرش ﻇﻠﻤ ﺖ ﻋﻨﺎﺹ ﺮ ﻧ ﻮر را ﺏ ﺎ ﻋﻨﺎﺹ ﺮ ﻇﻠﻤﺎﺕ ﻲ در‬
‫ه ﻢ ﺁﻣﻴﺨ ﺘﻪ و ﺁﻟ ﻮدﻩ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺧﻄ ﻪ ﻧ ﻮر ﻧﻴﺎزﻣ ﻨﺪ ره ﺎیﺶ‬
‫اﺳ ﺖ و در ای ﻨﺠﺎ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺟﻬﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ ﻣﺎﻧ ﻲ ﺏ ﻪ ﻣﻔﻬ ﻮم »ﻓ ﻼح‬
‫ﻣﺴ ﻴﺤﻲ« ﻣ ﻴﮕﺮایﺪ‪ .‬ﭼ ﻨﺎﻧﻜﻪ ﺟﻬﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ هﮕ ﻞ از ﻣﻔﻬ ﻮم‬
‫»ﺕﺜﻠﻴﺚ ﻣﺴﻴﺤﻲ« ﻣﺎیﻪ ﻣﻴﮕﻴﺮد‪.‬‬
 ‫‪42‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫اﻣ ﺎ ﻓ ﻼح ﻣ ﺎﻧﻮي واﺏﺴ ﺘﻪ ﺏ ﻪ دﻧ ﻴﺎي ﺟﺴ ﻤﺎﻧﻲ و ﻣﺴ ﺘﻠﺰم ﻗ ﺘﻞ‬

‫ﻗﻄ ﻊ ﻧﺴ ﻞ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕﻮﻟ ﻴﺪ ﻣ ﺜﻞ دورﻩ اﺳ ﺎرت ﻧ ﻮر را اﺳ ﺘﻤﺮار‬
‫ﻣﻴﺒﺨﺸﺪ و ایﻦ ﺏﻪ زیﺎن ﻧﻮر اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﭘ ﺮﺕﻮ ﻓﻼﺣ ﻲ ای ﻨﮕﻮﻧﻪ‪ ،‬ذرات ﻣﺤﺴ ﻮس ﻧ ﻮر ﻧ ﺮم ﻧ ﺮﻣﻚ از‬
‫ژرﻓ ﻨﺎي ﭘ ﻴﺮاﻣﻮن زﻣﻴ ﻦ آ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪ ﻇﻠﻤ ﺖ اﺳ ﺖ ﻣﻴﺮه ﻨﺪ و ﺏ ﻪ ﻓ ﺮا‬
‫ﺳ ﻮي ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ و ﻣ ﺎﻩ ﻣﻴﺸ ﺘﺎﺏﻨﺪ و ﺳ ﭙﺲ ﺏ ﻪ ﭘﺎیﻤ ﺮدي ﻓﺮﺷ ﺘﮕﺎن‬
‫ﺏ ﻪ ﺧﻄ ﻪ ﻧ ﻮر ﺏ ﻪ ﺟ ﺎودان ﺧﺎﻧ ﻪ ی ﺎ ﺏﻬﺸ ﺖ ﺏ ﻪ ﺁﺳ ﺘﺎﻧﻪ‬
‫»ﭘﻴﺪوزرﮔﻲ« )ﭘﺪر ﻋﻈﻤﺖ( ﻓﺮا ﻣﻴﺮﺳﻨﺪ‪«..‬‬
‫ﻣﺎﻧ ﻲ ﺏ ﺮاي ﺕﺒﻴﻴ ﻦ هﺴ ﺘﻲ‪ ،‬از ﭘﻨﺪاﺷ ﺖ زردﺷ ﺖ آ ﻪ ﻣﺘﻀ ﻤﻦ‬
‫دو روح ﺧ ﻼق اﺳ ﺖ‪ ،‬روي ﮔﺮداﻧ ﻴﺪ و ﺏ ﺎ ﻧﻈ ﺮي ﻣ ﺎدي ﺏ ﻪ ای ﻦ‬
‫ﻣﺴ ﺌﻠﻪ ﻧﮕﺮیﺴ ﺖ‪ .‬ﺏ ﺮ ﺁن ﺷ ﺪ آ ﻪ ﺟﻬ ﺎن‪ ،‬زادﻩ ﺁﻣ ﻴﺰش دو اﺹ ﻞ‬
‫ﻣﺴ ﺘﻘﻞ و ﺟ ﺎودان اﺳ ﺖ و یﻜ ﻲ از ای ﻦ دو اﺹ ﻞ یﻌﻨ ﻲ اﺹ ﻞ‬
‫ﻇﻠﻤ ﺖ ﻧ ﻪ ﺕ ﻨﻬﺎ ﺏﺨﺸ ﻲ از ﻣﺎی ﻪ ﻋ ﺎﻟﻢ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺏﻠﻜ ﻪ ﻣﻨﺸ ﺎء ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ‬
‫ﻧ ﻴﺰ هﺴ ﺖ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺘ ﻲ ﺧﻤ ﻮد آ ﻪ ﭼ ﻮن ﻟﺤﻈ ﻪ ﻣﻨﺎﺳ ﺐ ﻓﺮارﺳ ﺪ‪ ،‬ﺏ ﺎز‬
‫ﺷﻮر وﺷﺮ اﻧﮕﻴﺰد‪.‬‬
‫ﺏ ﻪ ای ﻦ ﺕﺮﺕﻴ ﺐ ﻣ ﻴﺎن ﺟﻬﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ ﻣﺎﻧ ﻲ و ﺟﻬﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ‬
‫»آﺎﭘﻴﻼ« ﺁن ﺣﻜﻴﻢ ﺏﺰرگ هﻨﺪي‪ ،‬ﺷﺒﺎهﺘﻲ ﻏﺮیﺐ هﺴﺖ‪.‬‬
‫»آﺎﭘﻴﻼ« ﺁﻓﺮیﻨﺶ ﺟﻬﺎن را ﺏﻪ ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲ دهﺪ‪:‬‬
‫‪» -1‬ﺳﺎﺕﻮا« )ﻧﻴﻜﻲ(‬
‫‪» -2‬ﺕﺎﻣﺎس« )ﺕﺎریﻜﻲ(‬
‫‪» -3‬راﺟﺎس«)ﺷﻮر و ﺟﻨﺒﺶ(‬
‫از دیﺪﮔ ﺎﻩ او هﻨﮕﺎﻣ ﻴﻜﻪ ﺕﻌ ﺎدل ی ﺎ ﭘﺮاآﺮیﺘ ﻲ زدودﻩ ﺷ ﺪ‪ ،‬ای ﻦ‬
‫ﺳﻪ ﺏﺎ یﻜﺪیﮕﺮ ﺁﻣﻴﺨﺘﻨﺪ و ﻃﺒﻴﻌﺖ را زادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻜ ﻴﻤﺎن دیﮕ ﺮ ه ﻢ در ﺕﺒﻴﻴ ﻦ ﻣﺴ ﺌﻠﻪ ﺕﺸ ﺘﺖ هﺴ ﺘﻲ ﻧﻈ ﺮ دادﻩ‬
‫اﻧ ﺪ‪ .‬ﻣ ﺜﻼ »وران ﺕﺎآ ﺮیﺎن ه ﻨﺪي« ﺏ ﺎ ﻣﻔﻬ ﻮم ﻣ ﺮﻣﻮز »ﻣﺎی ﺎ«‬
‫ﺕﻜ ﺜﺮ وﺟ ﻮد را ﺕﺒﻴﻴ ﻦ آ ﺮدﻧﺪ و ﻗ ﺮﻧﻬﺎ ﺏﻌ ﺪ »ﻻی ﺐ ﻧﻴ ﺘﺲ ﺁﻟﻤﺎﻧ ﻲ«‬
‫ﻧﻈ ﺮیﻪ »اﺕﺤ ﺎد ﺕﻤﻴ ﻴﺰ ﻧﺎﭘﺬی ﺮ ﺁﺣ ﺎد« را آﻠ ﻴﺪ ای ﻦ ﻣﺴ ﺌﻠﻪ ﻗ ﺮارداد‪.‬‬
‫ﺕﺒﻴﻴ ﻦ ﻣﺎﻧ ﻲ از ﺕﻜ ﺜﺮ ﺏ ﺎ ای ﻨﻜﻪ آﻮدآﺎﻧ ﻪ ﻣﻴ ﻨﻤﺎیﺪ‪ .‬در ﺳ ﻴﺮ ﺕﺎریﺨ ﻲ‬
‫اﻧﮕﺎرهﺎي ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺏﺮاي ﺧﻮد ﻣﻘﺎﻣﻲ دارد‪.‬‬
 ‫‪43‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫اﻣ ﺎ ی ﻚ ﻧﻜ ﺘﻪ ﻣﺴ ﻠﻢ اﺳ ﺖ و ﺁن ایﻨﺴ ﺖ آ ﻪ ﻣﺎﻧ ﻲ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ‬

‫ﺣﻜﻴﻤ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺟﻬ ﺎن را ﻣﻌﻠ ﻮل ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﺷ ﻴﻄﺎن و اﺳﺎﺳ ﺎ ﺏ ﺪ‬
‫داﻧﺴﺖ‪« .‬‬

‫ﻣﺰدك ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺏﺮاﺏﺮي‬

‫هﻤﻲ ﮔﻔﺖ هﺮآﻮ ﺗﻮاﻧﮕﺮ ﺑﻮد‬
‫ﺗﻬﻴﺪﺳﺖ ﺑﺎ او ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮد‬
 ‫‪44‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ اﻧﺪیﺸ ﻪ ﻣﻴ ﺘﺮا و زردﺷ ﺖ ﺏ ﺎور ﺏ ﻪ ﻣﻬﺪوی ﺖ ورﺳ ﻴﺪن‬

‫ﻧﺎﺟ ﻲ داﺷ ﺖ و ﭘﺎرﺳ ﻴﺎن آ ﻪ زی ﺮ ﺳ ﻠﻄﻪ ﺟﺎﺏ ﺮاﻧﻪ ﺳﺎﺳ ﺎﻧﻴﺎن‬
‫ﺕﻮاﻧﺎی ﻲ ﻗ ﺪ ﺏﺮاﻓﺮاﺷ ﺘﻦ ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬در اﻧ ﺘﻈﺎر ﻇﻬ ﻮر »ﺳﻮﺷ ﻴﺎﻧﺖ«‬
‫)ﻣﻬﺪي( ﻟﺤﻈﻪ ﺷﻤﺎري ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻈ ﺎم ﻃﺒﻘﺎﺕ ﻲ ﺳﺎﺳ ﺎﻧﻴﺎن ﺣﻜﻮﻣ ﺖ اﺷ ﺮاف درﺏ ﺎر و‬

‫روﺣﺎﻧ ﻴﻮن )ﻣﻮﺏ ﺪان( را ﺏﺮﻣ ﺮدم ﺕﺤﻤ ﻴﻞ آ ﺮدﻩ ﺏ ﻮد و ﻋﻠ ﻴﺮﻏﻢ‬
‫ای ﻨﻜﻪ ﺷ ﻜﺎﻓﻬﺎي ﻋﻤ ﻴﻖ اﻗﺘﺼ ﺎدي ﺏ ﺮوز آ ﺮدﻩ ﺏ ﻮد و ﻣﺴ ﺘﻤﻨﺪان‬
‫ﻧ ﺎدار ﺏ ﺮاي اﻣ ﺮار ﻣﻌ ﺎش ﺧﻮی ﺶ ﺏ ﺮدﻩ ﺷ ﺎهﺰادﻩ ه ﺎ و ﺏﺎزرﮔﺎﻧ ﺎن‬
‫و روﺣﺎﻧﻴﺎن ﺏﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﻨﻴ ﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋ ﻲ ﻧ ﻴﺰ ﺏ ﺮ ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﺣ ﺎآﻢ ﻧ ﺒﻮد و ﺙ ﺮوﺕﻬﺎي‬
‫ﻣﻠ ﻲ و دﺳ ﺘﺮﻧﺞ ﺕ ﻮدﻩ ه ﺎ و دهﮕﺎﻧ ﺎن آ ﻪ ﺹ ﺮف ﻋﻴﺎﺷ ﻴﻬﺎي‬
‫درﺏ ﺎر و ﻓﺴ ﺎد و ﻣﻔ ﺘﺨﻮریﻬﺎي روﺣﺎﻧﻴ ﺖ ﻣﻴﺸ ﺪ ﺏﻤ ﺎﻧﺪ‪ ،‬آ ﻪ ه ﻴﭻ‬
‫ﺏ ﺎﻧﻮ و دوﺷ ﻴﺰﻩ ﭘﺎرﺳ ﻲ ﻧ ﻴﺰ اﻣﻨﻴ ﺖ ﻧﺪاﺷ ﺖ زی ﺮا ﺏ ﺎ‬
‫ﺣﺮﻣﺴ ﺮاهﺎیﻲ آ ﻪ درﺏﺎری ﺎن ﺏ ﺮاي ﺧﻮی ﺶ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺏﻮدﻧ ﺪ ﺟ ﺪا از‬
‫ﺙ ﺮوت‪ ،‬زن ﺏ ﺎزوي ﺕﻮاﻧ ﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋ ﻲ‪ ،‬ی ﺎور و هﻤﺴ ﺮ ﻣ ﺮد را‬
‫ﻧ ﻴﺰ در اﺧﺘ ﻴﺎر ﻃ ﺒﻘﻪ ﺧﻮی ﺶ درﺁوردﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ دوازدﻩ‬
‫ه ﺰار و ﺏ ﻪ ﻗﻮﻟ ﻲ ﺳ ﻪ ه ﺰار ﺕ ﻨﻬﺎ زﻧ ﺎن ﺣﺮﻣﺴ ﺮا و ﺧ ﺎص ﺧﺴ ﺮو‬
‫ﺏﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ه ﺮ ﺷ ﺎهﺰادﻩ و ﺏﺰرﮔ ﺰادﻩ اي ﻧ ﻴﺰ ﭼ ﻴﺰي آﻤ ﺘﺮ از ای ﻦ‬
‫را در اﺧﺘﻴﺎر ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺴ ﺮو )آﺴ ﺮي( ﺳ ﻪ ه ﺰار زن در ﺣ ﺮم داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ و‬
‫ه ﺮآﺠﺎ دوﺷ ﻴﺰﮔﺎن و ﺏ ﻴﻮﻩ زﻧ ﺎن ﺹ ﺎﺣﺐ اوﻻد ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﻴﺪادﻧﺪ ﺏ ﻪ‬
‫ﺕﺼﺮف ﺧﻮد در ﻣﻲﺁورد‪ .‬اﺏﻦ ﺏﻠﺨﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﻧﻮیﺴﺪ‪:‬‬
‫»آﺴ ﺮي ﺏ ﻪ درﺧﺘ ﻲ رﺳ ﻴﺪ در ﺏ ﺰرﮔﻮاري‪ ،‬ﺟ ﺒﺎري و‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻲ آ ﻪ ﻣﻠﻜ ﻲ را ﻣﺎﻧ ﻨﺪ او ﻧ ﺒﻮد و از ﺟﻤﻠ ﻪ اﺳ ﺒﺎب ﺕﺠﻤ ﻞ‬
‫او دوازدﻩ ه ﺰار آﻨ ﻴﺰك در ﺳ ﺮاهﺎي او ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ .‬از »ﺳ ﺮیﻪ«‬
‫)آﻨﻴﺰ هﻤﺨﻮاﺏﻪ ﺷﺎﻩ( ﺕﺎ ﻣﻄﺮﺏﻪ و ﺧﺪﻣﺘﻜﺎر‪«.‬‬
‫ﻣﻠ ﻮك ﺳﺎﺳ ﺎﻧﻲ ﺕ ﻨﻬﺎ دﺧ ﺘﺮآﺎن ﻃ ﺒﻘﻪ ﺧﻮی ﺶ را اﺳ ﻴﺮ و‬
‫آﻨ ﻴﺰك درﺏ ﺎر ﻧﻤ ﻴﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺏﻠﻜ ﻪ ﺣﺘ ﻲ اﮔ ﺮ ﺕﻬﻴﺪﺳ ﺖ و دهﻘ ﺎن‬
‫ﻧ ﺎﺕﻮان و ی ﺎ آﺎرﮔ ﺮ ﺧﺴ ﺘﻪدﻟ ﻲ را ه ﻢ دﺧﺘ ﻲ ﺏ ﻮد در ﺕﺼ ﺮف‬
‫ﺧﻮی ﺶ در ﻣ ﻴﺂوردﻧﺪ‪ .‬ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﺣﻜ ﻴﻢ اﺏﻮاﻟﻘﺎﺳ ﻢ ﻓﺮدوﺳ ﻲ‬
 ‫‪45‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﻣﻴﺴ ﺮایﺪ‪ ،‬ﺟ ﻨﺎب ﺏﻬ ﺮام ﮔ ﻮر ﺕ ﺎ ﭼﺸ ﻤﺶ ﺏ ﻪ ﭼﻬ ﺎر دﺧ ﺘﺮ‬

‫روﺳﺘﺎیﻲ ﺁﺳﻴﺎﺏﺎن ﻣﻴﺎﻓﺘﺪ هﺮﭼﻬﺎر را از ﭘﺪر ﻣﻲ ﻃﻠﺒﺪ‪:‬‬
‫ﳔﺠﲑ ﮔﲑ‬ ‫زهﺮﭼﻬﺎر ﭘﺮﺳﻴﺪ ﺏﻬﺮام ﮔﻮر‬
‫هﻢ اﻧﺪر زﻣﺎن‬ ‫آﺰ ایﺸﺎن دﻟﺶ اﻧﺪر اﻓﺘـﺎد ﺷـﻮر‬
‫ﺁﺳﻴﺎﺑﺎن زآﻮﻩ‬ ‫آﻪ اي ﮔﻠﺮﺧﺎن دﺧﱰان‬
‫ﺑﻴﺎﻣﺪ زﳒﲑ ﺧﻮدﺑﺎ‬ ‫آﻪ اﻳﺪ‬
‫ﮔﺮوﻩ‬ ‫وزﻳﻦ ﺁﺗﺶ اﻓﺮوﺧﱳ ﺑﺮ‬
‫ﺑﺪو ﮔﻔﺖ ﲠﺮام آﺎﻳﻦ‬ ‫ﭼﻪ ﺁﻳﺪ؟‬
‫هﺮﭼﻬﺎر‬ ‫ﻳﻜﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﺳﺮو‬
‫ﺑﻪ ﻣﻦ دﻩ وزﻳﻦ ﺑﻴﺶ‬ ‫ﺑﺎﻻ ﺳﻮار‬
‫دﺧﱰﻣﺪار‬ ‫ﺑﻪ هﺮ ﭼــﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪﻩ‬
‫ﺑﻔﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﺧﺎدﻣﺎن‬ ‫اي ﺷﻬﺮﻳﺎر‬
‫ﺳﭙﺎﻩ‬ ‫ﭘﺪرﻣـــــﺎن ﻳﻜﻲ‬
‫ﺁﺳﻴﺎﺑﺎن ﭘﲑ‬
‫درﻳﻦ دام آــﻬﺴﺎر‬
‫ﺏﺮﻧﺪ ﺁن ﺏﺘﺎن را ﺏﻪ ﻣﺸـــﻜﻮي ﺷﺎﻩ‬

‫در ﭼﻨﻴ ﻦ زﻣ ﺎن و ﺷ ﺮایﻄﻲ آ ﻪ ﻗ ﺪرت ﺳﻴﺎﺳ ﻲ و ﺙ ﺮوﺕﻬﺎي ﻣﻠ ﻲ و‬

‫ﺏ ﺎﻧﻮان ودوﺷ ﻴﺰﮔﺎن ایﺮاﻧ ﻲ در ﺧﺪﻣ ﺖ درﺏ ﺎر ﺳﺎﺳ ﺎﻧﻲ و ﻣﻮﺏ ﺪان‬
‫روﺣﺎﻧ ﻲ ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺷ ﻴﺎﻧﺘﻲ دیﮕ ﺮ در ﭘ ﻲ زردﺷ ﺖ و ﻣﺎﻧ ﻲ ﻇﻬ ﻮر‬
‫آ ﺮد ﺕ ﺎ ﭘ ﻴﺎم ﺁور ﺷ ﻮرش وﺕﺤ ﻮل ﺁﻓﺮیﻨ ﻲ در ﺟﺎﻣﻌ ﻪ درﺟﻬ ﺖ رهﺎی ﻲ‬
‫و ﺁزادي ﻣﺴ ﺘﻤﻨﺪان ﺷ ﻮد و ﺷ ﻮرش اﻧﮕ ﻴﺰ ﭘﺎرﺳ ﻴﺎن اﺳ ﻴﺮ ﺳ ﺘﻢ‬
‫ﺷﺎﻩ و درﺏﺎر ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻣ ﻴﺪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﮔﺮاﻣ ﻲ ی ﺎران ﻣﻠ ﻲ ای ﺮان ﻧﺴ ﺒﺖ ﺏ ﻪ ای ﻦ ﻣﺴ ﺌﻠﻪ ﺕﺎریﺨ ﻲ و‬
‫ای ﻦ ﻗﻠ ﻢ ﺏﻮی ﮋﻩ در ای ﻦ ﻣ ﻮرد دﻟﮕ ﻴﺮ از ﻋﺸ ﻖ ﺷ ﺎهﺎن آﻬ ﻦ ﺏ ﻪ ﺏ ﺎﻧﻮان ﻣﻴﻬ ﻦ‬
‫ﻧﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫زردﺷ ﺖ دوم ﭘﺴ ﺮ»ﺧ ﺮﮔﺎن« از ﻧﺠ ﺒﺎي ﻓ ﺎرس آ ﻪ در ﺷ ﻬﺮ‬
‫»ﭘﺴ ﺎ« )ﻓﺴ ﺎ( ﺕﻮﻟ ﺪ یﺎﻓ ﺘﻪ ﺏ ﻮد‪ ،‬ﭘ ﻴﺎم ﺏﺮاﺏ ﺮي را در ﻓﻀ ﺎي ای ﺮان‬
‫دراﻓﻜ ﻨﺪ و ﺏﻬﺘﺮی ﻦ ﺏﺎوﻓﺎﺕﺮی ﻦ‪ ،‬ﻓﺪاآﺎرﺕﺮی ﻦ ﺷ ﺎﮔﺮدان و ی ﺎران او‬
‫ﻣ ﺰدك ﭘﺴ ﺮ ﺏ ﺎﻣﺪاد آ ﻪ روﺣ ﻴﻪاي اﻧﻘﻼﺏ ﻲ و ﭘ ﺮﺕﻮان داﺷ ﺖ‪ ،‬ﺕﻮاﻧﺴ ﺖ‬
‫ﺏ ﺎ ﻓ ﺮﻣﻮﻟـﻪ آ ﺮدن اﻧﺪیﺸ ﻪ »زردﺷ ﺖ دوم« ﭘﻴﺸ ﻮاي رهﺎی ﻲ ﭘﺎرﺳ ﻴﺎن‬
‫از ﻗﻴﻮد ﻣﺤﺪودیﺘﻬﺎي ﻃﺒﻘﺎﺕﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
 ‫‪46‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺏﺴ ﻴﺎري از ﻣﻮرﺧ ﺎن ﺏ ﻪ اﺷ ﺘﺒﺎﻩ زردﺷ ﺖ دوم ﭘﺴ ﺮ »ﺧ ﺮﮔﺎن« را‬

‫ﺏ ﺎ ﻣ ﺰدك یﻜ ﻲ داﻧﺴ ﺘﻪ اﻧ ﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﻃ ﺒﺮي ﻧﻘ ﻞ آ ﺮدﻩ ) و درﺳ ﺖ‬
‫ﺕﺮی ﻦ ﻧﻈ ﺮیﻪ ﻣ ﻲﺏﺎﺷ ﺪ‪ (.‬ﻣ ﺰدك در ﭘ ﻲ زردﺷ ﺖ دوم ﻗ ﻴﺎم ﻣ ﺮدم را‬
‫ره ﺒﺮي آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و ای ﻦ دو ﻧ ﺎم هﺮﮔ ﺰ یﻜ ﻲ ﻧ ﺒﻮدﻩ اﻧ ﺪ و ﻣﻴ ﺘﻮان‬
‫ﮔﻔ ﺖ آ ﻪ زردﺷ ﺖ دوم ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ و ﻣﻌﻠ ﻢ اﻧﻘ ﻼب و ﻣ ﺰدك ﺏ ﺎﻣﺪادان ره ﺒﺮ‬
‫اﻧﻘﻼب ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ دیﮕﺮ آﻪ در ﻗﻴﺎم ﻣﺰدك ﺕﻮﺳﻂ ذهﻨﻬﺎي ﻧﺎﺕﻮان در ﻃﻮل ﺕﺎریﺦ‬
‫ﺧﻮب درك ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺷﻌﺎرهﺎ و اهﺪاف‪ ،‬ﻧﻈﺮیﺎت اﻧﻘﻼﺏﻲ وي‬
‫ﻣﻲﺏﺎﺷﺪ‪ ،‬زیﺮا ﺕﻨﻬﺎ ﺏﺮ اﺙﺮ ایﻨﻜﻪ او ﻣﻨﺎدي ﺏﺮاﺏﺮي اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺏﻮدﻩ و ﺏﺮ ایﻦ‬
‫ﺏﺎور ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺕﻤﺎﻣﻲ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺏﺎیﺪ درﺙﺮوﺕﻬﺎي ﺧﺪادادي ﺷﺮیﻚ‪،‬‬
‫ﺹﺎﺣﺐ و ﻣﺎﻟﻚ دﺳﺘﺮﻧﺞ ﺧﻮد ﺏﺎﺷﻨﺪ و زﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ در ﺧﺎﻧﻪ ﺕﻤﺎﻣﻲ ﻣﺮدان‬
‫ﺏﺎﺷﻨﺪ ﻧﻪ ایﻨﻜﻪ ﺕﻨﻬﺎ در اﺧﺘﻴﺎر درﺏﺎریﺎن ﺏﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎن )ﺕﺎریﺦ ﻧﻮیﺴﺎن‬
‫ﻧﺎدان( را ﺏﺠﺎیﻲ آﺸﺎﻧﺪﻩ اﻧﺪ آﻪ ﻣﺰدك را ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺴﺎد اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و …‬
‫ﺏﺨﻮاﻧﻨﺪ وﻟﻲ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺳﻄﻮر ﻗﺒﻞ ﺁﻣﺪ در ﺁن زﻣﺎن ﺳﺎﺳﺎﻧﻴﺎن ﺏﺎ زن‬
‫هﻤﭽﻮن آﺎﻻ ﺏﺮﺧﻮرد ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ و ﺕﻤﺎﻣﻲ زﻧﻬﺎي ﻣﻴﻬﻦ را در اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮد‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺏﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺏﻬﺮام ﮔﻮر ﺣﺘﻲ از دﺧﺘﺮآﺎن ﺁن ﺁﺳﻴﺎﺏﺎن ﭘﻴﺮ آﻪ‬
‫ﻋﺼﺎي ﭘﻴﺮ و ﻗﻮت ﺕﻨﮕﺪﺳﺘﻲ او هﺴﺘﻨﺪ ﻧﻤﻲﮔﺬرد‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ ﺷ ﻌﺎر »ﺏﺮاﺏ ﺮي در ﺙ ﺮوت و زن« ﺷ ﻌﺎر و اﻗﺪاﻣ ﻲ درﺳ ﺖ‬
‫ﺏ ﻮدﻩ آ ﻪ ﻣ ﺰدك درﺷ ﺮایﻂ ﺧ ﺎص ﺣ ﺎآﻢ ﺏ ﺮ ﺁﻧ ﺰﻣﺎن ایﺠ ﺎب ﻣ ﻴﻜﺮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣ ﺰدك ﺁن اﺟ ﺘﻬﺎدﮔﺮ ﺏ ﺰرگ ﺁن ﺳ ﺎن ﻋﻤ ﻞ آ ﻨﺪ‪ .‬ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﻃ ﺒﺮي ﻣﻴﻨﻮیﺴ ﺪ‪ :‬ﻣ ﺰدك در »ﻣﺪری ﻪ« واﻗ ﻊ ﺳ ﺎﺣﻞ ﺷ ﺮﻗﻲ دﺟﻠ ﻪ‬
‫ﻣﺤﻞ آﻨﻮﻧﻲ »آﻮت اﻟﻌﻤﺎرﻩ« ﺕﻮﻟﺪ یﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫زردﺷ ﺖ ﭘﺴ ﺮ »ﺧ ﺮﮔﺎن« … ﺏﺪﻋﺘ ﻲ در دی ﻦ ﻣﺠ ﻮس ﺁوردﻩ ﺏ ﻮد‬
‫و ﻣ ﺮدم ﭘ ﻴﺮو دﻋ ﻮت او ﺷ ﺪﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪو ﻣ ﺮدي از اه ﻞ »ﻣﺪری ﻪ« ﺏ ﻨﺎم‬
‫ﻣ ﺰدك ﭘﺴ ﺮ ﺏ ﺎﻣﺪاد ﻣ ﺮدم را ﺏ ﻪ ﺏﺪﻋ ﺖ وي ﻣ ﻴﺨﻮاﻧﺪ واز ﺟﻤﻠ ﻪ‬
‫ﭼﻴﺰهﺎی ﻴﻜﻪ ﺏ ﻪ ﻣ ﺮدم ﻣ ﻲ ﮔﻔ ﺖ و رواج ﻣ ﻴﺪاد و ﺏ ﺪان ﺕﺮﻏﻴ ﺐ ﻣ ﻴﻜﺮد‪:‬‬
‫ﻣﺴﺎوات در ﻣﺎل و زن ﺏﻮد‪.‬‬
‫ﺏ ﻲ ﮔﻤ ﺎن ﺁﻧﭽ ﻪ را آ ﻪ ﻃ ﺒﺮي از ﺁن ﺏﻌ ﻨﻮان ﺏﺪﻋ ﺖ در دی ﻦ ی ﺎد‬
‫ﻣﻴﻜ ﻨﺪ‪ ،‬ﭼ ﻴﺰي ﺟ ﺰ اﺟ ﺘﻬﺎد و ﺏﻬﺴ ﺎزي دی ﻦ ﺏﺮاﺙ ﺮ ﺕﻜ ﺎﻣﻞ و ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ‬
‫زﻣ ﺎن ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬آ ﺎري آ ﻪ رﺳ ﺎﻟﺖ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮان و ﭘﻴﺸ ﻮایﺎن‬
‫راﺳ ﺘﻴﻦ ﺕ ﺎریﺦ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و ﻣﺴ ﻠﻤﺎ در اوﺳ ﺘﺎ زﻣﻴ ﻨﻪ ه ﺎي ای ﻦ‬
‫ﻧﻮﭘﺮدازي هﻢ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪47‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫»ﺙﻌﺎﻟﺒ ﻲ« ﻣ ﻲ ﻧﻮیﺴ ﺪ‪ » :‬ﻣ ﺰدك ﻣ ﻲ ﮔﻔ ﺖ آ ﻪ ﺧ ﺪا روزي در‬

‫ﺟﻬ ﺎن ﻧﻬ ﺎد ﺕ ﺎ ﻣ ﺮدم ﻣ ﻴﺎن ﺧ ﻮد ﺏ ﻪ ﻣﺴ ﺎوات ﺏﺨ ﺶ آﻨ ﻨﺪ‪ .‬ﭼ ﻨﺎﻧﻜﻪ‬
‫ه ﻴﭽﻜﺲ را ﺏ ﺮ دیﮕ ﺮي ﻓﺰوﻧ ﻲ ﻧﺒﺎﺷ ﺪ وﻟ ﻲ ﻣ ﺮدم ﺏ ﺮ یﻜﺪیﮕ ﺮ ﺳ ﺘﻢ‬
‫آﺮدﻧﺪ وﺏﺮﺧﻲ ﺏﺮﺕﺮي ﺟﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫زورﻣ ﻨﺪان ﻧﺎﺕﻮاﻧ ﺎن را ﺷﻜﺴ ﺘﻨﺪ و روزي و ﻣ ﺎل را هﻤ ﻪ ﺧ ﻮد‬
‫ﺏﺮﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ای ﻨﻚ ﻻزم اﺳ ﺖ آ ﻪ از دوﻟﺘﻤ ﻨﺪان ﺏﮕ ﻴﺮﻧﺪ وﺏ ﻪ ﺏﻴ ﻨﻮایﺎن ده ﻨﺪ ﺕ ﺎ‬
‫هﻤﻪ در ﻣﺎل یﻜﺴﺎن ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ه ﺮآﺲ را ﻓﺰوﻧ ﻲ درﺧﻮاﺳ ﺘﻪ ی ﺎ زن ی ﺎ ﻣ ﺘﺎع اﺳ ﺖ ﺣ ﻖ او ﺏﺪاﻧﻬ ﺎ‬
‫ﺏﻴﺸﺘﺮ از دیﮕﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫ﺏ ﺮاي ﺹ ﺪور ﭼﻨﻴ ﻦ ﺣﻜ ﻢ اﻧﻘﻼﺏ ﻲ ﻣ ﺰدك ﻧﺸ ﺎﻧﻪ وی ﮋﻩ اي از ﺁﺋﻴ ﻦ‬
‫آﻬ ﻦ دارد یﻌﻨ ﻲ در اوﺳ ﺘﺎ ﻧﺸ ﺎﻧﻪهﺎی ﻲ ﺏ ﺮاي ای ﻦ ﭼﻨﻴ ﻦ اﺟ ﺘﻬﺎد و‬
‫ﻧﻮﭘﺮدازياي ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫در »وﻧﺪی ﺪاد« ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ » :‬اﮔ ﺮ هﻤﻜﻴﺸ ﻲ – ﺏ ﺮادري ی ﺎ‬
‫دوﺳ ﺘﻲ‪ ،‬ﭘ ﻮل – زن ی ﺎ ﭘ ﻨﺪ ﺧﻮاﺳ ﺖ‪ ،‬ﺏ ﺎیﺪ آﺴ ﻲ را آ ﻪ ﭘ ﻮل ﻣ ﻴﺨﻮاهﺪ‬
‫ﭘ ﻮل داد و ﺁن آ ﺲ را آ ﻪ ﺧﻮاﺳ ﺘﺎر زن اﺳ ﺖ‪ ،‬زﻧ ﻲ ﺏ ﻪ آﺎﺏﻴ ﻦ او‬
‫ﺳﭙﺮد و ﺁﻧﺮا آﻪ ﺧﺮد ﻣﻴﺠﻮیﺪ‪ ،‬آﻼم ﻣﻘﺪس یﺎد داد‪«.‬‬
‫ﻣﺴ ﻌﻮدي ﻣﻴﻨﻮیﺴ ﺪ‪ :‬ﻣ ﺰدك‪ ،‬اوﺳ ﺘﺎ )آ ﺘﺎب زردﺷ ﺖ( را ﺕ ﺎویﻞ‬
‫ﻣ ﻴﻜﺮد‪ ..‬وي ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ آ ﺲ ﺏ ﻮد آ ﻪ ﺏ ﻪ ﺕ ﺎویﻞ و ﺏﺎﻃ ﻦ اﻋ ﺘﻘﺎد داﺷ ﺖ‬
‫… زﻧﺪی ﻚ )زﻧﺪی ﻖ( اﺹ ﻄﻼﺣﻲ ﻧﻜﻮه ﺶ ﺁﻣ ﻴﺰ و ﺏ ﻪ ﻣﻌﻨ ﻲ‬
‫»ﮔ ﺰارﻧﺪﻩ« اﺳ ﺖ و ﺏ ﻪ ﻣﺎﻧﻮی ﺎن و هﻤﺎﻧ ﻨﺪان ایﺸ ﺎن وﺏﻮی ﮋﻩ ﭘ ﻴﺮوان‬
‫ﻣ ﺰدك آ ﻪ ﺏ ﺮاي اوﺳ ﺘﺎ‪» ،‬زﻧ ﺪ« ی ﺎ )ﮔ ﺰارش( ﻓ ﺮاهﻢ آ ﺮدﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪ‪،‬‬
‫اﻃﻼق ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫ﻣ ﺰدك هﺮﮔ ﺰ ﻣﺪﻋ ﻲ دی ﻦ ﺟﺪی ﺪي ﻧﺸ ﺪ ﺏﻠﻜ ﻪ او ﺧ ﻮدرا اﺏﻼﻏﮕ ﺮ‬
‫راﺳ ﺘﻴﻦ اوﺳ ﺘﺎ ﻣﻴﺪاﻧﺴ ﺖ‪ ،‬اﺏﻼﻏﮕ ﺮي آ ﻪ ﺕﻮاﻧ ﺎ ﺏ ﻮد ﻧﺴ ﺒﺖ ﺏ ﻪ ﺷ ﺮایﻂ‬
‫زﻣﺎن‪ ،‬اوﺳﺘﺎ را ﺕﻔﺴﻴﺮ و ﺕﺸﺮیﺢ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﻈﺎم اﻟﻤﻠﻚ آﻪ از دﺷﻤﻨﺎن ﺕﺎریﺨﻲ ﻣﺰدك ﮔﺮایﻲ ﻣﻲﺏﺎﺷﺪ ﺏﻪ‬
‫داﻧﺎ و اﻧﺪیﺸﻤﻨﺪ ﺏﻮدن ﻣﺰدك اﻋﺘﺮاف ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﻣﻴﻨﻮیﺴﺪ‪ :‬ﻣﺰدك از ﻋﻠﻢ‬
‫ﻧﺠﻮم ﺏﺮﺧﻮردار ﺏﻮدﻩ و ﻟﺬا در ﺷﺮایﻄﻲ ﺏﻨﺎم ﺧﻮیﺶ ﺁﻏﺎز ﺏﻪ دﻋﻮت آﺮدﻩ‬
‫آﻪ هﻤﻪ ﻣﺮدم ﭼﺸﻢ ﺏﺮاﻩ ﺳﻮﺷﻴﺎﻧﺘﻲ از ﺕﺒﺎر زردﺷﺖ ﺏﻮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪48‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫»اﺏ ﻦ ﻧﺪی ﻢ« آ ﻪ زردﺷ ﺖ دوم را ﻣ ﺰدك اول ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ درﻣ ﻮرد‬

‫ﻋﻘﺎیﺪش ﻣﻲ ﻧﻮیﺴﺪ‪:‬‬
‫» اﻧ ﺪرز ﻣ ﻴﺪاد آ ﻪ از ﺧﻮﺷ ﻴﻬﺎي زﻧﺪﮔ ﻲ ﺏﻬ ﺮﻩ ﺟﻮی ﻴﺪ و از ﺁﻧﭽ ﻪ‬
‫ﺧﻮردﻧ ﻲ و ﻧﻮﺷ ﻴﺪﻧﻲ اﺳ ﺖ ﺏ ﻪ ﺏﺮاﺏ ﺮي و درﺳ ﺘﻜﺎري ﺧﻮیﺸ ﺘﻦ را‬
‫ﺳ ﻴﺮاب ﺳ ﺎزیﺪ از ﺕﺴ ﻠﻂ ﺏ ﺮ ه ﻢ ﺏﭙﺮه ﻴﺰیﺪ واز ﻣ ﻴﻬﻤﺎن ﻧ ﻮازي ه ﻴﭻ‬
‫ﻓﺮو ﻣﮕﺬاریﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ اﻗﺒﺎل ﻻهﻮري درﻣﻮرد ﻗﻴﺎم ﻣﺰدك ﻣﻴﻨﻮیﺴﺪ‪:‬‬
‫»… ﻣ ﺰدك ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ ﻣ ﺮدم ﮔ ﺮاي )آﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ( آ ﻪ درﻋﺼ ﺮ‬
‫اﻧﻮﺷ ﻴﺮان ﺳﺎﺳ ﺎﻧﻲ )ﺳ ﺪﻩ ﺷﺸ ﻢ ﻣﺴ ﻴﺤﻲ( ﻣﻴﺰیﺴ ﺖ در ﺏﺮاﺏ ﺮ‬
‫ﺕﻜﮕﺮای ﻲ »زرواﻧ ﻴﺎن« ﻋﺼ ﺮ ﺧ ﻮد واآﻨﺸ ﻲ آ ﺮد وﻧﻈ ﺮي‪ ،‬دوﮔﺮای ﻲ‬
‫ﺁورد‪«.‬‬
‫ﻣ ﺰدك ﻣﺎﻧ ﻨﺪ ﻣﺎﻧ ﻲ ﺏ ﺮﺁن ﺷ ﺪ آ ﻪ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧ ﻲ اﺷ ﻴﺎء ﻧﺎﺷ ﻲ از دو‬
‫اﺹ ﻞ ﻣﺴ ﺘﻘﻞ ﺟ ﺎویﺪان اﺳ ﺖ‪ .‬یﻜ ﻲ از ای ﻦ دو اﺹ ﻞ »ﺷ ﻴﺪ«‬
‫)روﺷﻨﺎیﻲ( ودیﮕﺮي »ﺕﺎر« )ﺕﺎریﻜﻲ( ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣ ﺰدك ﺏ ﺮﺧﻼف ﭘﻴﺸ ﻴﻨﻴﺎن ﺏ ﺎور داﺷ ﺖ آ ﻪ ﺁﻣ ﻴﺰش ﺏ ﺎ ﺟﺪای ﻲ‬
‫ﻧﻬﺎی ﻲ ای ﻦ دو ﺏ ﻪ ﻋﻤ ﺪ و اﺧﺘ ﻴﺎر ﻣﻘ ﺮون ﻧﻴﺴ ﺖ‪ ،‬ﺏﻠﻜ ﻪ ﻣﺤﺼ ﻮل‬
‫ﺕﺼﺎدف اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧ ﺪا در ﻧﻈ ﺎم ﻓﻜ ﺮي ﻣ ﺰدك از اﺣﺴ ﺎس ﺏ ﺮﺧﻮردار اﺳ ﺖ و در‬
‫ﺣﻀ ﻮر ﺳ ﺮﻣﺪي ﺧﻮدﭼﻬ ﺎر ﻧ ﻴﺮوي اﺹ ﻠﻲ دارد‪ :‬ﺕﻤﻴ ﻴﺰ‪ ،‬ﺣﺎﻓﻈ ﻪ‪،‬‬
‫ﻓﻬ ﻢ‪ ،‬ﺳ ﺮور‪ .‬ﻧ ﻴﺮوهﺎي ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧ ﻪ درﭼﻬ ﺎر ﺕ ﻦ ﻣﺘﺠﻠ ﻲ ﻣﻴﺸ ﻮﻧﺪ و‬
‫ای ﻦ ﭼﻬﺎرﺕ ﻦ ﺏ ﻴﺎري ﭼﻬ ﺎر ﺕ ﻦ دیﮕ ﺮ ﺏ ﻪ ﺟﻬ ﺎﻧﺪاري ﻣﻴ ﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺼ ﺎیﺺ ﻣﻮﺟ ﻮدات آ ﻪ ﺏﺎﻋ ﺚ ﺟﺪای ﻲ ﺁﻧﻬ ﺎ از یﻜﺪیﮕ ﺮ ﻣﻴﺸ ﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫زادﻩ ﻧﺴﺒﺖ ﺁﻣﻴﺰي ﻧﻴﺮوهﺎي ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻤﺘﺎزﺕﺮی ﻦ ﺟﻨ ﺒﻪ ﺕﻌﺎﻟ ﻴﻢ ﻣ ﺰدك‪ ،‬ﻣﺮدﻣﮕﺮای ﻲ او اﺳ ﺖ و ﺏ ﻲ ﮔﻤ ﺎن‬
‫ﮔ ﺮایﺶ ﻣﺎﻧﻮی ﺎن ﺏ ﻪ ﺟﻬﺎﻧﺒﻴﻨ ﻲ ﻣﻴﻬﻨ ﻲ در ای ﻦ ﻣﺮدﻣﮕﺮای ﻲ ﻣﻮﺙ ﺮ‬
‫ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺰدك ﻣﻴﮕﻔ ﺖ آ ﻪ ‪ :‬هﻤ ﻪ اﻓ ﺮاد اﻧﺴ ﺎن ﺏﺮاﺏ ﺮﻧﺪ‪ .‬ﺏ ﺎ ﺟﻌ ﻞ‬
‫ﻣﻔﻬ ﻮم ﻣﺎﻟﻜﻴ ﺖ اﻧﻔ ﺮادي‪ ،‬ﻣ ﺮدم را ﺏ ﻪ ﻧﺎﻣﺮدﻣ ﻲ ﻣﻴﻜﺸ ﺎﻧﻨﺪ ﺏ ﺎ ﺁﻧﻜ ﻪ ﺏ ﻪ‬
‫اﻋ ﺘﻘﺎد ﭘ ﻴﺮوان ﻣ ﺰدك ﺁﺕ ﺶ ﻣﻘ ﺪس ﺏﺴ ﺨﻦ درﺁﻣ ﺪ و ﺹ ﺤﺖ رﺳ ﺎﻟﺖ‬
‫ﻣ ﺰدك را ﮔﻮاه ﻲ داد‪ .‬اﻣ ﺎ ﻣﻮﺏ ﺪان )روﺣﺎﻧ ﻴﻮن زردﺷ ﺖ( آ ﻪ‬
‫ﻣﺨﺼﻮﺹ ﺎ ﺟﻨ ﺒﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋ ﻲ ﺁﺋﻴ ﻦ اورا ﺧ ﻮش ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ او و ﭘ ﻴﺮوان‬
‫ﻓﺮاواﻧﺶ را آﺸﺘﻨﺪ‪«.‬‬
 ‫‪49‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫اوﺿ ﺎع ﻧﺎﺏﺴ ﺎﻣﺎن ﺳﻴﺎﺳ ﻲ اﻗﺘﺼ ﺎدي اﺟﺘﻤﺎﻋ ﻲ و ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ ﭼ ﻨﺪ‬

‫ﺳ ﺎﻟﻪ ﺳﺎﺳ ﺎﻧﻴﺎن ﻣﻮﺟ ﺐ ﺷ ﺪ ﺕ ﺎ ﺧﻴﻠ ﻲ ﺳ ﺮیﻊ ﺕ ﻮدﻩ ه ﺎي زﺣﻤ ﺘﻜﺶ و‬
‫ﺧﺮدﻣ ﻨﺪان داﻧ ﺎ آ ﻪ در اﻧﺪیﺸ ﻪ ﺏ ﻴﺪاري و رهﺎی ﻲ ﻣ ﺮدم ﺏﻮدﻧ ﺪ ﺏ ﻪ ﭘ ﻴﺎم‬
‫اﻧﻘﻼﺏﻲ ﻣﺰدك ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺖ ﮔﻮیﻨﺪ و در ﮔﺮد او ﺟﻤﻊ ﺁیﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮدم هﻤﻴﺸﻪ ﭼﺸﻢ ﺏﺮاﻩ ﻧﺎﺟﻲ‬

‫ﺏﺮاﺙ ﺮ ﺁﻏ ﺎز ی ﻚ ﺣﺮآ ﺖ رهﺎی ﺒﺨﺶ اﻧﻘﻼﺏ ﻲ و ﺕﺸ ﻜﻴﻼﺕﻲ در‬
‫ﺳﺮﺕﺎﺳ ﺮ ای ﺮان از ﺳ ﻮي ﻣﺰدآ ﻴﺎن‪ ،‬ﭘ ﻴﺎم ﺏﺮاﺏ ﺮي ﻃﻠ ﺒﺎﻧﻪ زردﺷ ﺖ‬
‫دوم آ ﻪ از ﺳ ﻮي ﻣ ﺰدك ره ﺒﺮي ﻣﻴﺸ ﺪ ﺕﻮاﻧﺴ ﺖ ﺷ ﻮر اﻧﻘﻼﺏ ﻲ در‬
‫ﻣ ﻴﺎن ﻣ ﺮدم هﻤﻴﺸ ﻪ ﭼﺸ ﻢ ﺏ ﺮاﻩ »ﻧﺎﺟ ﻲ« ﺏﻴﺎﻓﺮی ﻨﺪ و ه ﺮروز آ ﻪ‬
‫ﻣﻴﮕﺬﺷ ﺖ ﺏ ﺮ ﭘ ﻴﺮوان ﻣ ﺰدك اﻓ ﺰودﻩ ﻣﻴﺸ ﺪ‪ .‬ﻗ ﺒﺎد ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﺳﺎﺳ ﺎﻧﻲ آ ﻪ‬
‫از ﺳ ﻠﻄﻪ ﻟ ﺮزان و ﻧﺎﭘ ﺎیﺪار ﺧﻮی ﺶ ﺏﺎﺧ ﺒﺮ ﺏ ﻮد ﺏ ﺮاي ﺣﻔ ﻆ ﺣﺎآﻤﻴ ﺘﺶ‬
‫و ﺟﻠﻮﮔ ﻴﺮي از ﺳ ﻘﻮط ﺳﻠﺴ ﻠﻪ اش ﺕﻮﺳ ﻂ »اﻧﻘﻼﺏ ﻴﻮن ﺏﺮاﺏﺮﻃﻠ ﺐ«‬
‫ﻣﺠ ﺒﻮر ﺏ ﻪ ﭘﺬی ﺮش ﺁﺋﻴ ﻦ ﻣ ﺰدك ﺷ ﺪ‪ .‬در ﭘ ﻲ ای ﻦ ﭘﺬی ﺮش‪ ،‬ﻧ ﻴﺮوهﺎي‬
‫اﻧﻘﻼﺏ ﻲ ﺏ ﺮروي ﺹ ﺤﻨﻪ ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ و اﻣﺘ ﻴﺎزات ﻃﺒﻘﺎﺕ ﻲ را ﻟﻐ ﻮ‬
‫آﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫هﻤﭽﻨﻴ ﻦ در ﭘ ﻲ ای ﻦ ﺧ ﻴﺰش ﺏ ﺰرگ اﻧﻘﻼﺏ ﻲ ﺏﻨ ﻴﺎد و ﺳ ﺎﺧﺘﺎر ﻧﻈ ﺎم‬
‫ﺷﺎهﻨﺸ ﺎهﻲ ﺏﻜﻠ ﻲ از ه ﻢ ﭘﺎﺷ ﻴﺪﻩ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺕﻬﻴﺪﺳ ﺘﺎن و دهﮕﺎﻧ ﺎن‬
‫ﺳ ﺘﻤﺪیﺪﻩ ﺏ ﺮ اﺷ ﺮاف‪ ،‬ﺕﻮاﻧﮕ ﺮان و روﺣﺎﻧ ﻴﻮن ﺷ ﻮریﺪﻩ و ﺏﺴ ﻴﺎري‬
‫از ﭘﺎﺳ ﺪارهﺎي ﻧﻈ ﺎم ﻃﺒﻘﺎﺕ ﻲ آ ﻪ در ﺏﺮاﺏ ﺮ اﻗﺪاﻣ ﺎت اﻧﻘﻼﺏ ﻲ ﭘ ﻴﺮوان‬
‫ﻣ ﺰدك ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ ﻣ ﻴﻜﺮدﻧﺪ ﻧ ﺎﺏﻮد ﺷ ﺪﻧﺪ و ﺕﻤﺎﻣ ﻲ اﻣ ﻮال ﺁﻧﻬ ﺎ ﺏ ﻪ ﻧﻔ ﻊ‬
‫ﺕﻮدﻩ هﺎي ﺕﻬﻴﺪﺳﺖ ﺕﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪ‪.‬‬
‫درزﻣ ﺎن ﻣ ﺰدك‪ ،‬روﺣﺎﻧ ﻴﻮن از اﻗ ﺘﺪار اﻓ ﺘﺎدﻩ و اآﺜﺮﺷ ﺎن ی ﺎ ﺏ ﻪ‬
‫ﻧﻬﻀ ﺖ ﺟﺪی ﺪ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻨﺪ ی ﺎ دم از ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ زدﻧ ﺪ آ ﻪ در ﺏﺮاﺏ ﺮ ﻗﻬ ﺮ‬
‫اﻧﻘﻼﺏ ﻲ ﻧ ﺎﺏﻮد ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬ی ﺎهﻢ از ای ﺮان ﺏ ﻪ ﺳ ﺎیﺮ ﻧﻘ ﺎط ﺟﻬ ﺎن ﮔﺮیﺨﺘ ﻨﺪ…‬
‫و ﺏ ﺪون ﺷ ﻚ ﺁن ﻋ ﺪﻩ آ ﻢ و ﻣﻌ ﺪود روﺣﺎﻧﻴﻮﻧ ﻲ آ ﻪ ﭼ ﻮن »ﻗ ﺒﺎد« ﺏ ﺎ‬
‫اآ ﺮاﻩ و اﺟ ﺒﺎر و ﺏ ﺮاي ﺣﻔ ﻆ ﺟﺎﻧﺸ ﺎن ﺏ ﻪ اﻧﺪیﺸ ﻪ ﻧﻮی ﻦ ﮔ ﺮویﺪﻩ‬
‫ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ .‬اﺹ ﻠﻲ ﺕﺮی ﻦ ﻋﻮاﻣ ﻞ ﺧﻴﺎﻧ ﺖ و ﺳ ﻘﻮط وﻧ ﺎﺏﻮدي ﻣﺰدآ ﻴﺎن‬
‫ﺏﺪﺳﺖ اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﺏﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ از ای ﻨﻜﻪ ﻣﺪﺕ ﻲ از ﭘ ﻴﺮوي اﻧﻘ ﻼب ﮔﺬﺷ ﺖ‪ ،‬اﺷ ﺮاف و‬
‫ﺷ ﺎهﺰادﮔﺎن و روﺣﺎﻧﻴﻮﻧ ﻲ آ ﻪ ﺏﻜﻠ ﻲ از ﺳﻴﺎﺳ ﺖ و ﻣﻔﺘﺨﻮارﮔ ﻲ آ ﻨﺎر‬
‫ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪ ﺏ ﻪ ﺕﻮﻃ ﺌﻪ ﻋﻠ ﻴﻪ ﺁﺋﻴ ﻦ ﺟﺪی ﺪ ﻣﺸ ﻐﻮل ﺷ ﺪﻧﺪ و‬
 ‫‪50‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫وﻗﺘ ﻲ در ﭘ ﻲ ﺕﺤ ﺮیﻜﺎت و ﺕﻬﺪی ﺪات ﺏﺴ ﻴﺎر ﻧﺘﻮاﻧﺴ ﺘﻨﺪ راي ﻗ ﺒﺎد را‬
‫دیﮕ ﺮ آﻨ ﻨﺪ واو را ﺏﺮﻋﻠ ﻴﻪ ﻣﺰدآ ﻴﺎن ﺏﺸ ﻮراﻧﻨﺪ‪ ،‬دﺳ ﺖ ﺏ ﻪ آﻮدﺕ ﺎ زدﻧ ﺪ‬
‫و ﺟﺎﻣﺎﺳ ﺐ‪ ،‬ﺏ ﺮادر ﻗ ﺒﺎد را ﺏﺮﺕﺨ ﺖ ﺷ ﺎهﻲ ﻧﺸ ﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬در ﭘ ﻲ ای ﻦ‬
‫آﻮدﺕ ﺎ ﻋﻨﺎﺹ ﺮ اﻧﻘﻼﺏ ﻲ ﻣﺰدآ ﻴﺎن ﺏﺮﺧ ﻲ دﺳ ﺘﮕﻴﺮ و ﺏﺴ ﻴﺎري ﺏ ﻪ‬
‫ﺷﻬﺮهﺎي دیﮕﺮ ﮔﺮیﺨﺘﻨﺪ و ﺧﻮد ﻣﺰدك در ﺁذرﺏﺎیﺠﺎن ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎدﺷ ﺎهﻲ ﺟﺎﻣﺎﺳ ﺐ دی ﺮي ﻧﭙﺎی ﻴﺪ و ﺷ ﺎیﺪ ه ﻢ آ ﻪ وي ﻧﺘﻮاﻧﺴ ﺘﻪ‬
‫ﺏ ﻮد ﺏﺨﻮﺏ ﻲ از ﻋﻬ ﺪﻩ وﻇ ﻴﻔﻪاي آ ﻪ ﺕﻮاﻧﮕ ﺮان‪ ،‬درﺏﺎری ﺎن و‬
‫روﺣﺎﻧ ﻴﻮن ﺏ ﻪ وي ﻣﺤ ﻮل آ ﺮدﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪ ﺏ ﺮﺁیﺪ‪ .‬ﺏﺪیﻨﺴ ﺎن ﻧﻮﺏ ﺖ ﺏ ﻪ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ ﻗﺒﺎد‪ ،‬اﻧﻮﺷﻴﺮوان رﺳﻴﺪ و وي ﺏﺮآﺮﺳﻲ ﺷﺎﻩ ﻧﺸﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺴ ﺮو اﻧﻮﺷ ﻴﺮوان ﻋﻬ ﻮد »اردﺷ ﻴﺮﭘﻮر ﺏ ﺎﺏﻚ« را در ﭘ ﻴﺶ ﻧﻬ ﺎد‬
‫و ﺏ ﺮﺁن ﺷ ﺪ آ ﻪ وﺹ ﻴﺘﻬﺎي او را ﺏﻜ ﺎر ﺏ ﻨﺪد‪ .‬اردﺷ ﻴﺮ ﻣﻮﺏ ﺪزادﻩ‬
‫)ﻓ ﺮزﻧﺪ روﺣﺎﻧ ﻲ( ﺏ ﻮد و ﺏ ﻪ ﻣﺬه ﺐ »ﻣﺰدیﺴ ﻨﻲ« ﭘﺎیﺒ ﻨﺪ و درﻧﺘ ﻴﺠﻪ‬
‫در ﺷ ﺮیﻌﺖ او اﺷﺨﺎﺹ ﻲ ﻣﺎﻧ ﻨﺪ ﻣﺎﻧ ﻲ و اﻣ ﺜﺎل او زﻧﺪی ﻖ ﻣﺤﺴ ﻮب‬
‫ﻣﻴﺸﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺴ ﺮو ﭼ ﻮن ﺏ ﻪ ﺕﺨ ﺖ ﻧﺸﺴ ﺖ ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﻣ ﺪار دوﻟ ﺖ ﺏ ﺮ دی ﻦ‬
‫»ﻣﺰدیﺴ ﻨﻲ« اﺳ ﺖ و ﺕ ﺎ از ای ﻨﻜﺎر ﻓ ﺎرغ ﻧﻴﻔ ﺘﺪ ﺏ ﻪ ه ﻴﭻ آ ﺎر دیﮕ ﺮ‬
‫اﻟ ﺘﻔﺎت ﻧ ﺘﻮان آ ﺮد و ﻟﺸ ﮕﺮ را ﺏ ﺎیﺪ آ ﻲ در ای ﻦ اﻋ ﺘﻘﺎد ﺷ ﺒﻬﺘﻲ ﻧ ﺒﻮد‬
‫و ﻣﺪی ﺮان را ﺣﺎﺿ ﺮ آ ﺮد )ﺕﻮاﻧﮕ ﺮان – درﺏﺎری ﺎن‪ -‬روﺣﺎﻧ ﻴﺎن(‬
‫ﺏﺤﻀ ﻮر ﺏﺰرﮔﻤﻬ ﺮ ‪ ،‬آ ﻲ وزی ﺮ او ﺏ ﻮد و ایﺸ ﺎن را ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﺏﺪاﻧ ﻴﺪ آ ﻲ‬
‫ای ﻦ ﻣ ﺰدك ﻣﻠ ﻚ ﻣﻴﻄﻠ ﺒﺪ و ﭘ ﺪرم از آ ﺎر او ﻏ ﺎﻓﻞ ﺏ ﻮد و ﻣ ﺜﻞ او هﻤ ﺎن‬
‫»ﻣﺎﻧ ﻲ زﻧﺪی ﻖ« اﺳ ﺖ آ ﻲ ﺟ ﺪ ﻣ ﺎ »ﺏﻬ ﺮام ﭘ ﻮر هﺮﻣ ﺰ« اورا ﺏﻜﺸ ﺖ‬
‫ﺕ ﺎ ﻓﺘ ﻨﻪ او از ﻋ ﺎﻟﻢ ﻓﺮوﻧﺸﺴ ﺖ‪ .‬اآ ﻨﻮن ﺕﺪﺏ ﻴﺮ ای ﻦ ﻣﺮدﻣ ﻲ ﺏ ﺎیﺪ آ ﺮد‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﺹﻮاب ﻣﻲﺏﻴﻨﻴﺪ؟‬
‫هﻤﮕ ﺎن ﮔﻔﺘ ﻨﺪ‪ » :‬ﻣ ﺎ ﺏ ﻨﺪﻩ ای ﻢ و ای ﻦ اﻧﺪیﺸ ﻪ آ ﻲ آ ﺮدﻩ اي‪ ،‬ﺏ ﺮ‬
‫ﺙ ﺒﺎت ﻣﻠ ﻚ اﻧﻮﺷ ﻴﺮوان ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ای ﻦ ﻣ ﺮد‪ ،‬ﺕ ﺒﻊ ﺏﺴ ﻴﺎر و ﺷ ﻮآﺖ ﺕﻤ ﺎم‬
‫دارد‪ ،‬و اورا ﺟ ﺰ ﺏ ﻪ ﻣﻜ ﺮ ه ﻼك ﻧ ﺘﻮان آ ﺮد و ﮔ ﺮﻧﻪ ای ﻨﻜﺎر ﺏ ﺮﻣﺎ دراز‬
‫ﺷ ﻮد‪ .‬اآ ﻨﻮن ای ﻦ ﺳ ﺮ را هﻔ ﺘﻪ داریﺪﺕ ﺎ ﻣ ﺎ ﺕﺪﺏ ﻴﺮ آﻨ ﻴﻢ و اﻧﻮﺷ ﻴﺮوان‪،‬‬
‫ﻣ ﺰدك را ﭘ ﻴﻐﺎم داد آ ﻲ ﻣ ﺎ را ﻣﻌﻠ ﻮم اﺳ ﺖ آ ﻲ ﺕ ﻮ ﺏ ﺮ ﺣﻘ ﻲ ﭘ ﺪر ﻣ ﺎ‬
‫ﻣﺘﺎﺏﻌ ﺖ ﺕﻮﺏ ﻪ واﺟ ﺐ ﻣ ﻴﻜﺮد‪ .‬اآ ﻨﻮن ﺏ ﺎیﺪ آ ﻲ ﺏ ﺮ ﻋ ﺎدت‪ ،‬ﻧ ﺰدیﻚ ﻣ ﺎ ﺁی ﻲ‬
‫و ﻃ ﺮیﻖ راﺳ ﺖ ﻣﻌﻠ ﻮم ﻣ ﺎ ﮔﺮداﻧ ﻲ و ﻣﻨﺰﻟ ﺖ ﺧﻮی ﺶ ﻧ ﺰدیﻚ ﻣ ﺎ ه ﺮ‬
‫ﭼﻪ ﻣﻌﻤﻮرﺕﺮ داﻧﻲ‪.‬‬
 ‫‪51‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﻣ ﺰدك ﻧ ﺰدیﻚ او ﺁﻣ ﺪ و اﻧﻮﺷ ﻴﺮوان اورا آﺮاﻣ ﺘﻬﺎ ﻓ ﺮﻣﻮد‪ .‬ﺏ ﻴﺶ‬
‫از ﺣ ﺪ و ﺧﻮیﺸ ﺘﻦ در آﻔ ﻪ او ﻧﻬ ﺎد‪ ،‬آ ﻲ ای ﻦ ﻣ ﺰدك ﭘﻨﺪاﺷ ﺖ آ ﻲ‬
‫اﻧﻮﺷ ﻴﺮوان را ﺹ ﻴﺪ آ ﺮد و ﻣﺪﺕ ﻲ ﺏ ﺎ ه ﻢ ﺏ ﺮ ای ﻦ ﺟﻤﻠ ﻪ ﻣﻴ ﺒﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﭼ ﻨﺎﻧﻜﻪ ﺟﻬﺎﻧ ﻴﺎن اﻧﻮﺷ ﻴﺮوان را در زﺏ ﺎن ﮔﺮﻓ ﺘﻪ ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ .‬از ﺁﻧﭽ ﻪ‬
‫ﺏﺎﻃ ﻦ ﺣ ﺎل ﻧﻤ ﻲ داﻧﺴ ﺘﻨﺪ و ه ﺮآﺠﺎ یﻜ ﻲ ﺏ ﻮد از »دﻋ ﺎﻩ« و اﺕ ﺒﺎع‬
‫ﻣﺰدك ﺳﺮﺏﺮﺁوردﻧﺪ و ﺁﺷﻜﺎرا دﻋﻮت ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ…‬
‫اﻧﻮﺷ ﻴﺮوان ی ﻚ روز اوراﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﺏﺪاﻧﻜ ﻪ ﻣ ﻦ از ای ﻦ ﺣﺸ ﻢ و‬
‫ﺧﺪﻣ ﺘﻜﺎران ﻋﻤ ﺎل و ﻧ ﻮاب ﺧ ﻮد ﺳ ﻴﺮﺁﻣﺪم و ﻣ ﻴﺨﻮاهﻢ آ ﻪ ﺏ ﻪ ﺟ ﺎي‬
‫هﺮآﺴﻲ از ایﺸﺎن یﻜﻲ از ﺷﻤﺎ ﺏﮕﺬارم‪.‬‬
‫اآ ﻨﻮن ﻧﺴ ﺨﺘﻲ ﻧﻮی ﺲ ﺏ ﻪ ذآ ﺮ اﻋ ﻴﺎن و ﺳ ﭙﺎهﻴﻬﺎ و ﻣﺘﺼ ﺮﻓﺎن و‬
‫ﻣﻌ ﺮوﻓﺎن‪ ،‬آ ﻲ از ﺕ ﺒﻊ ﺕﻮاﻧ ﺪ ﺕ ﺎ ایﺸ ﺎن ه ﺮیﻚ را ﺏ ﻪ ﻣﻨﺼ ﺒﻲ و ﺷ ﻐﻠﻲ‬
‫ﺏﮕﻤ ﺎرم و ﻧﺴ ﺨﺘﻲ ﻃ ﺒﻘﺎت ﺳ ﭙﺎهﻲ و رﻋﻴ ﺖ آ ﻪ درﺏﻴﻌ ﺖ ﺕﻮاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ‬
‫هﺮآﺲ را ﻧﻈﺮي و ﻧﻴﻜﻮیﻲ ﻓﺮﻣﺎیﻢ‪«.‬‬
‫اﻧﻮﺷ ﻴﺮوان ﺏ ﺎ ای ﻦ ﻧ ﻴﺮﻧﮓ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ اﻋﻀ ﺎء و ه ﻮاداران ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫اﻧﻘﻼﺏ ﻲ ﻣ ﺰدك را آ ﻪ اآﺜﺮﺷ ﺎن ﻣﺨﻔ ﻲ و آﺎرهﺎیﺸ ﺎن ﻣﺤ ﺮﻣﺎﻧﻪ ﺏ ﻮد‬
‫را ﺧﻮاﺳﺖ آﻪ ﺏﺸﻨﺎﺳﺪ و ﺕﻤﺎﻣﻲ را ﻧﺎﺏﻮد آﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻣ ﺰدك دو ﻧﺴ ﺨﺖ ﺏ ﺮ ای ﻦ ﺟﻤﻠ ﻪ آ ﺮد‪ :‬ﭼ ﻨﺎﻧﻜﻪ اﻓ ﺰون از یﻜﺼ ﺪ و‬
‫ﭘﻨﺠﺎﻩ هﺰار ﻣﺮد ﺏﺮﺁﻣﺪﻧﺪ ‪ .‬ﭘﺲ اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻣﻬ ﺮﺟﺎن )ﻣﻬ ﺮﮔﺎن( ﻧ ﺰدیﻚ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﻣ ﻴﺨﻮاهﻢ هﺮآ ﻲ از‬
‫داﻋ ﻴﺎن و ﺳ ﺮهﻨﮕﺎن و ﻣﻌ ﺮوﻓﺎن اﺕ ﺒﺎع ﺕﻮاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻠ ﻪ را ﺏﺨﻮاﻧ ﻲ ﺕ ﺎ‬
‫ای ﻦ ﻣﻬ ﺮﺟﺎن ﭘﺪی ﺪار ایﺸ ﺎن آ ﻨﻢ و هﻤ ﻪ را ﺏ ﺮ ه ﺮآﺎرهﺎ و ﺷ ﻐﻠﻬﺎ‬
‫ﮔﻤﺎرم‪« .‬‬
‫ﻣ ﺰدك ﻧﺎﻣ ﻪ ه ﺎ ﺏﻨﺒﺸ ﺖ ﺕ ﺎ هﻤﮕ ﺎن روي ﺏ ﻪ ﻣﺪاﺋ ﻦ ﻧﻬ ﺎدﻧﺪ و‬
‫اﻧﻮﺷ ﻴﺮوان ﺏ ﺎ ﻟﺸ ﮕﺮ ﺧﻮی ﺶ ﻗ ﺎﻋﺪﻩ ﻧﻬ ﺎد ﺏ ﻮد‪ ،‬آ ﻲ روز ﻣﻬ ﺮﺟﺎن‬
‫ﺧﻮاﻧ ﻲ ﻋﻈ ﻴﻢ ﺧﻮاه ﻢ ﻧﻬ ﺎد و ﻣ ﺰدك و اﺕ ﺒﺎع اورا اول ﺏ ﺮﺧﻮان‬
‫ﻧﺸ ﺎﻧﻢ‪ .‬و ﻣ ﻦ ﺏ ﺮ ﺳ ﺮ ﻣ ﺰدك ﺏﺎیﺴ ﺘﻢ و ﺳ ﻼح ﺏﺮه ﻨﻪ در دﺳ ﺖ ﮔ ﻴﺮم و‬
‫ﺷ ﻤﺎ هﻤﮕ ﺎن ﺏ ﺎیﺪ آ ﻲ در زی ﺮ ﺟﺎﻣ ﻪه ﺎ ﺳ ﻼح ﭘﻮﺷ ﻴﺪﻩ داری ﺪ ﭘ ﻨﻬﺎن و‬
‫ﭼ ﻮن ﻣ ﻦ ﻣ ﺰدك را ﺏﻜﺸ ﻢ‪ ،‬ﺏ ﻪ اول زﺧ ﻢ آ ﻲ زﻧ ﻢ‪ ،‬ﺷ ﻤﺎ ﺷﻤﺸ ﻴﺮ در‬
‫ﻧﻬ ﻴﺪ و هﻤﮕ ﺎن را ﺏ ﺮ ﺁن ﺧ ﻮان ﭘ ﺎرﻩ آﻨ ﻴﺪ و هﻤﮕ ﺎن ﺏ ﺮ ای ﻦ اﺕﻔ ﺎق‬
‫هﻤﺪﺳ ﺖ ﺷ ﺪﻧﺪ و ﻓ ﺮﻣﺎﻧﻬﺎ ﻧﺒﺸ ﺖ ﺏ ﻪ هﻤ ﻪ ﺷ ﻬﺮهﺎ و ﻣﻤ ﺎﻟﻚ و درﻣ ﻴﺎن‬
 ‫‪52‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ه ﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧ ﻲ ﻧﺴ ﺨﺘﻲ از اﺕ ﺒﺎع ﻣ ﺰدك ﻧﻬ ﺎد و ﻓﺮﺳ ﺘﺎد ﺕ ﺎ روز‬

‫ﻣﻬﺮﺟﺎن )ﺟﺸﻦ ﻣﻬﺮﮔﺎن( ﺁن ﺟﻤﺎﻋﺖ را ﺏﮕﻴﺮﻧﺪ و ﻣﺤﺒﻮس آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼ ﻮن ﻣﻬ ﺮﺟﺎن )ﺟﺸ ﻦ ﻣﻬ ﺮﮔﺎن( درﺁﻣ ﺪ ﻓ ﺮﻣﻮد ﺕ ﺎ ﺏ ﺮ ﺷ ﻂ دﺟﻠ ﻪ‬
‫ﺧﻮاﻧ ﻲ ﻋﻈ ﻴﻢ ﺏ ﺮﻧﻬﺎدﻧﺪ و ﻣ ﺰدك را در ﺏ ﺎﻟﺶ ﻧﺸ ﺎﻧﺪ وﺧ ﻮد ﺏ ﺮ ﺳ ﺮ او‬
‫ایﺴ ﺘﺎد و دو ه ﺰار ﻣ ﺮد از اﻋ ﻴﺎن و ﻣﻘﺪﻣ ﺎن و اﺕ ﺒﺎع ﻣﺰدآ ﻲ ﺏ ﺮ ﺁن‬
‫ﺧ ﻮان ﻧﺸﺴ ﺘﻨﺪ و ﺹ ﺪ ﻣ ﺮد ﺳ ﻼح در زی ﺮ ﺟﺎﻣ ﻪ ﭘﻮﺷ ﻴﺪﻩ ﭘ ﻴﺮاﻣﻮن‬
‫اﻧﻮﺷ ﻴﺮوان ﻣﺮﺕ ﺐ ﺏﻮدﻧ ﺪ ﺕ ﺎ اورا ﻧﮕ ﺎهﺪارﻧﺪ و دیﮕ ﺮ ﻟﺸ ﮕﺮهﺎ‬
‫درروی ﻪ ﭘ ﻴﺮاﻣﻮن ﻣﺰدآ ﻴﺎن آ ﻲ ﺏ ﺮﺧﻮان ﻧﺸﺴ ﺘﻪ درﮔﺮﻓﺘ ﻨﺪ و‬
‫اﻧﻮﺷ ﻴﺮوان ﺕﺒﺮزیﻨ ﻲ در دﺳ ﺖ داﺷ ﺖ )و ﺏﻌﻀ ﻲ ﮔﻮی ﻨﺪ ﻧﺎﭼﺨ ﻲ( و‬
‫اول آﺴ ﻲ آ ﻪ ﺕﺒﺮزی ﻦ ﻧ ﺎﭼﺦ از ﺏﻬ ﺮ ای ﻦ آ ﺎر ﺳ ﺎﺧﺖ ﺕ ﺎ ﻣ ﺰدك را‬
‫ﺏ ﺪان زﺧ ﻢ آ ﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺸ ﻴﺮ ﻧﻤ ﻲ ﺕﻮاﻧﺴ ﺖ داﺷ ﺖ و اﻧﻮﺷ ﻴﺮوان ﺏ ﻪ ی ﻚ‬
‫زﺧ ﻢ ﺳ ﺮﻣﺰدك درآ ﻨﺎرش اﻓﻜ ﻨﺪ و ﻟﺸ ﮕﺮ ﺷﻤﺸ ﻴﺮهﺎ ﺏﺮﺁهﻴﺨﺘ ﻨﺪ و در‬
‫ﺁن زﻧﺪیﻘ ﺎن ﺏﺴ ﺘﻨﺪ و ﺟﻤﻠ ﻪ را ه ﻼك آ ﺮدﻧﺪ‪ .‬و ه ﻢ در ﺁن روز هﺮآ ﻲ‬
‫در ﻣﻤ ﺎﻟﻚ آﺴ ﺮي ﺏﻮدﻧ ﺪ… ﮔﺮﻓ ﺘﺎر ﺁﻣﺪﻧ ﺪ و ﺁن را آ ﻪ آﺸ ﺘﻨﻲ ﺏ ﻮد‬
‫ﻓ ﺮﻣﻮد ﺕ ﺎ ﺏﻜﺸ ﺘﻨﺪ و هﺮآ ﻲ ﺏﺎزداﺷ ﺘﻲ ﺏ ﻮد ﻓ ﺮﻣﻮد ﺕ ﺎ ﺣ ﺒﺲ آ ﺮدﻧﺪ و‬
‫ﺁن آ ﺲ ﺏ ﻪ ﺟ ﺎي ﺁن ﺏ ﻮد آ ﻲ ﺕﻮﺏ ﻪ ﻗ ﺒﻮل ﺷﺎیﺴ ﺖ آ ﺮدن‪ ،‬آ ﺮدﻧﺪ‪ .‬و‬
‫ﺟﻬﺎن از ایﺸﺎن ﺹﺎﻓﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ از ﻧﮕ ﺎرش اﺏ ﻦ ﺏﻠﺨ ﻲ ﺏﺮﻣ ﻲ ﺁیﺪ‪،‬ﮔﻮی ﺎ آ ﻪ ﺟﺎیﮕﺰی ﻦ‬
‫آ ﺮدن ﺟﺎﻣﺎﺳ ﺐ آﻤﻜ ﻲ ﺏ ﻪ اﺷ ﺮاف و درﺏ ﺎر و ﻣﻮﺏ ﺪان ﻧﻜ ﺮد ﺕ ﺎ‬
‫ﻣﺰدآ ﻴﺎن را ﻧ ﺎﺏﻮد آﻨ ﻨﺪ‪ .‬ﻟ ﺬا اﻧﻮﺷ ﻴﺮان را ﺏ ﻪ ﻗ ﺪرت ﻣ ﻲ رﺳ ﺎﻧﻨﺪ ﺕ ﺎ ﺏ ﺎ‬
‫ﭼﻨﻴ ﻦ ﻧ ﻴﺮﻧﮓ ﺧﺎﺋ ﻨﺎﻧﻪاي ﺣ ﺪود یﻜﺼ ﺪ وﭘ ﻨﺠﺎﻩ ه ﺰار ﻣ ﺮد را دری ﻚ‬
‫روز در ﺳﺮاﺳﺮ ایﺮان ﻗﺘﻞ ﻋﺎم آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﺳ ﻮیﻲ اﻋ ﺘﻤﺎد ﻧﺎﺏﺠ ﺎي ﻣ ﺰدك ﻧ ﻴﺰ ﺧ ﻮد اﺹ ﻠﻲﺕﺮی ﻦ ﻋ ﺎﻣﻞ ﻗ ﺘﻞ‬
‫ﻋ ﺎم ﻣﺰدآ ﻴﺎن ﮔ ﺮدیﺪ‪ .‬اﺷ ﺘﺒﺎهﻲ آ ﻪ در اآ ﺜﺮ اﻧﻘﻼﺏﻬ ﺎ ﭘﺪی ﺪ ﻣ ﻴﺂیﺪ و‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺮدم ﺕﻬﻴﺪﺳﺖ را ﺷﺪیﺪٌا ﺕﻬﺪیﺪ ﻣﻲ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣ ﺰدك در زﻣ ﺎن ﻗ ﺒﺎد ﺏ ﺮﺁن ﻧﺸ ﺪ ﺕ ﺎ ارﺕ ﺶ دوﻟﺘ ﻲ را آ ﻪ از ﻧﻈ ﺮ‬
‫ﺕ ﺎریﺦ و ﻧ ﻴﺰ ﻣﺤ ﺘﻮاي ﻓﻜ ﺮي ﭘﺎﺳ ﺪار ﻣ ﻨﺎﻓﻊ درﺏﺎری ﺎن – ﺕﻮاﻧﮕ ﺮان‪-‬‬
‫روﺣﺎﻧ ﻴﻮن ﺏ ﻮد را ﻣ ﻨﺤﻞ ﻧﻤ ﻮدﻩ و ارﺕﺸ ﻲ از ﻣ ﺮدم ﺕﻬﻴﺪﺳ ﺖ و‬
‫دهﮕﺎﻧ ﺎن ه ﻮادار ﺧ ﻮدرا ﺟﺎیﮕﺰی ﻦ ﺁن ﮔ ﺮداﻧﺪ‪ .‬زی ﺮا ه ﺮ اﻧﻘﻼﺏ ﻲ‬
‫ﺏ ﺮاي ﺏﻘ ﺎ و ﺟﻠﻮﮔ ﻴﺮي از ﺕﻮﻃ ﺌﻪ ه ﺎي ﺿ ﺪاﻧﻘﻼﺏﻴﻮن‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣ ﻨﺪ ی ﻚ‬
‫ارﺕ ﺶ ﺟﺪی ﺪ و ﻣﺮدﻣ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕﻮﺳ ﻂ هﻤ ﺎن ﻋﻨﺎﺹ ﺮ ه ﻮادار اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﺷ ﻜﻞ ﮔﺮﻓ ﺘﻪ ﺏﺎﺷ ﺪ و اﺳﺎﺳ ﺎ ه ﺮ اﻧﻘﻼﺏ ﻲ ﺁﻧﮕ ﺎﻩ ﭘ ﻴﺮوز ﺧﻮاه ﺪ ﻣ ﺎﻧﺪ آ ﻪ‬
 ‫‪53‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﻗ ﺪرت ﺳﻴﺎﺳ ﻲ‪ -‬ﻧﻈﺎﻣ ﻲ‪ -‬اﻗﺘﺼ ﺎدي را ﺕﻤﺎﻣ ﺎ ﺏ ﻪ ﻣ ﺮدم ه ﻮادار اﻧﻘ ﻼب‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺏﺪیﻨﺴ ﺎن ﺷ ﻮرش و ﻋﺼ ﻴﺎن اﻧﻘﻼﺏ ﻲ ﻣﺰدآ ﻴﺎن اوﻟﻴ ﻦ‬
‫»ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴ ﺘﻬﺎي ﺟﻬ ﺎن« ﺕﻮﺳ ﻂ درﺏ ﺎر )ﺷ ﺎﻩ( و ﺏ ﺎزار )ﺕﻮاﻧﮕ ﺮان(‬
‫و ﻣﻼهﺎ )ﻣﻮﺏﺪان( ﻧﺎﺏﻮد ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫وﻟ ﻲ ﺷ ﻌﻠﻪ ای ﻦ اﻧﻘ ﻼب هﺮﭼ ﻨﺪ در ﺁن ﻣﻘﻄ ﻊ در ای ﺮان ﺧ ﺎﻣﻮش‬
‫ﻣﻴﺸ ﻮد وﺏ ﻪ اﻧﻮﺷ ﻴﺮوان ﺏﻤﻨﺎﺳ ﺒﺖ ﻗ ﺘﻞ ﻋ ﺎم ﺹ ﺪوﭘﻨﺠﺎﻩ ه ﺰار ﻧﻔ ﺮ از‬
‫ﺕﻬﻴﺪﺳ ﺘﺎن‪ -‬دهﮕﺎﻧ ﺎن‪ -‬ﺧﺮدﻣ ﻨﺪان ﻗﻬ ﺮﻣﺎن ای ﺮان ﻟﻘ ﺐ دادﮔ ﺮ از‬
‫ﺳ ﻮي روﺣﺎﻧ ﻴﺎن اﻋﻄ ﺎ ﻣﻴﺸ ﻮد و دوﺏ ﺎرﻩ درﺏﺎری ﺎن – ﺕﻮاﻧﮕ ﺮان –‬
‫روﺣﺎﻧ ﻴﺎن آﺮﺳ ﻲه ﺎي ﻗ ﺪرت ﺧ ﻮدرا ﻣﺴ ﺘﺤﻜﻢ و ﻧﻈ ﺎم ﻃﺒﻘﺎﺕ ﻲ را‬
‫ﻣﺴ ﺘﻘﺮ ﻣﻴﻜﻨ ﻨﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ اﻧﺪیﺸ ﻪ ﺏﺮاﺏ ﺮي ﻃﻠ ﺒﺎﻧﻪ ﻣﺰدآ ﻴﺎن ﺿ ﺪ درﺏ ﺎر و‬
‫ﺕﻮاﻧﮕ ﺮ و روﺣﺎﻧ ﻴﻮن ﭼ ﻮن ﺁﺕﺸ ﻲ زی ﺮ ﺧﺎآﺴ ﺘﺮ ﺏ ﺮاي هﻤﻴﺸ ﻪ ﺏﺎﻗ ﻲ‬
‫ﻣ ﻴﻤﺎﻧﺪ و ه ﺮﮔﺎﻩ آ ﻪ ﻓﺮﺹ ﺘﻲ ﻣ ﻲ یﺎﻓ ﺖ ﭼﻨﮕ ﻲ ﺏ ﺮ ﺹ ﻮرت ﺣﺎآﻤ ﺎن‬
‫ﻣ ﻲآﺸ ﻴﺪ‪ ،‬ﮔ ﻮاﻩ ای ﻦ ﺳ ﺨﻦ ﺁﻧﻜ ﻪ »زﻧﺪی ﻖ« )ﻧﺎﻣ ﻲ آ ﻪ دﺷ ﻨﺎم و‬
‫اﺕﻬﺎﻣ ﻲ ﺏ ﺮاي ﻣﺎﻧﻮی ﺎن و ﻣﺰدآ ﻴﺎن و ﻣﻴﻬ ﻦ دوﺳ ﺘﺎن ﺏ ﻮد‪ (.‬هﻤﭽ ﻨﺎن‬
‫در ﻓﻀ ﺎي ای ﺮان ﻣ ﻴﻤﺎﻧﺪ و ﺣﺘ ﻲ ﺏﻌ ﺪ از اﺳ ﻼم ه ﻢ ﺏﺴ ﻴﺎري از‬
‫اﻧﻘﻼﺏ ﻴﻮن ﺏ ﻪ اﺕﻬ ﺎم »زﻧﺪی ﻖ« و »زﻧﺎدﻗ ﻪ« )ﻣﻔﺴ ﺮان ﺏﺎﻃ ﻦ اه ﻞ‬
‫آﺘﺎب و ﻧﻮﭘﺮدازان اﺟﺘﻬﺎدﮔﺮ( ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺏﺪﻧ ﺒﺎل ﻗ ﺘﻞ ﻋ ﺎم و ﺕﺤ ﺖ ﺷ ﻜﻨﺠﻪ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻦ ﻣﺰدآ ﻴﺎن در ای ﺮان‬
‫ﺏﺴ ﻴﺎري ﺏ ﻪ ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻬﺎي دیﮕ ﺮ ﭼ ﻮن روم و ﺷ ﺎﻣﺎت و ﺁﻧﻄﺎآ ﻴﻪ ﭘ ﻨﺎﻩ‬
‫ﺏ ﺮدﻧﺪو ﺏ ﻲ ﺷ ﻚ درهﺠ ﺮت و در ﻏﺮﺏ ﺖ ﻧ ﻴﺰ ﺏ ﻪ ﺁرﻣﺎﻧﻬ ﺎي ﺁزادي و‬
‫ﺏﺮاﺏ ﺮي ﻃﻠ ﺒﺎﻧﻪﺷ ﺎن وﻓ ﺎدار و ﭘ ﺎیﺪار ﻣ ﺎﻧﺪﻧﺪ و ﻟﺤﻈ ﻪه ﺎ را ﻣﻴﺸ ﻤﺮدﻧﺪ‬
‫ﺕ ﺎ »ﻧﺎﺟ ﻲ« ﻧﻮیﻨ ﻲ ﺏﺮﺧ ﻴﺰد و ﺏ ﺮ ﺣ ﻮل او ﺧ ﻴﻤﻪ زﻧ ﻨﺪ و ﺳ ﭙﺎﻩ ﺁﻓﺮیﻨ ﻨﺪ‬
‫و ای ﺮان را از ﺳ ﺘﻢ درﺏ ﺎر )ﺷ ﺎﻩ و ﺕﻤﺎﻣ ﻲ آﺎرﮔ ﺰاران و دﺏ ﻴﺮان‬
‫دوﻟ ﺖ( و ﺕﻮاﻧﮕ ﺮان )ﺳ ﺮﻣﺎیﻪ داران و ﺕﺠ ﺎري آ ﻪ ﺿ ﻌﻴﻔﺎن و‬
‫ﻧﺎﺕﻮاﻧ ﺎن را ﺏ ﻪ ﺏﺮدﮔ ﻲ ﻣﻴﮕﺮﻓﺘ ﻨﺪ ﺕ ﺎ از رﻧ ﺞ و زﺣﻤ ﺖ و ﻣﺸ ﻘﺖ ﺁﻧ ﺎن‬
‫ﮔﻨﺠﻴ ﻨﻪه ﺎي ﺧﻮی ﺶ را ﻓﺰوﻧ ﺘﺮ ﺳ ﺎزﻧﺪ( و روﺣﺎﻧ ﻴﺎن )آ ﻪ هﻤ ﻮارﻩ‬
‫دﺳ ﺖ در دﺳ ﺖ ﺷ ﺎﻩ و ﺳ ﺮﻣﺎیﻪ داران ﺏﻬﺘﺮی ﻦ ﭘﺎﺳ ﺪاران ﻣﻨﺎﻓﻌﺸ ﺎن‬
‫ﺏﻮدﻧﺪ ﺏﺎ ﻓﺘﻮاهﺎ و اﺣﻜﺎﻣﻲ آﻪ ﺹﺎدر ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺁزاد آﻨﻨﺪ…‬

‫ﮔﺪاي ﺷﻬﺮ ﻧﮕﻪ آﻦ آﻪ ﻡﻴﺮ ﻡﺠﻠﺲ ﺷﺪ!‬

 ‫‪54‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫دی ﺮي ﻧﭙﺎی ﻴﺪ آ ﻪ ﻣ ﺮدي از ﺹ ﺤﺮاي ﺧﺸ ﻚ و ﺳ ﻮزان ﻋﺮﺏﺴ ﺘﺎن‬

‫ﺏﺮﺧﺎﺳ ﺖ و ﺏﻬ ﺮﻩ ﺟﻮی ﻲ از ﺷ ﺮایﻂ وی ﮋﻩ ﺣ ﺎآﻢ ﻣ ﻨﻄﻘﻪ روم و ای ﺮان‬
‫را در ﺁﺕ ﺶ ﻗﻬ ﺮ اﻧﻘﻼﺏ ﻲ ﺟﺪی ﺪ ﺳ ﻮزاﻧﺪ و ﺕ ﺎریﺦ را ﺏﺮﮔ ﻲ دیﮕ ﺮ‬
‫ﺏﮕﺸﻮد و ﺏﮕﻔﺘﻪ ﺣﺎﻓﻆ ﺷﻴﺮاز ﮔﺪاي ﺷﻬﺮ‪ ،‬ﻣﻴﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺘﺎرﻩ اي ﺏﺪرﺧﺸﻴﺪ و ﻣﺎﻩ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺪ‬
‫دل رﻣﻴﺪ ﻩ ﻣﺎ را رﻓﻴﻖ و ﻣﻮﻧﺲ ﺷﺪ‬
‫ﻧﮕﺎر ﻣﻦ آﻪ ﺏﻪ ﻣﻜﺘﺐ ﻧﺮﻓﺖ و ﺧﻂ ﻧﻨﻮﺷﺖ‬
‫ﺏﻪ ﻏﻤﺰﻩ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺁﻣﻮز ﺹﺪ ﻣﺪرس ﺷﺪ‬
‫ﺏﻪ ﺏﻮي اودل ﺏﻴﻤﺎر ﻋﺎﺷﻘﺎن ﭼﻮﺹﺒﺎ‬
‫ﻓﺪاي ﻋﺎرض ﻧﺴﺮیﻦ و ﭼﺸﻢ ﻧﺮﮔﺲ ﺷﺪ‬
‫ﺏﻪ ﺹﺪر ﻣﺼﻄﺒﻪام ﻣﻴﻨﺸﺎﻧﺪ اآﻨﻮن دوﺳﺖ‬
‫ﮔﺪاي ﺷﻬﺮ ﻧﮕﻪ آﻦ آﻪ ﻣﻴﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺪ‬
‫ﺧﻴﺎل ﺁب ﺧﺼﺮﺏﺴﺖ و ﺟﺎم ﺳﻜﻨﺪر‬
‫ﺏﻪ ﺟﺮﻋﻪ ﻧﻮﺷﻲ ﺳﻠﻄﺎن اﺏﻮاﻟﻔﻮارس ﺷﺪ‬

‫ﺁري ﺁﻧﭽ ﻪ از ﻗ ﺮیﺶ ﺳ ﻮزان ﺏﺮﺧﺎﺳ ﺖ و ﺏ ﺎ ﺷ ﺮاب ﺧﻀ ﺮي در ﺟ ﺎم‬

‫اﺳ ﻜﻨﺪري در ﺟ ﺮﻋﻪ ﻧﻮﺷ ﻲ ﺷ ﺎﻩ ﭘﺎرﺳ ﻴﺎن )ﺳ ﻠﻄﺎن اﺏﻮاﻟﻔ ﻮارس(‬
‫ﺷ ﺪ از ﻣﺤﻤﺪﺏ ﻦ ﻋ ﺒﺪاﷲ ﮔ ﺪاي ﺷ ﻬﺮ و یﺘ ﻴﻢ ﺕ ﻨﻬﺎي ﻋﺮﺏﺴ ﺘﺎن و دی ﻦ‬
‫ﻧﻮیﻨ ﻲ آ ﻪ او ﺁوردﻩ ﺏ ﻮد ﻧﺸ ﺎت و ﺣ ﻴﺎت ﮔﺮﻓ ﺘﻪ ﺏ ﻮد و ﭼ ﻪ زی ﺒﺎ ﮔﻔ ﺖ‬
‫ﻼ ﺣ ﺎﻓﻆ و‬‫ﺣ ﺎﻓﻆ ﺷ ﻴﺮاز آ ﻪ ‪ :‬ﮔ ﺪاي ﺷ ﻬﺮ ﻣ ﻴﺮ ﻣﺠﻠ ﺲ ﺷ ﺪ! و آ ٌ‬
‫ﻣﻮﻟ ﻮي و دهﻬ ﺎ ﻓﺮهﻴﺨ ﺘﻪ دیﮕ ﺮ ایﺮاﻧ ﻲ در ﻃ ﻮل ﺕ ﺎریﺦ در ﺳ ﺮودﻩ‬
‫ه ﺎي ﺧ ﻮد ﺏﻬ ﺰار و ی ﻚ ﺏﻬﺎﻧ ﻪ ﻣﻬ ﺮ وﻋﺸ ﻖ و دﻟﺪادﮔ ﻲ ﺧ ﻮد را در‬
‫ﺁﺋﻴﻦ اوﺳﺘﺎ و دوري ﺟﺴﺘﻦ از اﻓﻜﺎر ﺕﺎزیﺎن ﻧﻤﺎیﺎن ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ!‬

‫اوﺳﺘﺎ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﻧﺪیﺸﻪ ﺧﺮدﮔﺮا‬

‫در ﻣ ﻴﺎن اﻧﺪیﺸ ﻪه ﺎ و ﻓﻠﺴ ﻔﻪ هﺎی ﻲ آ ﻪ هﻤ ﻮارﻩ در ﻃ ﻮل ﺕ ﺎریﺦ‬
‫ذه ﻦ ﺏﺸ ﺮ را ﺏﺨ ﻮد ﻣﺸ ﻐﻮل ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻧﺪیﺸ ﻪاي آﻬ ﻨﻪ آ ﻪ ﻋﻤ ﺮ‬
‫ﺁن ﺏ ﻪ ﻓﺮاﺕ ﺮ از هﻔ ﺘﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﻣﻴﺮﺳ ﺪ‪ ،‬ﺏﺮاﺳ ﺘﻲ ﺕﻮاﻧﺴ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‬
‫ﭼ ﻨﺪ ﮔﺎﻧﮕ ﻲ اﻧﺴ ﺎن را ﭼﮕﻮﻧﮕ ﻲ وﺟ ﻮد ذهﻨ ﻲ و ﻋﻴﻨ ﻲ ﺁﻓﺮی ﻨﺶ‪،‬‬
‫ﺧﻼﻗﻴ ﺖ‪ ،‬ایﺴ ﺘﺎیﻲ و ﺟﻤ ﻮد‪ ،‬ﻓﻠﺴ ﻔﻪ هﺴ ﺘﻲ و ﺁﻓﺮی ﻨﺶ را ﺏﮕﻮﻧ ﻪ اي‬
 ‫‪55‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺧﺮدﮔ ﺮا ﺕﺸ ﺮیﺦ آ ﻨﺪ و اﻧﺪیﺸ ﻪ راه ﻨﻤﺎ و ﺏﻨﻴﺎدیﻨ ﻲ ﺏﺎﺷ ﺪ ﺏ ﺮاي ﺕﻤﺎﻣ ﻲ‬

‫ﺕﻔﻜﺮات و ادیﺎن و ﻓﻠﺴﻔﻪهﺎیﻲ آﻪ ﭘﺲ از او ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ…‬
‫ای ﻦ اﻧﺪیﺸ ﻪ ﺁیﻴ ﻦ اوﺳ ﺘﺎ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ در روزﮔ ﺎران آﻬ ﻦ‬
‫دردﻟﻬ ﺎ و اذه ﺎن ﻣ ﺮدم ﻧﻬﻔ ﺘﻪ ﺏ ﻮد و درزﻣ ﺎن زرﺕﺸ ﺖ یﻜ ﻢ ﺏ ﺮ یﻜﺼ ﺪ‬
‫و ﺏﻴﺴﺖ ﭘﻮﺷﻴﻨﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺏﻮد…‬

‫اوﺳﺘﺎ ریﺸﻪ ادیﺎن ﺟﻬﺎن‬

‫ﻓﻠﺴ ﻔﻪ ﺏ ﻮدا و دیﮕ ﺮ ﺕﻔﻜ ﺮات ﭼﻴﻨ ﻲ و ژاﭘﻨ ﻲ ﺏﺮﺧﺎﺳ ﺘﻪ از هﻤﻴ ﻦ‬
‫اﻧﺪیﺸ ﻪ اﺳ ﺖ و دیﮕ ﺮ ادی ﺎن ﻧ ﻴﺰ ه ﺮ ی ﻚ ﺏ ﻪ اﻧ ﺪازﻩ و ﻧﺤ ﻮي‪،‬‬
‫ﺏﺮﮔﺮﻓﺘﻪهﺎیﻲ از ایﻦ اﻧﺪیﺸﻪ آﻬﻦ را دارا هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ای ﻦ اﻧﺪیﺸ ﻪ را در ه ﺰارﻩه ﺎي ﭘ ﻴﺶ ﻣﻴ ﺘﺮا و ﻣﻬ ﺮ ﻧﺎﻣ ﻴﺪﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﭘ ﺲ از ﺁن در ﻗﺎﻟ ﺐ زرﺕﺸ ﺘﻲ‪ ،‬ﭼﻬ ﺮﻩاي ﻣ ﺪرن و ﺟﻬﺎﻧ ﻲ ﺏﺨ ﻮد‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷ ﺎیﺎن ی ﺎد ﺁوریﺴ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﻮدا ﺷ ﺎهﺰادﻩاي ایﺮاﻧ ﻲ ﺏ ﻮد ﺕ ﺎج و‬
‫ﺕﺨ ﺖ و ﭘﺎدﺷ ﺎهﻲ را ره ﺎ ﻧﻤ ﻮدﻩ و ﺕ ﻼش ﻣ ﻴﮕﺮدد ﺏﺎزﮔﺸ ﺖ‬
‫ﺏﺨﻮیﺸ ﺘﻦ‪ ،‬ﻣﻴﺘﺮای ﻲ زرﺕﺸ ﺘﻲ ﺏ ﻨﻤﺎیﺪ ﺏ ﺎ ﻧﻮﭘ ﺮدازي در ﺷ ﻴﻮﻩ ﻋﻤ ﻞ‬
‫…‬
‫ﺁیﻴ ﻦ ﻣﻴ ﺘﺮا ﺕ ﺎ ﺳ ﺪﻩ دوم و ﺳ ﻮم زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ در ﺳﺮاﺳ ﺮ اروﭘ ﺎ‬
‫ﻓﺮاﮔ ﻴﺮ ﺏ ﻮد و ﺁیﻴ ﻦ واﺣ ﺪي ﺏ ﺮاي ﺏﺨ ﺶ ﺏﺰرﮔ ﻲ از ﺏﺸ ﺮیﺖ ﻣﺤﺴ ﻮب‬
‫ﻣ ﻲ ﺷ ﺪ و ﻣﻌ ﺎﺏﺪ ﺏﺴ ﻴﺎري در ایﺘﺎﻟ ﻴﺎ‪ ،‬ﺁﻟﻤ ﺎن‪ ،‬اﻧﮕﻠﺴ ﺘﺎن‪،‬ا ﺳ ﭙﺎﻧﻴﺎ و‬
‫ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ ﺏ ﻨﺎم ﻣﻴ ﺘﺮا ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد‪ .‬اﻣ ﺎ در ﭘ ﻲ ﺣﻀ ﻮر ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺖ در‬
‫ﻏ ﺮب‪ ،‬ای ﻦ اﻧﺪیﺸ ﻪ ﺏ ﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷ ﻲ ﺳ ﭙﺮدﻩ ﺷ ﺪ‪ .‬وﻟ ﻲ ﺷ ﻌﺎرهﺎ و‬
‫یﺎدﺏﻮده ﺎي ﺏﺴ ﻴﺎري از ﺁیﻴ ﻦ ﻣﻴ ﺘﺮا ﺏ ﺎ ﭘﻮﺷ ﺶ ﻣﺴ ﻴﺤﻲ – ﺣﺘ ﻲ ﺕ ﺎ ﺏ ﻪ‬
‫اﻣ ﺮوز – در ای ﻦ دی ﻦ ﺏ ﺮﺟﺎي ﻣ ﺎﻧﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ در اﺏ ﺘﺪاي ای ﻦ آ ﺘﺎب ﺏ ﻪ‬
‫ﺏﺨﺸ ﻲ از ﺁﻧﻬ ﺎ اﺷ ﺎرﻩ آ ﺮدیﻢ وای ﻨﻚ ﺏﺨﺸ ﻲ دیﮕ ﺮ از اﻗﺘ ﺒﺎس دیﮕ ﺮ از‬
‫اوﺳﺘﺎ را ﺷﺮح ﻣﻴﺪهﻴﻢ‪.‬‬

‫اوﺳﺘﺎ درﺁﺋﻴﻦ ﻋﻴﺴﻮي!‬

‫ﺁریﺎی ﻴﺎن از هﻔ ﺘﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﺁﻏ ﺎز زﻣﺴ ﺘﺎن را ﺏ ﺎ ﻋ ﻨﻮان‬
‫ﺏﻠﻨﺪﺕﺮی ﻦ ﺷ ﺐ و زادروز ﻣﻴ ﺘﺮا ﺟﺸ ﻦ ﻣﻴﮕﺮﻓ ﺘﻪاﻧ ﺪ و ای ﻦ ﺷ ﺐ را‬
‫ﺏﻠﻨﺪﺕﺮیﻦ و ﭘﺮﺏﺮآﺖﺕﺮیﻦ ﺷﺐ ﺳﺎل ﻣﻴﺪاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪56‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫هﻤﻴ ﻦ ﺟﺸ ﻦ زای ﺶ ﺁریﺎی ﻴﺎن و ﻣﻴ ﺘﺮاﮔﺮایﺎن ﺏ ﺎ ﭼ ﻨﺪ روز‬

‫ﺟﺎﺏﺠﺎی ﻲ در ﺏﻴﺴ ﺖ و ﭘ ﻨﺠﻢ دﺳ ﺎﻣﺒﺮ ﺙﺎﺏ ﺖ ﺷ ﺪﻩ و ﺏﻌ ﻨﻮان زادروز‬
‫زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ – ﺏﺠ ﺎي ﻣﻴ ﺘﺮا‪ -‬از ﭼ ﻨﺪ ﺳ ﺪﻩ ﭘ ﺲ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ‪-‬‬
‫ﺟﺸ ﻦ ﮔﺮﻓ ﺘﻪ ﻣﻴﺸ ﻮد‪ .‬هﺮﭼ ﻨﺪ ارﺕﺪآﺴ ﻬﺎ و ارﻣﻨ ﻴﻬﺎي ﻣﺴ ﻴﺤﻲ‪ ،‬روز‬
‫دیﮕﺮي را ﺏﻌﻨﻮان زاد روز ﻣﺴﻴﺢ ﺟﺸﻦ ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫از دیﮕ ﺮ ﺟﺸ ﻨﻬﺎي ﻣﻴﺘﺮای ﻲ آ ﻪ در ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺖ و یﻬﻮدی ﺖ ﺏ ﺮﺟﺎي‬
‫ﻣ ﺎﻧﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺟﺸ ﻦ ﭘ ﺎك ﻣﺴ ﻴﺤﻲ و ﭘﺴ ﺎح یﻬ ﻮدي اﺳ ﺖ‪ .‬ﭘ ﺎك در‬
‫زﺏ ﺎن ﺁریﺎی ﻲ ﺏ ﻪ ﻣﻌﻨ ﻲ ﺕﻤ ﻴﺰ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﭘﺴ ﺎح را هﺮﭼ ﻨﺪ یﻬﻮدی ﺎن‬
‫روز ﺧ ﺮوج از ﻣﺼ ﺮ ﻣﻴﺪاﻧ ﻨﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ ﺏ ﻴﺶ از ﺁن ه ﻢ ﺏﺰرﮔﺪاﺷ ﺖ ای ﻦ‬
‫روز ﻣ ﻴﺎن ﺁﻧﻬ ﺎ ﻣﺮﺳ ﻮم ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و اﺹ ﻞ ﻣﻴﺘﺮای ﻲ ﺁن‪ ،‬ﺳ ﻴﺰدهﻤﻴﻦ‬
‫روز از ﺏﻬ ﺎر اﺳ ﺖ و ﻣﻴ ﺘﺮاﮔﺮایﺎن از ﺁﻏ ﺎز ﺏﻬ ﺎر ﺏﻤ ﺪت دوازدﻩ روز‬
‫ﺟﺸ ﻦ زای ﺶ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ را ﻣﻴﮕﺮﻓ ﺘﻪاﻧ ﺪ و در ﺳ ﻴﺰدهﻤﻴﻦ روز ﺏﻬ ﺎر از‬
‫ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎ و ﺷ ﻬﺮهﺎ ﺧ ﺎرج ﺷ ﺪﻩ و ﺏ ﺮاي ﭘ ﻴﻚﻧ ﻴﻚ و ﮔﺬراﻧ ﺪن‬
‫ﺳ ﻴﺰدهﻤﻴﻦ روز ﺏﻬ ﺎر ﺏ ﻪ داﻣ ﺎن ﻃﺒﻴﻌ ﺖ و ﻓﻀ ﺎي ﺳ ﺒﺰ ﻣﻴﺮﻓ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳ ﻲ ﺏ ﻪ ﻓ ﺮﻋﻮن ﭘﻴﺸ ﻨﻬﺎد ﻣﻴﻜ ﻨﺪ ﺕ ﺎ ﺏﻤ ﺮدم اﺳ ﺮاﺋﻴﻞ اﺟ ﺎزﻩ ﺏﺪه ﺪ ﺕ ﺎ‬
‫ﺏ ﺮاي ﮔﺬراﻧ ﺪن »ﺳ ﻴﺰدﻩ ﺏ ﺪر« از ﺷ ﻬﺮ ﺧ ﺎرج ﺷ ﻮﻧﺪ و ﭘ ﺲ از اﻧﺠ ﺎم‬
‫ﻣﺮاﺳ ﻢ ﺏ ﻪ ﺷ ﻬﺮ ﺏﺎزﮔﺮدﻧ ﻨﺪ‪ ،‬ﻓ ﺮﻋﻮن اﺟ ﺎزﻩ ﻣ ﻴﺪهﺪ و ﭘ ﺲ از ﺧ ﺮوج‬
‫از ﺷ ﻬﺮ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺏﺴ ﻮي ﻧ ﺎﻣﻌﻠﻮم ﻓ ﺮار ﻣﻴﻜﻨ ﻨﺪ ﭘ ﺲ از ﺁﻧﻜ ﻪ ﻓ ﺮﻋﻮن از‬
‫ﻓ ﺮار ﺁﻧﻬ ﺎ ﺁﮔ ﺎﻩ ﻣﻴﺸ ﻮد ﺳ ﭙﺎهﺶ را ﺏﺴ ﻴﺞ ﻣﻴﻜ ﻨﺪ و ﺁن ﻣﺎﺟ ﺮاي‬
‫ﻋ ﺒﻮر از ﺁب ﭘﺪی ﺪ ﻣ ﻲﺁی ﺪ آ ﻪ ﺏﺮاﺙ ﺮ ﺟ ﺰر و ﻣ ﺪ ﺏﺨﺸ ﻲ از ﺕ ﻨﮕﻪاي از‬
‫ﺁب ﺕﻬ ﻲ ﻣﻴﺸ ﻮد و ﻣﻮﺳ ﻲ و ﻣ ﺮدﻣﺶ ﻓ ﺮار ﻣﻴﻜﻨ ﻨﺪ اﻣ ﺎ روز ﺏﻌ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﻓ ﺮﻋﻮن و ﺳ ﭙﺎهﺶ ﺏ ﻪ ﺁن ﻣﺤ ﻞ ﻣﻴﺮﺳ ﻨﺪ ﺁب ﺕ ﻨﮕﻪ را ﭘﺮآ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‬
‫… از ﺁن ﭘ ﺲ یﻬﻮدی ﺎن ﻧ ﺎم ﺟﺸ ﻦ ﺳ ﻴﺰدﻩ ﺏ ﺪر را ﺏ ﺎ ﺟﺸ ﻦ ﭘﺴ ﺎح‬
‫ﻋ ﻮض آ ﺮدﻩ و ای ﻦ روز را ﺏﻌ ﻨﻮان روز ﺁزادي و ﺧ ﺮوج ﺧ ﻮد از‬
‫ﻣﺼﺮ ﺟﺸﻦ ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ‪..‬‬
‫ﺣﺘ ﻲ درﺕ ﺎریﺦ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬روزي آ ﻪ اﺏﺮاه ﻴﻢ ﺏ ﺘﻬﺎي ﺷ ﻬﺮ را‬
‫ﺷﻜﺴ ﺘﻪ وﺕ ﺒﺮ را ﺏ ﺮ دﺳ ﺖ ﺏ ﺖ ﺏ ﺰرگ ﮔﺬاﺷ ﺖ‪ .‬هﻤ ﺎن روز ﺳ ﻴﺰدﻩ‬
‫ﺏﻬ ﺎر ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و ﺕﻤ ﺎم ﻣ ﺮدم ﺏ ﻴﺮون رﻓ ﺘﻪ و ﺷ ﻬﺮ را ﺕ ﺮك آ ﺮدﻩ‬
‫ﺏﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫وﺟ ﻮد آ ﺎج در ﺟﺸ ﻦ آﺮیﺴ ﻤﺲ ﺏﺮﮔﺮﻓ ﺘﻪ از ﺏﺰرﮔﺪاﺷ ﺖ ﺳ ﺮو‬
‫ﺁریﺎیﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪57‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺳ ﺘﺎرﻩ ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ ﻧ ﻮر و ﺏﺮاﻓﺮوﺧﺘ ﻦ ﺷ ﻤﻊ در ادی ﺎن یﻬ ﻮدي و‬

‫ﻣﺴ ﻴﺤﻲ‪ ،‬ﺏﺮﮔﺮﻓ ﺘﻪ اي ﺁیﻴ ﻦ و ﺳ ﻨﺖ ﻣﻴﺘﺮای ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﭘ ﺲ از ﺁن ﺏ ﻪ‬
‫زرﺕﺸ ﺘﻲ ﺕ ﺒﺪیﻞ ﺷ ﺪ و در ه ﺮدو ﻧﮕ ﺎﻩ‪ ،‬ﻧ ﻮر‪ ،‬ﺁﺕ ﺶ و ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ‬
‫ﺟﺎیﮕ ﺎﻩ ﺧ ﺎص و ﻣﺤﺘﺮﻣ ﻲ داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ زی ﺮا آ ﻪ ﻣﻴ ﺘﺮاﮔﺮایﺎن ﻣﻬ ﺮ‬
‫و ﻣﻴﺘﺮا را زادﻩ و ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﻴﺪاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ…‬
‫وﺟ ﻮد ﺏﺎﺏ ﺎ ﻧﻮﺋ ﻞ د رﻣﺮاﺳ ﻢ آﺮیﺴ ﻤﺲ اﻗﺘﺒﺎﺳ ﻲ از ﭼﻬ ﺮﻩ ﺕﺨﻴﻠ ﻲ‬
‫ﻣﻴ ﺘﺮا اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣﻴ ﺘﺮا ﺏ ﺎ آﻼهﻜ ﻲ ﺏﺮﺳ ﺮ‪ ،‬ریﺸ ﻲ ﺳ ﻔﻴﺪ و ﻗﺒﺎی ﻲ ﻗﺮﻣ ﺰ در‬
‫ﺁﻏ ﺎز زﻣﺴ ﺘﺎن ﺳ ﺮد از ﺷ ﻮﻣﻴﻨﻪه ﺎ ﻓ ﺮود ﻣ ﻴﺂﻣﺪﻩ و ﺏ ﺎ هﺪایﺎی ﻲ‬
‫ﻓ ﺮزﻧﺪان و ﺏ ﺰرﮔﺎن را ﻣ ﻮرد ﻋﻨﺎی ﺖ و ﻣﻬ ﺮ ﻗ ﺮار ﻣ ﻴﺪادﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻴ ﺘﺮا ﺏ ﺎ ﻗ ﻴﺎﻓﻪ ﺏﺎﺏ ﺎﻧﻮﺋﻞ دویﺴ ﺖ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ وارد ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺖ ﺷ ﺪﻩ و‬
‫ﭼﻬﺮﻩاي ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺏﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺸ ﻦ هﺎﻟﻮی ﻦ و ی ﺎ ﺕﻮﺳ ﻦ آ ﻪ ﺟﺸ ﻦ درﮔﺬﺷ ﺘﮕﺎن ﻣﻴﺒﺎﺷ ﺪ ﻧ ﻴﺰ‬
‫ریﺸ ﻪ اوﺳ ﺘﺎیﻲ دارد آ ﻪ در ﻓﺮه ﻨﮓ ﻏ ﺮب ﺏ ﺮﺟﺎي ﻣ ﺎﻧﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬در‬
‫ﺁﺋﻴ ﻦ اوﺳ ﺘﺎ روزي در ﺳ ﺎل را ﺏ ﺎ ﻋ ﻨﻮان ﺟﺸ ﻦ درﮔﺬﺷ ﺘﮕﺎن هﻤ ﻮارﻩ‬
‫ﮔﺮاﻣ ﻲ ﻣﻴﺪاﺷ ﺘﻨﺪ آ ﻪ در ﭘ ﻲ ﻧﻔ ﻮذ ﺁﺋﻴ ﻦ ﻣﻴ ﺘﺮا و ﻣﻬ ﺮ و اوﺳ ﺘﺎ در‬
‫اروﭘ ﺎ‪ ،‬ﭘ ﺲ از ﺕﺜﺒﻴ ﺖ ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺖ در ﻏ ﺮب ای ﻦ ﺟﺸ ﻦ ﻧ ﻴﺰ ﺏﻤﺎﻧ ﻨﺪ ﺟﺸ ﻦ‬
‫ﭘ ﺎك آ ﻪ هﻤ ﺎن ﺳ ﻴﺰدﻩ ﺏ ﺪر ﻣ ﺎ و ﺟﺸ ﻦ آﺮیﺴ ﻤﺲ آ ﻪ هﻤ ﺎن یﻠ ﺪا و‬
‫زای ﺶ ﻣﻴ ﺘﺮا اﺳ ﺖ ﻧ ﻴﺰ درﻓﺮه ﻨﮓ ﻏ ﺮب ﺏ ﺎ ﻧ ﺎم ﻣﺴ ﻴﺢ ﻣﺎﻧﺪﮔ ﺎر ﺷ ﺪ!‬
‫دروغ ﺳ ﻴﺰدﻩ ﻧ ﻴﺰ ﺏﺎﻋ ﻨﻮان دروغ ﻣﺎه ﻲ!! و ی ﺎ ﻣﺎه ﻲ ﺁﭘ ﺮیﻞ وارد‬
‫ﻓﺮهﻨﮓ ﻏﺮب ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻴﺴﻲ‪ ،‬داﻧﺶ ﭘﮋوهﻲ در ایﺮان ﺏﺰرگ!‬

‫ایﺮاﻧ ﻴﺎن در ﺁﻓﺮی ﻨﺶ ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺖ ﻧ ﻴﺰ ﻣﻬﻤﺘﺮی ﻦ و ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﻧﻘ ﺶ‬
‫را داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ زی ﺮا ﺏ ﺎ ﻣﺴ ﻴﺢ و اﻧﺪیﺸ ﻪه ﺎي وي ﺁﺷ ﻨﺎ ﺏ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ…‬
‫ﻣﺴ ﻴﺢ از ی ﺎزدﻩ ﺳ ﺎﻟﮕﻲ ﺕ ﺎ ﺏﻴﺴ ﺖ و هﺸ ﺖ ﺳ ﺎﻟﮕﻲ را در ای ﺮان و‬
‫ه ﻨﺪ و آﺸ ﻤﻴﺮ آ ﻪ در ﺁن ه ﻨﮕﺎﻣﻪ ﺕﻤﺎﻣ ﺎ ﺕﺤ ﺖ ﺕﺴ ﻠﻂ ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﺏ ﻮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ ﮔﺬراﻧ ﺪﻩ و دادﻩه ﺎي ﻓﺮاواﻧ ﻲ را از اوﺳ ﺘﺎ و داﻧﺸ ﮕﺎهﻬﺎي‬
‫ایﺮاﻧﻲ ﺏﺮﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ…‬
‫درآ ﺘﺎب ﻣﻘ ﺪس ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺳ ﺘﺎرﻩ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮي ﻋﻴﺴ ﻲ ﻣﺴ ﻴﺢ‬
‫ﺕﻮﺳ ﻂ ﻓﺮﺳ ﺘﺎدﮔﺎن ﺷ ﺎﻩ ﺁریﺎی ﻴﺎن یﺎﻓ ﺖ و ﺕﻌﻘﻴ ﺐ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ … یﻌﻨ ﻲ‬
‫ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﺣﻜﻮﻣﺘ ﻲ آ ﻪ ﻋﻴﺴ ﻲ ﻣﺴ ﻴﺢ را ﺏ ﻪ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮي ﻣﻌﺮﻓ ﻲ ﻧﻤ ﻮدﻩ‬
 ‫‪58‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫اﺳ ﺖ ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﺏ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ‪) .‬ای ﺮان و ﺁری ﺎ در اﺹ ﻞ ی ﻚ واژﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬

‫در ﻟﻬﺠﻪهﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ دو ﻧﻮع ﺕﻠﻔﻆ و ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺏﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪(.‬‬

‫ﻋﻴﺴﻲ داﻧﺸﺠﻮیﻲ در ایﺮان ﺑﺰرگ‬

‫ﺏﺮﺧ ﻲ از ﺕﺎریﺨﻨﻮیﺴ ﺎن اﻃﻤﻴ ﻨﺎن دارﻧ ﺪ آ ﻪ ﻣﺴ ﻴﺢ ﺣ ﺪود هﺠ ﺪﻩ‬
‫ﺳ ﺎل از ﻋﻤ ﺮش را در ای ﺮان و ه ﻨﺪ ﺳ ﭙﺮي ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و در ای ﻦ‬
‫ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻬﺎ ﻧﻮﻋ ﻲ ﺏﻮداﮔﺮی ﻲ ه ﻨﺪي و ﻓﻠﺴ ﻔﻪ هﺴ ﺘﻲ‪ ،‬داروﺳ ﺎزي و‬
‫ﭘﺰﺷ ﻜﻲ را ﻓﺮاﮔﺮﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣﻌﺠ ﺰﻩ ه ﺎي وي آ ﻪ درﻣ ﺎن و ﻣ ﺪاواي‬
‫ﺏ ﻴﻤﺎران ﻏﺸ ﻲ و ﺕﺮاﺧﻤ ﻲ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺏﺮﺧﺎﺳ ﺘﻪ از ﺁﻣﻮزﺷ ﻬﺎي‬
‫ﭘﺰﺷ ﻜﻲ ﻓﺮاﮔﺮﻓ ﺘﻪ در ای ﺮان ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ در روﺳ ﺘﺎهﺎي ﻋﻘ ﺐ‬
‫اﻓﺘﺎدﻩ ﺁن دوران آﺎري ﺧﺎرق اﻟﻌﺎدﻩ و ﻣﻌﺠﺰﻩ ﺁﺳﺎ ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ…‬
‫ﻣ ﻮرد ﺏﺴ ﻴﺎر ﻣﻬ ﻢ دیﮕ ﺮي آ ﻪ از اﻧﺪیﺸ ﻪ اوﺳ ﺘﺎ در ﺕﻔﻜ ﺮات‬
‫ﻣﺴ ﻴﺢ ﻧﻔ ﻮذ ﻧﻤ ﻮد‪ ،‬ﻣﺴ ﺎﻟﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔ ﺖ وي ﺏ ﺎ ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫اﺹ ﻠﻴﺘﺮیﻦ ﻋﻠ ﺖ درﮔ ﻴﺮي ﺳ ﺮﻣﺎیﻪداران ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﺶ ﺏ ﺎ او ﺏ ﻮد‪ ..‬ﻧﻔ ﻲ‬
‫ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ اﻧﺴ ﺎن و ی ﺎ ﺣ ﻴﻮان ﺏ ﺮاي ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺕﻮﺳ ﻂ زرﺕﺸ ﺖ یﻜ ﻢ اﻋ ﻼم‬
‫ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد آ ﻪ ﻧﺴ ﺒﺖ ﺏ ﻪ دوران ﺧ ﻮد در راﺏﻄ ﻪ ﺏ ﺎ اﻧﺪیﺸ ﻪ ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ آ ﻪ‬
‫در ﺁﺋﻴ ﻦ ﻣﻴ ﺘﺮا ﻣ ﺘﺪاول ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد‪ .‬ی ﻚ ﻧ ﻮﺁوري وﻧﻮﭘ ﺮدازي ﺏﺰرﮔ ﻲ‬
‫ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ‪) .‬ﻋﻠﺖ ﭘﺪیﺪﺁﻣﺪن ﻗﺮﺏﺎﻧﻲ را ﭘﻴﺶ از ایﻦ ﺷﺮح دادﻩ ایﻢ‪(.‬‬
‫در ﺕﺎی ﻴﺪ ای ﻦ ﻧﻈ ﺮیﻪ آ ﻪ ﻋﻴﺴ ﻲ ﭘ ﺮوردﻩ اﻧﺪیﺸ ﻪ و ﺳﻴﺎﺳ ﺖ‬
‫ایﺮاﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬در اﻧﺠﻴﻞ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻴﺮودیﺲ‬ ‫ﺎهﻲ ه‬ ‫ﻲ در دوران ﭘﺎدﺷ‬ ‫ﻮن ﻋﻴﺴ‬ ‫»وﭼ‬
‫)اﮔﻮﺳ ﺘﻴﺲ(در ﺏﻴ ﺖ ﻟﺤ ﻢ یﻬﻮدی ﻪ ﺏﺪﻧ ﻴﺎ ﺁﻣ ﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔ ﺎﻩ ﻣﺠﻮﺳ ﻴﺎﻧﻲ‬
‫)ایﺮاﻧﻴﺎﻧ ﻲ( از ﻣﺸ ﺮق ﺏ ﻪ اورﺷ ﻠﻴﻢ ﺁﻣ ﺪﻩ‪ ،‬ﮔﻔﺘ ﻨﺪ‪ :‬آﺠﺎﺳ ﺖ ﺁن ﻣﻮﻟ ﻮد‬
‫آ ﻪ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ یﻬ ﻮد اﺳ ﺖ؟ زی ﺮا آ ﻪ ﺳ ﺘﺎرﻩ او را در ﻣﺸ ﺮق دی ﺪﻩای ﻢ و‬
‫ﺏ ﺮاي ﭘﺮﺳ ﺘﺶ او ﺁﻣ ﺪﻩ ای ﻢ‪ «..‬ﺁﻧﮕ ﺎﻩ ه ﻴﺮودیﺲ ﻣﺠﻮﺳ ﻴﺎن را ﺏ ﻪ‬
‫ﺧﻠ ﻮت ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ وﻗ ﺖ ﻇﻬ ﻮر ﺳ ﺘﺎرﻩ را از ایﺸ ﺎن ﺕﺤﻘ ﻴﻖ آ ﺮد‪ .‬ﭘ ﺲ‬
‫ایﺸ ﺎن را ﺏ ﻪ ﺏﻴ ﺖ اﻟﻠﺤ ﻢ رواﻧ ﻪ ﻧﻤ ﻮدﻩ ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﺏ ﺮویﺪ و از اﺣ ﻮال ﻃﻔ ﻞ‬
‫ﺏﻄ ﻮر دﻗ ﻴﻖ ﺕﻔﺤ ﺺ آﻨ ﻴﺪ و ﭼ ﻮن یﺎﻓﺘ ﻴﺪ ﻣ ﺮا ﺧ ﺒﺮ ده ﻴﺪ ﺕ ﺎ ﻣ ﻦ ﻧ ﻴﺰ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ و اورا ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻧﻤﺎیﻢ‪.‬‬
‫ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﭼ ﻮن ﺳ ﺨﻦ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ را ﺷ ﻨﻴﺪﻧﺪ روان ﺷ ﺪﻧﺪ آ ﻪ ﻧﺎﮔ ﺎﻩ ﺁن‬
‫ﺳ ﺘﺎرﻩ آ ﻪ در ﻣﺸ ﺮق دی ﺪﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪ ﭘﻴﺸ ﺮوي ایﺸ ﺎن ﻣﻴﺮﻓ ﺖ ﺕ ﺎ ﻓ ﻮق‬
‫ﺁﻧﺠﺎی ﻴﻜﻪ ﻃﻔ ﻞ ﺏ ﻮدﻩ رﺳ ﻴﺪﻩ ﺏﺎیﺴ ﺘﺎد… وﺏ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪ درﺁﻣ ﺪﻩ ﻃﻔ ﻞ را ﺏ ﺎ‬
 ‫‪59‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﻣ ﺎدرش ﻣ ﺮیﻢ یﺎﻓﺘ ﻨﺪ و ﺏ ﻪ روي در اﻓ ﺘﺎدﻩ او را ﭘﺮﺳ ﺘﺶ آ ﺮدﻧﺪ و‬

‫ذﺧﺎﺋ ﺮ ﺧ ﻮدرا ﮔﺸ ﻮدﻩ هﺪای ﺎي ﻃ ﻼ و ﮔ ﻨﺪر و ﻣ ﺮﺏﻮري ﮔﺬراﻧ ﻴﺪﻧﺪ…‬
‫ﭘ ﺲ ﺏ ﻪ ﻧ ﺰد ه ﻴﺮودیﺲ ﺏﺎزﮔﺸ ﺖ ﻧﻜ ﺮدﻧﺪ و از راﻩ دیﮕ ﺮ ﺏ ﻪ وﻃ ﻦ‬
‫ﺧﻮیﺶ )ایﺮان( ﻣﺮاﺟﻌﺖ آﺮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫» ﭼ ﻮن ایﺸ ﺎن رواﻧ ﻪ ﺷ ﺪﻧﺪ ﻧﺎﮔ ﺎﻩ ﻓﺮﺷ ﺘﻪ ﺧﺪاوﻧ ﺪ در ﺧ ﻮاب‬
‫یﻮﺳ ﻒ ﻇﺎه ﺮ ﺷ ﺪﻩ ﮔﻔ ﺖ‪ » :‬ﺏﺮﺧ ﻴﺰ و ﻃﻔ ﻞ و ﻣ ﺎدرش را ﺏﺮداﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺏ ﻪ ﻣﺼ ﺮ ﻓ ﺮار آ ﻦ و در ﺁﻧﺠ ﺎ ﺏ ﺎش ﺕ ﺎ ﺏ ﻪ ﺕ ﻮ ﺧ ﺒﺮ ده ﻢ‪ .‬زی ﺮا‬
‫ه ﻴﺮودیﺲ ﻃﻔ ﻞ را ﺟﺴ ﺘﺠﻮ ﺧﻮاه ﺪ آ ﺮد ﺕ ﺎ اورا ه ﻼك ﻧﻤ ﺎیﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ‬
‫ﺷ ﺒﺎﻧﮕﺎﻩ ﺏﺮﺧﺎﺳ ﺘﻪ ﻃﻔ ﻞ و ﻣ ﺎدر اورا ﺏﺮداﺷ ﺘﻪ ﺏﺴ ﻮي ﻣﺼ ﺮ رواﻧ ﻪ‬
‫ﺷﺪ‪) «.‬اﻧﺠﻴﻞ ﻣﺘﻲ ﺕﺮﺟﻤﻪ ﻓﺎرﺳﻲ ﺹﻔﺤﻪ ‪ 2‬و ‪(3‬‬

‫ﻋﻴﺴﻲ ﺕﻮﺳﻂ ایﺮاﻧﻴﺎن ﺕﺸﻮیﻖ ﺏﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي‬

‫ﻣﻴﺸﻮد‬
‫ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ درﻣﺘ ﻦ ﺹ ﺮیﺢ اﻧﺠ ﻴﻞ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ » :‬ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮي و‬
‫ﻧﺠ ﺎتدهﻨﺪﮔ ﻲ ﻗ ﻮم یﻬ ﻮد ﺏﺪﺳ ﺖ ﻋﻴﺴ ﻲ ﺏﺸ ﺎرﺕﻲ از ﺳ ﻮي داﻧﺸ ﻤﻨﺪان‬
‫و ﺳﺘﺎرﻩ ﺷﻨﺎﺳﺎن ایﺮاﻧﻲ ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ای ﻦ ﺏﺸ ﺎرت ﺧﺎﻟ ﻲ از ﺳﻴﺎﺳ ﺖ ﻧ ﺒﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬زی ﺮا از ه ﻨﮕﺎﻣﻪ‬
‫هﺨﺎﻣﻨﺸ ﻴﺎن‪ ،‬ای ﺮان ی ﻚ ﻗ ﺪرت ﺏ ﺰرگ ﺟﻬﺎﻧ ﻲ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﺮ ﺏ ﻴﺶ‬
‫از یﻜﺼ ﺪ و ﺏﻴﺴ ﺖ و ﭼﻬ ﺎر آﺸ ﻮر ﺁن دوران از ﺟﻤﻠ ﻪ ﻣﺼ ﺮ‬
‫ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﻣ ﻴﻜﺮدﻩ اﺳ ﺖ و ﺕ ﻨﻬﺎ رﻗﻴ ﺐ ﺳﺮﺳ ﺨﺖ وي روﻣ ﻴﺎن ﺏ ﻮدﻩ‬
‫اﻧ ﺪ‪ .‬ﺏﺪی ﻦ رو ﺳﻴﺎﺳ ﺘﻤﺪاران ایﺮاﻧ ﻲ از هﺮﺣ ﻴﻠﻪ و ﺳﻴﺎﺳ ﺘﻲ ﺏ ﺮاي‬
‫ﺕﻀ ﻌﻴﻒ ﻧ ﻴﺮوي رﻗﻴ ﺐ ﺧ ﻮد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣ ﻴﻜﺮدﻩ اﻧ ﺪ! ﺏﺨ ﺶ وﺳ ﻴﻌﻲ از‬
‫ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ یﻬ ﻮدي ﻧﺸ ﻴﻦ ﺕﺤ ﺖ اﺳ ﺘﻌﻤﺎر روم ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬از ﺳ ﻮیﻲ‬
‫یﻬﻮدی ﺎن در ای ﺮان هﺨﺎﻣﻨﺸ ﻲ و اﺷ ﻜﺎﻧﻲ ﺏ ﺪون ه ﻴﭻ دردﺳ ﺮي‬
‫زﻧﺪﮔ ﻲ ﻣ ﻴﻜﺮدﻩ اﻧ ﺪ اﻣ ﺎ در ﺣ ﻴﻄﻪ اﺳ ﺘﻌﻤﺎري روم ﺕﺤ ﺖ ﻓﺸ ﺎر و‬
‫ﻣﺸ ﻘﺖ ﺏ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ای ﻨﻜﻪ ﺧﺮدﻣ ﻨﺪان ایﺮاﻧ ﻲ ﭼ ﺎرﻩ آ ﺎر را در ﺁن‬
‫ﻣﻴﺒﻴﻨ ﻨﺪ آ ﻪ ﺏ ﺮاي ﺕﻀ ﻌﻴﻒ ﻧ ﻴﺮوهﺎي روﻣ ﻲ‪ ،‬یﻬﻮدی ﺎن را ﺏﺮﻋﻠ ﻴﻪ‬
‫ﺁﻧ ﺎن ﺏﺸ ﻮراﻧﻨﺪ‪ .‬ﺏ ﺮاي ای ﻦ ﺷ ﻮرش از وﻋ ﺪﻩ ه ﺎيﺕ ﻮرات آﻤ ﻚ‬
‫ﻣﻴﮕ ﻴﺮﻧﺪ آ ﻪ ﺏ ﻪ یﻬﻮدی ﺎن وﻋ ﺪﻩ ﻧﺎﺟ ﻲ و ﻧﺠ ﺎت ده ﻨﺪﻩ )ﻣﺴ ﻴﺢ( را‬
‫دادﻩ اﺳ ﺖ وﭼ ﻮن یﻬﻮدی ﺎن ﭼﺸ ﻢ ﺏ ﺮاﻩ ﻣﻨﺠ ﻲ و ﻣﺴ ﻴﺢ و ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ از‬
 ‫‪60‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ی ﻚ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮي ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺧﻠ ﻖ ی ﻚ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ ﺏﻬﺘﺮی ﻦ ﺏﻬﺎﻧ ﻪ ﺏ ﺮاي ﺷ ﻮرش‬

