NDEKLER

KAPAK KONUSU

PRATK

HAZRAN 2005

14 Gezi ve tatil fotoraflar ekerken dikkat etmeniz gerekenler 16 Profesyonel porte nasl ekilir?
REHBER

18 Fotoraf makinenizin el kitabnda yazmayan 10 zellik 04 Fotoraf ekerken en ok yaplan 66 hata 22 ektiiniz fotoraflar banz belaya sokabilir mi? ve zm yollar

KAPAK KONUSU

PRATK

TEMMUZ 2005

04 Fotoraflarn kalitesini artrmak iin 50 ipucu

16 Sevimli ev hayvanlarnn fotoraflar nasl ekilir? 18 Sata sunmak istediiniz rnlerin kaliteli fotoraflarn ekmek 20 Dn ve spor fotoraflarn ek erken dikkat etmeniz gerekenler 22 Cep telefonu ile ekilen fotoraflar PCye aktarmak

AUSTOS 2005

KAPAK KONUSU

PRATK

04 En uygun renk tonlarna ve detaya sahip fotoraflar iin doru fla kullanm 10 Profesyoneller iin uzakla bal en doru F deerinin seimi

16 Poster boyutunda bask iin yksek megapikselli kameraya gerek yok 20 Hzl hareket eden nesnelerin fotoraflarn artk net ekebilirsiniz 22 Ylba ve biyogrofi fotoraflarn ekerken dikkat etmeniz gerekenler

CHIP DJTAL FOTORAF REHBER | 3

AYARLAR

FOTORAF DZENLEME

Deklanre basmak her zaman yeterli olmuyor. Doru ayarlarla iyi, hzl ve en nemlisi rahata fotoraf ekebilirsiniz. s. 6

Dijital fotoraf makinesi birok seenek sunuyor. Ancak tekniin yannda fotoraf sanatnn genel kurallarn da bilmek lazm. s. 8

Photoshop ve benzeri aralar sayesinde birok resimden birka tklama ile baarl sonuca gidebilirsiniz! Tabii bu metotlar bilmek lazm: s. 10

66
GALER
Binlerce tatil resmi var ve fotoraf makinesi tarafndan numaralandrlm. Bu durumda kimse iin iinden kamaz. Kurtulu yolu sayfa 12de

Fotoraf hatas ve zm
akine zaten her eyi otomatik olarak yapyor sanyorsanz yanlyorsunuz: eitli otomatik ilevleri olan dijital fotoraf makineleriyle ekilen resimlerin ou iyi, ama maalesef hepsi deil. Alplerde yorucu bir yryn ardndan zirvede ekilen bir resmin yeri esasnda dijital p kutusudur. nk UV nlar rengi ve kontrast almtr. Bu durumda ne kullanmanz gerekiyordu? Tabii ki bir filtre. Ama bilindii zere, hatalardan ders alnabiliyor. te bu yzden CHIP, dijital fotoraf ekimlerinde en ok yaplan 66 hatay aratrd ve doal olarak bu hatalardan saknmak iin gerekli tyolar sizinle paylayor.. lk nce temel ayarlardan balamak gerek, bunlar dijital fotoraf makinemizde kendimiz de yapabiliriz. Hata yapldnda en nemli unsurlardan bir kameray kandrabilmektir: rnein otomatik modda deklanr geciktirme ve fla gibi. Hi de kulaa geldii kadar zor deil. Daha zor olan, resmin doru asn bulabilmek. buradaki ufak dikkatsizlikler bilgisayarn banda saatlerce oturmamza sebep oluyor: rnein resim eriyse, iek saksnz hareket halinde kmsa ya da gzlerin yerinde sadece iki tane siyah nokta var ise. Ama bazen doru ayarlar ve iyi bir obje seimi de yeterli olmuyor: Bir eyler ters gitmi ve bu hatay bilgisayarnzn gidermesi lazm. Resim mkemmel olsa bile bir ekilde makineden ve bilgisayardan kmas lazm. Yazmz, size bunlar nasl yapabileceinizi gsteriyor!

Kaliteli bir fotoraf makinesi ve gzel bir model malesef yetmiyor: Fotoraflar ansa brakmak istemiyorsanz, tecrbeye sahip olmanz art. CHIP, fotoraf ekiminde en ok yaplan hatalar aratrd ve bu hatalar nasl giderebileceinizi gsteriyor.

BASKI

Resimler hazr ve baslmay bekliyor. Zamandan, paradan nasl tasarruf edip harika resimler elde edebileceiniz s. 13te.

Daha iyi fotoraf ekme nerileri

otoraf ekmeden nce karar vermek ok nemli: ektiiniz fotoraf daha sonra nasl grnecek? Nerede ve nasl kullanmak istiyorsunuz? Analog fotoraf makinelerinde a gre doru filmi seiyorsunuz ve bylece kararnz iin bir adm atm oluyorsunuz. Dijital fotoraf makinesinde daha fazla ayar yapma ansna sahipsiniz, ama bu ayn zamanda hata yapmanza yol ayor.

DORU SELMESI 02 DOSYA FORMATININ

Normalde uygulananlar yanltr: JPG dosyas kaydetmekle hafzada bo alan alyor ama sktrmadan dolay resimdeki bilgiler kayboluyor. Kaypsz TIFF formatysa, kullanldnda gerek bir hafza canavar olduunu gsteriyor. r RAW: Resmi PCye aktardktan sonra mkemmele ulaabilmek iin zerinde ok almak gerekir. RAW kullanrsanz seenekleriniz oalr. Burada resim bilgileri kesintisiz olarak hafza kartndan sabit diske aktarlr; hem de renk dzeltmesi, kontrast deiiklii ya da keskinlik filtresi tarafndan deitirilmeden. Fakat yzlerce tatil resmi iin bu ok urama gerektiriyor. r TIFF: Sktrmadan oluan kayplar nlemek iin fotoraflar TIFF formatnda kaydetmek gerekir. nk makinenin standart optimizasyonu nceliklidir. Bu formatn veri miktar da RAWa gre daha yksektir. r JPG: Bu formattan daha hzls yok. Sktrma en yksek kaliteye ayarlandysa, resim bilgilerindeki kayplar snrl sayda kalr. Sadece byk alanlarda ve keskin objelerde resim hatalarnn ortaya kmas daha yksektir.

NETLETRMEYN 01 OTOMATK OLARAK

Tabii ki resimlerinizin net olmasn istiyorsunuz. Bu durumda makinenizin ayarlarnda bulunan en yksek resim kalitesine getirmek doru mu? Yanldnz: nk fotoraf makinesi tpk kt bir resim ileme yazlmndaki gibi basit bir netletirme filtresi kullanyor: Sert kontrastlar ve alanlar ayn ekilde ilem

SICAK TON FLTRES: Otomatik beyaz dengeleyici zerindeki ufak bir dzeltme dijital fotoraf makinesinde 81 A-filtresi simlasyonu yaratr.

birka kk oynama ile giderebiliriz. Esasnda ayn etkiyi bir 81A D filtresiyle de elde edebiliyoruz. Bu fonksiyon hafif sar, kahverengi tonuyla ten rengini sarar, souk olan sabah n ntrletirir. Ik lmnn deerlerini manuel olarak kendiniz de adm adm deitirebilirsiniz. Bylece tonlarn kontroln de ele geirmi olursunuz. Baz makinelerde k lm dzeltmelerini otomatik moda getirebilirsiniz. Bu durumda makineniz dardaki k scaklna gre lm yapar.

03 DAHA HIZLI RESM EKME PROFL

KESKNLK: Fazla keskinletirmek resme sert bir hava veriyor (solda). En iyisi keskin olmadan iaretlese (sada).

gryor. kabilecek sonular: Keler ok sert bir ekilde ne km, alanlardaki izimler metrik deil ve pikseli az gzkyor. Sizin iin daha iyi bir zmmz var. Fotoraf makinesinin netletirmesini minimuma indirin ya da mmknse kapatn. Daha sonra PCnizde mkemmel bir znrl Photoshopta bulunan netlik filtreleri ile elde edebilirsiniz. Yalnz byk resim serileri ekmek ve daha sonra bunlarn zerinde almak istemeyenlere, ayarlanm bir netletirme filtresiyle almalarn neririz.

Makinenin hazr programlar sayesinde abucak ISO deerlerinin kombinasyonuna, diyaframna ve pozlama sresine ulaabilirsiniz. Bunlara uymayan bir objenin resmini ekiyorsanz ayarlar da kendiniz yapn. yi donanml ve yksek fiyatl fotoraf makinelerinde birok n ayar mevcut. Bunlarda kendi programlarnz ayarlayp kiisel seeneklerinizi hafzaya alabilirsiniz.

TUZAK 05 DKKAT
Baz kompakt makineler ok yksek k hassasiyeti gsteriyor, bu rakam yaklak ISO 800den 1.600e kadar ykseliyor. Daha ksa pozlama sreleriyse resim kayplarna yol ayor. ou kameralarn yksek hassasiyet modundaki ekimlerinde znrlk yetersiz. Normalde 3 megapiksel olan bir resimden arta kalan sadece 1/3 pikseldir, bu da 1 megapiksel demektir. Resim bu durumda sadece ekran tantm ya da internet iin kullanl oluyor. Bu yzden her yksek ISO kullanmndan sonra (ISO 100400) kamerann otomatik olarak tam znrle dndnden emin olun. rnein Fuji Finepex S602 zoom modelinin her hassas kl ekimden sonra tekrar eski ayarlara dndrlmesi gerekiyor.

04 SOLUK RESMLERE SON

Analog makinelerde a gre ufak filtrelerin kullanlmas gerekiyordu; bugn bu zahmetli i gemite kald. Sabah souk ve len keskin olan , makinede bulunan beyaz dengesinde

CHIP DJTAL FOTORAF REHBER | 6

TTREMSZ: ISO ayarlarnn elle azaltlmasn resim titreimi engelliyor, ama uzun sreli pozlamalarda hareketsiz kalmak gerektiriyor.

5 HIZLI/KOLAY NER

SORUNLU GELER 06 PANORAMADAK

Panorama ekimlerinde en ok karlalan sorun otomatik k ayarnda ve resimler arasndaki geilerde ortaya kyor. Ufak bir hile ile zme kavuuyoruz. Otomatik klandrmay kapatn ve manuel olarak hedefin orta ksmna gre hesaplayn. Bylece daha sonra PCde nerdeyse hibir dzeltmeye gerek kalmayacaktr.

