Trk-Arap Milliyetilii ve BAAS Rejimleri

mer Erturul Meral 4032631007

zet

Ortadounun iki nemli toplumu olan ve yzyllardr beraber yaayan Araplar ve Trklerin, Osmanl zaman ve sonrasndaki milliyetilik hareketleri olduka ilgi ekicidir. Temelinde Arap milliyetiliine de yer veren Baas partisinin ideolojik altyaps ile birlikte nce milliyetiliin ortaya kna ve Ortadoudaki bu iki toplumun hayatna etkisine gz atlacaktr. alma, okuyucusuna genel bir ereve izmeyi hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler: Arap, Trk, Milliyetilik, Baas, Suriye

1. Milliyeti deolojinin Ortaya k phesiz 19. yyda Ortadouyu ekillendiren en nemli etken milliyetilik akmlardr. Trk ve Arap toplumlarnda milliyetilik akmn incelerken, milliyetilik kavramnn da tad anlama ve ortaya k srelerine de bir gz atmak gerekir. Milliyetilik bir ideoloji olarak Sanayi Devriminden sonra Bat Avrupada ortaya kmtr. Sanayi Devrimini gerekletiren lkelerde, XV. yzyldan beri yaanmakta olan toplumsal deime sreci (modernleme) hzlanm, oluan yeni kolektif ihtiyalar neticesinde sosyal ve siyasi alanda n plana kan balca ideoloji milliyetilik olmutur. Milliyetilik, milli hisse dayal duygu, davran tarz ve tutumlar anlamnda olduka eskilere gtrlebilse de; bir ideoloji veya siyasi hareket olarak modern dnemlere ait bir olgudur. Bu haliyle milliyetiliin, son iki asr zarfnda dnyann ulus esasl olarak dzen kazanmasnda, bir siyasi rgtlenme biimi olarak ulus-devlet modelinin ortaya kp evrensellemesinde ve yaanan uluslama srelerinde barol oynad sylenebilir.

Ulusuluk olarak da bilinen akm, Avrupada feodalitenin k ile birlikte glenen merkezi devletlerin rgtlenii ierisinde etkin bir durumda olan burjuvazinin dnya grnn bir paras olarak ortaya km ve zaman ierisinde giderek bu konunu tesinde bir anlam ve yaygnlk kazanmtr(Snmezolu,484). Milliyeti ideolojinin dnsel anlamda ilk izlerini, aydnlanmann halka yakn bir yorumu olarak ifade edilebilecek Neo-Klasik akmda grmek mmkndr. Fransz ihtilalinin hazrlaycs olduu sylenebilecek olan Neo-Klasizm de, aydnlanma dncesinin iyi tabiat ve iyi insan yaklamlaryla yine bu dncenin bir rn olan doal haklar retisinin halkn anlayabilecei bir ekilde yeniden yorumlanmaya alld grlmektedir. XVIII. yzyl ortalarnda Fransada ortaya kan bu dnce akmnda; yurt kavramnn n plana karl, yurtta yaayan topluluun yeleri arasnda politik eitlik dncesi, egemenliin kayna olarak halk n iaret edilmesi, lkesel btnle verilen nem ve bu btnl salayacak gl ve etkin bir devlet fikri ana temalar olarak gze arpmaktadr. Neo-Klasik eserlerde karlalan figrlerin banda ise; Eski Yunanda yurtlarna ballklar ve yurtlarn kutsallatrmalar ile tannan Ispartallar gelmekte, gerek mutluluk politik eitlikle zdeletirilmekte, yurdu kuatarak politik eitlii gerekletirecek gl bir devlet fikri sklkla ilenmektedir. Neo-klasiklere gre, devletin temel grevi, insanlarn gnlnde yurdu ve eitlii yceletirip, bu kavramlara ve kendisine gl bir aidiyet ba gelitirebilmektir.