HASTA HAKLARI YNETMEL Resmi Gazete, Tarih: 01.08.

1998; Say: 23420 BRNC BLM Ama, Kapsam, Dayanak, Tanmlar ve lkeler Ama Madde 1- Bu Ynetmelik; temel insan haklarnn salk hizmetleri sahasndaki yansmas olan ve bata Trkiye Cumhuriyeti Anayasas'nda, dier mevzuatta ve milletleraras hukuki metinlerde kabul edilen "hasta haklar"n somut olarak gstermek ve salk hizmeti verilen btn kurum ve kurulularda ve salk kurum ve kurulular dnda salk hizmeti verilen hallerde, insan haysiyetine yakr ekilde herkesin "hasta haklar"ndan faydalanabilmesine, hak ihlallerinden korunabilmesine ve gerektiinde hukuki korunma yollarn fiilen kullanabilmesine dair usl ve esaslar dzenlemek amac ile hazrlanmtr. Kapsam Madde 2- Bu Ynetmelik; salk hizmeti verilen resmi ve zel btn kurum ve kurulular, bu kurum ve kurulularda veya bunlarn dnda hizmete katlan her kademedeki ve unvandaki ilgilileri ve hizmetten faydalanma hakkn haiz olan btn fertleri kapsar. Hukuki Dayanak Madde 3- Bu Ynetmelik; 3359 sayl Salk Hizmetleri Temel Kanunu'nun 9 uncu maddesinin (c) bendine ve 181 sayl Salk Bakanl'nn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname'nin 43 nc maddesine dayanlarak hazrlanmtr. Tanmlar Madde 4- Bu Ynetmelik'te geen deyimlerden; a) Bakanlk: Salk Bakanl'n, b) Hasta: Salk hizmetlerinden faydalanma ihtiyac bulunan kimseyi, c) Personel: Hizmetin, resmi veya zel salk kurumlarnda ve kurulularnda veya serbest olarak sunulmasna baklmakszn, salk hizmetinin verilmesine itirak eden btn salk meslekleri mensuplarn ve salk meslekleri mensubu olmasa bile salk hizmetinin verilmesine sorumlu olarak itirak eden kimseleri, d) Salk kurum ve kuruluu: Milli Savunma Bakanl'na ait olanlar hari olmak zere, salk hizmeti verilen resmi veya zel btn kurum ve kurulular ile tababet icra edilen btn yerleri, e) Hasta haklar: Salk hizmetlerinden faydalanma ihtiyac bulunan fertlerin, srf insan olmalar sebebiyle sahip bulunduklar ve T.C. Anayasas, milletleraras andlamalar, kanunlar ve dier mevzuat ile teminat altna alnm bulunan haklarn, ifade eder. lkeler Madde 5- Salk hizmetlerinin sunulmasnda aadaki ilkelere uyulmas arttr: a) Bedeni, ruhi ve sosyal ynden tam bir iyilik hali iinde yaama hakknn, en temel insan hakk olduu, hizmetin her safhasnda daima gznnde bulundurulur.

b) Herkesin yaama, maddi ve manevi varln koruma ve gelitirme hakkn haiz olduu ve hibir merci veya kimsenin bu hakk ortadan kaldrmak yetkisinin olmad bilinerek, hastaya insanca muamelede bulunulur. c) Salk hizmetinin verilmesinde, hastalarn, rk, dil, din ve mezhep, cinsiyet, siyasi dnce, felsefi inan ve ekonomik ve sosyal durumlar ile sair farkllklar dikkate alnamaz. Salk hizmetleri, herkesin kolayca ulaabilecei ekilde planlanp dzenlenir. d) Tbbi zorunluluklar ve kanunlarda yazl haller dnda, rzas olmakszn kiinin vcut btnlne ve dier kiilik haklarna dokunulamaz. e) Kii, rzas ve Bakanln izni olmakszn tbbi aratrmalara tabi tutulamaz. f) Kanun ile msaade edilen haller ile tbbi zorunluluklar dnda, hastann zel hayatnn ve aile hayatnn gizliliine dokunulamaz. KNC BLM Salk Hizmetlerinden Faydalanma Hakk Adalet ve Hakkaniyete Uygun Olarak Faydalanma Madde 6- Hasta,adalet ve hakkaniyet ilkeleri erevesinde salkl yaamann tevik edilmesine ynelik faaliyetler ve koruyucu salk hizmetleri de dahil olmak zere, salk hizmetlerinden ihtiyalarna uygun olarak faydalanma hakkna sahiptir. Bu hak, salk hizmeti veren btn kurum ve kurulular ile salk hizmetinde grev alan personelin