Professional Documents
Culture Documents
ÖRNEK1:
Aşağıdaki örnekte C2 hücresi A2 hücresine bağlanmıştır. Bunun için C2 hücresine =A2 şeklinde bir ifade
yazıldığına dikkat ediniz.
Şekil 1
ÖRNEK2:
Aşağıdaki örnekte Sayfa2 adlı çalışma sayfasında bulunan C2 hücresi, Sayfa1 adlı çalışma
sayfasındaki A2 hücresine bağlanmıştır. Bu amaçla Sayfa2 deki C2 hücresine girilen eşitlikteki !
işaretine dikkat ediniz.
Şekil 2
ÖRNEK3:
Aşağıda birinci durumda (a) açık olan Kitap1.xls adlı bir dosyanın B2 hücresine uygun eşitlik
girilerek Bu hücre dersler.xls dosyasının C2 hücresine bağlanmıştır. Her iki dosya da açık olduğu
için dosya yeri belirtilmemiştir.
Ancak ikinci durumda (b) hedef dosya kapalı olduğu için hücre içine girilen eşitlik değiştirilmiş ve
dosyanın tam yeri eklenmiştir.
Çalışma sayfaları dosya ilk açıldığı zaman Sayfa1, Sayfa2 şeklinde adlar alarak görünürler.
Ancak bu adları değiştirip istediğimiz bir adı sayfaya vererek, excel dosyamızın hangi sayfasında
ne tür verilerin olduğunu daha iyi görüp işlem yapmamızı kolaylaştırabiliriz. Çalışma sayfasının
adını değiştirmek için çalışma sayfası adı üzerine çift tıklayıp yeni adını yazmak yeterli olacaktır.
Aşağıdaki görüntüyü Sayfa3 adlı çalışma sayfasının üzerine çift tıkladıktan sonra adını “Kasa
Hesabı” olarak değiştirdikten sonra aldım.
Şekil 4
Bazen bir grup verinin excel hücrelerine girilmesi gerekir. Eğer bu veriler arasında anlamlı bir
ilişki varsa seriden ilk birkaç veriyi girdikten sonra (bu, excelin veriler arasındaki ilişkiyi anlaması
için gereklidir) excel geri kalan verileri otomatik olarak kendisi dolduracaktır.
ÖRNEK4:
Aşağıdaki şekilde A1 ve A2 hücrelerine 1 ve 2 verilerini girdikten sonra bu iki hücreyi seçtim. Bu
iki hücre seçilince siyaha boyandı, ardından kenar noktasından tutup aşağıya doğru çektim,
farenin kenarında sarı bir bant içinde aşağıya doğru kayarken geçtiğim hücrelere yerleşecek
veriler göründü. A6 hücresine gelince durdum ve elimi fareden çekince benim sadece ilk iki
hücresini girdiğim seri excel tarafından tamamlandı.
Özgür Akkoyun tarafından hazırlanmıştır. Bedel karşılığı satılamaz.
http://www.dicle.edu.tr/~oakkoyun
Daha aşağı çekseydim daha fazla veri ile doldurulacaktı.. Aynı şekilde aralarında anlamlı ilişki
olan başka veri grupları içinde aynı çalışmayı yaptığımı gösterdim. Bunların hepsini bir şekilde
nasıl gösterdiğimi merak ediyorsanız eğer, doğru yoldasınız demektir..
Şekil 6
Aşağıdaki şekilde ise elimi çektikten sonraki şekli görülüyor. Sadece ilk iki verisini girdiğimiz
hücreler excel tarafından dolduruldu..
Şekil 7
ÖRNEK5:
Bir görev gereği bir yerleşim yerindeki telefon numaralarını listelemeniz gerekmektedir. Söz
konusu telefon numarası sayısı yaklaşık 150 adet olsun. Telefon numaraları aynı yerleşim yerine
ait olduğu için il kodu ve ilk üç rakamları aynı..mesela 611...
Şimdi; 4 rakam şehir kodu, 7 rakam da numaranın kendisi; 11 rakam*150=1650 adet rakam
girilecek..ya da...excelden yararlanılacak...Öyle bir özellik olsun ki ben sadece farklı olan son 4
rakamı gireyim, excel başına şehir kodunu (0 412) ve sabit olan 611 rakamını eklesin..böylece
sadece 150*4=600 rakam gireyim..1650 nerde 600 nerde...hiç fena olmaz. hadi başlayalım;
2.adım: Alan seçili iken Biçim/Hücreler (ya da Ctr+1) komutu ile gelen pencerede Sayı
sekmesinde en altta “Đsteğe Uyarlanmış” sekmesini seçelim.
3.adım: Şimdi pencerenin sağındaki Tür yazan boşluğa (0 412) 611 ## ## yazalım...(Tamam
kafanız karıştı işte şekli geliyor)
Burada (0 412) 611 olan kısım aynen tekrarlanacak, ## ## kısmı ise bizim gireceğimiz 4
numara olacak...Pencerede söyleneni yerine yazdıysanız tamam ı tıklayarak kapatın gitsin..
Şimdi önceden seçilen hücreler telefon numaralarını girmek için hazır...
Dikkat sadece 4 rakam gireceksiniz..artık şehir kodu ve 611 yok...Đşte benim listem A1
hücresine sırasıyla 1122, 5262 gibi iki rakam girdim, aynı rakamları denemek için B1 B2 ye de
girdim ve bakın ne oldu;
Şekil 8
Excel bilgisi ilerledikçe ondan zevk almaya başladıkça daha fazla hücreye bilgi
gireceksiniz,formül yazacaksınız ve sonuçta benim çok sık karşılaştığım “hoppalaa, falanca
dosyada B6 hücresine bir 150 yazmışız ama bu 150 ne ola ki??” durumları ile karşılaşacaksınız..
ÖRNEK6:
Açık olan excel dosyamda bulunan C6 ve D6 hücrelerini seçtim. C6 ya bir hücre biçimlendirmesi
uygulamadım. Ama D6 seçili iken Ctr+1 tuşları ile hücre biçimlendir penceresini çağırdım, Sayı
sekmesindeki Para birimi seçeneğini seçip, sağda çıkan listede $ (ABD) yi seçtim, ondalık olarak
1 seçip tamam ile pencereyi kapattım.
