You are on page 1of 18

sakarya niversitesi ilahiyat fakltesi dergisi 17 / 2008, s.

171-188 aratrma notlar

skdarn Kltr Hayat erevesinde HEZARFEN NECMEDDN OKYAYI ANLAMAK Kbra BLGN *

nsanlarn doup bydkleri ve yaadklar topraklarn, onlarn karakter ve ahsiyetlerinin olumasndaki etkisi bilinmektedir. Ruh nasl canllardan ayrlmaz bir paraysa ayn ekilde corafyalarn, lkelerin ve ehirlerin de ruhu bulunur. Ve orada bulunan her ferd bu ruhtan kendince nasibini alr. Medeniyet olgusu da ehir anlaynn etrafnda geliir. Bunun en nemli gstergelerinden biri de kukusuz kltrdr. Medeniyet kavramnn zihinlerde ve sistemlerde oturabilmesi iin uzun zaman geer ve beeri planda da trl fikir akmlar, toplumsal hareketler cereyan eder. te medeniyet ve ehir birikiminin meczolunduu nokta da, en bariz vasfyla kendini kltrde gsterir. Burada bahsi geen kltr mefhumu, hayatn bir karesinde duran ve adeta mozaikten bir para deil, gnlk hayatn aknda kendini her alanda hissettiren etkin bir unsur konumundadr. Medeniyet, ehir olgusu ve kltr geni dnyann kimi yerlerinde kendini hissettirse de en ok Osmanl yamalarnda rzgrn estirmi ve rayihasn bu corafyadaki her ruha ulatrmay baarmtr. Tarihi srete byk deiimler ve tekmller geiren Osmanl kltr; hakikate ulatracak sanatn, edebiyatn zirvelerine varmak iin asrlarca yorulmu, kvama erdirilmitir. Bahsolunan sre ayn zamanda ehirler etrafnda teekkl etmi; bu alanda zirveyi tabiatyla Devlet-i liyenin bakenti olan stanbul almtr. Trl gzellikleri, tarihi
*

Sakarya . lahiyat F. rencisi

171

dokusu, mehtab, bitki rts ve bilhassa Boaziiyle bu ehir sanatkarlara asrlarca ne ilhamlar bahetmi ve halen de bahetmeye devam etmektedir. stanbulda sanat evreleri her mekanda meskun olmakla beraber, baz semtlerde daha youn faaliyet gstermilerdir. Bu zellii uzun yllar kendinde tayan semtlerin banda Yahya Kemalin ulu ryay grenler ehri diye vasflandrd skdar gelir. Dost klar beldesi skdarn zerindeki sanat hi snmemitir. Bu semt, mnbit topranda yllarca sanatkar yetitirmeye devam etmitir. Ayrca ehl-i dilin topland, ho sohbetlerde bulunduu mekanlarn okluu bu semte ayr bir zenginlik bahetmitir. Velhasl asrlar iinde skdar, kltr dnyasnn nabznn att bir merkez haline gelmitir. Tasavvuf terbiyesi etrafnda ekillenen takv, edeb, nezket ve letfet gibi hasletleri ahslarnda temeyyz ettirmi sanatkrlar, bilhassa 19.yy.n sonu 20.yy. banda skdardaki etkinliklerini youn bir ekilde devam ettirmilerdir. Devletin ve toplumun iinde bulunduu buhranl zamanlar phesiz onlar da etkilemi, fakat sanatlarn inkrza uratmamtr. Bilakis bu altn silsile, bir devrin kapanp, yeni bir devrin ald srete de varln azimle devam ettirmitir. Biz de bu yazmzda bu silsilenin parlak halkalarndan biri olan Necmeddin Okyayn hayatn ve sanatn ele almak istiyoruz. Yaad devir itibariyle pek ok tarihi hadiseye ahit olmu, iki farkl dnyann hayat tarzn grm bir insan olan Hezarfen (Bin sanat sahibi) Necmeddin Okyay, asrmzda rneine ender rastlanabilecek bir ahsiyettir. Tasavvuf terbiyesi etrafnda oluan mmin bir bakla ahsiyet kuma dokunan Necmeddin Okyay, ayn zamanda Klasik Trk-slam Sanatlarnn tamamna yaknnda vukufiyet kesbetmi derin bir irfan ehli ve sanat adamdr. Sanatta mana, dinde de estetik zevk ve kltr boyutunun artk iyiden iyiye kaybolduu zamanmzda, Necmeddin Efendi gibi ahsiyetlere duyulan ihtiya ortadadr. Biz de onun iinde yetitii ve ekillendii skdar muhiti erevesinde, bu mana insanna vkf olmak amacyla hayatn bir seyir halinde aktarmaya altk. Doumuyla gkkubbemizin snmeyen yldz olacan mjdeleyen kk Necmeddinin babas skdar Yeni Camii mam-Hatibi ve Mahkeme-i eriyye baktibi Mehmet Abdnnebi Efendi (.1907) ile annesi Binnaz Hanmn ikamet ettikleri Toygartepesi air Ruhi Sokakta bulunan evin kaps, 1882 yl Eyll aynda hi deti olmad halde- kar komular olan

172

skdar meczuplarndan Mevlidhan Hasan Rza Efendi (.1887) 1 tarafndan alnr. Hasan Rza Efendi kapy aan Abdnnebi Efendiye, Bir olun olacak, adn Necmeddin koy! der ve baka bir ey sylemeden gider. O gece Abdnnebi Efendi odasnn penceresine, bir kuyruklu yldzn indiini grr. Bylece ad Mehmet Necmeddin olacak ocuk, 29 Ocak 1883 (19 Rebilevvel 1300)de evlerini enlendirir. 2 Osmanl eitim sisteminde mutad olduu zere, drt ya drt ay drt gnlk olunca Karagazi Mahalle Mektebinde eitim hayatna ilk adm atar ve Kuran- Kerim hfzna balar. yl sonra buradan mezun olunca Kasabzade Mehmed Efendiden hfzn ilerletir. Ravza-i Terakki mektebinin ilk ksmn nc snftan balayarak bir senede bitirir. Ayn yl Rdiye tahsiline balayan kk Necmeddin, hocas Mehmed Efendinin vefat zerine, mektebin dier hocas Hafz kr Efendiden hfzn tamamlar ve Rdiye seviyesinde rika , dvn, cel dvn yazlarn mek ederek icazet alr. Talebesindeki hat istidadn gren Hasan Talat Bey, onu devrin nemli hattatlarndan Filibeli Bakkal Arif Efendi (1836-1909)ye gtrr.3 Bu arada kk Necmeddin, skdarn en iyi okullarndan biri olan Ravza-i Terakki Rdiyesinden birincilikle mezun olur. Bir yandan skdar ddsine devam etmeyi, dier yandan Hattat Smi Efendinin sls bir yazs hakknda Bu ne gzel yazdr! uras da yle olsayd diyecek bir yeri yoktur. Bu adam yle seril kalemdir ki bir murakka Rabbi yessirden balar, st taraf kurumadan tamamlar diye bahsettii Arif Efendiden hat mek edecektir. 4 1902 ylnda, haftada bir gn hat derslerine gitmesine dadi tarafndan msaade edilmeyince o, ileride byk kudret sahibi olaca bu sanatta derinlemeyi tercih eder ve mektebi yarm brakr. 5 Ayn yllarda eline bir ebr kad geer ve sudaki ilahi nak sanatna merak salan gen Necmeddin,
1 2