adalet ve hakkaniyet ilkelerine uygun hizmet verme ykmllklerini de ierir. Bilgi steme Madde 7- Hasta, salk hizmetlerinden nasl faydalanabilecei konusunda bilgi isteyebilir. Bu hak, hangi salk kuruluundan hangi artlara gre faydalanlabileceini, salk kurum ve kurulular tarafndan verilen her trl hizmet ve imkann neler olduunu ve mracaat edilen kuruluta verilen salk hizmetlerinden faydalanma usulne renme haklarn da kapsar. Btn salk kurum ve kurulular, hastay birinci fkra uyarnca bilgilendirmek iin yeterli teknik donanm haiz birimi oluturmak; bu birimde, hastaya kesin ve yeterli bilgi verebilecek nitelik ve ehliyete sahip personeli daimi olarak istihdam etmek ve hastann ihtiyac olan birimlere kolayca ulaabilmesini temin etmek zere, kuruluun uygun yerlerinde bilgilendirici tabela, bror ve iaretler bulundurmak gibi tedbirleri almak zorundadrlar. Salk Kuruluunu Seme ve Deitirme Madde 8- Hasta; tabi olduu mevzuatn ngrd usl ve artlara uyulmak kayd ile, salk kurum ve kuruluunu seme ve setii salk kuruluunda verilen salk hizmetinden faydalanma hakkna sahiptir. Mevzuat ile belirlenmi sevk sistemine uygun olmak art ile hasta salk kuruluunu deitirebilir. Ancak,kuruluu deitirmenin hayati tehlikeye yol ap amayaca ve hastalnn daha da arlap arlamayaca hususlarnda hastann tabip tarafndan aydnlatlmas ve hayati tehlike bakmndan salk kuruluunun deitirilmesinde tbben saknca grlmemesi esastr. Acil vak'alar dnda, herhangi bir sosyal gvenlik kuruluuna bal olup da mevzuatn ngrd sevk zincirine uymayanlar aradaki cret farkn kendileri karlar.

Hastann salk kuruluunda kalmasnda tbben fayda bulunmayan veya bir baka salk kuruluuna nakli gerekli olan hallerde, durum hastaya veya 15 inci maddenin ikinci fkrasnda belirtilen kiilere aklanr. Nakilden nce, gereken bilgiler nakil talebinde bulunulan veya tbben uygun grlen salk kuruluuna, sevkeden kurulu veya mevzuatla belirlenen yetkililerce verilir. Her iki durumda da hizmetin aksamadan ve kesintisiz olarak verilmesi esastr. Personeli Tanma, Seme ve Deitirme Madde 9- Hastaya talebi halinde, kendisine salk hizmeti verecek veya vermekte olan tabiplerin ve dier personelin kimlikleri, grev ve unvanlar hakknda bilgi verilir. Mevzuat ile belirlenmi usllere uyulmak art ile hastann, kendisine salk hizmeti verecek olan personeli serbeste seme, tedavisi ile ilgilenen tabibi deitirme ve baka tabiplerin konsltasyonunu istemek hakk vardr. Personeli seme, tabibi deitirme ve konsltasyon isteme haklar kullanldnda, mevzuat ile belirlenen cret fark, bu haklar kullanan hasta tarafndan karlanr. ncelik Srasnn Belirlenmesini steme Madde 10- Salk kuruluunun hizmet verme imkanlarnn yetersiz veya snrl olmas sebebiyle salk hizmeti talebi zamannda karlanamayan hallerde, hastann, ncelik hakknn tbbi kriterlere dayal ve objektif olarak belirlenmesini istemek hakk vardr. Acil ve adli vak'alar ile yallar ve zrller hakknda ncelik srasnn belirlenmesinde ilgili mevzuat hkmleri uygulanr. Tbbi Gereklere Uygun Tehis, Tedavi ve Bakm Madde 11- Hasta, modern tbbi bilgi ve teknolojinin gereklerine uygun olarak tehisinin konulmasn, tedavisinin yaplmasn ve bakmn istemek hakkna sahiptir. Tababetin ilkelerine ve tababet ile ilgili mevzuat hkmlerine aykr veya aldatc mahiyette tehis ve tedavi yaplamaz. Tbbi Gereklilikler Dnda Mdahale Yasa Madde 12- Tehis, tedavi veya korunma maksad olmakszn, lme veya hayati tehlikeye yol aabilecek veya vcut btnln ihlal edebilecek veya akli veya bedeni mukavemeti azaltabilecek hibir ey yaplamaz ve talep de edilemez. tenazi Yasa Madde 13- tenazi yasaktr. Tbbi gereklerden bahisle veya her ne suretle olursa olsun, hayat hakkndan vazgeilemez. Kendisinin veya bir bakasnn talebi olsa dahil, kimsenin hayatna son verilemez. Tbbi zen Gsterilmesi Madde 14- Personel, hastann durumunun gerektirdii tbbi zeni gsterir. Hastann hayatn kurtarmak veya saln korumak mmkn olmad takdirde dahi, strabn azaltmaya veya dindirmeye almak zorunludur. NC BLM Salk Durumu le lgili Bilgi Alma Hakk

