TRK YE KALKINMA BANKASI A..

Blok Mermer ve Mermer leme Sektr

Hazrlayan mr GEN

Ekim 2004 Ankara

 NDEK LER Sayfa No. TABLOLAR L STES ................................................................................................. ii G R .......................................................................................................................... 1 1. SEKTRN VE RNN TANIMI ........................................................................ 2 2. ARZ VE TALEBE L K N MEVCUT DURUM VE TAHM NLER ........................... 4 2.1. Trkiye Doal Ta Rezervi ............................................................................... 4 2.2. Trkiye Doal Ta retim Durumu ................................................................... 5 2.3. Trkiye Mermer Plaka ve Fayans Kurulu Kapasitesi ve retim Durumu ......... 8 2.4. Trkiye Doal Ta D Ticareti ....................................................................... 11 2.4.1. hracat....................................................................................................... 11 2.4.2. thalat........................................................................................................ 13 2.5. Mermer leme Yurtii Talebi .......................................................................... 14 2.6. Mermer leme Yurtii Talep Tahmini ............................................................. 15 2.7. Mermer leme Sektr Arz- Talep Karlatrmas ........................................ 16 3. DNYA MERMER SEKTR ............................................................................. 18 3.1. Dnya Mermer Rezervleri............................................................................... 18 3.2. Dnya Doal Ta retimi................................................................................ 18 3.3. Dnya Doal Ta Ticareti ............................................................................... 20 3.3.1. hracat....................................................................................................... 20 3.3.2. thalat........................................................................................................ 22 3.4. Dnya Doal Ta Sektrnn Gelecei.......................................................... 23 4. GENEL DEERLEND RME VE SONU ............................................................. 24

TABLOLAR L STES Sayfa No. Tablo 1: Trkiye letilebilir Mermer Rezervleri........................................................... 5 Tablo 2: Trkiye Blok Mermer retimi ........................................................................ 6 Tablo 3: Trkiye Blok Mermer retimi ........................................................................ 7 Tablo 4: 1990-2004 Dnemi Tevik Belgesi Alm Yatrmlarn Durumu .................. 10 Tablo 5: Trkiye Mermer Levha, Plaka ve Fayans retimi ....................................... 11 Tablo 6: 1996-2004 Dnemi Trkiye Mermer hracat .............................................. 12 Tablo 7: 1996-2004 Dnemi Trkiye Mermer thalat ............................................... 13 Tablo 8: 2000-2003 Dnemi Trkiye lenmi Mermer Yurtii Talebi ....................... 14 Tablo 9: Trkiye Doal Ta retim Projeksiyonu...................................................... 15 Tablo 10: Trkiye lenmi Mermer Tketim Projeksiyonu ....................................... 16 Tablo 11: Trkiye Blok Mermer retimi .................................................................... 16 Tablo 12: Dnya Doal Ta retiminin Kompozisyonu (2002) ................................. 19 Tablo 13: Dnya Doal Ta Ticareti (Milyon Ton) .................................................... 20 Tablo 14: 2002 Yl tibariyle Dnya Doal Ta hracatnda lk 5 lke (Bin Ton) ...... 21 Tablo 15: Dnya Doal Ta hracat (Bin $).............................................................. 21 Tablo 16: 2002 Yl tibariyle Dnya Doal Ta thalatnda lk 5 lke (Bin Ton)........ 22 Tablo 17: Dnya Doal Ta thalat (Bin $)............................................................... 22 Tablo 18: Dnya Doal Ta Sektr retim, Tketim ve Ticaret Projeksiyonu ........ 23

ii

GR Doal talar, yzyllar boyunca insan topluluklarnn yaad mekanlarda, yaplarda ve sanatsal tasarmlarda kullanlarak uygarln simgesi olmutur. Gnmzde tketim alanlarnn (i ve d dekorasyon, kaldrm ta, d cephe kaplamacl vs.) oalmas ile birlikte doal talara olan talep de artm ve en cazip sektrlerden biri haline gelmitir. lkemiz doal talar asndan olduka ansl bir konumdadr. Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Mdrl tarafndan yaplan aratrma ve jeolojik etd raporlarna gre Trkiyenin mermer rezerv toplam (grnr + muhtemel + mmkn) 5.161 milyon m3tr. Bununla birlikte, lkemizin iletilebilir mermer rezervleri ise 3.872 milyon m3 olup, nemli rezervler Anadolu ve Trakya boyunca geni bir blgeye yaylmtr. Afyon, Balkesir, Denizli, Tokat, Mula ve anakkale rezervlerin younlat illerdir. lkemizde 80in zerinde deiik yapda, 120nin zerinde ise deiik renk ve desende mermer rezervi belirlenmitir. Trkiye'de doal ta endstrisinde yatrm, retim ve ihracat asndan son 15 ylda salanan yzde 14 byme hz ile dnya ortalamasnn iki katna yakn bir gelime salanmtr. 1980'li yllarda 2 milyon dolar olan ihracatmz, 2000 ylnda 187 milyon, 2001 ylnda 224 milyon, 2002 ylnda 304 milyon ve 2003 ylnda da, 431 milyon dolar seviyesine ykselmitir. Son 5 ylda yllk ortalama yzde 25 ihracat art yapabilen tek sektr, mermer sektrdr. Mermer sektr ihracatnda yaanan bu gelimenin nmzdeki yllarda da devam edecei sektr yetkilileri tarafndan tahmin edilmektedir. Zengin doal kaynaklarnn miktar ve eitliliinden dolay Trkiye mermer endstrisi, gerek yerli, gerekse yabanc yatrmlar asndan krl ve verimli bir gelecek sunmaktadr.