07

HATALI YKSEK RESM AYDINLII

eski fotoraf makinesi modellerinde hzlandrabiliriz; yeni modellerde ise deklanr gecikme sresi ksalyor. Nadir kullanlan bir metod da seri ekim ilevi. Objenin size yaklatn gryorsanz ekme zamann hesaplam oluyorsunuz. Bylece daha deklanre basmadan, seri ekim fonksiyonuyla ekimlere balam oluyorsunuz. lk ekilen resim zamana ihtiya duysa da, onu takip edenler daha hzl kaydedilecektir. Bu ipucuyla birlikte, resmi doru zamanda ekme olasl da ykseliyor.

10

Hafza yetersizlii yznden sadece paralar kaydedebiliyorsunuz ve hafza kart hep yanl zamanda doluyor. Panik iinde tm fotoraflarnz sileceinize, baz fotoraf makinelerinin sunduu bir seenekten yararlanabilirsiniz. Tekrar oynatma modunda resme zum yapp seilen ksm kaydederseniz gereksiz kenarlar kesilmi oluyor ve bu da hafzada yer ayor. Televizyonda btn resimler siyah beyaz ise: ou dijital fotoraf makinesiyle beraber video kablosu da gelir ve bununla aygt dorudan televizyona balayabilirsiniz. ayet tm fotoraflar siyah beyaz kyorsa, yanl mod seilmitir. lkemizdeki televizyon modu PALdir, Amerikada ise NTSCye almanz gerekir. Video ilevini doru kullann: Videoda bazen fotoraftan daha fazla ey yakalayabilirsiniz, tabii ki dijital fotoraf makinelerinin dk znrlkleri iinizi gryorsa. Hemen hemen hibir dijital fotoraf makinesinde, video ekimi srasnda zum orann ayarlayamyorsunuz. Bu yzden ncelikle odaklanma mesafesini ayarlayn. Pil sarfiyatn azaltn: ou fotoraf makinesi belli bir sre kullanlmaynca otomatik olarak kapanyor. Bu zaman 1-2 dakikaya drn, daha de ekmek mantkl deil. nk dijital fotoraf makinesi alp kapanma srasnda da enerji kullanyor. ki neri daha: Fla gerektiinde kullann. Dier bir enerji dman da ekrandr, o yzden ekran kapalyken aln ve sadece fotoraflar kontrol etmek istediinizde ekrandan yararlann. Siyah-beyaz ekimlerde resim kareleri yetersiz geliyorsa kameranz S/B moduna aldnzda, objeler gri olarak alglanr ve bylece hafza kartnda yer tasarrufu salayamazsnz. En iyisi, resimleri zerinde alrken S/Bye evirin. Bu ekilde, renk kanallaryla oynayp daha net sonular da elde edebilirsiniz.

11

rnein akam ekimlerinde gne batm ya da ehir portrelerinde maksimum ISO otomatik sistemi, genelde yksek alglayc hassasiyeti ile alr. ekimlerinizi salam bir yerden ya da ayakla yapyorsanz, makineyi ISO hassasiyetini drerek kullanabilirsiniz. Bunun iin daha yksek bir enstantaneye ihtiyacnz olacaktr.

AYARLANMASI 09 FLAIN ELLE

Kompakt fotoraf makineleriyle yaplan flal ekimler, gzlerde kamatrma etkisi yapar. Iklandrma doru da olsa, gece ekilen bir fotorafn bize gndz havas vermemesi gerekir. Mmknse diyafram fla gcn 0, 5 ile 1e kadar drn. Ek olarak fla difzr (k datc) ile destekleyebilirsiniz. Bylece k konuya dorudan vurmayacaktr. ekeceiniz evrede arta kalan klar ya da baka klandrmalar varsa, fotoraf makinenizin pozlama zamann ykseltin. Arka plann hafif hareketli olmasnn zarar yoktur.

12

FONKSYONLARI 08 SER EKM

Makinenin izin verdiinden daha hzl resim ekmek istiyorsanz, bu sadece bir hileyle mmkn olacaktr. n odaklamayla, yani deklanr tuuna yarm basarak ekimi zellikle de

13

15 PROFESYONEL UYARI III HESAPLAMAK

Pozlamay hesaplayan sisteme ramen fotoraf aydnlk deil mi? Hi artc deil, nk bu, hesaplama metoduna bal ve bu da her makinede yok. Orta snf dijital fotoraf makineleri orta apl bir integral lmne sahip. Bu da kenardaki k oranlarn yerine ortadakilerin dikkate alndn gsterir. Ek bir spotlerle donatlm fotoraf makineleriyse ortadaki k hesaplamasn %10 drebiliyor. ok farkl bir kla bir obje karnzdaysa, nce ana elementi ler ve deklanre yarm basarsnz ya da klandrma hafzas varsa onu kullanrsnz. Arazi ekimlerinde de arazinin koyu ya da gkyznn ok ak kma ihtimali var. Burada optiin nnde bir k filtresi kullanlr ve bu da gkyznn parlakln drr. Bylece arazi doru klandrlr ve gkyzn tam istediiniz gibi fotorafnza aktarabilirsiniz.

14

CHIP DJTAL FOTORAF REHBER | 7

Objeleri doru yakalamak / resim ekmek

zel bir manzara ve gzel insanlar grdnz m, hemen makineyi dorultun! Modern fotoraf makineleri bir dolu otomatik ilev sayesinde bizlere daha iyi ve yaratc resimler ekebilmemiz iin yardmc oluyor. Ama bunlar her zaman yeterli deil. Bazen manuel ayarlara ve yardmc unsurlara ihtiya duyuluyor. Bir dier unsur da gznzn daima ak olmas.

insanlara odaklanm ve arka plan dikkate almam olmas. Bu durumda gzlerimizi drt ap arkada ne olup bittiini dikkate alacaz. Objenin bandan bir ey kyorsa bir adm yana kaymak ya da sakslar ve dier eleri yana ekmek ie yarayabilir. Baka bir seenek ise ak bir diyafram deeriyle almak. Bylece arka plan flu olur ve kiiden ayr durur.

kim pozisyonunuzu yle deitirin ki gne bu engelin arkasnda kaybolsun. Resimleriniz bylece gzel k konturuna kavuacaktr, hem de gne vurmadan.

EKMEK 20 GECE FOTORAF

Mum nda bir yemekte fotoraf ektiniz, ama grnt sanki aydnlatlm bir metro duranda ekilmi gibi duruyor. Bylelikle zene bezene hazrladnz o romantik atmosfer de bir anda yitiveriyor. Gece ektiiniz fotoraflarn kt kmasnn sebebi nedir?" Dijital fotoraf makinesinin otomatik sistemleri, ncelikle resimdeki sallanty nlemeye alr. Karanlk olduunda fla averiyor ve bu ou zaman vaktinden erken gerekleiyor. Bu sebeple,mum nda yemek atmosferini bu ayar akken koruma ansna pek sahip deiliz. Ama aresiz deilsiniz: Kamerada manuel ayar seenei varsa zamanlamay aa-

ELVEDA DEYN 16 ER FOTORAFA

Hangi kulenin fotorafn ekerseniz ekin, Pisa kulesine mi benziyor? Bu herkesin bana gelebilir, zellikle de kompakt dijital makine kullanclarna, nk genelde obje, eller serbest havada tutarak gzn nne getiriliyor. SLR kameralar ise deitirmeli tarayclara sahiptir, bunu bir buzlu cam ile deitirebilirsi-

RAMEN Y EKM 18 HAVA KOULLARINA

Hava koullar elvermedii iin tatil resimleriniz gri ve soluk mu kt? Bu durumda PCnizde resimlerin zerinde teker teker almanz lazm. Bir dahaki tatilde byle bir durumla karlatnzda diyaframnz 0, 5 aa ayarlayn, bylece griliklerden bir ksmn yok etmi olursunuz. Ama resimlerinizde fazla k ve daha hafif renkler grldnde bundan vazgeebilirsiniz.

19

GNE FLTRES OLMADAN EKMLER

30 PROFESYONEL
ster gkyzndeki bir uak, ister gnein bat, ister binalar olsun: Motif gzel olmasna ramen yine de eer harmonik olarak blnmemise skc bir fotoraf olabilir. Konu genelde ortada durur; sonuta keskinlik de oradan llr. Daha iyi fotoraflar ise altn orann kurallarna gre elde edilebilir.
r Altn oran forml: Byk parann toplam uzunluuna olan oran, byk parann ke olan oranyla ayn byklktedir. Karmak m geldi? O zaman Yunanistandaki Parthenonu (byk tapnak) rnek olarak alalm.

DZ TUTMAK: Su terazisi ya da bir tel yerine basit bir izgi de yeter.

niz. Ama TFFleri kendiniz yapmanz gerekiyorsa bu durumda ya bir keeli kalem ile ekrana yatay-dikey izgilerden bir zgara izeceksiniz ya da katla yaptracaksnz. Son nerimizin temizlenmesi daha kolay.

DKKAT EDN 17 ARKA PLANA

Bu hatay fotoraflar her defasnda yapyorlar. Saysz fotorafta insanlarn bandan ya bir saks ya da bir iek kyor. Sebebi, fotoraf eken kiinin sadece ekecei

Yzyln yaz olan 2003te gney sahillerinin prl prl gnei altnda bir resim. Harikulade bir poz, ancak maalesef fotoraflar ok soluk ve neredeyse bulank. Byk bir ihtimalle, fotoraf eken kii karsna alm. Geri ou dijital fotoraf makinesi bu gibi durumlar iin aydnlatma flana sahip. Ancak gne kardan geliyorsa ve bylece objektife giriyorsa, dolgu fla da fazla bir ie yaramaz. Gne filtreleri ve dier adyla arka k filtreleri de kompakt kameralarda nadiren bulunuyor. Peki ne yaplmal? Tabii ki ufak hileler! Bu durumda iki alternatif ile objektifin snrlarn ama ansna sahibiz. sterseniz odak uzakln deitirebilir, isterseniz de elinizi fotoraf ekerken objektifin nne tutup dier k yansmalarn engelleyebilirsiniz. Burada tabii ki elin daha sonra resimde grnmemesi iin dikkatli olmak lazm. Ama evreyi de arka k filtresi olarak kullanabilirsiniz: Manzarada bir ev ya da aa varsa, e-

Stunlar toplam ykseklikle, atnn stunlara olan orantyla ayn orantya sahiptir. Fotoraflkta oran yaklak olarak 1,618dir. Hesaplanmas zordur, bu yzden ou fotoraf iini kolaylatrmak iin resmi e blyor (hem uzunluk hem de genilik olarak). Bylece e byklkte 9 dikdrtgen elde ediyorlar. Fotoraf ekerken ana bileen ya stteki ya da alttaki yatay izgide, veya sadaki

CHIP DJTAL FOTORAF REHBER | 8

REHBER

Fotoraf makinanzn hi bilmediiniz 10 zellii

6 HIZLI/KOLAY NER
ayn zamanda evre klarn etkiler ve istenmeyen glgelere neden olur. Bu yzden zamanlamay manuel olarak ayarlayn. Baz makinelerde bunu program otomatii iinde, zaman seimi ile yapabilirsiniz, bu programa sahip olmayan cihazlarda aydnlatma fla ile yine hile yapabilirsiniz.