Genel Olarak Bilgi steme Madde 15- Hasta; salk durumunu, kendisine uygulanacak tbbi ilemleri, bunlarn faydalar ve muhtemel sakncalar, alternatif tbbi mdahale uslleri, tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya kabilecek muhtemel sonular ve hastaln seyri ve neticeleri konusunda szl veya yazl olarak bilgi istemek hakkna sahiptir. Salk durumu ile ilgili gereken bilgiyi, bizzat hasta veya hastann kk, temyiz kudretinden yoksun veya kstl olmas halinde velisi veya vasisi isteyebilir. Hasta, salk durumu hakknda bilgi almak zere bir bakasna da yetki verebilir. Gerek grlen hallerde yetkinin belgelendirilmesi istenilebilir. Hasta, tedavisi ile ilgilenen tabip dnda bir baka tabipten de salk durumu hakknda bilgi alabilir. Kaytlar nceleme Madde 16- Hasta, salk durumu ile ilgili bilgiler bulunan dosyay ve kaytlar, dorudan veya vekili veya kanuni temsilcisi vastas ile inceleyebilir ve bir suretini alabilir. Bu kaytlar, sadece hastann tedavisi ile dorudan ilgili olanlar tarafndan grlebilir. Kaytlarn Dzeltilmesini steme Madde 17- Hasta; salk kurum ve kurulular nezdinde bulunan kaytlarnda eksik, belirsiz ve hatal tbbi ve ahsi bilgilerin tamamlanmasn, aklanmasn, dzeltilmesini ve nihai salk durumu ve ahsi durumuna uygun hale getirilmesini isteyebilir. Bu hak, hastann salk durumu ile ilgili raporlara itiraz ve ayn veya baka kurum ve kurulularda salk durumu hakknda yeni rapor dzenlenmesini isteme haklarn da kapsar. Bilgi Vermenin Usul Madde 18- Bilgi, gerektiinde tercman kullanlarak, hastann anlayabilecei ekilde, tbbi terimler mmkn olduunca kullanlmadan, tereddt ve pheye yer verilmeden ve hastann ruhi durumuna uygun ve nazik bir ifade ile verilir. Bilgi Verilmesi Caiz Olmayan ve Tedbir Alnmas Gereken haller Madde 19- Hastann manevi yaps zerinde fena tesir yapmak suretiyle hastaln artmas ihtimalinin bulunmas ve hastaln seyrinin ve sonucunun vahim grlmesi hallerinde, tehisin saklanmas caizdir. Hastaya veya yaknlarna, hastann salk durumu hakknda bilgi verilip verilmemesi, yukardaki fkrada belirtilen artlar erevesinde tabibinin takdirine baldr. Tedavisi olmayan bir tehis, ancak bir tabip tarafndan ve tam bir ihtiyat iinde hastaya hissettirilebilir veya bildirilebilir. Hastann aksi ynde bir talebinin bulunmamas veya aklanaca ahsn nceden belirlenmemesi halinde, byle bir tehis ailesine bildirilir. Bilgi Verilmesini Yasaklama Madde 20- lgili mevzuat hkmlerine ve hastaln mahiyetine gre yetkili mercilerce alnacak tedbirlerin gerektirdii haller dnda; hasta, salk durumu hakknda kendisine veya ailesine veya yaknlarna bilgi verilmemesini isteyebilir. DRDNC BLM Hasta Haklarnn Korunmas Mahremiyete Sayg Gsterilmesi 4

