KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ

MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ

ELEKTRİK MÜHENDİSLİĞİ

PROJE ÖDEVİ: S7-200 İLE

ENDÜSTRİYEL OTOMASYON

Danışman : yrd.doç.birol karaca

ASLI ÇALIŞKAN
990206065 3.SINIF
(İ.Ö)

İZMİT -2002
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖNSÖZ ......................................................................................................
BÖLÜM 1: PLC ile ENDÜSTRİYEL OTOMASYON
1.1 Tarihçesi............................................................................................
1.2 Programlanabilir Lojik Kontrolör.....................................................
1.3 İşletim sistemi...................................................................................
1.4 PLC ‘nin Genel Yapısı.....................................................................
1.4.1 CPU..........................................................................................
1.4.2 Bellek ......................................................................................
1.4.3 Giriş/Çıkış Birimi....................................................................
1.5 PLC ‘lerin Programlama Modları......................................................
1.6 PLC ‘lerin Seçim Ölçütleri................................................................

BÖLÜM 2 : S7-200 ile ENDÜSTRİYEL OTAMASYON

2.1 S7-200 Kontrolörü ve Genel Özellikleri...........................................
2.2 Giriş/Çıkış Birimi ve Ayrık giriş/çıkış sayısı.....................................
2.3 Bellek Yapısı.......................................................................................
2.4 Veri Belleğine Erişim ve Adresleme .....................................................
2.5 Kesme Özelliği.......................................................................................
2.6 Programlama.........................................................................................
2.6.1 Giriş.............................................................................................
2.6.2 Komutların Yürütülmesi ve Lojik Yığın
2.6.2.1 Lojik İşlem Başlatma Komutları...............................................
2.6.2.2 Lojik İşlem Komutları..................................................................
2.6.2.3 İşlem Sonu Komutları...................................................................
2.6.2.4 Atama Komutları..........................................................................
2.6.2.5 LPS,LRD,LDP Komutları.............................................................
2.6.2.6 Zamanlayıcılar..................................................................
a) Belleksiz Zamanlayıcı...........................................................
b) Bellekli Zaman Rölesi.............................................................
2.6.2.7 Sayıcılar........................................................................................
a) Yukarı Sayıcı...............................................................................
b) Yukarı-Aşagı Sayıcı...................................................................
2.7 Program yazılımı..................................................................................
2.8 Örnekler.....................................................................................................
2.9 Sonuç.........................................................................................................

Ek1...........................................................................................................................
Kaynakça .........................................................................................................
Katalog Bilgileri................................................................................................
ÖNSÖZ

Endüstriyel otomasyon sistemleri, her geçen gün artan bir hızla gelişmekte ve
üretimdeki etkileri artmaktadır. Endüstriyelleşmiş ülkelerde hemen hemen her
endüstri dalında yaygın bi şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Ülkemizde de bir
çok kullanım alanı mevcuttur.
Proje konum PLC ile Endüstriyel otomasyon konusunu kapsamaktadır,PLC
konusunu S7-200 modeli ele alınarak konu anlatımlı örnek problemlerle
açıklanmıştır. Kullanacağımız otomasyon sistemindeki temel amacımız uygun
bir tasarım ve etkin kullanım için bilgi ve bilgiye erişim hızıdır. PLC içinde bir
çok röle zamanlayıcı,sayıcı, bulunduran minik ama çok işlevli bir kumanda
panosudur diyebiliriz. Otomasyonun sanayi tesislerine sağladığı yaralara
baktığımızda : denetim kolaylığı,seri üretim ,zaman tasarrufu, değişen koşullara
göre tekrar kullanılması,hassas ayarlarda çalışıla bilinmesi, az yer kaplama,
bakım kolaylığı gibi avantajları vardır.

Bu konuda beni yönlendiren proje hazırlanış süresince ,bana yardımlarını

esirgemeyen yrd.doç. Birol karaca ve yrd.doç. Sabri Çamur’a teşekkürlerimi
sunarım.

Ocak 2002 Aslı ÇALIŞKAN

Kocaeli
BÖLÜM 1 : PLC ve ENDÜSTRİYEL OTOMASYON

1.1 Tarihçesi
Endüstriyel tesislerde denetim sistemlerinin ilk kullanılışı 19.yüzyılın sonlarında
olmuştur. Bu yıllarda montaj hatalarının çeşitli kısımlarının otomasyonu için,
özel olarak tasarlanmış ,mekanik düzenler kullanılmıştır.1920’li yıllardan
itibaren ise röleler ve kontaktörler kullanılmaya başlanmış ve böylece denetim
sistemlerinde daha ileri bir düzeye ulaşılmıştır. Rölelerin ömürlerinin uzun
olmaması ve çalışma frekanslarının sınırlı olması gibi nedenler, anahtarlama
amaçları ile kullanılabilecek yeni elemanlar aranmasına yol açmıştır ve 1950 ‘li
yıllarda ,ayrık elemanların yerini tümleşik elemanların alması ile gerçekleşmiş
ve böylece çok karmaşık denetim sistemlerinin inşa edilebilmesi mümkün
olmuştur.
Programlanabilir kontrolörlerin tarihçesi ise 1968 yılında , General Motors
firmasının esnek olmayan ve maliyeti yüksek röleli denetim sistemleri yerine
kullanılabilecek bilgisayar temelli ,esnek ve endüstrinin mühendisleri tarafından
kolayca programlanabilecek ve bakımı yapılabilecek bir denetim sisteminin
tasarım kriterlerini sıralamasına kadar geri gider. Sonuç olarak ortaya çıkan
cihazlar ,sadece rölelerin yerini almaktan çok öteye gidebilmelerine rağmen
uygulama alanları ,tekrarlı işler yapan makine ve süreçlerle sınırlı kaldı.
1970-74 yılları arasındaki mikroişlemci teknolojisindeki ilk gelişmelerle birlikte
programlanabilir kontrolörlerin esnekliği ve akıllılığı daha da arttı. Operatör ile
etkileşim , veri üzerindeki etkileşim gibi yetenekler PLC’lerin uygulama
alanlarında yeni ufuklar açtı.
01975-79 yılları arasındaki gelişmeler için yüksek bellek kapasitesi ,analog
denetim ,yerin belirlenmesi sayılabilir. Analog kontrol;ilk sistemlerde görülen
büyük eksikliği giderip, PLC’lerin yalnızca tekrarlı işlemler yapabilen cihazlar
sınıfından çıkarılmıştır. Yerin belirlenmesi(position control) ve bellek
kapasitesinin artması ile de her türlü kontrol sistemlerinde kullanılabilme
olanağı sağlamıştır. Yazılım olarak ta yalnızca merdiven dili değil Basic ,Pascal
gibi yüksek seviye dillerinde yazılmıştır.
Daha sonraki yıllarda ‘Bit-Slice’ teknolojisi ile daha hızlı ve daha yüksek
kapasiteli PLC’lerin üretilmesi sağlanmıştır. Bu ilerlemeler ile birlikte kontrol
sistemlerinin birbiriyle haberleşmesinin önemini ve zorunluluğunu ortaya
koymuştur. Bunun için haberleşme ana birimleri üretilmiş ve bu işletim içinde
olan sistemleri kontrol eden ana PLC’ler yapılmıştır.
Bugün var olan kontrol sistemlerinin çoğunda PLC kullanılmakta ve gerekli tüm
işlevleri kolay ve kusursuz olarak yapabilmektir. Ancak gelecekte ;kontrol
sistemlerinin zayıf oldukları bir konu olan paralel çalışmanın önem kazanması
beklenebilir. Yazılım olarak ise, piyasada satılmakta olan çeşitli firmaların
ürettikleri mikrokontrolörlerin ladder, statement list, lojik kapı gibi bilinen ve
öğrenilmesi kolay olan programlar yardımıyla kullanılabilmesi problemi önem
kazanmaktadır.
Günümüzde Allen-Bradley,General Elektrik ,GEC,Siemens veWestinghouse gibi
firmaların orta maliyette yüksek performanslı PLC ‘leri, daha sonra
Mitsubishi,Omron veToshiba gibi firmaların ucuz maliyette yüksek performanslı
PLC ‘leri yaygın olarak kullanılmaktadır.