24

Ekran izgilerine son: Fotoraflarda monitrlerde grlen kaln ve kara izgiler sizin de sinirinizi bozuyor. Bu titreimden kaynaklanyor. Aletlerin tekrarlama frekanslarna, uzatlm pozlama sresiyle karlk verebilirsiniz. 1/15 saniye yeterli olacaktr. Yksek formatta resimler: Eri kule resme tam uyuyor mu? Kompakt kameralarn ou yandan dikine fotoraf ekimi iin retilmi. O yzden ekimden nce hangi formatn daha uygun olacana kendiniz karar verin. Karanlk noktalarn yerine gzel gzler: Gne tepede ve modelin gzel gzleri yerine iki kara nokta gzkyor. 3 seeneiniz var: 1Bir dolgu fla kullanacaksnz ki karanlk yerler aydnlansn. 2. seenek iin aralara ihtiya duyacaksnz: Modelinizi kar k ile ekiyorsanz, beyaz bir arka plan yeterli olacaktr. Ya da modeli glgeye koyup gnei de arka plandan ekeceksiniz. Buradaki beyaz dengesine dikkat, nk glgedeki maviye yakn sonra rtulamanz gerekecek. Net olmayan, zumlu resimler: ok fazla zum yapldnda, fark etmeden dijital zumu kullanyoruz. Bu durumda fotoraflar yumuak ve flu oluyor, nk grntnn bir paras bytlerek ekiliyor. Bu fotoraflar PCde kullanamazsnz. Byk binalarn nndeki insanlar: Sevgiliniz tarihi bir binann nnde ok gzel gzkyor. Ama o da ne, bir baktnz ki resimde sadece 5 mmlik bir varlk olarak km. Bu, hobi fotoraflarnn en ok dtkleri hatadr: nsanlar binalarn nne dorudan konmamal. Modeliniz mmkn olduunca fotoraf makinesine yakn olmal ki, insan ile bina ayn seviyeye gelsin. Portreler geni ayla ekilmemeli: ok yakndan ekmek her zaman iyi sonu vermez. Fotoraf, modelin nnde durup makineyi geni aya ayarlamsa resim bozulur. Bu yzden 3 adm geriye gidip hafife zum yaparsanz sonradan sknt yaamazsnz.

25 KESKN RESMLER 22 HER DURUMDA

HAFF IIK: Kamerann otomatik ayar atmosferi bozuyor. Flasz manuel klandrma atmosferi korur.

ya ekiyoruz ve objeyi gerekenden az aydnlatyoruz. Bu, resmi biraz sallantl gsterse de bunun bize fazla bir zarar yoktur. Manuel ayarlama seenei bulunmuyorsa aydnlatma flan kullann, bylece yakn bir sonu elde edebilirsiniz. Genelde fotoraf makinesi evredeki ler ve ona gre zamanlamay ayarlar. Bu durumda fla sadece n taraf aydnlatr.

Keskinletirme etkisine her zaman gvenmeyin. nk otomatik netleme, kendisine en yakn olan keskin hale getiriyor. Bir camn ya da tel rgnn nnden ekilen fotorafta asl istenen motif n planda olmayabiliyor. Bu yzden cama ya da tel rgye yaklaabildiiniz kadar yaklan ki otomatik netleme sisteminin baka bir eyi keskinletirme ansna sahip olmasn. Cam aarak ya da tel rgden atlayarak da bu problemi zebilirsiniz!

26

YARDIMCINIZ YOK 23 FLTREDEN BAKA

PUCU ALTIN ORAN

Alplerde yorucu bir yryn ardndan zirvenin stnde bir manzarayla karlayor ve bunu dijital kameranzla lmszletirmek isFotoraf makinenizde fla kapattnz du- tiyorsunuz. Ama fotoraflarnz ekranda ya rumda otomatik olarak mkemmel bir senk- da PC de kontrol ederken ayn renkleri ve ronizasyon zamanlamas oluacaktr. Ama bu kontrast bulamyorsunuz. lmszletirme fikri bu durumda sanal p kutusuna gider. Yksek UV nlar bunun tek sebebidir. Tpk sis gibi resminizin zerine kmtr. veya soldaki dikey izgi zerinde bulunmalBu saatten sonra PC ile resimdr. den en gzel ekilde yararlanmakr Pratikte bu yle gerekleiyor: Mesela tan baka are yok. Bir dahaki tamanzaralarda ufuk izgisini asla resmin ortilde renkli ve kontrastl resimlere tasndan geirmeyin. Ayn ekilde nemli sahip olabilmek iin iki seeneiolan resim bileenleri de burada bulunmaniz var: Ya erken kalkp ekimlerimaldr. Daha ziyade iki bileen karlkl olarak durmal ve resme canllk vermeli. Mesela nizi sabah ile yapacaksnz bir kii portrede saa bakyorsa, fotorafn (nk UV nlarnn en dk solunda durmaldr, aksi halde resmin kenarolduu zamandr) ya da filtrelerle na bakp kalacaktr. Sahildeki gn batmlarnalacaksnz. da ok iyi sonular almak iin denizin resmin Ayn zamanda glge oyunlar sadece alttaki te birlik blm kaplamas gerekir. alak duran gne ile resminize renk ve heyecan katacaktr. Daha iyi bir resim yakalamann iki yolu: Filtreler ile alacaksnz. UVbloke filtresi ge kalkanlar iin iyi bir alternatiftir. nk bu filtre UV nlarna hibir ans tanmyor. Can skc yansmalardan kurtulmak istiyorsanz polifiltreyi optiin nne koymanz neririz.

21

FLALI EKMLERDE GLGEDEN KAININ

27

28

29

CHIP DJTAL FOTORAF REHBER | 9

Resimler zerinde alp onlar forma sokun

ieter Bohlen, zerindeki leopar gstring ile neredeyse plak saylabilecek Alice Schwarzer adl bir bayanla flrt ediyor!Doru resim malzemesi ve program ile PCde byle bir fotomontaj mmkn. Ama bunu kim grmek ister? Hi kimse istemez! Bu yzden Photoshop ve benzerlerine younlan ve kendi resimlerinizden en gzelini ortaya karmaya aln.

in kumalar. zellikle dz olmayan zum kademeleri (65, 3) resim kalitesini dryor. Gereksiz keskin elerle resim materyallerine bile zarar verebilirsiniz. ou programn %100 zum ayar var. Photoshop iin [Ctrl]+[Alt]+[0] ya da bytece ift tklayn. Paint shop pro 8 iinse [Ctrl]+[Alt]+[N]i kullanabilirsiniz.

leri uygulamalar/soldurmakdan zayflatabilirsiniz.

KALTEY BOZUYOR 33 OKLU DNDRME

Bir resmin belli bir blmn dndrmek ve adm adm optimuma yaklamak istiyorsunuz. Burda her dndrme resim kalitesini dryor, nk resim noktalar her dndrmede yeniden hesaplanyor. Bu yzden bu ilevi arka arkaya kullanmayn. Eer istediiniz gibi olmadysa, yaptnz her dndrmeyi geri aln. Bylece hem dndrme hem de geri dndrme ile sonuca yava yava yaklaacaksnz. Resmi istediiniz pozisyona getirdikten sonra keskinletirin.

31

KESKN GRNTDEN KAININ

SORUNUNUN ZM 32 YETERSZ IIK

Ak renkli bir arka planda, otomatik fla ak bir fotoraf makinesiyle ekilen fotoraflarn ou yeterince klandrlmamtr. Resim zerindeki bir almada, renklerin ve aydnln younluuyla oynannca resim basit ve yapay bir hal alr. Photoshop bu konu iin uygun bir zm retmi: Tonlar eitlemesi nerdeyse mkemmel bir ekilde koyu glge blmlerini aar ve mat resimleri canlandrr. Uygulamas: 1. Lasso ile objeyi erevenin iine aln 2. Resim ayarlarndan ton eitlemesini sein; dier diyalog penceresinde btn resim iin ton deer eitlemesini sein, ama seilen blgeden yola karak. Photoshop bylece btn resmi aydnlatr ve arka plan ou kez ak olur. 3. Sihirli denek ile arka plan sein. Uygulamalar an dolduru sein ve diyalog penceresinde bulunan ierikte protokol seeneini sein. OKi tkladktan sonra Photoshop istenilen resim elerini arka plana koyacak. Dzeltme-

Fotoraflar ekranda flu karsa resim zerinde almak gerekir, deil mi? Ama dikkat etmeniz lazm. Fotoraflar zerinde alrken grnty hep %100e ayarlayn: Fotoraflar ancak bu ekilde gvenilir bir biimde yorumlayabilirsiniz. Daha dk ya da daha yksek bir zum fak-

MANUEL YOK ETME 34 KIRMIZI GZLER

lerlemi fla tekniklerine ramen, krmz gzler resimlerdeki varln koruyorlar. Otomatik krmz gz nleme sistemleri ou yerde yeterli ama profesyonel sonular ancak elinizle elde edebilirsiniz. Gz blgesine 400 ile 600e kadar zumlayn ve gzleri maske frasyla sein ve yumuak konu seenei ile boyayn. Aralarmzdan Lasoyu da kullanabilirsiniz ve seenek/ seenek deitir/ geniletir ya da kltebilirsiniz. Seenekler/seenek transformasyon ilevi de buna uygundur. Burada, gzbebeinin iinde olan beyaz k yansmasnn seilmediinden emin olun! Sonra Resim /ayarlar/renk ton-

KARI IIK: Ik objenin merkezinde llyor, geri kalan karanlk kalyor.

trndeki ara deerler, piksellerde przlere ve grntde bulankla yol ayor. Yalnzca %100 znrlkl resimdeki 1 piksel monitrdeki 1 piksele eittir. nce model ve apraz izgilerin sergilenmesinde bu zorlayor, rne-

48 PROFESYONEL PUCU RENK KRLLN AZALTIN

Uzun pozlamalar dijital fotoraf makinelerinde kirlilie (noise) yol ayor. Bu renkli pikseller ncelikle fotoraf bytldnde ortaya kyor. Photoshopla, nemli resim bilgisi iermeyen bu piksellerin stesinden gelmek mmkn.
r Odak dzlemini katlayn: Bu deiiklikler ncelikle bir kopyasndan yaplmaldr. Bunun iin menden Layer|Duplicate layer seeneine tklayn. r Blur (flulatrma): Resmin az nce oluturulan kopyas Gaussian Blur filtreyle (Filter | Blur filter

mensnde) renkli pikseller grnmeyene kadar keskinlii alnr. r Katman seeneklerini deitirme: Sonu ilk bata flu. Sadece renk bilgileri alnsn diye, katman seeneklerini Color olarak ayarlayn. Bylece keskinlik bozulmadan parlaklk bilgileri zerinden ayarlanyor.

