Professional Documents
Culture Documents
Harita: Yeryznn tamamnn veya bir blmnn kubak grnmnn, belirli bir lek dahilinde kltlerek kat zerine aktarlmasyla elde edilen izimlerdir. Haritaclkla ilgilenen bilim dal ise "Kartografya" dr.Gnmzde haritalar izilirken uaktan ya da uydulardan ekilmi fotoraflardan yararlanlr. Bu ynteme fotogrametri denir Kroki: leksiz izimlerdir. Harita snfna girmezler. Kubak grnmle, dzleme aktarlarak oluturulmulardr. lekleri olmadndan harita deillerdir. Bir izimin Harita Olabilmesi in: Kubak grnme sahip olmas leinin olmas Dzleme aktarlm olmas gerekir Haritalarn Kullanm Alanlarndan Bazlar Yurt savunmas ve gvenliin salanmas Corafi olaylarn dal Ulam sorunlarnn azaltlmas Baraj yerinin seimi ve ynetimi Arazi dzenleme almalar mar planlarnn dzenlenmesi evre dzenlemesi Turizm yatrmlar Hastalklarn dalm Haritalardaki Bozulmalarn (Hatalarn) Nedenleri: Kresel yzeyin dzleme aktarlmas Gerek boyutun kltlmek zorunda kalnmas Yeryz eklerinin engebeli olmas Haritalar oluturulurken bozulmalar en aza projeksiyon (izdm) yntemleri ortaya kmtr. indirmek iin CORAF BLG SSTEMLER(CBS): Yeryzndeki fiziki ve beeri unsurlara ait verilerin toplanmas, depolanmas ve analiz edilmesidir
Beeri Unsur
veri
Fiziki Unsur
Topla
Depola
Analiz
CBS Kullanm Alanlarndan Bazlar Haritaclk, evre, Savunma, Arazi Kullanm, Belediyecilik CBS Uygulamas iin unlara Gerek Vardr: Bilgisayar Doanm, Yazlm, Veri, Uzman Kii UZAKTAN ALGILAMA: Grntlerin uydular, uaklar veya gkyzndeki eitli aralarla elde edilmesidir. Hava Fotoraflar ncelenerek u Konularda bilgi edinilebilir: Yeryz ekilleri, Bitki rts, Arazi kullanm, Yerleim alanlarnn dalm Uzaktan Alglamann Kullanm Alanlarndan Bazlar Corafya, Meteoroloji, Tarm, ehir planlamas Askeri sahalar, Madencilik, jeoloji HARTA UNSURLARI
Gerek Alan: Yer ekilleri dikkate alnarak hesaplanr. zdm Alan: Yer ekilleri dikkate alnmadan her yer dzm gibi hesaplanan alandr Engebeli ve yksek lkelerin gerek alan ile zdm alanlar arasndaki fark fazladr. Trkiye, Hindistan, svire, Avusturya gibi Yer ekilleri sade ve alak lkelerin gerek alan ile zdm alanlar arasndaki fark azdr. Danimarka, Belika, Hollanda, Msr gibi PROJEKSYONLAR Projeksiyon: Dnya'nn kresellii nedeniyle, haritalarda ortaya kan hatalar en aza indirmek iin kullanlan yntemlerdir. Btn projeksiyonlarda temas yzeyinden uzaklaldka haritadaki bozulma oran artar. A) Silindir Projeksiyon Silindir projeksiyon ile tm dnyann haritas izilebilir. Ekvatoral blge en az hata ile gsterilir. Kutuplara doru bozulmalar artar Daha ok deniz ve hava ulam haritalar izilirken kullanlr ekiller korunur, ancak alanlar bozulur B) Konik Projeksiyon Genellikle Orta Kuak lkelerinin haritalarnn iziminde kullanlr. lke haritalar ile teknik ayrnt isteyen haritalar bu projeksiyonla izilmektedir. ekiller bozulur, ancak alanlar korunur C) Dzlem Projeksiyon Dnyann tmnn haritas izilemez. Dar alanlarn ve byk lekli haritalarn iziminde kullanlr Bozulmalarn en fazla olduu projeksiyonlardr. Haritann kenarlarna doru bozulma artar. ekil ve alan bozulmalar ok fazladr 1. LEK Harita zerindeki uzunluun gerek uzunlua oranna lek denir. lek eitleri A) Kesir lek Gerek uzunluun, harita uzunluuna orannn basit kesirle ifade edilmesidir. Kesir lekte, pay ile paydann birimleri ayndr. Uzunluk birimi olarak santimetre (cm) kullanlr. Kesir lein pay ksm daima 1'dir. Burada 1 says, bir santimetreyi ifade eder. Payda ise deikendir. Paydada yer alan say, haritas izilen alann ka defa kltldn gsterir. lek ile lek paydas arasnda ters bir orant vardr. Yani lek paydas kldke lek byrken, lek paydas bydke lek klr Bir rnekle aklarsak, yeryznde 1 km uzunluk haritada 1 cm ile gsterilmi olsun. 1 km = 100.000 cm olduundan lek 1/100.000 olur.
B) izgi lek: Bu lek trnde lei gstermek iin haritann altna, bir doru izilir. Bu dorunun zerine entikler konularak, eit aralklarn gerekte(arazide) ne kadar uzunlua sahip olduu gsterilir. Bu tip lekler kesir lee gre ok daha pratik ve kullanldr. nk harita zerinde iki nokta aras ku uuu mesafenin bulunmasn salar.
1)
2)
3)
(entikler aras 1 cm. dir) izgi lein Kesir lee evrilmesi 1. lek: Her entik aras 1 cm olduundan 1cm= 1 km Harita Uzunluu izginin uzunluudur Gerek Uzunluk izgi lek zerinde km, hm vb cinsinden yazlm uzunluklardr. lek=
veya
= = =
2. lek:
= = = = =
3. lek:
2. LEJANT (HARTA ANAHTARI) Haritada kullanlan zel iaretlerin ne anlama geldiini gsteren blmdr. Her haritann kullanm amacna gre farkl iaretler kullanlr. 3. BALIK Haritann kullanm amacn belirtmeli, haritay tantmaya yeterli, ak ve ksa olmaldr. 4. ENLEM-BOYLAM(KOORDNATLAR) Haritas yaplacak alann ncelikle enlem ve boylamlar belirlenir. nk haritann lei, bu alann geniliine ve kullanm amacna gre belirlenir. 5. YON OKU Daha ok byk lekli haritalarda kullanlr. Atlaslarda, duvar haritalarnda genel olarak haritann st kesimi kuzeyi, alt kesimi gneyi, sa taraf douyu, sol taraf baty gsterir HARTA ETLER A) leklerine Gre Haritalar
lek
Byk lekli
Orta lekli Kk lekli
Topografya
1 /20.000 e kadar 1 /20.000 ile 1 /200.000 aras 1 /200.000 ile 1 /500.000 aras 1 /500.000'den kk