1.2 Programlanabilir Lojik Kontrolör

Günümüzde, endüstriyel otomasyon sistemlerinin önemli bir alanı Oluşturan

kumanda ve geri beslemeli kontrol sistemleri programlanabilir Lojik
kontrolör (PLC) veya programlanabilir kontrolör (PCs) olarak adlandırılan
aygıtlar ile gerçeklenir. PLC, bu tür sistemlerin gerçeklenmesi için gerekli
yazılım ve donanım özelliklerini taşır. Kumanda sistemlerinin gerçekleşmesinde,
lojik anahtarlama, zamanlama ve sayma gibi işlevleri sağlayan yazılım
özellikleri ve kumanda işaretlerinin dönüştürülmesini sağlayan giriş-çıkış
birimleri kullanılır. Geri beslemeli kontrol sistemlerinde ise analog giriş-çıkış
birimleri, kontrol algoritmasının gerçeklenmesi için matematik işlem komutları
ve kontrol algoritmasının öngörülen örnekleme zamanlarında işletilmesini
sağlayan ek özellikler aranır.

Bir PLC, diğer sayısal veri işleme makinaları gibi merkezi işlem birimi, bellek
birimi ve giriş-çıkış birimlerinden oluşur. Ayrıca programı yedeklemek ya da
başka bir PLC ye aktarmak için ayrılabilir bir EEPROM belleği, giriş-çıkış
noktası sayısını arttırmak için ayrık genişleme birimi, analog giriş-çıkış birimi,
enerji kesilmeleri durumunda PLC yi besleyen yedek güç kaynağı gibi birimler
de bulunur.

Merkezi işlem birimi, PLC'nin çalışmasını düzenleyen, aritmetik ve lojik

işlemleri gerçekleyen, zamanlama, sayma gibi işlevleri sağlayan en önemli
birimdir.

Bellek birimi; giriş görüntü belleği, çıkış görüntü belleği, program belleği gibi
kısımlara ayrılmış olup, bu bellek alanları farklı işlevler için kullanılır.

Giriş birimi, kontrol edilen sistemle ilgili algılama ve kumanda elemanlarından

gelen elektriksel işaretleri PLC'de işlenecek lojik gerilim seviyelerine
dönüştüren birimdir. Kontrol edilen ilişkin basınç, seviye, algılayıcıları,
kumanda düğmeleri sınır ve yakınlık anahtarları gibi elemanlarından gelen iki
değerli işaretler (var-yok, 0 veya 1) giriş birimi üzerinden alınır. Giriş birimi
işaret seviyesi değerleri 24 V, 48V, 100V,-120V, 200V-240V doğru veya
alternatif akım olabilir.
Çıkış birimi PLC hesaplanan çıkış noktalarına ilişkin lojik gerilim seviyelerini,
kontrol edilen sistemdeki kontaktör, röle, selonoid gibi kumanda elemanlarını
sürmeye uygun elektriksel işaretlere dönüştüren birimdir. Çıkış birimi röle,
triyak ya da transistörlü, devrelerden oluşabilir. Yüksek hızlı açma-kapama
gerektiren durumlarda, doğru akımda transistörlü, alternatif akımda triyaklı çıkış
birimleri, diğer durumlarda genellikle röleli çıkış birimleri kullanılır.

Her bir PLC bir programlayıcı birimi ile programlanır. Programlayıcı birimi,
kumanda devresine ilişkin programın yazılması, PLC' ye aktarılması ya da PLC'
deki programın alınması ve yeniden düzenlenmesi gibi amaçlar için kullanılan
bir el programlayıcısı ya da kişisel bilgisayarlarda çalışan bir programlama
yazılımı olabilir. Her PLC üreticisi firma, özellikle kumanda devreleri ile ilgili
çok hızlı ve kolay uyum sağlayabilecekleri programlama yazılımları
geliştirmişlerdir.

1.3 İşletim Sistemi

Kalıcı yalnız okunabilir bir bellek alanına üretici firma tarafından yazılmış olan
işletim sistemi programı, PLC'nin çalışmasını düzenler ve kullanıcı programının
yürütülmesini sağlar. Genel olarak bir işletim sistemi programı:

• Giriş noktalarındaki işaret durumlarının giriş görüntü belleğine yazılması

• Programın yürütülmesi
• Haberleşme isteklerinin işlenmesi
• İşlemci, çevre birimleri ve bellek durumlarının incelenmesi
• Çıkış görüntü belleğindeki değerlerin çıkış birimine aktarılması

gibi işlevleri yerine getirir. Kontrolör, durma (STOP) moduna alınıncaya kadar
bu işlemler sürekli tekrarlanır ve bir tarama çevrimi (scan) olarak adlandırılır.

Programın yürütülmesi, birinci komuttan, son komuta kadar bütün komutların

sırayla işlenmesi biçiminde olur (şekil 1.1). Altprogram kullanılması
durumunda, altprogramın işletilmesine ilişkin koşullar sağlandıkça program
akışı altprograma geçer, altprograma yazılan komutlar sırayla işlendikten sonra
tekrar ana programa dönülür. Kesme ile işletilen alt programlar, kesme koşulları
sağlandığı anda, program tarama çevriminin herhangi bir yerinde işletilebilir.

Bir tarama çevrimi, çıkış görüntü belleğinin çıkış birimine aktarılması ile son
bulunur. Aktarma işlemi tamamlandıktan sonra, yeni tarama çevrimi başlar.
Program yürütülürken, geçek giriş-çıkış noktalarındaki işaretlerin değerleri
yerine, bu işaretlerin çevrim başında ve sonunda giriş-çıkış görüntü belleğine
aktarılan değerlerinin kullanımı şu yaraları sağlar:
1- Bir tarama çevrimi süresince, giriş ve çıkış görüntü belleğindeki değerlerin
değişmemesi nedeniyle, özellikle lojik devre tasarım yöntemleri ile bulunan
lojik fonksiyonlara ilişkin programlar kararlı ve doğru çalışır.
2- Görüntü belleğine erişim, gerçek giriş/çıkış noktalarına doğrudan erişimden
daha hızlıdır.
3- Görüntü belleğindeki verilere aynı anda bit, byte (8bit),kelime (16 bit) ve çift
kelime (32 bit) olarak erişilebilir. Bu ise aynı birden çok giriş veya çıkış noktası
erişmek anlamına gelir.

Görüntü belleği kullanılmasının sakıncası ise, program yürütülürken giriş

noktalarındaki kısa süreli işaret değişimlerinin algılanmaması olasılığının
bulunmasıdır.