Madde 21- Hastann, mahremiyetine sayg gsterilmesi esastr. Hasta mahremiyetinin korunmasn aka talep de edebilir. Her trl tbbi mdahale, hastann mahremiyetine sayg gsterilmek suretiyle icra edilir. Mahremiyete sayg gsterilmesi ve bunu istemek hakk; a) Hastann, salk durumu ile ilgili tbbi deerlendirmelerin gizlilik ierisinde yrtlmesini, b) Muayenenin, tehisin, tedavinin ve hasta ile dorudan temas gerektiren dier ilemlerin makul bir gizlilik ortamnda gerekletirilmesini, c) Tbben saknca olmayan hallerde yannda bir yaknnn bulunmasna izin verilmesini, d) Tedavisi ile dorudan ilgili olmayan kimselerin, tbbi mdahale srasnda bulunmamasn, e) Hastaln mahiyeti gerektirmedike hastann ahsi ve ailevi hayatna mdahale edilmemesini, f) Salk harcamalarnn kaynann gizli tutulmasn, kapsar. lm olay, mahremiyetin bozulmas hakkn vermez. Eitim verilen salk kurum ve kurulularnda, hastann tedavisi ile dorudan ilgili olmayanlarn tbbi mdahale srasnda bulunmas gerekli ise; nceden veya tedavi srasnda bunun iin hastann ayrca rzas alnr. Rza Olmakszn Tbbi Ameliyeye Tabi Tutulmama Madde 22- Kanunda gsterilen istisnalar hari olmak zere, kimse, rzas olmakszn ve verdii rzaya uygun olmayan bir ekilde tbbi ameliyeye tabi tutulamaz. Bir su iledii veya buna itirak ettii phesi altnda bulunan kiinin iledii suun muhtemel delillerinin, kendisinin veya madurun vcudunda olduu dnlen hallerde; bu delillerin ortaya karlmas iin sann veya madurun tbbi ameliyeye tabi tutulmas, hakimin kararna baldr. Gecikmesinde saknca bulunan hallerde bu ameliye, cumhuriyet savcsnn talebi zerine yaplabilir. Bilgilerin Gizli Tutulmas Madde 23- Salk hizmetinin verilmesi sebebiyle edinilen bilgiler, kanun ile msaade edilen haller dnda, hibir ekilde aklanamaz. Kiinin rzasna dayansa bile, kiilik haklarndan btnyle vazgeilmesi, bu haklarn bakalarna devri veya ar ekilde snrlanmas neticesini douran hallerde bilginin aklanmas, bunlar aklayann hukuki sorumluluunu kaldrmaz. Hukuki ve ahlaki ynden geerli ve hakl bir sebebe dayanmakszn hastaya zarar verme ihtimali bulunan bilginin ifa edilmesi, personelin ve dier kimselerin hukuki ve cezai sorumluluunu da gerektirir. Aratrma ve eitim amac ile yaplan faaliyetlerde de hastann kimlik bilgileri, rzas olmakszn aklanamaz. BENC BLM Tbbi Mdahalede Hastann Rzas

Hastann Rzas ve zin Madde 24- Tbbi mdahalelerde hastann rzas gerekir. Hasta kk veya mahcur ise velisinden veya vasisinden izin alnr. Hastann, velisinin veya vasisinin olmad veya hazr bulunamad veya hastann ifade gcnn olmad hallerde, bu art aranmaz. Kanuni temsilci tarafndan muvafakat verilmeyen hallerde, mdahalede bulunmak tbben gerekli ise, velayet ve vesayet altndaki hastaya tbbi mdahalede bulunulabilmesi; Trk Medeni Kanunu'nun 272 nci ve 431 inci maddeleri uyarnca mahkeme kararna baldr. Kanuni temsilciden veya mahkemeden izin alnmas zaman gerektirecek ve hastaya derhal mdahale edilmedii takdirde hayat veya hayati organlarndan birisi tehdit altna girecek ise, izin art aranmaz. nc fkrada belirtilen ve hayat veya hayati organlardan birisini tehdit eden acil haller haricinde, rzann her zaman geri alnmas mmkndr. Rzann geri alnmas, hastann tedaviyi reddetmesi anlamna gelir. Rzann mdahale baladktan sonra geri alnmas, ancak tbbi ynden saknca bulunmamas artna baldr. Tedaviyi Reddetme ve Durdurma Madde 25- Kanunen zorunlu olan haller dnda ve doabilecek olumsuz sonularn sorumluluu hastaya ait olmak zere; hasta kendisine uygulanmas planlanan veya uygulanmakta olan tedaviyi reddetmek veya durdurulmasn istemek hakkna sahiptir. Bu halde, tedavinin uygulanmamasndan doacak sonularn hastaya veya kanuni temsilcilerine veyahut yaknlarna anlatlmas ve bunu gsteren yazl belge alnmas gerekir. Bu hakkn kullanlmas, hastann salk