‫ﺁﻓﺮیﻨ ﻲ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺹﺪﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ‪ ،‬ﻓ ﺮهﺎد دوم ﭘﺴ ﺮ‬
‫ﻣﻬ ﺮداد یﻜ ﻢ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ اﺷ ﻜﺎﻧﻲ ﺏ ﺮاي ایﻜ ﻪ ﺁﻧﺘ ﻴﻮآﻮس هﻔ ﺘﻢ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ‬
‫ﺳ ﻠﻮآﻲ را ﺏ ﻪ ﺟ ﻨﮓ داﺧﻠ ﻲ ﻣﺸ ﻐﻮل ﺳ ﺎزد‪ ،‬ﺏ ﺮادر او دﻣ ﺘﺮیﻮس را‬
‫آ ﻪ ﻣﻬ ﺮداد یﻜ ﻢ اﺳ ﻴﺮ آ ﺮدﻩ ﺏ ﻮد‪ ،‬ره ﺎ ﻧﻤ ﻮد ﺕ ﺎ ﻣﺪﻋ ﻲ ﺕ ﺎج و ﺕﺨ ﺖ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫از ﺳ ﺎل ‪ 90‬ﺕ ﺎ ‪ 63‬ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ‪ ،‬ﻣﻬ ﺮداد ﺷﺸ ﻢ دوﻟ ﺖ‬
‫ﻣﻘ ﺘﺪري را ﺕﺸ ﻜﻴﻞ داد و راﻩ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ روﻣ ﻴﺎن را ﺳ ﺪ ﻧﻤ ﻮد و‬
‫ﭼﻨﺪیﻦ ﺏﺎر ﺏﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﻨﮕﻴﺪ‪.‬‬
‫درﺳ ﺎل ‪ 64‬ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ‪ ،‬روﻣ ﻴﺎن ﺁﺧﺮی ﻦ ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻬﺎي‬
‫ﺕﺤ ﺖ اﺳ ﺘﻴﻼي ﺳ ﻠﻮآﻴﺎن را در ﺳ ﻮریﻪ ﺏ ﻪ ﺕﺼ ﺮف ﺧ ﻮد درﺁوردﻧ ﺪ و‬
‫ﻗﺼ ﺪ ﺕﺴ ﺨﻴﺮ ای ﺮان و ه ﻨﺪ را داﺷ ﺘﻨﺪ آ ﻪ ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن اﺷ ﻜﺎﻧﻲ ﺏ ﺎ‬
‫دﻻوریﻬ ﺎ و ﺕﺪاﺏ ﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳ ﻲ ﻧﻈﺎﻣ ﻲ ﻗﻬ ﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻪ ﺧ ﻮد‪ ،‬ﺳﺮﺳ ﺨﺘﺎﻧﻪ در‬
‫ﺏﺮاﺏﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺳ ﺎل ‪ 55‬ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ ﻧ ﻴﺰ ﻧ ﺒﺮد ﺳ ﺨﺘﻲ ﻣ ﻴﺎن‬
‫اﺷ ﻜﺎﻧﻴﺎن و روﻣ ﻴﺎن درﮔﺮﻓ ﺖ و ﺳ ﭙﺎﻩ روم در ﻣ ﻨﻄﻘﻪ ﺏﻴ ﻦاﻟﻨﻬﺮی ﻦ‬
‫ﺷﻜﺴ ﺖ ﻓﺎﺣﺸ ﻲ ﺧ ﻮرد و ﻓ ﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺳ ﭙﺎهﻴﺎن ﭘﻮﺏﻠ ﻴﻮس آﺸ ﺘﻪ ﺷ ﺪ‪ .‬در‬
‫ای ﻦ ﻧ ﺒﺮد ﺏﻴﺴ ﺖ ه ﺰار روﻣ ﻲ آﺸ ﺘﻪ و دﻩ ه ﺰار ﻧﻔ ﺮ ﺏ ﻪ اﺳ ﺎرت‬
‫اﺷﻜﺎﻧﻴﺎن درﺁﻣﺪﻧﺪ…‬
‫در ﺳ ﺎل ‪ 38‬ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ ﭘ ﻴﺮوزي دیﮕﺮی ﻲ از ﺁن‬
‫روﻣﻴﺎن ﺷﺪ و ﺁﻧﻬﺎ ﺕﺎ ﺏﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس را ﻓﺘﺢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫دره ﻨﮕﺎم ﭘﺎدﺷ ﺎهﻲ اﺷ ﻚ ﭼﻬ ﺎردهﻢ‪ ،‬ﺁﻧ ﺘﻮان ﺳ ﺮدار روﻣ ﻲ ﺏ ﻪ‬
‫ﻣ ﻨﺎﻃﻖ دﺟﻠ ﻪ و ﻓ ﺮات آ ﻪ ﺕﺤ ﺖ اﺳ ﺘﻴﻼي ای ﺮان ﺏ ﻮد ﺣﻤﻠ ﻪ آ ﺮد وﻟ ﻲ‬
‫ﺏﺎ ﺷﻜﺴﺖ ﺏﺰرﮔﻲ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ از ای ﻦ ﺟ ﻨﮕﻬﺎ در ﺏﺤ ﺒﻮﺏﻪ زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ‪ ،‬ﻣﻜ ﺮ ﺳﻴﺎﺳ ﻲ در‬
‫ایﺮان و روم ﺟﺎي ﺧﻮد را ﺏﻪ ﺟﻨﮓ و ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻣﻴﺪهﺪ‪.‬‬
‫اﮔﻮﺳ ﺖ اﻣ ﭙﺮاﻃﻮر روم ﺏ ﺮاي ایﺠ ﺎد رواﺏ ﻂ ﺣﺴ ﻨﻪ ﺏ ﺎ ای ﺮان‪،‬‬
‫اﮔﻮﺳ ﺖ اﻣ ﭙﺮاﻃﻮر روم ﺏ ﺮاي ایﺠ ﺎد رواﺏ ﻂ ﺣﺴ ﻨﻪ ﺏ ﺎ ای ﺮان‪ ،‬یﻜ ﻲ از‬
‫دﺧ ﺘﺮان ﭼﻬ ﺎردﻩ ﺳ ﺎﻟﻪ ﺧ ﻮد را ﺕﻘﺪی ﻢ ﻓ ﺮهﺎد ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ اﺷ ﻜﺎﻧﻲ ﻧﻤ ﻮد ﺕ ﺎ‬
‫از ﻃ ﺮیﻖ ﻓ ﺮزﻧﺪ او ﺏ ﺘﻮاﻧﺪ ﺕ ﺎج و ﺕﺨ ﺖ ای ﺮان را ﺹ ﺎﺣﺐ ﺷ ﻮد و‬
‫درﺳ ﺖ در هﻤﻴ ﻦ ه ﻨﮕﺎم وزی ﺮان و داﻧﺸ ﻤﻨﺪان ﺧﺮدﻣ ﻨﺪ ایﺮاﻧ ﻲ ﺏ ﺮ‬
 ‫‪61‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺁن ﻣﻴﺸ ﻮﻧﺪ آ ﻪ ﺏ ﻪ هﻤﻴ ﻦ ﺷ ﻴﻮة ﺟ ﻨﮓ ﺳ ﺮد در ﻣ ﻨﺎﻃﻖ ﺕﺤ ﺖ‬

‫اﺳ ﺘﻴﻼي روم اﺧ ﻼل ﻧﻤ ﻮدﻩ و ﺷ ﻮرش ﺏﻴﺎﻓﺮیﻨ ﻨﺪ‪ .‬در هﻤﻴ ﻦ دوران‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕﻨ ﻲ ﭼ ﻨﺪ از ﻓﺮهﻴﺨ ﺘﮕﺎن ایﺮاﻧ ﻲ ﺏﺴ ﻮي روﺳ ﺘﺎهﺎي ﺏﻴ ﺖ‬
‫اﻟﻤﻘ ﺪس رواﻧ ﻪ ﻣﻴﺸ ﻮﻧﺪ ﺕ ﺎ ﺳ ﺘﺎرﻩ ی ﻚ ﻧﺎﺟ ﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ‪ ،‬ﻣﺴ ﻴﺢ و‬
‫ﭘﺎدﺷ ﺎهﻲ را ﺏ ﺮاي یﻬﻮدی ﺎن ﻧﻮی ﺪ ده ﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮهﻴﺨ ﺘﮕﺎن ایﺮاﻧ ﻲ در ای ﻦ‬
‫ﺏ ﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧ ﻮد ﻣﻮﻓ ﻖ ﻣﻴﺸ ﻮﻧﺪ و ﻓ ﺮزﻧﺪ ﺏ ﺎﻧﻮ ﻣ ﺮیﻢ را آ ﻪ اه ﻞ یﻜ ﻲ از‬
‫روﺳ ﺘﺎهﺎي ﺷ ﻬﺮك ﻧﺎﺹ ﺮیﻪ ﻣ ﻲ ﺏﺎﺷ ﺪ را ﻧﺸ ﺎن ﻣﻴﻜﻨ ﻨﺪ و ﭘ ﺲ از‬
‫ﻧﺸ ﺎن آ ﺮدن او و ﭘﺨ ﺶ ﺧ ﺒﺮ در ﺳﺮاﺳ ﺮ ﻣ ﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬وي را ﺧ ﺎرج‬
‫ﻧﻤ ﻮدﻩ و ﺏ ﻪ ﻣﺼ ﺮ ﺏ ﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺼ ﺮ ﻧ ﻴﺰ در ﺁن ه ﻨﮕﺎم ﺕﺤ ﺖ اﺳ ﺘﻴﻼي‬
‫ای ﺮان ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و ﭘ ﺲ از ﻣﺼﺮ‪،‬ﺣﻀ ﺮت ﻋﻴﺴ ﻲ ﺏ ﻪ ای ﺮان رﻓ ﺘﻪ و‬
‫در داﻧﺸ ﮕﺎهﻬﺎي ای ﺮان ﻣﺸ ﻐﻮل ﺕﺤﺼ ﻴﻞ ﻣﻴﺸ ﻮد و ﺏﻮی ﮋﻩ ﻋﻠ ﻢ‬
‫ﭘﺰﺷﻜﻲ را ﻓﺮا ﻣﻴﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫هﺮﭼ ﻨﺪ ﺕﺎآ ﻨﻮن ﭘﮋوهﺸ ﮕﺮان و ﺕﺎریﺨﻨﻮیﺴ ﺎن ﺧﺮدﮔ ﺮا در ﺏ ﺎرﻩ‬
‫ﺕﻤﺎﻣ ﻲ دوراﻧﻬ ﺎي زﻧﺪﮔ ﻲ ﺣﻀ ﺮت ﻋﻴﺴ ﻲ ﭘﺎﺳ ﺨﻬﺎ و ﺁﮔﺎهﻴﻬﺎی ﻲ دادﻩ‬
‫اﻧ ﺪ!س اﻣ ﺎ در ﺕﺪری ﺲ ﻣﺬهﺒ ﻲ هﺮﮔ ﺰ ﺏ ﻪ ای ﻦ ﭘﺮﺳ ﺶ ﭘﺎﺳ ﺨﻲ دادﻩ‬
‫ﻧﺸ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺣﻀ ﺮت ﻋﻴﺴ ﻲ از آﻮدآ ﻲ ﺕ ﺎ ﺳ ﻲ ﺳ ﺎﻟﮕﻲ آﺠ ﺎ ﺏ ﻮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ و ﭼ ﻪ ﻣ ﻴﻜﺮدﻩ اﺳ ﺖ؟ و ای ﻦ هﻤ ﺎن دوراﻧ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ وي در‬
‫ﻣﺼ ﺮ‪ ،‬ای ﺮان و ه ﻨﺪ ﺳ ﺮﮔﺮم ﺕﺤﺼ ﻴﻞ و ﻓﺮاﮔ ﻴﺮي داﻧ ﺶ ﺏﻮی ﮋﻩ ﻋﻠ ﻢ‬
‫ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ از ﺏﺎزﮔﺸ ﺖ ﺏ ﻪ ﻣ ﻨﻄﻘﻪ ﻣ ﺎدرزادي ﺧ ﻮد ﺏ ﺎ یﺤﻴ ﻲ ﺏ ﺮﺧﻮرد‬
‫ﻣﻴﻜ ﻨﺪ آ ﻪ وي ﻧ ﻴﺰ ﻋﺎرﻓ ﻲ اﻧﻘﻼﺏ ﻲ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و یﻬﻮدی ﺎن را ﺏ ﻪ اﺹ ﻞ‬
‫و ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﺧﻮدﺷ ﺎن ﻓ ﺮا ﻣ ﻴﺨﻮاﻧﺪﻩ اﺳ ﺖ ‪ .‬و ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ در اﻓﺴ ﺎﻧﻪ‬
‫ﻧﺎﺟ ﻲ ﻧﻮﺷ ﺘﻴﻢ یﺤﻴ ﻲ )زﻧ ﺪﻩ( ﺏ ﺮادر ﻋﻴﺴ ﻲ و ﻓ ﺮزﻧﺪ زآ ﺮیﺎ ﺧﺎﺧ ﺎم‬
‫ﺏﺰرگ اورﺷﻠﻴﻢ ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ…‬
‫ﺣﻀ ﺮت ﻋﻴﺴ ﻲ ﺳ ﻨﺘﻬﺎي یﻬ ﻮدي را ﻧ ﻴﺰ از یﺤﻴ ﻲ ﻣ ﻴﺂﻣﻮزد و‬
‫ﭘ ﺲ از دﺳ ﺘﮕﻴﺮي وي ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ در اﻧﺠ ﻴﻞ ﺏ ﻪ ﭼﺸ ﻢ ﻣ ﻴﺨﻮرد‬
‫ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﺪهﻲ ﺕﺸ ﻜﻴﻼت ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺎن ﺁﻏ ﺎز ﻣﻴﺸ ﻮد‪ ،‬آ ﻪ د راﺏ ﺘﺪا ﺣﻀ ﺮت‬
‫ﻋﻴﺴ ﻲ دوﺹ ﻴﺎد را هﻤ ﺮاﻩ ﺧ ﻮد ﻣﻴﻜ ﻨﺪ و ﻣ ﻴﮕﻮیﺪ‪» :‬ﺏﻴﺎی ﻴﺪ ﺕ ﺎ ﺷ ﻤﺎرا‬
‫ﺹﻴﺎد ﻣﺮدم ﮔﺮداﻧﻢ‪ )«.‬اﻧﺠﻴﻞ ﻣﺘﻲ ﺹﻔﺤﻪ ‪(5‬‬
‫و دﻗ ﻴﻘﺎ از هﻤﻴ ﻨﺠﺎ یﺎرﮔ ﻴﺮي ﺣﻀ ﺮت ﻋﻴﺴ ﻲ ﺁﻏ ﺎز ﻣﻴﺸ ﻮد و وي‬
‫ﺏ ﺮﻧﺎﻣﻪ ﺕﺸ ﻜﻴﻼﺕﻲ واﻧﺪیﺸ ﻪ اي ﺧ ﻮد را آ ﻪ ﺷ ﺎﻣﻞ ﭼﻬ ﺎر ﻣ ﺎدﻩ ﻣ ﻲ‬
‫ﺏﺎﺷﺪ را اﻋﻼم ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪62‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺏﺮاﺏﺮي ﻃﻠﺒﻲ یﻬﻮدیﺎن ﺕﺤﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺏﺎ روﻣﻴﺎن‬ ‫‪-‬‬

‫ﺏﺎزﮔﺸ ﺖ ﺏ ﻪ ﺧﻮی ﺶ یﻬﻮدی ﺎن و ﺕﻮﺟ ﻪ ﺏ ﻪ ﻋ ﺮﻓﺎن و‬ ‫‪-‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ دادن ﺏﺪي ﺏﻪ ﻧﻴﻜﻲ‬ ‫‪-‬‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﺏﺎ ﻗﺮﺏﺎﻧﻲ ﻧﻤﻮدن اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ و ﺣﻴﻮاﻧﺎت‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫در ﭘ ﻲ ای ﻦ ﭼﻬ ﺎر ﻣ ﺎدﻩ ﺕﺸ ﻜﻴﻼﺕﻲ‪ ،‬ﻋﻠ ﻢ ﭘﺰﺷ ﻜﻲ را ه ﻢ ﺏ ﻪ آﻤﻴ ﺘﻪ‬
‫ﻣﺮآﺰي ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮد )ﺣﻮاریﻮن( ﺁﻣﻮزش ﻣﻴﺪهﺪ‪.‬‬
‫در ﺁن ه ﻨﮕﺎﻣﻪ روﺳ ﺘﺎیﻴﺎن ﻓﻠﺴ ﻄﻴﻦ در ﺳ ﺨﺘﺘﺮیﻦ ﺷ ﺮایﻂ ﻣﻤﻜ ﻦ‬
‫زﻧﺪﮔ ﻲ ﻣ ﻴﻜﺮدﻧﺪ)وﺣﺘ ﻲ اﻣ ﺮوز ﭘ ﺲ از دوه ﺰار ﺳ ﺎل ه ﻨﻮز ﻣ ﺰدم ﺁن‬
‫ﻣ ﻨﺎﻃﻖ ﺏ ﻪ ﺣﺎﻟ ﺖ ﺏﺪوی ﺖ زﻧﺪﮔ ﻲ ﻣ ﻲآﻨ ﻨﺪ‪ ،‬ﺏﺠ ﺰ اﺳ ﺮاﺋﻴﻞ آ ﻪ در ای ﻦ‬
‫ﭘ ﻨﺠﺎﻩ ﺳ ﺎل‪ ،‬ﺁﺏ ﺎد ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ دیﮕ ﺮ ﻣ ﻨﺎﻃﻖ از هﺮﺣﻴ ﺚ ﻧﺴ ﺒﺖ ﺏ ﻪ ﺕﻤ ﺪن‬
‫اﻣﺮوزي ﻋﻘﺐ اﻓﺘﺎدﻩ اﻧﺪ‪(.‬‬
‫ی ﻚ ﻧ ﻮع ﺏ ﻴﻤﺎري‪ ،‬ﻣ ﺮدم ﻓﻠﺴ ﻄﻴﻦ را ﺷ ﺪیﺪٌا آﻼﻓ ﻪ ﻧﻤ ﻮدﻩ ﺏ ﻮد و‬
‫ه ﺮروز دهﻬ ﺎ ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ ﻣ ﻴﺪاد‪ ،‬ای ﻦ ﺏ ﻴﻤﺎري ﺣﺎﻟ ﺖ ﻏ ﺶ ﺏ ﻮد و ﭼ ﻮن‬
‫ﻣ ﺮدم ای ﻦ ﺏ ﻴﻤﺎري را ﻧﻤﻴﺸ ﻨﺎﺧﺘﻨﺪ هﺮآﺴ ﻲ را آ ﻪ ﺏ ﻪ ﺣﺎﻟ ﺖ ﻏ ﺶ‬
‫ﻣﻴﻔ ﺘﺎد را ﻣ ﺮدﻩ ﻣ ﻲ ﭘﻨﺪاﺷ ﺘﻨﺪ و اورا در ﺧ ﺎك ﻣ ﻴﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﻀ ﺮت‬
‫ﻋﻴﺴ ﻲ ﺏ ﺎ داﻧ ﺶ و ﺁﮔﺎه ﻲ ﺏ ﻪ ای ﻦ ﻣﺴ ﺎﻟﻪ دهﻬ ﺎ ﺏ ﻴﻤﺎر ﻏﺸ ﻲ را آ ﻪ ﺏ ﻪ‬
‫ﺧ ﻴﺎل اوﻟ ﻴﺎء ﺁﻧ ﺎن ﻣ ﺮدﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪ را ﻧﺠ ﺎت ﻣ ﻴﺪهﺪ و زﻧ ﺪﻩ ﻣﻴﻜ ﻨﺪ! ﻣ ﺮدم‬
‫ﭘﺎﺏﺮه ﻨﻪ و ﮔﺮﺳ ﻨﻪ ﺹﺤﺮاﻧﺸ ﻴﻦ ﺁن روزﮔ ﺎر ه ﻢ آ ﻪ از ای ﻦ اﻗ ﺪام‬
‫ﺧﺪاﮔﻮﻧ ﻪ ﺣﻀ ﺮت ﻋﻴﺴ ﻲ ﺷ ﺎدﻣﺎن و ﺧﺮﺳ ﻨﺪ ﻣﻴﺸ ﺪﻧﺪ‪ ،‬وي را ﺏ ﻪ‬
‫درﺟ ﻪ ﻣﺴ ﻴﺢ‪ ،‬ﻧﺠ ﺎتده ﻨﺪﻩ و ﺧﺪاوﻧﺪﮔ ﺎري رﺳ ﺎﻧﺪﻩ و ﻣﻌ ﺒﻮد ﻣ ﺮدم‬
‫ﻣﻴﺸ ﻮد‪ .‬ﻧﺸ ﺎﻧﻪه ﺎي ﺏﺴ ﻴﺎري از ﺁﺋﻴ ﻦ و ﺳ ﻨﻦ ﺁریﺎی ﻲ و ﻣﻴﺘﺮای ﻲ را‬
‫آ ﻪ در ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺖ ﻣﻴﺒﻴﻨ ﻴﻢ ﺏ ﻴﺎﻧﮕﺮ و ﻧﺸ ﺎﻧﮕﺮ هﻤﻴ ﻦ رﺷ ﺪ ﻓﻜ ﺮي ای ﻦ‬
‫ﺏﺰرﮔﻤﺮد در ﺳﺮزﻣﻴﻨﻬﺎي ایﺮان‪ ،‬هﻨﺪ و ﻣﺼﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اوﺳﺘﺎ در اﺳﻼم‬
‫اﺳ ﻼم ﻧ ﻴﺰ ﺏﺮﮔﺮﻓ ﺘﻪه ﺎي ﺏﺴ ﻴﺎري از اوﺳ ﺘﺎ دارد آ ﻪ درآ ﺘﺎب »از‬
‫ﻣﻴ ﺘﺮا ﺕ ﺎ ﻣﺤﻤ ﺪ« و »ﻗ ﺮﺁن ﺳ ﺮودﻩاي ﺏ ﻪ ﺳ ﺒﻚ ﭘﺎرﺳ ﻲ« اﺷ ﺎراﺕﻲ‬
‫داﺷ ﺘﻪ ای ﻢ وﻟ ﻲ در ای ﻨﺠﺎ ﺁﺧﺮی ﻦ آﺸ ﻒ ﺕﺎریﺨ ﻲ ﺧ ﻮد را آ ﻪ ﺏ ﻪ آﻌ ﺒﻪ‬
‫ﻣﺮﺏﻮط ﻣﻴﺸﻮد را ﭘﻴﺸﻜﺶ ﻣﻬﺮﺏﺎن یﺎران ﻣﻲﻧﻤﺎیﻴﻢ!‬
 ‫‪63‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫آﻌﺒﻪ! یﻚ ﺁﺕﺸﮕﺎﻩ ایﺮاﻧﻲ ﺏﻮد‬

‫ﺏ ﺮﺧﻼف ﺁﻧﭽ ﻪ ﺕﺎآ ﻨﻮن ﻣ ﺘﺪاول ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬دوران ﭘﺎدﺷ ﺎهﻲ‬
‫هﺨﺎﻣﻨﺸ ﻴﺎن ﻓﺮاﺕ ﺮ از ﺳ ﻪ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ و ﺏ ﻪ ﭼﻬ ﺎر ه ﺰار ﺳ ﺎل‬
‫ﻣﻴﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫در ای ﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺏ ﺮﺁن ﻧﻴﺴ ﺘﻴﻢ ﺕ ﺎ ﺏ ﻪ ای ﻦ ﻣﻮﺿ ﻮع ﺏ ﭙﺮدازیﻢ‪ ،‬ﺏﻠﻜ ﻪ‬
‫دیﺪﮔ ﺎﻩ ﻣ ﺎ ﺷ ﺮح ﭼﮕﻮﻧﮕ ﻲ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ آﻌ ﺒﻪ در ﺷ ﻬﺮ ﻣﻜ ﻪ واﻗ ﻊ در‬
‫ﻋﺮﺏﺴﺘﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻧﻘ ﺶ رﺳ ﺘﻢ ای ﺮان‪ ،‬ﺁﺕﺸ ﮕﺎهﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺁراﻣﮕ ﺎﻩ داری ﻮش ﻧ ﻴﺰ‬
‫درﺁﻧﺠﺎﺳﺖ و آﻌﺒﻪ ﻣﻜﻪ ﺏﺴﺒﻚ و ﺷﻜﻞ هﻤﻴﻦ ﺁﺕﺸﮕﺎﻩ اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ از ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎي ای ﻦ آﺘﻴ ﺒﻪ ﭘﻴﺪاﺳ ﺖ‪ ،‬در زﻣ ﺎن‬

‫هﺨﺎﻣﻨﺸ ﻴﺎن‪ ،‬ﻋﺮﺏﺴ ﺘﺎن و یﻤ ﻦ و ﻣﺼ ﺮ… ﺕﺤ ﺖ ﺳ ﻴﻄﺮﻩ ای ﺮان ﺏ ﻮد‬
‫و ﻣﻬﻤﺘﺮی ﻦ دهﻜ ﺪﻩ در ﻋﺮﺏﺴ ﺘﺎن آ ﻪ در ﺁن ﺁب ﭘ ﻴﺪا ﻣﻴﺸ ﺪ‪ ،‬ﻣﻜ ﻪ ﺏ ﻮد‪.‬‬
‫ﺳ ﭙﺎهﻴﺎن هﺨﺎﻣﻨﺸ ﻲ ه ﻨﮕﺎم ﮔﺸ ﺎیﺶ ای ﻦ دهﻜ ﺪﻩ و اﺳ ﺘﻘﺮار در ﺁن‬
‫ﻻزم ﺏﻮدآ ﻪ ﭘ ﻴﺶ از ه ﺮآﺎر ی ﻚ ﺁﺕﺸ ﮕﺎﻩ ﺏ ﺮاي ﻧ ﻴﺎیﺶ ﺧ ﻮد ﺏﺴ ﺎزﻧﺪ‪،‬‬
 ‫‪64‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ای ﻦ ﺁﺕﺸ ﻜﺎﻩ ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس ﺳ ﺒﻚ ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩه ﺎي ای ﺮان )ﻣﺎﻧﻨﺪآﻌ ﺒﻪ زرﺕﺸ ﺖ‬

‫در ﻧﻘ ﺶ رﺳ ﺘﻢ( ﺏ ﻪ ﺷ ﻜﻞ آﻌ ﺒﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪ آ ﻪ ﺳ ﻘﻒ ﺁن ﺏ ﺎز و‬
‫دریﭽ ﻪهﺎی ﻲ در ﭼﻬ ﺎر دی ﻮار ﺁن ﺏ ﻮد و در ﻣ ﻴﺎن ﺁن ﺁﺕ ﺶ اﻓﺮوﺧ ﺘﻪ‬
‫ﺏﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺏﺪیﻨﺴ ﺎن آﻌ ﺒﻪ واﻗ ﻊ در ﻣﻜ ﻪ آ ﻪ ﻗ ﺒﻠﻪﮔ ﺎﻩ ﻣﻴﻠ ﻴﻮﻧﻬﺎ ﻧﻔ ﺮ اﺳ ﺖ در‬
‫ﺣ ﺪود ﭼﻬﺎرهﺰارﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﺕﻮﺳ ﻂ ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و در‬
‫هﻴﭽ ﻴﻚ از آ ﺘﺎﺏﻬﺎي ﺕﺎریﺨ ﻲ ﺧﺮدﮔ ﺮا و ﻏﻴﺮدیﻨ ﻲ ﻧﺸ ﺎﻧﻲ از ﻧ ﺎم‬
‫اﺏﺮاه ﻴﻢ و ی ﺎ اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ ﺏ ﺮاي ﺕﻮﺟ ﻴﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ آﻌ ﺒﻪ ﺕﻮﺳ ﻂ ﺁﻧ ﺎن‬
‫ﻧﻤﻴﺒﻴﻨ ﻴﻢ و آ ﻼ ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس روای ﺘﻬﺎي ﺕﺎریﺨ ﻲ از زﻧﺪﮔ ﻲ اﺏﺮاه ﻴﻢ آ ﻪ‬
‫درﺕ ﻮرات و ﻗ ﺮﺁن ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﺏﺮاه ﻴﻢ ﺏ ﺮاي ره ﺎ آ ﺮدن هﺎﺟ ﺮ و‬
‫اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ در ﺹ ﺤﺮاي ﺧﺸ ﻚ ﻋﺮﺏﺴ ﺘﺎن‪ ،‬ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺴ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﺁﻧﻬﻤ ﻪ‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ﺹﺤﺮا را ﻃﻲ آﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﺳ ﻮیﻲ ﭘ ﺲ از اﺳ ﻼم ﻋ ﺪﻩاي ﻣﺪﻋ ﻲ ﺷ ﺪﻧﺪ آ ﻪ ﺁدم و ی ﺎ ﻧ ﻮح‬
‫ﺁﻧ ﺮا ﺳ ﺎﺧﺘﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ هﻤ ﻪ ای ﻦ ﺳ ﺨﻨﺎن ﺧﺎﻟ ﻲ از ﺳ ﻨﺪ ﺕﺎریﺨ ﻲ اﺳ ﺖ و‬
‫ﺏ ﺮ ﺷ ﻚ ﺁدﻣ ﻲ ﻣ ﻴﻔﺰایﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧ ﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ی ﻚ ﺧﺎﻧ ﻪ ﭼ ﻨﺪ ﺳ ﺎزﻧﺪﻩ ﺁﻧﻬ ﻢ‬
‫در دوراﻧﻬ ﺎي ﻣﺨ ﺘﻠﻒ ﭼ ﻨﺪهﺰار ﺳ ﺎﻟﻪ داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ؟ اﻟﺒ ﺘﻪ ه ﺮیﻚ از‬
‫ای ﻦ ﻧﺎﻣﻬ ﺎ ﻣﻴ ﺘﻮاﻧﺪ ﻧ ﺎم ﺕﻌﻤﻴﺮآﻨ ﻨﺪﻩاي ﺏ ﺮاي آﻌ ﺒﻪ ﺏﺎﺷ ﺪ آ ﻪ ﻣ ﺜﻼ‬
‫)ﺧﺎﻧ ﻪ آ ﻴﻮان( را ﺏﺎزﺳ ﺎري ﻧﻤ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ… و در ﻗ ﺮﺁن ﻧ ﻴﺰ از اﺏﺮاه ﻴﻢ‬
‫ﺏﻌﻨﻮان ﻧﻈﺎﻓﺘﭽﻲ و ﺕﻌﻤﻴﺮآﺎر آﻌﺒﻪ یﺎد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻌ ﺒﻪ ﺏﺎره ﺎ ﻣ ﻮرد هﺠ ﻮم ﻗﺮارﮔﺮﻓ ﺘﻪ و ﺏ ﺎ ﺧ ﺎك یﻜﺴ ﺎن ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺏﺪی ﻦ رو ﻃ ﻲ ﺏﺎزﺳ ﺎزیﻬﺎیﻲ آ ﻪ اﻧﺠ ﺎم ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺕﻐﻴ ﻴﺮات‬
‫اﻧﺪآ ﻲ در ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن ﺁن ﭘﺪی ﺪﻩ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺏ ﺪون ﺷ ﻚ در ﺕ ﺎریﺦ ﻧ ﺎم‬
‫اﻓﺮاد ﺏﺴﻴﺎري ﺏﻌﻨﻮان ﺕﻌﻤﻴﺮآﻨﻨﺪﻩ آﻌﺒﻪ ﺏﭽﺸﻢ ﻣﻴﺨﻮرد‪.‬‬
‫ﺁﺕﺸ ﮕﺎﻩ ﻣﻜ ﻪ )آﻌ ﺒﻪ ( ﺳ ﺎﻟﻴﺎن ﺳ ﺎل ﺏ ﻨﺎم ﺧﺎﻧ ﻪ آ ﻴﻮان )ﺏﻴ ﺖ زﺣ ﻞ(‬
‫ﻣﺸ ﻬﻮر ﺏ ﻮد‪ .‬اﻣ ﺎ ﭘ ﺲ از ای ﻨﻜﻪ ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﺕﺴ ﻠﻂ ﺧ ﻮدرا ﺏ ﺮ یﻤ ﻦ ﺣﻔ ﻆ‬
‫ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ و ﻣﻜ ﻪ را ره ﺎ آ ﺮدﻧﺪ‪ .‬دوﻟ ﺖ ﻣﻘ ﺘﺪر ایﺮاﻧ ﻴﺎن رو ﺏ ﻪ ﺿ ﻌﻒ‬
‫رﻓ ﺘﻪ ﺏ ﻮد و اﻣﻜ ﺎن آﻨ ﺘﺮل ﻋﺮﺏﺴ ﺘﺎن را ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ و ی ﺎ ه ﻢ ﻧﮕﻬ ﺪاري‬
‫از ﺁن از ﻧﻈ ﺮ هﺰی ﻨﻪ و ﻧ ﻴﺮوي اﻧﺴ ﺎﻧﻲ ﻧ ﻴﺰ ﺏﺮایﺸ ﺎن ﻣﻴﺴ ﺮ ﻧ ﺒﻮد‪،‬‬
‫ﻟ ﺬا ﭘ ﺲ از ای ﻨﻜﻪ ﺳ ﭙﺎﻩ ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﻣﻜ ﻪ را ﺕ ﺮك ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ و آﻌ ﺒﻪ را ره ﺎ‬
‫آ ﺮدﻧﺪ‪ ،‬آﻌ ﺒﻪ ﺧﻮاﺏﮕ ﺎﻩ ﻣ ﺮدم ﺏ ﻲﭘ ﻨﺎﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد و ﺁﺕ ﺶ ﻣﻬ ﺮ در ﺁن‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪﻩ ﺏﻮد‪.‬‬
 ‫‪65‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ه ﺮ از ﭼ ﻨﺪي اﻓ ﺮاد زی ﺮك و ﺏﺎهﻮﺷ ﻲ ﺏ ﺎ ﺕﺮﻣ ﻴﻢ و ﻣﺮﻣ ﺖ و‬

‫ﭘﺎآ ﻴﺰﻩ ﻧﻤ ﻮدن آﻌ ﺒﻪ »ﺧﺎﻧ ﻪ آ ﻴﻮان« ﻣﺘﻮﻟ ﻲ ﺁن ﻣﺤ ﻞ ﻣﻴﺸ ﺪﻧﺪ و ﺏ ﻪ‬
‫ای ﻦ ﺏﻬﺎﻧ ﻪ ه ﻢ ﻗﺪرﺕ ﻲ ﺳﻴﺎﺳ ﻲ درﻣ ﻴﺎن ﻗ ﺒﺎیﻞ ﻋ ﺮب ﺏﺪﺳ ﺖ ﻣ ﻴﺂوردﻧﺪ‬
‫و ه ﻢ از ﻧﻈ ﺮ اﻗﺘﺼ ﺎدي ﺏ ﺎ دریﺎﻓ ﺖ ﻧ ﺬورات و ﻣﺮآﺰی ﺖ ﺏﺨﺸ ﻴﺪن ﺏ ﻪ‬
‫ﻣﻜﻪ درﺁﻣﺪهﺎي ﺳﺮﺷﺎري ﺏﺪﺳﺖ ﻣﻴﺂوردﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺹ ﺤﺮاﮔﺮدان ﺕ ﺎزي آ ﻪ ﺳ ﺎﻟﻬﺎ ﺷ ﺎهﺪ ﻧﻴﺎیﺸ ﻬﺎي ایﺮاﻧ ﻴﺎن )ﺏﻌ ﻨﻮان‬
‫ﻣﻠ ﺖ ﻣ ﺘﻤﺪن و ﻣﻘ ﺘﺪر ﺟﻬ ﺎن ﺁﻧ ﺮوز ( درﺧﺎﻧ ﻪ آ ﻴﻮان ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﭘ ﺲ از‬
‫ﻓ ﺮوآﺶ ﻧﻤ ﻮدن ﺁﺕ ﺶ در ﺁن‪ ،‬ﺏﺘﻬﺎی ﻲ را از ﺳ ﻮریﻪ ﺁوردﻩ و در‬
‫درون آﻌ ﺒﻪ ﻧﻬ ﺎدﻧﺪ ﺕ ﺎ ﺏﺎزارﺷ ﺎن روﻧ ﻖ ﺏﻴﺸ ﺘﺮي ﺏ ﻴﺎﺏﺪ‪) .‬درآ ﺘﺎب از‬
‫ﻣﻴ ﺘﺮا ﺕ ﺎ ﻣﺤﻤ ﺪ درﺏ ﺎرﻩ ﻣﺪیﺮی ﺘﻬﺎي ﻣﺨ ﺘﻠﻒ آﻌ ﺒﻪ ﺷ ﺮح ﻣﺨﺘﺼ ﺮي‬
‫دادﻩ ایﻢ‪(.‬‬
‫ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﻃ ﺒﺮي و اآ ﺜﺮ ﺕﺎریﺨ ﻨﮕﺎران اﺳ ﻼﻣﻲ ﻧﻮﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕﺎزی ﺎن‬
‫در آﻌ ﺒﻪ ﻋﻤﻠ ﻴﺎت هﻤﺨﻮاﺏﮕ ﻲ اﻧﺠ ﺎم ﻣ ﻴﺪادﻩ اﻧ ﺪ آ ﻪ ای ﻦ ﻋﻤﻠ ﻴﺎت ﺕ ﺎ‬
‫ﭘﻴﺪایﺶ اﺳﻼم هﻢ اداﻣﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺎﻧﻪ آﻴﻮان ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬

‫ﺧﺎﻧﻪ اﷲ )ﺏﻴﺖ اﷲ(‬

‫روای ﺖ ﻣﺴ ﺘﻨﺪي آ ﻪ در راﺏﻄ ﻪ ﺏ ﺎ ﺕ ﺒﺪیﻞ ﺷ ﺪن ﺧﺎﻧ ﻪ آ ﻴﻮان )ﺏﻴ ﺖ‬
‫زﺣ ﻞ( ﺏ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪ ﺧ ﺪا)ﺏﻴ ﺖ اﷲ( ﻧﻘ ﻞ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬از ای ﻦ ﻗ ﺮار اﺳ ﺖ آ ﻪ‪:‬‬
‫» ﺷﺨﺼ ﻲ ﺕ ﺎزي ﺏ ﻨﺎم ﻋﻤﺮوﺏ ﻦ ﻟ ﺢ ی ﺎ )ﻟﺤ ﻲ( آ ﻪ ﻣ ﺮدي ﺕﻨﻮﻣ ﻨﺪ و‬
‫دﻟ ﻴﺮ ﺏ ﻮد و ﮔ ﺮوﻩ ﻣﻘ ﺘﺪر و راهﺰﻧ ﻲ را ره ﺒﺮي ﻣ ﻴﻜﺮد‪ ،‬آﻌ ﺒﻪ را ﺏ ﻪ‬
‫ﭘﺎیﮕﺎﻩ و ﺳﺘﺎد ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهﻲ ﺧﻮد ﺕﺒﺪیﻞ ﻧﻤﻮدﻩ ﺏﻮد‪«.‬‬
‫ﺏﺪی ﻦ روآﻌ ﺒﻪ را ﺧﺎﻧ ﻪ ﻟ ﺢ )ﺏﻴ ﺖ اﻟﻠ ﺢ( ﻣﻴﮕﻔﺘ ﻨﺪ‪ ،‬آ ﻢ آ ﻢ )ح(‬
‫ﺕ ﺒﺪیﻞ ﺏ ﻪ )ﻩ( ﺷ ﺪو ﺏﻴ ﺖ اﻟﻠ ﺢ را ﺏﻴ ﺖ اﷲ ﻣﻴﮕﻔﺘ ﻨﺪ‪.‬ﺏ ﻪ ﮔﻔ ﺘﻪاي دیﮕ ﺮ‬
‫در ﺁن دوران آ ﻪ ه ﻨﻮز ﻧﻮﺷ ﺘﻦ رﺳ ﻤﻴﺖ آﺎﻣﻠ ﻲ درﻣ ﻴﺎن ﺕﺎزی ﺎن‬
‫ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕ ﻲ ﻧﻮﺷ ﺘﻦ ﺏﻴ ﺖاﻟﻠ ﺢ را ه ﻢ ﻣ ﺮدم ﻧﻤﻴﺪاﻧﺴ ﺘﻨﺪ و ای ﻦ‬
‫ﻧ ﺎم ه ﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺷ ﻮد ی ﻚ ﺕﻠﻔ ﻆ ﺕﻘﺮیﺒ ﻲ و ﻣﺸ ﺎﺏﻬﻲ دارد‪ ،‬ﻣﺸ ﻬﻮر‬
‫ﺷ ﺪ‪ .‬اﻟﻠ ﺢ روزي ﺏ ﻪ ﺳ ﻮریﻪ رﻓ ﺖ ودر ﺁﻧﺠ ﺎ دی ﺪ آ ﻪ ﻣ ﺮدم ﺏﺘﻬﺎی ﻲ را‬
‫ﻣ ﻲﭘﺮﺳ ﺘﻨﺪ‪ .‬وي ﺏ ﺖ ﺏﺰرﮔ ﻲ را ﺏ ﻨﺎم ه ﺒﻞ ﺧ ﺮیﺪاري ﻧﻤ ﻮدﻩ و ﺏ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪ‬
‫ﺧ ﻮد )آﻌ ﺒﻪ ( ﺁورد و از ﻣ ﺮدﻣﺶ ﺧﻮاﺳ ﺖ ﺕ ﺎ ﺁن ﺏ ﺖ را ﺏﺠ ﺎي‬
‫ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﭘﺮﺳ ﺘﺶ آﻨ ﻨﺪ‪ .‬ﺏﺪی ﻦ رو ﻋﻤﺮوﺏ ﻦ اﻟﻠﺤ ﻲ اﻧﺴ ﺎﻧﻲ ﺷ ﺪ ﻣﺤ ﺒﻮب‬
‫و ﻣﺸ ﻬﻮر و ﻣﻘ ﺪس… و ﺏ ﺖ ه ﺒﻞ را آ ﻪ ﺏﺰرﮔﺘﺮی ﻦ ﺏ ﺖ آﻌ ﺒﻪ ﺏ ﻮد را‬
 ‫‪66‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﻧ ﻴﺰ »اﷲ« ﻣ ﻴﺨﻮاﻧﺪﻧﺪ هﺮﭼ ﻨﺪ روایﺘﻬﺎی ﻲ وﺟ ﻮد دارد آ ﻪ ﺏ ﺖ‬

‫ﺏﺰرﮔﺘﺮي از هﺒﻞ هﻢ ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ ﺏﻨﺎم »اﷲ«‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ از ﺁن‪ ،‬ﻗ ﺒﺎیﻞ دیﮕ ﺮ ﻋ ﺮب ﻧ ﻴﺰ ﺏﺘﻬﺎی ﻲ ﺏ ﻨﺎم ﻻت‪ ،‬اﻟﻌ ﺰي‪،‬‬
‫ﻣ ﻨﺎت و … را ﺏ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪ اﻟﻠ ﺢ )ﺏﻴ ﺖ اﷲ( اﺿ ﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ‪ .‬اﺟ ﺪاد ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ‬
‫اﺳ ﻼم ﻧ ﻴﺰ ﻧﺎﻣﻬ ﺎي ﻋ ﺒﺪاﻟﻌﺰي )ﺏ ﻨﺪﻩ ﺏ ﺖ اﻟﻌ ﺰي( و ﻋ ﺒﺪ ﻣ ﻨﺎف )ﺏ ﻨﺪﻩ‬
‫ﺏ ﺖ ﻣ ﻨﺎف( داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﻧ ﺎم ﭘﺪرﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ اﺳ ﻼم ﻋ ﺒﺪاﷲ )ﻋ ﺒﺪاﻟﻠﺢ(‬
‫ﺏﻮد‪.‬‬
‫اﻟﺒ ﺘﻪ ﺏﺴ ﻴﺎري از ﺕﺎریﺨ ﻨﮕﺎران ﻋ ﺮب ﺏﺮای ﻦ ﺏ ﺎور هﺴ ﺘﻨﺪ آ ﻪ ﭘ ﺲ‬
‫ازﻣ ﺮگ اﻟﻠ ﺢ‪ ،‬ﺏﺘ ﻲ ﻗ ﻮي ه ﻴﻜﻞ ﻧ ﻴﺰ ﺏ ﻨﺎم اودرآﻌ ﺒﻪ ﻧﻬ ﺎدﻧﺪ و ﺁﻧ ﺮا‬
‫)اﷲ( ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺏﺪی ﻦ رو ﺧﺎﻧ ﻪ آ ﻴﻮان )ﺏﻴ ﺖ زﺣ ﻞ( آ ﻪ ﺏﻌ ﻨﻮان ﺁﺕﺸ ﮕﺎﻩ وﺏ ﻪ ﺷ ﻜﻞ‬
‫ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺁﺕﺸ ﮕﺎهﻬﺎي رای ﺞ ﺁن زﻣ ﺎن ﭼ ﻮن »آﻌ ﺒﻪ زرﺕﺸ ﺖ« در ﻧﻘ ﺶ‬
‫رﺳ ﺘﻢ ﺕﻮﺳ ﻂ ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﺏﻨﺎﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد‪ .‬ﺏﻴ ﺖ اﷲ یﻌﻨ ﻲ ﺧﺎﻧ ﻪ اﷲ ﺏﺠ ﺎي‬
‫ﺧﺎﻧ ﻪ آ ﻴﻮان ﺳ ﺎﺏﻖ! ﻧ ﺎم ﮔﺮﻓ ﺖ و ﺕ ﺎ ﺏ ﻪ اﻣ ﺮوز ﻣ ﺮدم از ﺳﺮاﺳ ﺮ‬
‫ﺟﻬ ﺎن ﺏ ﺮاي زی ﺎرت ﺏ ﻪ ﺁﻧﺠ ﺎ ﻣ ﻴﺮوﻧﺪ و ﺏ ﻪ دور ﺁن ﻣ ﻴﮕﺮدﻧﺪ و‬
‫ﻧﻤﻴﺪاﻧﻨﺪ آﻪ ﺏﻪ دور ﺁﺕﺸﮕﺎﻩ آﻬﻦ ایﺮاﻧﻲ ﻣﻴﮕﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫یﻜﺘﺎیﻲ در دوﮔﺎﻧﮕﻲ‬
‫زرﺕﺸ ﺖ ﭘﺎی ﻪﮔ ﺬار ی ﻚ اﻧﺪیﺸ ﻪ ﺏ ﺰرگ اﻧﻘﻼﺏ ﻲ دیﮕ ﺮ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﺕﺎآ ﻨﻮن ﺏﺨﺎﻃ ﺮ ﻧﻔ ﻮذ ادی ﺎن اﻟﻬ ﻲ )ﺳ ﺎﻣﻲ‪ -‬ﺕ ﺎزي( در ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻬﺎي‬
‫ﺷ ﺮق و ﻏ ﺮب اﻣﻜ ﺎن ﻧﻴﺎﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﺕ ﺎ ﺏﻄ ﻮر ﮔﺴ ﺘﺮدﻩ و واﻗﻌ ﻲ ﺕﺸ ﺮیﺢ‬
‫و ﺕﻔﺴﻴﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫یﻜﺘﺎیﻲ در اﻧﺴﺎن‬
‫ﺏ ﺮﺧﻼف ﺁﻧﭽ ﻪ ﺏﺮﺧ ﻲ ﺏﺮﺕﻮﺣ ﻴﺪ و یﻜﺘﺎﭘﺮﺳ ﺘﻲ ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺏ ﺎور‬
‫دارﻧ ﺪ‪ ،‬ﺏ ﻨﻈﺮ ﻣ ﻦ درﻧﮕ ﺎﻩ زردﺷ ﺖ دوﮔﺎﻧﮕ ﻲ و دو ﻧﻴﺮوی ﻲ در هﺴ ﺘﻲ‬
‫وﺟﻮد دارد آﻪ ﻓﻘﻂ در اﻧﺴﺎن ﺏﻪ یﮕﺎﻧﮕﻲ و وﺣﺪت ﻣﻴﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ای ﻦ اﻧﺴ ﺎن اﺳ ﺖ آ ﻪ ه ﺮدو ﻧ ﻴﺮوي ﺧﺪاوﻧ ﺪي و اهﺮیﻤﻨ ﻲ‪ ،‬ﻧﻴﻜ ﻲ‬
‫و ﺏ ﺪي‪ ،‬ﭘﺎآ ﻲ و ﭘﻠﻴ ﻴﺪي‪ ،‬ﺧ ﻮب و ﺏ ﺪ را ﺏ ﺎ ه ﻢ دارد و ﻣﻴ ﺘﻮاﻧﺪ‬
‫ه ﺮﻟﺤﻈﻪ و هﻨﮕﺎﻣ ﻲ از یﻜ ﻲ ﺏ ﻪ دیﮕ ﺮي و از دیﮕ ﺮي ﺏﺴ ﻮي دوﻣ ﻲ‬
‫دررﻓﺖ و ﺁﻣﺪ ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪67‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫هﺮﭼ ﻨﺪ دو ﻧ ﻴﺮوي ﻧ ﻴﻚ و ﺏ ﺪ‪ ،‬زﺷ ﺖ و زی ﺒﺎ‪ ،‬ﺣ ﻖ و ﻧ ﺎﺣﻖ‬

‫ﻧﺸ ﺎﻧﻪه ﺎ و ﺏ ﺮﺁوردهﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔ ﻲ دارﻧ ﺪ‪ .‬وﻟ ﻲ ای ﻦ دو ﺧ ﻮي و ﺧﺼ ﻠﺖ‬
‫و ﺹ ﻔﺖ ﻣﺘﻀ ﺎد در اﺹ ﻞ و ﻧﻬ ﺎد اﻧﺴ ﺎن ﻧﻬﻔ ﺘﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﺎ داﺷ ﺘﻦ‬
‫ه ﺮدو ﻧ ﻴﺮو و ﺏ ﺎ ه ﻢ ﻣﻴ ﺘﻮاﻧﺪ یﻜ ﻲ از دو ﺏﺨ ﺶ و ﻗ ﺪرت ﻧﻬﻔ ﺘﻪ در‬
‫ﺧﻮیﺶ را در دوران زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺏﻪ هﺮ یﻚ ﻓﻌﺎل ﻧﻤﺎیﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺴ ﺎن درﺏﺮﮔ ﻴﺮﻧﺪﻩ ﺧﺪواﻧ ﺪ و اهﺮیﻤ ﻦ اﺳ ﺖ و ه ﺮﭼﻪ هﺴ ﺖ در‬
‫درون اﻧﺴ ﺎن اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻧﺴ ﺒﺖ ﺏ ﻪ ﺷ ﺮایﻂ رﺷ ﺪ ﺧﺎﻧﻮادﮔ ﻲ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋ ﻲ‬
‫و ﺳﻴﺎﺳ ﻲ ﺧ ﻮد ﻣﻴ ﺘﻮاﻧﺪ ه ﺮزﻣﺎن ﺏ ﺎ اﺕﻜ ﺎ ﺏ ﻪ یﻜ ﻲ از دو ﻧ ﻴﺮو ﻋﻤ ﻞ‬
‫آﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺁﻓﺮیﻨ ﻨﺪﻩ اهﺮیﻤ ﻦ و ﺏ ﺪي ﻧﻴﺴ ﺖ! ﺏﻠﻜ ﻪ ای ﻦ اﻧﺴ ﺎن اﺳ ﺖ‬
‫آ ﻪ ه ﺮ از ﭼ ﻨﺪي‪ ،‬یﻜ ﻲ از دو ﻧ ﻴﺮوي اهﻮرای ﻲ و ی ﺎ اهﺮیﻤﻨ ﻲ را‬
‫ﮔﺰیﻨﺶ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺏ ﻨﺎ ﺏ ﺮ ای ﻦ ﻧ ﻪ ﺏ ﺪ ﺏ ﺪ وﺟ ﻮد دارد وﻧ ﻪ ﺧ ﻮب ﺧ ﻮب‪ ،‬ﻧ ﻪ اﻧﺴ ﺎن‬
‫آ ﺎﻣﻞ ﭘ ﺎك ﭘ ﺎك و ﻧ ﻪ اﻧﺴ ﺎن ﺏﺪآ ﺎر و ﺧﺒﻴ ﺚ وﻧﺎﭘ ﺎك‪ .‬ه ﻴﭻ اﻧﺴ ﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﻤﻴ ﺘﻮاﻧﺪ هﻤ ﻮارﻩ ﭘ ﺎك‪ ،‬ه ﻴﭻ اﻧﺴ ﺎﻧﻲ ﻧﻤﻴ ﺘﻮاﻧﺪ هﻤ ﻮارﻩ ﭘ ﺎك‪ ،‬ﺧ ﻮب‪،‬‬
‫ﻣﻌﺼ ﻮم‪ ،‬ﺁرام و ﺏ ﻲدردﺳ ﺮ ﺏﺎﻗ ﻲ ﺏﻤ ﺎﻧﺪ‪ .‬و ﻧ ﻴﺰ ه ﻴﭻ اﻧﺴ ﺎﻧﻲ ﻧﻤﻴ ﺘﻮاﻧﺪ‬
‫ﺏ ﺮاي هﻤﻴﺸ ﻪ ﻧﺎﭘ ﺎك‪ ،‬ﺏ ﺪ‪ ،‬ﺏﺪآ ﺎر‪ ،‬ﺧﺒﻴ ﺚ و ﻧ ﺎﺁرام ﺏﺎﻗ ﻲ ﺏﻤ ﺎﻧﺪ‪ .‬ﺏ ﺮ‬
‫هﻤﻴ ﻦ اﺳ ﺎس اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﻃ ﻮل ﺕ ﺎریﺦ ﻣﻴﺒﻴﻨ ﻴﻢ اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎیﻲ آ ﻪ در‬
‫آﻮدآ ﻲ و ﻧﻮﺟﻮاﻧ ﻲ دوران ﺁرام و ﺁﺳ ﻮدﻩاي داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬زﻣ ﺎن‬
‫ﻗﺪرﺕﻴﺎﺏ ﻲ و آﺎﻣﮕ ﻴﺮي و ی ﺎ ﻧﺎآﺎﻣ ﻲ‪ ،‬ﺕ ﺒﺪیﻞ ﺏ ﻪ اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎي ﺏﺪآ ﺎر و‬
‫ﺟﺎﻧ ﻲ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬و ﻧ ﻴﺰ ﺏﺎره ﺎ ﺕﺠ ﺮﺏﻪ آ ﺮدﻩای ﻢ آ ﻪ اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎیﻲ آ ﻪ در‬
‫آﻮدآ ﻲ و ﻧﻮﺟﻮاﻧ ﻲ ﻧ ﺎﺁرام و ﺧﺸ ﻦ ﺏ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬زﻣ ﺎن ﭘ ﻴﺮي و ﭘﺎی ﺎن‬
‫ﻋﻤﺮ ﺕﺒﺪیﻞ ﺏﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﻣﻬﺮﺏﺎن و ﺧﺪاﭘﺮﺳﺖ و ﭘﺮهﻴﺰآﺎر ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫درﺟﻬ ﺎن ﭼ ﻮن اﻧﺴ ﺎﻧﻴﺖ وﺟ ﻮد دارد‪ ،‬ﺧ ﻮب و ﺏ ﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧ ﺪ و‬
‫ﺷ ﻴﻄﺎن‪ ،‬ﭘ ﺎك و ﻧﺎﭘ ﺎك ه ﻢ وﺟ ﻮد دارد وﭼ ﻮن ای ﻦ دو ﻧ ﻴﺮو در درون‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﺳ ﺖ و در ﻃ ﻮل دوران زﻧﺪﮔ ﻲ در ﺣ ﺎل رﻓ ﺖ و ﺁﻣ ﺪ و ﺁﻣ ﺪ و‬
‫ﺷ ﺪ ﻣﻴﺒﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻴ ﺘﻮان ﺧﺪاوﻧ ﺪي و اهﺮیﻤﻨ ﻲ را در آﺴ ﻲ هﻤﻴﺸ ﮕﻲ ‪،‬‬
‫ﺟﺎودان و ﺙﺎﺏﺖ یﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ه ﺮ اﻧﺴ ﺎن ﺧ ﻮب‪ ،‬ﭘ ﺎك‪ ،‬ﻓﺪاآ ﺎر‪ ،‬ﻣﻬ ﺮﺏﺎن‪ ،‬درﺳ ﺘﻜﺎر و ﺧ ﻮش‬
‫اﺧ ﻼق در ه ﺮﻟﺤﻈﻪ از دوران زﻧﺪﮔ ﻲاش ﺏ ﺎ آﻮﭼﻜﺘﺮی ﻦ ﺕﻐﻴﻴﺮاﺕ ﻲ در‬
‫ﻣﺤ ﻴﻂ زیﺴ ﺖ و ﺕﻼﺷ ﺶ ﻣﻴ ﺘﻮاﻧﺪ ﺹﺪدرﺹ ﺪ ﺏ ﻪ ﺿ ﺪ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺁن‬
‫ﻣﺤﺎﺳﻨﻲ آﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺕﺒﺪیﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
 ‫‪68‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫زیﺒﺎی ﻲ اﻧﺴ ﺎن در ﺷ ﮕﻔﺘﻲ اوﺳ ﺖ‪ .‬ه ﺮﻟﺤﻈﻪ ه ﺮزﻣﺎن و ه ﺮ‬

‫ﺳ ﺎﻋﺖ او ﻣﻴ ﺘﻮاﻧﺪ ﺕﻐﻴﻴﺮﺷ ﻴﻮﻩ ﺏﺪه ﺪ‪ .‬اﻧﺴ ﺎن ﭘ ﺎآﺪل و ﺏ ﻲ ﺁزار آ ﻪ‬
‫ﺷﺼ ﺖ ی ﺎ هﻔ ﺘﺎد ﺳ ﺎل ﻋﻤ ﺮ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و ﻣﻮریﺎﻧ ﻪاي راه ﻢ ﻧ ﻴﺎزردﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺏ ﺮ اﺙ ﺮ ی ﻚ ﺕﺤ ﻮل در ﺳ ﺎﺧﺘﺎرهﺎي ﻗ ﺪرت و اﻣﻜﺎﻧ ﺎت ﺧ ﻮد‬
‫ﻣﻴ ﺘﻮاﻧﺪ ﺏ ﻪ ی ﻚ ﻋﻨﺼ ﺮ ﺟﻨﺎی ﺘﻜﺎر و ﺧﻮﻧﺨ ﻮار ﺕ ﺒﺪیﻞ ﺷ ﻮد آ ﻪ ه ﻴﭽﻜﺲ‬
‫ﺕﺼ ﻮر ﺁﻧ ﺮا ﻧﻤ ﻴﻜﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ودرﺳ ﺖ ی ﻚ اﻧﺴ ﺎن ﺏﺪﺳﺮﺷ ﺖ و ﺏﺪآ ﺮار‬
‫ﭘ ﺲ از ﺳ ﺎﻟﻬﺎ ﺧﻼﻓﻜ ﺎري‪ ،‬اﻣﻜ ﺎن دارد آ ﻪ ﺏ ﺘﻮاﻧﺪ ﺕ ﺒﺪیﻞ ﺏ ﻪ ﺿﺪﮔﺬﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺧ ﻮد ﺷ ﻮد و اﻧﺴ ﺎﻧﻲ ﺧ ﻮب و ﺧ ﻮشاﺧ ﻼق در رﻓ ﺘﺎر و اﻧﺪیﺸ ﻪ‬
‫هﺎیﺶ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻲ‬ ‫دوﮔﺎﻧﮕ ﻲ ﻗ ﺪرت در هﺴ ﺘﻲ و وﺣ ﺪت اﻧﺴ ﺎﻧﻲ در ای ﻦ دوﮔﺎﻧﮕ‬
‫ﺎد‬ ‫ﻣﺘﻀ ﺎد در ه ﻴﭻ آﺠ ﺎ‪ ،‬دایﻤ ﻲ و هﻤﻴﺸ ﮕﻲ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ ،‬هﺮﮔ ﺰ ﺕﻀ‬
‫ﻪ‬ ‫آ ﺮدار‪ ،‬ﺙﺎﺏ ﺖ و ﭘ ﺎیﺪار ﻧﻴﺴ ﺖ‪ ،‬ﺏﺮاﺣﺘ ﻲ ﻣﻴ ﺘﻮان در ﺕﻀ ﺎدهﺎ ﺏ‬
‫ﻨﺪ‬ ‫یﮕﺎﻧﮕ ﻲ رﺳ ﻴﺪ آ ﻪ ای ﻦ ﺧ ﻮد ﻓﻠﺴ ﻔﻪ ایﺴ ﺖ آ ﻪ ﺷ ﺮح ﺁن ﻧﻴﺎزﻣ‬
‫ﻓﺮﺹﺘﻲ دیﮕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺕﺎریﺦ ﻧﮕﺎري ﺹﺤﺮاﻧﺸﻴﻨﺎن در ﻣﻘﺎیﺴﻪ ﺏﺎ ﺕﺎریﺦ‬
‫ﺁریﺎیﻲ‬
‫ﭘ ﻴﺶ از ای ﻨﻜﻪ ﺏﺸ ﺮ ﺏ ﻪ ﺕﻜ ﻨﻮﻟﻮژي و ﺕﻤ ﺪن ﻣ ﺪرن ﺏﺮﺳ ﺪ ﺕ ﺎ‬
‫ﺷ ﻜﺎﻓﺘﻦ و ﺣﻼﺟ ﻲ و ﭘ ﮋوهﺶ در ه ﺮ ﻣ ﻮردي دﻗ ﻴﻖ و ﺣﺴ ﺎب ﺷ ﺪﻩ‬
‫وﺟ ﺪي ﺏ ﻪ اﻧﺠ ﺎم ﺏﺮﺳ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎریﺦ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺟﻬ ﺎن در اﺳ ﺎرت و اﻧﺤﺼ ﺎر‬
‫ادیﺎن ﺏﻮد‪.‬‬
‫ﺳ ﻪ دی ﻦ ﺟﻨﺠﺎﻟ ﻲ و ﻓﺮاﮔ ﻴﺮ آ ﻪ ریﺸ ﻪ و ﻣ ﺒﺪا واﺣ ﺪي داﺷ ﺘﻨﺪ ﺏ ﺎ‬
‫آ ﺘﺎﺏﻬﺎي دیﻨ ﻲ ﺧ ﻮد‪ ،‬از ﻧﮕ ﺎﻩ واﺣ ﺪ واﻋﻈﻴ ﻦ و ﻣﺒﻠﻐﻴ ﻦ ﺕ ﺎریﺦ ﺏﻮدﻧ ﺪ‪.‬‬
‫ﻧﮕ ﺎﻩ واﺣ ﺪ ﺏ ﻪ ای ﻦ دﻟ ﻴﻞ آ ﻪ آ ﻪ ﺕ ﻮرات ﺏ ﺎ ﺕﻐﻴ ﻴﺮ و ﺕﺤﻮﻻﺕ ﻲ اﻧ ﺪك‬
‫ریﺸ ﻪ اوﻟ ﻴﻪ و اﺹ ﻠﻲ ﺧ ﺒﺮي‪ ،‬ﺕﺎریﺨ ﻲ و ﻗﺎﻧﻮﻧ ﻲ هﺮﺳ ﻪ دی ﻦ‬
‫یﻬ ﻮدي‪ ،‬ﻣﺴ ﻴﺤﻲ و اﺳ ﻼم ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔ ﺘﻪ ﺷ ﺪ ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺖ‬
‫آ ﻪ از ﺳ ﺪﻩ ﺳ ﻮم زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ وارد اروﭘ ﺎ و ﺳ ﭙﺲ ﻓﺮاﮔ ﻴﺮ ﺷ ﺪ‬
‫ﺕﻮاﻧﺴ ﺖ ﺟﺎیﮕﺰی ﻦ ﺁیﻴ ﻦ ﺁریﺎی ﻲ ﻣﻬ ﺮ و ﻣﻴ ﺘﺮا ﺷ ﻮد‪ ،‬ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺕ ﻮرات‬
‫را ﭘﺬیﺮﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ و اﻧﺠ ﻴﻞ در ﻣﺠﻤ ﻮع ﻋﻬ ﺪ ﻋﺘ ﻴﻖ )ﺕ ﻮرات( و ﻋﻬ ﺪ‬
‫ﺟﺪیﺪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺳ ﻼم ه ﻢ در ﻗ ﺮﺁن و درﺏﺴ ﻴﺎري از ﻗﺼ ﺺ ﮔﺰارﺷ ﻬﺎي ﺕﺎریﺨ ﻲ‬
‫را ﺏﻄ ﻮر ﻣﺨﺘﺼ ﺮ ی ﺎد ﻧﻤ ﻮدﻩ اﻣ ﺎ ﻧ ﻪ ﺕ ﻮرات وﻧ ﻪ اﻧﺠ ﻴﻞ را ﺕﻤﺎﻣ ﺎ‬
 ‫‪69‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﻧﭙﺬیﺮﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ و اﺳ ﻼم ﺏ ﺮ ﺁن ﺏ ﺎور اﺳ ﺖ آ ﻪ ای ﻦ دو آﺘ ﺐ ﺕﺤ ﺮیﻒ‬

‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳ ﺎﻟﻴﺎن ﺳ ﺎل اﺳ ﺖ آ ﻪ ﭘﮋوهﮕﺸ ﺮان )ﺣﺘ ﻲ ازﻣ ﻴﺎن یﻬﻮدی ﺎن‪،‬‬
‫ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺎن( در ﭘ ﻲ آﺎوﺷ ﻬﺎي ﻣ ﺪرن و ﺟﺪی ﺪ‪ ،‬روای ﺎت دیﮕ ﺮي را از‬
‫ﺕ ﺎریﺦ ﻧﻘ ﻞ آ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ و از ﺳ ﻮیﻲ ﭼ ﻮن ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻬﺎي ﻣ ﺘﻤﺪن ﺏﺎﺳ ﺘﺎن‬
‫ﻣﺎﻧ ﻨﺪ ای ﺮان ‪ ،‬ﻣﺼ ﺮ و یﻮﻧ ﺎن ه ﺮیﻚ ﺧ ﻮد ﮔﺮﻓ ﺘﺎر یﻜ ﻲ از ای ﻦ ادی ﺎن‬
‫ﮔﺸ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ .‬ﻃ ﺮح ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎي ﺕﺎریﺨ ﻲ ﻣﻮﺟ ﻮد در ای ﻦ ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻬﺎ آ ﻪ ﺏ ﺎ‬
‫آ ﺘﺎﺏﻬﺎي ﻣﻘ ﺪس ﻧﻤ ﻴﺨﻮاﻧﺪﻩ اﺳ ﺖ ﻣﻤ ﻨﻮع ﮔﺸ ﺘﻪ و ﻋﻠﻤ ﺎ و داﻧﺸ ﻤﻨﺪان‬
‫ﺏﺨﺎﻃ ﺮ درﺧﻄ ﺮ ﺏ ﻮدن ﺟﺎﻧﺸ ﺎن‪ ،‬از ﻃ ﺮح ﺕ ﺎریﺦ ﺣﻘﻴﻘ ﻲ و واﻗﻌ ﻲ آ ﻪ‬
‫ﭘ ﻴﺶ از ﺕ ﻮرات )ﺣ ﺪود ﺳ ﻪ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ( ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد‬
‫ﻣﻨﺼ ﺮف ﺷ ﺪﻩ و اﺣ ﻴﺎﻧﺎ آ ﺘﺎﺏﺨﺎﻧﻪه ﺎي ﺏ ﺰرگ و آﻬ ﻦ ای ﻦ ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻬﺎ‬
‫آ ﻪ دهﻬ ﺎ ﺳ ﺎل ﻗﺪﻣ ﺖ داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬وی ﺮان ﮔﺸ ﺘﻪ و آﻤ ﺘﺮ ﻧﺸ ﺎﻧﻲ از‬
‫ﺕﺎریﺦ آﺘﺒﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﺕﻮرات ﺏﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠ ﺖ ﻧ ﺎﺏﻮدي آ ﺘﺎﺏﺨﺎﻧﻪه ﺎ را ﺕ ﺎریﺦﻧﮕ ﺎران در ﮔﺰارﺷ ﻲ آ ﻪ از‬
‫زﻣ ﺎن ﻋﻤ ﺮ ﺏ ﺮﺟﺎي ﻣ ﺎﻧﺪﻩ ﺏﮕﻮﻧ ﻪاي ﻧﻘ ﻞ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﻧﺸ ﺎﻧﻪاي از‬
‫ﺕﻤﺎﻣﻲ دوراﻧﻬﺎ و ﻣﻠﻴﺘﻬﺎ اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻓ ﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺳ ﭙﺎﻩ ﻋﻤ ﺮ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ آ ﺘﺎﺏﺨﺎﻧﻪه ﺎي ای ﺮان را ﺳ ﻮزاﻧﺪ و ی ﺎ‬

‫هﻢ ﺏﻪ ﺁب ریﺨﺖ! )ﺕﺎریﺦ ﻃﺒﺮي و اﺏﻦ هﺸﺎم(‬
‫اﻓﺴﺎﻧﻪ اﺳﺘﺮ!‬
 ‫‪70‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫در ه ﻨﮕﺎم ﺕ ﺎﺟﮕﺬاري‪ ،‬ﺧﺸ ﺎیﺎر ﻣﺴ ﺖ ﻣﻴﻜ ﻨﺪو از هﻤﺴ ﺮش‬

‫ﻣ ﻴﺨﻮاهﺪ ﺕ ﺎ در ﺏﺮاﺏ ﺮش ﻋ ﺮیﺎن ﺷ ﻮد! و هﻤﭽ ﻨﺎن ﻋ ﺮیﺎن در ﺏﺮاﺏ ﺮ‬
‫ﻣ ﻴﻬﻤﺎﻧﺎﻧﺶ ﺣﺎﺿ ﺮ ﺷ ﻮد ﺕ ﺎ هﻤ ﻪ زیﺒﺎی ﻲ ﻋ ﺮیﺎن ﺷ ﻬﺒﺎﻧﻮ را ﺳ ﺘﺎیﺶ‬
‫آﻨ ﻨﺪ! ﺷ ﻬﺒﺎﻧﻮ از ﺣﻀ ﻮر در ﻣﺮاﺳ ﻢ ﺧ ﻮدداري ﻣﻴﻜ ﻨﺪ‪ .‬ای ﻦ اﻣ ﺮ ﺏ ﺮ‬
‫ﺷ ﺎﻩ ﮔ ﺮان ﻣ ﻴﺂیﺪ و رﺋ ﻴﺲ یﻬﻮدی ﺎن ﻣ ﺮدﺧﺎي‪ ،‬آ ﻪ ﺏﻌ ﻨﻮان ﻣﺴ ﺘﺨﺪم و‬
‫ﻧﻮآ ﺮ در درﺏ ﺎر ﻣﺸ ﻐﻮل ﺏ ﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴ ﺖ ﺏ ﻮد‪ ،‬ﺏ ﻪ ﺷ ﺎﻩ ﭘﻴﺸ ﻨﻬﺎد ﻣﻴﻜ ﻨﺪ ﺕ ﺎ‬
‫وي زﻧ ﻲ دیﮕ ﺮ را ﺏ ﻪ ﺷ ﻬﺒﺎﻧﻮیﻲ ﺏﺮﮔﺰی ﻨﺪ ﺕ ﺎ ﮔ ﻮش ﺏ ﻪ ﻓ ﺮﻣﺎن ﺷ ﺎﻩ‬
‫ﺏﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫ﺏﺎهﻤﺪﺳ ﺘﻲ ﻣ ﺮدﺧﺎي و ه ﻴﺠﺎي )آ ﻪ ه ﺮدو اﺳ ﺮایﻴﻠﻲ ﺏ ﻮدﻩ و در‬

‫درﺏ ﺎر ﻧﻔ ﻮذ آ ﺮدﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪ( اﺳ ﺘﺮ ﺏ ﻪ ﺷ ﺎﻩ ﻧ ﺰدیﻚ ﻣﻴﺸ ﻮد و ﺏ ﻪ هﻤﺴ ﺮي‬
‫او در ﻣ ﻴﺂیﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ اﺳ ﺘﺮ ﻣﻮﻇ ﻒ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﺮﮔ ﺰ ﺧﻮیﺸ ﺎوﻧﺪي ﺧ ﻮدرا‬
‫ﺏﺎ ﻣﺮدﺧﺎي و یﻬﻮدي ﺏﻮدﻧﺶ را اﻓﺸﺎ ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺳ ﺘﺮ آ ﻪ از آﻮدآ ﻲ ﺕﻮﺳ ﻂ ﻣ ﺮدﺧﺎي ﺏ ﺮاي ﻧﻔ ﻮذ ﺏ ﻪ درﺏ ﺎر ﺷ ﺎﻩ‬
‫ﭘ ﺮورش یﺎﻓ ﺘﻪ ﺏ ﻮد ﺧﻴﻠ ﻲ زود ﻣﻮردﺕﻮﺟ ﻪ ﺧﺸ ﺎیﺎر ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓ ﺘﻪ و‬
‫ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﺏ ﺎﻧﻮي یﻜﺼ ﺪ و ﺏﻴﺴ ﺖ و هﻔ ﺖ آﺸ ﻮر ﺷﺎهﻨﺸ ﺎهﻲ ای ﺮان‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫هﺎﻣ ﺎن ﻧﺨﺴ ﺖ وزی ﺮ ﺧﺸ ﺎیﺎر آ ﻪ از ﻧﻔ ﻮذ یﻬﻮدی ﺎن در ﺕﻤﺎﻣ ﻲ‬
‫ارﮔﺎﻧﻬ ﺎي دوﻟﺘ ﻲ ﻧﮕ ﺮان ﺏ ﻮد و ﻃ ﺮح ی ﻚ آﻮدﺕ ﺎ را آﺸ ﻒ ﻣﻴﻜ ﻨﺪ…‬
‫ﺏ ﻪ ﺧﺸ ﺎیﺎر ﭘﻴﺸ ﻨﻬﺎد ﻣﻴﻜ ﻨﺪ ﺕ ﺎ هﻤ ﻪ یﻬﻮدی ﺎن را از ﭘﺴ ﺘﻬﺎي ﺣﺴ ﺎس‬
‫ﺏ ﺮدارد‪ .‬ﺷ ﺎﻩ ﺏ ﺎ ﭘﻴﺸ ﻨﻬﺎد هﺎﻣ ﺎن ﻣﻮاﻓﻘ ﺖ ﻧﻤ ﻮدﻩ و ﺣﻜﻤ ﻲ ﺹ ﺎدر‬
 ‫‪71‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﻣﻴﻜ ﻨﺪ ﺕ ﺎ در یﻜﺼ ﺪ و ﺏﻴﺴ ﺖ و هﻔ ﺖ آﺸ ﻮر ﺷﺎهﻨﺸ ﺎهﻲ ای ﺮان‪،‬‬

‫یﻬﻮدی ﺎن از ﭘﺴ ﺘﻬﺎي ﺣﺴ ﺎس ﺏﺮآ ﻨﺎر ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ ﻣ ﺮدﺧﺎي آ ﻪ‬
‫ﻣﺴ ﺘﺨﺪم درﺏ ﺎر و یﻜ ﻲ از ره ﺒﺮان ﺏ ﺰرگ یﻬ ﻮدي ﺏ ﻮد ﺏ ﻪ آﻤ ﻚ اﺳ ﺘﺮ‬
‫ﻧﻘﺸ ﻪاي ﻣﻴﻜﺸ ﻨﺪ و هﺎﻣ ﺎن را ﺏﻬﻤ ﺮاﻩ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ اﻧﺪیﺸ ﻤﻨﺪان ایﺮاﻧ ﻲ ﺏ ﻪ‬
‫ﻗﺘﻞ ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣ ﺮدﺧﺎي ﺏ ﻪ هﻤ ﺮاﻩ ﮔ ﺮوﻩ ﻣ ﻨﻈﻢ و ﻣﺘﺸ ﻜﻞ یﻬﻮدی ﺎن دو ﻧﻔ ﺮ را‬
‫ﺏ ﺮاي ﺕ ﺮور ﺷ ﺎﻩ ﺳ ﺮ راﻩ وي ﻣ ﻲ ﮔﻤ ﺎرد و اﺳ ﺘﺮ را ازی ﻦ اﻣ ﺮ ﺁﮔ ﺎﻩ‬
‫ﻣﻴﺴ ﺎزد‪ .‬اﺳ ﺘﺮ ﺏ ﻪ ﺷ ﺎﻩ ﻣ ﻴﮕﻮیﺪ آ ﻪ اﮔ ﺮ ﻓ ﻼن روز از ﻓ ﻼن ﻣﺴ ﻴﺮ‬
‫ﻋ ﺒﻮر آﻨ ﻲ ﻣﻮردﺳ ﻮء ﻗﺼ ﺪ ﻗ ﺮار ﺧﻮاه ﻲ ﮔﺮﻓ ﺖ ‪ .‬ﺷ ﺎﻩ ﺏ ﺪل ﺧ ﻮد را‬
‫ﺏ ﻪ ﺁن ﻣﺴ ﻴﺮ ﻣﻴﻔﺮﺳ ﺘﺪ و ﻣ ﺘﻮﺟﻪ ﻣ ﻲ ﺷ ﻮد آ ﻪ ﺏ ﺮاي آﺸ ﺘﻦ وي آﻤﻴ ﻦ‬
‫آ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬وي از اﺳ ﺘﺮ ﺷ ﺎد ﻣﻴﺸ ﻮد و اﺳ ﺘﺮ ﺏ ﻪ ﺷ ﺎﻩ ﻣ ﻴﮕﻮیﺪ آ ﻪ‬
‫ﻣ ﺮدﺧﺎي وي را از ای ﻦ ﺧﻴﺎﻧ ﺖ و ﭘ ﺎﭘﻮش ﺁﮔ ﺎﻩ ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﺳ ﺘﺮ و‬
‫ﻣ ﺮدﺧﺎي ﻃ ﺮح ﺕ ﺮور را ﺏ ﻪ هﺎﻣ ﺎن ﻧﺴ ﺒﺖ ﻣﻴﺪه ﻨﺪ و ورق‬
‫ﺏﺮﻣ ﻴﮕﺮدد‪ .‬ﺷ ﺎﻩ ﺏ ﻪ ﺕﺒﻌﻴ ﺖ از ﻣ ﺮدﺧﺎي و اﺳ ﺘﺮ‪ ،‬دﺳ ﺘﻮر ﻣ ﻴﺪهﺪ ﺕ ﺎ‬
‫هﺎﻣ ﺎن را ﺏ ﻪ هﻤ ﺮاﻩ ﻓ ﺮزﻧﺪان و ﺕﻤﺎﻣ ﻲ اﺳ ﺘﺎﻧﺪاراﻧﺶ ﻗ ﺘﻞ ﻋ ﺎم آﻨ ﻨﺪ‬
‫در ﭘ ﻲ ای ﻦ ﻗ ﺘﻞ ﻋ ﺎم ﺕﻤﺎﻣ ﻲ آ ﺘﺎﺏﺨﺎﻧﻪه ﺎ و دیﻮاﻧﻬ ﺎي ایﺮاﻧ ﻲ ﻧ ﻴﺰ‬
‫ﻧ ﺎﺏﻮد ﻣﻴﺸ ﻮد و ﺕﻤﺎﻣ ﻲ داﻧﺴ ﺘﻪ ه ﺎ و اﻧﺪیﺸ ﻪه ﺎي ایﺮاﻧ ﻲ از ﺏﻴ ﻦ‬
‫رﻓ ﺘﻪ و ﺕﻔﻜ ﺮ ﺳ ﺎﻣﻲ ﺣ ﺎآﻢ ﻣﻴﺸ ﻮد و یﻜ ﺒﺎر دیﮕ ﺮ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ آ ﺘﺎﺏﻬﺎي‬
‫اوﺳﺘﺎ ﻧﺎﺏﻮد ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
 ‫‪72‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺁري ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ در آ ﺘﺎب ﻋﻬ ﺪ ﻋﺘ ﻴﻖ و ﺕ ﻮرات ﺏ ﺎ ﺹ ﺮاﺣﺖ آ ﺎﻣﻞ‬

‫ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭘ ﺲ از ﻗ ﺘﻞ ﻋ ﺎم اﻧﺪیﺸ ﻤﻨﺪان ایﺮاﻧ ﻲ ﺁیﻴ ﻦ و ﺕ ﺎریﺦ‬
‫ﻧﻮیﺴ ﻲ ﺳ ﺎﻣﻲ ﺟ ﺎي اﻧﺪیﺸ ﻪه ﺎي ه ﺰاران ﺳ ﺎﻟﻪ اوﺳ ﺘﺎ را ﮔﺮﻓ ﺖ و‬
‫ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ایﺮاﻧﻴﺎن ﺣﺘﻲ ﻓﺮزﻧﺪان و زﻧﺎﻧﺸﺎن هﻤﭽﻨﺎن اداﻣﻪ داﺷﺖ‪.‬‬
 ‫‪73‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺕ ﻮرات ﺕﺼ ﺮیﺢ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﭘ ﺲ از ﻗ ﺘﻞ ﻋ ﺎم ه ﺰاران‬

‫اﻧﺪیﺸ ﻤﻨﺪ و اﺳ ﺘﺎﻧﺪاران و ﺷ ﻬﺮداران ایﺮاﻧ ﻲ و ویﺮاﻧ ﻲ یﻜﺼ ﺪ و‬
‫ﺏﻴﺴ ﺖ و هﻔ ﺖ آﺸ ﻮر ﺕﺤ ﺖ ﺕﺴ ﻠﻂ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ای ﺮان‪ ،‬یﻬﻮدی ﺎن دی ﻦ و‬
‫ﺁیﻴ ﻦ ﺧ ﻮد را ﺏ ﺮ هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ ﺣ ﺎآﻢ و اﻓﻜ ﺎر و اﻧﺪیﺸ ﻪ ه ﺎي ایﺮاﻧ ﻲ‬
‫اوﺳ ﺘﺎیﻲ را ﺏﺎردیﮕ ﺮ ﻧ ﺎﺏﻮد آ ﺮدﻧﺪ‪ ،‬آ ﻪ ای ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺏ ﺮﺧﻮرد آ ﺮدن ﺏ ﺎ‬
‫ﻓﺮه ﻨﮕﻬﺎي ﺏﺎﺳ ﺘﺎﻧﻲ ﺕ ﺮ از ﺧ ﻮد در ﻃ ﻮل ﺕ ﺎریﺦ اداﻣ ﻪ داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫آﻪ دو ﻧﻤﻮﻧﻪ دیﮕﺮش در زﻣﺎن داریﻮش اﺳﺖ ﺏﺪﺳﺖ داﻧﻴﻞ‪.‬‬
‫ویﺮاﻧﻲ ﻓﺮهﻨﮓ‪ ،‬ﺕﻤﺪن و داﻧﺶ ایﺮاﻧﻲ ﺏﺪﺳﺘﻮر‬
‫داﻧﻴﻞ‬
‫ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس ﻧﻮﺷ ﺘﻪ آ ﺘﺎب ﻣﻘ ﺪس ﻋﻬ ﺪ ﻋﺘ ﻴﻖ در آ ﺘﺎب داﻧ ﻴﺎل ﻧﺒ ﻲ‪،‬‬
‫ﻗ ﻮم یﻬ ﻮد در اﺳ ﺎرت ﺏﺎﺏﻠ ﻴﺎن ﺏﺴ ﺮ ﻣﻴ ﺒﺮﻧﺪ و ﺏﻌ ﻨﻮان ﺧﺪﻣ ﺘﻜﺎران ﺁن‬
‫رژی ﻢ در هﻤ ﻪ ﺟ ﺎي ﻗ ﺪرت‪،‬از زﻧﺪاﻧﻬ ﺎ و درﺏ ﺎر ﮔﺮﻓ ﺘﻪ ﺕ ﺎ رﻓ ﺘﮕﺮي و‬
‫ﺧﺪﻣ ﺘﮕﺰاري در ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎي ﺏﺎﺏﻠ ﻴﺎن ﭘﺮاآ ﻨﺪﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺏﺮهﻤﻴ ﻦ اﺳ ﺎس‬
‫ﻧﻔ ﻮذ آﺎﻣﻠ ﻲ در هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ داﺷ ﺘﻨﺪ‪. ..‬داﻧ ﻴﻞ آ ﻪ ﺏ ﻪ ﻏﻴﺒﮕﻮی ﻲ در ﺷ ﻬﺮ‬
‫ﻣﻌ ﺮوف ﺏ ﻮد ﺏ ﻪ داری ﻮش ﻧﻮی ﺪ ﻣ ﻴﺪهﺪ آ ﻪ ﺏ ﺰودي ﻧﺒﻮآﺪﻧﺼ ﺮ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ‬
‫ﺏ ﺎﺏﻞ ﺏ ﻪ ﻗ ﺘﻞ ﺧﻮاه ﺪ رﺳ ﻴﺪ و وي ﻓﺮﻣﺎﻧﺮوای ﻲ آ ﻞ را از ﺁن ﺧ ﻮد‬
‫ﺧﻮاه ﺪ آ ﺮد‪ .‬ﺷ ﺐ ﺏﻌ ﺪ ﻧ ﺒﻮآﺪ ﻧﺼ ﺮ آﺸ ﺘﻪ ﻣﻴﺸ ﻮد و داﻧ ﻴﻞ ﺏ ﻪ ﻧﺨﺴ ﺖ‬
‫وزیﺮي داریﻮش ﮔﺰیﺪﻩ ﻣﻴﺸﻮد‪:‬‬
 ‫‪74‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫و ای ﻦ یﻜ ﺒﺎر دیﮕ ﺮ ﺏ ﻮد آ ﻪ ﺁیﻴ ﻦ‪ ،‬داﻧ ﺶ و ﻓﺮه ﻨﮓ ﺁریﺎی ﻲ‬

‫ﺕﻮﺳﻂ داﻧﻴﻞ ﻧﺎﺏﻮد ﺷﺪ و ﺁیﻴﻦ و ﻓﺮهﻨﮓ ﺳﺎﻣﻲ ﺟﺎي ﺁﻧﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ای ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩ ﻏﻴﺒﮕﻮی ﻲ و ﻗﺪرﺕﮕ ﻴﺮي در ﺕ ﺎریﺦ اﺳ ﺮایﻴﻠﻴﺎن ﻓ ﺮاوان‬
‫ﺏ ﻪ ﭼﺸ ﻢ ﻣ ﻴﺨﻮرد و یﻮﺳ ﻒ ه ﻢ ﺏﺨﺎﻃ ﺮ هﻤﻴ ﻦ ﻏﻴ ﺐ ﮔﻮی ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﺏ ﻪ اﺳ ﺘﺎﻧﺪاري ﺏﺨﺸ ﻲ از ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﻣﺼ ﺮ ﻣﻴﺮﺳ ﺪ و ﻣ ﺮدﺧﺎي ه ﻢ ﺏ ﺎ‬
‫هﻤﻴ ﻦ ﻏﻴﺒﮕﻮی ﻲ ﻣﻮﻓ ﻖ ﻣﻴﺸ ﻮد ﺕ ﺎ ﺏ ﺎ ﺧ ﺒﺮﻧﻤﻮدن ﺷ ﺎﻩ از ﻃ ﺮح ﺕ ﺮور‪،‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖ وزیﺮ وي )هﺎﻣﺎن( را ﺏﻘﺘﻞ ﺏﺮﺳﺎﻧﺪ و …‬
‫اﻟﺒ ﺘﻪ اﮔ ﺮ ﻣ ﺎ ﺏ ﺎ ﻧﮕﺎه ﻲ ﻻی ﻴﻚ و ﺧﺮدﮔ ﺮا ﺏ ﻪ ای ﻦ ﭘﺪی ﺪﻩ ه ﺎ ﻧﮕ ﺎﻩ‬
‫آﻨ ﻴﻢ ﻏﻴﺒﮕﻮی ﻲ ﻧﺨ ﺒﮕﺎن اﺳ ﺮایﻴﻠﻲ ﭼ ﻴﺰي ﺟ ﺰ ﻧﻮﺷ ﺘﻦ و اﺟ ﺮاي‬
‫ﺳ ﻨﺎریﻮهﺎ و ﻓﻴﻠﻤ ﻨﺎﻣﻪ هﺎی ﻲ ﻧ ﺒﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴ ﺖ ﺕﺎریﺨ ﻲ ﺁن‬
‫ﺳ ﻨﺎریﻮهﺎ ﺏﺮﺧﺎﺳ ﺘﻪ از وﺟ ﻮد ی ﻚ ﺳ ﺎزﻣﺎن هﻤﺒﺴ ﺘﻪ و ﮔﺴ ﺘﺮدﻩ و‬
 ‫‪75‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﻓﺮاﮔ ﻴﺮي ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻟﺒ ﺘﻪ ﺧ ﻮب ﻋﻤ ﻞ آ ﺮدن ﺁﻧﻬ ﺎ و ﺏﺠ ﺎن‬

‫ﺧ ﺮیﺪن ه ﺮ ﺏ ﺮﺧﻮرد و ﺧﻄ ﺮ و ﻏ ﻴﺮﻩ از ﺳ ﻮي ﺁﻧﻬ ﺎ ﻗ ﺎﺏﻞ ﺕﺤﺴ ﻴﻦ و‬
‫ﺳ ﺘﺎیﺶ اﺳ ﺖ‪ ..‬و ﺷ ﺎیﺪ ﺏﺮهﻤﻴ ﻦ اﺳ ﺎس اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺣﺘ ﻲ ﻗ ﺮﺁن ﻧ ﻴﺰ ﺁﻧﻬ ﺎ‬
‫را ﻗ ﻮم ﺏﺮﺕ ﺮ داﻧﺴ ﺘﻪ اﺳ ﺖ و ای ﻦ ﺏﺮﺕ ﺮي را ﺧ ﻮد یﻬﻮدی ﺎن ه ﻢ ﺏ ﺎور‬
‫داﺷ ﺘﻪ وﺏ ﻪ ﻓ ﺮزﻧﺪان ﺧ ﻮد ﻣ ﻴﺂﻣﻮزﻧﺪ ﺕ ﺎ ﺏﺪاﻧ ﻨﺪ آ ﻪ ﺁﻧﻬ ﺎ )اﺳ ﺮایﻴﻠﻴﺎن(‬
‫ﺏﻬﺘﺮیﻦ ﻗﻮم و ﻧﮋاد ﺏﺮﺕﺮ زﻣﻴﻦ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻃ ﻮل ﺕ ﺎریﺦ ﻧ ﻴﺰ ﺏﺠ ﺰ آﺎره ﺎي ه ﻨﺮي و ﻣﺎﻟ ﻲ و ﺳﻴﺎﺳ ﻲ‪،‬‬
‫ﺕﺒﻠﻴﻐﺎﺕ ﻲ ﺟﻬ ﺎن‪ ،‬ﺷ ﻌﺒﺪﻩ ﺏ ﺎزي و ﭼﺸ ﻢﺏ ﻨﺪي و ﻣﻌ ﺮآﻪ ﮔ ﻴﺮي ﻧ ﻴﺰ یﻜ ﻲ‬
‫از ه ﻨﺮهﺎي یﻬﻮدی ﺎن ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ! و آ ﻼ ﺷ ﻜﻲ ﻧﻴﺴ ﺖ آ ﻪ ﺏﺨﺸ ﻲ از‬
‫ایﻦ ﻋﻨﺎﺹﺮ از ذآﺎوت ﺕﺸﻜﻴﻼﺕﻲ ﺧﺎﺹﻲ ﺏﺮ ﺧﻮردارﻧﺪ!‬
‫و اﻣ ﺮوزﻩ ﻧ ﻴﺰ اآ ﺜﺮ آﺸ ﻔﻴﺎت وﺕﺮﻗ ﻴﺎت و اﺧ ﺘﺮاﻋﺎت ﺟﻬ ﺎن ﺕﻮﺳ ﻂ‬
‫یﻬﻮدی ﺎن ﻋﻤﻠ ﻲ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ وﺣﺘ ﻲ ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﻓﻠﺴ ﻄﻴﻦ ﻗﺪی ﻢ آ ﻪ ﺏ ﻴﺶ‬
‫از ‪ 50‬ﺳ ﺎل اﺳ ﺖ اﺳ ﺮاﺋﻴﻞ ﻧ ﺎم ﮔﺮﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﺏ ﺎ ﺁن ﺧﺸﻜﺴ ﺎﻟﻲ و‬
‫ﺷ ﺮایﻂ ﺏ ﺪ آﺸ ﺎورزي ﻗﺪی ﻢ ﺕ ﺒﺪیﻞ ﺏ ﻪ ی ﻚ ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ آﺸ ﻮرهﺎي ﻋﺮﺏ ﻲ ﻣﺠ ﺎور ﺁن ﺏ ﺎ ای ﻨﻜﻪ ﻣﻴﻠ ﻴﺎردهﺎ دﻻر‬
‫درﺁﻣ ﺪ ﻧﻔﺘ ﻲ دارﻧ ﺪ وﻟ ﻲ هﺮﮔ ﺰ ﻧﺘﻮاﻧﺴ ﺘﻪ اﻧ ﺪ ﺏ ﻪ اﻧ ﺪازﻩ ی ﻚ درﺹ ﺪ در‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و اﺧﺘﺮاع وآﺸﻒ ﺏﺎ اﺳﺮاﺋﻴﻞ رﻗﺎﺏﺖ آﻨﻨﺪ!!‬
‫ﺁري ﺏ ﻦ ﻣﻨﺎﺷ ﻪ از ﻣﻘﺎﻣ ﺎت ﺏﺮﺟﺴ ﺘﻪ ﻣﻮﺳ ﺎد وﻧﻮیﺴ ﻨﺪﻩ آ ﺘﺎب‬
‫ﭘ ﻮل ﺧ ﻮن در ﭘﺎی ﺎن آ ﺘﺎب ﺳﺮاﺳ ﺮ اﻧ ﺘﻘﺎد و اﻓﺸ ﺎﮔﺮاﻧﻪ ﺧ ﻮد ﻋﻠ ﻴﻪ‬
‫اﺳ ﺮایﻴﻞ و ﻃ ﻲ ﮔﻔﺘﮕﻮی ﻲ ﺏ ﺎ ﺧ ﻮد ﻣ ﻦ ﺏ ﺎز ﺏ ﻪ ای ﻦ ﻣﺴ ﺎﻟﻪ اﻋ ﺘﺮاف‬
‫ﻣﻴﻜﻨﺪ آﻪ ‪:‬‬
‫» ﻣﻦ هﻨﻮز ﺏﺎور دارم آﻪ آﻠﻴﻤﻴﻬﺎ ﻗﻮم ﺏﺮﮔﺰیﺪﻩ ﺧﺪا هﺴﺘﻨﺪ‪«.‬‬

‫وﺟﻮد دو ﻧﻮع ﺧﺪا در هﺴﺘﻲ!‬

‫ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ در آ ﺘﺎب »دی ﻨﺪاري و ﺧﺮدﮔﺮای ﻲ« ﻧﻮﺷ ﺘﻢ اﺳﺎﺳ ٌﺎ‬
‫ﺧﺪاوﻧ ﺪ در ﺟﻬ ﺎن دوﮔﻮﻧ ﻪ اﺳ ﺖ یﻜ ﻲ »ﺧ ﺪاي اﺳ ﺮایﻴﻠﻲ« و دیﮕ ﺮي‬
‫» اهﻮاراﻣ ﺰداي ﺁریﺎی ﻲ« آ ﻪ ﺕﻌ ﺮیﻒ از ﭼﮕﻮﻧﮕ ﻲ وﺟ ﻮد ﺧ ﺪا ﻧ ﻴﺰ‬
‫در ای ﻦ دو دی ﻦ و ﺁیﻴ ﻦ ﻣ ﺘﻔﺎوت و دیﮕ ﺮﮔﻮﻧﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬و ﺷ ﻜﻲ ﻧﻴﺴ ﺖ‬
‫آ ﻪ ﺧ ﺪاي اﺳ ﺮایﻴﻠﻲ ﺕﻮﺟﻬ ﺶ ﺏ ﻪ ﺧﻠ ﻖآﻨ ﻨﺪﮔﺎﻧﺶ!! ﻧﺴ ﺒﺖ ﺏ ﻪ دیﮕ ﺮ‬
‫اﻗ ﻮام ﻣ ﺘﻔﺎوت ﺏﺎﺷ ﺪ!! زی ﺮا آ ﻪ ﺧﺪاﺳ ﺎزي ورائ ﻋﻘ ﻞ و داﻧ ﺶ‬
‫ﻣﺘﺪاول‪ ،‬ﺏﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﺕﻔﻜﺮ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ…‬
 ‫‪76‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ای ﻦ ﭘﺮﺳ ﺶ ﺏ ﺮاي ﺏﺴ ﻴﺎري ﭘﺪی ﺪ ﻣ ﻴﺂیﺪ آ ﻪ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬

‫یﻬﻮدی ﺎن ﺏ ﺎ هﻤ ﻪ درﮔﻴﺮیﻬﺎی ﻲ آ ﻪ درﻃ ﻮل ﻗ ﺮﻧﻬﺎ داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ‬
‫هﻤﻴﺸ ﻪ ﭘ ﻴﺮوزي ﻧﻬﺎی ﻲ ﺏ ﺎ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ!‪ ،‬یﻌﻨ ﻲ ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ از‬
‫ﺧﻮاﻧ ﺪن ﺕ ﻮرات و ﺕ ﺎریﺦ ﭘ ﺲ از ﺕ ﻮرات اﺳ ﺘﻨﺒﺎط ﻣﻴﺸ ﻮد‪ ،‬ای ﻦ ﻗ ﻮم‬
‫هﻤ ﻮارﻩ ﻣ ﻮرد دﺷ ﻤﻨﻲ ﻣﻠ ﺘﻬﺎ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ اﻣ ﺎ هﻤﻴﺸ ﻪ ای ﻦ ﻗ ﻮم یﻬ ﻮد‬
‫ﺏﻮدﻩ آﻪ ﺕﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮدرا ﻗﺘﻞ ﻋﺎم و ﻧﺎﺏﻮد آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﻼح یﻬﻮدیﺎن در ﭘﻴﺸﺮوي و ﭘﻴﺮوزي ﺧﻮد‪،‬‬
‫ﺕﻼش ﺳﺎزﻣﺎن یﺎﻓﺘﻪ زیﺮزﻣﻴﻨﻲ‬
‫و ﺏﺮﺧﻮردار ﺏﻮدن از ﺕﺸﻜﻴﻼت ﻣﻨﺴﺠﻢ و ﻣﻨﻈﻢ‬
‫و ﺏ ﺎور و ایﻤ ﺎن داﺷ ﺘﻦ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺏ ﻪ ﺕﻔﻜﺮﺷ ﺎن واﺳ ﺘﻮاري درﻋﻘ ﻴﺪﻩ‬
‫وﺏﺎور ﺏﻪ ﺁﻓﺮیﻨﻨﺪﻩ!‬
‫و اﻃﺎﻋ ﺖ ﻣﻄﻠﻘ ﻪ از رهﺒﺮیﺸ ﺎن ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ه ﺰاران ه ﺰار‬
‫ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از دوران آﺪﺧﺪای ﻲ ﺁدم و ﺕﺒﻌ ﻴﺪ وي از ای ﺮان )ﺏ ﺎغ‬
‫ﻋ ﺪن( ﺏﺴ ﻮي ﺹ ﺤﺮاي ﺳ ﻴﻨﺎ )ﺣ ﺪودا ﭘ ﻨﺞ ی ﺎ ﺷ ﺶ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ (‬
‫و دوران آﺪﺧﺪای ﻲ ﺳ ﻠﻴﻤﺎن‪ ،‬ﺁﻧ ﺮا درﻣﻌ ﺒﺪ ﺳ ﻠﻴﻤﺎن ﭘﺎی ﻪ ﻧﻬ ﺎدﻩاﻧ ﺪ!‬
‫)ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﻣﻌ ﺒﺪ ﺏ ﺰرگ ﻓﺮاﻣﺎﺳ ﻮﻧﺮي ﭘ ﺲ از ﻣﺰﮔ ﺘﻬﺎي زرﺕﺸ ﺘﻲ!(‬
‫یﻌﻨ ﻲ ﺣ ﺰب و ﺕﺸ ﻜﻴﻼﺕﻲ ﺳ ﺎﺧﺘﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ ﻗﺪﻣ ﺖ ﭼﻨﺪهﺰارﺳ ﺎﻟﻪ دارد و‬
‫درﻃ ﻲ ﺳ ﺪﻩه ﺎ‪ ،‬هﻤ ﻪ آﺎره ﺎي ﺧ ﻮد را ﺳ ﺎزﻣﺎن یﺎﻓ ﺘﻪ و ﺣﺴ ﺎب ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﻧﺠ ﺎم دادﻩ و ﻣﻴﺪه ﻨﺪ‪ .‬و ﻋﻀ ﻮﮔﻴﺮي در ﺁن ﺏﺮاﺳ ﺎس زای ﺶ ﻣ ﺎدر و‬
‫ﻧ ﮋاد یﻬ ﻮدي اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﻓﺮاآﺴ ﻴﻮﻧﻬﺎ و ﮔ ﺮوﻩ ه ﺎي آﻮﭼ ﻚ ﻣﺤﻠ ﻲ‪،‬‬
‫ﺷﻬﺮي‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬آﺸﻮري و ﺟﻬﺎﻧﻲ اﻧﺠﺎم ﭘﺬیﺮ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ایﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ‪:‬‬
‫از اﻣﻜﺎﻧ ﺎت ﻣﺎﻟ ﻲ در ﺳ ﻄﺢ ﺏﺴ ﻴﺎر ﺏ ﺎﻻ و ﻏ ﻴﺮﻗﺎﺏﻞ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺕﺼﻮر ﺏﺮﺧﻮردار ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻔ ﻮذ ﺏ ﺮ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺟ ﺮیﺎﻧﺎت‪ ،‬ﺕﻔﻜ ﺮات‪ ،‬ادی ﺎن و‬ ‫‪-‬‬
‫ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﺳﻴﺎﺳ ﻲ‪ ،‬ﻣﺬهﺒ ﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼ ﺎدي و ﺣﺘ ﻲ ﭘ ﺮورش دادن‬
‫اﺳﺘﺮهﺎیﻲ ﺏﺮاي ﻧﻔﻮذ ﺏﺮ ﺣﺮیﻢ ﭘﺎدﺷﺎهﺎن و ﻗﺪرﺕﻤﻨﺪان ﺟﻬﺎﻧﻲ‪.‬‬
‫ﭘ ﻨﻬﺎﻧﻜﺎري‪ ،‬ﺏﺤ ﺪي آ ﻪ ایﻤ ﺎن و ﻋﻘ ﻴﺪﻩ ﺧ ﻮد را ﺏ ﺮاي‬ ‫‪-‬‬
‫رﺳ ﻴﺪن ﺏ ﻪ اه ﺪاف ﻋﺎﻟ ﻴﻪ ﺣﺘ ﻲ اﺣ ﻴﺎﻧﺎ ﺏ ﺮاي ﻓ ﺮزﻧﺪان )اﮔ ﺮ از‬
‫ﻣﺎدر یﻬﻮدي ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ( و دوﺳﺘﺎن ﺧﻮدهﻢ هﻮیﺪا ﻧﻤﻴﻜﻨﻨﺪ‪. .‬‬
 ‫‪77‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺕﻘﻮی ﺖ ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ و آﻤﻴ ﺘﻪه ﺎي ﺧﺒﺮﮔ ﻴﺮي ﺧ ﻮد در‬ ‫‪-‬‬

‫ﺕﻤﺎﻣﻲ آﻮي و ﺏﺮزﻧﻬﺎ‪.‬‬
‫ﺷ ﺮآﺖ درﻋﻤﻠ ﻴﺎت ﺏ ﺮاﻧﺪازي و ﺕﺮوریﺴ ﺘﻲ ﻧ ﻪ ﺏﻄ ﻮر‬ ‫‪-‬‬
‫ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ ﺏﻠﻜ ﻪ ﺏ ﺎ ﺁﻓ ﺮیﺪن ﺟﺮیﺎﻧﻬﺎی ﻲ داﺧ ﻞ هﻤ ﺎن ﺣﺮآﺘﻬﺎی ﻲ آ ﻪ‬
‫ﻣﺎیﻞ ﺏﻪ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﻲ و ﻧﺎﺏﻮدیﺸﺎن هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣ ﺜﻼ ﺏ ﺮاي ﺣ ﺬف اﻧ ﻮر اﻟﺴ ﺎدات ﺟﻬ ﺖ اﻣﻜ ﺎن یﺎﻓﺘ ﻦ ﺣﻤﻠ ﻪ ﺏ ﻪ‬
‫ﻟﺒ ﻨﺎن‪ ،‬ی ﻚ ﮔ ﺮوﻩ اﺳ ﻼﻣﻲ ﻣﺤ ﺮﻣﺎﻧﻪ را ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﺪهﻲ ﻣﻴﻜﻨ ﻨﺪ آ ﻪ اﮔ ﺮ‬
‫ه ﻢ ﻓ ﺮدا آﺴ ﻲ دﺳ ﺘﮕﻴﺮ ﺷ ﺪ هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ ﺏﮕﻮی ﻨﺪ آ ﻪ ای ﻦ ﺧ ﻮد ﻣﺴ ﻠﻤﺎﻧﻬﺎ‬
‫ﺏﻮدﻧﺪآﻪ وي را آﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﺎیﮕﺎهﻬﺎی ﻲ ﺧﻮدﺷ ﺎن ه ﻢ رﺳ ﻤﺎ از ﻋﻤﻠ ﻴﺎت ﺕﺮوریﺴﺘﻴﺸ ﺎن‬
‫ی ﺎد ﻣﻴﻜﻨ ﻨﺪ‪ .‬ﻣ ﺜﻞ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ هﺎی ﻲ آ ﻪ اﺳ ﺤﻖ ﺷ ﺎﻣﻴﺮ ﺧ ﻮدش ﺷ ﺮح دادﻩ‬
‫اﺳ ﺖ و ی ﺎ ﺣﺘ ﻲ ﺕﺮورهﺎی ﻲ آ ﻪ ﺁﻗ ﺎي ایﻬ ﻮد ﺏ ﺎرك ﺧ ﻮد ﺏ ﻪ اﻧﺠ ﺎم ﺁﻧﻬ ﺎ‬
‫اﻋ ﺘﺮاف آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و در ﺏﺤ ﺒﻮﺏﻪ اﻧ ﺘﺨﺎﺏﺎت در اﺳ ﺮایﻴﻞ ﻟﻴﺴ ﺖ‬
‫ﺕﺮورهﺎ ﺏﺎرهﺎ و ﺏﺎرهﺎ در رﺳﺎﻧﻪ هﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒ ﺘﻪ ﻧﻜ ﺘﻪ دیﮕ ﺮي آ ﻪ ی ﺎدﺁوري ﺁن ﺿﺮوریﺴ ﺖ‪ .‬وﺟ ﻮد زﻣﻴ ﻨﻪ‬
‫ﮔ ﻮل ﺧ ﻮري و ﺕ ﻦ ﭘ ﺮوري و ﺏ ﻲ ایﻤﺎﻧ ﻲ اﺳ ﺖ درﻣ ﻴﺎن ﺏﺨﺸ ﻲ از‬
‫ﻣ ﺮدم آ ﻪ ﺏﺮاﺣﺘ ﻲ ﺏ ﺮﻧﺎﻣﻪ ه ﺎي ﻃ ﺮح ری ﺰي ﺷ ﺪﻩ ﻋﻤﻠ ﻲ ﻣﻴﺸ ﻮد!!‬
‫وﮔ ﺮﻧﻪ اﮔ ﺮ دیﮕ ﺮان ه ﻢ ﺏ ﺮﺧﻮردار از ﻋﻘ ﻞ و داﻧ ﺶ و ﺷ ﻌﻮر و‬
‫هﻤﺘ ﻲ ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴ ﺘﻨﺪ ﻧ ﻪ ﺕ ﻨﻬﺎ درﺏﺮاﺏ ﺮ ﺏ ﺮﻧﺎﻣﻪ ه ﺎي رﻗ ﺒﺎ و‬
‫دﺷ ﻤﻨﺎن ﺏ ﻪ ﻣﻘﺎﺏﻠ ﻪ ﺏﺮﺧ ﻴﺰﻧﺪ‪ .‬ﺏﻠﻜ ﻪ اﺏ ﺘﻜﺎر ﻋﻤ ﻞ را ﻧ ﻴﺰ ﺏﺪﺳ ﺖ‬
‫ﺏﮕﻴﺮﻧﺪ‪!!.‬‬
‫ﻗ ﻮم ﺏﻨ ﻲ اﺳ ﺮایﻴﻞ ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺕ ﻮرات‪ ،‬هﺮﮔ ﺰ ﻧ ﺎم‬ ‫‪-‬‬
‫و ﻋ ﻨﻮان واﺣ ﺪي ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ و ﺏﺨﺎﻃ ﺮ درﮔ ﻴﺮهﺎي ﻗﺒ ﻴﻠﻪاي و‬
‫ﻗﻮﻣ ﻲ در ﻣ ﻴﺎن ای ﻦ ﻋﺰی ﺰان در ه ﺮ ﻋﺼ ﺮ وزﻣﺎﻧ ﻪاي ﺁﻧﻬ ﺎ را‬
‫ﺏﻪ ﻧﺎﻣﻲ ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -1‬ﺏﻨ ﻲ ﺁدم و ی ﺎ ﺁدﻣ ﻴﺎن ای ﻦ ﻋ ﻨﻮان هﺮﭼ ﻨﺪ ﺕ ﺎ ﺏ ﻪ اﻣ ﺮوز‬
‫ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار ﻣﻴﮕ ﻴﺮد‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺙﺒ ﺖ ﺕﺎریﺨ ﻲ ﺁن از ه ﻨﮕﺎﻣﻪ‬
‫وﺟ ﻮد ﺁدم و ﺣ ﻮا اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﺣ ﺪود ﭘ ﻨﺠﻬﺰار و هﻔﺘﺼ ﺪ ﺳ ﺎل‬
‫ﭘﻴﺶ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬از ه ﻨﮕﺎم ﻧ ﻮح‪ ،‬ﻧ ﺎم ﺳ ﺎم ﺏ ﻪ ﭼﺸ ﻢ ﻣ ﻴﺨﻮرد آ ﻪ دو‬
‫ﻓ ﺮزﻧﺪ ﺏ ﻨﺎﻣﻬﺎي ﺳ ﺎم وﺣﺴ ﺎم داﺷ ﺖ و ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﻧﺴ ﻠﻬﺎي ﺏﻌ ﺪي‬
 ‫‪78‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺏﻨ ﻲاﺳ ﺮایﻴﻞ و ی ﺎ ﺁدﻣ ﻴﺎن از ای ﻦ دو ﺟ ﺎري ﺷ ﺪﻩاﻧﺪآ ﻪ آﻨﻌﺎﻧ ﻴﺎن‪،‬‬

‫ﻓﻠﺴ ﻄﻴﺎن و ﺣﺘ ﻲ ﻧﻤ ﺮود ﺟﻨﺎی ﺘﻜﺎر ﺟ ﺒﺎر ه ﻢ از هﻤﻴ ﻦ ﻧﻮادﮔ ﺎن‬
‫ﻧ ﻮح ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪) .‬یﻌﻨ ﻲ ﻓﻠﺴ ﻄﻴﻨﻴﻬﺎ ه ﻢ ﺏ ﺎ آ ﻞ یﻬﻮدی ﺎن ه ﻢ ﻧ ﮋاد‬
‫و هﻢ اﺹﻞ هﺴﺘﻨﺪ‪(.‬‬
‫‪ -3‬ﻟﻘ ﺐ اﺏﺮاهﻴﻤ ﻴﺎن از ﭘﺴ ﻴﻦ اﺏﺮاه ﻴﻢ ﺏ ﻪ ای ﻦ ﻗ ﻮم و‬
‫ﻓ ﺮزﻧﺪان او دادﻩ ﺷ ﺪ و ﺏ ﺎز دوﺟ ﻨﺎح اﺳ ﺤﺎﻗﻴﻮن و اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻠﻴﻮن‬
‫ﻧﻴﺰ در ﻣﻴﺎﻧﺸﺎن ﭘﺪیﺪ ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫‪ -4‬اﺳ ﺮایﻴﻞ ای ﻦ ﻧﺎﻣ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ از ه ﻨﮕﺎﻣﻪ یﻌﻘ ﻮب ﺏ ﻪ او‬
‫دادﻩ ﺷﺪ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ را ﺏﻨﻲاﺳﺮایﻴﻞ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -5‬یﻬ ﻮدي‪ ،‬یﻬ ﻮدا ﻧ ﺎم ﻓ ﺮزﻧﺪي از یﻌﻘ ﻮب ﺏﻮدآ ﻪ اﺣ ﺘﻤﺎﻻ‬
‫یﻬ ﻮدي ه ﻢ از ﻧ ﺎم او ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و اﻟﺒ ﺘﻪ یﻌﻘ ﻮب‪ ،‬دوازدﻩ‬
‫ﻓ ﺮزﻧﺪﻩ داﺷ ﺖ آ ﻪ ه ﺮیﻚ ﺏ ﺎز ﻗﺒﺎﺋ ﻴﻞ و اﻗ ﻮام دیﮕ ﺮي را ﭘﺎی ﻪ‬
‫ﻧﻬﺎدﻧﺪ‪) .‬ﺕﻮرات و ﻋﺼﺮ ﻋﺘﻴﻖ(‬
‫‪ -6‬آﻠﻴﻤ ﻲ آ ﻪ در ای ﺮان رای ﺞ اﺳ ﺖ ﺏ ﻪ ﭘ ﻴﺮوان ﻣﻮﺳ ﻲ‬
‫ﮔﻔ ﺘﻪ ﻣﻴﺸ ﻮد آ ﻪ از ادﻋ ﺎي ﺳ ﺨﻦ ﮔﻔﺘ ﻦ او ﺏ ﺎ ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﮔﺮﻓ ﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -7‬ﻋﺒﺮیﺎن‬
‫‪10-9 -8‬‬
‫ﺏﺠ ﺰ ﻧ ﺎم و ﻋ ﻨﻮان ﻗﻮﻣ ﻲ‪ ،‬ﻗﺒﺎیﻠ ﻲ ﻓ ﺮزﻧﺪان ﺁدم آ ﻪ در ه ﺮ ﻋﺼ ﺮ‬
‫و زﻣﺎﻧ ﻪاي دیﮕ ﺮ ﻣﻴﺸ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﺎم ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺁﻧﻬ ﺎ ه ﻢ ﺙﺎﺏ ﺖ ﻧ ﺒﻮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭼ ﻮن در ﺕ ﻮرات ﺏ ﺎ ه ﺮ رﺋ ﻴﺲ ﻗﺒ ﻴﻠﻪ ی ﺎ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮي‪ ،‬ﭼﺸ ﻤﻤﺎن ﺏ ﻪ‬
‫ی ﻚ ﻧ ﺎم ﺟﺪی ﺪ ﺏ ﺮاي ﺧ ﺪا ﻣ ﻲ اﻓ ﺘﺪ ﻣﺎﻧ ﻨﺪ‪ :‬ﺧ ﺪا= رﺣﻤ ﺎن‪ ،‬رب‪ ،‬یﻬ ﻮﻩ‪،‬‬
‫ایﻞ‪ ،‬اﷲ‬
‫و ازهﻤﻪ زیﺒﺎﺕﺮ ﺟﺮیﺎن ﻣﻮﺳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻗﺘ ﻲ ﺧﺪای ﺶ ﺏ ﺎ او ﺹ ﺤﺒﺖ ﻣﻴﻜ ﻨﺪو ﺏ ﻪ او ﻣﺎﻣﻮری ﺖ ﻣ ﻴﺪهﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺳ ﻲ ازﺧﺪای ﺶ ﻣﻴﭙﺮﺳ ﺪ آ ﻪ ﻣ ﻦ ﺕ ﺮا ﭼ ﻪ ﺏ ﻨﺎﻣﻢ؟ )یﻌﻨ ﻲ ﺕ ﻮ آﻴﺴ ﺘﻲ‬
‫و اﺳﻤﺖ ﭼﻴﺴﺖ؟( و او ﻣﻴﮕﻮیﺪ ﻣﺮا یﻬﻮﻩ ﺏﺨﻮان‪:‬‬
 ‫‪79‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫یﻌﻨ ﻲ ﺕ ﺎ ﺳ ﻪ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ه ﻨﻮز ﻧ ﺎم ﺧ ﺪاي ﺳ ﺎﻣﻴﺎن ﺕﻌﻴﻴ ﻦ‬

‫وﺕﺜﺒﻴﺖ ﻧﺸﺪﻩ ﺏﻮد!‬
‫ﺏﺤ ﺰ ای ﻦ ﻣﺴ ﺌﻠﻪ )ﻧ ﺎم ﺧ ﺪا( آ ﻪ ﻣﻮﺳ ﻲ ﺕ ﺎ ه ﻨﮕﺎم ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ ﺷ ﺪن از‬
‫ﺁن ﺏﻴﺨ ﺒﺮ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و ﻧﻤﻴﺪاﻧﺴ ﺘﻪ اﺳ ﺖ اورا ﭼ ﻪ ﺏ ﻨﺎﻣﺪ‪ ،‬ﻧﻜ ﺎت ﺟﺎﻟ ﺐ‬
‫دیﮕ ﺮي ه ﻢ هﺴ ﺖ آ ﻪ ﻃ ﺮز ﺕﻔﻜ ﺮ ی ﻚ ﭘﻴﺸ ﻮاي ﺏ ﺰرگ آ ﻪ ﻓ ﺎﺕﺢ‬
‫ﺟ ﻨﮕﻬﺎي ﺏﺴ ﻴﺎر ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ را ﻣﻴﺮﺳ ﺎﻧﺪ آ ﻪ در ﻣﺤ ﺪودﻩ ﺕﻔﻜ ﺮ‬
‫ﺏﻮﻣ ﻴﺎن و ﺹﺤﺮاﻧﺸ ﻴﻨﺎن ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و ﺁﻧﻬ ﻢ در ﺹ ﻮرﺕﻴﻜﻪ در هﻤ ﺎن‬
‫وﻗ ﺖ ﻣﺼ ﺮ و ای ﺮان دو ﻣﻬ ﺪ ﺏ ﺰرگ ﺕﻤ ﺪن وداﻧ ﺶ ﺏ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﻟﺒ ﺘﻪ‬
‫ﺧ ﻮد ﻣﻮﺳ ﻲ ﺏﺎره ﺎ و ﺏﺎره ﺎ زیﺮآ ﻲ و ذآ ﺎوت ﺧ ﻮد را ﻧﺸ ﺎن دادﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬اﻣ ﺎ هﻤ ﺮاهﺎن اﺳ ﺮایﻴﻠﻲ او هﻤ ﻮارﻩ ﺏﺨﺎﻃ ﺮ داﺷ ﺘﻦ اﻓﻜ ﺎر و‬
‫ﻋﻘ ﺎیﺪ ﻏﻴﺮﻋﻘﻠ ﻲ ﺏ ﺎ اودرﮔ ﻴﺮ ﻣﻴﺸ ﺪﻩ اﻧ ﺪ و ﺏﺎره ﺎ اورا ﺕﻜﺬی ﺐ و‬
‫ﺕﺤﻘﻴﺮ و ﺕﻤﺴﺨﺮ ﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ!‬

‫ﺁیﺎ ﻣﻮﺳﻲ یﻬﻮدي ﺏﻮدﻩ؟‬

‫ﺳ ﺎل ‪ 1996‬ﻣﺠﻠ ﻪ هﻔﺘﮕ ﻲ ‪ LePoint‬ﭼ ﺎپ ﭘ ﺎریﺲ ﺏ ﺎ اﻧﺘﺸ ﺎر‬
‫ﻣﻘﺎﻟ ﻪ اي آ ﻪ از ﻧﻈ ﺮیﺎت ﻧﻮیﺴ ﻨﺪﮔﺎن ﻏﺮﺏ ﻲ )یﻬ ﻮدي و ﻣﺴ ﻴﺤﻲ(‬
‫ﺏﺴ ﻴﺎري ه ﻢ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد‪ ،‬ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺏﻮدآ ﻪ ﻣﻮﺳ ﻲ دﻻوري آ ﻪ‬
‫ﻓ ﺎﺕﺢ ﺟ ﻨﮕﻬﺎ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ در ﻣ ﺮاﺣﻞ ﺏﺴ ﻴﺎري از ﭘ ﺎ ﺏ ﻪ ﻣ ﻴﺪان ﮔﺬاﺷ ﺘﻦ‬
‫ﺕﺮﺳ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ و از ﻣ ﻴﺪان و رویﺎروی ﻲ ﺏ ﺎ ﺣ ﺮیﻒ ﮔﺮیﺨ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‬
‫وﻧﺘ ﻴﺠﻪ ﺕﻘﺮیﺒ ﻲ ﮔﺮﻓ ﺘﻪ آ ﻪ ﺷ ﺎیﺪ ﻣﻮﺳ ﻲ در دو ه ﻨﮕﺎم ﻣﺨ ﺘﻠﻒ دو‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ و دو ﭘﺮﺳﻮﻧﺎژ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺏﻮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺏﻌ ﻨﻮان ﻣ ﺜﺎل‪ :‬وﻗﺘ ﻲ آ ﻪ ﻣﻮﺳ ﻲ در دﻓ ﺎع از ی ﻚ اﺳ ﺮایﻴﻠﻲ‪ ،‬ی ﻚ‬
‫ﻓﺮﻋﻮﻧ ﻲ را ﻣﻴﻜﺸ ﺪ و ﺟ ﻨﺎزﻩ او را ﻣﺨﻔ ﻲ ﻣﻴﻜ ﻨﺪ ﺕﻮﺳ ﻂ ی ﻚ‬
‫اﺳ ﺮایﻴﻠﻲ دیﮕ ﺮ ﺏ ﻪ ﭘﻠ ﻴﺲ ﻓ ﺮﻋﻮن ﺏﻌ ﻨﻮان ﻗ ﺎﺕﻞ ﻣﻌﺮﻓ ﻲ ﻣﻴﺸ ﻮد و‬
‫ﻣﺠ ﺒﻮر ﺏ ﻪ ﻓ ﺮار ﻣﻴﺸ ﻮد و ﺟﺎﻟ ﺐ اﺳ ﺖ ﺏﺪاﻧ ﻴﻢ آ ﻪ وﺳ ﻌﺖ ﮔﺮی ﺰ‬
‫ﻣﻮﺳ ﻲ ﭼ ﻨﺪ ﺹ ﺪآﻴﻠﻮﻣﺘﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺷ ﻬﺮي آ ﻪ در ﻣﺼ ﺮ ﺏ ﻮدﻩ و ﻣﻮﺳ ﻲ‬
‫از ﺁن ﮔﺮیﺨ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺷ ﻬﺮ راﻣ ﺲ در آ ﻨﺎر رود ﻧ ﻴﻞ و آﺎﻧ ﺎل ﺳ ﻮیﺰ‬
‫آﻨﻮﻧ ﻲ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و او ﺕ ﺎ ﻣﺪی ﺎن ﻓﺮاآ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و در ﺁﻧﺠ ﺎ ﺏ ﺎ دﺧ ﺘﺮ‬
 ‫‪80‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫آﺎه ﻦ ﺏ ﺰرگ ازدواج آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣﺪی ﺎن در ﺁن ﻃ ﺮف ﺹ ﺤﺮاي ﺳ ﻴﻨﺎ‬

‫واﻗ ﻊ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣﻮﺳ ﻲ ﻣﻴﺒﺎیﺴ ﺖ ه ﻢ از دری ﺎي ﺳ ﺮخ ﻋ ﺒﻮر‬
‫ﻣﻴﻜﺮدﻩ اﺳﺖ و هﻢ از ﺟﻨﻮب ﺹﺤﺮاي ﺳﻴﻨﺎ ﻣﻴﮕﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ د رای ﻦ ﻣﻄﻠ ﺐ ﺕ ﻮرات و آ ﺘﺎب ﻣﻘ ﺪس ﺏﻮﺿ ﻮح ﺁﻣ ﺪﻩ‬

‫اﺳ ﺖ دﺧ ﺘﺮان آﺎه ﻦ ﺏ ﺰرگ‪ ،‬ﻣﻮﺳ ﻲ را ﺷﺨﺼ ﻲ ﻣﺼ ﺮي ﻣﻴﺪاﻧ ﻨﺪ‬
‫وﺕﻮرات هﻢ ﺁﻧﺮا ﺏﺪون ﺕﻜﺬیﺐ ﻧﻘﻞ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﺳ ﻮیﻲ ﻧ ﺎم ﻣﻮﺳ ﻲ را ﮔﻔ ﺘﻪ اﻧ ﺪ ﻋ ﺒﺮي اﺳ ﺖ و از ﺁب ﮔﺮﻓ ﺘﻪ‬
‫ﻣﻌﻨ ﻲ ﻣ ﻴﺪهﺪ وﻟ ﻲ در زﺏ ﺎن ﻣﺼ ﺮیﺎن و ﻓﺮاﻋ ﻨﻪ‪ ،‬از ﺟﻮه ﺮ ﻣ ﻮس‬
‫اﺳﺖ و ﺏﻤﻌﻨﺎي او ﺏﺪﻧﻴﺎ ﺁﻣﺪ و یﺎ هﻢ ﻧﻮزاد ﺟﺪیﺪ‪.‬‬
‫و ﻣﻮﺳ ﻲ را در ﺏﺴ ﻴﺎري از ﻧﺎﻣﻬ ﺎي ﻣﺼ ﺮي )ﺣﺘ ﻲ ﻓ ﺮﻋﻮن‬
‫زﻣ ﺎن ﻣﻮﺳ ﻲ( ﻣﺸ ﺎهﺪﻩ ﻣﻴﻜﻨ ﻴﻢ زی ﺮا ﻧ ﺎم وي )ﻓ ﺮﻋﻮن( را ﻣﻮﺳ ﺲ‬
‫)راﻣﺴ ﺲ( ﺏ ﻮدﻩ آ ﻪ راﻣﺴ ﺲ ﺏﻤﻌ ﻨﺎي زادﻩ ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و‬
‫ﺷ ﻬﺮي آ ﻪ ﻣﻮﺳ ﻲ از ﺁﻧﺠ ﺎ )در ﻣﺼ ﺮ( ﺧ ﺎرج ﻣﻴﺸ ﻮد ﻧ ﻴﺰ ﺏ ﻨﺎم هﻤﻴ ﻦ‬
‫ﻓﺮﻋﻮن راﻣﺲ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﻴﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫روﻣ ﺎن ﮔﻴﺮﺷ ﻤﻦ ﺏ ﺮ ای ﻦ ﺏ ﺎور اﺳ ﺖ آ ﻪ یﻬﻮدی ﺎن در دوران‬
‫ﻣﺨ ﺘﻠﻒ از ﺕ ﺎریﺦ ای ﺮان ﺏﺎﺳ ﺘﺎن ﻣ ﻮرد ﻣﺮﺣﻤ ﺖ ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن ﺁریﺎی ﻲ‬
‫ﻗ ﺮار ﻣﻴﮕﺮﻓ ﺘﻪاﻧ ﺪ و یﻬﻮدی ﺎن ﺷ ﺎهﺎن ایﺮاﻧ ﻲ را ﻣﺪاﻓﻌ ﺎن ﺣﻘﻴﻘ ﻲ دی ﻦ‬
‫ﺧ ﻮد ﻣﻴﺪاﻧﺴ ﺘﻪاﻧ ﺪ و ﭼ ﻮن از ﻃ ﺮف ﺳ ﻠﻮآﻴﺎن و روﻣ ﻴﺎن ﻣ ﻮرد ﻇﻠ ﻢ‬
‫و ﺳ ﺘﻢ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓ ﺘﻪ ﺏﻮدﻧ ﺪ ﻣﻌ ﺘﻘﺪ ﺷ ﺪﻧﺪ ای ﺮان ﺕ ﻨﻬﺎ ﻗﺪرﺕ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
 ‫‪81‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﻣﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ ایﺸ ﺎن را از ی ﻮغ ﺧﺎرﺟ ﻲ ﻧﺠ ﺎت ده ﺪ‪ .‬هﻤﭽ ﻨﺎﻧﻜﻪ در‬

‫زﻣ ﺎن هﺨﺎﻣﻨﺸ ﻴﺎن )اﺳ ﺘﺮ‪ ،‬ﻣ ﺮدﺧﺎي و داﻧ ﻴﻞ( ای ﻦ ﻣﺴ ﺎﻟﻪ ﺕﺤﻘ ﻖ‬
‫ﺏﺨﺸ ﻴﺪ‪ .‬در زﻣ ﺎن ﭘﺎرﺕ ﻴﺎن یﻬﻮدی ﺖ در ﺏ ﺎﺏﻞ ﺕﻮﺳ ﻌﻪ ﺏﺴ ﻴﺎر یﺎﻓ ﺖ‪ .‬در‬
‫ﺳ ﺎل ﺏﻴﺴ ﺖ ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣ ﻴﻼد ﻣﺴ ﻴﺢ‪ ،‬دوﻟ ﺖ ﺣﻘﻴﻘ ﻲ آﻮﭼﻜ ﻲ از‬
‫یﻬﻮدی ﺎن دﺳ ﺖ ﻧﺸ ﺎﻧﺪﻩ ایﺮاﻧ ﻴﺎن در ﺳ ﻮاﺣﻞ ﻓ ﺮات ایﺠ ﺎد ﺷ ﺪ و ﺏﻤ ﺪت‬
‫ﺏﻴﺴ ﺖ ﺳ ﺎل دوام یﺎﻓ ﺖ‪ .‬در ﺳﺮاﺳ ﺮ ای ﻦ ﻧﺎﺣ ﻴﻪ در ﺏ ﺎﺏﻞ و ﻣﺪی ﻨﻪه ﺎي‬
‫یﻮﻧﺎﻧ ﻲ زﻧﺪﮔ ﻲ ﻣﻌ ﻨﻮي و ﻋﻘﻼﻧ ﻲ ﻗ ﻮم یﻬ ﻮد ﭘﻨﺎه ﻨﺪﻩ و ﻣ ﺘﻤﺮآﺰ ﺷ ﺪ‬
‫وایﻦ ﻧﺰدیﻜﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﺕﺎﺙﻴﺮ اﻓﻜﺎر یﻬﻮد در ﺏﻴﻦ ایﺮاﻧﻴﺎن ﮔﺮدیﺪ‪.‬‬

‫یﻬﻮدیﺎن از اﺹﻞ ﺁریﺎیﻲ!‬

‫اﻟﺒ ﺘﻪ ﺏ ﺪون ﺷ ﻚ ﺕ ﻮرات ه ﻢ ﻣ ﺜﻞ دیﮕ ﺮ آﺘ ﺐ دیﻨ ﻲ ﺳ ﺎﻟﻬﺎ ﭘ ﺲ از‬
‫ﻣﻮﺳ ﻲ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ )و ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔ ﺘﻪ ﺷ ﺪ ی ﻚ ﺕﻘﻠ ﻴﺪهﺎي‬
‫ﻧﺎﺷ ﻴﺎﻧﻪاي ه ﻢ از ﺕ ﺎریﺦ ﺁریﺎی ﻲ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ در راﺏﻄ ﻪ ﺏﺮﺧ ﻲ از‬
‫اﻓﺴ ﺎﻧﻪه ﺎ( و روای ﺖ اﻓﺴ ﺎﻧﻪه ﺎي ﻗ ﻮم ﺁدﻣ ﻴﺎن‪ ،‬ﺳ ﻠﻴﻤﺎن‪ ،‬ﻋﺒﺮی ﻴﺎن‪،‬‬
‫یﻬﻮدی ﺎن‪ ،‬ﺏﻨ ﻲ اﺳ ﺮایﻴﻞ‪ ،‬ﻓﻠﺴ ﻄﻴﻨﻴﺎن و … ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﺮﭼ ﻨﺪ‬
‫هﻤ ﻪ ﺁﻧﻬ ﺎ از ی ﻚ اﺹ ﻞ و ی ﻚ ﻧ ﮋاد ﺏ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺏﺎره ﺎ و ﺏﺎره ﺎ ﺏ ﺎ ه ﻢ‬
‫ﺟﻨﮕﻴﺪﻩ اﻧﺪ و یﻜﺪیﮕﺮ را ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﻧﻤﻮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺏ ﺎ ﺧﻮاﻧ ﺪن ﺕ ﻮرات وی ﺎ آ ﺘﺎب ﻋﻬ ﺪ ﻋﺘ ﻴﻖ ﺏﺨﻮﺏ ﻲ درﻣﻴﺒﺎﺏ ﻴﻢ آ ﻪ‬
‫ﭼ ﻪ ﺟ ﻨﮕﻬﺎ و ﺧﻮﻧﺮیﺰیﻬﺎی ﻲ درﻣ ﻴﺎن ای ﻦ ﻋﺰی ﺰان رای ﺞ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‬
‫وﻧﻤﻮﻧ ﻪ واﺿ ﺢ ﺁن ای ﻨﻜﻪ اﻣ ﺮوزﻩ ای ﻦ ﻗ ﻮم از ﺏ ﻴﺶ از دﻩ ﻋ ﻨﻮان و‬
‫ﻧﺎم ﺏﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪.‬‬
‫از ه ﻨﮕﺎم آ ﻮرش‪ ،‬داری ﻮش‪ ،‬ﺧﺸ ﺎیﺎر و ﻓﺮاﻋ ﻨﻪ ﻣﺼ ﺮ ﮔﺮﻓ ﺘﻪ ﺕ ﺎ‬
‫اﺏﺮاه ﻴﻢ و ﻟ ﻮط‪ ،‬ﺕ ﺎ زﻣ ﺎن رم و … ﺏﺎره ﺎ و ﺏﺎره ﺎ ای ﻦ ﻗ ﻮم اﺳ ﻴﺮ‬
‫ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و اﻟﺒ ﺘﻪ هﻤﻴﺸ ﻪ ﺏﻌ ﺪ از ﭘﺎی ﺎن اﺳ ﺎرت دﺷ ﻤﻨﺎن ﺧ ﻮد را ﺏ ﺎ‬
‫ﻋ ﻨﻮان ﺏﻼه ﺎي اﻟﻬ ﻲ و ی ﺎ ه ﻢ هﺠﻮﻣﻬ ﺎي ﺏ ﺎ ﺕﻮﻃ ﺌﻪ ﻗ ﺘﻞ ﻋ ﺎم و‬
‫ﻧ ﺎﺏﻮدﻩ ﻧﻤ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ… ﭼ ﻮن ﻗ ﺘﻞ ﻋ ﺎم ایﺮاﻧ ﻴﺎن در زﻣ ﺎن اﺳ ﺘﺮ و داﻧ ﻴﻞ‬
‫و ﻗﻮم ﻟﻮط‪ ،‬ﺏﺎﺏﻠﻴﺎن‪ ،‬ﻣﺼﺮیﺎن و دهﻬﺎ ﻣﻮرد دیﮕﺮ‪.‬‬
‫ﭘ ﻴﺶ از رهﺎی ﻲ ﺁﻧﻬ ﺎ از ﻣﺼ ﺮ و ی ﺎ ﺷ ﻬﺮ ﺁرﻣ ﻴﺲ‪ ،‬آ ﻮرش ﺁﻧﻬ ﺎ‬
‫را از اﺳ ﺎرت ﺏ ﺎﺏﻞ ﻧﺠ ﺎت داد‪ ،‬ﭼﻬ ﻞ ﺳ ﺎل ه ﻢ ﺏﻨ ﻲ اﺳ ﺮایﻴﻞ اﺳ ﻴﺮ ﻗ ﻮم‬
‫ﺏ ﺮادر ﺧ ﻮد‪ ،‬ﻓﻠﺴ ﻄﻴﻦ ﺏ ﻮد و ﺣﺘ ﻲ ﻣﺴ ﻴﺢ ه ﻢ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ه ﺪف‬
‫اﻧﻘﻼﺏ ﻴﺶ ﻣ ﺒﺎرزﻩ ﺏ ﺎ اﺳ ﺘﻌﻤﺎر رم ﺏ ﻮد آ ﻪ ﺏﺮﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻬﺎي‬
 ‫‪82‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫یﻬ ﻮدي ﺣ ﺎآﻢ ﺏ ﻮد‪ ،‬اﻣ ﺎ ﻣﺴ ﻴﺢ ه ﻢ ﺏ ﻪ ﻓ ﺘﻮاي یﻬ ﻮد و ﺏﺪﺳ ﺖ ﺳ ﺰار‬