Artık o 150 doların ne olduğunu asla unutmam..Açıklamayı kaldırmak için, yine hücreyi seçip
fare sağ tuş/açıklamayı kaldır komutu yeterli olacaktır. Sağ tuşta öyle bir komut görünmüyorsa
muhtemelen açıklama olmayan bir hücreyi seçmişsinizdir..:)
Şekil 10
Excel hücrelerine matematiksel formüllerin girilebilmesi için hücreye formülden önce = işaretinin
girilmesi gerekir. Hücredeki ifade, = işareti ile başlarsa excel bunun bir matematiksel ifade
olduğu sonucuna varacak ve buna göre işlem yapacaktır. Lafı uzatmadan örnek verelim;
ÖRNEK-7
7+23 ifadesini excele hesaplatmak için hücrelerden birine =7+2^3 yazıp enter e basmak yeterli
olacaktır. = işaretinin önemini denemek için B4 hücresine 7+2^3 yazıp enter e bastım. Aynı
ifadeyi D4 hücresine de yazdım ama önce = işareti koydum sonra enter e bastım..Bakın ne oldu.
Şekil 11..
Şekil 11
Özgür Akkoyun tarafından hazırlanmıştır. Bedel karşılığı satılamaz.
http://www.dicle.edu.tr/~oakkoyun
Đstenilen ifadeyi doğru girdiyseniz, ifadenin karmaşıklığı excel için hiç sorun değildir, enter e
bastığınız anda işlem tamamdır..Đfadelerinizi doğru girebilmeniz için ise matematik operatörlerini
bilmelisiniz; Merak etmeyin işte geliyorlar;Öncelik sırası –parantez yoksa-yukarıdan aşağıya
doğrudur.
“Bu öncelik sırası da ne ola ki?” diyenler olabilir hemen bir örnekle açıklayayım;
2+3*9-5^2-7*2=? Đşlemi sonucu kaçtır? Önce hangi işlemi yaparsınız? Đşte cevap yukarıdaki
tabloda, üstte olan işlem önce yapılır, aynı satırda olan işlemlerde öncelik aynıdır, soldan sağa
işlem yapılır (bu arada cevap –10 dur).
ÖRNEK-8
Aşağıdaki şekilde verilen matematiksel ifadenin sonucunu exceli kullanarak bulunuz.
Oldukça kullanışlı, önemli ve bir o kadar da kolay bir konu..Örnek 8 deki ifadeyi hatırlayın.
Đstakoz gibi kollu bacaklı bir ifadeydi ve sonuç –0,5444 gibi bir şey çıkmıştı hani..Şimdi o ifadeyi
başka bir yolla tekrar çözelim. Bu sefer formül içinde hücre adlarını kullanacağız.
Şekil 12
2.adım: Aşağıdaki şekilde verilen formülleri uygun hücrelere girin.(= işaretini unutmayın ve
hücre adreslerini şaşırmayın)
3.adım: Ne yapmaya çalıştığımı anladınız sanırım Örnek 8 deki karekök ve süslü ifadeleri birer
birer excele yaptırıyorum. Şimdi C1 hücresine =B1+9-B2+B3 yazıp enter e basın. Bu sorudaki
pay kısmını hesaplar.. Sıra geldi paydaya; C2 hücresine =9+B4-B5 yazıp enter e basın..
4.adım: Son olarak pay/payda yapacağız. C3 hücresine =C1/C2 yazıp enter e basın..ne oldu?
Sonuç -0,5444 yani örnek 8 deki cevabın aynısı..Umarım anladınız..
Şekil 15
ÖRNEK 9
Bir ticarethanede mal alış fiyatı üzerinden belli oranlarda kar payı konularak satış yapılmış olsun.
Malların alış fiyatları, kar oranları ve adetleri bilindiğine göre satış fiyatlarını, karı ve toplam
kazancı (karlar toplamı) hesaplayan bir excel tablosu hazırlayalım. Bunun için öncelikle aşağıdaki
şekildeki gibi bir tablo hazırlamak gerekir.
Şekil 16
Malların cinsi, alış fiyatları, adetleri ve kar payları bilindiğine göre satış fiyatları ve toplam
kazancı excel yardımı iler bulalım. Bunun için ilgili hücrelere bazı formüller girmemiz gerekecek.
Örneğin kalemin satış fiyatı= alış fiyatı+alış fiyatı*0,20 olduğuna göre F3 hücresine =B3+B3*D3
yazıp enter e basmak yeterli olacaktır. Toplam kazanç ise (satış fiyatı-alış fiyatı)*adet olduğuna
göre F3 hücresine =(E3-B3)*C3 yazmak gerekir. Bu durumda şekil 17 oluşur.
Şekil 18
Formüller bir kez doğru girildiği zaman kaç satır veri olduğu ya da hesaplamanın ne kadar zor
olduğu çok önemli değildir. Formüller bir komutla yüzlerce satırlık hücreye kopyalanabilir.
Örneğin E3 hücresine uygun formül girip enter e bastıktan sonra E4 ve E5 hücrelerine benzer
formül girmeye gerek yoktur. E3 hücresi üzeri tıklanarak seçili hale getirildikten sonra, oluşan
siyah çerçevenin sol alt kenarında fare ile tutulup aşağıya doğru çekildiğinde, ilk seçilen
hücredeki formül çekilen yere kadar otomatik olarak kopyalanacaktır.
Birbiri ile ilişkilendirilmiş birden fazla hücre grubu olsun. Bazen hangi hücre hangisinden
etkileniyor bilmek isteriz. Önce birbiri ile ilişkilendirilmiş bir grup hücre örneği verelim;
ÖRNEK10:
B2 hücresine 5 yazıp enter e bastım, D3 hücresine =B2*2 yazdım, B6 ya =D3*3 yazdım, F4 e
=B6^(0,5) yazıp B6 daki değerin karekökünü aldırdım.
D7 hücresine ise =F4*6+5 yazıp enter e bastım. G6 hücresine ise =D7-F4+B6-D3 yazdım.
Aşağıdaki şekildeki değerler dizisi elde edilmiş oldu.