kuruluuna tekrar mracaatnda hasta aleyhine kullanlamaz. Kn veya Mahcurun Tbbi Mdahaleye tiraki Madde 26- Kanuni temsilcinin muvafakatinin gerektii ve yeterli olduu hallerde dahi, mmkn olduu lde kk veya mahcur olan hastann dinlenmesi suretiyle tbbi mdahaleye itiraki salanr. Allm Olmayan Tedavi Usullerinin Uygulanmas Madde 27- Klinik veya laboratuar muayeneleri sonucunda bilinen klasik tedavi metodlarnn hastaya fayda vermeyeceinin sabit olmas ve daha evvel deney hayvanlar zerinde kafi derecede tecrbe edilmek suretiyle faydal tesirlerinin anlalmas ve hastann rzasnn bulunmas artlar birlikte mevcut olduunda, bilinen klasik tedavi metodlar yerine baka bir tedavi usul uygulanabilir. Ayrca, bilinen klasik tedavi metodu dndaki bir metodun uygulanabilmesi iin, hastaya faydal olacann ve bu tedavinin bilinen klasik tedavi usullerinden daha elverisiz sonu vermeyeceinin muhtemel olmas da arttr. Evvelce tecrbe edilmemi bir tbbi tedavi ve mdahale usul, ancak zarar vermeyeceinin ve hastay kurtaracann mutlak olarak ngrlmesi halinde yaplabilir. Altnc Blm'de yer alan hkmler sakldr. Rzann ekli ve Geerlilii Madde 28- Mevzuatn ngrd istisnalar dnda, rza herhangi bir ekle bal deildir.

Hukuka ve ahlaka aykr olarak alnan rza hkmszdr ve bu ekilde alnan rzaya dayanlarak mdahalede bulunulamaz. Organ ve Doku Alnmasnda Rza Madde 29- 18 yandan kk ve mmeyyiz olmayanlardan organ ve doku alnamaz. Bu artlar tamam olanlardan tehis, tedavi ve bilimsel amalar ile organ veya doku alnmas, 2238 sayl Organ ve Doku Alnmas, Saklanmas ve Nakli Hakknda Kanun'un 6 nc maddesinde ngrlen yazl ekil artna tabidir. lden organ ve doku alnma art ve cesetlerin bilimsel aratrma iin muhafazas hususunda 2238 sayl Kanun'un 14 nc maddesi hkmleri sakldr. Aile Planlanmas Hizmetleri ve Gebeliin Sona Erdirilmesi Madde 30- lgilinin rzas mevcut olsun veya olmasn, Bakanlk tarafndan tespit edilmi olanlar dndaki ila ve aralar aile planlamas hizmetlerinde kullanlamaz. Gebeliin sona erdirilmesi, 2827 sayl Nfus Planlamas Hakknda Kanun ile ngrlen artlara tabidir. Sterilizasyon ve gebeliin sona erdirilmesi hallerinde, hastann rzas ile evli ise einin de rzas gereklidir. Rzann Kapsam Madde 31- Rza alnrken hastann veya kanuni temsilcisinin tbbi mdahalenin konusu ve sonular hakknda bilgilendirilip aydnlatlmas esastr. Hastann, uygulanacak tbbi mdahale iin verdii rza, bu mdahalenin gerektirdii sair tbbi ilemleri de kapsar. Ancak, tbbi ilemlerin uygulanmasnda, bu Ynetmelik'te ve dier mevzuatta belirlenen haklarn ihlal edilmemesi iin azami ihtimam gsterilir. ALTINCI BLM Tbbi Aratrmalar Tbbi Aratrmalarda Rza Madde 32- Hi kimse; Bakanln izni ve kendi rzas bulunmakszn, tecrbe, aratrma veya eitim amal hibir tbbi mdahale konusu yaplamaz. Tbbi aratrmalardan beklenen tbbi fayda ve toplum menfaati, zerinde aratrma yaplmasna rza gsteren gnllnn hayatndan ve vcut btnlnn korunmasndan stn tutulamaz. Tbbi aratrmalar, sadece, mevzuata gre aratrmada bulunmayan yetkili ve yeterli tbbi bilgi ve tecrbeyi haiz olan personel tarafndan, mevzuat ile belirlenmi bulunan yerlerde yrtlr. Gnllnn tbbi aratrmaya rza gstermi olmas, bu aratrmada grev alan personelin sorumluluunu ortadan kaldrmaz. Gnllnn Korunmas ve Bilgilendirilmesi Madde 33- Aratrmalarda, gnllnn salna ve dier kiilik haklarna zarar verilmemesi iin gereken btn tedbirler alnr. Aratrmann gnllye verecei muhtemel zararlar nceden tespit edilemedii takdirde; gnll, rzas bulunsa dahi, aratrma konusu yaplamaz.

