Zerdt Ne Buyurdu?

*** Friedrich Nietzsche ve Felsefesi

Zerdtolog
http://www.zerdustoloji.tr.cx http://www.blogcu.com/zerdustoloji

Yazar

letiim : scorpion_of_the_fire@yahoo.com

2006-2007 Zerdtoloji

nsz
Friedrich Nietzsche hakknda yazmaya balayal ok uzun zaman olmad. Fakat O'nun kitaplaryla sabahladm geceleri sayarsak , hite azmsanacak gibi deil... Nietzsche'yi okumaya seneler nce balamtm.Her okuyucu gibi balangta defalarca skldm ve kitaplarn defalarca rafa kaldrdm. Fakat bu eserleri her rafa kaldrmda , daha fazla bir istekle tekrardan raftan indirip , tekrardan okumaya baladm. Hakknda bu kadar ok ey yazlp izilen bir dnr hakknda yazmak gerekten cesaret istiyordu.Balangta blog yazarak Nietzsche'yi yorumlamaya balamam , hayatmda bir ilki gerekletirmemin rkekliinden kaynaklanyordu. Zamanla bu rkeklii zerimden atmamla , Nietzsche zerine yaptm aratrmalar E-Book olarak yaynlama fikri dodu. nk , bylesine anlalmas zor bir dnr hakknda eitli speklasyonlarn yaplmas ve benim Nietzsche'nin eserlerindeki gerei grmem , Nietzsche'yi kendimce en doru yere koymam gerektiini gl bir ekilde hissetirdi bana... Nietzsche kimdi? ... Neyi savunurdu? ... Neye bakaldrmt? ... Faist miydi? ... Anarist miydi? ... Hakknda yaplan bu kadar eletri ve speklasyonlarn kayna neydi? ... Neden Heidegger , Camus , Sartre ... gibi dnrler , artk O'nunla hesaplamadan felsefe yaplamayacana kanaat getirdiler? ... Bu sorular , O'nu sorgulayan her okur gibi benimde kafamda dnp dolayordu. Bu sebeple senelerden beri O'nun hakknda edindiim birikimi sizlerle paylamaya karar verdim. Zerdtoloji ismiyle atm blog-sitemde yaymladm yazlardan oluan bu E-Book'u hibir telif hakk gzetmeden paylama sunuyorum. Bu kitab istediiniz yerde yaymlayabilir , istediiniz gibi oaltabilir ve databilirsiniz. Zerdtolog rumuzunu kullanmam ve gerek ismimi vermemem , ilk aratrma denemem olmas sebebiyle rkekliimden kaynaklanyor. Okuyucularn kafasnda soru iaretine yer vermemek iin , bu aklamay uygun gryorum. ncelikle desteini ve yardmlarn esirgemeyen sevgili eime , bana internet zerinden almalarm yaymlamama olanak verdii iin blogcu'ya , kendisinden ok ey rendiim stad nterlock'a ve kim olduunu bilmediim halde tatl diliyle yapt yorumlarla durmadan destek ve cesaret veren sevgili Nesrin hanma teekkr ediyorum... Zerdtolog Kasm 2006

indekiler
Hayat Hakknda *Nietzsche Kimdir? *Hayatndan Dramatik Kesitler *Dostluktan Dmanla : Nietzsche ve Wagner *Siyaha alan Platonik Bir Ak : Nietzsche ve Salome Felsefesinin Temel Dayanaklar *Felsefesinin Temel Dayanaklar 1 : stinsan *Felsefesinin Temel Dayanaklar 2 : G stenci *Felsefesinin Temel Dayanaklar 3 : Decadence / Yabanclama *Felsefesinin Temel Dayanaklar 4 : Sonsuz Dn Felsefesi Hakknda *stinsan Kavramnn Alm *G stenci Kavramnn Alm *Nihilizme Bakaldr! *Apollon Dionysos kililii ve Diyalektik *Nietzsche'de nsan Tipleri *Nihilizm , Hristiyanlk ve slamiyet'e Dair *Nietzsche'de Ahlak Kavram *Nietzsche'nin Tarih Anlay *Nietzsche'nin Sosyalizm Eletrisi *Bir Anti-Darwinist : Nietzsche *Nietzsche ve Ateizm : Nietzsche Ateist miydi? *Nietzcshe ve Nazizm : Nietzsche Faist miydi? *Nietzsche ve Anarizm : Nietzsche Anarist miydi? Zerdt'ten Semeler *Nietzsche'nin Alem Yorumu *Nietzsche'den Seme Aforizmalar *Nietzsche'den Seme iirler *stinsan'n lan! *Tanr'nn lm *Yakn Sevgisi zerine *ocuk ve Evlilik zerine *zgr lm zerine *airler zerine * Deiim zerine *Dadaki Aa zerine *te Dnyallar zerine *Yaratcnn Yolu zerine Ekler *Nietzsche zerine Yazlm Birka Kitap *Nietzsche Neden Anlalamyor? *Trkiye'de Nietzsche'yi Anlamak (!)

HAYATI HAKKINDA Nietzsche Kimdir?