(ahin,2007:2-4) Avrupada XV. ve XIX. yzyllar arasnda, geleneksel toplum yapsnn nihayetlenmesiyle sonulanan bir sre yaanmtr. Modernleme olarak ifade edilen bu srete -bilhassa sanayi devriminin etkisiyle- nemli toplumsal deiimler gereklemi; sosyal hayatta bilgi ve ticaretin nem kazanmasyla toplumsal yapda; tarma dayallktan kentlilie, kapal ekonomiden geni alan (lkesel) ekonomisine, homojenlikten uzak snf esasl topluluk grnmnden, gl milli btnle doru bir deiim gereklemitir. Toplumsal yap ve ilikilerdeki bu denli dnmlerin tabii bir neticesi olarak yeni sosyo-politik ihtiya ve reeteler gndeme gelmektedir. Modernleen Avrupada kendini hissettiren balca kolektif ihtiya olarak toplumda geleneksel anlamda sregelen btnln bozulup paralanmasyla su yzne kan btnleme ihtiyac gsterilebilir. Yerel ve geleneksel ortamlarndan kopan insanlarn farkl meknlarda bambaka bir yaam tarzyla hayat mcadelesine girimesi, kentlemenin etkisiyle geleneksel grup aidiyetlerinin ve mevcut btnletirici deerlerin yava yava silinmesi toplumsal anlamda bir btnleme krizine yol am, yeni btnletirici kimlik ve duygular nemli bir ihtiya olarak kendini gstermitir. Bu arada yaanan hzl deiim karsnda, mevcut siyasi ve idari yaplanma da yetersiz kalmaya balam, yeni oluan toplumsal yap, iyi organize olmu, otoritesi tartlmayan merkezi bir hkmeti de gerektirmitir. Modernlemeyle birlikte geleneksel dnemde normal karlanan toplumsal eitsizliklerin de ortadan kaldrlmas gereken bir mesele haline geldii grlmektedir. Bu deimenin temelinde; refahta, okuryazarlkta, sanayilemede ve kitle iletiim aralarndaki gelimelerin yatt sylenebilir. Ekonomik ve kltrel donanmlar srekli artan ve o gne kadar siyaset dnda kalm olan toplumsal kesimler siyasal sisteme girme ve nitelikli kamu

hizmeti talep etme dzeyine gelmilerdir. Yeni katlm talepleri karsnda mevcut siyasi kurumlarn yetersiz kal ve sorun haline gelen toplumsal eitsizliklere, eanl yaanan; dini esaslarn toplumsal hayatta nem kaybetmesi srecinin de eklenmesiyle siyasal sistemde nemli bir meruiyet boluu olumu, nihayetinde modernleen toplumlar bir demokratlama ve yeni meruiyet kayna bulma ihtiyac ile de ba baa kalmtr. Toplumsal yap ve zihniyetteki deime doal olarak siyasi alanda da etkisini gstermi, modern toplumun ihtiyalar dorultusunda yeni siyasi kurumlar ve ideolojik yaklamlar gelimeye balamtr. Modernleme ile ortaya kan kurumsal ihtiyalara genel itibariyle milliyeti prensipler dorultusunda zm retildii sylenebilir. Toplumsal ve siyasi yaplanma ulus esasl olarak oluurken btnlemenin salanmas noktasnda milliyetiliin, siyasal rgt ve usullerin kurumsallamasnda da milliyetilik ve demokrasinin devreye girmesiyle nihai sistem olarak ulus-devlet modeli ortaya kmtr. Modernitenin devlet biimi olarak kurumsallaan ulus devlet, modernitenin ihtiyalar olan aidiyet, entegrasyon, mtereklik ve biz olmaya milliyetilie dayal gl bir motivasyonla cevap verebilirken, demokratlama ve yeni meruiyet kayna bulma ihtiyacn da karar alma ve icra srelerinde halka yer vererek gidermeyi baarmtr. Bir siyasi yaplanma biimi olarak ulus-devlet modelinin; milli egemenlik ve milli kimlik gibi temel unsurlar ile; lkesel btnlk, siyasi btnlk ve idari btnlk gibi yapsal zelliklerine bakldnda, tamamnn milliyeti ideolojinin siyasi yaplanmaya yansmalar olduu fark edilecektir. 