4 5

Safahatn yedinci kitab Glgelerde Sait Paa mam olarak zikredilir. Uur Derman, Hezarfen Hattat skdarl Necmeddin Okyay, skdar Sempozyumu-I, II, 182, stanbul 2003; Derman, Uur, Toygartepesindeki Ev, Trk Edebiyat, sy. 389, s. 24; Beir Ayvazolu, Defterimde Krk Suret, Kap Yaynlar, s. 3, stanbul 2007 Uur Derman, Sabanc Hat Koleksiyonu, s. 156, 158, stanbul 1999; Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 182-183; Ali Alparslan, Osmanl Hat Sanat Tarihi, s. 182-183, YKY, stanbul 1999; Muammer lker, Balangtan Gnmze Trk Hat Sanat Tarihi, s. 39-40; Uur Derman, Trk Hat Sanat nn aheserleri, Kltr Bakanl, n. 54, stanbul 1982; Mahmud Kemal nal, Son Hattatlar, MEB Devlet Kitaplar, s. 602, 606, stanbul 1978; Ayvazolu, a.g.e, s. 4-5 smet Glnihal, Hokka Gibi, s.324, L&M Yaynlar, stanbul 2004 Derman, skdar Sempozyumu-I II, 183; Ayvazolu, a.g.e., s. 4

173

onu icra eden tek kiinin skdar zbekler Tekkesi eyhi Edhem Efendi (1829-1904) olduunu duyunca, onun zamannda Matematiki Salih Zeki Bey, Mekteb-i Harbiye Nazr Galib Paa, Ressam Hseyin Zekai Paa, Halide Edib Advarn babas Edib Bey, Filozof Rza Tevfik, hattatlardan Smi Efendi, Aziz Efendi, Abdlkadir Kadri Efendi 6 gibi zevatn devamyla bir bilim ve sanat akademisine dnen bu dergaha ebr renmek iin gidip gelmeye balar. Ebrnun yannda hr (kat cilalama teknii) yapm ve biraz da ince marangozluu renir. 7 Ayn zamanda Nuruosmaniyeye giderek Bakkal Arif Efendiden mek etmeye devam eder. O sralarda talk bir yaz grr ve bu hat eidinden ok holanan Necmeddin Okyay, bu yazy renme itiyakyla devrin byk talk stad Smi Efendiyle tanmasn yle anlatr: Biz talk yazmak istediimiz srada kendilerinin biricik kzlar vefat etmi, zntsnden yaz gsteremiyordu. Sultan Hamid irade etse gstermez, lakin bir reddedemeyecei kimse zbekler eyhi Edhem Efendidir dediler. 8 Hemen ebr (ebr) hocamz olan eyh efendiye kotuk. Bizi Smi Efendiye gtrd. Derse baladk. Ertesi hafta gittiimizde, arkadam Abdlkadirin mekine bakt bir daha byle gelirsen kendime evde yok dedirtirim dedi. Benim mekimi de yle elinde sallayp: Al bir melabe-i sbyan (ocuk oyunca) daha!demez mi!? Dnya bama ykld zannettim.Bir daha ki sefere almaz msn!? Sonraki hafta korkudan titreyerek gittik. Meke yle bir bakt. Hmm, bizim tekdirin faide-i azimesi (azarlamann byk faydas) grlm dedi. Hazretin vefatna kadar on sene kendilerine devamla ok feyiz aldk. 9 Smi Efendiden talk ve cel talk mekederek 1905te talk, Bakkal Arif Efendiden de 1906da sls-nesih yazlarna icazet alr. 10 stad sanatkrlarn bir bir vefat ettikleri zamanda bayra devralan Necmeddin Efendi, hazan mevsiminde olduunu fark etmi gibi son derece seri bir ekilde klasik sanatlar renmek iin gayret gstermektedir. Hafzln ilerletmek iin dersine devam ettii Kaptanpaa Camii mam Hafz Nazif Efendi (1861-1931)den aere ve takrib izni 11 , inili Camii mam Nuri Efendinin derslerine devam ederek ilmiyye icazetnamesi alr. Bylece artk

6 7 8 9 10 11

Sleyman Beyolu, Milli Mcadele ve zbekler Tekkesi, skdar Sempozyumu-I, I, 205, 2003 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 183 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 183; Ayvazolu, a.g.e. s. 5 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 183-184 Derman, Sabanc Hat Koleksiyonu s.156, nal, Son H., s. 602; Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 183