1844 ylnda dnyaya gelen aykr dnr , "Tanr ld" dncesiyle tannm , yaad ada pek tannp anlalmasada , kendinden sonraki kuaa fazlasyla temel oluturmutur.
Kendini "yarnn yazar" olarak tanmlayan nl dnr , "200 yl sonra insanlk beni anlyacak" diyerekten , gelecei grme konusundaki yetisini fazlasyla gz nne sermitir.Nietzshe , kendinden sonra Freud , Heidegger , Camus ... gibi dnrleri etkileyerek , egzistansiyalist felsefenin zgn temellerini atmtr. Lou Salome adl Yahudi bir kza ak olmas , ona umut beslemesi ve karlk grememesi , bu trajik yazarn felsefesini etkileyecek nemli durumlardan biri olmutur.Ree adl dostunun vastasyla tant bu gz kamatran bayana sonradan dman kesilip , sert mektuplar gndermitir. Nietzshe'nin hayat olduka trajiktir.Hayat boyunca hastalklarla boumu , yanlz kalm , anlalamamann verdii zdrapla ok zor gnler geirmitir.Srekli yer deitirerek yaayan nl filozof , iddetli migren arlarna ramen durmadan yazmtr. Babas Karl Ludwig Protestan Kilisesinde papazdr.Nietzsche 5 yanayken babas lm , annesi ve ablas bakmn stlenmitir.14 yandayken Almanya'nn nemli Protestan yatl okulu Schulpforta'ya kayt yaptrr. 20 yandayken Bonn niversitesine filoloji ve teoloji rencisi olarak kayt yaptrr.Zekas ve derslerdeki baars sebebiyle hocalarnn dikkatlerini stne eker.Ne kadar filoloji okusada , felsefeden vazgeememi , srekli olarak felsefe kitaplar okumutur. 21 yandayken , bir sahaf dkkannda Schopenhauer'un kitaplarn edinir.Okuduktan sonra , kendisini Schopenhauer'cu olarak tanmlayacaktr..Ne varki bu aykr dnr , ilerde Schopenhauer'un karamsar felsefesine tamamen kar karak , kendi felsefesini oluturacaktr. 1869'da , daha doktorasn bile tamamlamamken , hocas Ritschl'in tavsiyesiyle Basel niversitesi'nde retim grevlisi olur.Bundan bir yl nce tant ve mziinden etkilendii Wagner ile , sonradan kanl bakl bir dman olacaktr. Bu dnemde Almanya-Fransa sava patlak verir ve gnll olarak savaa katlr.Ne varki salk sorunlar sebebiyle , ordudan ayrlarak tekrar svire'ye dner. Nietzsche , filoloji ve teolojiden ok felsefeyle ilgilenmektedir.Ksa srede profsr nvan almasna karlk , 1871'de Basel niversitesi felsefe krssne yapt bavuru geri evrilir.Bunun zerine iyice kendi klasik filoloji dalndan souyarak , felsefeye ynelir. Felsefe krssne yapt ve red cevab ald bavurudan yaklak bir sene sonra ilk kitab olan "Mziin Ruhundan Trajedyann Douu" adl kitabn yaymlar. 1879 ylnda Basel'deki grevinden istifa eder ve bu andan sonra , yersiz-yurtsuz olarak , gezgincesine otel odalarnda ve pansiyonlarda yaamna devam eder..Bu gezgin yaamnn bir sebebide sk sk geirdii migren krizleridir.Migrenini tetiklemeyecek iklim arayp duran nl dnr , felsefesinin temellerini bu dnemde atacaktr.. Daha sonra ise "nsanca pek insanca" , "Tan kzll" , "en bilim" , "Byle buyurdu Zerd" , "yinin ve ktnn tesinde" , "Ahlakn soy kt" adl kitaplarn yazar..zellikle "byle buyurdu Zerdt" yazarn bayaptdr. Felsefesini ilk kez , bu kitabnda tamamen aklamtr.Zerdt adl bilgenin senelerce dada inzivaya ekildikten insanlarn arasna inerek onlar aydnlatmaya almasyla balayan bu iten serven , eitli tuzaklarla doludur.nsan psikolojisinin derinlerine inmeyi baarabilen Nietzsche , yanl anlalmaya veya hi anlalmamaya olduka msait yazlar yazar.."Ahlakn soy kt" adl eserinin nsznde bunu deinir ve "yazdklarm anlalamyorsa bu okuyucunun sorunudur" der. nsan , maymunla stinsan arasnda gerilmi bir ip , bir gei formu olarak gren dnr