Şekil 19
Şimdi B2 hücresindeki değeri 8 yapınca tüm değerlerin değişeceğini biliyoruz. Çünkü her hücre
birbirine bir şekilde bağlı.Peki kim kime bağlı? Đşte cevap;
Araçlar/Denetleme/Etkileyenleri Đzle komutu verdim aşağıdaki şekli elde ettim;
Şekil 21
Adınız ve soyadınız B4 de birleştirildi, Đkisinin arasında boşluk olması için B4 deki formülünüzü şu
şekilde değiştirin; =A2&” “&B2 iki tırnak arasına ne kadar boşluk bırakırsanız sonuçta o kadar
boşluk oluşur.
Bu işlemin birkaç yöntemi vardır. En basiti; karakter verileri için kullanılan & işareti yerine +
işareti kullanmaktır. Đkinci yol =topla(toplanacak hücreler) şeklinde bir hazır fonksiyon
kullanmaktır. Bunun ikinci gösterimi =topla(ilk hücre:son hücre) şeklidedir.
Son yöntem ise toplanacak hücreleri seçtikten sonra excel menüleri içinde bulunan otomatik
toplam düğmesine basmaktır. Bu düğmeyi aşağıdaki şekilde verdim.
Şekil 22
ÖRNEK12:
Gelirler, Giderler ve Kazançlar başlıklı üç sütundan oluşan ve her biri 6 adet değer içeren üç
sütunlu bir tablomuz olsun. Sütunların en altında gelirlerin, giderlerin kazançların toplamlarını üç
Özgür Akkoyun tarafından hazırlanmıştır. Bedel karşılığı satılamaz.
http://www.dicle.edu.tr/~oakkoyun
ayrı yolla toplatalım. Üçüncü sütun olan Kazançlar sütununa =gelirler hücresinin adı-giderler
hücresinin adı formülünü girmeyi unutmayın. Böylece bu işlem ile kazançlarımızı excel e
otomatik olarak hesaplatabiliriz.
Şekil 23
Şimdi A7 hücresine =A2+A3+A4+A5+A6 yazıp kazançları toplatalım. B7 hücresine ise
=topla(B2:B6) yazıp giderleri toplatalım. C7 hücresine ise hiç bir şey girmeden C7 yi seçtikten
sonra Şekil 22 de gösterilen otomatik toplam düğmesine fare ile basalım.
Üç sütunu da ayrı yollarla toplamış olduk. Hücre sayılarının çok olduğu düşünülürse en kullanışlı
yol =topla(B2:B6) şeklinde olanıdır..
Başlık biraz ürkütücü gelebilir ,korkmayın, çok kolay..Diyelim ki y=x3+3x2-5x+45 gibi bir
fonksiyonunuz var. 1-10 aralığında x in aldığı her değer için acaba y ne olur?
Bunu excel size bir iki komut ile yapacak..Fonksiyon ne kadar karışık olursa olsun, aralık değil 1-
10, 1-10000 olsun hiç sorun değil, yeter ki formülü doğru tanımlayın. Hemen bir örnekle
açıklayalım.
ÖRNEK13:
Y=3x5+2x4-7x3+2x2-5x+17 gibi bir fonksiyon için x in 1-6 arasında aldığı değerler sonucu y ne
değer alır excel e hesaplatalım.
Şekil 27
Hücrelere formüllerin = işaretinden hemen sonra girildiğini gördük. Bir hücreye girilen formülün
aşağıdaki hücrelere de kopyalanabilmesi için formül içeren hücre seçili hale getirildikten sonra
sağ alt köşesinden fare ile aşağı çekilir ve formül aşağıdaki hücrelere kopyalanır. Bu konuyu
ders3 ve Örnek 4 de kısmen görmüştük. Burada bir örnek ile tekrar açıklayalım; aşağıdaki gibi
Şekil 28
Şimdi örnek olarak D4 ü seçip içindeki formüle formül çubuğu yardımı ile bakarsam =C4*5+6
formülünü görürüm..Oysa ben sadece ilk hücreye =C1*5+6 yazmıştım..Excel formülü aşağı
doğru kopyalarken uygun hücre adı değişikleri de yapmıştır.. Buna göreceli izafi hücre adı
denir.
Şekil 29
Ancak bazı durumlar vardır ki formül aşağı doğru kopyalanırken içerikteki hücre adı değişsin
istenmez. Hemen örnek vereyim..
ÖRNEK14:
Bir bilgisayar almak istiyorum fiyatı 1000$. Farklı firmaların farklı iskonto (indirim) ve taksit
alternatifleri ile karşılaştım. Bunları aşağıdaki tabloda verdim.
Şekil 30
Soru şu ayda kaç dolar ödeme yapacağım? Gayet basit; E2 hücresine gelirim
=A2-(A2*C2/100)/D2 yazarım. Bu formül fiyat üzerinden indirimi hesaplayıp ana fiyattan
çıkardıktan sonra kalanı taksit sayısına böler...
Şekil 31
Neden olmadı? Oysa formül çubuğundan da görüldüğü gibi excel, formülü aşağıdaki hücrelere
kopyalamış.. Sorun şu;
Excel formülleri kopyalarken içindeki hücre adlarını da değiştirir. Aşağı her bir adım inişte hücre
adı bir artar. Formüldeki 1000 doları alan hücre A2 hücresi..Aşağı inildikçe Formül içeriğinde bu
A3, A4, A5...diye gidiyor. Oysa o hücreler boş..Hesaplama için her hücredeki formül sadece A2
deki 1000 değerini kullanmalı..
Peki ne yapalım A sütununa her hücreye 1000 mi yazalım..hayır çok çirkin olur...daha kolay bir
yol var; Mutlak hücre adı
Bunun için değişmesini istemediğiniz hücre adresi başına $ işareti koymanız gerekmektedir.
Şimdi E2 deki formülü =$A$2-($A$2*C2/100)/D2 Haline getirip tekrar aşağı kopyalayalım..
Şekil 32
$A$2 nin anlamı “nereye kopyalanırsa kopyalansın, veri A2 den alınacak”...A sütunu sabit ama
1,2,3,4..gidecek olursa $A1 yaparız. 2 sabit A,B,C..değişecek olursa A$2 yaparız...