Çalışma modu (RUN)

Giriş noktalarındaki işaret değerlerinin giriş görüntü

belleğine yazılması

Komutların sırayla işlenmesi ve sonuçların bulunması

Çıkış görüntü belleğinin çıkış birimlerine aktarılması

Şekil 1.1 Programların yürütülmesi

Bir çok PLC'de, programın yürütülmesi süresince gerçek giriş noktalarındaki

işaret değerlerini okunması ve çıkışa ilişkin hesaplanan değerlerin doğrudan
çıkış noktasına aktarılması olanağı da vardır. Bu işlem, ivedi işlem komutları
(immeidiate instructions) ile sağlanır. Bu komutlar, işlendiği andaki gerçek giriş
ve çıkış noktalarındaki işaretlerin değerlerini kullanır. Ancak, komut
yürütüldükten sonra veya komut yürütülmeden önceki işaret değişimleri
değerlendirilmediğinden, komutların kullanılması durumunda da kısa süreli
işaret değişimlerinin algılanmama olasılığı vardır.
Program arama süresinden hızlı değişen işaretlerin değerlendirilmesi ve belirli
kumanda işaretlerinin üretilmesi için yüksek hız sayıcıları veya (donanım)
kesme işaretleri ile işletilen kesme alt programları kullanılır.

1.4 PLC’nin Genel Yapısı

1.4.1 CPU
CPU adı verilen bölüm PLC’nin ana beyni olarak işlev görür ,bir bilgisayarın
merkezi işlem birimi olarak da tanımlanabilir. Bu bölümün iç yapısında merkezi
işlemcileri ,mikrokontrolörleri ve Ram –EEPROM gibi hafıza birimlerini içerir.
CPU , PLC ‘ nin en önemli parçası olup , onun tüm fonksiyonlarını saglayan
beynidir. Bizim için etkili olan temel özellikleri ise hızı ,işleyebildiği
komutlarının sayısı ve bu komutların yetkili olmasıdır. Biz genellikle CPU ‘nun,
programlanmasıyla ,özel fonksiyonlarının ayarlanmasıyla ve dolayısıyla
,istediğimiz özelliklerde çalışmasıyla ilgileniriz .
S7-200 ‘ün 6 çeşit CPU ‘su vardır. Bu kadar çok çeşitlilik ,değişik giriş ve çıkış
tiplerinin mevcudiyetinin bir sonucudur.24V DC, 220V AC veya Röle çıkış gibi
tiplerinden veya 24V DC ve 110V AC gibi değişik girişlerden
yararlanabilirsiniz. Bunların yanında ,analog giriş/çıkış istiyorsanız , bunun için
özel modüllerde mevcut
S7-200 ‘ü ve ona takılabilen modülleri ,3 ayrı model tipinde
seçebilirsiniz
• DC güç ünitesi ,DC girişler ,DC çıkışlar
• DC güç ünitesi ,DC girişler ,DC çıkışlar
• AC DC güç ünitesi ,DC girişler ,DC çıkışlar

1.4.2 Bellek
PLC’ nin çalışması için gereken ve sürekli kullanılacak bilgiler entegreden
oluşan bellek devrelerinde saklanır. Uygulamada birkaç çeşit bellek devresi
kullanılmaktadır bunları kısaca açıklayacak olursak:
Rom bellek: Yalnızca okunabilen, bilgi yazılmayan bellek türüdür. ROM’ larda
PLC’ nin çalışabilmesi için gereken en temel bilgi ve yazılımlar bulunur.
RAM bellek: Enerjili olduğu sürece bilgi yazıla bilen ve okunabilen bellek
türüdür. RAM’ ların enerjisi kesildiği anda tüm bilgiler yok olur. RAM
belleğindeki bilgilerin sürekli olarak saklanması istenirse entegre, şarj olan pille
beslenir.
PROM:Eğer kullanıcının oluşturacağı program ileride değişmeyecekse
programlar kullanıcı tarafından bir kere program kaydı yapılabilen PROM
entegrelerinde saklanır. PROM entegresinde bulunan bilgiler enerji
kesilmelerinde kaybolmazlar.
EPROM: Tekrar programlanabilen PROM’ lara EPROM denir. bu entegrelerin
göbeğinde şeffaf (ışığı geçiren) bir pencere vardır.
EEPROM: Elektriksel olarak sürekli silinip yazılabilen EPROM’ a EEPROM
denir. Bu entegre silme işlemi ultraviyole ışın yerine , elektrik akımıyla
yapılmaktadır.

1.4.3 Giriş ve Çıkış birimi

Giriş Birimi
Kontrol edilen sistemle ilgili algılama ve kumanda elemanlarından gelen
elektriksel işaretleri lojik gerilim seviyelerine dönüştüren birimdir. Kontrol
edilen sisteme ilişkin basınç,seviye sıcaklık algılayıcıları,kumanda düğmeleri ve
yaklaşım anahtarı gibi elemanlardan gelen iki değerli işaretler (var-yok,0 veya 1)
giriş birimi üzerinden alınır.

Çıkış Birimi
PLC ‘lerde üretilen lojik gerilim seviyelerindeki işaretleri, kontrol edilen
sistemdeki kontaktör, röle, selenoid gibi kumanda elemanlarını sürmeye uygun
elektriksel işaretlere dönüştüren birimdir. Sürme elemanları için röle,triak, yada
transistör kullanılabilir.

1.5 PLC ‘lerin Programlama Modları

PLC’ler için geliştirilmiş olan programlama dilleri, kontaktörlü ve röleli

kumanda devrelerinin tasarımı ile ilgilenen kişilerin kolayca anlayıp
uygulayacağı biçimdedir. Genel olarak üç türlü programlama yönteminden söz
edilebilir, Bunlar:
• Deyim listesi ile programlama (statement list)
• Merdiven diyagramı ile programlama (Ladder programming)
• Lojik kapı sembolleri

Bu programlama yöntemlerinden deyim listesi ve merdiven diyagramı ile

programlama, genellikle el programlayıcılarında kullanılır. Kişisel
bilgisayarlarda her üç yöntemi de kullanmak mümkündür.

Programlama tekniklerini yazılış biçimine göre iki guruba ayrılabilir

Bunlar:
1. Adım-adım ardışık programlama veya doğrusal programlama
2. Yapısal programlama

Adım- Adım programlama: Adım-adım programlamada,bütün deyimler

artarda yazılır ve yazılış sırasına göre yürütülür. Bir çevrim boyunca bütün
deyiler işleme girer. Bu programlama tekniğinde bütün deyimler ana programda
bulunur. Kesme hizmet alt programları ana programın sonuna eklenir.
Yapısal programlama: Yapısal programlamada ,programlar bloklar halinde
oluşturulur ve bir organizasyon bloğu yazılarak bir çevrimde hangi blokların
yürütüleceği belirlenir. Yapısal pro98.98.98.98.98.9 ramlamada bir çevrim
boyunca program belleğindeki programın bütün deyimlerinin işlenmesi
zorunluluğu yoktur. Organizasyon bloğundaki programa göre bazı bloklar işleme
girmeye bilir. İşleme girmeyen bloklara ilişkin son değerler bellekte tutulur.
Kesme hizmet programları için özel program blokları tanımlanmıştır.