, hayata amac "kendini aabilmek-kendinden daha iyi biey yaratmak" olarak koyar.Nihilizme kar at sava , "amor fati-kader sevgisi" ile srdrr. Hristiyan retisinin toplumu yozlatrdn dnerek kendini "Deccal" ilan eder ve "Tanr'y ldrr".. Sonsuz dn retisiyle , maddenin snrl fakat zamann sonsuz olduunu dnerek , her yaamn yeniden , tekrar tekrar sonsuza dek sregelen bir srele yaanacan savunur.Bu retisine bilimsel bir dayanak ararken , tamamlayamadan lr. 1889'da , Putlarn alacakaranln yaymladktan sonraki sene , bir sinir krizinin ardndan akl saln kaybeder.nce annesinin , annesinin lmnden sonrada ablasnn bakm altna girer.. 1900 ylnn yaz mevsiminde , Weimar'da hayata gzlerini yumar.Hayat dramatik olarak son bulan bu nl dnr , nne ldkten sonraki yzylda kavuur. Hayat boyunca hastalklarla boumas , Salome'a duyduu platonik ak sebebiyle ac ekmesi , arkada Ree'den grd ihanet , Wagner'le dostken dman olmas , ... hafzalarda kaznan olaylardr. Bu sebeple , Nietzshe'nin felsefesi , kanmca Nietzshe'nin hayatyla birlikte okunmaldr.Ancak o zaman Nietzshe daha anlalr olacaktr. ESERLER Trajedya'nn Douu Birinci Zamansz Dnceler : David Strauss'a Kar kinci Zamansz Dnceler : Sahte Kltr ve Tarihin Tehlikeleri nc Zamansz Dnceler : Eitmen Schopenhauer Drdnc Zamansz Dnceler : Richard Wagner Bayreyth'da nsanca , Pek nsanca (1.Cilt) nsanca , Pek nsanca (2.Cilt) Tan Kzll Sevinli Bilim Gezgin ve Glgesi Byle Buyurdu Zerdt yinin ve Ktnn tesinde Ahlakn Soykt zerine Homeros ve Klasik Dilbilim Empedokles Schopenhauer'ci Felsefe ve Uygarl Yunan Trajedisi Dneminde Felsefe Zerdt iirine Eklemeler Plan , Proje ve Sistemler G stenci

Nietzsche'nin Hayatndan Dramatik Kesitler

Nietzsche , hayatyla felsefesinin birlikte okunmadan anlalamayaca ender filozoflardan biridir. Yaadklarndan derinden etkilenen ve bu etkilenimler dolaysyla felsefesini sertletiren bu aykr filozofun hayat , olduka trajiktir. Babas Karl Ludwig'in Protestan kilisesinin papaz olmas , annesininde papaz ailesinden olmas sebebiyle dindar bir evrede yetien Nietzsche , henz 5 yandayken babasnn beynindeki tmr sebebiyle krleerek lmesiyle derinden sarslmtr. Babasnn lmnden sonra yaamn annesi , halalar ve kzkardeinin bakm altnda srdren Nietzsche , kat geleneklerle bymtr.Yaknnda srekli olarak kadnlar bulunan Nietzsche'nin hayatnda , bu dnemlerin olduka etkileri mevcuttur. Kk yalardan itibaren , dindar olan ailesinin de etkisiyle dini konulara yneldi ve ilk sorgulamalar henz ilkokula giderken balamt.