2. Arap Milliyetilii Arap dnyasnda milliyetiliin tanmn yapmak son derece zordur. Bunun temel nedeni, aile ve mezhep ball gibi birincil toplumsal balarn ok gl olmasdr. Arap milliyetilii, Arap insanna yeni bir benlik kazandrmak abas olarak dnlebilir. Araplar etnik balar, dili, gelenekleri ve dini ieren ortak gemilerinden g almak istemekte, dnyada olanlardan her Arapn benzer biimde etkilenmesini bekleyen ortak bir gelecee bakmaktadrlar(akmak:1349). Osmanl Devletinin XVIII. ve XIX. yzyllarda zellikle asker alanda iyice zayflamasyla, Avrupal byk devletlerin Ortadouda karlar olan blgelerdeki ihtiraslarnda canlanma olmutur. XVIII. yzyl sonlarna doru byk devletler pe pee elde ettikleri imtiyazlar sayesinde hem dorudan doruya Osmanl Devletine nfuz etmek, hem de imkn dhilinde Ortadouya yerlemek yolunda hzla mesafe almaya balamlardr. (Soy,2004:174) Osmanl Devletinde zellikle Ortadou Blgesinde yaayan unsurlar iin en temel yaplanma birimi, dinsel yaplanmadr. Etnik ve dil kimlikleri bulunmakla beraber Mslmanlar arasnda dini kimlik baskn durumdadr. XVIII. yzylda Batda yaygnlaan milliyetilik fikri, Osmanl Devletinde ilk nce Balkanlarda Hristiyan tebaa arasnda kendini gstermi, daha sonra Lbnan, Suriye ve Msrdaki yabanc misyoner eitim kurumlar vastasyla Ortadouda yaylmtr. (Soy,2004:174) Arap Uyan, olarak tabir edilen olay ilk olarak Beyrut Gizli Cemiyetinin kampanyasyla kendini gstermitir. Bu rgt Suriye Protestan Kolejinde eitim grm be

gen adam tarafndan 1875 ylnda, (Abdlhamitin padiahlna geliinden iki yl nce) kurulmutur. Trk ynetiminin yapt ktlkleri anlatan afilerle siyasi dncelerini yayma gayretinde olan bu hareket, Arap halkn isyan etmeye ve Trk egemenliinden kurtulmaya davet ediyordu. lk bata huzursuzluk Suriyeden kaynaklansa da Arap dnyasn dier blgelerine de yaylmt. Yabanc gzlemciler tarafndan verilen birok rapor, Arap yarmadasnda, Badatta, amda, Kahirede benzeri afilerin grldn dorularken, bu blgeler arasnda Trk hkmetine kar olan abalarn dzenlenmesi iin herhangi bilinli bir ibirlii bulunmamaktayd. O dnemde padiah olan Abdlhamit de bu honutsuzluun farkndayd. Bunu nlemek iin Pan-slamizm eilimini kulland. Pan-slamizm bir doktrin olarak Mslman memleketleri yabanc egemenlikten kurtulmu grme arzusunu simgeliyordu. Bunun iin siyasal slamn nclerinden Cemaleddin Afganinin fikirleri Osmanl Devletinde kabul grm ve II. Abdlhamitin slam Birliini salama dncesi ile rterek Pan-slamizm adyla uygulamaya konulmutur. Abdlhamitin Pan-slam politikas, slamn halifesi olarak imtiyazlarn daha fazla gsterme yoluyla, Osmanl mparatorluunun ba olarak otoritesini glendirmek iin, sultan-halife asndan baarl bir teebbst. Bu anlamda, iyi haberlerden sz etmek ve halifenin dindarln vmek iin biraz sonra Arap topraklarnn en cra kelerine yollanm olan misyonerlerin eitimi iin bir kolej kuruldu. Abdlhamit slamn nemli kutsal yeri olan ve her de Arap himayesinde bulunan Mekke, Medine ve Kudsteki camilerin onarm ve dekorasyonuna byk meblalar harcad. Sarayda Araplar kendi kiisel hizmetine alyordu ve onlar Pan-slamc politikalar rgtlemek ve ynetmek iin kullanyordu. Hicaz demiryolunun yaplmasndan asl sorumlu olan bir Suriyeli Arap olan zzet Paa al-Abadd. Grnte yegne amac hac yolculuunu kolaylatrmak olan, dnyadaki Mslmanlarn parasal yardmlaryla yaplan am ve Medine arasndaki demiryolu hatt, Osmanl halifesinin Mslman dnyasnn destek ve saygsn kazanmasnda baarl olmutur. 3. Trk Milliyetiliinin Douu ve Ykselii Trkler iin milliyetiliin Orhun Yaztlarndan hatta daha ncesinden var olan bir gereklik olduu ileri srlebilir. te yandan Trklk kavram Osmanl Trklerinde unutulmaya yz tutmu durumdayd. Trkl, barbarlk, kyllk, cahillik gibi aalayc bir kavram olarak gren Osmanllarda 19. yya kadar ciddi bir Trklk hareketi grlmemitir. Trk milliyetilii zellikle Osmanlnn son dnemlerinde gndeme gelmitir. Bu kavram Osmanl mparatorluunu oluturan teki etnik gruplara oranla ok ge de olsa, Gen Trkler tarafndan ortaya atlmtr.