‫آﺸﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد…‬
‫هﺮﭼ ﻨﺪ از ه ﻨﮕﺎم ﺷ ﻜﻞ ﮔ ﻴﺮي دوﻟ ﺖ اﺳ ﺮایﻴﻞ‪ ،‬ﺏﺨ ﺶ وﺳ ﻴﻌﻲ از‬
‫یﻬﻮدی ﺎن ﻣ ﺘﺤﺪ ویﻜ ﭙﺎرﭼﻪ ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ و ﻓﻘ ﻂ اﺣ ﻴﺎﻧﺎ دﺳ ﺖ ﺏ ﻪ ﺕﺮورهﺎی ﻲ‬
‫ﻣﻴﺰﻧ ﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧ ﻨﺪ ﺕ ﺮور ﻣﻈﻠﻮﻣﺎﻧ ﻪ اﺳ ﺤﺎق راﺏﻴ ﻦ و دهﻬ ﺎ ﺕ ﺮور‬
‫ﻓﻠﺴ ﻄﻴﻨﻴﺎن درده ﻪه ﺎي آﻨﻮﻧ ﻲ‪ .‬اﻣ ﺎ در ﻃ ﻮل ﺕ ﺎریﺦ ﺏﺨﺎﻃ ﺮ‬
‫درﮔ ﻴﺮیﻬﺎي ﻗﺪرﺕ ﻲ‪ ،‬ی ﺎ ﺏ ﺎ ه ﻢ و درﻣ ﻴﺎن ﺧ ﻮد درﺣ ﺎل ﺟ ﻨﮓ ﺏ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ‬
‫و ی ﺎهﻢ ﺏ ﺎ دیﮕ ﺮ ﻗﻮﻣﻬ ﺎ درﮔ ﻴﺮ ﺏ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ آ ﻪ ﺏﺎره ﺎ و ﺏﺎره ﺎ اﺳ ﻴﺮ‬
‫ﻗﺪرﺕﻬﺎ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬

‫یﻬﻮدیﺎن ﺧﻮد از ﻧﺎم » ﺁریﺎ« اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ !‬

‫ﺁﺧﺮی ﻦ اﺳ ﺎرت ﺏﻨ ﻲ اﺳ ﺮایﻴﻞ در ﻃ ﻮل ﺕ ﺎریﺦ ﺟ ﻨﺎیﺎت ﻧﺎزیﻬ ﺎ‬
‫ﺏﻮدآ ﻪ در ﭘ ﻲ ای ﻦ ﺟﻨﺎی ﺘﻬﺎ ی ﻚ ﺕﺒﻠ ﻴﻐﺎت ﻧﺎدرﺳ ﺖ و اﺷ ﺘﺒﺎهﻲ ﺏﺮﻋﻠ ﻴﻪ‬
‫ﺁریﺎی ﻴﺎن و ﺁریﺎﺟﻮی ﻲ در ﺳﺮاﺳ ﺮ ﺟﻬ ﺎن ﺷ ﺮوع ﺷ ﺪ و هﻤﭽ ﻨﺎن‬
‫اداﻣ ﻪ دارد هﺮﭼ ﻨﺪ ﻋﻨﺎﺹ ﺮ ﺧﺮدﻣ ﻨﺪ و داﻧ ﺎي یﻬ ﻮدي ﻧ ﻪ ای ﻨﻜﻪ ﺁری ﺎ و‬
‫ﺁریﺎی ﻲ را ﺏ ﺎ ﻧﺎزیﻬ ﺎ ﻗﺎﻃ ﻲ ﻧﻤ ﻲ آﻨ ﻨﺪ ﺏﻠﻜ ﻪ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از واژﻩ ﺁری ﺎ و‬
‫ﺕ ﺎریﺦ و ﻓﺮه ﻨﮓ ﺁﻧ ﺮ اﻓ ﺘﺨﺎري ﻣﻴﺪاﻧ ﻨﺪ و در اروﭘ ﺎ و ﺣﺘ ﻲ اﺳ ﺮایﻴﻞ‬
‫آﻤﭙﺎﻧ ﻴﻬﺎي یﻬ ﻮدي ﻓﺮاواﻧ ﻲ اﺳ ﺖ ﺏ ﺎ ﻧ ﺎم ﺁری ﺎ! وﺣﺘ ﻲ رادی ﻮ اﺳ ﺮایﻴﻞ‬
‫ه ﻢ ه ﺮروز در ﺏ ﺮﻧﺎﻣﻪه ﺎي ﺧﻮی ﺶ از ﺕ ﺎریﺦ و روزه ﺎي ﺁری ﺎ‬
‫اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻴﻜ ﻨﺪ! اﻣ ﺎ هﺴ ﺘﻨﺪ یﻬﻮدی ﺎن ﺏﻨﻴﺎدﮔﺮای ﻲ آ ﻪ ﺏﻄ ﻮر اﻓﺮاﻃ ﻲ ﺏ ﺎ‬
‫ﺟ ﺮیﺎﻧﻬﺎ ﺏ ﺮﺧﻮرد ﻣﻴﻜﻨ ﻨﺪ آ ﻪ اﺧ ﻴﺮا دوﻟ ﺖ ﺁﻣ ﺮیﻜﺎ درﻣ ﻴﺎن ﺳ ﻲ ﮔ ﺮوﻩ‬
‫ﺕﺮوریﺴﺖ‪ ،‬یﻚ ﮔﺮوﻩ اﻓﺮاﻃﻲ اﺳﺮایﻴﻠﻲ راهﻢ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮد…‬
‫ﺁﻣﺎ ﺁﻧﭽﻪ یﺎدﺁوري ﺁن ﺿﺮوریﺴﺖ ایﻨﻜﻪ‪:‬‬
‫یﻜ ﻢ‪ :‬در ﻧﮕ ﺎﻩ ﻣ ﺎ ﺧ ﻮد یﻬﻮدی ﺎن ه ﻢ در اﺹ ﻞ ﺁریﺎی ﻲ هﺴ ﺘﻨﺪو ﺁدم‬
‫و ﺣ ﻮاي ﺁﻧﻬ ﺎ دوﻋﻨﺼ ﺮي ﺏ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ آ ﻪ از ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﺁری ﺎ آ ﻪ هﻤ ﻪ در‬
‫ﺏﻬ ﻲ و ﻧﻴﻜ ﻲ و ﺷ ﺎدي )ﺏﻬﺸ ﺖ= ﺏﻬﺰیﺴ ﺘﮕﺎﻩ( ﻣﻴﺰیﺴ ﺘﻪ اﻧ ﺪ )ﺏ ﺎغ‬
‫ﻋ ﺪن( ﺏ ﻪ ﺹ ﺤﺮاي ﺳ ﻴﻨﺎ ﺕﺒﻌ ﻴﺪ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ و ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﻋﻠﻤ ﺎي یﻬ ﻮد ﻧ ﻴﺰ‬
‫ﺏ ﺮ ای ﻦ ﺏ ﺎورﻧﺪ آ ﻪ ﺏ ﺎغ ﻋ ﺪن )یﻌﻨ ﻲ هﻤ ﺎن ﺏﻬﺸ ﺘﻲ آ ﻪ ﺁدم و ﺣ ﻮا‬
‫ﭘ ﻴﺶ از ﺕﺒﻌ ﻴﺪ در ﺁﻧﺠ ﺎ زﻧﺪﮔ ﻲ ﻣﻴ ﻨﻤﻮدﻩ اﻧ ﺪ( در ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﺁری ﺎ ﺏ ﻮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ و ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ﺏ ﺎرز دیﮕ ﺮ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ اﻓﺴ ﺎﻧﻪه ﺎي آﻬ ﻦ ﺁریﺎی ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﺏ ﺎ ﺕﻐﻴﻴﺮاﺕ ﻲ وارد ﺕﻔﻜ ﺮ یﻬﻮدی ﺎن ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ! ﻣ ﺜﻼ اﻓﺴ ﺎﻧﻪ ﻧ ﻮح‬
 ‫‪83‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺕﻘﻠ ﻴﺪي از دوران ﺟﻤﺸ ﻴﺪ اﺳ ﺖ! و ی ﺎ ﺳﺎﻣﺴ ﻮن و دﻟ ﻴﻠﻪ اﻗﺘﺒﺎﺳ ﻲ از‬

‫ﺳ ﻴﺎوش و ﺳ ﻮداﺏﻪ اﺳ ﺖ و ای ﻨﻜﻪ ﺳ ﻠﻴﻤﺎن هﻤ ﺎن ﺟﻤﺸ ﻴﺪ و در‬
‫ﺟﺎهﺎی ﻲ ه ﻢ ﮔ ﻴﻮﻣﺮث ﺁریﺎی ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻟﺒ ﺘﻪ ﺟﺎﺏﺠﺎی ﻲ ﺕﺎریﺨ ﻲ ای ﻦ‬
‫اﻓﺴﺎﻧﻪ هﺎ ﺧﻮد ﺏﺤﺚ و ﭘﮋوهﺶ دیﮕﺮي را ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬

‫ﺁریﺎیﻲ ﺏﻮدن یﻌﻨﻲ ﭼﻪ؟‬

‫دوم‪ :‬ﺁری ﺎ ﺏﻤﻌ ﻨﺎي ی ﻚ ﻧ ﮋاد ﺧ ﺎص و ﺏﺮﺕ ﺮ ﻣﻄ ﺮح ﻧﻴﺴ ﺖ ﺏﻠﻜ ﻪ در‬
‫ﻧﮕ ﺎﻩ ﻣ ﺎ! ﺁریﺎی ﻲ ی ﻚ »هﻮی ﺖ« و ﺷﻨﺎﺳ ﻨﺎﻣﻪ و اﻧﺪیﺸ ﻪ ﻣﻴﻬﻨ ﻲ اﺳ ﺖ‬
‫آ ﻪ اﻗ ﻮام و ﻧ ﮋادهﺎي ﺏﺴ ﻴﺎري را ﺷ ﺎﻣﻞ ﻣﻴﺸ ﻮد ) ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ﺏ ﺎرز ﺁن‬
‫اﺳ ﺘﺎﻧﻬﺎي ﻣﺨ ﺘﻠﻒ و ﻣﻮزای ﻴﻚ ای ﺮان ﻣﻴﺒﺎﺷ ﺪ آ ﻪ ﻣ ﺮدﻣﺎن ﻣ ﺎ را از‬
‫ه ﻨﺪ‪ ،‬اﻓﻌﺎﻧﺴ ﺘﺎن ﺕ ﺎ ﺕﺎﺟﻴﻜﺴ ﺘﺎن و ﻗﻔﻘ ﺎز و ﺁذرﺏﺎیﺠ ﺎن و ارﻣﻨﺴ ﺘﺎن و‬
‫ﺕﺮآ ﻴﻪ … ﺷ ﺎﻣﻞ ﻣﻴﺸ ﻮد‪ (.‬و ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ درﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﻓﺮه ﻨﮕﻬﺎي ﻟﻐ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺁری ﺎ هﻤ ﺎن ای ﺮان اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﻪ اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎي ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﻣﺴ ﺘﻘﺮ ﺷ ﺪﻩ‬
‫درﺏﺨ ﺶ ﻧﺨﺴ ﺖ آ ﺮﻩ زﻣﻴ ﻦ )ﻋ ﺮاق آﻨﻮﻧ ﻲ( آ ﻪ ﺏ ﻪ ﺧﺸ ﻜﻲ رﺳ ﻴﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ اﻃﻼق ﻣﻴﺸﺪﻩ و ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
 ‫‪84‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ای ﻦ اﻗ ﻮام در ﻃ ﻲ ه ﺰارﻩ ه ﺎ ﺏ ﺎ ﺳ ﻔﺮهﺎ و آﻮﭼﻬﺎی ﻲ آ ﻪ ﻧﻤ ﻮدﻩ‬

‫اﻧﺪ‪،‬ﺕﺤﻮﻻﺕ ﻲ در زﺏ ﺎن و ﺕ ﺎریﺦ و ﻓﺮه ﻨﮕﻬﺎي ﺧ ﻮد ﻧﺴ ﺒﺖ ﺏ ﻪ ﺟﺎیﮕ ﺎﻩ‬
‫اﺳﺘﻘﺮاﺷ ﺎن ﭘﺪی ﺪ ﺁوردﻧ ﺪ! آ ﻪ اﻧﺴ ﺎن ﻣ ﺘﻤﺪن اول هﻤ ﺎن ﮔ ﻴﻮﻣﺮث )ی ﺎ‬
‫ﺁدم ﺳ ﺎﻣﻲ ﺕ ﺎزي( اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻧﻘ ﻼب ﺏ ﺰرگ او ﭘﻮﺷ ﺶ ﺁﻓﺮیﻨ ﻲ اﺳ ﺖ!‬
‫یﻌﻨ ﻲ او ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﭘﺎدﺷ ﺎهﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﻪ اﻧﺴ ﺎن ﭘﻮﺷ ﺶ را ﻣ ﻴﺂﻣﻮزد!‬
‫ای ﻦ ﺁﻣ ﻮزش در ﭘﻮﺷ ﺶ در ادی ﺎن ﺳ ﺎﻣﻲ و ﺕ ﺎزي ی ﻚ اﻓﺴ ﺎﻧﻪ ﺧ ﺎص‬
‫ﻣﺬهﺒ ﻲ ﺏﺨ ﻮد ﮔﺮﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ی ﻚ ﻓﻠﺴ ﻔﻪ ﻧ ﺎﻣﻌﻘﻮل ﺏﻨﺪﮔ ﻲ و ﺧﺪاوﻧ ﺪي‬
‫و اﺏﻠﻴﺲ ودرﺧﺖ ﻣﻤﻨﻮﻋﻪ را ﻧﻴﺰ ﭘﺪیﺪ ﺁوردﻩ اﺳﺖ…‬

‫اوﺳﺘﺎ ‪ 120‬ﺟﻠﺪآﺘﺎب ﺏﻮد!‬

‫ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔ ﺘﻪ ﺷ ﺪ‪ ،‬اوﺳ ﺘﺎ آ ﻪ یﻜ ﻲ از آﻬﻨﺘﺮی ﻦ آ ﺘﺎﺏﻬﺎي ﺕﺎریﺨ ﻲ‬
‫و ﺁیﻴﻨ ﻲ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ در ﻃ ﻲ ه ﺰارﻩه ﺎ ﻧ ﺎﺏﻮد ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ..‬اوﺳ ﺘﺎ‬
‫دردوران ﺏﺎﺳ ﺘﺎن داراي یﻜﺼ ﺪ وﺏﻴﺴ ﺖ و ﻧ ﻪ آ ﺘﺎب ﺏ ﻮدﻩ آ ﻪ هﺮآ ﺘﺎب‬
‫درﺏﺎرﻩ ﻣﻮﺿﻮع ویﮋﻩ اي ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺏﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺴ ﻌﻮدي یﻜ ﻲ از ﺕ ﺎریﺦﻧﮕ ﺎران ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ‪ » :‬اوﺳ ﺘﺎ ﺏ ﺮ‬
‫روي دوازدﻩ ه ﺰار ﭘﻮﺳ ﺖ ﮔ ﺎو دﺏﺎﻏ ﻲ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻪ ﺧ ﻂ زر ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫ﺏﻮد‪«.‬‬
‫و ﭘﻠﻴﻨﻲ ﻣﻴﻨﻮیﺴﺪ آﻪ ‪:‬‬
‫»زرﺕﺸ ﺖ یﻜ ﻢ اوﺳ ﺘﺎ را در ﺏﻴﺴ ﺖ و ی ﺎ دویﺴ ﺖ ه ﺰار ﺷ ﻌﺮ‬
‫ﺳﺮودﻩ ﺏﻮد‪«.‬‬
‫ه ﻨﮕﺎم ﺣﻤﻠ ﻪ اﺳ ﻜﻨﺪر ﺏ ﻪ ای ﺮان ﺏﺠ ﺰ ﻧﺴ ﺨﻪه ﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟ ﻲ اوﺳ ﺘﺎ‬
‫آ ﻪ دردﺳ ﺖ ﻣ ﺮدم ﺏ ﻮد‪ ،‬دو ﻧﺴ ﺨﻪ آ ﺎﻣﻞ از ﺁن ﻧ ﻴﺰ یﻜ ﻲ درﺕﺨ ﺖ‬
‫ﺟﻤﺸ ﻴﺪ ﭘﺎیﺘﺨ ﺖ هﺨﺎﻣﻨﺸ ﻴﺎن و دیﮕ ﺮي در ﮔ ﻨﺞ ﺷ ﻴﺰﮔﺎن واﻗ ﻊ در‬
‫ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ ﺁذرﮔﺸﺴ ﺐ درﻧﺰدیﻜ ﻲ دریﺎﭼ ﻪ اورﻣ ﻴﻪ ﻧﮕﻬ ﺪاري ﻣﻴﺸ ﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺴ ﺨﻪ یﻜ ﻢ ه ﻨﮕﺎم ﺁﺕ ﺶ زدن اﺳ ﻜﻨﺪر ﺏ ﻪ آ ﺎخ ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن هﺨﺎﻣﻨﺸ ﻲ‬
‫ﻃﻌﻤ ﻪ ﺁﺕ ﺶ ﮔ ﺮدیﺪ ﻧﺴ ﺨﻪ دوم را یﻮﻧﺎﻧ ﻴﻬﺎ ﺏ ﻪ یﻐﻤ ﺎ ﺏ ﺮدﻩ و ﺏ ﻨﺎ ﺏ ﻪ‬
‫ﻗﻮﻟﻲ ﺏﻪ یﻮﻧﺎﻧﻲ ﺕﺮﺟﻤﻪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ از ﮔﺬﺷ ﺖ ﺳ ﺪﻩ ه ﺎ ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن ﺳﺎﺳ ﺎﻧﻲ ﺏ ﻪ ﮔ ﺮدﺁوري و‬
‫ﺕﺮﺕﻴ ﺐ و ﺕﻨﻈ ﻴﻢ آﺘ ﺐ ﭘﺮاآ ﻨﺪﻩ ﭘﺮداﺧ ﺘﻪ و از ﻧ ﻮ ﺳﺮوﺳ ﺎﻣﺎن و‬
‫ﺹ ﻮرﺕﻲ ﺏ ﺪان دادﻧ ﺪ و ﻗﺴ ﻤﺘﻲ از اوﺳ ﺘﺎ ﺏ ﺰﺏﺎن رای ﺞ زﻣ ﺎن ﭘﻬﻠ ﻮي‬
‫ﺕ ﺮﺟﻤﻪ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﺏ ﺪان اﻓ ﺰودﻩ ﮔﺸ ﺖ ﺏ ﺎ اﻧﻘ ﺮاض ﺳﻠﺴ ﻠﻪ ﺳﺎﺳ ﺎﻧﻲ و‬
 ‫‪85‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫هﺠ ﻮم ﺕﺎزی ﺎن ﺏ ﻪ ای ﺮان ﺏﺴ ﻴﺎري ازآﺘ ﺐ و ﻧﻮﺷ ﺘﺠﺎت ﻣﺬهﺒ ﻲ و‬

‫اوﺳﺘﺎیﻲ ﻃﻌﻤﻪ ﺁﺕﺶ ﮔﺮدیﺪ‪.‬‬
‫اﺏ ﻦ ﺧﻠ ﺪون ﻣﻴﻨﻮیﺴ ﺪ‪ » :‬وﻗﺘ ﻲ آ ﻪ ای ﺮان ﺏﺪﺳ ﺖ ﺕﺎزی ﺎن ﮔﺸ ﻮدﻩ‬
‫ﺷ ﺪ آﺘ ﺐ ﺏﺴ ﻴﺎري در ﺁن ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﺏﺪﺳ ﺖ ﺕﺎزی ﺎن اﻓ ﺘﺎد‪ ،‬ﺳ ﻌﺪﺏﻦ‬
‫وﻗ ﺎص ﺳﺮﻟﺸ ﮕﺮ ﺳ ﭙﺎﻩ ﺕﺎزی ﺎن ﺏ ﻪ ﻋﻤ ﺮ ﺧﻠ ﻴﻔﻪ ﻣﺴ ﻠﻤﺎﻧﺎن درﺏ ﺎرﻩ‬
‫آ ﺘﺎﺏﻬﺎ ﻧﻮﺷ ﺖ و اﺟ ﺎزﻩ ﺧﻮاﺳ ﺖ ﺕ ﺎ ﺁﻧﺎﻧ ﺮا ﺏ ﺮاي ﻣﺴ ﻠﻤﺎﻧﺎن ﺕ ﺮﺟﻤﻪ‬
‫آﻨ ﻨﺪ اﻣ ﺎ ﻋﻤ ﺮ ﺏ ﻪ او ﻧﻮﺷ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﺎ داﺷ ﺘﻦ ﻗ ﺮﺁن ﻣ ﺎ را ﻧ ﻴﺎزي ﺏ ﻪ ﺁﻧﻬ ﺎ‬
‫ﻧﻴﺴ ﺖ ﺏﺪی ﻦ رو ﺁن آ ﺘﺎﺏﻬﺎ را در ﺁب ریﺨﺘ ﻨﺪ و ی ﺎ ه ﻢ ﺏﺴ ﻮزاﻧﺪﻧﺪ و‬
‫ﻋﻠﻮم ایﺮاﻧﻴﺎن را از ﺏﻴﻦ ﺏﺮدﻧﺪ وﺏﺪﺳﺖ ﻣﺎ ﻧﺮﺳﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﺏﻴﺶ از ایﻦ ﺣﺎدﺙﻪ‪ ،‬در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ دیﮕﺮي ﻓﺮهﻨﮓ و داﻧﺶ و‬
‫ﺕﺎریﺦ ایﺮاﻧﻴﺎن ﺕﻮﺳﻂ ﻣﻬﺎﺟﻤﺎﻧﻲ ﭼﻮن اﺳﻜﻨﺪر ﻧﻴﺰ ویﺮان ﮔﺸﺘﻪ و‬
‫ﺧﺮدﻣﻨﺪان ﺏﺴﻴﺎري ﻧﻴﺰ ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫از ﺹﺪ وﺏﻴﺴﺖ ﺟﻠﺪ آﺘﺎب اوﺳﺘﺎ اﻣﺮوز ﭼﻪ ﻣﺎﻧﺪﻩ‬

‫اﺳﺖ؟‬
‫ﺏ ﺎري از ﺹ ﺪ و ﺏﻴﺴ ﺖ آ ﺘﺎب اوﺳ ﺘﺎ اﻣ ﺮوزﻩ ﻓﻘ ﻂ ﭘ ﻨﺞ آ ﺘﺎب‬
‫ﺏﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬

‫یﺴﻨﺎ‬ ‫‪-1‬‬
‫ویﺴﭙﺮد‬ ‫‪-2‬‬
‫یﺸﺘﻬﺎ‬ ‫‪-3‬‬
‫وﻧﺪیﺪاد‬ ‫‪-4‬‬
‫ﺧﺮدﻩ اوﺳﺘﺎ‬ ‫‪-5‬‬
‫اﻓﺴﺎﻧﻪ اوﺳﺘﺎ‬
‫ای ﻨﻚ ﺏ ﻪ ﺏﺮرﺳ ﻲ ﺕ ﺎریﺦ ﭘ ﻴﺪایﺶ ﺁیﻴ ﻦ ﺏﻬ ﻲ و راﺳ ﺘﻲ‪ ،‬ﻧﻴﻜ ﻲ‪،‬‬
‫ﺏﺨ ﺮدي و اهﻮرای ﻲ ﺁریﺎی ﻲ آ ﻪ ﺏ ﻪ ﮔﻔ ﺘﻪ ﭘﮋوهﺸ ﮕﺮان ﻏﻴﺮایﺮاﻧ ﻲ‪،‬‬
‫ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﭘ ﻴﺎم ﺁن در ﺣ ﺪود ﺷﺸ ﻬﺰار و ی ﺎ هﻔ ﺘﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از‬
‫اﻓﻼﻃ ﻮن ﺕﻮﺳ ﻂ زرﺕﺸ ﺖ و ﭘ ﻴﺶ از ﺁن ﺕﻮﺳ ﻂ ﻣﻴ ﺘﺮا‪ ،‬درﺟﻬ ﺎن‬
‫ﭘﺨﺶ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻣﻴﭙﺮدازیﻢ‪.‬‬
 ‫‪86‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﺁﺧﺮی ﻦ آﺸ ﻔﻴﺎت و ﭘﮋوهﺸ ﻬﺎي ﻣ ﺪرن اﻣ ﺮوزي ﻧﺸ ﺎن‬

‫ﻣ ﻴﺪهﺪ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﻣ ﻨﻄﻘﻪاي آ ﻪ درروي آ ﺮﻩ زﻣﻴ ﻦ ﺏﺨﺸ ﻜﻲ ﻧ ﺰدیﻚ‬
‫ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻗ ﺎرﻩ و ی ﺎ ﻓ ﻼت ای ﺮان ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣ ﺮدم ﺁری ﺎ در ﺁن‬
‫ﺳ ﻜﻨﻲ ﮔ ﺰیﺪﻩ اﻧ ﺪ و اﮔ ﺮ ه ﻢ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﻲ از ﺟﺎی ﻲ ﺏﺠﺎی ﻲ ﺹ ﻮرت ﮔﺮﻓ ﺘﻪ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬از ﻗ ﺎرﻩ ﺁری ﺎ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﺏﺴ ﻮي اروﭘ ﺎ! و اﻧﺪیﺸ ﻪ ﻣﻬﺎﺟ ﺮت‬
‫اروﭘﺎ ﺏﻪ ﺁریﺎ‪ ،‬اﻣﺮوزﻩ ﻣﺮدود ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺏ ﺮ هﻤﻴ ﻦ اﺳ ﺎس درﺕﻤﺎﻣ ﻲ ای ﻦ ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻬﺎ ﻧﺸ ﺎﻧﻪه ﺎي ﻓﺮاواﻧ ﻲ از‬

‫زﺏ ﺎن ﺁریﺎی ﻲ ﺏ ﻪ ﭼﺸ ﻢ ﻣ ﻴﺨﻮرد از ﺷ ﻤﺮدن اﻋ ﺪاد ﻓﺮاﻧﺴ ﻮي ﮔﺮﻓ ﺘﻪ ﺕ ﺎ‬
‫ﺹ ﺪهﺎ واژﻩ ﻣﻮﺟ ﻮد در اﻧﮕﻠﻴﺴ ﻲ و ﭘﺮﺕﻐﺎﻟ ﻲ و اﺳ ﭙﺎﻧﻴﺎیﻲ و ﺁﻟﻤﺎﻧ ﻲ‬
‫وﻏﻴﺮﻩ آﻪ ﺏﺎ واژﻩهﺎي ایﺮاﻧﻲ ﺁریﺎیﻲ یﻜﺴﺎن اﺳﺖ…‪.‬‬

‫ﺕﻔﻜﺮ هﻨﺪو اروﭘﺎیﻲ‪ ،‬ﻧﻪ!‬

‫اﻧﺪیﺸﻪ ﺁریﺎیﻲ‪ ،‬اوﺳﺘﺎیﻲ‪ ،‬ﺁري!‬
‫ﺕﻔﻜ ﺮ ه ﻨﺪ و اروﭘﺎی ﻲ ﻧ ﻴﺰ اﻧﺪیﺸ ﻪاي ﻏﻠ ﻂ و ﻣ ﺮدود ﻣﻴﺒﺎﺷ ﺪ‪ ،‬زی ﺮا‬
‫در اﺏ ﺘﺪاي ورود اﺳ ﺘﻤﻌﺎري اروﭘ ﺎ در ﺳ ﺪﻩ ه ﺎي اﺧ ﻴﺮ ﺏ ﻪ هﻨﺪوﺳ ﺘﺎن‬
‫ﺁﻧﻬ ﺎ ﻣ ﺘﻮﺟﻪ ﺷ ﺪﻧﺪ آ ﻪ زﺏﺎﻧﻬ ﺎي اروﭘﺎی ﻲ واژﻩه ﺎي ﻣﺸ ﺘﺮك ﻓﺮاواﻧ ﻲ‬
‫ﺏ ﺎ زﺏ ﺎن ه ﻨﺪي دارد…‪ .‬ﭘ ﺲ از ﺳ ﺎﻟﻬﺎ ﺕﺤﻘ ﻴﻖ ﻧﻄ ﺮ دادﻧ ﺪ آ ﻪ ای ﻦ دو‬
‫ﻣﻠ ﺖ از ی ﻚ اﺹ ﻞ و زﺏ ﺎن هﺴ ﺘﻨﺪ و از ریﺸ ﻪ زﺏ ﺎن ﺳﺎﻧﺴ ﻜﺮیﺖ و‬
‫اروﭘ ﺎ ﻣﻴﺂی ﻨﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ از ای ﻨﻜﻪ اروﭘﺎی ﻴﺎن در هﻤﻴ ﻦ ﺳ ﺪﻩ ه ﺎي اﺧ ﻴﺮ ﺏ ﺎ‬
‫ای ﺮان و ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﺁری ﺎ ﺁﺷ ﻨﺎ ﺷ ﺪﻧﺪ و ﺏ ﺎز دیﮕ ﺮ ﺏ ﺎر ﻣﺸ ﺎﺏﻬﺎت و‬
‫ﻧﺰدیﻜ ﻴﻬﺎي ﻓﺮاواﻧ ﻲ ﺏﻴ ﻦ زﺏ ﺎن ﺧ ﻮد و ﻣ ﺮدم ای ﺮان و ﺁری ﺎ یﺎﻓﺘ ﻨﺪ‬
‫ﺳ ﺨﻦ دیﮕ ﺮي ﮔﻔﺘ ﻨﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ ﺳ ﺨﻦ درﺳ ﺖ و اﺹ ﻮﻟﻲ و ﺧﺮدﻣ ﻨﺪاﻧﻪ‬
‫ﺏ ﺮاي ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ای ﻦ ﻓﺮﺿ ﻴﻪه ﺎ هﻤﺎﻧﺴ ﺖ آ ﻪ ﺁریﺎی ﻴﻬﺎ از ﻗ ﺎرﻩ و ﻓ ﻼت‬
‫ای ﺮان ﺏ ﻪ دیﮕ ﺮ ﻧﻘ ﺎط ﺟﻬ ﺎن ﺏﻮی ﮋﻩ اروﭘ ﺎ در دوراﻧﻬ ﺎي ﻣﺨ ﺘﻠﻒ آ ﻮچ‬
‫ﻧﻤ ﻮدﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺕ ﺎریﺦ ای ﻦ آﻮﭼﻬ ﺎ ه ﻢ ﺏﺴ ﻴﺎر ﻓﺮاﺕ ﺮ از ه ﺰارﻩه ﺎي‬
‫ﺕﻌﻴﻴ ﻦ ﺷ ﺪﻩ اﻣ ﺮوزي و دی ﺮوزي ﺕﻮﺳ ﻂ اﻧﺪیﺸ ﻤﻨﺪان اﺳ ﺖ‪ ..‬یﻌﻨ ﻲ‬
‫هﺮﮔ ﺰ ﻧﺨﻮاه ﻴﻢ ﺕﻮاﻧﺴ ﺖ ﺕ ﺎریﺦ درﺳ ﺖ و دﻗﻴﻘ ﻲ از ای ﻦ آﻮﭼﻬ ﺎ و‬
 ‫‪87‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺕﻤﺪﻧﻬ ﺎ و ﺕﺤ ﻮﻻت ﺏﺪﺳ ﺖ ﺏ ﻴﺎوریﻢ اﻣ ﺎ ﺁﻧﭽ ﻪ ﻣﺴ ﻠﻢ و درﺳ ﺖ اﺳ ﺖ‬

‫ای ﻨﻜﻪ ﺏﺸ ﺮ از ﻣﻴﻠ ﻴﻮﻧﻬﺎ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ روي آ ﺮﻩ زﻣﻴ ﻦ زﻧﺪﮔ ﻲ ﻣ ﻲ آ ﻨﺪ و‬
‫ﺏ ﻪ ﻣ ﺮور زﻣ ﺎن رﺷ ﺪ و ﺕﺮﻗ ﻲ و ﺕﻤﺪﻧ ﻲ یﺎﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻧﺴ ﺒﺖ ﺏ ﻪ‬
‫ﻣﺤﻠﻬ ﺎي آ ﻮچ یﺎﻓ ﺘﻪ ﻣﺨ ﺘﻠﻒ و ﻣﺘﻐﻴ ﻴﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬و ﺏﻜ ﺎر ﺏ ﺮدن اﺹ ﻄﻼح‬
‫»ه ﻨﺪ و اروﭘﺎی ﻲ« ﻧﺎدرﺳ ﺖ اﺳ ﺖ زی ﺮا آ ﻪ ه ﻨﺪ و اروﭘ ﺎ از ی ﻚ ریﺸ ﻪ‬
‫اﻧ ﺪ و ﺁن ریﺸ ﻪ ﺁریﺎی ﻲ اﺳ ﺖ! ﭘ ﺲ ﺏﻜ ﺎر ﺏ ﺮدن » ریﺸ ﻪ و ﺟﻬ ﺎن‬
‫ﺁریﺎی ﻲ« ﺏﻬﺘﺮی ﻦ ﻧ ﻮع ﻣﻌﺮﻓ ﻲ ﺕﻤ ﺪن و ﻓﺮه ﻨﮓ رﻧﮕ ﺎرﻧﮓ ﺟﻬ ﺎن‬
‫ﺁریﺎیﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺪایﺶ ﺕﺎریﺦ‬
‫ﺕ ﺎریﺦ دﻗ ﻴﻖ از ﺣﺮآ ﺖ و ﺟﻨ ﺒﺶ و ه ﻨﮕﺎم و ﭘﺪی ﺪﻩاي دادن آ ﺎري‬
‫اﺳ ﺖ ﺳ ﺨﺖ و دﺷ ﻮار! اﻣ ﺎ ای ﻦ ﺳ ﺨﺘﻲ ودﺷ ﻮاري هﺮﮔ ﺰ ﻣﻮﺟ ﺐ‬
‫ﻧﺸ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﭘﮋوهﺸ ﮕﺮان و ﻧﻮﭘ ﺮدازان و روﺷ ﻦ اﻧﺪیﺸ ﺎن ﺏ ﺮاي‬
‫هﺮﭘﺪیﺪﻩ و وﺟﻮدي‪ ،‬ﺕﺎریﺨﻲ را در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ!‬
‫… ﺕ ﺎریﺦ ﭘ ﻴﺪایﺶ ﺁدم وﺣ ﻮا ازﺟﻤﻠ ﻪ ﻣﺴ ﺎیﻠﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ از ﺳ ﺪﻩ‬
‫هﻔﺪه ﻢ ﺕﻮﺳ ﻂ ی ﻚ اﺳ ﻘﻒ ﺏ ﻪ ﭼﻬ ﺎر ه ﺰار و ﭼﻬﺎرﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ‬
‫ﻣﺴﻴﺢ ﺕﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺳ ﺎل ‪ 1572‬در اﻧﮕﻠﺴ ﺘﺎن اﻧﺠﻤﻨ ﻲ از ﻋﺘ ﻴﻘﻪﻓﺮوﺷ ﺎن ﺷ ﻜﻞ‬
‫ﮔﺮﻓ ﺖ آ ﻪ هﻤﻴ ﻦ اﻧﺠﻤ ﻦ ﭘﺎی ﻪ اوﻟ ﻴﻪ و اﺳﺎﺳ ﻲ ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ ﻣ ﺪرن‬
‫ﮔﺮدیﺪ!‬
‫ه ﺪف ای ﻦ اﻧﺠﻤ ﻦ دراﺏ ﺘﺪا آﺸ ﻒ ﻋﺘ ﻴﻘﻪه ﺎ ﺏ ﻮد آ ﻪ ﺏ ﺎ ﺧ ﺮاب آ ﺮدن‬
‫آﻠﻴﺴ ﺎهﺎ و آ ﺘﺎﺏﺨﺎﻧﺔه ﺎي ﻗﺪیﻤ ﻲ ﺕ ﻼش ﻣ ﻴﻜﺮدﻧﺪ ﺁﺙ ﺎر و ﻋﺘ ﻴﻘﻪهﺎی ﻲ‬
‫را اززیﺮ ﺧﺎك ﺏﻴﺮون ﺏﻴﺎورﻧﺪ‪.‬‬
‫درﺳ ﺪﻩ هﻔﺪه ﻢ اﺳ ﻘﻒ ﺁﺷ ﺮ ‪Ushher‬آ ﻪ از اﻋﻀ ﺎي هﻤ ﺎن اﻧﺠﻤ ﻦ‬
‫آﺬای ﻲ ﺏ ﻮد ﺏﺮاﺳ ﺎس » ﺳ ﻔﺮ ﺕﻜﻮی ﻦ ﻋﻬ ﺪ ﻋﺘ ﻴﻖ« ﺕ ﻮرات‪ ،‬زﻣ ﺎن‬
‫ﺧﻠﻘ ﺖ ﺟﻬ ﺎن و ﺏ ﻲ ﺷ ﻚ ﺁدم و ﺣ ﻮا و اﻧﺴ ﺎن ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ را ﺏ ﻪ‬
‫ﭼﻬﺎره ﺰار و ﭼﻬ ﺎر ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ ﻧﺴ ﺒﺖ دادﻩ و ﻣﺒ ﺘﻜﺮ‬
‫ﺕ ﺎریﺦ ﺁﻓﺮی ﻨﺶ ﺷ ﺪ‪ ،‬یﻬﻮدی ﺎن ﺏ ﺎ اﺣﺘﺴ ﺎب ﺕﻘﺮیﺒ ﻲ از ﺁﻧﭽ ﻪ اﺳ ﻘﻒ‬
‫ﺁﺷ ﺮ اﻋ ﻼم ﻧﻤ ﻮدﻩ ﺏ ﻮد ﺏ ﺎ دویﺴ ﺖ و ﭼﻬ ﻞ و ﭼﻬ ﺎر ﺳ ﺎل آﻤ ﺘﺮ ﺁﻧ ﺮا‬
‫ﭘﺎی ﻪ و اﺳ ﺎس ﺧﻠﻘ ﺖ ﺁدم ﮔﺮﻓ ﺘﻪ و ﺁﻧ ﺮا ﺕ ﺎریﺦ رﺳ ﻤﻲ ﺧ ﻮد ﻗ ﺮار‬
‫دادﻧﺪ‪.. .‬‬
 ‫‪88‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ای ﻦ ﺕ ﺎریﺦ در اﺏ ﺘﺪا ﺕﻮﺳ ﻂ داﻧﺸ ﻤﻨﺪان زﻣﻴ ﻦ ﺷ ﻨﺎس ﻣﻮردﺕ ﺮدیﺪ‬
‫ﻗﺮارﮔﺮﻓﺖ‪:‬‬

‫اﻧﺴﺎن وﭼﻬﺎر دورﻩ‬

‫ﭼﺎرﻟ ﺰ داروی ﻦ در ﭘ ﻲ ﺕﻜﻤ ﻴﻞ ﭘﮋوهﺸ ﻬﺎي ﭼﺎرﻟ ﺰ ﻻی ﻞ در ﺳ ﺎل‬
‫یﻜﻬ ﺰار و هﺸﺘﺼ ﺪ و ﭘ ﻨﺠﺎﻩ و ﻧ ﻪ‪ ،‬آ ﺘﺎب ﻣﺸ ﻬﻮر ﺧ ﻮد را ﺏ ﺎ ﻋ ﻨﻮان‬
‫»اﺹ ﻞ اﻧ ﻮاع« ﻧﻮﺷ ﺘﻪ و اﻋ ﻼم ﻧﻤﻮدآ ﻪ » اﺹ ﻞ و ﺕ ﺎریﺦ اﻧﺴ ﺎن‬
‫روﺷ ﻨﺘﺮ ﺧﻮاه ﺪ ﺷ ﺪ« ‪ ..‬داروی ﻦ در آﺘﺎﺏ ﻲ دیﮕ ﺮ ﺏ ﺎ ﻋ ﻨﻮان » ﻋ ﺮوج‬
‫اﻧﺴ ﺎن« ﮔﻔ ﺖ آ ﻪ‪ » :‬اﻧﺴ ﺎن آﻨﻮﻧ ﻲ ﺣﺎﺹ ﻞ ی ﻚ ﺟ ﺮیﺎن ﻃﺒﻴﻌ ﻲ ﺕﻄ ﻮر‬
‫و ﺕﻜﺎﻣﻞ اﺳﺖ…«‬
‫و اﻣ ﺮوزﻩ ﻣﻴ ﺘﻮان ﺏ ﻪ ﺹ ﺮاﺣﺘﺎ ﮔﻔ ﺖ آ ﻪ ﭼﺎرﻟ ﺰ ﻻی ﻞ‪ ،‬ﭼﺎرﻟ ﺰ‬
‫داروی ﻦ و آﺮیﺴ ﻴﻦ ﺕﺎﻣﺴ ﻮن ﺏ ﺎ ای ﺪﻩه ﺎي اﻧﻘﻼﺏ ﻲ ﺧ ﻮد از ﭘﺎی ﻪ‬
‫ﮔ ﺬاران ﻋﻠ ﻢ ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ اﻣ ﺮوز هﺴ ﺘﻨﺪ و ﺏ ﻪ ﺏﺮآ ﺖ هﻤﻴ ﻦ‬
‫ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ دری ﻚ ﺳ ﺪﻩ آﻨﻮﻧ ﻲ‪ ،‬ﺏﺸ ﺮ ﺕﻮاﻧﺴ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‬
‫آﺸ ﻔﻴﺎت ﺷ ﮕﺮﻓﻲ را از ﭘ ﻴﺪایﺶ اﻧﺴ ﺎن و ﭼﮕﻮﻧﮕ ﻲ ﺕﺤ ﻮل و ﺕﻜ ﺎﻣﻞ‬
‫و ﺕﻤﺪن او ﺏﺪﺳﺖ ﺏﻴﺎورد…‬
‫و در ﭘ ﻲ هﻤﻴ ﻦ آﺎوﺷ ﻬﺎي ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ ﺏﻮدآ ﻪ داﻧﺸ ﻤﻨﺪان‪،‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن ﭘﻴﺶ از ﺕﺎریﺦ را ﺏﻪ ﭼﻬﺎر دورﻩ ﺕﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬دورﻩ ایﻜ ﻪ اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎ ﭼ ﻮن دیﮕ ﺮ ﺣ ﻴﻮاﻧﺎت در ﻏﺎره ﺎ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ‪ ) .‬دورﻩ ﭘﺎریﻨﻪ ﺳﻨﮕﻲ(‬
 ‫‪89‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫‪ -2‬دورﻩ ایﻜ ﻪ اﻧﺴ ﺎن ﺏ ﺎ دﺳ ﺖ اﻓﺰارهﺎی ﻲ آ ﻪ از ﺳ ﻨﮓ‬

‫ﭼﺨﻤ ﺎق و دیﮕ ﺮ ﺳ ﻨﮕﻬﺎ ﻣﻴﺴ ﺎﺧﺘﻪ اﺳ ﺖ ادوات و اﺏ ﺰاري‬
‫ﺏﺮاي ﺏﻬﺘﺮ زﻧﺪﮔﻲ در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪) .‬دوران ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ(‬
‫‪ -3‬دورﻩ ایﻜ ﻪ اﻧﺴ ﺎن از ﺏﺮﻧ ﺰ ﺏ ﺮاي ﺳ ﺎﺧﺘﻦ وﺳ ﺎﺋﻞ ﺕ ﻴﺰ و‬
‫ﺏ ﺮﻧﺪﻩ ﺏ ﺮاي اﺳ ﻠﺤﻪ و اﺏ ﺰار اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣ ﻴﻜﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪) .‬دوران‬
‫ﺏﺮﻧﺰ(‬
‫‪ -4‬دورﻩ اي آ ﻪ اﻧﺴ ﺎن ﺁه ﻦ را ﻣﻴﺸﻨﺎﺳ ﻨﺪ و از ﺁن ﺏ ﺮاي‬
‫ﺳ ﺎﺧﺘﻦ وﺳ ﺎیﻞ ﺟﻨﮕ ﻲ و آ ﺎرد و ﺕ ﺒﺮ و ﺷﻤﺸ ﻴﺮ و ادوات‬
‫ﺕﺰیﻴﻨﻲ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻴﻜﺮدﻩ اﺳﺖ ‪) .‬دوران ﺁهﻦ(‬
‫ای ﻦ را ﻧ ﺒﺎیﺪ از ی ﺎد ﺏ ﺮد آ ﻪ اﻧﻘ ﻼب آﺒ ﻴﺮ ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ ﺧﺪﻣ ﺖ ﺷ ﺎیﺎن‬
‫ﺕﻮﺟﻬ ﻲ ﺏ ﻪ داﻧ ﺶ ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ ﻧﻤ ﻮد زی ﺮا در ﺳ ﺎل یﻜﻬ ﺰار و‬
‫هﻔﺘﺼ ﺪ و هﺸ ﺘﺎد و ﻧ ﻪ آ ﻪ ﺟﻤﻬ ﻮري در ای ﻦ آﺸ ﻮر اﻋ ﻼم ﺷ ﺪ‬
‫ﺏﺴ ﻴﺎري از ﺕﺸ ﻜﻴﻼت و آﺎﺧﻬ ﺎي ﺳ ﻠﻄﻨﺘﻲ ﻣﻠ ﻲ اﻋ ﻼم ﺷ ﺪ آ ﻪ از‬
‫ﺁﻧﺠﻤﻠ ﻪ آ ﺎخ ﺳ ﻠﻄﻨﺘﻲ ﻟ ﻮور ﺏ ﻮد آ ﻪ در ﺏﺮﮔ ﻴﺮﻧﺪﻩ ﺁﺙ ﺎر ﺏﺎﺳ ﺘﺎﻧﻲ آﻬﻨ ﻲ‬
‫از ﺳﺮاﺳ ﺮ دﻧ ﻴﺎ ﺏ ﻮد‪ ،‬اﻧﻘﻼﺏ ﻴﻮن ای ﻦ آ ﺎخ را ﺏﻌ ﻨﻮان ﻣ ﻮزﻩ ﻣﻠ ﻲ اﻋ ﻼم‬
‫ﻧﻤ ﻮدﻩ و در ﺳ ﺎل یﻜﻬ ﺰار و هﻔﺘﺼ ﺪ و ﻧ ﻮد وﺳ ﻪ ای ﻦ آ ﺎخ رﺳ ﻤﺎ‬
‫ﺏﻌ ﻨﻮان »ﻣ ﻮزﻩ ﺟﻤﻬ ﻮري ﻣﻠ ﻲ ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ« ﻧ ﺎﻣﮕﺬاري ﺷ ﺪ و در ﺳ ﺎل‬
‫یﻜﻬ ﺰار و هﺸﺘﺼ ﺪ و هﺸ ﺘﺎد و دو‪ ،‬ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ و ﺏﺰرﮔﺘﺮی ﻦ ﻣﺪرﺳ ﻪ‬
‫ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺏﻨﺎم » ﻣﺪرﺳﻪ ﻟﻮور« ﭘﺎیﻪ ﻧﻬﺎدﻩ ﺷﺪ…‬
‫ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ آ ﻨﮕﺮﻩ ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸ ﻨﺎن ﭘ ﻴﺶ از ﺕ ﺎریﺦ در ﺳ ﺎل یﻜﻬ ﺰار و‬
‫هﺸﺘﺼ ﺪ و ﺷﺼ ﺖ و ﺷ ﺶ‪ ،‬در ﺷ ﻬﺮ ﻧ ﻮ ﺷ ﺎﺕﻞ ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ ﺷ ﻜﻞ ﮔﺮﻓ ﺖ‬
‫و ﺳ ﺎل ﺏﻌ ﺪ هﻤﻴ ﻦ آ ﻨﮕﺮﻩ در ﭘ ﺎریﺲ ﺏﺮﮔ ﺰار ﮔ ﺮدیﺪ و ﭘ ﺲ از ﺁن ﺏ ﻮد‬
‫آ ﻪ در دیﮕ ﺮ آﺸ ﻮرهﺎي اروﭘﺎی ﻲ ﻣ ﺪارس و ﺁﻣﻮزﺷ ﮕﺎهﻬﺎي‬
‫ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﻲ یﻜﻲ ﭘﺲ از دیﮕﺮي ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ورود ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎن ﺏﻪ ایﺮان‬

‫ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸ ﻨﺎس رﺳ ﻤﻲ اي آ ﻪ وارد ای ﺮان ﺷ ﺪ و آﺸ ﻔﻴﺎت‬
‫ﺏﺰرﮔ ﻲ اﻧﺠ ﺎم داد »ﺟ ﻴﻤﺰ ﻣﻮری ﻪ« ﻧﻮیﺴ ﻨﺪﻩ آ ﺘﺎب‬
‫»ﺣﺎﺟ ﻲ ﺏﺎﺏ ﺎي اﺹ ﻔﻬﺎﻧﻲ« ﺏﻮدآ ﻪ ﺏ ﺮاي ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﺏ ﺎر در ﺳ ﺎل‬
‫یﻜﻬ ﺰار و هﺸﺘﺼ ﺪ و ﺷ ﺶ وارد ای ﺮان ﺷ ﺪ و از آ ﺎزرون‪ ،‬ﻏ ﺎر‬
‫ﺷ ﺎﭘﻮر‪ ،‬ﭘﺎﺳ ﺎرﮔﺎد و ﺕﺨ ﺖ ﺟﻤﺸ ﻴﺪ دی ﺪن ﻧﻤ ﻮدﻩ و وي ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ آﺴ ﻲ‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ از وﺟ ﻮد ﺷ ﻬﺮي ﭼ ﻮن ﺕﺨ ﺖ ﺟﻤﺸ ﻴﺪ در هﻤ ﺪان ﮔ ﺰارش‬
 ‫‪90‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫داد و در ﺕﺨ ﺖ ﺟﻤﺸ ﻴﺪ در ﭘ ﻲ ﺧﺎآﺒﺮداریﻬﺎی ﻲ ﭘ ﻴﻜﺮهﺎي ﺳ ﺎﻟﻤﻲ را‬

‫آﺸﻒ ﻧﻤﻮد‪..‬‬
‫هﻤ ﺰﻣﺎن ﺏ ﺎ ﺟ ﻴﻤﺰ ﻣﻮری ﻪ‪ ،‬ویﻠ ﻴﺎم اوزﻟ ﻲ‪ ،‬ریﻤ ﻮن ﮔ ﻮردون و‬
‫دارﺳ ﻲ ﺕ ﺎد ﺏ ﻪ هﻤ ﺮاﻩ ﮔ ﺎردن ﻓﺮاﻧﺴ ﻮي ﻧ ﻴﺰ در ﺳ ﺎل یﻜﻬ ﺰار و‬
‫هﺸﺘﺼ ﺪ و هﻔ ﺖ وارد ﺕﻬ ﺮان ﺷ ﺪﻩ و ﺁﻧﻬ ﺎ ﻧ ﻴﺰ ﺏ ﻪ آﺎوﺷ ﻬﺎي‬
‫ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ در ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻬ ﺮ و ﻣﻴ ﺘﺮا‪ ،‬ﻣﺸ ﻐﻮل ﺷ ﺪﻧﺪ و در ﭘ ﻲ‬
‫هﻤﻴ ﻦ آﺎوﺷ ﻬﺎ‪ ،‬ﺕﺤﻘ ﻴﻘﺎت و ﺧﺎآ ﺒﺮداریﻬﺎ ﺏ ﻮد آ ﻪ ﺏﺸ ﺮ اﻣ ﺮوزي‬
‫دریﺎﻓ ﺖ آ ﻪ ﻣﻠ ﺖ ﺁری ﺎ= ای ﺮان ﺏ ﺮﺧﻮردار از ﺕ ﺎریﺦ و ﺕﻤﺪﻧ ﻲ آﻬ ﻦ و‬
‫واﻻ اﺳ ﺖ‪ ،‬آﺸ ﻒ هﻤﻴ ﻦ ﺁﺙ ﺎر ﺏﺎﺳ ﺘﺎﻧﻲ ﺏﺎﻋ ﺚ ﺷ ﺪ ﺕ ﺎ ﺏ ﻪ ﮔﻔ ﺘﻪ ذآ ﺮیﺎي‬
‫رازي‪ » :‬دادﻩ ه ﺎي دیﻨ ﻲ ﺕ ﻮرات‪ ،‬اﻧﺠ ﻴﻞ و ﻗ ﺮﺁن ﺏ ﺎ آﺸ ﻔﻴﺎت ﻋﻠﻤ ﻲ‬
‫ﺏﺸﺮ ﺏﻪ رﻗﺎﺏﺖ ﺏﺮﺧﻴﺰد!«‬
‫در هﻤﻴ ﻦ راﺏﻄ ﻪ ی ﻚ ﮔ ﺰارش ﺕﻠﻮیﺰیﻮﻧ ﻲ ﺕﻮﺳ ﻂ ی ﻚ آﺎﻧ ﺎل ﻣﻌﺘ ﺒﺮ‬
‫و دوﻟﺘ ﻲ ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ ﺕﻬ ﻴﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕ ﺮﺟﻤﻪ ﭘﺎرﺳ ﻲ ﺁن در ﺁی ﻨﺪﻩ‬
‫ﻧ ﺰدیﻚ ﺕﻮﺳ ﻂ هﻤﺒﺴ ﺘﮕﻲ ﻣﻠ ﻲ ای ﺮان‪) -‬هﻤ ﺎ) در ﭘ ﺎریﺲ ﺏ ﺎ ﻋ ﻨﻮان‬
‫)اﻓﺴﺎﻧﻪ هﺎي اﺏﺮاهﻴﻤﻲ و داﻧﺶ آﻨﻮﻧﻲ( ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫آﻮچ ﺁریﺎیﻲ‪ ،‬یﻚ دروغ ﺕﺎریﺨﻲ‬

‫ه ﻨﻮز آﺴ ﻲ ﻧﺘﻮاﻧﺴ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﺏﺪرﺳ ﺘﻲ و ﺏﻄ ﻮر ﻗ ﺎﻃﻊ ﻧﻈ ﺮ ﺏﺪه ﺪ‬
‫آ ﻪ ﺳ ﺎآﻨﺎن ﻏﻴﺮﺏﻮﻣ ﻲ ﻓ ﻼت ای ﺮان از آﺠ ﺎ و آﺪاﻣﻴ ﻦ ﺟ ﺎ ﺏ ﻪ ای ﻦ ﻗ ﺎرﻩ‬
‫ﺳﺮازیﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪،‬‬
‫»دآ ﺘﺮ آ ﻮرش ﺁریﺎﻣ ﻨﺶ « در ﺁﺧﺮی ﻦ ﭘ ﮋوهﺶ ﻧﺎﺕﻤ ﺎﻣﺶ ﺏ ﺮﺁن‬
‫ﺏ ﻮد ﺕ ﺎ ﺙﺎﺏ ﺖ آ ﻨﺪ آ ﻪ اﻧﺪیﺸ ﻪ و ﺕﻔﻜ ﺮ ﻣﻬﺎﺟ ﺮت و آ ﻮچ ﺁریﺎی ﻴﺎن‬
‫ﺳﺨﻨﻲ ﺏﺎﻃﻞ اﺳﺖ!‬
‫وي دریﺎﻓ ﺘﻪ ﺏ ﻮد آ ﻪ ﺁریﺎی ﻴﺎن از رﺷ ﺘﻪ آﻮهﻬ ﺎي ﭘﺎﻣ ﻴﺮ‬
‫)ﺏﺮﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻩ ﻣﻴﺘﺮا( ﺏﻪ دیﮕﺮ ﻧﻘﺎط ﺳﺮازیﺮ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓ ﺮیﺪون ﺟﻨ ﻴﺪي ﻧ ﻴﺰ ﺏﺮهﻤﻴ ﻦ ﺏ ﺎور اﺳ ﺖ و آ ﻮچ ﺁریﺎی ﻴﺎن را‬
‫ﺏﺪاﻧﮕﻮﻧﻪ آﻪ رایﺞ و ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ ﻧﻤﻴﭙﺬیﺮد‪.‬‬
‫در ﺁﺧﺮی ﻦ اﺙ ﺮ ﭘﮋوهﺸ ﻲ در راﺏﻄ ﻪ ﺏ ﺎ ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ و ه ﻨﺮ ﭘ ﻴﺶ‬
‫از ﺕ ﺎریﺦ ای ﺮان در ﻣﻴﻴﺒﺎﺏ ﻴﻢ آ ﻪ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎي دوران ﭘﺎری ﻨﻪ‬
‫ﺳ ﻨﮕﻲ ﺳ ﺎآﻦ ای ﺮان در ﺧﺮاﺳ ﺎن ﺏ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ آ ﻪ ﺕ ﺎریﺦ ﺕﻘﺮیﺒ ﻲ ﺁن ﺏ ﻪ‬
‫یﻜﺼﺪ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻣﻴﺮﺳﺪ‪.‬‬
 ‫‪91‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫در ﺳ ﺎل یﻜﻬ ﺰار و ﻧﻬﺼ ﺪ و هﻔ ﺘﺎد و ﭼﻬ ﺎر ﺁﺙ ﺎري از ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ‬

‫دورﻩ ﺕﻮﺳ ﻂ » ﭘﺮوﻓﺴ ﻮر ﺁری ﺎي ویﺘﺒﺎﻟ ﺖ« درﺏﺴ ﺘﺮ » رودﺧﺎﻧ ﻪ‬
‫آﺸ ﻒ رود« در ﻓﺎﺹ ﻠﻪ یﻜﺼ ﺪ آﻴﻠﻮﻣ ﺘﺮي ﻣﺸ ﻬﺪ ﮔ ﺮدﺁوري ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ای ﻦ آﺸ ﻔﻴﺎت ﺏ ﻴﺎﻧﮕﺮ ﺁﻧﺴ ﺖ آ ﻪ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﮔﺮدهﻤﺎی ﻲ اﻧﺴ ﺎن‬
‫ﺁریﺎی ﻲ در اﻃ ﺮاف ای ﻦ رودﺧﺎﻧ ﻪ آ ﻪ در ﺁن دوران دریﺎﭼ ﻪاي ﺏ ﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻜﻮﻧﺖ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫در ای ﻦ ﻣ ﻨﻄﻘﻪ ادوات ﻣﺨ ﺘﻠﻒ ﺳ ﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺕ ﻴﻎه ﺎ‪ ،‬رﻧ ﺪﻩه ﺎ و‬
‫ﭼﺎﻗﻮه ﺎي ﺳ ﻨﮕﻲ ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ای ﻦ ادوات ﺳ ﻨﮕﻲ ﺏ ﺎ ﺁﺙ ﺎر‬
‫ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ از هﻴﻤﺎﻟ ﻴﺎ و ﺁٍﺳ ﻴﺎي ﻣﺮآ ﺰي‪ ،‬ﺁﻓ ﺮیﻘﺎ یﻜﻨﻮاﺧ ﺖ اﺳ ﺖ و‬
‫ﻗﺪﻣﺖ ﺁﻧﻬﺎ هﺸﺘﺼﺪهﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺏﺮﺁورد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺏ ﺎ داﻧ ﺶ ﺏ ﻪ ای ﻦ ﭘﻴﺪایﺸ ﻬﺎي ﺏﺎﺳ ﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ادوار ﻣﺨ ﺘﻠﻒ ﻓﺮهﻨﮕ ﻲ‬
‫اﻧﺴﺎن را هﻢ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺏﻪ ﺳﻪ دورﻩ ﺕﻘﺴﻴﻢ آﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫دورﻩ یﻜ ﻢ‪» -‬ه ﻨﮕﺎﻣﻪ ﺕﻮﺣ ﺶ«‪ :‬آ ﻪ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻦ ﺁﺕ ﺶ و ﺏﺮﻗ ﺮاري‬
‫ارﺕ ﺒﺎط ﺏ ﺎ آ ﻼم )ﮔﻔ ﺘﮕﻮ آ ﺮدن( و اﺧ ﺘﺮاع ﺕ ﻴﺮ و آﻤ ﺎن و ه ﻨﺮ‬
‫ﺳﻔﺎﻟﮕﺮي را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫دورﻩ دوم‪ » -‬ه ﻨﮕﺎﻣﻪ ﺏﺮﺏﺮی ﺖ« آ ﻪ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﺳ ﻔﺎل و ﺁﻏ ﺎز‬
‫ذوب ﻓﻠ ﺰ‪ ،‬ایﺠ ﺎد ﻣﻌﻤ ﺎري ﺧﺸ ﺘﻲ وﺳ ﻨﮕﻲ و اهﻠ ﻲ آ ﺮدن ﺣ ﻴﻮان را‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫دورﻩ ﺳ ﻮم‪» -‬ه ﻨﮕﺎﻣﻪ ﺕﻤ ﺪن« آ ﻪ ﺏ ﺎ ﺁﻏ ﺎز آﺸ ﺎورزي و آﺸ ﺘﺰار‬
‫ﺏ ﺮ روي زﻣﻴ ﻦ‪ ،‬دوران ﺁﮔﺎه ﻲ و ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﻧ ﻴﻤﻪ آ ﺎﻣﻞ اﻧﺴ ﺎن ﺁﻏ ﺎز‬
‫ﻣﻴﺸ ﻮد‪) .‬ﻣﺒﺎﻧ ﻲ ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ ‪ :‬دآ ﺘﺮ ﻣﻠ ﻚ ﺷ ﻬﻤﻴﺮزادي‪ -‬ﺕﺪوی ﻦ ﺣﺴ ﻴﻦ ﻣﺤﺴ ﻨﻲ و‬
‫ﻣﺠﻤﺪﺟﻌﻔﺮ ﺳﺮوﻗﺪي(‬
‫ﺳ ﻮﻣﻴﻦ دورﻩ اﻧﺴ ﺎن ﺁریﺎی ﻲ آ ﻪ ه ﻨﮕﺎﻣﻪ ﺕﻤ ﺪن و ﺕﺮﻗ ﻲ اﺳ ﺖ را‬
‫ﻣﻴ ﺘﻮان ﺏ ﻪ ﺏ ﺎﻻي دﻩ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻋﻴﺴ ﻲ ﻣﺴ ﻴﺢ رﺳ ﺎﻧﺪ‬
‫… و » ﭘ ﻴﺪایﺶ ﻣﻴ ﺘﺮا ﺏ ﺎ زردﺷ ﺖ « آ ﻪ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﺧﺮدﻣ ﻨﺪ و‬
‫راه ﻨﻤﺎي ﻓﻜ ﺮي وآﺸ ﺎورزي )ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ( ﺁریﺎی ﻴﺎن ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ را‬
‫ﻣﻴﺘﻮان ﺏﻪ ﻧﻪ‪ ،‬هﺸﺖ و یﺎ هﻔﺘﻬﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻮﻧﺪ داد‪.‬‬
 ‫‪92‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺕﺨﺖ ﺟﻤﺸﻴﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از یﻚ ﺕﻤﺪن ﻓﺮاﮔﻴﺮ‬

‫از ﺕﻤ ﺪن و ﺷ ﻬﺮ ﻧﺸ ﻴﻨﻲ ﺁریﺎی ﻴﺎن ﻧ ﻴﺰ ﺁﺙ ﺎر و دادﻩ ه ﺎي ﻧﻮیﻨ ﻲ‬
‫ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﻴﺎﻧﮕﺮ ﮔﺴ ﺘﺮش ﻣﻌﻤ ﺎري ﺏﺴ ﺒﻚ ﺕﺨ ﺖ ﺟﻤﺸ ﻴﺪ‬
‫در دیﮕﺮ ﻧﻘﺎط ﺳﺮزﻣﻴﻦ آﻬﻦ ﺁریﺎیﻲ ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫» ﻟﻮﻓ ﺘﻮس« یﻜ ﻲ از ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﺳ ﺎل‬
‫یﻜﻬ ﺰار و هﺸﺘﺼ ﺪ و ﭘ ﻨﺠﺎﻩ زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ ﺏﻤ ﺪت ﭼﻬ ﺎر ﺳ ﺎل در‬
‫ﺷ ﻮش ﺧﺎآ ﺒﺮداري ﻧﻤ ﻮد و ﻣﻬﻤﺘﺮی ﻦ آﺸ ﻒ ﺁن دوران‪ ،‬ی ﻚ ﺕ ﺎﻻر‬
‫ﺏ ﺰرگ ﺳ ﺘﻮﻧﺪار در ﻗﺴ ﻤﺖ ﺷ ﻤﺎﻟﻐﺮﺏﻲ ﺷ ﻮش ﺏ ﻮد آ ﻪ دﻗ ﻴﻘﺎ ﺏﺴ ﺒﻚ‬
‫ﺕﺎﻻر و ﺳﺘﻮﻧﻬﺎي ﺕﺨﺖ ﺟﻤﺸﻴﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺏﻮد‪.‬‬

‫اﺳﻜﻨﺪر‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺳﭙﺎهﻲ وﺣﺸﻲ ﺏﻮد‬

‫ﻧﻜ ﺘﻪ دیﮕ ﺮي آ ﻪ در ﭘ ﻲ آﺸ ﻔﻴﺎت ﺕﺎریﺨ ﻲ و ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ‬
‫ﻣﻌﺎﺹ ﺮ ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬دﻗ ﻴﻘﺎ ﺏ ﻪ هﻤﻴ ﻦ ویﺮاﻧ ﻲ ﺕﺨ ﺖ ﺟﻤﺸ ﻴﺪ‬
‫ﺕﻮﺳﻂ اﺳﻜﻨﺪر ﻣﺮﺏﻮط ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫ﺕ ﺎریﺦ ﻧﮕ ﺎران و ﭘﮋوهﺸ ﮕﺮان ﺕﺼ ﺮیﺢ دارﻧ ﺪ آ ﻪ اﺳ ﻜﻨﺪر و‬
‫ﺳ ﭙﺎهﺶ دره ﻨﮕﺎﻣﻪ ﺣﻤﻠ ﻪ ﺏ ﻪ ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﺁری ﺎ‪ ،‬در ﺣﺎﻟ ﺖ ﺕﻮﺣ ﺶ و‬
‫ﺏ ﻲﺕﻤﺪﻧ ﻲ ﺏ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ و ﺏﻬﺘﺮی ﻦ دﻻی ﻞ و ﺳ ﻨﺪ ﺁن هﻤ ﺎن ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﺏ ﻪ ه ﺮآﺠﺎ ﻣﻴﺮﺳ ﻴﺪﻩاﻧ ﺪ ﺷ ﻬﺮهﺎ را وی ﺮان ﻧﻤ ﻮدﻩ و ﺏ ﻪ ﺁﺕ ﺶ ﻣﻴﻜﺸ ﻴﺪﻩ‬
‫و ﻣ ﺮدﻣﺎن را ﻗ ﺘﻞ ﻋ ﺎم ﻣﻴ ﻨﻤﻮدﻩ اﻧ ﺪو دﻗ ﻴﻘٌﺎ ﺏ ﻪ هﻤﻴ ﻦ ﺧﺎﻃ ﺮ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫در ﭘ ﻲ ﺣﻤﻠ ﻪ اﺳ ﻜﻨﺪر ﺏ ﻪ ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﺁری ﺎ‪ ،‬ﭼ ﻮن ﺣﻤﻠ ﻪ ﺕﺎزی ﺎن ﺏ ﻪ‬
‫ای ﺮان‪ ،‬ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺁﺙ ﺎر و اﻧﺪیﺸ ﻪه ﺎ و ﺕﻤﺪﻧﻬ ﺎي ﭘ ﻴﺶ از ای ﻦ هﺠﻮﻣﻬ ﺎ‬
‫ﻧ ﺎﺏﻮد ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ… و ﺷ ﻮرﺏﺨﺘﺎﻧﻪ هﻤ ﻮارﻩ ﻣﻬﺎﺟﻤ ﺎن و ﺕﺎزی ﺎن‬
‫وﺣﺸ ﻲ ﭼ ﻮن ﻗ ﺪرت ﺟﺪی ﺪ ﻣﻴﺸ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎریﺦ را ه ﻢ ﺁﻧﻬ ﺎ از ﻧ ﻮ‬
‫ﻣﻴﻨﻮﺷ ﺘﻪ اﻧ ﺪ و ﺏ ﻲﺷ ﻚ در ای ﻦ ﺏﺎزﻧﻮیﺴ ﻲ ﺕ ﺎریﺦ ﺧ ﻮدرا ﺏ ﺰرگ و‬
‫ﻣ ﺘﻤﺪن ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﻴﺪادﻩ اﻧ ﺪ و ﻓﺮه ﻨﮓ و ﺕﻤ ﺪن وی ﺮان ﺷ ﺪﻩ را ﭘﺴ ﺖ ﺕ ﺮ‬
‫از ﺧﻮد ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ و ﺏﻪ ﺙﺒﺖ رﺳﺎﻧﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬

‫آﻮرش‪،‬ﻣﺴﻴﺢ ﺷﺪ‪،‬ﺕﻤﺪن و ﻓﺮهﻨﮓ ﺁریﺎیﻲ‬

‫رﻧﮓ ﺳﺎﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔ ﺘﻪ ﺷ ﺪ در ﭘ ﻲ ﭘ ﻴﺮوزي آ ﻮرش در ﺏ ﺎﺏﻞ و ﻧﺠ ﺎت ﻗ ﻮم‬
‫یﻬ ﻮد‪ ،‬آ ﻮرش ﺏ ﺰرگ ﺏﻌ ﻨﻮان ﻣﺴ ﻴﺢ )ﻧﺠ ﺎت ده ﻨﺪﻩ( و ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ‬
 ‫‪93‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺁزادی ﺒﺨﺶ وارد ﺕ ﻮرات ﺷ ﺪ وهﻤ ﺰﻣﺎن ﺕ ﺎریﺦ آﻬ ﻦ ﺁریﺎی ﻲ ﺟ ﺎیﺶ را‬
‫ﺏ ﻪ ﺕ ﺎریﺦ ﻧﺨﺴ ﺖ وزی ﺮ و وزی ﺮان یﻬ ﻮدي آ ﻮرش و داری ﻮش و‬
‫ﺧﺸ ﺎیﺎر دادﻩ وﺕ ﺎریﺦ ﺁریﺎی ﻲ‪ ،‬رﻧ ﮓ و روی ﻲ ﺳ ﺎﻣﻲ ﮔﺮﻓ ﺖ و‬
‫هﻤﭽ ﻨﺎﻧﻜﻪ ای ﻦ رﻧ ﮓﭘ ﺮدازي درراﺏﻄ ﻪ ﺏ ﺎ دیﮕ ﺮ ﻗﺪرﺕﻬ ﺎي ﻣﻬ ﺎﺟﻢ ﺏ ﺮ‬
‫ای ﺮان‪ ،‬ﭼ ﻮن اﺳ ﻜﻨﺪر وﺕﺎزی ﺎن ﻧ ﻴﺰ ﭘ ﻴﺶ ﺁﻣ ﺪ و اﻟﺒ ﺘﻪ یﻬﻮدی ﺖ ﻧ ﻴﺰ از‬
‫ﺁﺋﻴﻦ ﺁریﺎیﻲ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺏﺴﻴﺎري را اﻗﺘﺒﺎس آﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺴ ﻴﺢ ﺷ ﺪن آ ﻮرش درﻧﮕ ﺎﻩ یﻬﻮدی ﺎن‪ ،‬ﺏﻬﺘﺮی ﻦ ﮔ ﻮاﻩ اﻗﺘ ﺒﺎس‬
‫ﺷﺨﺼ ﻴﺘﻬﺎ و ﭘﺮﺳ ﻮﻧﺎژهﺎي ﺁریﺎی ﻲ اﺳ ﺖ ﺕﻮﺳ ﻂ یﻬﻮدی ﺎن! ﭼ ﻮن‬
‫ﮔ ﻴﻮﻣﺮث آ ﻪ ﺁدم ﻣﻴﺸ ﻮد! و ﺟﻤﺸ ﻴﺪ آ ﻪ ﻧ ﻮح و ﺳ ﻠﻴﻤﺎن ﻣﻴﺸ ﻮد و…‬
‫و ﺏ ﺪون ﺷ ﻚ ﺕ ﺎریﺦ ﭼﻨﺪی ﻦ ه ﺰار ﺳ ﺎﻟﻪ ای ﻦ ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن ﺧﺮدﻣ ﻨﺪ‬
‫ایﺮاﻧ ﻲ‪ ،‬ﺕﻮﺳ ﻂ ﺳ ﺎﻣﻴﺎن ﺏﺴ ﻴﺎر ﭘﺎیﻴ ﻦ ﺁﻣ ﺪﻩ وﺟﺪی ﺪ و ﻧ ﻮ ﺟﻠ ﻮ ﻧﻤ ﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ…‬
‫ﺕ ﺎریﺦ‪ ،‬دی ﺪ و ﻧﮕ ﺎﻩ ﺁن آﺴ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ رویﺪاده ﺎ و ﺣ ﻮادث را‬
‫ﻣﻴﻨﻮیﺴ ﺪ و ای ﻦ ﻧﮕ ﺎرش ﺕﻮﺳ ﻂ اﻓ ﺮاد ﻣﺨ ﺘﻠﻒ ﺣﺘ ﻲ دری ﻚ دوران و‬
‫ه ﻨﮕﺎﻣﻪ هﻤ ﺰﻣﺎن ﻣﻴ ﺘﻮاﻧﺪ ﺏ ﻪ روای ﺘﻬﺎي ﻣﺨ ﺘﻠﻒ و ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧ ﻲ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺷ ﻮد‪ .‬ﺣ ﺎل اﮔ ﺮ ﻧﮕ ﺎرﻧﺪ ﻩ داراي دی ﺪ و ﻧﮕﺎه ﻲ ﺧ ﺎص از هﺴ ﺘﻲ و‬
‫ﻓﻠﺴ ﻔﻪ و دی ﻦ ﺏﺎﺷ ﺪ‪ ،‬دی ﺪ ﺧ ﺎص او در ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎیﺶ ﺕﺎﺙ ﻴﺮ ﺹﺪدرﺹ ﺪ‬
‫ﺧﻮاهﺪداﺷﺖ‪.‬‬
‫)ای ﻦ اﻗﺘﺒﺎﺳ ﻬﺎ و رﻧ ﮓ ﭘﺬی ﺮي ﭼ ﻮن در ﭘ ﻲ ﺷﻜﺴ ﺖ ﻣﻠﺘ ﻲ و‬
‫هﺠ ﻮم و ﭘ ﻴﺮوزي ﻣ ﺮدم و ﻣﻠﺘ ﻲ دیﮕ ﺮ ﭘﺪی ﺪ ﻣ ﻴﺂیﺪ‪ ،‬ی ﻚ ﺳ ﻨﺖ وﻋ ﺎدت‬
‫آﻬ ﻦ ﺕﺎریﺨ ﻲ اﺳ ﺖ‪ .‬و در ﻃﻠ ﻮع ﺕ ﺎریﺦ آﻬ ﻦ آ ﻪ ﻓ ﻴﻠﻢ و ﺳ ﻴﻨﻤﺎ و‬
‫ﺕﻠﻮی ﺰیﻮن‪ ،‬ﻣﻴﻜﺮوﻓ ﻴﻠﻢ‪ ،‬ﻓ ﺎآﺲ‪ ،‬ایﻨﺘﺮﻧ ﺖ و ﻏ ﻴﺮﻩ ﻧ ﺒﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻓﻜ ﺎر‬
‫ﺁی ﻨﺪﮔﺎن ﺧﻴﻠ ﻲ ﭘﺮﺷ ﺘﺎب هﻤﺴ ﻮ ﺏ ﺎ ﻗ ﺪرت ﺟﺪی ﺪ و دادﻩه ﺎي ﺕﺎریﺨ ﻲ‬
‫ﺁﻧﻬ ﺎ ﻣﻴﺸ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺏ ﺮ هﻤﻴ ﻦ اﺳ ﺎس اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕﺎریﺨﻬ ﺎي ﺕ ﺎزي و‬
‫ﻣﻬ ﺎﺟﻢ در ﻃ ﻮل ه ﺰارﻩه ﺎ‪ ،‬هﻮی ﺖ اﺹ ﻠﻲ وراﺳ ﺘﻴﻦ و ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎ و‬
‫ﺕ ﺎریﺦ و ﺧ ﻂ داﻧ ﺶ ﺁریﺎی ﻲ را از ﻣ ﻴﺎن ﺏ ﺮدﻩاﻧ ﺪ وﻟ ﻲ ﺧﻮﺷ ﺒﺨﺘﺎﻧﻪ‬
‫ﺁﺙ ﺎر ﺕﻤ ﺪن و ﺏﺎﺳ ﺘﺎن آ ﻪ ﺏﺰی ﺮ ﺧﺎآﻬ ﺎ دﻓ ﻦ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و در ﭘ ﻲ آ ﺎوش‬
‫ﭘﮋوهﺸ ﮕﺮان از زی ﺮ ﺕ ﭙﻪه ﺎ و دﺷ ﺘﻬﺎ و ﺧ ﺮاﺏﻪه ﺎ آﺸ ﻒ ﻣﻴﺸ ﻮد‪ ،‬آ ﻪ‬
‫ﺣﺎآ ﻲ ا زﺕﻤ ﺪن و ﻓﺮه ﻨﮓ ه ﺰاران ه ﺰار ﺳ ﺎﻟﻪ ای ﻦ ﻣ ﺮدم دﻟ ﻴﺮ و‬
‫داﻧﺸ ﻤﻨﺪ اﺳ ﺖ! و ﺏ ﺪون ﺷ ﻚ از ای ﻦ ﭘ ﺲ ﻣﻴﺒﺎیﺴ ﺖ در هﻮی ﺖ‬
‫آﺎوﺷ ﮕﺮان ﻣ ﻨﺎﻃﻖ ﺣﺴ ﺎس دﻗ ﺖ آﺎﻓ ﻲ ﺏﻌﻤ ﻞ ﺁی ﺪ ﺕ ﺎ ﻣﻐﺮﺿ ﺎن ﻧﺘﻮاﻧ ﻨﺪ‬
 ‫‪94‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫در ﺕﺮﺳ ﻴﻢ و ﻧﮕ ﺎرش آﺸ ﻔﻴﺎت‪ ،‬دادﻩه ﺎي دیﻨ ﻲ و ﻗﻮﻣ ﻲ و ﻧ ﮋادي‬

‫ﺧﻮدرا دﺧﻴﻞ آﻨﻨﺪ‪(.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺟﺎﻧﺪار در ایﺮان ﺏﺮوایﺖ اوﺳﺘﺎ‬
‫ﺏ ﺎ آﺎوﺷ ﻬﺎي ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ و ﺏﻮی ﮋﻩ ﺕﻼﺷ ﻬﺎي » هﺎﻧ ﺮي‬
‫ﮔﺮیﺸ ﻤﻦ« ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸ ﻨﺎس ﺏﺮﺟﺴ ﺘﻪ ﻓﺮاﻧﺴ ﻮي‪ ،‬ﭘ ﻲ ﻣ ﻲ ﺏ ﺮیﻢ آ ﻪ‬
‫»ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﺧﺸ ﻜﻲ در آ ﺮﻩ زﻣﻴ ﻦ‪ ،‬در ای ﺮان و درآﻮی ﺮ ﻟ ﻮت ﺏ ﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪) «.‬ﺕﺎریﺦ ایﺮان‪ :‬روﻣﻦ ﮔﻴﺮﺷﻤﻦ(‬
‫یﻌﻨ ﻲ ﺏ ﺪون ﺕﻌ ﺎرف و رودرﺏﺎیﺴ ﺘﻲ ﺏ ﻪ ﮔﻔ ﺘﻪ ﺧ ﻮد ﻏﺮﺏ ﻴﺎن‪،‬‬
‫ﺁﻏﺎزﺣﻴﺎت ﺏﺮ روي زﻣﻴﻦ از ایﺮان اﺳﺖ!‬
‫در ﭘ ﻲ ﺟﺪای ﻲ زﻣﻴ ﻦ از ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ و ﻓ ﺮاز و ﻧﺸ ﻴﺒﻬﺎي ﺏﺴ ﻴﺎر‪ ،‬ﺁب‬
‫ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﭘﻮﺳ ﺘﻪ زﻣﻴ ﻦ را درﺏﺮﮔﺮﻓ ﺘﻪ ﺏ ﻮد‪ ..‬در ﭘ ﻲ ﺏﺎرﺷ ﻬﺎي ﻓ ﺮاوان‬
‫و ﺟ ﺎري ﺷ ﺪن روده ﺎي ﺏﺴ ﻴﺎر و ﮔﺬﺷ ﺖ ﻣﻴﻠ ﻴﻮﻧﻬﺎ ﺳ ﺎل … ﺏﺨﺸ ﻲ‬
‫از زﻣﻴ ﻦ ﺕﻬ ﻲ ﺷ ﺪو ﭼ ﻮن ﻏ ﻨﭽﻪاي از ﺷﺎﺧﺴ ﺎرزﻣﻴﻦ ﺳ ﺮ ﺏ ﺮﺁورد‪،‬‬
‫هﻤ ﺰﻣﺎن ﺏ ﺎ ﭘﺪی ﺪار ﺷ ﺪن ﺧ ﺎك و ﺧﺸ ﻜﻲ‪ ،‬ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﻣﻮﺟ ﻮد آ ﻪ ﻧ ﺮ و‬
‫ﻣﺎدﻩ را ﺏﺎهﻢ داﺷﺖ از زﻣﻴﻦ ﺳﺮﺏﺮ ﺁورد!‬
‫ای ﻦ دو ﻣﻮﺟ ﻮد ﮔ ﻴﺎهﮕﻮﻧﻪ آ ﻪ ﺏ ﻪ ریﻮاﺳ ﻲ ﻣ ﻴﻤﺎﻧﺪ ی ﻚ ﺳ ﺎﻗﻪ و‬
‫ﭘﺎﻧ ﺰدﻩ ﺏ ﺮگ داﺷ ﺖ و ای ﻦ دو هﻤﺴ ﺎن و هﻤ ﺮاﻩ و ﺏﻬ ﻢ ﭼﺴ ﺒﻴﺪﻩ ﭼ ﻨﺎن‬
‫ﺏﺎﻻ ﺁﻣﺪﻧﺪ آﻪ و ﺏﻪ یﻜﺪیﮕﺮ ﺷﺒﻴﻪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ!‬
‫ﺁﻧﭽ ﻨﺎن ﺏﻬ ﻢ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻪ و هﻤ ﺒﺎﻻ ﺏﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﻧ ﺮ و ﻣﺎدﮔ ﻲ ﺁﻧ ﺎن ﭘ ﻴﺪا‬
‫ﻧﺒﻮد! ﮔﻮیﻲ ریﻮاﺳﻲ ﺏﻠﻨﺪ ﻣﻴﺸﻮد واز دو ﺳﺮ ﺏﺮﺧﻮردار ﻣﻴﺸﻮد!‬
‫ای ﻦ دو را در ﻓﺮه ﻨﮓ ﺁریﺎی ﻲ» ﻣﺸ ﻲ« و »ﻣﺸ ﻴﺎﻧﻪ« ﻣﻴﻨﺎﻣ ﻨﺪ آ ﻪ‬
‫ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﺟ ﺎﻧﺪاران زﻣﻴ ﻦ هﺴ ﺘﻨﺪ و ﺏ ﻪ ﮔﻔ ﺘﻪاي هﻤ ﺎن » ﺁدم و‬
‫ﺣﻮای ﻲ« آ ﻪ از ﭘ ﻲ ﺁﻣ ﻴﺰش ﻓﺮه ﻨﮓ ﺁری ﺎ ﺏ ﺎ ﻓﺮه ﻨﮓ ﺳ ﺎﻣﻲ در‬
‫ه ﻨﮕﺎم آ ﻮرش دوم ﺟ ﺎي ای ﻦ )ﻣﺸ ﻲ و ﻣﺸ ﻴﺎﻧﻪ( راﮔﺮﻓ ﺘﻪ و ﺕ ﺎریﺦ‬
‫ﺏﻴﻨﻬﺎی ﺖ ه ﺰارﻩه ﺎي ﭘ ﻴﺪایﺶ را ﺏ ﻪ ﭘ ﻨﺠﻬﺰار ﺳ ﺎل ﺁﻧﻬ ﻢ ﻣﺮدﻣﺎﻧ ﻲ‬
‫ﺹﺤﺮا ﻧﺸﻴﻦ و هﻤﻴﺸﻪ ﺧﺪﻣﺘﻜﺎر ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻮدﻧﺪ!‬
‫در ﻓﺮه ﻨﮓ ﺁریﺎی ﻲ )ﻣﺸ ﻴﺎﻧﻪ( » ﺣ ﻮا« ﮔ ﻮل »ﻣ ﺎر« را ﻧﻤ ﻴﺨﻮرد‬
‫و » اﺏﻠ ﻴﺲ« در ﺁﻓﺮیﻨﺸ ﻦ ﭘ ﺮوردﮔﺎر » ﻣ ﻮش« ﻧﻤ ﻴﺪواﻧﺪ و درآﻤﻴ ﻦ‬
‫ﻧﻤﻴﻨﺸ ﻴﻨﺪ ﺕ ﺎ اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎ را از راﻩ ﺏ ﺪر ﻧﻤ ﻮدﻩ و اورا در ﺁﺕ ﺶ ﻗﻬ ﺮ و‬
‫ﺟﻬﻨﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺏﺴﻮزاﻧﺪ…!‬
 ‫‪95‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫در ﻓﺮه ﻨﮓ ﺁریﺎی ﻲ ﻣﺸ ﻲ و ﻣﺸ ﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧ ﺪان زﻣﻴ ﻦ هﺴ ﺘﺪ آ ﻪ‬

‫ﺏ ﺮاي ﮔﺴ ﺘﺮش ﻋﺸ ﻖ و ﻣﻬ ﺮ و دوﺳ ﺘﻲ و ﭘ ﻴﺮوزي از ﭘ ﻨﺪار و ﮔﻔ ﺘﺎر‬
‫وآﺮدار ﻧﻴﻚ ﺏﺮ ﭼﻬﺮﻩ و ﻗﺪرت و ﺷﻜﻮﻩ اهﻮرایﻲ ﺁﻓﺮیﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺏ ﻲ ﺷ ﻚ ﺟ ﻨﮓ وﻧ ﺒﺮدي ه ﻢ ﺏ ﺮروي زﻣﻴ ﻦ ﺏ ﺮاي ﻣ ﺎﻧﺪن وی ﺎ ﺏﻬ ﺘﺮ‬
‫ﻣ ﺎﻧﺪن در ﭘ ﻲ ﺁﻣ ﺪن ﺁﻓ ﺮیﺪﻩه ﺎي دیﮕ ﺮ‪ ،‬ﻧﻤﺎی ﺎن ﻣﻴﺸ ﻮدو ﻣﺸ ﻲ و‬
‫ﻣﺸ ﻴﺎﻧﻪ و دیﮕ ﺮ ﺁﻓ ﺮیﺪﮔﺎن ﻧﻴﻜ ﻲ و راﺳ ﺘﻲ و درﺳ ﺘﻲ آ ﻪ ﺧﻮدﻧ ﻴﺰ‬
‫ه ﺮیﻚ ﺁﻓﺮیﻨ ﻨﺪﻩاي هﺴ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺏ ﺎ دیﮕ ﺮ ﺁﻓ ﺮیﺪةه ﺎ و ﻗﺪرﺕﻬ ﺎ آ ﻪ ﻧﺎﭘﺎآ ﻴﻬﺎ‬
‫و ﭘﻠﻴ ﻴﺪیﻬﺎ وﻧ ﻴﺮﻧﮕﻬﺎ و آﺠ ﺮویﻬﺎ ﺧﺸ ﻮﻧﺖ ﻣ ﻲ ﺏﺎﺷ ﻨﺪ در ﻧ ﺒﺮد و‬
‫ﺳﺘﻴﺰﻧﺪ!‬

‫ﺳﺘﻴﺰﻩ دایﻢ ﻧﻴﻜﻲ ﺏﺎ ﺏﺪي در اوﺳﺘﺎ‬

‫ارادﻩ ﺁزاد اﻧﺴ ﺎن در ﻋﻤ ﻞ و ﻧﻴﻜﺨﻮاه ﻲ اه ﻮرا ﻣ ﺰدا در ﺏﺮاﺏ ﺮ‬
‫ﺏﺪﺧﻮاهﻲ اهﺮیﻤﻦ‬
‫در اﻧﺪیﺸ ﻪ اوﺳ ﺘﺎیﻲ اهﺮیﻤ ﻦ ﻧ ﻪ رﻗﻴ ﺐ اه ﻮرا ﻣ ﺰدا اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ‬
‫آﺎرﺷﻜﻦ و ﻣﻮشدوان در ﺏﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎي او!‬
‫درﻧﮕ ﺎﻩ اوﺳ ﺘﺎ‪ ،‬ﺟﻬ ﺎن ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس دو ﭘﺪی ﺪﻩ ودو اﻧﺪیﺸ ﻪ و ﺕﻔﻜ ﺮ‬
‫ﭘﺎی ﻪ ﻧﻬ ﺎدﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ه ﺮ اﻧﺴ ﺎﻧﻲ ای ﻦ دو ﭘﺪی ﺪﻩ را ﺏ ﺎ ه ﻢ در ﺧ ﻮد‬
‫دارد! ﻧﻴﻜ ﻲ و ﺏ ﺪي! ﭘﺎآ ﻲ و ﻧﺎﭘﺎآ ﻲ! راﺳ ﺘﻲ و ﻧﺎدرﺳ ﺘﻲ! و ﺏﺎﻻﺧ ﺮﻩ‬
‫اهﻮرای ﻲ و اهﺮیﻤﻨ ﻲ! ﻓﻌ ﺎل ﻧﻤ ﻮدن ه ﺮیﻚ از ای ﻦ دو ﻧ ﻴﺮو و ﭘﺪی ﺪﻩ‬
‫ﻧﻬﻔ ﺘﻪ در اﻧﺴ ﺎن ﺏﺪﺳ ﺖ و ارادﻩ و ﺕ ﻮان ﺧ ﻮد اوﺳ ﺖ! هﻤ ﺎن اﻧﺴ ﺎن‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ ﭼ ﻮن ﺏ ﺮ ﭼﻬ ﺮﻩ و ﺕ ﻮان و روان اهﻮرای ﻲ ﺁﻓ ﺮیﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣﻴ ﺘﻮاﻧﺪ اهﺮیﻤ ﻦ درون ﺧﻮی ﺶ را ﻧ ﺎﺏﻮد آ ﻨﺪ! اﻟﺒ ﺘﻪ ﻧ ﺎﺏﻮدي‬
‫هﻤﻴﺸ ﮕﻲ ﻧﻴﺴ ﺖ و ﭼ ﻮن ﻣ ﺎري ه ﺮ ﻟﺤﻈ ﻪ ﺏ ﻴﻢ ﺁن ﻣ ﻴﺮود آ ﻪ ﺳ ﺮ‬
‫ﺏ ﻴﺮون آ ﻨﺪ و ﻧ ﻴﺶ ﺧ ﻮد را ﺏ ﻪ ﻣﻬ ﺮ و ﻣ ﺮام اهﻮرای ﻲ اﻧﺴ ﺎن وارد‬
‫ﺳ ﺎزد! ه ﻴﭻ اﻧﺴ ﺎﻧﻲ ﻗ ﺎدر ﻧﻴﺴ ﺖ ﺏ ﺮاي هﻤﻴﺸ ﻪ اهﺮیﻤ ﻦ درون‬
‫ﺧﻮی ﺶ را از ﺏﻴ ﻦ ﺏ ﺒﺮد ﺏﻠﻜ ﻪ ه ﺮ از ﭼ ﻨﺪي ﻣﻴ ﺘﻮاﻧﺪ اورا ﻣﻬ ﺎر ﻧﻤ ﺎیﺪ!‬
‫در ای ﻦ ﺕ ﻼش ﻣﻴ ﺘﻮان از اهﻮراﻣ ﺰدا ﺕﻘﺎﺿ ﺎي آﻤ ﻚ رواﻧ ﻲ آ ﺮدﻩ ﺕ ﺎ‬
‫ارادﻩ را ﭘﻮﻻدی ﻦ و ﻗ ﻮي ﺳ ﺎزد! اﻣ ﺎ ﺁﻏ ﺎز و اﻧﺠ ﺎم آ ﺎر ﺏﺪﺳ ﺖ ﺧ ﻮد‬
‫اﻧﺴ ﺎن اﺳ ﺖ! هﻤﭽ ﻨﺎﻧﻜﻪ اهﺮیﻤ ﻦ را ﺣﺮﺟ ﻲ ﺏ ﺮ اﻧﺠ ﺎم وﻇ ﻴﻔﻪ اش‬
‫)ﻧﺎﭘﺎآ ﻲ‪ ،‬ﺏ ﺪي‪ ،‬ﻧﺎدرﺳ ﺘﻲ‪ ،‬ﺕﺒﺎه ﻲ…( ﻧﻴﺴ ﺖ‪ ،‬اهﻮراﻣ ﺰداي ﻧﻬﻔ ﺘﻪ در‬
‫اﻧﺴ ﺎن ﻧ ﻴﺰ ﭘﺎﺳ ﺨﮕﻮي ﮔﺮایﺸ ﻬﺎي ﻧﺎﭘ ﺎك وي ﻧﻴﺴ ﺖ‪ ..‬ای ﻦ اﺳ ﺘﻘﻼل‬
‫ارادﻩ و ﻋﻤ ﻞ اﻧﺴ ﺎن در راﺏﻄ ﻪ ﺏ ﺎ ﺁزادي اﻋﻄ ﺎ ﺷ ﺪﻩ از ﺳ ﻮي‬
 ‫‪96‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫اهﻮراﻣ ﺰدا یﻜ ﻲ از ﭘﺎی ﻪ ه ﺎي ﻓﻠﺴ ﻔﻪ اوﺳ ﺘﺎیﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ادی ﺎن و‬

‫ﻓﺮﻗﻪهﺎي دیﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻧﻔﻮذ ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻣﻴ ﻦ آ ﻪ از ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ ﺟ ﺪا ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد‪ ،‬ﻧﺎﺧﻮداﮔ ﺎﻩ زﻣﻴﻨ ﻴﺎن راه ﻢ‬
‫ﺏﺴ ﻮي ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ و ﻣﻬ ﺮ ﻣﻴﻜﺸ ﺎﻧﺪ‪ .‬ﺏﺪی ﻦ رو از روزﮔ ﺎران آﻬ ﻦ‪ ،‬ﻧ ﻪ‬
‫ﺕ ﻨﻬﺎ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮان ﺏ ﻪ ﻓ ﺮاز ﻗﻠ ﻪه ﺎي آﻮهﻬ ﺎ ﭘ ﻨﺎﻩ ﻣ ﻲﺏ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ‬
‫)ﭼ ﻮن اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎي ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﻣﺎﻗ ﺒﻞ ﺕ ﺎریﺦ آ ﻪ درﺁﻧﺠ ﺎ ه ﺎ زﻧﺪﮔ ﻲ‬
‫ﻣ ﻲآ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ( ﺏﻠﻜ ﻪ اﻧﺴ ﺎن ﻧ ﻴﺰ هﻤ ﻮارﻩ در ه ﻨﮕﺎﻣﻪ ﻧﻴﺎیﺸ ﻬﺎي ﺧ ﻮد‬
‫دﺳ ﺘﺎن و ﺳ ﺮش را ﺏﺴ ﻮي ﺁﺳ ﻤﺎن )ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ( ﺏﻠ ﻨﺪ ﻣ ﻴﻜﺮدﻩ و ﻣﻴﻜ ﻨﺪ!‬
‫و هﻤﻴ ﻦ اﻧ ﺮژي آﻨﻮﻧ ﻲ و دی ﺮوز ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﻪ اﻧﺴ ﺎن اﻣﻜ ﺎن‬
‫و ﺕﻮان زیﺴﺖ ﺏﺮروي زﻣﻴﻦ را دادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺏﺮهﻤﻴ ﻦ اﺳ ﺎس‪ ،‬ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ راه ﺒﺮ و ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ ﺁریﺎی ﻴﺎن از آ ﻮﻩ ﻓ ﺮود‬
‫ﻣ ﻴﺂیﺪ و ﻧ ﺎﻣﺶ ﻣﻴ ﺘﺮا اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﻣ ﺮدم اورا ﻣﻬ ﺮ و ﻓﺮﺳ ﺘﺎدﻩ اي از‬
‫ﺳ ﻮي ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ ﻣﻴﺪاﻧ ﻨﺪ ﺏﻮی ﮋﻩ ﺁﻧﻜ ﻪ او زﻣﻴﻨﻬﺎیﺸ ﺎن را )ﺏ ﺎ ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ‬
‫ﻧﻤ ﻮدن ﮔ ﺎو ﻧ ﺮ= آﻮدﺳ ﺎزي!( ﺣﺎﺹ ﻠﺨﻴﺰ ﻣﻴﻜ ﻨﺪ و ﻋﺸ ﻖ و درﺳ ﺘﻲ و‬
‫ﻣﻬﺮ را در دﻟﻬﺎیﺸﺎن ﻣﻴﻜﺎرد‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ از ﻣﻴ ﺘﺮا داﻣ ﺪاري و آﺸ ﺎورزي ﺏﺸ ﺮ روﻧ ﻖ ﻣﻴﮕ ﻴﺮد‪ .‬ﭘ ﺲ‬
‫ﻣﻴ ﺘﺮا ﺁﻣﻮزﮔ ﺎر آﺸ ﺖ و آﺸ ﺎورزي اﻧﺴ ﺎن اﺳ ﺖ و وي ﭘﺎﺳ ﺨﻮر‬
‫ورود اﻧﺴﺎن ﺏﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻮیﻨﻲ از ﺕﻤﺪن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ از ﻣﻴ ﺘﺮا ﻓ ﺮدي آ ﻪ ﻗﻠﺒ ﻲ ﭼ ﻮن زر دارد و ﺕﺸ ﺘﻲ از ﺁﺕ ﺶ و‬
‫ﻧ ﻮر و روﺷ ﻨﺎیﻲ را در اﻧﺪیﺸ ﻪ دارد‪ ،‬درﻓ ﺶ راهﻨﻤﺎی ﻲ و‬
‫ﺧ ﺮدورزي ﺏ ﺮاي ﻣ ﺮدم را ﺏﻠ ﻨﺪ ﻣﻴﻜ ﻨﺪ آ ﻪ وي را » زرﺕﺸ ﺖ«‬
‫ﻣﻴﻨﺎﻣ ﻨﺪ! زرﺕﺸ ﺖ ﺏ ﺎ ﮔﺎﺕﺎه ﺎ و ی ﺎ ﮔﺎه ﺎن ﺧ ﻮد ه ﻢ ﺳ ﺮودن و ﭼﻜﺎﻣ ﻪ‬
‫را ﺏ ﻪ اﻧﺴ ﺎن ﺁریﺎی ﻲ ﻣ ﻴﺂﻣﻮزد و ه ﻢ داﻣ ﺪاري و ﺏﻬ ﺮﻩوري ﺏﻬﻴ ﻦ را‬
‫از داﻣﻬﺎ!‬
‫ﺟﺎﻟ ﺐ ای ﻨﻜﻪ دیﮕ ﺮ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮان ﺳ ﺎﻣﻲ وﺕ ﺎزي ﻧ ﻴﺰ ﺏ ﺎ ﺕﻘﻠ ﻴﺪ از‬
‫زرﺕﺸ ﺖ‪ ،‬در ﭘ ﻲ ﮔﻠ ﻪداري ﺏ ﻪ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮي رﺳ ﻴﺪﻩاﻧ ﺪ! اﻣ ﺎ ﺷ ﺘﺮﭼﺮاﻧﻲ‬
‫زرﺕﺸ ﺖ )آ ﻪ ﺏﺮﺧ ﻲ ﺁﻧ ﺮا ﻧﻤﻴ ﭙﺬیﺮﻧﺪ( ﺣﺎآ ﻲ از ﮔ ﺬر اﻧﺴ ﺎن ﺏ ﻪ ﻣ ﺮﺣﻠﻪ‬
‫ﻧﻮیﻨﻲ از ﺕﻤﺪن و ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺁﻣﻮزش و ﺁیﻴﻦ اﺳﺖ!‬
‫هﺮﭼ ﻨﺪ ﺏﺮﺧ ﻲ ﺕ ﺎریﺦ زرﺕﺸ ﺖ را دوه ﺰار ودویﺴ ﺖ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از‬
‫زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ ﻣﻴﺪاﻧ ﻨﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ اﮔ ﺮ واﻗﻌ ٌﺎ ه ﻢ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮي ﺁریﺎی ﻲ ﺏﺪی ﻦ ﻧ ﺎم و‬
‫در ﺁن هﻨﮕﺎم ﭘﺪیﺪ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ زرﺕﺸﺖ ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ!!‬
 ‫‪97‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫زی ﺮا ﺧﻮاه ﻴﻢ دی ﺪ آ ﻪ ﻧ ﺎم زرﺕﺸ ﺖ دره ﺰاران ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از‬

‫ﺳ ﻘﺮاط و اﻓﻼﻃ ﻮن درﻣ ﻴﺎن ﺧﺮدﻣ ﻨﺪان رای ﺞ و اﻓﻜ ﺎرش ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ! یﻌﻨ ﻲ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ زردﺷ ﺖ را ه ﺰاران ه ﺰار ﺳ ﺎل‬
‫ﻋﻤﺮ اﺳﺖ!‬

‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ زردﺷﺖ‬
‫ﺷﺸﻬﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از اﻓﻼﻃﻮن‬
‫ﺕﺎآ ﻨﻮن ﭘﮋوهﺸ ﮕﺮان ﺏ ﺮاي ﺁﻏ ﺎز ﭘ ﻴﺪایﺶ زرﺕﺸ ﺖ ﻧﺘﻮاﻧﺴ ﺘﻪاﻧ ﺪ‬
‫ﺕﺎریﺨ ﻲ ﺙﺎﺏ ﺖ و درﺳ ﺖ اراﺋ ﻪ ده ﻨﺪ آ ﻪ اﻟﺒ ﺘﻪ ای ﻦ ﻣﺴ ﺌﻠﻪ ﺏ ﻲراﺏﻄ ﻪ ﺏ ﺎ‬
‫ﺁﻧﭽ ﻪ ﮔﻔ ﺘﻪ ﺷ ﺪ آ ﻪ ﻓﺎﺕﺤ ﺎن هﻤ ﻮارﻩ ﺏ ﺎ ﻧﻮﺷ ﺘﻦ ﺕ ﺎریﺦ ﺧﻮدﺷ ﺎن‪،‬‬
‫ﺕﺎریﺦ ﺷﻜﺴﺖﺧﻮردﮔﺎن را دیﮕﺮ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ!‬
‫از هﻤ ﻪ ﻣﻬﻤ ﺘﺮ ﺏ ﺎ ای ﻨﻜﻪ ﺏ ﺮاي ﻏ ﺮب هﻤ ﻮارﻩ ﺕ ﺎریﺦﻧﮕ ﺎري‬
‫یﻮﻧ ﺎن‪ ،‬اﺹ ﻠﻲﺕﺮی ﻦ ﺳ ﻨﺪ و ﭘﺸ ﺘﻮاﻧﻪ ﭘﮋوهﺸ ﻲ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺏ ﺎ‬
‫ﺏﺮرﺳ ﻲ ﺕ ﺎریﺦ ﻣﺸ ﺎهﺪﻩ ﻣﻴﺸ ﻮد آ ﻪ هﻤﻴ ﻦ ﻏﺮﺏ ﻴﺎن ه ﻢ ﭘ ﻴﺪایﺶ‬
‫زرﺕﺸﺖ را ﺏﺮاﺳﺎي ﺕﺎریﺦ یﻮﻧﺎن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻜﺮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺏ ﺎ اﺳ ﺘﻨﺎد ﺏ ﻪ ﺕ ﺎریﺦ یﻮﻧ ﺎن » ﭘ ﻴﺪایﺶ زرﺕﺸ ﺖ یﻜ ﻢ« از هﻔ ﺘﻬﺰار‬
‫ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ه ﻢ ﻓﺮاﺕ ﺮ ﻣ ﻴﺮود )زرﺕﺸ ﺖ یﻜ ﻢ ﺏ ﻪ ای ﻦ ﺧﺎﻃ ﺮ! آ ﻪ در‬
‫هﻤﻴ ﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ درﺧﻮاه ﻴﻢ یﺎﻓ ﺖ آ ﻪ زرﺕﺸ ﺘﻬﺎي ﺏﺴ ﻴﺎري در ﺕ ﺎریﺦ‬
‫وﺟ ﻮد داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ( ﻗﺪیﻤﻴﺘﺮی ﻦ ﺳ ﻨﺪ ﺏ ﺮ ای ﻦ ﻣﺪﻋ ﺎ ﻧﻮﺷ ﺘﻪاي اﺳ ﺖ‬
‫در ﺣﺎﺷﻴﻪ »آﺘﺎب اآﻴﺒﻴﺎس اﻓﻼﻃﻮن« آﻪ درﺁﻧﺠﺎ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫» زرﺕﺸ ﺖ در ﺣ ﺪود ﺷﻬﺸ ﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از اﻓﻼﻃ ﻮن زﻧﺪﮔ ﻲ‬
‫ﻣ ﻴﻜﺮدﻩ اﺳ ﺖ… و داﻧ ﺶ ﺟﻬﺎﻧ ﻲ ﺧ ﻮد را از روان ﻧﻴﻜﻮی ﻲ و ﺏﻴ ﻨﺶ‬
‫واﻻ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ‪«،‬‬
‫» ﭘﻠﻴﻨ ﻲ‪ Pellini‬ﻧ ﻴﺰ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ارﺳ ﻄﻮ و اودوﺧ ﻮس ه ﻢ‬
‫ﺏ ﺮ ای ﻦ ﺏ ﺎور ﺏ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ آ ﻪ زرﺕﺸ ﺖ ﺷﺸ ﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از اﻓﻼﻃ ﻮن‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺪیﺸ ﻪ و ﺕﻔﻜ ﺮ زردﺷ ﺖ از ه ﺰاران ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ در ﻓﺮه ﻨﮓ و‬
‫ﺕﻤ ﺪن یﻮﻧ ﺎن ﺕﺎﺙ ﻴﺮ ﺏﺴ ﺰایﻲ داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ویﻜ ﻲ از ﻋﻮاﻣ ﻞ اﺹ ﻠﻲ‬
‫ﮔﺮی ﺰ از ﺕﻮﺣ ﺶ یﻮﻧﺎﻧ ﻴﺎن‪ ،‬ﺁﺷ ﻨﺎیﻲ ﺏ ﺎ ﺕﻔﻜ ﺮ و اﻧﺪیﺸ ﻪ زرﺕﺸ ﺖ ﺏ ﻮدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪98‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫اﻓﻼﻃ ﻮن درآ ﺘﺎب » اس ﺏﺎیﺪی ﺰ« از ﻗ ﻮل ارﺳ ﻄﻮ ﺷ ﻴﻮةه ﺎي‬

‫ﺁﻣ ﻮزش و ﭘ ﺮورش ای ﺮان را ﻣﻴﺴ ﺘﺎیﺪ آ ﻪ ﺁریﺎی ﻴﺎن از ﭼﻬ ﺎردﻩ‬
‫ﺳ ﺎﻟﮕﻲ ﻓ ﺮزﻧﺪان ﺧ ﻮد را ﺏ ﻪ داﻧ ﺶ ﭘﻨﻬﺎﻧ ﻲ زرﺕﺸ ﺖ ﺁﺷ ﻨﺎ ﻣ ﻴﻜﺮدﻩ‬
‫اﻧ ﺪ‪ .‬ارﺳ ﻄﻮ‪ ،‬ﻣﻐ ﺎن را ﺷ ﺎﮔﺮدان زرﺕﺸ ﺖ ﻣ ﻴﺪاﻧﺪ و در آ ﺘﺎب‬
‫»دی ﺎﻟﻮگ« ﻣﻴﻨﻮیﺴ ﺪ آ ﻪ ﻣﻐ ﺎن ﺏ ﻪ ﻣﺮاﺕ ﺐ ﻗﺪیﻤﻴ ﺘﺮ از ﻣﺼ ﺮیﺎﻧﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧ ﺎن ﺏ ﻪ دو اﺹ ﻞ روان ﻧ ﻴﻚ و روان ﺏ ﺪ ﺏ ﺎور دارﻧ ﺪ‪ » .‬ﺏ ﺎ ﺏ ﻮدن ای ﻦ‬
‫هﻤ ﻪ ﻗﺮای ﻦ‪ ،‬در ای ﻨﻜﻪ ﺳ ﻘﺮاط و اﻓﻼﻃ ﻮن ﺏ ﺎ ﻓﻠﺴ ﻔﻪ زرﺕﺸ ﺖ ﺁﺷ ﻨﺎیﻲ‬
‫داﺷ ﺘﻪ اﻧ ﺪ ﺕ ﺮدیﺪ ﻧﻤﻴﺸ ﻮد آ ﺮد ﺏﻮی ﮋﻩ ﺏ ﺎ ﺷ ﺒﺎهﺖ زی ﺎدي آ ﻪ ﺏﻴ ﻦ‬
‫ﺟﻬ ﺎن ﻓﺮوه ﺮي ﻣ ﻨﻮگ زرﺕﺸ ﺖ و ﺟﻬ ﺎن ای ﺪﻩ اﻓﻼﻃ ﻮن) و ﻣﺪی ﻨﻪ‬
‫ﻓﺎﺿ ﻠﻪ( وﺟ ﻮد دارد‪) «.‬ای ﺮان از ﺁﻏ ﺎز ﺕ ﺎ اﺳ ﻼم‪ :‬روﻣ ﺎن ﮔﺮیﺸ ﻤﻦ‪-‬‬
‫ﺕ ﺮﺟﻤﻪ‪ :‬ﻣﺤﻤ ﺪ ﻣﻌﻴ ﻦ‪ .‬ﺷ ﺮآﺖ اﻧﺘﺸ ﺎرات ﻋﻠﻤ ﻲ و ﻓﺮهﻨﮕ ﻲ ﭼ ﺎپ‬
‫ﺕﻬﺮان ‪ 1350‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي ﺏﺮاﺏﺮ ﺏﺎ ‪ 6993‬ﺁریﺎیﻲ ﻣﻴﺘﺮایﻲ(‬
‫در راﺏﻄ ﻪ ﺏ ﺎ ﻗﺪﻣ ﺖ ﻓﺮاﺕ ﺮ از هﻔ ﺘﻬﺰار ﺳ ﺎﻟﮕﻲ زرﺕﺸ ﺖ ادﺧ ﻮس‬
‫‪ Eudoxus‬آﻠﺪاﻧ ﻲ آ ﻪ در ﺳ ﺪﻩ ﭼﻬ ﺎرم ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ‬
‫ﻣﻴﺰیﺴ ﺘﻪ اﺳ ﺖ و ﺏ ﺎ ﻓﻠﺴ ﻔﻪ زرﺕﺸ ﺖ آ ﺎﻣﻼ ﺁﺷ ﻨﺎ ﺏ ﻮدﻩ و از دوﺳ ﺘﺎن‬
‫و هﻤﻔﻜ ﺮان اﻓﻼﻃ ﻮن ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧ ﻴﺰ ﺏﺮهﻤﻴ ﻦ ﺏ ﺎور اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﺧﺮدﻣ ﻨﺪ و ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ ﺁریﺎی ﻲ ﺷﺸ ﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از اﻓﻼﻃ ﻮن ﻣﻴﺰیﺴ ﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫داﻧﺸ ﻤﻨﺪان ﻧ ﺎﻣﺪار یﻮﻧ ﺎن ﺏ ﺎ دی ﻦ و ﻓﻠﺴ ﻔﻪ زرﺕﺸ ﺖ ﺁﺷ ﻨﺎ ﺏ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ‬
‫و درﺏ ﺎرﻩ ﺁن ﺳ ﺨﻦ ﮔﻔ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ .‬ﻗﺪیﻤﻴﺘﺮی ﻦ ﺳ ﻨﺪﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﻧﻮﺷ ﺘﻪاي در‬
‫ﺣﺎﺷ ﻴﻪ آ ﺘﺎب اﻟﻜﻴﺒ ﻴﺎدس اﻓﻼﻃ ﻮن اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏﺮﮔ ﺮدان ﺁن ﺏ ﻪ ﻓﺎرﺳ ﻲ‬
‫ﭼﻨﻴ ﻦ اﺳ ﺖ‪ » :‬ﮔﻔ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ زرﺕﺸ ﺖ در ﺣ ﺪود ﺷﺸ ﻬﺰار ﺳ ﺎل‬
‫ﭘ ﻴﺶ از اﻓﻼﻃ ﻮن ﻣﻴﺰیﺴ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮔﺮوه ﻲ اورا یﻮﻧﺎﻧ ﻲ و ﺏﺮﺧ ﻲ از‬
‫ﻣﻠ ﺖ ﻣ ﺎوراء دری ﺎي ﺏ ﺰرگ ﻣﻴﺪاﻧ ﻨﺪ‪ .‬زرﺕﺸ ﺖ داﻧ ﺶ ﺟﻬﺎﻧ ﻲ ﺧ ﻮد را‬
‫از روان ﻧﻴﻜﻮی ﻲ‪ ،‬یﻌﻨ ﻲ از ﺏﻴ ﻨﺶ واﻻ ﺁﻣﻮﺧ ﺖ‪ .‬ﺕ ﺮﺟﻤﻪ ﻧ ﺎم زرﺕﺸ ﺖ‬
‫ﺏﻪ یﻮﻧﺎﻧﻲ‪ ،‬اﺳﺘﺮویﻮﺕﺲ یﻌﻨﻲ ﺳﺘﺎرﻩ ﭘﺮﺳﺖ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫در ﺕﺠ ﺮﺏﻪ و ﺕﺤﻠ ﻴﻞ ای ﻦ ﺷ ﺮح‪ ،‬ﮔﺎیﮕ ﺮ از داﻧﺸ ﻤﻨﺪان ﻣ ﺘﺎﺧﺮ‬
‫ﻣﻴﻨﻮیﺴ ﺪ‪ » :‬هﻤ ﻪ ﻣﻄﺎﻟ ﺐ ای ﻦ ﺣﺎﺷ ﻴﻪ ﻧﻮیﺴ ﻲ ﺟ ﺰ ﺁﻧﭽ ﻪ آ ﻪ ﻣ ﺮﺏﻮط‬
‫ﺏ ﻪ اﺣ ﺘﻤﺎل یﻮﻧﺎﻧ ﻲ ﺏ ﻮدن زرﺕﺸ ﺖ اﺳ ﺖ‪ ،‬درﺳ ﺖ و ﻣ ﻮرد ﺕﺎی ﻴﺪ ﺳ ﺎیﺮ‬
‫ﻧﻮیﺴ ﻨﺪﮔﺎن ﻧ ﻴﺰ هﺴ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺜﻼ ﭘﻠﻴﻨ ﻲ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ارﺳ ﻄﻮ و‬
‫اودﺧ ﻮس ﺏ ﺎور داﺷ ﺘﻨﺪ آ ﻪ زرﺕﺸ ﺖ ﺷﺸ ﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از اﻓﻼﻃ ﻮن‬
‫ﻣﻴﺰیﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
 ‫‪99‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫اﻓﻼﻃ ﻮن‪ ،‬زرﺕﺸ ﺖ را ی ﻚ ﺟ ﺎ ﭘﺴ ﺮ اورﻣ ﺰد و ﺟ ﺎي دیﮕ ﺮ‬

‫ﺧﺪﻣﺘﮕﺰار اورﻣﺰد ﻣﻴﺪاﻧﺪ‪.‬‬
‫)ای ﻨﮕﻮﻧﻪ ﻧﮕ ﺮش‪ ،‬یﻌﻨ ﻲ ﻓ ﺮزﻧﺪ ﺧ ﺪا داﻧﺴ ﺘﻦ زرﺕﺸ ﺖ – ﭘﺴ ﺮ‬
‫اورﻣ ﺰد‪ -‬ﺏﻌﺪه ﺎ ﺏ ﻪ ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺖ و ﻋﻠ ﻲاﻟﻠﻬ ﻲ ه ﺎ ﺳ ﺮایﺖ ﻧﻤ ﻮد آ ﻪ‬
‫ﻣﺴ ﻴﺢ را ﻓ ﺮزﻧﺪ ﺧ ﺪا و اﻣ ﺎم ﻋﻠ ﻲ را ﺧ ﻮد ﺧ ﺪا داﻧﺴ ﺘﻨﺪ‪ (.‬اﻓﻼﻃ ﻮن‬
‫در آ ﺘﺎب اﻟﺴ ﻲ ﺏﺎیﺪی ﺰ از ﻗ ﻮل ﺳ ﻘﺮاط‪ ،‬رازه ﺎي ﺁﻣ ﻮزش و ﭘ ﺮورش‬
‫ای ﺮان را ﻣﻴﺴ ﺘﺎیﺪ آ ﻪ ﻓ ﺮزﻧﺪان درﺏ ﺎري را از ﭼﻬ ﺎردﻩ ﺳ ﺎﻟﮕﻲ ﺏ ﻪ‬
‫داﻧ ﺶ ﭘﻨﻬﺎﻧ ﻲ زرﺕﺸ ﺖ ﺁﺷ ﻨﺎ ﻣ ﻴﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ارﺳ ﻄﻮ ه ﻢ ﻣﻐ ﺎن )داﻧ ﺎ( را‬
‫ﺷ ﺎﮔﺮدان زرﺕﺸ ﺖ ﻣ ﻴﺪاﻧﺪ و در آ ﺘﺎب دی ﺎﻟﻮگ ﻣﻴﻨﻮیﺴ ﺪ‪ » :‬ﻣﻐ ﺎن‬
‫ای ﺮان آﻬﻨ ﺘﺮ ازﻣﺼ ﺮیﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬ ﺎ ﺏ ﻪ دو اﺹ ﻞ ﺏ ﺎور دارﻧ ﺪ‪ ،‬روح ﺧﻮﺏ ﻲ‬
‫و روح ﺏ ﺪي آ ﻪ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﺁن زی ﻮس ي ارﻣ ﺎزس )اورﻣ ﺰد( و دوﻣ ﻲ‬
‫را اریﻤﺎﻧﻮس یﺎ هﺎدﺳﻦ )اهﺮیﻤﻦ( ﻣﻴﻨﺎﻣﻨﺪ‪«.‬‬
‫» از ﺷ ﺎﮔﺮدان ﭘ ﺮودیﻜﻮس‪ ،‬هﻤﺴ ﻔﺮ ﺳ ﻘﺮاط ی ﺎد ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺴﺨﻪ اي از ﺁﻣﻮزﺷﻬﺎي زرﺕﺸﺖ را در دﺳﺘﺮس داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺏ ﺎ ﺏ ﻮدن ای ﻦ هﻤ ﻪ ﻗﺮای ﻦ در ﺁﺷ ﻨﺎیﻲ ﺳ ﻘﺮاط و اﻓﻼﻃ ﻮن ﺏ ﺎ ﻓﻠﺴ ﻔﻪ‬
‫زرﺕﺸ ﺖ ﺕ ﺮدیﺪ ﻧﻤﻴﺸ ﻮد آ ﺮد ﺏﻮی ﮋﻩ ﺏ ﺎ ﺷ ﺒﺎهﺖ زی ﺎدي آ ﻪ ﺏﻴ ﻦ ﺟﻬ ﺎن‬
‫ﻓﺮوه ﺮي ﻣ ﮓ زرﺕﺸ ﺖ و ﺟﻬ ﺎن ای ﺪﻩ اﻓﻼﻃ ﻮن وﺟ ﻮد دارد‪ .‬ﺏ ﻨﺎ ﺏ ﻪ‬
‫ی ﻚ ﻧﻈ ﺮیﻪ ﻓ ﺮﻩوﺷ ﻲ هﻤ ﻪ ﻣﻮﺟ ﻮدات از ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ روز در ﻋ ﺎﻟﻢ ﻣ ﺜﻞ‬
‫ﺏ ﻮدﻩ و ﺳ ﭙﺲ ﻗﺎﻟ ﺐ ﻣ ﺎدي گ ا ﺕ ﻲ ‪ GAETY‬ﺏﺨ ﻮد ﮔﺮﻓ ﺘﻪ اﻧ ﺪ‪ .‬و‬
‫ﻗﺎﻟ ﺐ ﻣ ﺎدي ﭼ ﻴﺰي ﺟ ﺰ ﺹ ﻮرت ﻓﻠﻜ ﻲ ﻓ ﺮﻩ وﺷ ﻲ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ﺷ ﮕﻔﺖ ﺁور‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻏﺮﺏ ﻴﺎن در ﺏ ﺎرﻩ ﺕﺎﺙ ﻴﺮ ﻓﻠﺴ ﻔﻪ زرﺕﺸ ﺖ روي ﻓﻠﺴ ﻔﻪ یﻮﻧ ﺎن‬
‫ﺏ ﺮ اﺷ ﺎرات زودﮔ ﺬر ﺏﺴ ﻨﺪﻩ آ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ و ه ﻨﻮز ﭘ ﮋوهﺶ ﻻزم در ﺏ ﺎرﻩ‬
‫ﺁن ﻧﺸ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اودﺧ ﻮس آﻠﺪاﻧ ﻲ آ ﻪ در ﺳ ﺪﻩ ﭼﻬ ﺎرم ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ‬
‫ﻣﺴ ﻴﺢ در ﻗﻠﻤ ﺮو ای ﺮان ﻣﻴﺰیﺴ ﺘﻪ و ﺏ ﺎ زرﺕﺸ ﺖ و ﻓﻠﺴ ﻔﻪ او ﺁﺷ ﻨﺎیﻲ‬
‫آ ﺎﻣﻞ داﺷ ﺘﻪ و ﺧ ﻮد از دوﺳ ﺘﺎن ﻧ ﺰدیﻚ اﻓﻼﻃ ﻮن ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬زﻣ ﺎن‬
‫زرﺕﺸﺖ را ﺷﺸﻬﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از اﻓﻼﻃﻮن ذآﺮ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧ ﺘﻮس ﻟﻴﺪیﺎی ﻲ ه ﻢ آ ﻪ درﺳ ﺪﻩ ﭘ ﻨﺞ ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ‬
‫)هﻤ ﺰﻣﺎن ﺏ ﺎ اردﺷ ﻴﺮ یﻜ ﻢ هﺨﺎﻣﻨﺸ ﻲ( ﻣﻴﺰیﺴ ﺘﻪ ورﺳ ﺎﻟﻪ اي در ﺏ ﺎرﻩ‬
‫زرﺕﺸ ﺖ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ‪ ،‬ﺕ ﺎریﺦ زرﺕﺸ ﺖ را ﺷﺸ ﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از ی ﻮرش‬
‫ﺧﺸﺎیﺎرﺷ ﺎﻩ ﺏ ﻪ یﻮﻧ ﺎن ذآ ﺮ ﻣﻴﻜ ﻨﺪ‪ .‬ﺏ ﺎ ﺕﻮﺟ ﻪ ﺏ ﻪ ای ﻨﻜﻪ ﺕ ﺎریﺦ ی ﻮرش‬
‫ﺧﺸﺎیﺎرﺷ ﺎﻩ ﺏ ﻪ یﻮﻧ ﺎن ﭼﻬﺎرﺹﺪوهﺸ ﺘﺎد ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ‬
 ‫‪100‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﺕ ﺎریﺦ دادﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺧﺎﻧ ﺘﻮس ﺏ ﻪ ﺷﺸ ﻬﺰار و ﭼﻬﺎرﺹ ﺪو‬

‫هﺸﺘﺎد ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد ﺏﺎﻟﻎ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻠﻴ ﻨﻮس از ﻗ ﻮل ارﺳ ﻄﻮ ﺕ ﺎریﺦ زرﺕﺸ ﺖ را ﺷﺸ ﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ‬
‫از اﻓﻼﻃ ﻮن ﻣ ﻴﺪاﻧﺪ و ﺏ ﺎ ﺕﻮﺟ ﻪ ﺏ ﻪ ای ﻨﻜﻪ اﻓﻼﻃ ﻮن در ﺣ ﺪود ﺳﻴﺼ ﺪ و‬
‫ﭼﻬ ﻞ و هﻔ ﺖ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ در ﮔﺬﺷ ﺘﻪ‪ ،‬ﺕ ﺎریﺦ زرﺕﺸ ﺖ‬
‫ﺏ ﻪ ﭼ ﻴﺰي ﻧ ﺰدیﻚ ﺏ ﻪ ﺷﺸ ﻬﺰار وﭼﻬﺎردﺹ ﺪو دﻩ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ‬
‫ﻣﺴﻴﺢ ﻣﻴﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫هﺮﻣﻴ ﭙﻮس آ ﻪ در ﺳ ﺪﻩ ﺳ ﻮم ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ زﻧﺪﮔ ﻲ‬
‫ﻣ ﻴﻜﺮدﻩ ﺕ ﺎریﺦ زرﺕﺸ ﺖ را ﺏ ﻪ هﻔ ﺘﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از ﻣﺴ ﻴﺢ‬
‫ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ه ﺮﻣﻮدوروس زﻣ ﺎن زرﺕﺸ ﺖ را ﭘ ﻨﺠﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از ﺟ ﻨﮓ‬
‫ﺕ ﺮوي ذآ ﺮ ﻣﻴﻜ ﻨﺪ آ ﻪ ﺷﺸ ﻬﺰار وﺹﺪﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫دیﻮﺟ ﻨﺲ ﻻری ﺘﻮس آ ﻪ درﺁﻏ ﺎز ﺳ ﺪﻩ ﺳ ﻮم ﭘ ﺲ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ‬
‫زﻧﺪﮔ ﻲ ﻣ ﻴﻜﺮدﻩ ﺕ ﺎریﺦ زرﺕﺸ ﺖ را هﻔ ﺘﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ‬
‫ﻣﺴﻴﺢ ذآﺮ آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻠ ﺮﺕﺎرك ﺕ ﺎریﺦ ﻧﮕ ﺎر ﻧ ﺎﻣﺪار ه ﻢ آ ﻪ از ‪ 46‬ﺕ ﺎ ‪ 125‬ﭘ ﺲ از‬
‫زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ ﻣﻴﺰیﺴ ﺘﻪ ﺕ ﺎریﺦ زرﺕﺸ ﺖ را هﻔ ﺖ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از‬
‫زایﺶ ﻣﺴﻴﺢ ﻣﻴﺪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻬﺮﺳ ﺖ ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎي آﻼﺳ ﻴﻚ از ای ﻦ ﺏﻴﺸ ﺘﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺳ ﺨﻦ در ای ﻦ‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﺎ ای ﻦ هﻤ ﻪ اﻗ ﻮال ﻣﻌﺒ ﺘﺮ ﭼ ﺮا ﻋ ﺪﻩ زی ﺎدي از داﻧﺸ ﻤﻨﺪان‬
‫ﻣ ﺘﺎﺧﺮ‪ ،‬ﺕ ﺎریﺦ آﻼﺳ ﻴﻚ را آ ﻨﺎر ﮔﺬﺷ ﺘﻪ وﺏ ﻪ دﻧ ﺒﺎل ﺕ ﺎریﺦ ﺳ ﻨﺘﻲ آ ﻪ‬
‫ﺟﻌﻠﻲ و ﺕﻘﻠﺒﻲ اﺳﺖ رﻓﺘﻪاﻧﺪ؟‬
‫یﻜ ﻲ از دﻻی ﻞ ﺁﻧ ﺎن ای ﻦ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕ ﺎریﺦ آﻼﺳ ﻴﻚ زﻣ ﺎن‬
‫زرﺕﺸ ﺖ را ﺏ ﻪ دوران ﺳ ﻨﮓ )ﻋﺼ ﺮ ﺣﺠ ﺮ( ﻋﻘ ﺐ ﻣﻴ ﺒﺮد و ﻣ ﺮدﻣﺎن‬
‫ﺁن دوران‪ ،‬ﺏ ﺪوي و ﺧﺎﻧ ﻪ ﺏ ﺪوش‪ ،‬از راﻩ ﺷ ﻜﺎر ﮔ ﺮدﺁوري ﻣ ﻴﻮﻩ‬
‫ﺟ ﻨﮕﻞ و ریﺸ ﻪ ﻧ ﺒﺎت زﻧﺪﮔ ﻲ ﻣ ﻴﻜﺮدﻩ اﻧ ﺪ و ه ﻨﻮز ﺏ ﻪ ﻣ ﺮﺣﻠﻪ‬
‫روﺳﺘﺎﻧﺸ ﻴﻨﻲ و آﺸ ﺎورزي وارد ﻧﺸ ﺪﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟ ﻴﻜﻪ ﮔﺎﺕﻬ ﺎي‬
‫زرﺕﺸ ﺖ ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﻴﺪهﺪ آ ﻪ در زﻣ ﺎن زرﺕﺸ ﺖ ﻣ ﺮدم ﺷ ﻬﺮ ﻧﺸ ﻴﻦ ﺏ ﻮدﻩ‬
‫اﻧﺪ و در ﺁن آﺸﺎورزي ﻓﺰون ﺳﺘﻮدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪101‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺣﻔﺎریﻬ ﺎي ﺳ ﺎﻟﻬﺎي اﺧ ﻴﺮ ﻧﺸ ﺎن دادﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﻧﻈ ﺮیﻪ‬