CHIP DJTAL FOTORAF REHBER | 10

REHBER

Fotoraf makinanzn hi bilmediiniz 10 zellii

8 HIZLI/KISA PUCU

37

RESMLER FAZLA KESKNLETRMEYN

40 41

YENDEN YAPILANDIRMA: Profesyoneller doal gz rengini elle yeniden yapyorlar.

lar, oaltma ve Lab aydnl seeneklerini sein, gz rengindeki tona yaklaana kadar uygulayz.

Keskinletirici eler, ou zaman istenmeyen keli kontrlere yol aabiliyor. Bu yzden e keskinletiriciyi deil keskinletirmeden maskeleme komutunu sein. Profesyoneller daha da zahmete giriyor: Onlar teker teker renk kanallarna ayrp keskinletiriyorlar. ou zaman resim sadece bir kanalda, zellikle de mavide grlt (noise) gsterir. Uygulama: Kanal paletinde bulunan kancalara tklayn, teker teker resmi keskinletirin ancak taneli olanlara dokunmayn. Renkler aniden tok grnrse, resmi ncelikle Photoshopta Lab-moduna aln (resim /mod/LAB-rengi) Pencere/kanallar a ve LAB aydnlatmalarn aktif hale getirin, ardndan sadece kanallar keskinletirin (bylece aydnlatma bilgilerini alacaktr). Daha sonra dier kanallara geip tm kontrolleri yapabilirsiniz.

JPGleri kaypsz evirin: Windowsun dosya taraycs resimleri yataydan dikey formata geirebiliyor, ama bu srada resim bilgileri kayboluyor. Bu yzden rfan View ve ACDSee gibi freeware ve shareware programlar kullann. Orijinal resmin zerine yazn: Kontrast deiiklii gibi ayarlar Photoshopta dzeltme katman olarak resmin zerine eklenebiliyor. Bunu istediiniz zaman kapatabilir ve belirli resim blmleriyle snrlandrabilirsiniz. Yapay kta renk tonu: Tungsten lambalar fotoraflara krmz sar bir ton verir, neon ise yeil tonlara yakn olur. Resim/ayarlar/otomatik tondeer dzeltmesini tkladnzda, Photoshop byle renk tonlarn nlyor. Otomatik kontrast komutunu da deneyin. Renk deerleri elle renk balansdan daha ince ayarlanyor. Resim bytme: znrlk yetmiyorsa, fotoraf PCde bytebilirsiniz. ou program pratik deil, nk grnt kalitesini bir hayli dryor. En iyi sonuca Bicubic interpolasyon metoduyla ulaabilirsiniz. JPEG dosyalarn kaydetme: Resmi JPEG olarak kaydettikten sonra, Photoshopta sktrlmam resim ak kalyor. JPEG kalitesini kontrol etmek iin resmi zel olarak amanz lazm. Doru renk ayarlarn bulmak hi de kolay deil: Resim /ayarlar/variyasyonlar seildiinde Photoshop resmin farkl renk deerlerini hesaplar. Kaba /ince ile en ufak rtular da siz yapabilirsiniz. Kaba ar renk deiikliklerine yol aar. Efekt filtreleri almyor: Resim dosyalarn renk modunu kontrol edin. CMYK, 8 bit renk, gri kademeler gibi modeller istenilen ilevleri yerine getiremez. Bu yzden tm rnekleri evrensel RGB formatna ve 24 bt derinlie evirin. Piksele gre kltme: rnein ana sayfanzdaki minyatr resimleri ar kltmek istiyorsanz yumuak izim filtresi kullann. Kltmeden sonra resmi keskinletirin ve sktrlm JPEG olarak kaydedin.

42

KAYDETME, TOPLU 35 MANUELSAKLA!

Resimleri bir formattan baka bir formata evirirken bunu teker teker yapmanza gerek yok. Resim alma programlarnn ou toplu dnm imkanlar sunuyor. rnein bylece bir dosyadaki tm resimler TIFFden JPEG formatna dntrlebilir. Baz programlarla dosyalar otomatik olarak deitirebilirsiniz.

WEB N BYK 38 EKLEN RESMLER

Dijital fotoraf makinesinden dorudan yklenen resimler, boyutlarndan dolay web sayfalar ve e-postalar iin boyutlarndan dolay kullanszdr. 56K analog bir modem ile 100 KBlk bir resmi indirmek yaklak 15 saniye srer, bu da srflerin gzn korkutur! O yzden resimleri doru boyuta getirelim. 800 piksellik bir alan kullanmak nadiren mantkldr. nternet iin uygun olan format JPEGdir. Photoshop bunun iin dialog, dosya /web iin kaydet seeneini sunuyor. Bylelikle resimleri istenilen kalite seviyesine getirebilirsiniz. Tabii kk bir dosya boyutu ile yeterli kalite arasnda bir uyumun olmas lazm. Dier programlarda kaliteyi kaydet seeneinden ayarlayabilirsiniz.

43 44 45 46

36

TON OYNAMALARI RESM N YARARLI

ou zaman resimler donuk gzkyor. Bu durumda, tonlarn deerleri iyi kullanlmam demektir. Basit aydnlatma ve kontrast deiiklikleriyle de fazla dzelmiyor. Olmayan resim bilgilerini yapay olarak yaratamazsnz ama farkl bir etki yaratabilirsiniz: 1. Resim/ayarlar/ton dzeltmesini sein. Diyagram, size renklerin nasl daldn gsterecek. ou zaman rakam deerleri tm alan kapsamyor. 2. Dta bulunan iki ayarlaycy siyah rakam deerlerine kadar itin. Bylelikle oranlar st ve alt snr olarak ayarlanm oluyor ve arada bulunan ton deerleri srasna konuyor. 3. Gri olan orta ayarlaycyla orta tonlar ykseltebilirsiniz. Sonu: Resim daha canl bir havaya brnyor.

OTOMATKLETRN 39 LEMLER
Resimleriniz zerinde altnzda birok ilemi srasyla yapyorsunuz. Rutin almalar otomatik yaptrn! rnein, Photoshopta Aksiyon paleti sayesinde emirlerinizi belirtip programn dosyalara ya da resim koleksiyonunuza kayd otomatik olarak yaptrabilirsiniz. Photoshop palet mensnde zaten hazr aksiyon eitleri bulunuyor. Kapsaml bir koleksiyonu www.adobestudioexchange.comda bulabilirsiniz. Photoimpact, Paint Shop Pro ve benzerleri de buna yakn zellikler tayor.

47

CHIP DJTAL FOTORAF REHBER | 11

Resim karmaas iinde resimleri ynetmek

esim arivinizde ya da sabit diskinizde karmak bir durum mu var? Buna bile sevinmeniz lazm nk PC olmasayd durumunuz daha da vahimdi! Ama artk PC iin otomatik olarak resimleri dizen ve kurtaran programlar var.

MASRAFLI OLMAMALI 49 RESM YNETMEK

Resim ynetim programlarna olan ilgi gn getike byyor.Ama bunu bedavaya da halledebilirsiniz: resim grntleyici diye tannan rfan View (www.irfanview.com) sadece resim formatlar ve hzl slayt gsterileri iin yaplmad. Byk bir data banka ok nem tayan unsur Tool IPTC-Standart olarak tanyor, resimlere verilen ad okur ve ona gre yerletirir.

ki motifi tanyamaz. Burada nemli olan, uzlama salayp ayn konulara sahip resimlere ayn bal vermek. rnein; bir ormann iki farkl ekim katalogu haline getirmek istiyorsanz bunlarn ikisini de doa ana bal altnda saklamanz gerek.Ama birini doadierini de orman olarak kaydedersek sorunlar ileride karmza kar.

etmelisiniz, zira ikinci kartn ieriini ayn klasre atmamanz gerekiyor (nk birinci karttaki resimlerle ayn isimleri tayorlar). Bu yzden farkl bir klasr an ve zel resimlerin adn deitirin. Windowstan daha kolay yapmanz salayan bir ara, Image Information Setter (www.harmes.de). Yazlm, EXIFten ekim tarihini okuyup dosya ad olarak deitiriyor.

RESMLER YENDEN 51 DSKTEK YARATMAK

Bir resmi silmek isterken kazayla hepsini mi sildiniz? zlmeyin, nk hafza kartndan silinen dosyalar tekrar geri kazanmanza yardmc olan yazlmlar var. Bunun iin hafza kartnn Windowsta src olarak tanmlanmas gerekir. ki adet cretsiz ara: Digital Image Recovery (www.z-a-recovery.com) ve PC Inspector Smart Recovery (www.pcinspector.de).

GER DNDRN 53 RESMLER DSKE

Dier internet kullanclarnn da grebilecei, online bir resim arivi yaptnz. Ama eserlerinizin alnmasn istemiyorsanz onlar dijital filigranlarla korumanz gerekiyor. cretsiz resim koruma aralar ile eserlerinizin bakalar tarafndan kullanlmasn nleyebilirsiniz. Bylece, resimlerinizi thumbnail olarak grntleyebilir, yksek znrlkl ve filigranl resimlerinizi sergileyebilirsiniz.