(Kongar:69). Bunda etken olarak verilebileceklerin en banda, XIX. yzyl sonlarna doru kan savalar, gler ve aznlk isyanlar vardr. Balkan milliyetilikleri etnik adan homojen, milli bir vatan yaratmak iin, Mslmanlar yok etmeyi amaladlar. Bu nedenle 19. yy boyunca Yunan, Srp ve Bulgar devletlerinin kurulmasnn ardndan Trk, Rum, Srp, Makedon, Bonak, Bulgar(Pomak), Roman, Arnavut ve Ulah birok Osmanl Mslman, bamszln yeni kazanm devletlerin

katline maruz kald ya da Avrupa ve Anadoluda daralan Osmanl topraklarna srld(aaptay:8). Osmanlnn kaybettii topraklardan gelen gmenlerin, Hristiyanlarn buralarda Trklere yapt zulm yerli halka anlatarak onlarn bilinlerinin deimesine katkda bulunmas normal bir sonutur. Daha sonra Arnavutlar gibi Mslman topluluklarn da isyan etmesi Trk milliyetilii dncesini tetiklemitir. mparatorluun ynetici eliti ok uluslu, ok dinli bir imparatorlua dair inanlarn yitirdiler. ounluu balkanlardan olan bu entelekteller, subaylar ve brokratlar Osmanl memleketini Trklere ait bir yer yapmaya odaklandlar. Trkl, sadece Anadoludaki ve Trakyadaki Trk ve Mslmanlar kapsayacak ekilde tanmladlar Nihayet bu duruu yaygnlatrmak iin milliyeti bir tarih yazm ortaya kt. Bu da phesiz ki, Trklerin ve dier Osmanl Mslmanlarnn deimez anavatan olarak grlmeye balayan Anadolu zerinde younlamt. Ayn zamanda Trkleri Anadolunun kadim ve medeni halk olarak yceltiyordu. Bylece Trk milliyetilii siyasi bir g olarak ykselirken Trklk, Anadoludaki Osmanl Mslmanlar iin birletirici bir st kimlik olarak ortaya kyordu (aaptay:12). Ulusal benlik iin siyasi irade peinde koan, bir yandan Fransz Devrimi te yandan da Osmanl Devletinin geleneksel gc tarafndan etkilenen Osmanlclk aslnda milliyetiliin ilk kez siyasal anlamda dile getirili biimi olmutur. Dier bir ifadeyle onun Osmanlcl Trk olmaktan gurur duyan bir Osmanlclktr. XIX. yzyl Fransa ve Almanyasn rnek alan imparatorluk dnemi milliyetilii, hem Osmanllk kimliini hem de Trkl kltrel politikalar olarak tevik etmiti. nk Osmanllk hareketi birliin ve btnln salanabilmesi ve yurttalk haklarnn gelimesi iin nemseniyordu. Trklk ise ada bir ulusun kimliinin haberciliini yapyordu. Trk ulusuna aidiyet bilinci, Osmanl Devletinde iinde bulunulan karmaa nedeniyle ortaya k engellenmek istenen bir bilin olarak grlebilir. Ancak bu bilin imparatorluun devamndan phe duyulduu dnemde kendini iyice gstermeye balam ve Trk milliyetilii devletin dalmas kanlmaz olduktan sonra kurtarc bir ideoloji olarak grlm ve bu ideolojiye tutunulmutur. Trk milliyetiliinin olumasnda etkin rol oynayan dier bir unsur da Selanikte kan Gen Kalemler dergisidir. Gen Kalemler dergisinin Yeni Lisan hareketinin savunuculuunu ve yaycln stlenmesi sorumlu mdrlne Ali Canibin getirilii ile balam ve zellikle mer Seyfettinin ordudan ayrlarak Selanike gelmesi ve bu dergi yaz heyetine katlmasyla olmutur. Bu srada Ziya Gkalpin de Selanikte bulunmas gerek bu derginin gerek de savunduu Yeni Lisan yaylmasna yardmc olmutur. Bunun yannda Trk Ocaklar ile Trk Yurdu dergisi dier bir etkeni oluturmktadr. Bir ksm aydnlarla askeri tbbiye temsilcileri 20 Haziran 1911de yaptklar toplantda milli bir cemiyetin kurulmasna ve adnn Trk Oca olmasna karar verdiler. Daha sonra Trk Yurdu Mecmuas, Trk Oca ile birlemi ve Gen Kalemler de bu camiaya katlmtr. Siyasi bir kurulu olmayan Trk Ocaklar, Trk milliyetiliini yaymak iin eitli yollara bavurmutur. Her Cuma ats altnda toplad gen ve aydnlara zellikle milliyetilik yn ar basan konferanslar vermi, haftann belli gnlerinde de baz dnrlerle sohbetler dzenlemi, ttihat Terakkinin muhalefetine ramen kadn ve erkek