9 yandayken 6 yl yatl kalaca ve neredeyse askeri bir hayat olacak olan Nietzsche , dnmek iin bolca zaman bulur.Bu dnem , Nietzsche'nin kendiyle babaa kalp , derin tefekkrlere dalaca , hatta ilk otobiyagrafisini 13 yandayken yazaca dnemdir. Otobiyografisini daha 13 yandayken yazmas , Nietzsche'nin ne kadar yetkin bir ocuk olduu gsterir. Babasn kk yata katbetmesi , kat geleneklerle donanm kadnlarca bakmnn stlenilmesi , dindar bir aileye sahip oluu , onun ocukluunun en nemli konulardr. Ortaokulu bitirip , Bonn niversitesi'ne filoloji ve teoloji rencisi olarak kaydn yaptrmas , onun iin bi balangtr diyebiliriz.nk Nietzsche , zamanla filolojik dncelerini felsefe alanna tayacak ve Yunan felsefesindeki kavramlar , szck kklerinden yola karak yeniden ele alacaktr. ine kapank bir renci oluu ve yatl olarak okuduu ortaokulun ar yaants , onu srekli olarak dnmeye ve almaya ynelttiinden , eitim hayat boyunca alkan bir renci yapmtr.niversite hocas Ritschl'in filoloji alannda etkisi olduka byktr.Ritschl'in daha niversite sralarndayken , bir hoca olarak onun ne kadar keskin bir zekaya sahip olduu grmesi , ilerde Nietzsche'nin gen yata profsr nvan almasna sebep olacaktr. Nietzsche'nin Ritschl'in ardndan Leipzig'e gitmesi ve orada Wagner ve Schopenhauer'i tanmas , hocasna verdii deeri gstermektedir.Nietzsche'nin hocasnn ardndan Leipzig'e gitmesi , hayatnn dnm noktalarndan biridir. Leipzig'de Schopenhauer'un "Bir eit Arzu ve Temsil Dnyas" adl yaptn okumas , onu Schopenhauer'e fazlasyla yaklamtr.Sonradan lanetliyecek olan Schopenhauer'i yakndan kefetmitir. Wagner'de o dnemler , Leipzig'e ska gelir ve bestelerini , dncelerini burada gelitirirdi.Nietzsche'nin niversiteyi bitirdikten sonra , hocas Ritschl'in tavsiye zerine gen yata Basel niversitesi'ne profesr olarak atanmas , Wagner ve Nietzsche'nin yollarn kesitirmitir.Bu kesime , Nietzsche'nin felsefi anlaynda bir baka dnm noktasdr. Nietzsche , niversite hayat boyunca , srekli olarak sorunlu bir psikolojiye sahiptir.1870 ylnda Basel niversitesi'nden izin alp , Almanya-Fransa savana katlmas bunun gstergesidir.Gen yata elde ettii profesrlk nvann bu ekilde tehlikeye atarak , kendince en doru ii yapmt. Henz 27 yandayken edindii bu nvan hakkyla yerine getirse de , zamanla felsefeye ynelecekti.nk yanlzl iten ie yayordu.30'lu yalarn bandan itibaren psikolojik olarak bir kaos dnemine girer. Wagner ile aras giderek alr.Sal srekli olarak bozuktur ve bir sre sonra , 1879 ylnda niversitedeki grevinden istifa eder.36 yandaki bu erken veda , tamamen salk sorunlar zerine deildir.nk giderek filolojiden uzaklam ve felsefeye ynelmitir.Hatta felsefe krssne bavuruda bulunsa da , bu istek geri evrilmitir. Bu dnemden sonra gezgin hayat yaayan Nietzsche , pansiyon odalarnda durmadan el yazmalar yazm , durmadan retmitir.Sal gnden gne ktye gitse de , o , bundan vazgememitir. Wagner'den tamamen kopuu , onu iyice yanlzla itmi ve felsefesinin bir ok ynn , bu yanlzln derin i ekileri arasnda oluturmutur. 1882 ylnda , 38 yandayken Salome adl gen bir kzla tanr.Sk bir dostluk kurar.Fakat Nietzsche'nin olduka sert mizac ve keskinlii , Salome'nin srekli olarak Nietzsche'nin bir adm uzanda kalmasna sebep olacaktr. Nietzsche , Salome'ye duyduu platonik akn geri evrilmesi zerine iyice yanlz kalr ve ruh sal , daha ncekinden ok daha fazla bozulur.Felsefesine derinden etki eden bir baka mevzu ise Salome'dur. Srekli olarak evresinde ihanet gren Nietzsche , yaam tarz olarak bir gezgini andrmakta ve artk dnem dnem migren ve buna bal sinir krizleri geirmektedir. 1888 ylndan sonra artan rahatszl , onu giderek gszletirir.Bu yldan sonra tuhaf davranlar gzlenen Nietzsche'nin , sahibinin krbalad bir ata sarlp alad dahi grlmtr. Nietzsche'nin dostu Overback , durumu kavradktan sonra Nietzsche'yi Lena'da bir hastaneye yatrr.Bu sreden sonra Nietzsche'de hibir dzelme grlmemesiyle birlikte , durumu gitgide ktleir.. Artk uurunu neredeyse kaybetmitir.Sonradan buna neden olan eyin , 3.dereceden frengi olduu anlalsada , Nietzsche artk ldrm bir vaziyettedir. Sadece arasra zeka belirtileri gsterir ve yatalaktr.Hasteneden sonra bakmn ablas Elizabhet stlenir.lmeden 3 yl nce , 1897 ylnda annesini kaybetmesini anlayamayacak kadar ktdr sal... 23 Nisan 1900'de hayata gzlerini yuman Nietzsche , gen saylabilecek yataki lmyle , son zamanlarda oluan hayran grubunu zntye boar.