174

Necmeddin Efendi diye anlmaya balanacaktr. 12 Ayn yllarda eski mrekkepilii Vehbi Efendiden, kemankelii (yay yapm) Sultan Abdlazizin okubas Seyfeddin Efendiden renir. 13 Ok ve yay yapmna btn incelikleriyle vkf olur. Bu sanata ylesine gnl verir ki Soyad Kanununun kt 1934 ylnda Okyay soyadn alr. 14 Okmeydannndaki okuluk denemelerinde 800 gez (1 gez =66 cm) yerine 680 gez att iin kabza (okuluk icazeti) alamamtr. 15 Fakat Trk okuluunun son ustalarndan biri olarak kabul edilir. Necmeddin Efendi 1920 ve 1940 yllarnda Okmeydannn satn nleyerek ve Cumhuriyet dneminde Okspor isimli kulb kurarak hususi ak olan bu ata sporuna balln gstermitir. 16 htiyarlk alarnda dahi isteyenlere gstermek iin ok ataca zaman birden genleen Necmeddin Efendi Ya Hakk nidasyla eski cokunluunu ifade ederdi. 17 1907 ylnda babas Abdnnebi Efendinin vefat zerine skdar Yeni Cami mam-Hatipliine tayin olunur. Vazifesini ifaya balad yllarda yirmi be yanda olan Necmeddin Efendi, hat sanatnda eitli yaz nevilerinden icazetli, ebr ve aharda ustalam, eski mrekkep yapmn ve okuluk sporunu hakkyla renmi bir gen sanatkr ahsiyettir. Cami imameti vazifesinde latf, ince, tannan, edal skdar az Kuran tilvetiyle dinleyenleri cezbeye getirmi, onlar coturmutur. 18 Ahmet Yksel zemrenin kaydettiine gre; imamlnn son yllar kinci Cihan Harbi zamanna denk geldii iin zoraki karanlk uygulamas sebebiyle her taraf zifiri karanlk olurmu. te Ramazana tesadf eden yine byle gecelerde teravih namazn klmak insanlara olduka meakkatli gelirmi. Lakin Necmeddin Efendinin arkasnda namaz klanlar Ah! u namaz hi bitmese diyerek duyduklar inirah ifade ederlermi. 19

12 13 14 15 16 17 18 19

Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 183 Derman, Sabanc Hat K. s.156; Ayvazolu, a.g.e. s. 4, 6 Derman, Sabanc Hat K. s.158; Ayvazolu, a.g.e. s. 6; Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 183 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 183 Derman, Trk Hat aheserleri, n.54; Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 183; Muhiddin Serin, Hat Sanat ve Mehur Hattatlar, s. 311, Kubbealt Neriyat, stanbul 1999 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 183 Ahmed Yksel zemre, skdarda bir Attar Dkkan, s.15, 17, Kubbealt, stanbul 2005; Derman, T.E, s. 29 zemre, skdar Ah skdar!, Kubbealt, s .31 stanbul 2005

175

Musikiyle pek itigal etmemi olan ve makamlardan sadece acemaran tefrik edebildiini syleyen Necmeddin Efendinin 20 bu alandaki mahareti kaynaklarda yle anlatlr: Yenikap Mevlevihanesinde teravih kldrmak zere imamete getii zaman, hattat ve musikiinas olan muzib arkada mer Vasfi Efendi (18801928) mezzinlik ederken, Necmeddin Hocay zor durumda brakmak iin trl makamlar dener. O da bunlara mkemmel ekilde uyarm. Bu durum deli lakabyla tannan mer Vasfiye dert olur ve Yahu, seni amaza drmek iin gsterdiim makam seyirlerini ve kararlarn musiki bilmediin halde nasl yakalyorsun? diye hayretini gizleyemez. 21 1915 ylnda Medresetl Hatttnin almas zerine burann mdr Arif Hikmet Bey (.1918) sanatnda kemal noktasna ulama konusunda hzla ilerleyen Necmeddin Efendiyi ders vermesi iin davet etmitir. Fakat gittii zaman yanllkla hocalk yerine talebelie kaydedildiini grnce Demek ki daha reneceklerim varm diyerek 22 sls hattn ilerletmek iin Kamil Efendi (Akdik)den (1862-1941) ders alm, Turake smail Hakk Bey (Altunbezer) (1873-1946)den de cel sls ve tura ekmesini renmitir. 1916 ylnda mektebin ebr ve ahar hocalna getirilmi, 1918 ylnda ise grd derslerden icazet almtr. 23 smail Hakk Beyle Necmeddin Efendi her biri kendi alanlarnn uzman olarak, daima birbirlerini tamamlamlar, aralarnda hoca-talebe ilikisinden ziyade byk bir dostluk gelimitir. smail Hakk Bey buna telmihle Necmeddin Hoca hakknda Hafz bensiz, ben Hafzsz on para etmeyiz demitir. 24 Medresetl-Hatttn yllarnda ebr sanatn ilerleten Necmeddin Hoca iekli ebrnun bulunuunu Uur Dermann kaydettiine gre yle anlatr: 25 Medresetl Hatttne tanmadm bir zat gelerek iekli ebr yapmam istedi. Efendi beyim, bu sanatta yle iek falan olmaz, geri eskiler tecrbe etmiler ama o da pek iee benzemez. dedim. Adam Hoca deil misiniz? Yapmanz lazm. cevabn
20 21

22 23 24 25

Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 187 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 187; Mehmed Necmeddin Bardak, Cemal-i lahiye Ayna Bir Yldz: Mehmed Necmeddin Okyay, Tasavvuf Dergisi, s.108, sy.18, Ankara 2007 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 184 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 185; Bardak, a.g.m, Tasavvuf Dergisi, s.106; Derman, Trk Hat aheserleri, n.54; nal, Son Hattatlar, s. 656 Glnihal, Hokka Gibi, s.142 Derman, Trk Hat aheserleri., n.54

176

verince, eve geldim ve tekneyi kurdum. iek ekillerini karmak iin uramaya baladm. O srada bize ok sevdiim hattat arkadam Macid Bey (Ayral) (1891-1961) geldi. Ben lale ekli karmaya alyordum. Macidim birden Birader, u ular yukarya doru eksene! dedi.- Ben hayatmda bir ii bilmeyenlerden o ie dair ok ey renmiimdir.- Bu da yle oldu. Elimdeki tek atkuyruu kln, teknenin iinde iki taraftan yukarya doru ekince, ekil tpk laleye benzedi. ok heyecanlandm ve zevklendim. Gnlerden cuma olduu iin bizim Yeni Camiye gittik. Namazdan sonra lale, smbl, karanfil o mevsimde hangi iekler varsa hepsinden alp eve geldim. Onlara bakarak ebr teknesinde tek at klyla, aynn resmetmeye baladm. te Macidin o ikaz ve Rabbimin lutfu keremiyle bu i oldu. 26 Klasik Trk Sanatlarnn hepsinde olduu gibi hsn-i hatta da retim metodu mek yoluyladr. Bu metodla talebe her hafta alarak meydana getirdii dersini hocasna arz eder ve bylece onun bilgilerinden istifade etmi olur. Yaz beenilirse bir sonraki derse geilir, hatalar varsa dzeltilerek ertesi hafta tekrar yazlmas istenir. Hoca-talebe ilikisi erevesinde hattat namzedi sadece sanatta deil, irfan alanna giren her konuda hocasnn dizinin dibinde kendini yetitirir. Sabr potasnda eriyerek insan- kamil olma yolunda mertebe kateder. te bylece hocas Smi Efendinin Sls yazan oktur, sen talkte teferrd et. telkini ile bu yazda derinleen Necmeddin Efendi Medresetl-Hatttnde ebru dersi vermesinin yannda Sleymaniye Kanuni Sultan Sleyman Mektebi, Bostanc ve Erenky mekteplerinde hat muallimlii yapar. 27 Necmeddin Hoca ayn zamanda iyi bir koleksiyoncudur. Gen yandan itibaren en deerli hat eserlerini ve levhalarn toplamaya balamtr. 28 Nev-i ahsna mnhasr olarak, Osmanl zamanna ait olan imzasz yazlarn kime ait olduunu ve hangi tarihte yazldn bilen yed-i tla sahibi bu sanatkr, 29 yapt zerendd 30 hat levhalar yannda yazl ebr teknii zerine de younlar. nce yazd yaznn harflerinin etrafn oyarak, kan harfleri ebr yapaca kda arap zamkyla yaptrr. Kurutup ebr teknesine yatrr, ktnda slanan harfler yerlerinden ayrlr. Bu ekilde sadece kadn zemini
26 27 28 29 30