Özetlersek; Değişmesini istemediğimiz mutlak kalmasını istediğimiz hücre adı için $ kullanırız ve
buna mutlak hücre adı denir...
Bir5 işyerine ait personel bilgilerini içeren aşağıdaki tablo verilmiş olsun..
Önce başlıklar da dahil olacak şeklide tabloyu seçin, sonra excel menüsünden
Veri /Sırala komutunu verin. Karşınıza gelen pencereden seçeceğiniz başlık ve artan/azalan
seçeneğinden sonra Tamam a basınca excel size istediğiniz sıralamayı yapacaktır.
Şekil 34
Sıralama ölçütü olarak brüt maaş ı seçtim..başka ölçütüm olmadığı için sonra kutusunda yok u
seçtim. Artan sıralamayı seçip Tamam düğmesine bastım..Hepsi bu...Diğer şıkları da siz yapın..
Veri tabanı uygulamaları oldukça sık kullanılan işlevsel ve önemli bir konudur. Veri tabanı kısaca
bir seri veriyi saklayan, gerektiğinde uygun dizilimle yeniden çağıran, üzerine yeni veri eklenen
bilgi saklama depolarıdır.
BU şekilde yapılandırılan tablomuza 12 adet veri girerek basit veri tabanımızı oluşturdum.
Unutmayın sistemi doğru kurarsanız 12 veri ile 12bin veri arasında çok büyük fark yoktur,
işlemciniz biraz terler hepsi o kadar..
Şekil 35
Şimdi geldik asıl meseleye; veri tabanın sorgulanması: hemen örneklerle başlayalım daha kolay
anlaşılacaktır;
ÖRNEK15:
50 000 000 dan fazla borcu olanların bir listesini çıkarınız.
1.adım: tablodan ayrı bir yere koşul kriterini yerleştirin. Bu soruda koşul 50 milyondan büyük
borçlular olduğuna göre tablonun altında bir yerlere mesela C15 hücresine “tutar” yazın.
Hemen altına C16 ya kriterimizi yani >50000000 yazın.
Burada önemli olan nokta; borçları sorguladığımız için ve borçlar da tutar başlığı altında
listelendiği için C15 hücresine tutar yazdık ancak bu her iki tutar yazısı da aynı karakterde olmalı
birisi “Tutar”, diğeri “tutar” olursa olmaz. Siz en iyisi ana tablodaki başlığı kopyala/yapıştır
komutu ile C15 e yapıştırın böylece ikisi de aynı karakterde olacaktır.
2.adım: Başlıkları ile bilirlikte ana tabloyu seçili hale getirin, Veri menüsünden Süz/Gelişmiş
süzgeç komutunu verin.
Gelen pencere aşağıdaki gibidir. Bu pencerede Başka bir yere kopyala sekmesini seçin, Liste
aralığı tablo sınırlarıdır, Ölçüt aralığı C15:C16 yani tutar ve >50000000 yazan iki hücredir, Hedef
ise yeni listeyi nereye kopyalamak istiyorsanız oranın adresidir, mesela B17...Bunları
tamamladıktan sonra Tamam düğmesine basın, istenen kritere göre süzülen liste istediğiniz
hücreden başlayarak listelenecektir. Şekil 37 ve 38.
Şekil 37
Görüldüğü gübü tamam düğmesi ile iki satırlık bir liste gelir, gerçekten de tablo incelenirse
verilen kritere göre borcu 50 milyondan büyük olanların iki kişi olduğu görülür.
ÖRNEK16:
Borç tutarı 50 milyondan az olanlar ve vadesi 1 Ocak 1995 den önce olanların ayrı bir listesini
yapınız. (“ve” yi bilerek koyu yaptım, yerine veya olsa daha başka olurdu)
1.adım: Kriter nedir? Tutar 50 milyondan büyük ve vadesi 1 Ocak95 den önce..öyleyse hemen
tutar ve öd.tar başlıklarını kopyalayıp C15 ve D15 hücrelerine kopyalayalım. Hemen altlarına
koşullarını yazalım; tutar >50000000 ve öd.tar<01/01/95 bu kadar...
2.adım: Ana tablomuzu seçip Veri/süz/Gelişmiş Süzgeç komutu ile Şekil 37 deki pencereyi
çağırtalım, Başka bir yere kopyala sekmesini seçelim, liste aralığı tablomuz (otomatik seçilmiş
olmalı), ölçüt aralığı ise C15,C16,D15 ve D16 dan oluşan C15:D16 aralığındaki dört hücre..
Aşağıdaki şekilde bu durum verilmiştir.
Şekil 39
Şekil 40
ÖRNEK17:
Borç tutarı 30000000 dan fazla veya vadesi 01/01/95 den önce olan verileri listeleyiniz.
2. Koşulu Hemen başlığın altına değil de bir boşluk bıraktıktan sonra yazdığıma dikkat edin.
Bunun sebebi sorgu kriterindeki veya kelimesidir. Ve olsaydı alt alta yazacaktım.
DĐKKAT “ve” koşulu aynı satıra, “veya” koşulu bir alt satıra yazılır.
2.adım: ana tabloyu seçip Veri/süz/gelişmiş süzgeç komutu ile gelen pencereyi uygun şekilde
doldurursanız aşağıdaki şekildeki tabloyu elde edersiniz.
Şekil 42
ÖRNEK18:
Borcunu 30 günden fazla geciktiren ve borcu 10 000 000 dan az veya borcu 30 günden fazla
geciktiren ve vadesi 1999 dan sonra olanları listeleyiniz
Şekil 43
Şekil 44
Hedef ara özelliği excelin pek bilinmeyen ancak kullanışlı bir özelliğidir. Bir değişkene bağlı bir
sonuç hücresinin alması istenen değer için bağlı olduğu değişkenin alabileceği değerin
hesaplanması esasına dayanır. Hemen bir örnekle açıklayalım;
ÖRNEK20: Yurtdışındaki fiyatı 15 000$ olan bir otomobilin, %20 gümrük vergisi ile yurtiçine
getirildiğinde TL olarak maliyetini hesaplayalım. 1 dolar=1500 000 TL olsun. Uygun verilerin
excele girilmesi ile elde edilecek tablo aşağıdaki şekildeki gibidir
Şekil 45
Şimdi farklı sonuç senaryoları için hedef ara özelliğinin nasıl kullanıldığını görelim.
a) Otomobilin fiyatının 27 milyar değil de 20 milyar olması için doların kuru ne olmalı idi?