Dostluktan Dmanla : Nietzsche ve Wagner

Richard Wagner , kars Cosima ile birlikte Nietzsche'nin en yakn dostlarydlar. Wagner'in evinde bir araya gelir ve her konuda sohbetlerde bulunurlard.Her iki tarafta birbirinden olduka holanyordu. Nietzsche'nin wagner'e byk bir hayranl vard. Wagner'in bestelerinde , kendi dncelerinin yansmalarn gryordu.Wagner'in kars Cosima'ya byk sayg duyuyor ve Cosima onun iin byk nem tayordu. Cosima , 19.yzyln en byk piyanisti olan Liszt'in kzyd.Evlendii Wagner'e hayatn adamt ve lmne kadar hi yanlz brakmamt. lk nceleri Wagner ile birlikte Nietzsche byk sayg gsterse de , sonralar O da Nietzsche'ye dman olmutu. Nietzsche'yi "Matrbasyon yapmaktan beyni rm hasta bir adam" olarak nitelendiriyordu.Bu sz bile , sonradan bozulan dostluklarnn ne kadar keskin olduunu gsteriyordu. -Peki ne olmutu da Nietzsche giderek Wagner'e dmanlk beslemeye balamt? Neden bu muhteem dostluk son bulmutu? -Hangi fikri ayrlklar iki dostu bu duruma getirmiti? 8 Kasm 1968'de Wagner ile Leipzig'de ilk kez buluan Nietzsche , bu tarihten sonra Wagner'e iten ie hayranlk duymaya balar. Tpk genliinde eski kitaplar satan bir sahafdan Schopenhauer'un kitaplarn bulup , kendini "Schopenhauer"cu ilan etmesi gibi..ki zaten Wagner'le en byk ortak noktalar , Schopenhauer idi. 1869'un ubat aynda hocas Ritschl'in tavsiyesi zerine , gen yata Basel niversitesi'ne retim grevlisi olarak atandktan sonra , ayn yln Mays aynda Wagner ve Cosima'ya Tribschen'de ilk ziyaretini gerekletirir. Bu ilk ziyaretten sonra annesine , bu muhteem ziyareti mektubunda yle anlatacaktr ; "nsan -Richard Wagner- sanat kadar byktr...Onunla ve muhteem bir hanm olan Cosima ile mutlu gnler geirdim.Daha getiimiz cumartesi ve pazar gn birlikteydik. Wagner'in villas Drt Kanton Gl'nn / Quatre-Cantons yaknlarnda , Pilate Da'nn eteinde bulunuyor ve harika manzaralar eliinde yaam , bizim iin dostluklarn en gzeliyle geiyor." Bu ziyaretten sonra Wagner'in evide gece toplantlar yaplyor ve kitap al verilerinde bulunuluyordu.Sohbetler yaplyor ve konuulmadk hi bir ey braklmyordu. Nietzsche ile Wagner'in dncelerinde byk bir uyumluluk vard. Bu uyumluluk , onlar birbirlerine daha fazla yaklatryordu. Wagner , Nietzsche tm projelerini teker teker aklyor ve konserlerine gtryordu. Cosima ise Nietzsche'den Wagner'in szcs olmasn istiyordu. Nietzsche'ye alanan gven , giderek byyordu ve bu gven , Nietzsche'de bir tr arholua sebep oluyordu. 22 Mays 1872'de , Nietzsche, Bayreuth Tiyatrosu'nun temel atma treni iin Bayreuth'a giden Wagner'in 59. doum gnnde besteciye elik eder. Bu birliktelikten sonra Nietzsche , karaca "Richard Wagner Bayreuth'ta" adl eserinde , Wagner'e methiyeler dzecektir. Fakat bu gzel dostluk , 1876'daki 1.Bayreuth festivali'nde bozulmaya balar.Nietzsche , Wagner'in hakikatin deil , tiksinti verici bir zaferin peine bencilce dolandn grr. Bylelikle Eyll aynda , arkada Ree ile birlikte Bayreuth'tan ayrlr. Wagner , yeniden dine dnmtr ve artk bencil davranmaktadr. Nietzsche'nin bir nevi ona tapmasn istemektedir.Oysa Nietzsche , hayat boyunca kimsenin boyunduruu altnda olmay istememektedir. Cosima, Nietzsche'nin Wagner'en kopuunu ilk hisseden insand. nk Nietzsche kendi bencilliini reddetmekteydi ve kendi bencilliini reddeden birisi asla ama asla Wagner'e sadk olamazd.Bu gnlerden sonra , Nietzsche ve Wagner grmemeye baladlar. 3 Ocak 1978'de Wagner , Nietzsche'ye yeni yaymlanan eseri "Parsifal"in bir kopyasn gnderir. Nietzsche , bu kopyay okuduktan sonra Wagner ile ilgili dnce ayrlklar daha net olarak anlar.Nietzsche , ayn yln mays aynda yaymlad "insanca-pek insanca" adl kitabn Wagner'e gnderir ve tamamen Wagner'den kopar. Artk dnce ayrlklar had safhaya ulamtr...ki Nietzsche , Putlarn Alacakaranl'nda u yorumu yapacaktr ; "Wagner mziini ruh cokusunun gc olarak yorumladm.Yanl yorumladm grnyor.Grnen bir baka ey ise , Wagner ve Schopenhauer'i ne ile bu kadar renklendirdiimdir.Onlar renklendiren bendim. Ben , onlar kendim ycelttim...Her ikisi de yaam yadsr ve sular.Bu yzden onlar , benim ok uzamdadr." Bu dnemden sonra Wagner ile balar tamamen kopar Nietzsche'nin...Bylelikle bu byl dostluk bozulmu ve harcanmtr. Nietzsche'ye gre Wagner , yapmas gereken devlerini yerine getirememitir. Bu sebeple Nietzsche , ikinci kez kendisiyle hesaplam ve Schopenhauer'dan sonra Wagner'le de yollarn tamamen ayrmtr.

Nietzsche , bu ayrlktan sonra ok yanlz kalm , hatta kimi zaman Wagner'i zlediini bile itiraf etmitir.Fakat fikir ayrlklar o kadar byktr ki , bu dostluk asla eski halini alamayacaktr.Onlar artk dost deil , bir dmandrlar birbirlerine..