1. SEKTRN VE RNN TANIMI Blok mermer retimi, DPT sektr snflandrmasna gre; madencilik sektr, ta, kum ve kil ocakl alt sektrnde yer almakta iken, mermer levha ve mermer fayans retimi, imalat sanayii iinde . seramik, kil, ta ve imentodan gereler sanayii alt ayrmnda ilenmi ta ve mermer rnleri retimi iinde yer almaktadr. Devlet statistik Enstits Bakanl (D E) tarafndan kullanlan Avrupa Topluluunda Sanayi rn Snflamasnda blok mermer retimi, inaat iin ta ocakl (PRODCOM No: 1411) alt ayrmnda yer alrken, mermer levha ve fayans retimi, tan kesilmesi, ekil verilmesi ve kullanlabilir hale getirilmesi (PRODCOM No: 2696) alt ayrmnda yer almaktadr. Bilimsel anlamda mermer, kireta ve dolomitik kiretalarnn scaklk ve basn altnda bakalama urayarak yeniden kristallenme ile oluan bir metamorfik kayatr. Kimyasal bileiminde byk oranda kalsiyum karbonat, magnezyum karbonatn yan sra silisyum dioksit ile deiik metal oksitleri ve silikat mineralleri bulunur. Mermer, saf kalsiyum karbonat bileiminde olduu zaman beyaz ve yar saydamdr. Endstriyel anlamda mermer ise, blok verebilen, kesilip cilalandnda parlayabilen, dayankl ve gzel grnml her trden talarn (tortul, magmatik, metamorfik) btn iin kullanlan bir terimdir. Bu tanma gre kalker, traverten, kumta gibi tortul; gnays, mermer, kuvarsit gibi metamorfik; granit, siyenit, serpatin gibi magmatik talar da mermer olarak isimlendirilmektedir. Mermer amal kullanlan ve jeolojik kkenleri olduka farkl olan doal talar arasndaki karmaay nlemek iin mermer sektr yerine gittike yaygnlaan Boyutlandrlm Blok Ta tanm kullanlmaktadr. Mermer, en fazla tketilen doal tatr. Balca tketim alanlar; inaat sektr ve dekorasyondur. En geni kullanm alann inaat sektr tekil eder. Binalarn i ve d kaplamalar, dekorasyon ileri, antlar, heykeller ile ss ve hediyelik eya imalat nemli tketim alanlarn oluturur. zellikle binalarn i ksmlarnda yer demesi ve duvar kaplamalar, merdiven basamaklar, stunlar, mine mutfak ve banyolarda
2

kullanlr. dekorasyon malzemesi olarak mutfak tezgah, masa, sepha ve eitli mobilyalarn retiminde kullanlr. Hediyelik eya ve el sanatlar alannda ise, vazo, biblo, avize, ekerlik, kltablas vs, yapmnda zellikle renkli mermerler kullanlmaktadr. Ayrca, mezar ve mezar talarnda da nemli miktarda mermer kullanlmaktadr. Doal ta sektr, Armonize Sistem Nomanklatrnde 25 ve 68inci fasllarda snflandrlmtr. 25inci faslda ham kayagan ta, mermer ve granit yer almaktadr. Bu gruptaki rnler ham ve blok halindedir. 68inci faslda ise kesilmi, ebatlanm ve ilenmi rnler yer alr. Doal ta sektrnn alt ayrmnda yer alan mermerlerin Gmrk Tarife ve statistik Pozisyon (G.T. .P.)numaras ise aada verilmitir:
G.T. .P. No. 25.15 Madde smi Mermer, traverten, ekosin ve belirgin younluu 2,5 veya daha fazla olan yontulmaya elverili kireli talar, su mermeri, kabaca yontulmu veya testere ile yahut baka surette dikdrtgen eklinde (kare dahil) bloklar veya kaln dilimler halinde sadece kesilmi olsun olmasn kabaca yontulmu 25.16 Granit, porfir, bazalt, gre ve yontulmaya veya inaata elverili talar kabaca yontulmu veya testere ile yahut baka surette dikdrtgen eklinde (kare dahil) bloklar veya kaln dilimler halinde sadece kesilmi olsun olmasn kabaca yontulmu 68.02 Yontulmaya veya inaata elverili ilenmi talar (kayagan ta hari) ve mamlleri (68.01 pozisyonunda yer alanlar hari); tabii talardan (kayagan ta dahil) mozaik iin kp eklinde talar vb. (takviye edilmi olsun olmasn); tabii talardan (kayagan ta dahil) suni olarak boyanm granller kk paralar ve tozlar

2. ARZ VE TALEBE L K N MEVCUT DURUM VE TAHM NLER 2.1. Trkiye Doal Ta Rezervi Dnyann en zengin doal ta rezervlerinin bulunduu Alp kuanda yer alan Trkiye, renk ve mineral eitliliine sahip mermerler asndan ok byk bir potansiyele sahiptir. Marmara ve Ege blgeleri bata olmak zere, Trakyadan Dou Anadoluya kadar tm corafi blgelerde mermer rezervi bulunmaktadr. Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Mdrl tarafndan yaplan aratrma ve jeolojik etd raporlarna gre Trkiyenin mermer rezerv toplam (grnr + muhtemel + mmkn) 5.161 milyon m3 olup, rezerv dalm aadaki gibidir: 589 milyon m3

Grnr rezerv miktar Muhtemel rezerv miktar Mmkn rezerv miktar

: 1.545 milyon m3 : 3.027 milyon m3

Toplam potansiyel rezerv miktar : 5.161 milyon m3

Bu mermer rezervlerine traverten, magmatik kkenli kayalar ve mermer olarak kullanlabilecek niteliklerde dier kayalar da dahildir. Mmkn rezerv miktar, Trkiye jeoloji harita almalarndaki mermer oluumlarnn tespitine dayanmaktadr. Ancak, Trkiye doal ta rezerv bilgileri 1966 ylnda MTA Enstits tarafndan yaplan aratrmalar iermektedir. Dolaysyla aradan geen 40 sene iinde lkemizde pek ok yeni doal ta rezervinin bulunduu dikkate alndnda, doal ta rezervlerimizin bu rakamlarn daha da zerinde olaca tahmin edilmektedir. lkemizin iletilebilir mermer rezervleri ise 3.872 milyon m3 olup, il ve blge baznda dalm aada verilmitir (Tablo 1).

Tablo 1: Trkiye letilebilir Mermer Rezervleri Dalm letilebilir Rezerv Blge / l 3 (%) (1.000 m ) 1.468.500 37,9 MARMARA BLGES Balkesir 1.300.000 33,6 Bursa 135.000 3,5 Krklareli 33.500 0,9 Ege Blgesi 1.026.500 26,5 Afyon 135.000 3,5 Aydn 9.000 0,2 zmir 1.500 0,0 Mula 181.000 4,7 Ktahya 200.000 5,2 Uak 500.000 12,9 Anadolu Blgesi 1.377.000 35,6 Ankara 2.000 0,1 Eskiehir 960.000 24,8 Krehir 165.000 4,3 Nide 250.000 6,5 Toplam 3.872.000 100,0 Kaynak: DPT, 8.Be Yllk Kalknma Plan, Madencilik zel htisas Komisyonu Raporu.