amatr sanatkrlarn piyeslerde rol oynamasn salam kooperatif, milli iktisat ve yerli mal kullanlmas gibi sloganlar halka mal etmeye almtr. Trk Yurdu dergisi Ocan yayn organ halini alm ve eitli eserler yaynlanmtr. Ocak ayrca d Trklerin de temas yeri olmutur. Osmanl dneminde Trklk, imparatorluun ok uluslu bileimi ierisinde Trk esini ne karan bir akm olarak domutu. Bu balamda Trkleri imparatorluun dier unsurlarnda olduu gibi, kendine zg bir kltrn tarihsel mirasna sahip ayr bir etnik grup saymakla yetinmiyor, ayrca Trk kltrnn ykseltilmesini ve Trklerin tarihsel kklerine ilikin bilincin gelitirilmesini de amalyordu. XIX. yzyln sonlarna doru modernitenin Osmanlda yaygnlk kazanmaya balamas ile birlikte, Osmanl dnrleri arasnda Osmanl Devletinin kuruluu ve Trklerin slamiyeti kabul ediinin ncesine dayanan bir tarih bilinci ve buna bal bir kimlik araynn en son Trkler tarafndan benimsenmesi, bunlarn ana unsur olmasndan dolay, imparatorluun iinde bulunduu durumu daha ok bir lke, devlet sorunu olarak grmelerindendir. Bu anlay Cumhuriyet Trkiyesinin yaplamasnda da temel etken olmutur.(ahna,2008:79-83) 4. Baas Rejimleri Baas ya da Arap Sosyalist Dirili Partisi; Michel eflak tarafndan 1953te kendi hareketi Arap dirili partisinin Ekrem el-Havraninin Arap sosyalist partisi ile birlemesi sonucunda kurulmutur. Yakndounun tm Arap devletlerini tek bir Arap ulusu halinde birletirmek amac gden Baas; rdn, Irak, Libya ve Adende hzla rgtlendi. Ancak, Suriye dndaki yerlerde gizli almak zorunda kalmtr(Byk Larousse II,1990:230). Arap Yeniden Dirili Partisi Bat Avrupada egemenliin Tanrdan halka/millete verilmesine, skolstik dncenin modernizme evrilmesine yol aan gelimelerin temellerini atan Rnesans kavramnn izlerini tamaktayd. Bu anlamda Bath kelimesi, Avrupann yaad tarzda bir uyann Arap dnyasndaki temsilciliine gndermede bulunuyordu. Partinin iki nemli kurucusu Miel Eflak ve Selahaddin Bitara gre Arap ulusu tarihte sreklilik gstermiti; yaplmas gereken yeniden dirilii salamakt. Partiye Bath adnn verilmesi bu adan anlamlyd(zko,2007:22). Partinin kuruluu ve sonrasnda Suriyedeki etkinlii dier lkelere nazaran daha fazla olduu iin bu lkedeki Baas rejimine eilmek gerekmektedir. Eflak, Partinin amacn birlik, hrriyet ve sosyalizm olarak ilan etmi ve temel slogan sonsuz misyonu olan Arap ulusu olarak belirlemitir. 1940larda hemen hemen btn Arap lkelerinin yabanc denetimi veya yabanc etkisi altnda olmalar nedeniyle Baas Partisinin zamanlamas olduka yerindeydi. Eflka gre, Baas Partisi Arap milliyetilii ruhundan kaynaklanan ve Arap dnyasnn urad yozlamann stesinden gelmeye alan bir ideoloji temelinde devrimci bir hareketti. Dolaysyla Baas Partisinin ideolojisi, bamszlk sonras dnemde Suriyede ve genel olarak Arap dnyasnda hkim olan Arap milliyetilii ve birleik bir Arap devletinin kurulmasn; emperyalist mdahaleden, ierideki feodal kalntlardan ve smrge lkelerle ibirlii yapan elitlerden kurtulu anlamnda hrriyetin salanmasn; yine smrge dneminden kalan mirasla ilgili olarak ekonomik