‫داﻧﺸ ﻤﻨﺪان در ﺏ ﺎرﻩ ﺁﻏ ﺎز زﻣ ﺎن ﺷﻬﺮﻧﺸ ﻴﻨﻲ ﻣﺒﻨ ﻲ ﺏ ﺮ ﻧﻈ ﺮیﻪاي‬
‫اﺷ ﺘﺒﺎﻩ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ! ﺣﻔﺎریﻬ ﺎي ﭘ ﻨﺠﺎﻩ ﺳ ﺎل اﺧ ﻴﺮ ﻧﺎدرﺳ ﺖ ﺏ ﻮدن‬
‫اﻟﮕﻮه ﺎي ﭘﻴﺸ ﻴﻦ را در ﺏ ﺎرﻩ ﻣﺴ ﻴﺮ اﺣﺘﻤﺎﻟ ﻲ ﺕﻤ ﺪن در ﺟﻬ ﺎن‪ ،‬ﭘ ﻴﺶ‬
‫از اﺧﺘﺮاع ﺧﻂ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ‪.‬‬
‫ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸ ﻨﺎس ﻣ ﺮي رﺳﺘﮕﺎﺳ ﺖ درآﺘﺎﺏ ﻲ آ ﻪ ﺕﺤ ﺖ ﻋ ﻨﻮان‪:‬‬
‫اﻓﻼﻃ ﻮن‪ ،‬دوران ﭘ ﻴﺶ از ﺕ ﺎریﺦ از ﭘ ﻨﺠﻬﺰار ﺕ ﺎ دﻩ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ‬
‫از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ در اﺳ ﻄﻮرﻩ و ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ و در ﺳ ﺎل‬
‫‪ 1896‬ﭼ ﺎپ آ ﺮدﻩ‪ ،‬ﻣﻴﻨﻮیﺴ ﺪ‪ » :‬ﺣﻔﺎریﻬ ﺎي ﺕ ﺎزﻩ‪ ،‬ﻣ ﺪل ﻗﺪیﻤ ﻲ‬
‫ﺳ ﻴﺮﺕﻤﺪن و ﻓﺮه ﻨﮓ را آ ﻪ ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس ﻧﻈ ﺮیﻪه ﺎي آﻨ ﺖ‪ ،‬داروی ﻦ و‬
‫ﮔ ﺮدن ﭼ ﺎیﻠﺪز ﻓ ﺮاهﻢ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد ﺏ ﺮهﻢ زدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕﺎآ ﻨﻮن ﮔﻤ ﺎن ﻣﻴﺮﻓ ﺖ‬
‫ﻣﺮدﻣ ﻲ آ ﻪ ﺏﻴ ﻦ ﭘ ﻨﺞ ﺕ ﺎ ﺳ ﻲ و ﭘ ﻨﺠﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ‬
‫ﻣﻴﺰیﺴ ﺘﻨﺪ‪ ،‬وﺣﺸ ﻲ‪ ،‬ﺧﺎﻧ ﻪ ﺏ ﺪوش و هﻤﻴﺸ ﻪ از ﺟﺎی ﻲ ﺏ ﻪ ﺟﺎی ﻲ دیﮕ ﺮ‬
‫درﺣﺮآ ﺖ ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺣ ﺪ ﺏ ﺎﻻي ﺕﻤ ﺪن ﺁﻧ ﺎن‪ ،‬ﺷ ﻜﺎر ﺣ ﻴﻮاﻧﺎت‪،‬ﮔﺮدﺁوري‬
‫ﻣ ﻴﻮﻩ ه ﺎي ﺟﻨﮕﻠ ﻲ و ریﺸ ﻪ درﺧ ﺘﺎن ﺏ ﺮاي ﺧ ﻮردن و زیﺴ ﺘﻦ ﺏ ﻮد‪.‬‬
‫ﺏ ﻪ ﮔﻤ ﺎن اﻧﻬ ﺎ زراﻋ ﺖ ﺕ ﻨﻬﺎ ﭘ ﻨﺠﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ‬
‫ﺁﻏﺎز ﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﻣ ﺮي رﺳﺘﮕﺎﺳ ﺖ ﻣ ﻴﮕﻮیﺪ آ ﻪ ‪ » :‬در ﻗ ﺒﻮﻻﻧﺪن ای ﻦ ﻧﻈ ﺮیﻪ در‬
‫ﺏ ﺎرﻩ ﺁﻏ ﺎز ﺕﻤﺪن‪،‬ﮔ ﺮدن ﭼ ﺎیﻠﺪز آ ﻪ ﺧ ﻮد ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸ ﻨﺎس اﺳﺖ‪،‬ﺳ ﻬﻤﻲ‬
‫ﺏ ﻪ ﺳ ﺰا داﺷ ﺘﻪ ﺳ ﺖ‪ .‬ﭼ ﺎیﻠﺪز آ ﻪ آﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣﻌ ﺘﻘﺪ ﺏ ﻮد‬
‫آ ﻪ ﺕﻐﻴ ﻴﺮ روش زﻧﺪﮔ ﻲ ﻣ ﺮدم وﺳ ﻴﺮﺕﻤﺪن‪ ،‬ﺕ ﻨﻬﺎ ﻣﻮﻟ ﻮد ﻋﻠ ﻞ‬
‫اﻗﺘﺼ ﺎدي اﺳ ﺖ وﺳ ﻴﺮ ﺕﻤ ﺪن ﻧ ﻴﺰ ﺏﮕﻮﻧ ﻪ ﺧﻄ ﻲ‪ ،‬ﺹ ﻮرت ﮔﺮﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫او ﻣﺪﻋ ﻲ ﺏﻮدآ ﻪ ﺕﺤ ﻮل از ﺷ ﻜﺎرﭼﻲﮔ ﺮي و ﺧﺎﻧ ﻪ ﺏﺪوﺷ ﻲ ﺏ ﻪ زراﻋ ﺖ‬
‫و ﺷﻬﺮﻧﺸ ﻴﻨﻲ در ﺁﺧﺮی ﻦ ﺏﺨ ﺶ ﻋﺼ ﺮ ﺣﺠ ﺮ ﺹ ﻮرت ﮔﺮﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ و‬
‫ﺁﻧﺮ اﻧﻘﻼب اﺧﺮ ﻋﺼﺮ ﺣﺠﺮ ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻣ ﺮي رﺳﺘﮕﺎﺳ ﺖ ﻣ ﻴﮕﻮیﺪ‪ »:‬ﺣﻔ ﺮیﺎت ﺟﺪی ﺪ ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﻴﺪهﺪ آ ﻪ از‬
‫دﻩ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻋﻴﺴ ﻲ ﻣﺴ ﻴﺢ درﻧﻘﺎﻃ ﻲ از ﺟﻬ ﺎن از‬
‫ﺟﻤﻠ ﻪ ﻣ ﻨﻄﻘﻪ ﺁﺳ ﻴﺎي ﻣﺮآ ﺰي )روﺳ ﻴﻪ( ﺁﺳ ﻴﺎي ﻧ ﺰدیﻚ )ای ﺮان و‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴ ﺘﺎن( ﺁﺳ ﻴﺎي ﻣ ﻴﺎﻧﻪ )ﻓﻠﺴ ﻄﻴﻦ و ﻋ ﺮاق( اروﭘ ﺎي ﺟﻨﻮﺏ ﻲ‬
‫)ﺕﺮآ ﻴﻪ( و ﺟﻨﻮﺏﻐﺮﺏ ﻲ اروﭘ ﺎ )اﺳ ﭙﺎﻧﻴﺎ( ﺷ ﻬﺮ ﻧﺸ ﻴﻨﻲ و زراﻋ ﺖ‬
‫وﺟ ﻮد داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ‪ .‬ﺕﺰی ﻨﺎت داﺧ ﻞ ﻏﺎره ﺎي ﻣ ﺮﺏﻮط ﺏ ﻪ ﺕﻤ ﺪن‬
‫ﻣ ﺎﮔﺪاﻟﺲ در ﺟﻨﻮﺏﻐﺮﺏ ﻲ اروﭘ ﺎ ﺏ ﻪ دوازدﻩ ﺕ ﺎ ﭘﺎﻧ ﺰدﻩ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ‬
 ‫‪102‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫از ﻣﺴ ﻴﺢ ﺏﺮﻣ ﻴﮕﺮدد‪ .‬ﺧ ﺮاﺏﻪه ﺎي ﻗﺼ ﺮي در ﻓﻠﺴ ﻄﻴﻦ و آ ﺘﻞ هﻮی ﻮك‬

‫در ﺁﻧﺎﺕﻮﻟ ﻲ )ﺕﺮآ ﻴﻪ آﻨﻮﻧ ﻲ( ﻣ ﺮﺏﻮط ﺏ ﻪ دﻩ ﺕ ﺎ هﻔ ﺘﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از‬
‫ﻣﺴ ﻴﺢ ﻣﻴﺸ ﻮد‪ .‬ﺣﻔﺎریﻬ ﺎي ﺁﺳ ﻴﺎي ﻣﺮآ ﺰي و ﻧ ﺰدیﻚ )آ ﻪ ای ﺮان‪،‬‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴ ﺘﺎن‪ ،‬ﺕﺎﺟﻴﻜﺴ ﺘﺎن وﺧ ﻮارزم ﺟ ﺰو ﺁن اﺳ ﺖ و زادﮔ ﺎﻩ زرﺕﺸ ﺖ‬
‫ه ﻢ در ﺁن ﻣﺤ ﺪودﻩ اﺳ ﺖ( ﻣ ﺮﺏﻮط ﺏ ﻪ ی ﺎزدﻩ ﺕ ﺎ دﻩ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از‬
‫زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺣﻔﺎریﻬ ﺎي ﺁﻧﺎﺕﻮﻟ ﻲ ﺕﻤ ﺪن هﻔ ﺘﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ‬
‫از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ را ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﻴﺪهﺪ و دﻻﻟ ﺖ دارد آ ﻪ ﻣ ﺮدم ﺁن دی ﺎر‬
‫ﻋ ﻼوﻩ ﺏ ﺮ ﺷﻬﺮﻧﺸ ﻴﻨﻲ‪ ،‬ه ﻨﺮ ﻣﻌﻤ ﺎري ﺟﺎﻟﺒ ﻲ ه ﻢ داﺷ ﺘﻪ اﻧ ﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴ ﻦ‬
‫ﺣﻔﺎریﻬ ﺎي ﻣ ﻨﻄﻘﻪ ای ﺮان‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺴ ﺘﺎن و ﺁﺳ ﻴﺎي ﻣﺮآ ﺰي‪ ،‬ﺣﻜﺎی ﺖ از‬
‫ﺷﻬﺮﻧﺸ ﻴﻨﻲ ﻣ ﺮدم ای ﻦ ﻣ ﻨﺎﻃﻖ در ی ﺎزدﻩ ﺕ ﺎ دﻩ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از‬
‫زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ ﻣﻴﻜ ﻨﺪ‪) .‬یﻌﻨ ﻲ ﭘ ﻴﺶ از ﻋﺼ ﺮ ی ﺦ آ ﻪ در ﺣ ﺪود دﻩ ه ﺰار‬
‫ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ ﻣﻌﻴ ﻦ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ (.‬ایﺮاﻧ ﻴﺎن در ﺁن‬
‫دوران‪ .‬ﺣ ﻴﻮاﻧﺎت را اهﻠ ﻲ آ ﺮدﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪ و ﺏ ﻪ آ ﺎر زراﻋ ﺖ‬
‫ﻣﻴﭙﺮداﺧﺘ ﻨﺪ‪ .‬از روي ﺷ ﺒﺎهﺘﻬﺎي ﺏﻴ ﻦ ﻃ ﺮﺣﻬﺎ و ﻇ ﺮوف آﺸ ﻒ ﺷ ﺪﻩ‪،‬‬
‫ﺣ ﺪس زدﻩ ﻣﻴﺸ ﻮد آ ﻪ در اواﺧ ﺮ ه ﺰارﻩ ﺷﺸ ﻢ ﭘ ﻴﺶ از ﻣﺴ ﻴﺢ‪،‬‬
‫ﻣﻬﺎﺟ ﺮت ﮔﺮوه ﻲ ﺳ ﺎآﻨﻴﻦ ﺁﺳ ﻴﺎي ﻧ ﺰدیﻚ ﺏ ﻪ ﺟ ﻨﻮب ﺷ ﺮﻗﻲ اروﭘ ﺎ‬
‫ﺹ ﻮرت ﮔﺮﻓ ﺘﻪ ﺏﺎﺷ ﺪ‪ .‬درﻧﺘ ﻴﺠﻪ ای ﻦ آﺸ ﻔﻴﺎت ﻣ ﺮي رﺳﺘﮕﺎﺳ ﺖ ﻣﺪﻋ ﻲ‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕﺤ ﻮل ی ﺎ اﻧﻘﻼﺏ ﻲ را آ ﻪ ﮔ ﺮدن ﭼ ﺎیﻠﺪز ﺏ ﻪ ﭘ ﻨﺠﻬﺰار ﺳ ﺎل‬
‫ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ ﻧﺴ ﺒﺖ دادﻩ واﻗﻌ ٌﺎ در ﻧﻘ ﺎط ﻣﺨ ﺘﻠﻒ ﺁﺳ ﻴﺎ و‬
‫اروﭘ ﺎ از ﭘﺎﻧ ﺰدﻩ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ ﺁﻏ ﺎز ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬هﻤﭽﻨﻴ ﻦ ﺏ ﺮﺧﻼف ﻧﻈ ﺮیﻪ ﭼ ﺎیﻠﺪز ﻋﻠ ﺖ ﺁن ﺕﺤ ﻮل )ﺕ ﺒﺪیﻞ ﺧﺎﻧ ﻪ‬
‫ﺏﺪوﺷ ﻲ ﺏ ﻪ ﺷ ﻬﺮ ﻧﺸ ﻴﻨﻲ وﺟ ﻨﮕﻞ وآ ﻮﻩ ﮔ ﺮدي ﺏ ﻪ ﺳ ﻜﻮﻧﺖ در ی ﻚ‬
‫ﻣﺤﻞ و اﺷﻐﺎل ﺏﻪ زراﻋﺖ ﺕﻨﻬﺎ ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺒﻮدﻩ اﺳﺖ‪(.‬‬

‫ﻣ ﺮي رﺳﺘﮕﺎﺳ ﺖ درﻣ ﻮرد ای ﺮان و زﻣ ﺎن زرﺕﺸ ﺖ ﻣ ﻴﮕﻮیﺪ‪ »:‬ﺏ ﺎ‬

‫ﺁﻧﻜ ﻪ ﭘﮋوهﺸ ﻬﺎي ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ در ای ﺮان ﻧﺎﺕﻤ ﺎم اﺳ ﺖ‪ ،‬وﻟ ﻲ از ﺁن‬
‫ﭼ ﻪ ﺕﺎآ ﻨﻮن ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ روﺷ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﺷ ﺮق رﺷ ﺘﻪ آﻮهﻬ ﺎي‬
‫زاﮔ ﺮس‪ ،‬در ﻣ ﺮاﻏﻪ )ﺷ ﻤﺎل ﻓ ﻼت ای ﺮان( در ﺳ ﻨﮓ ﭼﺨﻤ ﺎق‬
‫)ﮔ ﺮﮔﺎن( در ﺕ ﭙﻪ ﮔﺒﺮﺳ ﺘﺎن‪ ،‬در ﺣﺎﺟ ﻲ ﻓ ﻴﺮوز )ﻧ ﺰدیﻚ دریﺎﭼ ﻪ‬
‫اروﻣ ﻴﻪ(‪ ،‬در ﺕﻮﮔﻠ ﻚ ﺕ ﭙﻪ )ﺁﺳ ﻴﺎي ﻣﺮآ ﺰي( دﺳ ﺖ آ ﻢ ﺏﻴ ﻦ ﭘ ﻨﺞ ﺕ ﺎ‬
‫ﺷﺸ ﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از ﻣﺴ ﻴﺢ ﺷ ﻬﺮ ﻧﺸ ﻴﻨﻲ )دﻩ ﻧﺸ ﻴﻨﻲ(‪ ،‬ﻣ ﺰرﻋﻪ‬
‫داري و آﺸ ﺎورزي ﻣﻌﻤ ﻮل ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و ﮔﻤ ﺎن اﺏﺘﺪای ﻲ و وﺣﺸ ﻲ‬
‫ﺏ ﻮدن ﻣ ﺮدم ای ﻦ ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻬﺎ در ﺁن زﻣ ﺎن اﺷ ﺘﺒﺎﻩ ﻣﺤ ﺾ اﺳ ﺖ‪ .‬در‬
‫ای ﻦ ﻧﻘ ﺎط ﺧ ﺮاﺏﻪهﺎی ﻲ از ﺧﺎﻧ ﺔه ﺎي ﺧﺸ ﺘﻲ‪ ،‬آ ﻮرﻩه ﺎي ﺧﺸ ﺖﭘ ﺰي‪،‬‬
 ‫‪103‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﻇ ﺮوف ﻣﺨ ﺘﻠﻒ از ﺟﻤﻠ ﻪ‪ ،‬آﺎﺳ ﻪ و آ ﻮزﻩ و وﺳ ﺎیﻞ آﺸ ﺎورزي ﻣﺎﻧ ﻨﺪ‬

‫داس‪ ،‬ﭼ ﺎﻗﻮي اﺳ ﺘﺨﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﺳ ﻨﺪل دوﻃ ﺮﻓﻪ‪ ،‬داﻧ ﻪه ﺎي ﻏ ﻼت وﺟ ﻮد‪،‬‬
‫آﺎره ﺎي ﺕﺰیﻴﻨ ﻲ ﭼ ﻮن دﺳ ﺘﺒﻨﺪ وآ ﻮزﻩه ﺎي ﻣﻘﻌ ﺮ ﺏ ﻪ رﻧ ﮓ ﻗﺮﻣ ﺰ ﭘ ﻴﺪا‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ هﻤﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﻬﺮ ﻧﺸﻴﻨﻲ‪ ،‬آﺸﺎورزي وﺕﻤﺪن اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻣ ﺮي رﺳﺘﮕﺎﺳ ﺖ ﻣ ﻴﺨﻮاهﺪ ﻧﺸ ﺎن ده ﺪ آ ﻪ ‪ -1 »:‬ای ﻦ ادﻋ ﺎ در‬
‫ﺷﺸ ﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از ﻣﺴ ﻴﺢ ‪ ،‬ﻣ ﺮدم ﺧﺎﻧ ﻪ ﺏ ﺪوش ﺏﻮدﻧ ﺪ و ه ﻨﻮز‬
‫ﺷﻬﺮﻧﺸ ﻴﻨﻲ ﺁﻏ ﺎز ﻧﺸ ﺪﻩ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﻧﺎدرﺳ ﺖ اﺳ ﺖ‪ -2.‬ﺏﺸ ﺮ در ﺁن‬
‫ه ﻨﮕﺎم وارد دورﻩ ﻓﻠ ﺰ ی ﺎ ﺏﺮﻧ ﺰ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ -3.‬ﺏﻌﻀ ﻲ ازﻇ ﺮوف‬
‫ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ از زی ﺮ ﺧ ﺎك‪ ،‬ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﻴﺪهﺪآﻪ اﺣ ﻴﺎﻧﺎ در ﺁن زﻣ ﺎن دی ﻦ‬
‫زرﺕﺸ ﺖ ﻇﻬ ﻮر آ ﺮدﻩ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠ ﻪ ﺁن ﻇ ﺮوف ه ﺎون آﻮﭼ ﻚ‬
‫و دﺳ ﺘﻪ هﺎوﻧ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏﻮﺳ ﻴﻠﻪ ﺁن هﻮﻣ ﺎ را ﻣﻴﻜﻮﺏ ﻴﺪﻧﺪ و ﮔ ﺮزي ﺏ ﺎ‬
‫ﺳ ﺮﺁهﻮ آ ﻪ روﺣﺎﻧ ﻴﻮن زرﺕﺸ ﺘﻲ ﺏﻜ ﺎر ﻣﻴ ﺒﺮدﻧﺪ‪ «.‬ﻧﻮیﺴ ﻨﺪﻩ ﻧﺘ ﻴﺠﻪ‬
‫ﻣﻴﮕ ﻴﺮد آ ﻪ ﺕ ﺎریﺦ آﻼﺳ ﻴﻚ یﻮﻧ ﺎن ﻣﺴ ﺘﻨﺪﺕﺮ از ﺕ ﺎریﺦ ﺳ ﻨﺘﻲ زﻣ ﺎن‬
‫ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ اﺳﺖ وﺕﺎریﺦ ﺷﻔﺎهﻲ ﺁن را ﺕﺎیﻴﺪ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪«.‬‬
‫دی ﻦ زرﺕﺸ ﺖ ی ﻚ اﻧﻘ ﻼب ﻓﻜ ﺮي‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋ ﻲ و ﻣ ﺎدي درﺳ ﺮزﻣﻴﻦ‬
‫ای ﺮان ﺏ ﺰرگ ﺏﻮﺟ ﻮد ﺁورد آ ﻪ ﺏﺮاﺙ ﺮ ﺁن ﻣ ﺮدم ﺧ ﺪاي ﭘ ﻨﺪاري راآ ﻨﺎر‬
‫ﮔﺬاﺷ ﺘﻨﺪ‪،‬زﻧﺪﮔﻲ ﺧﺎﻧ ﻪ ﺏﺪوﺷ ﻲ را ﺕ ﺮك آ ﺮدﻧﺪ و ﺏ ﻪ ﺷﻬﺮﻧﺸ ﻴﻨﻲ‪،‬‬
‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﻲ‪،‬آﺎر‪ ،‬آﻮﺷﺶ و هﻤﻜﺎري روي ﺁوردﻧﺪ‪.‬‬
‫در ای ﻨﻜﻪ دی ﻦ زرﺕﺸ ﺖ درﻋﺼ ﺮ ﻓﻠ ﺰ ی ﺎ ﺏﺮﻧ ﺰ ﭘﺪی ﺪﻩ ﺁﻣﺪﻩ‪،‬ﺕ ﺮدیﺪي‬
‫ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬زی ﺮا در ﮔﺎﺕﻬ ﺎ‪ ،‬واژﻩ ﺁﮔ ﺎ ﺏﻤﻌ ﻨﺎي ﻓﻠ ﺰ ی ﺎ ﺏﺮﻧ ﺰ اﺳ ﺖ‪ .‬اﺧ ﺘﻼف‬
‫ﺏ ﺮ ﺳ ﺮ ﺁﻏ ﺎز دوران ﺏﺮﻧ ﺰ اﺳ ﺖ ‪ .‬از ﺟﻤﻠ ﻪ آﺴ ﺎﻧﻴﻜﻪ ﺕ ﺎریﺦ ﺷﺸ ﻬﺰار‬
‫ﺳ ﺎل را ﺕﺎی ﻴﺪ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺏﻬ ﺮام ﭘﺎﺕ ﺎواﻻ داﻧﺸ ﻤﻨﺪ ﭘﺎرﺳ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫روي ﻣﺤﺎﺳ ﺒﺎت ﻧﺠﻮﻣ ﻲ ﺕ ﺎریﺦ زرﺕﺸ ﺖ را ﺷﺸ ﻬﺰار و ﺳﻴﺼ ﺪ و‬
‫دوازدﻩ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از ﻣﺴ ﻴﺢ ﻣ ﻴﺪاﻧﺪ‪ .‬ﻓ ﻴﺮوز ﺁذرﮔﺸﺴ ﺐ ه ﻢ ای ﻦ‬
‫ﺕ ﺎریﺦ را ﺕﺎی ﻴﺪ ﻣﻴﻜ ﻨﺪ‪ .‬ﺷ ﺎﭘﻮر آ ﺎووس ﺟ ﻲ و ﭘﺮوﻓﺴ ﻮر ﺷ ﻬﺮیﺎرﺟﻲ‬
‫داداﺏﺎه ﺎي ﺏﻬﺎرﺟ ﻪ‪ ،‬ﺕﺎریﺨ ﻲ ﺏﻴ ﻦ ﭼﻬﺎره ﺰار و ﺷﺸ ﻬﺰار ﺳ ﺎل ﺏﺪﺳ ﺖ‬
‫ﻣﻴﺪهﺪ‪) «.‬ﻓﻠﺴﻔﻪ زرﺕﺸﺖ‪ :‬ﻓﺮهﻨﮓ ﻣﻬﺮ(‬
 ‫‪104‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﭼﺮا ﻋﻤﺮ زرﺕﺸﺖ هﻢ آﻢ ﺷﺪ؟‬

‫از ای ﻨﮕﻮﻧﻪ ﺕ ﺎریﺦ ﻧﮕ ﺎري یﻮﻧﺎﻧ ﻴﺎن آ ﻪ ﺏﺴ ﻴﺎر آﻬ ﻦ و ﻣﻌﺘ ﺒﺮ‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏﮕﺬری ﻢ‪ ،‬اﺳ ﻨﺎد دیﮕ ﺮي آ ﻪ ﻧﺸ ﺎت یﺎﻓ ﺘﻪ از ﺁﻣ ﻴﺰش ﺕ ﺎریﺦ‬
‫ﺳ ﺎﻣﻲ ﺏ ﺎ ﺕ ﺎریﺦ ﺁریﺎی ﻲ )ﭘ ﺲ از ﻓ ﺘﺢ ﺏ ﺎﺏﻞ و ﺁزادي ﻗ ﻮم یﻬ ﻮد ﺏﺪﺳ ﺖ‬
‫آ ﻮروش( و ﺕ ﺎریﺦ ﺕﺎزی ﺎن )در ﭘ ﻲ ﺣﻤﻠ ﻪ ﺏ ﻪ ای ﺮان و ازﻣ ﻴﺎن ﺏ ﺮدن‬
‫ﺕﻤﺎﻣ ﻲ آ ﺘﺎﺏﺨﺎﻧﻪه ﺎ( اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕ ﺎریﺦ ﭘ ﻴﺪایﺶ زرﺕﺸ ﺖ را ﺧﻴﻠ ﻲ ﻧﺰدیﻜ ﺘﺮ‬
‫ﺏ ﻪ زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﻴﺪهﺪ آ ﻪ اﺹ ﻼ درﺳ ﺖ ﻧﻤﻴﺒﺎﺷ ﺪ‪ .‬و ﺏ ﺮ اﺙ ﺮ‬
‫ﺕﻜ ﺮار ﻣﻜ ﺮرات ﺕﻮﺳ ﻂ آﺴ ﺎﻧﻴﻜﻪ ﺕﺤ ﺖ ﺕﺎﺙ ﻴﺮ ﺕ ﺎریﺦ ﻧﻮیﺴ ﻲ ﻓﺎﺕﺤ ﺎن‬
‫ﺕ ﺎزﻩ )ﺳ ﺎﻣﻲ و ﺕ ﺎزي( ﺏ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺁﻧ ﺮا ﺏ ﻪ دوه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ‬
‫رﺏﻂ دادﻩاﻧﺪ…‬
‫» ﺏﻴﺮوﻧ ﻲ ﻣﻴﻨﻮیﺴ ﺪ آ ﻪ ﺧﻮارزﻣ ﻴﺎن زﻣ ﺎن ﺁﻣ ﺪن ﺳ ﻴﺎوش ﭘﺴ ﺮ‬
‫آ ﻴﻜﺎوس ﺏ ﻪ ﺧ ﻮارزم و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮاوی ﻲ در ﺁﺳ ﻴﺎي ﻣﺮآ ﺰي را ﺁﻏ ﺎز‬
‫ﺕ ﺎریﺦ ﻣﻠ ﻲ ﺧ ﻮد ﻗ ﺮار دادةاﻧ ﺪ‪ .‬ای ﻦ اﻗ ﺪام هﺸﺘﺼ ﺪ و هﺸ ﺘﺎدو هﺸ ﺖ‬
‫ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از هﺠ ﻮم وﺣﺸ ﻴﺎﻧﻪ اﺳ ﻜﻨﺪر ﺏ ﻪ ای ﺮان‪ .‬یﻌﻨ ﻲ یﻜﻬ ﺰار و‬
‫دویﺴ ﺖ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از ﻣﺴ ﻴﺢ ﺏ ﻮد و ازﺁﻧﺠ ﺎ آ ﻪ ﺏﻴ ﻦ ﺳ ﻴﺎوش و‬
‫زرﺕﺸ ﺖ ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺎهﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬ﭼﻬ ﺎر ﻧﺴ ﻞ ﻓﺎﺹ ﻠﻪ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﭘ ﺲ دی ﻦ زرﺕﺸ ﺖ دریﻜﻬﺰاروهﺸ ﺘﺎد ﺳ ﺎل ﺏ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ ﭘﺪی ﺪ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ… «‬
‫ﺟ ﻼل اﻟﺪی ﻦ ﺁﺷ ﺘﻴﺎﻧﻲ ﭘ ﻴﺪایﺶ زرﺕﺸ ﺖ را ﺏﻴ ﻦ یﻜﻬ ﺰار وﭼﻬ ﺎر ﺹ ﺪ‬
‫ﺳﺎل ﺕﺎ یﻜﻬﺰار و هﻔﺘﺼﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از زایﺶ ﻣﺴﻴﺢ ﻣﻴﺪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ذﺏ ﻴﺢ ﺏﻬ ﺮوز ﭘ ﻴﺪایﺶ زرﺕﺸ ﺖ را یﻜﻬ ﺰار وهﻔﺘﺼ ﺪ و ﭘ ﻨﺠﺎﻩ و‬
‫ﭘ ﻨﺞ ﺳ ﺎل ﺏ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ و دآ ﺘﺮ ﻋﻠ ﻲ اآ ﺒﺮ ﺟﻌﻔ ﺮي ه ﻢ ﺕﻘﺮی ﺒﺎ‬
‫هﻤﻴﻦ ﺕﺎریﺦ را ﻣﻲﭘﺬیﺮد‪.‬‬
‫)اﻣ ﺎ ﺧﻮﺷ ﺒﺨﺘﺎﻧﻪ در ﻧﺸﺴ ﺖ و دی ﺪاري آ ﻪ درآ ﻨﮕﺮﻩ هﻠ ﻨﺪ اآﺘ ﺒﺮ‬
‫ﺳ ﺎل ‪ 1997‬ﺏ ﺎ دآ ﺘﺮ ﺟﻌﻔ ﺮي داﺷ ﺘﻢ ایﺸ ﺎن ﻧ ﻪ ﺕ ﻨﻬﺎ ﺕ ﺎریﺦ ﭘ ﻴﺪایﺶ‬
‫زرﺕﺸ ﺖ‪ ،‬ﺷﺸ ﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از اﻓﻼﻃ ﻮن را ﭘﺬیﺮﻓ ﺖ آ ﻪ در ﺕﺎی ﻴﺪ‬
‫ﺳ ﺨﻨﺎن ﻣ ﻦ از ﺟ ﺎي ﺏﺮﺧﻮاﺳ ﺘﻪ و هﻤﻴ ﻦ ﻗﺪﻣ ﺖ ﺕ ﺎریﺦ اوﺳ ﺘﺎ و‬
‫زرﺕﺸ ﺖ را آ ﺎﻣﻼ ﺷ ﺮح داد‪ .‬ای ﻦ اﻗ ﺪام دآ ﺘﺮ ﻋﻠ ﻲ اآ ﺒﺮ ﺟﻌﻔ ﺮي ﺕﺎﺙ ﻴﺮ‬
‫ﺏﺴ ﻴﺎر ﻧﻴﻜﻮی ﻲ ﺏ ﺮ ﻣ ﻦ ﻧﻬ ﺎد آ ﻪ ﭘ ﻴﺮﻣﺮد ﺧﺮدﻣ ﻨﺪي ﭘ ﺲ از ﺳ ﺎﻟﻬﺎ‬
‫ﺕﺤﻘ ﻴﻖ و ﭘ ﮋوهﺶ از ﭼﻬ ﺎر ﭼ ﻮب ﺕﺎریﺨ ﻲ آ ﻪ اﺳ ﺘﺎد ذﺏ ﻴﺢ ﺏﻬ ﺮوز‬
 ‫‪105‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺏ ﺮاي زرﺕﺸ ﺖ‪ ،‬ﺷ ﺘﺎﺏﺎن ﺧﻠ ﻖ ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﺏ ﻴﺮون ﺁﻣ ﺪﻩ و ﻗﺪﻣ ﺖ هﻔ ﺖ‬

‫هﺸﺘﻬﺰار ﺳﺎﻟﻪ ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﺁریﺎیﻲ‪ -‬زرﺕﺸﺖ – را ﺕﺎیﻴﺪ ﺏﻨﻤﺎیﺪ‪(.‬‬
‫ﻣﺴ ﻌﻮدي ﺏ ﺎ ﻧﻈ ﺮ ﺏﻴﺮوﻧ ﻲ ﻣﻮاﻓ ﻖ ﺏ ﻮدﻩ و زرﺕﺸ ﺖ را ﺏ ﻪ ه ﺰار و‬
‫اﻧ ﺪي ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ ﻧﺴ ﺒﺖ ﻣ ﻴﺪهﺪ آ ﻪ هﻤ ﻪ ای ﻦ ﺕﺎریﺨﻬ ﺎ در‬
‫راﺏﻄ ﻪ ﺏ ﺎ ﭘ ﻴﺪایﺶ زرﺕﺸ ﺖ یﻜ ﻢ ﻧﺎدرﺳ ﺖ ﻣﻴﺒﺎﺷ ﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠ ﻪ ﻣﺴ ﺌﻠﻪ اي‬
‫آ ﻪ ﺏﺮﺧ ﻲ را ﺏ ﻪ ﺧﻄ ﺎ ﺏ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺿ ﻮع ﺷ ﺎﮔﺮد زرﺕﺸ ﺖ ﺏ ﻮدن‬
‫ﻓﻴﺜﺎﻏﻮرث اﺳﺖ!‬
‫ﭘﺮوﻓ ﻴﺮوس ‪Prophyrius‬آ ﻪ درزﻣ ﺎن ﺳﺎﺳ ﺎﻧﻴﺎن وﺳ ﺪﻩ ﺳ ﻮم‬
‫ﭘ ﺲ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ ﻣﻴﺰیﺴ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣﻴﻨﻮیﺴ ﺪ‪ » :‬ﻓﻴ ﺜﺎﻏﻮرث‬
‫یﻮﻧﺎﻧ ﻲ در ﺳ ﺪﻩ ﺷﺸ ﻢ ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ زﻧﺪﮔ ﻲ ﻣ ﻴﻜﺮدﻩ‬
‫وﺷﺎﮔﺮد زرﺕﺸﺖ ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺏ ﺪون ﺷ ﻚ زرﺕﺸ ﺘﻲ آ ﻪ اﺳ ﺘﺎد ﻓﻴ ﺜﺎﻏﻮرث ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﺧﺮدﻣ ﻨﺪي‬
‫ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ در راﺳ ﺘﺎي اﻧﺪیﺸ ﻪ اوﺳ ﺘﺎ آ ﻪ ﻧ ﺎم زرﺕﺸ ﺖ را ﺏ ﺮاي ﺧ ﻮد‬
‫ﺏﺮﮔ ﺰیﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺳ ﻨﺘﻲ آ ﻪ ﺕ ﺎ ﺏ ﻪ اﻣ ﺮوز رای ﺞ اﺳ ﺖ و اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎ ﻧ ﺎم‬
‫ﺧﺮدﻣ ﻨﺪان و ﺏ ﺰرﮔﺎن ﺕ ﺎریﺦ را ﺏ ﺮ ﻓ ﺮزﻧﺪان ﺧ ﻮد ﻣﻴﻨﻬ ﻨﺪ و ﺷ ﻜﻮﻓﺎیﻲ‬
‫ای ﻦ ﻧﺎﻣﻬ ﺎ‪ ،‬ﻧ ﺎم ﺧﺮدﻣ ﻨﺪ اﺹ ﻠﻲ و ﭘﻴﺸ ﻴﻦ را آﻤﺮﻧﮕ ﺘﺮ ﻣﻴ ﻨﻤﺎیﺪ… اﻣ ﺎ‬
‫ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺁن را ﻧﻔﻲ و ﻣﺤﻮ ﻧﻤﺎیﺪ…‬
‫هﺮﭼ ﻨﺪ ﻏﺮﺏ ﻴﺎن ﺕ ﺎریﺦ آﻬ ﻦ زرﺕﺸ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ یﻮﻧﺎﻧ ﻴﺎن ﺏ ﻪ‬
‫ﺏ ﻴﺶ از هﻔ ﺖ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﻣﻴﺮﺳ ﺪ را ﻓ ﺮاﻣﻮش آ ﺮدﻩ و ﺁﻧ ﺮا ﭼ ﻨﺪهﺰار‬
‫ﺳ ﺎل ﺟﻮاﻧ ﺘﺮ ﻧﻤ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺧﺮدﻣ ﻨﺪان ﺏﺴ ﻴﺎري در ﻏ ﺮب ﺏ ﻪ ه ﺰار‬
‫و ی ﻚ زﺏ ﺎن از ﻋﺸ ﻖ اهﻮرای ﻲ ﺧ ﻮد‪ ،‬در راﺏﻄ ﻪ ﺏ ﺎ ﺁیﻴ ﻦ راﺳ ﺘﻲ آ ﻪ‬
‫رهﺒﺮان ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﺏﺴﻴﺎري ﺏﻨﺎم زرﺕﺸﺖ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻧﻴﭽﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺧﻮدرا ﺏﻨﺎم زرﺕﺸﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ریﭽ ﺎرد ﺷ ﺘﺮاوس یﻜ ﻲ از ﺳ ﻤﻔﻮﻧﻴﻬﺎي ﻣﻌ ﺮوف ﺧ ﻮد را ﺏ ﻪ ﻧ ﺎم‬
‫زرﺕﺸﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻟ ﺘﺮ و دی ﺪرو ﻧ ﻴﺰ ﺏ ﺎ ﺏﻬ ﺮﻩوري از اﻧﺪیﺸ ﻪ زرﺕﺸ ﺖ ﺏ ﺎ آﻠﻴﺴ ﺎ ﺏ ﻪ‬
‫ﻣﺒﺎرزﻩ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺕ ﺎریﺦ ﺷﺸﺼ ﺪ ﺕ ﺎ ه ﺰار و اﻧ ﺪي ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ آ ﻪ ﺏ ﻪ‬
‫ﺕ ﺎریﺦ ﺳ ﻨﺘﻲ ﻣﺸ ﻬﻮر اﺳ ﺖ ﺕﻮﺳ ﻂ ﺏﺴ ﻴﺎري از داﻧﺸ ﻤﻨﺪان رد ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻟﺒ ﺘﻪ ﺁن دﺳ ﺘﻪ از ﻋﻠﻤ ﺎ و ﭘﮋوهﺸ ﮕﺮاﻧﻲ آ ﻪ ﺏ ﻪ ﺁن اﺳ ﺘﻨﺎد‬
‫آ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ هﺮﭼ ﻨﺪ در زﻣﻴ ﻨﻪ ه ﺎي دیﮕ ﺮ ﻋﻠﻤ ﻲ ﺏﺴ ﻴﺎر ﺕﻮاﻧﻤ ﻨﺪ وداﻧ ﺎ‬
 ‫‪106‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺏ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ اﻣ ﺎ در راﺏﻄ ﻪ ﺏ ﺎ ﺕ ﺎریﺦ اﺹ ﻴﻞ و درﺳ ﺖ ﭘ ﻴﺪایﺶ زرﺕﺸ ﺖ‬

‫یﻜ ﻢ آ ﻪ ﺣﺪاﻗ ﻞ ﺏﻴ ﻦ ﺳ ﻪ ﺕ ﺎ ﺷﺸ ﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ ﺏ ﻮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬دﭼ ﺎر اﺷ ﺘﺒﺎﻩ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ و ﺷ ﺎیﺪ ه ﻢ ﺏ ﻪ ﻣ ﻨﺎﺏﻊ آﻬ ﻦ دﺳﺘﺮﺳ ﻲ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺏ ﺎ ای ﻦ ﻧﻈ ﺮیﻪ ﭼ ﻨﺪهﺰار ﺳ ﺎﻟﮕﻲ زرﺕﺸ ﺖ )ﭘ ﻴﺶ از زای ﺶ(‬
‫اﺳ ﺎﺕﻴﺪي ﭼ ﻮن اﺏﺮاه ﻴﻢ ﭘ ﻮرداوود‪ ،‬ﺷ ﺎﭘﻮر آ ﺎووس‪ ،‬ﻣ ﺮي ﺏﻮی ﺲ‪،‬‬
‫ﮔﻠﺪی ﺰ‪ ،‬ادوارد ﻣﺎی ﺮ‪ ،‬آﺮیﺴ ﺘﻴﻦ ﺳ ﻦ‪ ،‬ﺏﺎرﺕﻮﻟﻤ ﻪ‪ ،‬ﻓ ﺮیﺪون ﺟﻨ ﻴﺪي‪،‬‬
‫زﻧ ﺪﻩ ی ﺎد دآ ﺘﺮ آ ﻮرش ﺁریﺎﻣ ﻨﺶ‪ ،‬زﻧ ﺪﻩ ی ﺎد ﭘﺮﻓﺴ ﻮر ﺳ ﻴﻒ اﻟﺪی ﻦ‬
‫ﻣﺤﻤ ﺪ ﻋﺎﺹ ﻤﻲ اف )آ ﻪ ای ﻦ دو ﻓﺮهﻴﺨ ﺘﻪ ﮔ ﺮاﻧﻤﺎیﻪ در هﻤﻴ ﻦ ﻣﺴ ﻴﺮ‬
‫ﺳ ﺮﺏﻠﻨﺪي ﺁریﺎی ﻲ یﻜ ﻲ ﭘ ﺲ از دیﮕ ﺮي ﺟ ﺎن ﺏﺎﺧﺘ ﻨﺪ‪ (.‬و ﺏ ﺪون ﺷ ﻚ‬
‫ﺧ ﻮدم!)ﺳ ﻴﺎوش اوﺳ ﺘﺎ( و ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﺷ ﺮح دادﻩ ﺷ ﺪ ﺏﺘﺎزﮔ ﻲ اﺳ ﺘﺎد‬
‫ﻋﻠﻲ اآﺒﺮ ﺟﻌﻔﺮي‪ ،‬ﻣﻮاﻓﻖ ﺏﻮدﻩ و هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺏ ﻨﻈﺮ ﻣ ﻦ یﻜ ﻲ از دﻻی ﻞ ای ﻦ ﺳ ﻮءﺕﻔﺎهﻢ ﺕﺎریﺨﻲ‪،‬یﻌﻨ ﻲ ﻻاﻗ ﻞ دﻟ ﻴﻞ‬
‫دوم )دﻟ ﻴﻞ ﻧﺨﺴ ﺖ ﺕﺎریﺨﻬ ﺎي ﻣﻬ ﺎﺟﻢ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣ ﺎیﻞ ﺏ ﻪ ﺏﺮﺕ ﺮ ﻧﺸ ﺎن‬
‫دادن ﺧ ﻮد ﺏ ﻮدﻩ اﻧ ﺪ ﺣﺘ ﻲ ازﻧﻈ ﺮ ﻗﺪﻣ ﺖ ﺕﺎریﺨ ﻲ( ﺷ ﺎیﺪ وﺟ ﻮد‬
‫زرﺕﺸ ﺘﻬﺎي ﺏﺴ ﻴﺎري درﺕ ﺎریﺦ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬زی ﺮا ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺁیﻴ ﻦ ای ﻦ‬
‫ﺧﺮدﻣ ﻨﺪ ﺁریﺎی ﻲ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬هﺮﺹ ﺪ ﺳ ﺎل و ی ﺎ ه ﺮ ه ﺰار ﺳ ﺎل‪ ،‬ﻓ ﺮدي‬
‫از ﺷ ﺠﺮﻩ ﻓﻜ ﺮي زرﺕﺸ ﺖ ﺏ ﺮاي ﺕ ﺪاوم راﻩ او و ﺕﺒﻠ ﻴﻎ ﻧﻴﻜ ﻲ وﭘﺎآ ﻲ‬
‫وﺳ ﺮوري ﺁریﺎی ﻲ ﻗ ﻴﺎم ﻣﻴﻜ ﻨﺪ و ﭼ ﻪ ﺏﺴ ﺎ آ ﻪ دهﻬ ﺎ ﺳﻮﺷ ﻴﺎﻧﺖ در‬
‫ﻃ ﻮل ﺕ ﺎریﺦ ﺏ ﻨﺎم زرﺕﺸ ﺖ و در ﺕ ﺪاوم راﻩ او در ﺹ ﺤﻨﻪ ﺳﻴﺎﺳ ﻲ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋ ﻲ ﭘﺪی ﺪ ﺁﻣ ﺪﻩاﻧ ﺪ و هﻤ ﺎن ﻧ ﺎم ﻧ ﻴﻚ زرﺕﺸ ﺖ را ﺏ ﺮاي‬
‫ﺧﻮدﺏﺮﮔ ﺰیﺪﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ در ﻃ ﻮل ﺕ ﺎریﺦ ﺕ ﺎ ﺏ ﻪ اﻣ ﺮوز یﻬﻮدی ﺎن و‬
‫ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺎن و ﻣﺴ ﻠﻤﺎﻧﺎن ﻓ ﺮزﻧﺪان ﺧ ﻮد را ﺏ ﻨﺎم ﻣﻮﺳ ﻲ‪ ،‬ﻋﻴﺴ ﻲ و‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻮاﻧﺪﻩاﻧﺪ‪..‬‬
‫ﭘ ﺲ ﻣﻴ ﺘﻮان ﻣﺪﻋ ﻲ ﺷ ﺪ آ ﻪ اﻓ ﺮاد ﺏﺴ ﻴﺎري در ﻃ ﻮل ﺕ ﺎریﺦ درﻓ ﺶ‬
‫ﺁیﻴ ﻦ راﺳ ﺘﻲ‪ ،‬ﻧﻴﻜ ﻲ و اوﺳ ﺘﺎیﻲ را ﺏ ﻨﺎم زرﺕﺸ ﺖ ﺏﻠ ﻨﺪ ﻧﻤ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‬
‫وهﻤ ﺎن ﻧ ﺎم را ﻧ ﻴﺰ ﺏ ﺮ روي ﺧ ﻮد و ﻓ ﺮزﻧﺪان ﺧ ﻮد ﻧﻬ ﺎدﻩاﻧ ﺪ ﺕ ﺎ‬
‫ﺟﺎوداﻧﮕ ﻲ اوﻟﻴ ﻦ اﺳ ﻄﻮرﻩ ﺧﺮدﻣ ﻨﺪ ﺁریﺎی ﻲ را ﻧﺸ ﺎن ده ﻨﺪ‪ .‬ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫اﻣ ﺮوز ه ﺰاران ه ﺰار اﻧﺴ ﺎن ﻧ ﺎم ﻣﺤﻤ ﺪ و ﻋﻴﺴ ﻲ و ﻣﻮﺳ ﻲ و ﻣﻴ ﺘﺮا‬
‫را ﺏ ﺮﺧﻮد و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸ ﺎن ﻧﻬ ﺎدةاﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒ ﺘﻪ هﻤﻴ ﻦ ﺕﻔﻜ ﺮ ﺁریﺎی ﻲ‪ ،‬اﺣ ﻴﺎء‬
‫ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ در ه ﺰارﻩه ﺎ‪ ،‬ﺏ ﻪ ادی ﺎن ﺳ ﺎﻣﻲ ه ﻢ ﺳ ﺮایﺖ ﻧﻤ ﻮد‪ ،‬ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ‬
 ‫‪107‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫یﻬﻮدی ﺎن هﻤ ﻮارﻩ ﭼﺸ ﻢ ﺏ ﺮاﻩ ی ﻚ ﻧﺠ ﺎت ده ﻨﺪﻩ ﺏ ﻮدﻩاﻧ ﺪ و ﻣﺸﺨﺼ ﺎ‬

‫آﻮرش را در ﺕﻮرات ﻣﺴﻴﺢ ﻣﻴﺪادﻧﺪ!‬
‫ﻋﻴﺴ ﻲ ﻓ ﺮزﻧﺪ ﻣ ﺮیﻢ ه ﻢ ﺧ ﻮد را ﻣﺴ ﻴﺢ یﻬﻮدی ﺎن داﻧﺴ ﺘﻪ وﮔﻔ ﺘﻪ‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﺮاي ﻧﺠ ﺎت و ﺏﻬﺰیﺴ ﺘﻲ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ای ﻦ ﺕﻔﻜ ﺮ ﻧﺠ ﺎت‬
‫ده ﻨﺪﻩ ﺏ ﺎ ﭘﺬی ﺮش زﻧ ﺪﻩ ﺏ ﻮدن ﺟ ﺎودان ﻋﻴﺴ ﻲ‪ ،‬در ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺖ ه ﻢ ﺏﺎﻗ ﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒ ﺘﻪ ﻣﺴ ﻴﺢ ﺏ ﺎ ﺷ ﻌﺎرهﺎي اﻧﻘﻼﺏ ﻲ ﺧ ﻮد و ﻧﻔ ﻲ ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ ﮔﻮﺳ ﭙﻨﺪ و‬
‫ﻣ ﺪاواي ﭘﺰﺷ ﻜﻲ ﺏ ﻴﻤﺎران‪ ،‬ﺿ ﺮﺏﻪه ﺎي ﺷ ﺪیﺪي ﺏ ﻪ اﻗﺘﺼ ﺎد ﮔﻠ ﻪداري‬
‫آﻠﻴﻤ ﻴﺎن و آﺎه ﻨﻬﺎي ﺏ ﺰرگ ﻣﻌ ﺎﺏﺪ زد آ ﻪ ه ﻢ ﻣﻌﻠ ﻢ و ه ﻢ ﭘﺰﺷ ﻚ و ه ﻢ‬
‫داور ﻗ ﻮم ﺳ ﺎﻣﻲ ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬و ای ﻦ ﻣﺴ ﺌﻠﻪ ﻣﻮﺟ ﺐ ﺷ ﺪ ﺕ ﺎ ﺁیﻴ ﻦ ﻣﺴ ﻴﺢ‬
‫ﻣﻮرد ﭘﺬیﺮش و ﺕﺎیﻴﺪ ﺁﻧﺎن ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫اﺳ ﻼم آ ﻪ ﺏﻴﺸ ﺘﺮ ﺏ ﺮﻧﺎﻣﻪه ﺎ و ﺁیﻴ ﻨﺶ ﺏ ﻪ اوﺳ ﺘﺎ و زرﺕﺸ ﺖ ﻧ ﺰدیﻚ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺁیﻴ ﻦ ﺏﻬ ﻲ را ﺏ ﻪ رﺳ ﻤﻴﺖ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ و زرﺕﺸ ﺘﻴﺎن هﻤ ﻮارﻩ ﺏ ﺪون‬
‫ه ﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻣﺸ ﻜﻠﻲ در ﻗﻠ ﺐ ﻣﺴ ﻠﻤﺎﻧﺎن زﻧﺪﮔ ﻲ ﻧﻤ ﻮدة اﻧ ﺪ‪ .‬اﻟﺒ ﺘﻪ از‬
‫هﻨﮕﺎﻣ ﻲ آ ﻪ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ اﺳ ﻼم درﻣﺪی ﻨﻪ ﻣﺴ ﺘﻘﺮ ﻣﻴﺸ ﻮد ﺏﺴ ﻴﺎري از‬
‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ یﻬﻮدیﺖ را ﻧﻴﺰ اﻗﺘﺒﺎس ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺏﺮﺧ ﻲ ﻣﺴ ﺎیﻞ ر اآ ﻪ اﻓ ﺮادي ﭼ ﻮن ﺷﻬﺮﺳ ﺘﺎﻧﻲ در اﻟﻤﻠ ﻞ و اﻟ ﻨﺤﻞ‬
‫ﺧﻮاﺳ ﺘﻪاﻧ ﺪ وارد ﺕﻔﻜ ﺮ ﺁیﻴ ﻦ راﺳ ﺘﻲ ﺏﺪاﻧ ﻨﺪ ﻣ ﻮرد ﺕﺎی ﻴﺪ ﺕ ﺎریﺦ ﺣﻘﻴﻘ ﻲ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮﺿﻮع وﺣﻲ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﻴﻨﻮیﺴﺪ‪:‬‬
‫» دی ﻦ زرﺕﺸ ﺘﻲ ﺏ ﻪ وﺣ ﻲ اﻋ ﺘﻘﺎد داﺷ ﺖ و ﻣﺎﻧ ﻨﺪ ﻣﺬاه ﺐ یﻬ ﻮد و‬
‫ﻣﺴ ﻴﺢ و اﺳ ﻼم‪ ،‬دی ﻦ یﻜﺘﺎﭘﺮﺳ ﺘﻲ اﺳ ﺖ‪) «.‬اﻟﻤﻠ ﻞ و اﻟ ﻨﺤﻞ‪:‬‬
‫ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻲ(‬
‫در ﺹ ﻮرﺕﻴﻜﻪ در ه ﻴﭻ آﺠ ﺎي ﮔﺎﺕﻬ ﺎي اوﺳ ﺘﺎ‪ ،‬ﺳ ﺮاغ ﻧﺪاری ﻢ آ ﻪ‬
‫ﺳ ﺨﻨﻲ از وﺣ ﻲ ﻣ ﻴﺎن اهﻮراﻣ ﺰدا و زرﺕﺸ ﺖ ﻣﻄ ﺮح ﺏﺎﺷ ﺪ و ﺏﻌﻜ ﺲ‬
‫هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ از اﻧﺪیﺸ ﻪ و ﺧ ﺮدﭘﺎك ی ﺎد ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ای ﻨﻜﻪ او ﻧ ﻴﺰ ﺏ ﺎ ﺧ ﺮد‬
‫هﻤﮕﺎم ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ اﻧﺸ ﻌﺎب ﻓﻘﻬ ﻲ و ﻓﻜ ﺮي آ ﻪ در ﺕﻔﻜ ﺮ اﺳ ﻼﻣﻲ ﺏ ﺎ اﺳ ﺘﻨﺎد‬
‫ﺏ ﻪ ﺁیﻴ ﻦ زرﺕﺸ ﺖ ﭘﺪی ﺪ ﺁﻣ ﺪ‪ ،‬ﻣﻜﺘ ﺐ ﻣﻌﺘﺰ ﻟﻪ ﺏ ﻮد‪ ،‬ای ﻦ ﻣﻜﺘ ﺐ آ ﻪ در‬
‫ﺳ ﺪﻩ یﻜ ﻢ هﺠ ﺮي در ﻋ ﺮاق ﺏﻮﺟ ﻮد ﺁﻣ ﺪ و ﺕﻜ ﻴﻪ ﺏ ﺮ اﻧﺪیﺸ ﻪ و ﺧ ﺮد‬
‫داﺷ ﺖ‪ ،‬ﺷ ﺪیﺪا از ﺁیﻴ ﻦ زرﺕﺸ ﺖ ﺳﺮﭼﺸ ﻤﻪ ﮔﺮﻓ ﺘﻪ ﺏ ﻮد و ﺕ ﻼش‬
‫ﻣ ﻴﻜﺮد ﺕ ﺎ اﺳ ﻼﻣﻲ ﻧ ﺰدیﻚ ﺏ ﻪ ﺁیﻴ ﻦ راﺳ ﺘﻲ را ﺕﺒﻠ ﻴﻎ آ ﻨﺪ‪ .‬در ﺏﺮاﺏ ﺮ‬
 ‫‪108‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﻣﻌ ﺘﺰﻟـﻪ اﺷ ﻌﺮیﻬﺎ ﻗ ﺮار داﺷ ﺘﻨﺪ آ ﻪ ﺏﺴ ﻴﺎر ﻣﺘﻌﺼ ﺐ و ﺏﻨ ﻴﺎدﮔﺮا ﺏ ﻮدﻩ‬
‫و ﺏﺮﺁیﻴ ﻦ ﺕ ﺎزي ﺳ ﺎﻣﻲ ﭘﺎﻓﺸ ﺎري ﻣ ﻲ ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ‪) .‬ﺷ ﺮﺣﻲ آ ﺎﻣﻞ از ای ﻦ‬
‫دو ﻣﻜﺘﺐ در آﺘﺎب دیﻨﺪاري وﺧﺮدﮔﺮایﻲ ﺏﻬﻤﻴﻦ ﻗﻠﻢ ﺁوردﻩایﻢ‪(.‬‬

‫ﺏﺠ ﺰ ﺳ ﺮداران دﻟ ﻴﺮي ﭼ ﻮن ﺏ ﺎﺏﻚ ﺧﺮﻣﺪی ﻦ آ ﻪ ﺏ ﺎ ﺷﻤﺸ ﻴﺮ وارد‬

‫ﻣ ﻴﺪان ﺷ ﺪﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﻓﻼﺳ ﻔﻪ ﺏ ﺰرگ دیﮕ ﺮي ه ﻢ ﺏﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺳ ﺮ ﺏ ﺮ ﺁن‬
‫داﺷ ﺘﻨﺪ ﺕ ﺎ ﺏﮕﻮﻧ ﻪاي ﺷ ﻌﻠﻪه ﺎي ﺁیﻴ ﻦ راﺳ ﺘﻲ را در ﻣ ﻴﺎن ﻋﻘ ﻴﺪﻩ‬
‫ﺳ ﺎﻣﻴﺎن و ﺕﺎزی ﺎن ﺏﺮاﻓ ﺮوزﻧﺪ‪ ،‬از ﺁن ﺟﻤﻠ ﻪ ﭘﺎی ﻪﮔ ﺬار ﻣﻜﺘ ﺐ اﺷ ﺮاق‪،‬‬
‫ﺷ ﻬﺎباﻟﺪی ﻦ ﺳ ﻬﺮوردي ﻓﻴﻠﺴ ﻮف ﺏ ﺰرگ ﺳ ﺪﻩ دوازده ﻢ ﭘ ﺲ از‬
‫زای ﺶ ﻣﺴ ﻴﺢ اﺳ ﺖ وﻧ ﻴﺰ ﻋﻴ ﻦ اﻟﻘﻀ ﺎت و ﻣﻼﺹ ﺪرا ﻧ ﻴﺰ ﮔ ﺎم ﺏﺮهﻤﻴ ﻦ‬
‫راﻩ اﺷ ﺮاق و راﺳ ﺘﻲ وﻧ ﻴﺮوﭘﺬیﺮي از ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ و ﺧ ﺮد ﻧﻬ ﺎدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺏ ﺰرﮔﺎن دیﮕ ﺮي ﭼ ﻮن ﻣﻮﻻﻧ ﺎ و ﺣ ﺎﻓﻆ و ﺧ ﻴﺎم وﺣﺘ ﻲ اﺏﻮﻋﻠ ﻲ ﺳ ﻴﻨﺎ‬
‫ﻧ ﻴﺰ ﺏ ﻪ اﻧﺪیﺸ ﻪ آﻬ ﻦ ﺁریﺎی ﻲ ﺏﻌ ﻨﻮان اﻧﺪیﺸ ﻪ ﺧﺮدﻣ ﻨﺪ و ﺏﺮﺕ ﺮ ﺏ ﺎور‬
‫داﺷ ﺘﻨﺪو ﺏﺮهﻤﻴ ﻦ اﺳ ﺎس اآ ﺜﺮ ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎي ﺟﻮاﻧ ﻲ ﺧ ﻮدرا از ﺏﻴ ﻦ‬
‫ﺏ ﺮدﻩ وﭼﻜ ﻴﺪﻩاي از ﺏﻬﺘﺮی ﻨﻬﺎي ﺧﻮدراآ ﻪ ﺏ ﻴﺎﻧﮕﺮ ﺕﺮاوﺷ ﺎت دوران‬
‫ﺧﺮدﻣﻨﺪیﺸﺎن ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ را ﺏﻪ ﺟﺎوداﻧﮕﻲ ﺳﭙﺮدﻩ اﻧﺪ…‬
‫در ای ﺮان ﻧ ﻴﺰ از هﻤ ﺎن ه ﻨﮕﺎم ﺁﻏﺎزی ﻦ ی ﻮرش ﺕﺎزی ﺎن ﺏ ﻪ ای ﺮان‪،‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ ﻓﻜ ﺮي وﻣﺴ ﻠﺤﺎﻧﻪ ﺁریﺎی ﻴﺎن ﺏ ﻪ ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎي ﻣﺨ ﺘﻠﻒ دﻧ ﺒﺎل‬
‫ﻣﻴﺸ ﺪ و روﺷ ﻨﻔﻜﺮان ﺁریﺎی ﻲ هﻤ ﻮارﻩ درﺕ ﻼش ﺏﻮدﻧ ﺪ ﺕ ﺎ اﻓﻜ ﺎر و‬
‫اﻧﺪیﺸ ﻪ ه ﺎي ﻣﻬ ﺮ و راﺳ ﺘﻲ را ﺏﮕﻮﻧ ﻪاي ﺏ ﺎ اﺳ ﻼم ﺁﻣ ﻴﺰش ده ﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺏﻮی ﮋﻩ ای ﻨﻜﻪ ﻧﻤﻮﻧ ﻪه ﺎي ﺏﺴ ﻴﺎري از ﺕﺸ ﺎﺏﻪ ﺳ ﺮودﻩ ه ﺎي ﭘﺎرﺳ ﻲ‬
‫)ﮔﺎﺕﻬ ﺎ( و ﺳ ﺮودﻩ ه ﺎي ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ اﺳ ﻼم ﺏ ﻪ ﭼﺸ ﻢ ﻣ ﻴﺨﻮرد آ ﻪ درﻣ ﺮﺣﻠﻪ‬
‫ﻧﺨﺴ ﺖ ﺣﺮآ ﺘﺶ‪ ،‬در ﻣﻜ ﻪ از ﺁﻧﻬ ﺎ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣ ﻴﻜﺮد و ﺣﺘ ﻲ در ﻗ ﺮﺁن ﺏ ﺎ‬
‫ﺹﺮاﺣﺖ آﺎﻣﻞ ﺏﻪ ایﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ اﺷﺎرﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ ‪:‬‬
‫» ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ اﺳ ﻼم ﻣﻌﻠﻤ ﻲ ﺁریﺎی ﻲ داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪) «.‬ﺳ ﻮرﻩ ﻧﺤ ﻞ ﺁی ﻪ‬
‫‪(103‬‬

‫زایﺶ ﺧﻨﺪان زرﺕﺸﺖ‬

‫زرﺕﺸ ﺖ را ﻣ ﻲ ﺕ ﻮان ﻋﻨﺼ ﺮ ﺕﻜ ﺎﻣﻞ یﺎﻓ ﺘﻪ ﺧﺮدﻣ ﻨﺪان و‬
‫اﻧﺪیﺸ ﻤﻨﺪان دوران ﺧ ﻮد ﻧﺎﻣ ﻴﺪ‪ .‬وي ﺏ ﺎ ﺏﻬ ﺮﻩﮔ ﻴﺮي از ﺁیﻴ ﻦ و‬
‫اﻧﺪیﺸ ﻪه ﺎي آﻬ ﻦ ﺁریﺎی ﻲ آ ﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪ ﺁن را ﺁیﻴ ﻦ ﻣﻬ ﺮ ﻣﻴﺘﻮاﻧ ﻴﻢ‬
‫ﺏﻨﺎﻣ ﻴﻢ‪ ،‬ی ﻚ هﻤﺒﺴ ﺘﮕﻲ ﺁریﺎی ﻲ درﺟﻬ ﺖ ی ﻚ هﻤ ﺒﻮد ﺟﻬﺎﻧ ﻲ درراﺳ ﺘﺎي‬
 ‫‪109‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﭘﺬی ﺮش ﺁیﻴ ﻦ ﻣﻬ ﺮ و راﺳ ﺘﻲ درﺏﺮاﺏ ﺮ آ ﮋي و دروﻏﻜ ﺎري را ﺏ ﺎ‬

‫ﺕﻜﻴﻪ ﺏﺮ اﻧﺪیﺸﻪ ﭘﻮیﺎ و ﺧﺮد ﭘﺎك ﭘﺎیﻪ ﻧﻬﺎد‪.‬‬
‫وي هﻤﭽ ﻨﺎﻧﻜﻪ دره ﻨﮕﺎم ﺕﻮﻟ ﺪ ﺏﺠ ﺎي ﮔﺮیﺴ ﺘﻦ ﺧ ﻨﺪیﺪﻩ ﺏ ﻮد‪،‬‬
‫ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺕﻼﺷ ﺶ ﺏ ﺮﺁن ﺏ ﻮد ﺕ ﺎ اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎ ﻧ ﻴﺰ هﻤ ﻮارﻩ ﺧ ﻨﺪان وﺧﺮدﻣ ﻨﺪ و‬
‫ﺧﺪاﺷﻨﺎس ﺏﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫از آﻮدآ ﻲ روﺣ ﻴﻪ ﭘﺮﺳﺸ ﮕﺮ داﺷ ﺖ ﺏﮕﻮﻧ ﻪاي آ ﻪ ﭘ ﺪرش ﺏ ﺮاي‬
‫او ﺁﻣﻮزﮔﺎراﻧ ﻲ ﺏ ﺰرگ ﮔﺮﻓ ﺖ ﺕ ﺎ از ﺷ ﺮ ﭘﺮﺳﺸ ﻬﺎي ﻣ ﺪاوم زرﺕﺸ ﺖ‬
‫رهﺎیﻲ یﺎﺏﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن زرﺕﺸﺖ‬
‫درﻧﻮﺟﻮاﻧ ﻲ ﺁیﻴ ﻦ وﺳ ﺎزﻣﺎن راﺳ ﺘﻲ را ﭘﺎی ﻪ ﻧﻬ ﺎد‪ .‬ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﺎن ﺏﻪ او هﻤﺴﺮ و ﻋﻤﻮزدادﻩاش ﺏﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘ ﺲ از ﭼ ﻨﺪي ﺷ ﻮراي ﻣﺰﮔ ﺖ )ﻣ ﻪ ﻣ ﻎ= ﺏ ﺰرﮔﻮاران=‬
‫ﺧﺮدﻣ ﻨﺪان( را ﺕﺸ ﻜﻴﻞ دادﻩ و ﭘ ﺲ از ﺁن ﻣﺰآ ﺖ )ﻣﺴ ﺠﺪ( و ﻣﻜ ﺎن‬
‫ﮔﺮدهﻤﺎی ﻲ و ﻧ ﻴﺎیﺶ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﮕﺎن ﺷ ﺪ آ ﻪ ﺏ ﺎ ﺁﺕ ﺶ‪ ،‬ﻣﺤﻔ ﻞ را ﻧ ﻮر و‬
‫ﮔﺮﻣﺎ ﻣﻴﺒﺨﺸﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫راهﻴﺎﺏﻲ ﺏﻪ ﻣﺰآﺖ ﭼﻬﺎر ﺷﺮط داﺷﺖ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﻣﻬ ﺮﺏﺎن و راﺳ ﺘﻜﺎر و ﺧﺮدﻣ ﻨﺪ را ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻦ و‬
‫ﻧﻴﺎیﺸﮕﺮ او ﺏﻮدن‪.‬‬
‫‪ -2‬راﺳﺘﻜﺮدار ﺏﻮدن‪.‬‬
‫‪ -3‬اﻧﺪیﺸﻤﻨﺪ ﺏﻮدن‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺁراﻣﺶ ﭘﺴﻨﺪ ﺏﻮدن و ﺧﻮب و ﺧﻮش زیﺴﺘﻦ‪.‬‬
‫زرﺕﺸ ﺖ ﭘ ﺲ ازﺁﻧﻜ ﻪ ﺕﻮاﻧﺴ ﺖ ﮔ ﺮوهﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔ ﻲ را ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫ﺏﺪه ﺪ‪ ،‬ﮔﺴ ﺘﺮش ﺁیﻴ ﻦ ﻣﻬ ﺮ و راﺳ ﺘﻲ را در ﺳﺮاﺳ ﺮ ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﺁری ﺎ‬
‫ﻣ ﺪ ﻧﻈ ﺮ ﻗ ﺮاردادﻩ و ﺏﻬﺘﺮی ﻦ راﻩ را ﮔﻔ ﺘﮕﻮ ﺏ ﺎ ﮔﺸﺘﺎﺳ ﺐ ﺷ ﺎﻩ ﺷ ﺎهﺎن‬
‫داﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﺁن دوران هﺮﻗﺒ ﻴﻠﻪ و ﺷ ﻬﺮي را ﺷ ﺎهﻲ ﺏ ﻮد و ﺷﺎهﻨﺸ ﺎهﻲ‬
‫آ ﻪ ﺷ ﺎﻩ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺷ ﺎهﺎن ﺏ ﻮد‪ .‬در ﺏﺤ ﺜﻬﺎ و ﮔﻔ ﺘﮕﻮهﺎي اﻧﺪیﺸ ﻤﻨﺪاﻧﻪ و‬
‫ﺧﺮدﻣ ﻨﺪاﻧﻪاي آ ﻪ درﺏ ﺎر ﮔﺸﺘﺎﺳ ﺐ ﻣ ﻴﺎن زرﺕﺸ ﺖ و دیﮕ ﺮان ﺟ ﺮیﺎن‬
 ‫‪110‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫یﺎﻓ ﺖ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﺏﺮﺕ ﺮي اﻧﺪیﺸ ﻪ وي را ﭘﺬیﺮﻓ ﺘﻪ و او را ﻣﺸ ﺎور ﻋﺎﻟ ﻲ‬

‫ﺧﻮد ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫زرﺕﺸ ﺖ دیﻨ ﻲ ﻧ ﻴﺎﻓﺮیﺪ‪ ،‬زی ﺮا آ ﻪ دی ﻦ ﺏﻤﻌ ﻨﺎي ﻋﺼ ﺒﻴﺖ و ﻋﻘ ﻴﺪﻩ‬
‫ﺙﺎﺏ ﺖ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺏﻠﻜ ﻪ ﮔﺴ ﺘﺮش ده ﻨﺪﻩ ﺁیﻴﻨ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣﻬ ﺮ و راﺳ ﺘﻲ‬
‫اﺳ ﺎس و ﭘﺎی ﻪ ﺁﻧﺴ ﺖ و ﺏﻬﻤﻴ ﻦ ﺧﺎﻃ ﺮ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕﺎﺏ ﻪ اﻣ ﺮوز ﻧﺎﻣ ﻲ‬
‫ﻣﺸ ﺨﺺ ﺏ ﺮاي ﺁیﻴ ﻦ زرﺕﺸ ﺖ ﭼ ﻮن دیﮕ ﺮ ادی ﺎن یﻬ ﻮدي‪ ،‬ﻣﺴ ﻴﺤﻲ و‬
‫اﺳ ﻼم رای ﺞ ﻧﺸ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و او هﺮﮔ ﺰ ﻣﺪﻋ ﻲ ﻧﻘ ﺶ راﺏ ﻂ داﺷ ﺘﻦ ﻣ ﻴﺎن‬
‫ﺧ ﺪا و ﻣ ﺮدم ﻧ ﺒﻮدﻩ و ﺧﻮی ﺶ را ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ ﻧﺨﻮاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺏﻠﻜ ﻪ ﺏﺠ ﺎي وﺣ ﻲ او‬
‫از ﺧﺮد ﻧﺎم ﺏﺮدﻩ اﺳﺖ و ﺏﺠﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬اﻧﺪیﺸﻤﻨﺪ و ﺧﺮدﻣﻨﺪ!‬
‫وي ﭘ ﺲ از ﺁﻧﻜ ﻪ از ﺣﻤﺎی ﺖ ﮔﺸﺘﺎﺳ ﺐ ﺏ ﺮﺧﻮردار ﺷ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﺰآ ﺖ ﺧ ﻮد را ﮔﺴ ﺘﺮش دادﻩ و ﺁﻣﻮزﺷ ﮕﺎهﻬﺎیﻲ در ﺳﺮاﺳ ﺮ‬
‫ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﺁری ﺎ ﺏ ﻨﺎ ﻧﻬ ﺎد‪ ،‬ای ﻦ ﺁﻣﻮزﺷ ﮕﺎهﻬﺎ‪ ،‬ﭘﺎی ﻪه ﺎي اوﻟ ﻴﻪ واﺹ ﻠﻲ‬
‫داﻧﺸ ﮕﺎهﻬﺎ ﮔ ﺮدیﺪ و ﺷ ﺎﮔﺮدان اوﻟ ﻴﻪ ﺧ ﻮد را آ ﻪ ﻓﺮﺷﻮﺷ ﺘﺮ‪-‬‬
‫ﺟﺎﻣﺎﺳ ﺖ – ﻣﺪی ﻮ ﻣ ﺎﻩ و ایﺪواﺳ ﺘﺮ ﻧ ﺎم داﺷ ﺘﻨﺪ را ﺏﻌ ﻨﻮان ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮان‬
‫ﺧﺮدﮔﺮای ﻲ ﻣ ﺎﻣﻮر ﺕﺸ ﻜﻴﻞ ﺁﻣﻮزﺷ ﮕﺎهﻬﺎ ﻧﻤ ﻮد و ﭘﺮﺳ ﺶ و ﭘﺎﺳ ﺦ و‬
‫ﺏﺤ ﺚ و ﮔﻔ ﺖ و ﺷ ﻨﻮد از اﺹ ﻠﻲ ﺕﺮی ﻦ ﺏ ﺮﻧﺎﻣﻪ ه ﺎي رای ﺞ در‬
‫ﺁﻣﻮزﺷﮕﺎهﻬﺎ ﺏﻮد‪.‬‬
‫ﺳ ﺎزﻣﺎﻧﺪهﻲ ﺁﻣﻮزﺷ ﮕﺎهﻬﺎي زرﺕﺸ ﺖ روزﺏ ﺮوز رو ﺏ ﻪ‬
‫ﮔﺴ ﺘﺮش ﺏ ﻮد و زﻧ ﺎن در آ ﻨﺎر ﻣ ﺮدان ﻧﻘ ﺶ ﺁﻣﻮزﮔ ﺎر و ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ را‬
‫داﺷ ﺘﻨﺪ و ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ در ﻓﺮوردی ﻦ یﺸ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺏﻴﺴ ﺖ و هﻔ ﺖ زن‬
‫در ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺧﺮدﻣ ﻨﺪان زرﺕﺸ ﺖ )در ﺷ ﻮراي ره ﺒﺮي و ﺁﻣ ﻮزش و‬
‫ﭘﺮورش( ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧ ﻴﺎیﺶ ﺏ ﻪ درﮔ ﺎﻩ اهﻮراﻣ ﺰدا )ﺧﺪاوﻧ ﺪ داﻧ ﺎ و ﺕﻮاﻧ ﺎ( را ﭘ ﻨﺞ ﺏ ﺎر‬
‫در روز ﺏﺠ ﺎي ﻣ ﻴﺂوردﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ در اﺏ ﺘﺪاي ﻧﻴﺎیﺸ ﻬﺎي دﺳ ﺘﻪ ﺟﻤﻌ ﻲ‬
‫ﻣﻮزی ﻚ ﻧﻮاﺧ ﺘﻪ ﻣﻴﺸ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺏ ﺎ ﺟﻤﻠ ﻪ ﺏ ﻨﺎم ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺏﺨﺸ ﻨﺪﻩ‬
‫ﻣﻬﺮﺏﺎن ﻧﻴﺎیﺸﻬﺎ )ﻧﻤﺎزهﺎ( ﺁﻏﺎز ﻣﻴﺸﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃ ﺮح ﻣﺴ ﺎیﻞ و اﻧﺪیﺸ ﻪه ﺎي ﺕ ﺎزﻩ و ﻧ ﻮ ﻧﺴ ﺒﺖ ﺏ ﻪ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ زﻣ ﺎن‪،‬‬
‫یﻜ ﻲ از آﺎره ﺎي ﺧﺮدﻣ ﻨﺪان راﺳ ﺘﻜﺮدار ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و در هﻤﻴ ﻦ‬
‫راﺳ ﺘﺎ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏﻌﺪه ﺎ ﺷ ﻌﺎر ﻧﻴﻜ ﻲ در ﭘ ﻨﺪار‪ ،‬ﮔﻔ ﺘﺎر و آ ﺮدار‬
‫ﺏﻌ ﻨﻮان ﺳ ﻤﺒﻞ اﺹ ﻠﻲ و ریﺸ ﻪاي ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳ ﺎن ﺧﺮدﻣ ﻨﺪ‬
‫زرﺕﺸﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪111‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫در ﮔﺎﺕﻬ ﺎي ﺕﺎآ ﻴﺪ ﺏﺴ ﻴﺎري ﺏ ﺮ ﺧﻮدﺷﻨﺎﺳ ﻲ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺣﺘ ﻲ‬

‫وﻇﻴﻔﻪﺷﻨﺎﺳﻲ از ﺧﻮدﺷﻨﺎﺳﻲ ﺁﻏﺎز ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫وﻇ ﻴﻔﻪ اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎي ﺁﮔ ﺎﻩ‪ ،‬ﻣﻬ ﺮورزي‪ ،‬راﺳ ﺘﻲ و ﺕ ﻼش در ﺟﻬ ﺖ‬
‫ﺏﺮﮔﺮﻓﺘﻦ ﺹﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪي و اهﻮراﻣﺰدایﻲ ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎ ﺏ ﻪ آﺎﻓ ﺮ و ﻣﻮﻣ ﻦ ﺕﻘﺴ ﻴﻢ ﻧﻤﻴﺸ ﺪﻩاﻧ ﺪ ﺏﻠﻜ ﻪ اهﻮراﻣ ﺰدا را‬
‫ﺧﺪای ﻲ ﺏ ﻮدﻩ و اهﺮیﻤ ﻦ را ﺹ ﻔﺎﺕﻲ دیﮕ ﺮ آ ﻪ ﺁدﻣ ﻴﺎن ﻧﺴ ﺒﺖ ﺏ ﻪ آ ﺮدار‬
‫و ﺹﻔﺎﺕﺸﺎن یﺎ ﺧﺪاﮔﻮﻧﻪ ﺏﻮدﻩ اﻧﺪ و یﺎ اهﺮیﻤﻦ ﺹﻔﺖ‪.‬‬

‫ﺹﻔﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ در اوﺳﺘﺎ‬

‫در اﻧﺪیﺸ ﻪ زرﺕﺸ ﺖ آ ﻪ ﺕﻜ ﻴﻪ اﺹ ﻠﻲ و آﻠ ﻲ و هﻤﻴﺸ ﮕﻲ ﺏ ﻪ ﻋﻘ ﻞ‬
‫و ﺧ ﺮد ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧ ﺪ و ی ﺎ اهﻮراﻣ ﺰدا را ﺹ ﻔﺎﺕﻲ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‬
‫از ایﻦ ﻗﺮار‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺟ ﺎن و ﺧ ﺮد‪ ،‬داﻧ ﺶ‪ ،‬ﺏﻴ ﻨﺶ‪ ،‬داﻧ ﺎ‪ ،‬ﻧ ﻴﻜﻮ‪ ،‬ﺕﻮاﻧ ﺎ‪ ،‬ﺁﮔ ﺎﻩ‪،‬‬
‫ﺏ ﻲهﻤ ﺘﺎ‪ ،‬یﻜ ﺘﺎ‪ ،‬ﺁﻏﺎزﮔ ﺮ‪ ،‬ﭘﺎیﺎﻧ ﺒﺨﺶ‪ ،‬ﺏﺨﺸ ﺎیﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺏﺨﺸﺎیﺸ ﮕﺮ‪،‬‬
‫ﻣﻬﺮﺏﺎن‪ ،‬دادﮔﺴﺘﺮ و …‬
‫و اهﺮیﻤ ﻦ آ ﻪ در ﺏﺮاﺏ ﺮ اهﻮراﻣ ﺰدا و ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺧﺮدﻣ ﻨﺪ ﻗ ﺮار‬
‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ را ﺹﻔﺎﺕﻲ ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ از ایﻦ ﻗﺮار‪:‬‬
‫ﺟ ﺒﺎر= ﺳ ﺘﻤﮕﺮ‪ -‬ﻗﻬ ﺎر‪ -‬ﭼ ﻴﺮﻩﮔ ﺮ و ﺳ ﺨﺖ ﭼ ﻴﺮﻩ‪ -‬ﻣﻌ ﺬب=‬
‫ﺷﻜﻨﺠﻪﮔﺮ‪ -‬ﻣﻜﺎر= ﻧﻴﺮﻧﮕﺒﺎز و ‪..‬‬
‫ﺧﻴﻠ ﻲ را ﮔﻤ ﺎن ﺏ ﺮ ﺁﻧﺴ ﺖ آ ﻪ ﻗ ﺪرت ﺧﺪای ﻲ و اهﺮیﻤﻨ ﻲ دو ﻧ ﻴﺮو‬
‫و ﻣ ﺒﺪا ﻣﺴ ﺘﻘﻞ و ﺟ ﺪا از ه ﻢ هﺴ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﺏﺮهﻤﻴ ﻦ اﺳ ﺎس اﻧﺪیﺸ ﻪ‬
‫دوﮔﺎﻧﮕ ﻲ و ﺙﻨﻮی ﺖ ﻧﻮﻋ ﻲ از هﻤﻴ ﻦ دی ﺪ ﻓﻠﺴ ﻔﻲ در ﺕ ﺎریﺦ ﺏﺸ ﺮ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﺮﭼ ﻨﺪ ﻣﺎﻧﻮی ﺎن و ﻣﺰدآ ﻴﺎن ﺏ ﻴﺶ از هﻤ ﻪ ﺏ ﻪ ﺏ ﺎور داﺷ ﺘﻦ‬
‫دوﮔﺎﻧﮕ ﻲ و ﺙﻨﻮیﺴ ﺖ ﻣﺸ ﻬﻮرﻧﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ ریﺸ ﻪه ﺎي ای ﻦ ﺕﻔﻜ ﺮ و اﻧﺪیﺸ ﻪ‬
‫را ﺏﻌﻀﻲ در ﺁیﻴﻦ زرﺕﺸﺖ ﺟﺴﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫زرﺕﺸ ﺖ یﻜ ﻢ آ ﻪ ﺁﻓﺮیﻨ ﻨﺪﻩ ﺳ ﺮودﻩ ه ﺎي اول اوﺳ ﺘﺎ – ﮔﺎﺕﻬ ﺎ‬
‫ﻣ ﻲﺏﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺏ ﺎور ﺏ ﻪ دوﺧﺪای ﻲ را ردآ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ هﺮﭼ ﻨﺪ ﮔﻮه ﺮ هﺴ ﺘﻲ‬
‫را دو داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
 ‫‪112‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫» در ﺁﻏ ﺎز دو ﮔﻮه ﺮ هﻤ ﺰاد در اﻧﺪیﺸ ﻪ و ﮔﻔ ﺘﺎر و آ ﺮدار ﻧ ﻴﻚ و‬

‫ﺏ ﺪ ﭘﺪی ﺪار ﺷ ﺪﻧﺪ‪ .‬در ای ﻦ ﻣ ﻴﺎن ﻧ ﻴﻚ اﻧﺪیﺸ ﺎن ﮔﻮه ﺮ راﺳ ﺘﻴﻦ را‬
‫ﺏﺮﮔﺰیﺪﻧﺪ و ﺏﺪاﻧﺪیﺸﺎن ﮔﻮهﺮ دروﻏﻴﻦ را ‪) «.‬ﮔﺎﺕﻬﺎ(‬
‫ﺁیﻴ ﻦ ﻣﻴ ﺘﺮا آ ﻪ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ اﻧﺪیﺸ ﻪ و ﺕﻔﻜ ﺮ ﻣﻬﺮﭘﺮﺳ ﺘﻲ ﺏ ﻮدﻩ ﺏ ﻪ‬
‫ﻣ ﺮور زﻣ ﺎن ﺕ ﺒﺪیﻞ ﺏ ﻪ ﺧ ﺮاﻓﻪ و ﻧ ﻴﺮﻧﮓ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺏ ﺮ هﻤﻴ ﻦ اﺳ ﺎس وﻗﺘ ﻲ‬
‫زرﺕﺸ ﺖ یﻜ ﻢ ﺣﺮآ ﺖ روﺷ ﻨﮕﺮي ﺧ ﻮدر ا ﺷ ﺮوع آ ﺮد و ﺷﺨﺼ ﺎ در‬
‫ﺏﺮاﺏ ﺮ دوﮔ ﺮوﻩ ﻣﻮﺿ ﻊ ﮔﺮﻓ ﺘﻪ و ﺁن دو ﮔ ﺮوﻩ را از ﺁن اهﺮیﻤ ﻦ‬
‫داﻧﺴﺖ‪:‬‬
‫‪ -1‬دی ﻮان‪ -‬ﺟﻤ ﻊ دی ﻮ ﺏ ﻮد و دی ﻮ در ﻓﺮه ﻨﮓ آﻬ ﻦ ﺏ ﻪ‬
‫ﻣﻌﻨ ﻲ ﭘ ﺮوردﮔﺎر ﺏ ﻮد آ ﻪ ه ﻨﻮز ه ﻢ در ﺏﻴﺸ ﺘﺮ آﺸ ﻮرهﺎي اروﭘ ﺎ‬
‫از ﺟﻤﻠ ﻪ ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ ﺏ ﺎ ‪ Dieu‬دی ﻮ ی ﺎد ﻣﻴﺸ ﻮد‪ .‬زرﺕﺸ ﺖ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ‬
‫ﺧﺪاوﻧ ﺪان ﭘ ﻴﺶ از ﺧ ﻮدرا دی ﻮ و ﺟﻤ ﻊ ﺁﻧ ﺎن را دی ﻮان ﺧﻮاﻧ ﺪ و‬
‫ﺏ ﻪ ﺁﻧﻬ ﺎ اﻋ ﻼم ﺟ ﻨﮓ داد و ﺏ ﺎزار دی ﻮ و ﺧﺪاوﻧ ﺪي ﺁﻧﻘ ﺪر ﺷ ﻠﻮغ‬
‫و ﭘﻠ ﻮغ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد آ ﻪ دهﻬ ﺎ ﺧ ﺪا از ﺕﻔﻜ ﺮ اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎ ﺳ ﺮدرﺁوردﻩ‬
‫ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬ﺧ ﺪاي ﺏﺎده ﺎ‪ ،‬ﺧ ﺪاي ﺧﺸ ﻜﻲ‪ ،‬ﺧ ﺪاي ﺁب‪ ،‬ﺧ ﺪاي ﻣﻬ ﺮ و‬
‫دوﺳﺘﻲ‪ ،‬ﺧﺪاي ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﺧﺪاي…‬
‫‪ -2‬دروغ ﭘﺮﺳ ﺘﺎن‪ ،‬ای ﻨﺎن هﻤ ﺎن ﻣﺮدﻣﺎﻧ ﻲ ﺏﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﭘ ﻴﺮو‬
‫ﺧﺪای ﺎن اوهﺎﻣ ﻲ ﺟﺎدوﮔ ﺮان و ﻧﻴﺮﻧﮕ ﺒﺎزان آﺸ ﺘﻪ و اﻧ ﻮاع ﺁﻧ ﺎن‬
‫را ﭘﺮﺳ ﺶ ﻣﻴ ﻨﻤﻮﻧﺪﻧﺪ و ﺏ ﻪ ﮔﻔ ﺘﻪاي ﻣﺘﻮﻟ ﻴﺎن ﺕﻔﻜ ﺮ دیﻨ ﻲ ﺏﻮدﻧ ﺪ‬
‫آ ﻪ ﻣ ﺮدم را ﻣ ﻨﺤﺮف ﻧﻤ ﻮدﻩ و در ﺟﻬ ﻞ وﺧ ﺮاﻓﻪ ﻧﮕ ﺎﻩ‬
‫ﻣﻴﺪاﺷﺘﻨﺪ‪..‬‬
‫در ﮔﺎﺕﻬﺎ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫» ای ﻨﻚ روان ﻣ ﻦ و ﭼﺎرﭘﺎی ﺎن ﺏ ﺎرور ﺏﺮﺁﻧ ﻨﺪ ﺕ ﺎ ﺏ ﺎ دﺳ ﺘﻬﺎي‬
‫ﺏﺮاﻓﺮاﺷﺘﻪ ﻧﻴﺎیﺶ آﻨﻴﻢ واز ﻣﺰدا ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺷﻮیﻢ‪:‬‬
‫ﭼ ﻨﺎن آ ﻨﺪ آ ﻪ از دروﻏﭙﺮﺳ ﺘﺎن و دی ﻮان ﺏ ﻪ ﺷ ﺒﺎﻧﺎن و ﭘﺎرﺳ ﺎیﺎن‬
‫ﺁﺳﻴﺐ و ﮔﺰﻧﺪي ﻧﺮﺳﺪ‪«.‬‬
‫در ﺏﺮاﺏ ﺮ دی ﻮ و دروغ آ ﻪ ﺁﻓﺮیﻨ ﻨﺪﻩ ﺏ ﺪي‪ ،‬زﺷ ﺘﻲ و ﻧﺎﭘﺎآ ﻲ اﺳ ﺖ‬
‫ﺧﺮدﻣ ﻨﺪ ﺏ ﺰرگ ﺁریﺎی ﻲ‪ ،‬ﺧ ﺮد ﭘ ﺎك‪ ،‬راﺳ ﺘﻲ و ﻧﻴﻜ ﻲ در ﭘ ﻨﺪار‪ ،‬ﮔﻔ ﺘﺎر‬
‫و آ ﺮدار را ﺏ ﺮاي راﻣ ﺶ و ﺏﺨﺸ ﺶ‪ ،‬ﺷ ﺎدي و ﺁﺳ ﺎیﺶ ﻣ ﺮدم ﺕﺒﻠ ﻴﻎ‬
‫ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪113‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫» اي ﻣ ﺰار‪ ،‬ﺏ ﻴﺎ ﻣ ﻨﺶ ﻧ ﻴﻚ و ﺏﺨﺸ ﺎیﺶ ﭘ ﺎیﺪار و راﺳ ﺘﻲ از‬

‫ﮔﻔﺘﺎر ﺧﻮیﺶ ﺏﻪ زردﺷﺖ ارزاﻧﻲ دار‪«.‬‬
‫» اي ﻣ ﺰدا‪ ،‬ﭼ ﻮن ﻣ ﻦ راﺳ ﺘﻲ و ﻣ ﻨﺶ ﻧ ﻴﻚ را ﺟ ﺎودان ﻧﮕ ﻪ‬
‫ﺧﻮاه ﻢ داﺷ ﺖ‪ ،‬ﺕ ﻮ ﻧ ﻴﺰ ﺧ ﺮد ﺧﻮی ﺶ را ﺏ ﻪ ﻣ ﻦ ﺏ ﻴﺎﻣﻮز و ﺏ ﻪ زﺏ ﺎن‬
‫ﺧ ﻮد ﺏ ﺎزﮔﻮي و ﻣ ﺮا ﺁﮔ ﺎﻩ ﺳ ﺎز آ ﻪ ﺟﻬ ﺎن ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺏ ﻮد‪«،‬‬
‫)ﮔﺎﺕﻬﺎ(‬
‫ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﺏﻮﺿ ﻮح ﻣﻼﺣﻈ ﻪ ﻣﻴﺸ ﻮد ﺧﺮدﻣ ﻨﺪ ﺁریﺎی ﻲ آ ﻪ در ﺷ ﺶ‬
‫ی ﺎ هﻔ ﺘﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﭘ ﻴﺎم ﺧﺮدﮔﺮای ﻲ را ﭘﺨ ﺶ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬هﺮﮔ ﺰ‬
‫از وﺣ ﻲ وارﺕ ﺒﺎط روﺣﺎﻧ ﻲ داﺷ ﺘﻦ ﺏ ﺎ ﺧ ﺪا و ﺳ ﺨﻦ ﮔﻔﺘ ﻦ ﺏ ﺎ او و‬
‫هﻤﻨﺸ ﻴﻦ او ﺏ ﻮدن ﭼ ﻴﺰي ﻧﮕﻔ ﺘﻪ اﺳ ﺖ و هﻤ ﻮارﻩ ﺏ ﺮ داﻧ ﺶ و ﺧ ﺮد‬
‫ﭘﺎك ﺕﻜﻴﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻘﻼل ﺕﻮان اهﺮیﻤﻦ از اهﻮراﻣﺰدا!‬

‫ﻧﻜ ﺘﻪ دیﮕ ﺮي را آ ﻪ زرﺕﺸ ﺖ در ﮔﻔﺘ ﻦ ﺁن ﺹ ﺮاﺣﺖ داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪،‬‬
‫ﺕ ﻮان و ﻗ ﺪرت ﻣﺴ ﺘﻘﻞ اهﻮراﻣ ﺰدا‪ ،‬از اهﺮیﻤ ﻦ ﻣﻴﺒﺎﺷ ﺪ‪ .‬اهﺮیﻤ ﻦ آ ﻪ‬
‫ﺏ ﺎ ﺹ ﻔﺎت ﺏ ﺪ و زﺷ ﺖ ﺷﻨﺎﺳ ﺎیﻲ ﻣﻴﺸ ﻮد‪ ،‬ﻋﻨﺼ ﺮ و ﺕﻔﻜ ﺮ و ﭘﺪی ﺪﻩاي‬
‫ﺟ ﺪا و ﺏ ﻲ ارﺕ ﺒﺎط ﺏ ﺎ اهﻮراﻣﺰداﺳ ﺖ‪ .‬اهﻮراﻣ ﺰدا ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺹ ﻔﺎت و‬
‫آﺎره ﺎیﺶ‪ ،‬ﻧﻴﻜ ﻲ‪ ،‬راﺳ ﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻬﺮﺏﺎﻧ ﻲ‪ ،‬ﺏﺨﺸ ﻨﺪﮔﻲ و ﺏ ﺮدﺏﺎري اﺳ ﺖ‬
‫آ ﻪ ﺏ ﺮاي ﺏﺸ ﺮ ه ﻢ ﺏﻬﺰیﺴ ﺘﻲ‪ ،‬ﺕﺮﻗ ﻲ‪ ،‬ﺷ ﻜﻴﺒﺎیﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺏ ﺮدﺏﺎري‪،‬‬
‫ﮔﺴ ﺘﺎﺧﻲ و دﻻوري‪ ..‬را ﺁرزو ﻧﻤ ﻮدﻩ و او را ﺏ ﻪ ﺏﻬﺘﺮی ﻨﻬﺎ ﺕﺸ ﻮیﻖ‬
‫و ﺕﺮﻏﻴ ﺐ ﻣﻴﻜ ﻨﺪ و هﺮﮔ ﺰ اهﻮراﻣ ﺰدا ﺁﻓﺮیﻨ ﻨﺪﻩ اهﺮیﻤ ﻦ ﻧﻴﺴ ﺖ ﺕ ﺎ ﺏ ﻪ‬
‫او ﻓﺮﺹ ﺖ و اﻣﻜ ﺎن دادﻩ ﺏﺎﺷ ﺪ ﺏ ﺮاي ﮔﻤ ﺮاﻩ آ ﺮدن ﻣ ﺮدم و راوﻧ ﻪ‬
‫ﻧﻤﻮدن ﺁﻧﺎن ﺏﻪ ﺟﻬﻨﻢ!!‬
‫وﺏ ﺎﻟﻌﻜﺲ ای ﻦ اهﺮیﻤ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﻤ ﻮارﻩ درﺕ ﻼش اﺳ ﺖ ﺕ ﺎ اﻧﺴ ﺎن‬
‫در ﻓﻘ ﺮ وﺟﻬ ﻞ‪ ،‬ﺏﺪﺏﺨﺘ ﻲ و ﺏﻴﭽﺎرﮔ ﻲ‪ ،‬ﺧﺸ ﻢ و آﻴ ﻨﻪ‪ ،‬ﻣﻜ ﺮ و ﻧ ﻴﺮﻧﮓ‪،‬‬
‫ﻋﺬاب و ﮔﻤﺮاهﻲ و ﻗﺼﺎوت و… ﺏﺴﺮ ﺏﺮد!‬
‫ﺧ ﺪاي ﺁریﺎی ﻲ آ ﻪ ﻧ ﺎﻣﺶ اه ﻮرا ﻣ ﺰدا و ی ﺎ ﻣ ﺰدا و ی ﺎ ه ﺮدو و‬
‫ﭘ ﺮوردﮔﺎر و ﻏ ﻴﺮﻩ ﻣﻴﺒﺎﺷ ﺪ‪ ،‬ﺏ ﻪ ﻓﻜ ﺮ ﺏ ﺎزي ﺏ ﺎ اﻧﺴ ﺎن ﻧﻴﺴ ﺖ ﺕ ﺎ او را‬
‫ﮔﻤ ﺮاﻩ آ ﻨﺪ و در رﻧ ﺞ و ﻧﺎداﻧ ﻲ ﺏﻴ ﻨﺪازد و در ﭘﺎی ﺎن ه ﻢ وي را در‬
‫ﺁﺕ ﺶ ﺧﺸ ﻢ ﺧ ﻮد ﺏﺴ ﻮزاﻧﺪ! و ی ﺎ ﺏﺨﺎﻃ ﺮ ارﺕﻜ ﺎب ﺟ ﺮم و ﮔ ﻨﺎﻩ ی ﻚ ی ﺎ‬
 ‫‪114‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﭼ ﻨﺪﻧﻔﺮ‪ ،‬ﺷ ﻬﺮي را وی ﺮان ﺳ ﺎزد و ﻣﺮدﻣﺎﻧ ﻲ را ﻧ ﺎﺏﻮد آ ﻨﺪ و ی ﺎ‬

‫ﺏ ﺮاي ﺁزﻣ ﻮدن آﺴ ﻲ‪ ،‬ه ﺰار وی ﻚ ﭼ ﺎﻩ و ﭼﺎﻟ ﻪ ﺏﻜ ﻨﺪ و ﻋﺬاﺏﻬﺎی ﻲ را‬
‫ﻓﺮاهﻢ ﺁورد…‬

‫ﺁزادي اﻧﺪیﺸﻪ در ﺁﺋﻴﻦ اوﺳﺘﺎ‬

‫در ﺁﺋﻴ ﻦ اوﺳ ﺘﺎ ه ﻴﭻ اﺟ ﺒﺎري ﺏ ﺮاي ﭘﺬی ﺮش اﻧﺪیﺸ ﻪ‪،‬آﻴﺶ و ﺁﺋﻴ ﻦ‬
‫ﺧﺎﺹ ﻲ ﻧﻴﺴ ﺖ و اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎ ﺁزادﻧ ﺪ ﺕ ﺎ ﺏﺮاﺳ ﺎس اﻧﺪیﺸ ﻪه ﺎ و دادﻩه ﺎي‬
‫ﻋﻠﻤ ﻲ ﺧ ﻮد هﺮآ ﻴﺶ و ﺁﺋﻴﻨ ﻲ را ﺏﺮﮔﺰیﻨ ﻨﺪ یﻜ ﻲ از ﮔﻔ ﺘﺎر اوﺳ ﺘﺎ آ ﻪ‬
‫ﺕ ﺮﺟﻤﻪ ﺁن ﺏﻌﺮﺏ ﻲ در ﻗ ﺮﺁن ﺁی ﻪ ‪ 18‬ﺳ ﻮرﻩ ‪ 39‬ﻧ ﻴﺰ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ای ﻦ‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫اي ﻣ ﺮدم ﺏﻬﺘﺮی ﻦ ﺳ ﺨﻨﺎن را ﺏ ﺎ هﻮﺷ ﻤﻨﺪي ﺏﺸ ﻨﻮیﺪ و ﺏ ﺎ اﻧﺪیﺸ ﻪ‬
‫روﺷ ﻦ و ژرف و ﺁی ﻨﺪﻩ ﻧﮕ ﺮي ﺁﻧ ﺮا ﺏﺮرﺳ ﻲ آﻨ ﻴﺪ و ه ﺮ ﻣ ﺮد و زن‬
‫ﺏﻬﺘﺮیﻦ و ﻧﻴﻜﻮﺕﺮیﻦ راﻩ ﺏﺮﮔﺰﻧﻴﺪ‪).‬ﮔﺎﺕﺎهﺎ(‬

‫ﻧﻴﺎیﺸﻬﺎي اوﺳﺘﺎیﻲ‬
‫ﻧ ﻴﺎیﺶ ﺏ ﻪ درﮔ ﺎﻩ ی ﺰدان ﭘ ﺎك و اهﻮراﻣ ﺰداي ﺏ ﺰرگ ﺏ ﺮاي ﺁﺳ ﺎیﺶ‬
‫ﺕ ﻦ و روان و ﻧﻴﺮوﮔﺮﻓﺘ ﻦ اﻧﺴ ﺎن آ ﺎري ﻧ ﻴﻜﻮ و ﺳ ﺘﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬هﺮﭼ ﻨﺪ‬
‫در ﺁﺋﻴ ﻦ زرﺕﺸ ﺖ ﭘ ﻨﺞ ﮔ ﺎﻩ ﻣ ﻨﻈﻢ ﺏ ﺮاي ﻧ ﻴﺎیﺶ در ﻧﻈ ﺮ ﮔﺮﻓ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ وﻟ ﻲ در ﺁﺋﻴ ﻦ ﺏﻬ ﻲ و ﺁﺋﻴ ﻦ ﻣﻬ ﺮ و اوﺳ ﺘﺎ و ﺏﻮی ﮋﻩ در ای ﻦ‬
‫ه ﻨﮕﺎﻣﻪ زیﺴ ﺖ ﺏﺸ ﺮ آ ﻪ ﺳ ﺮاﭘﺎ اﺳ ﻴﺮ زﻧﺪﮔ ﻲ ﻣﺎﺷ ﻴﻨﻲ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‬
‫اﻧﺠ ﺎم ﻧﻴﺎیﺸ ﻬﺎ دره ﻨﮕﺎﻣﻪه ﺎي در ﻧﻈﺮﮔﺮﻓ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﺎزدارﻧﺪﻩ اﻧﺴ ﺎن‬
‫اﺳ ﺖ ازﺕ ﻼش روزﻣ ﺮﻩ‪ ،‬ﺏﺪی ﻦ رو در ه ﺮآﺠﺎ و در ه ﺮ ه ﻨﮕﺎﻣﻪ و‬
‫هﺮ ﺷﺮایﻄﻲ آﻪ ﺏﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻧﻴﺎیﺸﻬﺎي اهﻮرایﻲ ﺧﻮدرا ﺏﺠﺎي ﺁوریﻢ‪.‬‬

‫ﻣﺎ ﺏﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺏﺎور داریﻢ‬

‫ﻧﻜ ﺘﻪاي آ ﻪ ﺷ ﺎیﺎن ی ﺎدﺁوري اﺳ ﺖ ای ﻨﻜﻪ هﺮﭼ ﻨﺪ ﻣ ﺎ ﺧﺮدﮔ ﺮا و ﻻﺋ ﻴﻚ‬
‫هﺴ ﺘﻴﻢ اﻣ ﺎ ﺏﻮﺟ ﻮد ﻗ ﺪرت وﻧﻴﺮوی ﻲ ﻓﺮاﺕ ﺮ از اﻧﺴ ﺎن در هﺴ ﺘﻲ ﺏ ﺎور‬
‫داری ﻢ ای ﻦ ﻧ ﻴﺮو را ه ﺮﭼﻪ ﻣﻴ ﺘﻮان ﻧﺎﻣ ﻴﺪ‪ :‬ﺧ ﺪا‪ ،‬ی ﺰدان‪ ،‬اهﻮراﻣ ﺰدا‪،‬‬
‫ﭘ ﺮوردﮔﺎر و… ﺏﺪی ﻦ رو ﻧ ﻴﺎیﺶ ﭘ ﺮوردﮔﺎر ﻧ ﻪ ﺏ ﺮاي ﭘﺎداﺷ ﺖ و‬
‫ده ﺶ ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺏﻠﻜ ﻪ ﺏ ﺮاي ﺏ ﺎور داﺷ ﺘﻦ و ﭘﺬیﺮﻓﺘ ﻦ وﺟ ﻮد ﻣﻌﻤ ﺎر‬
‫ﺏ ﺰرگ هﺴ ﺘﻲ اﺳ ﺖ ﭼ ﻮن ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ آ ﻪ وﻗﺘ ﻲ ﺏ ﻪ اﻧﺴ ﺎن و زﻣﻴ ﻦ و‬
 ‫‪115‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫هﺴ ﺘﻲ ﺣ ﻴﺎت ﻣ ﻴﺪهﺪ ﺏ ﺎیﺪ ﺳﭙﺎﺳ ﻤﻨﺪش ﺏ ﻮد و ای ﻦ ﺳﭙﺎﺳ ﮕﺰاري در‬

‫ﺕﻘﻮی ﺖ ﻧ ﻴﺮو وارادﻩ اﻧﺴ ﺎن اﺙ ﺮ ﻣﺜﺒ ﺖ و ﺁﻓﺮیﻨ ﻨﺪﻩ و ﭘﻮیﺎی ﻲ ﻣ ﻴﮕﺬارد‬
‫…‬
‫ﺏ ﺮاي ﺁﻏ ﺎز ﻧﻤ ﻮدن ه ﺮآﺎر و ﮔ ﺎم ﻧﻬ ﺎدن ﺏ ﺮ ه ﺮ راه ﻲ ﺳ ﺨﻦ‬
‫ﻧﺨﺴﺖ ایﻨﺴﺖ‪:‬‬
‫ﺏ ﻨﺎم ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺏﺨﺸ ﻨﺪﻩ ﻣﻬ ﺮﺏﺎن را ﺏ ﺰﺏﺎن ﻣ ﻲﺁوری ﻢ )ﻗ ﺮﺁن هﻤﻴ ﻦ‬
‫را ﺏﻌﺮﺏ ﻲ ﺕ ﺮﺟﻤﻪ ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و در اﺏ ﺘﺪاي ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺳ ﻮرﻩه ﺎ ﺁوردﻩ‬
‫اﺳ ﺖ واز ﺳ ﻮیﻲ ﻣﻴ ﺘﻮان ﮔﻔ ﺖ آ ﻪ ﺳ ﻪ ﺧ ﺪاي‪ ،‬ﺳ ﻪ دی ﻦ ﺁدم را ه ﻢ در‬
‫هﻤ ﺎن ﺟﻤﻠ ﻪ ﺏﺴ ﻢاﷲ اﻟﺮﺣﻤ ﻦ اﻟﺮﺣ ﻴﻢ ﺁوردﻩ اﺳ ﺖ ‪ .‬زی ﺮا » اﷲ« ﺧ ﺪا‬
‫و ﺏ ﺖ ﺏ ﺰرگ اﻋ ﺮاب ﺏ ﻮدﻩ و » اﻟﺮﺧﻤ ﻦ« ﺧ ﺪاي یﻬﻮدی ﺎن ﺏ ﻮد و »‬
‫اﻟﺮﺣﻴﻢ« ﺧﺪاي ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن… (‬
‫اﻧﺠ ﺎم ه ﺮآﺎري آ ﻪ ﺏ ﺮاي ﺁی ﻨﺪﻩ ﺏ ﺮﻧﺎﻣﻪ ری ﺰي ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ را ﺏ ﻪ »‬
‫ﻣﻬ ﺮ ی ﺰدان‪ ،‬ﻣﻬ ﺮ اهﻮراﻣ ﺰدا« واﮔ ﺬار ﻣﻴﻜﻨ ﻴﻢ و هﺮه ﻨﮕﺎﻣﻪ از‬
‫زﻧﺪﮔ ﻲ‪ ،‬ﺳ ﭙﺎس اورا ﺏﺠ ﺎي ﻣ ﻲﺁوری ﻢ » ﺳ ﭙﺎس ی ﺰدان ﭘ ﺎك را –‬
‫ﺳ ﭙﺎس ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺏ ﺰرگ را ﺳ ﭙﺎس اهﻮراﻣ ﺰدا را در ﺏﺮاﺏ ﺮ ه ﺮ ﺳ ﺨﺘﻲ‬
‫و دﺷ ﻮاري‪ ،‬ﺕﻮاﻧﻤ ﻨﺪي ﺏ ﻲﭘﺎی ﺎن اورا ﺏ ﻴﺎد ﻣ ﻲﺁوری ﻢ و از او ﺏ ﺎ‬
‫آﻮﺷﺶ و ﺕﻼش ﺧﻮد یﺎري ﻣﻲﺟﻮیﻴﻢ‪.‬‬
‫»ه ﻴﭻ ﺕ ﻮان و ﻧﻴﺮوی ﻲ از ﻧ ﻴﺮو و ﺕ ﻮان ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺏ ﺰرگ ﺏﺮﺕ ﺮ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اوﺳﺖ ﺕﻨﻬﺎ یﺎور و هﻤﺮاﻩ ﺏﻴﻨﻮایﺎن و درﻣﺎﻧﺪﮔﺎن و ﻧﺎﺕﻮاﻧﺎن‪.‬‬
‫» از او یﺎري ﻣﻲﺟﻮیﻢ و ﺏﻪ او ﺕﻜﻴﻪ ﻣﻲآﻨﻢ‪«.‬‬
‫» ﺟ ﺰ او ﻧ ﻴﺮو و ﺕﻮاﻧ ﻲ در ﺟﻬ ﺎن ﻧﻴﺴ ﺖ ﺕ ﺎ ﻣ ﺮا ﺏ ﻪ ﻧﻴﻜ ﻲ و‬
‫ﭘﺎآﻲ رهﻨﻤﻮن ﺷﻮد‪«.‬‬
‫» ی ﺎري از او ﻣﻴﮕ ﻴﺮیﻢ آ ﻪ هﻤﻴﺸ ﻪ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬هﻤﻴﺸ ﻪ ﺧﻮاه ﺪ‬
‫ﺏﻮد وﻣﺎﻧﺪﮔﺎر و ﺟﺎودان اﺳﺖ‪«.‬‬
‫» ﺳ ﭙﺎس و ﻧ ﻴﺎیﺶ او را ﺷ ﺎیﺪ آ ﻪ ﻣﻬ ﺮﺏﺎن وﻧ ﻴﻜﻮآﺎر اﺳ ﺖ و از‬
‫ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺁﻓ ﺮیﺪﻩه ﺎي ﺟﻬ ﺎن اﻧﺴ ﺎن را ﺏﺮﺕ ﺮ ﺁﻓ ﺮیﺪ و ﺏ ﻪ او ﻧ ﻴﺮوي‬
‫ﺳ ﺨﻦ ﮔﻔﺘ ﻦ‪ ،‬اﻧﺪیﺸ ﻴﺪن و ﺧ ﺮدورزي و هﻮﺷ ﻤﻨﺪي ارزاﻧ ﻲ آ ﺮد و‬
‫وي را ﺷ ﻬﺮیﺎر دیﮕ ﺮ ﺁﻓ ﺮیﺪﻩه ﺎ ﻗ ﺮار داد ﺕ ﺎ ﺏ ﺎ ﺏﺪیﻬ ﺎ و ﻧﺎدرﺳ ﺘﻲه ﺎ‬
‫و ﻧﺎﭘﺎآﻲهﺎ ﭘﻴﻜﺎر آﻨﺪ‪…«.‬‬
 ‫‪116‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺁﺳﻮدﻩ روزهﺎي ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ در ﺁﺋﻴﻦ اوﺳﺘﺎ‬

‫ﺁﺳ ﻮدن ی ﻚ ﻣ ﺎﻩ ﭘ ﺲ از یﻜﺴ ﺎل زﺣﻤ ﺖ و ﺕ ﻼش‪ ،‬ﺷ ﻴﻮﻩ اي آﻬ ﻦ‬
‫و ﺁریﺎیﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﺁﺋﻴ ﻦ آﻬ ﻦ ای ﺮان ﻋﻠ ﻴﺮﻏﻢ ﺁﺳ ﻮدﻩ روزهﺎی ﻲ آ ﻪ ﻣ ﺮﺏﻮط ﺏ ﻪ‬
‫ﺟﺸ ﻨﻬﺎي ﻣﺎه ﻴﺎﻧﻪ و ﺁﺧﺮی ﻦ روزه ﺎي هﻔ ﺘﻪ ﻣﻴﺸ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺳ ﻴﺰدﻩ‬
‫روز ﺟﺸ ﻦ ﺁﻏ ﺎز ﺏﻬ ﺎر‪ ،‬در هﺮﺳ ﺎل یﻜﻤ ﺎﻩ ﻧ ﻴﺰ ﺏ ﺮاي ﻣﺮﺧﺼ ﻲ و‬
‫ﺁﺳﻮدﻩ روزهﺎي ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺏﻪ روز ﺧﺠﺴﺘﻪ ﺳﺮﻣﻬﺮﻣﺎﻩ‬
‫ﺏﻪ ﺳﺮﺏﺮﻧﻬﺎد ﺁن آﻴﺎﻧﻲ آﻼﻩ‬
‫زﻣﺎﻧﻪ ﺏﻲاﻧﺪوﻩ ﮔﺸﺖ از ﺏﺪي‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ هﺮآﺲ‪ ،‬رﻩ ایﺰدي‬
‫دل از داوریﻬﺎ ﺏﭙﺮداﺧﺘﻨﺪ‬
‫ﺏﻪ ﺁﺋﻴﻦ یﻜﻲ ﺟﺸﻦ ﻧﻮ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ ﻓﺮزاﻧﮕﺎن ﺷﺎدآﺎم‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ هﺮیﻚ ز یﺎﻗﻮت ﺟﺎم‬
‫ﭘﺮﺳﺘﻴﺪن ﻣﻬﺮﮔﺎن دیﻦ اوﺳﺖ‬
‫ﺕﻦﺁﺳﺎیﻲ و ﺧﻮردن ﺁﺋﻴﻦ اوﺳﺖ‬
‫آﻨﻮن یﺎدﮔﺎر اﺳﺖ از ﻣﺎﻩ ﻣﻬﺮ‬
‫ﺏﻜﻮش و ﺏﻪ رﻧﺞ ایﭻ ﻣﻨﻤﺎي ﭼﻬﺮ‬
‫ﻣ ﻨﻈﻮر از ﺕ ﻦ ﺁﺳ ﺎیﻲ و ﺧ ﻮردن ﺁﺋﻴ ﻦ اوﺳ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺮﺏﻮط ﺏ ﻪ ﻣ ﺎﻩ‬
‫ﻣﻬ ﺮ ﻣﻴﮕﺸ ﺘﻪ اﺳ ﺖ زی ﺮ اآ ﻪ ای ﻦ ﻣ ﺎﻩ‪ ،‬ﻣ ﺎﻩ ﻣﺮﺧﺼ ﻲ ﺳ ﺎﻟﻴﺎﻧﻪ‬
‫ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ‪ » .‬ﺕ ﻦ ﺁﺳ ﺎیﻲ« در زﺏ ﺎن ﻓﺮدوﺳ ﻲ هﻤ ﺎن راﺣ ﺖ‬
‫زیﺴ ﺘﻦ و ﺏﻬ ﺮوزي ﺧﻮاﺳ ﺘﻦ ﺏ ﺮاي ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﻣ ﺮدم در ه ﺮ دورﻩ و‬
‫زﻣﺎﻧﻪ و هﻨﮕﺎﻣﻪایﺴﺖ ﺏﻮیﮋﻩ در یﻜﻤﺎﻩ ﺁﺳﻮدﮔﻲ )ﺕﻌﻄﻴﻠﻲ( ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ!‬

‫ﺳﺎﻋﺖ آﺎر و ﺁﺳﺎیﺶ در ﺁﺋﻴﻦ اوﺳﺘﺎ‬

‫ﺁﻧﭽ ﻪ اﻣ ﺮوز درﺟﻬ ﺎن ﻣ ﺘﻤﺪن رای ﺞ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﻪ ﺳ ﺎﻋﺖ آ ﺎر‬
‫روزاﻧ ﻪ و ﺁﺳ ﻮدﮔﻲ ﺁﺧ ﺮ هﻔ ﺘﻪ ﻣ ﺮﺏﻮط ﻣﻴﺸ ﻮد ﺳﺮﭼﺸ ﻤﻪ از ﺁﺋﻴ ﻦ‬
 ‫‪117‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫آﻬ ﻦ هﻔ ﺖ ه ﺰار ﺳ ﺎﻟﻪ اوﺳ ﺘﺎ ﮔﺮﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ در ﮔ ﺰیﺪﻩ )اﻧ ﺪرز ﭘﻮری ﻮت‬
‫آﻴﺸ ﺎن( ﺷ ﺒﺎﻧﻪ روز ﺏ ﻪ ﺳ ﻪ ﺏﻬ ﺮﻩ ﺏﺨ ﺶ ﮔ ﺮدیﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ه ﺮیﻚ‬
‫آﺎر ي اﻧﺠﺎم ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫ﺳ ﻪ ی ﻚ )ی ﻚ ﺳ ﻮم( روز و ﺷ ﺐ ﺏ ﻪ هﻴﺮﺕﻴﺴ ﺘﺎن )ﻣﺪرﺳ ﻪ‪،‬‬
‫ﺁﻣﻮزﺷ ﮕﺎﻩ‪ ،‬داﻧﺸ ﮕﺎﻩ…( رﻓﺘ ﻦ و ﺧ ﺮد ﻧ ﻴﻜﺎن را ﭘﺮﺳ ﻴﺪن‪ ،‬ﺳ ﻪ ی ﻚ‬
‫روز و ﺷ ﺐ ﺁﺏﺎداﻧ ﻲ آ ﺮدن‪ ،‬ﺳ ﻪ ی ﻚ روز و ﺷ ﺐ ﺧ ﻮردن و راﻣ ﺶ و‬
‫ﺁٍﺳﺎیﺶ آﺮدن‪.‬‬
‫در ﺷ ﺎهﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮودﺳ ﻲ ﻧ ﻴﺰ ﺏ ﺮاي ﺏﺨ ﺶ ﻧﻤ ﻮدن ﺷ ﺒﺎﻧﻪ روز ﺏ ﻪ‬
‫آﺎرهﺎ و ﺁﺳﻮدﮔﻲهﺎ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ داد ﭘﺎﺳﺦ آﻪ ﺕﺎ ﻧﻴﻤﺮوز‬
‫آﻪ ﺏﺎﻻ آﺸﺪ هﻮرﮔﻴﺘﻲ ﻓﺮوز‬
‫ﻧﻴﺎیﺪ آﺲ ﺁﺳﻮدن از آﺎرروز‬
‫آﺴﻲ آﺶ آﺸﺎورزي اورا ﺳﺖ ﺏﻬﺮ‬
‫دﮔﺮ ﻧﻴﻤﻪ را‪ ،‬ﺧﻮاب و ﺁﺳﺎیﺶ اﺳﺖ‬
‫وﮔﺮ ﺧﻮردن و آﺎم و ﺁﺳﺎیﺶ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ایﺮان آﻬﻦ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﻧﻈﻢ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫ﻧﻈ ﻢ ﻧﻮی ﻦ ﺟﻬﺎﻧ ﻲ از ه ﻨﮕﺎﻣﻪ ریﺎﺳ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮري ﺟ ﺮج ﺏ ﻮش در‬
‫دوران ﻣ ﺎ ﻣﻄ ﺮح ﺷ ﺪ و ﭘ ﻴﺶ از ﺁن ﺳ ﺎﻟﻴﺎن ﺳ ﺎل اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ایﻦ دو اﻧﺪیﺸﻪ‪.‬‬
‫‪ -1‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ‬
‫‪ -2‬ﻧﻈ ﻢ ﺟﻬﺎﻧ ﻲ در ه ﺰاران ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﺏ ﺎ ﺁﺋﻴ ﻦ اوﺳ ﺘﺎ‪ ،‬در‬
‫ای ﺮان ﭘﺪی ﺪ ﺁﻣ ﺪﻩ ﺏ ﻮد و ای ﺮان ﻣﺮآ ﺰ ﻧﻈ ﻢ ﺟﻬﺎﻧ ﻲ ﺏ ﻮد و ﺟ ﺪا از‬
‫ای ﻨﻜﻪ ﺏ ﺮ ‪ 127‬آﺸ ﻮر ﺏﺤﺎﻟ ﺖ ﻓﺪراﻟ ﻲ ﺣﻜ ﻢ ﻣ ﻴﺮاﻧﺪ‪ ،‬ی ﻚ ﻣﺮآﺰی ﺖ‬
‫و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهﻲ آﻞ در راﺏﻄﻪ ﺏﺎ اﺕﺤﺎد و هﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﻠﺘﻬﺎ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺏﺮ دیﻮارﻩهﺎي ﺕﺨﺖ ﺟﻤﺸﻴﺪ در ﺕﺼﻮیﺮي آﻪ ﺏﻴﺎﻧﮕﺮ ﺟﺸﻦ ﻧﻮروز‬
‫ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﻧﻤﺎیﻨﺪﮔﺎن ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺏﺎ ﺟﺎﻣﻪهﺎي ویﮋﻩ ﺧﻮد ﺏﻬﻤﺮاﻩ هﺪایﺎ و‬
‫ﭘﻴﺸﻜﺸﻬﺎیﻲ ﺏﻪ درﺏﺎر ﺷﺎﻩ ایﺮان ﺏﺎرﻋﺎم ﻣﻲیﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻧﺎم آﺸﻮرهﺎیﻲ آﻪ در‬
‫ایﻦ ﺏﺎر ﻋﺎمهﺎ ﺷﺮآﺖ ﻣﻲﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ و ﺏﺮ ﺳﻨﮓ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺕﺨﺖﺟﻤﺸﻴﺪ ﻧﻘﺶ‬
 ‫‪118‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺏﺴﺘﻪ اﺳﺖ ازایﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ‪ :‬ﭘﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺎدي‪ ،‬ﺧﻮزي‪ ،‬ﭘﺎرﺕﻲ‪ ،‬هﺮاﺕﻲ‪،‬‬
‫ﺏﻠﺨﻲ‪ ،‬ﺳﻌﺪي‪ ،‬ﺧﻮارزﻣﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺏﻠﻮچ ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻮن ‪ ،‬ﻧﺖ ﮔﻮش ‪،‬‬
‫ﮔﻨﺪاري ‪ ،‬هﻨﺪي ‪ ،‬ﺳﻜﺎﻧﻲ هﻮم ﺧﻮار ‪ ،‬ﺳﻜﺎﺋﻲ ﺕﻴﺰ ﺧﻮد ‪ ،‬ﺏﺎﺏﻠﻲ ‪ ،‬ﺁﺷﻮري‬
‫‪ ،‬ﻋﺮب ‪ ،‬ﻣﺼﺮي ‪ ،‬ارﻣﻨﻲ ‪ ،‬آﭙﺪوك ‪ ،‬ﺳﺎردي ‪ ،‬یﻮﻧﺎﻧﻲ ‪ ،‬ﺳﻜﺎﺋﻲ ﺁن ﺳﻮي‬
‫دریﺎ ‪ ،‬ﻣﻘﺪون ‪ ،‬یﻮﻧﺎﻧﻲ ‪ ،‬ﺳﭙﺮدار ‪ ،‬ﭘﻮﺕﻲ ‪ ،‬ﺣﺒﺸﻲ ‪ ،‬ﻣﻜﻪ ‪ ،‬آﺎري‪ .‬ﺁري‬
‫ﺣﺪود ‪ 33‬آﺸﻮر و ﻣﻠﺖ ﺟﻬﺎن‪ ،‬در هﺰاران ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ایﺮان و اوﺳﺘﺎ را‬
‫ﺏﻌﻨﻮان ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ و ﭘﻴﺸﻮا و رهﺒﺮ ﺟﻬﺎن ﺁن دوران ﭘﺬیﺮﻓﺘﻪ ﺏﻮدﻧﺪ و ﺕﺤﺖ‬
‫یﻚ رهﺒﺮي اﺕﺤﺎدیﻪ ﻣﻠﺘﻬﺎ و ﺏﮕﻔﺘﻪ اي ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﻧﻈﻢ ﺟﻬﺎن ي‬
‫را ﭘﺪیﺪ ﺁوردﻩ ﺏﻮدﻧﺪ در ﺷﺎهﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮدوﺳﻲ ﻧﻴﺰ در ﺟﺎیﮕﺎهﻬﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ‬
‫ایﻦ ﭘﺬیﺮش رهﺒﺮي ﺁریﺎیﻲ اوﺳﺘﺎ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫زروم و زهﻨﺪ ﺁﻧﻜﻪ اﺳﺘﺎد ﺏﻮد‬
‫و از اﺳﺘﺎد ﺧﻮیﺸﺶ ﺳﺨﻦ یﺎد ﺏﻮد‬
‫از ایﺮان از آﺸﻮر ﻧﻴﻤﺮوز‬
‫هﻤﻪ آﺎرداﻧﺎن ﮔﻴﺘﻲ ﻓﺮوز‬
‫هﻤﻪ ﮔﺮد آﺮد اﻧﺪر ﺁن ﺷﺎرﺳﺎن‬
‫آﻪ هﻢ ﺷﺎرﺳﺎن ﺏﻮد و هﻢ آﺎرﺳﺎن‬
‫از ﺁن هﺮیﻜﻲ را یﻜﻲ ﺧﺎﻧﻪ ﺳﺎﺧﺖ‬
‫هﻤﻪ ﺷﺎرﺳﺎن ﺟﺎي ﺏﻴﮕﺎﻧﻪ ﺳﺎﺧﺖ‬

‫هﻤﺰﻣﺎن ﺏﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺷﺎرﺳﺎن‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎﻩ ﺏﺰرگ ﺁﻣﻮزش زﺏﺎﻧﻬﺎي ﺟﻬﺎن را‬

‫ﻧﻴﺰ در ایﺮان ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪:‬‬

‫ﺏﻪ ایﺮان‪ ،‬زﺏﺎﻧﻬﺎ ﺏﻴﺎﻣﻮﺧﺘﻨﺪ‬

‫روان را ﺏﻪ داﻧﺶ ﺏﺮ اﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ‬
‫ز ﺏﺎزرﮔﺎﻧﺎن هﺮ ﻣﺮز و ﺏﻮم‬
‫ز ﺕﺮك و و زﭼﻴﻦ و زهﻨﺪ و ز روم‬
‫هﺮ ﺁن آﺲ آﻪ از داﻧﺶ ﺁﮔﺎﻩ ﺏﻮد‬
‫هﺮﺁن آﺲ آﻪ از داﻧﺶ ﺁﮔﺎﻩ ﺏﻮد‬
‫ز ﮔﻮیﻨﺪﮔﺎن ﺏﺮ در ﺷﺎﻩ ﺏﻮد‬

‫ﺏﻜ ﺎر ﺏ ﺮدن واژﻩ ﻧﮕ ﺎر ﺟﻬ ﺎﻧﺪار ﺏ ﺮاي ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن ای ﺮان ﮔ ﻮاﻩ دیﮕ ﺮي‬
‫اﺳﺖ از ﭘﺬیﺮش رهﺒﺮي اوﺳﺘﺎ درﺟﻬﺎن ﺁﻧﺮوز ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻪ ایﻦ ﺏﻮد رﺳﻢ ﻧﻴﺎآﺎن ﺕﻮ‬
 ‫‪119‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﮔﺰیﺪﻩ »ﺟﻬﺎﻧﺪار« ﭘﺎآﺎن ﺕﻮ‬

‫و یﺎ‪:‬‬
‫یﻜﻲ ﺕﺨـﺖ ﭘﺮﻣﺎیﻪ آﺮدﻩ ﺏﻪ ﭘﺎي‬
‫ﻧﺸﺴﺖ ﺏﺮ او ﺏﺮ »ﺟﻬﺎن آﺪﺧﺪاي«‬
‫و یﺎ‪:‬‬
‫ﺳﺮﻧﺎﻣﻪ ﺏﻮد از ﻧﺨﺴﺖ ﺁﻓﺮیﻦ‬
‫ز دادار ﺏــﺮ »ﺷﻬﺮیﺎر زﻣﻴﻦ«‬
‫ﭼ ﻮن ه ﺮ از ﭼ ﻨﺪي ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﻧ ﻴﺰ ﺕﻮﺳ ﻂ ﻧﺨ ﺒﮕﺎن ﻣﻴﻬ ﻦ ﮔ ﺰیﺪﻩ‬
‫ﻣ ﻲﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﮔ ﺰیﺪن ای ﺮان آﻬ ﻦ ﺏﻌ ﻨﻮان » رﺋ ﻴﺲ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣﻠ ﻞ« و‬
‫» رﺋ ﻴﺲ ﻧﻈ ﻢ ﺟﻬﺎﻧ ﻲ« ﮔﺰیﻨﺸ ﻲ ﺁزاد و ﺏ ﺪون اﻋﻤ ﺎل زور ﺏ ﻮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ ‪ .‬ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﺧ ﻮد واژﻩ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﻧ ﻴﺰ )ﭘﺎﺕ ﻲ ﺕ ﻲ ﺧ ﺶ ﺕ ﺮ( ﺏ ﻪ ﻣﻌ ﻨﺎي‬
‫ﭘﺎﺳ ﺪار و ﻧﮕﻬ ﺒﺎن آﺸ ﻮر اﺳ ﺖ و ای ﻦ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧ ﻲ و ﭘﺎﺳ ﺪاري‪ ،‬ﺏﺎره ﺎ‬
‫و ﺏﺎره ﺎ ﺕﻮﺳ ﻂ ﺧ ﻮد ﻣ ﺮدم و ﺧﺮدﻣ ﻨﺪان ﮔ ﺰیﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺳ ﺖ و ﺏﻜ ﺎر‬
‫ﺏ ﺮدن واژﻩ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ )ﭘﺎﺳ ﺪار ﺷ ﻬﺮ و آﺸ ﻮر( از واژﻩ رﺋ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮر‬
‫آ ﻪ ﺕﺮآﻴﺒ ﻲ ا زدو آﻠﻤ ﻪ ﻏ ﻴﺮ ایﺮاﻧ ﻲ اﺳ ﺖ ﺏﻬ ﺘﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺷﺎهﻨﺸ ﺎﻩ ﻧ ﻴﺰ‬
‫ﺏ ﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻲ آ ﻞ ﻧﻈ ﻢ ﺟﻬﺎﻧ ﻲ ﮔﻔ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ .‬زی ﺮا آ ﻪ هﺮآﺸ ﻮري را‬
‫ﭘﺎدﺷ ﺎهﻲ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ را ﺷ ﺎﻩ ﺷ ﺎهﺎن )ﺷﺎهﻨﺸ ﺎﻩ(‬
‫ﻣ ﻲﮔﻔ ﺘﻪ اﻧ ﺪ‪ .‬ﭘﺬی ﺮش ای ﻦ ﭘﺎدﺷ ﺎهﻲ و ﺷﺎهﻨﺸ ﺎهﻲ )ﭘﺎﺳ ﺪار ﺟﻬ ﺎن=‬
‫آﺪﺧﺪاي ﺟﻬﺎن( ﺏﮕﻮﻧﻪ ﻣﺮدﻣﻲ و ﺁزاداﻧﻪ ﺹﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﺁﺋﻴﻦ اوﺳﺘﺎ‪ ،‬زن هﻤﺴﺮ ﺧﻮدرا ﺏﺮﻣﻴﮕﺰیﻨﺪ‬

‫در ه ﺰارﻩه ﺎي ﭘ ﻴﺶ از ﺕﻤ ﺪن ای ﺮان‪ ،‬ﺳ ﺎﻻري ﻗ ﺒﺎﺋﻞ و روﺳ ﺘﺎهﺎ‬
‫ﺏ ﺎ زﻧ ﺎن ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و ﺏ ﺮﺧﻼف ﺕﻔﻜ ﺮ ﺏ ﻴﺎﺏﺎﻧﮕﺮدان و ﺹﺤﺮاﻧﺸ ﻴﻨﺎن‬
‫آ ﻪ ﺕﻔﻜ ﺮي ﺿ ﺪزن داﺷ ﺘﻪ اﻧ ﺪ‪ ،‬در ﻣ ﻴﺎن ﺁریﺎی ﻴﺎن‪ ،‬زﻧ ﺎن از ﺏ ﺎﻻ و‬
‫واﻻﺕﺮی ﻦ ﺟﺎیﮕ ﺎﻩ ﺏ ﺮﺧﻮردار ﺏ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺏ ﺮاي ﮔﺰی ﻨﺶ هﻤﺴ ﺮ‪ ،‬زن ﻧ ﻪ‬
‫ﺕ ﻨﻬﺎ ﺣ ﻖ اﻧ ﺘﺨﺎب داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬آ ﻪ ﭘ ﻴﺶ از ﻣ ﺮد ﺏ ﻪ ﺧﻮاﺳ ﺘﮕﺎري و‬
‫ﻣﺮد ﺧﻮاﺳﺘﻦ ﻣﻲ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زرﺕﺸﺖ ﺏﻪ دﺧﺘﺮ ﺧﻮد ﻣﻲ ﮔﻮیﺪ‪:‬‬
 ‫‪120‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫دﺧ ﺘﺮ ﻣﻴﺒﺎیﺴ ﺖ هﻤﺴ ﺮ ﺧ ﻮدرا ﺏ ﺎ ﺧﺮدﻣ ﻨﺪي و ﭘ ﮋوهﺶ ﺏﺮﮔﺰی ﻨﺪ‪.‬‬

‫»ﮔﺎﺕﺎهﺎ«‬
‫در ﺷ ﺎهﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮدوﺳ ﻲ ﻧ ﻴﺰ ﺏﺎره ﺎ ﺏ ﻪ ای ﻦ ﻣ ﻮرد اﺷ ﺎرﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‬
‫آﻪ زن ﺷﻮهﺮ ﺧﻮدرا ﺏﺮﮔﺰیﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬

‫روداﺏﻪ زال را ﺏﺮﻣﻲﮔﺰیﻨﺪ‬

‫ﺁﻧﮕﻮﻧ ﻪ آ ﻪ ﻓﺮودوﺳ ﻲ ﺳ ﺮودﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬روداﺏ ﻪ ﻋﺎﺷ ﻖ زال ﻣﻴﺸ ﻮد‬
‫و ﮔﺮوه ﻲ را ﺏ ﺮاي ﭘ ﮋوهﺶ ﺏ ﻪ ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ای ﺮان ﻣﻴﻔﺮﺳ ﺘﺪ ﺕ ﺎ از ﺧﻠ ﻖ‬
‫و ﺧ ﻮي زال ﺏ ﺮایﺶ ﺁﮔﺎه ﻲ ﺁورﻧ ﺪ و ﭘ ﺲ از ای ﻨﻜﻪ ﺁﮔﺎه ﻲ ه ﺎي آ ﺎﻣﻞ‬
‫ﻣ ﻲی ﺎﺏﺪ ﭘﻴﻜﻬﺎی ﻲ ﻣ ﻴﺎن ﺁن دو در رﻓ ﺖ و ﺁﻣ ﺪ ﻗ ﺮار ﻣ ﻲﮔ ﻴﺮﻧﺪ ﺕ ﺎ ﻣ ﺎدر‬
‫روداﺏ ﻪ از ﺟ ﺮیﺎن ﺁﮔ ﺎﻩ ﻣ ﻲﺷ ﻮد و روداﺏ ﻪ ﺏ ﺎ ﮔﺴ ﺘﺎﺧﻲ ﺏ ﻪ ﻣ ﺎدر ﺧ ﻮد‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮیﺪ آﻪ او ﺷﻴﻔﺘﻪ ﻣﻬﺮ زال ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺨﻮاهﻢ ﺏﺪن زﻧﺪﻩ ﺏﻲ روي او‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻢ ﻧﻴﺮزد ﺏــﻪ یﻚ ﻣﻮي او‬
‫ﺏﺪان آﻪ ﻣﺮا دیﺪ و ﺏﺎ ﻣﻦ ﻧﺸﺴـﺖ‬
‫ﺏﻪ ﭘﻴﻤﺎن ﮔﺮﻓﺘﻢ دو دﺳﺘﺶ ﺏﺪﺳﺖ‬
‫رﺳ ﺘﻢ ﻧ ﻴﺰ آ ﻪ ﻗﻬ ﺮﻣﺎن ﺏ ﺰرگ ﺕ ﺎریﺦ اﺳ ﺖ و یﻜ ﻲ از ﭘﺎی ﻪه ﻲ ﻣﻬ ﻢ‬
‫ﺷ ﺎهﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮودﺳ ﻲ‪ ،‬از ﺳ ﻮي هﻤﺴ ﺮش اﻧ ﺘﺨﺎب ﻣﻴﺸ ﻮد‪ .‬یﻌﻨ ﻲ ای ﻦ‬
‫ﺕﻬﻤﻴ ﻨﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ رﺳ ﺘﻢ را اﻧ ﺘﺨﺎب ﻣ ﻲآ ﻨﺪ ﺏﺴ ﻮي او ﻣ ﻲﺁی ﺪ و ﺏ ﺎ وي‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪ زﻧﺎﺷﻮیﻲ ﻣﻲﺏﻨﺪد‪.‬‬
‫)ﺕﻬﻤﻴﻨﻪ( ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺁﻣﺪ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺏﺮاز‬
‫در ﺧﻮاﺏﮕﻪ )رﺳﺘﻢ( آــﺮدﻧﺪ ﺏﺎز‬
‫یﻜﻲ ﺏﻨﺪﻩ ﺷﻤﻌﻲ ﻣﻌﻨﺒﺮ ﺏﺪﺳﺖ‬
‫ﺧﺮاﻣﺎن ﺏﻴﺎﻣﺪ ﺏﻪ ﺏﺎﻟﻴــﻦ ﻣﺴﺖ‬
‫ﭘﺲ ﺏﻨﺪﻩ اﻧﺪر یﻜﻲ ﻣﺎهـــﺮوي‬
‫ﭼﻮﺧﻮرﺷﻴﺪﺕﺎﺏﺎن ﭘﺮازرﻧﮓ وﺏﻮي‬
‫دو اﺏﺮو آﻤﺎن و دو ﮔﻴﺴﻮ آـﻤﻨﺪ‬
‫ﺏﺒﺎﻻ ﺏﻪ آﺮدار ﺳﺮو ﺏﻠـــــــﻨﺪ‬
 ‫‪121‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ازو رﺳﺘﻢ ﺷﻴﺮدل ﺧﻴﺮﻩ ﻣـــﺎﻧﺪ‬

‫ﺏﺮو ﺏﺮ ﺟﻬﺎن ﺁﻓﺮیﻦ را ﺏﺨــﻮاﻧﺪ‬
‫ﺏﭙﺮﺳﻴﺪ ازوﮔﻔﺖ وﻧﺎم ﺕﻮﭼﻴﺴﺖ‬
‫ﭼﻪ ﺟﻮیﻲ ﺷﺐ ﺕﻴﺮﻩ؟ﻧﺎم ﺕﻮﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﭼﻨــﻴﻦ ﭘﺎﺳﺦ داد آﻪ ﺕﻬﻤﻴﻨﻪام‬
‫ﺕﻮ ﮔـﻮیﻲ دل از ﻏﻢ ﺏﺪو ﻧﻴﻤﻪ ام‬
‫یﻜﻲ دﺧﺖ ﺷﺎﻩ ﺳﻤﻨﮕﺎن ﻣــﻨﻢ‬
‫زﭘﺸﺖ هﮋﺏﺮ و ﭘﻠﻨﮕﺎن ﻣــــــﻨﻢ‬
‫ﺏﮕﻴﺘﻲ ﺏﻪ ﺷﺎهﺎن ﻣﺮا ﺟﻔﺖ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﭼﻮ ﻣـﻦ زیﺮ ﭼﺮخ آﺒﻮداﻧﻪ آﻴﺴﺖ‬
‫ز ﭘــــﺮدﻩ ﺏﺮون آﺲ ﻧﺪیﺪﻩ ﻣﺮا‬
‫ﻧﻪ هــــﺮﮔﺰ آﺲ ﺁوا ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻣﺮا‬
‫ﺏﻜــــــﺮدار اﻓﺴﺎﻧﻪ از هﺮآﺴﻲ‬
‫ﺷﻨﻴــــﺪم هﻤﻲ داﺳﺘﺎﻧﺖ ﺏﺴﻲ‬
‫آﻪ از دیــﻮ ﺷﻴﺮ و ﭘﻠﻨﮓ و ﻧﻬﻨﮓ‬
‫ﻧﺘﺮس و هـﺴﺘﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﺕﻴﺰ ﭼﻨﮓ‬
‫ﺏﺠﺴﺘﻢ هﻤﻲ ﮔـﻔﺖ و یﺎل و ﺏﺮت‬
‫ﺏﺪیﻦ ﺷﻬﺮ آـﺮد ایﺰد ﺁﺏﺸﺨﻮرت‬
‫ﺕﺮا ام آﻨﻮن ﮔـــﺮ ﺏﺨﻮاهﻲ ﻣﺮا‬
‫ﻧﺒﻴﻨﺪ هﻤﻲ ﻣﺮغ و ﻣــــﺎهﻲ ﻣﺮا‬
‫و دیﮕﺮ آﻪ از ﺕﻮ ﻣﮕﺮ آـــﺮدﮔﺎر‬
‫ﻧﺸﺎﻧﺪ یﻜﻲ آﻮدآﻢ در آﻨـــــﺎر‬
‫ﻣﮕﺮﭼﻮن ﺕﻮﺏﺎﺷﺪ ﺏﻪ ﻣﺮدي و زور‬
‫ﺳﭙﻬﺮش دهﺪ ﺏﻬﺮﻩ آﻴﻮان و هﻮر‬
‫ﭼﻮ رﺳﺘﻢ ﺏﺪاﻧﺴﺎن ﭘﺮیﭽﻬﺮﻩ دیﺪ‬
‫زهﺮ داﻧﺸﻲ ﻧــــﺰد او ﺏﻬﺮﻩ دیﺪ‬
 ‫‪122‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺏﺮﺧﻮیﺶ ﺧﻮاﻧﺪش ﭼﻮ ﺳﺮو روان‬

‫ﺏﻴﺎﻣﺪ ﺧﺮاﻣﺎن ﺏﺮ ﭘــــــ‪+‬هﻠﻮان‬
‫ﺧﺒﺮ ﭼﻮن ﺏﻪ ﺷﺎﻩ ﺳﻤﻨﮕﺎن رﺳﻴﺪ‬
‫از ﺁن ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ دﻟﺶ ﺏﺮدﻣﻴـــﺪ‬
‫ز ﭘﻴﻮﻧﺪ رﺳﺘﻢ دﻟﺶ ﺷﺎد ﮔﺸﺖ‬
‫ﺏﺴﺎن یﻜﻲ ﺳﺮو ﺁزاد ﮔـــﺸﺖ‬
‫ﺏﻪ ﺁن ﭘﻬﻠﻮان دادﺁن دﺧﺖ ﺧﻮیﺶ‬
‫ﺏﺪاﻧﺴﺎن آﻪ ﺏﻮداﺳﺖ ﺁﺋﻴﻦ وآﻴﺶ‬
‫ﻧﻤﻮﻧ ﻪ دیﮕ ﺮ ﺏ ﻪ ﺏ ﻴﮋن و ﻣﻨ ﻴﮋﻩ ﻣ ﺮﺏﻮط ﻣﻴﺸ ﻮد آ ﻪ ﻣﻨ ﻴﮋﻩ ﺏ ﻴﮋن را‬
‫ﺏ ﺮاي هﻤﺴ ﺮي ﺏﺮﻣﻴﮕﺰی ﻨﺪ و اورا ﺏ ﻴﻬﻮش آ ﺮدﻩ ﺏ ﻪ رﺧ ﺘﺨﻮاب ﺧ ﻮد‬
‫ﻣﻴﺒﺮد و ﺏﺎ او ازدواج ﻣﻲآﻨﺪ‪:‬‬
‫ﭼﻮ هﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ﻓﺮاز ﺁﻣﺪش‬
‫ﺏﺪیﺪار ﺏﻴﮋن ﻧﻴﺎز ﺁﻣﺪش‬
‫ﻣﻨﻴﮋﻩ ﭼﻮن ﺏﻴﮋن دژم روي ﻣﺎﻧﺪ‬
‫ﭘﺮﺳﺘﻨﺪﮔﺎن را ﺏﺮﺧﻮیﺶ ﺧﻮاﻧﺪ‬
‫ﺏﻔﺮﻣﻮد ﺕﺎ داروي هﻮش ﺏﺮ‬
‫ﭘﺮﺳﺘﻨﺪﻩ ﺁﻣﻴﺨﺖ ﺏﺎﻧﻮش ﺏﺮ‬
‫ﺏﺪادﻧﺪ ﭼﻮن ﺧﻮرد ﺷﺪ ﻣﺮد ﻣﺴﺖ‬
‫اﺏﻲ ﺧﻮیﺸﺘﻦ ﺳﺮش ﺏﻨﻬﺎد ﭘﺴﺖ‬
‫ﭼﻮن ﺏﻴﺪار ﺷﺪ ﺏﻴﮋن و هﻮش یﺎﻓﺖ‬
‫ﻧﮕﺎر ﺳﻤﻨﺒﺮ در ﺁﻏﻮش یﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺏﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪ ﺏﺮﺧﻮیﺸﺘﻦ ﺏﻴﮋﻧﺎ‬
‫ﺏﻴﺰدان ﭘﻨﺎهﻴﺪ ز اهﺮیﻤﻨﺎ‬

‫ﻣﻨﻴﮋﻩ ﺏﻪ ﺏﻴﮋن ﻣﻲﮔﻮیﺪ‪:‬‬

‫ﺏﺨﻮر ﻣﻲ ﻣﺨﻮر هﻴﭻ اﻧﺪوﻩ و ﻏﻢ‬
 ‫‪123‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫آﻪ از ﻏﻢ ﻓﺰوﻧﻲ ﻧﻴﺎیﺪ ﻧﻪ آﻢ‬

‫اﮔﺮ ﺷﺎﻩ یﺎﺏﺪ ز آﺎرت ﺧﺒﺮ‬
‫آﻨﻢ ﺟﺎن ﺷﻴﺮیﻦ ﺏﻪ ﭘﻴﺸﺖ ﺳﭙﺮ‬
‫ﻧﻬﺎدﻧﺪ هﺮ دو ﺏﺨﻮردن ﺳﺮا‬
‫آﻪ هﻤﺪار ﺏﻪ ﭘﻴﺶ و هﻢ ﻣﻨﺒﺮا‬
‫) درﺷ ﺎهﻨﺎﻣﻪ و اﻓﺴ ﺎﻧﻪ ه ﺎي آﻬ ﻦ ﺁریﺎی ﻲ ﻧﻤﻮﻧ ﻪه ﺎي ﺏﺴ ﻴﺎر‬
‫دیﮕ ﺮي وﺟ ﻮد دارد آ ﻪ هﻤ ﻮارﻩ زن ﭘﻴﺸ ﮕﺎم ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﺏ ﺮاي‬
‫ﮔﺰیﻨﺶ هﻤﺴﺮ(‬
‫ﻣ ﺎدر ﺳ ﻴﺎوش ﻧ ﻴﺰ ﺧ ﻮد ﺷ ﻮهﺮ ﺧ ﻮد را ﺏﺮﻣﮕﺰی ﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮدوﺳ ﻲ‬
‫ﺏ ﺰرگ در ای ﻦ ﻣ ﻮرد ﻣﻴﺴ ﺮایﺪ آ ﻪ ﻣ ﺎدر ﺳ ﻴﺎوش ﺏ ﻪ آ ﺎووس‬
‫ﻣﻴﮕﻮیﺪ‪:‬‬
‫ﺏﮕﻔﺘﺎ آﻪ از ﻧﺎم ﺧﺎﺕﻮﻧﻴﻢ‬
‫ز ﺳﻮي ﭘﺪر ﭘﺂﻓﺮیﺪ و ﻧﻴﻢ‬
‫زدﺧﺖ ﺳﭙﻬﺪارﮔﺮ ﺳﻴﻮزم‬
‫ﺏﺪاﻧﺴﻮ آﺸﺪ رﺷﺘﻪ و ﭘﺮورم‬
‫…‬
‫ﭼﻨﻴﻦ داد ﭘﺎﺳﺦ ﭼﻮ دیﺪم ﺕﺮا‬
‫ز ﮔﺮدﻧﻜﺸﺎن ﺏﺮﮔﺰیﺪم ﺕﺮا‬

‫ﭘﺰﺷﻜﻲ در اوﺳﺘﺎ‬
‫ازدیﮕ ﺮ وی ﮋﻩﮔ ﻴﻬﺎي زرﺕﺸ ﺖ‪ ،‬ﺣ ﺮﻓﻪ ﭘﺰﺷ ﻜﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ در اوﺳ ﺘﺎ‬
‫ﺏﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﺕﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫در ﻓﺮوردی ﻦ یﺸ ﺖ ﻧﻈ ﺎم ﭘﺰﺷ ﻜﻲ ﺏ ﻪ ﺳ ﻪ ﺏﺨ ﺶ دﺳ ﺘﻪ ﺏ ﻨﺪي ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -1‬آ ﺎرو ﭘﺰﺷ ﻜﻲ‪ :‬ﭘﺰﺷ ﻚ ﺏ ﺮاي آﺎرﮔﺎهﻬ ﺎ و آﺎرﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎ‬
‫ﭘﺰﺷﻚ آﺎر‬
 ‫‪124‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺎﻟﺞ و‬ ‫ﻚ ﻣﻌ‬ ‫ﻜﻲ ‪ :‬درﺁن دوران ﭘﺰﺷ‬ ‫‪ -2‬دارو ﭘﺰﺷ‬

‫داروﺧﺎﻧ ﻪ دار یﻜ ﻲ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺏﺪی ﻦ ﺟﻬ ﺖ ﺏ ﻪ ﻧ ﻮع ﭘﺰﺷ ﻜﻲ آ ﻪ‬
‫دارو را ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺪادﻩ اﺳﺖ‪ ،‬داروﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﻴﮕﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬روان ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ :‬ﭘﺰﺷﻚ روان! روان ﭘﺰﺷﻚ!‬
‫و در اردیﺒﻬﺸ ﺖ یﺸ ﺖ‪ ،‬ﭘﺰﺷ ﻜﻲ ﺏ ﻪ ﭘ ﻨﺞ ﺏﺨ ﺶ ﺕﻘﺴ ﻴﻢ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -1‬اﺷﻮ ﺏﻴﻴﺸﻪ زو= ﭘﺰﺷﻚ ﺏﻬﺪاﺷﺖ و ﭘﺎآﺴﺎزي‬
‫‪ -2‬دایﻮ ﺏﺌﻴﺸﻪ زو= ﭘﺰﺷﻚ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬
‫‪ -3‬آﺮﻩ ﺕﻮ ﺏﺌﻴﺸﻪ زو= ﺟﺮاح و ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺏﻨﺪ‬
‫‪ -4‬ﺁرور رو ﺏﺌﻴﺸ ﻪ زو= ﭘﺰﺷ ﻚ داﺧﻠ ﻲ و ﺏ ﻴﻤﺎریﻬﺎي‬
‫ﻋﻔﻮﻧﻲ‬
‫‪ -5‬ﻣﻨ ﺘﺮﻩ ﺏﺌﻴﺸ ﻪ زو= ﭘﺰﺷ ﻜﻲ آ ﻪ ﺏ ﺎ آ ﻼم درﻣ ﺎن ﻣﻴﻜ ﻨﺪ‬
‫)روان ﭘﺰﺷﻚ(‬
‫در ﺳ ﺮودﻩاي دیﮕ ﺮ‪ ،‬در ﮔﺎﺕﻬ ﺎ‪ ،‬ﭘﺎی ﻪ و اﺹ ﻮل ﻣﺒﺎرزاﺕ ﻲ و‬
‫ﺁرﻣﺎﻧﻲ ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﺁریﺎیﻲ ﺏﮕﻮﻧﻪ اي زیﺒﺎ ﺏﻴﺎن ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﺧﺸ ﻢ و ﺳ ﺘﻢ ﺳ ﻨﮕﺪﻟﻲ و زور ﻣ ﺮا ﺏﺴ ﺘﻮﻩ ﺁورد! ﺁﻓ ﺮیﺪﮔﺎرا!‬
‫ﻣ ﺮا ﺟ ﺰ ﺕ ﻮ ﻧﮕﺎه ﺒﺎن دیﮕ ﺮي ﻧﻴﺴ ﺖ‪ ،‬ای ﻨﻚ ﺏﻬ ﺮوزي و ﺷ ﺎدآﺎﻣﻲ‬
‫ﺏﺮزیﮕﺮان را ﺏﻪ ﻣﻦ ارزاﻧﻲ دارد!«‬
‫زرﺕﺸ ﺖ هﺮﭼ ﻨﺪ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺧﺪای ﺎن ﭘ ﻴﺶ از اهﻮراﻣ ﺰداي ﺧ ﻮد را ﺏ ﺎ‬
‫ﻋ ﻨﻮان دی ﻮ و دی ﻮان ﻧﻔ ﻲ ﻣﻴﻜ ﻨﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ ﺏ ﻪ زﺏﺎﻧ ﻲ دیﮕ ﺮ ﺁﻧﻬ ﺎ را در‬
‫اﻧﺪیﺸ ﻪ و ﺁﺋﻴ ﻦ ﺧﻮدﺟ ﺎي ﻣ ﻴﺪهﺪ‪ ،‬یﻌﻨ ﻲ ﻗ ﺪرت ﺏﺮﺕ ﺮ ﺧﺪای ﻲ ﺁﻧ ﺎن را‬
‫ﮔﺮﻓ ﺘﻪ اﻣ ﺎ ﺁﻧ ﺎن را ﺏ ﺎ ﻋ ﻨﻮان ﻓﺮﺷ ﺘﮕﺎن )اﻣﺸﺎﺳ ﭙﻨﺪان( و ی ﺎهﻢ‬
‫ای ﺰدان در ﺳ ﺮودﻩ ه ﺎي ﺧ ﻮد ﺟ ﺎي ﻣ ﻴﺪهﺪ آ ﻪ اﻟﺒ ﺘﻪ اﻣﺸﺎﺳ ﭙﻨﺪان از‬
‫درﺟﻪ و اﻋﺘﺒﺎر واﻻﺕﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺏﻪ ایﺰدان ﺏﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن‪ -‬اﻣﺸﺎﺳﭙﻨﺪان آﻪ ﺷﺶ ﺕﻦ ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ ﻋﺒﺎرﺕﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺏﻬﻤ ﻦ‪ :‬ﻧﻤﺎی ﻨﺪﻩ اﻧﺪیﺸ ﻪ ﻧ ﻴﻚ و ﺧ ﺮد و داﻧﺎی ﻲ‬
‫اهﻮراﻣﺰدا و ﺁﻣﻮزش دهﻨﺪﻩ ﮔﻔﺘﺎر ﻧﻴﻚ ﺏﻪ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -2‬اردیﺒﻬﺸ ﺖ‪ :‬ﻧﻤﺎی ﻨﺪﻩ راﺳ ﺘﻲ‪ ،‬ﭘﺎآ ﻲ و ﻧﮕﻬ ﺒﺎن ﺁﺕ ﺶ ﺏ ﺮ‬
‫روي زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪125‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫‪ -3‬ﺷ ﻬﺮیﻮر ‪ :‬ﻧﻤﺎی ﻨﺪﻩ ﺷ ﻬﺮیﺎري و ﺕﻮاﻧﺎی ﻲ و ﭘﺎﺳ ﺪار‬

‫ﻓﻠﺰهﺎ و ﻓﺮیﺎدرس ﺕﻬﻴﺪﺳﺘﺎن و ﺏﻴﻨﻮایﺎن ﻣﻲ ﺏﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -4‬اﺳ ﭙﻨﺪ )ﺳ ﭙﻨﺪارﻣﺬ( ‪ :‬ﻧﻤﺎی ﻨﺪﻩ دوﺳ ﺘﺪاري‪ ،‬ﻓﺮوﺕﻨ ﻲ‪،‬‬
‫ﺏﺮدﺏﺎري‪ ،‬ﭘﺎرﺳﺎیﻲ و ﻧﮕﻬﺒﺎن زﻣﻴﻦ و ﺧﺮﻣﻲ و ﺁﺏﺎدي اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -5‬ﺧ ﺮداد‪ :‬ﻧﻤﺎی ﻨﺪﻩ ﺏﺮﺕ ﺮي‪ ،‬رﺳ ﺎیﻲ‪ ،‬ﺏﺮازﻧﺪﮔ ﻲ و‬
‫ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺁب ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -6‬اﻣ ﺮداد‪ :‬ﻧﻤﺎی ﻨﺪﻩ ﺟﺎوداﻧﮕ ﻲ و ﺏﻴﻤﺮﮔ ﻲ و دوام و‬
‫ﭘﺎﺳﺪار ﮔﻴﺎﻩ و ﺳﺒﺰي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺕﻌ ﺪاد ﻓﺮﺷ ﺘﮕﺎن درﺟ ﻪ دوم آ ﻪ ﺁﻧ ﺎن را ای ﺰد ﻣﻴﺨﻮاﻧ ﻨﺪ ﺏﺴ ﻴﺎر‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﻣﺎ در ایﻨﺠﺎ ﻓﻘﻂ ﭼﻨﺪ ﺕﻦ از ﺁﻧﺎﻧﺮا ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺁذر‪ :‬ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺁﺕﺶ و ﻧﻮر‪.‬‬
‫‪ -2‬اِﺳ ﻲ‪ :‬ﻓﺮﺷ ﺘﻪاي آ ﻪ ﻧﮕﻬ ﺒﺎن ﺕﻮاﻧﮕ ﺮي و ﭘ ﺎداش‬
‫ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬رﺷ ﻦ‪ :‬ای ﺰدي آ ﻪ هﻤﻜ ﺎر ﻣﻬ ﺮ ﻣﻴﺒﺎﺷ ﺪ و در ﻧ ﺒﺮدهﺎ‬
‫اورا در آﻨﺎر ﺳﺮوش یﺎري ﻣﻴﻜﻨﺪ!‬
‫‪ -4‬ﺁﻧﺎهﻴ ﺘﺎ‪ :‬ای ﻦ ﻧ ﺎم از ﺳ ﻪ ﺹ ﻔﺖ )رود(‪) ،‬ﻧﻴﺮوﻣ ﻨﺪ(‪،‬‬
‫)ﭘ ﺎك( و ی ﺎ )ﺁب ﺕﻮاﻧﻤ ﻨﺪ ﭘ ﺎك( ﺕﺸ ﻜﻴﻞ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﭘﺎرﺳ ﻲ‬
‫)ﻧﺎه ﻴﺪ( و )ﺳ ﺘﺎرﻩ زه ﺮﻩ( را ه ﻢ ﮔﻮی ﻨﺪ‪ .‬ای ﻦ ﻓﺮﺷ ﺘﻪ آ ﻪ‬
‫ﺏﺼ ﻮرت دﺧ ﺘﺮي زی ﺒﺎ و ﺏﻠ ﻨﺪ ﻗﺎﻣ ﺖ ﺕﻮﺹ ﻴﻒ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﻧﮕﻬ ﺒﺎن‬
‫ﺁب ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)ﺷ ﺎیﺎن ی ﺎدﺁوري اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏﺨﺎﻃ ﺮ ﺏ ﺎ اهﻤﻴ ﺖ ﺏ ﻮدن ﺁب‪ ،‬ﻓﺮﺷ ﮕﺎن‬
‫ﺏﺴﻴﺎري‪ ،‬ﺏﻌﻨﻮان ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺁن ﺏﺮﮔﺰیﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‪(.‬‬
‫‪ -5‬ﺕﻴﺮ‪ :‬ﻓﺮﺷﺘﻪ و ایﺰدي اﺳﺖ آﻪ ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺏﺎران اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -6‬ﺁﺏﺎن‪ :‬ایﻦ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺁب اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -7‬ﺳ ﺮوش‪ :‬ﻓﺮﺷ ﺘﻪ و ای ﺰد ﻓﺮﻣﺎﻧ ﺒﺮي و ﺷ ﻨﻮایﻲ و‬
‫ﭘﺎﺳﺒﺎﻧﻲ ﺁﻓﺮیﺪﮔﺎن ﻧﻴﻚ و هﻤﻜﺎر ﻣﻬﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -8‬ﻧ ﻴﻮ ﺳ ﻨﮓ‪ :‬آ ﻪ ﻧ ﺎم ﻧﺮﺳ ﻲ ه ﻢ از ﺁن اﺳ ﺘﺨﺮاج ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ای ﺰد هﻤ ﺮاﻩ و هﻤ ﺮزم ﺳ ﺮوش ﻣ ﻲ ﺏﺎﺷ ﺪ ﺏ ﺮاي ﭘﺎﺳ ﺪاري‬
‫ﻧﻴﻜﻲ و ﺷﻨﻮایﻲ و ﻧﺒﺮد ﺏﺎ ﻧﻴﺮﻧﮓ ﺏﺎزي و ﺏﺪآﻨﺸﻲ‪.‬‬
 ‫‪126‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫)ﺷ ﺎیﺎن ی ﺎدﺁوري اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏﺴ ﻴﺎري )ﺳ ﺮوش و ﻧﺮیﻮﺳ ﻨﮓ( را‬

‫ﻓﺮﺷ ﺘﻪ راﺏ ﻂ ﻣ ﻴﺎن اهﻮراﻣ ﺰدا و زرﺕﺸ ﺖ داﻧﺴ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﺏﺎره ﺎ ی ﺎدﺁوري ﺷ ﺪ‪ ،‬در ﺁیﻴ ﻦ ﻣﻬ ﺮ و راﺳ ﺘﻲ ﻓﺮﺷ ﺘﻪ راﺏ ﻂ )ﺟﺒﺮای ﻴﻞ(‬
‫وﺟ ﻮد ﻧ ﺪارد و ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ از ﮔﺎﺕﻬ ﺎ و یﺸ ﺘﻬﺎي اوﺳ ﺘﺎ ه ﻢ اﺳ ﺘﻨﺒﺎط‬
‫ﻣﻴﺸ ﻮد‪ ،‬ای ﻦ دو ﻓﺮﺷ ﺘﻪ ﻧﻘ ﺶ راﺏ ﻂ و واﺳ ﻄﻪﮔ ﺮي ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ اﻧ ﺪ‪.‬‬
‫)ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻴﻨﻮي ﺁیﻴﻦ زرﺕﺸﺖ‪ :‬ﺟﻠﻴﻞ دوﺳﺘﺨﻮاﻩ(‬
‫در ﺳﺮود ‪ 52‬یﺸﺘﻬﺎ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫» اﮔ ﺮ ﻣ ﺮد ﻧ ﻴﺮﻧﮓ ﺏ ﺎز ﺏﺪآﻨﺸ ﻲ ﭘ ﻴﺶ ﺁی ﺪ‪ ،‬ﻣﻬ ﺮدارﻧﺪﻩ دﺷ ﺘﻬﺎي‬
‫ﻓ ﺮاخ ﺏ ﺎ ﮔﺎﻣﻬ ﺎي ﺕ ﻨﺪ‪ ،‬ﮔ ﺮدوﻧﻪ ﺕ ﻨﺪرو ﺧﻮی ﺶ را ﺷ ﺘﺎﺏﺎن ﺳ ﺎزد و‬
‫)ﺳ ﺮوش( ﭘ ﺎك و ﺕﻮاﻧ ﺎ )ﻧ ﺮیﻮ ﺳ ﻨﮓ( ﭼﺴ ﺖ و ﭼ ﺎﻻك ﻧ ﻴﺰ هﻤﮕ ﺎم‬
‫وي ﺷ ﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻬ ﺮ‪ ،‬ﺁن ﻣ ﺮد ﻧ ﻴﺮﻧﮓ ﺏ ﺎز را ﺧ ﻮاﻩ درﮔ ﻴﺮ و دار ﭘ ﻴﻜﺎري‬
‫ﺏﺰرگ و ﺧﻮاﻩ در ﻧﺒﺮدي ﺕﻦ ﺏﻪ ﺕﻦ از ﭘﺎي درﺁورد و ﺏﻜﺸﺪ‪«.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧ ﻪه ﺎي ﺏﺴ ﻴﺎر دیﮕ ﺮي در اوﺳ ﺘﺎ ﻣﻮﺟ ﻮد اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺳ ﺮوش‬
‫ﺏ ﻪ ﻋ ﻨﻮان ی ﻚ هﻤﻜ ﺎر و هﻤ ﺮزم )ﻣﻬ ﺮ( آ ﻪ ﭘﺎیﺎﭘ ﺎي رﺷ ﻦ و ﻧ ﺮیﻮ‬
‫ﺳ ﻨﮓ و دیﮕ ﺮ ای ﺰدان ﺏ ﺮاي ﭘﺎآ ﻲ و ﻧﻴﻜ ﻲ و ﺏﺮﻋﻠ ﻴﻪ ﻧ ﻴﺮﻧﮓ و‬
‫ﻓﺮیﺐ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزﻩ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫و اﻣ ﺎ )ﻣﻬ ﺮ( ﺏﺮﺕﺮی ﻦ ﻓﺮﺷ ﺘﻪ و ای ﺰدي اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﺎ اهﻮراﻣ ﺰدا‬
‫ﻓﺎﺹ ﻠﻪ ﭼﻨﺪاﻧ ﻲ ﻧ ﺪارد! و ﺕﻤﺎﻣ ﻲ دﺷ ﺘﻬﺎي ﻓ ﺮاخ از ﺁن اوﺳ ﺖ! ﻣﻬ ﺮ‬
‫و ﻣﻴ ﺘﺮا ﭼ ﻮن ﺳ ﺎﻟﻬﺎ ﭘ ﻴﺶ از زرﺕﺸ ﺖ ﺏﺮﺕﺮی ﻦ ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺁریﺎی ﻴﺎن‬
‫ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﺁیﻴ ﻦ ﻧﻮی ﻦ ه ﻢ ﺟﺎیﮕﺎه ﻲ ﺏ ﺎﻻ و واﻻ و ﺏ ﺰرگ را‬
‫ﺏﺨﻮد اﺧﺘﺼﺎص دادﻩ اﺳﺖ!‬

‫ﺟﺸﻨﻬﺎي ایﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺁریﺎیﻲ!‬

‫از ه ﺰاران ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﻧ ﻴﺎآﺎن ﭘﺮﻓﺮه ﻨﮓ و ﺧﺮدﻣ ﻨﺪ ﻣ ﺎ ﺕ ﺎ‬
‫ﺕﻮاﻧﺴ ﺘﻪاﻧ ﺪ ﺏ ﻪ اﻧﮕ ﻴﺰﻩه ﻲ ﻣﺨ ﺘﻠﻒ ﺏ ﺮاي ﻣ ﺎ روز ﺷ ﺎدي و ﺟﺸ ﻦ و‬
‫ﻣﻬﺮورزي ﺁﻓﺮیﺪﻩاﻧﺪ!‬
‫ﺁﻏ ﺎز ه ﺮﻣﺎﻩ وهﺮﻓﺼ ﻞ و ﺣﺘ ﻲ ه ﺮروز ﺳ ﺎل را ﻧﺎﻣ ﻲ ﻧﻬ ﺎدﻩ اﻧ ﺪ و‬
‫ﺏ ﺮﭘﺎیﻪ ﺁن ﻧ ﺎم ﺟﺸ ﻨﻲ را ﭘ ﻲری ﺰي آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﺕ ﺎ ﭘ ﻴﺶ از ﺕ ﺎزش‬
‫ﺕﺎزیﺎن ﻣﺎ را ﺁﺋﻴﻦهﺎي و ﺟﺸﻦهﺎیﻲ دیﻨﻲ و ﻣﻠﻲ ﺏﻮد‪.‬‬
‫ﺁﺋﻴﻦهﺎي اوﺳﺘﺎیﻲ ﻓﺮاﺕﺮ از دوازدﻩ ﺏﻮد از ﺟﻤﻠﻪ ﺁﻧﻬﺎ‪:‬‬
 ‫‪127‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫» ﺁﺋﻴ ﻦ ﺳ ﺪرﻩ ﭘﻮﺷ ﻲ« و ﺁن هﻨﮕﺎﻣ ﻲ ﺏﻮدآ ﻪ ﻓ ﺮزﻧﺪ ﺏ ﻪ ﺳ ﻦ‬

‫ﺏﻠ ﻮغ ﻣ ﻲرﺳ ﻴﺪ و زﻧﺪﮔ ﻲ ﻧﻮی ﻦ ﺧ ﻮد را ﺁﻏ ﺎز ﻣ ﻲآ ﺮد‪ .‬ﭘﻴﺮاهﻨ ﻲ ﮔﺸ ﺎد‬
‫ﺏ ﻲ یﻘ ﻪ ﺏ ﺎ ﺁﺳ ﺘﻴﻨﻬﺎي آﻮﺕ ﺎﻩ داراي دوآﻴﺴ ﻪ ﺏ ﻪ او ﻣ ﻲﭘﻮﺷ ﺎﻧﺪﻧﺪ و‬
‫آﺸ ﺘﻲ ﺏ ﺮ او ﻣ ﻲ ﺏﺴ ﺘﻨﺪ! ﺳ ﺪرﻩ و آﺸ ﺘﻲ اﺹ ﻠﻲ ﺕﺮی ﻦ ﺳ ﻨﺪي ﺏﻮدآ ﻪ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ را وارد ﺟﻬﺎن اوﺳﺘﺎیﻲ و ﺁﺋﻴﻦ اهﻮرایﻲ ﺁن ﻣﻴﻜﺮد‪.‬‬
‫»ﺁﺋﻴ ﻦ ﭘ ﻴﻮﻧﺪ« هﻤ ﺎن ﺁﺋﻴ ﻦ زﻧﺎﺷ ﻮیﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺁﺋﻴ ﻦ‬ ‫‪-‬‬
‫ﭘﻴﻮآﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺏﺪان ﻣﻲﮔﻮیﻨﺪ‪.‬‬
‫»ﺁﺋﻴ ﻦ ﺏ ﺪرود ﺏ ﺎ ﺟﺎﻧﺴ ﭙﺮدﮔﺎن« ای ﻦ ﺁﺋﻴ ﻦ در‬ ‫‪-‬‬
‫ه ﻨﮕﺎم درﮔﺬﺷ ﺖ آﺴ ﻲ ﺏﺮﮔ ﺰار ﻣﻴﺸ ﻮد آ ﻪ ﺏ ﺎ ﺏ ﺎور اوﺳ ﺘﺎیﻲ ﺏ ﻪ‬
‫ﺟﺎوداﻧﮕ ﻲ روان و ﺁزادي ﺁن از ﺕ ﻦ ﻓﺮﺳ ﻮدﻩ و ﻧ ﺎﺏﻮدﻩ ﺷ ﻮﻧﺪﻩ‬
‫ﺏ ﻮد و درﮔﺬﺷ ﺖ اوراﺟﺸ ﻦ ﻣ ﻲﮔ ﻴﺮﻧﺪ و ﺏ ﺮاي ﺷ ﺎدي روان از‬
‫دﺳ ﺖ رﻓ ﺘﮕﺎن ﻟ ﺒﺎس ﺳ ﭙﻴﺪ ﻣ ﻲ ﭘﻮﺷ ﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮزی ﻚ ﻣ ﻲﻧﻮازﻧ ﺪ‪،‬‬
‫ﺷﺮاب ﻣﻲﻧﻮﺷﻨﺪ و دﺳﺖ اﻓﺸﺎﻧﻲ ﻣﻲآﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺸﻦ هﺎي اوﺳﺘﺎﻧﻲ‬

‫ه ﺮروز وه ﺮ ﻣ ﺎﻩ ﻧﺎﻣ ﻲ داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ و ه ﺮﻧﺎم را ﺟﺸ ﻨﻲ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻬ ﺎي‬
‫ﺳﻲ روز ﻣﺎﻩ ﻋﺒﺎرﺕﻨﺪ از‪:‬‬
‫اورﻣ ﺰد‪ ،‬ﺏﻬﻤ ﻦ‪ ،‬اردیﺒﻬﺸ ﺖ‪ ،‬ﺷ ﻬﺮیﻮر‪ ،‬ﺳ ﭙﻨﺪارﻣﺰد‪ ،‬ﺧ ﺮداد‪،‬‬
‫اﻣ ﺮداد‪ ،‬دي‪ ،‬ﺁذر‪ ،‬ﺁﺏ ﺎن‪ ،‬ﺕ ﻴﺮ ﻣ ﺎﻩ‪ ،‬ﺕ ﻴﺮ‪ ،‬ﮔ ﻮش‪ ،‬ﻣﻬ ﺮ‪ ،‬ﺳ ﺮوش‪،‬‬
‫ﮔﻴﺘ ﻲ‪ ،‬رﺷ ﻦ‪ .‬ﻓﺮوردی ﻦ‪ .‬وره ﺮام‪ .‬رام‪ ،‬ﺏ ﺎد‪ ،‬دی ﻦ‪ ،‬ارد‪ ،‬اﺷ ﺘﺎد‪،‬‬
‫ﺁﺳﻤﺎن‪ ،‬زاﻣﻴﺎد‪ ،‬ﻣﺎﻧﺘﺮﻩ‪ ،‬ﺳﭙﻨﺪ و ﺁﻧﺎرام‪.‬‬
‫و ﻧ ﺎم دوازدﻩ ﻣ ﺎﻩ ﺳ ﺎل راهﻤ ﻪ ﻣﻴﺪاﻧ ﻴﻢ‪ .‬ﻓﺮوردی ﻦ‪ ،‬اردیﺒﻬﺸ ﺖ‬
‫ﺧ ﺮداد… ﭘ ﻨﺞ روز ﺁﺧ ﺮ ﺳ ﺎل ه ﻢ ﻧﺎﻣﻬ ﺎي وی ﮋﻩاي دارﻧ ﺪ آ ﻪ ای ﻦ ﭘ ﻨﺞ‬
‫روز ه ﻢ روز ﺟﺸ ﻦ و ﺷ ﺎدي ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ :‬ﺁهﻮﻧ ﻮد‪ ،‬اﺷ ﺘﻮد‪ ،‬ﺳ ﭙﻨﺪ‪،‬‬
‫هﻮﺧﺸ ﺮو هﺴﺘﻮاﺷ ﺖ و روز آﺒﻴﺴ ﻪ را ﻧ ﻴﺰ ﺏ ﺎ ﻧ ﺎم رزواﻓ ﺰودﻩ=‬
‫ﺧﺪاداد‪ ،‬ﺏﻬﻴﺰك= اورداد ﻣﻴﺨﻮاﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺸ ﻨﻬﺎي اوﺳ ﺘﺎیﻲ ﻣﺘﻜ ﻲ ﺏ ﻪ ﺳ ﻪ ﻋﻨﺼ ﺮ‪ ،‬ﺕ ﺎریﺦ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺏﻌ ﻼوﻩ ﻧﺠ ﻮم و ﻃﺒﻴﻌ ﺖ ﻣ ﻲﺏﺎﺷ ﺪ آ ﻪ ﻧﻮﻋ ﻲ دیﮕ ﺮ از ﺟﺸ ﻨﻬﺎي‬
‫اوﺳ ﺘﺎیﻲ ﺏ ﻪ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ و آﺸ ﺖزار ﻣ ﺮﺏﻮط ﻣﻴﺸ ﻮد ﺏ ﺎ ﻧ ﺎم ﮔ ﺎﻩ‬
‫اﻧﺒﺎرهﺎ‪.‬‬
 ‫‪128‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﮔ ﺎﻩ اﻧ ﺒﺎر » ﻣ ﻴﺪیﻮزم« ﻧ ﺎم دارد آ ﻪ درﻧ ﻴﻤﻪ‬ ‫‪-‬‬

‫ﺏﻬ ﺎر و ه ﻨﮕﺎم ﺏﺮداﺷ ﺖ ﺧﺮﻣ ﻦ و درو آ ﺮدن ﺟ ﻮ و ﮔ ﻨﺪم ﺏﺮﮔ ﺰار‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫دوﻣﻴ ﻦ ﮔ ﺎﻩ اﻧ ﺒﺎر » ﻣ ﻴﺪیﻮ‘ﺳ ﻬﻢ« ﻧ ﺎم دارد آ ﻪ درﻧ ﻴﻤﻪ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺕﺎﺏﺴ ﺘﺎن و ه ﻨﮕﺎم آﺎﺷ ﺖ ﺣﺒﻮﺏﺎﺕ ﻲ ﭼ ﻮن ﺏ ﺮﻧﺞ و ارزن ﺏﺮﮔ ﺰار‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫ﺳ ﻮﻣﻴﻦ ﮔ ﺎﻩ اﻧ ﺒﺎر » ﭘﻴﺘ ﻲ ﺷ ﻬﻢ« ﻧ ﺎم دارد آ ﻪ در‬ ‫‪-‬‬
‫ﺷ ﻬﺮیﻮر ﻣ ﺎﻩ و ه ﻨﮕﺎم ﺏﺮداﺷ ﺖ ﻣﺤﺼ ﻮﻻت ﺕﺎﺏﺴ ﺘﺎﻧﻲ و ﻋﻠﻮﻓ ﻪ‬
‫ﺏﺮﮔﺰار ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎرﻣﻴ ﻦ ﮔ ﺎﻩ اﻧ ﺒﺎر ﺏ ﻪ ﻧ ﺎم » ایﺎﺙ ﺮم« ﻣ ﻲ ﺏﺎﺷ ﺪآﻪ در‬ ‫‪-‬‬
‫ﻣﻬﺮ ﻣﺎﻩ و در هﻨﮕﺎم آﺸﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﺕﺎﺏﺴﺘﺎﻧﻲ ﺏﺮﮔﺰار ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻨﺠﻤﻴ ﻦ ﮔ ﺎﻩ اﻧ ﺒﺎر » ﻣ ﻴﺪیﺎرم« ﻧ ﺎم دارد آ ﻪ در دیﻤ ﺎﻩ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺟﺸ ﻦ ﮔﺮﻓ ﺘﻪ ﻣﻴﺸ ﻮد و ﺟ ﻨﺶ ﺁﺳ ﻮدﮔﻲ و اﺳ ﺘﺮاﺣﺖ و ﺁراﻣ ﺶ‬
‫آﺸﺎورزي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺸ ﻤﻴﻦ ﮔ ﺎﻩ اﻧ ﺒﺎر هﻤﺴ ﭙﺘﻤﺪم ﻧ ﺎم دارد آ ﻪ در اﺳ ﻔﻨﺪ‬ ‫‪-‬‬
‫ﻣ ﺎﻩ ﺟﺸ ﻦ ﮔﺮﻓ ﺘﻪ ﻣﻴﺸ ﻮد و ﺁن هﻨﮕﺎﻣ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ آﺸ ﺎورزان‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ آﺎر درﺳﺎل ﺁیﻨﺪﻩ را ﺏﺮﻧﺎﻣﻪ ریﺰي ﻣﻲ آﻨﻨﺪ‪..‬‬

‫ﺟﺸﻨﻬﺎي ﻣﺎهﺎﻧﻪ‬
‫در ه ﺮﻣﺎﻩ آ ﻪ ﻧ ﺎم روز و ﻣ ﺎﻩ یﻜ ﻲ ﻣﻴﺸ ﻮد ﺁن روز را ﺟﺸ ﻦ‬
‫ﻼ درﻧﻮزده ﻢ ﻓﺮوردی ﻦ ﻣ ﺎﻩ ﺟﺸ ﻦ ﻓﺮوردی ﻨﮕﺎن دوم ی ﺎ‬‫ﻣ ﻲﮔ ﻴﺮﻧﺪ ﻣ ﺜ ٌ‬
‫ﺳ ﻮم اردیﺒﻬﺸ ﺖ‪ ،‬ﺟﺸ ﻦ اردیﺒﻬﺸ ﺘﮕﺎن‪ ..‬آ ﻪ در ﻣ ﻴﺎن ﺟﺸ ﻨﻬﺎي‬
‫ﻣﺎهﺎﻧ ﻪ » ﺟﺸ ﻦ ﻣﻬ ﺮﮔﺎن« ﺏ ﺎ اهﻤﻴ ﺖ ﺕﺮی ﻦ ﺟﺸ ﻨﻬﺎي ﺳ ﺎل اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫از ‪ 10‬ﻣﻬ ﺮ ﺕ ﺎ ‪ 16‬ﻣﻬ ﺮ ﻣ ﺎﻩ را ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس ﺁﺋﻴ ﻦ اوﺳ ﺘﺎ ﺟﺸ ﻦ‬
‫ﻣ ﻲﮔ ﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺟﺸ ﻦ ﻣﻬ ﺮﮔﺎن روزﮔﺎراﻧ ﻲ ﺏ ﻪ ﺏﺰرﮔ ﻲ و ﺷ ﻜﻮﻩ ﻧ ﻮروز‬
‫ﺏﺮﮔ ﺰار ﻣﻴﺸ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺏﮕﻮﻧ ﻪاي آ ﻪ ﺟﻬ ﺎن ﻏ ﺮب واژﻩ ﻣﻬ ﺮﮔﺎن را از‬
‫زﺏ ﺎن ﭘﺎرﺳ ﻲ ﺏ ﻪ ﻋﺎری ﺖ ﮔﺮﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ و ه ﺮﮔﺎﻩ ﻣ ﻴﺨﻮاهﺪ از ﺟﺸ ﻦ‬
‫وی ﺎ ﻓﺴ ﺘﻴﻮال ﺏﺰرﮔ ﻲ ﺳ ﺨﻦ ﮔﻮی ﺪ‪ ،‬ﺁﻧ ﺮا ﻣﻬ ﺮﺟﺎن )ﻣﻬ ﺮﮔﺎن( ﻣ ﻲﻧ ﺎﻣﺪ!‬
‫ﭼ ﻮن در زﺏ ﺎن ﻋ ﺮب ﮔ ﺎف وﺟ ﻮد ﻧ ﺪارد ﺟ ﻴﻢ ﺟ ﺎي ﺁن را ﮔﺮﻓ ﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪129‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺟﺸﻦ ﺳﺪﻩ‬
‫ﺳ ﺪ ﺷ ﺐ و روز آ ﻪ ﺏ ﻪ ﺏﻬ ﺎر ﻣ ﺎﻧﺪﻩ ﺏﺎﺷ ﺪ را ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﺏﻌ ﻨﻮان‬
‫ﺟﺸ ﻦ ﺳ ﺪﻩ ﺟﺸ ﻦ ﻣﻴﮕ ﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺟﺸ ﻦ ﺳ ﺪﻩ ﺟﺸ ﻦ ﭘ ﻴﺪایﺶ ﺁﺕ ﺶ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ای ﻦ ﺟﺸ ﻦ ﻧ ﻴﺰ ﺏ ﻪ آﻬﻨﮕ ﻲ ﻣﻬ ﺮﮔﺎن و ﻧ ﻮروز اﺳ ﺖ‪ .‬در ﺁﺋﻴ ﻦ اوﺳ ﺘﺎ‪،‬‬
‫ایﻦ ﺟﺸﻦ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري از ﻧﻮر‪ ،‬ﺁﺕﺶ و اﻧﺮژي ﺧﻮرﺷﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺸﻦ یﻠﺪا‬
‫ﺟﺸ ﻦ یﻠ ﺪا ﺧ ﻮد اﻓﺴ ﺎﻧﻪ ﺏﺰرﮔ ﻲ دارد‪ .‬ﺷ ﺐ ﻧﺨﺴ ﺖ زﻣﺴ ﺘﺎن و‬
‫درازﺕﺮی ﻦ ﺷ ﺐ ﺳ ﺎل ﻣ ﻲ ﺏﺎﺷ ﺪ آ ﻪ از ﻓ ﺮداي ﺁن روزه ﺎ ﺏﻠ ﻨﺪﺕﺮ از‬
‫ﭘ ﻴﺶ ﻣﻴﺸ ﻮد‪ .‬یﻠ ﺪا آ ﻪ هﻤ ﺎن ﺕﻮﻟ ﺪ و ﻣ ﻴﻼد و زای ﺶ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺟﺸ ﻦ ﻣﻬ ﺮ‬
‫و ﻣﻴ ﺘﺮا ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ای ﻦ ﺟﺸ ﻦ دراﺳ ﻼم ﺏ ﺎ ﻋ ﻨﻮان » ﻟ ﻴﻠﻪ اﻟﻘ ﺪر«‬
‫و در ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺖ ﺏ ﺎ ﻋ ﻨﻮان »آﺮیﺴ ﻤﺲ« و ﺟﺸ ﻦ زای ﺶ ﻋﻴﺴ ﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘ ﻴﺶ از ﺁﻧﻜ ﻪ ﻏ ﺮب ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺖ را ﺏ ﭙﺬیﺮد‪ ،‬ﺁﺋﻴ ﻦ ﻣﻴ ﺘﺮا و اوﺳ ﺘﺎ‬
‫هﻤ ﻪ ﺟ ﺎرا ﮔﺮﻓ ﺘﻪ ﺏ ﻮد ﭘ ﺲ از رﺳ ﻤﻴﺖ یﺎﻓﺘ ﻦ ﺁﺋﻴ ﻦ ﻋﻴﺴ ﻲ در اروﭘ ﺎ‬
‫ﺏ ﺮﻧﺎﻣﻪﺳ ﺎزان ﻣﺴ ﻴﺤﻴﺖ ﺁﺋﻴ ﻦه ﺎ و ﺟﺸ ﻨﻬﺎي اوﺳ ﺘﺎیﻲ را ﮔﺮﻓ ﺘﻪ و ﺏ ﻪ‬
‫ﺁﻧﻬ ﺎ رﻧ ﮓ و ﺏ ﻮي ﻣﺴ ﻴﺤﻲ دادﻧ ﺪ‪ .‬ﭼ ﻮن » ﺳ ﻴﺰدﻩ ﺏ ﺪر« ﺏ ﺎ ﻋ ﻨﻮان‬
‫ﻋﻴﺪ ﭘﺎك و ‪..‬‬
‫ﺷ ﺐ ﻗ ﺪر را ﻧ ﻴﺰ ﺕﺎآ ﻨﻮن آﻤ ﺘﺮ آﺴ ﻲ ﺕﻮاﻧﺴ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺏﻄ ﻮر ﻋﻘﻼﻧ ﻲ ﺷ ﺮح ﺏﺪﻧ ﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ از ﻋﻠ ﻢ ﻧﺠ ﻮم و ﺳ ﺘﺎرﻩ‬
‫ﺷﻨﺎﺳ ﻲ ﺏﺮﻣ ﻴﺂیﺪ » ﻟ ﻴﻠﻪ اﻟﻘ ﺪر« هﻤ ﺎن ﺷ ﺐ یﻠ ﺪا اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏﺮاﺏ ﺮ‬
‫اﺳ ﺖ ﺏ ﺎ ‪ 22‬دﺳ ﺎﻣﺒﺮ و ﺁن ﺷ ﺒﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ در ﺣﺮآ ﺖ‬
‫ﻇﺎه ﺮي ﺧ ﻮد از ﺷ ﻤﺎل اﺳ ﺘﻮاي زﻣﻴ ﻦ ﺏﺠﺎﻧ ﺐ ﺟ ﻨﻮب ﺁن از‬
‫ﻧﻘﻄ ﻪاي از ﻧﻘ ﺎط ﺕﻘ ﺎﻃﻊ دای ﺮﻩ اﻟ ﺒﺮوج ﻣ ﻲﮔ ﺬرد آ ﻪ ﺁن را‬
‫اﻋ ﺘﺪال زﻣﺴ ﺘﺎﻧﻲ ﻣ ﻲﮔﻮی ﻨﺪ‪ .‬در ای ﻦ ﺷ ﺐ ﺕﻘﺮی ﺒﺎ ﺷ ﺒﺎﻧﻪ روز‬
‫درﺕﻤ ﺎم ﻧﻘ ﺎط ﺟﻬ ﺎن ﺏ ﺎ ه ﻢ ﺏﺮاﺏ ﺮﻧﺪ‪ .‬ﺏﺮﺧ ﻲ ‪ 22‬دﺳ ﺎﻣﺒﺮ را ‪23‬‬
‫ﺳ ﭙﺘﺎﻣﺒﺮ داﻧﺴ ﺘﻪ اﻧ ﺪ آ ﻪ ای ﻦ اﺷ ﺘﺒﺎﻩ از ﻧﺎﻣﮕ ﺰاري ﻏﻠ ﻂ ﻣﺎهﻬ ﺎي‬
‫ﻣﻴﻼدي ﻣﻲ ﺁیﺪ…‬
‫دره ﻨﮕﺎﻣﻪ ﭘ ﻴﺪایﺶ اﺳ ﻼم آ ﻪ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ اﺳ ﻼم از ﺕﻘﻮی ﻢ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺙﺎﺏ ﺖ روﻣ ﻲ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣ ﻴﻜﺮد ‪ 21‬رﻣﻀ ﺎن ﺏ ﺎ ‪ 22‬دﺳ ﺎﻣﺒﺮ ﺏﺮاﺏ ﺮ‬
‫ﻣﻴﺸﺪ…‬
 ‫‪130‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺟﺸﻦ ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ﺳﻮري‬

‫ﺁﺧﺮی ﻦ ﭼﻬﺎرﺷ ﻨﺒﻪ هﺮﺳ ﺎل آ ﻪ درﺁﺋﻴ ﻦ اوﺳ ﺘﺎ » ﺕﻴﺮﺷ ﻴﺪ« ﻧﺎﻣ ﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﻴﺸ ﻮد ﺷ ﺐ ﺳ ﻮزاﻧﺪن آﻴ ﻨﻪه ﺎ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻬﺮﺏﺎﻧ ﻲه ﺎ‪ ،‬دﺷ ﻤﻨﻲه ﺎ و ﺣﺴ ﺎدﺕﻬﺎ‬
‫در ﺁﺕ ﺶ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺷ ﺐ ﮔﺸ ﻮدن ﺏﺨ ﺖ ﺟﻮاﻧ ﺎن اﺳﺖ‪،‬ﺷ ﺐ ﺳ ﺒﺰي دل و‬
‫ﮔﻞ ﮔﻮﻧﻪاي زﻧﺪﮔﻲ و ﺣﻴﺎت اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺸ ﻦ ﺳ ﭙﺎس از ﻃﺒﻴﻌ ﺖ اﺳ ﺖ ‪.‬‬ ‫ﺟﺸ ﻦ ﺳ ﻴﺰدﻩ ﺏ ﺪر‬
‫در ﺳ ﻴﺰدهﻤﻴﻦ روز ﺳ ﺎل ﻧ ﻮ ﺏﺎورﻣ ﻨﺪان ﺏ ﻪ اوﺳ ﺘﺎ ﺏ ﻪ آ ﻮﻩ و دﺷ ﺖ و‬
‫دﻣ ﻦ و ﺳ ﺒﺰﻩزاره ﺎ ﻣ ﻲروﻧ ﺪ ﺕ ﺎ ﺧﺮﻣ ﻲ و ﺷ ﺎداﺏﻲ هﺴ ﺘﻲ و ﺏﻬ ﺎر را‬
‫ﺟﺸ ﻦ ﺏﮕ ﻴﺮﻧﺪ و ﺳﭙﺎﺳ ﮕﺰار ﻣﻬ ﺮو اهﻮراﻣ ﺰدا ﺏﺎﺷ ﻨﺪ و » ﺏ ﺎب«‬
‫ﺟﺸ ﻦ ﻧ ﻮروز را در ﺹ ﺤﺮا ودﺷ ﺖ و دﻣ ﻦ ﻣ ﻲ ﺏ ﻨﺪﻧﺪ ﺕ ﺎ ﺳ ﺎل دیﮕ ﺮ‬
‫ﺁن را ﺏﮕﺸﺎیﻨﺪ ﺏﺎ دﺳﺘﺎﻧﻲ ﭘﺮ و دﻟﻬﺎیﻲ ﺷﺎد و ﭘﺮﻣﻬﺮ‪.‬‬

‫و اﻣﺎ ﺟﺸﻦ ﻧﻮروز!‬

‫ﺏﺰرﮔﺘﺮی ﻦ ﺟﺸ ﻦ اوﺳ ﺘﺎیﻲ و آﻬ ﻦﺕﺮی ﻦ و زیﺒﺎﺕﺮی ﻦ ﺟﺸ ﻨﻲ آ ﻪ‬
‫ﺏﺸ ﺮیﺖ ﺁن را ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺟﺸ ﻨﻲ آ ﻪ ﺏ ﺎ روی ﺶ و زای ﺶ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ‬
‫ﺁﻏﺎز ﻣﻴﺸﻮد!‬
‫از ﻧﻈ ﺮ ﻧﺠﻮﻣ ﻲ ﻧ ﻮروز هﻤ ﺰﻣﺎن اﺳ ﺖ ﺏ ﺎ اﻋ ﺘﺪال ﺏﻬ ﺎري یﻌﻨ ﻲ‬
‫ﺁﻧﺠ ﺎ آ ﻪ ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ روي ﻣ ﺪار اﺳ ﺘﻮا ﻗ ﺮار ﻣ ﻲﮔ ﻴﺮد و روز و ﺷ ﺐ‬
‫ﺏﺮاﺏ ﺮ ﻣﻴﺸ ﻮد‪ .‬روزي آ ﻪ زﻧﺪﮔ ﻲ ﺕ ﺎزﻩ و ﺳﺮﺳ ﺒﺰ و ﻧ ﻮ و هﺴ ﺘﻲ‬
‫ﺁﻏﺎز ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺸ ﻦ ﻧ ﻮرزو ﺏ ﻪ اﺳ ﺘﻮاري دﻣ ﺎوﻧﺪ و ﺕ ﺎﺏﺶ ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ و ﻋﻈﻤ ﺖ‬
‫هﺴ ﺘﻲ از روزﮔ ﺎران آﻬ ﻦ در ﺏﺮاﺏ ﺮ ﺕﺎزﺷ ﻬﺎ و ﻧﺎﻣﻼیﻤ ﺎت ﺏﺴ ﻴﺎري‬
‫ﭘ ﺎیﺪاري ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و هﻮی ﺖ ﻓﺮهﻨﮕ ﻲ ﻣ ﺎ را ﭘ ﺎس داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻧ ﻮروز ﻧ ﻪ ﺕﺴ ﻠﻴﻢ اﺳ ﻜﻨﺪر ﺷ ﺪ و ﻧ ﻪ از ﺷﻤﺸ ﻴﺮ ﺕﺎزی ﺎن ﺕﺮﺳ ﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻧ ﻮروز ﻧ ﻪ از ﺷ ﻮرش ﻣﻐ ﻮﻻن رﻧ ﮓ ﺏﺎﺧ ﺖ و ﻧ ﻪ از ﺕ ﺮس ﺕﻮراﻧ ﻴﺎن‬
‫ﮔﺮیﺨ ﺖ‪ .‬ﻧ ﻮروز دﻟ ﻴﺮو ﺏﻠ ﻨﺪ ﻗﺎﻣ ﺖ و ﺳ ﺮﺏﻠﻨﺪ‪ ،‬ه ﺰاران ه ﺰار ﺳ ﺎل‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﻪ اﺳ ﺘﻮاري ﻃﺒﻴﻌ ﺖ ایﺴ ﺘﺎدﻩ اﺳ ﺖ ﺕ ﺎ ﭘ ﻴﺎم ﺁور ﺷ ﺎدي و‬
‫ﺳﺮﺳ ﺒﺰي و ﺧﺮﻣ ﻲ ﻃﺒﻴﻌ ﺖ را ﺏ ﺮاي ﻣ ﺎ ﺏ ﺎ ﺁه ﻨﮓ دلاﻧﮕ ﻴﺰ ﺏﻬ ﺎري‬
‫ﺏﻨﻮازد…‬
‫ه ﺮ از ﭼ ﻨﺪي ﻣﺎهﻬ ﺎي رﻗﺼ ﺎن و ﻧﺎﭘ ﺎیﺪار و دوﻧ ﺪﻩ‬ ‫‪-‬‬
‫ﻗﻤ ﺮي آ ﻪ ﺣﺴ ﺎب و ﻗﺮاردرﺳ ﺘﻲ ﻧﺪارﻧ ﺪ ﺏ ﺎ ﺟﺸ ﻨﻬﺎي ﺏ ﺰرگ ﻣ ﺎ‬
 ‫‪131‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺏﻮی ﮋﻩ ﻧ ﻮروز ﺏ ﺮﺧﻮرد ﻣﻴﻜﻨ ﻨﺪ و ایﺮاﻧ ﻲ ﻣ ﻴﻤﺎﻧﺪ ﺕ ﺎ در ﻣﺤ ﺮم و‬

‫رﻣﻀ ﺎﻧﻲ آ ﻪ ﺏ ﺎ ﻧ ﻮروز یﻜ ﻲ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﭼ ﻪ آ ﻨﺪ؟ او هﻤ ﻮارﻩ ﺏ ﻪ‬
‫ﺧ ﺮد وریﺸ ﻪ ﺧ ﻮد ﻣ ﺮاﺟﻌﻪ آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و ﺏﻬﺘﺮی ﻦ راﻩ را‬
‫ﺏﺮﮔﺰیﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اوﻻ در ه ﻨﮕﺎم ﭘ ﻴﺪایﺶ اﺳ ﻼم‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ اﺳ ﻼم از ﺕﻘﻮی ﻢ‬ ‫‪-‬‬
‫روﻣ ﻲ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣ ﻴﻜﺮد‪ .‬یﻌﻨ ﻲ ﻣﺎهﻬ ﺎي ﺳ ﺎل رﻗﺼ ﺎن ﻧ ﺒﻮدﻧﺪ و‬
‫در ﭼﻬ ﺎر ﻓﺼ ﻞ ﺳ ﺮﮔﺮدان ﻧﻤ ﻲدویﺪﻧ ﺪ آ ﻪ یﻜﺴ ﺎل رﻣﻀ ﺎن و ی ﺎ‬
‫ﻣﺤ ﺮم در ﺕﺎﺏﺴ ﺘﺎن ﺏﺎﺷ ﺪ ﺳ ﺎﻟﻲ در زﻣﺴ ﺘﺎن در ﭘﺎﺋ ﻴﺰ و ﺳ ﺎﻟﻲ‬
‫در ﺏﻬ ﺎر‪ ،‬ﭘ ﺲ در ﺁن روزﮔ ﺎران ﻣﺎهﻬ ﺎي ﺹﺤﺮاﻧﺸ ﻴﻨﺎن از‬
‫ه ﻨﮕﺎم ﻗﺼ ﻲﺏ ﻦ آ ﻼب ﺟ ﺪ ﭘ ﻨﺠﻢ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ اﺳ ﻼم ﺙﺎﺏ ﺖ ﺏ ﻮد‪ ،‬ﺣ ﺎﻻ‬
‫ﭘ ﺲ از ﻗ ﺮﻧﻬﺎ ای ﻦ ﻣﺎهﻬ ﺎ رﻗﺼ ﺎن ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ و از ﺳ ﻮیﻲ وارد‬
‫ﻓﺮهﻨﮕﻬﺎی ﻲ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ه ﺰاران ه ﺰار ﺳ ﺎل ﺕﻤ ﺪن و ﻓﺮه ﻨﮓ‬
‫داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ و ای ﻦ ﻣﻠ ﺘﻬﺎ هﺮﮔ ﺰ روز ﻋ ﺰا و ﮔ ﺮیﻪ و زاري‬
‫درﺕ ﺎریﺦ ﺧ ﻮد ﻧﺪاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ .‬ایﺮاﻧ ﻴﺎن‪ ،‬ﻣﺼ ﺮیﺎن ‪ ،‬ﺏﺎﺏﻠ ﻴﺎن‪،‬‬
‫ﺁﺷ ﻮریﺎن آ ﻪ ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻬﺎي ﻣ ﺘﻤﺪن ﺁن زﻣ ﺎن ﺏ ﻮدﻩاﻧ ﺪ ﻣ ﻮرد‬
‫هﺠ ﻮم ﺹ ﺤﺮاﮔﺮداﻧﻲ ﻗﺮارﮔﺮﻓ ﺘﻪاﻧ ﺪ و هﻤ ﻪ ﺏ ﻮد وﻧ ﺒﻮد‬
‫ﺕﺎریﺨ ﻲﺷ ﺎن را از دﺳ ﺖ دادﻩاﻧ ﺪ‪ .‬درﺳ ﺖ ﻣ ﺜﻞ ای ﻨﻜﻪ » ﺏ ﻦ‬
‫ﻻدن« ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴ ﺖ از ﺧ ﺎك اﻓﻐﺎﻧﺴ ﺘﺎن ﺏ ﻪ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺕﻤﺪﻧﻬ ﺎي‬
‫ﺁﻣ ﺮیﻜﺎ و ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ و ژاﭘ ﻦ ﺣﻤﻠ ﻪ آ ﻨﺪو ﺏ ﻨﺎم » ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺧ ﻮدش«‬
‫هﻤ ﻪ ای ﻦ ﺕﻤﺪﻧﻬ ﺎ را وی ﺮان ﺳ ﺎزد و آ ﺮاواﺕﻬﺎ را ﺏﺎزآ ﺮدﻩ و دو‬
‫و ﻧ ﻴﻢ ﻣ ﺘﺮ ری ﺶ ﺏ ﻪ ﻣ ﺮدان ﺏﺪه ﺪ و زﻧ ﺎن را ﺏ ﻪ زی ﺮ ﭼ ﺎدر ﺏ ﺒﺮد‪.‬‬
‫ﺕ ﺎزش ‪ 14‬ﻗ ﺮن ﭘ ﻴﺶ ﺹ ﺤﺮاﮔﺮدان ﻧ ﻴﺰ دﻗ ﻴﻘﺎ هﻤﻴ ﻨﻄﻮر ﺏ ﻮد ‪.‬‬
‫ﻓﻘ ﻂ در ﺁن ﻣﻮﻗ ﻊ ای ﺮان و ﻣﺼ ﺮ و ﺏ ﺎﺏﻞ و … ﻣﻮﺷ ﻚ ﺟ ﻨﮕﺪﻩ و‬
‫اف ‪ 16‬و ﻟ ﻴﺰر و ﻏ ﻴﺮﻩ ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪﺕﺎ در ﺏﺮاﺏ ﺮ »ﺏ ﻦ ﻻدن« ﺁن‬
‫دوران ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ آﻨ ﻨﺪ و ی ﺎ ﺏﺘﻮاﻧ ﻨﺪ ﻣ ﻨﻄﻘﻪاي را ﻣ ﺜﻞ اﻓﻐﺎﻧﺴ ﺘﺎن‬
‫ﺏ ﺎ ﺧ ﺎك یﻜﺴ ﺎن آﻨ ﻨﺪ‪ .‬اﮔ ﺮ ﺁن ﻣﻮﻗ ﻊ ه ﻢ ﻧ ﻮع ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ ﺕﻜ ﻨﻮﻟﻮژي‬
‫ﻧﻈ ﺎم آﺸ ﻮرهﺎي ﻣ ﺘﻤﺪن ﻣ ﺜﻞ اﻣ ﺮوز ﺏ ﻮد‪ ،‬ﺣ ﺎل و روز ﺟﻬ ﺎن‬
‫ﺏﮕﻮﻧﻪاي دیﮕﺮ ﺏﻮد‪.‬‬
‫ﺏ ﺎري درﺁن دوران آ ﻪ ﺧﻠﻔ ﺎي ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ اﺳ ﻼم داﻧ ﺶ‬ ‫‪-‬‬
‫ﻧﺠﻮﻣ ﻲ و ﺟﻬﺎﻧ ﻲ ﻧﺪاﺷ ﺘﻨﺪ ﻣ ﺎﻩه ﺎ را ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس ﻣ ﺎﻩ‪ ،‬دوﻧ ﺪﻩ و‬
‫رﻗﺼ ﺎن ﺏﺮﮔ ﺰیﺪﻧﺪ و ای ﻦ ﺏ ﻼي آﻨﻮﻧ ﻲ ﺏ ﻪ ﺟﻬ ﺎن اﺳ ﻼم ﻧ ﺎزل ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫ﺣ ﺎﻻ ﻣﺸ ﻜﻞ ﻣ ﺎ ﻓﻘ ﻂ ﺏ ﺮﺧﻮرد ﻣﺎهﻬ ﺎي ﻋ ﺰا ﺏ ﺎ ﺟﺸ ﻨﻬﺎیﻤﺎن ﻣ ﻲ‬
‫ﺏﺎﺷ ﺪ ﺁﻧﻬ ﻢ ه ﺮدﻩ ﺳ ﺎل ی ﺎ ﺏﻴﺴ ﺖ ﺳ ﺎل‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺧ ﻮد ﻋ ﺮﺏﻬﺎ اﺹ ﻼ‬
 ‫‪132‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﻗ ﺎدر ﺏ ﻪ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﺕ ﺎریﺦ ﻗﻤ ﺮي ﺧﻮدﺷ ﺎن ﻧﻴﺴ ﺘﻨﺪ و ﺕﻤﺎﻣ ﻲ‬

‫آﺸ ﻮرهﺎي اﺳ ﻼﻣﻲ ﺏﻐ ﻴﺮ از ای ﺮان و اﻓﻐﺎﻧﺴ ﺘﺎن‪ ،‬از ﺕ ﺎریﺦ‬
‫ﻣ ﻴﻼدي ﺏﻌ ﻨﻮان ﺕ ﺎریﺦ رﺳ ﻤﻲ آﺸﻮرﺷ ﺎن اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣ ﻲآﻨ ﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺘ ﻲ ﻋﺮﺏﺴ ﺘﺎن ﺳ ﻌﻮدي‪ ،‬آﺸ ﻮري آ ﻪ ﭘﺎیﮕ ﺎﻩ اﺹ ﻠﻲ اﺳ ﻼم‬
‫اﺳ ﺖ از ﺕ ﺎریﺦ ‪ 2002‬ﻣ ﻴﻼد ﻣﺴ ﻴﺢ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣ ﻲآ ﻨﺪ‪ .‬زی ﺮ‬
‫اﺳ ﺘﻔﺎدهﺎز ﺕ ﺎریﺦ ‪ 1422‬هﺠ ﺮي ﻗﻤ ﺮي ﺏ ﺮاي هﺮآﺸ ﻮر‬
‫اﺳ ﻼﻣﻲ ﻏﻴﺮﻣﻤﻜ ﻦ اﺳ ﺖ ‪ .‬زی ﺮا ﺏﻌﻠ ﺖ آ ﻢ ﺏ ﻮدن ﭼ ﻨﺪ روز در‬
‫ﺳ ﺎل در ای ﻦ ﺕﻘﻮی ﻢ‪ ،‬و ﻋ ﺪم داﻧ ﺶ و ﺏ ﺮﻧﺎﻣﻪری ﺰي ﻣﻨﺠﻤﻴ ﻦ و‬
‫ﺳ ﺘﺎرﻩ ﺷﻨﺎﺳ ﺎن ای ﻦ آﺸ ﻮرهﺎ ﺏ ﺮاي ﺣ ﻞ ای ﻦ ﻣﺸ ﻜﻞ‪ ،‬ﻣﺎهﻬ ﺎ در‬
‫ﺳ ﺎل و ﻓﺼ ﻠﻬﺎ ﺙﺎﺏ ﺖ ﻧﻴﺴ ﺘﻨﺪ و هﻤﻴﺸ ﻪ درﺣ ﺎل رﻗﺼ ﻴﺪن هﺴ ﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ای ﻦ ﻣﺸ ﻜﻞ و ﺏﺪﺏﺨﺘ ﻲ را ﺣﺘ ﻲ ﺳﺮﺧﭙﻮﺳ ﺘﺎن ﺁﻣ ﺮیﻜﺎ و ﺏﻮﻣ ﻴﺎن‬
‫اﺳ ﺘﺮاﻟﻴﺎ و ی ﺎ ﻗ ﺒﺎیﻞ ﺁﻓﺮیﻘﺎی ﻲ ه ﻢ ﻧﺪارﻧ ﺪ‪ .‬زی ﺮا هﻤ ﻪ ﺁﻧﻬ ﺎ از‬
‫ﺕﻘﻮی ﻢ ﺙﺎﺏﺘ ﻲ ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس ﺳ ﺎل ﺧﻮرﺷ ﻴﺪي اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻣ ﻲآﻨ ﻨﺪ و ﺁﻧﻬ ﻢ‬
‫از هﺰاران ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺕﺎ ﺏﻪ اﻣﺮوز‪.‬‬
‫ﺏ ﺎري ﻣ ﺎ ﺏ ﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕ ﻲ ﭘﺪیﺪﺁﻣ ﺪن روزه ﺎي ﻋ ﺰا در‬ ‫‪-‬‬
‫ﺕﺸ ﻴﻊ آ ﺎري ﻧﺪاری ﻢ اﻣ ﺎ ﻣﻴﺪاﻧ ﻴﻢ آ ﻪ دراوﺳ ﺘﺎ و ﺁﺋﻴ ﻦ آ ﻪ ﻣ ﺎ ﺣﺘ ﻲ‬
‫ﺏ ﺮاي ﻣ ﺮدﮔﺎن ه ﻢ ﺟﺸ ﻦ ﻣ ﻲﮔﺮﻓﺘ ﻨﺪ ﭼ ﻪ ﺏﺮﺳ ﺪ ﺏ ﺮاي ﺷ ﻬﺎدت‬
‫اﻣ ﺎم ﺣﺴ ﻴﻦ آ ﻪ هﻤﻴﺸ ﻪ در ﻃ ﻮل ﺕ ﺎریﺦ ﺷ ﻬﺎدت ایﺸ ﺎن را‬
‫ﺕ ﺒﺮیﻚ ﻣ ﻲﮔﻔ ﺘﻪاﻧ ﺪ و ﺏ ﻪ ﺕﺒﻌﻴ ﺖ از ای ﻦ ﻣﺴ ﺌﻠﻪ در ه ﻨﮕﺎﻣﻪ هﺸ ﺖ‬
‫ﺳ ﺎل ﺟ ﻨﮓ ﺏ ﺎ ﻋ ﺮاق ه ﺮﮔﺎﻩ آﺴ ﻲ درﺟ ﻨﮓ آﺸ ﺘﻪ ﻣﻴﺸ ﺪ ﺏ ﺮایﺶ‬
‫ﺣﺠﻠ ﻪ ﻣ ﻲ ﺏﺴ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷ ﻴﺮیﻨﻲ ﭘﺨ ﺶ ﻣ ﻴﻜﺮدﻧﺪ و ﺕ ﺒﺮیﻚ و ﺕﻬﻨﻴ ﺖ‬
‫ﻣﻴﮕﻔﺘ ﻨﺪ آ ﻪ ﭼ ﻮن اﻣ ﺎم ﺣﺴ ﻴﻦ ﺷ ﻬﻴﺪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﭘ ﺲ ﺏ ﺎ هﻤ ﻪ‬
‫ای ﻨﻬﺎ هﺮﺳ ﺎل آ ﻪ ﻧ ﻮروز ﻣ ﺎ ﺏ ﺎ ﻣﺤ ﺮم ﺏ ﺮﺧﻮرد آ ﻨﺪ ﺏ ﻪ ه ﺰار و‬
‫ی ﻚ دﻟﻴﻠ ﻲ آ ﻪ ﻗﺴ ﻤﺘﻲ از ﺁﻧ ﺎن را ﺏﺮﺷ ﻤﺮدیﻢ‪ ،‬ای ﻦ ﺣ ﻖ ﻣﺴ ﻠﻢ‬
‫ﻣﻠ ﺖ ای ﺮان اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻧ ﻮروزش را ﺟﺸ ﻦ ﺏﮕ ﻴﺮد‪ .‬ﺳ ﻴﺰدﻩ ﺏ ﺪرش‬
‫را ﺟﺸ ﻦ ﺏﮕ ﻴﺮد‪ .‬زی ﺮا از ه ﺮدري آ ﻪ ﺏﺨﻮاه ﻴﻢ وارد ﺷ ﻮیﻢ ﺣ ﻖ‬
‫ﺏ ﺎ ﻧ ﻮروز اﺳ ﺖ‪ .‬و ﻧ ﻮروز ﭘ ﻴﺮوز اﺳ ﺖ‪ .‬ﺧﺼﻮﺹ ﺎ ای ﻨﻜﻪ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ‬
‫آﺸ ﻮرهﺎي اﺳ ﻼﻣﻲ ﻣﺤ ﺮم را ﺏﻌ ﻨﻮان ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﻣ ﺎﻩ ﺳ ﺎل ﻧ ﻮ‬
‫هﺠ ﺮي ﻗﻤ ﺮي ﺟﺸ ﻦ ﻣﻴﮕ ﻴﺮﻧﺪ ﺕﺎﺳ ﻮﻋﺎ و ﻋﺎﺷ ﻮرا از زﻣ ﺎن‬
‫ﺟﺎهﻠﻴ ﺖ ﺕ ﺎ ﺏ ﻪ اﻣ ﺮوز ﺏﻌ ﻨﻮان ﻧﻬﻤﻴ ﻦ و دهﻤﻴ ﻦ روز از ﺳ ﺎل ﻧ ﻮ‬
‫را هﻤ ﻪ ﻋ ﺮﺏﻬﺎ ﺟﺸ ﻦ ﻣﻴﮕ ﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺣ ﺎﻻ ﻧﻤ ﻴﺪاﻧﻢ ﭼ ﺮ ا ﻣ ﺎ آ ﻪ از‬
‫ﻓﺮه ﻨﮓ و ﺕﻤ ﺪن دیﮕ ﺮي هﺴ ﺘﻴﻢ ﺏ ﺎیﺪ درﺁن ه ﻨﮕﺎﻣﻪه ﺎ ﻋ ﺰاداري‬
‫آﻨ ﻴﻢ وﺏ ﻪ ﺳ ﺮ و روي ه ﻢ ﺏﺰﻧ ﻴﻢ ﺏﻮی ﮋﻩ ای ﻨﻜﻪ اﮔ ﺮ ﺁن ای ﺎم ﺏ ﺎ‬
 ‫‪133‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﻧ ﻮروز آﻬ ﻦ ﻣ ﺎ ﺏ ﺮﺧﻮرد آ ﻨﺪ‪ .‬ﻧ ﻮروزي آ ﻪ ﭘ ﻴﺶ از ای ﻨﻜﻪ ﻣ ﺎ ﺏ ﺎ‬

‫ﻣﺤ ﺮم و ﺹ ﻔﺮ ﺁﺷ ﻨﺎ ﺷ ﻮیﻢ‪ ،‬او ﺁﺷ ﻨﺎي ﻣ ﺎ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬و ﻣﺤﺮﻣ ﻲ‬
‫آ ﻪ درزﻣ ﺎن ﺧ ﻮد اﻣ ﺎم ﺣﺴ ﻴﻦ در ﺕﺎﺏﺴ ﺘﺎن ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭼ ﺮا ﻣ ﺎ‬
‫در ﺏﻬ ﺎر ﺁن را ﺙﺒ ﺖ آﻨ ﻴﻢ‪ .‬هﻤ ﻪ ﻋ ﺎﻟﻢ و ﺁدم ﻣﻴﺪاﻧ ﻨﺪ و در‬
‫روﺿ ﻪﺧﻮاﻧ ﻲه ﺎي روﺣﺎﻧ ﻴﻮن ﺷ ﻨﻴﺪﻩ و ﻣ ﻲﺷ ﻨﻮیﻢ آ ﻪ ه ﻮا ﭼﻘ ﺪر‬
‫ﮔ ﺮم ﺏ ﻮد ﺣ ﺮارت و ﺕ ﺎﺏﺶ ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ هﻤ ﻪ را ﺕﺸ ﻨﻪ آ ﺮدﻩ ﺏ ﻮد‬
‫ده ﺎنه ﺎ را ﺧﺸ ﻚ آ ﺮدﻩ ﺏ ﻮد و هﻤ ﻪ ﺕﺸ ﻨﻪ ی ﻚ ﺟ ﺮﻋﻪ ﺁب ﺏﻮدﻧ ﺪ‪.‬‬
‫اﺏﻮاﻟﻔﻀ ﻞ ﺏ ﺮاي ﺁوردن ﺁب رﻓ ﺖ اﻣ ﺎ داﺋ ﻲ او ﺁﻗ ﺎي ﺷ ﻤﺮ ﻧ ﻪ‬
‫ﺕ ﻨﻬﺎ ﺏ ﻪ او ﺁب ﻧ ﺪاد آ ﻪ دﺳ ﺘﻮر داد دﺳ ﺘﺎن ﺧﻮاه ﺮزادﻩاش را‬
‫ﻗﻄ ﻊ آﻨ ﻨﺪ‪ .‬او ﻣﺸ ﻚ ﺁب را ﺏ ﻪ ده ﻦ ﮔﺮﻓ ﺖ ﺕ ﺎ ﺏ ﺮاي ﻟ ﺐ ﺕﺸ ﻨﮕﺎن‬
‫ﺏ ﻴﺎورد‪ .‬ﺧ ﺐ هﻤ ﻪ ای ﻦ اﺕﻔﺎﻗ ﺎت در ﺕﺎﺏﺴ ﺘﺎن اﻓ ﺘﺎدﻩ اﺳ ﺖ ﭼ ﺮا ﻣ ﺎ‬
‫در ﺏﻬ ﺎر ﺏﺨﻮاه ﻴﻢ از ﺁن ی ﺎد آﻨ ﻴﻢ‪ .‬از ﺳ ﻮیﻲ آﺴ ﻲ آ ﻪ ﺏ ﺎ ﺣﻤﺎﺳ ﻪ‬
‫ﺧﻮدآﺎﺧﻬ ﺎي ﺏﻬﺸ ﺖ را ﺏ ﺎ ﺣﻮری ﺎن و ﻏﻠﻤ ﺎن از ﺁن ﺧ ﻮد آ ﺮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﭘ ﻴﺮوز و ﺷ ﺎدﻣﺎن ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﭼ ﺮا ﻣ ﺎ ﺏ ﺮایﺶ ﻋ ﺰاداري‬
‫آﻨ ﻴﻢ‪ .‬ﻣ ﺎ درﻃ ﻮل ﺕ ﺎریﺦ ﺏ ﺮاي ﺳﻴﺎوﺷ ﺎن ﺧ ﻮد ﮔ ﺮیﻪ ﻧﻜ ﺮدﻩای ﻢ!‬
‫ﻣ ﺎ در ﺳ ﻮگ رﺳ ﺘﻢه ﺎ و اﺳ ﻔﻨﺪیﺎرهﺎ و ﺳ ﻬﺮاﺏﻬﺎي ﺧ ﻮد اﺷ ﻚ‬
‫ﻧﺮیﺨ ﺘﻪای ﻢ‪ .‬ﺣ ﺎﻻ ﭼ ﺮا ﺏ ﺮاي ﺟ ﻨﮕﺠﻮیﺎن ﺧﻼﻓ ﺖ ﺹﺤﺮاﻧﺸ ﻴﻨﺎن‬
‫ﻧﻮروزﻣ ﺎن را ارزان ﺏﻔﺮوﺷ ﻴﻢ‪ .‬ﺏﻮی ﮋﻩ ﺁﻧﻜ ﻪ ﻓﺮه ﻨﮓ آﻬ ﻦ ﻣ ﺎ‬
‫ﺏ ﻪ ﻣ ﺎ ﻣ ﻴﮕﻮیﺪ آ ﻪ دره ﺮ ﺷ ﺮایﻄﻲ ﺟ ﺰ ﺏ ﻪ ﺟﺸ ﻦ و ﺷ ﺎدي‬
‫ﻧﻜﻮﺷ ﻴﻢ‪ .‬ﺣﺘ ﻲ ه ﻨﮕﺎم درﮔﺬﺷ ﺖ ﻣﻬ ﺮﺏﺎن یﺎراﻧﻤ ﺎن ﻣ ﺎ ﺟﺸ ﻦ‬
‫وی ﮋﻩ اي داری ﻢ‪ ،‬ﭼ ﺮا ﺟﺸ ﻦ را و ﺷ ﺎدي را ﺏ ﻪ ﻋ ﺰا وﮔ ﺮیﻪ‬
‫ﺏﻔﺮوﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻬ ﺮﺏﺎن ی ﺎر ﺏﻴﺎی ﻴﺪ ﻧﻮروزﻣ ﺎن را ارزان ﻧﻔﺮوﺷ ﻴﻢ و‬ ‫‪-‬‬
‫ﺁﻧﺮا ﺏﺎ ﺷﻜﻮﻩ هﺮﭼﻪ ﺕﻤﺎﻣﺘﺮ ﺟﺸﻦ ﺏﮕﻴﺮیﻢ‪.‬‬

‫ﺕﻤﺪن هﻔﺖ هﺰارﺳﺎﻟﻪ اوﺳﺘﺎیﻲ‬

‫ﺏﻲ زﺕﻘﻠﻴﺪي ﻧﻈﺮ را ﭘﻴﺸﻪ آﻦ‬
‫هﻢ ﺏﻪ راي و ﻋﻘﻞ ﺧﻮد اﻧﺪیﺸﻪ آﻦ‬
‫از ﻣﺤﻘﻖ ﺕﺎ ﻣﻘﻠﺪ ﻗﺮﻧﻬﺎﺳﺖ‬
‫آﺎیﻦ ﭼﻮ داد اﺳﺖ و ﺁن دیﮕﺮ ﺹﺪاﺳﺖ‬
 ‫‪134‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﻣﻮﻟﻮي‬
‫ﺕﻤﺪن آﻪ از ریﺸﻪ ﻣﺪن ﻣﻴﺂیﺪ در ﻟﻐﺖ ﺏﻪ ﻣﻌﺎﻧﻲ زیﺮ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺷ ﻬﺮ ﻧﺸ ﻴﻦ ﺷ ﺪن‪ -‬هﻤﻜ ﺎري اﺟﺘﻤﺎﻋ ﻲ ﻣ ﺮدم ﺏ ﺎ یﻜﺪیﮕ ﺮ در اﻣ ﻮر‬
‫زﻧﺪﮔ ﻲ و ﻓ ﺮاهﻢ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ اﺳ ﺒﺎب ﺕﺮﻗ ﻲ و ﺁﺳ ﺎیﺶ یﻜﺪیﮕ ﺮ‪ -‬ﺧ ﻮي‬
‫ﺷ ﻬﺮ ﮔﺮﻓﺘ ﻦ و ﺏ ﻪ اﺧ ﻼق ﻣ ﺮدم ﺷ ﻬﺮ ﺁﺷ ﻨﺎ ﺷ ﺪن‪ -‬زﻧﺪﮔ ﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋ ﻲ‪-‬‬
‫ﮔ ﺮوﻩ ﻧﮕ ﺮي در زﻧﺪﮔ ﻲ‪ -‬زﻧﺪﮔ ﻲ ﮔﺮوه ﻲ و ﺷ ﻬﺮي ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس‬
‫هﻤﺒﺴ ﺘﮕﻲ و ﺏ ﺮﻧﺎﻣﻪری ﺰي‪ -‬زﻧﺪﮔ ﻲ ﺷ ﻬﺮي و ﮔﺮوه ﻲ ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس‬
‫اﻧﺪیﺸ ﻪ و ﺧ ﺮد‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﺧﺮدﮔ ﺮا و ﻋﻘﻼﻧ ﻲ‪ .‬یﻌﻨ ﻲ ﺁﻏ ﺎز ی ﻚ زﻧﺪﮔ ﻲ‬
‫ﺷ ﻬﺮي ﺁﻏ ﺎز ﺷ ﻜﻞﮔ ﻴﺮي ﻣﺪی ﻨﻪ )ﺷ ﻬﺮ – ﺏﻠ ﺪ‪ ( Cite -‬ﻧﺎﻣ ﻴﺪﻩ ﻣﻴﺸ ﻮد‬
‫آﻪ ﺣﻜﻮﻣﺘﻬﺎي اﺳﺘﺎﻧﻲ و آﺸﻮري در ﭘﻲ ﺁن ﻣﻴﺂیﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺏ ﺮاي ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﺏﺎﺳ ﺘﺎﻧﻲﺕﺮی ﻦ ﺕ ﺎریﺦ ﺕﻤ ﺪن ﺏﺸ ﺮي ﺏ ﺎیﺪ داﻧﺴ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ اﻧﺴ ﺎن آ ﻲ و در آﺠ ﺎ ﭘﺪی ﺪ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺏ ﺎ در ﻧﻈ ﺮ داﺷ ﺘﻦ‬
‫ای ﻨﻜﻪ ﺕﻤ ﺪن هﻤ ﺒﻮدي‪ ،‬دهﻜ ﺪﻩاي‪ ،‬ﺷ ﻬﺮي‪ ،‬اﺳ ﺘﺎﻧﻲ و آﺸ ﻮري‬
‫ﻣﺮاﺣﻠ ﻲ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻧﺴ ﺎن را از ﺁﻏ ﺎز ﻣﺎهﻴﮕ ﻴﺮي‪ ،‬اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از‬
‫ﻣ ﻴﻮﻩ و ﮔ ﻴﺎﻩ ﺏ ﻪ اهﻠ ﻲ آ ﺮدن دام و زﻧﺪﮔ ﻲ اﺳ ﻜﺎن یﺎﻓ ﺘﻪ و ﺏ ﻪ‬
‫آﺸ ﺎورزي آﺸ ﺎﻧﺪﻩ اﺳ ﺖ و ای ﻦ ﻣ ﺮاﺣﻞ دهﻬ ﺎ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﻃ ﻮل آﺸ ﻴﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ ﺕﺎ ﺏﻪ ﺕﻤﺪن و ﺷﻬﺮ ﻧﺸﻴﻨﻲ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ه ﺮ زﻧﺪﮔ ﻲ ﺷ ﻬﺮي و ﺕﻤﺪﻧ ﻲ ﻧﺸ ﺎﻧﻪه ﺎي ﺏﺴ ﻴﺎري دارد آ ﻪ‬
‫ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﺁن اﻧﺪیﺸ ﻪه ﺎي واﺣ ﺪ و ﻣﺸ ﺘﺮآﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس هﻤ ﺎن‬
‫اﻧﺪیﺸ ﻪ ه ﺎ‪ ،‬ﻗﻮاﻧﻴ ﻦ و ﻣﻘﺮراﺕ ﻲ را ﺏ ﺮاي ﺕﻤﺪﻧﻬ ﺎ از ﺳ ﻮیﻲ ﺷ ﻬﺮ‬
‫ﺳ ﺎزي و ﺷ ﻬﺮوﻧﺪي اﺳ ﺖ واز ﺳ ﻮي دیﮕ ﺮ ﺁیﻴ ﻦﺳ ﺎزي و ﻗﺎﻧﻮﻧﻤ ﻨﺪ‬
‫ﻧﻤ ﻮدن هﺴ ﺘﻲ و ﺷ ﻴﻮﻩ زﻧﺪﮔ ﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋ ﻲ‪ ،‬یﻌﻴﻨ ﻲ ﺏ ﺎ ﻃ ﺮح ﻓﻠﺴ ﻔﻪاي‬
‫از وﺟ ﻮد هﺴ ﺘﻲ‪ ،‬ﺏﺎوره ﺎي ﻣﺸ ﺘﺮآﻲ ﭘﺪی ﺪ ﻣ ﻴﺂیﺪ آ ﻪ ﺳﻴﺎﺳ ﺘﻤﺪاران‬
‫ﺏﺮ اﺳﺎس ﺁن ﺏﺎورهﺎ ﻣﺪیﺮیﺖ و ادارﻩ ﺟﻮاﻣﻊ را ﺏﺪﺳﺖ ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺏ ﺮاي ﻣﻌﺮﻓ ﻲ آ ﺮدن ه ﺮ ﺕﻤﺪﻧ ﻲ ﻣﻴﺒﺎیﺴ ﺖ در دو ﻣ ﻴﺪان ﭘ ﮋوهﺶ‬
‫آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ -1‬ﻣ ﻴﺪان اﻧﺪیﺸ ﻪاي ﺕﻤ ﺪن آ ﻪ ﺷ ﺎﻣﻞ ﺁیﻴ ﻨﻬﺎ‪ ،‬اﻧﺪیﺸ ﻪه ﺎ‪،‬‬
‫ﺏﺎوره ﺎ‪ ،‬دیﺪﮔﺎهﻬ ﺎ و ﻓﻠﺴ ﻔﻪهﺎی ﻲ از ﺟﺎﻣﻌ ﻪ‪ ،‬ﺟﻬ ﺎن و اﻧﺴ ﺎن‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪135‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫‪ -2‬ﻣ ﻴﺪان ﻣ ﺎدي و اﺙ ﺮي ﺕﻤ ﺪن آ ﻪ ﺷ ﺎﻣﻞ ﺏﺎزﺕﺎﺏﻬ ﺎي‬

‫ﻓﻴﺰیﻜ ﻲ و ﺁﺙ ﺎر ﺏ ﺰرگ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ ﺏﺪﺳ ﺖ اﻧﺴ ﺎن ﻣ ﺘﻤﺪن اﺳ ﺖ‪:‬‬
‫ﺏﻨﺎﺳﺎزي‪ ،‬ﺷﻬﺮﺳﺎزي‪ ،‬آﺎخ‪ ،‬ﻣﻌﺒﺪ‪ ،‬اﺏﺰار‪ ،‬ﻇﺮوﻓﺴﺎزي و…‬
‫ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﭘﮋوهﺸ ﻬﺎ ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﻴﺪهﺪ اﻧﺴ ﺎن ایﺮاﻧ ﻲ در ای ﻦ دو ﻣ ﻴﺪان‬
‫ﺕﻤ ﺪن ﺏﺸ ﺮي ﻧﻘ ﺶ ﭘﻴﺸ ﮕﺎم و ﺏﺎﺳ ﺘﺎﻧﻲ را داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ » .‬اﺳ ﻨﺎد و‬
‫ﻣ ﺪارك آﺘﺒ ﻲ وﻧ ﻴﺰ ﺷ ﻮاهﺪ ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ ﺏﺴ ﻴﺎري ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﻴﺪهﺪ آ ﻪ‬
‫ﻻاﻗ ﻞ از ﻧ ﻴﻤﻪ اول ه ﺰارﻩ ﺳ ﻮم ﺕ ﺎ ﻧ ﻴﻤﻪ دوم ه ﺰارﻩ اول ﭘ ﻴﺶ از‬
‫ﻣ ﻴﻼد ) ﺕ ﺎ زﻣ ﺎن ﺕﺸ ﻜﻴﻞ دوﻟ ﺖ ﺳﺮاﺳ ﺮي هﺨﺎﻣﻨﺸ ﻲ ( ﭼﻨﺪی ﻦ ﺷ ﻬﺮ‪،‬‬
‫دوﻟ ﺖ‪ ،‬دوﻟ ﺘﻬﺎي ﻣ ﻨﻄﻘﻪاي وﺳ ﭙﺲ ی ﻚ دوﻟ ﺖ ﺳﺮاﺳ ﺮي در ﺏﺨ ﺶ‬
‫ﻏﺮﺏ ﻲ ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ای ﺮان ﭘﺪی ﺪ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻋﻤ ﺪﻩ ﺕﺮی ﻦ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺏ ﻪ‬
‫ﺕﺮﺕﻴ ﺐ ﺕ ﺎریﺦ ﺕﺸ ﻜﻴﻞ ﻋﺒﺎرﺕ ﻨﺪ از دوﻟ ﺖ ای ﻼم‪ ،‬دوﻟ ﺖ ﻣ ﺎد و دوﻟ ﺖ‬
‫هﺨﺎﻣﻨﺸﻲ‪«.‬‬
‫یﻌﻨ ﻲ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ دوﻟ ﺖ ﻣﻘ ﺘﺪر ایﺮاﻧ ﻲ ﺕﻘﺮی ﺒﺎ ﭘ ﻨﺠﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از‬
‫ﻣ ﻴﻼد ﭘﺪی ﺪ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻣ ﺎ ﭘ ﻴﺶ از ﭘ ﻴﺪایﺶ ای ﻦ دوﻟ ﺖ ﺏ ﺰرگ و‬
‫ﻓﺮاﮔ ﻴﺮ‪ ،‬ﺷ ﻬﺮهﺎیﻲ ﻣ ﺘﻤﺪن وﺷ ﻬﺮوﻧﺪاﻧﻲ ﺏ ﺎ ﻓﺮه ﻨﮓ‪ ،‬از ه ﺰاران‬
‫ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﺷ ﻜﻞ ﮔﺮﻓ ﺘﻪ ﺏﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺁن ﺷ ﻜﻞﮔ ﻴﺮیﻬﺎي آﻮﭼ ﻚ ﺳ ﺒﺐ ﭘﺪی ﺪ‬
‫ﺁﻣﺪن دوﻟﺘﻬﺎي ﺏﺰرگ ﮔﺮدیﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»آﺎوﺷ ﻬﺎیﻲ آ ﻪ ﺏﻮی ﮋﻩ ﻃ ﻲ ﻧ ﻴﻢ ﻗ ﺮن اﺧ ﻴﺮ در ﻓ ﻼت ای ﺮان و در‬
‫ﻣ ﻨﺎﻃﻖ ﻣﺠ ﺎور ان از ﺟﻤﻠ ﻪ در ﺏﻴ ﻦ اﻟﻨﻬﺮی ﻦ‪ ،‬ﺁﺳ ﻴﺎي ﻣ ﻴﺎﻧﻪ و‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴ ﺘﺎن اﻧﺠ ﺎم ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﻧ ﻪ ﺕ ﻨﻬﺎ اﻃﻼﻋ ﺎت ﭘﺮارزﺷ ﻲ را از‬
‫دوران ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﺳ ﻜﻮﻧﺖ اﻧﺴ ﺎن در ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ای ﺮان و آﺸ ﻮرهﺎي‬
‫ﻣﺠ ﺎور ﺁن در دﺳ ﺘﺮس ﻣﺤﻘﻘ ﺎن ﻗ ﺮاردادﻩ‪ ،‬ﺏﻠﻜ ﻪ وﺟ ﻮد ﺕﻤﺪﻧﻬ ﺎي‬
‫درﺧﺸ ﺎﻧﻲ را ازه ﺰارﻩ ﭘ ﻨﺠﻢ ﭘ ﻴﺶ از ﻣ ﻴﻼد ﺕ ﺎ زﻣﺎﻧ ﻴﻜﻪ دوران‬
‫ﺕﺎریﺨﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺁﺷﻜﺎر ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺷ ﺎیﺎن یﺎدﺁوریﺴ ﺖ آ ﻪ » آﻬ ﻦﺕﺮی ﻦ ﺁﺙ ﺎري آ ﻪ ﺕﺎآ ﻨﻮن از اﻧﺴ ﺎن‬
‫ﺳ ﺎآﻦ در ﺣ ﺪود ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎی ﻲ ای ﺮان ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ ﻋ ﺒﺎرت از اﺏ ﺰارهﺎي‬
‫ﺳ ﻨﮕﻲ و ﺳ ﻪ اﺳ ﻜﻠﺘﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ دریﻜ ﻲ از ﻏﺎره ﺎي ﻣ ﺎزﻧﺪران ﻏ ﺎر‬
‫هﻮﺕ ﻮ ﻧ ﺰدیﻚ ﺕ ﺮیﺤﺎن ﻣﺠ ﺎور ﺏﻬﺸ ﺮ در ﺳ ﺎل ‪ 1330‬آﺸ ﻒ ﮔ ﺮدیﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ﺳ ﻪ اﺳ ﻜﻠﺖ ﻣ ﺰﺏﻮر آ ﻪ در ﭼﻬﺎرﻣﻴ ﻦ ﻻی ﻪ ﻣ ﺮﺏﻮط ﺏ ﻪ ﻋﻬ ﺪ‬
‫یﺨﺒ ﻨﺪان زﻣﻴ ﻦ‪ ،‬هﻤ ﺮاﻩ ﺏ ﺎ ادوات و اﺏ ﺰاري آ ﻪ از دوران ﺳ ﻨﮓ‬
‫آﻬ ﻦ )ﭘ ﺎل اﻟﻴﺘ ﻴﻚ ‪ (Pale Olitique‬ﭘ ﻴﺪا ﺷ ﺪﻩ ﺁﺙ ﺎر اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎیﻲ اﺳ ﺖ‬
 ‫‪136‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫آ ﻪ ﺕﺨﻤﻴ ﻨﺎ در هﻔ ﺘﺎد ﺕ ﺎ هﺸ ﺘﺎدهﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از ﻣ ﻴﻼد در ای ﻦ‬

‫ﻣﻨﻄﻘﻪ از آﺸﻮر ﻣﻴﺰیﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪«.‬‬
‫یﻌﻨ ﻲ ه ﺮ ﭼ ﻨﺪ هﻤ ﺒﻮدي اﻧﺴ ﺎن ایﺮاﻧ ﻲ در ﻏﺎره ﺎ ﺳ ﺎﺏﻘﻪاي هﻔ ﺘﺎد‬
‫ﺕ ﺎ هﺸ ﺘﺎدهﺰار ﺳ ﺎﻟﻪ دارد‪ ،‬اﻣ ﺎ اﻧﺪیﺸ ﻪ و داﻧ ﺶ ﻣﺸ ﺘﺮك و دوﻟ ﺖ و‬
‫ﺣﻜﻮﻣ ﺖ واﺣ ﺪ ﺕﺸ ﻜﻴﻞ دادن در ﺧﻄ ﻪ ﺏﺰرﮔ ﻲ از ای ﺮان‪ ،‬ﻓﺮاﺕ ﺮ از‬
‫هﻔ ﺖه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ اﺳ ﺖ آ ﻪ آﺸ ﻔﻴﺎت اﺧ ﻴﺮ در ﻧﻘ ﺎط ﻣﺨ ﺘﻠﻒ ای ﺮان‬
‫و ﺕﺎﺟﻴﻜﺴ ﺘﺎن ﺏ ﻴﺎﻧﮕﺮ ﺁﻧﺴ ﺖ آ ﻪ اﻧﺴ ﺎن ﺁریﺎی ﻲ ایﺮاﻧ ﻲ ﻧﺴ ﺒﺖ ﺏ ﻪ‬
‫دیﮕ ﺮ زیﺴ ﺘﻬﺎي ﺹ ﺤﺮاﮔﺮدي و ﺟ ﻨﮕﻞ ﻧﺸ ﻴﻨﻲ و ﻏﺎرﻧﺸ ﻴﻨﻲ ه ﺎي‬
‫ﻣﺠ ﺎور ای ﺮان‪ ،‬ﺏﺎﺳ ﺘﺎﻧﻲﺕ ﺮ اﺳ ﺖ و ﻣﻴ ﺘﺮا ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ ﺧﺮدﻣ ﻨﺪ‬
‫ﺁریﺎی ﻲ در هﻔ ﺖه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﭘﺪی ﺪ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و هﻤ ﻮ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ‬
‫ﻧ ﺎﻃﻖ و ﺁورﻧ ﺪﻩ اوﺳ ﺘﺎ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏﻌﺪه ﺎ ﺕﻮﺳ ﻂ زرﺕﺸ ﺖ اول در ‪120‬‬
‫ﺟﻠﺪ ﺟﻤﻊﺁوري ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺕﻤﺪن ایﺮاﻧﻲ‬
‫» ﺧﺸ ﻚ ﺷ ﺪن روز اﻓ ﺰون درﻩ ه ﺎ آ ﻪ ﻣﻌﻠ ﻮل ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ دورﻩ‬
‫ﺏ ﻲﺁﺏ ﻲ ﺏ ﻮد‪ ،‬ﻣﻮﺟ ﺐ ﺕﻐﻴﻴﺮاﺕ ﻲ ژرف در ﺷ ﺮایﻂ زﻧﺪﮔﺎﻧ ﻲ اﻧﺴ ﺎن‬
‫ﮔ ﺮدیﺪ‪ .‬دریﺎﭼ ﻪ ﻋﻈ ﻴﻢ ﻣﺮآ ﺰي آﻮﭼ ﻚ ﺷ ﺪ و ﺳ ﻮاﺣﻞ ﺁن آ ﻪ روزه ﺎ‬
‫در ﺁن ذﺧ ﻴﺮﻩاي از ﻻي ﺣﺎﺹ ﻠﺨﻴﺰ ﺏﺠ ﺎ ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ ﺏﻮدﻧ ﺪ از ﻣ ﺮاﺕﻊ و‬
‫ﻣﺮﻏ ﺰاریﻬﺎي واﻓ ﺮ ﭘﻮﺷ ﻴﺪﻩ ﮔ ﺮدیﺪ‪ .. .‬از ای ﻦ ﻋﻬ ﺪ آ ﻪ ﺕ ﺎریﺦ ﺁن را‬
‫ﻣﻴ ﺘﻮان در ﺣ ﺪود هﻔ ﺘﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﻗ ﺮارداد ﻣﻴﺘﻮاﻧ ﻴﻢ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺘﻲ را‬
‫آ ﻪ در ﺕﻤ ﺪن ﻣ ﺎدي ﺳ ﺎآﻨﺎن ﻧﺠ ﺪ ای ﺮان رخ دادﻩ را ﺕﻘﺮی ﺒٌﺎ ﺏ ﺪون‬
‫اﻧﻘﻄ ﺎع ﺕﻌﻘﻴ ﺐ آﻨ ﻴﻢ‪ .‬ای ﻦ ﺕﻤ ﺪن ﺕ ﺎﺏﻊ ﺕﺎﺙ ﻴﺮات ﻣﺨ ﺘﻠﻒ ﺏ ﻪ ﺣﺴ ﺐ‬
‫ﻣﺤ ﻴﻂ‪ ،‬وﺿ ﻊ ﻃﺒﻴﻌ ﻲ زﻣﻴ ﻦ‪ ،‬ﺁب و ه ﻮا‪ ،‬ﺕﻤ ﺎس ﺏ ﺎ ﻣﻠ ﻞ هﻤﺴ ﺎیﻪ و‬
‫هﻤﭽﻨﻴ ﻦ هﺠ ﻮم و ﻣﻬﺎﺟ ﺮت ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ..‬ﻗﺪیﻤ ﻲﺕﺮی ﻦ ﻣﺤ ﻞ ﺳ ﻜﻮﻧﺖ‬
‫ﺏﺸ ﺮي در دﺷ ﺖ ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ » ﺳ ﻴﻠﻚ« ﻧ ﺰدیﻚ آﺎﺷ ﺎن در ﺟ ﻨﻮب‬
‫ﺕﻬ ﺮان اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻋﻼی ﻢ ﺳ ﻜﻮﻧﺖ اوﻟ ﻴﻪ اﻧﺴ ﺎن در ای ﻦ ﻣﻮﺿ ﻊ در ﭘﺎی ﻪ‬
‫ﺕﭙﻪاي ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ درﺳﺖ ﺏﺮﻓﺮاز ﺧﺎك ﺏﻜﺮ یﺎﻓﺖ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و دﻗ ﻴﻘﺎ در هﻤﻴ ﻦ دوران اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻧﺴ ﺎن ایﺮاﻧ ﻲ ﻧﺴ ﺎﺟﻲ را ﭘﺪی ﺪ‬
‫ﻣ ﻲﺁورد و زن و ﻣ ﺮد ایﺮاﻧ ﻲ ﻋﻼﻗ ﻪ ﺏ ﻪ ﺁرای ﺶ ﭘ ﻴﺪا ﻣﻴﻜﻨ ﻨﺪ‪ .‬دوآﻬ ﺎ‬
‫را از ﮔ ﻞ رس ﭘﺨ ﺘﻪ ی ﺎ از ﺳ ﻨﮓ ﻣﻴﺴ ﺎزد و اﺷ ﻴﺎء آﻮﭼ ﻚ ﻣﺴ ﻲ‬
‫ﭼ ﻮن ﺣﻠﻘ ﻪ اﻧﮕﺸ ﺘﺮي و دﺳ ﺖ ﺏ ﻨﺪ از ﺹ ﺪﻓﻬﺎي ﺏ ﺰرگ ی ﺎ ﺳ ﻨﮕﻬﺎي‬
‫ﻧ ﺮم ﻣﻴﺴ ﺎزد و ﺧﺎﻟﻜﻮﺏ ﻲ ﻣﻴﻜ ﻨﺪ و ه ﺎون را ﭘﺪی ﺪ ﻣ ﻴﺂورد و ایﻨﭽﻨﻴ ﻦ‬
‫ﺕﻤﺪن ﻣﺎدي و اﺙﺮي ﻋﻨﺼﺮ ایﺮاﻧﻲ رﺷﺪ و ﭘﻴﺸﺮوي ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪137‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫» ﮔﺬﺷ ﺘﻪ از ﺕ ﺎریﺦ ﺣﻘﻴﻘ ﻲ ای ﺮان ﺏﺎﺳ ﺘﺎن‪ ،‬ای ﺮان داراي ی ﻚ ﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﺕ ﺎریﺦ اﻓﺴ ﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧ ﻨﺪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣﻨﺸ ﺎء ﻗﺴ ﻤﺖ ﺏ ﺰرگ ﺁن از زﻣﺎﻧﻬ ﺎي‬
‫ﺏﺴ ﻴﺎر ﻗﺪی ﻢ اﺳ ﺖ و ﺷ ﺎیﺪ هﻤ ﺎن ﺕﺨ ﻴﻼت راﺟ ﻊ ﺏ ﻪ ارﺏ ﺎب اﻧ ﻮاع‬
‫ﺏﺎﺷ ﺪ آ ﻪ ﺏﺼ ﻮرت ﺕ ﺎریﺦ و اﻋﻤ ﺎل ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن و ﭘﻬﻠﻮاﻧ ﺎن درﺁﻣ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ای ﻦ وﻗ ﺎیﻊ و ﻧﻘ ﻞﻗﻮﻟﻬ ﺎ را داﺳ ﺘﺎن ﻣﻠ ﻲ ای ﺮان ﻧﺎﻣ ﻨﺪ آ ﻪ‬
‫ﻓﺮدوﺳ ﻲ ﺷ ﺎﻋﺮ ﺏ ﺰرگ ﺕ ﻮس ﺁﻧ ﺮا ﺏ ﻪ ﻧﻈ ﻢ درﺁوردﻩ و ﺷ ﺎهﻨﺎﻣﻪ‬
‫راآ ﻪ ﺏﺰرﮔﺘﺮی ﻦ ﺷ ﺎهﻜﺎر رزﻣ ﻲ اﺳ ﺖ از ﺧ ﻮد ﺏ ﻪ یﺎدﮔ ﺎر ﮔﺬاﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺳ ﺖ‪ .‬ﻏ ﻴﺮ از ﺷ ﺎهﻨﺎﻣﻪ آ ﻪ ﻣ ﺎﺧﺬ ان ﺷ ﺎیﺪ آ ﺘﺎب ﺧﺪای ﻨﺎﻣﻪ و اﻗ ﻮال‬
‫دهﻘﺎﻧ ﺎن و داﻧﺸ ﻤﻨﺪان زرﺕﺸ ﺘﻲ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ در اوﺳ ﺘﺎ و ادﺏ ﻴﺎت‬
‫ﭘﻬﻠ ﻮي ﻧ ﻴﺰ در ﺷ ﺮح ای ﻦ وﻗ ﺎیﻊ داﺳ ﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺒ ﻲ ﻧﮕﺎﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﻣ ﺮوز دیﮕ ﺮ ﺏ ﺮ آﺴ ﻲ ﭘﻮﺷ ﻴﺪﻩ ﻧﻴﺴ ﺖ آ ﻪ اﻧﺴ ﺎن از ﻣﻴﻠ ﻴﻮﻧﻬﺎ‬
‫ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ روي آ ﺮﻩ زﻣﻴ ﻦ زﻧﺪﮔ ﻲ ﻣﻴﻜ ﻨﺪ‪ .‬و ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس آﺸ ﻔﻴﺎت و‬
‫ﭘﮋوهﺸ ﻬﺎي اﻧﺠ ﺎم ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬هﺮﻣﻠ ﺖ و ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺕ ﺎریﺦ و ﺳ ﺎﺏﻘﻪاي از‬
‫ﺕﻤ ﺪن آﻬ ﻦ ﺧﻮی ﺶ دارد! ﺕﻤ ﺪن ﻣﺼ ﺮ ﺏﻴ ﻦ ﭘ ﻨﺞ ﺕ ﺎ ﺷ ﺶ ه ﺰار ﺳ ﺎل‬
‫ﭘ ﻴﺶ‪ ،‬ه ﻨﺪ و ﭼﻨﻴ ﻦ و یﻬﻮدی ﺎن ﭼﻬ ﺎر ﺕ ﺎ ﭘ ﻨﺠﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ رم و‬
‫یﻮﻧ ﺎن ﭼﻬﺎره ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ‪ ،‬و اﻣ ﺎ ای ﺮان ﺏﻴ ﻦ هﻔ ﺖ ﺕ ﺎ دﻩ ه ﺰار ﺳ ﺎل‬
‫ﺳﺎﺏﻘﻪ ﺕﺎریﺦ و ﺕﻤﺪن دارد‪.‬‬

‫آﺸﻔﻴﺎﺕﻲ از ﺕﻤﺪن هﻔﺖ هﺰارﺳﺎﻟﻪ!‬

‫ﺏ ﺎ ﻧ ﺎﺏﻮدي آ ﺘﺎﺏﻬﺎ و ﺕ ﺎریﺦ و ﺕﻤ ﺪن ﺁریﺎی ﻲ در هﺠﻮﻣﻬ ﺎ و‬
‫ﺕﺎزﺷ ﻬﺎي ﻣﺸ ﺎﺏﻪ‪ ،‬ﮔﻨﺠﻴ ﻨﻪه ﺎي ﻣ ﺎ در آﻮهﺴ ﺘﺎﻧﻬﺎ‪،‬آﻮیﺮهﺎ ودﺷ ﺘﻬﺎ و‬
‫زیﺮزﻣﻴ ﻨﻬﺎ دﻓ ﻦ ﺷ ﺪ ﺕ ﺎ ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﺎن ﻏﺮﺏ ﻲ در یﻜ ﻲ دو ﻗ ﺮن اﺧ ﻴﺮ‬
‫ﺏ ﺮاي آﺸ ﻒ ﺁﺙ ﺎر ﺁن ﺁﻣﺪﻧ ﺪ و ه ﺮروز ﺏ ﺎ آﺸ ﻔﻲ ﺕ ﺎزﻩ ﺕﻮاﻧﺎی ﻲ و‬
‫اﻧﺪیﺸ ﻪاي ﻧﻮی ﻦ از آﻬﻨﮕ ﻲ و ﻗﺪﻣ ﺖ ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﺁری ﺎ ﭘ ﻴﺪا ﺷ ﺪ آ ﻪ یﻜ ﻲ‬
‫از ﺁﺧﺮی ﻦ آﺸ ﻔﻴﺎت‪ ،‬ﺧﻤ ﺮﻩهﺎی ﻲ اﺳ ﺖ ﺏ ﺮاي ﺷ ﺮاب ﺳ ﺎزي آ ﻪ درﻣ ﺎﻩ‬
‫ژوﺋ ﻦ ‪ 1996‬ﻧ ﻴﻮیﻮرك ﺕﺎیﻤ ﺰ ﻧﻮﺷ ﺖ‪ ،‬در ﭘ ﻲ آﺸ ﻒ ﺧﻤ ﺮﻩه ﺎي‬
‫ﺷ ﺮاب در ای ﺮان )آ ﻪ ﺏﻴﺴ ﺖ و ﭘﻨﺠﺴ ﺎل ﭘ ﻴﺶ اﻧﺠ ﺎم یﺎﻓ ﺘﻪ ﺏ ﻮد‪(.‬‬
‫ﺁریﺎی ﻴﺎن از هﻔ ﺘﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﺷ ﺮاب ﺳ ﺎزي را ﻣﻴﺪاﻧﺴ ﺘﻪ اﻧ ﺪ‪.‬‬
‫)ﻧﻴﻮیﻮرك ﺕﺎیﻤﺰ ‪ 3‬ژوﺋﻦ ‪(1996‬‬
‫در ﺕ ﻴﺮﻣﺎﻩ ‪ 7019‬ﺁریﺎی ﻲ )‪ 1376‬ﺧﻮرﺷ ﻴﺪي( ﻧ ﻴﺰ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ‬
‫رﺳ ﺎﻧﻪ ه ﺎي ایﺮاﻧ ﻲ از آﺸ ﻒ ﺁﺙ ﺎر ﺕﻤﺪﻧ ﻲ هﻔ ﺘﻬﺰار ﺳ ﺎﻟﻪ در آ ﻨﺎر‬
 ‫‪138‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺷ ﻬﺮ ري ﮔ ﺰارش دادﻧ ﺪ )آ ﻪ درهﻤﻴ ﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺏﺸ ﺮح آ ﺎﻣﻞ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ‬

‫ﮔﺰارﺷ ﺎت ﺧ ﺒﺮي روزﻧﺎﻣ ﻪه ﺎي ﭼ ﺎپ ای ﺮان ﺧﻮاه ﻴﻢ ﭘﺮداﺧ ﺖ‪ (.‬و‬
‫هﻤ ﻪ ای ﻦ رویﺪاده ﺎي ﺁریﺎی ﻲ در ﺹ ﻮرﺕﻲ ﻣﻨﺘﺸ ﺮ ﻣﻴﺸ ﻮد آ ﻪ ﺏﺮﺧ ﻲ‬
‫هﻤﭽ ﻨﺎن ﺏ ﺮ ای ﻦ ﺏﺎورﻧﺪآ ﻪ ﺁدم و ﺣ ﻮا آ ﻪ ﭘ ﻨﺠﻬﺰار و هﻔﺘﺼ ﺪ ﺳ ﺎل‬
‫ﭘ ﻴﺶ در ﺹ ﺤﺮاي ﺳ ﻴﻨﺎ ﭘﺪی ﺪ ﺁﻣ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎي آ ﺮﻩ‬
‫زﻣﻴ ﻦ ﺏ ﻮدﻩاﻧ ﺪ! وﭘﺎی ﺎن ﺳ ﭙﺘﺎﻣﺒﺮ و ی ﺎ ﺁﻏ ﺎز اآﺘ ﺒﺮ هﺮﺳ ﺎل ﺳ ﺎﻣﻴﺎن‬
‫ﺁﻏ ﺎز ﺳ ﺎل ﻧ ﻮ را ﺏ ﺎ ﺏ ﺎور ﺏ ﻪ زای ﺶ ﺁدم در ﺕﻘﺮی ﺒٌﺎ ﭘ ﻨﺠﻬﺰارو هﺸﺘﺼ ﺪ‬
‫ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺟﺸﻦ ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺕﻨﺎﻗﻀ ﺎت و ﺳ ﺨﻨﺎن ﻏﻴﺮواﻗﻌ ﻲ‪ ،‬ﻏﻴﺮﺣﻘﻴﻘ ﻲ و ﻏﻴﺮﻋﻘﻠ ﻲ آ ﻪ در‬
‫ﺕ ﺎریﺦ ﻧﮕ ﺎري آ ﺘﺎﺏﻬﺎي دیﻨ ﻲ ﻏ ﻴﺮ ﺁریﺎی ﻲ )در راﺏﻄ ﻪ ﺏ ﺎ ﺕ ﺎریﺦ و‬
‫اﻧﺪیﺸ ﻪ ﺁریﺎی ﻲ( و ﺟ ﻮد دارد ﺁﻧﭽ ﻨﺎن روﺷ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ آ ﺎر‬
‫هﺮﭘﮋوهﻨﺪﻩ و اﻧﺴﺎن ﻋﺎدي را ﺧﻴﻠﻲ ﺁﺳﺎن ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺏ ﺮاي ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﺏﻬ ﺘﺮ ﺕ ﺎریﺦ و ﺕﻤ ﺪن هﻔ ﺖ ه ﺰار ﺳ ﺎﻟﻪ ای ﺮان‪ ،‬ﺏ ﺎیﺪ‬
‫ﻧﮕ ﺮي )ﻧﻈ ﺮي( ﺷ ﺘﺎﺏﺰدﻩ داﺷ ﺘﻪ ﺏﺎﺷ ﻴﻢ ﺏ ﻪ ﺕﻘﻮیﻤﻬ ﺎي ﻣﻮﺟ ﻮد ﺟﻬ ﺎن‬
‫ﺏﻌ ﻼوﻩ ای ﻨﻜﻪ در ﺟﺪوﻟ ﻲ آ ﻪ در ﭘﺎی ﺎن ای ﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺏﭽﺸ ﻢ ﻣ ﻴﺨﻮرد‬
‫ﻗﺪﻣ ﺖ ﺕﺎریﺨ ﻲ و ﺕﻤ ﺪن ه ﺮ ﻣﻠ ﺖ و ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻲ را ﻣﻴﺘﻮاﻧ ﻴﻢ ﺏﻮﺿ ﻮح‬
‫ﺏﺒﻴﻨ ﻴﻢ آ ﻪ ﻧ ﺎم ای ﺮان و ﺕﻤ ﺪن هﻔ ﺖه ﺰار ﺳ ﺎﻟﻪ ﺳ ﻴﻠﻚ آﺎﺷ ﺎن ﻓﺮاﺕ ﺮ از‬
‫هﻤﻪ )ﭘﻨﺠﻬﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد ﻣﺴﻴﺢ ( ﺏﭽﺸﻢ ﻣﻴﺨﻮرد‪.‬‬

‫ﺕﻤﺪن ﺁریﺎیﻲ در هﻨﮕﺎﻣﻪ‬

‫)ﺁدم و ﺣﻮاي ﻋﺮیﺎن(‬
‫ﻧﻲ دوﻟﺖ دﻧﻴﺎ ﺏﺴﺘﻢ ﻣﻲ ارزد‬
‫ﻧﻲ ﻟﺬت ﻣﺴﺘﻴﺶ اﻟﻢ ﻣﻲارزد‬
‫ﻧﻲ هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎﻟﻪ ﺷﺎدي ﺟﻬﺎن‬
‫ایﻦ ﻣﺤﻨﺖ هﻔﺖ روزﻩ ﻏﻢ ﻣﻲ ارزد‬
‫ﺣﺎﻓﻆ ﺷﻴﺮاز‬
‫ﺣ ﺎل ﺏﺒﻴﻨ ﻴﻢ در ﺷ ﺶ‪ ،‬هﻔ ﺖ‪ ،‬هﺸ ﺖ و ﻧ ﻪ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ آ ﻪ‬
‫ه ﻨﻮز ﻧ ﻪ ﺁدم وﺟ ﻮد داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ ﺁدﻣ ﻴﺎن )اﻧﺴ ﺎن از ﻧﺴ ﻞ ﺁدم و‬
‫ﺣ ﻮا( ﺏ ﺮ ﻣﺮدﻣﺎﻧ ﻲ آ ﻪ ﺁﻧﺴ ﻮي ﺧﻠ ﻴﺞ ﻓ ﺎرس ‪ ،‬آ ﺮﺧﻪ و آ ﺎرون =‬
‫ﺟ ﻴﺤﻮن و ﭘﺎﻣ ﻴﺮ ﺕﺎﺟﻴﻜﺴ ﺘﺎن اﻣ ﺮوزي و ﺏﮕﻔ ﺘﻪ اي در ﺁﻧﺴ ﻮي »ﺏﻴ ﻦ‬
 ‫‪139‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫اﻟﻨﻬﺮی ﻦ« زﻧﺪﮔ ﻲ ﻣ ﻲآ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬ﭼ ﻪ ﻣﻴﮕﺬﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ؟! و ﺁﺋﻴ ﻦ و‬

‫ﺕﻤﺪﻧﺸﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ؟‬
‫زی ﺮا ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺕ ﻮرات‪ ،‬ﺁدم و ﺣ ﻮا ‪ 5700‬ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از‬
‫ﺏ ﺎغ ﻋ ﺪن آ ﻪ درﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﺷ ﻮش واﻗ ﻊ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﺏ ﻪ ﺹ ﺤﺮاي ﺳ ﻴﻨﺎ‬
‫ﺕﺒﻌ ﻴﺪ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ و ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس آﺸ ﻔﻴﺎت ﺳ ﺎﻟﻬﺎي اﺧ ﻴﺮ آ ﻪ ه ﺮروز ه ﻢ‬
‫ﺕ ﺎزﻩه ﺎي ﻧﻮیﻨ ﻲ آﺸ ﻒ ﻣﻴﺸ ﻮد‪ ،‬ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ای ﺮان در دﻩ ه ﺰار ﺳ ﺎل‬
‫ﭘ ﻴﺶ داراي ﺕﻤ ﺪن و ﻓﺮه ﻨﮓ اﻧﺴ ﺎﻧﻲ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ و ﭘﻮﺷ ﺶ و ﺁﺕ ﺶ‬
‫و آﻮرﻩ و ﺁهﻦ را ﻣﻴﺸﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ…‬

‫ﻧﻪ هﺰار ﺳﺎل ﺕﻤﺪن دهﺪاري و آﺸﺎورزي‬

‫ﺁریﺎیﻴﺎن‬
‫اﺳ ﺘﺎد ﺟﻨﺎﺏﺎﺧ ﺘﻪ ﺳ ﻴﻒ اﻟﺪی ﻦ ﻣﺤﻤﺪﻋﺎﺹ ﻤﻲ ﻋﻀ ﻮ ﺁآﺎدﻣ ﻲ‬
‫ﺕﺎﺟﻴﻜﺴ ﺘﺎن آ ﻪ ﺏﺎره ﺎ ﭼ ﻮن دیﮕ ﺮ ﻣﻬ ﺮﺏﺎن ی ﺎران ﺕﺎﺟﻴﻜ ﻲ در ﭘ ﺎریﺲ‬
‫درﺧﺪﻣﺘﺸ ﺎن ﺏ ﻮدﻩای ﻢ ﺳ ﻪ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﻃ ﻲ ﮔﻔﺘﮕﻮی ﻲ در رادی ﻮ ﺁواي‬
‫ای ﺮان ﮔﻔﺘ ﻨﺪ آ ﻪ در ﻣ ﻨﻄﻘﻪ ﺳ ﻪ رزم ﺕﺎﺟﻴﻜﺴ ﺘﺎن ﺁﺙ ﺎري ﺟﺪی ﺪا آﺸ ﻒ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺏﻴﺶ از هﻔﺖهﺰار ﺳﺎل ﻗﺪﻣﺖ دارد‪.‬‬
‫ﺟﺎﻧﺒﺎﺧ ﺘﻪ ﺁریﺎی ﻲ اﺳ ﺘﺎد ﺳ ﻴﻒاﻟﺪی ﻦ ﻣﺤﻤ ﺪ ﻋﺎﺹ ﻤﻲ دﻗ ﻴﻘﺎ ﮔﻔﺘ ﻨﺪ‬
‫آﻪ ‪:‬‬
‫» ﻣ ﻦ ﺏ ﺎیﺪ ﺏﮕﻮی ﻢ آ ﻪ درواﻗ ﻊ ﺕﺎﺟﻴﻜﺴ ﺘﺎن ﺏ ﺮاي ﺕﺎی ﻴﺪ و ﺕﺼ ﺪیﻖ‬
‫ای ﻨﻜﻪ ﻣ ﺎ ﺕ ﺎریﺦ و ﺕﻤ ﺪن هﻔ ﺖ ه ﺰار ﺳ ﺎﻟﻪ داری ﻢ ﻣ ﺪرك ﺟﺪی ﺪ داری ﻢ‬
‫آ ﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧ ﻴﻢ ﺁﻧ ﺮا اراﺋ ﻪ ﺏﺪه ﻴﻢ و ﺁن آﺸ ﻔﻴﺎت ﺏﺰرﮔ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ در ای ﻦ‬
‫ﺳ ﺎﻟﻬﺎي اﺧ ﻴﺮ در ﺕﺎﺟﻴﻜﺴ ﺘﺎن اﻧﺠ ﺎم ﺷ ﺪﻩ و در ﭘ ﻨﺠﻪ آ ﺖ ﻣﺸ ﻬﻮر‬
‫ﺁﺙ ﺎر ﺏ ﺰرگ ﺁریﺎی ﻲ ﭘ ﻴﺶ از اﺳ ﻼم درﺁﻧﺠ ﺎ ﻣﺤﻔ ﻮظ اﺳ ﺖ و در ﺳ ﻪ‬
‫رزم ه ﻢ ﺟﺎهﺎی ﻲ و ﺁﺙ ﺎري آﺸ ﻒ ﺷ ﺪﻩ آ ﻪ ﺣﺎآ ﻲ از ﺕ ﺎریﺦ و ﺕﻤ ﺪن‬
‫هﻔ ﺘﻬﺰار ﺳ ﺎﻟﻪ ﻣ ﺎ ﻣ ﻲﺏﺎﺷ ﺪ و ﻣ ﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧ ﻴﻢ ﺏ ﺎ دﻟ ﻴﻞ و ﻣ ﺪرك ﺏ ﻪ ای ﻦ‬
‫ﺕﺎریﺦ اﻓﺘﺨﺎر آﻨﻴﻢ…«‬
‫و دﻗ ﻴﻘﺎ در ﻣ ﻨﻄﻘﻪ ﺳ ﻴﻠﻚ آﺎﺷ ﺎن ﻧ ﻴﺰ ﺹ ﻨﺎیﻌﻲ در ﭼﻬ ﻞ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ‬
‫ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ آ ﻪ ﺣﺎآ ﻲ از هﻤﻴ ﻦ ﻗﺪﻣ ﺖ هﻔ ﺖ ه ﺰار ﺳ ﺎﻟﻪ ﺕﻤ ﺪن‬
‫ﺁریﺎی ﻲ ﺏ ﻮد و در ﺳ ﺎل ‪) 1961‬ﺏﺮاﺏ ﺮ ﺏ ﺎ ﺳ ﺎل ‪ 6983‬ﺁریﺎی ﻲ‬
‫ﻣﻴﺘﺮای ﻲ( ﻧﻤﺎیﺸ ﮕﺎهﻲ در ﭘ ﺎریﺲ ﺏ ﺎ ﻧﻈ ﺎرت و اﺏ ﺘﻜﺎر ﺏﺎﺳ ﺘﺎنﺷ ﻨﺎس‬
‫ﻓﺮاﻧﺴ ﻮي رﻣ ﺎن ﮔﺮﺷ ﻤﻦ در ﺳ ﺎﻟﻦ ﻧﻤﺎیﺸ ﮕﺎهﻬﺎ ﺏﻤ ﺪت ﭼ ﻨﺪ هﻔ ﺘﻪ‬
 ‫‪140‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫دای ﺮ ﺏ ﻮد آ ﻪ ﺷ ﺨﺺ ژﻧ ﺮال دوﮔ ﻞ رﺋ ﻴﺲ ﺟﻤﻬ ﻮر ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ و ﺁﻧ ﺪرﻩ‬