Derman, Sabanc Hat Koleksiyonu, s.156 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 185 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 184 Derman, Trk Hat aheserleri, n. 54; Derman, Sabanc Hat Koleksiyonu, s.158 Ezilmi varak altnn zer mrekkep haline getirilerek beyaz veya renkli kada frayla srlmesiyle hazrlanm eser (lhan Ayverdi; Misalli Byk Trke Szlk; Kubbealt Neriyat)

177

ebrlanm olur. Bir baka denemesinde kada taan arap zamknn ebrlanmadn gren Necmeddin Efendi, bu defa kada dorudan arap zamkyla yazy yazar, byle de sonu alnabileceini grr. ok zahmetli olan nceki yazl ebr teknii onun sayesinde kolaylam olur. 31 Necmeddin Hocann bu teknikle yapt gel keyfim gel ebrsunun hazrlanmas ise ayr bir hikayedir: Ebrda kullanlan ve zor bulunan vine r rengindeki lk boyasnn Msr arsna geldiini duyan Hoca, onu almak iin vapurla karya geecektir. Fakat o gn 13 Kasm 1918 dir ve ngiliz- Fransz kuvvetleri stanbulu igal etmitir. Bunu grnce aran Necmeddin Efendi, ardan boyay alnca igal kuvvetlerine taklmamak iin, kayk kiralayp, binbir zorlukla skdara dner. Aradan be yl getikten sonra, 3 Ekim 1923 gn yabanclarn stanbulu gemileriyle terk ettiini evinin bahesinden drbnle izleyen Hoca, sevinle evine gidip tekneyi kurar ve ebr yaparken de bilhassa lk boyasn kullanmay ihmal etmez. Ebr kurumadan karsnda keyifle kahvesini yudumlayan Necmeddin Efendi, heyecanndan kahveyi ebr kadnn zerine dker. Gel keyfim gel levhasndaki bu izler hala durmaktadr. 32 zemrenin kaydettiine gre, ebrya balad yllarda Toygartepedeki komular Ressam Hoca Ali Rza Beyden (1858-1930) de, renklerin birbiriyle olan uyumu konusunda dersler alan Hoca, ebrda daha nce denenmemi olan iekli ve yazl ebr tekniini gelitirerek kendinden nceki muhafazakar ebr anlaynn dar kalplarn ykarak bu sanata dinamizm kazandrmtr. 33 Bugn kendi icad olan iekli ebr Necmeddin ebrsu ismiyle anlmaktadr. mrnn son yllarna kadar ebr zerine almalarn srdrm, kitre yerine kvam arttrc saf salep ve ayva ekirdei gibi maddeler denemitir. 34 Sanat camiasnn artk iyiden iyiye gz kamatran yldz haline gelen Necmeddin Hocay Medresetl Hatttnde Hat ve Hattatlar Tarihi dersi hocas Hseyin Haim Bey (1861-1920) astronomi ilminin tabirlerini kullanarak yle vasflandrmtr: Geri mecladr o necm-i din hatta skdar Pertevi zanneyleme, eyler o semte inhisar

31 32 33 34

Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 185 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 188 zemre, skdar ah skdar!, s. 218 fesa.blokcu.com, ebr sanatnn stadlar, 28.09.2007

178

Kevkeb-i evc-i zekadr, ems-i burc-i iktidar sumn- hsn-i hat eyler annla iftihar 35 Ayn yllarda hocann Medresetl-Hatttndeki ebr talebelerinden biri olan Sheyl nver (1898-1986) Cbbesi, yolda giderken Necmeddin Efendinin arkasndan yetiemezdi! diyerek yorulmak bilmez gayretiyle bir ann bo geirmemeye alan hocasn anlatr. 36 Necmeddin Efendiye kadar ebr sanatnda icazet verme gelenei yoktur. Kendi oullarna ve yeeni Mustafa Dzgnmana (1920-1990) icazet vermedii yaygn kanaat olarak bilinmektedir. Fakat zemrenin kaydettiine gre, Necmeddin Hocann Sheyl nvere -onun arzusu zerine- 1923te Evkaf- slamiye Mzesindeki trende verdii icazette yle yazldr: Medresetl-Hatttn talebesinden Sheyl Efendi bin Enver Efendi ebr sanatmzdaki meleke ve maharetini ibu eseriyle ibraz ettiinden bundan byle arzu edenlere talim etmek zere kendisine icazet verilmitir. Cenab- Hak mrn efzn ve feyzini mzdd buyursun. min. El-fakir Necmeddin 1339 37 1925 ylnda Medresetl-Hatttnin kapatlmas zerine Hattatlar Mektebinde retime devam eder. 38 O sralarda eline Kkl Mehmed adndaki mcellidin terekesinden klasik cilt kalplar olan emseler gemitir. 39 Her dem renme itiyak ierisinde olan Necmeddin Efendi, Mcellid Bahaeddin Efendiden (1866-1939) cilt yapmn renir. 40 Ayn zamanda dostlarndan Hac Vesim Paazade Ltf-i Mevlev Beyin yardmyla ve darbhaneye giderek galvanoplastitekniiyle eski kalplardan yenilerini yapmay baarr. 41 Bu sanatta en birinci talebesi olan olu Smi (1911-1933) ile mkemmel ciltler yaparlar. 1929 ylnda artk hat sanatnn gsterilmeyecei 42 ark Tezyini Sanatlar Mektebinde, 1936dan itibaren ise 1948de ya haddinden emekli olana kadar devam edecei Gzel Sanatlar