nemli rezervler Anadolu ve Trakya boyunca geni bir blgeye yaylmtr. Afyon, Balkesir, Denizli, Tokat, Mula ve anakkale rezervlerin younlat illerdir. lkemizde 80in zerinde deiik yapda, 120nin zerinde ise deiik renk ve desende mermer rezervi belirlenmitir. Uluslararas piyasada en tannm mermer eitleri Spren, Elaz Vine, Akehir Siyah, Manyas Beyaz, Bilecik Bej, Kaplan Postu, Denizli Traverten, Ege Bordo, Milas Leylak, Gemlik Diyabaz ve Afyon ekerdir. 2.2. Trkiye Doal Ta retim Durumu lkemizde doal ta retimi 1985 ylnda mermerin maden kanunu kapsamna alnmasnn ardndan ruhsat gvencesine kavumasyla artmaya balamtr. Trkiye mermer amal blokta retimine ilikin veriler salkl deildir. Bu konudaki en salkl veri 1989-1994 yllarn kapsayan ve lke dzeyindeki ocaklarn tek tek yerinde aratrlmasyla elde edilen DPT-Trkiye Mermer Envanteri Projesinin sonulardr. Buna gre Trkiyenin 1989 ylnda 320.000 m3 olan mermer blok retimi, 1990da 366.000 m3, 1991de 428.000 m3, 1992de 481.000 m3, 1993de 488.000 m3 ve 1994te ise 541.000 m3 seviyesine ykselmitir.

Ancak, blok mermer retimine ilikin daha sonraki yllara ait veriler incelendiinde, sektrdeki veri toplayan ve reten kurumlar (zellikle Maden leri Genel Mdrl, TMMER ve D E) tarafndan yaynlanan istatistikler arasnda farkllklarn olduu tespit edilmitir. almada, gerek retim verileri, gerekse d ticaret verileri arasnda birliin salanmas amacyla blok mermer retimine ait istatistiklerle ilgili olarak Devlet statistik Enstitsnn (D E) verilerinin ve dolaysyla DPT tarafndan yaynlanan Ekonomik ve Sosyal Sektrlerdeki Gelimeler adl almada verilen retim rakamlarnn kullanlmas balangta kabul edilmitir. Ancak, almann daha sonraki blmlerinde (d ticaret) Ekonomik ve Sosyal Sektrlerdeki Gelimelerdeki blok mermer retim rakamlarnn, ihracat rakamlarndan daha dk olduu gibi elikiler ile karlatmz iin bu almada, hem kamu kurumu olmas hem de TMMER tarafndan verilen blok mermer retimlerinde zellikle Maden leri Genel Mdrl,istatisklerinin baz alnmas dikkate alndnda bu almada da Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanl, Maden leri Genel Mdrlnden alnan veriler kullanlmtr. Bununla birlikte blok mermer retimine ilikin olarak bilgi vermek amacyla DPTEkonomik ve Sosyal Sektrlerdeki Gelimelerde kullanlan retim istatistikleri de almada ayrca verilmitir. Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanl, Maden leri Genel Mdrlnden alnan blok mermer retim istatistikleri Tablo 2de verilmitir.
Tablo 2: Trkiye Blok Mermer retimi Yllar 2000 2001 2002 retim (m ) 1.636.000 2.055.000 1.469.000
3

Deiim (%) 25,6 -28,5

2003 1.539.000 4,8 Kaynak: Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanl, Maden leri Genel Mdrl

Tablodan grld gibi, 2001 ylnda bir nceki yla gre %26 orannda artan blok mermer retimi, 2002 ylnda zellikle yurtii talepte meydana gelen azalma sonucunda %29 orannda d kaydetmi, 2003de ise %5 orannda artmtr. DPT- Ekonomik ve Sosyal Sektrlerdeki Gelimelerde yaynlanan blok mermer retim istatistikleri incelendiinde, 1990-2001 dneminde blok mermer retimi, 1993, 1994, 2000, 2001 ve 2003 yllar hari olmak zere devaml art gstermitir. Tablo 3de D E tarafndan yaynlan blok mermer retim verileri yllar itibariyle verilmektedir.
Tablo 3: Trkiye Blok Mermer retimi Yllar 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 retim (m ) 163.000 167.000 328.000 217.000 204.000 282.000 400.000 531.000 602.000 733.000 647.000 461.000 558.000
3

Deiim (%) 2,5 96,4 -33,8 -6,0 38,2 41,8 32,8 13,4 21,8 -11,7 -28,7 21,0

2003 545.000 -2,3 Kaynak: DPT, Ekonomik ve Sosyal Sektrlerdeki Gelimeler

Bununla birlikte, TMMER (Tm Mermer Doalta ve Makineleri reticileri Birlii)den alnan retim rakamlar incelendiinde, doal ta (blok mermer) retiminin 1996da 630.000 m3, 1999da 730.000 m3, 2000de 848.000 m3, 2001de 1.000.000 m3, 2002de 1.500.000 m3 ve 2003de ise 2.000.000 m3 gibi olduka yksek bir dzeyde olduu dikkati ekmektedir.

Bu rakamlardan da anlalaca zere, gerek Maden leri Genel Mdrl gerekse TMMERden alnan retim rakamlar, DPT rakamlarndan ortalama olarak 2,5-3 kat daha yksek seviyededir. Sektrde 500den fazla ocakta blok mermer retimi yaplmakta olup, 800n zerinde fabrika ve 1.000 civarnda da atlye mermer ileme batsnda, konusunda faaliyet Ege ve Marmara gstermektedir. Ocaklarn %90 Anadolunun

blgelerinde younlamtr. Mevcut ocaklarn %27si Balkesir, %24 Afyon, %12si Bilecik, %8i Denizli, %6s Mula ve %4 de Eskiehir ilinde yer almaktadr. Bu blgelerdeki retim toplam mermer retiminin yaklak olarak %65ini oluturmaktadr. Trkiyenin mermer retimi son yllarda byk art gstermitir. zellikle son dnemde byk firmalarn yapm olduklar yatrmlar sonucu, entegre retim yapan tesislerin devreye girmesiyle, ilenmi mermer retiminde byk art kaydedilmitir. Uygulanmaya balanan modern ocak retim yntemleri ve modern teknikler sayesinde Trkiye, dnya doal ta retiminde lider yedi byk reticiden biri konumuna gelmitir. 2.3. Trkiye Mermer Plaka ve Fayans Kurulu Kapasitesi ve retim Durumu Mermer ocandan blok olarak karlan mermerler, mermer ileme tesislerinde kesme makineleri ile (Yarmalar, STler ve Katraklar) mermer plakalara dntrlmektedir. Mermer kesme makinelerinde plaka haline getirilmi mermerler, piyasada istenilen boyutlara getirilmesi (mermer karo ve fayans) amacyla plaka kesme makineleri tarafndan ilenmektedir. lkemizde retilen blok mermerlerin nemli bir ksm, gerek entegre mermer fabrikalar gerekse atlye niteliindeki mermer ileme tesisleri tarafndan plakalar haline getirilmekte, ve gerek yurt ii gerekse yurt d talebe bal olarak mermer karo ve mermer fayans olarak retilmektedir. Trkiyede mermer ileme sektrnde retim tesisleri; yar maml ileyen ve atlye tarz retim yapan kk iletmelerden, entegre retim yapan byk iletmelere
8