Gnll; aratrmann maksad, usul, muhtemel faydalar ve zararlar ve aratrmaya itirak etmekten vazgeebilecei ve aratrmann her safhasnda balangta verdii rzay geri alabilecei hususlarnda, nceden yeterince bilgilendirilir. Rza Alnmasnn Usl ve ekli Madde 34- Tbbi aratrma hakknda yeterince bilgilendirilmi olan gnllnn rzasnn maddi veya manevi hibir bask altnda olmakszn, tamamen serbest iradesine dayanlarak alnmasna azami ihtimam gsterilir. Tbbi aratrmalarda rza yazl ekil artna tabidir. Kklerin ve Mmeyyiz Olmayanlarn Durumu Madde 35- Reit ve mmeyyiz olmayanlara, kendilerine faydas olmadan, srf tbbi aratrma amac gden tbbi mdahaleler hibir surette tatbik edilemez. Faydalar bulunmas art ile reit ve mmeyyiz olmayanlar zerinde tbbi aratrma yaplmas, velilerinin veya vasilerinin rzasna baldr. Kanuni temsilci tarafndan muvafakat verilmeyen hallerde, 24 nc maddenin ikinci fkras hkm uygulanr. la ve Terkiplerin Aratrma Amacyla Kullanm Madde 36- zel mevzuatna gre izin veya ruhsat alnm olsa dahi, srf tbbi aratrma amac ile hasta zerinde kendi rzas ve Bakanln izni bulunmakszn hibir ila ve terkip kullanlamaz. la ve terkiplerin tbbi aratrmada kullanm, 29/11/1993 tarihli ve 21480 sayl Resmi Gazete'de yaymlanan la Aratrmalar Hakknda Ynetmelik hkmlerine tabidir. YEDNC BLM Dier Haklar Gvenliin Salanmas Madde 37- Herkesin, salk kurum ve kurulularnda gvenlik iinde olmay bekleme ve bunu istemek haklar vardr. Btn salk kurum ve kurulular, hastalarn ve ziyareti ve refakati gibi yaknlarnn can ve mal gvenliklerinin korunmas ve salanmas iin gerekli tedbirleri almak zorundadrlar. Tutuklu ve hkmlerin salk kurum ve kurulularnda muhafazalar ile ilgili zel mevzuat hkmleri sakldr. Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Faydalanma Madde 38- Salk kurum ve kurulularnn imkanlar lsnde hastalara dini vecibelerini serbeste yerine getirebilmeleri iin gereken tedbirler alnr. Kurum hizmetlerinde aksamalara sebebiyet verilmemek, bakalarn rahatsz etmemek ve personelce dzenlenip yrtlen tbbi tedaviye hi bir ekilde mdahalede bulunulmamak art ile hastalara dini telkinde bulunmak ve onlar manevi ynden desteklemek zere talepleri halinde, dini inanlarna uygun olan din grevlisi davet edilir. Bunun iin, salk kurum ve kurulularnda uygun zaman ve mekan belirlenir. fadeye muktedir olmayp da dini inanc bilinen ve kimsesiz olan agoni halindeki hastalar iin de, talep art aranmakszn, dini inanlarna uygun olan din grevlisi arlr. 8

Bu haklarn nasl ve ne zaman kullanlaca ve bu konuda alnacak tedbirler, salk kuruluunun alma usul ve esaslarn gsteren mevzuatta ayrca dzenlenir. nsani Deerlere Sayg Gsterilmesi ve Ziyaret Madde 39- Hasta, kiilik deerlerine uygun bir ekilde ve ortamda salk hizmetlerinden faydalanma hakkna sahiptir. Salk hizmetlerinde grev alan btn personel; hastalara, yaknlarna ve ziyaretilere gleryzl, nazik, efkatli ve salk hizmetleri ile ilgili mevzuat ve bu Ynetmelik hkmlerine uygun ekilde davranmak zorundadr. Salk hizmetlerinin her safhasnda, hastalara, onlarn bedeni ve ruhi durumlar dikkate alnarak, hangi ilemin neden ve nasl yapld, yaplaca ve bekletilmeleri szkonusu ise, bekletilmenin sebepleri hususunda gerekli ve yeterli bilgi verilir. Salk kurum ve kurulularnda, insan haysiyetine yakr gereken her trl hijyenik artlarn salanmas, grltnn ve rahatsz edici dier btn etkenlerin bertaraf edilmesi esastr. Gerektiinde, bu