35 36 37 38 39 40 41 42

Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 185 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 185 zemre, skdar ah skdar!, s. 219 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 186; Ayvazolu, a.g.e, s.8; Derman, Trk Hat aheserleri., n. 54 Ayvazolu, a.g.e, s. 8 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 186; Derman, Sabanc Hat Koleksiyonu, s. 158 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 186;Derman, Sabanc Hat Koleksiyonu, s. 158 Ayvazolu, a.g.e, s. 8

179

Akademisi Trk Tezyini Sanatlar blmnde vazifesini ifa eder. 43 Klasik sanat dallarnn birouyla itigal etmi olan Necmeddin Efendi, tezhib sanatyla fiilen uramamtr. Fakat Gzel Sanatlar Akademisi tezhib hocalar Rikkat Kunt (1903-1986) ve Muhsin Demironat (1907-1983)n klasik tezhib metodunu bulmalar iin yol gstermi, kitap sanatlaryla ilgili tabir ve slahatlar da toplayarak zamanmza ulatrmtr. 44 Daha nce de belirttiimiz gibi Necmeddin Hoca birok yaz eidini yazmakla beraber on yl kendisinden feyz ald Smi Efendinin yolundan gitmitir. 45 Gen yanda eline gelen titremeden dolay ince bir yaz eidi olan nesihle fazla uramam, ilerleyen yalarnda artan el titremesini, Abdlbaki Glpnarlya yle anlatmtr: Sol elimle sa elimi tutup yazmaya alyorum. Yazamaynca da alamaya balyorum. 46 Sanatna bu derece bal olan stadn Zamann en iyi hocalarndan ders grdm amma, kendim bir ey olamadm. 47 diyecek kadar da tevazu sahibidir. Kendisine hat (ve dier sanatlar) renmeye gelen hi kimseyi geri evirmemi ve onlara elinden geldiince bildiklerini aktarmaya almtr. Hat renmek isteyen Uur Derman Beyefendinin 1955 ylnda kendisine bavurduu Yeni Cami Kayym Saim Efendi ders cretinin ne kadar olacan Necmeddin Hocaya sorduunda, kendisi akn bir halde Biz parayla renmedik ki, parayla retelim. Bu mevzulardan sakn bahsetmeyin.cevabn verir. Bir sonraki ziyaretinde Uur Beyin ekerci Gzelinden badem ezmesi gtrmesi zerine Sizi byle eyler getirmekten men ederim evladm. nk o zaman retiim hasbi olmaktan kar, bir karlk alm olurum demitir. 48 Yeri gelmiken belirtelim ki hat sanatna merakn asgariye indii o tarihlerde hat dersine devam eden dier rencileri Mesut Karacaalp (1909-1970) , Bekir Pekten (1913-1994) ve Numan Buharaldr (.1980). Ankarada vazifeli olduu iin, o yllarda derslere gelemeyen Ali Alparslan (1923-2006) zaten daha nce mekini tamamlamtr. 1959 ylndan sonra hat derslerine devam eder. 49
43 44 45 46 47 48 49

Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 186; Derman, Sabanc Hat Koleksiyonu, s.158 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 187 lker, Gemiten Gnmze Trk Hat Sanat, s.40 Glpnarl, Abdlbaki, Milliyet Sanat, s.168, s.11; Derman, Trk Hat aheserleri, n.54; Ayvazolu, a.g.e, s.8 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 187 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 186 Derman, Trk Edebiyat, s.25

180

Gzel Sanatlar Akademisindeki hat derslerinin son bulmasnn ardndan resmi otoritenin ilgisinden mahrum kalan hat sanat Necmeddin Hocann evinde devam eder. Evi adeta bir sanat kovan, hat ve dier sanat merakllarnn bulutuu mekan haline gelir. 50 slam yaz sanatnn mahiyetini ve sluplarn en iyi bilen 51 bir ahsiyet olarak hret yapar. Yesrzde Mustafa zzet, Smi ve Hulsi Efendilerden sonra Trk talkinin en byk temsilcisi kabul edilen Necmeddin Efendi, 52 kendi ifadesiyle stadnn izinden ser-i m inhiraf etmemek 53 iin azami dikkat gstererek, ona olan vefasn ifa etmitir. 54 Hat ve hattatlk konusundaki derin vukfiyeti sebebiyle de konutuu konuyla ilgili elindeki hat rneklerini hemen karp, muhatabna takdim etmi, bylelikle sylediklerini belgelemitir. Necmeddin Hocann meziyetlerinden bir dieri de gl yetitirme konusundaki maharetidir. 1926 ylnda Toygartepesindeki evinin bahesinde smail Hakk Bey (18731946) ve Glc kr Babann (.1956) tevikiyle glcle merak sarm, drt yz eit gl yetitirmeyi baarmtr. 55 Necmeddin Hoca ilgilendii sanat dallarnda amatrlkten ziyade, profesyonel alt iin yetitirdii gllerin hepsinin Latince isimlerini bilmi, katld sergilerde madalyalar kazanmtr. Onun elinden birka gl eidi dnya gl literatrne getii gibi, siyah gl yetitirdii dahi rivayet edilmitir. 56 Sheyl nverin (1898-1956) tabiriyle bir gl apkn olan hocay, Mays aynda stanbulun gl merakllar ziyarete gelirmi. Baharda onun kapsnn nnden geenler, nefis gl kokularyla kendilerinden geerlermi. 57 Necmeddin Efendi sanatkar ve hocalk ynlerinin yannda son derece renkli bir ahsiyete sahiptir. rzu bilmedii halde 58 tarih drme konu50 51 52 53 54 55 56 57 58

Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 186; Alparslan, a.g.e, s. 185 Alparslan, a.g.e, s. 185 Alparslan, a.g.e, s. 184-185 Kl ba kadar sapmamak Derman, Trk Hat aheserleri, n. 56 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 185; Ayvazolu, a.g.e, s.6; Derman, Trk H., n.54; Derman, Sabanc Hat Koleksiyonu, s. 156, 158 Derman, Trk Edebiyat, s.27; Ayvazolu, a.g.e, s.6; zemre, Hasretini ektiim skdar, s.67, Kubbealt N., stanbul 2007 zemre, Hasretini ektiim skdar, s.102 Abdlbaki Glpnarl, Necmeddin Hocann arz bilgisi hakknda arz veznini pek l bilirdi fakat baz terkip tarznda drd tarihler zerinde uramaz, bana verir yahut yollard. Ben de onlar vezne uydurur, ktalarn yazp kendisine verir yahut yollardm demitir. bkz. Glpnarl, Milliyet Sanat Dergisi, s.31