atlmlarn Arap sosyalizmi ile gerekletirilmesini temel almaktayd. Arap milliyetilii, hrriyet ve Arap sosyalizmi Baas Partisinin l ideali olarak belirlenmi ve bu nemli unsur 1947deki Parti Tzne de yansmtr. Dolaysyla Baas dncenin asl ilkesi, Arap milliyetilii ile sosyalizmi ve sosyal reformlar Marksist olmayan bir tarzda birletirecek bir laik forml arayyd. Her ne kadar Eflak, sosyalizmi milliyetilikten ayrmann mmkn olmadn dile getirse de deerler merdiveninde Arap birliinin sosyalizmden daha ileri olduunu belirtmekteydi(zko,2007:34). Birlik, zgrlk ve sosyalizm ilkelerini iarna yerletiren Baas partisi, ksa srede Suriyeli renciler arasnda ve ordu ierisinde byk bir taraftar kitlesi oluturdu. Partinin laik sylemi, zellikle aznlklar arasnda byk destek bulmasn salad. Siyasetteki Snni ayan despotizmine sava aan Baasa, taradaki Snni kyller de byk destek verdi. Ksa zaman ierisinde sol partiler arasnda stnln kantlayan Baas, 1953 ylnda Ekrem Hrnnin Arap Sosyalist Partisi ile birleti ve partinin ad Arap Baas Sosyalist Partisi olarak deitirildi(Kora,2009:52). 1954 ylnn Eyll ve Ekim aylar Baas Partisinin Suriye siyasetindeki aktif rol almaya balamas bakmndan nemlidir. lk turu 2425 Eyll 1954te, ikinci turu 45 Ekimde yaplan seimlerden Baas Partisi onalt milletvekillii kazanarak kt. Seim sonular, geleneksel siyasi gruplarn gcnn zayfladn, Baas Partisinin Suriye siyasetindeki neminin arttn gsterdi. 1954-58 yllar arasnda Baas Partisi en parlak dnemini yaamtr. Parti nderlerinden Salah Bitar Dileri Bakanlna atanmtr. Partinin dier nemli lideri Hrn de meclis bakan seilmitir. Partinin Suriyedeki baars dier Arap devletlerinde de yank uyandrd. Lbnanda Kemal Canbolatn lerici Sosyalist Partisinden ayrlan bir grup, Baas Partisinin Lbnan ubesini at. rdnde 1957 seimlerinde iki Baas meclise girmeyi baard ve bunlardan biri hkmette grev ald. Irakta da 1951den beri devam eden gizli Baas faaliyetler, 1954ten sonra ivme kazand ve Baas Partisine katlmlar artt. Partinin Irak ubesi Genel Sekreteri Fuat El Rikab 1958deki Irak Devriminden sonra yeni cumhuriyetin ilk hkmetine girmeyi baarmtr. Baas Partisinin seimlerden sonra gittike glenmesi, sac partileri Baasa kar birletirirken Baas da Komnist Partiyle yaknlama yoluna gitti. Ancak Sovyetler Birliinin blgeye olan ilgisinin artmaya balamasyla giderek glenen komnistlerle Baas Partisinin ilikisi de kmaza girdi. 1956 ylnda Baas Partisi, hkmette nemli bakanlklar elde etmeyi baard. Tm bu gelimelere ramen, hassas dengeler zerinde ve kaygan bir zeminde bulunan Suriye siyaseti 1958 ylna dek istikrar yakalayamad. Baas Partisi, byk toprak sahiplerini ve ehirli burjuvaziyi temsil eden kesimin gcnn demokratik yollarla krlacana dair inancn kaybettike ve komnistler glendike, ideolojisinin de temelini oluturan birlik fikrini pratie dkebilmek iin faaliyetlerde bulundu. Dnemin ykselen ismi Nasr, blgede yaanan gelimelere de bal olarak, bu konudaki en gl aday haline geldi. Baas Partisi, 1957 yerel seimlerini yine geleneksel elitlerin kazanacandan korkup Msrla birleme yolundaki admlarn sklatrarak, 1958de Birleik Arap Cumhuriyetinin kurulmasnda nemli rol oynamtr.