kadar geni bir yelpazeye sahiptir. Entegre nitelikte yaklak 250 civarnda tesis bulunmakta olup, bu tesisler bata stanbul olmak zere Afyon, zmir, Ankara, Mula, Bilecik illerinde faaliyet gstermektedir. Orta byklkteki iletmeler ve daha dk kapasiteli ok sayda irili ufakl atlyeler ise tm illere dalm durumdadr. Dolaysyla, Trkiyede mermer ileme tesislerinin kapasitelerine ilikin salkl bir veri bulunmamaktadr. Mermer sektrne ynelik yaplan almalarn bazlarnda, lkemiz mermer ileme tesislerine ait plaka retim kapasitesinin 6 milyon m2 olduu tespit edilmitir. Bu almada, Trkiye mermer ileme tesislerinin retim kapasitesi olarak, Sanayi ve Ticaret Bakanlnn 1989 yl itibariyle belirlemi olduu 9.454.599 m2/yl mermer ileme kapasitesi veri olarak alnmtr. Bu kapasite rakamn gncelletirmek amacyla, Hazine Mstearl, Tevik Uygulama Genel Mdrl tarafndan verilen yatrm tevik belgeleri dikkate alnm ve kapasite tahmini yaplmtr. Sektre ynelik kapasite tahmini yaplrken aadaki yntem izlenmitir: 1. 1988-2004 (Ocak-Haziran) dnemine ilikin olarak Tevik Uygulama Genel Mdrlnden firma baznda ve yatrmn trn ve durumunu (tevik belgesinin kapatld, iptal edildii ve ak olup olmad) ieren tevik belgeleri alnmtr. 2. Kapatlan tevik belgelerinde, tevik belgesinde belirtilen retim kapasitesinin %100 gerekletii kabul edilmitir. 3. ptal edilen tevik belgelerinde, tevik belgelerindeki retim kapasitesi dikkete alnmamtr. 4. Kapatlmam (ak) tevik belgelerinde ise; tevsi yatrmlarn %100 orannda ve bir ylda gerekleecei; komple yeni yatrmlarn %50 orannda ve iki ylda gerekleecei ngrlmtr. Tevik belgelerinin durumunu gsteren bilgilerde, tevik belgesinin kapatlmasnn hangi yl yapld belli olmad iin, sektre ilikin kapasite tahmini yllar itibariyle yaplamam, ancak, 2002 yl ve sonras iin tahmin yaplmtr.

Tablo 4te Tevik Uygulama Genel Mdrl tarafndan 1988-2004 dneminde mermer ileme sektrne verilen tevik belgelerinin durumu verilmektedir.
Tablo 4: 1990-2004 Dnemi Tevik Belgesi Alm Yatrmlarn Durumu Komple Yeni Yatrm Tevsi + Dier TOPLAM Yllar Kapal Ak Kapal Ak Kapal Ak 1988 355.000 0 0 0 355.000 0 1989 310.000 0 0 0 310.000 0 1990 135.000 0 0 0 135.000 0 1991 0 0 0 0 0 0 1992 0 0 0 0 0 0 1993 165.000 0 30.000 0 195.000 0 1994 0 150.000 0 300.000 0 450.000 1995 200.000 495.000 0 60.000 200.000 555.000 1996 863.000 1.126.000 0 150.000 863.000 1.276.000 1997 2.306.000 2.235.000 0 0 2.306.000 2.235.000 1998 1.340.000 1.965.000 580.000 30.000 1.920.000 1.995.000 1999 240.000 1.299.000 592.658 240.000 832.658 1.539.000 2000 887.500 1.592.000 75.000 319.480 962.500 1.911.480 2001 60.000 1.045.000 0 250.720 60.000 1.295.720 2002 0 2.962.500 482.370 961.000 482.370 3.923.500 2003 0 5.355.000 0 1.574.460 0 6.929.460 2004 0 3.450.000 0 690.000 0 4.140.000 Kaynak: HDTM, Tevik Uygulama Genel Mdrl

Bu varsaymlar sonucunda, Sanayi ve Ticaret Bakanlnn 1989 yl itibariyle belirlemi olduu 9.454.599 m2/yl mermer ileme kapasitesi de dahil olmak zere, Trkiye mermer ileme sektrne ait retim kapasitesinin 2002 ylnda 23.857.327 m2 olduu tahmin edilirken, kapasitenin 2003 ylnda 25.340.827 m2/yl, 2004te 28.396.537 m2/yl, 2005de ise 31.764.037 m2/yl olaca tahmin edilmektedir. Trkiye mermer ileme tesislerinin retim rakamlar incelendiinde ise, sektre ynelik retim rakam konusunda bir aratrmann yaplmad ve mevcut retim rakamlarnn da salkl ve gvenilir bir yapda olmadn grmekteyiz. Bu almada mermer ileme sektrne ait retim rakamlar verilirken, blok mermer retim istatistiklerinden faydalanlmtr. Bu amala aada verilen deitirme katsaylar kullanlarak, m3 olarak verilen blok mermer retiminden hareketle m2 veya ton baznda mermer ileme retim miktarlar tespit edilmitir. Mermer ileme retim rakamlar hesabnda kullanlan deitirme katsaylar yledir: 1 m3 = 2,7 Ton
10

 1 m3 = 27 m2 1 Ton = 10 m2 Mermer ileme sektrne ynelik retim rakamlar hesap edilirken, blok mermer ihracat miktar blok mermer retiminden karlm, ithalat miktar ise eklenmitir. Bu varsaymlar altnda hesap edilen Trkiye mermer ileme sektr retim rakamlar Tablo 5de verilmitir.
Tablo 5: Trkiye Mermer Levha, Plaka ve Fayans retimi Yllar 2000 2001 2002 retim (m ) 41.371.000 50.434.000 31.201.000
2

Deiim (Bin Ton) 4.137 5.043 3.120 (%) 21,9 -38,1

2003 29.075.000 2.908 -6,8 Kaynak: Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanl, Maden leri Genel Mdrlnden alnan blok mermer retim istatistikleri kullanlarak hesap edilmitir.