N ANA BALIKLAR 50 RESM KATALOU

Sabit diskinde binlerce resmi olanlar pek gemeden aradklar resmi bulamaz hale gelirler. Bir fotoraf veritabannn asl sorunu hep orada, zlmeyi beklemektedir. Yazlm, resmin konusunu tanyamaz. Burada nemli olan biri yaknda hibirini bulamayacak. Bir foto-databankn asl sorunu oradadr: Software resimde-

HAFIZA KARTI 52 OKLU KULLANIMI

Her fotoraf makinesi, fotoraflar numaralandrmaya kald yerden devam etmiyor.Yeni bir hafza kart takldnda ya da karta format atldnda numaralandrma en batan balar. Byle bir durumda dosyalar aktarrken dikkat

57 PROFESYONEL UYARI:
Tatile birden fazla makineyle giderseniz sonradan ok piman olursunuz: Resimleri makineden alp doru sraya sokmak kolay deil. Bunu elle yapmak istemiyorsanz izlemeniz gereken yol yle:
r Tarih/Saat ayarlar: Kameralarn tarih ve zamann kontrol edin ve saniyesine kadar eit ayarlayn. Bylece otomatik sralamadan faydalanabilirsiniz. Bu yzden makinelerin saatini bulunduunuz tatil beldesinin yerel saatine gre ayarlanmasn tavsiye etmiyoruz. r Dosyalar hazr klasrlere ykleyin: Karmaay engellemek iin her fotoraf makinesi iin bir klasr yapn, daha sonra birletirirsiniz. r Dosya adlarn deitirin: ACDSeede rnein birok dosya adn deitirebilir ve EXIF dosyalarn kullanabilirsiniz. Bu dosyalar fotorafn ekim zamanyla ilgili bilgi de veriyor. Bylece, resimlerinizin hepsi bir btn halinde dosya adlarna kavuacak, rnein:Amerika tatili 2003-06-17 20-3156. jpg.

3 HIZLI PUCU

54

ift kaydedilmi resimler: Similar pictures adl cretsiz yazlm resimleri karlatrp sonular bir tabloda sunuyor. Akll ara, birbirine yakn resimleri ve seri resimleri de bulmamza yardmc oluyor. (www. user. tuchemnitz. de/~dabr/). Windowsta minyatr resimler Minyatr grnmn sein. Windows Explorer isim listesi yerine kk bir resim galerisi gsterecektir. Resimlerin bykl 100 Piksele ayarlanmtr. Bunu da Windows Balang/altr mensnden ve regedit.exe

girerek deitirebiliyorsunuz. Burada HKEY_ CURRENT_USER /Software/ Microsoft/Windows /Current Version/Explorera girip sadan Thumbnail Sizei ayarlayacaksnz. Ondalk sein ve istediiniz pikseli girin.

55

56

Herkese online bir albm: Bir dn ya da doum gn partisinin fotoraflarn davetlilere ulatrmak istiyorsunuz. Ama resimleri teker teker e-posta yoluyla gndermeye eniyorsanz, bu web albmn download edin: Fotocommunity. de, Photocase.de ya da GMX.

CHIP DJTAL FOTORAF REHBER | 12

Katta yksek kalite, doru kt almak

nl Fransz yazar Romain Garynin sarf ettii, Bir dahaki tufanda Allah yamur deil kat yadracak sz korkutmasn: Siz resimlerinizin ktsn rahata aln, her ey yolunda gidecek.

rinin ou, zaten bu profili standart olarak kullanyor.

4 KK PUCU

60

RESMLER IKI N HAZIRLAMAK

62

KALBRE EDN 58 MONTRNZ

Fotoraf Photoshopta atnz, ancak bask aldnzda monitrdeki renkli grnty katta yakalayamadnz fark ettiniz. lk nce monitr kalibre edin, nk btn aygtlar fotoraf retim aamasnda her bir rengi biraz farkl gsterirler. Her seferde ayn renk bileimini yaratamazsnz, bu yzden kendi gerek renklerinizi birletiren monitrnz kalibre etmek iin renk ablonunu kullann, elinizde yoksa bu ablonu dardan temin edin.

Laboratuvarda hazrlanan resimlerin beyaz bir evresi vardr ya da laboratuvar otomatik olarak resmin bir ksmn kesmitir. Bunun sebebi de, dijital fotoraf makineleri fotoraflar 4:3 orannda kaydederken fotolaboratuvarlarn 2:3 oranyla kaydetmesinden kaynaklanyor. Kayp olmamas iin siz de resimlerinizi 2: 3 formatna gre ayarlayn ya da 3:4 alan baka laboratuvarlar bulun.

Doru resim kalitesi/znrl: Dijital fotoraf makineleri resimleri genelde 72 ya da 92 dpilik bir znrlkle kaydediyor; buna kar yazclar 150 dpiden balayan bir znrlk kullanyor. Bunu da iyi bir resim ayarlamasyla elde edebilirsiniz. resim /resim ebad Hafza kartndan bask yapmak: Modern yazclar PCye gerek kalmadan fotoraf basks yapabiliyorlar. Fotoraf laboratuvarlarnda ve online fotoraf bask hizmetlerinde de bu imkan var. Hafza kartn takp resimleri ve boyutlar semeniz yeterli oluyor. Bask giderleri ve kat seenekleri: Birok yazcda kat kalitesi ayarlanabiliyor. Buna gre yazc istenilen kaliteye ulayor. Ksacas, normal kat resim kadndan fazla kartu harcar desek yalan olmaz. Resimlerin kurumas lazm: Arka arkaya ok sayda resim basks yapanlarn, resimleri yazcdan teker teker almasnda fayda var. Bu, henz kurumayan resimlerdeki mrekkebin bulamasn nler.

63

KAIDI 61 KALTEL RESM

Kaliteli ve pahal resim kad kullanyorsanz malzemeyi iyi deerlendirmelisiniz. Sayfalar tam olarak kullann. Birok resmi tek bir A4 kadna basp, daha sonra oradan kesip ayrabilirsiniz. Btn resim almalarnda bu ilev mmkndr. Paint Shop Pro 7 iin dosya /ok resim bas se. rnein: Son basky almadan nce ucuz kada bir n bask aln. Windows XP, standart formata uygun fiyattaki basklarda yardmc olabilir. Dosya resim dosyas olarak adlandrldysa, dzen/dosya dzenle/dosya tr mensn an ve printi sein.

64 65

BOZULAN RENKLER 59 BASKI SIRASINDA

Monitr kalibre etmenize ramen yazc renk hatalar kartyorsa Photoshopta n izlemede Grnm / Proof dzenlerini sein. Ama bu profili her yazc markas CD ya da disket olarak size vermiyor. Son are olarak RGB Profilden renk profili ile devam edebilirsiniz. Geri tm renk alannn RGBsini karlamasa da ve normalde resim basksnn kalitesi dse de bu bir yardmdr. Dijital fotoraf makinele-

66

PROFESYONEL PUCU PDF LE YAZI RESM E

Resimlerinize resim satrlar ya da uyarlar eklemek istiyorsanz Word, Quark Xpress ya da Adobe InDesign gibi metin ileme program ya da masast yaynclk program kullanmadan edemeyeceksiniz. Bunun iin sayfalarda resimleriniz iin kutular yapn. imdi resimlerinizi bu kutularn iine yerletirin, kutuyu resme gre byltn ya da kltn. imdi metresini yazn ve dokmannz dktrn. Ama e-posta olarak isterseniz bu dosyalar byk gelebilir. Bir dier tehlike de bu, o yzden dosyay PDF formatna aln. Adobe Acrobat Readeri internetten cretsiz olarak indirebilirsiniz. Alclar dosyay hazrladnz ekliyle grebilecek, ancak zerinde deiiklik yapamayacaktr. Bu yzden PDF dosyalar web sayfalarnda herkesin tercihi. Adobe tarafndan retilen bu standardn, PDF yazmak iin gereken program Adobe Acrobat ise yaklak 650 Euro fiyatla satlyor. Ancak daha ekonomik alternatifler de var: Szgelimi, CB PDF adnda cretsiz bir yazlm (www cib.de adresinde) var, bununla Word dokmanlarndan PDF yapabilirsiniz. Data Becker da PDF Genie ile bu hizmeti sunuyor, yaklak 50 Euro

CHIP DJTAL FOTORAF REHBER | 13

PRATK

Fotoraf makinanzn hi bilmediiniz 10 zellii

Gezi fotoraflar ve videolar

Profesyonel fotoraflardan gezi ve tatillerde uygulanabilecek en nemli fotoraflk kurallar

1 LK BAKI: Her eyden nce gezi dzenlenen yerin geni al manzara fotoraflarn ekin. Bylelikle sonraki fotoraflarn ekildii yeri ileride de hatrlayabilirsiniz.

2 PORTRE: Arkadalarnz ve akrabalarnz gezi videolarnn ba oyunculardr. Geziye katlan herkesi en azndan bir kez yakn ekim fotoraflayn.

3 AYRINTI: Makro ekimlerde vcudun ya da yzn sadece bir blm fotoraflanabilir. Dier taraftan bu ayarlar altnda duygular da fotorafa aktarabilirsiniz.

4 PERSPEKTF: Can skc allklar m yoksa balta girmemi fantastik ormanlar m? Bu durum ekim as ile ilgili. Ik ve glge oyunlarndan da yararlanlabilir.

5 TARH: Gezi videolarnn misyonu gerei evredeki grlmeye deer tarihi eserleri de grntlemek gerekir. Bu fotoraflar yarm kadrajlanmal.

6 ORJNAL: Yeni kefedilen grsel gzellikler olduka cazibelidir. rnein evreyi inceleyen arkadalarnzn fotorafn ekebilirsiniz.

7 KLASK DRAMA: Daha iyi: rnein Romeo ve Julietten bir sahneyi canlandrabilirsiniz. Bu fotoraflar albmnzde grsellii arttrr.

8 ETKL: Doa gezilerinde manzara, hayvan ve bitki fotoraflarndan vazgeilemez. Bu fotoraflar yksek kontrast ve grsellie sahiptir.

9 BTK VE HAYVANLAR: Fotoraflanan ilgin bitki ve hayvanlar ilgi ekici olabilir. Fotoraflarn yanna eklenen ksa bir aklama bu ilgiyi artracaktr.

