negentiende nummer: mei 2006

In dit nummer:

Beslissen
met poorten

Poorten? Nou, en of!

Ben je
Creatief met schakelaars en sensoren tussen 12
De kracht van nullen en enen en 14? Ben je
gefascineerd
Nieuwe opdracht Knap Geknutseld door alles wat met
techniek te maken
heeft? Voel je de bijna
onweerstaanbare drang om
elk apparaat uit elkaar te
prutsen om te zien hoe het er
vanbinnen uitziet?

Dan ben je een

en dan is dit nog steeds je
lijfblad!
wa
ar
sc
hu
wi
ng
 Computers, daar zit muziek in. Hey, vergelijk het met een piano.
Je slaat een toets aan, binnen in het instrument slaat een hamertje
tegen een snaar en het resultaat is een muziektoon. Zo werken
computers ook, maar dan elektronisch. Je drukt een toets in, je
computer verwerkt die handeling en het resultaat zijn tekens op je
computerscherm. Invoer, verwerking, uitvoer...
simpel, toch?

Stroom of geen stroom, dat is de vraag.

Voor een piano heb je natuurlijk geen elektriciteit nodig. Voor VERWERKING
een computer wel. Als energiebron, maar ook als middel om
gegevens te verwerken. Want dat gebeurt met elektrische
signalen. Op een beslissingspaneeltje zie je meteen hoe dat
werkt. Ook hier heb je de verdeling tussen de invoer (links), de
verwerking (midden) en de uitvoer (rechts). Links staan een
schuifschakelaar*, een lichtsensor, een temperatuursensor en
een drukknop*. Daarmee kan je een stroomkring openen of
sluiten. Tenminste, als je op het paneel een batterij of adapter
hebt aangesloten. De sensoren reageren op licht of warmte, de
schakelaar en de drukknop moet je zelf bedienen. Rechts van
het paneel zie je een , een relaisschakelaar* en een
lamp, die zorgen voor de uitvoer.
*Je leest meer over SCHAKELAARS in GaragastenKrant 15 of op www.garagasten.be

t de KAT op de ko
Mooi. En nu kom ord. Of beter: op het
elektriciteitssnoertje. Want daarmee kan je verbindingen
maken. Tussen de drukknop en de lamp bijvoorbeeld. Zolang
je niet op de knop drukt, blijft de stroomkring geopend en
raakt de stroom niet bij de lamp. Hey, als een brug opge-
haald is, kunnen er toch ook geen auto’s over? Druk je op de
knop, dan gaat de stroom vloeien. Met andere woorden: ofwel
vloeit de stroom ofwel vloeit ze niet. Da’s erg belangrijk, want je
weet dat een computer elektrische signalen verwerkt en dat
kunnen er maar twee zijn: geen stroom (0) of wel stroom (1).
Een computer verwerkt dus lange reeksen nullen en enen,
en zet die om in informatie: de letters of de beelden die je op
je scherm ziet.

Spelen met poorten

Hoe die verwerking gebeurt, zie je in het midden van je paneel. Drie
poorten beslissen of een signaal doorgaat of niet. De AND-poort is
er een van. De twee poortingangen kan je bijvoorbeeld met de
lichtsensor en de schuifschakelaar verbinden. En de poortuit-
gang met de zoemer. Pas als de sensor EN de schakelaar
stroom doorlaten, beslist de poort dat de lamp krijgt.
Net zoals je cd-tje pas begint te spelen als je de power-knop
van je installatie EN de play-knop van je cd-speler hebt
ingedrukt. Snap je nu waarom deze poort de AND-poort
heet? “And” is gewoon Engels voor “en”.
 Maar ook de OR-poort heeft twee ingangen en
een uitgang. Alleen laat deze poort al stroom
door zogauw ze minstens één keer stroom
krijgt. Vergelijk het met de centrale verwarming
thuis. Die slaat af als de thermostaat merkt dat
het te wordt OF als je ze met een druk-
knop uitzet. En de NOT-poort draait het signaal
dat ze krijgt om. Ontvangt ze stroom (1) dan geeft
ze geen stroom door (0) en omgekeerd. Sluit je
de drukknop en de lamp op de NOT-
poort aan, dan brandt de lamp
zolang je de knop NIET
indrukt.
Nu belet niks je nog om verschillende poorten met elkaar
te gaan combineren. Stel dat de uitgang van een AND-poort
verbonden is met het motortje van de zonnewering in een
veranda. En dat dat motortje de blinden laat zakken zodra
het stroom krijgt. Wat gebeurt er dan in de volgende
situatie? Een drukknop en een temperatuursensor zijn met
een OR-poort verbonden. De uitgang van die poort is samen
met een lichtsensor aan de AND-poort geschakeld. De
uitgang van die poort is dan weer met het motortje verbon-
den. Zie je het voor je? Weet je wat er gebeurt? Inderdaad, de
zonnewering zakt zodra de zon op de veranda staat en de
temperatuur in de veranda oploopt, OF zodra de zon op de
veranda staat en jij op de knop drukt om de zonnewering te
laten zakken. Leuk, hè, zo spelen met poorten? En zowel qua
invoer- als uitvoerorganen
kan je eindeloos variëren. Ga
maar ’s na wat je allemaal
met een bewegingssensor,
een zwaailicht,r een ventilator
ke
en een wweekkkkkeer kan doen.
wekker
kerr