181

sundaki ustal onu tanyanlar hayrete drr. Talebesi Mustafa Dzgnmann kendisine hediye ettii bir karanfil ebrsuna hoca hi dnmeden u beyti sylemitir: Hdyi trbedar Mustafa Bey kr bu ebr Kopartp koklamak ister, gren her bir zen-i hb r! 59 Talk hocas Smi Efendinin vefat zerine ise yle bir tarih drmtr: Serfr eyler cihn, trih-i Necmeddin iin Gt Smi kald Rkm meslei stadsz. 60 Devrin hattatlaryla daima gren ve onlarla dostluk kuran Necmeddin Efendi, Hattat Halim zyazcnn (1898-1964) elim bir trafik kazas neticesinde irtihal etmesi zerine ok zlerek u iki tarihi dmtr: Necmy stde tarih dt ba ltf-i Rahm Cennetl-firdevs iinde mukim olsun Hattt Halm Necmy Hattt Halm Bey oldu mafur- ilh lm-i Hattn en byk std idi gt vh! 61 Uur Dermann kaydettiine gre, hattat dostlarnn bir bir vefat etmesi onu derinden sarsar. Bu yalnzln verdii hisle, hsn-i hat konusunda en ok grp anlat Hattat Macid Ayraln (1880-1961) lm haberi zerine: Macidim gitti, elimdeki eserler ksz kald demitir 62 . Yine hocann hat konusunda muhaverede bulunduu bir dier hattat olan Hamid Aytaa (1891-1982) hocas Smi Efendinin Yeni Camii eme kitabesinin kalplarn vererek, onun cel slste terakki etmesine vesile olmutur. 63 Yukarda zikrettiimiz hattatlar hakknda Necmeddin Efendinin yle bir deerlendirmesi vardr: Malum- lileri son zamanlarda hattatmz kalmt; Macid Bey, Hamid Bey ve Halim Efendi. Macid Bey merhum, mek yolunda sls ve nesihte usta idi. 64 O devrin alimlerinden Mfessir Hamdi Yazr iin de Hamdi Efendi daha ziyade ilimle itigal etmekle bera59 60 61 62 63 64

zemre, skdarda bir Attar Dkkan, s.66 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 187 M. Zeki Kuolu, Gelenekten Gelecee Kpr nsanlar, L&M Yaynlar, s.46, stanbul 2006 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 188 Kuolu, a.g.e, s.26 Kuolu, a.g.e, s.50

182

ber, ekseri vaktini yaz yazmaya ayrsa idi, dnyada kimsenin nam kalmazd demitir. 65 Hosohbeti ve nktedanlyla sohbetine doyulmaz bir insan olan Necmeddin Efendi, devrin sanatkarlar, edibleri, sfileri ve ariflerinin topland, bir ticarethane olmaktan ok, sanat akademisi hviyetini tayan Attar Dkkannn 66 mdavimlerinden biri olmutur. 67 Yine o devirde skdarda bulunan ieki Kahvesi Hocann devam ettii yerler arasndadr. 68 Bu mekanlar devrin artlar ierisinde kltr hayatmzn atan nabz olmaya devam etmi, birok insan bylesi yerlerde kendini yetitirme imkan bulabilmitir. Bahsi geen kltr hayatnn soluk alp verdii yerler olan, ayn zamanda iman ve irfan bir kapta youran tekkelerin skdardaki younluu da dikkat eken bir durumdur. ok sayda tekkenin iinden daha ok drt tanesi temayz etmitir: Bunlardan en nemlisi ise Aziz Mahmud Hd Derghdr. Sultantepesindeki zbekler Tekkesi, devrin aydnlar ve sanatkarlarnn urak mekan olmu; gnlller, Milli Mcadele iin buradan Anadoluya gitmilerdir. Doanclardaki Rif Nash Dergh ile Tabutular mevkiinde bulunan Sandk Dergh ise tasavvuf terbiyesinin verildii dier nemli mekanlardr. 69 Bu dergah evrelerinde skdarn manevi hayatna yn vermi ok sayda insan bulunmaktadr. Necmeddin Hoca gerek genliinde gerekse mrnn ilerleyen zamanlarnda gnl ehli bu ahsiyetlerin sohbet halkalarnda bulunup, onlardan feyz almtr. Galata Mevlevhanesinin son eyhi Ahmet Celleddin Dede, skdar Yeni Valide Camii mezzini HamzvMelammerep Eref Ede Efendi, Nash Dergh son eyhi Kermeddin Efendi, skele Cami Ba mam Nafiz Uncu, skdar Mevlevihanesi Postniini Ahmet Remzi Dede bu zevattan bazlardr. 70

65 66

67 68 69 70

Glnihal, Hokka Gibi, s.216 Attar Dkkannn sahibi Saim Dzgnman (Necmeddin Hocann ebr talebesi ve anne tarafndan yeeni Mustafa Dzgnmann babas) Aziz Mahmud Hdai Camii imaml yapm ve tasavvuftan feyz alm bir insandr, Naki eyhi Esad Erbillnin terbiyesinde yetimitir. zemre, skdarda bir Attar Dkkan, s.23;zemre, skdar ah skdar!, s.242 Glnihal, Hokka Gibi, s.310 zemre, skdarda bir Attar Dkkan, s.14; Bardak, Tasavvuf Dergisi, s.107 Bardak, Tasavvuf Dergisi, s.107; zemre, skdarda bir Attar Dkkan, s.23