10 HAREKET: Yeilin youn olduu bir ortama yaplan seyahatlerde krmz renkli bir kazak sizi ortaya karr. Hatta bir ralli ya da yarma dzenleyebilirsiniz.

11 DRAMATK: Fotoraflarda tezatlklar ortaya karmak gerekir. Heyecan arttrn ve rnein oyunda cevab ilk syleyen ya da kazanan fotoraflayn.

CHIP DJTAL FOTORAF REHBER | 14

Tatil fotoraflar ve videolar

1 LK BAKI: Tatilinizi ilgin mekanlarda geirmeyi sever misiniz? Bu durumda ncelikle tatile k ve dn hikayenizi tamamlayan fotoraflarla ie balayn.

2 GR: Kk bir hile: ok bilinmeyen tatil mekanlarn ortaya karmak iin n planda bir harita ya da rehberin grntlendii bir fotoraf ekin.

3 GRSELLK: Fotoraflarda binalar uzaktan ve bir miktar yksek bir konumdan grntleyin. Bu sayede perspektif hatalarndan kanabilirsiniz.

4 AYRINTI: Yksek kontrast: Yaplar sadece uzaktan ve genel fotoraflamak yerine baz ilgin ayrntlar yakndan fotoraflamak daha iyi bir etki yaratr.

5 NSANLAR: Yerel zellikleri ve yaam alanlarn barndran fotoraflar da ilgi ekici olabilir. Dikkat: nce izin almay unutmamalsnz.

6 DNLENME: Ailenizle ya da arkadalarnzn arasnda havuz banda ya da sahilde ezlonglarn zerinde dinlenirken bir fotoraf ekebilirsiniz.

7 MZANSEN: Tatil mekannzda hi hareketlilik yok mu? Bu durumda kk bir hile ile rnein Beyaz Kpek Bal senaryosu oluturabilirsiniz. Spor aralar satan bir

maazadan ime kpek bal yzgeci satn aln ve size yavaa yaklat grnebilecek ekilde fotoraflayn. Ardndan suda rpnrken tekrar bir fotorafnz daha ekin ve son karede de salkl ve

glerken fotoraflayn. Bu tip bir senaryo tatil fotoraflarnz arkadalarnzla slayt gsterisi biiminde izlerken ok elenceli olabilir.

8 PANORAMK: Bulunduunuz tatil mekannn geni al fotorafn ekmek iin bir ayak yardmyla makineyi dairesel olarak sabit eksende evirerek fotoraflayabilir ve sonra bunlar dzenleme yazlmlar yardmyla birletirebilirsiniz. s

CHIP DJTAL FOTORAF REHBER | 15

PRATK

Profesyonel portre nasl ekilir

PROFESYONEL

PORTRELER
En iyi portreler ferah ortamlarda ekilir, rnein ak havada. Fotoraf olarak sizin de belli kurallara dikkat etmeniz gerekir. CHIP Dijital Fotoraf Rehberi size, gerekten iyi bir portrenin nasl oluturulduunu adm adm anlatyor.
Fotoraflar: Korcan Meydan

ortre fotoraflar iin frsatlar sonsuzdur: Tatilde, gezintilerde, elencelerde veya aileyle birlikte ak hava gezilerinde. O an annda yakalayabilmeniz iin, nceden birka kurala dikkat etmelisiniz. Aadaki drt adm aklnza kazrsanz, otomatik ayarlarn dna karak bir profesyonel gibi fotoraf ekebilirsiniz. Bunun ok basit bir nedeni var: Otomatik aydnlatma, resmin btn ksmlarn uyum iine sokmaya altndan, makineye bir ortalama deer verir. Ancak asl amac, portresi ekilecek kiinin en uygun ekilde aydnlatlmasdr. Bu esnada arka plan biraz karanlk olsa da olur, nk bylece yz daha belirgin hale gelir. Portreler iin olan otomatik ayar da fazla ie yaramaz, nk bu fonksiyon kardan gelen kta almaz. Kk bir siyah karton ve byke bir beyaz, ya da en azndan ak renkte bir dzlem yannza almanz yeterlidir. Kartonla kardan gelen n dorudan lensin iine gelmesini engellersiniz. Aydnlatc ise cilt tonlarn daha cazip hale getirmeye yarar. Bir de kk merdiven gtrrseniz, her yerde modele gre en uygun pozisyonu bulabilirsiniz tpk available light, yani mevcut kla fotoraf ekmeyi tercih eden bir moda fotorafs gibi.

1.

Yz aydnlatn

2.

Diyafram iyice an

Modelin tenini aydnlatmak iin yukardan k gelmesini salayn. Bunu salamann en kolay yolu, makinenizin aydnlatma fla fonksiyonudur. Daha etkili ama daha zor olan ise, bir yanstc ile almaktr, nk bunu doru ynde tutacak birisi gereklidir. Aydnlatclar uzman maazalarda alabilirsiniz. Bir Rondoflex (yaklak 35 Euro) bir tarafndan altn kaplanmtr ve gayet scak yanstr. Ama kendi aydnlatcnz da yapabilirsiniz. Beyaz bir strafor kpk tabakas kesmeniz yeterlidir.

Portre fotoraflar, modelin yznn arka plana gre iyice belirgin olmasna dikkat eder. Bu, yukardaki gibi hareketli yaplarda zellikle nemlidir. Makinenin diyafram sonuna kadar aksa, derinliin netlii azalr ve arka plan otomatik olarak flular. Portreler iin 2,8 ila 5,6 arasndaki diyafram aklklar uygundur, pozlama zaman de buna gre ksalr. 2,8lik bir diyafram akl ve 1/60 veya daha zerindeki bir enstantane tavsiye edilir.

CHIP DJTAL FOTORAF REHBER | 18

TPK FOTORAF HATALARI

Dorudan gne

Yanl a

Modelinizi dorudan gne na koyarsanz, k patlar. Ayrca gzlerin ve burnun altnda, yzn eklini bozan karanlk glgeler oluur. nsanlarn glgede fotorafn ekmek ok daha avantajldr. Yine nemli: modeliniz artk gnete deilse, makinenizin kontrast ayarn glgeveya bulutlu havaya getirin, yoksa renkler istenmeyen ekilde souk kar.

Modele doru ay bulmak da nemlidir. Modelin tam nnde durmayn, nk bu en skc perspektiftir bu adan btn yzler yass gzkr. Modelinizin makineye doru aa bakmamasna dikkat edin. Alttan resim ekerseniz modelinizin gerdan kar. Modelinizin gz seviyesinde olmak iin basamakl bir merdiven veya benzeri bir cisim size yardmc olacaktr.

3.

Tepe klarn koyun

4.

Zoomla kareyi belirleyin

Tepe klar motife daha fazla derinlik verir ve modelinizi optik olarak karanlk veya ntr bir arka plandan ayrr. Doal olarak kardan gelen ktan faydalann: Modelinizi glgenin kenarna yerletirin, gne sadece salarna vursun. nemli: Mercein iine k dmemesine dikkat edin. Dyorsa makinenize siyah kartonla glge tutun. Gne n makinenizin 20 ila 30 santimetre tesinde kesmeniz yeterlidir.

Artk i sizin fotoraflk yeteneinize kalr. Makinenizin zoomuyla, modelinizi oynatmadan fotoraf karesini deitirin. Resim btnsel ve uyumlu bir etki uyandrmaldr. Fotoraflar ekerken modelinize makineye bakmasn ve yz ifadesini deitirmesini syleyin. kinizin de rahatlamas iin akalar yapn. Rahata glmseyen gevemi bir yz ifadesine sahip iki fotoraf iin, tecrbelere gre 20 ila 30 ekime gerek duyulur.

CHIP DJTAL FOTORAF REHBER | 19

ADVERTORAL

Fotoraf makineniz iin ipular

EL KTABINIZDA BUNLAR YOK!

CHIP Dijital Fotoraf Rehberi, Ogatech marka dijital kameralarn fonksiyonlarndan daha iyi faydalanmanz salayacak deerli ipular sunuyor.

REHBER
Ogatech OG-8370
8,1 Megapiksel CCD 1/1.8 CCD sensr 35mm 36-108mm F=2.8 ~ 4.8 5cm makro ekim 3x optik zoom ISO 50,100,200,Auto 2.5 LTPS TFT LCD ekran arje dilebilir Lityum-iyon pil Video ve ses destei nce gvde

Fotoraf makinenizin hi bilmediiniz 10 zellii

pucu 1: [ Hatal CCD-Pikselleri ]

ok sinir bozucu bir ey: Harika bir resim ama iyice bakldnda resmin iindeki, apak doru renkte olmayan pikseller can skyor. Bunun nedeni vardr ki, aslnda bunlar kolaylkla ortadan kaldrabilirsiniz. 1. Resmin titremesinden kaynaklanan piksel hatalar: En basit durumlarda sz konusu olan, resmin grnr ekilde titremesidir, ama bu durumda hatal pikseller tek balarna deil resmin her yannda ortaya karlar. Bunun zm ok kolaydr: Makinenizin ISO ayarn olabildiince aa ekin. Titreme makinelerin ounda ancak ISO 200n zerindeki deerlerde grnr hale gelir. En yksek ISO deeri 200 olan Ogatech makinelerde ise otomatik olarak bu tip bir hata ile karlama olaslnz minimum deerde kalacaktr. 2. Uzun pozlama durumundaki piksel hatalar: Hot-Pixel denilen hata, basit bir resim titremesinden daha can skcdr, nk burada sz konusu olan aslnda makinenin kendisindeki bir fonksiyon bozukluudur. Ayn marka ve model iinde bile her rn mkemmel olmad iin, bazen baz sensrler ayn lde duyarl olmayabilir. Bu etki en belirgin ekilde uzun pozlama srelerinde ortaya kar, resimde grnte sebepsiz parlak noktalar vardr. retim hatalarnn yannda, sensr zerindeki kirler de Hot-Pixel hatasna yol aabilir. Yksek ISO deerlerinde bu etki doal olarak daha da artar. ncelediimiz Ogatech fotoraf makinelerinde pek rastlamadmz Hot-Pixel hatasnn yine de olmas durumunda resimler ilenirken sonradan rtu yaplmas faydal olur. 3. Tek bana renkli pikseller: CCD zerindeki pikseller tamamyla hatalysa, her resmin ayn yerinde ayn renkte karlar (yank pikselleri). Buna Photoshopta mdahale edilebilir: nce tm ilemleri bir Action olarak kaydedin, sonra gelecekteki btn resimlerinizi bu Actionu kullanarak dzeltebilirsiniz. En iyi sonu iin yaklak 3 piksel boyutunda ortalama bir yumuakla sahip seili blge zerinde klonlama aracn kullanabilirsiniz. Bylece hatal olan piksellerin zerine hemen yanndaki sorunsuz komu piksellerle kapam olursunuz.

pucu 2: Pillerinizin daha uzun dayanmas iin

Arada byk farklar var: Baz makineler tam dolu pillerle 300 resim ekebilirken, baka modeller daha 70 resimden sonra teklemeye balar. Aadaki ipularyla her durumda fazladan birka resim ekebilirsiniz. 3. Otomatik kapatma: ou makine belli bir sre kullanlmad zaman otomatik olarak kendini kapatr. Bu zaman bir ila iki dakikaya indirin. Bundan ksas da ie yaramaz, nk kamerann almas grece daha fazla elektrik eker.