Mirakels en mysteries
Een drukknop sluit de stroomkring als je ‘m indrukt. Als
je wil dat de stroom vloeit zolang de knop NIET is
ingedrukt, moet je ‘m met de NOT-poort verbinden,
want die draait het signaal om.
En dan kan je ook de NOT-poort weer aan andere
poorten schakelen. Een voorbeeld? Vraag dat maar ‘s
aan de diagnosetechnicus in een autogarage. Kijk, als
een chauffeur uitstapt terwijl z’n lichten nog branden,
klinkt een waarschuwingssignaal. Een mirakel? Welnee.
Een drukknop in het portier is via een NOT- poort aan
een AND-poort geschakeld en een lichtsensor in de
koplampen is met de andere AND-ingang verbonden. De
drukknop geeft pas een signaal als hij NIET is ingedrukt
en dus klinkt het piepgeluidje als de deur opengaat EN
de lichten branden. Mysterie opgelost!
 van
e n o e g krijgen
aar nie t g oplossing
Kan je m an hebben wij de
?D
techniek
: surf naar
voor jou
over
a t je w e ten wou
r alles w stek zit
en lees e . De web tje uit
h n ie k e n a u to ’s
. K ie s e en spelle score.
tec ingen hoogste
l verrass a voor de ntenhoek.
boordevo r ij e n g
met
tjesgale e
e experim en mening die je
de spelle ij k je in d e
’s een k p of richtje
Of neem h e b je wel een ti dan snel een be
schien n. Laat
Hey, mis n wil dele tenboek. oor
G a ra g a s te
g a s oo k terecht v d je
an d e r e
h e t G a ragaste n -
n -w e b s tek ka n je
ls je m e edeed, vin il
achter in Garagaste d. En a geval w
s . W a nt op de ’-wedstrij winnaars. In dat
iet a lle bij d e .
a a r d a t is lang n t jo u w n aam wel
M de ‘ a
tips over chien sta res:
handige r te r u g . En miss n e n h e b t. Eén ad . Bij elke
z e n d ing hie s je gewon nnen.
je in
w e te n w elke p r ij
re actie willen ke
je zeker is er de op we jou
w eveel
e t e en mening geschoteld waar zie t m eteen ho
n m or je
Garagaste hier een vraag vo inden en
Voor alle r ij g je e t m e e s t in kan v Spannen
d, niet?
k ra n t k r ji j je h g d e le n.
nieuwe aan waa w menin
u id h e t antwoord e Garagasten jou
D de r
an de an
procent v

Naam:

Adres:

Geboortedatum:

E-mailadres:

De gegevens zullen enkel gebruikt

worden om de aanvrager te
voorzien van niet-commerciële
informatie over
toekomstopwielen.be-projecten.
Wijziging of schrapping van het
adres kan op eenvoudig verzoek.
 HET ENIGE ECHTE
GARAGASTENBOEK
LIGT IN DE WINKEL
“100 paarden onder de motorkap” verzamelt het beste van drie jaar
GaragastenKrant. Volg je favoriete speurneuzen tijdens hun avonturen en
ontdek alles over auto’s en techniek. Een ware Garagast als jij mag dit
boek niet missen. Ga dus snel naar de boekhandel en vraag naar “100
paarden onder de motorkap”. Neem dit nummer mee om het boek te
bestellen: ISBN 90 209 6485 2.

TECHNIEK OP WIELEN:
ZO
ZORG DAT JE ERBIJ BENT!
Hey Garagast, natuurlijk wil jij de mooiste auto’s en
de nieuwste snufjes graag zelf zien en ontdekken. En binnenkort kan
dat, want dan opent ‘Techniek op Wielen’ in Brussel z’n deuren voor
jou. Dit toffe doe-parcours is een heuse ontdekkingstocht over moto-
ren, banden, koetswerk, elektronica.... Heb jij al ’s een zonnewagen van
dichtbij gezien? Of een werkende motor? Of een luchtvering? In de
gebouwen van Autoworld (Jubelpark in Brussel) kom je er alles over
te weten. Kijk regelmatig op , dan weet jij
als eerste wanneer dit fantastische doe-museum opengaat.
Tot dan?