1.6 PLC ‘lerin Seçim Ölçütleri

Bir kumanda sistemi için PLC seçiminde göz önüne alınması gereken özellikler
şu şekilde sıralanabilir:

İki seviyeli kumanda işaretlerinin bağlandığı ayrık (lojik, dijital) giriş-çıkış

noktası sayısı ve elektriksel özellikleri:
Program ve veri belleği kapasitesi
Komut işleme hızı
Zamanlayıcı, sayıcı sayıcısı
Gerçek-zaman saati
Kesme işletim yeteneği
İletişim olanakları
Program yedekleme olanağı
Şifre koruması

PLC'nin geri beslemeli kontrol sistemlerinde kullanımı için ayrıca analog giriş
çıkış sayısı matematik işlem yeteneği ve komutların işlenme hızları gibi
özellikleri aranır.

BÖLÜM 2 : S7-200 ile ENDÜSTRİYEL OTOMASYON

2.1 S7-200 Kontrolü ve Genel Özellikleri

SIMATIC S-7 200 ailesi programlanabilir. Kontrolleri, maksimum 64 giriş, 64

çıkış noktası bulunan küçük boyutlu otomasyon sistemlerinin kumanda devreleri
ve 12 analog giriş, 4 analog çıkış noktası gerektiren geri beslemeli kontrol
devrelerinin gerçekleştirilmesi için geliştirilmiş bir otomasyon aygıtıdır.

S7-200 serisinin; CPU 210, CPU 212, CPU 214, CPU 215ve CPU 216 olarak
beş ayrı modeli vardır. CPU 210 modeli, çok küçük boyutlu basit kumanda
devrelerinin gerçeklenmesinde kullanılır. Diğer modeller hem kumanda
devreleri hem de geri beslemeli kontrol devrelerinin gerçeklenmesi için
kullanılabilir. Ancak, CPU 214, CPU 215 ve CPU 216 modellerinde gerçek
sayılar üzerinde matematik işlem yapabilme olanağı sağlayan komutlar
bulunduğundan geri beslemeli kontrol algoritmaları veya sayısal filtre
yazılımları daha kolay gerçeklenebilir. CPU 215, CPU 216 modellerinde ise
endüstriyel kontrol sistemlerinde yaygın olarak kullanılan PID kontrolü işlevini
doğrudan gerçekleyen PID fonksiyon komutu bulunur.

2.2 Giriş/Çıkış Birimi ve Ayrık Giriş/Çıkış Sayısı

CPU 212 modelinde ana birim üzerinde 8 giriş (I0.0,I0.1,I0.2,I0.3,...I0.7) ve 6

çıkış noktası (Q0.0,Q0.1,.....Q0.5) bulunur. Ayrıca, 2 genişleme birimi (ayrık
giriş-çıkış ve/ veya analog giriş-çıkış) bağlanarak toplam giriş-çıkış noktası
sayısı 78 yapılabilir. Örneğin,16 giriş noktası ve 16 çıkış noktası bulunan 2 adet
EM 223 genişleme birimi kullanılarak toplam giriş noktası sayısı 40, toplam
çıkış noktası sayısı 38;8 giriş noktası olan 2 adet EM221 ayrık giriş genişleme
birimi kullanılarak toplam giriş noktası sayısı 24, çıkış noktası sayısı 6;8 çıkış
noktası olan 2adet EM 222 ayrık çıkış genişleme birimi kullanılarak giriş
noktası sayısı 8, toplam çıkış noktası 22 yapılabilir.(şekil 2.1)

CPU 212 EM223 EM 223

( 8I / 60) (16I / 160) (16I /160)
40 giriş / 38 çıkış

CPU 212 EM221 EM 221

( 8I / 60) (8I) (8I)
24 giriş / 6 çıkış

CPU 212 EM222 EM 222

( 8I / 60) ( 8 0) ( 8 0)
8 giriş / 22 çıkış

Şekil 2.1 Giriş /çıkış sayısı

CPU 212 modelinde, 3analog giriş noktası ve 1analog çıkış noktası bulunan EM
235 analog modülünden 2 adet kullanılarak 6 analog giriş ve 2 analog çıkış
noktası elde edilebilir.

CPU 214 modelinde ana birim üzerinde 14 giriş ve 10 çıkış noktası bulunur. Bu
modelde, genişleme birimleri için CPU' dan alınan 5V DC besleme devresinden
alınan akım değerini aşmamak koşulu ile ana birime 7 genişleme birimi
bağlanabilir. CPU 214 için bu değer 660 mA olup genişleme birimlerinin toplam
akım gereksinimi bu değeri aşmamalıdır. Örneğin, 16 giriş ve 16 çıkış noktası
bulunan EM 223 genişleme biriminden 3 adet kullanıldığında 62 ayrık giriş ve
58 ayrık çıkış noktası elde edilir. Ancak, 5V DC akım gereksinimi 160 mA olan
bu birimler için CPU' dan 3x160mA=480 mA akım çekilir. Bu durumda. Bu
yapıya 5V DC akım gereksinimi 70 mA olan analog genişleme biriminden en
fazla 2 adet takılabilir.(Şekil 2.2)

CPU214 EM223 EM223 EM223 EM235 EM235

(14I/100) (16I/160) (16I/160) (16I/160) (3AI/IA0) (3AI/IA0)

Şekil 2.2 Genişleme birimleri

CPU 215 modeli giriş-çıkış bakımından CPU 214 ile aynı özellikleri taşır.
Ancak, 5V DC besleme kaynağından genişleme birimleri için 1000 mA akım
çekilebilir. Örneğin bu model kullanıldığında Şekil 1.5' deki yapıya 2 adet
analog birim daha eklenerek toplam genişleme birimi sayısı 7 yapılabilir.
CPU 216 modelinde ise modelinde ise ana modül üzerinde 24 ayrık giriş noktası
ve 16 ayrık çıkış noktası bulunur. Bu modelde de, genişleme birimleri
kullanılarak toplam 128 ayrık giriş-çıkış noktası, 12 analog giriş ve 14 analog
çıkış noktası elde edilebilir.

2.3 Bellek Yapısı

S7-200 bellek alnı üç bölümden oluşur (Şekil 2.3) program alanı, parametre
alanı ve kalıcı veri alanı rast gele erişimli bellek (RAM) ve elektriksel silinebilir
bellek (EEPROM) elemanlarında saklanır. CPU 212 dışındaki modellerde,
ayrıca ayrılabilir bir bellek elemanı (EEPROM) bulunur. Bu eleman ile herhangi
bir program, başka bir kontrolöre aktarılabilir.

Program Program Program

Parametre alanı Parametre alanı Parametre alanı

Kalıcı veri alanı Kalıcı veri alanı Kalıcı veri alanı

Veri alanı

RAM EEPROM EEPROM

Şekil 2.3 S7-200’ün bellek alanı

Program alanı, programa ilişkin komutların saklandığı bellek alanıdır. CPU 212
modeli 512 kelime (1024 byte), CPU 214 modeli için 2048 kelime (4096 byte),
CPU 215 ve CPU 216 modellerinde 4096 kelime (8192 byte) program alanı
ayrılmıştır. Bir kumanda devresi için kontrolör seçimi yapılırken program içi
ayrılmış alanın boyutu da göz önüne alınır. Bir program için bellek alanı, her
lojik işlem komutu için bir kelime, zamanlayıcı ve sayıcı komutları için üç
kelimelik alan kullanıldığı göz önüne alınarak belirlenebilir.