‫ﻣﺎﻟ ﺮو وزی ﺮ ﻓﺮه ﻨﮓ ای ﻦ آﺸ ﻮر ﻧ ﻴﺮ ﭘ ﻴﺎﻣﻬﺎي ﻣﻬﻤ ﻲ آ ﻪ در ﺕﺎی ﻴﺪ‬
‫هﻤﻴﻦ هﻔﺖ هﺰارﺳﺎﻟﮕﻲ ﺕﻤﺪن و هﻨﺮ ﺁریﺎیﻲ ﺏﻮد ﻗﺮاﺋﺖ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ای ﻦ ﺳ ﺨﻨﺎن ﺣﻘ ﺎیﻖ و واﻗﻌ ﻴﺎت آﺸ ﻒ ﺷ ﺪﻩ ﺕ ﺎریﺦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺁﻧﻬ ﻢ‬
‫ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ و ﺷﺎیﺪ هﻢ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺏﺪﺳﺖ دیﮕﺮان آﺸﻒ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﺎوﺷ ﻬﺎیﻲ آ ﻪ ﭼ ﻨﺪ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ در اﺳ ﺘﺎن آﺮﻣﺎﻧﺸ ﺎﻩ ﺏﻌﻤ ﻞ ﺁﻣ ﺪﻩ‬
‫ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﻴﺪهﺪ آ ﻪ ﻗﺪﻣ ﺖ زراﻋ ﺖ اﺳ ﻜﺎن یﺎﻓ ﺘﻪ و دهﺰیﺴ ﺘﻲ‪ ،‬در ای ﺮان‬
‫ﺏ ﻪ ه ﺰارﻩه ﺎي هﺸ ﺘﻢ و ﻧﻬ ﻢ ﭘ ﻴﺶ از ﻣ ﻴﻼد ﻣﻴﺮﺳ ﺪ‪ .‬آﺎوﺷ ﻬﺎي اﻧﺠ ﺎم‬
‫ﺷ ﺪﻩ دردهﻜ ﺪﻩه ﺎي ‪» :‬ﺁﺳ ﻴﺎب«‪» ،‬ﺕ ﭙﻪ ﺳ ﺮاب« )درﻧﺰدیﻜ ﻲ‬
‫آﺮﻣﺎﻧﺸ ﺎﻩ( یﻜ ﻲ از آﻬﻨﺘﺮی ﻦ ﺁﺙ ﺎر زﻧﺪﮔ ﻲ زراﻋﺘ ﻲ ای ﺮان و ﺟﻬ ﺎن را‬
‫ﻣﻜﺸ ﻮف ﺳ ﺎﺧﺘﻪ اﺳ ﺖ و ﻗﺪیﻤﻴﺘﺮی ﻦ ﺧﺎﻧ ﻪهﺎی ﻲ آ ﻪ اﻧﺴ ﺎن ﺁریﺎی ﻲ‬
‫ﺏﺮاي ﺳﻜﻮﻧﺖ ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ را ﺁﺷﻜﺎر ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫داﻧ ﻪه ﺎي ﮔﻨﺪﻣ ﻲ آ ﻪ در ای ﻦ ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎي آﻬ ﻦ یﺎﻓ ﺖ ﺷ ﺪﻩ ‪ ،‬هﻤ ﺮاﻩ‬
‫ﺏ ﺎ اﺏ ﺰارهﺎي ﺕ ﻴﺰي از ﺳ ﻨﮓ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﺮروي ﺕ ﻴﻐﻪه ﺎي ﺁن‪ ،‬ﺁﺙ ﺎر‬
‫ﺏ ﺮش ﺳ ﺎﻗﻪه ﺎي ﻧ ﺒﺎﺕﺎت ﻧﻤ ﻮدار اﺳ ﺖ و هﻤﭽﻨﻴ ﻦ ﺁﺳ ﻴﺎﺏﻬﺎي اﺏﺘﺪای ﻲ‬
‫آﻪ ﺏﻮﺳﻴﻠﻪ ﺁن ﮔﻨﺪم ﺁرد ﻣﻴﺸﺪﻩ‪ ،‬آﺸﻒ ﮔﺮدیﺪﻩ اﺳﺖ…‬
‫اﻧﺴ ﺎن ﺁریﺎی ﻲ ﻧ ﻪ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﻗ ﺒﻞ از ﻣ ﻴﻼد‪ ،‬ﺏ ﺎ اﺏ ﺰار و ادواﺕ ﻲ آ ﻪ‬
‫ﺏ ﺮاي ﺏ ﺮیﺪن و ﻧ ﺮم آ ﺮدن ﮔ ﻨﺪم اﺧ ﺘﺮاع آ ﺮدﻩ‪ ،‬زﻧﺪﮔ ﻲ ﺟﺪی ﺪ زراﻋﺘ ﻲ‬
‫را ﻧ ﻴﺰ ﺁﻏ ﺎز ﻧﻤ ﻮدﻩ و ﺏﻨﻮﺷ ﺘﻪ »ﮔﺮیﺸ ﻤﻦ« ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸ ﻨﺎس ﺏ ﺰرگ‬
‫ﻓﺮاﻧﺴ ﻮي‪ ،‬هﻔ ﺖ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از ﻣ ﻴﻼد ﻣﺴ ﻴﺢ و ﭼﻬﺎره ﺰار ﺳ ﺎل‬
‫ﭘ ﻴﺶ از زﻧﺪﮔ ﻲ ﺁدم در ﻧﻮاﺣ ﻲ آﻮهﺴ ﺘﺎﻧﻲ زاﮔ ﺮس و آﺮدﺳ ﺘﺎن و‬
‫ﺁﺳ ﻴﺎي ﺹ ﻐﻴﺮ ﺕﻤﺪﻧﻬ ﺎي ﻣﺒﺘﻨ ﻲ ﺏ ﺮ آﺸ ﺎورزي – داﻣ ﺪاري و‬
‫دهﺰیﺴ ﺘﻲ ایﺠ ﺎد ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد وای ﻦ ﺕﺤ ﻮل در ﺷ ﻴﻮﻩ زیﺴ ﺖ‪ ،‬از ه ﺰارﻩ‬
‫هﻔﺘﻢ ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد در آﺮدﺳﺘﺎن ﭘﺪیﺪ ﺁﻣﺪﻩ ﺏﻮد‪.‬‬
‫در راﺏﻄﻪ ﺏﺎ ایﻦ ﺕﺎریﺦ و ﺕﻤﺪن هﻔﺖهﺰارﺳﺎﻟﻪ‬
‫ایﺮان‪ ،‬ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﻣﻴﻬﻦ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‬
‫ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس ﻧﻮﺷ ﺘﻪ روزﻧﺎﻣ ﻪه ﺎي ای ﺮان – ﺳ ﺎل ‪) 1375‬ﺏﺮاﺏ ﺮ ﺏ ﺎ‬
‫‪ 7018‬ﺁریﺎی ﻲ ﻣﻴﺘﺮای ﻲ( ﺏﺎره ﺎ و ﺏﺎره ﺎ در ﻣ ﻨﺎﻃﻖ آﺮدﻧﺸ ﻴﻦ ای ﺮان‬
‫ﺁﺙ ﺎري آ ﻪ ﺣﺎآ ﻲ از هﻤﻴ ﻦ ﺕ ﺎریﺦ و ﺕﻤ ﺪن هﻔ ﺖ هﺰارﺳ ﺎﻟﻪ ای ﺮان ﺏ ﻮد‬
‫آﺸﻒ ﺷﺪ‪:‬‬
 ‫‪141‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس آﺎوﺷ ﻬﺎیﻲ آ ﻪ در »ﻣﺮودﺷ ﺖ« اﻧﺠ ﺎم ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬دهﻜ ﺪﻩاي‬

‫از ه ﺰارﻩ هﺸ ﺘﻢ ﭘ ﻴﺶ از ﻣ ﻴﻼد آﺸ ﻒ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬ای ﻦ دهﻜ ﺪﻩ از‬
‫روﻧ ﻖ آﺸ ﺎورزي درﻣ ﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﻮﺏ ﻲ ای ﺮان در ای ﻦ دوران ﺣﻜﺎی ﺖ‬
‫ﻣﻴﻜ ﻨﺪ آ ﻪ‪ :‬ﻣ ﺮدم دﺷ ﺖ ﺣﺎﺹ ﻠﺨﻴﺰي را در ﻧ ﺰدیﻚ »ﺷ ﻴﺐ آ ﻮﻩ« و‬
‫درآ ﻨﺎر رودﺧﺎﻧ ﻪ آﻮﭼﻜ ﻲ ﻣ ﻮرد ﺳ ﻜﻮﻧﺖ ﻗ ﺮاردادﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪ و‬
‫درﺧﺎﻧ ﻪهﺎی ﻲ آ ﻪ درهﻤﻴ ﻦ دهﻜ ﺪﻩ از ﮔ ﻞ آﺸ ﻒ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﭘ ﻲ ﻣﻴ ﺒﺮیﻢ آ ﻪ‬
‫در ﻧ ﻪه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﺁریﺎی ﻴﺎن ﺏ ﺎ ﭘﺨ ﺖ و ﭘ ﺰ وآ ﻮرﻩه ﺎي ﻧﺎﻧ ﭙﺰي –‬
‫آ ﻮرﻩﮔ ﺮي‪ -‬ﻇ ﺮوف ﻣ ﻨﻘﻮش ﻣﺘ ﻨﻮع و ﺏﺴ ﻴﺎر ﻇ ﺮیﻒ ﺁﺷ ﻨﺎ ﺏ ﻮدﻩ و‬
‫ﺣﺘ ﻲ دوآﻬ ﺎ و ﺁﺙ ﺎري از ﭘﺎرﭼ ﻪ ﺏﺎﻓ ﻲ ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬وﺳ ﺎیﻠﻲ ﺏ ﺮاي اﻧﺠ ﺎم‬
‫ﻣﺮاﺳ ﻢ ﻣﺬهﺒ ﻲ و هﻤﭽﻨﻴ ﻦ ﻣﺠﺴ ﻤﻪ هﺎی ﻲ از ﺣ ﻴﻮاﻧﺎت‪ ،‬ﭘ ﺮﻧﺪﮔﺎن و‬
‫اﻧﺴﺎن را ﻣﻴﺘﻮان یﺎﻓﺖ‬
‫ﺕﭙﻪهﺎي هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎﻟﻪ » ﺳﻴﻴﻠﻚ« آﺎﺷﺎن‬
‫ﺕ ﻴﺮﻣﺎﻩ ‪ 7020‬ﺁریﺎی ﻲ ﻣﻴﺘﺮای ﻲ‪ :‬ﺳ ﻴﻒ اﷲ اﻣﻴﻨ ﻴﺎن رﺋ ﻴﺲ‬
‫ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣ ﻴﺮاث ﻓﺮهﻨﮕ ﻲ آﺎﺷ ﺎن اﻋ ﻼم آ ﺮد ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣ ﻴﺮاث‬
‫ﻓﺮهﻨﮕ ﻲ ﺏ ﺮاي ﺳ ﺎﻣﺎﻧﺪهﻲ ﺕ ﭙﻪه ﺎي هﻔ ﺖ ه ﺰار ﺳ ﺎﻟﻪ » ﺳ ﻴﻴﻠﻚ«‬
‫آﺎﺷﺎن ﺕﺼﻤﻴﻤﺎت ﺟﺪیﺪي ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺕ ﭙﻪه ﺎي »ﺳ ﻴﻴﻠﻚ« آﺎﺷ ﺎن ﺏ ﻪ اﻋ ﺘﻘﺎد ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﺎن داﺧﻠ ﻲ و‬
‫ﺧﺎرﺟ ﻲ آﻬﻨﺘﺮی ﻦ ﻣﻬﺪﺕﻤ ﺪن ﺏﺸ ﺮي در ایﺮاﻧﺰﻣﻴ ﻦ ﺏﺸ ﻤﺎر ﻣ ﻴﺮود و‬
‫ﮔﻔ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ای ﻦ ﺕ ﭙﻪ ه ﺎ ﺳ ﻨﺪي از ﺁﻏ ﺎز و ﭘﺎی ﺎن ی ﻚ ﺕﻤ ﺪن و‬
‫ﻣﺪﻧﻴ ﺖ هﻔ ﺖه ﺰار ﺳ ﺎﻟﻪ در ای ﺮان و ﺏ ﻪ ﻋﺒﺎرﺕ ﻲ در دﻧ ﻴﺎ ﺏ ﻪ ﺷ ﻤﺎر‬
‫ﻣ ﻴﺮود‪ .‬ﺕ ﭙﻪ ه ﺎي »ﺳ ﻴﻴﻠﻚ« در ﺳ ﻪ آﻴﻠﻮﻣ ﺘﺮي ﺟﻨﻮﺏﻐﺮﺏ ﻲ آﺎﺷ ﺎن‪،‬‬
‫ه ﻢ اآ ﻨﻮن ﺕﻮﺳ ﻂ ﻣ ﺰارع آﺸ ﺎورزي و ﺳ ﺎﺧﺖ و ﺳ ﺎزهﺎي ﻏ ﻴﺮ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧ ﻲ واﺣﺪه ﺎي ﻣﺴ ﻜﻮﻧﻲ اﺣﺎﻃ ﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ه ﻴﭻ آﻨﺘﺮﻟ ﻲ ﺏ ﺮاي‬
‫ﺟﻠﻮﮔ ﻴﺮي از ﺹ ﺪﻣﺎت اﺣﺘﻤﺎﻟ ﻲ ﺏ ﻪ ﺁن وﺟﻮدﻧ ﺪارد‪ .‬ﺳ ﻴﺪﻣﺤﻤﺪ‬
‫ﺏﻬﺸ ﺘﻲ رﺋ ﻴﺲ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣ ﻴﺮاث ﻓﺮهﻨﮕ ﻲ ﺏ ﺎ اﺷ ﺎرﻩ ﺏ ﻪ ای ﻦ ﺹ ﺪﻣﺎت‬
‫ﻣ ﻴﮕﻮیﺪ آ ﻪ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﺕﺤ ﺖ ریﺎﺳ ﺖ وي ﺏ ﺮ ﺁن اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺕﻤﻬ ﻴﺪات‬
‫ﺕ ﺎزﻩاي ﺏ ﺮاي ﺣﻔ ﻆ ای ﻦ ﺕ ﭙﻪ ه ﺎي هﻔ ﺖهﺰارﺳ ﺎﻟﻪ آ ﻪ اﺙ ﺮ ﺏﻴﻬﻤﺘﺎی ﻲ‬
‫در ﺟﻬ ﺎن اﺳ ﺖ درﻧﻈ ﺮ ﺏﮕ ﻴﺮد آ ﻪ ﺕﺠﺪی ﺪ ﺣ ﺮیﻢ ای ﻦ ﺕ ﭙﻪ ه ﺎ یﻜ ﻲ از‬
‫ایﻦ اﻗﺪاﻣﺎت ﺧﻮاهﺪ ﺏﻮد‪.‬‬

‫آﻬﻨﺘﺮیﻦ زیﺴﺘﮕﺎﻩ اﻧﺴﺎﻧﻲ‬

 ‫‪142‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫اﻣﻴﻨ ﻴﺎن ی ﺎدﺁور ﺷ ﺪ‪ :‬در ﺳ ﺎﻟﻬﺎي ‪ 1311‬و ‪ 1312‬ﺧﻮرﺷ ﻴﺪي‬

‫یﻌﻨ ﻲ ﺷﺼ ﺖ و ﭘ ﻨﺞ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ‪ ،‬ﭘﺮوﻓﺴ ﻮر »روﻣ ﻦ ﮔﺮیﺸ ﻤﻦ« در‬
‫راس هﻴﺎﺕ ﻲ آﺎوﺷ ﻬﺎي ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﺎﻧﻪ را در ای ﻦ ﺕ ﭙﻪه ﺎ ﺁﻏ ﺎز آ ﺮد و‬
‫ﺏ ﻪ ﻧ ﺘﺎیﺞ درﺧﺸ ﺎن و ﺣ ﻴﺮت ﺁوري دﺳ ﺖ یﺎﻓ ﺖ‪ .‬وي ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﻧ ﺘﺎیﺞ‬
‫ﻋﻠﻤ ﻲ و ﭘﮋوهﺸ ﻲ ای ﻦ ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸ ﻨﺎس ﻓﺮاﻧﺴ ﻮي اﺧ ﻴﺮا ﺏ ﻪ ﻓﺎرﺳ ﻲ‬
‫ﺏﺮﮔ ﺮداﻧﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ و ﻗ ﺮار اﺳ ﺖ ﺕﻮﺳ ﻂ ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣ ﻴﺮاث ﻓﺮهﻨﮕ ﻲ‬
‫درآﺘﺎﺏ ﻲ دوﺟﻠ ﺪي ﭼ ﺎپ و در اﺧﺘ ﻴﺎر ﻋﻼﻗﻤ ﻨﺪان ﻗ ﺮا ﮔ ﻴﺮد‪ .‬ﮔﺮیﺸ ﻤﻦ‬
‫در ﺏﺨﺸ ﻬﺎي ﺁﻏﺎزی ﻦ ای ﻦ ﮔ ﺰارش ﺏ ﺎ ﻣﻌﺮﻓ ﻲ ﻣﻮﻗﻌﻴ ﺖ ﺕ ﭙﻪه ﺎي‬
‫ﺳ ﻴﻴﻠﻚ‪ ،‬از ای ﻦ ﻣ ﻨﻄﻘﻪ ﺏﻌ ﻨﻮان آﻬﻨﺘﺮی ﻦ زیﺴ ﺘﮕﺎﻩ اﻧﺴ ﺎن در ﻓ ﻼت‬
‫ای ﺮان ی ﺎد ﻣﻴﻜ ﻨﺪ‪ .‬ﺏ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﮔﺮیﺸ ﻤﻦ ﺳ ﻔﺎﻟﻬﺎي ﻧﻘﺸ ﺪار و ﻇ ﺮوف‬
‫ﺳ ﻔﺎﻟﻲ ﻣ ﺘﻌﺪدي آ ﻪ از ای ﻦ ﺕ ﭙﻪ ه ﺎ ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪ‪ ،‬ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﻴﺪهﺪ ﭘ ﻴﺶ از‬
‫ای ﻨﻜﻪ ﺏﺸ ﺮ ﭼ ﺮخ ﺳ ﻔﺎلﮔ ﺮي را اﺏ ﺪاع آ ﻨﺪ ﺳ ﺎآﻨﺎن ﺳ ﻴﻴﻠﻚ ﺏ ﺪون‬
‫اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﭼ ﺮخ و ﺏﻮﺳ ﻴﻠﻪ دﺳ ﺖ ﺏ ﺎ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ از ﻗﻄﻌ ﺎت ﺧ ﻴﺲ‬
‫ﭘﺎرﭼ ﻪ و ی ﺎ ﭼ ﺮم ﻇ ﺮوف ﺳ ﻔﺎﻟﻴﻨﻲ درﭼﻬ ﺎر رﻧ ﮓ ﻣﻴﺴ ﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬در‬
‫ﺳ ﻴﻴﻠﻚ اﺷ ﻴﺎء ﻓﻠ ﺰي ه ﻢ آﺸ ﻒ ﺷ ﺪ آ ﻪ ﻗﺪیﻤﻴﺘﺮی ﻦ ﺁن ی ﻚ درﻓ ﺶ‬
‫ﻣﺴ ﻲ اﺳ ﺖ ﺏ ﺎ ﻣﻘﻄ ﻊ دای ﺮﻩاي ﺷ ﻜﻞ آ ﻪ ﺏ ﺎ ﭼﻜ ﺶ آ ﺎري ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣﺠﺴ ﻤﻪ ی ﻚ اﻧﺴ ﺎن ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ از اﺳ ﺘﺨﻮان ﺏ ﺎ ﻟﺒﺎﺳ ﻲ ﺏ ﻪ‬
‫ﺷ ﻜﻞ ﺷ ﻨﻞ هﻤ ﺮاﻩ ﺏ ﺎ اﻧ ﻮاع ریﻮره ﺎ و ﺣﻠﻘ ﻪه ﺎ از ﺟ ﻨﺲ ﺳ ﻨﮓ‬
‫ﻣﺮﻣ ﺮ‪ ،‬ﻣﻬ ﺮﻩه ﺎ‪ ،‬هﺎوﻧﻬ ﺎ و ﺳ ﺎیﻨﺪﻩه ﺎ‪ ،‬اﺳ ﻠﺤﻪ و اﺏ ﺰارهﺎي ﻓﻨ ﻲ‬
‫ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ ﻧ ﻴﺰ ﮔﻮی ﺎي ﺕﻤ ﺪن ﻣ ﺮﺏﻮط ﺏ ﻪ دوران ﭘ ﻴﺶ از ﺕ ﺎریﺦ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ﺏﺮرﺳ ﻲ اﺏ ﺰار و اﺷ ﻴﺎء ﻓﻠ ﺰي ﻧﺸ ﺎﻧﮕﺮ ﺁن اﺳ ﺖ آ ﻪ در اﺏ ﺘﺪاي‬
‫اﻣ ﺮ ای ﻦ ﻓﻠ ﺰهﺎ را داغ و ﭼﻜﺸ ﻜﺎري ﻣ ﻴﻜﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬وﻟ ﻲ از ﻻی ﻪه ﺎي‬
‫ﺏﻌ ﺪي ﺕ ﭙﻪ اﺷ ﻴﺎیﻲ ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪ آ ﻪ ﻧﺸ ﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﺁﻏ ﺎز ذوب و ﺟ ﺎري‬
‫آ ﺮدن ﻓﻠ ﺰ در ﻗﺎﻟ ﺐ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺁﺏ ﻴﺎري ﻣ ﺰارع در ﻧﻮاﺣ ﻲ ﺳ ﻴﻴﻠﻚ‪ ،‬اﻧﺴ ﺎن‬
‫را ﺏ ﻪ ﻃ ﺮف ﺏﻮﺟ ﻮد ﺁوردن ی ﻚ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻧﻈ ﺎم یﺎﻓ ﺘﻪ ﺳ ﻮق ﻣ ﻴﺪهﺪ‪.‬‬
‫اﺳ ﺘﺨﻮاﻧﻬﺎي ﺣﻴﻮاﻧﻬﺎی ﻲ آ ﻪ از ای ﻦ ﻻی ﻪه ﺎ ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ ﮔﻮی ﺎي ای ﻦ‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺳ ﺎآﻨﺎن ﺳ ﻴﻴﻠﻚ‪ ،‬ﺏﻌﻀ ﻲ از ﮔﻮﻧ ﻪه ﺎي ﺣ ﻴﻮاﻧﺎت ﻧﻈ ﻴﺮ‬
‫ﮔﻮﺳ ﻔﻨﺪ‪ ،‬ﮔ ﺎو و ﺏ ﺰ را اهﻠ ﻲ آ ﺮدﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺕﻌ ﺪاد زی ﺎدي دوك ﺳ ﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷ ﺪﻩ از ﮔ ﻞ ﺧ ﺎم ﻧﺸ ﺎﻧﮕﺮ رای ﺞ ﺏ ﻮدن در ﺹ ﻨﻌﺖ ﻧﺴ ﺎﺟﻲ در دوران‬
‫ﭘ ﻴﺶ از ﺕ ﺎریﺦ در ﻣ ﻨﻄﻘﻪ ﺳ ﻴﻴﻠﻚ آﺸ ﻒ ﺷ ﺪ آ ﻪ اﺳ ﺒﺎب و اﺷ ﻴﺎیﻲ‬
‫ﻧﻈ ﻴﺮ ﻇ ﺮوف ﺳ ﻔﺎﻟﻲ و زیﻨﺘ ﻲ و ﻓﻠ ﺰي ﺷ ﺎﻣﻞ ﻣﻔ ﺮغ و ﺁه ﻦ در ﺁﻧﻬ ﺎ‬
‫ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺳ ﻨﮕﻔﺮش ﮔﻮره ﺎ ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﻴﺪاد آ ﻪ ای ﻦ ﻣﻘ ﺎم و‬
 ‫‪143‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﻣ ﻨﺰل ﻣﺘﻮﻓ ﻲ ﺏ ﺮاي ﺳ ﺎآﻨﺎن ﺳ ﻴﻴﻠﻚ از هﻤﻴ ﺖ ﺧﺎﺹ ﻲ ﺏ ﺮﺧﻮردار‬

‫ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫هﻔﺖ ﺕﺎ ﭘﻨﺠﻬﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد‬

‫ﺳ ﺎﺧﺖ و ﺳ ﺎز و ﻣﻌﻤ ﺎري ﺳ ﻴﻴﻠﻚ و ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪ اﻃﻼﻋ ﺎت ﻣﺘ ﻨﻮع و‬
‫ﺏﺴ ﻴﺎر ﻏﻨ ﻲ آ ﻪ در ﺟ ﺮیﺎن ﺣﻔﺎریﻬ ﺎي ای ﻦ ﺕ ﭙﻪ ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪ‪ ،‬ﺁﺷ ﻜﺎر‬
‫ﻣﻴﻜ ﻨﺪ آ ﻪ از ه ﺰارﻩ هﻔ ﺘﻢ ﺕ ﺎ ﺣﺪاﻗ ﻞ ه ﺰارﻩ ﭘ ﻨﺠﻢ ﭘ ﻴﺶ از ﻣ ﻴﻼد‪،‬‬
‫ﺳ ﻴﻴﻠﻚ داراي ﺳ ﻜﻨﻪاي ﻣ ﺘﻤﺪن‪ ،‬ﺏ ﺎهﻮش و ﻣﺒ ﺘﻜﺮ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺏ ﻪ‬
‫آﺎرﮔ ﻴﺮي آﺎرﮔ ﺮان ﺏ ﺮاي ﺳ ﺎﺧﺖ ﺧﺸ ﺘﻬﺎ و ﺣﻤ ﻞ ﺳ ﻨﮕﻬﺎ و ﺏﺮﭘﺎآ ﺮدن‬
‫ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن ﺏ ﺪون ﺷ ﻚ ﻣﺴ ﺘﻠﺰم وﺟ ﻮد ی ﻚ ﺟﺎﻣﻌ ﻪ ﻧﻈ ﺎم یﺎﻓ ﺘﻪ و داراي‬
‫ﻃ ﺮح و ﺏ ﺮﻧﺎﻣﻪ و وﺟ ﻮد ی ﻚ ﻗ ﺪرت ره ﺒﺮي در راس ﺁن اﺳ ﺖ‪ .‬ﺏ ﺮ‬
‫اﺳ ﺎس ﭘﮋوهﺸ ﻬﺎي ﺳ ﻴﻴﻠﻚ‪ ،‬ﺳ ﻜﺎﻧﺎن ای ﻦ ﻣ ﻨﻄﻘﻪ ﺏ ﻪ اﺣ ﺘﻤﺎل زی ﺎد‬
‫ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﻗ ﻮم ﺁریﺎی ﻲ ﺏﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺏ ﻪ ای ﻦ ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﺁﻣ ﺪﻩ و ﺕﻤ ﺪن‬
‫ﻋﻈﻴﻤ ﻲ را ﺏ ﻨﺎ ﻧﻬ ﺎدﻧﺪ آ ﻪ ای ﻦ ﺕﻤ ﺪن ﺏ ﺘﺪریﺞ ﺏ ﻪ دیﮕ ﺮ ﺳ ﺮزﻣﻴﻦه ﺎ‬
‫اﻧ ﺘﻘﺎل یﺎﻓ ﺖ‪ .‬دﺳ ﺖ اﻧﺪرآ ﺎران ﻣ ﻴﺮاث ﻓﺮهﻨﮕ ﻲ ﻣﻌ ﺘﻘﺪﻧﺪ ﭼ ﺎپ و‬
‫اﻧﺘﺸ ﺎر ﮔﺰارﺷ ﻬﺎي ای ﻦ ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸ ﻨﺎس ﻣﻌﺘ ﺒﺮ ﻓﺮاﻧﺴ ﻮي‪ ،‬ﻣ ﺎﺧﺬي‬
‫ﻣﻮﺙ ﻖ ﺏ ﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ و ﺕﺤﻘ ﻴﻖ درﺏ ﺎرﻩ ﺳ ﻴﻴﻠﻚ آﺎﺷ ﺎن اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻣ ﻴﺪ‬
‫ﻣ ﻴﺮود ﺏﺎﻋ ﺚ زدودن ﻏ ﺒﺎر ﻏﺮﺏ ﺖ از ای ﻦ اﺙ ﺮ ﻓﺮهﻨﮕ ﻲ و ﺕﺎریﺨ ﻲ و‬
‫ﺳﺎﻣﺎﻧﺪهﻲ ﺁن ﺷﻮد‪.‬‬

‫آﺎﺷﺎن ﺏﺎ ﻗﺪﻣﺘﻲ هﻔﺘﻬﺰار ﺳﺎﻟﻪ‬

‫»در ﻃ ﻮل ﺳ ﺎل )ﺷ ﻬﺮیﻮر ‪ 7019‬ﺁریﺎی ﻲ ﻣﻴﺘﺮای ﻲ( ﮔﺬﺷ ﺘﻪ‬
‫ﭘﺎﻧﺼ ﺪهﺰار ﮔﺮدﺷ ﮕﺮ داﺧﻠ ﻲ و ﺷﺸ ﻬﺰار ﺟﻬﺎﻧﮕ ﺮد ﺧﺎرﺟ ﻲ از ﺁﺙ ﺎر‬
‫ﺕﺎریﺨ ﻲ ﺷﻬﺮﺳ ﺘﺎن آﺎﺷ ﺎن دی ﺪن آ ﺮدﻧﺪ‪ .‬دﺳ ﺖ اﻧﺪرآ ﺎران ﻣ ﻴﺮاث‬
‫ﻓﺮهﻨﮕ ﻲ ﭘ ﻴﺶﺏﻴﻨ ﻲ ﻣﻴﻜﻨ ﻨﺪ ﺷ ﻤﺎر ﺏﺎزدیﺪآﻨ ﻨﺪﮔﺎن از ﺁﺙ ﺎر و اﺏﻨ ﻴﻪ‬
‫ﺕﺎریﺨ ﻲ آﺎﺷ ﺎن در ﺳ ﺎل ﺟ ﺎري ﺏ ﻪ هﺸﺘﺼ ﺪهﺰار ﮔﺮدﺷ ﮕﺮ داﺧﻠ ﻲ و‬
‫دﻩ ه ﺰار ﮔﺮدﺷ ﮕﺮ ﺧﺎرﺟ ﻲ ﺏﺮﺳ ﻨﺪ… اﻣﻴﻨ ﻴﺎن در ﭘﺎﺳ ﺦ ﺏ ﻪ ﻋﻘ ﻴﺪﻩ‬
‫ﺏﺮﺧ ﻲ اﻓ ﺮاد آ ﻪ هﺰی ﻨﻪه ﺎي ﮔ ﺰاف را ﺏ ﺮاي ﺁﺙ ﺎر ﺕﺎریﺨ ﻲ ﭼ ﻨﺪان‬
‫ﻣﻮﺟ ﻪ ﻧﻤﻴﺪاﻧ ﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﺳ ﺮﻣﺎیﻪﮔ ﺬاري در ﺏﺎزﺳ ﺎزي و ﺣﻔ ﻆ ﺏ ﻨﺎهﺎ و‬
‫اﺏﻨ ﻴﻪ داﺧﻠ ﻲ ی ﻚ ﺿ ﺮورت ﺏ ﺮاي ﺣﻔ ﻆ هﻮی ﺖ ﻣﻠ ﻲ اﺳ ﺖ ‪ .‬وي ﻣﻌ ﺘﻘﺪ‬
‫اﺳ ﺖ ه ﺮیﻚ از ای ﻦ ﺁﺙ ﺎر ﺳ ﻨﺪي از ﻓﺮه ﻨﮓ و ﺕﻤ ﺪن هﻔ ﺖ ه ﺰار‬
‫ﺳ ﺎﻟﻪ ﻣ ﺎ ﺏﺸ ﻤﺎ رﻣ ﻴﺮود آ ﻪ ﺏ ﺎیﺪ ﺏ ﺮاي ﺁﮔﺎه ﻲ و ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ﻧﺴ ﻞ آﻨﻮﻧ ﻲ‬
‫و ﺁی ﻨﺪﮔﺎن ﺣﻔ ﻆ ﺷ ﻮد‪ .‬ﺁﻧﭽ ﻪ ﻣﺴ ﻠﻢ اﺳ ﺖ دی ﺎر آﻬ ﻦ آﺎﺷ ﺎن ﺏ ﻪ اﺳ ﺘﻨﺎد‬
 ‫‪144‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺁﺙ ﺎر ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ در آﺎوﺷ ﻬﺎي ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﺎن در ﺕ ﭙﻪه ﺎي‬

‫هﻔ ﺖه ﺰار ﺳ ﺎﻟﻪ‪ ،‬یﻜ ﻲ از ﻗﺪیﻤﻴﺘﺮی ﻦ ﻣﻬﺪه ﺎي ﺕﻤ ﺪن ﺏﺸ ﺮي ﺏ ﻮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ای ﻦ ویﮋﮔ ﻲ در آ ﻨﺎر ﻓﺮاواﻧ ﻲ و ﺕ ﻨﻮع ﻣﻌﻤ ﺎري ﺏ ﻨﺎهﺎي‬
‫ﺕﺎریﺨ ﻲ ای ﻦ ﺷﻬﺮﺳ ﺘﺎن ﺏﺎﻋ ﺚ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ دﺳ ﺖ اﻧﺪرآ ﺎران ﺏ ﻪ‬
‫ﺕﻮﺟﻪ و ﺳﺮﻣﺎیﻪ ﮔﺬاري ﺏﻴﺸﺘﺮ ﺏﺮروي ایﻦ ﺁﺙﺎر ﺕﺎآﻴﺪ آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آﺸﻒ ﺕﻤﺪﻧﻬﺎي ﺷﺸﻬﺰار ﺳﺎﻟﻪ در ﻓﻼت ﻣﺮآﺰي‬
‫ایﺮان‬
‫در ﭘ ﻲ اﻧﺠ ﺎم ﺣﻔﺎریﻬ ﺎي ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ ﺏ ﺮروي ﻗ ﺮﻩ ﺕ ﭙﻪ ﻗ ﻢ‬
‫رود‪ ،‬ﺏﻘﺎی ﺎي ﻣﻌﻤ ﺎري و هﻤﭽﻨﻴ ﻦ اﺷ ﻴﺎء و ﺁﺙ ﺎري از ﺣ ﺪود‬
‫ﺷﺸﻬﺰار و ﭼﻬﺎرﺹﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ آﺸﻒ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺮﻋﺎﺏﺪی ﻦ آﺎﺏﻠ ﻲ ﺳﺮﭘﺮﺳ ﺖ ﮔ ﺮوﻩ ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ در ﮔﻔﺘﮕﻮی ﻲ‬
‫ﺿ ﻤﻦ ﺕﺸ ﺮیﺢ ﭼﮕﻮﻧﮕ ﻲ آﺎوﺷ ﻬﺎي ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ ﻗ ﻢرود‪ ،‬ﮔﻔ ﺖ‪:‬‬
‫آ ﺎر ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﻲ دﻗ ﻴﻖ و ﺏ ﺮﻧﺎﻣﻪری ﺰي ﺷ ﺪﻩ روي دﺷ ﺖ ﻗ ﻢ رود از‬
‫ﺳ ﺎل ‪) 1376‬ﺏﺮاﺏ ﺮﺏﺎ ‪ 7019‬ﺁریﺎی ﻲ ﻣﻴﺘﺮای ﻲ( ﺏ ﻪ ﻣ ﺪت ﭘ ﻨﺞ ﺳ ﺎل‬
‫اﻧﺠ ﺎم ﺷ ﺪو ﻃ ﻲ ﺁن ﻧ ﻮد و ﺳ ﻪ اﺙ ﺮ ﺏﺎﺳ ﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺕﺎریﺨ ﻲ ﺏ ﺎ ﺣﺪاآ ﺜﺮ‬
‫ﻗﺪﻣﺘ ﻲ ﺣ ﺪود دوازدﻩ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﺷﻨﺎﺳ ﺎیﻲ ﮔ ﺮدیﺪ آ ﻪ از ﺟﻤﻠ ﻪ ﺁﻧﻬ ﺎ‬
‫ﻣﻴ ﺘﻮان از ﻣﺤﻮﻃ ﻪه ﺎي ﺏﺎﺳ ﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺕ ﭙﻪه ﺎي ﺏﺎﺳ ﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘ ﻞ ‪ ،‬ﺏ ﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻠﻌ ﻪ‪،‬‬
‫آﺎرواﻧﺴ ﺮا و اﻣﺎﻣ ﺰادﻩ ﻧ ﺎم ﺏ ﺮد‪ .‬وي اﻓ ﺰود‪ :‬درﻣ ﻴﺎن ﻣﺤﻮﻃ ﻪه ﺎي‬
‫ﺏﺎﺳ ﺘﺎﻧﻲ دﺷ ﺖ ﻗ ﻢرود‪ ،‬ﻗ ﺮﻩ ﺕ ﭙﻪ ﻗ ﻢ رود ﺏﻌ ﻨﻮان یﻜ ﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮی ﻦ‬
‫ﻣﺤﻮﻃ ﻪه ﺎ‪ ،‬ﺟﻬ ﺖ اﺟ ﺮاي ی ﻚ ﺳﻠﺴ ﻠﻪ ﻋﻤﻠ ﻴﺎت دﻗ ﻴﻖ آ ﺎوش ﺏﺮﮔ ﺰیﺪﻩ‬
‫ﺷ ﺪ و ﺟﻤﻌ ﺎ ﺳ ﻪ ﻓﺼ ﻞ آ ﺎوش ﺏ ﺮ روي ﺁن اﻧﺠ ﺎم ﮔﺮﻓ ﺖ‪ ،‬آﺎﺏﻠ ﻲ ﺏ ﺎ‬
‫اﺷ ﺎرﻩ ﺏ ﻪ اهﻤﻴ ﺖ ﺕﺎریﺨ ﻲ ﺕ ﭙﻪ ﻣﺬآ ﻮر ﺏ ﻪ دﻟ ﻴﻞ وﺟ ﻮد ﻣ ﻮاد و‬
‫ﻻی ﻪه ﺎي ﻓﺮهﻨﮕ ﻲ ﺏﺴ ﻴﺎر ﻣﻬ ﻢ درﺁن ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﻗ ﺮﻩ ﺕ ﭙﻪ ﻗ ﻢ رود ﻻی ﻪه ﺎي‬
‫ﺕﻤﺪﻧ ﻲ از دوران ﻧ ﻮ ﺳ ﻨﮕﻲ ﺕ ﺎ ﺣ ﺪود ﭘ ﻨﺠﻬﺰار و ﭘﺎﻧﺼ ﺪ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ‬
‫را در ﺧ ﻮد ﺟ ﺎي دادﻩ و ﻣ ﺎ ﭘ ﺲ از اﻧﺠ ﺎم ﺣ ﺪود ﺳ ﻪ ﻓﺼ ﻞ آ ﺎوش در‬
‫ﺁن ﻣﻮﻓ ﻖ ﺷ ﺪیﻢ ﺷ ﺶ ﻻی ﻪ از دورﻩ ه ﺎي ﻣﺨ ﺘﻠﻒ ﺕﻤ ﺪن و ﻓﺮه ﻨﮓ‬
‫را ﺷﻨﺎﺳ ﺎیﻲ آﻨ ﻴﻢ و ﺁﺙ ﺎر ارزﺷ ﻤﻨﺪي را ﺷ ﺎﻣﻞ ﺏﻘﺎی ﺎي ﻣﻌﻤ ﺎري و‬
‫هﻤﭽﻨﻴ ﻦ اﺷ ﻴﺎء و ﺁﺙ ﺎر ارزﺷ ﻤﻨﺪي را ﺷ ﺎﻣﻞ ﺏﻘﺎی ﺎي ﻣﻌﻤ ﺎري و‬
‫هﻤﭽﻨﻴ ﻦ اﺷ ﻴﺎء و ﺁﺙ ﺎر دیﮕ ﺮ آﺸ ﻒ آﻨ ﻴﻢ‪ .‬وي ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﺳ ﻮﻣﻴﻦ ﻻی ﻪ‬
‫ﺷﻨﺎﺳ ﺎیﻲ ﺷ ﺪﻩ ﺕﺎآ ﻨﻮن یﻜ ﻲ از ﻏﻨ ﻲﺕﺮی ﻦ و ﻣﻬﻤﺘﺮی ﻦ ﻻی ﻪه ﺎي ﻧ ﻪ‬
‫ﺕ ﻨﻬﺎ در ای ﻦ ﺕ ﭙﻪ‪ ،‬ﺏﻠﻜ ﻪ در ﺕﻤ ﺎم ﻓ ﻼت ﻣﺮآ ﺰي ﻣﻴﺒﺎﺷ ﺪ‪ .‬ای ﻦ ﻻی ﻪ‬
 ‫‪145‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺷ ﺎﻣﻞ ﺳ ﻪ ﻣﺠ ﺘﻤﻊ ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕ ﻲ زیﺴ ﺖ و زﻧﺪﮔ ﻲ‬

‫ﻣ ﺮدﻣﺎن ﺣ ﺪود ﺷﺸ ﻬﺰار و ﭼﻬﺎرﺹﺪﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ را ﺏ ﻪ ﺕﺼ ﻮیﺮ‬
‫ﻣﻴﻜﺸ ﺪ‪ .‬وي ﻣﺴ ﺎﺣﺖ آ ﻞ ﻣ ﻨﻄﻘﻪ آ ﺎوش را ﺳ ﻄﺤﻲ ﺏﺮاﺏ ﺮ ﺏ ﺎ‬
‫ﭼﻬﺎرﺹ ﺪ ﻣ ﺘﺮﻣﺮﺏﻊ ذآ ﺮ آ ﺮد و ﮔﻔ ﺖ‪ :‬از ﺟﻤﻠ ﻪ اﺷ ﻴﺎء ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ‬
‫درای ﻦ ﻣﺤﻮﻃ ﻪ ﺏﺎﺳ ﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ی ﻚ ﻇ ﺮف ﺳ ﻔﺎﻟﻲ ﺏﺴ ﻴﺎر ﺏ ﺰرگ ﺏ ﺎ ﻧ ﻮد و‬
‫ﭘ ﻨﺞ ﺳ ﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ارﺕﻔ ﺎع و ﺹ ﺪ و ﺏﻴﺴ ﺖ ﺳ ﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ ﻗﻄ ﺮ دهﺎﻧ ﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫در دﺳ ﺘﻪ ﺏ ﻨﺪي اﺷ ﻴﺎء از ﻧ ﻮع آﺎﺳ ﻪ ی ﺎ ﻗ ﺪح اﺳ ﺖ و ﺏ ﻴﺶ از‬
‫ﺷﺸ ﻬﺰار ﺳ ﺎل ﻗﺪﻣ ﺖ دارد‪ .‬وي ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ای ﻦ ﻇ ﺮف ﺳ ﻔﺎﻟﻲ آ ﻪ ﺏ ﺪون‬
‫ﺕ ﺮدیﺪ از ﺏﺰرﮔﺘﺮی ﻦ ﻇ ﺮوف ﺳ ﻔﺎﻟﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻧ ﻪ ﺕ ﻨﻬﺎ در ای ﺮان ﺏﻠﻜ ﻪ‬
‫در آﺸ ﻮرهﺎي هﻤﺠ ﻮار ﻧ ﻴﺰ ﺏ ﻲﻧﻈ ﻴﺮ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧﺸ ﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ درﺟ ﻪ‬
‫ﭘﻴﺸ ﺮﻓﺖ ﻓﻨ ﻲ وﺹ ﻨﻌﺘﻲ ﻣ ﺮدﻣﺎن ﺳ ﺎآﻦ در ای ﻦ ﻣ ﻨﻄﻘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬آﺎﺏﻠ ﻲ‬
‫اﻓ ﺰود ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس یﺎﻓ ﺘﻪه ﺎي ﻣ ﻮرد ﺏﺤ ﺚ اﻣ ﺮوزﻩ ﺏ ﺮ ﻣ ﺎ ﺙﺎﺏ ﺖ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﻣ ﺮدﻣﺎن ﺳ ﺎآﻦ در ای ﻦ ﻣ ﻨﻄﻘﻪ ﺏ ﺎ ﻣ ﻨﺎﻃﻖ ﺏﺴ ﻴﺎري ﻧﻈ ﻴﺮ ﺳ ﻴﻠﻚ‬
‫آﺎﺷ ﺎن‪ ،‬ﻗ ﺮﻩ ﺕ ﭙﻪ ﺷ ﻬﺮیﺎر‪ ،‬دﺷ ﺖ ﻗﺰوی ﻦ‪ ،‬ﭼﺸ ﻤﻪ ﻋﻠ ﻲ ري ارﺕ ﺒﺎط‬
‫ﺕﻨﮕﺎﺕ ﻨﮓ داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ و ﻧ ﺘﺎیﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌ ﺎت ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ در ای ﻦ ﻣ ﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﻣﻴ ﺘﻮاﻧﺪ آﻠ ﻴﺪ ﺣ ﻞ ﻣﻌﻤ ﺎي ﻓﺮه ﻨﮕﻬﺎي ﻓ ﻼت ﻣﺮآ ﺰي ای ﺮان ﺏ ﻪ ﺣﺴ ﺎب‬
‫ﺁی ﺪ‪ .‬ﻗ ﺮﻩ ﺕ ﭙﻪ ﻗ ﻢ رود در ﺏﻴﺴ ﺖ آﻴﻠﻮﻣ ﺘﺮي ﺷ ﻤﺎل ﺷ ﺮق ﺷ ﻬﺮ ﻗ ﻢ‬
‫ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ ﺣﺪاﻗﻞ هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﻗﺪﻣﺖ دارد‪.‬‬
‫آﺸﻒ ﺏﻘﺎیﺎي یﻚ دهﻜﺪﻩ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺏﻪ ﺷﺸﻬﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از‬
‫ﻣﻴﻼد در ﺕﭙﻪ » ﭼﺸﻤﻪ ﻋﻠﻲ« ﺷﻬﺮ ري‬
‫ﺕ ﻴﺮﻩ ﻣ ﺎﻩ ‪ 7019‬ﺁریﺎی ﻲ ﻣﻴﺘﺮای ﻲ » ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﺎن ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣ ﻴﺮاث ﻓﺮهﻨﮕ ﻲ‪ ،‬ﺏﻘﺎی ﺎي ی ﻚ دهﻜ ﺪﻩ ﻣ ﺘﻌﻠﻖ ﺏ ﻪ ﺷﺸ ﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ‬
‫از ﻣ ﻴﻼد ﻣﺴ ﻴﺢ را در ﺕ ﭙﻪ » ﭼﺸ ﻤﻪ ﻋﻠ ﻲ« ﺷ ﻬﺮري در ﺟ ﻨﻮب‬
‫ﺕﻬﺮان آﺸﻒ آﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤ ﺪ ﺣﺴ ﻦ ﺹ ﺮاف رﺋ ﻴﺲ ه ﻴﺎت ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﺎن ﺕ ﭙﻪ ﭼﺸ ﻤﻪ‬
‫ﻋﻠ ﻲ ﻃ ﻲ ﻣﺼ ﺎﺣﺒﻪ اي در ای ﻦ ﺏ ﺎرﻩ ﮔﻔ ﺖ‪ :‬ﺏ ﺎ آﺸ ﻒ ای ﻦ دهﻜ ﺪﻩ‬
‫ﺏﺎﺳ ﺘﺎﻧﻲ ﺏﻘﺎی ﺎي ﺹ ﻨﻌﺖ ذوب ﻓﻠ ﺰ در ای ﻦ ﻣ ﻨﻄﻘﻪ ﻧ ﻴﺰ ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪ و‬
‫رازه ﺎي ﺕ ﺎزﻩاي از ﺕ ﺎریﺦ ﺕﻤ ﺪن هﻔ ﺖه ﺰار ﺳ ﺎﻟﻪ ﻓ ﻼت ﻗ ﺎرﻩ ای ﺮان‬
‫ﭘﺪی ﺪار ﺷ ﺪ‪ .‬وي اﻓ ﺰود‪ :‬آﺸ ﻒ ی ﻚ ﻇ ﺮف ﺳ ﻔﺎل داراي ﮔ ﺪازﻩه ﺎي‬
‫ﻣ ﺲ‪ ،‬ﺣﺎآ ﻲ از ﺁن اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺳ ﺎآﻨﺎن ﺕ ﭙﻪ ﭼﺸ ﻤﻪ ﻋﻠ ﻲ ري در‬
‫ﺷﺸ ﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ از ﻣ ﻴﻼد ﺏ ﺎ ﺹ ﻨﻌﺖ و ﺕﻜ ﻨﻮﻟﻮژي ذوب ﻣ ﺲ‬
‫ﺁﺷ ﻨﺎیﻲ داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ .‬وي ﮔﻔ ﺖ‪ :‬در ﺟ ﺮیﺎن ﮔﻤﺎﻧ ﻪزﻧ ﻲ و ﻻی ﻪ ﻧﮕ ﺎري‬
 ‫‪146‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺕ ﭙﻪ ﺕﺎریﺨ ﻲ ﭼﺸ ﻤﻪ ﻋﻠ ﻲ آ ﻪ از دو هﻔ ﺘﻪ ﭘ ﻴﺶ ﺕﻮﺳ ﻂ ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﺎن‬

‫ایﺮاﻧ ﻲ ﺁﻏ ﺎز ﺷ ﺪ‪ ،‬ﺳ ﻪ ﻃ ﺒﻘﻪ ﺁﺙ ﺎر ﻧﺸ ﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﺕﻤ ﺪن آﻬ ﻦ آﺸ ﻒ ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬وي اﻓ ﺰود‪ :‬در ﻻی ﻪ دوازده ﻢ ای ﻦ ﮔﻤﺎﻧ ﻪ زﻧ ﻲ و ﻻی ﻪﻧﮕ ﺎري‬
‫ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﺎن ﺏ ﻪ ی ﻚ دهﻜ ﺪﻩ و ﺏﻘﺎی ﺎي ﺧﺎﻧ ﻪاي رﺳ ﻴﺪﻧﺪ آ ﻪ ﻣﻌﻤ ﺎري‬
‫ﺁن ﺏ ﻪ ﭘ ﻴﺶ از ﺕ ﺎریﺦ ﺏﺎزﻣ ﻴﮕﺮدد‪ .‬وي ﮔﻔ ﺖ‪ :‬در داﺧ ﻞ ﺧﺎﻧ ﻪ‬
‫اﺳ ﻜﻠﺘﻬﺎي دو اﻧﺴ ﺎن آ ﻪ ﺏ ﺮ روي ی ﻚ ﺣﺼ ﻴﺮ اﻓ ﺘﺎدﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪ و در آ ﻨﺎر‬
‫ﺁﻧ ﺎن ی ﻚ ﻇ ﺮف ﺳ ﻔﺎﻟﻲ آﻮﭼ ﻚ ﻗﺮارداﺷ ﺖ ﻧ ﻴﺰ آﺸ ﻒ ﺷ ﺪ‪ .‬وي اﻓ ﺰود‪:‬‬
‫ﻇ ﺮوف ﺳ ﻔﺎﻟﻲ ﻗﺮﻣ ﺰ ﺕ ﭙﻪ ﭼﺸ ﻤﻪ ﻋﻠ ﻲ آ ﻪ اﺧ ﻴﺮا آﺸ ﻒ ﺷ ﺪﻩ ﺟ ﺰو‬
‫ﺕﻤﺪﻧﻬ ﺎي ﺳ ﻔﺎل ﻗﺮﻣ ﺰ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ﻧﻘﺸ ﻬﺎي ﺳ ﻔﺎﻟﻬﺎي ﻣ ﻨﻘﻮش‬
‫ﺁن در ﺏﻴ ﻦ اﻟﻨﻬﺮی ﻦ ﻣﻨﺎﻃﻘ ﻲ از ای ﺮان دی ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ و ﻧﺸ ﺎن از رواﺏ ﻂ‬
‫ﻓﺮهﻨﮕ ﻲ ه ﻨﺮي ﻣﺸ ﺘﺮك ﺁن زﻣ ﺎن دارد‪ .‬ﭼﺸ ﻤﻪ ﻋﻠ ﻲ در ﺷﻤﺎﻟﺸ ﺮﻗﻲ‬
‫ري و در ﺟ ﻨﻮب ﺕﻬ ﺮان واﻗ ﻊ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬ﭘ ﻴﺶ از اﺳ ﻼم »ﻧﻬ ﺮو ﺳ ﻮرو«‬
‫و ﭘﺲ از اﺳﻼم » ﻧﻬﺮ رودﻩ« ﻧﺎم داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬

‫ﺷﻬﺮي ﺏﺎ ﺕﻤﺪن ﺷﺸﻬﺰار و ﭘﺎﻧﺼﺪﺳﺎﻟﻪ‬

‫دردل ﺧﺎآﻬﺎي دﺷﺖ ﻣﻐﺎن آﺸﻒ ﺷﺪ‬
‫ﺳ ﺎل ‪ 7017‬ﺁریﺎی ﻲ‪ ،‬در ﺕ ﭙﻪ ﺣﺼ ﺎر‪ ،‬اﺳ ﻜﻠﺖ ﺳ ﺎﻟﻢ ی ﻚ زن ﭘ ﺲ‬
‫از زایﻤ ﺎن ﺏ ﺎ ﻧ ﻮزادش آﺸ ﻒ ﺷ ﺪﻩ آ ﻪ ﺣ ﺪود ﺷﺸ ﻬﺰار وﺳﻴﺼ ﺪ ﺳ ﺎل‬
‫ﭘﻴﺶ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﺎوﺷ ﮕﺮان ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸ ﻨﺎس‪ ،‬در دﺷ ﺖ ﻣﻐ ﺎن ی ﻚ ﺷ ﻬﺮ ﺏﺎﺳ ﺘﺎﻧﻲ را‬
‫در ﺳ ﻴﻨﻪ ﺧ ﺎك آﺸ ﻒ آ ﺮدﻧﺪ آ ﻪ ﺣﻜﺎی ﺖ از ﺕﻤﺪﻧ ﻲ ﺷﺸ ﻬﺰار و ﭘﺎﻧﺼ ﺪ‬
‫ﺳ ﺎﻟﻪ دارد‪ .‬ای ﻦ ﺕﻤ ﺪن ﻧﻬﻔ ﺘﻪ آ ﻪ در ﻋﻤ ﻖ ی ﻚ ﻣ ﺘﺮي زﻣﻴ ﻦ ﺏﺪﺳ ﺖ‬
‫ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬درﻣ ﻨﻄﻘﻪاي ﺏ ﻨﺎم » ﺕ ﭙﻪ ﺣﺼ ﺎر« داﻣﻐ ﺎن ﻗ ﺮار دارد‪.‬‬
‫ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﺎن ﻃ ﻲ ﻣ ﺮاﺣﻞ ﻣﺨ ﺘﻠﻒ ﺣﻔ ﺎري‪ ،‬ﭼ ﻨﺪ دورﻩ ازﺕﻤﺪﻧﻬ ﺎي‬
‫ﻣﺨ ﺘﻠﻒ و ﺁﺙ ﺎر زﻧﺪﮔ ﻲ ﻣﺮدﻣﺎﻧ ﻲ را آﺸ ﻒ آ ﺮدﻩ اﻧﺪآ ﻪ از ﺷﺸ ﻬﺰار و‬
‫ﭘﺎﻧﺼ ﺪ ﺳ ﺎل ﺕ ﺎ ﭼﻬ ﺎر ه ﺰار و ﺷﺸﺼ ﺪ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ در ای ﻦ ﻣ ﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﻣﻴﺰیﺴ ﺘﻪ اﻧ ﺪ‪ .‬ﺕ ﺎزﻩ ﺕﺮی ﻦ ﺁﺙ ﺎر ﺏﺎﺳ ﺘﺎﻧﻲ اﺧ ﻴﺮا در دو آﻴﻠﻮﻣ ﺘﺮي‬
‫ﺟ ﻨﻮب داﻣﻐ ﺎن‪ ،‬در ﻻی ﻪ ﻣﻴﺎﻧ ﻲ ﺕ ﭙﻪ اي آ ﻪ اﺹ ﻄﻼﺣﺎ »ﺣﺼ ﺎر‪« B‬‬
‫ﻧﺎﻣ ﻴﺪﻩ ﻣﻴﺸ ﻮد‪ ،‬ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪ آ ﻪ ﻧﺸ ﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ دوران ﻣﻴﺎﻧ ﻲ ﺕﻤ ﺪن ﻧﻬﻔ ﺘﻪ‬
‫درﺕ ﭙﻪ ﺣﺼ ﺎر اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕﻤ ﺪن ﺕ ﺎزﻩ آﺸ ﻒ ﺷ ﺪﻩ‪ ،‬از ﻣﻌﻤ ﺎري ﺷ ﻬﺮي‬
‫ﭼﻬﺎره ﺰار وﺷﺸﺼ ﺪ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ و زﻧﺪﮔ ﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋ ﻲ‪ ،‬ﺏﺎﻓ ﺖ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﮔ ﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳ ﺒﺎت اﻗﺘﺼ ﺎدي درون ﺷ ﻬﺮي و رواﺏ ﻂ ﺏﺎزرﮔﺎﻧ ﻲ‬
 ‫‪147‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺧﺎرﺟ ﻲ‪ ،‬ﺏﺎوره ﺎ و اﻋ ﺘﻘﺎدات و ﻓﺮه ﻨﮓ ﻣﺮدﻣ ﻲ ﺷ ﻬﺮ ﻧﺸ ﻴﻦ ﺣﻜﺎی ﺖ‬

‫دارد‪ .‬ﺕ ﭙﻪ ﺣﺼ ﺎر درﺷ ﻨﺎﺧﺖ و ﻗ ﻴﺎس دوراﻧﻬ ﺎي ﺕﻤ ﺪن ایﺮاﻧ ﻲ‪ ،‬ی ﻚ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪ آﻠ ﻴﺪي اﺳ ﺖ آ ﻪ در ﻣﺤ ﺎﻓﻞ ﻋﻠﻤ ﻲ‪ ،‬ﭘﮋوهﺸ ﻲ‬
‫ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﺎن ﺟﻬ ﺎن ﺏﺴ ﻴﺎر ارزﺷ ﻤﻨﺪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻗ ﺮار اﺳ ﺖ ﺧ ﻂ دوم‬
‫راﻩ ﺁه ﻦ ﺕﻬ ﺮان‪ -‬ﻣﺸ ﻬﺪ روي ای ﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪ ﺏﺎﺳ ﺘﺎﻧﻲ آﺸ ﻴﺪﻩ ﺷ ﻮد‬
‫وﺏ ﻪ هﻤﻴ ﻦ ﻋﻠ ﺖ ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﺎن ﺏ ﺎ ﺕ ﻼش ﺷ ﺒﺎﻧﺔ روزي ﺳ ﺮﮔﺮم‬
‫ﺏ ﻴﺮون ﺁوردن ﺁﺙ ﺎر ﻧﻬﻔ ﺘﻪ در دل ﺧ ﺎك ﺕ ﭙﻪ ﺣﺼ ﺎر هﺴ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﺏﺎﻓ ﺖ‬
‫ﻣﻌﻤ ﺎري ﺕﻤ ﺪن ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ از ﺣﺼ ﺎر‪ B‬ﺷ ﺎﻣﻞ اﺕﺎﻗﻬ ﺎي آﻮﭼﻜ ﻲ اﺳ ﺖ‬
‫آ ﻪ در ﺷ ﻴﺐ ﺕ ﭙﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﮔ ﺎﻩ ﺏ ﺎ ﭼ ﻨﺪ ﭘﻠ ﻪ ﺏ ﻪ یﻜﺪیﮕ ﺮ‬
‫ﻣﺘﺼ ﻞ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺏﻴﺸ ﺘﺮ اﺕﺎﻗﻬ ﺎ اﺟ ﺎق دارد‪ .‬درآ ﻨﺎر اﺟﺎﻗﻬ ﺎ‪ ،‬اﻏﻠ ﺐ ی ﻚ‬
‫»ﺕ ﺎﺏﻮ« ﺳ ﺎﺧﺘﻪ اﻧ ﺪ آ ﻪ درﺁﻧﻬ ﺎ ﮔ ﻨﺪم ﻧﮕﻬ ﺪاري ﻣ ﻴﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬درﺏﺴ ﻴﺎري‬
‫از ﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎ ﺳ ﻨﮓ ﺁﺳ ﻴﺎب دﺳ ﺘﻲ »دﺳ ﺘﺎس« دی ﺪﻩ ﻣﻴﺸ ﻮد‪ .‬ﺕ ﻴﺮهﺎي‬
‫ﭼﻮﺏ ﻲ ازدوﺳ ﻮي اﺕﺎﻗﻬ ﺎ در ﺏ ﺎﻻي دی ﻮار‪ ،‬دﻟ ﻴﻞ وﺟﻮدﺳ ﻘﻒ ﭼﻮﺏ ﻲ‬
‫و ﭘﻮﺷ ﺶ ﺣﺼ ﻴﺮي اﺳ ﺖ آ ﻪ روي ﺁﻧﻬ ﺎ را ﮔ ﻞاﻧ ﺪود ﻣ ﻴﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺸ ﺖ‬
‫از ﻣﺼ ﺎﻟﺢ اﺹ ﻠﻲ ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن ای ﻦ دورﻩ از ﺕﻤ ﺪن ﺷﺸ ﻬﺰار و ﭘﺎﻧﺼ ﺪ‬
‫ﺳ ﺎﻟﻪ ﺏﺸ ﻤﺎر ﻣﻴﺮﻓ ﺖ‪ .‬در ای ﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪ ی ﻚ آ ﻮزﻩ ذوب ﻓﻠ ﺰ ﭘ ﻴﺪا ﺷ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ی ﻚ اﺕ ﺎق ﭼ ﻨﺪ ﮔﻮﺷ ﻪ ﻧ ﻴﺰ ﭘ ﻴﺪا ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺳ ﻘﻒ ﮔﻨ ﺒﺪي‬
‫داﺷ ﺖ‪ .‬ای ﻦ اﺕ ﺎق‪ ،‬ﻗﺪیﻤﻴﺘﺮی ﻦ اﺕ ﺎق ﺏ ﺎ ﺳ ﻘﻒ ﮔﻨ ﺒﺪي اﺳ ﺖ‪ .‬زﻧﺪﮔ ﻲ‬
‫اﻗﺘﺼ ﺎدي ﺕﻤ ﺪن ﺣﺼ ﺎر‪ B‬ﺏ ﺮ ﭘﺎی ﻪ رواﺏ ﻂ ﺏﺎزرﮔﺎﻧ ﻲ‪ ،‬داﻣ ﺪاري و‬
‫آﺸ ﺎورزي ﺏﻨ ﻴﺎد ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد‪ .‬درای ﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪ ﻧ ﺰدیﻚ ﺏ ﻪ یﻜﺼ ﺪ اﺙ ﺮ و‬
‫ﻧﺸ ﺎﻧﻪ ﻣﻬ ﺮ ﭘ ﻴﺪا ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻧﺸ ﺎﻧﺪهﻨﺪﻩ ﮔﺴ ﺘﺮش رواﺏ ﻂ ﺏﺎزرﮔﺎﻧ ﻲ‬
‫ﺳ ﺎآﻨﺎن ﺕ ﭙﻪ ﺣﺼ ﺎر در ﺁن دورﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬آﺎﻻهﺎی ﻲ اﺣ ﺘﻤﺎﻻ از ﺟ ﻨﻮب‬
‫ﺷ ﺮﻗﻲ ای ﺮان اﻣ ﺮوزي ی ﺎ درﻩ ﺳ ﻨﺪ ﺏ ﻪ ﺣﺼ ﺎر‪ B‬وارد ﻣﻴﺸ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﺏﻴﺸ ﺘﺮ ﺳ ﻨﮓ ﻻﺟ ﻮرد ﺏ ﻮد‪ .‬در ﻋ ﻮض اﺣ ﺘﻤﺎﻻ ﻓ ﻴﺮوزﻩ »ﻣﻌ ﺪن‬
‫زردآ ﻮﻩ« اﺳ ﺘﺨﺮاج و ﺹ ﺎدر ﻣﻴﺸ ﺪ‪ .‬در ﺕ ﭙﻪ ﺣﺼ ﺎر اﺳ ﻜﻠﺖ ﺳ ﺎﻟﻢ ی ﻚ‬
‫زن آﺸ ﻒ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺣ ﺪود ﺷﺸ ﻬﺰار و ﺳﻴﺼ ﺪ ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ در‬
‫ای ﻦ ﻧﺎﺣ ﻴﻪ زﻧﺪﮔ ﻲ ﻣ ﻴﻜﺮد‪ .‬ای ﻦ زن ﭘ ﺲ از زایﻤ ﺎن هﻤ ﺮاﻩ ﺏ ﺎ ﻧ ﻮزادش‬
‫ﺟ ﺎن ﺳ ﭙﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺳ ﺎآﻨﺎن ﺣﺼ ﺎر‪ ،‬ﻣ ﺮدﮔﺎن ﺧ ﻮد را دراﺕﺎﻗﻬ ﺎي‬
‫ﻣﺴ ﻜﻮﻧﻲ ﺧ ﻮد ی ﺎ در ﺣ ﻴﺎط هﻤ ﺮاﻩ ﺏ ﺎ ﻟ ﻮازم زﻧﺪﮔ ﻲ و هﻤ ﻪ‬
‫اﻧﺪوﺧ ﺘﻪاي آ ﻪ داﺷ ﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧ ﺎك ﻣ ﻴﻜﺮدﻧﺪ و در آﻨﺎرﺷ ﺎن ﻇ ﺮﻓﻬﺎي ﻏ ﺬا‬
‫ﻣﻴﮕﺬاﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣ ﺮدهﺎ را ﺏ ﺎ ﮔ ﺮز و ﺳ ﺎیﺮ وﺳ ﺎیﻞ ﺟﻨﮕﻴﺸ ﺎن دﻓ ﻦ‬
‫ﻣ ﻴﻜﺮدﻧﺪ و زﻧ ﺎن را ه ﻢ ﺏ ﺎ زیﻨ ﺖ ﺁﻻﺕ ﻲ ﭼ ﻮن ﮔﺮدﻧﺒ ﻨﺪ‪ ،‬دﺳ ﺘﺒﻨﺪ و‬
‫ﮔﻮﺷ ﻮارﻩ ﺏ ﻪ ﺧ ﺎك ﻣﻴﺴ ﭙﺮدﻧﺪ‪ .‬از ﮔﻮره ﺎ‪ ،‬ﮔﻠﻬ ﺎي ﻧ ﺮم و رﻧﮕﺎرﻧﮕ ﻲ‬
 ‫‪148‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁوردﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺏ ﻨﻈﺮ ﻣﻴﺮﺳ ﺪ ﻟ ﻮازم ﺁرای ﺶ ﻣﺨﺼ ﻮص ﻣ ﺮدﮔﺎن‬

‫ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬دﻧﺪاﻧﻬ ﺎي یﻜ ﻲ از اﺳ ﻜﻠﺘﻬﺎي ﺳ ﻴﻢ ﭘﻴﭽ ﻲ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد و ای ﻦ‬
‫ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﻴﺪهﺪ آ ﻪ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ » ارﺕﻮدﻧﺴ ﻲ« دﻧ ﺪان‪ ،‬ﺏ ﺎ ﻗ ﺮار دادن‬
‫ﻣﻔ ﺘﻮﻟﻬﺎي ﻓﻠ ﺰي ﻧ ﺎزآﻮ ﻧﻘ ﺮﻩاي درﺏﻴ ﻦ دﻧﺪاﻧﻬ ﺎ ﻣﻌﻤ ﻮل ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻣ ﺮدﻣﺎن ﺣﺼ ﺎر‪ ،‬ﮔﺮﻓ ﺘﺎر ﭼ ﻪ ﺣﺎدﺙ ﻪاي ﺷ ﺪﻩ اﻧ ﺪ آ ﻪ ﺧﺎآﺴ ﺘﺮ ﺳ ﻴﺎﻩ ﺏ ﺮ‬
‫روي ﺧ ﺮاﺏﻪه ﺎي ﺧﺎﻧ ﺔهﺎیﺸ ﺎن ﻧﺸﺴ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺷ ﺎیﺪ دﺷ ﻤﻨﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺏﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﺏﻪ ﺷﻬﺮ‪ ،‬ﺁﻧﺮا ﺏﻪ ﺁﺕﺶ آﺸﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﺕﻤﺪن ﺧﺎﻧﻪ ﺳﺎزي ﺁریﺎیﻴﺎن‬
‫دره ﺰارﻩ ﺷﺸ ﻢ‪ ،‬اﻧﺴ ﺎن ﺁریﺎی ﻲ ﺧﺎﻧ ﻪ ه ﺎ را ﺏﮕﻮﻧ ﻪاي ﻣﻴﺴ ﺎزد آ ﻪ‬
‫از »ﻧﻮرﺧﻮرﺷ ﻴﺪ« ﺏ ﺘﻮاﻧﺪ ﺏﻬ ﺮﻩ ﺏ ﺒﺮد‪ .‬درهﻤﻴ ﻦ ه ﻨﮕﺎﻣﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫زﻧﺪﮔ ﻲ دهﻨﺸ ﻴﻨﻲ » اﻧﺴ ﺎن ﺁریﺎی ﻲ« ﺏ ﻪ زﻧﺪﮔ ﻲ ﺷﻬﺮﻧﺸ ﻴﻨﻲ ﺕ ﺒﺪیﻞ‬
‫ﻣﻴﺸ ﻮد و ﭼ ﻮن آ ﻢ آ ﻢ دهﻜ ﺪﻩه ﺎ ﺏﻬ ﻢ ﻧﺰدیﻜ ﺘﺮ ﻣﻴﺸ ﺪﻩ اﻧ ﺪ‪ ،‬اوﻟﻴ ﻦ‬
‫زﻧﺪﮔ ﻲ ﺷ ﻬﺮي آ ﻪ ﺏﺮﺧﺎﺳ ﺘﻪ از ﭘﻴﻮﺳ ﺘﻦ ﭼ ﻨﺪ دﻩ ﺏ ﻮد در» ﭘﺎﻣ ﻴﺮ«‪،‬‬
‫»ﺷ ﻮش« و » ﺳ ﻴﻠﻚ« ﭘﺪی ﺪ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔ ﺘﻪ ﺷ ﺪ‪،‬‬
‫اﻣ ﺮوزﻩ ﺁﺙ ﺎر ﺕﻤ ﺪن ﻣﺸ ﺘﺮك و ﻣﺸ ﺎﺏﻬﻲ درﺕﻤﺎﻣ ﻲ ای ﻦ ﻣ ﻨﺎﻃﻖ آﺸ ﻒ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ای ﻦ ﻣ ﻨﺎﻃﻖ ﺏﻮﺳ ﻴﻠﻪ روده ﺎي‪ » :‬آ ﺎرون« ‪» -‬آ ﺮﺧﻪ« و‬
‫»ﺟ ﻴﺤﻮن« و ﺷ ﻌﺒﺎت ﺁﻧﻬ ﺎ‪ ،‬ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻬﺎي ﺳﺮﺳ ﺒﺰ و ﺣﺎﺹ ﻠﺨﻴﺰي را‬
‫ﺕﺸ ﻜﻴﻞ ﻣ ﻴﺪادﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﻪ » ﺏ ﺎغ ﻓ ﺮودس« ی ﺎ »ﺟ ﻨﺎت ﻋ ﺪن«‬
‫ﻣﺸ ﻬﻮر ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬و در زﻣ ﺎن ﺟﺎهﻠﻴ ﺖ ﻋ ﺮب ﺏ ﻪ ﻣ ﻨﺎﻃﻖ ﭘﺎﻣ ﻴﺮ و‬
‫ﺧﺮاﺳ ﺎن ﺏ ﺰرگ » ﺟ ﻨﺎت ﺕﺠ ﺮي ﻣ ﻦ ﺕﺤ ﺖ اﻻﻧﻬ ﺎر« ﻣﻴﮕﻔ ﺘﻪ اﻧ ﺪ‪.‬‬
‫زی ﺮا در ﺹ ﺤﺮاي ﺧﺸ ﻚ ﻣﺠ ﺎز آ ﻪ ﻧ ﻪ ﺁب ﺏ ﻮدﻩ وﻧ ﻪ ﺁﺏ ﺎدي و ﻧ ﻪ‬
‫ﺟ ﻨﮕﻞ و رود‪ ،‬ﻣﻜﺎﻧﻬ ﺎي ﺧ ﺮم و ﺳﺮﺳ ﺒﺰ را ﺟﻨ ﺖ ﻣﻴﻨﺎﻣ ﻴﺪﻩ اﻧ ﺪ آ ﻪ‬
‫ﺟﻨﺖ هﻢ ﺏﻤﻌﻨﺎي ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ )از درﺧﺘﻬﺎ( ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و اآ ﺜﺮ ﺷ ﻌﺮاي ﺟﺎهﻠ ﻲ ﻋ ﺮب ﻧ ﻴﺰ در اﺷﻌﺎرﺷ ﺎن »ﺟ ﻨﺎت« را‬
‫ﻣﺤﻠﻬ ﺎي ﭘﻮﺷ ﻴﺪﻩ از ﺳ ﺒﺰﻩ و درﺧ ﺖ و » رودﺧﺎﻧ ﻪه ﺎي ﺟ ﺎري« را‬
‫ﻧ ﻴﺰ روده ﺎي آ ﺎرون ‪،‬آ ﺮﺧﻪ و ﺟ ﻴﺤﻮن ﻣﻴﺪاﻧﺴ ﺘﻪ اﻧ ﺪ آ ﻪ »ﺕﺎزی ﺎن«‬
‫ﻗﻄ ﺮﻩاي و ﺷ ﺎﺧﻪاي از ﺁﻧ ﺮا در ﺹ ﺤﺮاي ﺧﺸ ﻚ و ﺳ ﻮزان ﺧ ﻮد‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺏﺮﺧ ﻲ ﻧ ﻴﺰ ﺏ ﺎغ ﻓ ﺮدوس و ﺟ ﻨﺎت ﻋ ﺪن را ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﻓﻠﺴ ﻄﻴﻦ و‬
‫اﺳ ﺮایﻴﻞ آﻨﻮﻧ ﻲ داﻧﺴ ﺘﻪاﻧ ﺪ و ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس آﺎوﺷ ﻬﺎي اﺧ ﻴﺮ و ﺁﺧﺮی ﻦ‬
 ‫‪149‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺁﺙ ﺎر ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ آ ﻪ در ﺷ ﻬﺮیﻮر و ﻣﻬ ﺮ ﻣ ﺎﻩ ‪ 1374‬ﺏﺮاﺏ ﺮ ﺏ ﺎ ‪7017‬‬

‫ﺁریﺎی ﻲ ﻣﻴﺘﺮای ﻲ از ﺕﻤ ﺪن آﻬ ﻦ ﺁریﺎی ﻲ در اﺳ ﺮایﻴﻞ ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪ‪،‬‬
‫هﻤﺴ ﻮیﻲ و یﻜﻨﻮاﺧﺘ ﻲ ﺕﻤ ﺪن آﺎﺷ ﺎن و ﺷ ﻮش را یﺎﻓ ﺘﻪ ه ﺎي ﺟﺪی ﺪ‬
‫در اﺳ ﺮاﺋﻴﻞ اﺙ ﺒﺎت ﻧﻤ ﻮدﻩ وﮔﺴ ﺘﺮدﮔﻲ ﺕﻤ ﺪن آﻬ ﻦ ﺁریﺎی ﻲ از ﺟ ﻴﺤﻮن‬
‫ﺕﺎ ﻓﺮات را ﻧﻤﺎیﺎن ﻣﻴﺴﺎزد‪.‬‬
‫درﺳ ﺖ در هﻔ ﺖ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ‪ ،‬در ﺏﺨ ﺶ ﻏﺮﺏ ﻲ ای ﺮان‬
‫آﻨﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺕﻤﺪن ﺧﻄﻲ ﭘﺪیﺪ ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫اﺳ ﻨﺎد ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁﻣ ﺪﻩ از ﭘ ﻨﺞ ﺕ ﺎ ﺷﺸ ﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ )ه ﻨﮕﺎﻣﻪ ﺕﺒﻌ ﻴﺪ‬
‫و ی ﺎ ه ﺒﻮط ﺁدم( ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﻴﺪهﺪ آ ﻪ در ﺳﻠﺴ ﻠﻪ ﺟ ﺒﺎل آﻮه ﭙﺎیﻪ ﻏﺮﺏ ﻲ‬
‫زاﮔ ﺮس ﻗ ﺒﺎیﻞ‪» :‬هﻮری ﺎن«‪» -‬ﻟﻮﻟﻮﺏ ﻴﺎن«‪» -‬ﮔﻮﺕ ﻴﺎن«‪» -‬آﺎﺳ ﻴﺎن«‬
‫و ﻧ ﻴﺰ ﺏﺮﺧ ﻲ ﻗ ﺒﺎیﻞ دیﮕ ﺮ آ ﻪ ﻇﺎه ﺮا ﺏ ﺎ ﻗ ﺒﺎیﻞ ایﻼﻣ ﻲ ﺧﻮیﺸ ﺎوﻧﺪ ﺏ ﻮدﻩ‬
‫اﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻇﺎه ﺮا ﻗ ﺒﺎیﻞ »هﻮری ﺎن« در ﭘ ﻨﺠﻬﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ در ﺣ ﺪود درﻩ‬
‫رودﺧﺎﻧ ﻪ » دیﺎﻟ ﻪ« و »ﮔﻮﺕ ﻴﺎن« در ﻣﺤ ﻞ ﺷ ﺮﻗﻲ ﺕ ﺮ از »‬
‫ﻟﻮﻟﻮﺏﻴﺎن« زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻴﻜﺮدﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫درﭼﻬ ﺎر ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﻗ ﺒﺎیﻞ آﺎﺷ ﻲ درﺏﺨ ﺶ ﻣﺮآ ﺰي‬
‫آﻮهﺴ ﺘﺎن زاﮔ ﺮس درﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻲ آ ﻪ اﻣ ﺮوز ﻟﺮﺳ ﺘﺎن ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ ﻣﻴﺸ ﻮد‪،‬‬
‫ﻣﻴﺰیﺴ ﺘﻪ اﻧ ﺪ‪ .‬ای ﻦ ﺕﻤ ﺪن ﺕ ﺎ ﻣ ﺮز »آﺮدﺳ ﺘﺎن« و »رود دیﺎﻟ ﻪ« اﻣ ﺘﺪاد‬
‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺳ ﻮیﻲ ﺷ ﺒﺎهﺖ و هﻤﺴ ﺎﻧﻲ ﺕﻤﺪﻧﻬ ﺎي ﻣﻜﺸ ﻮﻓﻪ در ﺳ ﺮﻣﻴﻨﻬﺎي‬
‫ﺁریﺎی ﻲ از ﺏﻴ ﻦاﻟﻨﻬﺮی ﻦ ﺕ ﺎ ﺁﺳ ﻴﺎي ﺹ ﻐﻴﺮ‪ ،‬ﺕﺎﺟﻴﻜﺴ ﺘﺎن‪ -‬اﻓﻐﺎﻧﺴ ﺘﺎن‪-‬‬
‫ﺕﺮآﻤﻨﺴ ﺘﺎن و ﺕ ﺎ ای ﺮان در زﻣﺎﻧﻬﺎی ﻲ ﺏ ﻴﺶ و آ ﻢ ﻧ ﺰدیﻚ ﺏﻮﺟ ﻮد‬
‫ﺁﻣ ﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺴ ﺌﻠﻪ ﺧﻮیﺸ ﺎوﻧﺪي و ﻣﻨﺸ ﺎء یﮕﺎﻧ ﻪ ای ﻦ ﺕﺤ ﻮﻻت را ﻧ ﺰد‬
‫ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﺎن و ﺧﺎورﺷﻨﺎﺳ ﺎن ﻣﻄ ﺮح ﺳ ﺎﺧﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬در ای ﺮان آ ﻪ‬
‫ﺏ ﻴﺶ از هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ ﻣ ﻮرد آ ﺎوش ﻗﺮارﮔﺮﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﺕﻤ ﺪن ﺷ ﻬﺮ ﻧﺸ ﻴﻨﻲ‬
‫و زراﻋﺘ ﻲ را ﻣﻴ ﺘﻮان از هﻔ ﺖ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ی ﺎ ﭘ ﻨﺞ هﺰارﺳ ﺎل‬
‫ﻗ ﺒﻞ از ﻣ ﻴﻼد ﺙﺒ ﺖ ﻧﻤ ﻮد آ ﻪ درهﻤ ﺎن ه ﻨﮕﺎﻣﻪ ﺕﻤﺪﻧﻬ ﺎي »ﺣﺴ ﻮﻧﻪ«‬
‫واﻗ ﻊ در ﺟ ﻨﻮب » ﻣﻮﺹ ﻞ« ‪ ،‬ﺕﻤ ﺪن » ﺕ ﻞ ﺣﻠ ﻒ« واﻗ ﻊ دردﺷ ﺖ‬
‫»دﺟﻠ ﻪ ﻋﻠ ﻴﺎ« و ﺕﻤ ﺪن » اری ﺪو« در ﺟ ﻨﻮب ﺧ ﺎك ﺏﻴ ﻦ اﻟﻨﻬﺮی ﻦ‬
‫درآ ﻨﺎر ه ﻢ ﺏﻄ ﻮر ﻣﺴ ﺎﻟﻤﺖ ﺁﻣ ﻴﺰ ﻣﻴﺰیﺴ ﺘﻪاﻧ ﺪ‪ .‬ﺏﺪی ﻦ رو اﻣ ﺮوز ﺏ ﺎ‬
‫آﺸ ﻔﻴﺎت ﺕﺎریﺨ ﻲ‪ ،‬ﻣ ﺎ ﺏﻌ ﻨﻮان ﻋﻨﺎﺹ ﺮ ﺁریﺎی ﻲ ﻣﻴﺘﻮاﻧ ﻴﻢ ﺕ ﺎریﺦ ﻣ ﺘﻤﺪن‬
‫ﺁریﺎی ﻲ را ﺏ ﻪ ه ﺰارﻩ هﻔ ﺘﻢ ﭘ ﻴﻮﻧﺪ ﺏﺪه ﻴﻢ‪ ،‬زی ﺮا آ ﻪ اوﻟﻴ ﻦ ﻧﺸ ﺎﻧﻪه ﺎي‬
 ‫‪150‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫آﺸ ﻒ ﺷ ﺪﻩ از ﺕﻤ ﺪن در »ﻧﺠ ﺪ ای ﺮان« آ ﻪ ﺕﺎﺟﻴﻜﺴ ﺘﺎن و اﺳ ﺘﺎﻧﻬﺎي‬

‫ﺏﺴ ﻴﺎري از ای ﺮان را ﺷ ﺎﻣﻞ ﻣﻴﺸ ﻮد‪ .‬ﺣﺪاﻗ ﻞ ﺏ ﻪ هﻔ ﺖ هﺰارﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬

‫ﺏﺰرﮔﺘﺮیﻦ ﺕﻘﻮیﻢ ﻧﻮیﺲ ایﺮان ﭼﻪ ﻣﻴﮕﻮیﺪ؟‬

‫اﺳ ﺘﺎد ای ﺮج ﻣﻠ ﻚ ﭘ ﻮر آ ﻪ یﻜﻲ از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺏﺰرگ ﻣﻌﺎﺹﺮ ﻣﺎ هﺴﺘﻨﺪ‬
‫و ﻋﺎدﺕ ﺎ ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪهﺎي ایﺮان ﺕﻮﺳﻂ ایﻦ اﺳﺘﺎد ﺏﺰرگ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻴﺸﻮد ﺳﺎل‬
‫‪ 1375‬ﻃﻲ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪاي ﺏﺎ ﻣﺠﻠﻪ زﻣﺎن آﻪ ﺏﺨﺸﻲ از ﺁن در آﻴﻬﺎن ﺟﻬﺎﻧﻲ )‬
‫‪ 13‬ﻓﺮوردی ﻦ ﻣ ﺎﻩ( ه ﻢ ﭼ ﺎپ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد ﻓ ﺮﻣﻮدﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺁریﺎی ﻴﺎن از‬
‫هﻔﺘﻬﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ داراي ﺕﻘﻮیﻢ وﺕﺎریﺦ ﺏﻮدﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫وای ﻦ اﺳ ﺘﺎد ﻋﺎﻟ ﻴﻘﺪر ﭼ ﻨﺪي ﭘ ﻴﺶ ﺏ ﻪ ﺧﻮد ﻣﻦ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ آﻪ ﺕﺎ ﭘﻨﺠﻬﺰار‬
‫ﺳﺎل ﺕﺎریﺦ ایﺮان را در آﺎﻣﭙﻴﻮﺕﺮ ﺧﻮیﺶ ﺏﺮﻧﺎﻣﻪ ریﺰي ﻧﻤﻮدﻩاﻧﺪ آﻪ ﺏﺪون‬
‫ﺷﻚ اﻣﺮوز ﺣﺘﻤﺎ ﺏﻪ ﻣﺮز هﻔﺖ هﺰار هﻢ رﺳﻴﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮی ﻦ ﺳ ﻨﺪ از ﺕ ﺎریﺦ هﻔ ﺘﻬﺰار ﺳ ﺎﻟﻪ ﺁریﺎی ﻲ ﻧﻈ ﺮ دو ﺷﺎﻋﺮ ﺏﺰرگ‬
‫ای ﺮان‪ ،‬ﺣ ﺎﻓﻆ ﺷ ﻴﺮاز و ﺣﻜ ﻴﻢ ﻋﻤ ﺮ ﺧ ﻴﺎم ﻓﻴﻠﺴ ﻮف و ریﺎﺿ ﻴﺪان و ﺳ ﺘﺎرﻩ‬
‫ﺷ ﻨﺎس و ﺷﺎﻋﺮ ﺏﺮﺟﺴﺘﻪ ﺁریﺎیﻲ اﺳﺖ آﻪ ﻣﺒﺘﻜﺮ ﺕﻘﻮیﻢ ﺟﻼﻟﻲ‪ ،‬یﻌﻨﻲ هﻤﻴﻦ‬
‫ﺕﻘﻮی ﻢ رای ﺞ آﻨﻮﻧ ﻲ )هﺠ ﺮي ﺷﻤﺴ ﻲ( ﻣ ﻲﺏﺎﺷﺪ‪ .‬ایﻦ ﺏﺰرﮔﻤﺮد ﻗﺮﻧﻬﺎ ﭘﻴﺶ‬
‫ﻣ ﺎیﻞ ﺏ ﻮد ﺕ ﺎریﺦ هﻔﺖ هﺰارﺳﺎﻟﻪ را ﺕﺜﺒﻴﺖ آﻨﺪ اﻣﺎ ﻗﻮي ﺏﻮدن ﺟﻮ ﻋﺮﺏﻲ و‬
‫ﻓﺸ ﺎر ﺳﻴﺎﺳ ﻲ ﺁن زﻣ ﺎن ﺏ ﻮي ای ﻦ اﻣﻜ ﺎن و اﺟ ﺎزﻩ را ﻧ ﺪاد و او ﺏ ﻪ هﻤﻴ ﻦ‬
‫ﺳ ﺎﻟﻨﺎﻣﻪ هﺠ ﺮي ﺏﺴ ﻨﺪﻩ آﺮد‪ ..‬اﻣﺎ در یﻜﻲ از رﺏﺎﻋﻴﺎت زیﺒﺎیﺶ ﺏﺴﻴﺎر ﻧﻴﻜﻮ‬
‫و زی ﺒﺎ‪ ،‬ﺣ ﺮف دﻟ ﺶ را درﺏ ﺎرﻩ ﺕ ﺎریﺦ و ﺕﻤ ﺪن هﻔ ﺘﻬﺰار ﺳﺎﻟﻪ ﺁریﺎیﻲ زدﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪151‬‬

‫‪ ²‬‬ ‫‬
‫ ‬ ‫‬
‫ ‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫‬
‫)‪$‬‬
‫‪,‬‬
‫‪.‬‬‫‪X‬‬‫́‪7‬‬
‫)=‬ ‫—‬‫‬
‫‪$.‬‬‫‪.‬‬
‫)‪$‬‬
‫‪X‬‬
‫´‬
‫اي دوﺳﺖ ﺏﻴﺎ ﺕﺎ ﻏﻢ ﻓﺮدا ﻧﺨﻮریﻢ‬
‫ویﻦ یﻜﺪم ﻋﻤﺮ را ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺷﻤﺮیﻢ‬
‫ﻓﺮدا آﻪ از ایﻦ دیﺮ آﻬﻦ در ﮔﺬریﻢ‪.‬‬
‫ﺏﺎ هﻔﺘﻬﺰار ﺳﺎﻟﮕﺎن ﺳﺮﺏﺴﺮیﻢ‪.‬‬
‫‬ ‫ ‬
‫‬ ‫‬
‫ﻋﻤﺮﺧﻴﺎم‬ ‫ﻧﻲ دوﻟﺖ دﻧﻴﺎ ﺏﺴﺘﻢ ﻣﻲ ارزد‬
‫ﻧﻲ ﻟﺬت ﻣﺴﺘﻴﺶ اﻟﻢ ﻣﻲ ارزد‬
‫ﻧﻪ هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎﻟﻪ ﺷﺎدي ﺟﻬﺎن‬
‫ایﻦ ﻣﺤﻨﺖ هﻔﺖ روزﻩ ﻏﻢ ﻣﻲ ارزد‬
‫ﺣﺎﻓﻆ ﺷﻴﺮاز‬

‫دو ﺕﺎ ﮔﺮدیﺪﻩ ﭼﺮخ ﭘﻴﺮ را ﭘﺸﺖ‬

‫ﭘﻲ ﭘﻮزش ﺏﻪ ﭘﻴﺶ ﻧﺎم زرﺕﺸﺖ‬
‫ﺏﻪ زیﺮ ﺳﺎیﻪ ﻧﺎﻣﺶ ﺕﻮاﻧﻲ‬
‫رﺳﻴﺪ از ﻧﻮ ﺏﻪ دور ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﻲ‬
‫ﭼﻮ ﻣﻦ ﮔﺮ دوﺳﺖ ﻣﻴﺪاري آﺸﻮر ﺧﻮیﺶ‬
‫ﺳﺘﺎیﺶ ﺏﺎیﺪت ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺧﻮیﺶ‬
‫ﺏﻪ ایﻤﺎﺋﻲ رﻩ ﺏﻴﮕﺎﻧﻪ ﺟﻮیﻲ‬
‫رهﺎآﻦ! ﺕﺎ ﺏﻪ آﻲ ایﻦ ﺏﻲﺁﺏﺮویﻲ؟‬
‫ﺏﻪ ﭼﺸﻢ ﻋﻘﻞ ﺁن دیﻦ را ﻓﺮوغ اﺳﺖ‬
‫آﻪ ﺁن ﺏﻨﻴﺎن آﻦ دیﻮ درو غ اﺳﺖ‬
‫ﭼﻮ دیﻦ آﺮدارش و ﮔﻔﺘﺎر و ﭘﻨﺪار‬
‫ﻧﻜﻮ ﺷﺪ ﺏﻬﺘﺮ از ﺁن دیﻦ ﻣﭙﻨﺪار‬
‫ﺏﻪ دﻧﻴﺎ ﺏﺲ هﻤﻴﻦ یﻚ اﻓﺘﺨﺎرم‬
‫آﻪ یﻚ ایﺮاﻧﻲ واﻻﺕﺒﺎرم‬
‫ﺏﻪ ﺧﻮن دل زیﻢ زیﻦ زیﺴﺖ ﺷﺎدم‬
 ‫‪152‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫آﻪ زرﺕﺸﺘﻲ ﺏﻮد ﺧﻮن و ﺕﺒﺎرم‬

‫ﺏﺎري ﻣﻬﺮﺏﺎن یﺎر!‬

‫ﻗﺮﻧﻬﺎﺳﺖ آﻪ ﻣﺎ ﭘﺴﺘﻲ و ﭘﻠﻴﺪي را ﭘﺬیﺮﻓﺘﻪایﻢ وﺏﺎ ﻣﻴﻞ و رﻗﺒﺖ ﺕﺴﻠﻴﻢ‬

‫ﺕﻔﻜﺮات و ﺣﻜﻤﺮ اﻧﻲ ﺏﻴﮕﺎﻧﮕﺎن و ﺕﺎزیﺎن ﺷﺪﻩایﻢ و ﺏﺎ ﺏﻬﺎﻧﻪ آﺮدن ﺕﻘﻴﻪ و‬
‫ﭘﻨﻬﺎﻧﻜﺎري‪ ،‬ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮیﺶ را از ﺕﻔﻜﺮات ﻏﻴﺮاﻧﺴﺎﻧﻲ ﺹﺤﺮاﮔﺮدان‬
‫درﺕﺎریﺦ دﻓﻦ ﻧﻤﻮدﻩایﻢ و ﻣﺸﻮق ویﺮاﻧﮕﺮان ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺧﻮد ﺷﺪﻩایﻢ و هﺮ‬
‫از ﭼﻨﺪي آﻪ دﻻوراﻧﻲ ﺏﺮاي ﺁزادي و رهﺎیﻲ ﻣﺎ ﺏﺮﺧﺎﺳﺘﻪاﻧﺪ را درزیﺮ ﺳﻢ‬
‫ﺕﺘﺎران ﺕﻨﻬﺎي ﺕﻨﻬﺎ رهﺎ آﺮدﻩایﻢ و ﺏﺮاي اﻧﻴﺮان ﺏﻴﮕﺎﻧﻪ آﻒ زدﻩ ایﻢ و ﺁﻧﻬﻢ‬
‫ﺏﻪ ﺏﻬﺎي زﻧﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪن! ایﻦ ﭼﻪ زﻧﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪن ﻧﻨﮕﻴﻨﻲ اﺳﺖ آﻪ ویﺮاﻧﮕﺮان‬
‫ﺕﺎریﺦ و ﺕﻤﺪن ﭘﺮﺷﻜﻮﻩ ﻣﺎ ﺏﺎیﺪ »ﺳﻴﺪ« و » ﺁﻗﺎ« ﺏﺎﺷﻨﺪ و ﻣﺎ ﺳﺮاﻓﻜﻨﺪﻩ و‬
‫ﺏﺪﺏﺨﺖ و ﻏﻼم و ﻋﺒﺪ!؟‬
‫ﺕﺎریﺦ ﺹﻨﺪﻟﻲ ﻧﺸﻴﻨﻲ‬
‫ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﻠﺖ ﺁریﺎ از هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺹﻨﺪﻟﻲ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و ﺏﺮ‬
‫ﺹﻨﺪﻟﻲ ﻣﻴﻨﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬آﻬﻨﻪﺕﺮیﻦ ﭼﻬﺎرﭘﺎیﻪ اي آﻪ در ﺧﺎور ﻧﺰدیﻚ در‬
‫ﭘﻲ آﺎوﺷﻬﺎي ﺏﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺏﺪﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺏﻪ ﺕﭙﻪ ﭼﺸﻤﻪ ﻋﻠﻲ‬
‫درﺟﻨﻮب ﺷﺮق ﺕﻬﺮان اﺳﺖ آﻪ » اﺷﻤﻴﺖ« در ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 1930‬ﺁﻧﺮا از زیﺮ‬
‫ﺧﺎك ﺏﻴﺮون ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪ .‬ایﻦ ﭼﻬﺎر ﭘﺎیﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺏﻪ هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‬
‫ﻣﻲﺏﺎﺷﺪ آﻪ ﺏﺎ ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از ﮔﻞ رس و ﺷﻦ و آﺎﻩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و‬
‫ﺧﻤﻴﺮﻩ و ﭘﻮﺷﺶ ﺁن ﻗﺮﻣﺰ ﻣﻲﺏﺎﺷﺪ و ﺏﺎ ﺷﻤﺎرﻩ ‪ RCH 6693‬در ﺏﺨﺶ‬
‫ﭘﻴﺶ از ﺕﺎریﺦ ﻣﻮزﻩ ﻣﻠﻲ ایﺮان ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﺹﻨﺪﻟﻲ دیﮕﺮي آﻪ‬
‫ﻧﻘﺶ ﺏﺮﺟﺴﺘﻪاي اﺳﺖ ﺏﺮﻣﻬﺮﻩ اي از ﺟﻨﺲ ﺳﻨﮓ یﻤﺎﻧﻲ ﺁﺏﻲ رﻧﮓ‪،‬‬
‫ﺷﻴﻠﻬﻨﮓ – ایﻦ‪ -‬ﺷﻮﺷﻴﻨﮓ ﭘﺎدﺷﺎﻩ ایﻼم ﺏﻪ دﺧﺘﺮش ﺏﺎروﻟﻲ ‪Baroly‬‬
‫هﺪیﻪ دادﻩ ﺏﻮد و ﺕﺎریﺦ ﺁن ﺏﻪ ‪ 3500‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻣﻴﺮﺳﺪ‪ .‬ایﻦ ﺹﻨﺪﻟﻲ‬
‫درﻣﻮزﻩ ﺏﺮیﺘﺎﻧﻴﺎ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
 ‫‪153‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫در ﺏﻴ ﻦ اﻟﻨﻬﺮی ﻦ ﻧ ﻴﺰ ﻗﺪیﻤﻴﺘﺮی ﻦ ﻧﻘ ﺶ ﺹ ﻨﺪﻟﻲ را ﺏﺮﻣﻬ ﺮي اﺳ ﺘﻮاﻧﻪ‬

‫اي از دوران ﺳﻮم ﺳﻠﺴﻠﻪهﺎي ﻗﺪیﻢ در ‪ 5500‬ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﻣﻴﺒﻴﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫زیﺒﺎﺕﺮی ﻦ ﺹ ﻨﺪﻟﻲ و ﺕﺨﺘ ﻲ آ ﻪ درﻣ ﻮزﻩ ﻣﻠ ﻲ ای ﺮان ﻧﮕﻬ ﺪاري‬
‫ﻣﻴﺸ ﻮد و ﺳ ﺎﺏﻘﻪ ﭼ ﻨﺪ هﺰارﺳ ﺎﻟﻪ دارد‪ ،‬درﻧﻘ ﺶ ﺏﺮﺟﺴ ﺘﻪ اي اﺳ ﺖ‬
‫از داری ﻮش ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ هﺨﺎﻣﻨﺸ ﻲ آ ﻪ ﺏ ﻪ ﻧﻘ ﺶ ﺏﺮﺟﺴ ﺘﻪ ﺏ ﺰرگ ﺏﺎرﻋ ﺎم‬
‫ﻣﺸ ﻬﻮر اﺳ ﺖ‪ .‬ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ را درﺣﺎﻟ ﻲ آ ﻪ ﻓ ﺮزﻧﺪش ﺧﺸ ﺎیﺎر ﭘﺸ ﺖ ﺳ ﺮ‬
‫او ایﺴﺘﺎدﻩ اﺳﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺏﺮﺹﻨﺪﻟﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ‪.‬‬
‫ﺁﺕﺶ و ﺁﺕﺸﻜﺪﻩ ﻧﺰد ایﺮاﻧﻴﺎن‬
‫در اﻓﺴ ﺎﻧﻪ ه ﺎي آﻬ ﻦ ﺁریﺎی ﻲ از اوﺳ ﺘﺎ ﺕ ﺎ ﺷ ﺎهﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮدوﺳ ﻲ‬
‫ﺏ ﺰرگ در راﺏﻄ ﻪ ﺏ ﺎ ﺁﺕ ﺶ و اﺣ ﺘﺮام ﺁریﺎی ﻴﺎن ﺏ ﻪ ﺁن ای ﻨﮕﻮﻧﻪ ﺳ ﺨﻦ‬
‫رﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﭘﺎدﺷ ﺎهﻲ ﺏ ﺎ » ه ﻮش و ه ﻨﮓ« روزي ﻣ ﺎري در‬
‫ﺹ ﺤﺮا ﺏﺪی ﺪ ‪ .‬ﺳ ﻨﮕﻲ ﺏﺮﮔﺮﻓ ﺖ ﺕ ﺎ ﻣ ﺎر را ﻧﺸ ﺎن رود‪ ،‬ﺳ ﻨﮓ ﺏ ﻪ ﻣ ﺎر‬
‫ﻧﺨ ﻮرد ﺏﻠﻜ ﻪ ﺏ ﻪ ﺳ ﻨﮓ دیﮕ ﺮي ﺧ ﻮرد و ﺁذرﺧﺸ ﻲ ﭘﺪی ﺪ ﺁﻣ ﺪ و از‬
‫ﻓ ﺮوغ ﺁن ﺧﺎره ﺎي اﺹ ﺮاف ﺷ ﻌﻠﻪ ور ﺷ ﺪ! هﻮﺷ ﻨﮓ ﺷ ﺎﻩ از ای ﻦ‬
‫دﺳ ﺘﻴﺎﺏﻲ ﻧﺎﮔﻬ ﺎن ﺧﺮﺳ ﻨﺪ و ﺧ ﻨﺪان و ﺷ ﺎدان ﺷ ﺪ و ﺧﺪاوﻧ ﺪ را‬
‫ﺳ ﺘﺎیﺶ و ﻧ ﻴﺎیﺶ آ ﺮد و ﺁن روز را روز ﺟﺸ ﻦ و ﺷ ﺎدﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ‬
‫و ﺁﺕﺸ ﻲ ﺏﺮاﻓﺮوﺧ ﺖ و از هﻤ ﻪ ﺧﻮاﺳ ﺖ ﺕ ﺎ ﺁن اﺕ ﺶ هﻤﻴﺸ ﻪ ﺏ ﺮ‬
‫اﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺏﺎﺷﺪ!‬
‫ﺏﺮﺁﻣﺪ ﺏﻪ ﺳﻨﮓ ﮔﺮان ﺳﻨﮓ ﺧﺮد‬
‫هﻢ ﺁن و هﻢ ایﻦ ﺳﻨﮓ ﮔﺮدیﺪ ﺧﺮد‬
‫ﻓﺮوﻏﻲ ﭘﺪیﺪ ﺁﻣﺪ از هﺮدو ﺳﻨﮓ‬
‫دل ﺳﻨﮓ ﮔﺸﺖ از ﻓﺮوغ ﺁذرﻧﮓ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﺪار ﭘﻴﺶ ﺟﻬﺎن ﺁﻓﺮیﻦ‬
‫ﻧﻴﺎیﺶ هﻤﻲ آﺮد و ﺧﻮاﻧﺪ ﺁﻓﺮیﻦ‬
‫آﻪ اورا ﻓﺮوﻏﻲ ﭼﻨﻴﻦ هﺪیﻪ داد‬
‫هﻤﻴﻦ ﺁﺕﺶ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻗﺒﻠﻪ ﻧﻬﺎد‬
‫یﻜﻲ ﺟﺸﻦ آﺮد ﺁﻧﺸﺐ و ﺏﺎدﻩ ﺧﻮرد‬
‫»ﺳﺪﻩ « ﻧﺎم ﺁن ﺟﺸﻦ ﻓﺮﺧﻨﺪﻩ آﺮد‪.‬‬
 ‫‪154‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ادی ﺎن ﺟﻬ ﺎن ﺏﺴ ﻮي ﻗ ﺒﻠﻪاي ﻧ ﻴﺎیﺶ ﻣ ﻲآﻨ ﻨﺪ‪ ،‬یﻌﻨ ﻲ ﺏ ﻪ‬

‫هﺮدی ﻦ و ﺁﺋﻴﻨ ﻲ آ ﻪ ﺏ ﻨﮕﺮیﻢ ﺏ ﺮاي ﺧ ﻮد ﺟﺎیﮕﺎه ﻲ داردآ ﻪ رو ﺏ ﺪان‪،‬‬
‫ﺧﺪاوﻧ ﺪ را ﻧ ﻴﺎیﺶ ﻣ ﻲآﻨ ﻨﺪ‪ .‬ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ در اوﺳ ﺘﺎ و ﺷ ﺎهﻨﺎﻣﻪ ﺁﻣ ﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ آﺴ ﻲ آ ﻪ ﻗ ﺒﻠﻪاي ﺏ ﺮاي ﻧ ﻴﺎیﺶ ﭘﺪی ﺪ ﺁورد ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ‬
‫داراي ه ﻮش و ه ﻨﮓ ای ﺮان‪ ،‬هﻮﺷ ﻨﮓ ﺏ ﻮد‪ .‬یﻜﺴ ﻮیﻲ و یﻜﻨﻮاﺧﺘ ﻲ‬
‫و ﺕﻮﺟ ﻪ داﺷ ﺘﻦ ﺏ ﻪ ی ﻚ ﻣﺮآ ﺰ وی ﮋﻩ ﺏ ﺮاي ه ﺮ ﺕﺸ ﻜﻴﻼت دیﻨ ﻲ‪ ،‬ﺁیﻴﻨ ﻲ‬
‫ی ﻚ ﺿ ﺮورت اﺳ ﺖ‪ .‬زی ﺮا ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ اﻗ ﺪام ﺏ ﺮاي ﺕﻮﺟ ﻪ دادن ﺕﻤﺎﻣ ﻲ‬
‫ﺏﺎورﻣ ﻨﺪان ﺏ ﻪ ی ﻚ ﻧﻘﻄ ﻪ و ﻣﺮآ ﺰ اﺳ ﺖ‪ .‬ه ﻴﭻ ﭘ ﻴﺮو ﺁﺋﻴﻨ ﻲ وﻗﺘ ﻲ‬
‫ﺏﺴ ﻮي ﻗ ﺒﻠﻪ ﺧ ﻮد ﻧ ﻴﺎیﺶ ﻣ ﻲآ ﻨﺪ‪ ،‬ﺁن ﺟﺎیﮕ ﺎﻩ را ﭘﺮﺳ ﺘﺶ ﻧﻤ ﻲآ ﻨﺪ‬
‫ﺏﻠﻜ ﻪ از ﺁن ﺏﻌ ﻨﻮان ی ﻚ اﻣﻜ ﺎن‪ ،‬اﺏ ﺰار و ﺟﺎیﮕ ﺎﻩ ﺟﻬ ﺖ هﻤﺒﺴ ﺘﮕﻲ و‬
‫وﺣ ﺪت و هﻤﺪﻟ ﻲ ﺟﻤﻌ ﻲ ﺏﻬ ﺮﻩ ﻣ ﻲﺏ ﺮد‪ .‬ﺁریﺎی ﻴﺎن ﻧ ﻴﺰ از ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ‬
‫روزي آ ﻪ ﺁﺕ ﺶ را ﻗ ﺒﻠﻪ ﺧ ﻮد آ ﺮدﻧﺪ هﺮﮔ ﺰ اﺕ ﺶ را ﻧﭙﺮﺳ ﺘﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺏﻠﻜ ﻪ‬
‫ﺁن را ﺏﻌ ﻨﻮان ﻣﻈﻬ ﺮي از زﻧﺪﮔ ﻲ‪ ،‬ﻧ ﻮر و روﺷ ﻨﺎیﻲ‪ ،‬اﻧ ﺮژي و‬
‫ﻗﺪرت ﭘﺎس و ﻣﺤﺘﺮم داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣ ﺮوزﻩ هﻤ ﻪ ﻣﻴﺪاﻧ ﻴﻢ آ ﻪ ﺏ ﻮدن ﻣ ﺎ ﺏ ﺮروي آ ﺮﻩ زﻣﻴ ﻦ ﺏ ﻪ ﺏﺮآ ﺖ‬
‫وﺏ ﻮدن ﮔﻠﻮ ﻟﻪ ﺁﺕﺸ ﻴﻦ ﺏ ﺰرگ هﺴ ﺘﻲ یﻌﻨ ﻲ ﻣﻬ ﺮ و ی ﺎ ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫اﮔ ﺮ اﻧ ﺮژي ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ ﻧﺒﺎﺷ ﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔ ﻲ ﺏ ﺮروي آ ﺮﻩ زﻣﻴ ﻦ ﻏﻴﺮﻣﻤﻜ ﻦ‬
‫ﻣﻴﺸ ﻮد‪ .‬ﭘ ﺲ ﺣﻀ ﻮر ﺁﺕ ﺶ ﺏ ﺮروي زﻣﻴ ﻦ ﻋﻠ ﻴﺮﻏﻢ ه ﺰار وی ﻚ ﺣﺴ ﻦ‬
‫و ﻣ ﻮارد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩاي آ ﻪ درﻃ ﻮل زﻣ ﺎن داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣﻈﻬ ﺮي از‬
‫ﻋﻈﻤ ﺖ‪ ،‬ﺷ ﻜﻮﻩ و زﻧﺪﮔ ﻲﺏﺨ ﺶ ﺏ ﻮدن اﺳ ﺖ‪ .‬ﺏ ﺎ ﺏﺮاﻓﺮوﺧﺘ ﻦ ﻣﺸ ﻌﻞ و‬
‫ﺷ ﻤﻌﻲ درﺧﺎﻧ ﻪ و آﺎﺷ ﺎﻧﻪ و ی ﺎ ﺏ ﺎ اﻓﺮوﺧﺘ ﻦ ﺁﺕ ﺶ در ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩه ﺎ‪ :‬آ ﻪ‬
‫ای ﻦ اﺣ ﺘﺮام ﺁﺕ ﺶ ﺏ ﻪ ﺕﻤ ﺎم ادی ﺎن ﺟﻬ ﺎن ﻣﻨ ﺘﻘﻞ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﻣﻈﻬ ﺮ‬
‫آﻨﻮﻧ ﻲ ﺁن ﺷ ﻤﻌﻲ اﺳ ﺖ در ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ادی ﺎن ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ ﻣ ﺎدر و ﻣﻈﻬ ﺮي‬
‫اﺹ ﻠﻲ و ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﻧ ﻮر روﺷ ﻨﺎیﻲ و ﺁﺕ ﺶ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺏﺪی ﻦ رو ﺁیﻴ ﻦ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ایﺮاﻧﻲ ﺁﺋﻴﻦ ﻣﻬﺮ ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ!‬
‫در روزﮔ ﺎران آﻬ ﻦ ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩه ﺎي ﺏﺴ ﻴﺎري در ﺳﺮاﺳ ﺮ ﺟﻬ ﺎن‬
‫ﺁریﺎی ﻲ از ﺁﻧﺴ ﻮي ﺁﺏﻬ ﺎي دری ﺎي ﺳ ﺮخ ﺕ ﺎ ﺧﻠ ﻴﺞ ﻓ ﺎرس و ﻣﺪی ﺘﺮاﻧﻪ و‬
‫دری ﺎي ﺧ ﺰر آ ﻪ ﺏ ﺮ اﺳ ﺎس ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﻣﻮرﺧﻴ ﻦ ﭘ ﻴﺶ از ‪ 120‬آﺸ ﻮر‬
‫ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺏﺮﻗﺮار ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺘ ﻲ ﺕ ﺎ ﭼﻬﺎرﺹ ﺪ ﺳ ﺎل ﭘ ﺲ از ﺕ ﺎزش ﺕﺎزی ﺎن ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩه ﺎي‬
‫ﺏﺴ ﻴﺎري در ﭘ ﺎرس و ﺁﺕﻮرﭘ ﺎت )ﺁذرﺏﺎیﺠ ﺎن( ﺏ ﺮﭘﺎ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺕﻌ ﺪاد‬
‫ای ﻦ ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩه ﺎ ﺁﻧﻘ ﺪر زی ﺎد ﺏ ﻮدﻩ آ ﻪ ﺟﻐﺮاﻓ ﻴﺎدان و ﻣ ﻮرخ ﺏ ﺰرگ‬
 ‫‪155‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫»اﺳ ﺘﺨﺮي« ﻧﺘﻮاﻧﺴ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﺕﻌ ﺪاد ﺁﻧﻬ ﺎ را در ﺣﺎﻓﻈ ﻪ ﺧﻮدﻧﮕ ﻪ دارد!‬

‫اﺳ ﺘﺨﺮي ﻣ ﻲ ﻧﻮیﺴ ﺪ از ه ﺮ ﺷ ﻬﺮ و روﺳ ﺘﺎیﻲ آ ﻪ ﻋ ﺒﻮر ﻣ ﻴﻜﺮدم آ ﻪ‬
‫دﺳ ﺖ آ ﻢ ﭼ ﻨﺪ اﺕﺸ ﻜﺪﻩ در ﺁﻧﺠ ﺎ وﺟﻮدداﺷ ﺖ! ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ ﻣﻬﺮﻧﺮﺳ ﻴﺎن آ ﻪ‬
‫ﺁن را وزی ﺮ ﺏﻬ ﺮام ﺷ ﺎﻩ‪ ،‬ﻣﻬﺮﻧﺮﺳ ﻲ در دﺷ ﺘﺒﺎریﻦ ﻓ ﺎرس ﺏﻨ ﻴﺎد‬
‫ﻧﻬ ﺎدﻩ ﺏ ﻮد ﺕ ﺎ ﻗ ﺮﻧﻬﺎ ﭘ ﺲ از هﺠ ﻮم ﺕﺎزی ﺎن‪ ،‬ﺁﺕﺸ ﺶ ﺷ ﻌﻠﻪ ور ﺏ ﻮد و‬
‫ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ ﺁذرﮔﺸﺴ ﺐ در ﻓ ﺮاهﺎن آ ﻪ ﺕ ﺎ اواﺧ ﺮ ﻗ ﺮن ﺳ ﻮم هﺠ ﻮم ﺕ ﺎزي‬
‫هﻤﭽﻨﺎن ﺷﻌﻠﻪ ور ﺏﻮد‪.‬‬
‫» اﺏ ﻦ اﻟﻔﻘ ﻴﻪ« از وﺟ ﻮد ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩهﺎی ﻲ در وارﺳ ﺘﺎن ﻗ ﻢ و دیﮕ ﺮ‬
‫وﻻیﺎت ﺁن اﻃﺮاف یﺎد آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»اﺏ ﻦ رﺳ ﺘﻪ« ﻧ ﻴﺰ از وﺟ ﻮد ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩهﺎی ﻲ درﻧ ﺰدیﻚ ﺣﻠ ﻮان‬
‫یﺎدآ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ و » ی ﺎﻗﻮت« در ﻗ ﺮن هﻔ ﺘﻢ ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ ﺏ ﺰرگ ﺁذرﮔﺸﺴ ﺐ‬
‫را درﮔ ﺰن آ ﻪ ﺕﺎزی ﺎن ﺏﺨﺎﻃ ﺮ ﻧﺪاﺷ ﺘﻦ ﺣ ﺮف ﮔ ﺎف ﺁﻧ ﺮا » ﺷ ﻴﺰ« ﻣ ﻲ‬
‫ﻧﺎﻣﻨﺪ و در ﺁذرﺏﺎیﺠﺎن ﻣﻲ ﺏﺎﺷﺪ یﺎدآﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﻧ ﻴﺰ ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ آﺎری ﺎن آ ﻪ ﺏﺎره ﺎ ﺁﺕ ﺶ ﺁن ﺕﻮﺳ ﻂ هﺠ ﻮم و ﻓﺸ ﺎر‬
‫ﺕﺎزی ﺎن ﺧ ﺎﻣﻮش ﮔ ﺮدیﺪﻩ ﺏ ﻮد‪ ،‬در دوران ی ﺎﻗﻮت ه ﻨﻮز ﺳ ﺮﭘﺎ ﺏ ﻮدﻩ‬
‫وﺁﺕﺶ ﺁن ﻓﺮوزﻧﺪﻩ ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ه ﺰاران ه ﺰار ﻗ ﺒﻠﻪ و ﺁﺕﺸ ﮕﺎهﻲ آ ﻪ ﻧ ﻴﺎآﺎن ﻣ ﺎ ه ﺰاران ﺳ ﺎل‬
‫ﺏﺴ ﻮي ﺁﻧﻬ ﺎ ﻧ ﻴﺎیﺶ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺮوزﻩ ﺕﻌ ﺪاد ‪ 14‬ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ ﺏﻴﺸ ﺘﺮ ﺏﺎﻗ ﻲ‬
‫ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -1‬ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ ﻧﻴﺎﺳ ﺮ در ﻧﻴﺎﺳ ﺮ آﺎﺷ ﺎن‪،‬ﻣﺤﻞ ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ در‬
‫داﻣ ﻨﻪاي رو ﺏ ﻪ رودﺧﺎﻧ ﻪ و ﻣﺤﻠ ﻲ ﺳﺮﺳ ﺒﺰ واﻗ ﻊ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫ﺕﻘﺮیﺒﺎ آﺎﻣﻞ و ﺳﺎﻟﻢ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﺕﺸ ﮕﺎﻩ ﻣﺴ ﺠﺪ ﺳ ﻠﻴﻤﺎن در ﺧﻮزﺳ ﺘﺎن‪ ،‬ﺟﺎیﮕ ﺎﻩ‬ ‫‪-2‬‬
‫ای ﻦ ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ ﺏﺴ ﻴﺎر وی ﮋﻩ و اﺳ ﺘﺜﻨﺎیﻲ ﻣ ﻲ ﺏﺎﺷ ﺪ زی ﺮا در‬
‫زﻣ ﺎنه ﺎي ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﺁذرﺧ ﺶه ﺎي ﻃﺒﻴﻌ ﻲ از زﻣﻴ ﻦ ﺁن ﺏ ﻴﺮون‬
‫ﻣ ﻲﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ ،‬آ ﻪ ﺧ ﻮد ای ﻦ ﻣﺴ ﺌﻠﻪ ﺏﻴﺎﻧﮕﺮﺁﻧﺴ ﺖ آ ﻪ در‬
‫روزﮔ ﺎران آﻬ ﻦ ﺏﮕﻮﻧ ﻪاي از ﻧﻔ ﺖ و ﮔ ﺎز زﻣﻴ ﻦ ﺁریﺎی ﻴﺎن‬
‫ﺏ ﺮاي ﺷ ﻌﻠﻪور ﻧﮕﻬﺪاﺷ ﺘﻦ ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ ﺏﻬ ﺮﻩ ﻣ ﻲ ﺟﺴ ﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺏﻮی ﮋﻩ ای ﻨﻜﻪ ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ ﺕ ﻨﻬﺎ ﻗ ﺒﻠﻪ ﻧ ﺒﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﺏﻠﻜ ﻪ ﻣ ﺮدم از‬
‫ﺁﺕ ﺶ ه ﺮ ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩاي ﺏ ﺮاي ﺏﺮاﻓﺮوﺧﺘ ﻦ ﺁﺕ ﺶ در درون‬
‫ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎي ﺧ ﻮد ﺏﻬ ﺮﻩ ﻣ ﻲﺏ ﺮدﻩ اﻧ ﺪ‪ .‬زی ﺮا اﻣﻜ ﺎن دﺳﺘﺮﺳ ﻲ ﺏ ﻪ‬
 ‫‪156‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫آﺒﺮی ﺖ و ی ﺎ ﮔﻮﮔ ﺮد ﺏ ﺮاي هﻤ ﻪ ﻣﻴﺴ ﺮ ﻧ ﺒﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ ..‬و ﺁﻧﻬ ﺎ‬

‫ﺕﻮﺳ ﻂ آ ﺎﻧﻮنه ﺎي« )ﺁﺕﺸ ﺪان ( ﺏ ﺰرگ و آﻮﭼ ﻚ ﺁﺕ ﺶ را‬
‫ﺣﻤﻞ ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ…‬
‫‪ -3‬ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ ﻧ ﻴﻤﻮر درﻧﺰدیﻜ ﻲ دﻟ ﻴﺠﺎن‪ ،‬ﻧ ﻮع ﺏ ﻨﺎ و‬
‫ﺳ ﺎﺧﺘﻤﺎن ای ﻦ ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ ﺏ ﺎ دیﮕ ﺮ ﺟﺎیﮕ ﺎﻩه ﺎ ﻣ ﺘﻔﺎوت اﺳ ﺖ و‬
‫ویﮋﮔﻴﻬﺎي ﺧﺎﺹﻲ دارد‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ ﻗﻠﻌ ﻪ دﺧ ﺘﺮ ﺏ ﺮ ﻓ ﺮاز ﺕ ﭙﻪ ﻣﺸ ﺮف ﺏ ﺮ‬
‫رودﺧﺎﻧ ﻪ و ﺟ ﺎدﻩ درﻧﺰدیﻜ ﻲ زیﺎرﺕﮕ ﺎﻩ ﺷ ﺎﻩ ﺟﻤ ﺎل )ﺟﺎﻟ ﺐ‬
‫اﺳ ﺖ ﺏﺪاﻧ ﻴﻢ آ ﻪ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ ه ﺎي ﺏ ﺰرگ و آﻮﭼ ﻚ ﭘ ﻴﺶ‬
‫از اﺳ ﻼم‪ ،‬اﻣ ﺮوز ﺕ ﺒﺪیﻞ ﺏ ﻪ اﻣﺎﻣ ﺰادﻩ و ی ﺎ ﻣﺴ ﺠﺪ وﺏﻘﻌ ﻪ‬
‫هﺎي اﺳﻼﻣﻲ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪(.‬‬
‫‪ -5‬ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ ﺟ ﺮﻩ در آ ﻨﺎر ﺳ ﻴﺎﻩ ﻓ ﺎرس‪ ،‬ای ﻦ ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ‬
‫ﻧﻴﺰ هﻤﭽﻨﺎن ﺳﺮﭘﺎ ایﺴﺘﺎدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -6‬ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ دیﮕ ﺮي درﻓ ﺎرس ﺏ ﺎ هﻤﻴ ﻦ ﻧ ﺎم ﺟ ﺮﻩ‬
‫درﺟﺮﻩ ﻓﺎرس ﺏﺎ ﻋﻈﻤﺘﻲ دیﺪﻧﻲ ﭘﺎﺏﺮﺟﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -7‬ﺁﺕﺸﻜﺪﻩ آﺎزرون در ﻓﺎرس‪.‬‬
‫‪ -8‬ﺁﺕﺸﻜﺪﻩ اﺹﻔﻬﺎن‪.‬‬
‫‪ -9‬ﺁﺕﺸﻜﺪﻩ ﻧﻘﺶ رﺳﺘﻢ )آﻌﺒﻪ زرﺕﺸﺖ(‬
‫‪ -10‬ﺁﺕﺸﻜﺪﻩ ﭘﺎﺳﺎرﮔﺎد درﻓﺎرس‬
‫‪ -11‬ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ ﺳ ﻨﮕﻲ در ﻓ ﺎرس واﻗ ﻊ درﺏ ﺎغ ﺏ ﺪرﻩ ﻧ ﺰدیﻚ‬
‫ﺕﺨ ﺖﺟﻤﺸ ﻴﺪ )ای ﻦ ﻣﺤ ﻞ اﻣ ﺮوز ﺏﻌ ﻨﻮان زیﺎرﺕﮕ ﺎﻩ و ﺏ ﺎ ﻧ ﺎم‬
‫ﺏﻲﺏﻲ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻣﻮرد ﺕﻮﺟﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺳﺖ‪(.‬‬
‫‪ -12‬ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ آﻮﺷ ﻚ درﻧﻄ ﻨﺰ آﺎﺷ ﺎن‪ .‬ای ﻦ ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ ﻣ ﺜﻞ‬
‫ﺧﻴﻠ ﻲ از ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩه ﺎي دیﮕ ﺮ از ﺳ ﻨﮓ و ﺳ ﺎروج ﺳ ﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪. .‬‬
‫‪ -13‬ﺁﺕﺸﻜﺪﻩ ﺁذرﺏﺎیﺠﺎن‪.‬‬
‫‪ -14‬ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ ﺧﺎﻧ ﻪ آ ﻴﻮان آ ﻪ هﻤ ﺎن آﻌ ﺒﻪ ﻣﺴ ﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣ ﻲ‬
‫ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪157‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫اﻟﺒ ﺘﻪ ای ﻨﻬﺎ ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩهﺎی ﻲ ﺏﻮدآ ﻪ درای ﺮان آﻨﻮﻧ ﻲ ﺏ ﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ و‬
‫ﮔ ﺮﻧﻪ ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩه ﺎي ﺏﺴ ﻴﺎري در ﺕﺎﺟﻴﻜﺴ ﺘﺎن‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺴ ﺘﺎن‪ ،‬ﭘﺎآﺴ ﺘﺎن‪،‬‬
‫هﻨﺪوﺳ ﺘﺎن‪ ،‬ﺁذرﺏﺎیﺠ ﺎن‪ ،‬ﺕﺮآ ﻴﻪ آﻨﻮﻧ ﻲ و ﻗﺰاﻗﺴ ﺘﺎن و ازﺏﻜﺴ ﺘﺎن و‬
‫ارﻣﻨﺴ ﺘﺎن و ﺟﺎه ﺎي دیﮕ ﺮ ﻣﻮﺟ ﻮد ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻣ ﺮوزﻩ ﺁﺙ ﺎري هﺮﭼ ﻨﺪ‬
‫اﻧ ﺪك از ﺁﻧﻬ ﺎ درﺏﺮﺧﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺏﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮیﻦ ﺁﺕﺸﮕﺎهﻲ آﻪ‬
‫اﻣ ﺮوزﻩ ﻣﻮرد ﺕﻮﺟﻪ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن اﺳﺖ و ﺷﻬﺮت ویﮋﻩاي دارد »ﺧﺎﻧﻪ آﻴﻮان«‬
‫ﻣ ﻲ ﺏﺎﺷ ﺪ آ ﻪ آ ﻪ ﺕﺎزی ﺎن ﺏ ﻴﺶ از اﺳ ﻼم ﺁن را » ﺏﻴ ﺖ اﻟ ﺰﺣﻞ« و اﻣ ﺮوزﻩ‬
‫ﺁﻧ ﺮا آﻌ ﺒﻪ ﻣﻴﺨﻮاﻧ ﻨﺪ‪ .‬ای ﻦ ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ هﻨﮕﺎﻣ ﻴﻜﻪ ﺳ ﭙﺎهﻴﺎن ای ﺮان در ه ﺰاران‬
‫ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﻣﻴﺨﻮاﺳ ﺘﻨﺪ از دری ﺎي ﺳ ﺮخ ﻋﺒﻮر آﻨﻨﺪ‪ ،‬درﻣﻜﻪ آﻨﻮﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‬
‫و ﭘ ﺲ از ای ﻨﻜﻪ ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﻋﺮﺏﺴﺘﺎن را ﺕﺮك آﺮدﻧﺪ و از یﻤﻦ و ﻣﺼﺮ ﺧﺎرج‬
‫ﺷﺪﻧﺪ ﺕﺎزیﺎن ﺁﻧﻬﺎ را ﺏﺎزﺳﺎزي ﻧﻤﻮدﻩ و » ﺏﻴﺖ اﷲ« ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫درﻗ ﺮﺁن ﺏﻮﺿ ﻮح ﺕﺸ ﺮیﺢ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ »ﺏﻴ ﺖ اﷲ« )آﻌ ﺒﻪ( ﺕﻮﺳ ﻂ‬
‫اﺏﺮاه ﻴﻢ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺏﻠﻜ ﻪ ﺕﻮﺳ ﻂ وي و ﻓ ﺮزﻧﺪش ﺁﻧﺠﺎ ﻧﻈﺎﻓﺖ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ وﭘﺎی ﻪه ﺎي ایﻮاﻧ ﺶ ﺏ ﺎﻻ رﻓ ﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ ﺷﺮح آﺎﻣﻞ ﺁن در اﺏﺘﺪاي ایﻦ‬
‫آﺘﺎب ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫»و ﻋﻬ ﺪ ﻧ ﺎ اﻟ ﻲ اﺏﺮاه ﻴﻢ و اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ ﺁن ﻃﻬ ﺮا ﺏﻴﺘ ﻲ ﻟﻠﻄﺎﺋﻔﻴ ﻦ « ﻣﺎ از‬
‫اﺏﺮاه ﻴﻢ و اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ ﺕﻌﻬ ﺪ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ ﺕﺎ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺮا ﺏﺮاي ﻃﻮاف آﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﺎآﻴﺰﻩ‬
‫آﻨﻨﺪ‪) .‬ﺳﻮرﻩ ﺏﻘﺮﻩ ﺁیﻪ ‪(125‬‬
‫» و اذا ی ﺮﻓﻊ اﺏﺮاه ﻴﻢ اﻟﻘﻮاﻋ ﺪ ﻣ ﻦ اﻟﺒﻴ ﺖ و اﺳ ﻤﺎﻋﻴﻞ رﻧ ﺒﺎ ﺕﻘﺒﻞ ﻣﻨﺎ«‬
‫اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ و ﭘﺪرش ﭘﺎیﻪهﺎ )دیﻮارهﺎ(ي ﺧﺎﻧﻪ را ﺏﺎﻻ ﺏﺮدﻧﺪ‪،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ ﭘﺮوردﮔﺎرا‬
‫ازﻣﺎ ﺏﭙﺬیﺮ… )ﺳﻮرﻩ ﺏﻘﺮﻩ ﺁیﻪ ‪(127‬‬
‫ﭘ ﺲ ﺏﺪرﺳ ﺘﻲ و وﺿ ﻮح روﺷ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ »ﺧﺎﻧ ﻪ آ ﻴﻮان« ﺏ ﻴﺶ از‬
‫اﺏﺮاه ﻴﻢ وﺟ ﻮد داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ و ﻓﻘ ﻂ ﺕﻮﺳ ﻂ ایﺸ ﺎن و ﻓ ﺮزﻧﺪش ﺁﻧﺠﺎ ﻧﻈﺎﻓﺖ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و دیﻮارهﺎي ﻓﺮوریﺨﺘﻪاش ﺏﺎﻻ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اآ ﺜﺮ ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩهﺎی ﻲ آ ﻪ اﻣﺮوز ﺁﺙﺎري از ﺁﻧﻬﺎ ﺏﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻩ اﺳﺖ ﺏﺎ ﺏﺮﭘﺎیﻲ‬
‫ﺧ ﻮد وﺟ ﻮد ﺁﻧﻬ ﺎرا ﮔﻮاه ﻲ ﻣﻴﺪه ﻨﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠ ﻪ آﻌ ﺒﻪ زرﺕﺸ ﺖ آ ﻪ درﻧﻘ ﺶ‬
‫رﺳ ﺘﻢ واﻗ ﻊ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺁﺕﺸ ﻜﺪﻩ ﺁذرﺏﺎیﺠﺎن آﻪ آﺎرت ﭘﺴﺘﺎﻟﻬﺎي ایﻦ ﻣﺤﻞ‬
‫ه ﺎ اﻣ ﺮوزﻩ در ای ﺮان ﺏ ﻪ ﻓ ﺮوش ﻣ ﻲرﺳ ﺪ‪.‬ی ﻚ ﻧ ﻮع ﻣﻌﻤ ﺎري ﺁﺕﺸﻜﺪﻩ هﺎ ﺏﺎ‬
‫ﺳﻨﮓ ﻣﻜﻌﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺴ ﺎن ایﺮاﻧ ﻲ از روزﮔ ﺎران آﻬ ﻦ ﺁﺕ ﺶ‪ ،‬ﺁب‪ ،‬ﻧﺴ ﻴﻢ و ﺧﺎك و ﺧﻮرﺷﻴﺪ‬
‫را ﭘ ﺎس ﻣﻴﺪاﺷ ﺘﻪ و ﺁﻏ ﺎز ﺏﻬ ﺎر ﺕ ﺎﺏﺶ ﻧﻮروزﻧﺪﮔ ﻲ اﺳﺖ‪ .‬از ﺁﺕﺶ ﻣﻬﺮﺏﺎن‬
 ‫‪158‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ آ ﻪ ﺁﺏﻬ ﺎ را رواﻧﺘﺮ ﻣﻲﺳﺎزد و ﻧﺴﻴﻢهﺎ را روح ﻧﻮازﺕﺮ و ﺧﺎك را‬

‫رﺳﺘﻨﻲﺕﺮ!‬
‫ﺏﺨﻮاﻧ ﻴﻢ آ ﻪ در ﺏ ﻴﺶ از هﺰارﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﻓﺮدوﺳ ﻲ ﺏﺰرﮔ ﺮ ﭼ ﻪ ﺳ ﺮودﻩ‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﭼﻮ ﺏﺨﺖ ﻋﺮب ﺏﺮ ﻋﺠﻢ ﺕﻴﺮﻩ ﺷﺪ‬
‫هﻤﻲ ﺏﺨﺖ ایﺮاﻧﻴﺎن ﺕﻴﺮﻩ ﺷﺪ‬
‫ﺏﺮ ﺁﻣﺪ ز ﺷﺎهﺎن ﺟﻬﺎن را ﻗﻔﻴﺰ‬
‫ﻧﻬﺎن ﺷﺪ زر و ﮔﺸﺖ ﭘﻴﺪا ﭘﺸﻴﺰ‬
‫هﻤﺎن زﺷﺖ ﺷﺪ ﺧﻮب و ﺷﺪ ﺧﻮب زﺷﺖ‬
‫ﺷﺪﻩ راﻩ دوزخ ﭘﺪیﺪ از ﺏﻬﺸﺖ‬
‫دﮔﺮﮔﻮﻧﻪ ﺷﺪ ﭼﺮخ ﮔﺮدون ﺏﭽﻬﺮ‬
‫از ایﺮاﻧﻴﺎن ﭘﺎك ﺏﺒﺮیﺪ ﻣﻬﺮ‬
‫ﺏﺎیﺮاﻧﻴﺎن زار وﮔﺮیﺎن ﺷﺪم‬
‫آﺰیﻦ ﭘﺲ ﺷﻜﺴﺖ ﺁیﺪ از ﺕﺎزیﺎن‬
‫ﺳﺘﺎرﻩ ﻧﮕﺮدد ﻣﮕﺮ ﺏﺮ زیﺎن‬
‫ﭼﻮ ﺏﺎ ﺕﺨﺖ ﻣﻨﺒﺮ ﺏﺮاﺏﺮ ﺷﻮد‬
‫هﻤﻪ ﻧﺎم ﺏﻮﺏﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﺷﻮد‬
‫ﺕﺒﻪ ﮔﺮدد ایﻦ رﻧﺞهﺎي دراز‬
‫ﻧﺸﻴﺒﻲ دراز اﺳﺖ ﭘﻴﺶ ﻓﺮاز‬
‫ز ﭘﻴﻤﺎن ﺏﮕﺮدﻧﺪ و از راﺳﺘﻲ‬
‫ﮔﺮاﻣﻲﺷﻮد آﮋي و آﺎﺳﺘﻲ‬
‫ﭘﻴﺎدﻩ ﺷﻮد ﻣﺮدم رزﻣﺠﻮي‬
‫ﺳﻮار ﺁﻧﻜﻪ ﻻف ﺁرد و ﮔﻔﺘﮕﻮي‬
‫آﺸﺎورز ﺟﻨﮕﻲ ﺷﻮد ﺏﻲ هﻨﺮ‬
‫ﻧﮋاد و ﺏﺰرﮔﻲ ﻧﻴﺎیﺪ ﺏﻪ ﺏﺮ‬
‫رﺏﺎیﺪ هﻤﻲ ایﻦ از ﺁن ﺁن از ایﻦ‬
 ‫‪159‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫زﻧﻔﺮیﻦ ﻧﺪاﻧﻨﺪ ﺏﺎز ﺁﻓﺮیﻦ‬