Araçlar menüsünden Hedef Ara komutunu verin Karşınıza aşağıdaki pencere gelecektir.
Şekil 46
Burada ayarlanacak hücre B7 dir, Sonuç hücre, istenen değer yani 20 milyardır, bu sonuç için
değişmesi istenen hücre ise dolar kurunun yazıldığı hücre B6 dır. Tama a basınca bu amaç için
dolar kurunun 1 111 111 TL olması gerektiği bulunur.
Bazı durumlarda çok fazla veri içeren tablolar sıkıcı olabilir. Tablo içeriğinde bu verileri çıkarmak
mümkün değildir, sonuç değerleri bu hücrelere bağlıdır, ancak sonuçta bu ayrıntı hücrelerinin de
göz önünde olması istenmez.
Bu gibi durumlarda excelin şimdi anlatılacak özelliğinden faydalanabiliriz. Aşağıdaki gibi aylara
göre giderlerimizi içeren bir tablomuz olsun
Şekil 48
Bizim için önemli olan değerlerin üç aylık toplamlar olduğunu düşünelim. Üç aylık veriler ayları
içeren hücrelere bağlanmıştır dolayısıyla ayları silemeyiz ama saklayabiliriz. Bunun için önce
tabloyu seçin ardından Veri/Gruplandır seviyelendir/Otomatik seviyelendir komutunu
verin. Ardından Veri/gruplandır seviyelendir/ Ayrıntıları Gizle komutunu verin. Özet
tablonuz hazır.
Şekil 49
16-Mantıksal Fonksiyonlar
Excelin bir çok hazır fonksiyonu (Đşlev) i mevcuttur. Bunlara ulaşmak için Ekle/Đşlev komutunu
vermek gerekir. Burada sadece mantıksal fonksiyonlardan bahsedilecektir. Mantıksal
Şekil 50
ÖRNEK21:
Şekil 51
B5 deki değeri 9 yaptığınızda koşul doğrulanacak ve geri dönen değer “doğru” ya dönecektir.
Uygulamada çok faydalı ve çok kullanılan bir excel fonksiyonudur. Koşul1 doğru ise değer1;
doğru değilse değer2 atanır. Koşul1 bir sabit sayı, bir ifade ya da başka bir eğer fonksiyonu
olabilir.
ÖRNEK22:
Aşağıdaki şekli iyi inceleyin. B1 e 15 C1 e 20 değerleri girilmiş, E1 e “büyük”, E2 ye ise “küçük”
Yazılmıştır. Daha sonra C3 hücresine =EĞER(B1+C1>50;E1;E2) mantıksal fonksiyonu girilmiştir.
Bu ilişkide B1+C1 toplam 50 den büyük ise E1 içeriği, değilse E2 içeriği C3 hücresine
aktarılacaktır.
ÖRNEK23:
Ara sınavın %30 unu, finalin %70 ini alıp; bunların toplamı 50 ve üzeri ise sonuç hücresine
“GEÇTĐ”, değilse “KALDI” yazacak bir excel örneği oluşturalım.
Şekil 53
E2 hücresine =C2*0,3+D2*0,7 ifadesi yazıldı. Bu geçme notunu hesaplayan ilişkidir. F2
hücresine ise =EĞER(E2>=50;"GEÇTĐ";"KALDI") ifadesi yazılarak sonuca göre “GEÇTĐ” ya da
“KALDI” yazılır..
ÖRNEK24:
“Đyi güzel de yukarıdaki ilişki finalden 50 altında alanları da “geçti” diye veriyor” diyebilirsiniz
(ben olsam derdim). Haklısınız bu durumda o sorunu da çözen ilişki
=EĞER(D2<50;"KALDI";EĞER(E2>=50;"GEÇTĐ";"KALDI")) ilişkisidir. F2 ye bu ilişkiyi girerseniz
vizesi 89 olsa da finalden 49 alanı bırakacaktır Şekil 54
Şekil 54
ÖRNEK25:
Đşi biraz daha zorlaştıralım, beynimize kan gitsin. Aşağıdaki kısıtları sağlayıp, girilen notun harf
sistemindeki karşılığını verecek eğer fonksiyonunu geliştiriniz.
not değer
4-3,5 A
3,4-3,0 B
2,9-2,0 C
1,9-0 F
Cevabı veriyorum ama kendiniz deneyin ve yapmaya çalışın. Đçi içe eğer komutları oldukça
önemli ve kullanışlıdır.
Şekil 55
En soldan başlarsak; C2 deki sayı 3.5 e eşit ya da büyükse A yazar, değilse devam eder; 3 e eşit
ya da büyükse B yazar, değilse içeri doğru devam eder....
Şekil 56
Şekil 57
Bunun için oluşturulan tablo seçildikten sonra Veri/süz/otomatik süz komutu verilir. Otomatik
süzgeç işaretleri tabloya yerleşir.
Şekil 61
F2 den H10 a kadar olan alanı seçili hale getirdikten sonra Ekle/Ad /Tanımla komutunu verip
seçtiğiniz alana bir ad verin. Örneğin “kasa hesabı”. Artık hücre adlarını görüntüleyen hücrede
bu adı görebilirsiniz. Bu hücreden seçim yaparak o alana bir tıklama ile gidebilirsiniz.
Ya da bir hücreye “kasa hesabı” yazdıktan sonra bu yazılı hücreyi seçin. Ekle/köprü/bu belgede
yerleştir komutunu verip gelen pencerede önceden tanımladığınız “kasahesabı” bölgesinin adını
bulup bağlantıyı yapın. Artık bu ada tıkladığınızda doğrudan o alana gidilecektir.