Parametre alanı, kontrolöre ilişkin verilen (şifre, istasyon adresi gibi kalıcı
bilgilerin) saklandığı bellek alanıdır.

Veri alanı, kontrolör program belleğine yüklenen kullanıcı programın

yürütülmesi sırasında hesaplanan sonuçlar, ara değerler, sabit değerler, sayıcı,
zamanlayıcı, hızlı sayıcı analog giriş ve çıkış değerlerini saklandığı bellek
alanıdır. Veri alanı değişken bellek (V), giriş görüntü belleği (I), çıkış görüntü
belleği (Q), iç bellek kaydedicisi (M), özel bellek kaydedicisi (SM), zamanlayıcı
(T), sayıcı (C), analog giriş (AI), analog çıkış (AQ) akümülatör kaydedicileri
(AC), ve hızlı sayıcı (HSC) bölümlerinden oluşur.

Değişken veri belleği (V) iki kısmından oluşur. DB1 veri bloğu olarak
adlandırılan birinci kısım (CPU 212 için V0-V127, CPU 214 için V0-V511) hem
RAM hem de EEPROM bellek de saklanır.

İkinci kısım (CPU 212 için V128-V1023, CPU 214 için V512 -V4095) yalnız
RAM bellekte saklanır. Bu kısımda bilgiler EEPROM belleğe yüklenmediği için
kalıcı değildir. PLC' nin uzun süreli enerjisiz kalması (CPU 212 için 50 saat,
CPU 214,CPU 215 ve CPU 216 için 190 saat) durumunda bu alandaki bilgiler
silinir.

Akümülatör kaydedicileri (AC0,AC1,AC2,AC3) için 4x32 bitlik veri alanı

kullanılır.

CPU 212"de bir hızlı sayıcı kaydedicisi (HC0)bulunur,bu sayıcı için 32 bitlik
veri alanı:CPU 214,CPU 215 ve CPU 216,modellerinde 3 hızlı sayıcı
(PC0,PC1,PC2)bulunur ve bu sayıcılar için 3x32 bitlik veri alanı kullanılır.

2.4 Veri Belleğine Erişim ve Adresleme

Veri belleği alanına bit, byte(8 bit) ,kelime (word,16bit) ve çift kelime ( double
word 32 bit) olarak doğrudan adresleme ile erişilebilir. Veri alanındaki bir bitlik
bellek konumu adreslemek için bellek alanı (I,Q,M,V,SM)ve konumu (byte .bit)
belirtilir. Örneğin Ix.y adresi ,giriş görüntü belleğinin x.byte ve y.konumu
gösterir. Şekil 2.4 ve şekil 2.5"de giriş görüntü belleği ve çıkış görüntü belleği
için bir bitlik bellek konumları ve adresleri gösterilmiştir .

7 6 5 4 3 2 1 0
I0 I0.0
I1
I2
I3 I3.4
I4
I5
I6 I6.4
I7 I7.4

Şekil 2.4 Giriş görüntü belleği adresleri

7 6 5 4 3 2 1 0
Q0 Q0.7 Q0.0
Q1
Q2
Q3 Q3.5
Q4
Q5
Q6 Q6.6
Q7

Şekil 2.5 Çıkış görüntü belleği adresleri

Bellek alanı gösteren I,Q,M,V,SM harflerinden sonra yazılan B ( byte) W (word)

ve D (duoble word ) harfleri bellek konumlarına erişim boyutunu belirtir.
Örneğin ,IBO adresi 8 bitlik (IO.7,IO.6,.......IO.0 ) ; IB 1 (I1.7,I1.6,...I1.0) bellek
konumlarını , IDO adresi (IWO (IBO,IB1),IW2(IB2,IB3) bellek konumlarını
kapsar. Bütün veri alanları bu biçimde adreslenerek 1,8,16ve32 bitlik bellek
konumlarına girişilebilir. Ancak ,veri kaybı ve yanlış sonuçlara neden olmamak
için 16 ve 32 bitlik bellek konumlarını kapsadığı alanlar göz önünde
bulundurulmalıdır.

VD10 adresine yazılan 32 bitlik bir değer , aynı zamanda 16 bitlik VW10 ve
VW12,8bitlik VB10,VB11,VB12 ve VB13, 1 bitlik V10.7,V10.6,...,V13.0
adreslerine yazılır. Bu durumda ,VD11,VD12 ve VD13 adreslerindeki verilerde
değişir. Benzer şekilde ,1bitlik veriye ilişkin VD13.0 adresine yazılacak bir
değer,VD10,VD11,VD12 ve VD13 adreslerindeki verilen değişmesine neden
olur. Çünkü VD11 adresi VB11,VB12,VB13,VB14;VD12 adresi
VB12,VB13,VB14,VB15 ve VD13 adresi VB13,VB14,VB15,VB16 adreslerini
içerir (şekil 2.6)

VD10 VB10 VB11 VB12 VB13

VD11 VB11 VB12 VB13 VB14

VD12 VB12 VB13 VB14 VB15

VD12 VB13 VB14 VB15 VB16

Şekil 2.6 Adres yerleri

Yukarıda açıklanan sorunları önlemek için 16 bitlik veriler 2, 32 bitlik veriler

arttırılarak adreslenmelidir . Örneğin ,8bitlik 2 veri ,16 bitlik 3 veri ve 32 bitlik 2
veri için VB0,VB1,VW2,VW4,VW6,VD8,VD12, adresleri kullanılabilir.

S7-200 kontrolöründe, bit, byte, kelime ve çift kelimelik veriler için farklı
komutlar kullanılır. Örneğin ,

LD IO.O komutu ile 1 bitlik

LDB=VB0,VB10 komutu ile 8 bitlik
LDW=VW0,Vw10 komutu ile 16 bitlik
LDD=VD0,VD10 komutu ile 32 bitlik verilere ilişkin işlemler yapılır.

2.5 Kesme Özelliği

Program tarama süresinden hızlı değişen işaretlerin değerlendirilmesi ve belirli

kumanda işaretlerinin üretilmesi için yüksek hız sayıcıları veya dış
(donanım)kesme işaretleri ile işletilen kesme alt programları kullanılır.CPU212
modelinde 2 altprogramı (1 yüksek hız sayıcısı ve 1 donanım kesmesi);CPU214
, CPU215 ve CPU216 modelleri 7kesme alt programı (3 yüksek hız sayıcısı ve 4
donanım kesmesi )kullanma olanağı bulunur.

2.6 Programlama

Programlama teknikleri yazılış biçimine göre doğrusal programlama ve yapısal

programlama olarak iki gruba ayrılabilir. Doğrusal programlamada bütün
komutlar art arda yazılır ve yazılış sırasına göre yürütülür. Yapısal
programlamada ise program blokları biçiminde yapılar kullanılır. Her iki
programlama tekniğinde de işlem komutları ile programlama ve merdiven
diyagramı ile programlama biçimleri kullanılabilir. Merdiven diyagramı
biçiminde programlama, kumanda devrelerinin ANSI standartları devre
simgeleri ile gösterilişine benzeyen bir grafiksel programlama yöntemi olup
program girişi grafiksel olarak yapılır. Bu programlama tekniğinde komutlar
yerine normalde normal de açık kontak, normalde kapalı kontak, röle bobini,
zamanlama ve sayıcı gibi elemanları simgeleyen kutular kullanılır.