Siyaha alan Platonik Bir Ak : Nietzsche ve Salome

Nietzsche adnn getii ou yerde bu ada rastlamak mmkndr ; Lou Salome.. -Peki Nietzsche'yi derinden etkileyen bu kadn kimdir? -Nietzsche ile aralarnda ne yaanmtr? -Nietzsche neden sonradan Salome'a kin ve nefrete varan cinsten duygular beslemitir? Nietzsche'nin felsefesinin geliiminde ba rol oynayan bu gizemli kadn , Yahudi bir aileye mensup olan Lou Salome'dur.Gzellii , zerafeti , aykrl ve ukalalyla bir erkei rahatlkla batan karabilen bu kadn , zamannda neredeyse Nietzsche'nin gznde tanralatrlmtr.. Ortak arkadalar olan Paul Ree vastasyla tantrlan Nietzsche ve Salome , ksa sre sonra iyi bir dost olurlar.Sk sk Ree ile birlikte bir araya gelip , felsefe sohbetleri yaparlar. Lakin Nietzsche , ilk gnden beri Salome'a derin duygular beslemekte ve O'nu kendi "dn ei" olarak grmektedir.Duyduu platonik ak , Nietzsche'nin bir diiye kar ilk derin duygudur. Nietzsche , babasnn lmyle birlikte hep kadnlarn himayesinde bymtr.Bunun etkiyle olsa gerek ki , hayatnda Salome'dan nce hibir kadna ak olmam , hatta yanamamtr bile..Tersine kadnlar hakkndaki dnceleri olduka serttir ve Lou Salome'dan sonra daha da sertlemitir.. Nietzsche , bu batan karc ve gizemli kadna yzyze duygularn aamam , bu konuyu ortak dostlar Ree vastasyla Salome'a iletmeye kalkmtr. Salome'un red cevab ise , Nietzsche'de byk bir d krklna sebep olmutur. Neredeyse bir ykm olarak tanmlanabilecek bu duygu kaosu , zamanla yerini hem Ree'ye hem de Salome'a nefrete dnecektir. Nietzsche'ye gre Ree , gizliden gizliye Salome'a ilgi duyuyordu.Bu sebeple bilerek ve isteyerek , Nietzsche ve Salome'un arkadaln zaten bozmak istiyordu..Fakat nedense bu ithamlar , Nietzsche'nin red cevabyla balamtr.Gerekte byle bir durum yaanmmdr bilinmez ama , red cevabndan sonra Nietzsche'nin kesinkes Ree'nin ihanetine uradna inanmtr. Ksa bir sreliine de olsa bu arkada , gzel eyler paylam , gzel dnceler retmilerdir.Durum bunu gstermektedir ki , Nietzsche bu ksa zaman zarfnda felsefesi adna byk admlar atmtr. Bu dnemden kalma tek resim , Salome'un eline krbac ile dikkat ektii Ree, Salome ve Nietzsche'nin ortaklaa resmidir.

Bu resim , daha sonra Nietzsche'nin ablas Elizabeth tarafndan , Nietzsche'yi Salome'a kar kkrtmakta kullanlmtr.Salome'un elindeki krbacyla iki erkei at yerine geirmesi , olduka ilgintir.Nietzsche'nin ablas , ilk tant gnden beri hep Salome'u Nietzsche iin uygunsuz bulmu , tehlikeli olarak tanmlamtr...ve Nietzsche'yi Salome'dan koparmak iin elinden geleni yapmtr.Etkisi olmumudur bilinmez ama Nietzsche'nin ablas ve annesinden srekli katn ve gezgin hayat yaadn sylemek yanl olmaz. Sonu olarak bu platonik ak , Nietzsche'nin byk aclar ekmesine sebep olmu ve felsefesinin geliiminde etki yapmtr..Her ne kadar Nietzsche'nin Salome'a kin dolu szlerle bezenmi mektuplarnn varlndan haberdar olsakta , Nietzsche'nin bu kadn hayatnn sonuna kadar hep sevdiini sylemek ne kadar yanl olur bilmem.

*** FELSEFESNN TEMEL DAYANAKLARI

Felsefesinin Temel Dayanaklar 1 : stinsan Nietzsche'nin retisi , ok ynldr.Merkezini bulabilmek ve ayn merkezden balayaraktan felsefesini irdeleyebilmek olduka zordur.Daha doru bir ifadeyle sylemek gerekirse , felsefesinin temeline neyin koyulaca , okuyucuya kalmtr..
nk Nietzsche , sistematik felsefe anlayna kar km , bu sebeple de sistematikten uzak bir reti yaratmtr.Bu da , okuyucuya bireysel bir fikir edinme hakk tanr. "...ve ancak hepiniz beni inkar ettiiniz zaman size dnmek isterim.Gerekten,kardelerim,o zaman kaybettiklerimi baka gzlerle arayacam.Ozaman sizleri baka baka bir sevgi ile seveceim." te bu sebepledir ki , Nietzsche hep farkl yorumlanm , farkl anlalmtr..Kimisi O'na "gnl felsefecisi" derken , kimisi faizmin , hatta Satanizmin temel dayana haline getirmitir. Nietzsche'nin retisini , "stinsan" , "ebedi yineleme" , "decadence (yozlama)" ve "kudret iradesi" olmak zere 4 ana blmde inceleyebilir ve diyebiliriz ki , Nietzsche'nin felsefesini bu 4 ana unsur oluturur. ncelikle "stinsan"dan , yada dier bir adyla "insanst"nden balayalm. 1] st-nsan : Nietzsche'de insan , hayvanla insanst arasna gerilmi bir ip olarak tarifini bulur.Bunu Zerdt adl eserinde aka belirtmitir. "nsan bir iptir ki hayvanla insanst arasna gerilmitir.Uurum stnde bir ip." Burada gze arpan konu , "EVRM" dir.nk hayvan insan st arasna gerilmi bir ip tarifi , kukusuz evrime iaret etmektedir.