Tablodan da grld gibi 2000 ylnda 41,4 milyon m2 (4.137 bin ton) olan mermer ileme retimi, 2001de bir nceki yla gre %22 orannda art gsterirken, 2002de %38, 2003de de %7 orannda azalarak 2003de 29,1 milyon m2 (2.908 bin ton) seviyesine inmitir.

Bu retim rakamlar dikkate alndnda, mermer ileme sektrnde kapasite kullanm oran 2002 ylnda %76, 2003te ise %87 olarak gereklemitir. 2.4. Trkiye Doal Ta D Ticareti 2.4.1. hracat lkemizde hzla gelien doal ta sektr getiimiz 10 yllk dnem iinde nemli gelimeler kaydetmitir. 1996 ylnda 319,646 ton blok mermer ve ilenmi mermer ihra ederek 93,9 milyon $ ihra geliri elde eden Trkiye, 2003 ylnda 2.113.303 ton

11

ihracat yaparak 431,1 milyon $ ihracat geliri elde etmitir. Trkiyenin 1996-2003 dnemi mermer ihracatnn geliim Tablo 6da verilmitir.
Tablo 6: 1996-2004 Dnemi Trkiye Mermer hracat GT P No: 25.15 Yllar 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Bin Ton 64,6 102,8 114,0 161,7 254,1 515,0 721,5 Bin $ 9.754 14.665 17.316 29.199 30.076 53.372 58.999 99.287 GT P No: 25.16 Bin Ton 85,1 93,3 111,4 86,7 96,7 39,2 182,4 156,2 Bin $ 5.020 4.999 6.422 5.247 4.618 2.632 8.207 9.303 GT P No: 68.02 Bin Ton 169,9 206,2 237,4 292,9 358,8 443,5 626,0 797,8 Bin $ 79.142 94.305 106.016 122.611 152.515 167.800 237.017 322.549 Toplam Bin Ton 319,6 402,3 462,8 541,3 709,7 997,7 1.529,9 2.113,3 Bin $ 93.916 113.969 129.754 157.057 187.209 223.804 304.223 431.139

2003 1.159,4 Kaynak: HDTM

Tablodan da grld gibi Trkiye mermer ihracatnn nemli bir blmn (deer olarak %75-80ini) G.T. .P numaras 68.02 olan rnler baka bir ifadeyle ilenmi mermer rnleri alrken, blok mermer ihracat, toplam mermer ihracatnn %20-25lik ksmn oluturmaktadr.

GRAF K 1: TRK YE MERMER HRACATININ GEL M Bin Ton 2500 2.113 2000

1.530 1500

998 1000 710 463 500 320 402 541

0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

12

Ham-blok mermer, traverten ihracat yaptmz nemli lkeler arasnda Tayvan, in, talya, Yunanistan ve spanya yer alrken, Avrupa Birliine ye lkelerin bu rn grubundaki pay %40 civarndadr. lenmi mermer, traverten ihracatnda nemli pazarlar ise A.B.D., srail, Suudi Arabistan, Tayvan, talya, spanya ve Almanyadr. Avrupa Birliine ye lkelerin bu rn grubundaki pay %16 civarndadr. 2.4.2. thalat Trkiyenin doal ta ithalat rakamlar incelendiinde ise, ithalatn gerek miktar olarak gerekse deer olarak ok dk dzeylerde olduu dikkati ekmektedir. 1996 ylnda 50.552 ton blok mermer ve ilenmi mermer ithal edilerek 19,5 milyon $ ithalat gideri yapan Trkiye, 2003 ylnda 122.056 ton ithalat yaparak 29,7 milyon $ ithalat gideri yapmtr. Trkiyenin 1996-2003 dnemi mermer ithalatnn geliimi Tablo 7de verilmitir.
Tablo 7: 1996-2004 Dnemi Trkiye Mermer thalat GT P No: 25.15 Yllar 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Bin Ton 0,0 0,5 0,7 0,8 2,4 3,0 2,8 Bin $ 10 80 132 130 515 1.020 792 2.157 GT P No: 25.16 Bin Ton 33,3 41,0 48,1 59,0 68,3 46,1 54,9 59,7 Bin $ 6.087 8.851 10.373 12.554 11.443 7.281 8.209 8.568 GT P No: 68.02 Bin Ton 17,2 24,3 41,4 42,4 57,0 34,0 38,0 54,2 Bin $ 13.395 20.437 34.871 28.972 36.734 14.693 14.826 18.971 Toplam Bin Ton 50,6 65,8 90,2 102,2 127,6 83,1 95,8 122,1 Bin $ 19.492 29.368 45.376 41.656 48.692 22.994 23.827 29.696

2003 8,1 Kaynak: HDTM

Tablodan da grld gibi Trkiye mermer ithalatnn nemli bir blmn (deer olarak %60-65ini) G.T. .P numaras 68.02 olan rnler baka bir ifadeyle ilenmi mermer rnleri alrken, blok mermer ithalat, toplam mermer ithalatnn %35-40lk ksmn oluturmaktadr.

13

2.5. Mermer leme Yurtii Talebi Daha ncede belirtildii gibi, blok mermerden retilen plakalar ve dier boyutlu rnler, inaatlarda i ve d cephe kaplamasnda,taban demesinde, merdiven basamanda, denizcilikte, kpetede, tayc stun yapmnda, mutfak tezgahnda, heykelcilik ve sslemede, hediyelik eya yapmnda, masa, sehpa, lavabo retiminde, mezar dzenlemeleri ve daha bir ok alanda kullanlmaktadr. Kullanm alanlarna gre bir sralama yapldnda, doal ta (mermer) en ok taban demelerinde kullanlmaktadr. kinci sray mezar talar alrken, i ve d duvar kaplamalarnda ise nemli artlarn olduu dikkati ekmektedir. Doal talarn kullanm alanlarna gre sralan aada verilmitir: % 36,5 17,5 13,0 10,0 9,5 7,5 3,5 2,5

Taban Demeleri Mezar Talar zel ler Heykel Duvar Kaplamalar D Duvar Kaplamalar Merdivenler Dier