S7-200 serisi kontrolörlerini programlamak için, hem komut (deyim) listesi

(Statement list, STL) hem de merdiven diyagramı programlama (ladder diagram,
LAD) teknikleri bulunan programlama yazılımları kullanılır.
S7 serisi PLC'lerde DOS ortamında çalışan STEP 7-Micro /DOS ve
WINDOWS ortamında çalışan Microwin /WINDOWS programlama yazılımları
ile hem komut listesi (STL) hem de merdiven diyagramı (LAD) tekniği
kullanılarak programlama yapılabilir. WINDOWS ortamında çalışan
Toolite2/WINDOWS (STL) yazılımında ise yalnız komut kullanılarak
programlama olanağı vardır. Programlama için kullanılan yazılımlar
programlama dışında, programın işleyişini gözlemek,veri alanındaki çeşitli
adreslerin içeriğini gözlemek, değiştirmek gibi amaçlarda kullanılabilir.
Kullanıcı programı, veri bloğu ve kontrolöre ilişkin konfigürasyon verilerininin
kontrolöre yüklenmesi için programlama yazılımı editör menüsünden
"Download", kontrolör RAM belleğinde bulunan programın editöre alınması
için "Upload"seçeneği kullanılır. Ram belleğe yüklenen kullanıcı programı,
konfigürasyon verileri ve veri bloğunda kalıcı (retentive) olarak tanımlanan
alanlar, aynı zamanda EEPROM belleğine aktarılır. Böylece, kontrolörün uzun
süre enerjisiz kalması durumunda kullanıcı programı, konfigürasyon bilgileri ve
kalıcı veri alanı korunur. Kalıcı veri alanları (retentive range) programlama
yazılımı ile tanımlanır. Kontrolör RAM belleği, yüksek kapasiteli bir
kondansatör ile beslendiğinden, RAM belleğindeki bütün veriler CPU 212
modelinde 50 saat ve CPU 214, CPU 215 ve CPU 216 modellerinde 190 saate
kadar korunabilir. Kontrolördeki programın, programlama yazılımı editörüne
aktarılması durumunda, kullanıcı programı ve konfigürasyon verileri, RAM
belleğinden; veri bloğunun kalıcı olarak tanımlanan kısmı EEPROM belleğinden
alınır. Kontrolör besleme devresinin enerjisiz kalması veya kontrolöre enerji
verilmesi durumunda, program aktarımı kontrolör işletim sistemi ile denetlenir.
Kontrolör enerjisinin kesilmesi durumunda, veri belleğinin MBO ile MB 13
arasındaki 14 byte'lık alan,eğer kalıcı olarak tanımlanmışsa EEPROM belleğe
yüklenir. Kontrolör besleme devresine enerji verildiğinde, RAM belleği kontrol
edilir. Eğer, veri kaybı yoksa EEPROM belleğinden yalnız kalıcı veri alanına
ilişkin kısım alınır. Eğer RAM belleğindeki veri kaybı varsa, önce RAM bellek
silinir ve EEPROM belleğindeki bütün veriler RAM belleğe aktarılır.

CPU 214, CPU 215 ve CPU 216 modellerinde isteğe bağlı olarak kullanılan,
ayrılabilir EEPROM elemanı, kontrolör belleğindeki programı saklamak için
kullanılabilir. Kopyalama işlemi, kontrolör işlemi altında iken yapılır. Bunun
için programlama yazılımındaki,
 CPU > Program Memory Cartridge
seçeneği kullanılır. Kopyalama işlemi yapıldıktan sonra EEPROM çıkartılıp
alınabilir. EEPROM' a daha önce saklanmış olan bir programı kontrolör
belleğine aktarmak için,

Kontrolör besleme devresinin enerjisi kesilir,

EEPROM yuvasına takılır,
Kontrolör besleme devresine tekrar enerji verilir.

Bu işlemlerin yapılması ile RAM belleği silinir, EEPROM elemanın içeriği

RAM belleğe ve kontrolör içindeki EEPROM belleğe aktarılır. Kopyalama
işleminden sonra, EEPROM elemanı çıkartılıp alınabilir.

2.6.1 Giriş
Röleli geleneksel kumanda devreleri ,röle kontaklarından oluşan lojik
anahtarlama devreleri olup, bu tür devreler VE (AND), VEYA (OR)
ve DEĞİL (NOT) gibi lojik işlem komutları kullanılarak gerçeklenebilir.

Komut Adı Komut Simgesi (S7-200)

Yükle (LOAD) LD
Tümleyenini yükle(LOAD NOT) LDN
VE (AND) işlemi A
Tümleyenine VE (AND NOT) işlemi AN
VEYA (OR) işlemi O
Tümleyenine veya (OR NOT)işlemi ON
Lojik TÜMLEYEN (NOT) NOT
Çıkışa atama =
Kurma (SET) S
Silme (RESET) R
VE blok (AND BLOK) ALD
VEYA blok (OR BLOK) OLD
Program sonu MEND
Şekil 2.7 Anahtarlama devrelerine ilişkin komutlar
Bu komutlara ek olarak, zamanlayıcı, sayıcı ve karşılaştırma işlevlerini yerine
getiren komutlar kullanılarak, her türlü kumanda devresi PLC ile
gerçeklenebilir. Bu bölümde, anahtarlama işlevlerini sağlayan temel lojik işlem
komutları verilecek ve bu komutlar ile yazılan program parçalarının işleyiş ve
işlevleri açıklanacaktır. Zamanlayıcı, sayıcı ve karşılaştırma işlevlerine ilişkin
komutlar daha sonraki bölümlerde işlenecektir. Bir lojik fonksiyonun
programlanmasına, LD (yükle) veya LDN (tümleyenini yükle) komutları ile
başlanır. Bu komutlarla, işlenen veri (operand) bir yığın belleğine atılır ve diğer
işlemler ve işlem sonuçları yığın bellek üzerinde yapılır.S7-200 PLC ‘sinde lojik
işlem komutları lojik yığın olarak adlandırılan, yığın yapısındaki bir
kaydedicide yapılır. Lojik yığın kaydedicisi, bir bit boyutunda 9 seviyeli bir
yapıya sahiptir.( şekil 2.8)

S0 :Yığının üst (birinci) seviyesi

S1 :Yığının ikinci seviyesi
S2 :Yığının üçüncü seviyesi
S3 :Yığının dördüncü seviyesi
S4 :Yığının beşinci seviyesi
S5 :Yığının altıncı seviyesi
S6 :Yığının yedinci seviyesi
S7 :Yığının sekizinci seviyesi
S8 :Yığının alt(dokuzuncu) seviyesi
Şekil 2.8

Yığın seviyesinin konumları ve içerikleri yürütülen komuta bağlı olarak değişir.

Aşağıda lojik işlem komutlarının yürütülmesi durumda yığın seviyeleri ve
içeriklerinin nasıl değiştiği açıklanmıştır.