Koşullu biçimlendirmeden kasıt, bir hücrenin içeriğine göre biçiminin değişmesidir. Örneğin 24
numaralı örnekte geçme notu hesaplatmıştık. Öyle bir düzenleme yapalım ki geçme notunu
değerlendirdiğimiz hücre, eğer geçme notu 50 ise yeşil renk alsın, yok kaldı ise 50 nin altında
sonuç üretiliyor ise kırmızı renk alsın...gibi..biçimlendirmelere koşullu biçimlendirme adı verilir.
Söylediğimiz örneği yapalım.
ÖRNEK26:
Artık bir klasik olan geçme notu durumunu hesaplayan tabloyu oluşturdum. Sonuç hücresini
seçip Biçim/Koşullu biçimlendirme komutunu verdim. Gelen pencerede Ekle tuşuna basarak iki
ayrı koşul durumu açtım. Birinci koşula 50 ye eşit ya da büyükse yazı tipi kalın ve yeşil renkli
ayarlaması yaptım. Đkinci koşula 50 den küçük ise yazı tipi kırmızı ve kalın ayarlaması yaptım.
Tamam tuşuna bastım. Bununla da yetinmedim tüm bunların resmini çekip Şekil 64 e
Özgür Akkoyun tarafından hazırlanmıştır. Bedel karşılığı satılamaz.
http://www.dicle.edu.tr/~oakkoyun
yerleştirdim. Hepsi bu kadar. Notumuz 50 nin altında ise kırmızı, üstünde ise yeşil renk
belirecektir.
Şekil 62
20-Birden Fazla Veriye Bir Komutla Đşlem Yapmak (Özel Yapıştır Komutu)
Bir ya da birkaç sütun ve onlarca satırdan oluşan bir veri grubunuz olduğunu düşünelim. Bu
verilerin tümünü bir seferde bir sayı ile çarpmanız gerekse, tümüne birden bir sayı eklemeniz,
çıkarmanız, bölmeniz gerekse nasıl bir işlem yapardınız?
Önce veri grubuna uygulanacak sayı bir hücreye girilir. Ardından bu hücre seçilip Ctr+C ile
panoya kopyalanır. Daha sonra veri kümesini oluşturan hücreler grubu seçilir, Düzen/Özel
yapıştır komutu verilir. Gelen pencerede uygulanacak işlemler sorulmaktadır.
Çarpma yapılacak ise mesela, alt bölümde çarp sekmesi seçilir ve tamam düğmesine basılır.
Tüm küme ayrı yere yazılıp panoya kopyalanan değer ile bir seferde çarpılmış olur. Bir örnekle
açıklayalım
ÖRNEK27:
Bu özellik ile verilerden oluşan bir tabloda kullanıcının girdiği bir tek verinin tablo içinde aldığı
değeri görüntülemek mümkün olmaktadır. Hemen örnek..:)
ÖRNEK28:
Bir sınıf listesi ve girdikleri 3 sınavın sonuçları elimizde olsun. Bizden istenen bir hücreye isim
girince bu ismin aldığı notu tablodan okuyup karşısına yazsın.
Şekil 64
Burada girilen formülün sonundaki “yanlış” ifadesi, eğer listede olmayan bir isim girilirse uyarsın
diye yazılmıştır. Formüldeki H3+1 değerinin anlamı, formüle aramanın başladığı sütunu
söylemek gerekiyor. (formülün açılımını şekil üzerinde inceleyin)
Başlangıç olarak isimlerin başladığı B sütunu 1 olarak alınır. 1 sınav için bu değere 1 eklemek, 2
sınav için 2 eklemek ilgili sütuna ulaşmak gerekir. Bu nedenle hangi sınav isteniyorsa o sınavın
rakamı H3 e yazılınca bu değere 1 ekleyerek başlangıç sütunu verilmiş olur.
Aranacak değer, tablo dizisi, aramanın başladığı sütun parametrelerinden sonra gelen YANLIŞ
parametresi aynı adla başlayan verilerde hata yapılmasını önlemek içindir ve düşeyara komutu
ile mutlaka kullanılmalıdır.
“Eğer hatalıysa” deyiminin kısa şekli olan ehatalıysa() eğer ilgili hücre değeri hata değerlerinden
birisi ise “DOĞRU” hata mesajı değilse “YANLIŞ” değerini alır. Hata mesajları ise malum;
#YOK!, #DEĞER!, #BAŞV!, #SAYI/0!, #NUM!, #AD!, #BOŞ!...Hemen bir örnek yapalım. Bir
sütunda X değerleri, diğer sütunda Y değerleri olan bir tablo olsun. Tablonun son sütununa ise
=X / Y formülünü girip bölme işlemi yaptırdım. Şimdi bildiğiniz gibi sıfıra bölme anlamsızdır ve
hata mesajı verir. Bir yeni sütun yaparak =ehatalıysa() fonksiyonu ile bu hatayı kontrol
edeceğim. Tablonun yanına bir sütun daha açıp bu kontrolü yapacak olan =ehatalıysa()
formülünü girdim. Đşte sonuç;
Şekil 65
Bölmenin hatalı olduğu yerde hemen YANLIŞ değerinin döndüğünü görebilirsiniz. Bu gibi
hataların excelin normal uyarısı şeklinde görünmesini istemiyorsak hatayı kontrol edip çıkacak
uyarıyı biz yazabiliriz. Örneğin bu örnekte d sütunundaki formülü;
=EĞER(EHATALIYSA(C4);"SIFIRA BÖLME YAPILAMAZ") şeklinde değiştirirseniz “DOĞRU” YAZAN
YERDE “SIFIRA BÖLME YAPILAMAZ” uyarısı çıkacaktır ki bu daha hoş bir görüntü olur.
Hata yakalamada daha önemli bir durum ise bir önceki konuda anlatılan düşeyara özelliği ile
ilgilidir. Bir önceki konuda isimler, sınav1 sınav2 sınav3 gibi sütunlar ve bu sütunlardaki isimlerin
hangi sınavdan hangi notu aldığını bulan güzel bir işlev olan düşeyara() fonksiyonunu
görmüştük. Sorun şu; peki kullanıcı listede olmayan bir isim girerse ne olacak? Tabi ki
#YOK hata mesajı gelecek. Bu hata mesajını kontrol edip daha uygun bir uyarı çıkaran
fonksiyonu birlikte oluşturalım. Bunun için bir sonraki konuya dikkat edin!.