183

Zikrolunan isimlerden, hi phesiz Eref Edenin Necmeddin Hocann tasavvufi anlaynn ekillenmesindeki etkisi daha byktr. nceleri belki de 71 zbekler Tekkesi eyhi Edhem Efendinin etkisiyle naki olan Necmeddin Hoca, ileriki yllarda grd bir rya zerine Galata Mevlevihanesi Postniini Ahmed Celaleddin Dedeye (1853-1946) intisap etmi, aabey dedii skdar srllarndan Eref Ede Efendiden (18761954) melamet neesine ermitir. 72 zemrenin anlattna gre, Eref Ede birgn muhibbi Necmeddin Hocaya: Gel seninle beraber Anadoluya gidelim de, evliyaullah arayalm.diye teklifte bulunur. Necmeddin Efendi: Hafz aabey, evliyaullah nasl tehis edeceksin ki? diye sorunca, o yle demitir: Ben evliyaullah gzlerinden tehis ederim. 73 Uur Dermann kaydettiine gre, tasavvufi adan ok ynl olan Necmeddin Hocay, bu nedenle olsa gerek, byk slam alimi Muhammed Hamidullah (1908-2001) bakyyets-salihin olarak vasflandrmtr. 74 Hseyin Kutlunun kaydettiine gre sanatnn zirvelerinde ikamet eden Necmeddin Hocaya bir vefa borcu olarak skdar Kaymakaml tarafndan 1972 ylnda yaplan jbilede konumaclarn her biri ondan sitayile bahseder. Daha sonra krsye kan talebesi Sheyl nver ise Herkes hocann marifetlerini, fenlerini, meziyetlerini anlatt. Ben de onun bir aybn syleyeceim.der. Salonda ok etkisi yapan bu sz yle hikmetli bir nkte ile sonlanr: Hibir aybnn olmamas ona ayp olarak yeter. 75 Necmeddin Efendinin bir dier zellii ive taklidindeki ustaldr. ifahi kltr btn incelikleriyle yanstan hoca, bilhassa Smi ve Edhem Efendileri, bnlemin Mahmut Kemali, Glc kr Babay ve tand birtakm kiileri mimiklerine varncaya kadar taklit edebilirmi. 76 yle ki Sahhaf Raif Yelkenci, bir gn Uur Dermana Senin hocann kisvesi msait olsa, muhakkak ortaoyununa kard demitir. 77 Sanatta disiplin sahibi ama ayn zamanda da nktedanlyla maruf olan Necmeddin Hocadan ebr sanatn da renmek isteyen Uur Derman
71 72 73 74 75 76 77

Ayvazolu, a.g.e, s.8 Bardak,Cemal-lahiye Ayna Bir Yldz:Mehmed Necmeddin Okyay Tasavvuf Dergisi, s.107; Ayvazolu, a.g.e, s.8 zemre, skdarn Srls, Kubbealt Neriyat, s. 43 stanbul 2004 Derman, c.II, s.186-187 Hseyin Kutlu, Hattatlar Sofas Yok Olmak zere, Trk Edebiyat, sy.389, s.55 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 186 Ayvazolu, a.g.e, s.9

184

Beye Evladm, vakt-i merhunu var diyerek o srada isteine cevap vermez. Aradan bir yl kadar zaman getikten sonra, derse gittii bir gn (1957 yl) kapy hocann ei Seniye Hanm (1889?-1967) aar ve ona: Hocan mutfakta yemek piiriyor, seni de yanna bekliyor. deyince hocasnn yanna giden Uur Bey, aknlkla ebr teknesinin kurulup, hazrlklarn tamamlandn grr. Evladm, sen bu sanatn yapln merak ediyordun. nmzdeki gnlerde ameliyata girmek zere hastahaneye yatacam. Bir emr-i Hak vki olur da bunu sana retemeden gidersem iimde ukde kalacak. Onun iin teyzene yemek piirdiimi mahsustan ben sylettim. Gel bakalm yamacma! diyerek, onu hem alatm hem gldrm hem de bu gzel sanat btn incelikleriyle retmitir. 78 Yeri gelmiken ebr sanatndaki dier rencilerini sayacak olursak; Klasik Osmanl cildi yapmnda Hocann tedrisinden geerek ustalaan olu Sacid Okyay (1915-1999) ile yeeni Mustafa Dzgnman (1920-1990) ve Ali Alparslandr. (1925-2006) 79 Mustafa Dzgnman ebrnameisimli iirinde, Hocann ebrculuundan yle bahseder: stadmz Necm Molla r am bu ite Azimkrdr, muktedirdir anlayta, sezite Lale, smbl, karanfille bezendirmi ebryu Talim etmi taliplere zevl yok bu gidite 80 Necmeddin Efendinin ocuklarn da burada zikretmenin uygun olaca kanaatindeyiz: olundan en by olan deniz albay Nebih Bey (19071983) emekliliinde altn oygu olarak hat (tura) ve tezyinat kesmesiyle mehur olmutur. Ortanca olu Smi (1911-1933) bilhassa sanatkar zelliiyle dikkat ekmitir. Babasyla beraber emse ciltlerinin en gzel rneklerini vermilerdir. Onun yirmi iki yanda vefat etmesi, Necmeddin Efendi ailesini derin zntlere gark etmitir. Kk olu Sacid Bey (1915-1999) ise Gzel Sanatlar Akademisinde ebr ve emse cilt blmnde 37 yl hocalk yapmtr. 81 Dostlarn iyice azalmasnn ardndan gittike artan bir yalnzlk iinde Necmeddin Hocada ihtiyarlk belirtileri kendini iyiden iyiye hissettirdii iin,
78 79 80 81

Derman, Trk Edebiyat, s.26 Alparslan, Osmanl Hat Sanat Tarihi, s.185; lker, s.39-40 zemre, skdar ah skdar!, s.227 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 186

185

skdar merkezinden yukarda kalan Toygartepesindeki evden daha merkezi, kaloriferli bir eve tanmak isterler. Bylece 1961 ylnda, ierisinde doup byd, trl hatralar barndran, hayatnn yaklak 79 yln geirdii evden, * Kouyolunda bir apartman dairesine tanrlar. Ancak Uur Beyin ifadesiyle bu alm iinde adeta basiretleri balanmtr. nk ev hem kaloriferli deildir, hem de mrnn ounu geirdii skdardan uzaktadr. Geni bir ehibba evresiyle, dost meclisleriyle, gl bahesiyle hayatn tezyin eden hoca, bu apartman dairesinde kendini saks iekleriyle avutmak zorunda kalmtr. 82 Gllerinden, bahesinden ayr kalan Necmeddin Hocaya, Ali Alparslann vazifeli bulunduu Londradan gl katalogu gndermesi zerine hicran dolu u ktay yazmtr: Gllerin karmda her an solmadan durmaktadr Hem temaasyla gnlm dmn olmaktadr. Eski baem hatra geldike ddem hn olur imdi gl resmiyle Necm gemii anmaktadr. 83 1967de hayat arkada Seniye Hanm vefat edinceye kadar bu evde yaayan Necmeddin Hoca, o tarihten itibaren, kendisinin dnya deitirecei 1976 ylna kadar skdar Doanclar semtinde kk olu Sacid Beyin yannda kalmtr. 84 Bereketli ve dolu dolu geen bir hayatn ardndan, on drt eit hastalkla mcadele eden hoca, nktedanlyla bunu da yaz koleksiyonculuuna balamtr. mrnn son yllarnda glokom ve katarakt rahatszlklarndan dolay grme hissini neredeyse tamamen yitiren Necmeddin Efendi, vefatndan gn nce kendisini Haydarpaa Numune Hastanesinde ziyarete gidip, halini soran Uur Derman Beye doksan yl ilim renme ve retme yolunda gsterdii azimle yle fsldar: lmeye alyorum. 85 5 Ocak 1976 Pazartesi sabah fani mrn tamamlayan Necmeddin Hoca, ertesi gn skdar Yeni Valide Camiinde klnan cenaze namaznn ardndan Karacaahmed Mezarlna defnedilir. 86 ahsiyeti ve sanatyla kl* 82 83 84 85 86