KLEEF
HIER EEN
POSTZEGEL

Garagasten
p/a toekomstopwielen.be
Woluwedal 46 bus 8
1200 Brussel
Heb je de boeiende Maar natuurlijk kan je zelf nog veel leukere toepassingen bedenken dan
Garagasten-rubriek Knap het voorbeeld dat wij je geven. Heb je iets gevonden wat je zelf in elkaar
kan knutselen? Neem dan pen en papier en schrijf op wat je allemaal
Geknutseld al ontdekt? In elke
nodig hebt. Zoek al je materiaal bij elkaar en ga aan het werk.
nieuwe krant krijg je een opgave
en een concreet voorbeeld. Denk eraan dat je je creativiteit moet kunnen bewijzen als je mee wil
Op ligt doen aan de wedstrijd. Maak daarom een
paar foto’s van je werk en jezelf. Of
er bovendien een pak tips op je te
beschrijf in een tekst wat je precies
wachten. Omdat we weten dat een gedaan hebt en wat het resultaat is.
echte Garagast wel van een uitda- Zet al je bewijsmateriaal daarna op
ging houdt, hebben we de tips .
Uit alle inzendingen worden de
verstopt achter een keileuke schuif-
leukste, origineelste en mooiste
puzzel, raadsel of woordspelletje. oplossingen bekroond. Veel succes.
Snel daarheen dus.

DOE MEE AAN DE

”-
“KNAP GEKNUTSELD
T JE
WEDSTRIJD EN ZE
. FOTO’S EN TEKSTEN
issingspoorten VOOR 27 JUNI 2006
n ka n bo uwen met besl
-
OP DE GARAGASTEN
lin ge
hoe je schake
tenKrant lees je van Knap Geknu
tseld over.
In deze Garagas w e op dr ac ht WEBS ITE !
k de nieu , een relais en
En daar gaat oo la ars, een zoemer
n, sc ha ke naf een
ee l zi tten se nsoren, poor te
au to m at is ch laat draaien va
Op een beslissi
ngspan use ventilator ‘m ook zelf aan
te zetten als
noten. En als
zo rg je er vo or dat je een he id be ho ud t om t met je klasge
een lamp. H oe el ijk he re ek he
ratuur, waarbij
je de m og
dat kan oploss
en. O f be sp op, krijg vier
bepaalde tempe n ri jtj e ho e je . Lo s de raadseltjes
ee
il? Zet ’s even op
je frisse lucht w fo rm at ie w il, surf dan naar
ig e in . Doen!
je wat mee r ha nd
w er k no g indrukwekkender
aak jouw
extra tips en m kst over je
er k. Ze t foto’s en/of te
it stomen en ga
aa n he t w van Lego of een
Laat je creativite en w in een bouwdoos en een
op de G ar agasten-w eb si te
kl as m ee do et , win je misschi
beleveniss en tal. Als je hele
heuse autorens uwt of aan een
autorenstal.
bezoek aan een to ’s bo n
fabrie k di e au strijd kan je ee
bezoek aan een n de “K na p G eknutseld”-wed Kno bb el van 2006”
ee ke er m ee doet aa na ps te Te ch nische
ens tw “K
hooljaar minst maakte, kan je 2006” winnen.
En als je dit sc n. Al s je je kn utselwerk alleen na ps te Te ch ni sche Klas van
winne n je de titel van
“K over te vallen.
bijzondere prijs kl as meedoet, ka aa l om van achter
Al s je he le jn al he lem
worden. vasthangen, zi
e aan die titels
En de prijzen di .
Kijk snel op

EEN PASSIE VOOR TECHNIEK?

De GaragastenKrant is een initatief van DOE daar dan iets mee en kies nu de juiste studierichting!
is een actie van de automobielsector en
aanverwante sectoren, op initiatief van Febiac en de sociale Op de website vind je alle
partners: Federauto, ABVV-Metaal en ACV-Metaal.
EDUCAM coördineert dit project. studierichtingen die je kan volgen als je tuk bent op techniek.
, Woluwedal 46 bus 8, 1200 Brussel
Zo weet je meteen waar je met je toekomst naartoe kan!
Verantwoordelijke uitgever: Luc De Moor,
Concept en realisatie: www.linkinc.be en www.zeppo.be
Zowel in het technisch als beroepssecundair onderwijs
Tekeningen: Sam Vanallemeersch vind je boeiende richtingen.