Trkiyenin ilenmi mermer (mermer plaka ve fayans) yurtii talep miktarnn 20002003 dnemindeki geliimi aada verilmektedir.
Tablo 8: 2000-2003 Dnemi Trkiye lenmi Mermer Yurtii Talebi Yllar 2000 2001 2002 2003 retim 2 (m ) 41.371.000 50.434.000 31.201.000 29.075.000 hracat 2 (m ) 3.588.000 4.435.000 6.260.000 7.978.000 thalat 2 (m ) 570.000 340.000 380.000 542.000 Yurtii Talep 2 (m ) 38.353.000 46.339.000 25.321.000 21.639.000

14

2.6. Mermer leme Yurtii Talep Tahmini Mermer ileme sektr talep tahmin almas yaplrken TMMER tarafndan yaplan Mermer Sektr 2004 almasnda yer alan dnya doal ta sektr retim ve tketim projeksiyonlar kullanlmtr. Bu raporda dnya doal ta retim ve tketim projeksiyonlarnda kullanlan dnemler arasndaki deiim oranlar, lkemiz iinde ayn oranda olaca kabul edilerek, blok mermer ve mermer ileme retim ve tketim rakamlar hesap edilmitir. Bu varsaymlar altnda mermer retimi ve tketimindeki art oranlar aadaki gibi olacaktr:

Blok mermer retimi 2005 ylna kadar yllk ortalama %4,5 orannda art gsterirken, 2005-2010 dneminde yllk ortalama %6,9 orannda artaca,

Blok mermer tketiminin ise 2005 ylna kadar yllk ortalama %6,8 orannda, 2005-2010 dneminde de yine yllk ortalama %6,8 orannda artaca,

lenmi mermer retiminin de blok mermer retimi ve tketimindeki gelimelere paralel bir ekilde ayn ekilde art gsterecektir.

Blok mermer ticaretinin de 2005 ylna kadar yllk ortalama %20,3 orannda art gsterirken, 2005-2010 dneminde yllk ortalama %7,1 orannda artacaktr.

Bu varsaymlara gre Trkiye mermer sektr retim ve talep projeksiyonlar aadaki gibi olacaktr
Tablo 9: Trkiye Doal Ta retim Projeksiyonu Blok Mermer M 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
3

Yllar

lenmi Mermer M
2

Bin Ton 4.342 4.538 4.851 5.185 5.543 5.926 6.335

Bin Ton 3.038 3.175 3.394 3.628 3.879 4.146 4.432

1.608.255 1.680.626 1.796.590 1.920.554 2.053.073 2.194.735 2.346.171

30.383.375 31.750.627 33.941.420 36.283.378 38.786.931 41.463.229 44.324.192

15

Tablo 10: Trkiye lenmi Mermer Tketim Projeksiyonu Yllar 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 retim 2 (m ) 30.383.375 31.750.627 33.941.420 36.283.378 38.786.931 41.463.229 44.324.192 hracat 2 (m ) 9.597.534 11.545.833 12.365.588 13.243.544 14.183.836 15.190.888 16.269.441 thalat 2 (m ) 652.026 784.387 840.079 899.724 963.605 1.032.021 1.105.294 Yurtii Talep 2 (m ) 21.437.867 20.989.181 22.415.911 23.939.558 25.566.700 27.304.361 29.160.045

2.7. Mermer leme Sektr Arz- Talep Karlatrmas Mermer ileme sektrne ynelik arz-talep karlatrmas yaplrken, mermer ileme sektrnn retim kapasitesindeki gelimeler, sektrn 1989-2004 dnemindeki kapasitesinde meydana gelen geliimin, bundan sonraki dnemde de ayn ekilde devam edecei varsaylmtr. Buna gre, 2004 yl itibariyle 28.396.537 m2/yl olaca tahmin edilen kurulu kapasitenin, 2004-2010 dneminde yllk ortalama %7,3 orannda artaca varsaylarak, kurulu kapasitenin 2005de 32.713.122 m2/yl, 2010da ise 46.597.595 m2/yl olaca tahmin edilmitir. Mermer ileme sektrnn arz-talep projeksiyonu aada verilmitir (Tablo 11).
Tablo 11: Trkiye Blok Mermer retimi Toplam Talep Toplam Arz (retim+ thalat) 2 (m ) 2 (m ) 30.478.507 32.713.122 35.111.573 37.685.874 40.448.917 43.414.540 46.597.595 31.035.401 32.535.014 34.781.499 37.183.102 39.750.536 42.495.250 45.429.486

Yllar 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

K.K.O. (%) 101,8 99,5 99,1 98,7 98,3 97,9 97,5

16

Tablodan da grld gibi, ilenmi mermer sektrnde toplam arzn, toplam talebe gre daha dk bir gelime gstermesi nedeniyle, 2003de %87,1 orannda olan kapasite kullanm oran 2004te %100n zerine kaca, daha sonraki yllarda ise %100n altnda olmakla birlikte bu seviyelere olduka yakn bir dzeyde olaca tahmin edilmektedir.
Ancak, sektrn retim kapasitesi hesap edilirken, yalnzca yatrm tevik belgesi alan yatrm projeleri dikkate alnm, gerek KOB kapsamndaki yatrmlardaki gelime gerekse yatrm tevik belgesi almadan mermer ileme tesisleri (zellikle atlye niteliindeki tesisler) ile ilgili her hangi bir istatistik bulunmad iin kapasitede bu iyerlerindeki artlar dikkate alnmamtr. Sektrdeki ilgili kiilerle yaplan grmelerde bu kapsamda olan olduka fazla sayda iletmenin sektrde yatrm yaptn belirtmektedirler. Dolaysyla, mermer ileme sektrnn arz-talep karlatrmasnda hesap ettiimiz kapasite kullanm oranlarnn daha dk dzeylerde olduu tahmin edilmektedir.