5. Sonu Avrupadan gelen milliyeti akmlarn, Osmanlda ses getirmesinden sonra balayan Arap ve Trk milliyetilik akmlar, bu blgenin etnik ekillenmesinde en nemli unsuru oluturmutur. Trkiyede Misak- Milli snrlarnn izilmesi veya Arap Birliklerinin kurulma abalar gibi rnekler bu akmlarn blgede ne denli nemli bir yer ettiini gstermektedir. Baas partisinin blgedeki; zellikle de Irak ve Suriyedeki etkinlii, bu lkelerin siyasi tarihlerinde en nemli dnem olarak grnecektir. Bu lkelerin kendi aralarnda zaten ayn olan etnik yaplarn, siyasi birlie evirmeye almalarnn en nemli rnei, Baas Partisinin eylemleri ve politikalardr. Bu almay yaparken, benim aklmdan geen sonu u olmutur: sosyalist yaps bir kenara braklarak, Trkiye ve dier Trk cumhuriyetleri arasnda bir birlik kurulabilir mi? Byle bir parti oluumu bahsettiim lkelerde yaplandrlabilir mi? Bunu aslnda bize tarih ve gelecek gsterecektir.

6. Kaynaka Altu, Seda (2008). Suriye Arap Milliyetiliinde vatan ve Suriyelilik (1919-1939). stanbul niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi Dergisi. No:39, s.71-95 aaptay, Soner (2009). Trk Kimdir: Trkiyede slam, Laiklik ve Milliyetilik. stanbul bilgi niversitesi yaynlar: stanbul akmak, Mehmet Ali ki Dnya Sava Arasnda Ortadou. http://www.gefad.gazi.edu.tr/window/dosyapdf/2009/5/73.pdf, Eriim:17/05/2011 Gkalp, Emre (2007). Milliyetilik: Kuramsal Bir Deerlendirme. Anadolu niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt:7, Say:1, s. 279-298 Kongar, Emre (2006). 21. Yzylda Trkiye: 2000li Yllarda Trkiyenin Toplumsal Yaps. Remzi Kitabevi:stanbul. Milliyeti Hareket Partisi Tarihesi: Trk Milliyetiliinin Partileme Sreci. http://www.mhp.org.tr/mhp_tarihce.php Eriim: 20/05/2011 Sander, Oral (2009). Siyasi Tarih: lkalardan 1918e. mge:Ankara Seddon, David (2004). A Political And Economic Dictionary of Middle East. Europa Publications: London Soy, H. Bayram (2004). Arap Milliyetii: Ortaya kndan 1918e Kadar. Bilig, Say:30, s. 173-202 Snmezolu, Faruk (Der.)(2005). Uluslararas likiler Szl. Der Yaynlar: stanbul. ahin, Kksal (2007). Bir deoloji Olarak Milliyetilik. Akademik Bak Dergisi. Say: 12, s. 1-9 Uca, Alaattin. Trk Toplumunda Milliyet ve Milliyetilik Fikrinin Tarihi Geliimi http://e-dergi.atauni.edu.tr/index.php/taed/article/viewFile/2009/2008, Eriim:10/05/2011 Tezler Kora, Fatih (2009). Suriyede Toplumsal Yapnn Dnm ve Arap Milliyetiliinin Gelimesi. Marmara niversitesi, Ortadou Aratrmalar Enstits, Yksek Lisans Tezi Akca, mit (2003). Kreselleme Srecinde Trk Milliyetilii: Dn, Bugn, Yarn. stanbul niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits, Doktora Tezi ahna, lk (2008). Trkiyede Milliyetiliin Ortaya k ve Tek Parti Dneminde Milliyetilik Anlaylar. Beykent niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits, Yksek Lisans Tezi