hususlar hasta tarafndan talep konusu yaplabilir. Hasta ziyaretilerinin kabul edilmesi, kurum veya kurulua belirlenen usul ve esaslara uygun olarak ve hastalarn huzur ve skunlarn bozacak fiil ve tutumlara sebebiyet vermeyecek ekilde gerekletirilir ve bu konuda gereken tedbirler alnr. Refakati Bulundurma Madde 40- Muayene ve tedavi srasnda hastaya yardmc olmak zere; mevzuatn ve kurum imkanlarnn elverdii ve hastann salk durumunun gerektirdii lde, tedaviden sorumlu olan tabibin uygun grmesine bal olarak, refakati bulundurulmas istenebilir. Bu hakkn nasl ve ne zaman kullanlaca ve bu konuda alnacak tedbirler, salk kurum ve kuruluunun alma usl ve esaslarn gsteren mevzuata ayrca dzenlenir. Hizmetin Salk Kurum ve Kuruluu Dnda Verilmesi Madde 41- Hastalar, aadaki hallerde salk hizmetlerinden bulunduklar yerlerde de faydalanabilirler: a) Koruyucu salk hizmetlerinin verilmesinde, b) Tbbi sebeplerden dolay salk kuruluuna bizzat gidilemeyen veya gtrlemeyen hallerde, c) Tabii afetler gibi olaanst hallerde. Hizmetin salk kuruluu dnda verilmesi ile ilgili usul ve esaslar, Bakanlk tarafndan ayrca dzenlenir. SEKZNC BLM Sorumluluk ve Hukuki Korunma Yollar Mracaat, ikayet ve Dava Hakk Madde 42- Hastann ve hasta ile ilgili bulunanlarn, hasta haklarnn ihlali halinde, mevzuat erevesinde her trl mracaat, ikayet ve dava haklar vardr. Salk Kurum ve Kurulularnn Sorumluluu Madde 43- Hasta haklarnn ihlali halinde, personeli istihdam eden kurum ve kurulu aleyhine maddi veya manevi veyahut hem maddi ve hem de manevi tazminat davas alabilir. Ancak, aleyhine dava alacak merciin kamu kurum ve kuruluu olmas halinde; 9

a) 2577 sayl dari Yarglama Usul Kanunu'nun 12 nci maddesine gre; hakkn bir idari ilem dolays ile ihlal edilmesi halinde ilgililer, dorudan doruya tam yarg davas veya iptal ve tam yarg davalarn birlikte aabilecekleri gibi ilk nce iptal davas aarak bu davann karara balanmas zerine dava ama sresi ierisinde tam yarg davas aabilirler. b) Ayn Kanun'un 13 nc maddesi uyarnca, zarar verici eylemin renildii tarihten itibaren en ge bir yl iinde maddi ve manevi tazminat olarak istenilen tazminat miktar ayr ayr gsterilerek idareye mracaat edilmesi ve talebin aka veya zmnen reddi halinde kanuni sresi iinde idari yarg mercilerinde dava almas gerekir. Devlet Memuru veya Dier Kamu Grevlisi Personelin Sorumluluu Madde 44- Bu Ynetmelik'te gsterilmi olan hasta haklarnn fiilen kullanlmasna mani olan veya bu haklar baka ekilde ihlal eden personelin, cezai, mali ve inzibati sorumluluklarnn tamam veya bunlardan bir ksm doabilir. Birinci fkrada belirtilen sorumluluklar haricinde, ihlalin durumuna gre, personeli istihdam eden kurum ve kurulu tarafndan personel hakknda uygulanacak idari tedbir ve meyyideler sakldr. Kamu Personelinin Sorumluluunu Tespit Usul Madde 45- Kamu kurum ve kurulularnda grevli personelin, hasta haklarn ihlal eden fiil ve halleri, ikayet halinde veya idarece kendiliinden tespit edildiinde, hadisenin takibi, soruturulmas ve gerekir ise meyyideye balanmas iin dorudan valiliklerce veyahut Bakanlk veya personelin grevli olduu kurumlar tarafndan mfetti veya muhakkik grevlendirilir. Kamu Personeli Hakkndaki Meyyideler Madde 46- Hasta haklarnn Devlet memuru veya dier kamu grevlisi personel tarafndan ve grevleri srasnda herhangi bir ekilde ihlali halinde uygulanacak meyyideler