Uur Derman Beyin Mart 2006 tarihinde, Trk Edebiyat Dergisinde belirttiine gre Toygartepesindeki ev yakn zamanda yktrlmtr. Derman, Trk Edebiyat, s.31-32; Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 185 Derman, Trk Edebiyat, s.32; Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 185-186 Derman, Trk Edebiyat, s.32 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 188 Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 188

186

tr hayatmza derin izler brakan Necmeddin Hoca vefat etmitir, ama eserleriyle her zaman yaamaya devam edecektir. Genliinden itibaren titizlikle toplad hat koleksiyonunun byk bir ksm 1961 ylnda Topkap Saray Mzesine, kalan eserler lmnden sonra Trk-slam Eserleri Mzesine ve Trk-Petrol Vakfna verilmitir. Ayrca zel koleksiyonlarda da ok sayda eseri bulunan Hocann, Gzel Sanatlar Akademisinde de kta ve levha eklinde yz krk kadar yazs vardr. 87 Vefatyla gkkubbemizin ksz kald Necmeddin Hocaya, Abdlbaki Glpnarl yle tarih dmtr: Muharremde klp h- ehinha fed cnn Makm- pki oldu phesiz mev-y illiyyn kp bir nezr-i Mevln dedim tarihini Bak, Sem-y hubb- Ehl-i beyte bir ems oldu Necmddn 88 Sonu olarak ifade etmek gerekirse: Hayatn ve sanatkar kiiliini aktarmaya altmz Necmeddin Hoca, hezarfen (bin sanat sahibi) lakabyla maruf olmutur. Sanatndan tutup, ahlaki boyutuna kadar baktmzda, onda srat- mstakim izgisinde dosdoru bir insan numunesi grrz. Necmeddin Efendi, sanatn sadece sanat olarak alglanmad, onun seyr slk yolunda rikkat kazandracak estetik bir boyuta bakt devrin rndr. Gnmzde nadirattan olan byle sanatkrlarn o devirde yetimesinin sebebini Necmeddin Efendinin hayatna bakarak yle sralayabiliriz: 1- Drt ya gibi kk bir ada, ocuun ilim ve sanat hayatna girmesi ve bu eitimin onun zihn geliimine uygun bir ekilde verilmesi. Rdiye seviyesinde hat eitlerinden icazet alnmas bunun en byk gstergesidir. 2- ocuk yatan itibaren gerek evlerde, gerek-bugnk anlamda olmayan- kahvehanelerde her gn soluk alp veren kltr hayatnn iinde bulunmas. 3- skdarda etkisini youn olarak hissettiren tasavvuf anlaynn, sanatkar ruhlardaki tesiri ve onlar yetitirmesi.
87 88

Uur Derman, bu yz krk yaznn byk bir blmnn kaybolduunu belirtmitir. bkz. Uur Derman, skdar Sempozyumu-I, II, 187 Glpnarl, Milliyet Sanat Dergisi, s.31

187

Yukarda yetimesini salayan baz sikleri sraladmz sanatkr modeli, gnmzde ayn kltr atmosferini soluyan az sayda ahsiyet yoluyla devam ediyor. Fakat bu medeniyet birikiminin gelecek kuaklara aktarlmas iin yeni bir alm gerekmektedir. Bu vazifeyi asrlarca kltr ve sanatn, btn incelikleriyle yaand skdar deruhte edebilir. skdar, halen yaayan sanatkrlaryla yeni hezarfenler yetitirmeye fazlasyla layktr.
BBLYOGRAFYA Alparslan, Ali, Osmanl Hat Sanat Tarihi, YKY, stanbul 1999 Ayvazolu, Beir, Defterimde Krk Suret, Kap Yaynlar, stanbul 2007 Bardak, Mehmet Necmeddin, Cemal-i lahiye Ayna bir Yldz: Mehmed Necmeddin Okyay, Tasavvuf Dergisi, sy.18, Ankara 2007 Beyolu, Sleyman, Milli Mcadele ve zbekler Tekkesi, skdar Sempozyumu, c.I, stanbul 2004 Derman, Uur, Hezarfen Hattat skdarl Necmeddin Okyay, skdar Sempozyumu, c.II, stanbul 2004 Derman, Uur, Toygartepesindeki Ev, Trk Edebiyat, s. 389, stanbul, Mart 2006 Derman, Uur, Trk Hat Sanatnn aheserleri, Kltr Bakanl, stanbul 1982 Glpnarl, Abdlbaki, Hat, Ebr ve Cilt stad N.Okyayn lmyle bir alem, bir devir kapand, Milliyet Sanat, sy.168, stanbul 1976 Glnihal, smet, Hokka Gibi, L&M Yaynlar, stanbul 2004 nal, bnlemin Mahmud Kemal, Son Hattatlar, MEB Yaynlar, stanbul 1978 Kuolu, M.Zeki, Gelenekten Gelecee Kpr nsanlar, L&M Yaynlar, stanbul 2006 Kutlu, Hseyin, Hattatlar Sofas Yok Olmak zere, Trk Edebiyat, sy.389, stanbul 2006 zemre, Ahmed Yksel, Hasretini ektiim skdar, Kubbealt Neriyat, stanbul 2007 zemre, Ahmed Yksel, skdar ah skdar!, Kubbealt Neriyat, stanbul 2005 zemre, Ahmed Yksel, skdarda bir Attar Dkkan, Kubbealt Neriyat, stanbul 2005 Serin, Muhiddin, Hat Sanat ve Mehur Hattatlar, Kubbealt Neriyat, stanbul 1999 lker, Muammer, Balangtan Gnmze Trk Hat Sanat, Ankara 1987 fesa.blogcu.com 28.09.2007

188

You might also like