Konu 21 ve örnek 28 de anlatılıp uygulandığı gibi bir veri tablomuz ve bu tabloda veri bulup
getiren bir düşeyara() fonksiyonu ile çalışan arama hücremiz olsun. Tablomuz adı, melek, ve
maaş sütunlarından oluşuyor. Adı girildiğinde, adı girine kişinin meslek ve maaş durumunu
getiriyor. Eğer adı tabloda olmayan bir kişi adı girilirse hata mesajı veriyor. Biz bu hata mesajını
düzenleyelim. Bunun için düşeyara() fonkisyonu yerine daha karmaşık ama daha kullanışlı olan
bir karma fonksiyon kullanacağım. Bunun için düşeyara ve ehatalıysa fonksiyonlarını birlikte
kullanacağım.
Şekil 66
Girilen karma fonksiyon karışık gibi görünebilir ama açıklamasını bir okuyun sonra karar verin;
Düşeyarama yapıyor, eğer hata mesajı varsa (yani arama başarısız ise) “kayıt yok” yazacak,
hata mesajı yoksa düşey arama yapıp sonucu yazacak. Baştaki eğerin anlamı da bu birinden biri
Özgür Akkoyun tarafından hazırlanmıştır. Bedel karşılığı satılamaz.
http://www.dicle.edu.tr/~oakkoyun
doğru. Düşey ara, hata mı var? Evet o zaman eğerin birinci şartını yap uyarıyı yaz, hata yok mu,
ikinci şartı yap, düşey ara ve sonucu yaz. Bu kadar..Girilen Özgür değeri listede olmadığı için
kayıt yok mesajı verilmiş..Tamam biraz zor ve karışık, ama hayat da öyle değil mi?
Koşullu toplamam özelliği özellikle aynı adla tekrarlanan verilerin toplanmasında çok kullanılır.
Örneğin bir oto galeride günlük satışların bir listesi çıkarılıyor olsun. Her markadan kaç adet
satış yapıldığı yanına yazılarak liste uzayıp gidiyor..Ay sonunda hangi markadan ne kadar
satılmış hesaplanmak isteniyor...Nasıl yaparız?(oturup tek tek hesaplarız diyenler, excel ile
tanışın..:)
ÖRNEK29:
Bir sütunda markalar, diğerinde kaç adet satıldıkları hemen yan tarafta bir hücreye gidip var
olan üç markanın adını yazıyoruz. Ardından markanın yanındaki hücreye Şekildeki formülü
giriyoruz. Dikkat: Burada bir konu çok önemli, bu bir dize formülü olduğu için yazdıktan
sonra enter değil Ctr+Shift+Enter basıyoruz.
Şekil 67
Bir sütunda ad soyadlarından oluşan bir listeniz olsun. Sorun şu; adlar ve soyadları aynı sütunda
ve siz bunları ayırmak istiyorsunuz. Ne yaparsınız?
Özgür Akkoyun tarafından hazırlanmıştır. Bedel karşılığı satılamaz.
http://www.dicle.edu.tr/~oakkoyun
Çok basit, hemen isimlerin olduğu sütunu seçin, Veri/Metni sütunlara dönüştür komutunu
verin, karşınıza gelen pencerede Sekmelerden “sınırlandırılmış” sekmesini seçip ileri tuşuna
basın. Sonra Ayırıcılardan “boşluk” sekmesini seçin. (isimler ile soyadları arasında boşluk olduğu
için bunu yaptık.)
Şimdi sistem kayıtlarına girip rundll312.exe dosyasını bulun sonra...(aman durun yok öyle birşey
şaka yaptım) “Đleri” ve “son” tuşlarına basın yeter...Hepsi bu kadar..
Şekil 68
Şekil 69
31-Eğersay (toplanacak hücre aralığı;koşul)
Koşula göre toplama yapar da koşula göre sayma yapamaz mı yapar tabi. Bir dizi sayı var acaba
içinde kaç sayı 5 den küçük? Aşağıdaki şekli inceleyin.
Aşağıdaki gibi bir tablo oluşturun. Tabloda başlıklar ve altında bir iki veri olsun.
Şekil 71
Tablonuz hazır ise onu veri tabanına çevirmeye başlayalım. Başlık satırını seçili hale getirin ve
ardından Veri/Form komutunu verin. Aşağıdaki şekildeki komut penceresi karşınıza çıkacaktır.
Yeni kayıt, önceki kayıt, sonraki kayıt gibi işlemleri bu pencere üzerinden yapabilirsiniz.
Şekil 72
Bir not listesi ya da alacak listesi ya da başka bir şey..En büyük ilk üç değeri bulup farklı renkte
olmasını sağlayabiliriz. Aslında bu fonksiyon ile büyüklük sıralamasında kaçıncı değeri istiyorsak
excel bize o değeri getirecektir. =Büyük(veri listesi;kaçıncı büyük isteniyorsa o)
ÖRNEK30:
Elimizde bir not ortalaması listesi olsun, Đlk üçe girenleri otomatik olarak bulmak ve birinci
yüksek notu da kırmızı ile göstermek istiyoruz. 1., 2. ve 3. için girdiğim formül yukarıda
verdiğimin aynısı, şekilde görülebilir. Kırmızıya boyamak için önce veri tablosu seçilir.
Özgür Akkoyun tarafından hazırlanmıştır. Bedel karşılığı satılamaz.
http://www.dicle.edu.tr/~oakkoyun
Biçim/koşullu biçimlendirme komutundan koşul olarak hücre değeri “eşit” en yüksek notun
olduğu hücre verilir, biçim olarak da kırmızı yapılır, (daha önceki konularda nasıl yapılacağı
anlatılmıştı)
Şekil 73
Yazdırmak istediğimiz alanı kendiniz seçebilir, bunu yazdırmadan önce önizleme penceresinde
görebilirsiniz. Ayrıca özellikle firmalar, her sayfada tekrarlanan bir logo ya da antetlerinin
olmasını da isterler, bu gibi tekrarlana alanlar, sayfaların yazdırma sırası gibi önemli özellik ve
ayarları Dosya/Sayfa Yapısı komutu ile gelen pencerenin “çalışma sayfası” sekmesindeki ayarlar
ile yaparız.