aada gsterilmitir: a) Kamu grevlisi olan personelin fiilinin niteliine gre, soruturmac tarafndan hakknda disiplin cezas teklif edilmi ise, mevzuatn ngrd disiplin cezalar yetkili amir veya kurullarca usulne gre takdir edilir. b) Hak ihlali ayn zamanda ceza hukukuna gre su tekil ettii takdirde, memur olan personel hakknda, Memurin Muhakemat Hakknda Kanunu Muvakkat hkmlerine gre yaplan soruturma sonucunda lzum-u muhakeme karar verilir ise, dosya cumhuriyet basavcl'na gnderilerek ceza davas almas ve bylece personel hakknda fiiline uygun bulunan cezai meyyidenin tatbiki salanr. c) Anayasa'nn 40 nc maddesinin ikinci fkras, 129 uncu maddesinin beinci fkras ve 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu'nun 13 nc maddesi ve ilgili dier mevzuat uyarnca, memurlarn ve dier kamu grevlilerinin hukuki sorumluluu dorudan doruya memur aleyhine alacak dava yolu ile gerekletirilemez. Dava, 43 nc maddede gsterilen usule gre, ancak idare aleyhine alabilir. Bu personelin hukuki sorumluluunun domas, idare aleyhine alacak dava neticesinde tazmin karar verilmesine baldr. Kamu grevlisi personelin verdii zarar, mahkeme karar zerine idare tarafndan tazmin edildikten sonra, msebbibi olan sorumlu personele rcu edilir. d) Kamu grevlisi personelin mesleklerini resmi grevleri dnda serbest olarak icra etmekte iken iledikleri fiillerden dolay haklarnda 47 nci maddeye gre ilem yaplr. Kamu Grevlisi Olmayan Personelin Sorumluluu

10

Madde 47- Hasta haklarnn Devlet memuru veya dier kamu grevlisi olmayan personel tarafndan herhangi bir ekilde ihlali halinde uygulanacak meyyideler aada gsterilmitir: a) Kamu grevlisi olmayan personel; haklar ihlal edilen hastann dorudan vaki olacak ikayeti zerine veya bu fiillerin baka ekilde tespiti halinde Bakanlk veya baka kurum ve kurulular tarafndan yaplan bildirim zerine, bunlarn zel kanunlara gre kurulmu olan kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular haysiyet divanlarnca disiplin cezalar ile cezalandrlabilir. b) Kamu grevlisi olmayan personelin hasta haklarn ihlallerinden doan hukuki sorumluluklar, genel hkmlere gre dorudan doruya kendilerine veya bunlar altran kurum ve kurululara kar veya hem kendilerine ve hem de altranlara kar birlikte dava alarak ileri srlebilir. c) Kamu grevlisi olmayan personel hakknda, ceza hukukuna gre su tekil eden fiilleri sebebiyle cezai meyyideler tatbik edilmesi, genel hkmlere gre dorudan doruya cumhuriyet savclklarna yaplacak ihbar veya ikayet yoluyla gerekletirilebilir. DOKUZUNCU BLM Son Hkmler Kurum ve Kurulu Yetkililerinin Grevi Madde 48- Salk kurum ve kurulularnn yetkilileri; bu Ynetmelik'te ve dier mevzuatta belirtilen hasta haklarnn lafzna ve ruhuna uygun olarak kullanlabilmesine yardmc olmak amac ile bu Ynetmelik'te gsterilen "hasta haklar"n bir liste, tabela veya bror haline getirerek, bunlar salk kurum ve kuruluunun, hastalar, personel ve ziyaretiler tarafndan kolayca ulalp okunabilecek uygun yerlerinde bulundurmak da dahil olmak zere, gereken btn tedbirleri almakla mkellef ve yetkilidir. Sakl Olan Hkmler Madde 49- Milli gvenliin, kamu dzeninin, kamu yararnn, genel ahlakn ve genel saln korunmas maksatlar ve kanun hkmleri ile getirilen zel dzenlemeler ve snrlamalar sakldr. Yrrlk Madde 50- Bu Ynetmelik, yaym tarihinde yrrle girer. Yrtme Madde 51- Bu Ynetmelik hkmlerini Salk Bakan yrtr.

11