2.6.2.Komutların Yürütülmesi ve Lojik Yığın

S7-200 PLC’sinde komutlar, koşullu işletilen ve koşulsuz işletilen komutlar
olarak iki guruba ayrılır. Koşulsuz işletilen komutlar, işlem sırası geldiğinde
hiçbir koşula bağlı olmadan yürütülen komutlardır. Koşullu işletilen komutlar
ise, lojik yığın belleğinin birinci seviyesindeki değere bağlı olarak yürütülen
komutlardır. Bu tür komutlar işlem sırası geldiğinde, yığının birinci seviyesinin
içeriği 1 ise yürütülür, 0 ise yürütülmez.
Çizelge www verilen LD, LDN, A, AN, O, ON, NOT, = , ALD ve OLD lojik
işlem komutları koşulsuz; kurma (S) ve silme (R) komutları ise koşullu işletilen
komutlardır.
2.6.2.1.Lojik İşlem Başlatma Komutu (LD,LDN)
LD komutu ile, işlenen verinin değeri yığının birinci seviyesine yüklenir.
Yığının diğer seviyeleri 1 seviye aşağıya kaydırılır. Yığının dokuzuncu
seviyesindeki değer atılır. (Şekil 2.9)

Yğının önceki durumu Yığının yeni durumu

S0 I0.0
S1 S0
S2 S1
S3 S2
S4 S3
S5 S4
S6 S5
S7 S6
S8 S7
Şekil 2.9

2.6.2.2.Lojik İşlem Komutları(A, O, AN ,ON ve NOT)

Lojik VE işlemi yapan A komutu, lojik VEYA işlemi yapan O komutu, işlenen
verinin tümleyenine VE işlemi uygulayan AN komutu, işlenen verinin
tümleyenine VEYA işlemi uygulayan ON komutu ve yığının birinci
seviyesindeki verinin birinci tümleyenini alan NOT komutu yürütüldüğünde
lojik yığındaki verilerin konumları değişmez. Ancak, yığının birinci seviyesine ,
yığının önceki değeri ile işlenen veriye uygulanan lojik işlemin sonucu yüklenir.
Örneğin, Al0.l komutu yürütüldüğünde yığını önceki ve sonraki değeri şekil w
gösterildiği gibi olur. Burada * işreti lojik VE işlemini göstermektedir. (şekil
2.10)

Yğının önceki durumu Yığının yeni durumu

S0 S0*I0.1
S1 S1
S2 S2
S3 S3
S4 S4
S5 S5
S6 S6
S7 S7
S8 S8

Şekil 2.10
2.6.2.3.İşlem Sonu Komutları (ALD, OLD)

Bu iki komut yürütüldüğünde, lojik yığının birinci ve ikinci seviyesindeki

değerlere lojik VE işlemi (ALD) veya lojik VEYA işlemi (OLD) uygulanır;
sonuç yığının birinci seviyesine yazılır. Yığının diğer seviyeleri bir seviye yukarı
kaydırılır. Örneğin ALD komutu yürütüldüğünde yığının önceki ve sonraki
durumu şekil x gösterildiği gibi olur. Burada * işareti lojik VE işlemini
göstermektedir. ( şekil 2.11)

Yğının önceki durumu Yığının yeni durumu

S0 S0*S1
S1 S2
S2 S3
S3 S4
S4 S5
S5 S6
S6 S7
S7 S8
S8 X
Şekil 2.11
2.6.2.4.(=)Atama Komutu

Bu komutun yürütülmesi durumunda , yığının birinci seviyesindeki değer

komutunu izleyen bellek komutuna aktarılır. Yığın seviyelerinin konumları ve
içerikleri değişmez. Örneğin, =Q0.0 komutu yürütüldüğünde, yığının birinci
seviyesindeki değer çıkış görüntü belleğindeki Q0.0 konumuna yerleştirilir.
Yığının komut yürütülmeden önceki içeriği ile sonraki içeriği aynı kalır.

2.6.2.5.LPS, LRD ve LPP Komutları

Bu komutlar yürütüldüğün de yığının üst seviyesindeki değerler için özel

işlemler yapılır. Örneğin, LPS komutu yürütüldüğünde yığın seviyeleri bir
basamak aşağıya kaydırılır ve boşalan yığının birinci seviyesine, komut
yürütülmeden önceki değeri tekrar yüklenir.
LRD komutu yürütüldüğünde yığının birinci seviyesine ikinci seviyesindeki
değer yüklenir;diğer seviyelerin konumu değişmez.
LPP komutu yürütüldüğünde yığının seviyeleri bir basamak yukarı kaydırılır;
komut yürütülmeden önce birinci seviyede bulunan değer atılır.

2.6.2.6 ZAMANLAYICILAR

S-7 200 model PLC’de iki ayrı özellikte zaman geçiktiriçisi vardır.
a) Belleksiz zamanlayıcı:
Girişte tetikleme sinyali geldiği sürece zamanı sayan ,giriş sinyali kesildiğinde
resetlenen elemandır. Bu eleman TON kısaltmasıyla anılır. Belleksiz
zamanlayıcı bobini enerjilendikten t süre kadar sonra kontakların konumunu
değiştirir. Rölenin enerjisi ayarlanan süre dolmadan kesilecek olursa eleman
resetlenir. Yani başa döner.
TXXX ayarlanan değer (PT ) olunca çıkış biti SET edilir. Sayma anında IN
girişi durur ve röle sıfırlanır.

TXXX
IN TON

PT

Şekil 2.12 Belleksiz Zamanlayıcı

a)Bellekli zaman rölesi:
Girişine sinyal uygulandığı zaman sayan , sinyal kesildiğinde kaldığı yerde n
saymaya devam eden elemandır. TONR kısalmasıyla anılır. IN: zaman rölesi
girişi, PT: istenen zamandır.

TXXX
IN TONR

PT

Şekil 2.13 Bellekli Zamanlayıcı

2.6.2.7SAYICILAR

S7-200’de iki tür sayıcı vardır.

a)Yukarı Sayıcı:
CTU olarak adlandırılmış tır. Sayıcı , CU girişinin yükselen kenarında
tetiklenerek saymaya başlar. CXXX değeri PV ‘ye eşit olduğunda çıkış lojik 1
olur. Reset ucuna sinyal geldiğinde sıfırlanır. Maksimum sayma değeri
32767’dir.

CXXX
CU CTU

PV

Şekil 2.13 Yukarı sayıcı

b)Yukarı –Aşağı sayıcı:

CTUD olarak adlandırılmıştır. İki yönde de sayma yapabilir. CU (yukarı say)
girişi 1 olduğunda aşağı sayma olur. Sayma işlemi anında CXXX=PV olunca ya
da rest sinyali gelince sayıcı sıfırlanır. Maksimum sayma değeri 32767’dir.
 CXXX
CU CTUD

CD

PV
Şekil 2.13 Yukarı –Aşağı sayıcı

2.7 Program Yazılımı

S7-200 serisi PLC’leri programlamak için ,hem komut listesi hemde merdiven
diyagramı yöntemleri kullanılabilir.

2.7.1 PLC’ de Programlama Yazılımları

S7-200 serisi PLC’lerde Dos ortamında çalışan STEP 7-Micro/DOS ve
Wiindows ortamında çalışan Micro/Win yazılımlarıyla hem komut
listesi(STL),hemde merdiven diyagramı (lad) tekniği kullanılarak programlama
yapılabilir. Windows ortamında çalışan Toolite STLyazılımında ise yanlızça
komutlar girilerek programlama yapılabilmektedir.
Windows işletim sistemi altında çalışan Micro/Win yazılımı kullanılarak hem
merdiven diyagramı hem de komut listesi yöntemiyle program yapma ,bu iki
program dilini birbirine dönüştürme imkanı mümkündür. Ayrıca plc cihazı
bilgisayara bağlanınca devrenin çalışması sümülasyon olarakta
incelenebilmektedir.