‫ﺏﺪ اﻧﺪیﺶ ﮔﺮدد ﭘﺪر ﺏﺮ ﭘﺴﺮ‬
‫ﭘﺴﺮ هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺏﺮ ﭘﺪر ﭼﺎرﻩ ﮔﺮ‬
‫ﺷﻮد ﺏﻨﺪة ﺏﻲهﻨﺮ ﺷﻬﺮیﺎر‬
‫ﻧﮋاد و ﺏﺰرﮔﻲ ﻧﻴﺎیﺪ ﺏﻜﺎر‬
‫از ایﺮان و از ﺕﺮك و ﺕﺎزیﺎن‬
‫ﻧﮋادي ﭘﺪیﺪ ﺁیﺪ اﻧﺪر ﻣﻴﺎن‬
‫ﻧﻪ دهﻘﺎن ﻧﻪ ﺕﺮك و ﻧﻪ ﺕﺎزي ﺏﻮد‬
‫ﺳﺨﻨﻬﺎ ﺏﻜﺮدار ﺏﺎزي ﺏﻮد‬
‫زیﺎن آﺴﺎن از ﭘﻲ ﺳﻮد ﺧﻮیﺶ‬
‫ﺏﺠﻮیﻨﺪ و دیﻦ اﻧﺪر ﺁرﻧﺪ ﭘﻴﺶ‬
‫ﭼﻮ ﺏﺴﻴﺎر از ایﻦ داﺳﺘﺎن ﺏﮕﺬرد‬
‫آﺴﻲ ﺳﻮي ﺁزادﮔﺎن ﻧﻨﮕﺮدد‬
‫ﺏﺮیﺰﻧﺪ ﺧﻮن از ﭘﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد روزﮔﺎر ﺏﺪ ﺁراﺳﺘﻪ‬
‫دل ﻣﻦ ﭘﺮاز ﺧﻮن ﺷﺪ و روي زرد‬
‫دهﺎن ﺧﺸﻚ و ﻟﺒﻬﺎ ﭘﺮ از ﺏﺎد ﺳﺮد‬

‫ﺏﺰرﮔﺎن ﺟﻬﺎن در ﺏﺎرﻩ زرﺕﺸﺖ ﭼﻪ ﻣﻴﮕﻮیﻨﺪ؟‬

‫از هﻤ ﺎن روزﮔ ﺎران آﻬﻦ آﻪ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﺏﺎ اوﺳﺘﺎ و ﭘﻴﺎم ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ ﺁن ﺁِﺷﻨﺎ‬
‫ﺷ ﺪﻧﺪ‪ ،‬هﻤ ﻮارﻩ ﺁﻧ ﺮا ﺳ ﺘﻮدﻩ اﻧ ﺪ! آﻤﺘﺮ ﺟﺎیﻲ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ آﺴﻲ‬
‫ﺕﻮاﻧﺴ ﺘﻪ ﺏﺎﺷ ﺪ ﺣﺘ ﻲ اﻧ ﺘﻘﺎدي ﺏ ﻪ ﺁیﻴ ﻦ اوﺳ ﺘﺎ و زرﺕﺸ ﺖ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ داﺷ ﺘﻪ‬
‫ﺏﺎﺷﺪ‪ .‬ﺏﺎ هﻢ ﻧﮕﺎهﻬﺎي ﺏﺰرﮔﺎن ﺟﻬﺎن را ﻣﺮور ﻣﻲ آﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫ویﻠ ﻲ دوراﻧ ﺖ ‪ :‬دی ﻦ زرﺕﺸ ﺖ‪ ،‬دیﻨ ﻲ ﺏ ﺎ ﻓﺮوﺷ ﻜﻮﻩ ﺏ ﻮد آ ﻪ هﻤﭽ ﻮن‬
‫دیﮕ ﺮ دی ﻨﻬﺎ آ ﻪ ﺳﺮﺷ ﺎر از دروﻧﻤﺎی ﻪ ﺧﻮﻧﺮی ﺰي و ﺏ ﺖﭘﺮﺳ ﺘﻲ و‬
‫ﺧﺮاﻓﻪﮔﺮایﻲ ﺏﻮدﻧﺪ‪ ،‬روي ﺧﻮﺷﻲ ﺏﺎ ایﻦ ﻧﺎﺷﺎیﺴﺘﻬﺎ ﻧﺪاﺷﺖ و ﭘﺎك و ﭘﺎآﻴﺰﻩ‬
‫ﺏ ﻮد‪ .‬زردﺷ ﺖ ای ﻦ دﺳ ﺘﻮر ﺕﻼی ﻲ را دادﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺁﻧﭽ ﻪ را ﺏ ﺮﺧﻮد‬
‫ﻧﻤﻲﭘﺴﻨﺪي‪ ،‬ﺏﺮدیﮕﺮان روا ﻣﺪار‪ .‬ﺧﻮیﺸﻜﺎري هﺮآﺴﻲ ﺳﻪ ﺳﻮیﻪ اﺳﺖ‪1 :‬‬
 ‫‪160‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫‪ -‬ﺏ ﺎ دﺷ ﻤﻦ ﭼ ﻨﺎن رﻓ ﺘﺎر آ ﻦ آﻪ دوﺳﺖ ﮔﺮدد‪ -2 .‬ﺏﺪﺟﻨﺲ را ﺏﻪ راﺳﺘﻲ و‬

‫درﺳ ﺘﻲ ره ﺒﺮي و راهﻨﻤﺎیﻲ آﻦ و ﻧﺎدان را ﺏﻪ داﻧﺎیﻲ‪ -3.‬و ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺏﺨﺶ‬
‫ﺁن اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏﺰرﮔﺘﺮیﻦ ﺏﺮﺕﺮي‪ ،‬ﭘﺎرﺳﺎیﻲ و ﭘﺮهﻴﺰآﺎري اﺳﺖ و ﭘﺲ از ﺁن‬
‫راﺳﺘﮕﻮیﻲ وراﺳﺖ آﺮداري‪.‬‬
‫ﺳﺮﭘﺮﺳ ﻲ ﺳ ﺎیﻜﺲ‪ :‬از دی ﺪ ﻣ ﻦ ﺏﺴ ﻴﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ آﻪ ﺏﺘﻮان آﺴﻲ را‬
‫یﺎﻓ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﺘﻮاﻧﺪ ﺁﻣﻮزﺷ ﻬﺎیﻲ ﺏﺎﻻﺕ ﺮ از ﺁﻣﻮزﺷ ﻬﺎي زرﺕﺸ ﺖ ﺏ ﺮاي ﻣ ﺮدم‬
‫ﭘﻴﺪاآ ﻨﺪ‪ .‬ﺳ ﺮودﻩ ه ﺎي ای ﻦ ﻣ ﺮد ﺏ ﺰرگ ﺏﻲ ﮔﻤﺎن ﺟﺎویﺪﻧﻴﻨﺪ و هﻴﭽﮕﺎﻩ ﮔﺮد‬
‫ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺏﺮﭼﻬﺮﻩاش ﻧﺨﻮاهﺪ ﻧﺸﺴﺖ آﻪ ﺁﻧﺮا ﭘﻨﻬﺎن دارد‪.‬‬
‫ارزش ﺳ ﺮودﻩه ﺎي زرﺕﺸﺖ در ﭘﺎآﺪﻟﻲ ﮔﻮیﻨﺪﻩ و راﺳﺘﻲ ﺏﻨﻴﺎدیﻨﻲ اﺳﺖ آﻪ‬
‫اوﺳﺨﺖ ﺏﺎور داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧ ﻴﭽﻪ‪ :‬زردﺷﺖ ﺏﺰرﮔﺘﺮیﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ هﻮﺷﻤﻨﺪ و ﺕﻴﺰهﻮﺷﻲ اﺳﺖ آﻪ ﭘﺎیﻪهﺎي‬
‫ﮔﺴ ﺘﺮدﻩ اﻧﺪیﺸ ﻪ ﺳ ﺎزﻧﺪﻩ و ﻣﺮدﻣ ﻴﺶ ﺕﺎآ ﻨﻮن ﺏ ﺮاي ﺏﺎﺧ ﺘﺮ اﺳ ﺘﻮارﺕﺮیﻦ‬
‫ﺳ ﺘﻮن زﻧﺪﮔ ﻲ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬اﻧﺪیﺸ ﻪ زردﺷ ﺖ ﺁﻣﻮزﺷﻬﺎي ﺏﺰرﮔﻲ ﺏﺮاي ﻧﻴﻚ‬
‫زﻧﺪﮔ ﻲ آ ﺮدن‪ ،‬ﻧ ﻴﻚ در ﭘ ﻴﻮﻧﺪ ﺏ ﻮدن‪ ،‬ﻧ ﻴﻚرﻓﺘﺎر داﺷﺘﻦ وﻧﻴﻚ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ و‬
‫ﺏﺎﻻﺕ ﺮ از هﻤ ﻪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ارج و ارزش ﻧﻬ ﻲ ﺏ ﻪ دیﮕ ﺮان اﺳ ﺖ‪ .‬او هﻴﭽﮕﺎﻩ‬
‫در ه ﻴﭻ ﺳ ﺨﻨﺶ از ﺏ ﻪ آﺎرﺏ ﺮدن ﭘ ﻲدرﭘ ﻲ »راﺳﺘﻲ و درﺳﺘﻲ« ﺧﻮدداري‬
‫ﻧﻜﺮدﻩ وﭘﻴﻮﺳﺘﻪ هﻤﻪ ﻣﺮدم را ﺏﺪیﻦ ﺳﻮ ﺧﻮاﻧﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺳ ﺨﻦ زردﺷ ﺖ‪ ،‬ﺷ ﻜﻮهﻲ یﺎﻓ ﺖ ﻣﻴﺸ ﻮد آ ﻪ در آﻤ ﺘﺮ ﺳ ﺨﻨﻲ ﻣﻴ ﺘﻮان‬
‫یﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫هﺮﺕﺴ ﻔﻴﻠﺪ‪ :‬ﭘﺸ ﺘﻜﺎر و آﻮﺷﺸ ﻬﺎي ﺧﺴ ﺘﮕﻲﻧﺎﭘﺬی ﺮ‪ ،‬از ﻓ ﺮوزﻩه ﺎي‬
‫درﺧﺸ ﺎن ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﻣﻲﺏﺎﺷﺪ آﻪ ﺏﺮﭘﺎیﻪ راﺳﺘﻲ و درﺳﺘﻲ اﺳﺘﻮار ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‬
‫آﻪ هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺮﺕﻮي از ﺁیﻴﻦ ﺷﻜﻮهﻤﻨﺪ و ﭘﺮﻓﺮوغ زردﺷﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﺕﻴ ﻦ ﺁﻣﺮیﻜﺎیﻲ‪ :‬زردﺷﺖ از هﻤﻪ ﻧﮕﺮهﺎ ﺳﺘﻮدﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺏﻴﮕﻤﺎن ﻣﺴﻴﺢ‬
‫ﭘ ﻴﺮو او ﺏ ﻮدﻩ واز اﻧﺪیﺸ ﻪ او ﺏﻬﺮﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻪ ﺳﺨﻦ رﺳﺎ و روان و‬
‫ﺷ ﻜﻮهﻤﻨﺪ او‪ :‬ﭘ ﻨﺪار ﻧ ﻴﻚ –ﮔﻔ ﺘﺎر ﻧ ﻴﻚ‪ -‬آ ﺮدار ﻧﻴﻚ‪ ،‬ﭘﺎیﻪ و ﺏﻨﻴﺎد هﻤﻪ دیﻨﻬﺎ‬
‫ﺳﺖ و هﻴﭻ ﺧﺮدﻣﻨﺪي ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﭼﻴﺰي ﺏﺮ ﺁن ﺏﻴﻔﺰایﺪ‪.‬‬
‫ه ﺮﺕﻞ‪ :‬از ﻻ ﺏ ﻪ ﻻي ﮔﺎﺕﻬ ﺎ ﺏ ﻪ ﺧﻮﺏﻲ روﺷﻦ ﻣﻴﺸﻮد آﻪ یﻚ ﻣﺮد ﺕﻴﺰهﻮش‬
‫و هﻮﺷ ﻤﻨﺪ‪ ،‬ﭘ ﺮﺕﻼش‪ ،‬ﻧ ﻴﻚﺧﻮاﻩ‪ ،‬ﺧﻴﺮاﻧﺪیﺶ‪ ،‬ﻣﻬﺮﺏﺎن‪ ،‬ﻣﻬﺮورز‪ ،‬ﻣﻬﺮﺟﻮ‪،‬‬
‫ﭘ ﺎآﺪل‪ ،‬ﻧ ﻴﻚآﻨﺶ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮیﺪ آﻪ ﺏﺎ ﺧﺮد راﺳﺖ اﺳﺖ و ﺏﺎ دیﮕﺮان ﻧﻴﺰ‬
‫از روي راﺳﺘﻲ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮیﺪ‪.‬‬
 ‫‪161‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫زردﺷ ﺖ ﺏ ﻪ ه ﻮاداري از راﺳ ﺘﻲ و درﺳ ﺘﻲ و ﻓ ﺮوزﻩه ﺎي ﻧ ﻴﻚ ﺳ ﺮ‬

‫ﺏﺮاﻓﺮاﺷ ﺖ و ﺁﺳ ﻮدﮔﻲ و ﺁﺳ ﺎیﺶ را ﺏ ﺮاي ﻣ ﺮدم ﺁرزو آ ﺮد‪ .‬ﻣ ﻨﺶ او در‬
‫ﭘﺎی ﻪ ﺏﻠ ﻨﺪي و ﺏﺮﻓ ﺮاز داﻧﺎی ﻲ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ و دور از ه ﺮﮔﻮﻧﻪ ﺳﺴ ﺘﻲ و‬
‫زﺏﻮﻧ ﻲ آ ﻪ ﺏﻴﺸ ﺘﺮ ﻣ ﺮدم ﺏ ﻪ ﺁن دﭼ ﺎرﻧﺪ‪ ،‬اﺳ ﺘﻮار ﮔﺸ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬او از‬
‫ﺧﻮﻧﺮی ﺰي و ﺁزار‪ ،‬زﺏﻮﻧ ﻲ و ﺧﻮاري‪ ،‬ﺏﺮدﮔﻲ و ﭘﺴﺘﻲ و از ﺁیﻴﻦ اهﺮیﻤﻨﺎن‬
‫ﺳﺨﺖ رویﮕﺮدان ﺏﻮد و ﺏﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﻴﻜﺎر ﻣﻴﻜﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺮوﻓﺴ ﻮر ﻣ ﻴﻪ‪ :‬ﻓ ﺮوزﻩه ﺎي ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﺏﺎﺳﺘﺎن ﺳﺘﺎیﺶ ﺁﻣﻴﺰﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺏﺎیﺪ‬
‫داﻧﺴ ﺖ آ ﻪ اﻧﮕ ﻴﺰﻩ ﺁﻧﻬ ﺎ ‪ ،‬ﺁﻣﻮزﺷ ﻬﺎي ﻧ ﻴﻚ ﺧﻮاهﺎﻧ ﻪ و ﻣﺮدﻣ ﻲ زردﺷ ﺖ‬
‫ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫زردﺷﺖ از ﻣﻨﺸﻲ واﻻ ﺏﺮﺧﻮردار ﺏﻮد آﻪ ﺕﻮاﻧﺴﺖ ﺏﺮ دل ﻣﺮدم رﺧﻨﻪ ﻧﻤﺎیﺪ‬
‫وﺁﻧﻬﺎ را ﺏﻪ ﺳﻮي ﺧﻮد و ﺁﻓﺮیﺪﮔﺎر ﻣﻬﺮﺏﺎن و ﻧﻴﻚ ﺧﻮاهﺶ ﺏﻜﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻟﺘﺮ‪ :‬زردﺷﺖ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﻮد را ﺏﺎ اهﻮرا ﻣﺰدا ﺏﻴﺸﺘﺮ ﺏﺮﭘﺎیﻪ دوﺳﺘﻲ اﺳﺘﻮار‬
‫آ ﺮدﻩ ﺏ ﻮد‪ .‬او از ﺧ ﺪاي ﺧ ﻮد ی ﺎري و ﭘﺸ ﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣ ﻲ ﺧﻮاﺳ ﺖ‪ ،‬ﺁﻧﮕﻮﻧ ﻪ آﻪ‬
‫دوﺳ ﺘﻲ از دوﺳ ﺖ ﺧ ﻮد ﻣ ﻴﺨﻮاهﺪ‪ .‬او در ﻓﺮوﺕﻨ ﻲ ﺏ ﻪ اهﻮراﻣﺰدا‪ ،‬ﭘﺎآﺪل و‬
‫یﻜﺮﻧﮓ ﺏﻮد‪.‬‬
‫ﺟﻜﺴ ﻮن‪ :‬ﺏ ﻮدا و آﻨﻔﻮﺳ ﻴﻮس و ﺳ ﻘﺮاط آ ﻪ ﺟﻮی ﻨﺪﮔﺎن ﻧ ﻮر و ﻓ ﺮوغ و‬
‫روﺷ ﻨﺎیﻲ ﺏﻮدﻧﺪ‪ .‬از ﭘﺎیﻪهﺎیﻲ ﺏﻠﻨﺪ و ﺳﺮآﺸﻴﺪﻩ ﺏﺮﺧﻮردار ﺏﻮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺏﺎیﺪ‬
‫ﭘﺬیﺮﻓ ﺖ آ ﻪ زردﺷ ﺖ از هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺏﺎﻻﺕﺮ و واﻻﺕﺮ وارزﺷﻤﻨﺪﺕﺮ ﺏﻮد‪ .‬او ﺏﻲ‬
‫ﮔﻤﺎن یﻜﻲ از ﺁﻣﻮزﮔﺎران ﺏﺰرگ ﺧﺎورﺏﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻴﺂیﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﺷﺪرﺧﺎور ﺷﻨﺎس ﺳﺮﺷﻨﺎس و ﺏﻠﻨﺪﺁوازﻩ ﺁﻟﻤﺎﻧﻲ‪:‬‬
‫دوهﺰارﺳ ﺎل اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻣ ﻴﺎن ﺁﻓ ﺮیﺪﮔﺎر و ﺁﻓ ﺮیﺪﻩ ی ﻚ ﺷﻜﺎف ﺏﺰرگ و ژرﻓﻲ‬
‫در ﻣﻐ ﺰ ﻣ ﺎ ﺏﺎﺧ ﺘﺮیﺎن یﺎﻓ ﺖ ﻣﻴﺸ ﻮد آ ﻪ ه ﻴﭽﮕﺎﻩ ﻧﺘﻮاﻧﺴ ﺘﻪاﻧ ﺪ ﺁﻧﺮا از ﻣﻴﺎن‬
‫ﺏ ﺮدارﻧﺪ‪ .‬ﺁﻓ ﺮیﺪﮔﺎري ﭘ ﺎك‪ ،‬اﺷ ﻮیﻲ ﺷ ﻜﻮهﻤﻨﺪ و واﻻ و ای ﻦ ﺳ ﻮ‪ ،‬ﺁدﻣ ﻲ‬
‫ﺏﻴﭽﺎرﻩ‪ ،‬زﺏﻮن‪ ،‬ﭘﺴﺖ‪ ،‬ﺧﻮار‪ ،‬ﮔﻨﺎهﻜﺎر و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻣﻬﺮ و ﺁﻣﺮزش آﻪ ﺁﻓﺮیﺪﻩ‬
‫ﻧ ﺎم دارد ‪ .‬ﺕ ﻨﻬﺎ ﮔﺎه ﻲ ﺏ ﻮدﻩاﻧ ﺪ ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧ ﻲ آ ﻪ آﻮﺷ ﻴﺪﻩاﻧﺪ ﺏﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ایﻦ‬
‫ﺷ ﻜﺎف را آ ﻪ اﻣ ﻴﺪ ﭘﺮآﺮدﻧﺶ را هﺮﮔﺰ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺏﺠﻬﻨﺪ‪ .‬آﻮﺷﺶ ایﻦ ﮔﺮوﻩ‬
‫از اﻧﺪیﺸ ﻤﻨﺪان ﺏ ﻪ ﺏﻴﻨﺸ ﻤﻨﺪي ﭘﺎی ﺎن یﺎﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﺏﻴﻨﺸ ﻤﻨﺪي ﺕ ﻼ ش‬
‫ﻣﻴﺸﻮد ﺕﻨﺶ ﻣﻴﺎن ﺁﻓﺮیﺪﻩ و ﺁﻓﺮیﺪﮔﺎر از ﻣﻴﺎن ﺏﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷ ﻜﻮهﻤﻨﺪي ﺁیﻴ ﻦ زردﺷ ﺖ در ای ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ ه ﻴﭽﮕﺎﻩ ﭼﻨﻴ ﻦ ﺷﻜﺎﻓﻲ در ﺁن‬
‫یﺎﻓ ﺖ ﻧﻤ ﻲ ﺷ ﻮد و درﺏ ﺮﺧﻮرد او ﺏ ﺎ اهﻮراﻣ ﺰدا ﻧﻤﻴ ﺘﻮان ﺟ ﺎي ﺕﻬ ﻲ دی ﺪ‪.‬‬
 ‫‪162‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﮔﻔ ﺘﺎر زردﺷ ﺖ از ی ﻚ واﻻی ﻲ ﺷ ﮕﻔﺖ اﻧﮕ ﻴﺰ و ﺳ ﺘﺎیﺶ ﺁﻣ ﻴﺰ ﺏﻴﻨﺸ ﻤﻨﺪي‬

‫ﺏ ﺮﺧﻮردار اﺳ ﺖ‪ .‬او ﺟﺪای ﻲ ﻣ ﻴﺎن ﺁﻓ ﺮیﺪﮔﺎر و ﺁﻓ ﺮیﺪﻩ را ﭼ ﻨﺎن از ﻣ ﻴﺎن‬
‫ﺏﺮداﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ در هﻤ ﺎن زﻣ ﺎن آ ﻪ ﺁدﻣ ﻲ ﺏ ﺎ اهﻮراﻣ ﺰدا ﺏ ﻪ ﺳﺨﻦ ﻣﻲ‬
‫ﻧﺸ ﻴﻨﺪ و ﺏ ﺮاي او ﺷ ﻜﻮهﻲ ﻣﻴﭙ ﻨﺪارد آ ﻪ ﻣﻴ ﺘﻮاﻧﺪ او را از ﺧﺪای ﺶ دور‬
‫ﻧﻤﺎیﺪ‪ ،‬ﺏﺴﻴﺎر ﺏﻪ او ﻧﺰدیﻚ اﺳﺖ‪ .‬زیﺮا ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺏﺎ او ﺏﻤﺎﻧﻨﺪ ﮔﻔﺘﮕﻮي دو‬
‫دوﺳ ﺖ اﺳ ﺖ آ ﻪ ه ﺮدو ﺏ ﺎ ه ﻢ ﺳ ﺨﻦ را ره ﺒﺮي ﻣﻲآﻨﻨﺪ‪ .‬ﺏﻨﺎﺏﺮایﻦ وارون‬
‫اﻧﺪیﺸ ﻪ ﻣ ﺎ ﺏﺎﺧ ﺘﺮ ﻧﺸ ﻴﻨﺎن‪ ،‬ﻣ ﻴﺎن ﺁﻓ ﺮیﺪﮔﺎر و ﺁﻓ ﺮیﺪﻩ در ﺁیﻴ ﻦ زرﺕﺸ ﺖ‪،‬‬
‫هﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺷﻜﺎﻓﻲ ﺏﻪ ﭼﺸﻢ ﻧﻤﻴﺨﻮرد‪.‬‬
‫در ﺁیﻴ ﻦ زرﺕﺸﺖ ﺧﺪا دور از ﺁدﻣﻲ و ﺏﺮون از ﻧﻴﺮوي او و ﺕﻮاﻧﺎیﻲ ﺁﮔﺎهﻲ‬
‫او و دور از ﺟﻬ ﺎن هﺴ ﺘﻲ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬ﺁﻓ ﺮیﺪﻩ ﺏ ﻪ ﺳ ﺎدﮔﻲ اورا در ژرﻓ ﻨﺎي‬
‫زﻧﺪﮔﻲ روزاﻧﻪ ﺧﻮد ﻣﻴﻴﺎﺏﺪ و ﻣﻲﺏﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫هﻮﺷ ﻤﻨﺪي و هﻮﺷ ﻴﺎري و داﻧﺎی ﻲ و ﻓﺮزاﻧﮕ ﻲ زرﺕﺸ ﺖ ﺁن اﺳ ﺖ آ ﻪ از‬
‫ﺁﻓ ﺮیﺪﮔﺎر‪ ،‬ﭼ ﻴﺰي ﺷ ﮕﻔﺖ ﺁﻣ ﻴﺰ ﻧﺴ ﺎﺧﺘﻪ اﺳ ﺖ ﺕ ﺎ ﺁدﻣﻲ اورا از ﺧﺮد دور‬
‫ﺏﺒﻴ ﻨﺪ و دﺳﺘﺮﺳ ﻲ ﺏ ﻪ اورا ﺏ ﺎ ﺁﻩ و ﻧﺎﻟ ﻪ و زاري و ﻻﺏ ﻪ و یﺎ ﺏﺎ ﺳﺘﺎیﺸﻬﺎي‬
‫زﺏﻮﻧﺎﻧ ﻪ و ﻧﻴﺎیﺸ ﻬﺎي ﭘﺴ ﺘﻲ ﺁﻣﻴﺰ و هﻤﺮاﻩ ﺧﻮاري و ﺳﺮﺳﭙﺮدﮔﻲ دریﺎﺏﺪ‪.‬‬
‫هﻤﻴﻦ آﺎر ﺧﻮد ﺷﻜﻮﻩ واﻻیﻲ و ﺧﺮدﻣﻨﺪي زردﺷﺖ را ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮوﻓﺴ ﻮر ﻣ ﻴﻠﺰ‪ :‬ﭘ ﻴﺎم و ﺳ ﺨﻦ زرﺕﺸ ﺖ از ارزﺷ ﻲ ﺷ ﻜﻮهﻤﻨﺪ و واﻻ و‬
‫دﻟﻨﺸ ﻴﻦ ﺏ ﺮﺧﻮردار اﺳ ﺖ‪ .‬ﺧ ﻮد او داراي ﺁﻧﭽ ﻨﺎن ﻣﻨﺸﻲ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ و ﻧﻬﺎدي‬
‫ﺕﻮاﻧﺎ ورﻓﺘﺎري اﺳﺘﻮار ﺏﻮد آﻪ ﺕﻮاﻧﺴﺖ ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﺕﺎ ایﻦ اﻧﺪازﻩ ﺷﻴﻮا و ﮔﻴﺮا‬
‫و ﻣﺮدﻣ ﻲ ﺏ ﺮزﺏﺎن روان ﺳ ﺎزد و ﺏﻪ دﻧﺒﺎﻟﻪ ﺁن ﺷﺎﻩ ﺕﻮاﻧﺎیﻲ ﭼﻮن ﮔﺸﺘﺎﺳﺐ‬
‫را ﺏﻪ ﺧﻮد ﻓﺮیﻔﺘﻪ ﻧﻤﺎیﺪ‪.‬‬
‫ﺏﺎرﺕﻮﻟﻮﻣ ﻪ‪ :‬ﻧ ﻮﺁوري زرﺕﺸ ﺖ آ ﻪ ﺏﺴ ﻴﺎر ﺳ ﺘﺎیﺶ ﺁﻣ ﻴﺰ ﻣﻴﺒﺎﺷ ﺪ‪ ،‬در ﺁن‬
‫اﺳ ﺘﻜﻪ ﺏ ﻪ ﺟ ﺎي ﺧﺪای ﺎن ﺏﻴﺸ ﻤﺎري آ ﻪ یﺎﻓ ﺖ ﻣﻴﺸ ﺪ و درﺏﺮاﺏ ﺮ ﺏ ﺖﭘﺮﺳ ﺘﻲ‬
‫ﺏ ﺖﭘﺮﺳ ﺘﺎن‪ ،‬ی ﻚ ﺁﻓﺮیﻨﻨﺪﻩ داﻧﺎ یﺎ اهﻮراﻣﺰدا را ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ آﺮد و از او ﺧﻮﺏﻲ‬
‫و ﺧﻮﺷﻲ ﻣﺮدﻣﺎن را درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎرﺕﻴ ﻦ ه ﻮگ ﺧﺎورﺷ ﻨﺎس ﺁﻟﻤﺎﻧ ﻲ‪ :‬ﺁیﻴ ﻦ زرﺕﺸ ﺖ‪ ،‬آ ﻴﺶ یﻜ ﺘﺎ‬
‫ﭘﺮﺳ ﺘﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ه ﻴﭻ دیﻨ ﻲ دیﮕ ﺮ از دیﺪﮔ ﺎﻩ ﭘﺎآ ﻲ و ﺁراﺳ ﺘﮕﻲ و ﻣﻬ ﺮ و‬
‫راﺳ ﺘﻲ ﺏ ﻪ ﭘﺎی ﻪ ﺁن ﻧﻤ ﻲ رﺳ ﺪ‪ .‬ای ﻦ دی ﻦ ﺏ ﻪ راﺳ ﺘﻲ ﻧ ﺎبﺕﺮی ﻦ و ﭘﺎآﺘﺮی ﻦ‬
‫دیﻨﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪163‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫هﻮﻣ ﺒﺎخ‪ :‬درﮔﺎﺕﻬ ﺎ ای ﻦ ﺳ ﺮودﻩي ﺏﺎﺷ ﻜﻮﻩ زردﺷ ﺖ‪ ،‬ی ﻚ ﺁﻓ ﺮیﺪﮔﺎر یﺎﻓ ﺖ‬
‫ﻣﻴﺸ ﻮد آ ﻪ اهﻮراﻣ ﺰداي ﻧ ﻴﻚ ﺧ ﻮاﻩ و ﺧ ﻴﺮاﻧﺪیﺶ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺁﻣ ﻮزش ه ﺎي او‬
‫ﺏﺮﺕﺮی ﻦ ﺁﻣﻮزﺷ ﻬﺎي ﻧ ﻴﻚ و ﺏﺮﺟﺴ ﺘﻪ درراﻩ ی ﻚ زﻧﺪﮔ ﻲ ﭘ ﺎك و ﺁراﺳ ﺘﻪ و‬
‫درﺳﺖ و ﺷﺎیﺴﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ ﺏﺎزدﻩهﺎي درﺧﺸﺎن ﺁن ﻧﻴﻚ ﺁﺷﻜﺎر ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اورا ﻣﻴ ﺘﻮان ی ﻚ اﺳ ﺘﺎد ﻣﻬ ﺮ و ﭘﺎآﺪﻟ ﻲ ﺧﻮاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺟ ﺰ درراﻩ راﺳ ﺘﻲ و‬
‫درﺳ ﺘﻲ ﮔ ﺎم ﻧ ﻨﻬﺎد و از اهﻮراﻣ ﺰدا ﺟ ﺰ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻣﺮدﻣﺎن روي زﻣﻴﻦ را‬
‫ﻧﺨﻮاﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﺕ ﻪ‪ :‬داﻧﺸ ﻤﻨﺪ ﺏﻠ ﻨﺪ ﺁوازﻩ ﺁﻟﻤﺎﻧ ﻲ‪ ،‬ﺳ ﺨﺖ ﻓﺮیﻔ ﺘﻪ ﮔﻔ ﺘﺎر و ﺳ ﺮودﻩه ﺎي‬
‫زرﺕﺸ ﺖ ﺏ ﻮد و اورا ﻣ ﺮدي ﺏﺴ ﻴﺎر ﺏ ﺰرگ و ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎیﺶ را ﺷ ﻜﻮهﻤﻨﺪ‬
‫ﺏ ﺎزﻧﻤﻮد آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﮔﻮﺕ ﻪ‪ ،‬زرﺕﺸ ﺖ را ﺧﺮدﻣ ﻨﺪي ﺏ ﻪ ﺷ ﻤﺎر ﻣ ﻴﺂورد آ ﻪ‬
‫ﺟﻬ ﺎن ﺧ ﺮد آﻤ ﺘﺮ هﻤﺎﻧ ﻨﺪ اورا ﺏ ﻪ ﺧ ﻮد دیﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬او در هﻤﻪ ﺟﺎ از آﺴﻲ‬
‫ﻧ ﺎم ﻣ ﻲﺏ ﺮد آ ﻪ هﻤ ﺎرﻩ دراﻧﺪیﺸ ﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ و ﺁﺳﺎیﺶ ﻣﺮدم ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ و‬
‫ﺟﺰ راﺳﺘﻲ و ﭘﺎآﺪﻟﻲ ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻴ ﺒﺮگ‪ :‬زردﺷ ﺖ ﺏ ﻲ ﮔﻤ ﺎن ﺏﺎﻻﺕ ﺮ و ﺏﺮﺕ ﺮ ازی ﻚ ﭘﻴﻤ ﺒﺮ ﺏ ﻮدﻩ آ ﻪ ﭼﻨﻴ ﻦ‬
‫ﺳ ﺨﻨﺎن ﺷ ﻜﻮهﻤﻨﺪ و ﺏﺮﺟﺴ ﺘﻪاي را ﺏ ﺮزﺏﺎن روان آ ﺮدﻩ و ﺏ ﺎ ﺧﺮدﻣ ﻨﺪي‬
‫وﺏﻴ ﻨﺶ ﮔﺴ ﺘﺮدﻩ‪ ،‬ﺁﻣ ﻮزش ﻣﻬ ﺮورزي وﺏ ﺮادري و دوﺳ ﺘﻲ دادﻩ وﺏ ﺮﻧﻬﺎد‬
‫راﺳﺘﻲ ودرﺳﺘﻲ ﺕﻜﻴﻪ ﻧﻤﻮدﻩ و ﺁﻧﻬﺎرا راهﻨﻤﺎي ﻣﺮدﻣﺎن ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣ ﻴﻠﻪ ﻓﺮاﻧﺴ ﻮي‪ :‬زرﺕﺸ ﺖ ه ﻢ در راﻩ ﭘ ﺎﻻیﺶ اﻧﺪیﺸ ﻪ ﺁدﻣ ﻲ و ه ﻢ‬
‫ﺳ ﺎزﻧﺪﮔﻲ ﺟﻬﺎﻧ ﻲ آ ﻪ در ﺁن زیﺴ ﺖ ﻣﻲآﻨﺪ‪،‬ﮔﺎم ﺏﺮداﺷﺖ ‪ .‬او هﻢ ﺏﺎ ﻗﺮﺏﺎﻧﻲ‬
‫آ ﺮدن ﭼﻬﺎرﭘﺎی ﺎن ﺏ ﻪ ﭘ ﻴﻜﺎر ﺏﺮﺧﺎﺳ ﺖ و ﺁﻧ ﺮا آ ﺎري ﻧﺎﺷﺎیﺴ ﺖ و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺏﻪ‬
‫ﺷ ﻤﺎر ﺁورد وﺏ ﺎ ﺕﻮاﻧﮕ ﺮان و ﮔ ﺮوﻩ ﺳ ﺮﻣﺎیﻪ دار ﺟﻨﮕ ﻴﺪ و در راﻩ ﺁزادي‬
‫ﻧﻴﺮوهﺎ و ﺁدﻣﻴﺎن ﺕﻼش آﺮد‪.‬‬
‫او ﺏﺰرﮔﺘﺮ از ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﺏﺘﻮان درﺏﺎرﻩ اش ﺏﻪ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻧﺸﺴﺖ‪.‬‬
‫رودﻟ ﻒ‪ :‬ﺏ ﺎ ﺁﻧﻜ ﻪ زرﺕﺸ ﺖ از ﮔﺮوﻩ ﺕﻮاﻧﮕﺮان و ﺏﺮﺟﺴﺘﮕﺎن ﺏﻮدﻩ وﻟﻲ ﺏﺎ‬
‫ای ﻦ رو ه ﻴﭻﮔ ﺎﻩ از ه ﻮاداري ﺕﻨﮕﺪﺳ ﺘﺎن و ﻣ ﺮدﻣﺎن ﻧﻴﺎزﻣ ﻨﺪ و ه ﻢ ﭼﻨﻴ ﻦ‬
‫آﺸ ﺎورزان و رﻣﻪداران دﺳﺖ ﻧﻜﺸﻴﺪ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺳﺮﺳﺨﺖ ﺁﻧﺎن ﺏﻮد‪ .‬ﺳﺨﻦ‬
‫او دﻟﻨﺸﻴﻦ و ﺳﺮﺷﺎر از راﻩ و روش ﻣﺮدﻣﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺕﻮﻣ ﺎس ه ﺎیﺪ‪ :‬ای ﻦ ﻧﻮیﺴﻨﺪﻩ ﺏﺰرگ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ درﺏﺎرﻩ زرﺕﺸﺖ ﻣﻲ ﮔﻮیﺪ‪:‬‬
‫آ ﻪ در ﺁن ﻣ ﻨﺶ او را ﺳ ﺨﺖ ﻣﻲﺳﺘﺎیﺪ و اورا اﻧﺪیﺸﻤﻨﺪي ﺏﺰرگ ﺏﻪ ﺷﻤﺎر‬
‫ﻣ ﻴﺂورد‪ .‬او ﻣﻴﻨﻮیﺴ ﺪ آ ﻪ ﺧﺪاوﻧ ﺪ زرﺕﺸ ﺖ را ﺏ ﺮاي ﻣ ﺮدم ای ﺮان ﺏﺮﮔ ﺰیﺪ‪،‬‬
 ‫‪164‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫زی ﺮا ایﺮاﻧ ﻴﺎن از ی ﻚ ﺁﮔﺎه ﻲ ﺏﺰرﮔ ﻲ درﺏ ﺎرﻩ ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺏﺮﺧﻮردار ﺏﻮدﻧﺪ‪ .‬ایﻦ‬
‫ﻣﺮدم ﺏﺎ ﺧﺮد‪ ،‬ﺳﺰاوار ﻣﺮد ﺧﺮدﻣﻨﺪي ﭼﻮن زردﺷﺖ ﺏﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮﻟ ﺘﻮن‪ :‬ﭘ ﻴﺎم زرﺕﺸ ﺖ‪ ،‬ﭼ ﻴﺰي ﺟ ﺰ ﺁواي ﺏ ﺮادري‪ ،‬ﺏﺮاﺏﺮي و ﻣﺮدﻣﻲ و‬
‫ﺁزادي ﻧﺒﻮد‪ .‬او یﻚ ﺁﻣﻮزﮔﺎر ارزﻧﺪﻩاي ﺏﻮد آﻪ ﺟﺰ ﺏﻪ ﺁﻣﻮزش ﻣﺮدﻣﻲ ﻧﻤﻲ‬
‫اﻧﺪیﺸﻴﺪ‪ .‬ایﻦ ﻓﺮزاﻧﮕﻲ و ﺧﺮد ﺏﻪ ﺁﺷﻜﺎرایﻲ در هﻤﻪ ﺳﺮودﻩ هﺎي ارزﺷﻤﻨﺪ‬
‫او ﺏﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻴﺨﻮرد‪.‬‬
‫زردﺷ ﺖ ﻣﻴﻜﻮﺷ ﻴﺪ ﺁدﻣ ﻴﺎن را ﺏ ﻪ راﻩ راﺳ ﺖ ره ﺒﺮي ﻧﻤ ﺎیﺪ و راﻩ راﺳ ﺖ‬
‫ﺟﻮی ﺎن را ﺏ ﻪ ﺷ ﻨﻴﺪن ﭘ ﻴﺎم ﺏ ﺰرﮔﺶ ﺁﺷ ﻨﺎ و دﻟﺒﺴ ﺘﻪ ﻧﻤ ﺎیﺪ و ﻧﺸ ﺎن دهﺪ آﻪ‬
‫ﭘﻴﺮوي از ﺁن زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺎویﺪ را ﻓﺮاهﻢ ﻣﻴﺂورد‪.‬‬
‫زرﺕﺸ ﺖ ﭼ ﻮن دیﮕ ﺮان راﻩ و روش و رﺳ ﻢ ﺁیﻴﻦ اﻓﺴﻮﻧﮕﺮي و ﺟﺎدوﮔﺮي‬
‫وﺏ ﻴﻬﻮدﻩﮔﻮی ﻲ ﺏ ﺮاي ﻓﺮی ﺐ ﻣ ﺮدم را ﻧﺪاﺷ ﺖ وﺧ ﻮدرا ﭘﻴﺸ ﻮاي دیﻨ ﻲ‬
‫ﻧﻤ ﻲداﻧﺴ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﺎ ﺟﻬ ﺎن ﻧﺎﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ در ﭘ ﻴﻮﻧﺪ اﺳ ﺖ ‪ .‬هﻤ ﻪ ﺁوا و ﭘ ﻴﺎم او‪،‬‬
‫ﺁواي ﻣﺮدﻣ ﻲ و ﺁزادي و راﺳ ﺘﻲ ﺏ ﻮد آ ﻪ دردیﮕ ﺮ ﺁیﻴ ﻨﻬﺎ ﭼ ﻨﺪان ﺏ ﻪ ﭼﺸ ﻢ‬
‫ﻧﻤﻲﺧﻮرد‪.‬‬
‫اﻟﺘﻬ ﻴﻢ‪ :‬ﺳ ﺮودﻩهﺎی ﻲ ﺏ ﻪ ای ﻦ ژرﻓﻨﺎی ﻲ واﺳ ﺘﺎدي و ﺏ ﺎ رواﻧ ﻲ ﺏ ﻲهﻤﺎﻧ ﻨﺪ‬
‫درای ﻦ دوران ﺕ ﻨﻬﺎ از آﺴ ﺎﻧﻲ ﺏﺮﻣ ﻴﺂیﺪ آ ﻪ ﻧ ﻴﻚ ﭘ ﺮورش یﺎﻓ ﺘﻪ ﺏﺎﺷ ﻨﺪ و از‬
‫ﺧ ﺎﻧﻮادة ﻧ ﮋادﻩاي ﺏﺎﺷ ﻨﺪ آ ﻪ از ﺁﻣ ﻮزش و ﭘ ﺮورش ﻧﻴﻚ ﺏﺮﺧﻮردار ﺏﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳ ﺮودهﺎي زرﺕﺸ ﺖ از ی ﻚ ﻣﺎی ﻪ ﺏﻨﻴﺎدی ﻦ ﺏﻴﻨﺸ ﻤﻨﺪي و ادﺏ ﻲ آ ﻢ ﻣﺎﻧ ﻨﺪ‬
‫ﺏﻬ ﺮﻩور اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﺎ دوران هﻨﺪ و اروﭘﺎیﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪي ﻧﺎﮔﺴﺴﺘﻨﻲ دارﻧﺪ‪ .‬ﺏﻲ‬
‫ﭘ ﺮوا ﻣﻴ ﺘﻮان ﮔﻔ ﺖ آ ﻪ دروﻧﻤﺎی ﻪ ﮔﺎﺕﻬﺎ از یﻚ ﮔﻔﺘﺎر ﺟﻬﺎن ﺏﺮیﻦ ﺏﺮﺧﻮردار‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏ ﻪ اﻧﺪیﺸﻪ ایﻦ ﻣﺮد ﺏﺰرگ رﺧﻨﻪ آﺮدﻩ و درﺁن ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زرﺕﺸ ﺖ اﻧﺪیﺸ ﻤﻨﺪي یﻜ ﺘﺎ و ﺏ ﻲهﻤ ﺘﺎ و درﺷﻨﺎﺳ ﺎیﻲ و روﺷﻦﻧﮕﺮي ﺏﺴﻴﺎر‬
‫ﺏﺮﺟﺴ ﺘﻪ و واﻻ ﺏ ﻮد‪ .‬از ای ﻦ رو ﭘﻴﺸ ﻮاي ﺏ ﻲ ﭼﻮن وﭼﺮاي آﺴﺎﻧﻲ ﺷﺪ آﻪ‬
‫ﺏ ﺎ ژرفﺏﻴﻨ ﻲ و ژرف ﻧﮕ ﺮي ﺏ ﻪ ﺟﻬ ﺎن ﻧﮕﺮیﺴ ﺘﻨﺪ و ﭘﺎی ﻪﮔ ﺰار ﺏﻴﻨﺸ ﻤﻨﺪي‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻟ ﺘﺮ‪ :‬ای ﻦ ﻧﻮیﺴ ﻨﺪﻩ ﺳﺮﺷ ﻨﺎس و ﺏﻠ ﻨﺪ ﺁوازﻩ ﻓﺮاﻧﺴ ﻮي درﻧ ﻴﻤﻪ ﺳ ﺪﻩ‬
‫ه ﻴﺠﺪهﻢ ﺏ ﻪ ﺳ ﺘﺎیﺶ زرﺕﺸ ﺖ ﭘﺮداﺧ ﺖ و ﻧﻮﺷﺖ آﻪ او ﻣﺮدي واﻻ و ﺁزادﻩ‬
‫ﺏ ﻮد آ ﻪ ﺳ ﺪﻩه ﺎ ﭘ ﻴﺶ از »ﻣﺴ ﻴﺢ« ﺏ ﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﻦ اﻧﺪیﺸ ﻪهﺎ و ﺳﺎزﮔﺎر آﺮدن‬
‫ﻣ ﺮدم ﺏ ﺎ ه ﻢ و اﺳ ﺘﻮار ﻧﻤ ﻮدن ﭘﻴﻮﻧﺪهﺎي ﻣﺮدﻣﻲ دﺳﺖ زد‪ .‬او اﻧﺪیﺸﻤﻨﺪي‬
‫راﺳ ﺘﮕﻮ‪ ،‬راﺳ ﺖآ ﺮدار و ﭘ ﺎآﺪل ﺏﻮدآ ﻪ ﺟﺰ ﺏﻪ ﻧﻴﻜﻲ و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻣﺮدﻣﺎن‬
‫ﻧﻤ ﻲاﻧﺪیﺸ ﻴﺪ و ﺟ ﺰ ﺏ ﻪ راﻩ راﺳ ﺖ ره ﺒﺮي ﻧﻤ ﻴﻜﺮد‪ .‬او ه ﻴﭻﮔ ﺎﻩ ﺏ ﺮاي‬
 ‫‪165‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺳ ﻮدﺟﻮیﻲ ﮔ ﺎم ﺏﺮﻧﻤ ﻲداﺷ ﺖ و هﻤ ﺎرﻩ از ی ﺰدان ﺧ ﻮد راﻩ ﺧﻮﺷ ﺒﺨﺘﻲ و‬

‫ﭘﺎآ ﻲ و ﻧﻴﻜﺨﻮاه ﻲ را ﺏ ﺮاي ﻣ ﺮدﻣﺎن و ﺏ ﺮاي ﮔﻤﺮاهﺎن درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻴﻜﺮد‪.‬‬
‫ژرف ﺏﻴﻨ ﻲ و روﺷ ﻦﻧﮕ ﺮي او از ﻻﺏ ﻪ ﻻي هﻤ ﻪ ﺳ ﺮودﻩه ﺎیﺶ ﺏﺨﻮﺏ ﻲ‬
‫ﺁﺷ ﻜﺎر ﺷ ﺪ‪ .‬او ﻣ ﺮدي ﺏﺴ ﻴﺎر ﺏ ﺰرگ ﺏ ﻮد ﺏ ﺎیﺪ ﮔﻔﺖ ﺏﺴﻴﺎر ﺏﺰرﮔﺘﺮ از ﺁﻧﭽﻪ‬
‫آﻪ ﺷﺎیﺪ ﻣﺎ ﺏﻴﻨﺪیﺸﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻟﻮﻣ ﻞ‪ :‬اﻧﺪیﺸ ﻪ زرﺕﺸ ﺖ از ی ﻚ ﻓﻠﺴ ﻔﻪ واﻻي ﻧ ﻴﻚ آﻨﺸ ﻲ و ﻧ ﻴﻚ ﺳﺮﺷ ﺘﻲ‬
‫ﺏ ﺮﺧﻮردار اﺳ ﺖ ﺕﺎ دیﻨﻲ‪ .‬ﮔﺎﺕﻬﺎ از ﺁﻧﭽﻨﺎن ژرﻓﻲ اﻧﺪیﺸﻪاي ﺕﻮاﻧﺎ و از هﻨﺮ‬
‫ﺳ ﺘﺎیﺶﺁﻣﻴﺰ ﺷﻴﻮایﻲ و رواﻧﻲ و رﺳﺎیﻲ ﺳﺨﻦ ﺏﺮﺧﻮردارﻧﺪ آﻪ ﻧﻤﻴﺘﻮان ﺏﺎ‬
‫هﻴﭻ ﭼﻴﺰ دیﮕﺮ هﻤﺎﻧﻨﺪ و ﺏﺮاﺏﺮ آﺮد و ﺏﻪ ﺳﻨﺠﻴﺪن ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬زرﺕﺸﺖ از یﻚ‬
‫ﭘ ﺮورش ﺏﻨﻴﺎدی ﻦ ﻧ ﻴﻚآﻨﺸ ﻲ ﺏﻬ ﺮﻩ ور ﺏ ﻮد آ ﻪ در ﺳ ﺮودﻩه ﺎي دﻟﻨﺸ ﻴﻦ ﺏﻪ‬
‫ﺧﻮﺏ ﻲ ﺏ ﻪ ﭼﺸ ﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬از ایﻦ رو اورا ﺏﺎﻻﺕﺮ و واﻻﺕﺮ از هﻤﻪ دیﮕﺮان‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪهﺪ‪.‬‬
‫زردﺷ ﺖ یﻜﺘﺎﭘﺮﺳ ﺘﻲ ﻓﺮازﻣ ﻨﺪ و ﺏﻠ ﻨﺪ ﭘﺎی ﻪ ﺏﻮدآ ﻪ ارزش ﻓﺮاوان ﺏﻪ رﻣﻪ و‬
‫ﮔﻠ ﻪ ﻣﻴﮕﺬاﺷ ﺖ و از ﺕ ﻪ دل ﺁﻧﻬ ﺎ را دوﺳ ﺖ ﻣﻴﺪاﺷ ﺖ‪ .‬از ای ﻦ رو ه ﻴﭽﮕﺎﻩ‬
‫ﻧﻤﻴﺨﻮاﺳ ﺖ آ ﻪ ﺁﻧﻬ ﺎ را ﺏ ﺮاي ﺧﺪای ﻲ آ ﻪ ﻧ ﻴﺎز ﻧ ﺪارد ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ آﻨ ﻨﺪ‪ .‬او ﺏ ﺎ‬
‫ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ ﺏﺎ ﺁیﻴﻦ ﻗﺮﺏﺎﻧﻲ آﺮدن‪ ،‬دﺷﻤﻨﻲ ﻣﻲورزیﺪ و ﻧﺒﺮد ﻣﻴﻜﺮد‪.‬‬
‫ﻣ ﺰدا درﺳ ﺨﻦ زردﺷ ﺖ در ﭼ ﻢ داﻧﺎ ﻣﻲﺏﺎﺷﺪ وﻣﺰداﭘﺮﺳﺘﻲ درﭼﺸﻢ ﺳﺘﺎیﺶ‬
‫داﻧﺎی ﻲ و ﺧ ﺮد اﺳﺖ‪ .‬او درﺳﺖ آﺮدن ﺧﺪارا ﺏﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺁدﻣﻴﺎن در اﻧﺪیﺸﻪ هﺎ‬
‫از ﻣ ﻴﺎن ﺏﺮداﺷ ﺖ‪ .‬درﺳ ﺨﻦ او ﺷ ﻜﻮﻩ ﺁﻓ ﺮیﺪﮔﺎر هﻤ ﺎرﻩ ﺏﺎ ژرفﺕﺮیﻦ ﺷﻴﻮﻩ‬
‫ﺁﺷ ﻜﺎر اﺳ ﺖ‪ .‬او ه ﻴﭽﮕﺎﻩ ﺏ ﺎ ﺁﻩ و ﻧﺎﻟ ﻪ و زاري و ﻻﺏ ﻪ ﺏ ﺎ اه ﻮرا ﻣ ﺰدا ﺏ ﻪ‬
‫ﺳ ﺨﻦ ﻧﻨﺸﺴ ﺘﻪ اﺳ ﺖ و ﺧ ﻮد را ﺧﻮار و ﭘﺴﺖ و ﺏﻴﭽﺎرﻩ ﻧﺸﺎن ﻧﺪادﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﺁیﻴ ﻦ زردﺷ ﺖ‪ ،‬ﭘﺎآ ﻲ و ﭘﺎرﺳ ﺎیﻲ وﺏ ﺎور ﺏ ﺮاي ﺧﻮدﻧﻤﺎیﻲ ﻓﺮیﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ه ﺮآﺲ ﺏ ﺎیﺪ ﻣ ﻨﺶ و آ ﺮدار ﻧ ﻴﻚ و ﺷﺎیﺴ ﺘﻪ داﺷ ﺘﻪ ﺏﺎﺷ ﺪ و ﺁﻧﻬ ﺎ را ﻧﺸ ﺎن‬
‫ده ﺪ‪ .‬هﺮآﺲ ﺏﺎیﺪ درﺧﻮد دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﺏﻨﻴﺎدیﻦ ﭘﺪیﺪﺁورد ﺕﺎ روان ﭘﺎك و آﺮدار‬
‫ﻧﻴﻚ ﺧﻮدرا ﺏﺘﻮاﻧﺪ ﭘﻴﺸﻜﺶ اهﻮراﻣﺰدا ﻧﻤﺎیﺪ‪.‬‬
‫هﺮﭼﻨﺪ ﺁﺋﻴﻦ اوﺳﺘﺎ یﻜﻲ از ﭼﺎر دیﻨﻲ اﺳﺖ آﻪ در ﻗﺮﺁن ﺏﺮﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ و ﭘﻴﺮوان ﺁیﻦ ﭼﻬﺎر ﺁﺋﻴﻦ درﻣﻤﺎﻟﻚ اﺳﻼﻣﻲ ﻣﻲ ﺏﺎیﺴﺖ اﻣﻨﻴﺖ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺏﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺏﺨﺸﻲ از ﻓﻘﻬﺎ و روﺣﺎﻧﻴﻮن هﻤﻮارﻩ در ﻃﻮل ﺕﺎریﺦ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي‬
‫ﺁزادﻩ و ﻓﺮهﻴﺨﺘﻪ ﺏﺴﻴﺎري را ﺏﺠﺮم آﻔﺮ و اﻟﺤﺎد و ارﺕﺪاد ﺏﻘﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪﻩاﻧﺪ!‬
‫ﺣﺘﻲ ﺏﺰرگ ﻣﺮداﻧﻲ ﭼﻮن » ﺣﺎﻓﻆ رﻧﺪ ﺷﻴﺮاز« آﻪ آﺎﻓﺮ ﻧﺒﻮدﻩ ﺏﻠﻜﻪ ﻣﺘﺪیﻦ‬
‫ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ ﺏﻪ ﺁﺋﻴﻦ اوﺳﺘﺎ و ﺧﺪاﺷﻨﺎس ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ وﺧﺪاﺕﺮس! ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ ایﻦ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ اﺕﻬﺎﻣﺎت ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﭼﻮن ﺷﻬﺪا و ﻓﺮهﻴﺨﺘﮕﺎن ﺏﺴﻴﺎر دیﮕﺮي در‬
 ‫‪166‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺕﺎریﺦ ﭘﺮ اﻓﺘﺨﺎر ایﺮان‪ ،‬ﻋﻴﻦ اﻟﻘﻀﺎﻩ‪ ،‬ﺳﻬﺮوردي‪ ،‬اﺏﻦ ﻣﻘﻔﻊ و… در ﭘﻲ ﺣﻜﻢ‬

‫ﻗﻮﻩ ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﺏﺮهﺒﺮي روﺣﺎﻧﻴﻮن اﺳﻼﻣﻲ ﺏﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﻴﺪﻩ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از اﺳﻼم ﺏﺰرﮔﺎن ﺏﺴﻴﺎري ﭘﻴﺮو اوﺳﺘﺎ ﺏﻮدﻧﺪ‬
‫ﭘ ﺲ از اﺳ ﻼم هﺮﭼ ﻨﺪ ﭘ ﺲ از دو ﻗ ﺮن ﻣﻘﺎوﻣ ﺖ ﺁﺋﻴ ﻦ اوﺳ ﺘﺎ ﺏ ﻪ ﺁﻧﺴ ﻮي‬
‫دری ﺎي ﻣ ﺎزﻧﺪران و ه ﻨﺪ راﻧ ﺪﻩ ﺷ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﻓﺮهﻴﺨ ﺘﮕﺎن و اﻧﺪیﺸ ﻤﻨﺪان‬
‫ﺏﺰرﮔ ﻲ ﺏﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﺏ ﺎ ﺣﻔ ﻆ ﻇﺎه ﺮ ﺷ ﻌﺎﺋﺮ اﺳ ﻼم‪ ،‬دردرون و در ﺳ ﺨﻦ و‬
‫آ ﻼم و ﭼﻜﺎﻣ ﻪﺳ ﺮایﻲ ﭘ ﻴﺮو اوﺳ ﺘﺎ ﺏﻮﻧ ﺪ و ﺏﺴ ﻴﺎري از ای ﻦ ﻣﻬ ﺮﺏﺎن‬
‫ی ﺎران ﺟ ﺎن ﺧ ﻮدرا در راﻩ اﻧﺪیﺸ ﻪ ﺧ ﻮد ﻧﻬ ﺎدﻧﺪ‪ ،‬از آﺴ ﺎﻧﻴﻜﻪ ﻣ ﺒﺎرزﻩ‬
‫ﻣﺴ ﻠﺤﺎﻧﻪ ﻋﻠ ﻴﻪ ﺕﺎزی ﺎن را دﻧ ﺒﺎل آ ﺮدﻧﺪ ﭼ ﻮن اﺏﻮﻣﺴ ﻠﻢ ﺧﺮاﺳ ﺎﻧﻲ و ﺏ ﺎﺏﻚ‬
‫ﺧ ﺮمدی ﻦ ﺕ ﺎ دری ﺎي ﻓﺮهﻴﺨﺘﮕﺎﻧ ﻲ ﭼ ﻮن ﺷ ﻌﻮﺏﻴﻪ‪ ،‬اﺧ ﻮان اﻟﺼ ﻔﺎ‪ ،‬ﻋﻴ ﻦ‬
‫اﻟﻘﻀ ﺎت‪ ،‬ﺳ ﻬﺮوردي‪ ،‬ﺣ ﺎﻓﻆ و ﺧ ﻴﺎم و ﻣﻮﻟ ﻮي هﻤ ﻪ از ﭘ ﻴﺮوان اوﺳ ﺘﺎ‬
‫ﺏﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫دﻗﻴﻘﻲ‬
‫دﻗﻴﻘﻲ ﭘﻴﺮو اوﺳﺘﺎ ﺏﻮدو ﺟﺎن ﺧﻮد را در ایﻦ راﻩ داد!‬
‫ﭼﻮ یﻚ ﭼﻨﺪ ﮔﺎهﻲ ﺏﺮﺁﻣﺪ ﺏﺮ ایﻦ‬
‫درﺧﺘﻲ ﭘﺪیﺪ ﺁﻣﺪ اﻧﺪر زﻣﻴﻦ‬
‫از ایﻮان ﮔﺸﺘﺎﺳﺐ ﺕﺎ ﭘﻴﺶ آﺎخ‬
‫درﺧﺘﻲ ﮔﺸﻦ ﺏﻴﺦ و ﺏﺴﻴﺎر ﺷﺎخ‬
‫هﻤﻪ ﺏﺮگ او ﭘﻨﺪ و ﺏﺎرش ﺧﺮد‬
‫آﺴﻲ آﻪ ﭼﻨﺎن ﺏﺮﺧﻮرد آﻲ ‘ﻣﺮُد؟‬
‫ﺧﺠﺴﺘﻪ ﭘﻲ و ﻧﺎم او زردهﺸﺖ‬
‫آﻪ اهﺮیﻤﻦ ﺏﺪآﻨﺶ را ﺏﻜﺸﺖ‬
‫دﻗﻴﻘ ﻲ ﺏ ﻪ ﻣﺤ ﺾ ای ﻨﻜﻪ ﺷ ﺮوع ﺏ ﻪ ﺳ ﺮودن ﺷ ﺎهﻨﺎﻣﻪ ﻣ ﻲآ ﻨﺪ ﻣ ﻮرد ﻗﻬ ﺮ‬
‫و دﺷﻤﻨﻲ ﻓﻘﻬﺎ ﻗﺮار ﻣﻴﮕﻴﺮد و درﺟﻮاﻧﻲ آﺸﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺮدوﺳﻲ درﺏﺎرﻩ دﻗﻴﻘﻲ ﻣﻲﺳﺮایﺪ‪:‬‬
‫ﺟﻮاﻧﻲ ﺏﻴﺎﻣﺪ ﮔﺸﺎدﻩ زﺏﺎن‬
‫ﺳﺨﻨﮕﻮي و ﺧﻮش ﻃﺒﻊ و روﺷﻦ روان‬
‫ﺏﻪ ﻧﻈﻢ ﺁرم ایﻦ ﻧﺎﻣﻪ را ﮔﻔﺖ ﻣﻦ‬
‫از او ﺷﺎدﻣﺎن ﺷﺪ دل اﻧﺠﻤﻦ‬
‫یﻜﺎیﻚ از وﺏﺨﺖ ﺏﺮﮔﺸﺘﻪ ﺷﺪ‬
‫ﺏﺪﺳﺖ یﻜﻲ ﺏﻨﺪﻩ ﺏﺮآﺸﺘﻪ ﺷﺪ‬
 ‫‪167‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﻓﺮدوﺳﻲ‬
‫و اﻣ ﺎ ﻓﺮدوﺳ ﻲ ای ﻦ ﺣﻤﺎﺳ ﻪ ﺳ ﺮاي ﺏ ﺰرگ ایﺮاﻧ ﻲ ﺏ ﺎ ﺁﻓ ﺮیﺪن ﺷ ﺎهﻨﺎﻣﻪ‪،‬‬
‫ﺁﺋﻴ ﻦ اوﺳ ﺘﺎ و اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎي آﻬ ﻦ ﺁﻧ ﺮا آ ﻪ در ﻃ ﻮل هﺠ ﻮم و ﺕﺎزﺷ ﻬﺎي‬
‫ﺏﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ﺏﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﺎ ﺕﻘﺮیﺒُﺎ ﻧﺎﺏﻮدﻩ ﺷﺪﻩ ﺏﻮد را زﻧﺪﻩ آﺮد‪.‬‬
‫ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﭘ ﻴﺶ از ای ﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻴﻢ اوﺳ ﺘﺎ ‪ 120‬ﺟﻠ ﺪ آ ﺘﺎب ﺏ ﻮد آ ﻪ ﺏ ﺮ اﺙ ﺮ‬
‫ﺕﺎزﺷ ﻬﺎي ﻣﻤ ﺘﺪ ﺏ ﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ﻧ ﺎﺏﻮدﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد‪ .‬دﻗﻴﻘ ﻲ و ﻓﺮدوﺳ ﻲ ﺏ ﺎ‬
‫دﺳﺘﺮﺳ ﻲ داﺷ ﺘﻦ ﺏ ﻪ ﺏﺨﺸ ﻲ از اوﺳ ﺘﺎ آ ﻪ اﻓﺴ ﺎﻧﻪه ﺎي آﻬ ﻦ ﺁریﺎی ﻲ ﺏ ﻮد‪،‬‬
‫ﺕﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺷﺎهﻨﺎﻣﻪ را ﺏﺮاي ﺕﺎریﺦ و ﺏﺸﺮیﺖ ﺏﻪ ارﻣﻐﺎن ﺏﻴﺎورﻧﺪ‪.‬‬
‫اوﺳﺘﺎي آﻬﻦ ﺏﺨﺶ هﺎي ﺏﺴﻴﺎري داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻧﻴﺎیﺸﻬﺎ‬
‫اﻓﺴﺎﻧﻪهﺎي ﺷﻬﺮیﺎري‬
‫ﺁﻣﻮزﺷﻬﺎي ﺕﺎریﺨﻲ‬
‫ﺁﺋﻴﻦهﺎي زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺁﺋﻴﻦهﺎي ﺟﻬﺎﻧﺪاري‬
‫ﺳﺮودﻩهﺎي اهﻮرایﻲ‬
‫ﺟﺸﻨﻬﺎي ایﺮاﻧﻲ‬
‫ﻓﻠﺴ ﻔﻪ هﺴ ﺘﻲ‪ ،‬آ ﻪ ﻓﺮدوﺳ ﻲ ﺏﺨﺸ ﻲ از ﺁن را ﺏ ﻪ ﻧﻈ ﻢ درﺁوردﻩ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬زی ﺮا آ ﻪ وي ﻧ ﻴﺰ ﺏ ﺎور ﺏ ﻪ اوﺳ ﺘﺎ داﺷ ﺖ و اﺳ ﻼم دی ﻦ‬
‫ﻇﺎه ﺮي اوﺏ ﻮد‪ .‬ﻣ ﺜﻞ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﻓﺮهﻴﺨ ﺘﮕﺎن دیﮕ ﺮي آ ﻪ درای ﻨﺠﺎ‬
‫ﺏﻪ ﭼﻨﺪ ﺕﻦ از ﺁﻧﻬﺎ اﺷﺎرﻩ ﺧﻮاهﻴﻢ آﺮد‪.‬‬
‫هﻤﻲ ﮔﺮز ﺏﺒﺎریﺪﮔﻔﺘﻲ ﺳﭙﻬـﺮ‬ ‫زﭼﻬﺮﻩ ﺏﺸﺪﺷﺮم و ﺁﺋﻴﻦ ﻣﻬـﺮ‬
‫ﺏﺪیﻨﺴﺎن ﭘﺮﺳﺘﻴﺪ ﺏﺎیﺪ ﺧﺪاي‬ ‫هﻤﻲ ﺏﻮد ﺳﻲ ﺳﺎل ﺧﻮرﺷﻴﺪرا‬
‫یﻜﻲ ﻣﻬﺮ زریﻦ ﺏﻴﺎراﺳﺘﻨـــﺪ ﭘﺮﺳﺘﻨﺪﻩ ﺕﺎﺟﻮر ﺧﻮاﺳﺘﻨـــﺪ‬
‫از اﺳﭙﺎن و ز ﺏﻨﺪﻩ ﺧﻮب ﭼﻬﺮ‬ ‫ﺟﺰ ازرﺳﻢ و ﺁﺋﻴﻦ ﻧﻮروز وﻣﻬﺮ‬
‫ﻧﺎﺹﺮ ﺧﺴﺮو‬
‫ﻧﺎﺹﺮ ﺧﺴﺮو ﻓﺮهﻴﺨﺘﻪ ﺏﺰرگ ایﺮاﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺧﻴﻠﻲ زود از ﺕﻔﻜﺮات ﺕﺎزي ﺟﺪا ﺷﺪ‬
‫و ﻣﺒﻠﻎ اﻧﺪیﺸﻪ ﺧﺮدﮔﺮایﻲ و روﺷﻨﺎیﻲ و اوﺳﺘﺎیﻲ ﺷﺪ‪:‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ آﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺮیﻌﺖ ﻧﻪ ﺏﻪ ﻋﻘﻞ اﺳﺖ‬
‫زیﺮاآﻪ ﺏﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺷﺪ اﺳﻼم ﻣﻘﺮر‬

‫ایﺰد ﭼﻮ ﺏﺨﻮاهﺪ ﺏﮕﺸﺎیﺪ در رﺣﻤﺖ‬

 ‫‪168‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫دﺷﻮاري ﺁﺳﺎن ﺷﻮد و ﺹﻌﺐ ﻣﻴﺴﺮ‬

‫از ﺷﺎﻩ زي ﻓﻘﻴﻪ ﭼﻨﺎن ﺏﻮد رﻓﺘﻨﻢ‬

‫آﺰ ﺏﻴﻢ ﻣﻮر در دهﻦ اژدهﺎ ﺷﺪم‬

‫ﻣﻬﺪي اﺧﻮان ﺙﺎﻟﺚ‬

‫م‪ .‬اﻣ ﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻬ ﺪي اﺧ ﻮان ﺙﺎﻟ ﺚ ﻧ ﻴﺰ از روزﮔ ﺎر ﺟﻮاﻧ ﻲ ﺧ ﻮد ﻣ ﺘﻮﺟﻪ اوﺳ ﺘﺎ ﺷ ﺪ و‬
‫آﺘﺎﺏ ﻲ ﺏ ﺎ ﻋﻨﻮان‪ :‬از ایﻦ اوﺳﺘﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﻤﻮد و در روزﮔﺎر ﭘﺎیﺎﻧﻲ ﻋﻤﺮ ﺧﻮد در‬
‫ﺳﺮودﻩهﺎي ﺕﺎریﺨﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪ و ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺧﻮیﺶ را ﺏﻪ اوﺳﺘﺎ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر آﺮد‪:‬‬
‫ز ﭘﻮچ ﺟﻬﺎن هﻴﭻ اﮔﺮ دوﺳﺖ دارم‬
‫ﺕﺮا اي آﻬﻦ ﺏﻮم و ﺏﺮ دوﺳﺖ دارم ‪.‬‬
‫هﻢ اورﻣﺰد و هﻢ ایﺰداﻧﺖ ﭘﺮﺳﺘﻢ‬
‫هﻢ ان ﻓﺮﻩ و ﻓﺮوهﺮ دوﺳﺖ دارم‬
‫ﺏﺠﺎن ﭘﺎك ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺖ‬
‫آﻪ ﭘﻴﺮي اﺳﺖ روﺷﻦ ﻧﮕﺮ دوﺳﺖ دارم‬
‫ﮔﺮاﻧﻤﺎیﻪ زرﺕﺸﺖ را ﻣﻦ ﻓﺰوﻧﺘﺮ‬
‫زهﺮ ﭘﻴﺮ و ﭘﻴﻐﺎﻣﺒﺮ دوﺳﺖ دارم‬
‫ﺏﺸﺮ ﺏﻬﺘﺮ از او ﻧﺪیﺪ وﻧﺒﻴﻨﺪ‬
‫ﻣﻦ ﺁن ﺏﻬﺘﺮیﻦ از ﺏﺸﺮ دوﺳﺖ دارم‬
‫ﺳﻪ ﻧﻴﻜﺶ ﺏﻬﻴﻦ رهﻨﻤﺎي ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‬
‫ﻣﻔﻴﺪي ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺨﺘﺼﺮ دوﺳﺖ دارم‬
‫اﺏﺮﻣﺮد ایﺮاﻧﻲ اي راهﺒﺮ ﺏﻮد‬
‫ﻣﻦ ایﺮاﻧﻲ راهﺒﺮ دوﺳﺖ دارم‬
‫ﻧﻪ آﺸﺖ وﻧﻪ دﺳﺘﻮر آﺸﺘﻦ ﺏﻪ آﺲ داد‬
‫از ایﻨﺮوش هﻢ ﻣﻌﺘﺒﺮ دوﺳﺖ دارم‬

‫ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎیﻲ‬
‫ﻋﻼﻣ ﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎی ﻲ ﺏﻌﻨﻮان یﻜﻲ از ﺏﺰرﮔﺘﺮیﻦ روﺣﺎﻧﻴﻮن ﻣﻌﺎﺹﺮ ﻣﺎ آﺴﻲ اﺳﺖ آﻪ‬
‫در ﭘﺎی ﺎن ﻋﻤ ﺮ ﻣ ﺘﻮﺟﻪ ﺁﺋﻴ ﻦ ﻣﻬ ﺮ و اوﺳ ﺘﺎ ﺷ ﺪ و ﺳ ﺮودﻩ ﺟ ﺎودان او ﺏ ﺎ ﻋ ﻨﻮان‬
‫»آﻴﺶ ﻣﻬﺮ« ﺏﻬﺘﺮیﻦ ارﻣﻐﺎن ﭘﺎیﺎﻧﻲ او ﺏﺮاي ﺟﻬﺎن ﺁریﺎیﻲ ﺏﻮد‪.‬‬
‫هﻤﻲ ﮔﻮیﻢ و ﮔﻔﺘﻪ ام ﺏﺎرهﺎ‬
‫ﺏﻮد آﻴﺶ ﻣﻦ ﻣﻬﺮ دﻟﺪادةهﺎ‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺏﻪ ﻣﺴﺘﻲ اﺳﺖ درآﻴﺶ ﻣﻬﺮ‬
‫ﺏﺮوﻧﻨﺪ زیﻦ ﺣﻠﻘﻪ هﺸﻴﺎرهﺎ‬
 ‫‪169‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﻓﺮیﺪون ﻣﺸﻴﺮي‪:‬‬
‫ﺁﻓﺘﺎﺏﺖ آﻪ ﻓﺮوغ رخ زرﺕﺸﺖ درﺁن ﮔﻞ آﺮدﻩ اﺳﺖ‬
‫ﺁﺳﻤﺎﻧﺖ آﻪ زﺧﻢ ﺧﺎﻧﻪ ﺣﺎﻓﻆ ﻗﺪﺣﻲ ﺁوردﻩ اﺳﺖ‬
‫آﻮهﺴﺎرت آﻪ ﺏﺮﺁن هﻤﺖ ﻓﺮدوﺳﻲ ﺏﺮﮔﺴﺘﺮدﻩ اﺳﺖ‬
‫ﺏﻮﺳﺘﺎﻧﺖ آﻪ از ﻧﺴﻴﻢ ﺳﻌﺪي ﺟﺎن ﭘﺮوردﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﻤﺰﺏﺎﻧﺎن ﻣﻨﻨﺪ‪...‬‬
‫ایﺮاﻧﻲ هﺮﮔﺰ اﺳﻼم را ﻧﭙﺬیﺮﻓﺖ‬
‫ﺁیﺎ ﺣﺎﻓﻆ در ﭘﺎیﺎن ﻋﻤﺮ ﭘﻴﺮو ﺁﺋﻴﻦ ﻣﻬﺮ و اوﺳﺘﺎ ﺷﺪﻩ ﺏﻮد!ﻣﺤﻤﺪ ﮔﻠﻨﺪام آﻪ‬
‫از ﺷﺎﮔﺮدان و ﻣﺮیﺪان ﺣﺎﻓﻆ ﺷﻴﺮاز ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ و ﺕﻤﺎﻣﻲ ﻏﺰﻟﻴﺎت وي را‬
‫او ﺟﻤﻊ ﺁوري و ﻧﺸﺮ دادﻩ اﺳﺖ درﻣﻘﺪﻣﻪ ﻏﺰﻟﻴﺎت از ﺣﺎﻓﻆ ﺏﻌﻨﻮان ﺷﻬﻴﺪ‬
‫یﺎد ﻣﻲآﻨﺪ آﻪ در ﭘﻲ ﻓﺘﻮاي ﻓﻘﻬﺎ ﺏﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ!‬
‫درآ ﺘﺎب ﻋ ﺮﻓﺎت اﻟﻌﺎﺷ ﻘﻴﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﻣﻴﺮﺕﻘ ﻲ اﻟﺪی ﻦ اوﺣ ﺪي ﻣﻴﺨﻮاﻧ ﻴﻢ آ ﻪ‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ آﻪ ﻣﺎﻣﻮران ﺣﻜﻮﻣﺖ در ﭘﻲ ﻓﺘﻮاي ﻓﻘﻬﺎ و ﺣﻜﻢ ﻗﻮﻩ ﻗﻀﺎیﻴﻪ ﺏﻪ ﺧﺎﻧﻪ‬
‫رﻧ ﺪ ﺷ ﻴﺮاز ﺣﻤﻠ ﻪ ﻧﻤﻮدﻧ ﺪ ﺕ ﺎ وي را ﺏﺎزداﺷ ﺖ ﻧﻤ ﻮدﻩ و ﺏﻘ ﺘﻞ ﺏﺮﺳ ﺎﻧﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺏ ﺎﻧﻮان ﺧﺎﻧ ﻪ ﺣ ﺎﻓﻆ‪ ،‬ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺁﺙ ﺎر و ﻧﻮﺷ ﺘﻪه ﺎي وي را درﭼ ﺎﻩ ریﺨﺘ ﻨﺪ ﺕ ﺎ‬
‫ﺏﺪﺳﺖ ﻣﺎﻣﻮران ﻧﻴﻔﺘﺪ‪.‬‬
‫ﺷ ﻤﺲ اﻟﺪی ﻦ ﻣﺤﻤﺪﺣ ﺎﻓﻆ ﺷ ﻴﺮازي آ ﻪ درآﻮدآ ﻲ ﻗ ﺮﺁن را ﺣﻔﻆ ﻧﻤﻮدﻩ ﺏﻮد‬
‫ﻟﻘ ﺐ ﺣ ﺎﻓﻆ را ﻣ ﺜﻞ دهﻬ ﺎ ﺷ ﺨﺺ دوران ﺧ ﻮد ﺏﺪﺳ ﺖ ﺁورد! ﺣﻔ ﻆ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ‬
‫ﻗﺮﺁن ﻋﺎدﺕﻲ ﺷﺪﻩ ﺏﻮدآﻪ آﻮدآﺎن در ‪ 10-8‬ویﺎ ‪ 12‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺁﻧﺮا وﻇﻴﻔﻪ ﻣﻲ‬
‫داﻧﺴﺘﻨﺪ و در ایﻦ ﺳﻦ وﺳﺎل ﺕﻤﺎﻣﻲ ﻗﺮﺁن را از ﺏﺮﻣﻴﺨﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﺏﻪ دیﮕﺮان‬
‫ﺁﻣ ﻮزش ﻣ ﻴﺪادﻧﺪ‪ .‬ﺷ ﻤﺲاﻟﺪی ﻦ ﻣﺤﻤ ﺪ در آﻮدآﻲ هﻤﺮاﻩ ﺏﺎ ﻓﺮاﮔﻴﺮي ﻋﻠﻢ و‬
‫داﻧ ﺶ و ﺁﻣ ﻮزش ﻗ ﺮﺁن‪ ،‬دریﻚ ﻧﺎﻧﻮایﻲ ﻧﻴﺰ آﺎر ﻣﻴﻜﺮد وﺏﻪ آﺎر ﺧﻤﻴﺮﮔﻴﺮي‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﺏﻮد‪.‬‬
‫ﺣ ﺎﻓﻆ از هﻤ ﺎن ﻧﻮﺟﻮاﻧ ﻲ ﺏﻌ ﻨﻮان »رﻧﺪﺷ ﻴﺮاز« ﻣﺸ ﻬﻮر ﺷ ﺪ وای ﻦ ﺏﺨﺎﻃﺮ‬
‫زیﺮآ ﻲ و ذآ ﺎوت وي ﺏ ﻮد‪ ،‬از ﺳ ﻮیﻲ ﺣ ﺎﻓﻆ ﺳ ﺎآﻦ ﻣﺤﻠ ﻪ ﺷ ﻴﺎدان ﺷ ﻴﺮاز‬
‫ﺏ ﻮد آ ﻪ ﺕﻘﺮی ﺒﺎ ﻣﺮآ ﺰ ﺷ ﻬﺮ ﺁن زﻣ ﺎن ﻣﺤﺴ ﻮب ﻣﻴﺸ ﺪ و ﺏﭽﻪهﺎي ﺁن ﻣﺤﻠﻪ‬
‫ﺏﺴﻴﺎر زیﺮك و رﻧﺪ و ﺏﺎهﻮش ﺏﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫»رﻧ ﺪ« درﻟﻐ ﺖ ﺏﻤﻌ ﻨﺎي زی ﺮك‪ ،‬هﻮﺷ ﻴﺎر‪ ،‬ﺁﮔﺎﻩ ﺏﻪ اﺳﺮار ﭘﻨﻬﺎن و واﻗﻒ ﺏﻪ‬
‫ﻋﻠ ﻮم ﺏﺴ ﻴﺎر ﻣ ﻲﺏﺎﺷ ﺪ و ﻧ ﻴﺰ ﺏ ﻪ آﺴ ﻲ ﮔﻔ ﺘﻪ و ﻣﻴﮕﻮی ﻨﺪ آﻪ دروﻧﺶ ﭘﺎآﺘﺮ‬
‫وﭘﺮهﻴﺰﮔﺎرﺕﺮ از ﻇﺎهﺮش ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ ﺏﺮﺧ ﻲ از ﻣﻮرﺧﻴ ﻦ ﻧﻮﺷ ﺘﻪاﻧﺪ و از ﻏﺰﻟﻴﺎت ﺣﺎﻓﻆ ﺏﺮداﺷﺖ ﻣﻴﺸﻮد‬
‫ﺣ ﺎﻓﻆ در ﻧﻮﺟﻮاﻧ ﻲ ﻋﺎﺷ ﻖ دﺧ ﺘﺮي ﺏ ﻨﺎم » ﺷ ﺎخ ﻧ ﺒﺎت« ﻣﻴﺸ ﻮد آ ﻪ دﺧ ﺘﺮ‬
 ‫‪170‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻤﺎز ﻣﺤﻞ ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ و در هﻤﻴﻦ هﻨﮕﺎﻣﻪ ﻋﺎﺷﻘﻲ‪ ،‬ذوق و ﺷﻮق ﺣﺎﻓﻆ‬
‫ﺏ ﻪ ﻏﺰﻟﺴ ﺮایﻲ رﺷ ﺪ ﻣ ﻲآ ﻨﺪ وﻟ ﻲ ﺷ ﻮرﺏﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣ ﻼي ﻣﺤ ﻞ دﺧ ﺘﺮ ﺧ ﻮد را‬
‫ﻋ ﺮوس ﻣ ﻲآ ﻨﺪ و ﺷ ﻤﺲاﻟﺪی ﻦ ﻣﺤﻤ ﺪ درﻋﺸ ﻖ ﻧﻮﺟﻮاﻧ ﻲ ﺧ ﻮد ﺷﻜﺴ ﺖ‬
‫ﻣﻲﺧﻮرد‪.‬‬
‫از ﺳ ﻮیﻲ دیﮕ ﺮ اﺳ ﺘﻘﺒﺎل ﻣ ﺮدم و ﺧﺮدﻣ ﻨﺪان از ﻏﺰﻟ ﻴﺎت زی ﺒﺎي ﺣ ﺎﻓﻆ در‬
‫ﺳﺮاﺳ ﺮ ﺟﻬ ﺎن ﭘ ﺎرس زﺏ ﺎن ﺁن دوران از ه ﻨﺪ ﺕ ﺎ ای ﺮان و ﻋ ﺮاق ﻣﻮﺟ ﺐ‬
‫ﺏ ﺮوز ﺣﺴ ﺎدت ﻣﻼهﺎ و ﻓﻘﻬﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﺣﺎﻓﻆ ﻣﻴﺸﻮد و ﺁﻧﺎن را ﺏﺠﺎیﻲ ﻣﻲآﺸﺎﻧﺪ‬
‫ﺕ ﺎ از هﺮﺏﻴ ﺖ و ﻏ ﺰل او ﺳ ﻨﺪي ﺏﻴﺎﺏ ﻨﺪ ﺏ ﺮاي ﻣﺤﻜ ﻮم آ ﺮدن و ﺕﻜﻔﻴﺮ » رﻧﺪ‬
‫ﺷﻴﺮاز«‬
‫ﺳﻠﻄﺎن اﺣﻤﺪ ﺟﻼیﺮ ﺣﺎآﻢ ﺏﻐﺪادآﻪ ﺏﺎ ﻏﺰﻟﻴﺎت » رﻧﺪ ﺷﻴﺮاز« ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﻩ ﺏﻮد‬
‫از وي دﻋﻮت ﻣﻲآﻨﺪ ﺕﺎ ﺏﻪ درﺏﺎر او رﻓﺘﻪ و ﺷﺐ ﺷﻌﺮي ﺏﺮﮔﺰار آﻨﺪ‬
‫ﺣ ﺎﻓﻆ آ ﻪ ﺏ ﺮﺧﻼف ﺳ ﻌﺪي اه ﻞ ﺳﻔﺮ و راﻩ دراز ﻧﺒﻮد از ﺷﺎﻩ ﺏﻐﺪاد ﭘﻮزش‬
‫ﻣﻲﺧﻮاهﺪ و دﻋﻮت را رد ﻣﻲآﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺷﺎهﺎ‬
‫ﺟﻠﻮﻩ ﺣﺴﻦ ﺕﻮ دل ﻣﻲﺏﺮد ازﺷﺎﻩ و ﮔﺪا‬
‫ﭼﺸﻢ ﺏﺪ دور آﻪ هﻢ ﺟﺎﻧﻲ و هﻢ ﺟﺎﻧﺎﻧﻲ‬
‫ﮔﺮﭼﻪ دوریﻢ‪ ،‬ﺏﻴﺎد ﺕﻮ ﻗﺪح ﻣﻴﮕﻴﺮیﻢ‪.‬‬
‫ﺏﻌﺪ ﻣﻨﺰل ﻧﺒﻮد در ﺳﻔﺮ روﺣﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﺤﻤ ﻮد ﺷ ﺎﻩ ﭘﻨﺠﻤﻴ ﻦ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ ﺏﻬﻤﻨ ﻲ دآﻦ هﻨﺪ ﻧﻴﺰ هﺰیﻨﻪ ﺳﻔﺮي ﺏﺮاي رﻧﺪ‬
‫ﺷ ﻴﺮاز ﻣﻴﻔﺮﺳ ﺘﺪ و از وي ﺏ ﺮاي ﺷﺐ ﺷﻌﺮي درهﻨﺪ‪ ،‬دﻋﻮت ﻣﻴﻜﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺲ‬
‫اﻟﺪی ﻦ ﻣﺤﻤ ﺪ‪ ،‬هﻨﺪ را ﺏﻪ ﺏﻐﺪاد ﺕﺮﺟﻴﺢ دادﻩ و آﻔﺶ و آﻼﻩ ﻣﻲآﻨﺪ ﺕﺎ ﺏﻪ هﻨﺪ‬
‫ﺏ ﺮود‪ .‬اﻣ ﺎ ﺕ ﺎ از ﺏ ﻨﺪر هﺮﻣ ﺰ ﺏ ﻪ آﺸ ﺘﻲ ﻣ ﻲ ﻧﺸ ﻴﻨﺪ ﺏ ﺎ ﻃﻮﻓﺎﻧ ﻲ ﺷ ﺪن دری ﺎ‬
‫ﻣﻮاﺟ ﻪ ﮔﺸ ﺘﻪ و از ﺳ ﻔﺮ ﺏ ﻪ ه ﻨﺪ ﭘﺸ ﻴﻤﺎن ﻣﻲﺷﻮد »رﻧﺪ ﺷﻴﺮاز« ﻏﺰﻟﻲ را‬
‫ﺏﻌﻨﻮان ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري و ﭘﻮزﺷﺨﻮاهﻲ ﺏﺮاي ﻣﺤﻤﻮدﺷﺎﻩ ﺏﻪ هﻨﺪ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ‪:‬‬
‫دﻣﻲ ﺏﺎ ﻏﻢ ﺏﺴﺮﺏﺮدن ﺟﻬﺎن یﻜﺴﺮ ﻧﻤﻲارزد‬
‫ﺏﻪ ﻣﻲ ﺏﻔﺮوش دﻟﻖ ﻣﺎ آﺰیﻦ ﺏﻬﺘﺮ ﻧﻤﻲارزد‬
‫ﺷﻜﻮﻩ ﺕﺎج ﺳﻠﻄﺎﻧﻲ و ﺏﻴﻢ ﺟﺎن درو درج اﺳﺖ‬
‫آﻼهﻲ دﻟﻜﺶ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺏﺪرد ﺳﺮ ﻧﻤﻲارزد‬
‫ﺏﺲ ﺁﺳﺎن ﻣﻴﻨﻤﻮد اول ﻏﻢ دریﺎ ﺏﺒﻮي ﺳﻮد‬
 ‫‪171‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﻏﻠﻂ ﮔﻔﺘﻢ آﻪ هﺮ ﻣﻮﺟﺶ ﺏﺼﺪ ﮔﻮهﺮ ﻧﻤﻲ ارزد‬

‫ه ﺮﭼﻪ ﻧﻔ ﻮذ آﻼﻣ ﻲ ﺣ ﺎﻓﻆ در ﺟﻬ ﺎن ﺁن دوران ﺏﺎﻻﺕﺮ ﻣﻴﺮﻓﺖ ﺣﺴﺎدت ﻓﻘﻬﺎ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺏﻪ ایﻦ رﻧﺪ ﺷﻴﺮاز ﻧﻴﺰ ﺏﻴﺸﺘﺮ ﻣﻴﺸﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺴﺪ ﭼﻪ ﻣﻲ ﺏﺮي اي ﺳﺴﺖ ﻧﻈﻢ ﺏﺮ ﺣﺎﻓﻆ؟‬
‫ﻗﺒﻮل ﺧﺎﻃﺮ و ﻟﻄﻒ ﺳﺨﻦ ﺧﺪا دادﺳﺖ‬
‫از ﺳ ﻮي دیﮕ ﺮ ﺣ ﺎﻓﻆ ﻧ ﻴﺰ ﭘ ﻴﺶ از ﭘﻴﺶ ﺏﻪ ﻧﺎداﻧﻲ‪ ،‬ﺕﺰویﺮ و ﺏﻲﭘﺎیﻪ ﺏﻮدن‬
‫اﻓﻜ ﺎر ﻓﻘﻬ ﺎ ﭘ ﻲ ﻣ ﻲﺏ ﺮد وآ ﻢ آﻢ از ﺁﻧﻬﺎ و اﻧﺪیﺸﻪهﺎي ﺁﻧﻬﺎ ﺟﺪا ﻣﻴﺸﺪ و در‬
‫ﻏﺰﻟﻴﺎت ﺧﻮد ﺏﻪ اﻓﺸﺎي ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻲﭘﺮداﺧﺖ‪:‬‬
‫دور ﺷﻮ از ﺏﺮم اي واﻋﻆ و ﺏﻴﻬﻮدﻩ ﻣﮕﻮي‬
‫ﻣﻦ ﻧﻪ ﺁﻧﻢ آﻪ دﮔﺮﮔﻮش ﺏﻪ ﺕﺰویﺮ آﻨﻢ‬
‫ﺣﺎﻓﻈﺎ ﻣﻲ ﺧﻮر و رﻧﺪي آﻦ و ﺧﻮش ﺏﺎش وﻟﻲ‬
‫دام ﺕﺰویﺮ ﻣﻜﻦ ﭼﻮن دﮔﺮان ﻗﺮﺁن را‬
‫هﻤ ﺎﻧﻄﻮر آﻪ ﺁرام ﺁرام ﺷﻤﺲاﻟﺪیﻦ ﻣﺤﻤﺪ » رﻧﺪ ﺷﻴﺮاز« از اﻓﻜﺎر و ﻋﻘﺎیﺪ‬
‫ﻓﻘﻬ ﺎ و ﻣﻼیﺎن دوران ﺧﻮدﺟﺪا و دور ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﺏﺴﻮي یﻚ اﻧﺪیﺸﻪ ﺟﺎیﮕﺰیﻦ‬
‫ﻧ ﻴﺰ ﻧ ﺰدیﻚ ﻣﻴﺸ ﻮد و در ﺳ ﺮودﻩه ﺎي ﺧ ﻮد اﻋ ﺘﺮاف ﻣﻴﻜ ﻨﺪ آﻪ در اﺏﺘﺪا از‬
‫ﺣﻘﺎیﻖ ﺁﮔﺎﻩ ﻧﺒﻮدﻩ ﺕﺎ ایﻨﻜﻪ در ﭘﻲ ﺁﺷﻨﺎیﻲ ﺏﺎ اﻧﺪیﺸﻪهﺎیﻲ دیﮕﺮ در ﻣﻌﻨﻲ ﺏﺮ‬
‫او ﮔﺸﻮدﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اول از ﺕﺤﺖ وﻓﻮق وﺟﻮدم ﺧﺒﺮ ﻧﺒﻮد‬
‫درﻣﻜﺘﺐ ﻏﻢ ﺕﻮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻜﺘﻪ دان ﺷﺪم‬
‫ﺁن روز ﺏﺮ دﻟﻢ درﻣﻌﻨﻲ ﮔﺸﻮدﻩ ﺷﺪ‬
‫آﺰ ﺳﺎآﻨﺎن درﮔﻪ »ﭘﻴﺮ ﻣﻐﺎن« ﺷﺪم‬
‫از ﺁن زﻣﺎن آﻪ ﻓﺘﻨﻪ ﭼﺸﻤﺖ ﺏﻤﻦ رﺳﻴﺪ‬
‫ایﻤﻦ ز ﺷﺮ ﻓﺘﻨﻪ ﺁﺧﺮ زﻣﺎن ﺷﺪم‬
‫در ﭘ ﻲ ﺕﻮﻃ ﺌﻪه ﺎي ﻣﻼی ﺎن‪ ،‬ﺏﺎره ﺎ و ﺏﺎره ﺎ ﺣﺎﻓﻆ از ﺷﻴﺮاز راﻧﺪﻩ ﺷﺪ و او‬
‫را ﺕﺒﻌﻴﺪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮ از ایﻦ ﻣﻨﺰل ﻏﺮﺏﺖ ﺏﻪ ﺳﻮي ﺧﺎﻧﻪ روم‬
‫دﮔﺮ ﺁﻧﺠﺎ آﻪ روم ﻋﺎﻗﻞ و ﻓﺮزاﻧﻪ روم!‬
 ‫‪172‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫اﻣ ﺎ ﭘ ﺲ از ﺏﺎزﮔﺸ ﺖ از ﺕﺒﻌ ﻴﺪ‪ .‬ﺏ ﺎز اﻋ ﺘﺮاﻓﺎت رﻧ ﺪ ﺷﻴﺮاز در ﻏﺰﻟﻬﺎي وي‬

‫ﻣﺘﺒﻠﻮر ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺮﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ از ایﻦ اﺳﺖ آﻪ ﺣﺎﻓﻆ دارد‬
‫واي اﮔﺮ از ﭘﺲ اﻣﺮوز ﺏﻮد ﻓﺮدایﻲ‬
‫» ﻣ ﻎ« در ﻟﻐ ﺖ ﺏ ﻪ اﻧﺴ ﺎن اوﺳ ﺘﺎیﻲ و ی ﺎ ﭘﻴﺸ ﻮاي ﺁﺋﻴ ﻦ اوﺳ ﺘﺎ ﮔﻔ ﺘﻪ و‬
‫ﻣﻴﮕﻮی ﻨﺪ و » ﭘ ﻴﺮﻣﻐﺎن« ﺏﻪ زرﺕﺸﺖ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ و یﺎ ﺏﺰرﮔﺘﺮیﻦ ﭘﻴﺸﻮاي ﺁﺋﻴﻦ‬
‫اوﺳﺘﺎ اﻃﻼق ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫ﺣ ﺎﻓﻆ در ه ﻨﮕﺎﻣﻪ ﭘﺎیﺎﻧ ﻲ ﻋﻤ ﺮ ﺧ ﻮد ﺏﺴﻴﺎر ﺏﻪ ایﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ آﺸﻴﺪﻩ ﻣﻴﺸﻮد و‬
‫درﻏﺰﻟ ﻴﺎت ﺏﺴ ﻴﺎري وﻓ ﺎداري ﺧ ﻮدرا ﺏ ﻪ ﭘ ﻴﺮﻣﻐﺎن و »ﺁﺋﻴ ﻦ ﻣﻬ ﺮ « اﻋ ﻼم‬
‫ﻣﻲ آﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺟﺎم ﻣﻲ ﮔﻴﺮم و از اهﻞ ریﺎ دور ﺷﻮم‬
‫یﻌﻨﻲ از اهﻞ ﺟﻬﺎن ﭘﺎك دﻟﻲ ﺏﮕﺰیﻨﻢ‬
‫ﺏﺮ دﻟﻢ ﮔﺮد ﺳﺘﻤﻬﺎﺳﺖ ﺧﺪایﺎ ﻣﭙﺴﻨﺪ‬
‫آﻪ ﻣﻜﺪر ﺷﻮد ﺁﺋﻴﻨﻪ » ﻣﻬﺮ ﺁﺋﻴﻨﻢ«‬
‫در ای ﻦ اﺏ ﻴﺎت ﺹ ﺮیﺤﺎ رﻧ ﺪ ﺷ ﻴﺮاز اﻋ ﺘﺮاف ﻣﻴﻜ ﻨﺪآﻪ ﺁﺋﻴ ﻦ و دی ﻦ او‬
‫»ﻣﻴﺘﺮایﻲ« آﻪ هﻤﺎن » ﺁﺋﻴﻦ ﻣﻬﺮ« اﺳﺖ‪.‬‬
‫و اﻣ ﺎ اﺳﻨﺎد ﻣﻴﺘﺮایﻲ و ﻣﻬﺮي ﺏﻮدن ﺷﻤﺲاﻟﺪیﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺷﻴﺮازي و ﭘﻴﺮو »‬
‫ﺁﺋﻴﻦ اوﺳﺘﺎ« )ﭘﻴﺮﻣﻐﺎن( ﺏﻮدن وي در ﻻﺏﻼي ﻏﺰﻟﻴﺎت او ﺏﺎ ﺹﺮاﺣﺘﻲ ویﮋﻩ‬
‫ﺏﭽﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪:‬‬
‫ﺏﻨﺪﻩ ﭘﻴﺮﺧﺮاﺏﺎﺕﻢ آﻪ ﻟﻄﻔﺶ داﺋﻢ اﺳﺖ‬

‫ورﻧﻪ ﻟﻄﻒ ﺷﻴﺦ و زاهﺪ ﮔﺎﻩ هﺴﺖ و ﮔﺎﻩ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﭼﻞ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ رﻓﺖ آﻪ ﻣﻦ ﻻف ﻣﻲ زﻧﻢ‬

‫آﺰ ﭼﺎآﺮان » ﭘﻴﺮﻣﻐﺎن« آﻤﺘﺮیﻦ ﻣﻨﻢ‬

 ‫‪173‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﻣﻦ آﻪ ﮔﻮﺷﻪ ﻣﻴﺨﺎﻧﻪ ﺧﺎﻧﻘﺎﻩ ﻣﻦ اﺳﺖ‬

‫دﻋﺎي » ﭘﻴﺮﻣﻐﺎن« ورد ﺹﺒﺤﮕﺎﻩ ﻣﻦ اﺳﺖ‬

‫ﺣﺎﻓﻆ ﺟﻨﺎب » ﭘﻴﺮﻣﻐﺎن« ﺟﺎي دوﻟﺘﺴﺖ‬

‫ﻣﻦ ﺕﺮك ﺧﺎآﺒﻮﺳﻲ ایﻦ در ﻧﻤﻲ آﻨﻢ‬

‫ﮔﺮ ﻣﺪد ﺧﻮاﺳﺘﻢ از » ﭘﻴﺮﻣﻐﺎن« ﻋﻴﺐ ﻣﻜﻦ‬

‫ﺷﻴﺦ ﻣﺎ ﮔﻔﺖ آﻪ درﺹﻮﻣﻌﻪ هﻤﺖ ﻧﺒﻮد‬

‫ﻣﺮیﺪ »ﭘﻴﺮ ﻣﻐﺎﻧﻢ« زﻣﻦ ﻣﺮﻧﺞ اي ﺷﻴﺦ‬

‫ﭼﺮاآﻪ وﻋﺪﻩ ﺕﻮ آﺮدي و او ﺏﺠﺎ ﺁورد‬

‫و درﺟﺎیﻲ دیﮕﺮ ﺏﺎ ﺹﺮاﺣﺖ ﻣﻲﮔﻮیﺪ آﻪ درﺧﺮاﺏﺎت ﻣﻐﺎن ﻧﻮرﺧﺪا ﻣﻲ ﺏﻴﻨﺪ‪:‬‬

‫در ﺧﺮاﺏﺎت ﻣﻐﺎن ﻧﻮر ﺧﺪا ﻣﻲﺏﻴﻨﻢ‬
‫ایﻦ ﻋﺠﺐ ﺏﻴﻦ آﻪ ﭼﻪ از ﻧﻮري وآﺠﺎ ﻣﻲﺏﻴﻨﻢ‬
‫ﺏﺴ ﻴﺎري از ﺷﻌﺮا وﻧﺎﻣﺪاران آﻬﻦ ایﺮاﻧﻨﻴﺰ ﺹﺮیﺤ ِﺎ اﻋﺘﺮاف ﻧﻤﻮدﻩ اﻧﺪ آﻪ‬
‫ﻣﺴ ﻠﻤﺎن ﻧ ﺒﻮدﻩ ﺏﻠﻜ ﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪﭘﺮﺳ ﺖ آ ﻪ هﻤﺎن ﻣﻬﺮﭘﺮﺳﺖ و ﻣﻴﺘﺮاﭘﺮﺳﺘﻲ‬
‫ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ ﺁیﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺏﻮﺳﻌﻴﺪ اﺏﻮاﻟﺨﻴﺮ‪ -‬دیﻮان اﺷﻌﺎر‪:‬‬
‫آﺰﭼﺸﻢ ﺧﺪاي ﺏﻴﻦ ﻧﺪاري ﺏﺎري‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺳﺘﺸﻮ ﻧﻪ ﮔﻮﺳﺎﻟﻪ ﭘﺮﺳﺖ‬

‫اي ﻣﻘﺼﺪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺳﺘﺎن رویﺖ‬

 ‫‪174‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﻣﺤﺮاب ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﺧﻢ اﺏﺮویﺖ‬

‫اوﺣﺪي ﻣﺮاﻏﻪ اي – دیﻮار اﺷﻌﺎر‪:‬‬

‫آﺎﻓﺮ از ﺏﻬﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺏﺖ آﻪ ﺕﻮیﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻋﺠﺐ‬

‫آﺰ ﭘﺮﺳﺘﻴﺪن ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻗﻤﺮ ﺏﺎز ﺁیﺪ‬

‫ﺧﺎﻗﺎﻧﻲ ﺷﺮواﻧﻲ‪ -‬دیﻮان اﺷﻌﺎر‬

‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺳﺖ ﺏﻮدم اول‬

‫اآﻨﻮن هﻤﻪ ﻣﻴﻞ ﻣﻦ ﺏﻪ ﺟﻮز اﺳﺖ‬

‫ﺧﻮاﺟﻮي آﺮﻣﺎﻧﻲ – دیﻮان اﺷﻌﺎر‪:‬‬

‫دﻟﻢ از زﻟﻒ آﮋت ﺟﺎن ﻧﺒﺮد زاﻧﻚ درو‬
‫هﻨﺪواﻧﻨﺪ هﻤﻪ آﺎﻓﺮ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺳﺖ‬

‫ﺕﺎ ﺏﺮﺁﻣﺪ زﺏﻨﺎﮔﻮش ﺕﻮ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺟﻤﺎل‬

‫هﺮﺳﺮ زﻟﻒ ﺕﻮ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺳﺘﻲ دﮔﺮﺳﺖ‬

‫راهﺐ دیﺮ آﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‬

‫ﻧﻴﺴﺖ ﺟﺰ ﺣﻠﻘﻪ ﮔﻴﺴﻮي ﺏﺘﻢ زﻧﺎزش‬

‫زان روز آﻪ رﺧﺴﺎرﻩ و ﭼﻮ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺕﻮدیﺪم‬

‫ﭼﻮ ن ﺳﻨﺒﻞ ﺟﺰ ﺣﻠﻘﻪ ﮔﻴﺴﻮي ﺏﺘﻢ ز ﻧﺎزش‬

‫ﺧﻮاﺟﻮ ﮔﺮ از ﻣﻬﺮت ﺁﺕﺶ ﭘﺮﺳﺘﻲ ﭘﻴﺸﻪ آﺮد‬

‫ﭼﻮ ن ﭘﺮدﻩ ﺏﮕﺸﻮدي ز رخ ﻋﺬر ﮔﻨﺎهﺶ ﺧﻮاﺳﺘﻲ‬

‫ﺹﺎﺋﺐ ﺕﺒﺮیﺰي‪ -‬دیﻮان اﺷﻌﺎر‬

‫زرﭘﺮﺳﺘﺎن ﺏﭙﺮﺳﺘﻨﺪ ﭼﻮ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺏﻠﻨﺪ‬

‫آﺮم ﺷﺐ ﺕﺎﺏﻲ اﮔﺮ در دل زریﻦ ﻟﮕﻦ‬

‫از ﺳﺎیﻪ ﺏﺒﺮیﺪ اﮔﺮ ﻣﻬﺮ ﭘﺮﺳﺘﻴﺪ‬

‫از ﺧﻮد ﺏﮕﺮیﺰیﺪ اﮔﺮ ﻣﺮد ﺧﺪایﻴﺪ‬
 ‫‪175‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺣﺴﻦ هﺮروز ﺏﻪ ﺁیﻴﻦ دﮔﺮ ﺟﻠﻮﻩ آﻨﻴﺪ‬

‫هﺮﺳﺤﺮ ﺕﻜﻴﻪ ﺏﻪ ﺏﺎﻟﻴﻦ دﮔﺮدارد ﻣﻬﺮ‬

‫وﻓﺎ دیﻦ ﻣﻦ و ﻣﻬﺮﺏﺘﺎن ﺁیﻴﻦ ﻣﻦ ﺏﺎﺷﺪ‬

‫رﺧﻢ از ﻗﺒﻠﻪ ﺏﺮﮔﺮدد دﮔﺮ از ﻣﻬﺮ و وﻓﺎ آﺮدم‬

‫ﻣﺸﻖ ﻧﻈﺎرﻩ روي ﺕﻮ ﻣﺮا ﻣﻨﻈﻮرﺳﺖ‬

‫اﮔﺮ از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺳﺘﺎن ﺷﺪﻩ ام‬

‫ﻋﺒﻴﺪ زاآﺎﻧﻲ‪ -‬دیﻮان اﺷﻌﺎر‬

‫دﻣﺎغ ﺏﺎدﻩ ﮔﺴﺎران زﺧﺮﻣﻲ در ﺟﻮش‬

‫درون ﻣﻬﺮﭘﺮﺳﺘﺎن ز ﻋﺎﺷﻘﻲ درﺕﺎب‬

‫اي ﻣﻘﺼﺪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺳﺘﺎن رویﺖ‬

‫ﻣﺤﺮاب ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﺧﻢ اﺏﺮویﺖ‬

‫ﻓﺨﺮاﻟﺪیﻦ ﻋﺮاﻗﻲ‪ -‬دیﻮان اﺷﻌﺎر‬

‫ﻣﺎ ﻗﺒﻠﻪ ﺧﻮد روي ﭼﻮ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺕﻮ آﺮدیﻢ‬

‫هﻴﻬﺎت آﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺳﺘﻴﻢ دﮔﺮﺏﺎر‬

‫ور زاﻧﻜﻪ ﺏﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻦ ﺹﻮﻓﻲ رخ او دیﺪي‬

‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺳﺘﻴﺪي‪ ،‬در دیﺮ‪ ،‬ﭼﻮ رهﺒﺎﻧﻲ‬

‫ﻓﺮوﻏﻲ ﺏﺴﻄﺎﻣﻲ‪ -‬دیﻮان اﺷﻌﺎر‬

‫زان رو ﻓﺮوﻏﻲ ﻣﻲ دهﺪ ﭼﺸﻢ ﺟﻬﺎن را روﺷﻨﻲ‬

‫آﺰ دل ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻲ آﻨﺪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺕﺎﺏﺎن ﺕﻮ را‬

‫ﻣﻮﻟﻮي – دیﻮان ﺷﻤﺲ‬

‫ﻣﺎ ﭼﻮ ﺧﻮرﺷﻴﺪﭘﺮﺳﺘﺎن هﻤﻪ ﺹﺤﺮا آﻮﺏﻴﻢ‬

 ‫‪176‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺳﺎیﻪ ﺟﻮیﺎن ﭼﻮ زﻧﺎن در ﭘﺲ دیﻮار ﺷﺪﻧﺪ‬

‫ﭘﻴﺶ او ذرﻩ ﺹﻔﺖ هﺮﺳﺤﺮ ي رﻗﺺ آﻨﻴﻢ‬

‫ایﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﺎدت ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺳﺘﺎن ﺏﺎﺷﺪ‬

‫هﻤﭽﻮن دزدان ز ﻋﺴﺲ ﻣﻦ هﻤﻪ ﺷﺐ درﺏﻴﻤﻢ‬

‫هﻤﭽﻮن ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺳﺘﺎن ﺏﻪ ﺳﺤﺮ ﺏﺮﺏﺎﺷﻢ‬

‫ﻣﺎ ﭼﻮ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺳﺘﻴﻢ ﺏﺮ ایﻦ ﺏﺎم رویﻢ‬

‫ﺕﺎ ﻧﭙﻮﺷﺪ رخ ﺧﻮرﺷﻴﺪ زﻣﺎ دیﻮاري‬

‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﮔﻨﺠﻮي‪ -‬اﻗﺒﺎﻟﻨﺎﻣﻪ‬

‫ﭼﻮ ﺕﺎﺏﻨﺪﻩ ﺧﻮرﺷﻴﺪ را دیﺪ زود‬

‫ﺏﻪ رﺳﻢ ﻣﻐﺎﻧﺶ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻧﻤﻮد‬

‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﮔﻨﺠﻮي‪ -‬ﻣﺨﺰن اﻻﺳﺮار‬

‫دﻓﺘﺮ اﻓﻼك ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺏﺴﻮز‬

‫دیﺪﻩ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺳﺘﺎن ﺏﺪوز‬

‫اﻣﻴﺮﻣﻌﺰي – دیﻮان اﺷﻌﺎر‬

‫اﻧﺪرﺹﻔﺖ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺳﺘﺎن ﺷﺪم ایﻨﻚ‬

‫زیﺮا آﻪ ﻣﻴﺎن ﺳﺨﺖ ﺏﻪ زﻧﺎ ر ﺏﺴﺘﻢ‬

‫ﭘﻴﺶ ﺕﻮ ﺏﺮم ﺳﺠﺪﻩ ﻣﻴﺎن ﺏﺴﺘﻪ ﺏﻪ زﻧﺎر‬

‫ﺕﺎ ﺧﻠﻖ ﺏﺪاﻧﻨﺪ آﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺳﺘﻢ‬

‫ﺳﻠﻤﺎن ﺳﺎوﺟﻲ‪ -‬دیﻮان اﺷﻌﺎر‬

‫هﻤﻪ ذرات ﺟﻬﺎن ﻣﻲ ﺏﻴﻨﻢ‬

‫ﺏﻪ هﻮایﺖ ﺷﺪﻩ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺳﺖ‬

‫ﺳﻠﻤﺎن ﺳﺎوﺟﻲ‪ -‬ﺟﻤﺸﻴﺪ و ﺧﻮرﺷﻴﺪ‬

 ‫‪177‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫زﻣﻮیﺶ روﻣﻴﺎن زﻧﺎر ﺏﺴﺘﻨﺪ‬

‫زﻣﻬﺮ رویﺶ ﺁﺕﺶ ﻣﻲ ﭘﺮﺳﺘﻨﺪ‬

‫ﺷﺎﻩ ﻧﻌﻤﺖ اﷲ وﻟﻲ‪ -‬دیﻮان اﺷﻌﺎر‬

‫ﺁﻓﺘﺎﺏﻲ ﻣﻲ ﭘﺮﺳﺘﻢ ﻻیﺰال‬

‫ﻣﻬﺮ ﻣﻦ هﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد زوال‬

‫ﻋﻤﺎداﻟﺪیﻦ ﻧﺴﻴﻤﻲ‪ -‬دیﻮان اﺷﻌﺎر‬

‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺳﺘﺎن ﻃﺮیﻘﺖ ﭼﻮ ﻧﺴﻴﻤﻲ‬

‫از ﻓﻀﻞ اﻟﻬﻲ هﻤﻪ در ﻇﻞ ﻣﺪیﺪﻧﺪ‬

‫ﻏﺎﻟﺐ دهﻠﻮي‪ -‬دیﻮان اﺷﻌﺎر ﻓﺎرﺳﻲ‬

‫هﻤﻪ ﺏﻪ ﺳﻮداي ﺕﻮﺧﻮرﺷﻴﺪ ﭘﺮﺳﺘﻴﻢ ﺁري‬

‫دل زﻣﺠﻨﻮن ﺏﺮد ﺁهﻮ آﻪ ﺏﻪ ﻟﻴﻼ ﻣﺎﻧﺪ‬
 ‫‪178‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﻋ ﺎرف ﻗﺰویﻨ ﻲ ﻧ ﻴﺰ رﺳ ﻤ ِﺎ ﭘﻴﻮﺳ ﺘﮕﻲ ﺧ ﻮدرا ﺏ ﻪ ﺁیﻴ ﻦ اوﺳﺘﺎ ﺏﺎ ایﻦ ﺳﺮود‬

‫ﺕﺎریﺨﻲ ﺧﻮد اﻋﻼم ﻣﻴﻜﻨﺪ‪:‬‬
‫اوﺳﺘﺎ ! ﺏﻬﻴﻦ دﺳﺘﻮر درﺏﺎر ﺧﺪایﻲ‬
‫ﻋﺎرف ﻗﺰویﻨﻲ‬
‫ﺏﻨﺎم ﺁﻧﻜﻪ و ﺳﺘﺎیﺶ آﺘﺎب اﺳﺖ‬
‫ﭼﺮاغ راﻩ دیﻨﺶ ﺁﻓﺘﺎب اﺳﺖ‬
‫ﺏﻬﻴﻦ دﺳﺘﻮر درﺏﺎر ﺧﺪایﻲ‬
‫ﺷﺮف ﺏﺨﺶ ﻧﮋاد ﺁریﺎیﻲ‬
‫دوﺕﺎ ﮔﺮدیﺪﻩ ﭼﺮخ ﭘﻴﺮ را ﭘﺸﺖ‬
‫ﭘﻲ ﭘﻮزش ﺏﻪ ﭘﻴﺶ ﻧﺎم زرﺕﺸﺖ‬
‫ﺏﻪ زیﺮ ﺳﺎیﻪ ﻧﺎﻣﺶ ﺕﻮاﻧﻲ‬
‫رﺳﻴﺪ از ﻧﻮﺏﻪ دور ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﻲ‬
 ‫‪179‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﭼﻮ ﻣﻦ ﮔﺮدوﺳﺖ ﻣﻴﺪاري آﺸﻮر ﺧﻮیﺶ‬

‫ﺳﺘﺎیﺶ ﺏﺎیﺪت ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮیﺶ‬
‫ﺏﻪ ایﻤﺎیﻲ رﻩ ﺏﻴﮕﺎﻧﻪ ﺟﻮیﻲ‬
‫رهﺎآﻦ! ﺕﺎﺏﻪ آﻲ ایﻦ ﺏﻲ ﺁﺏﺮویﻲ؟‬
‫ﺏﻪ ﭼﺸﻢ ﻋﻘﻞ ﺁن دیﻦ را ﻓﺮوغ اﺳﺖ‬
‫آﻪ ﺁن ﺏﻨﻴﺎن آﻦ دیﻮ دروغ اﺳﺖ‬
‫ﭼﻮ دیﻦ آﺮدارش و ﮔﻔﺘﺎر و ﭘﻨﺪار‬
‫ﻧﻜﻮ ﺷﺪ ﺏﻬﺘﺮ از ﺁن دیﻦ ﻣﭙﻨﺪار‬
‫ﺏﻪ دﻧﻴﺎ ﺏﺲ هﻤﻴﻦ یﻚ اﻓﺘﺨﺎرم‬
‫آﻪ یﻚ ایﺮاﻧﻲ واﻻﺕﺒﺎرم‬
‫ﺏﻪ ﺧﻮن دل زیﻢ زیﻦ زیﺴﺖ ﺷﺎدم‬
‫آﻪ زرﺕﺸﺘﻲ ﺏﻮد ﺧﻮن و ﺕﺒﺎرم‬

‫ﺁیﺎ ایﺮاﻧﻴﺎن واﻗﻌﺎء ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ؟‬

‫روزه ﺎي ﺁرام در ﺁن روزﮔ ﺎران آ ﻪ هﻴﺒ ﺖ و ﺷ ﻜﻮﻩ دوﻟ ﺖ‬
‫ﺳﺎﺳ ﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳ ﺮداران و اﻣ ﭙﺮاﻃﻮران روم را در ﭘﺸ ﺖ دروازﻩه ﺎي‬
‫ﻗﺴ ﻄﻨﻄﻨﻴﻪ ﺏ ﻪ ﺏ ﻴﻢ و ه ﺮاس ﻣ ﻲاﻓﻜ ﻨﺪ‪،‬ﻋﺮﺏﺎن ﻧ ﻴﺰ ﻣﺎﻧ ﻨﺪ ﺳ ﺎیﺮ ﻣ ﺮدم‬
‫»اﻧ ﻴﺮان« روي ﻧ ﻴﺎز ﺏ ﻪ درﮔ ﺎﻩ ﺧﺴ ﺮوان ای ﺮان ﻣ ﻴﺂوردﻧﺪ و در‬
‫ﺏﺎرﮔ ﺎﻩ آﺴ ﺮي ﭼ ﻮن ﻧﻴﺎزﻣ ﻨﺪان و درﻣﺎﻧﺪﮔ ﺎن ﻣ ﻲﺁﻣﺪﻧ ﺪ و ﮔﺸ ﺎدآﺎر‬
‫ﺧﻮی ﺶ را از ﺁﻧ ﺎن ﻣ ﻲﻃﻠﺒ ﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘ ﻴﺶ از ای ﻦ ﻧ ﻴﺰ ﺏﺪرﮔ ﺎﻩ ﺷ ﻬﺮیﺎران‬
‫ای ﺮان ﺟ ﺰ از در ﻓﺮﻣﺎﻧ ﺒﺮداري درﻧ ﻴﺎﻣﺪﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﭘ ﻴﺶ از اﺳ ﻜﻨﺪر‬
‫»ﺏ ﻴﺎﺏﺎن ﻋ ﺮب« در زﻣ ﺮﻩ ﺳ ﺮزﻣﻴﻦهﺎی ﻲ ﺏ ﻮد آ ﻪ ﺏ ﻪ داری ﻮش‬
‫ﺷﺎهﻨﺸ ﺎﻩ ای ﺮان ﺕﻌﻠ ﻖ داﺷ ﺖ‪ .‬از ﺁن ﭘ ﺲ ﻧ ﻴﺰ ﺳ ﺮان و ﭘ ﻴﺮان ﻗ ﻮم‪،‬‬
‫ﺏ ﺮدرﮔﺎﻩ ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن ای ﺮان در ﺷ ﻤﺎر ﭘﺮﺳ ﺘﺎران و ﻓﺮﻣﺎﻧ ﺒﺮداران‬
‫ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ .‬دردورﻩی ﻲ آ ﻪ ﺷ ﺎﭘﻮر ذواﻻآ ﺘﺎف ه ﻨﻮز از ﻣ ﺎدر ﻧ ﺰادﻩ ﺏ ﻮد‪،‬‬
‫ﺏﺮﺧ ﻲ از ﺁﻧﻬ ﺎ ﺏﺒﺤﺮی ﻦ و آ ﻨﺎرهﺎي دری ﺎي ﻓ ﺎرس ﺏﻐ ﺎرت ﺁﻣ ﺪﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪ‪.‬‬
‫اﻣ ﺎ ﭼ ﻨﺎﻧﻜﻪ درﺕ ﺎریﺦه ﺎ ﺁوردﻩاﻧ ﺪ وﻗﺘ ﻲ ﺷ ﺎﭘﻮر ﺏ ﺰاد ﺏ ﺮﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺁﻧﻬ ﺎ را‬
‫ادب آ ﺮد وﺏﺠ ﺎي ﺧﻮی ﺶ ﻧﺸ ﺎﻧﺪ‪ .‬در درﮔ ﺎﻩ یﺰدﮔ ﺮد اول ﺏ ﺰرﮔﺎن‬
‫ﺣ ﻴﺮﻩ ﭼ ﻮن دﺳ ﺖﻧﺸ ﺎﻧﺪﮔﺎن و ﮔﻤﺎﺷ ﺘﮕﺎن ای ﺮان ﺏ ﻪ ﺷ ﻤﺎر ﻣ ﻲﺁﻣﺪﻧ ﺪ‪.‬‬
‫در روزﮔ ﺎر ﻧﻮﺷ ﻴﺮوان‪ ،‬ﺕﺎزی ﺎن ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ه ﺎ ﻣ ﺎوران ﻧ ﻴﺰ ﻣ ﺜﻞ‬
 ‫‪180‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺕﺎزی ﺎن ﺣ ﻴﺮﻩ ﺧﺮاﺟﮕ ﺰار و دﺳ ﺖﻧﺸ ﺎﻧﺪﻩ ای ﺮان ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺏﺎدی ﻪه ﺎي‬
‫ریﮕ ﺰار ﺏ ﻲ ﺁب و ﻧﺠ ﺪ و ﺕﻬﺎﻣ ﻪ را دیﮕ ﺮ ﺁن ﻗ ﺪر و ﻣﺤ ﻞ ﻧ ﺒﻮد آ ﻪ‬
‫ﺣﻜﻮﻣ ﺖ و ﺳ ﭙﺎﻩ ای ﺮان را ﺏﺨﻮیﺸ ﺘﻦ آﺸ ﺎﻧﺪ‪ .‬زی ﺮا در ای ﻦ ﺏ ﻴﺎﺏﺎﻧﻬﺎي‬
‫ﺏ ﻲﺁب هﻮﻟ ﻨﺎك ﺧ ﻴﺎلاﻧﮕ ﻴﺰ‪ ،‬از آﺸ ﺖ و زرع و ﺏ ﺎزار و آ ﺎﻻ ه ﻴﭻ‬
‫ﻧﺸ ﺎن ﻧ ﺒﻮد‪ .‬و ﺟ ﺰ ﻣﺸ ﺘﻲ ﻋ ﺮب ﮔﺮﺳ ﻨﻪ و ﺏﺮه ﻨﻪ‪ ،‬آ ﻪ ﭼ ﻮن ﻏ ﻮﻻن‬
‫و دی ﻮان هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ ﺏ ﺮ ﺳ ﺮ اﻧﺪآ ﻲ ﺁب و ﻣﺸ ﺘﻲ ﺳ ﺒﺰﻩ‪ ،‬ﺏ ﺎ یﻜﺪیﮕ ﺮ‬
‫درﺟ ﻨﮓ و ﺳ ﺘﻴﺰ ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ ،‬از ﺁدﻣ ﻲ ﻧ ﻴﺰ درﺁﻧﺠ ﺎ آ ﺲ اﺙ ﺮ ﻧﻤ ﻴﺪیﺪ‪ .‬ﺟ ﺰ‬
‫ﺁن ﺏ ﻴﺎﺏﺎﻧﻬﺎي هﻮﻟ ﻨﺎك ه ﺮاساﻧﮕ ﻴﺰ ﺏ ﻲﺁب و ﮔ ﻴﺎﻩ آ ﻪ ﺏ ﻪ رﻧ ﺞ ﮔﺮﻓﺘ ﻦ‬
‫و ﻧﮕﻬﺪاﺷ ﺘﻦ ﻧﻤ ﻲارزی ﺪ دیﮕ ﺮ ه ﺮﺟﺎ از ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﺕﺎزی ﺎن ارﺟ ﻲ و‬
‫ﺏﻬﺎی ﻲ داﺷ ﺖ اﮔ ﺮ از ﺁن روم ﻧ ﺒﻮد در زی ﺮ ﻧﮕﻴ ﻦ ای ﺮان ﺏ ﻮد‪.‬‬
‫وﻋ ﺮﺏﺎن آ ﻪ دری ﻦ ﺣﺪودﺳ ﻜﻮﻧﺖ داﺷ ﺘﻨﺪ ﺏﺎرﮔ ﺎﻩ ﺧﺴ ﺮوان را‬
‫درﻣﺪاﺋ ﻦ آﻌ ﺒﻪ ﻧ ﻴﺎز و ﻗ ﺒﻠﻪ ﻣ ﺮاد ﺧﻮی ﺶ ﻣﻴﺸ ﻤﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﻗﺼ ﻪهﺎﺳ ﺖ‬
‫آ ﻪ از ﺷ ﺎﻋﺮان ﻋ ﺮب ﻧ ﻴﺰ آﺴ ﺎﻧﻲ ﭼ ﻮن اﻋﺸ ﻲ‪ ،‬ﺏﺪرﮔ ﺎﻩ ﺧﺴ ﺮو‬
‫ﻣ ﻲﺁﻣﺪﻧ ﺪ و از ﺳ ﺘﺎیﺶ ﺷﺎهﻨﺸ ﺎﻩ ﻣ ﺎل و ﻧﻌﻤ ﺖ و ﻓﺨ ﺮ و ﺷ ﺮف‬
‫ﺏﺪﺳ ﺖ ﻣ ﻴﺂوردﻧﺪ‪ .‬درای ﻦ روزه ﺎ ﺧ ﻮد ای ﻦ اﻧﺪیﺸ ﻪ ه ﻢ آ ﻪ روزي‬
‫ﺕﺨ ﺖ و ﺕ ﺎج و ﻣﻠ ﻚ و ﮔ ﺎﻩ ﺧﺴ ﺮوان دﺳ ﺖ ﻓﺮﺳ ﻮد ﻋ ﺮﺏﺎن ﺏ ﻲﻧ ﺎم و‬
‫ﻧﺸ ﺎن ﮔ ﺮدد و آﺴ ﺎﻧﻲ آ ﻪ ﺏ ﻪ ﺏﻨﺪﮔ ﻲ و ﻓﺮﻣﺎﻧ ﺒﺮداري ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﺏﺨ ﻮد‬
‫ﻣ ﻲﺏﺎﻟ ﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬روزي ﺕﺨ ﺖ دیﻬ ﻴﻢ ﺷ ﺎهﺎن و ﻣﻠ ﻚ و ﮔ ﺎﻩ ﺧﺴ ﺮوان را‬
‫ﭼ ﻮن ﺏﺎزیﭽ ﻪی ﻲ ﺏ ﻲارج و ﺏﻬ ﺎ ﺏ ﻪ آ ﺎم و ه ﻮس زی ﺮو زﺏ ﺮ آﻨ ﻨﺪ هﺮﮔ ﺰ‬
‫ﺏﺨﺎﻃ ﺮ آﺴ ﻲ ﻧﻤ ﻲرﺳ ﻴﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ درﺳ ﺖ در هﻤﻴ ﻦ روزﮔ ﺎران آ ﻪ ﺿ ﻌﻒ‬
‫ﻣﻌ ﻨﻮي و روﺣﺎﻧ ﻲ ﻧ ﻴﺮوي ﻇﺎه ﺮي و ﺟﺴ ﻤﺎﻧﻲ دوﻟ ﺖ ﺳﺎﺳ ﺎﻧﻲ را از‬
‫درون ﻣ ﻲﺧ ﻮرد و ﻣﻴﻜﺎﺳ ﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺮوی ﻲ ﻣﻌ ﻨﻮي‪ ،‬ﺏ ﺰرگ و ﺏﺎﻟ ﻨﺪﻩ از‬
‫درون ریﮕ ﺰارهﺎي ﻓﻘ ﺮ هﻮﻟ ﻨﺎك ﺏ ﻴﺎﺏﺎن ﻋ ﺮب ﭘﺪیﺪﺁﻣ ﺪ و اﻧ ﺪك اﻧ ﺪك‬
‫ﺏﺎﻟ ﻴﺪ و ﻓﺰوﻧ ﻲ یﺎﻓ ﺖ ﺕ ﺎ ﺳ ﺮاﻧﺠﺎم ﺷ ﻜﻮﻩ و ﻗ ﺪرت آﺴ ﺎﻧﻴﻜﻪ ﭘ ﻨﺠﻪ‬
‫ﺏﺮﭘ ﻨﺠﻪ روم ﻣ ﻴﺰدﻧﺪ و ﺏ ﺰور ﺏ ﺎزو ﭘ ﻨﺠﻪ ﺁﻧ ﺎن را ﻣﻴﺘﺎﻓﺘﻨﺪ‪،‬دﺳ ﺘﺨﻮش‬
‫ﺕﺎزیﺎن ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﺹﺤﺮاﻧﺸﻴﻨﺎن‬
‫ﺟﺰی ﺮﻩ ﺧﺸ ﻚ و ﺏ ﻲﺁب وﮔ ﻴﺎﻩ ﻋ ﺮب‪ ،‬ﺏ ﺎ ﺁن ه ﻮاي ﮔ ﺮم و ﺳ ﻮزاﻧﻲ‬
‫آ ﻪ هﻤ ﻪﺟ ﺎ در ﺟﺎه ﺎي آﻮهﺴ ﺘﺎﻧﻲ ﺁن هﺴ ﺖ اﻟﺒ ﺘﻪ ﺏ ﺮاي زیﺴ ﺖ ﻣ ﺮدم‬
‫ﺟﺎی ﻲ ﻣﻨﺎﺳ ﺐ ﻧ ﺒﻮد‪ .‬از ای ﻦ رو ﺏﻮدآ ﻪ از دی ﺮ ﺏ ﺎز ﺕﻤ ﺪن و ﻓﺮه ﻨﮓ‬
‫درﺁﻧﺠ ﺎ ﺟﻠ ﻮﻩی ﻲ ﻧﻜ ﺮدﻩ ﺏ ﻮد و ﮔﺬﺷ ﺘﻪ از ﭘ ﺎرﻩی ﻲ ﻧﻘ ﺎط آ ﻪ از ﺁب و‬
‫ﮔ ﻴﺎﻩ ﺏﻬ ﺮﻩ داﺷ ﺖ ی ﺎ ﺟﺎهﺎی ﻲ آ ﻪ ﺏﺮﺳ ﺮ راﻩ ﺕﺠ ﺎرت واﻗ ﻊ ﺏ ﻮد در‬
 ‫‪181‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺳﺮاﺳ ﺮ ای ﻦ ﺏ ﻴﺎﺏﺎن ﻓ ﺮاخ زﻧﺪﮔ ﻲ ﺷﻬﺮﻧﺸ ﻴﻨﻲ ه ﻴﭻ ﺟ ﺎ روﻧ ﻖ ﻧﻴﺎﻓ ﺘﻪ‬