Fakat Nietzsche'nin evrim konusuna bak , Darwin'den farkldr.nk Nietzsche , en zengin ve en karmak biimlerin , yozlamaya maruz kalmasndan dolay erken asimile olduklarn kaydeder. "Cins olarak insan her hangi baka bir hayvanla karlatrldnda , bir ilerleme kaydetmez.Btn hayvanlar ve bitkiler dnyas , alak olandan daha yksek olana gelimez.Hepsi ayn zamanda ,birbirinin zerinde ,birbirinin iinden ve birbirine kar geliirler.En zengin ve en karmak biimler-nk daha yksek tip szc daha ounu ifade etmez-daha kolay mahvolurlar.Sadece en alttakiler,en aadakiler grnte bir lmszl idame ederler" Bu alntlardan sonra , aka grlyorki Nietzsche'deki evrim anlay , felsefi bak as olarak Darwin'den farkllk gsteriyor.Nietzsche , Darwin'in "en iyi uyum salayanlar ayakta kalr" ifadesindeki , "en iyi uyum salayanlar" , yani "en gller" kavramna bir zayflk atfediyor.. Nietzsche'de yksek cins insan , "ender olarak" dnyaya geliinden ve bu sebeple eitli zorluklarla karlaacandan dolay yok olma ihtimalinin ok fazla olduunu kaydediyor.. st-insan kavramnn anlalabilmesi iin , ncelikle Nietzsche'deki evrim anlayn iyi kavrayabilmek gerekir.Nietzsche'de kendinden daha iyi birey yaratma dsturu , insanst ilkesinin temelini olutumaktadr..Fakat , "daha iyi birey" kavram , tuzaklarla doludur.."yi" den kast , gtr,Kudret iradesidir.

Felsefesinin Temel Dayanaklar 2 : G stenci

Nietzsche'de kudret iradesi , retinin douu Nietzsche'nin yaamyla paralel olarak incelendiinde , balangtan itibaren hep mevcuttur..
Nietzsche'nin kudret iradesi ifadesiyle kast , yaratclkla alakaldr.Nietzsche'ye gre "insanln iinde mthi bir g , kendini dearz etmek , yaratmak istemektedir".Buna gre insanlkta dahil olmak zere her canl , kudret iin yaar ve yok olur.Kudretin ise yegane yolu , yaratmaktan geer..Deer yaratan , deer ykan ve zamannda lmesini bilen bir yaratclk. yle der Nietzsche : "Ben nerede canl bir varlk buyduysam , orada kudrete ynelik iradeyi grdm.Hizmet edenin iradesinde bile efendi olabilme iradesini gzlemledim" Bu fikri yapsyla Nietzsche , kle ve efendi ayrmn evetler ,onaylar.Canllar arasndaki hiyerari , zelliklede Nietzsche'de "tr" ve "cins" kavramlaryla aa kmaktadr. "Hayatn devam edegelen deneyi" olan insanda , kudret , iktidar hissiyat , igdsel olarak insan eylemlere zorlar.rade tatmin olamamsa , Nietzsche'ye gre insan zevk alr.nk Nietzsche hazz , iradenin taminsizliinden kaynaklanan bir durum olarak grr. "radenin tamini deildir zevkin sebebi.Tersine irade ileriye gitmek ister ve o engel olan hereyin stesinden gelmeye alr.Zevk hissi , dpedz iradenin taminsizliinden kaynaklanr.Onun rakipsiz ve dirensiz olarak yeterli doyuma ulaamamasdr." Nietzsche , hayattaki eylemleri ynlendiren hissin kaynan kudret iradesi olarak vermeye kalkmakla kalmaz.Nietzsche'ye gre herey , kudret iradesinin nihai ekillendirileridir.G istencinin yadsnamayacak bastryla insan , yaamak iin , veya mutluluk iin deil , g iin yaamaldr..Hayatta amac mutluluk ve haz olarak olarak tanmlayanlar kmser ve "ayaktakm" olarak adlandrr.

G stenci-Kudret radesi olarak ldkten sonra yaymlanan eserinin sonunda yle der : "...en gizliler!, en gller! , en korkusuzlar! , en yargecemsiler! bir k istermisiniz?.Bu dnya kudrete ynelik iradedir.Bunun dnda hibirey deildir.Bizzat sizde kudrete ynelik iradesiniz.Bunun dnda hibirey deilsiniz!" Bu iddal son , Nietzsche'nin g istenci veya kudret iradesi olarak adlandrlan eserini , tyler rpertici bir ekilde bitirir.