Micro/Win yazılımı çalıştırıldıgında yeni bir dosya (proje ) açılmak istendiğinde

karşımıza ‘CPU tipini ‘ belirlemeye yönelik iletişim penceresi açılır. Fare ile
PLC ‘nin CPU modeli seçilir. Bu bilinmiyorsa CPU tipini oku (Read CPU type)
butonu tıklanır. Bu işlem sonucunda yazılım , bilgisayara bağlanan PLC’nin
CPU ‘sunu tanır. Açılan ana menü penceresinden,menü çubugunun üzerinde ‘
project (proje), edit(düzenle), view(görünüm) , CPU, debug(test),
tools(araçlar), setup(kurulum), window(pencere), help(yardım) seçenekleri
görülür.

Micro/Windows yazılımında (yeni) proje açılınca ekrana gelen ladder

editöründe ,merdiven (LAD) kullanılarak PLC programı yapılır.kullanıcı başka
bir programlama editörü kullanmak isterse menü çubugu üzerinde bulunan
seçenek tuşlarıyla istediği yöntemi kullanabilir.

2.7.2 Micro/Windows Yazılımının Menüleri

1.Proje (project): Yeni proje açma , daha önce kaydedilmiş projeyi açma ,
yazdırma gibi işlemleri yapar.
2.Düzenle(Edit):Kes,kopyala yapıştır vb. gibi işlemleri yapar.
3.Görünüm(wiev):Ekranda görülen menüler (komut listesi, ladder, data bloğu
vb.) üzerinde değişiklik yapmak için kullanılır.
4.CPU:Run (çalış), stop (dur) gibi bilgisayarla PLC arasında iletişim gerektiren
işlemleri yapan menüdür. CPU çalışma konumunu değiştirmek ,derlemek ,
PLC’den okumak , PLC ‘ye program yüklemek ,CPU içeriğini silmek , CPU
modelini ve bilgilerini okumak , bellek kartuşunu programlamak bu menüyle
yapılır. Run seçeneği CPU ‘yu çalıştırır. Bu sırada CPU anahtarı TERM
konumunda olmalıdır. Stop seçenegi CPU ‘yu durdurur.bu işlemi yapabilmek
içinde CPU anahtarı TERM konumuna olmalıdır.
5.Test: girilen proğramı n simülasyon yardımıyla uygun şekilde çalışıp
çalışmadıgını burdan gözlemlenebilir. Tarama çalıştır sekmesi icra edilecek
program tarama sayısına girmek için bir diyalog kutusu açar. Program girilen
değer kadar çalışır.daha sonra CPU stop konumuna geçer . trama sayısı 1 ile
65535 arasında olabilir . ekranda hazırladıgımız bir programı PLC ‘ye
yükledikten sonra ,PLC bilgisayara baglı iken ladder durumunu açık ifadesi
seçili hale getirip, PLC ‘de programı çalıştırırsak ,ekranda bu çalışmanın
simülasyonunu izleyebiliriz.bu seçenek iptal edildiğinde simülasyon durur.
6.Araçlar(Tools): bu menüde iki seçen3ek vardır TD200 seçenegi ,TD200’ü
konfigüre etmede kullanılır. Bu sekmeyle birden çok konfiğürasyon blogu
oluşturulabilir. Ya da mevcut olanlar yeniden düzenlene bilir.
7.Kurulum(Setup): Görünüm ve iletişim ile ilgili ayarların yapılmasını saglar.
Bu menüyle ,programlama dili gösterim seti,data blok parametreleri ,CPU ve
COM portunu ,iletişim hızını degiştire biliriz.
İletişim diyalog kutusunda ise COM1 ve COM2 gibi PLC’lerin yapılaçağı
bağlantılar ve iletişim hızı seçilebilir. Genelde PLC bağlantısı com2 girişine
yapılır. Eğer bilğisayarda bu kısım olmasına ragmen tanıtılmamışsa iletişim
kurulamaz. İletişim hızını 9600 yada 19600 seçtiktensonra bilgisayarla PLC
arasındaki boglantı kablosu üzerinde ayarlama yapılmalıdır.
8. pencere(Window):programın penceresini düzenlemeyi ve açık pencerelerin
listesini ğörebilmeyi sağlar.
9.Yardım(Help): yazılım ve çalıştırmayla ilgili bilgi dosyalarını içeren
sekmedir.
10.Araç çubuğu: yeni proje açar,proje oluşturur,aktif pencereyi yazdırır,derler
,keser ,kopyalar, taşır,kaydeder, CPU’dan program belleğine, program dan CPU
‘ya veri aktarır vb gibi işlemleri yapar.

2.7.3 Micro/Win Yazılımıyla PLC Programlarının Hazırlanması

Programda F2tuşu komut gurubu listesini seçer
F3 tuşu F2’de yer alan komutları listeler.
F4 tuşu normalde açık kontağını seçer.
F5 tuşu normalde kapalı kontağını seçer.
F6 tuşu çıkış rölesi seçer.
F7 tuşu dikey çizgi seçer.
F8 tuşu yatay çizgi seçer.
F10 tuşu araya bir devre sokar.
2.7.4 Düzeltme tuşları
Back space:Devreyi geriye doğru siler.
Ctrl+Ok: Basılan ok yönünde çizgi siler.
Yönlendirme tuşları
Home:İmleci devrenin başına getirir.
End:İmleci devrenin sonuna getirir.
Ctrl+Home:İmleci program dosyasının başına getirir.
Ctrl+End: İmleci program dosyası sonuna getirir.
Ok tuşları:İmleç basılan ok yönünde ilerler.
Kaynaklar

1.’SIMATIC S7-200 ile Endüstriyel Otamasyon’ Kumanda Sistemleri 1

DOÇ. DR. Salman KURTULAN İTÜ (Aralık 1997)

2.’SIMATIC S7-200 ile Endüstriyel Otamasyon’ Temel Kumanda sistemleri

DOÇ.DR. Salman KUTULAN İTÜ (Temmuz 1998)

3.’Programlanabilir lojik Kontrolör ve Uygulaması’

DOÇ.DR. Salman KURTULAN

4.’PLC ile Endüstriyel Otomasyon ‘

DOÇ.DR. Salman KURTULAN Birsen yayınevi (İstanbul 2001)

5.’Dijital Elektronik ’ İleri kumanda Teknikleri

Ali ÖZDEMİR Kozan ofset (Ankara 2000)

6.’Programlanabilir Denetleyiciler’
DOÇ. DR. M.Okyay KAYNAK

7.’ SIEMENS SIMATIC Mikro- PLC S7-200 2 Saatlik Eğitim Klavuzu ‘

Simko Ticaret ve Sanayi A.Ş

8.’SIEMENS SIMATIC S7-200 Micro PLC ile Makine Otomasyonuna

Giriş‘ Simko Ticaret ve Sanayi A.Ş

9. ‘SIEMENS Components For Totally Integrated Automation Catalog ST

70-2001‘ Simko Ticaret ve Sanayi A.Ş

10.’Step 7 Micro Win 16 ’ PLC ve Endüstriyel Uygulamaları Ders Notları

Kazım POLAT