Ogatech, 2.5 inlik olduka byk bir ekrana sahip olmasna ramen ekrannda neredeyse tm fotoraf makinelerinde grlen piksel hatalarn grmek mmkn deil. Ancak yine de PC ekrannda tam znrle bytlnce oluabilecek olas doru kaydedilmemi resim noktalar iin baz noktalara dikkat etmek gerekiyor.

1. Pillerin daha fazla dayanmas iin yeni bellenim (firmware): Pillerin bittiini fark edince baz makineler ok erken kendini kapatr. CHIP lmlerine gre pillerde yzde 30a varan artk kapasite kalmaktadr. Baz reticiler web sayfalarnda, makinelerin programn buna uygun olarak deitiren bellenim gncellemeleri sunmaktadr. 2. Doru arj aleti: NiMH piller iin ok ucuz ve yava olan arj aletleri, bunlara slow-charger da denir, hakiki pil katilleridir. yi arj aletlerinde boaltma fonksiyonu bulunmaldr ve NiMH pilleri, en azndan 0,5C ila 1Clik yksek bir arj akmyla iki saatte doldurmaldr.

CHIP DJTAL FOTORAF REHBER | 19

[ Rehber Fotoraf makinenizin hi bilmediiniz 10 zellii ]

pucu 3: [ Her resim iin en iyi veri format ]

Kk fotoraf makineleri fotoraflar iin sadece JPEG formatn kullanrken, Ogatechin tm modellerinde resimlerin nasl kaydedileceine dair eitli seenekler ayarlanabilir. Ama hangi resim iin hangi format en iyisidir? 1. Tatil ve spor resimleri iin JPEG: Bu format, etkili sktrma zellii ve sratliliinden dolay tutulmaktadr. Normal resimler iin kalitesi gayet yeterlidir. JPEG ile fotoraf basks almak veya ekranda gstermek de sorun deildir. Dezavantaj ise sktrmadan dolay resim ve renk bilgilerinde kayplar olmasdr. Bunun iin neredeyse btn makinelerde eitli ayarlar bulunmaktadr. En iyisi olabildiince dk sktrma oranyla resim ekmektir. rnein Ogatech fotoraf makinelerinin menlerinde bunun iin Fine, Standart, Economy veya TIFF gibi seenekler bulunmaktadr. 2. Byk formatl basklar iin TIFF: Fotoraf byk basacaksanz, sktrmasz kaydetmelisiniz. Bylece btn renk bilgileri korunur. Bu zellii sunan en tannm format TIFFtir. Tpk JPEGdeki gibi kontrast ayarl, renk dzeltmeli ve netlik ayarl tam bir resim elde edersiniz. TIFF belgeleri grece byk olduklar iin, ekimden sonra kayt ok uzun srer ve hafza kart abucak dolar 8 megapiksellik bir resim TIFF olarak 20 Megabaytn zerine kar. 3. Profesyonel ekimler iin RAW: Motifiniz belirgin olarak gzn- DAHA OK MKAN: Bir RAW fotoraf ancak bilgisayardayken zn nndeyse ve eki- gerek bir fotoraf haline gelir beyaz dengelemesi, kontrat, miniz iin en iyi kalite- doymuluk ve resim netlii elle ayarlanr. ye ihtiya duyuyorsanz, en uygun format RAWdur. Resim bilgile- karar verebilirsiniz. Dezavantaj: Dosya ri hibir dzeltmeden gemeden doru- bykl TIFF formatna gre geri ok dan yongadan bilgisayara aktarlr. Byle- daha kktr, ama resimlerin ilenmesi ce daha sonra bilgisayarda, rengi, netlii, gerektiinden, ok zaman alr. Ayrca bu klandrmay ve kontrast kaypsz ola- zellik compact snf makinelerde bulunrak ne ekilde deitirmek istediinize maz.

pucu 4: Pahal aksesuarlar olmadan birinci kalite flal resimler

pucu 5: Kart formatlayn

Hafza kartlarnn da bakma ihtiyac vardr. O zaman daha fazla resim alr ve her makinede alrlar. 1. Makinedeki hafza kartn formatlayn: Fotoraflarn yannda makineler kk ilem verilerini de hafza kartna kaydederler. Kartnz hep ayn makinede kullanmyorsanz, bu yzden hafza alanndan kaybedersiniz. Her makine dierlerinin dosyalarn okuyamad iin, bazen fotoraflar unutulur. En uygun nlem olarak, sadece resimleri sil fonksiyonunu kullanmak yerine, makinenizdeki kart formatlayn. Bunun iin Ogatech makinelerde ayar tekerleini Setupa getirdikten sonra Basic sekmesindeki format seeneini kullanabilirsiniz. 2. Doru dosya sistemini sein: Hafza kartnz fotoraf makinesinde deil de USB kart okuyucu veya PC zerinden formatlarsanz, yanl bir dosya sistemi seebilirsiniz. Baz durumlarda makine artk kart doru tanmayabilir. PC zerinden formatlarken dosya sistemi olarak FAT seilmelidir. Hzl formatlamay da semeyiniz.

Flasz
Makinenin stndeki flala nadiren iyi sonular alnr. Dardan eklenen bir flala kesinlikle ok daha iyi fotoraflar ekilir. Ama pahal aksesuarlar olmadan da daha iyi flal resimler ekebilirsiniz. 1. Aydnlatma flan kullann: yi havalarda gn ounlukla yeterli olur, ama rnein kardan alnan kta yine de fla kullanlmaldr. Aydnlatma flayla modeliniz n planda daha iyi kar. Makine evre n ler ve asl nesneyi flala hafife aydnlatr.

Flal
2. Glgelerden kann: Bir kiinin kapal bir alanda dorudan flala resmini ekiyorsanz, duvarda veya yznde n vurmasndan glgeler oluabilir. Buna kar bir numara vardr: Flan nnde beyaz bir kad 45 derecelik ayla tutup tavana yanstarak, n yaylmasn salarsnz ve resimde rahat, yumuak bir ortam oluturursunuz. 3. Yal kat kullann: : Daha yumuak fla iin bir numara daha: Flan nne bir para yal kat tutturun. Mende k iddetini de biraz azaltrsanz, ok daha iyi resimler elde edersiniz.

CHIP DJTAL FOTORAF REHBER | 20

pucu 8: Kontrast yaratc ekilde kullann

pucu 6: [ Deklanr gecikmesi ]

Doru anda deklanre bastnz ama asl motif yine de resimde deil mi? Nedeni deklanr gecikmesinin yksek olmasdr. 1. nce netlii ayarlayn ve klandrmay ln: Otomatik modda Ogatechlerde deklanre hafife basldnda lm arac altrlr. Bu andan sonra makine klandrmay ler ve otomatik odaklanma ile resmin netlii ayarlanr. 2. Seri resim fonksiyonunu kullann: Seri resim ekimiyle hedefinizi resimde yakalama ansnz artar. Ogatechlerde Burst fonksiyonu da bulunur. O zaman, deklanre basl tuttuunuz sre boyunca resim ekilir. Fotoraf makinesi 0.7 saniye aralkla ard arda fotoraf ekecektir. Bu rnein spor ekimleri iin mkemmeldir. Bunu kullanmak iin tabii byk bir hafza kart gerekir.

Ik ayarn hafife deitirmek iin analog fotoraflarn vidayla geecek zel renk filtrelerine ihtiyac vardr. Dijital olarak pahal aksesuarlar olmasa da olur. 1. Kontrast: rnein sabahlar k ok souksa, kontrastla bunu dzeltin bu en iyi, kelvin deerini tam olarak ayarlayabildiiniz makinelerle yaplabilir. rnein bir 81A-D filtresinin etkisini simle edin. Hafif sar-kahverengi tonu souk sabah n ntralize eder ve ten rengini de yumuatr. 2. Photoshop: Image / Adjustment / Color Balance zerinden Photoshopta renk ayarn deitirebilirsiniz.

3. Otomatik odaklama olmadan fotoraf ekin: Anlk ekimler iin zel bir ayar seenei bulunmaktadr. Otomatik odaklanmay kapatmak iin ayar tekerleini M moduna getirin ve mesafe ayar olarak sonsuz sein ve objektifin kayt geniliini mmkn olan en dk deere getirin. Bylece objektifin geni a ayarn OK GE: 0,5 saniyenin biraz zerindeki bir deklanr kullanm olursunuz. Bir partide gecikmesi bile, aceleci mirketler iin yetersizdir. bylelikle neredeyse her eyin foMakine netlii ayarlaynca, elde ettii de- torafn ekebilirsiniz. Geni a ayar, erlerle ekime hazr olarak bekler. Artk minumum bir metreden fazla mesafedeki sadece dmeye basmanz gerekir. objelerin net olarak ekilmesini salar.