Şekil 74
Aynı şekilde yazdırma alanından taşanlar, sığmayanlar..gibi sorunlar için Görünüm/Sayfa Sonu
ön izleme komutunu vererek fare ile mavi çerçeveyi ayarlar iseniz, yazdırma alanınız
biçimlenmiş olur..Oradan geri dönemiyor musunuz, korkmayın canım, Görünüm/Normal
komutunu verin yeter...
Elimizde bir seri veri olsun, (x ler) ve bunlara karşılık gelen değerler (y ler).. Bunları excelde
yazıp çizdirebiliriz kolayca..Peki acaba bu x lerin y ler ile ilişki nedir? Yani fonksiyon ifadesi
nedir?
Bir grafikte ya da veri kümesinde, x ler ve bu değerlere karşılık gelen y değerleri vardır. Yatay
ekseni oluşturan x lerin bir başlangıç ve bir bitiş değeri vardır. Bu sınır içindeki değeri
bilinmeyen bir x verisine karşılık gelen y değerini hesaplamaya interpolasyon; bu sınırın
ötesinde, -fonksiyonun nasıl devam edeceğini tahmin ederek- bilinmeyen bir x değerine karşılık
gelen y değerini hesaplamaya extrapolasyon denir.
Özellikle hava tahmini, siyaset bilimi, ekonomi gibi geleceği önceden kestirmenin çok önemli
olduğu konularda extrapolasyon oldukça önemlidir. Örneğin mal satışınızın yıllara göre değiştiği
bir grafiğiniz olsa ve 2005 deki değeri tahmin etmeye çalışsanız bu extrapolasyon olur..
Bir önceki konuda eğilim çizgisi eklemiştik ya hani, işte o pencere yine işimizi görecek.
Eğilim çizgisi Biçimlendir komut penceresinde Seçenekler sekmesine gelin, karşınıza Tahmin
adında bir kutu gelecek.. Oradan ileri ve geri tahminler yaparak aslında olmayan x ler ve onlara
karşılık gelen y leri belirleyebilirsiniz.
Şekil 75
Makro, excel ortamında makro dili ya da Visual basic komutları ile oluşturulan bir komutlar dizisi
ya da program demektir. Üç tip makro vardır:
a) kayıt makroları
b) excel makroları
c) Visual basic komutları ile yazılan makrolar
Kayıt Makroları
Tıpkı bir ses kayıt cihazının sesleri kaydetmesi gibi, excel ortamında makro kaydedicisini
çalıştırırsınız ve çok sık tekrarlanan bir komutu kayıt altına alırsınız. Daha sonra bu kaydedilen
Boş bir excel sayfasında iken;Araçlar/makro/Yeni makro kaydet komutunu verin, gelen
Pencerede makro adı yerine bir ad verin. Tamam düğmesine basınca excel penceresine geri
döneceksiniz, şimdi yaptıklarınıza çok dikkat edin, C1 hücresine gidip “Aşk Herşeyden Üstündür”
yazın. Dikkat edin hatasız ve geri dönüşsüz yazın, her hareket kaydediliyor. Đşiniz bitince
araçlar/makro/kaydı durdur komutunu verin.
Araçlar/makro/makrolar komutunu verin, gelen pencerede bir makro listesi olmalı, sizin az önce
verdiğiniz adla kaydolan makroyu bulun, çalıştır komutunu verin..Bir hata yapmadıysanız, kayıt
anında ne yaptıysanız aynen tekrarlanmış olması lazım..Yani C1 e Aşk Herşeyden Üstündür”
yazmalı..
Bu yolu öğrendiğinize göre örneğin C1 hücresinin içindekini silen bir makro da siz
kaydedebilirsiniz.
Makroları düğmelere de bağlayabiliriz. Ekranın üst kısmında komut satırlarının olduğu yerde fare
sağ tuş ile açılan pencerede Formlar sekmesini aktif hale getirip formlar komut grubunun
penceresini açın, orda gri küçük bir düğme görüntüsü olacak, onun üzerini tıklayıp excel
sayfanızda uygun yere bir düğme yerleştirin, yerleştirdiğiniz anda makro penceresi açılır, bu
düğmeyi yazı yazdıran makroya bağlayın. Bir tane de silen makro için yapın..Böylece iki düğme
ile bir siler bir yazarsınız..
Kayıt tipi makrolar ile çok sık tekararlanan işlemler bir düğmeye bağlanarak kolaylıklar
sağlanabilir..
Makro Yazma
Kayıt tipi makroların dışında programlama bilgisi gerektiren makrolar da vardır. Bunları
oluşturmak için programlama bilgisi ve kod bilgisi gerekir. Burada bir iki küçük örnek ile bu tip
makroların nasıl yapıldığı ve kullanıldığı anlatılacaktır. Excelde iken Alt+F11 komutunu verin,
karşınıza Visual basic makro düzenleyicisi çıkacaktır (Şekil 74).
Şekil 76
Bir sorun olmadıysa düğmeye basınca sizden bir sayı isteyip, ardından o sayıya kadar olan
sayıların toplamını bir mesaj olarak ekrana getiren basit bir makro yaratmış olmalısınız.
Makro yazarak excelin komut ve özelliklerinin ötesine geçebilir ve özel işlemleriniz, çalışmalarınız
için exceli değiştirebilirsiniz...
Örneğin bir makro yazdınız ve bunu bir düğmeye bağlayıp her excel dosyası açıldığında standart
düğmelerin arasında görünmesini istiyorsunuz.
BU işlemden sonra düğme üzerine sağ tıklayarak makronuzu düğmeye bağlayın. (Makro ata)
komutu ile. Eğer düğme adını ve gülen adamı beğenmediyseniz, excel ad ve simge değiştirme
imkanı da veriyor.Şekil 78.
Tüm bunlardan çıkan özet: excel ile hayal edipte yapamayacak bir şey yok gibi...ama çok
uğraşıp bulursanız, excel size o özelliği de yaratma, düğmeleme ve simgeleme imkanı veriyor.
Gerisi size ve hayal gücünüze kalmış..kolay gelsin..
Şekil 77