‫ﺏﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺬﺷ ﺘﻪ از ﻧﻮاﺣ ﻲ آﻮهﺴ ﺘﺎﻧﻲ ﺟ ﻨﻮب آ ﻪ از یﻤ ﻦ ﺕ ﺎ ﻋﻤ ﺎن اﻣ ﺘﺪاد‬
‫داﺷ ﺖ‪ ،‬درآ ﻨﺎرﻩهﺎی ﻲ ﺏﺎدی ﻪ‪ ،‬ﻣﺠ ﺎور ﺷ ﺎم و ﺏﻴ ﻦاﻟﻨﻬﺮی ﻦ ﻧ ﻴﺰ از ﻗﺪی ﻢ‬
‫ﺷ ﻬﺮهﺎي آﻮﭼ ﻚ ﻣﻴ ﺒﻮد آ ﻪ اﻋ ﺮاب درﺁن ه ﺎ ﺳ ﻜﻮﻧﺖ ﻣﻴﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷ ﻬﺮهﺎیﻲ ﻣﺎﻧ ﻨﺪ ﻣﻜ ﻪ و ی ﺜﺮب وﻃ ﺎیﻒ و دوﻣ ﻪ اﻟﺠ ﻨﺪل ﻧ ﻴﺰ ﺟﻨ ﺒﻪ‬
‫ﺏﺎزرﮔﺎﻧ ﻲ داﺷ ﺖ و ﺏﺮﺳ ﺮراﻩ ﺕﺠ ﺎرت ﺏ ﻮد‪ .‬ﺏﺎﻗ ﻲ ای ﻦ ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ‬
‫ﭘﻬ ﻨﺎور ﺟ ﺰ ریﮕﻬ ﺎي ﺕﻔ ﺘﻪ و ﺏ ﻴﺎﺏﺎﻧﻬﺎي ﻓ ﺮاخ ﭼ ﻴﺰي ﻧﺪاﺷ ﺖ‪ .‬و اﮔ ﺮ‬
‫ﮔ ﺎﻩ ﭼﺸ ﻤﻪی ﻲ آﻮﭼ ﻚ از ﺧ ﺎك ﻣ ﻲﺟﻮﺷ ﻴﺪ و ﺳ ﺒﺰﻩی ﻲ ﭘﺪی ﺪ ﻣ ﻲﺁﻣ ﺪ‬
‫ﻋ ﺮب ﺏ ﻴﺎﺏﺎن ﻧﺸ ﻴﻦ ﺏ ﺎ ﺷ ﺘﺮهﺎ و ﭼﺎدره ﺎي ﺧﻮی ﺶ هﻤﺎﻧﺠ ﺎ ﻓ ﺮود‬
‫ﻣ ﻲﺁﻣ ﺪ‪ .‬زﻧﺪﮔ ﻲ ای ﻦ ﺧﺎﻧ ﻪﺏﺪوﺷ ﺎن ﺏ ﻴﺎﺏﺎﻧﮕﺮد اﻟﺒ ﺘﻪ ﺏﻐ ﺎرت و ﺕﻄ ﺎول‬
‫ﺏﺴ ﺘﻪ ﺏ ﻮد ودر ﺳﺮاﺳ ﺮ ﺹ ﺤﺮا‪ ،‬ﻗ ﺎﻧﻮن ﺟ ﺰ زور و ﺷﻤﺸ ﻴﺮ ﻧ ﺒﻮد‪.‬‬
‫ﻋ ﺮﺏﺎن آ ﻪ از دی ﺮﺏﺎز درﭼﻨﻴ ﻦ ﺳ ﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻣ ﻲزیﺴ ﺘﻨﺪ ﻧﺎﭼ ﺎر ﻣﺮدﻣ ﻲ‬
‫وﺣﺸﻲﮔﻮﻧﻪ و ﺣﺮیﺺ و ﻣﺎدي ﻣﻴﺒﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟ ﺰ ﺁزﻣ ﻨﺪي و ﺳﻮدﭘﺮﺳ ﺘﻲ ه ﻴﭻ ﭼ ﻴﺰ در ﺧﺎﻃ ﺮ ﺁﻧﻬ ﺎ ﻧﻤ ﻲﮔﻨﺠ ﻴﺪ‪.‬‬
‫هﺮﮔ ﺰ از ﺁﻧﭽ ﻪ ﻣ ﺎدي و ﻣﺤﺴ ﻮس اﺳ ﺖ ﻓﺮاﺕ ﺮ ﻧﻤ ﻲرﻓﺘ ﻨﺪ و ﺟ ﺰ ﺏ ﻪ‬
‫ﺁﻧﭽ ﻪ ﺷ ﻬﻮات ﭘﺴ ﺖ اﻧﺴ ﺎن را راﺿ ﻲ ﻣ ﻲآ ﻨﺪ ﻧﻤ ﻲاﻧﺪیﺸ ﻴﺪﻧﺪ‪ .‬از‬
‫اﻓﻜ ﺎر اﺧﻼﻗ ﻲ ﺁﻧﭽ ﻪ ﺏ ﺪان ﻣﻴ ﻨﺎزیﺪﻧﺪ ﻣ ﺮوت ﺏ ﻮد و ﺁن ﻧ ﻴﺰ ﺟ ﺰ‬
‫ﺧﻮدﺏﻴﻨ ﻲ و آﻴ ﻨﻪﺟﻮی ﻲ ﻧ ﺒﻮد‪ .‬ﺷ ﺠﺎﻋﺖ و ﺁزادﮔ ﻲ آ ﻪ در داﺳ ﺘﺎﻧﻬﺎ ﺏ ﻪ‬
‫ﺁﻧﻬ ﺎ ﻧﺴ ﺒﺖ دادﻩاﻧ ﺪ هﻤ ﺎن درﻏﺎرﺕﮕ ﺮي و اﻧ ﺘﻘﺎمﺟﻮی ﻲ ﺏ ﻪ آ ﺎر ﻣ ﻲ‬
‫رﻓ ﺖ ‪ .‬ﺕ ﻨﻬﺎ زن و ﺷ ﺮاب و ﺟ ﻨﮓ ﺏ ﻮد آ ﻪ در زﻧﺪﮔ ﻲ ﺏ ﺪان دل ﺏﺴ ﺘﻪ‬
‫ﺏﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫از ای ﻨﻬﺎ آ ﻪ ﻣ ﻲﮔﺬﺷ ﺖ دیﮕ ﺮ ه ﻴﭻ ﺕﻮﺟ ﻪ و ﻋﻨﺎیﺘ ﻲ ﺏ ﻪ ﻋ ﺎﻟﻢ ﻣﻌﻨ ﻲ‬
‫ﻧﻤﻴﺪاﺷ ﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁداب و رﺳ ﻮم زﻧﺪﮔ ﻲ ﺷ ﻬﺮي را ﺏ ﻪ ه ﻴﭻوﺟ ﻪ‬
‫ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﺴ ﺘﻨﺪ ﺏ ﭙﺬیﺮﻧﺪ‪ .‬درﻏﺎرﺕﻬ ﺎ و ﭼﭙﺎوﻟﻬﺎی ﻲ آ ﻪ اﺣ ﻴﺎﻧُﺎ ﺏﺮﺷ ﻬﺮهﺎي‬
‫ﻣﺠ ﺎور ﻣ ﻲآ ﺮدﻧﺪ هﻤ ﻪ ﺟ ﺎ ﺏ ﺎ ﺧ ﻮد ویﺮاﻧ ﻲ و ﻓﺴ ﺎد ﻣ ﻲﺏ ﺮدﻧﺪ‪ .‬از‬
‫وﺣﺸ ﻲﺧﻮی ﻲ و درﻧ ﺪﻩﻃﺒﻌ ﻲ ﺏﺴ ﺎ آ ﻪ ﺏﻘ ﻮل اﺏ ﻦﺧﻠ ﺪون ﺳ ﻨﮕﻲ را از‬
‫ﺏ ﻦ ﻋﻤ ﺎرت ﺏﺮﻣ ﻲآ ﻨﺪﻧﺪ ﺕ ﺎ زی ﺮ دی ﮓ ﺏﮕﺬارﻧ ﺪ ی ﺎ ﺁﻧﻜ ﻪ ﺕ ﻴﺮ ﺳ ﻘﻒ را‬
‫ﺏﻴﺮون ﻣﻲآﺸﻴﺪﻧﺪ ﺕﺎ زیﺮ ﺧﻴﻤﻪ ﻧﺼﺐ آﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ای ﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧ ﺮوایﺎن ﺹ ﺤﺮاآﻪ از ﺕﻤ ﺪن و ﻓﺮه ﻨﮓ ﺏ ﻲﺏﻬ ﺮﻩ‬
‫ﺏ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬در دورﻩی ﻲ آ ﻪ ﺕﻤﺪﻧﻬ ﺎي ﺏ ﺰرگ دﻧ ﻴﺎي ﻗﺪی ﻢ ﺷ ﻜﻮﻩ و‬
‫ﻋﻈﻤ ﺖ ﺕﻤ ﺎم داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ ،‬اﮔ ﺮ ﺟ ﺰ ﻗ ﺘﻞ و ﻏ ﺎرت و رهﺰﻧ ﻲ آ ﺎري‬
 ‫‪182‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ ﺣﻔ ﻆ راﻩه ﺎي ﺏﺎزرﮔﺎﻧ ﻲ و ﺏﺪرﻗ ﻪ آ ﺎروانه ﺎي ﺕﺠﺎرﺕ ﻲ‬

‫ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺏ ﻨﺎ ﺏﺮای ﻦ هﺮﭼ ﻨﺪ اﺳ ﺘﻴﻼ ﺏﺮای ﻦ ﺹ ﺤﺮاهﺎي ﻓ ﺮاخ ﺏ ﻲﺁب‬
‫و ﮔ ﻴﺎﻩ ﺁن ﻗ ﺪر ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ آ ﻪ دوﻟ ﺘﻬﺎي ﺏ ﺰرگ ﻗﺪی ﻢ ﭼ ﻮن ﻣﺼ ﺮ و‬
‫ﺏ ﺎﺏﻞ و ای ﺮان و روم ﺏ ﺪان ﭼﺸ ﻢ ﻃﻤ ﻊ ﺏﺪوزﻧ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺏ ﺮاي ﺣﻔ ﻆ ﺟ ﺎن‬
‫ﻗﺎﻓﻠ ﻪه ﺎي ﺕﺠﺎرﺕ ﻲ‪ ،‬ه ﻢ از دی ﺮ ﺏ ﺎز آﺸﻮرﮔﺸ ﺎیﺎن ﻗﺪی ﻢ ای ﻦ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧ ﺮوایﺎن ﺹ ﺤﺮا را ﺏﺨﺪﻣ ﺖ ﺧﻮی ﺶ ﻣ ﻲﮔﺮﻓﺘ ﻨﺪ‪ .‬در ﺕﺎریﺨﻬ ﺎ‬
‫هﺴ ﺖ آ ﻪ وﻗﺘ ﻲ آﻤﺒﻮﺟ ﻴﻪ ﭘﺎدﺷ ﺎﻩ هﺨﺎﻣﻨﺸ ﻲ ﻟﺸ ﮕﺮ ﺏ ﻪ ﻣﺼ ﺮ ﺏ ﺮد‪،‬‬
‫اﻋ ﺮاب را واداﺷ ﺖ آ ﻪ درﺏﺎدی ﻪ ﺏ ﺮاي ﺳ ﭙﺎﻩ اوﺁب ﺕﻬ ﻴﻪ آﻨ ﻨﺪ و در‬
‫ﺏﺮﺧ ﻲ از ﺟﻨﮕﻬﺎی ﻲ آ ﻪ ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﺏ ﺎ یﻮﻧﺎﻧ ﻲه ﺎ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ ﻧ ﻴﺰ اﻋ ﺮاب‬
‫ﺟ ﺰو ﺳ ﭙﺎﻩ ای ﺮان ﺏ ﻪ ﺷ ﻤﺎر ﻣ ﻲﺁﻣ ﺪﻩاﻧ ﺪ‪ .‬ﺏﺪی ﻨﮕﻮﻧﻪ در روزﮔ ﺎران‬
‫آﻬ ﻦ ﻋ ﺮب را ﺷ ﺎﻧﻲ و ﻗ ﺪري ﻧ ﺒﻮد‪ .‬ﺷ ﻬﺮي و ﺕﻤﺪﻧ ﻲ ﻧﺪاﺷ ﺖ و‬
‫ﻣﺤ ﻴﻂ زﻧﺪﮔ ﻲ او ﻧ ﻴﺰ ﭘ ﻴﺪایﺶ ه ﻴﭻ ﻧﻈ ﺎم و ﺕﻬﺬیﺒ ﻲ را اﻗﺘﻀ ﺎ ﻧﻤ ﻲ‬
‫آ ﺮد‪ .‬ﻣﻌﻬ ﺬا اﮔ ﺮ در آ ﻨﺎرﻩه ﺎي ای ﻦ ﺏ ﻴﺎﺏﺎن ﻓ ﺮاخ ﺷ ﻬﺮي و واﺣ ﻪی ﻲ‬
‫ﺏ ﻮد‪ ،‬از ﺏﺮآ ﺖ ﺕﺮﺏﻴ ﺖ و ﺕﻤ ﺪن روم ی ﺎ ای ﺮان ﺏ ﻮد‪ .‬ﭼ ﻨﺎﻧﻜﻪ ﻧ ﺰاع و‬
‫رﻗﺎﺏ ﺖ ﻣﺴ ﺘﻤﺮي آ ﻪ هﻤ ﻮارﻩ ﺏﻴ ﻦ ای ﺮان وروم درآ ﺎر ﺏ ﻮد ‪ ،‬دوﻟ ﺘﻬﺎي‬
‫ﻏﺴ ﺎن و ﺣ ﻴﺮﻩ را ﭘﺪی ﺪ ﺁورد‪ .‬ﻏﺴ ﺎن درآ ﻨﺎر ﺏﺎدی ﻪ ﺷ ﺎم ﺏ ﻮد و دوﻟ ﺖ‬
‫روم ﺁن را درﺏﺮاﺏ ﺮ ای ﺮان ﻋﻠ ﻢ آ ﺮدﻩ ﺏ ﻮد‪ .‬ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ای ﺮان ﻧ ﻴﺰ دوﻟ ﺖ‬
‫ﺣ ﻴﺮﻩ را درآ ﻨﺎر ﺏﺎدی ﻪ ﻋ ﺮاق ﺏﻮﺟ ﻮدﺁوردﻩ ﺏ ﻮد ﺕ ﺎ ه ﻢ درﺁن ﺣ ﺪود از‬
‫»اﺹ ﻄﻜﺎك« ﻣﺴ ﺘﻘﻴﻢ دو دوﻟ ﺖ ﺟﻠﻮﮔ ﻴﺮي آ ﻨﺪ و ه ﻢ در ﺟ ﻨﮓ ﺏ ﺎ‬
‫روم ﻣﺪدآﺎر ایﺮان ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻣ ﺎ ﻧﻔ ﻮذ ای ﺮان ﺏﺮﻋ ﺮب ﻣﻨﺤﺼ ﺮ ﺏ ﻪ اﻣ ﺎرت ﺣ ﻴﺮﻩ ﻧ ﺒﻮد‪ .‬از هﻤ ﻪ‬
‫ﻗ ﺒﺎیﻞ وﻃﻮای ﻒ ﮔﺮدﻧﻜﺸ ﺎن و ﺏ ﺰرﮔﺎن ﻋ ﺮب ﺏ ﻪ درﮔ ﺎﻩ ﭘﺎدﺷ ﺎهﺎن‬
‫ﺳﺎﺳ ﺎﻧﻲ روي ﻧ ﻴﺎز ﻣ ﻲﺁوردﻧ ﺪ‪ .‬ﮔﺬﺷ ﺘﻪ از ای ﻨﻬﺎ یﻤ ﻦ ﻧ ﻴﺰ از روزﮔ ﺎر‬
‫ﻧﻮﺷ ﻴﺮوان دﺳ ﺖ ﻧﺸ ﺎﻧﺪﻩ ای ﺮان ﺏ ﻮد‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ در ﺕ ﺎریﺦ ﺣ ﻴﺮﻩ و یﻤ ﻦ‬
‫ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﻲده ﺪ آ ﻪ ایﺮاﻧ ﻴﺎن در ﺁن روزﮔ ﺎران ﻋ ﺮب را ﺏ ﻪ ه ﻴﭻ‬
‫ﻧﻤ ﻲﮔﺮﻓ ﺘﻪاﻧ ﺪ و هﺮﮔ ﺰ از ﺟﺎﻧ ﺐ ﺁﻧﻬ ﺎ ه ﻴﭻ اﻧﺪیﺸ ﻪی ﻲ ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ‬
‫اﻧﺪ‪).‬دوﻗﺮن ﺳﻜﻮت اﺳﺘﺎد زریﻦ آﻮب(‪.‬‬

‫ﻧﻈ ﺎم ﺳﺎﺳ ﺎﻧﻴﺎن دﭼ ﺎر ﺿ ﻌﻔﻬﺎي ﺕﺎریﺨ ﻲ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد و روﺣﺎﻧ ﻴﻮن‬

‫دیﻨ ﻲ ای ﺮان از رﻧ ﺞ و درد وﺷ ﻜﻨﺠﻪ ﻣ ﺮدم دور ﺷ ﺪﻩ ﺏﻮدﻧ ﺪ‪ .‬ﺏﺪی ﻦ رو‬
‫ﺷﻤﺸ ﻴﺮ ﺧﺸ ﻚ‪ ،‬ﺕ ﻴﺰ و ﺏ ﺮﻧﺪﻩ ﺕﺎزی ﺎن ﺕ ﻮ اﻧﺴ ﺖ از ﻣﺪای ﻦ ﺕ ﺎ ﻧﻬ ﺎوﻧﺪ را‬
‫از دم ﺧ ﻮد ﺏﮕﺬراﻧ ﺪو ﺳ ﭙﺎﻩ ﭘﺮﺷ ﻜﻮﻩ ایﺮاﻧ ﻲ را ﺏ ﻪ ﺧ ﺎك و ﺧ ﻮن‬
 ‫‪183‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺏﻜﺸ ﺪ و زﻧ ﺎن ﻣ ﺎ را ﺏ ﻪ آﻨ ﻴﺰي ﺏﻜﺸ ﺎﻧﺪ و ﻣ ﺮدان ﻣ ﺎ ﺏ ﻪ ﺏﻨﺪﮔ ﻲ‬

‫)ﻣﻮاﻟ ﻲ( اﻋ ﺮاب ﺕ ﺒﺪیﻞ ﺷ ﻮﻧﺪ ﻣ ﻮﻻ و ﺕﺎزی ﺎن ﺳ ﺮور ﺷ ﻮﻧﺪ!! اﻣ ﺎ‬
‫ایﺮاﻧ ﻲه ﺎ ﺧﻴﻠ ﻲ زود ﺕﻮاﻧﺴ ﺘﻨﺪ ی ﻚ اﻧﺸ ﻌﺎب ﺏﺰرﮔ ﻲ در اﺳ ﻼم ﺏﻮﺟ ﻮد‬
‫ﺏ ﻴﺎورﻧﺪ! هﺮﭼ ﻨﺪ هﻤ ﺎن ه ﻨﮕﺎم ﺳ ﻌﺪیﻦ وﻗ ﺎص از ﺳ ﺮداران ﺳ ﭙﺎﻩ‬
‫اﺳ ﻼم‪ ،‬ﺁیﻴ ﻦ اﺳ ﻼم را ره ﺎ آ ﺮد و ﺏ ﻪ ﻣﻌ ﺒﺪهﺎي اوﺳ ﺘﺎیﻲ ﭘ ﻨﺎﻩ ﺁورد و‬
‫ﭘﻴﺮو زرﺕﺸﺖ ﺷﺪ!‬
‫ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﻧ ﻴﺰ آ ﻪ ﻋ ﺎﻣﻞ اﺹ ﻠﻲ ﺕ ﺮور ﺳ ﻪ ﺧﻠ ﻴﻔﻪ ﺏﻮدﻧ ﺪ ﺧﻴﻠ ﻲ زود‬
‫اﻧﺸ ﻌﺎﺏﻲ ﺏ ﺰرگ در اﺳ ﻼم ﺏﻮﺟ ﻮد اوردﻧ ﺪ و ﺁﻧ ﺮا ﺕﺸ ﻴﻊ ﻧﺎﻣ ﻴﺪﻧﺪ!!‬
‫یﻌﻨ ﻲ ه ﻢ ﻧ ﺎم اﺳ ﻼم را ﺏ ﻪ آ ﻨﺎري ﻧﻬ ﺎدﻧﺪ و ه ﻢ آﺴ ﻲ را ﺏ ﻪ ﻋ ﻨﻮان‬
‫ره ﺒﺮ ﺕﺸ ﻴﻊ ﭘﺬیﺮﻓﺘ ﻨﺪ آ ﻪ ﺏ ﺎ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺟ ﻨﺎﺣﻬﺎي ﺕﺎزی ﺎن ﺟﻨﮕ ﻴﺪﻩ ﺏ ﻮد!‬
‫هﺮﭼﻨﺪ ﺧﻮداو ﺏﻪ دﺳﺖ یﻚ ایﺮاﻧﻲ آﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ !‬
‫‪ -‬اﺏﻦ ﻣﻠﺠﻢ ﻣﺮادي یﻚ ایﺮاﻧﻲ ﺏﻮدآﻪ اﻣﺎم ﻋﻠﻲ را ﺕﺮور آﺮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻓﻴﺮوزان )ﭘﻴﺮوزان( ﻧﻴﺰ از ﺳﺮداران ﺳﭙﺎﻩ ایﺮان ﺏﻮد آﻪ ﻋﻤﺮ را‬
‫ﺕﺮور آﺮد‪ .‬در ﺕﺮور ﻋﺜﻤﺎن ﻧﻴﺰ هﺮﭼﻨﺪ ﺕﻮدﻩهﺎي ﻣﺼﺮ ﻧﻘﺶ‬
‫ﻣﻮﺙﺮي داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ایﺮاﻧﻴﺎن درﺟﻬﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪهﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﺏﺴﻴﺎر ﻓﻌﺎل‬
‫ﺏﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﺏ ﺎ ﺁﻓ ﺮیﺪن ﺕﺸ ﻴﻊ ﻧﻈ ﺎم ﭘﺎدﺷﺎهﻲ و ﺣﻜﻮﻣﺖ وراﺙﺘﻲ ایﺮاﻧﻲ را‬
‫ﺏ ﻪ اﺳ ﻼم ﺕﺤﻤﻴﻞ آﺮدﻧﺪ و دﻟﻴﻞ اﺹﻠﻲ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ایﺮاﻧﻴﺎن از اﻣﺎم ﻋﻠﻲ ﺏﺪیﻦ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺏﻮد آﻪ وي ﺏﺎ ﺕﻤﺎﻣﻲ یﺎران و ﻋﺸﻘﻬﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺟﻨﮕﻴﺪﻩ ﺏﻮد‪.‬‬
‫اﻣ ﺎم ﻋﻠ ﻲ در دوران ﺧﻼﻓ ﺖ و ﺣﻜﻮﻣ ﺖ ﺧ ﻮد آﻪ ﺣﺪود ‪ 5‬ﺳﺎل ﺏﻮد ﺳﻪ‬
‫ﺟ ﻨﮓ ﺏ ﺰرگ اﻧﺠﺎم داد آﻪ ایﺮاﻧﻴﺎن اﻧﺘﻘﺎم ﻗﺎدﺳﻴﻪ و ﻣﺪایﻦ و ﻧﻬﺎوﻧﺪ را در‬
‫ﺁن ﺟ ﻨﮕﻬﺎ دیﺪﻧ ﺪ و ﺏﺴﻴﺎر ﺷﺎدﻣﺎن ﺷﺪﻧﺪ و وي را ﺏﻪ ﭘﺎدﺷﺎهﻲ و ﭘﻴﺸﻮایﻲ‬
‫ﺏﺮﮔ ﺰیﺪﻧﺪ‪ .‬و اﻣ ﺎم ﻋﻠ ﻲ آ ﻪ ﺧ ﻮد ه ﻮادار ﺳ ﻪ ﺧﻠ ﻴﻔﻪ ﺏ ﻮد وﺣﺘ ﻲ ﻓ ﺮزﻧﺪان‬
‫ﺧ ﻮدرا ﺏ ﻪ ﻧﺎﻣﻬ ﺎي ﺁﻧﻬ ﺎ ﻧﺎﻣ ﻴﺪﻩ ﺏ ﻮد را ﻣﺨ ﺎﻟﻒ ﺳﺮﺳ ﺨﺖ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺕﻌﺒ ﻴﺮ‬
‫ﻣﻲآﺮدﻧﺪ‪!!.‬‬
‫یﻜ ﻲ از ﺟ ﻨﮕﻬﺎي اﻣ ﺎم ﻋﻠ ﻲ ﺏ ﺎ ﻣﻌﺎوی ﻪ ﺏﻮدآ ﻪ ﺧ ﺎﻧﺪان او در هﺠﻮم ﺏﻪ‬
‫ایﺮان ﻧﻘﺶ ﺏﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ایﻦ ﺟﻨﮓ ﺏﺎ ﻋﻨﻮان ﺹﻔﻴﻦ درﺕﺎریﺦ ﺙﺒﺖ‬
‫ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ اآ ﺜﺮ ﺳ ﺮداران ﺳ ﭙﺎﻩ ﻣﻌﺎوی ﻪ ﻧﻴﺰ از ﺟﻤﻠﻪ آﺴﺎﻧﻲ ﺏﻮدﻧﺪ آﻪ‬
‫درهﺠﻮم ﺏﻪ ایﺮان ﺷﺮآﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺟ ﻨﮓ دیﮕ ﺮ ﺏ ﺎ ﻋﺎیﺸ ﻪ هﻤﺴ ﺮ زی ﺒﺎ و دﻟ ﺒﺮﺏﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﺏﻮدﻩ‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺳﺮداري ﺳﭙﺎﻩ اورا ‪ 2‬ﺕﻦ از ﺏﻬﺘﺮیﻦ یﺎران ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم‬
 ‫‪184‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺏ ﻪ ﻋﻬ ﺪﻩ داﺷ ﺘﻪ اﻧ ﺪ‪ .‬ﻃﻠﺤ ﻪ و زﺏ ﻴﺮا! ایﻦ ‪ 2‬ﺕﻦ اﻟﻘﺎب ﺏﺰرﮔﻲ ﻧﻴﺰ‬

‫از ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ اﺳ ﻼم ﮔﺮﻓ ﺘﻪ ﺏﻮدﻧ ﺪ و ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ اﺳ ﻼم ﺁﻧﺎﻧ ﺮا از ﺳ ﺎآﻨﺎن‬
‫ﺏﻬﺸ ﺖ ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ ﺏ ﻮد‪ .‬ای ﻦ دو ﺕ ﻦ در ﺟ ﻨﮓ ﺏ ﺎ اﻣ ﺎم ﻋﻠ ﻲ ﺟ ﺎن‬
‫ﺳ ﭙﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ ﺧ ﺎﻧﻢ ﻋﺎیﺸ ﻪ ﻣﻮردﻋﻔ ﻮ اﻣ ﺎم ﻋﻠ ﻲ ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓ ﺖ ‪.‬‬
‫ﻋﺎیﺸ ﻪ ﺕﻮﺳ ﻂ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ اﺳ ﻼم ﻋ ﻨﻮان اماﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ )ﻣﺎدر ﺏﺎورﻣﻨﺪان‬
‫و ﻣﺴ ﻠﻤﺎﻧﺎن( و ﺣﻤ ﻴﺮا را ﺏ ﻪ ﺧ ﻮد اﺧﺘﺼ ﺎص دادﻩ ﺏ ﻮد‪ .‬اﻣ ﺎ اﻣ ﺎم‬
‫ﻋﻠ ﻲ ﻋﻠ ﻴﻪ وي ﺷﻤﺸﻴﺮ آﺸﻴﺪ و ﺟﻤﻊ ﺏﺴﻴﺎري از ﺳﺮﺏﺎزان وي را‬
‫ﺏﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺟ ﻨﮓ دیﮕ ﺮ اﻣ ﺎم ﻋﻠ ﻲ ﺏ ﺎ ﮔﺮوه ﻲ از ﺳ ﭙﺎهﻴﺎن ﺧ ﻮدش ﺏ ﻮد آ ﻪ‬
‫ﺏﺴ ﻴﺎر ﻣﺘﺪی ﻦ وﻣﺘﻌﺼ ﺐ ﻧﺴﺒﺖ ﺏﻪ اﺳﻼم ﺏﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﭘﺲ ﺷﻜﺴﺖ و‬
‫ی ﺎ ﺣﻜﻤﻴ ﺖ اﻣ ﺎم ﻋﻠ ﻲ در ﺟ ﻨﮓ ﺏﺎ ﻣﻌﺎویﻪ‪ ،‬از ﺹﻒ او ﺧﺎرج ﺷﺪﻩ‬
‫و ﺏﺮﻋﻠ ﻴﻪ وي ﺷﻤﺸ ﻴﺮ آﺸ ﻴﺪﻧﺪ و اﻣ ﺎم ﻋﻠ ﻲ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺁﻧ ﺎن را آ ﻪ‬
‫ﭘﻴﺸ ﺎﻧﻲهﺎیﺸ ﺎن از ﺳ ﺠﺪﻩ ﭘﻴ ﻨﻪ ﺏﺴ ﺘﻪ ﺏ ﻮد را از دم ﺕ ﻴﻎ ﮔﺬراﻧ ﺪ و‬
‫هﻤﮕﻲ را ﺏﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪ!‬
‫ایﺮاﻧ ﻴﺎن وﻗﺘ ﻲ ﻣﺸ ﺎهﺪﻩ آ ﺮدﻧﺪ آ ﻪ اﻣ ﺎم ﻋﻠ ﻲ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﻋﺮﺏ ﻲ ﺏ ﻮد آ ﻪ‬
‫ﺷﻤﺸ ﻴﺮ ﺏﺮﻋﻠ ﻴﻪ ﺕﺎزی ﺎن آﺸﻴﺪ و ﺕﻤﺎﻣﻲ آﺴﺎﻧﻴﻜﻪ اﻓﺘﺨﺎرات ﺏﺴﻴﺎري در‬
‫ﻗ ﺘﻞ ﻋ ﺎم ایﺮاﻧ ﻴﺎن داﺷ ﺘﻨﺪ را از دم ﺕ ﻴﻎ ﺧ ﻮد ﮔﺬراﻧ ﺪ و ﺁﻧﻬ ﺎ را آﺸ ﺖ‪،‬‬
‫ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﺏﻪ او ﻣﻬﺮ ورزیﺪﻧﺪ و ﻓﺮزﻧﺪان او را ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺳﻨﺖ ایﺮاﻧﻲ‬
‫رﺳﻢ ﺏﻮد ﺏﻪ ﭘﺎدﺷﺎهﻲ )اﻣﺎﻣﺖ( ﭘﺬیﺮﻓﺘﻨﺪ!‬
‫ای ﻦ ﭘﺬی ﺮش ﺏﻌ ﺪ از اﻣ ﺎم ﺣﺴﻦ و از ﻓﺮزﻧﺪان اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ ﺷﺮوع ﺷﺪ!!‬
‫دﻟ ﻴﻞ اﺹ ﻠﻲ ای ﻨﻜﻪ ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﻓ ﺮزﻧﺪان اﻣ ﺎم ﺣﺴ ﻴﻦ را ﺏ ﻪ ره ﺒﺮي‬
‫ﻧﭙﺬیﺮﻓﺘ ﻨﺪ‪ ،‬ﺹ ﻠﺢ و ﺳ ﺎزش ایﺸ ﺎن ﺏ ﻮد ﺏ ﺎ ﻣﻌﺎوی ﻪ! آ ﻪ در هﺠ ﻮم ﺏ ﻪ‬
‫ای ﺮان ﺧ ﻮد و ﺧ ﺎﻧﺪاﻧﺶ دﺳ ﺖ داﺷ ﺘﻨﺪ! اﻣﺎ اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ آﺴﻲ اﺳﺖ آﻪ‬
‫ﺏﺮﻋﻠ ﻴﻪ ﺏﻨ ﻲاﻣ ﻴﻪ ﺷﻤﺸ ﻴﺮ ﻣ ﻲآﺸ ﺪ و ﺏ ﻪ ﺟ ﻨﮓ ﺁﻧﻬ ﺎ ﻣﻴﺮود و درهﻤﺎن‬
‫راﻩ ﻧ ﻴﺰ ﺟﺎن ﻣﻴﺪهﺪ‪ .‬ﺟﺎﻧﺒﺎزي اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ درﺟﻬﺖ ﻧﺒﺮد ﺏﺎ ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن ﺏﻪ‬
‫ای ﺮان و ایﺮاﻧ ﻲ ﺏ ﻮدن هﻤﺴ ﺮ وي )ﺷ ﻬﺮﺏﺎﻧﻮ( ﻣﻮﺟ ﺐ ﻣﻴﺸ ﻮد ﺕ ﺎ‬
‫ﭘﺎدﺷ ﺎهﻲ وراﺙﺘ ﻲ ایﺮاﻧ ﻲ ﺏﺎ ﻋﻨﻮان اﻣﺎﻣﺖ و ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺕﺸﻴﻊ وارد اﺳﻼم‬
‫ﺷ ﻮد و ی ﻚ اﺳ ﻼم اﻋﺘﺮاﺿ ﻲ ایﺮاﻧ ﻲ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد! ارﻗﺎم ﺷﺶ و هﻔﺖ‬
‫اﻣﺎﻣ ﻲ و ‪ 12‬اﻣﺎﻣ ﻲ و ﺏﺴ ﻴﺎري ﻣ ﻮارد دیﮕ ﺮي آ ﻪ ایﺮاﻧ ﻴﺎن را وارد‬
‫ﺕﺸ ﻴﻊ آ ﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮﻋ ﻲ ﻣ ﺒﺎرزﻩ ﺏ ﺎ اﺳ ﻼم و ﻣﺴ ﻠﻤﺎﻧﻲ اﻋ ﺮاب ﺏ ﻮد آ ﻪ‬
‫ﺳﻤﺒﻞهﺎي اوﺳﺘﺎیﻲ را ﻧﻴﺰ ﺏﻪ ایﻦ ﺏﻬﺎﻧﻪهﺎ ﺏﻪ ﺕﺸﻴﻊ ﻣﻨﺘﻘﻞ آﺮدﻧﺪ‪..‬‬
 ‫‪185‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫* اﺹ ﻠﻲ ﺕﺮی ﻦ ﺷ ﻌﺎر اﺳ ﻼم و ﻣﺴ ﻠﻤﺎﻧﻲ ﺷ ﻬﺎدﺕﻴﻦ ﺏ ﻮد ) یﻌﻨ ﻲ ‪2‬‬

‫ﺷ ﻬﺎدت( ‪ -1‬اﺷ ﻬﺪان ﻻاﻟ ﻪ اﻻاﷲ ‪ -2‬اﺷ ﻬﺪان ﻣﺤﻤ ﺪ رﺳ ﻮل اﷲ! ایﺮاﻧ ﻴﺎن‬
‫اﺹ ﻠﻲ ﺕﺮی ﻦ ﺷﻌﺎر اﺳﻼم را از ‪ 2‬ﺏﻪ ‪ 3‬رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ و اﺿﺎﻓﻪ آﺮدﻧﺪ اﺷﻬﺪان ﻋﻠﻲ‬
‫وﻟ ﻲ اﷲ ! و ﻋ ﻨﻮان وﻟ ﻲ از رﺳ ﻮل ﺏﺎﻻﺕ ﺮ اﺳ ﺖ یﻌﻨ ﻲ ﺏ ﺎ اﺿ ﺎﻓﻪ آ ﺮدن ای ﻦ‬
‫ﺷ ﻌﺎر ﺏ ﻪ ﻋﻠ ﻲ درﺟ ﻪ وﻣﻘﺎﻣﻲ ﺏﺎﻻﺕﺮ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم دادﻧﺪ‪ .‬زیﺮا رﺳﻮل یﻌﻨﻲ‬
‫آﺴ ﻲ آ ﻪ ﭘﻴﻐﺎﻣ ﻲ ﻣ ﻲ ﺏ ﺮد اﻣ ﺎ وﻟ ﻲ اﷲ یﻌﻨ ﻲ آﺴ ﻲ آ ﻪ ازﻃ ﺮف اﷲ ﺣﻜﻮﻣ ﺖ‬
‫ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻣﻲ آﻨﺪ!! ﺏﻌﺪ ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي ﻋﻠﻮیﻬﺎ وﻋﻠﻲ اﻟﻠﻬﻲ هﺎ ﻧﻴﺰ درهﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎي‬
‫ﺿﺪیﺖ ﺏﺎ اﺳﻼم وﺟﻌﻞ اﺳﻼﻣﻲ ایﺮاﻧﻲ ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ!‬
‫‪ -‬ﭘ ﺲ از ‪ 12‬اﻣ ﺎم ﻧ ﻴﺰ ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ﺧﺮدﻣ ﻨﺪان و ﭘﮋوهﺸ ﮕﺮان ایﺮاﻧ ﻲ ﺕﺎ‬
‫ﺟﺎی ﻲ آ ﻪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺴ ﺘﻨﺪ اﻋ ﻼم ﻣ ﻴﻜﺮدﻧﺪ آ ﻪ ﻣﺴ ﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﻴﺴ ﺘﻨﺪ و ی ﺎ‬
‫اﻋ ﻼم ﻣ ﻴﻜﺮدﻧﺪ آ ﻪ ﭘ ﻴﺮو ﺁیﻴ ﻦ ﻣﻬ ﺮو اوﺳ ﺘﺎ هﺴ ﺘﻨﺪ و ی ﺎ ه ﻢ ﺏ ﺎ‬
‫ﺏﺮﺕﺮي دادن ﺏﻪ ﺁیﻴﻦ ﻣﻬﺮو اوﺳﺘﺎ ﻣﻬﺮ ﺕﺎیﻴﺪ ﺧﻮدرا ﺏﻪ ﺁیﻴﻦ اوﺳﺘﺎ‬
‫و ﺁیﻴﻦ آﻬﻦ ایﺮان ﻣﻴﻨﻬﺎدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺎﻣﻬﺎي ﺕﺎزي ﻣﻴﺎن ایﺮاﻧﻴﺎن‬

‫ﺁﻣﺎري آﻪ اﺧﻴﺮ در ایﺮان ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﺘﺎﺏﻬﺎي ﺕﺎریﺨﻲ آﻪ در ایﺮان‬
‫ﭼﺎپ و ﭘﺨﺶ ﻣﻴﺸﻮد ﺣﺪود ‪ 40‬درﺹﺪ از ﺏﺎزار آﺘﺎب را ﺏﻪ ﺧﻮد‬
‫اﺧﺘﺼﺎص دادﻩ اﺳﺖ‪ .‬یﻌﻨﻲ ایﺮاﻧﻴﺎن ﺕﻮﺟﻪ ﺏﺴﻴﺎر ﺏﺎﻻ و ﺏﺰرﮔﻲ ﺏﻪ ﺕﺎریﺦ‬
‫و ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ و ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺧﻮد داﺷﺘﻪ و ﺟﺴﺘﺠﻮﮔﺮ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲﺏﺎﺷﻨﺪ!‬
‫هﺮﭼ ﻨﺪ در ﺳ ﺎﻟﻬﺎي ﻧﺨﺴ ﺖ اﻧﻘ ﻼب آ ﺘﺎﺏﻬﺎي دیﻨ ﻲ و ﺏﻮی ﮋﻩ‬
‫اﺳ ﻼﻣﻲ ﺧ ﺮیﺪاران ﺏﺴ ﻴﺎري داﺷ ﺖ و ﭘ ﺲ ا زﭼ ﻨﺪي دهﻬ ﺎ ﺳ ﺎزﻣﺎن‬
‫و ﺕﺸ ﻜﻴﻼت دیﻨ ﻲ و دوﻟﺘ ﻲ ه ﺰاران ه ﺰار آ ﺘﺎب را از ﺕ ﺎریﺦ اﺳ ﻼم و‬
‫ﻏ ﻴﺮﻩ ﭼ ﺎپ آ ﺮدﻩ و ﺏﻄ ﻮر رایﮕ ﺎن در اﺧﺘ ﻴﺎر ﻣ ﺮدم داﺧ ﻞ وﺧ ﺎرج از‬
‫آﺸ ﻮر ﻗ ﺮاردادﻧﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ ﺧﻴﻠ ﻲ زود ﻣ ﺮدم ﺏﺴ ﻮي ﺕ ﺎریﺦ ﮔﺬﺷ ﺘﻪ ﺧ ﻮد‬
‫روي ﺁوردﻩ و آﺘﺎﺏﺨﻮاﻧ ﻲ ﺏﺎﺳ ﺘﺎﻧﻲ!! رای ﺞ ﺷ ﺪ! ﺟ ﺪا از آﺘﺎﺏﺨﻮاﻧ ﻲ‬
‫ﺏﺎﺳ ﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬آ ﺘﺎﺏﻬﺎي ﺏﺴ ﻴﺎري از ﺕ ﺎریﺦ و ﺕﺤﻠ ﻴﻞ و ﻧﻘ ﺪ و ﺕﻔﺴ ﻴﺮ‬
‫ﻣﺴ ﺎﺋﻞ اﺳ ﻼﻣﻲ ﺏﻮدﻧ ﺪ از زﺏﺎﻧﻬ ﺎي دیﮕ ﺮ ﺏﻮی ﮋﻩ ﻋﺮﺏ ﻲ ﺕ ﺮﺟﻤﻪ ﺷ ﺪ‬
‫آ ﻪ ﻧﺴ ﺒﺖ ﺏ ﻪ ﺟ ﻮ ﺹﺪدرﺹ ﺪ ﺷ ﻴﻌﻲ ﺳ ﺎﻟﻬﺎي ﻗ ﺒﻞ ﻣ ﺮدم ﺏ ﺎ اﻓﻜ ﺎر و‬
‫ﺁراء ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ درراﺏﻄﻪ ﺏﺎ اﺳﻼم ﻧﻴﺰ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫هﻤ ﺮاﻩ و هﻤ ﺰﻣﺎن ﺏ ﺎ ای ﻦ ﺕﻮﺟ ﻪ وی ﮋﻩ ﺏ ﻪ ﺕ ﺎریﺦ آﻬ ﻦ‪ ،‬ایﺮاﻧ ﻲ‬
‫اﻧﺪیﺸ ﻴﺪن و ﻧ ﺎم ایﺮاﻧ ﻲ ﺏﺮﮔ ﺰیﺪن ﻧ ﻴﺰ از ﺳ ﺎﻟﻬﺎي ‪ 60‬در ای ﺮان رﺷ ﺪ‬
 ‫‪186‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫آ ﺮد‪ .‬ﺏﮕﻮﻧ ﻪاي آ ﻪ ای ﻨﻚ ﺣ ﺪود ‪ 45‬درﺹ ﺪ ﻧﺎﻣﻬﺎی ﻲ آ ﻪ هﻤﻮﻃ ﻨﺎﻧﻤﺎن‬

‫در داﺧ ﻞ آﺸ ﻮر ﺏ ﺮاي ﻓ ﺮزﻧﺪان ﺧ ﻮد اﻧ ﺘﺨﺎب ﻣﻴﻜﻨ ﻨﺪ ﺹﺪدرﺹ ﺪ‬
‫ایﺮاﻧ ﻲ اﺳ ﺖ‪ .‬ودرﺹ ﺪ ﻧﺎﻣﻬ ﺎي ایﺮاﻧ ﻲ درﺧ ﺎرج از آﺸ ﻮر ﺏ ﻪ ‪65‬‬
‫درﺹﺪ ﻣﻴﺮﺳﺪ!‬
‫ﺏﺎﻻرﻓﺘ ﻦ رﺷ ﺪ ﻓﻜ ﺮي ﻣ ﺮدﻣﺎن ﻣ ﺎ ﻃ ﻲ ای ﻦ ﺳ ﺎﻟﻬﺎي اﺧ ﻴﺮ و‬
‫ﺕﺤﻤ ﻴﻞ ﻓﺮاﮔ ﻴﺮي زﺏ ﺎن ﻋﺮﺏ ﻲ در ﻣ ﺪارس ﺟﻤﻬ ﻮري اﺳ ﻼﻣﻲ ﻣﻮﺟ ﺐ‬
‫ﺷ ﺪ ﺕ ﺎ هﻤﻮﻃ ﻨﺎن ﻣ ﺎ ﺏ ﻪ ریﺸ ﻪ و ﻣﻌﻨ ﻲ ﺏﺮﺧ ﻲ از ﻧﺎﻣﻬ ﺎي ﻏﻴﺮایﺮاﻧ ﻲ‬
‫ﭘ ﻲﺏ ﺮدﻩ وﺕ ﻼش آﻨ ﻨﺪ ﺕ ﺎ ه ﺮ ﭼ ﻪ ﺏﻴﺸ ﺘﺮ از ﻧﺎﻣﻬ ﺎي زی ﺒﺎ وﭘﺮﻣﻌ ﻨﺎي‬
‫ایﺮاﻧ ﻲ ﺏﻬ ﺮﻩ ﺏ ﺒﺮﻧﺪ و واﻗﻌ ًﺎ ﻃ ﻲ ﻗ ﺮﻧﻬﺎ ﻧ ﻴﺎآﺎن ﻣ ﺎ ﺏﺨﺎﻃ ﺮ ﺁﮔ ﺎﻩ ﻧ ﺒﻮدن‬
‫از ﻣﻌﻨ ﻲه ﺎي ﺏﺮﺧ ﻲ از ﻧﺎﻣﻬ ﺎ‪ ،‬ﺷ ﺎیﺪ ﺳ ﺘﻤﻲ ﺕﺎریﺨ ﻲ ﺏ ﻪ ﻓ ﺮزﻧﺪان‬
‫ﺧ ﻮد ﻣ ﻴﻜﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ .‬اﻟﺒ ﺘﻪ ﭼ ﻮن زﺏ ﺎن ﻋﺮﺏ ﻲ زﺏ ﺎن ﻣ ﺎدري ﻣ ﺮدم ﻣ ﺎ‬
‫ﻧ ﺒﻮدﻩ اﺳ ﺖ و هﺠ ﻮم ﺏ ﻴﮕﺎﻧﻪ ﻣﻮﺟ ﺐ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد ﺕﺎﺧﻮدﺁﮔ ﺎﻩ ﺏﺮﺧ ﻲ از‬
‫واژﻩه ﺎ و ﻧﺎﻣﻬ ﺎي ﻧﺎدرﺳ ﺖ ﺏ ﺮ ﺕ ﺎریﺦ و ﻓﺮه ﻨﮓ و ﺟﻮاﻣ ﻊ و‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﻩهﺎي ﻣﺎ ﺕﺤﻤﻴﻞ ﺷﻮد!‬
‫ﻼ ﻏ ﻼم ﻧﺎﻣ ﻲ اﺳ ﺖ و ی ﺎ ﺷ ﺎیﺪ ﺏﻬ ﺘﺮ ﺏﺎﺷ ﺪ ﺏﮕﻮی ﻴﻢ ﭘﻴﺸ ﻮﻧﺪ‬ ‫ﻣ ﺜً‬
‫ﺏﺮﺧ ﻲ از ﻧﺎﻣﻬﺎی ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﺮﮔ ﺰ در زﺏ ﺎن ﻋﺮﺏ ﻲ از ﺁن اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﻧﻤ ﻲ ﺷ ﻮد‪ .‬اﻣ ﺎ ﻏﻼﻣﻌﻠ ﻲ و ﻏﻼﻣﺤﺴ ﻴﻦ و ﻏ ﻴﺮﻩ درﻣ ﻴﺎن ﻣ ﺎ ایﺮاﻧ ﻴﺎن‬
‫ﺏﺴﻴﺎر رایﺞ ﺏﻮدﻩ اﺳﺖ!‬
‫ﻣ ﻦ ﺏﺴ ﻴﺎري از آﺸ ﻮرهﺎي ﻋﺮﺏ ﻲ را ﮔﺸ ﺘﻪام!! دوﺳ ﺘﺎن‬
‫ﺏﺴ ﻴﺎري دارم آ ﻪ از آﺸ ﻮرهﺎي ﻋﺮﺏ ﻲ هﺴ ﺘﻨﺪ و هﺮﮔ ﺰ ی ﻚ ﻋﻨﺼ ﺮ‬
‫ﻋ ﺮب را ﻧﺪی ﺪﻩام آ ﻪ اورا ﻏ ﻼم ﺏﻨﺎﻣ ﻨﺪ! و ای ﻦ ﺏﺪی ﻦ ﺧﺎﻃ ﺮ اﺳ ﺖ آ ﻪ‬
‫اﻋ ﺮاب ﻣﻌﻨ ﻲ ﻏ ﻼم را ﻣ ﻲداﻧ ﻨﺪ و ﻣ ﺎ ﻧﻤﻴﺪاﻧﺴ ﺘﻪای ﻢ‪ .‬ﻏ ﻼم از ریﺸ ﻪ‬
‫ﻏﻠ ﻢ ﻣ ﻲﺁی ﺪ آ ﻪ ﺏ ﻪ ﻣﻌ ﻨﺎي ﺏﻬ ﺮﻩوري ﺟﻨﺴ ﻲ اﺳ ﺖ! و ﻏ ﻼم ﺏ ﻪ‬
‫ﭘﺴ ﺮﺏﭽﻪهﺎی ﻲ ﻣ ﻲﮔﻔﺘ ﻨﺪ آ ﻪ اﻋ ﺮاب از ﺁﻧﻬ ﺎ اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﺟﻨﺴ ﻲ‬
‫ﻣ ﻲﻧﻤ ﻮدﻩاﻧ ﺪ! ﺏﻐﻠ ﻂ ﺏ ﻪ ﻣ ﺎ ﮔﻔ ﺘﻪﺏﻮدﻧ ﺪ آ ﻪ ﻏ ﻼم یﻌﻨ ﻲ ﻧﻮآ ﺮ وﺏ ﺮدﻩ و‬
‫ﺏ ﻨﺪﻩ! درﺹ ﻮرﺕﻴﻜﻪ درزﺏ ﺎن ﻋﺮﺏ ﻲ‪ ،‬ﻋ ﺒﺪ ﻣﻴﺸ ﻮد ﺏ ﺮدﻩ و ﻧﻮآ ﺮ را‬
‫ﺧ ﺎدم ﻣﻴﮕﻮی ﻨﺪ! ﻏ ﻼم وآﻨ ﻴﺰ هﻤﻄ ﺮاز و هﻤﺮاه ﻨﺪ!! از آﻨ ﻴﺰان ﻧ ﻴﺰ‬
‫ﺏﻬﺮﻩ ﺟﻨﺴﻲ وﺧﺎﻧﮕﻲ ﻣﻲﺏﺮدﻩاﻧﺪ و از ﻏﻼم ﺏﭽﻪ هﺎ ﻧﻴﺰ!!‬
‫ﺏﺴ ﻴﺎري از ﻧﺎﻣﻬ ﺎي ﻋﺮﺏ ﻲ آ ﻪ درﻣ ﻴﺎن ﻣ ﺎ ایﺮاﻧ ﻴﺎن رای ﺞ اﺳ ﺖ‬
‫درﻣ ﻴﺎن اﻋ ﺮاب اﺹ ﻴﻞ )ﻋﺮﺏﺴ ﺘﺎن ﺳ ﻌﻮدي‪ ،‬آﺸ ﻮرهﺎي ﺧﻠ ﻴﺞ‬
‫ﻓ ﺎرس‪ (..‬اﺏ ﺪًا ﻣ ﺘﺪاول ﻧﻴﺴ ﺖ! هﺮﭼ ﻨﺪ اﻣﻜ ﺎن دارد آ ﻪ ای ﻦ ﻧﺎﻣﻬ ﺎ‬
‫درﻣ ﻴﺎن ﺷ ﻴﻌﻴﺎن ﻣ ﻮرد اﺳ ﺘﻔﺎدﻩ ﻗ ﺮار ﺏﮕ ﻴﺮد‪ .‬ﺁﻧﻬ ﻢ ﺏﻌ ﻨﻮان ﻋﺸ ﻖ‬
 ‫‪187‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫وﺕﻌﺼ ﺐ وی ﮋﻩاي آ ﻪ ﻧﺴ ﺒﺖ ﺏ ﻪ ﺏﺮﺧ ﻲ از ﺷﺨﺼ ﻴﺘﻬﺎي ﺕ ﺎریﺦ اﺳ ﻼم‬

‫داﺷ ﺘﻪ و دارﻧ ﺪ‪ .‬اﻣ ﺎ ﺏ ﺪون ﺷ ﻚ اﮔ ﺮ ﭘﺪروﻣ ﺎدري ﺏﺎریﺸ ﻪ ای ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ‬
‫ﻧﺎﻣﻬ ﺎ وﻣﻌ ﻨﺎي ﺁﻧﻬ ﺎ ﺁﺷ ﻨﺎیﻲ ﻣﻴﺪاﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ هﺮﮔ ﺰ ﻧﺎﻣﻬ ﺎي ﻧﺎزی ﺒﺎ را‬
‫ﺏﻌﺸﻖ ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎي ﺕﺎریﺨﻲ ﺏﺮروي ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد ﻧﻤﻲﻧﻬﺎدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺏ ﺎ ه ﻢ ﺏ ﻪ ﻣﻌﻨ ﻲ ﭼ ﻨﺪﻧﺎم ﻧﮕﺎه ﻲ ﻣ ﻲاﻧﺪازی ﻢ آ ﻪ ﻧﺘ ﻴﺠﻪ ﺳ ﺎﻟﻬﺎ‬
‫ﭘﮋوهﺶ و آﻨﻜﺎش ﻣﻲﺏﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫ام آﻠ ﺜﻮم‪ :‬ام یﻌﻨ ﻲ ﻣ ﺎدر و آﻠ ﺜﻮم ﺏ ﻪ ﻓ ﺮزﻧﺪ ﺧﻴﻜ ﻲ و ﭼ ﺎق اﻃ ﻼق‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‬
‫ﺣﻔﺼﻪ‪ :‬هﺴﺘﻪ ﺧﺮﻣﺎ و یﺎ زن ﺳﻴﺎﻩ و زﺷﺖ‬
‫ﺧﺪیﺠﻪ‪ :‬ﺏﻪ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ ﺷﺘﺮ ﻣﻴﮕﻮیﻨﺪ‬
‫ﺏﺘﻮل‪ :‬زﻧﻲ آﻪ هﻮس ﻣﺮد و هﻤﺨﻮاﺏﮕﻲ دارد‬
‫ﺳ ﻤﻴﻪ‪ :‬از ﺳ ﻢ ﻣ ﻲ ﺁی ﺪ و ﺏ ﻪ اﻧ ﺪازﻩ زه ﺮي آ ﻪ در ﭼ ﻴﺰي ﺏﺎﺷ ﺪ‬
‫ﻣﻴﮕﻮیﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳ ﻜﻴﻨﻪ‪ :‬آ ﻪ ﻣﺴ ﻜﻴﻦ ﻧ ﻴﺰ ﺏ ﺎ ای ﻦ ﻧ ﺎم ه ﻢ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ﻣ ﻲﺏﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺏ ﻪ‬
‫ﺏﺎﻧﻮي ﮔﺪا و ﺧﻮار و ﺏﻴﭽﺎرﻩ ﻣﻴﮕﻮیﻨﺪ‬
‫رﻗ ﻴﻪ‪ :‬آ ﻪ از ریﺸ ﻪ رق ﻣ ﻲﺁی ﺪ‪ ،‬ﺏ ﻪ ﻣﻌ ﻨﺎي اﻓﺴ ﻮن و ﺟ ﺎدو و‬
‫ﻧﻴﺮﻧﮓ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺬرا‪ :‬ﺏﻪ هﺮﺁن ﭼﻴﺰي آﻪ ﺳﻮراخ ﻧﺸﺪﻩ ﺏﺎﺷﺪ ﻣﻴﮕﻮیﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺎﻃﻤ ﻪ‪ :‬از ﻓﻄ ﻢ ﻣ ﻲﺁی ﺪ و ﺏ ﻪ ﺏﭽ ﻪ ﺷ ﺘﺮ ﻣ ﺎدﻩ از ﺷ ﻴﺮﮔﺮﻓﺘﻪﺷ ﺪﻩاي‬
‫ﻣﻴﮕﻮیﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻌﻔﺮ‪ :‬ﻣﺎدﻩ ﺷﺘﺮي آﻪ ﺷﻴﺮ ﺏﺴﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ذﺏ ﻴﺢ‪ :‬ﺏ ﻪ هﺮﭼﺎرﭘﺎی ﻲ آ ﻪ ﮔﻠﻮی ﺶ را ﺏ ﺒﺮﻧﺪ ﻣﻴﮕﻮی ﻨﺪ‪ .‬ذﺏ ﺢ ﺷ ﺪﻩ‬
‫یﻌﻨﻲ ﮔﻠﻮ ﺏﺮیﺪﻩ‬
‫ﺏﺎﻗ ﺮ‪ :‬آ ﻪ از ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ ﺏﻘ ﺮﻩ ﻣ ﻲﺏﺎﺷ ﺪ ﺏ ﻪ ﮔ ﺎو ﻧ ﺮ ﭼ ﺎق ﻣﻴﮕﻮی ﻨﺪ و‬
‫اﻋ ﺮاب ﺟﺎهﻠ ﻲ ﺏ ﻪ آﺴ ﻲ آ ﻪ ﺧﻴﻠ ﻲ ﭼ ﻴﺰ ﻣ ﻲﻓﻬﻤ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ ﻧ ﻴﺰ ﻣﻴﮕﻔ ﺘﻪ‪.‬‬
‫ﺏﺎﻗﺮاﻟﻌﻠﻮم یﻌﻨﻲ ﻃﺮف هﻤﭽﻮن ﮔﺎو ﭼﻴﺰ ﻣﻴﺪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋ ﺒﺎس‪ :‬از ﻋ ﺒﺲ ﻣ ﻲﺁی ﺪ ﺏ ﻪ ﻣﻌ ﻨﺎي اﺧﻤ ﻮ‪ ،‬ﺕﺮﺷ ﺮو‪ ،‬ﺕﺮﺳ ﻨﺎك و‬
‫ﺏﺪﺧﻮد‬
‫ﻋﺜﻤﺎن‪ :‬ﺏﭽﻪ ﻣﺎر‬
 ‫‪188‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫آ ﺎﻇﻢ‪ :‬از آﻈ ﻢ ﻣ ﻲﺁی ﺪ و ﺏ ﻪ ﻣﻌ ﻨﺎي ﻻل ﺏ ﻮدن‪ ،‬ﮔ ﻨﮓ و ﺏ ﻲزﺏ ﺎن و‬

‫ﺧﺎﻣﻮش‬
‫هﺎﺷﻢ‪ :‬ﺏﻪ ﻧﺎن ﻓﺮوش دورﻩﮔﺮد ﻣﻲﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ!‬
‫ﺣ ﻴﺪر‪ :‬ای ﻦ ﻧ ﺎم ﻣﺨﻠﻮﻃ ﻲ اﺳ ﺖ از ﻋﺮﺏ ﻲ و ﭘﺎرﺳ ﻲ‪ ،‬ﺣ ﻲ یﻌﻨ ﻲ‬
‫زﻧ ﺪﻩ و در یﻌﻨ ﻲ دری ﺪن! ﺣ ﻴﺪر ﺏ ﻪ آﺴ ﻲ ﮔﻔ ﺘﻪ اﻧ ﺪ آ ﻪ اﻧﺴ ﺎﻧﻬﺎ را‬
‫زﻧﺪﻩ زﻧﺪﻩ ﭘﺎرﻩ ﻣﻴﻜﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺹ ﻐﺮي‪ :‬آﻮﭼ ﻚ و ﭘﺴ ﺖ و اﺹ ﻐﺮ ﻧ ﻴﺰ از هﻤﻴ ﻦ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ و ریﺸ ﻪ‬
‫ﺹﻐﺮا اﺳﺖ‪ .‬ﺏﻪ ﻣﻌﻨﺎي آﻮﭼﻜﺘﺮ!‬
‫اﻟﺒ ﺘﻪ ﻧﺎﻣﻬ ﺎي دیﮕ ﺮي ﭼ ﻮن آﻠ ﺐ ﻋﻠ ﻲ‪ ،‬آﻠﺒﺤﺴ ﻴﻦ و ﻏ ﻴﺮﻩ ﻧ ﻴﺰ‬
‫رای ﺞ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ آﻠ ﺐ یﻌﻨ ﻲ ﺳ ﮓ و آﻠ ﺐ ﻋﻠ ﻲ یﻌﻨ ﻲ ﺳ ﮓ ﻋﻠ ﻲ و‬
‫ﺳ ﻚ ﺣﺴ ﻴﻦ و ﻏ ﻴﺮﻩ‪ .‬ای ﻨﻬﺎ ﻧﻤﻮﻧ ﻪ اﻧﺪآ ﻲ ﺏ ﻮد ازﻣﻌﻨ ﻲ ﺏﺮﺧ ﻲ از‬
‫ﻧﺎﻣﻬ ﺎي ﺕ ﺎزي آ ﻪ درﻣ ﻴﺎن ﻣ ﺎ ایﺮاﻧ ﻴﺎن ﻗ ﺮﻧﻬﺎ رای ﺞ اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣ ﺎ آﻤ ﺘﺮ از‬
‫ﻼ ای ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﻧﺎﻣﻬ ﺎ ﻧﻮﻋ ﻲ ﺕﻮهﻴ ﻦ‬ ‫ﻣﻌﻨ ﻲ ﺁﻧﻬ ﺎ ﺁﮔ ﺎﻩ ﺏ ﻮدﻩ ای ﻢ و آ ً‬
‫وﺕﺤﻘ ﻴﺮ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﺏ ﺮاي هﺮﻋﻨﺼ ﺮ ایﺮاﻧ ﻲ هﻤﭽ ﻨﺎﻧﻜﻪ درﻗ ﺮﻧﻬﺎي‬
‫ﻧﺨﺴ ﺖ هﺠ ﻮم ﺕﺎزی ﺎن ﺏ ﻪ ای ﺮان‪ ،‬ﻣ ﺎ را ﺏ ﺮدﻩ و ﻣﻮاﻟ ﻲ ﻣ ﻴﺨﻮاﻧﺪﻧﺪ و‬
‫ﺧﻮدﺷ ﺎن را ﻣ ﻮﻻ! و ﺏﺮاﺳ ﺎس هﻤﻴ ﻦ ﺕﻔﻜ ﺮ و اﻧﺪیﺸ ﻪ ﺏﻮدآ ﻪ ﻧﺎﻣﻬ ﺎي‬
‫ﻧﺎزی ﺒﺎي ﻋﺮﺏ ﻲ را ﻧ ﻴﺰ ﺏ ﺮﻣﺎ ﺕﺤﻤ ﻴﻞ آ ﺮدﻧﺪ! هﻤﭽ ﻨﺎﻧﻜﻪ ﺏ ﺎ رای ﺞ‬
‫ﻧﻤ ﻮدن واژﻩ و ﻟﻘ ﺐ و ی ﺎ ﻋ ﻨﻮان ﺁﻗ ﺎ آ ﻪ ﻋﺮﺏ ﻲ ﺁن ﻣﻴﺸ ﻮد ﺳ ﻴﺪ!! ﺏ ﻪ‬
‫ﻃ ﻮر ﻏﻠ ﻂ ﺏ ﻪ ﻣ ﺎ ﻓﻬﻤ ﺎﻧﺪﻧﺪ آ ﻪ ﺳ ﻴﺪ ﺏ ﻮدن یﻌﻨ ﻲ ﻧ ﻮادﻩ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ اﺳ ﻼم‬
‫ﺏ ﻮدن! ی ﻚ ﭘ ﻨﺠﻢ درﺁﻣ ﺪ ه ﺮ ایﺮاﻧ ﻲ ﻧ ﻴﺰ در ﺏﺴ ﺖ ﺏ ﺎیﺪ دراﺧﺘ ﻴﺎر‬
‫ﺕﺎزی ﺎن ﻗ ﺮار ﺏﮕ ﻴﺮد و ﭼ ﻮن ﺳ ﻴﺪ ﺏ ﻮدن ی ﻚ ﺏﺮﺕ ﺮي اﺟﺘﻤﺎﻋ ﻲ و‬
‫اﻗﺘﺼ ﺎدي را از ﺁن دارﻧ ﺪﻩ ای ﻦ ﻋ ﻨﻮان ﻣ ﻴﻜﺮد‪ ،‬ﺕﻌ ﺪاد ﺳ ﻴﺪهﺎ ﻧ ﻴﺰ در‬
‫ﻼ‬
‫ﺕ ﺎریﺦ ﻣ ﺎ ﻓ ﺮاوان ﺷ ﺪ و ﺕ ﺎ ﺏ ﻪ اﻣ ﺮوز ﺏ ﺮﺟﺎي ﻣ ﺎﻧﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬وآ ً‬
‫ﻧﻮﻋ ﻲ ﺕﺒﻌ ﻴﺾ اﺟﺘﻤﺎﻋ ﻲ ﻣ ﻴﺎن ﺕ ﺎزي و ایﺮاﻧ ﻲ ﺏﺮﻋﻨﺼ ﺮ ﺁزادﻩ‬
‫ایﺮاﻧ ﻲ ﺕﺤﻤ ﻴﻞ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ! درراﺏﻄ ﻪ ﺏ ﺎ ﻧﺎدرﺳ ﺖ ﺏ ﻮدن ﻧﺴ ﺒﺖ ای ﻦ‬
‫هﻤ ﻪ ﺳ ﻴﺪهﺎ ﺏ ﺎ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ اﺳ ﻼم و ﻧﻮادﮔ ﺎن دﺧ ﺘﺮي ایﺸ ﺎن )ﻓ ﺮزﻧﺪان‬
‫ﻓﺎﻃﻤ ﻪ( اﺧ ﻴﺮًا در ای ﺮان ﺕﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﻲ ﺏﻌﻤ ﻞ اﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ دﻓ ﺘﺮ وﻻی ﺖ‬
‫ﻓﻘﻴﻪ از اﻧﺘﺸﺎر ﺁن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻼ ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ اﺳ ﻼم ﭘﺴ ﺮي ﻧﺪاﺷ ﺖ‬ ‫در ای ﻦ ﭘ ﮋوهﺶ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ آ ً‬
‫آ ﻪ ﺏﻌ ﻨﻮان وارث ایﺸ ﺎن ﺕ ﺪاوم ﺏﺨ ﺶ ﻧﺴ ﻞ ایﺸ ﺎن ﺏﺎﺷ ﺪ! ﺧ ﺎﻧﻢ‬
‫ﻓﺎﻃﻤ ﻪ هﻤﺴ ﺮ اﻣ ﺎم ﻋﻠ ﻲ ﻣ ﺎدر اﻣ ﺎم ﺣﺴ ﻴﻦ و اﻣ ﺎم ﺣﺴ ﻦ ﺏ ﻮدﻩاﻧ ﺪ‪.‬‬
‫اﻣ ﺮوزﻩ از ﺕ ﺒﺎر اﻣ ﺎم ﺣﺴ ﻦ را ﻃﺒﺎﻃﺒﺎی ﻲ ﻣﻴﺨﻮاﻧ ﻨﺪ و از ﺕ ﺒﺎر اﻣ ﺎم‬
 ‫‪189‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﺣﺴ ﻴﻦ را ﺣﺴ ﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺙﺎﺏ ﺖ ﺷ ﺪﻩ ﺳ ﺖ آ ﻪ ریﺸ ﻪ ﺏﺴ ﻴﺎري از ای ﻦ‬

‫ﺧ ﺎﻧﻮادﻩه ﺎ ﺏ ﻪ ﻣﺪی ﻨﻪ و ﻓ ﺮزﻧﺪان ﻓﺎﻃﻤ ﻪ ﻧﻤ ﻲرﺳ ﺪ‪ .‬درهﻤﻴ ﻦ ﭘ ﮋوهﺶ‬
‫و ﺕﺤﻘ ﻴﻖ ﺕﺎریﺨ ﻲ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺳ ﻴﺪهﺎي ﺏﺴ ﻴﺎري ﺏﺎﻋ ﻨﻮان‬
‫ﻣﻮﺳ ﻮي هﺴ ﺘﻨﺪ آ ﻪ ﮔﻔ ﺘﻪ ﻣﻴﺸ ﻮد ﻧﻮادﮔ ﺎن اﻣ ﺎم ﻣﻮﺳ ﻲ آ ﺎﻇﻢ‬
‫ﻣ ﻲﺏﺎﺷ ﻨﺪ‪ .‬ﭼ ﻨﺎﻧﭽﻪ درﺕ ﺎریﺦ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و هﻤ ﻪ ﻣﻮرﺧﻴ ﻦ ﻧ ﻴﺰ ﺁﻧ ﺮا‬
‫ﮔﻮاه ﻲ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎم ﻣﻮﺳ ﻲ هﺮﮔ ﺰ هﻤﺴ ﺮي داﺋﻤ ﻲ و ﻋﻘ ﺪي‬
‫ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬زی ﺮا ایﺸ ﺎن از ﺟﻮاﻧ ﻲ ﺏ ﻪ زﻧ ﺪان رﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ و‬
‫درزﻧﺪان ﻧﻴﺰ ﭼﺸﻢ از ﺟﻬﺎن ﻓﺮوﺏﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ای ﻦ ﭘ ﮋوهﺶ ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺏﺴ ﻴﺎري از ﺙﺮوﺕﻤ ﻨﺪان و‬
‫روﺳ ﺎي ﻗ ﺒﺎیﻞ و زورﻣ ﻨﺪان وﻓ ﺮﻣﺎﻧﺪهﺎن ﺳ ﭙﺎﻩ ﺧ ﻮد را ﺳ ﻴﺪ ﺧﻮاﻧ ﺪﻩ‬
‫ﻻ از ﻣﻮاﻟ ﻲ ﺏ ﻮدن ﺏ ﻪ‬
‫ﮔﻮاه ﻲﻧﺎﻣ ﻪهﺎی ﻲ را ﻧ ﻴﺰ ﺕﺪوی ﻦ ﻧﻤ ﻮدﻩاﻧ ﺪ ﺕ ﺎ او ً‬
‫ﻣ ﻮﻻ ﺷ ﺪن ﺕﺮﻗ ﻲ ﭘ ﻴﺪا آﻨ ﻨﺪ و ه ﻢ از ﻋ ﺪم ﭘﺮداﺧ ﺖ ﺧﻤ ﺲ آ ﻪ ی ﻚ ﭘ ﻨﺠﻢ‬
‫درﺁﻣ ﺪ ﺏ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ ﺏﻬ ﺮﻩﻣ ﻨﺪ ﺷ ﻮﻧﺪ و از ﺁن ﺳ ﻮ ی ﻚ ﭘ ﻨﺠﻢ درﺁﻣ ﺪ دیﮕ ﺮ‬
‫ایﺮاﻧﻴﺎن را ﻧﻴﺰ از ﺁن ﺧﻮد ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻨﺎن آﻮﺕﺎﻩ‪ ،‬ﭼﺮا غ راﻩ » ایﻦ وﺹﻴﺖ ﻣﻦ اﺳﺖ!«‬
‫ا زﺳﻴﺎو ش اوﺳﺘﺎ‬
‫‪ -‬اهﻮراﻣﺰدا ﺧﺪاي داﻧﺎ‪ ،‬ﺕﻮاﻧﺎ و ﻣﻬﺮﺏﺎن اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺁري ﻣﻌﻤ ﺎر ﺏ ﺰرگ هﺴ ﺘﻲ » ﺧﺪاوﻧﺪ« » اهﻮرﻣﺰدا« و ‪ ..‬وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﻓﺮاﺕ ﺮ و ی ﺎ ﻓﺮوﺕ ﺮ از ﺁن ه ﺮﭼﻪ ﺏﮕﻮیﻨﺪ دآﺎﻧﻲ ﺏﺮاي آﺎﺳﺒﻲ و یﺎ اﻓﺴﺎﻧﻪاي ﺏﻴﺶ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ!‬
‫‪ -‬اهﻮراﻣ ﺰدا ﻧ ﻪ اهﺮیﻤﻦ را ﺁﻓﺮیﺪﻩ اﺳﺖ وﻧﻪ ﺁﺕﺶ ﺟﻬﻨﻤﻲ را ﺏﺮاي ﻣﺎ ﻓﺮاهﻢ‬
‫ﺁوردﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺕﻤﺎﻣﻲ آﺘﺐ وﮔﻔﺘﻪهﺎي دیﻨﻲ ﺟﻬﺎن را ﺏﻪ ﺳﻪ ﺳﺨﻦ‪:‬‬
‫ﻧﻴﻜﻲ در ﭘﻨﺪار‪ ،‬ﮔﻔﺘﺎر و آﺮدار ﻧﻴﻚ ﺏﻔﺮوش‪.‬‬
‫‪ -‬هﺴﺘﻲ را ﺏﺎ ﺧﺮد ﺏﻨﮕﺮ و ﺧﺪا را ﺏﺎ دل‪.‬‬
‫‪ -‬ﺏﺰرﮔﺘﺮیﻦ ﺳﺮﻓﺮازي ﺏﺎور ﺏﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺧﺪاوﻧﺪ هﻴﭻ ﻧﻴﺎزي ﺏﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ -‬اﻧﺴﺎن ازﻧﮕﺎﻩ رواﻧﻲ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺏﺰرگ اوﺳﺘﺎ‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪ ﮔﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺸﻮرت ﺏﺎ ﺏﺎﻧﻮان ﻧﻴﻜﻮ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪190‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫‪ -‬هﺮﻧﺴﻠﻲ ﺁﮔﺎهﺘﺮ از ﻧﺴﻞ ﭘﻴﺶ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -‬دﺷﻤﻦ داﻧﺎ ا زدوﺳﺖ ﻧﺎدان ﺏﻬﺘﺮاﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺕﻦ را ﺏﺎ ورزش و روان را ﺏﺎ داﻧﺶ ﭘﺮورش دهﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻧﺎﺏﺨﺮدان ﺧﻮدرا داﻧﺎﺕﺮیﻦ و ﺏﺰرﮔﺘﺮیﻦ و ﺏﺮﺕﺮیﻨﻬﺎ ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬راﺳﺘﻲ ﺏﺎ یﺎران دوﺳﺘﻲ را ﭘﺎیﺪار ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﻬﺮورزي دل و روان را ﺷﺎد ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺏﺎ ﻣﺮدم ﻧﻴﻜﻲ ﺏﻪ اﻧﺪازﻩ ﺕﺎ ﺏﺪهﻜﺎر ﻧﺸﻮي‪.‬‬
‫‪ -‬ﺧﺮدﻣﻨﺪان ﺧﻮدرا در ﺏﺮاﺏﺮ هﺴﺘﻲ و ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪهﺎیﺶ آﻮﭼﻚ ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺏﺪون ﺏﺮﻧﺎﻣﻪ روز را ﺷﺐ ﻧﻤﻮدن آﺸﺘﻦ زﻣﺎن و ﻋﻤﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬دﺷﻤﻦ دوﺳﺖ ﻧﻤﺎ ﭼﻨﺎن آﻨﺪ آﻪ هﻴﭻ دﺷﻤﻨﻲ ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻧﺼﻴﺤﺖ دﺷﻤﻦ را ﻣﭙﺬیﺮ اﻣﺎ ﺏﺨﻮﺏﻲ ﮔﻮش آﻦ!‬
‫‪ -‬ﺧﺮدﻣﻨﺪان ﻧﻤﻴﺠﻨﮕﻨﺪ! ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ!‬
‫‪ -‬ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻧﻤﻮدن ﺏﺎ رﻗﻴﺐ و دﺷﻤﻦ ﺏﺮﺕﺮ از ﺟﻨﮕﻴﺪن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻋﺸﻖ ﺏﻪ هﺮآﺲ! ﻋﻴﺐ ﺁن آﺲ را ﻣﻴﭙﻮﺷﺎﻧﺪ!‬
‫‪ -‬از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﺮدﻣﻨﺪي و ﺕﻨﺪرﺳﺘﻲ ﺏﺨﻮاهﻴﻢ!‬
‫‪ -‬وﺟﺪان ﻣﺎ دادﮔﺎﻩ و دوزخ ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﻴﺎن ﺧﺪا و اﻧﺴﺎن هﻴﭻ واﺳﻄﻪاي ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﻋ ﺎدل ﺁﻧﺴ ﺖ آ ﻪ در ﻣ ﻴﺎن ﻣﻴﻠ ﻴﺎردهﺎ اﻧﺴ ﺎن‪،‬آﺲ وی ﺎ آﺴ ﺎﻧﻲ را‬
‫ﺏﻌﻨﻮان ﺏﻬﺘﺮیﻦ ﺏﺮﻧﮕﺰیﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﻋ ﺎدل ﺁﻧﺴ ﺖ آ ﻪ درﻣ ﻴﺎن زﺏﺎﻧﻬ ﺎي ﺟﻬ ﺎن‪ ،‬زﺏ ﺎن ﺧﺎﺹﻲ را ﺏﻌﻨﻮان‬
‫ﺏﺮﺕﺮیﻦ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻜﻨﺪ!‬
‫‪ -‬ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺏ ﻴﻜﺎر وﺏﺎزیﮕ ﺮ ﻧﻴﺴ ﺖ ﺕ ﺎ ﺏ ﺮاي ﻧﺸﺴ ﺖ و ﺏﺮﺧﺎﺳ ﺖ و رواﺏ ﻂ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﻣﺮدم ﻣﺮﺕﺐ ﭘﻴﺎم و ﺏﻴﺎﻧﻴﻪ ﻧﺎزل آﻨﺪ!‬
‫‪ -‬ایﺮان در زﻣﺎن هﺨﺎﻣﻨﺸﻴﺎن ﺏﺮ ﺏﻴﺶ از ‪ 120‬آﺸﻮر ﺟﻬﺎن ﺣﺎآﻢ ﺏﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﻋﺮﺏﺴﺘﺎن‪ ،‬یﻤﻦ از ﺟﻤﻠﻪ ایﻦ آﺸﻮرهﺎ ﺏﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬آﻌﺒﻪ ﺁﺕﺸﻜﺪﻩ ایﺴﺖ ﺏﻨﺎم ﺧﺎﻧﻪ آﻴﻮان آﻪ درزﻣﺎن هﺨﺎﻣﻨﺸﻴﺎن ﺏﻨﺎ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬آﻌ ﺒﻪ زرﺕﺸ ﺖ درﻧﻘ ﺶ رﺳ ﺘﻢ آ ﻪ ﺷ ﺒﻴﻪ آﻌ ﺒﻪ ﻣﻜ ﻪ »ﺧﺎﻧ ﻪ آﻴﻮان« ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬
‫ﺏﻬﺘﺮیﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ایﺮاﻧﻲ ﺏﻮدن آﻌﺒﻪ ﻣﻜﻪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪا ﺏﺎ ﻣﺎﺳﺖ! ﭘﻴﺮوزي و ﺏﻬﺮوزي ﺏﺎ ﻣﺎﺳﺖ!‬
 ‫‪191‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﻓﺮهﺮ و ﺕﺸﺮیﺢ ﺁ ن‬
‫ﻓﺮوه ﺮ ﺏﻌ ﻨﻮان اهﻮراﻣ ﺰدا‪ ،‬ﺧﺪاوﻧ ﺪ ه ﻨﺪ و اروﭘ ﺎ )ﺟﻬ ﺎن ﺁریﺎی ﻲ(‬
‫ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬در ﺹ ﻮرﺕﻴﻜﻪ ﻓﺮوه ﺮ را اﻓﻘ ﻲ درﻧﻈ ﺮ ﺏﮕ ﻴﺮیﻢ ﺏ ﻪ‬
‫ﭘ ﺮﻧﺪﻩاي درﺣ ﺎل ﭘ ﺮواز ﻣ ﻲﻣ ﺎﻧﺪ‪ .‬اهﻮراﻣ ﺰدا از دو واژﻩ » داﻧ ﺎ و‬
‫ﺕﻮاﻧﺎ« ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪ .‬اهﻮرا یﻌﻨﻲ داﻧﺎ و ﻣﺰدا‪ :‬یﻌﻨﻲ ﺕﻮاﻧﺎ‬
‫اهﻮراﻣ ﺰدا داﻧ ﺎ وﺕﻮاﻧ ﺎ ﻣ ﻲﺏﺎﺷ ﺪ وﺏ ﺮﺧﻮرداري ای ﻦ ﺧﺪاوﻧ ﺪ از ای ﻦ دو‬
‫ﺹ ﻔﺖ ﺏﺴ ﻴﺎري از دادة ه ﺎ وﺕﻔﻜ ﺮات ﻏﻴﺮﻋﻘﻠ ﻲ را درﺏ ﺎرﻩ ﺧﺪای ﺎن ﻧﻔ ﻲ‬
‫ﻣ ﻲآ ﻨﺪ و ﺏﺮﺕ ﺮي ﺧﺮدﻣ ﻨﺪاﻧﻪ و ﻓﻠﺴ ﻔﻲ اورا ﻧﺴ ﺒﺖ ﺏ ﻪ دیﮕ ﺮ ﺧﺪای ﺎن‬
‫ﻧﻤﺎیﺎن ﻣﻲ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧ ﺪي آ ﻪ داﻧ ﺎ ﺏﺎﺷ ﺪ ﻧ ﻴﺎزي ﺏ ﻪ ﺁزﻣ ﻮدن ﻣ ﺮدم ﻧ ﺪارد‪ ،‬زی ﺮا ﺁزﻣﻮدن ﻧﺸﺎﻧﻪ‬
‫ﻋ ﺪم ﺁﮔﺎه ﻲ از ﻧﺘ ﻴﺠﻪ آ ﺎر ﻣ ﻲﺏﺎﺷﺪ‪ .‬داﻧﺎیﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻴﺸﻮد ﺕﺎ ﺳﻨﮕﻬﺎ و‬
‫ﻣﺸ ﻜﻼﺕﻲ را ﺟﻬ ﺖ ﺁزﻣ ﻮدن ﻣ ﺮدم ﻓﺮاراهﺸ ﺎن ﻗ ﺮار ﻧﺪه ﺪ و ﺏ ﺮاي اﺙ ﺒﺎت‬
‫ﻼ‬
‫وﻓ ﺎداري ﻣ ﺮدم ﻧ ﻴﺎزي ﺏ ﻪ ﻗﺮﺏﺎﻧ ﻲ و ی ﺎ وﻋ ﺪﻩ دوزخ و ﺏﻬﺸ ﺖ ﻧﻴﺴ ﺖ‪ .‬وآ ُ‬
‫اﻣ ﺘﺤﺎن و ﺁزﻣ ﺎیﺶ را ﻣﻌﻠﻤ ﻲ از ﺷ ﺎﮔﺮد ﻣﻲﮔﻴﺮد آﻪ ﻧﺎدان ﺏﻪ داﻧﺶ و ﺕﻮاﻧﺎیﻲ‬
‫ﻓﺮد ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺕﻮاﻧﺎیﻲ دوﻣﻴﻦ ﺹﻔﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ایﺮاﻧﻲ اﺳﺖ‬
‫دارا ﺏ ﻮدن اهﻮراﻣ ﺰدا از دو ﺹﻔﺖ »داﻧﺎ و ﺕﻮاﻧﺎ« اورا از ﻋﺬاب دادن اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ‬
‫و ﺳ ﻮزاﻧﻴﺪن ﻣ ﺮدم در ﺁﺕ ﺶ ﺟﻬ ﻨﻢ ورهﺎآ ﺮدن ﺁﻧﻬ ﺎ در ﺏﻬﺸ ﺖ ﻋﻴﺎﺷ ﻲ ﺏﻲﻧﻴﺎز‬
‫ﻣ ﻲآ ﻨﺪ! زی ﺮا ﭼ ﻮن داﻧ ﺎ ﺏ ﻪ آ ﺮدار ﺁﻓﺮیﺪﮔﺎر ﺧﻮد ﻣﻲﺏﺎﺷﺪ هﺮﮔﺰ ﺁﻧﻬﺎ را ﻣﻮرد‬
‫ﺁزار و ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻗﺮار ﻧﻤﻲدهﺪ‪.‬‬
‫و اﻣﺎ ﺕﺸﺮیﺢ ﻓﺮوهﺮ )اهﻮراﻣﺰدا(‪:‬‬
‫ﺳﺮﻓﺮوهﺮ‬
‫ﺏ ﺮﺧﻮردار ﺏ ﻮدن اهﻮراﻣ ﺰدا از ﺳ ﺮ ی ﻚ اﻧﺴ ﺎن ﻧﻤﺎیﺎﻧﮕ ﺮ ﺁن اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻧﺴ ﺎن‬
‫ﺏﺮﭼﻬ ﺮﻩ ﺧﺪاوﻧ ﺪي ﺁﻓ ﺮیﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ و ﺟﻬ ﺎن هﺴﺘﻲ در اﺧﺘﻴﺎر او ﻧﻬﺎدﻩ ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳ ﺖ و درای ﻦ ﺟﻬ ﺎن ﺏ ﺎ ﺏ ﺮﺧﻮرداري از »ﺧ ﺮد« و » روان ﭘ ﺎك« ﺁزاد ره ﺎ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺕﺎ ﺏﺎ ﺕﻜﻴﻪ ﺏﺮﺧﺮدﺧﻮیﺶ ﺏﻬﺸﺖ را در هﻤﻴﻦ ﺟﻬﺎن ﺏﻴﺎﻓﺮیﻨﺪ‪.‬‬
‫ریﺶ‬
‫ری ﺶ داﺷ ﺘﻦ اهﻮراﻣ ﺰدا )ﻓﺮوه ﺮ( ﺏ ﻴﺎﻧﮕﺮ ﺳ ﻨﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﻧﺴ ﺎن ﺏ ﻪ ﺧ ﺮد و‬
‫داﻧ ﺶ ﺕﺸ ﺨﻴﺺ وﺕﻔﻜ ﻴﻚ ﺏ ﺪون ﺕﻌﺼ ﺐ و اﺣﺴ ﺎس ﻣ ﻲرﺳ ﺪ‪ .‬ای ﻦ ﺳ ﻦ را از‬
‫روزﮔ ﺎران آﻬ ﻦ ‪ 20‬و ی ﺎ ‪ 40‬ﺳ ﺎﻟﮕﻲ داﻧﺴ ﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن در ﻧﻮﺟﻮاﻧﻲ ﺳﺮﺷﺎر‬
‫از ﺷ ﻮر‪ ،‬ﻋﺸ ﻖ‪ ،‬اﺣﺴ ﺎس‪ ،‬ﺧﺸ ﻮﻧﺖ و ﻣﻬﺮﺏﺎﻧ ﻲ و اﻓﺮاﻃ ﻲ ﺏ ﻮدﻩ و آﻤ ﺘﺮ‬
 ‫‪192‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﻣﻴ ﺘﻮاﻧﺪ ﺏ ﺎ ﺟﻬ ﺎن وﭘﺪیﺪﻩهﺎي ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﻲ ﺧﻮدش ﺏﺮﺧﻮردي ﻋﻘﻠﻲ و ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ‬

‫ﺏﻨﻤﺎیﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻮﺷﺶ‬
‫ﭘﻮﺷ ﺶ داﺷ ﺘﻦ ﭘ ﻴﻜﺮ ﻓﺮوه ﺮ ﻧﺸ ﺎﻧﻪ ﺏ ﺮﺧﻮردار ﺏ ﻮدن اﻧﺴ ﺎن اﺳﺖ از ﭘﻮﺷﺸﻲ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺟﺴﻢ و ﭘﺮهﻴﺰآﺎر در روان!‬
‫ﮔﺮدي آﻮﭼﻚ‬
‫ﮔ ﺮدي آﻮﭼﻜ ﻲ آ ﻪ در دﺳ ﺖ ﭼ ﭗ ﻓﺮوه ﺮ ﻗﺮارﮔﺮﻓ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﻧﺸ ﺎن ﺷ ﻬﺮیﺎري‬
‫اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﺏﺮروي زﻣﻴﻦ ‪.‬‬
‫ﮔﺮدي ﺏﺰرگ‬
‫ﮔ ﺮدي ﺏ ﺰرگ وﺳ ﻂ آ ﻪ ﭘ ﻴﻜﺮ اﻧﺴ ﺎن از درون ﺁن ﺏ ﻴﺮون ﺁﻣ ﺪﻩ اﺳ ﺖ ﻧﺸ ﺎﻧﻪ‬
‫ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ ﻣ ﻲﺏﺎﺷ ﺪ آﻪ ﺏﻴﺎﻧﮕﺮ ﺣﻴﺎت و زﻧﺪﮔﻲ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻧﺴﺎن و هﺴﺘﻲ از اﻧﺮژي‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪي اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻨﮕﺮﻩهﺎ‬
‫ﺳ ﻪ آ ﻨﮕﺮﻩ ﻗﺴ ﻤﺖ ﺏﺎﻻیﻲ و ﺳﻪ آﻨﮕﺮﻩ ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎیﻴﻨﻲ ﻧﻤﺎیﺎﻧﮕﺮ ﺷﺶ ایﺰد و یﺎ‬
‫اﻣﺸﺎﺳ ﭙﻨﺪان ﺏ ﺰرگ ﺁﺋﻴ ﻦ اوﺳ ﺘﺎ اﺳ ﺖ آ ﻪ هﺮیﻚ ﺕﻌﺪادي از ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن دیﮕﺮ را‬
‫در ﺧ ﻮد وﺏ ﺎ ﺧﻮد هﻤﺮاﻩ دارﻧﺪ‪ .‬اردیﺒﻬﺸﺖ‪ ،‬ﺧﺮداد‪ ،‬اﻣﺮداد‪ ،‬ﺷﻬﺮیﻮر‪ ،‬ﺏﻬﻤﻦ‪،‬‬
‫اﺳﭙﻨﺪارﻧﺪ و یﺎ ایﺰداﻧﻲ ﭼﻮن ‪ :‬ﺁﻧﺎهﻴﺘﺎ‪ ،‬ﻣﻴﺘﺮا‪ ،‬ﻣﻬﺮ‪ ،‬و اروﻧﺎ و‪..‬‬
‫دوﻋﻼﻣﺖ وﺹﻞ ﺏﻪ ﮔﺮدي ﺏﺰرگ‬
‫دو ﻋﻼﻣ ﺖ وﺹ ﻞ ﺏﻪ ﮔﺮدي ﺏﺰرگ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﭼﺮﺧﺶ ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﭼﺮﺧﺶ هﺴﺘﻲ‬
‫ﻣﻲﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫دﺳﺖ راﺳﺖ‬
‫دﺳ ﺖ راﺳ ﺖ ﻓﺮوه ﺮ ﺟﻬ ﺖ داﺷ ﺘﻦ و ﺟﻬ ﺖ دادن اﻧﺴ ﺎن را در هﺴﺘﻲ وهﺴﺘﻲ‬
‫را ﺏ ﺮاي اﻧﺴ ﺎن ﻧﺸ ﺎن ﻣ ﻴﺪهﺪ! هﻤﭽ ﻨﺎﻧﻜﻪ هﺴﺘﻲ داراي ﻧﻈﻢ و هﺪﻓﻲ ﻣﻲﺏﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫اهﻮراﻣ ﺰدا اﻧﺴ ﺎن را ﻧ ﻴﺰ دﻋ ﻮت ﻣ ﻲآ ﻨﺪ ﺕ ﺎ درزﻣﺎﻧ ﻪ و زﻧﺪﮔ ﻲ داراي ﻧﻈ ﻢ و‬
‫هﺪﻓﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺏﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫آﻼﻩ ﺷﻬﺮیﺎري‬
‫آﻼه ﻲ آ ﻪ ﻓﺮوه ﺮ ﺏﺴ ﺮ دارد آ ﻼﻩ و ﺕ ﺎج ﺷ ﻬﺮیﺎري اﺳﺖ آﻪ ﺕﻤﺎﻣﻲ هﺴﺘﻲ را‬
‫در ﻓ ﺮﻣﺎن و ارادﻩ ﺷ ﻬﺮیﺎري او ﻧﺸ ﺎن ﻣﻴﺪهﺪ‪ .‬ﻓﺮوهﺮ اهﻮرﻣﺰدا ﺟﺎودان اﺳﺖ‬
‫و هﻤ ﻪ ﭼ ﻴﺰ را ﺏ ﺎ اﻧﺪیﺸ ﻪ ﺁﻓ ﺮیﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬او ﮔ ﻴﺎهﺎن را ﻣ ﻲروی ﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺏﺨﻮرﺷ ﻴﺪ‬
‫ﻧ ﻮر ﻣ ﻴﺪهﺪ‪ ،‬ﺁﺕ ﺶ را ﮔ ﺮﻣﺎ ﻣ ﻴﺪهﺪ‪ .‬ﺁب را روان ﻣ ﻲﺳ ﺎزد‪ .‬زایﺶ هﺎ را ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﻣ ﻴﺪهﺪ‪ .‬ﭘ ﺮوازهﺎ را ﺳ ﺎزﻣﺎن ﻣ ﻴﺪهﺪ و ﺁﺳ ﻤﺎن و ﺧﻮرﺷ ﻴﺪ را در ارادﻩ ﺧﻮی ﺶ‬
 ‫‪193‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫دارد‪ .‬ﺳ ﭙﺎهﺎن راﺳ ﺘﻲ و ﻣﻬ ﺮورزي را ﺁﻧﮕ ﺎﻩ آ ﻪ ی ﺎري اورا ﻃﻠ ﺐ آﻨ ﻨﺪ ی ﺎري‬

‫ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺹﻠﻴﺐ هﻤﺎن ﻓﺮوهﺮ اﺳﺖ‬
‫ﺹ ﻠﻴﺐ آ ﻪ ﺏﺮﮔﺮﻓ ﺘﻪ از واژﻩ ﭘﺎرﺳ ﻲ ﭼﻠﻴ ﭗ و ﭼﻠﻴ ﭙﺎ ﻣ ﻲﺏﺎﺷ ﺪ هﻤﻴ ﻦ ﻓﺮوه ﺮ‬
‫ﻣﺎﺳ ﺖ آ ﻪ ﺷ ﺎخ و ﺏ ﺮگ ﺁن زدﻩ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ وﺏﺤﺎﻟ ﺖ دو ﺧ ﻂ ﻋﻤ ﻮدي و اﻓﻘ ﻲ‬
‫درﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زرﺕﺸ ﺖ ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ آ ﻪ ﺏ ﻴﺶ از ﺷ ﺶ ه ﺰار ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﻣ ﻲزیﺴ ﺘﻪ اﺳ ﺖ‬
‫ﺏ ﺎ ﻃ ﺮح »اهﻮراﻣ ﺰدا« ﭼﻨﺪﺧﺪای ﻲ راﺏ ﻪ ﺕ ﻚ ﺧﺪای ﻲ ﺕ ﺒﺪیﻞ ﻧﻤ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ‬
‫و ﺕﻤﺎﻣ ﻲ ای ﺰدان و ﺧﺪایﺎﻧ ﻲ آ ﻪ ﺏ ﺎ ﻧ ﺎم ﻣﻬ ﺮ و ﻣﻴ ﺘﺮا و ﺁﻧﺎهﻴ ﺘﺎ و‬
‫اروﻧ ﺎ و ﻏ ﻴﺮﻩ در ﻣ ﻴﺎن ﺁریﺎی ﻴﺎن رواج داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ را ﺏ ﻪ ی ﻚ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪﮔ ﺎر ﺕ ﺒﺪیﻞ ﻧﻤ ﻮدﻩ و هﻤ ﻪ ﺁﻧﻬ ﺎ را زی ﺮ ﻓ ﺮﻣﺎن ﻓﺮوه ﺮ‪،‬‬
‫اهﻮراﻣ ﺰدا ﻗ ﺮار دادﻩ اﺳ ﺖ‪.‬اهﺮیﻤ ﻦ اﻧﺪیﺸ ﻪ اي ﺁﻓ ﺮیﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ ﻣﺴ ﺘﻘﻞ‬
‫از اهﻮراﻣ ﺰدا اﺳ ﺖ آ ﻪ در راﻩ ﺏ ﺪي و ﭘﻠ ﻴﺪي و آﻴ ﻨﻪﺟﻮی ﻲ و ﺟ ﻨﮓ‬
‫ﻃﻠﺒ ﻲ و رﺷ ﻚ ﺁﻓﺮیﻨ ﻲ و‪ ..‬ﺳ ﺮﺏﺎز ﮔ ﻴﺮي ﻣ ﻲآ ﻨﺪ‪ ،‬اﻣ ﺎ اﻧﺴ ﺎن ﻗ ﺎدر و‬
‫ﺕﻮاﻧ ﺎ اﺳ ﺖ ﺕ ﺎ ه ﺮﻟﺤﻈﻪ آ ﻪ ارادﻩ آ ﻨﺪ از ﺳ ﭙﺎﻩ اهﺮیﻤ ﻦ ﺧ ﺎرج و ﺏ ﻪ‬
‫ﺳﭙﺎﻩ اهﻮراﻣﺰدا داﺧﻞ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪194‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺏﻦ ﻣﺎیﻪ هﺎ‪:‬‬

‫ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺕﻮﺿﻴﺢ اﻟﻤﻠﻞ‬
‫ﺕﺎریﺦ ﻃﺒﺮي‬
‫ﺕﺎریﺦ اﺏﻦ هﺸﺎم‬
‫آﻴﺶ زرﺕﺸﺖ ﻣﺮي ﺏﻮریﺲ‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻪ زرﺕﺸﺖ ﻓﺮهﻨﮓ ﻣﻬﺮ‬
‫اوﺳﺘﺎ ‪:‬ﺟﻠﻴﻞ دوﺳﺘﺨﻮاﻩ‬
‫ﺷﺎهﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮدوﺳﻲ‬
‫ﻏﺰﻟﻴﺎت ﺣﺎﻓﻆ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ و ﻣﻬﺎﺟﺮت ﺁریﺎیﻴﺎن ‪ :‬ﻓﺮیﺪون ﺟﻨﻴﺪي‬
‫ﺧﺮدﻩ اوﺳﺘﺎ‪ :‬اردﺷﻴﺮ ﺁذرﮔﺸﺴﺐ‬
‫ﻓﺮهﻨﮓ ﻧﻮیﻦ‪ :‬ﻃﺒﺎﻃﺒﺎیﻲ‬
‫ﺕﺎریﺦ ایﺮان‪ :‬رﻣﺎن ﮔﺮیﺸﻤﻦ‬
‫در ﺕﺎریﻜﻲ هﺰارﻩهﺎ‪ :‬ایﺮج اﺳﻜﻨﺪري‬
‫رﺏﺎﻋﻴﺎت ﺧﻴﺎم‬
‫ﺕﻮرات‬
‫اﻧﺠﻴﻞ‬
‫ﻗﺮﺁن‬
‫ﻗﺮﺁن ﺳﺮدﻩاي ﺏﻪ ﺳﺒﻚ ﭘﺎرﺳﻲ‪ :‬ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ‬
‫از ﻣﻴﺘﺮا ﺕﺎ ﻣﺤﻤﺪ ‪ :‬ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ‬
‫دیﻨﺪاري و ﺧﺮدﮔﺮایﻲ‪ :‬ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ‬
‫ﺕﺎریﺦ ﻓﻠﺴﻔﻪ ‪ :‬اﻗﺒﺎل ﻻهﻮري‬
‫ﻣﻠﻞ و ﻧﺤﻞ ‪ :‬ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻲ‬
‫ﻓﺮهﻨﮓ ﻋﻤﻴﺪ‬
‫روزﻧﺎﻣ ﻪهﺎي ‪ :‬ایﺮان‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬آﻴﻬﺎن هﻮایﻲ‪ ،‬ﻧﻴﻮیﻮرك ﺕﺎیﻤﺰ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن‪،‬‬
‫ﻟﻮﭘﻮﺋﻦ و ﻧﻴﻤﺮوز‬
 ‫‪195‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫ﻣﺒﺎﻧ ﻲ ﺏﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳ ﻲ‪ :‬دآ ﺘﺮ ﻣﻠ ﻚ ﺷ ﻬﻤﻴﺮزادي‪ ،‬ﺣﺴ ﻴﻦ ﻣﺤﺴ ﻨﻲ و ﻣﺤﻤ ﺪ‬

‫ﺟﻌﻔﺮ ﺳﺮوﻗﺪي‬
‫ﺣﺎﺟﻲ ﺏﺎﺏﺎي اﺹﻔﻬﺎﻧﻲ‪ :‬ﺟﻴﻤﺰ ﻣﻮریﻪ ‪:‬‬
 ‫‪196‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫ﺧﺪا ﺏﺎ ﻣﺎﺳﺖ! و ﻣﺎ ﺏﺎ ﺧﺪایﻴﻢ!‬

‫ﭘﺲ هﻤﻮارﻩ ﺳﺮﺏﻠﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺎخ‪ ،‬دﻟﻴﺮ‪ ،‬ﻣﻬﺮﺏﺎن و ﺧﻨﺪان ﺏﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻬﺮﺏﺎن یﺎر‬
‫ﻧﮕﺮشهﺎ و ﮔﻔﺘﻪهﺎي ﺧﺮدﮔﺮایﺎﻧﻪ ﻣﺎ از هﺴﺘﻲ‪ ،‬اﻧﺴﺎن و اﻧﺪیﺸﻪهﺎي دیﻨﻲ‬
‫‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺏﺮ یﻚ ﭘﺎیﻪ و ﺏﻨﻴﺎن ﻣﺤﻜﻢ و اﺳﺘﻮاري از ﺧﺪا ﭘﺮﺳﺘﻲ ﺕﻜﻴﻪ دارد‪.‬‬
‫ﻣ ﺎ ﺏ ﺎ اﺳ ﺘﻮاري و ﺧ ﺮد ﭘ ﺎك ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺏ ﺰرگ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﻢ و ﻣﻲ ﺳﺘﺎﺋﻴﻢ !‬
‫وﺏ ﻪ او ایﻤ ﺎن و ﺏ ﺎور داری ﻢ! اﻣ ﺎ ﻓﺮاﺕ ﺮ و ﻓﺮوﺕ ﺮ از او آﺴ ﻲ را ﻧﻤ ﻲ‬
‫ﺷﻨﺎﺳ ﻴﻢ وﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺏ ﺰرگ و ﻣﻬ ﺮﺏﺎن را ﺹ ﺎﺣﺐ دآ ﺎن و آﺴﺐ و ﺕﺠﺎرت و‬
‫ﺏﺎزي و اﻣﺘﺤﺎن و ﻋﺬاب و ﺷﻜﻨﺠﻪ و ‪ ..‬ﻧﻤﻴﺪاﻧﻴﻢ‪.‬‬
‫داوري ﺁﻧﭽ ﻪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ و ﻣﻴﻨﻮیﺴ ﻴﻢ ﺏ ﺎ ﻣﺮدم ﻓﺮهﻴﺨﺘﻪ و ﺧﺮدﻣﻨﺪي اﺳﺖ آﻪ‬
‫ﺁﻧﺮا ﻣﻴﺨﻮاﻧﻨﺪ…‬
‫از ﻣ ﻴﺎن ﺣ ﺪود ﭘ ﻨﺠﺎﻩ ﺟﻠ ﺪ ﺁﺙ ﺎر آﺘﺒ ﻲ و ﺹ ﺪهﺎ ﺳ ﺎﻋﺖ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ و ﺏﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫رادیﻮی ﻲ و ﺕﻠﻮیﺰیﻮﻧ ﻲ و ﻣﻘﺎﻻت ﭘﺮاآﻨﺪﻩ ﺕﻮﺹﻴﻪ ﻣﺎ ایﻨﺴﺖ آﻪ ﭘﻨﺞ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫اﺹﻠﻲ و ریﺸﻪاي )از ﭘﻨﺠﺎﻩ آﺘﺎب( را ﺏﻪ ﺕﺮﺕﻴﺐ زیﺮ ﺏﺨﻮاﻧﻴﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻧﺨﺴﺖ »دیﻨﺪاري و ﺧﺮدﮔﺮایﻲ«‬
‫‪ -‬دوم از »ﻣﻴﺘﺮا ﺕﺎ ﻣﺤﻤﺪ«‬
‫‪ -‬ﺳﻮم » ﻗﺮﺁن ﺳﺮودﻩاي ﺏﺴﺒﻚ ﭘﺎرﺳﻲ«‬
‫‪ -‬ﭼﻬﺎرم »ﺧﺪا را در ﺧﻮاب دیﺪم زارزار ﮔﺮیﻪ ﻣﻴﻜﺮد!«‬
‫‪ -‬ﭘﻨﺠﻢ » ﺁﺋﻴﻦ اوﺳﺘﺎ«‪ ،‬ایﺮان ‪ 7000‬ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬
‫ﺏﺎ ﺳﭙﺎس از ﻣﻬﺮﺕﺎن‬
‫ﻟﻴﺴﺖ آﺘﺎﺏﻬﺎي ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ‬
‫ﻟﻴﺴﺖ آﺘﺎﺏﻬﺎي ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ )دآﺘﺮ ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬
‫ﻣﺴﺨﺮﻩهﺎي ﺷﻬﺮ ﻣﺎ )ﻧﻤﺎیﺸﻨﺎﻣﻪ – ﻧﮕﺎرش در ‪ 17‬ﺳﺎﻟﮕﻲ(‬ ‫‪-1‬‬
‫ﺷﻴﻌﻪ ﭘﻴﺸﺘﺎز ﻣﺒﺎرزات ﺧﻠﻖ )ﻧﮕﺎرش در ‪ 21‬ﺳﺎﻟﮕﻲ(‬ ‫‪-2‬‬
‫اﻟﻤﻌﻠﻢ ﻟﻠﺜﻮرﻩ اﻻیﺮاﻧﻴﻪ )ﺏﻌﺮﺏﻲ – ﻧﮕﺎرش در ‪ 24‬ﺳﺎﻟﮕﻲ(‬ ‫‪-3‬‬
‫ایﻦ رﺷﺎﺳﺘﻲ؟ )ﺏﻪ ﻋﺮﺏﻲ(‬ ‫‪-4‬‬
 ‫‪197‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫‪ -5‬اﺟﻞ هﻜﺬا آﺎن یﺎ ﺁﺧﻲ )ﺕﺮﺟﻤﻪ از ﭘﺎرﺳﻲ ﺏﻪ ﻋﺮﺏﻲ(‬

‫‪ -6‬اﺳﻼم ﻣﻨﻬﺎي روﺣﺎﻧﻴﺖ‬
‫‪ -7‬اﺳﺘﺒﺪاد دیﻨﻲ )اﺙﺮ آﻮاآﺒﻲ ﺕﺮﺟﻤﻪ از ﻋﺮﺏﻲ(‬
‫‪ -8‬ﻓﺮاﺕﺮ از ﺷﺮیﻌﺘﻲ )ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ در دهﻤﻴﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد دآﺘﺮ ﺷﺮیﻌﺘﻲ در‬
‫ﭘﺎریﺲ‪ ..‬ﻣﻮاﺿﻊ ﻧﻮیﻦ و اﻧﺘﻘﺎدي درﺏﺎرﻩ وي(‬
‫‪ -9‬وﻗﺘﻴﻜﻪ ﺁزادي ﭼﻤﺎق ﻣﻴﺸﻮد‬
‫‪ -10‬زن! ﺏﺮاي رهﺎیﻲ ﺏﭙﺎﺧﻴﺰ!‬
‫‪ -11‬و او ﻧ ﻴﺰ رﻓ ﺖ! )ﻣﺘ ﻦ ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺏ ﻪ ی ﺎد درﮔﺬﺷ ﺖ ﻣﺤﻤﺪﺕﻘ ﻲ‬
‫ﺷﺮیﻌﺘﻲ در ﭘﺎریﺲ(‬
‫‪ -12‬اﺟ ﺘﻬﺎد ﻧﻮﭘ ﺮدازي دراﻧﺪیﺸ ﻪ ‪ :‬ﻃ ﺮح اﻧﺪیﺸ ﻪ ﻧﻮﭘ ﺮداز اﺟ ﺘﻬﺎدي‬
‫ﺏ ﺮاي ﻣﻘﺎﺏﻠ ﻪ ﺏ ﺎ اﺳ ﻼم ﻓﻘﺎهﺘ ﻲ‪ :‬ﻓﻘﺎه ﺖ ایﺴ ﺘﺎیﻲ در ﻋﻘ ﻴﺪﻩ اﺟ ﺘﻬﺎد‬
‫ﻧﻮﭘ ﺮدازي در اﻧﺪیﺸ ﻪ‪ -‬در ایﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺁیﺎت ﻧﺎﺳﺦ و ﻣﻨﺴﻮخ ﻣﻄﺮح‬
‫و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻓﺮدي )اﻣﺎﻣﺖ( ﺏﻪ ﻧﻘﺪ آﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -13‬از ﻣﻴﺘﺮا ﺕﺎ ﻣﺤﻤﺪ‪ -‬ﺳﻴﺮدیﻦ در ایﺮان از ﺁﺋﻴﻦ ﻣﻴﺘﺮا ﺕﺎ ﻓﺮو روان‪،‬‬
‫زرﺕﺸ ﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧ ﻲ‪ ،‬ﻣﺰدك و ﺕﺎﺧﺘﻦ ﺕﺎزیﺎن ﺏﻪ ایﺮان و ﺷﺮح ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ‬
‫ﺷ ﻜﻞ ﮔ ﻴﺮي اﺳ ﻼم… و ﻃﺮح ﻧﻈﺮیﻪ آﺪﺧﺪا ﺏﻮد رهﺒﺮان ﺳﺎﻣﻲ – ‪5‬‬
‫دﻻر‬
‫‪ -14‬دی ﻨﺪاري و ﺧﺮدﮔﺮای ﻲ – ﭘﮋوهﺸ ﻲ ﻧﻮی ﻦ از ﻧ ﺒﺮد دی ﻨﺪاران ﺏ ﺎ‬
‫ﺧﺮدﮔ ﺮایﺎن درﺕ ﺎریﺦ ای ﺮان‪ 16 .‬ﺳ ﺎل ﭘﻴﺶ ﺏﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺏﺎر واژﻩ‬
‫ﺧﺮدﮔﺮای ﻲ در ای ﻦ آ ﺘﺎب ﻣﻄ ﺮح ﺷ ﺪ و دی ﻨﺪاري ﺕﺎزی ﺎن در ﺏﺮاﺏ ﺮ‬
‫ﺧﺮدﮔﺮایﻲ ایﺮاﻧﻴﺎن در ﭘﮋوهﺸﻲ ﻧﻮیﻦ اراﺋﻪ ﺷﺪ‪ 6– .‬دﻻر‬
‫‪ -15‬آﺘﺎب ﺷﻬﺮﻓﺮﻧﮓ )ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﺸﺮیﺎت ﺷﻬﺮﻓﺮﻧﮓ(‬
‫‪ -16‬ﻗ ﺮﺁن ﺳ ﺮودﻩاي ﺏ ﻪ ﺳ ﺒﻚ ﭘﺎرﺳ ﻲ )ﭼ ﺎپ ﭘﻨﺠﻢ(‪ -‬ﭘﮋوهﺸﻲ ﻧﻮیﻦ‬
‫از ﺳ ﺮودﻩه ﺎي ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ اﺳ ﻼم آ ﻪ ﭘ ﺲ از وﻓﺎﺕﺶ ﺟﻤﻊﺁوري ﺷﺪﻩ و‬
‫ﻗ ﺮﺁن ﻧﺎﻣ ﻴﺪﻩ ﺷ ﺪ‪ .‬واژﻩه ﺎي ﻏ ﻴﺮﺕﺎزي در ﻗ ﺮان و ﺁیﺎﺕ ﻲ آ ﻪ ﺏ ﻪ‬
‫ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﻗ ﺮﺁن ‪ ،‬ﺷ ﻴﻄﺎن در زﺏ ﺎن ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮ اﺳ ﺎم واردﻧﻤ ﻮد‪.‬‬
‫ﺟﻨﺠﺎﻟ ﻲﺕﺮی ﻦ آﺘﺎﺏﻲ آﻪ ﭘﺮدﻩ از رازهﺎ و اﺳﺮار ﺏﺰرگ ﺕﺎریﺦ اﺳﻼم‬
‫ﺏﺮداﺷ ﺖ و ﭘﺮﻓﺮوﺷ ﺘﺮیﻦ آ ﺘﺎب ﺧ ﺎرج از آﺸ ﻮر ﮔﺸ ﺖ‪.‬‬
‫– ‪4‬دﻻر‬
 ‫‪198‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫‪ -17‬اﻓﺴ ﺎﻧﻪ اﻓﺴ ﺎﻧﻪه ﺎ‪ -‬ﻧﻤﺎیﺸ ﻨﺎﻣﻪ اي آ ﻪ ﺏﺰﺏﺎﻧ ﻲ ﺳ ﺎدﻩ و روان و‬

‫آﻮﺕﺎﻩ از ﺕﻮﻟﺪ و ﺕﺒﻌﻴﺪ ﺁدم و ﺣﻮا ﺳﺨﻦ ﻣﻴﮕﻮیﺪ آﻪ از ﺷﻮش ﻣﺘﻤﺪن‬
‫ﺏﻪ ﺹﺤﺮاي ﺳﻴﻨﺎ ﺕﺒﻌﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ 2 -.‬دﻻر‬
‫‪ -18‬ﻣﺎﻣﻮریﺘ ﻲ ﺏﻨﺎم ﺹﻤﺪ!‪ -‬ﻧﻤﺎیﺸﻨﺎﻣﻪاي ﻓﻜﺎهﻲ از ﺹﺪور ﻓﺮهﻨﮓ و‬
‫هﻨﺮﻣﻨﺪ ﺕﻘﻠﺒﻲ ﺁﻓﺮیﺪن ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ایﺮان – ‪ 2‬دﻻر‬
‫‪ -19‬ﮔﻔﺘﮕﻮهﺎی ﻲ ﺏ ﺎ ﺕ ﺎریﺦ – ﭼ ﻨﺪ ﮔﻔﺘﮕﻮي ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ آﻪ‬
‫از رادی ﻮ ﺁواي ای ﺮان ﭘﺨ ﺶ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ‪ .‬ﮔﻔ ﺘﮕﻮ ﺏ ﺎ »ارﺕﺸ ﺒﺪ‬
‫ﻗ ﺮﻩﺏﺎﻏ ﻲ« ﺁﺧﺮی ﻦ رﺋ ﻴﺲ ﺳ ﺘﺎد ﻣﺸ ﺘﺮك ﺷﺎهﻨﺸ ﺎهﻲ ایﺮان‪» ،‬ﺁري‬
‫ﺏ ﻦ ﻣﻨﺎﺷ ﻪ« ٍﻣﺸ ﺎور اﻣﻨﻴﺘ ﻲ اﺳﺤﻖ ﺷﺎﻣﻴﺮ وﻋﻀﻮ ﺏﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﻮﺳﺎد‬
‫آ ﻪ درﻣﻌ ﺎﻣﻼت اﺳ ﻠﺤﻪ ای ﺮان ﺏ ﺎ ﺁﻣ ﺮیﻜﺎ و اﺳ ﺮایﻴﻞ ﺷ ﺮآﺖ داﺷ ﺘﻪ‬
‫اﺳ ﺖ‪ .‬ﻣﻬ ﻨﺪس ﺏﺎزرﮔ ﺎن ﻧﺨﺴ ﺘﻴﻦ ﻧﺨﺴ ﺖ وزی ﺮ دوﻟ ﺖ اﺳ ﻼﻣﻲ‪،‬‬
‫دآ ﺘﺮیﺰدي ‪ ،‬رﺋ ﻴﺲ ﻧﻬﻀ ﺖ ﺁزادي ای ﺮان‪ ،‬داریﻮش ﻓﺮوهﺮ‪ ،‬رﺋﻴﺲ‬
‫ﺣ ﺰب ﻣﻠ ﺖ ای ﺮان‪ ،‬ﺷ ﺎدروان ﺳ ﻴﻒاﻟﺪی ﻦ ﻋﺎﺹ ﻤﻲ‪ ،‬رﺋ ﻴﺲ ﺁآﺎدﻣ ﻲ‬
‫ﺕﺎﺟﻴﻜﺴ ﺘﺎن‪ ،‬روژﻩ ﺁرﻧ ﻮ‪ ،‬رﺋ ﻴﺲ ﻟ ﮋ ﻓﺮاﻣﺎﺳ ﻮﻧﺮي ﻓﺮاﻧﺴ ﻪ‪ ،‬ژﻧ ﺮال‬
‫هﺎﻧﺮي ﭘﺎریﺲ‪ ،‬ﻣﺸﺎور ﻧﻈﺎﻣﻲ وزراي ﻓﺮاﻧﺴﻮا ﻣﻴﺘﺮان‪ 2 -.‬دﻻر‬
‫)‪-20 Homa ( les lettres des ecrivains laiques perses‬‬
‫‪ -21‬ﺕ ﺎریﺦ ﺁریﺎی ﻲ و هﻮی ﺖ ﻣﻠ ﻲ – ﻣﺘ ﻦ دو ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﻲ آ ﻪ ﺏ ﺮاي‬
‫واﺷ ﻨﮕﺘﻦ و ﺕﺎﺟﻴﻜﺴ ﺘﺎن ﺕﻬ ﻴﻪ ﺷﺪﻩ ﺏﻮد‪ .‬ﺷﺮﺣﻲ در ﺕﺎریﺦ ﺁریﺎیﻲ و‬
‫آﺪﺧ ﺪا ﺏ ﻮدن ﭘﻴﺎﻣ ﺒﺮان ﺳ ﺎﻣﻲ! و ﻧﻈﺮیﺎﺕ ﻲ ﻧﻮی ﻦ در هﻮی ﺖﺷﻨﺎﺳ ﻲ‬
‫ایﺮاﻧﻲ‪ 2 -‬دﻻر‬
‫‪ -22‬هﻤﺸ ﻬﺮي‪ -‬ﻧﻤﺎیﺸ ﻨﺎﻣﻪاي آ ﻪ اﻧ ﺘﺨﺎﺏﺎت دوم ﺧ ﺮداد را ﭘﻴﺶﺏﻴﻨﻲ‬
‫آ ﺮد و ﻃ ﻨﺰي از آ ﺎﻧﺪیﺪا ﺷ ﺪن ﺏﺮاي ﺏﺎزي ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﺎآﻤﺎن در ﺟﻬﺖ‬
‫ﺏﻪوﺟﻮد ﺁوردن ﺟﻮ ﻧﻮیﻨﻲ ﺏﺮاي ﺁزادي در ﻣﻴﻬﻦ – ‪ 2‬دﻻر‬
‫‪ -23‬اﺳ ﺘﻌﻤﺎر ﻧﻮی ﻦ و ﺕﺮوریﺴ ﻢ‪ -‬ﺳ ﺨﻨﺮاﻧﻲ در ﺁﻣ ﺮیﻜﺎ و اﻧﮕﻠ ﻴﺲ‪،‬‬
‫یﻜﺴﺎل ﭘﻴﺶ از اﻧﺘﺨﺎب ﺧﺎﺕﻤﻲ‪ .‬در ایﻦ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻧﻔﻮذ ﺏﻴﮕﺎﻧﮕﺎن در‬
‫دﺳ ﺘﮕﺎهﻬﺎي اﻃﻼﻋﺎﺕ ﻲ ای ﺮان ﻣﻄ ﺮح ﺷ ﺪ‪ .‬دوﺳ ﺎل ﭘ ﺲ از اﻧ ﺘﺨﺎب‬
‫ﺧﺎﺕﻤﻲ ایﻦ ﻧﻔﻮذ رﺳﻤﺎ اﻓﺸﺎ ﺷﺪ – ‪ 2‬دﻻر‬
‫‪ -24‬ﻗﻠ ﻢ اﻣﺎﻧ ﺖ ﻣﻨﺴ ﺖ! ﺁري ای ﻦ ﭼﻨﻴ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ … ‪ 40 -‬ﻣﻘﺎﻟ ﻪ از‬
‫ﺹ ﺪهﺎ ﻣﻘﺎﻟ ﻪ ﺣﺴ ﻦ ﻋﺒﺎﺳ ﻲ در ﺁﺳ ﺘﺎﻧﻪ ‪ 40‬ﺳ ﺎﻟﮕﻲ آ ﻪ در‬
‫روزﻧﺎﻣ ﻪه ﺎي ﻧ ﻴﻤﺮوز‪ ،‬ایﺮاﻧ ﻴﺎن وﻧﻜ ﻮور و … ﻣﻨﺘﺸ ﺮ ﺷ ﺪﻩ ﺏ ﻮد و‬
 ‫‪199‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫اﻧﻌﻜ ﺎس ﺏﺮﺧ ﻲ از ﻧﻈ ﺮیﺎت ﻣﻄ ﺒﻮﻋﺎت ﻣﻮاﻓ ﻖ و ﻣﺨ ﺎﻟﻒ درﺏ ﺎرﻩ‬

‫ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ… ‪ 4‬دﻻر‬
‫‪ -25‬ﺧ ﺪارا در ﺧ ﻮاب دی ﺪم! زارزار ﮔ ﺮیﻪ ﻣ ﻴﻜﺮد!‪ -‬ﺕ ﻨﻬﺎ آﺘﺎﺏ ﻲ آ ﻪ‬
‫ﺕﺎآ ﻨﻮن در دﻓﺎع از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺏﺰرگ و اﻓﺸﺎي ﻧﻴﺮﻧﮕﻬﺎي دیﻨﺪاران در‬
‫ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ 4 .‬دﻻر‬
‫‪ -26‬ﺧﺸﺎیﺎر و اﺳﺘﺮ )ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ(‬
‫‪ -27‬آ ﺘﺎب ارﺷ ﺎد – ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪ ﻧﺸ ﺮیﺎت ارﺷ ﺎد ﻣﻨﺘﺸ ﺮ ﺷﺪﻩ در ﭘﺎریﺲ‬
‫دورﻩ دوم‪ 20 -‬دﻻر‬
‫‪ -28‬آ ﺘﺎب هﻤ ﺎ و آ ﻴﻬﺎن ﺟﻮاﻧ ﻲ – ﻣﺠﻤﻮﻋ ﻪ ﻧﺸ ﺮیﺎت ارﺷ ﺎد – دورﻩ‬
‫ﺳ ﻮم‪ -‬هﻤﺎ‪،‬آ ﻴﻬﺎن ﺟﻬﺎﻧ ﻲ ﺕ ﺎ ﺳ ﺎل ‪ 7021‬ﺁریﺎی ﻲ – ﻣﻴﺘﺮای ﻲ‪-‬‬
‫‪ 25‬دﻻر‬
‫‪ -29‬آﺘﺎب »آﻴﻬﺎن ﺟﻬﺎﻧﻲ« از ﺷﻤﺎرﻩ یﻚ ﺕﺎ ﭘﻨﺠﺎﻩ ‪ 25-‬دﻻر‬
‫‪ -30‬دی ﺪار در ﭘ ﺎریﺲ‪ -‬ﻓﻴﻠﻤ ﻨﺎﻣﻪاي از ﭘ ﻴﺮوزي و ﺷﻜﺴ ﺖ ایﺮاﻧ ﻴﺎن‬
‫ﻣﻬﺎﺟ ﺮ – ‪ 3‬دﻻر آ ﻪ ﻗ ﺮار ﺏ ﻮد ﻓﺮدی ﻦ ﺁﻧ ﺮا ﺏﺎزي و آﺎرﮔﺮداﻧﻲ آﻨﺪ‬
‫اﻣﺎ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﻓﺮدیﻦ ﺏﻪ دﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري آﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪31- Regret de Khomeyni? 2 $‬‬
‫‪32- Les secrets de l islam 5 $‬‬
‫‪33- Sept Entrtiens‬‬
‫‪34- Iran 7000 ans de civilisation‬‬
‫‪35- Les quatrins de Omar Khayyam‬‬
‫‪36- J ai reve de Dieu! Pleurait comme un bebe 4$‬‬
‫‪37- I dreamed of God! He was crying like a baby 4 $‬‬
‫‪ -38‬اﻓﺴ ﺎﻧﻪ اﻧﻘ ﻼب ﺳ ﺎل هﻔ ﺖه ﺰار – ﺳﺮﮔﺬﺷ ﺖ اﻧﻘ ﻼب ای ﺮان‬
‫وﭘﺮدﻩﺏﺮداري از دﺳﻴﺴﻪهﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ و داﺧﻠﻲ ﺏﺮاي ﺳﻘﻮط ایﺮان و‬
‫ﻧﻘ ﺶ اﻧﮕﻠ ﻴﺲ و رادیﻮ ﺏﻲﺏﻲﺳﻲ و ﻧﻮآﺮان داﺧﻠﻲ ایﺮان در ﺳﻘﻮط‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ اهﻮرایﻲ – ‪ 3‬دﻻر‬
‫‪ -39‬ﻓﺎﻟﮕ ﻴﺮ‪ -‬ﻓﻴﻠﻤ ﻨﺎﻣﻪاي در ﺷ ﺮح از ه ﻢﭘﺎﺷ ﻴﺪﮔﻲ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩه ﺎ در‬
‫ﻏﺮب – ‪ 2‬دﻻر‬
 ‫‪200‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫‪ -40‬ﺕ ﺮور در ﭘ ﺎریﺲ‪ -‬ﻓﻴﻠﻤ ﻨﺎﻣﻪاي درﺷ ﺮح ﺕﺮورهﺎي ﻣﺮﻣﻮز آﻪ ﺳﻪ‬

‫ﺳ ﺎل ﭘ ﻴﺶ ﻧﻮﺷ ﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ و ﺕﻘﺮیﺒ ًﺎ هﻤﻴﻦ ﺟﺮیﺎﻧﺎت ﻗﺘﻠﻬﺎي زﻧﺠﻴﺮﻩاي‬
‫و ﭘﻴﮕﻴﺮیﻬﺎي ﺏﺨﺸﻲ از ﺣﻜﻮﻣﺖ درﺁن دﻧﺒﺎل ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫‪ -41‬ﺁﺋﻴ ﻦ اوﺳ ﺘﺎ – ﭘﮋوهﺸ ﻲ ﻧﻮی ﻦ از ﺁﺋﻴ ﻦ ﺏﻬ ﻲ و ﭘ ﻴﺪایﺶ اوﺳ ﺘﺎ و‬
‫زرﺕﺸﺘﻬﺎ ‪ 5 .‬دﻻر‬
‫‪ -42‬اﻓﺴ ﺎﻧﻪ ﻧﺎﺟﻲ و ﻣﻪﭘﻴﻜﺮ آﺸﻤﻴﺮي – زﻧﺪﮔﻲﻧﺎﻣﻪ ﻋﻴﺴﻲ ﻣﺴﻴﺢ‪.. .‬‬
‫وي در ای ﺮان و ﻣﺼ ﺮ و ه ﻨﺪ ﭘﺰﺷ ﻜﻲ‪ ،‬داروﺳﺎزي و ‪ ..‬را ﺁﻣﻮزش‬
‫یﺎﻓ ﺘﻪ و ﺏ ﻪ ﺳ ﺮزﻣﻴﻦ ﺧ ﻮد ﺏ ﺮاي اﻧﻘ ﻼب ﻋﻠﻴﻪ رم وﻧﺠﺎت یﻬﻮدیﺎن‪،‬‬
‫ﺏﺎزﮔﺸﺖ و رازهﺎیﻲ ﻧﺸﻨﻴﺪﻩ از ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ وي – ‪ 2‬دﻻر‬
‫‪ -43‬ای ﻦ وﺹ ﻴﺖ ﻣ ﻦ اﺳ ﺖ!‪ -‬ﭘﺎﺳ ﺦ ﻣﻬ ﻨﺪس ﺏﺎزرﮔ ﺎن ﺏ ﻪ ﭘﺮﺳﺸ ﻬﺎي‬
‫ﺣﺴ ﻦ ﻋﺒﺎﺳ ﻲ و اﻋ ﺘﺮاف ﺏﻪ ایﻨﻜﻪ ‪ 50‬ﺳﺎل ﺏﻴﻬﻮدﻩ ﺏﺮاي یﻚ اﺳﻼم‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺕﻼش آﺮدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -44‬ﺳ ﺎﻟﻨﺎﻣﻪ هﻔ ﺖهﺰار ﺳﺎﻟﻪ ﺁریﺎیﻲ‪ -‬ﻣﻴﺘﺮایﻲ – ایﻦ ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ دﻩ ﺳﺎل‬
‫اﺳ ﺖ آ ﻪ از ﭘ ﺎریﺲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ و در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﭘﺨﺶ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 7017‬ﺕﺎ ‪ – 7021‬هﺮیﻚ ‪ 5‬دﻻر‬
‫‪ 44‬ﺕﺎ ‪ 53‬ﺳﺎﻟﻨﺎﻣﻪ هﻔﺖهﺰار ﺳﺎﻟﻪ ﺁریﺎیﻲ‬

‫‪ -54‬ﺣ ﺎﻓﻆ »رﻧ ﺪ ﺷ ﻴﺮاز« ﺷ ﺮﺣﻲ آﻮﺕ ﺎﻩ و ﻧﻮی ﻦ دراﺣ ﻮاﻻت ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧ ﺪ ﺳ ﺨﻦ – ‪ 3‬دﻻر ‪ .‬ای ﻦ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ را ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﺪ روي‪ K7‬ویﺪﺋﻮ یﺎ‬
‫اودیﻮویﺰ‪ CD‬ﻧﻴﺰ ﺕﻬﻴﻪ ﺏﻔﺮﻣﺎیﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -55‬زن در اﺳ ﻼم‪ -‬ﺁی ﺎت ﺹ ﺮیﺢ ﻗﺮﺁن ﻣﻴﮕﻮیﺪ آﻪ زﻧﺎن را در ﺹﻮرت‬
‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧ ﻲ آﺘﻚ ﺏﺰﻧﻴﺪ و زﻧﺎن ﭼﻮن آﺸﺘﺰارهﺎي ﺷﻤﺎ هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬هﺮﮔﻮﻧﻪ و‬
‫از هﺮﻃﺮف آﻪ ﻣﺎیﻞ ﺏﻮدیﺪ ﺏﺎ ﺁﻧﻬﺎ هﻤﺨﻮاﺏﻪ ﺷﻮیﺪ‪ 2 .‬دﻻر‬
‫‪-56‬ﮔﻔ ﺘﮕﻮ ﺏ ﺎ ﺷ ﻴﺦﻋﻠ ﻲ ﺕﻬﺮاﻧ ﻲ – در ای ﻦ ﮔﻔ ﺘﮕﻮ ﺷ ﻴﺦ ﻋﻠ ﻲ ﺕﻬﺮاﻧﻲ‬
‫ﺣﻜ ﻢ ﻗ ﺘﻞ ﺁی ﺖ اﷲ ﺧﻤﻴﻨ ﻲ ودیﮕ ﺮ ﺳ ﺮان ﻧﻈ ﺎم ﺟﻤﻬ ﻮري اﺳ ﻼﻣﻲ را‬
‫ﺹﺎدر آﺮد‪.‬‬
‫‪57- Femme en Islam‬‬

‫‪ -58‬ﭼ ﺮا ﻧﺎﻣ ﺰد ریﺎﺳ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮري ﺷ ﺪم؟‪ -‬ﺷﺮآﺖ در اﻧﺘﺨﺎﺏﺎت هﻔﺘﻤﻴﻦ‬

‫دورﻩ ریﺎﺳ ﺖ ﺟﻤﻬ ﻮري ﭘ ﺲ از دﻋ ﻮت از ﺷ ﻬﺒﺎﻧﻮ ﻓ ﺮح و ﻣ ﺮیﻢ‬
 ‫‪201‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬

‫رﺟ ﻮي‪ ،‬ی ﻚ اﻗ ﺪام ﺏ ﺰرگ ﺳﻴﺎﺳ ﻲ ﺕﺎریﺨ ﻲ ﺏ ﻮد آ ﻪ ﭼﻬ ﺮﻩ واﻗﻌ ﻲ‬

‫روﺣﺎﻧﻴ ﺖ ﺣ ﺎآﻢ ﺏ ﺮ ای ﺮان را ﭘ ﺲ از ﺕﺒﻠ ﻴﻐﺎت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺏﺮاي ﺕﺤﻮﻻت‬
‫آ ﺎذب ﺳﻴﺎﺳ ﻲ‪ ،‬ﺏ ﻪ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﻧﻤﺎیﺎن آﺮد‪ .‬ﺏﮕﻮﻧﻪ اي آﻪ ﺳﻌﻴﺪ اﻣﺎﻣﻲ‬
‫ﻣﻌ ﺎون وزارت اﻃﻼﻋ ﺎت ﺷﺨﺼ ًﺎ وارد ﻋﻤﻞ ﺷﺪ و یﻚ ﻣﺪﻋﻲ ﻣﺠﺎهﺪ‬
‫ﺧﻠ ﻖ ﺳ ﺎﺏﻖ را ﺏ ﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺎﻣﺰد درهﻤﺎن روزي آﻪ ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ )‬
‫‪ 22‬ﺁوریﻞ( ﭘﺮواز ﺕﺎریﺨﻲ ﺧﻮد را اﻋﻼم ﻧﻤﻮدﻩ ﺏﻮد‪ ،‬ﺏﻪ ایﺮان ﺏﺮد‪.‬‬
‫ﺣﺴ ﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ یﻚ ﺏﺮﻧﺎﻣﻪ دﻩ ﻣﺎدﻩ اي اﻋﻼم آﺮدﻩ ﺏﻮد آﻪ ﻣﺎدﻩ اول ا‬
‫ﺏ ﺮاﻧﺪازي ﻧﻈﺎم ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ ﺏﻮد وﺕﻌﻴﻴﻦ یﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ‬
‫ﺏﺎ رﻓﺮاﻧﺪوم ﺏﺮاي اﺳﺘﻘﺮار ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﻧﻲ!‬
‫‪59- Islam Politique et Protestatanisme islamique‬‬
‫‪60- Perse 7000 Ans de Civilisation‬‬
‫‪ -61‬از اوﺳﺘﺎ ! ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ در ‪ 2‬ﺳﺎل اﺧﻴﺮ ﻣﻨﺘﺸﺮﺷﺪﻩ‬
‫درهﻔﺘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻴﻤﺮوز‬
‫‪ 62-‬دهﻬﺎ ﺏﺮﻧﺎﻣﻪ ﺕﻠﻮیﺰیﻮﻧﻲ ـ)ﻣﻬﺮ( آﻪ هﺮیﻚ ﺳﻮژﻩ ویﮋﻩ اي داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫هﺮیﻚ ‪ 7‬یﻮرو‪ .‬ﻟﻴﺴﺖ ﺏﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎ روي ایﻨﺘﺮﻧﺖ‪:‬‬
‫‪http//MEHRTV.AVAIRAN.COM‬‬
‫‪ 63-‬ﺏﺮﻧﺎﻣﻪ هﺎي رادیﻮیﻲ‬

‫وﻧ ﻴﺰ دوه ﺰار ﺳ ﺎﻋﺖ ﺏ ﺮﻧﺎﻣﻪ رادی ﻮي ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ )ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬
‫ﺏ ﻪ زﺏﺎﻧﻬ ﺎي ﭘﺎرﺳ ﻲ و ﻓﺮاﻧﺴ ﻮي ﺁﻣ ﺎدﻩ ﺕﻜﺜ ﻴﺮ ﻣﻴﺒﺎﺷ ﺪ آ ﻪ ﻋﻼﻗﻤ ﻨﺪان‬
‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ هﺮﺳﺎﻋﺖ را ﺏﻪ ﻣﺒﻠﻎ ‪ 25‬ﻓﺮاﻧﻚ ﺳﻔﺎرش دهﻨﺪ‪.‬‬
‫‪Siavashavesta@hotmail.com‬‬

‫ﺕﻮﺟ ﻪ ﺏﻔﺮﻣﺎی ﻴﺪ! ﺏ ﺮاي دریﺎﻓﺖ هﺮیﻚ از ایﻦ آﺘﺎﺏﻬﺎ‪ ،‬وﺟﻪ ﺁﻧﺮا ﺏﻪ ﻃﻮر‬
‫اﺳﻜﻨﺎس در ﭘﺎآﺘﻲ ﻧﻬﺎدﻩ و ﺏﻪ ﺁدرس زیﺮ ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﭘﺴﺖ ﻓﺮﻣﺎیﻴﺪ‪:‬‬
‫‪Hassan ABBASI‬‬
‫‪66 Av Champs Elysees‬‬
‫‪75008 Paris France‬‬
‫‪Fax: 331-45612112‬‬
‫‪www.aria7000.com‬‬
 ‫‪202‬‬
‫ﺳﻴﺎوش اوﺳﺘﺎ ) ﺣﺴﻦ ﻋﺒﺎﺳﻲ(‬

‫‪0‬‬

‫هﺦ س‬

‫درﻣﻴﺎن‬
 ‫‪203‬‬
‫ایﺮان‪ ،‬هﻔﺖ هﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺕﻤﺪن‬