Scak tonlar : Dijital kameranzn beyaz dengelemesi, resmin daha scak bir etki uyandrmasn salar

pucu 9: Resimleri daha iyi netletirin

Kullanc fark etmeden dijital kameralar temel ayarlarnda her resmi biraz daha netletirir. ekilen yzlerce tatil fotorafnda bu pratiktir, ama profesyonel ekimlerde bu can skar, nk bu yzden detaylar kaybolur veya abartlr. 1. Makinenin netlik ayarn kapatn: Makinenin Kurulum veya Ayarlar mensnde otomatik netletirmeyi kapatn. Bazen bu men maddesine Sharpness de denir (Seenekte soft seiniz.) 2. Photoshopla flu maskeleyin: Bilgisayarda Photoshopla Unsharp mask komutuyla sonradan netlik kazandrlarak daha iyi sonular elde edilir. Bylelikle daha eit ekilde netletirilir ve sert kenarlarda ar bir netlik olmasndan kanlr.

pucu 7: [ Kaymasz makro-fotoraflar ]

Btn makinelerde makro modunun kk iek iaretiyle altrldn neredeyse herkes bilir. Ogatech OG-8370 ile 5 cmye kadar makro ekimi yapabilirsiniz. Ama kk nesnelerin mkemmel fotorafn ekmek o kadar da kolay deildir. 1. Yaknlatrmay kullann: Objektifi geni a ayarnda brakrsanz, resme en fazla ey sdracanz dnebilirsiniz. Bunun byk bir dezavantaj vardr: Resimde ton olarak kaymalar vardr ki, bu zellikle makro ekimlerde en ok gze batar. stelik tele konumunda bile, geni ada olduu kadar byk bir resim alannn fotoraf ekilir. Sadece fotoraf nesnenin o kadar da yaknna gitmek zorunda kalmaz. Baz makinelerde sper yakn ekim modu bulunur ama zoomlamak mmkn olmaz. O zaman kk detaylarn fotoraflar ekilebilir ama resimlerde daima kayma olur. 2. Yaknlatrma mercekleriyle daha da yaklan: Makinenizin makro modu yeterli deilse, bir yaklatrma lensi kullanabilirsiniz. Bir filtre gibi objektifin nne taklr veya eer filtre vida dileri yoksa baka bir ekilde sabitlenir. Bu mercekler, en iyisi de +3n zerindeki diyoptri saysna sahip olanlar, maazalarda 30 Eurodan balayan fiyatlarla satlmaktadr.

pucu 10: Webcam olarak dijital kamera

ou dijital kamera web kameras olarak da kullanlabilir. Bylece ilaveten web kameras almaya gerek kalmaz, nk gerekten ihtiya duyulan nadir durumlarda, dijital kameralar da kullanlabilir. Ogatech dijital fotoraf makinelerinin neredeyse tm modellerinde bu mmkndr. 1. Kamerada modu ayarlayn: Kameraya gre web kameras modu farkl alr. En yaygn olan: Seim tekerlei zerinde bunun iin zel bir program vardr veya makinenin mensnde USB balantsnn fonksiyonu deitirilir. 2. PCdeki web kamerasn kullann: Baz aletler srcs olmadan Windows XP ile alr; ama ou durumda makineyle birlikte verilen web kameras srcs yklenmelidir.

MNYATR RESM: Zoomla makro fotoraflar ekerseniz, irkin kaymalarn nne geersiniz.

CHIP DJTAL FOTORAF REHBER | 21

REHBER

Fotoraf makinanzn hi bilmediiniz 10 zellii

FOTORAF EKMEK YASAK MIDIR?!

Fikrini sormadan bakalarnn fotorafn ekebilir miyim? Avrupada 5 Austos 2004e kadar yasalara gre aslnda herkesin fotoraf ekilebiliyordu. Resimlerin yaymlanmamas veya datlmamas kaydyla, resmi ekilenin onay gerekmiyordu. Soyunma kabinlerindeki, tuvaletlerdeki ve evlerdeki fotoraflar buna gre, zel kullanm amal olduklar srece okeyleniyordu. Gayr ihtiyari fotomodellerin kiilik haklar imdiye kadar etkin olarak hi korunmuyordu. Austos 2004te bu boluk ksmen dolduruldu: Ceza kanunu ok zel yaam alanlarnda fotoraf ekmeyi yasaklamaktadr. Artk biri evlerde, soyunma kabinlerinde veya dier yerlerde, grnmeden ve izinsiz olarak makineye davranrsa, bir yla kadar hapis cezasna arptrlabilir. Art niyeti olmayan fotoraflar da, yetkisiz olarak fotoraf ekerlerse polisin ve savcln her an peine debileceini bilmelidir.

Birka fotoraf yznden hapse dmek mi? Trkiyede henz kesin snrlar olmasada Avrupada yeni kanunlar sadece rntgencilerin deil, fotoraflarn da haklarn snrlyor. Bu yazda en ok merak ettiiniz sorulara cevap bulabilirsiniz.
nn onay alnmaldr. Ne mutlu ki, bu yasann baz istisnalar bulunmaktadr. Eer kiiler belirgin ekilde tannmyorsa, sadece bir manzara veya mahallenin eklentisi olarak geerler ve yasal olarak zel bir koruma altnda deildirler. Toplantlarda veya yrylerde de genel olarak fotoraf ekilebilir. Yaymlanmas ve gsterilmesi sanatsal olarak yksek bir amaca hizmet ediyorsa, sipari zerine ekilmeyen resimlere de izin verilmektedir. Tabii bunun da snrlar vardr: Yasa koyucular resmi ekilenin hakl karlarn yaymlama izninden daha yksek deerlendirmektedir. Tarihe mal olmu kiilerin, mesela nllerin resimleri genelde sorulmadan yaymlanabilir. Babakan ve einin zel bir akam yemeinde, bir restoranda zel yemek yerken fotorafn ekerseniz, yasal olarak bunun yaymlanmasna kar dava aabilir ve kazanma ans da yksektir. Bir resmin izin alnmakszn yaymlanp yaymlanamayacana, her durumda bir avukatla beraber karar vermelisiniz. Medeni hukuktaki haklarn yan sra, Sanat telif haklar yasasna gre de para ve bir yla kadar hapis cezalar ngrlmektedir.

Bakalarnn fotoraflarn internete koyabilir miyim? Onay alnmadan bakalarnn resimlerini yaymlamak kati olarak yasaktr. Fotoraf ekilenin kendi resmi zerinde haklar vardr. Fotoraf ekilenin illa ki szl olarak onayn vermesi gerekmez, kabul ettiini baka trl gstermesi de yeterlidir. Mesela ekim iin para dediyse veya ekim annda bilinli olarak objektife baktysa. Bunun hukuki temelleri, Sanat telif haklar yasasnda bulunmaktadr. Resmi ekilenin lmnden on yl geene kadar miraslarnn onaynn alnmas gerektii de burada yazldr. Yasalara gre miraslar, resmi ekilenin evli ei veya hayat arkada ile ocuklardr. Ne ei, ne hayat arkada ne de ocuklar varsa, anne babas-

stenmeyen fotoraflara kar kendimi nasl koruyabilirim? Onaynz olmadan birinin fotorafnz ektiini grrseniz ve eer bu fotoraf yaymlanacaksa, haklarnz kendiniz savunmay deneyebilirsiniz. Bunun en iyi yolu yazl olarak zaman snr koymak ve yasal haklarnzla tehdit etmektir. Tabii ki, hemen bir uzman avukata da danabilirsiniz. Size zarar verenleri uyararak resimlerin yasaklanmas, yaymlanmas, yok edilmesi ve tazminat denmesi konusundaki haklarnz inceleyebilir. Dier nemli bir konu da, ikayette bulunmann da faydal olabilmesidir. Bu konuda her polis karakoluna danabilirsiniz.

CHIP DJTAL FOTORAF REHBER | 22

Onay olmadan ektiim fotoraflar silmem benden talep edilebilir mi? Fotoraf ekilenin kendi resmi zerinde haklar sakl olduu iin, silinmesini isteyebilir. Bazen kendi resmi zerindeki haklar miraslarna geebilir, mesela resmi ekilen aradan geen zamanda lmse. Tabii ki, bir mahkeme de resmi silmeniz gerektii hkmn verebilir. Snrsz olarak nerelerde fotoraf ekebilirim? Genel olarak, nc ahslarn haklarnn engel olmad her yerde fotoraf ekilebilir. rnein doada veya kamusal alanlarda. Mzeler ve konserler gibi binalarda asl olarak sahibinin veya dzenleyicinin izni gereklidir. Ev hukuku ile ev sahibi veya dzenleyici fotoraf ekmeyi snrlayabilir veya fla yasaklayabilir. Dardan ekimlerde ise, yasa koyucunun Telif haklarnn belirledii zere mimarn haklar dikkate alnmaldr. Ancak asl olarak, telif hakk sahibinin, yani mimarn izni olmadan sokaktan resim ekilebilir. Burada yasa koyucu kamusal alanlardan bahsetmektedir: Bununla kastedilen, araba yollar, yaya kaldrmlar ve bisiklet yollar dahil kamusal

trafik alandr. Ancak, daha iyi gr salamak iin bir merdivenden veya helikopterden faydalanarak fotoraf ekmek yasaktr. Bir zel mlkten veya binadan fotoraf ekiyorsanz, asl olarak sahibinin iznine ihtiyacnz vardr. Bunun dnda zel mlke girmekle, mlkiyet ve ev hakkn ihlal edersiniz.

Fotoraf yasana uymazsam makine ve hafza kartma el konulabilir mi? Hayr, nk adaleti kendi eline almak asl olarak yasaktr. Bunun dnda film, makine ve hafza kart sizin mlknzdr. Sizi tehdit edecek ve hatta iddet uygulayacak olurlarsa, kendiniz yaralanrsanz veya mlknze zarar gelirse, zararnzn giderilmesi ve tazminat hakknz vardr.

YAAM ALANININ HLAL

Fotoraf veya film ekmenin ve bu kaytlar yaymann hangi koullar altnda yasak olduu, ceza kanununda dzenlenmitir.
Ceza kanununa gre ok zel yaam alannn resim kaytlaryla ihlali, 1) Ev ierisinde veya baklardan zel olarak korunan bir yerde bulunan bir kiinin izinsiz olarak resim kaydn eken veya yayanlar ve bylece ok zel yaam alann ihlal edenler, bir yla kadar hapis veya para cezas ile cezalandrlr. 2) Paragraf 1e gre ekilen bir resim kaydn kullanan veya nc ahslara yayanlar da ayn ekilde cezalandrlr. 3) Bir evde veya baklardan zel olarak korunan bir yerde bulunan bir kiinin izinli olarak ekilen resim kaytlarn bilerek ve izinsiz olarak nc ahslarca eriilebilir hale getirerek, ok zel yaam alann ihlal edenler, bir yla kadar hapis veya para cezas ile cezalandrlr. 4) Failin veya ibirlikinin kulland resim tayclar ve resim ekme aralar veya dier teknik aralara el konulabilir.

CHIP DIJITAL FOTORAF REHBERI | 23