17

3. DNYA MERMER SEKTR 3.1. Dnya Mermer Rezervleri Alp-Himalaya kua iinde kalan Portekiz, spanya, Yunanistan, Trkiye, ran, Pakistan gibi lkelerde karbonatl kaya (mermer, kireta, traverten ve oniks) rezervleri bulunmaktadr. spanya, Norve, Finlandiya, Ukrayna, Rusya, Pakistan, Hindistan, in, Brezilya ve Gney Afrika, iletilebilir magmatik kaya (sertta) potansiyeli yksek lkelerdir. Dnya mermer rezervlerine ilikin salkl saysal verilere ulamak olduka gtr. 3.2. Dnya Doal Ta retimi Doal talarn yap ve dekorasyon malzemesi olarak kullanlmaya balanmas, dnya doal ta retiminin artmasna neden olmutur. zellikle son on ylda grlen art, kazanm ve ileme teknolojisindeki gelimelere paralellik gstermektedir. Giderek daha mkemmel hale getirilen ileme teknikleri ile ta, kolay ve ekonomik olarak istenen ekilde ilenmekte ve yeni kullanm alanlar bulmaktadr Doal tatan malzemelerin mimar ve tasarmclar tarafndan daha fazla tercih edilmesi dnyadaki tketici saysnn artmasna neden olmutur. nemli lde den piyasa fiyatlar, ekolojik ve estetik grnml malzemelere olan ilginin artmas da tketimin artmasna yardmc olmutur. Uzmanlar gelecek yllarda bu gelimenin srecei tahmininde bulunmaktadrlar. 2003 yl itibariyle dnya doal ta blok retimi yaklak olarak 75 milyon ton dzeyindedir. Dnya doal ta retiminde Asyada inin etkisi, Avrupada ise Trkiyenin etkisi gze arpmaktadr. Trkiyenin dnya doal ta retimi iindeki pay yaklak %8dir. Dnyada ilenmi ta retimi ise 2003 ylnda yaklak olarak 750 milyon m2dir (2 cm kalnlnda plaka veya levha olarak).

18

GRAF K 2: DNYA DOAL TA RET M

Milyon Ton 80 70 60 60 50 40 30 22 20 10 0 1986 1996
(*): Tahmin

75

47

2000

2003 *

Dnya doal ta retimi ktalara gre deerlendirildiinde Asya %44 ile birinci srada, Avrupa ise %42 ile ikinci srada yer almaktadr. Asya ktasnda bata in olmak zere, Hindistan, ran nemli retim potansiyeli olan lkelerdir. Avrupa ktasnda ise talya, spanya, Trkiye ve Portekiz doal ta retimi ve ticaretinde sz sahibi olan lkelerdir. Dnyada en ok retimi yaplan talar karbonatl talardr. Bu grupta yer alan traverten ve mermer, dnya doal ta retiminin yaklak olarak %60n oluturmaktadr (Tablo 12).
Tablo 12: Dnya Doal Ta retiminin Kompozisyonu (2002) Cins Karbonatl Talar (Mermer, Traverten vb.) Sisisli (Granit, Bazalt vb.) Kayrak Ta ve Dierleri Toplam Kaynak: Stone 2003 Milyon Ton 39 25 6,5 67,5 % 57,8 37,0 5,2 100,0

19

3.3. Dnya Doal Ta Ticareti Dnya doal ta ticareti 2003 ylnda yaklak olarak 27,5 milyon ton olup, bunun %55i ilenmi rn olarak ilem grmektedir.
Tablo 13: Dnya Doal Ta Ticareti (Milyon Ton) Yllar 1990 1995 2000 Ham Blok 5,4 7,4 10,8 lenmi 4,8 8,1 12,0 Toplam 10,2 15,5 22,8

2002 12,2 13,1 25,3 Kaynak: TMMER, Trkiye Mermer, Doal Ta ve Makinalar reticileri Birlii.

Milyon Ton 30

GRAF K 3: DNYA DOAL TA T CARET

25,3 25 22,8

20 15,5 15 12 10,2 10 7,4 5,4 5 4,8 8,1 10,8 12,2 13,1

0 1990 1995 Ham Blok lenmi 2000 Toplam 2002

3.3.1. hracat Dnya doal ta ihracatnda (miktar baznda) en yksek pay ine ait olurken, bunu srasyla talya, Hindistan, spanya ve Trkiye izlemektedir.

20

Doal ta ihracatnda miktar baznda ilk sray in almasna ramen, dnya doal ta ticaretinden deer olarak en fazla pay talya almaktadr. inin ihra ettii doal talar daha ziyade fiyat dk rnler olduu iin, miktar baznda lider olmasna karlk, deerde alt sralarda yer almaktadr.
Tablo 14: 2002 Yl tibariyle Dnya Doal Ta hracatnda lk 5 lke (Bin Ton) lke in talya Hindistan spanya Trkiye Kaynak: TMMER, Mermer 2004. Toplam hracat (Ton) 5.700.000 3.191.000 2.431.000 1.843.000 1.469.000

2000 yl itibariyle 6 milyar $ olan dnya doal ta ihracat 2001de 5,5 milyar $ dzeyine derken, 2002de bir nceki yla gre %25,7 orannda art gstererek 7 milyar $ seviyesine ykselmitir. 2002 yl itibariyle toplam ihracatn %24,3n blok doal talar, %75,7sini ise ilenmi doal talar oluturmaktadr. (Tablo 15).
Tablo 15: Dnya Doal Ta hracat (Bin $)
GT P NO Tanm 2000 2001 2002 2514.00 Ham Kayagan Ta 65.426 37.259 66.312 2515.11 Ham Mermer- Traverten 136.909 171.331 210.101 2515.12 Blok Mermer-Traverten 348.239 312.338 441.384 2515.20 Ham Ekosin- naata Elverili Kireli Talar 34.440 37.931 44.400 2516.11 Ham Granit 447.175 266.137 494.568 2516.12 Blok Granit 187.942 121.624 239.872 2516.21 Ham Gre 12.089 6.977 22.579 2516.22 Blok Gre 17.665 13.362 30.239 2516.90 naata Elverili Dier Ham Talar 118.672 122.761 142.334 Blok Doal Ta Toplam 1.337.561 1.089.720 1.691.789 6802.10 Karolar,Kpler 117.223 120.946 113.223 6802.21 Yontulmu Mermer,Traverten 594.475 588.519 658.135 6802.22 lenmi Dier Kalkerli Talar 39.633 40.385 47.435 6802.23 Basite Kesilmi Granit 1.153.370 1.019.717 1.488.127 6802.29 Basite Kesilmi naata Elverili Dier Talar 71.080 68.748 76.626 6802.91 Mermer,Traverten,Su Mermerleri,kesilmi,parlatlm 897.437 824.595 1.027.884 6802.92 Dier Kalkerli Talar, kesilmi, parlatlm 134.672 143.096 153.542 6802.93 Granit,kesilmi, parlatlm 1.035.173 1.003.425 1.024.093 6802.99 Dier Talar 231.714 235.782 261.113 6803.00 lenmi Kayagan Ta Mamulleri 429.347 412.820 429.671 lenmi Doal Ta Toplam 4.640.152 4.458.033 5.279.849 Genel Toplam 5.977.713 5.547.753 6.971.638 Kaynak: GEME, PC-TAS (Trade Analysis System On Personal Computer)1997-2001 Harmonized System

21

3.3.2. thalat Dnya doal ta ithalatnda ise ilk sray, ihracatta olduu gibi, yine in almaktadr. Bu lkeyi talya izlerken, ABD, Almanya, Japonya, Gney Kore ve Tayvan nemli ithalat lke olma konumlarn srdrmektedirler.
Tablo 16: 2002 Yl tibariyle Dnya Doal Ta thalatnda lk 5 lke (Bin Ton) lke in talya ABD Almanya Blok 2.546 2.170 2.083 1.861 lenmi 2.477 1.976 453 408 163 Toplam 69 194 1.630 1.453 1.592

Japonya 1.755 Kaynak: TMMER, Mermer 2004.

2000 yl itibariyle 6,3 milyar $ olan dnya doal ta ithalat 2001de ayn dzeyde kalrken, 2002de bir nceki yla gre %13,8 orannda art gstererek 7,2 milyar $ seviyesine ykselmitir. 2002 yl itibariyle toplam ithalatn %27,8ini blok doal talar, %72,2sini ise ilenmi doal talar oluturmaktadr. (Tablo 17).
Tablo 17: Dnya Doal Ta thalat (Bin $)
GT P NO Tanm 2000 2001 2002 2514.00 Ham Kayagan Ta 62.215 59.931 64.828 2515.11 Ham Mermer- Traverten 199.443 237.330 307.498 2515.12 Blok Mermer-Traverten 296.691 267.318 305.657 2515.20 Ham Ekosin- naata Elverili Kireli Talar 27.033 46.092 44.517 2516.11 Ham Granit 939.085 885.234 944.334 2516.12 Blok Granit 204.833 196.245 221.751 2516.21 Ham Gre 9.230 10.303 13.689 2516.22 Blok Gre 20.946 20.664 32.080 2516.90 naata Elverili Dier Ham Talar 56.621 53.399 64.750 Blok Doal Ta Toplam 1.816.097 1.776.516 1.999.104 6802.10 Karolar,Kpler 87.937 92.457 83.995 6802.21 Yontulmu Mermer,Traverten 404.237 372.635 452.053 6802.22 lenmi Dier Kalkerli Talar 40.568 37.690 47.810 6802.23 Basite Kesilmi Granit 323.974 348.034 519.385 6802.29 Basite Kesilmi naata Elverili Dier Talar 66.600 63.421 69.211 6802.91 Mermer,Traverten,Su Mermerleri,kesilmi, parlatlm 840.598 874.182 1.004.830 6802.92 Dier Kalkerli Talar, kesilmi, parlatlm 288.862 291.880 318.899 6802.93 Granit,kesilmi, parlatlm 1.670.337 1.695.707 1.904.368 6802.99 Dier Talar 305.099 305.786 342.505 6803.00 lenmi Kayagan Ta Mamulleri 432.922 468.726 460.837 lenmi Doal Ta Toplam 4.461.134 4.550.518 5.203.893 Genel Toplam 6.277.231 6.327.034 7.202.997 Kaynak: GEME, PC-TAS (Trade Analysis System On Personal Computer)1997-2001 Harmonized System

22

3.4. Dnya Doal Ta Sektrnn Gelecei Trkiye Mermer, Doal Ta ve Makinalar reticileri Birlii (TMMER)in Mermer 2004 adl yaynnda dnya doal ta sektrnn nmzdeki dnemdeki gelimeleri verilmitir. Bu projeksiyonlara gre, 2003 ylnda yaklak 75 milyon ton olan dnya doal ta retiminin, 2010 ylnda 116 milyon tona, 2025 ylnda ise 320 milyon tona kaca ngrlmtr. Yine, 2002 yl itibariyle yaklak 736 milyon m2 olan dnya doal ta tketiminin, 2010 ylnda 1,2 milyar m2ye, 2025 ylnda da 3,4 milyar m2ye kaca tahmin edilmektedir. Tablo 18de dnya doal ta sektrne ynelik projeksiyonlar verilmektedir.
Tablo 18: Dnya Doal Ta Sektr retim, Tketim ve Ticaret Projeksiyonu Yllar retim Projeksiyonu (Milyon Ton) Ham 2005 2010 2015 2020 82 116 163 228 Artk 34 47 67 93 lenmi 49 69 96 135 Toplam 165 232 326 456 Tketim Projeksiyonu 2 (Milyon m ) 903 1.266 1.776 2.490 Ticaret Projeksiyonu 2 (Milyon m ) 465 662 942 1.339

2025 320 131 189 640 3.493 1.904 Kaynak: Trkiye Mermer, Doal Ta ve Makinalar reticileri Birlii (TMMER), Mermer 2004.

23

4. GENEL DEERLEND RME VE SONU Yaklak olarak 5,2 milyar m3 toplam rezerve sahip olan Trkiye, dnya doal ta rezervlerinin %40n oluturmaktadr. lenmi mermer rnleri (mermer levha ve fayans) byk lde inaat sektrne ve ihracata bamllk gstermektedir. Son yllarda zellikle lkemizde inaat sektrnn durgunluk ierisinde bulunmasna ramen, mermer ihracatnda ve mermer ihracat ierisinde de ilenmi mermer rnlerinin paynda srekli bir art yaanmaktadr. Nitekim, 1996 ylnda 320 bin ton mermer ihracat karlnda 94 milyon dolar ihracat geliri elde edilirken, 2003te ihracat miktar 2.113 bin tona, ihracat geliri de 431 milyon dolar seviyesine (yaklak olarak 5 kat ) ykselmitir. Mermer ihracat ierinde ise ilenmi mermer rnlerinin pay miktar baznda ortalama %40-50 arasnda iken, ihracat deeri baznda ortalama %75-80 civarndadr. Sektrdeki ilgili kii ve kurumlarla yaplan grmelerde gerek blok mermer, gerekse ilenmi mermer ihracatnn nmzdeki yllarda da nemli oranlarda artaca beklenmektedir. Mermer sektrnde yaanan olumlu gelimeler sektrn retim rakamlarndaki gelimelerden de takip edilebilmektedir. Nitekim, 1985 ylndan nceki yllarda Trkiyenin mermer retim miktar olduka dk durumda bulunmaktayd (bu dnemde Trkiye blok mermer retimi 100 bin m3n altnda idi). Ancak, doal ta retimi, 1985 ylnda mermerin maden kanunu kapsamna alnmasnn ardndan ruhsat gvencesine kavumasyla birlikte devaml olarak art gsterdii ve 2 milyon m3 seviyelerine kadar ykseldii dikkati eken nemli bir gstergedir.

24