Felsefesinin Temel Dayanaklar 3 : Decadence / Yabanclama

Bu konu zerine yazdm daha nceki "st-insan" ve "Kudret radesi" konularndan sonra , Decadence kavramn irdelemek istiyorum. 3]Decadence : Decadence , franszca bir kelimedir.Latince kkenli olup "decadere" den gelmektedir.Nietzsche , eserlerinde bu kelimeyi zellikle Almanca'ya evirmeden kullanmtr.nk Almanca'da tam olarak karl bulunmamaktadr.Trke'de ise , yabanclama , dme , kme olarak kullanlabilinir. Nietzsche'nin Trke'ye evrilmi kitaplarnda da bu kavram kullanlr.Her ne kadar yukarda belirttiim ekilde eviri yaplabilinse de , bu kelimenin , aslnda Trke olarak anlamn karlad bir kelime mevcuttur deildir. Bu kavram , Nietzsche felsefesinde nilizmin bir sonucu olarak ortaya kar.nk , nihilistik yaam tarz , sonu olarak yabanclamaya sebep olur.Gerek dnyay yadsyan , tednyay (cennet-cehennem) yceletiern her din veya fikri akm , nihilistik bir yap gsterir ve sonu olarak insan gerek kltrel , gerek ruhsal , gerek biyolojik olarak bir yabanclamaya iter. Nietzsche , felsefesinin balangc nihilzme kar at savala belirler.G istenci adl yaptna yle balar : "Nihilizm kapya dayand.Butn konuklarn bu en tekinsizi nereden geldi?" Bu balangtan sonra Nihilizmi , yine ayn yaptta yle tanmlar : "Nihilizm.ki anlamldr. A.Nihilizmin ruhun ykseltilmi olan kudretinin iareti olarak.Etkin nihiliz. B.Nihilizm k olarak,ruhun kudretinin azalmas olarak.Edilgen nihilizm." Bu ksmda tanmlad ile yorum yaparsak , Nietzsche'nin edilgen nihilizme kar cephe aldn , etkin nihilizmin ise ruhun zgrlemesi adna zorunlu bir sre olduunu dnmek hite yanl olmayacaktr. Nietzsche , felsefi yaptlarnda belirli insan trleri zerinde durur.Bunlar "sr" , "zgr insan" ve "st-insan" dr.Bu insan profillerinden st-insan kavramna daha nce deinmitik.Lakin Nietzsche'nin insan profillerini daha sonra baka bir balkta detayl olarak incelemek yerinde olacaktr.imdilik ksaca deinmek istiyorum. Sr insan , nihilistik yap gsteren bir yaam tarz ile yaar.Umudunu te dnyaya grm, gerek hayat yadsm , din adamlarnn ve devlet yneticilerin gdmnde bir hayatlar vardr.ounluktadrlar ve sr psikolojisi ile hareket ederler.Aykrya,asiye

dmandrlar.Gelenekleri ve kendi malum hayata bak alar dnda hibir gr kabullenmezler ve cezalandrmak isterler.Kendi dnceleri ve yorumlar yoktur.Balarndaki obanlar ne derse kabul ederler ve uygularlar. zgr insan , yaad toplumun geleneklerinden syrlm , kendince dnebilen , ama hala kendini bulamam insan tipidir.Srnn egemenlii altnda yaasa da , sessiz bakaldrlar sebebiyle srden ayrlmtr.Fakat srden ayrlabilmenin etin zorlu yollar vardr.Zira insan , bu yollarda kendini kaybedebilir ve tuzaklara debilir.Srden ayrlan insann ilk dnemleri "edilgen nihilistik" bir yap gsterir.nsan , bu dnemde aratrmaz ama sadece sorgular,dnr.Toplumunun arpk dncelerini yanl bulur lakin iine dt byk eliki , onu hayat yadsmaya zorlar.Eylemsizdir nk , elikiler yuma , beyninin her bir yann sarmalamtr.Fakat bu etin yollar aarsa , etkin nihilistik bir zellik kazanr.Artk , Nietzsche'nin deyimiyle "aslann besinine duyduu istek kadar" gl bir ekilde aratrmaya koyulur.Dorular retmeye alr.Artk Tanr'sn ldrmtr ve Tanrlaabilme istei iindedir.Tutkuyla ve eitli aclar iinde gereini aramaya koyulur. st-insan ise , artk tamamen zgrlemi , "kendinden yuvarlanan bir tekerlek"tir.Nietzsche'nin deyimiyle "yldzlar kendi etrafnda dndrmek" istercesine hayatla oynar.Ona hkmeder.ocuksu bir masumiyetle hayatla dans etmesini bilir ve gereini bulmutur. Nietzsche'nin Zerdt adl eserinin , " deime stne" adl blmnde bahsini ettii kavram vardr.Bunlar deve , aslan ve ocuktur.Bu blmde devenin aslan , aslann ise nasl ocua dntn anlatr. Blmde bahsi geen deve , srden henz ayrlm ve edilgen nihilistik bir yap gsteren insan profilini simgeler.Aslan ise , Tanr'syla yzeip onu ldrm , gerei itahla arayan insan profilini yanstr.ocukla kastedilen ise st-nsandr. Konuyu zetlemek gerekirse , tm bu deiim srelerinin temelinde yozlama-decadence yatar.Nihilizmin sebep olduu bu yabanclama , insan zorlu yollardan geirerek zgrlemesini salar.Srnn hakimiyetinde erimi olanlar ise , artk srlemi ve yabanclamtr.

Felsefesinin Temel Dayanaklar 3 : Sonsuz Dn

Nietzsche'nin felsefesinde en lmcl noktalardan biri "sonsuz dn" veya "ebedi yineleme" dedii retidir.Bu kavram , Nietzsche'yi hayatn sonsuz bir istekle "evet"leme , onaylama sonucuna ulatran bir retidir.
Hayatn tekrar kere , sonsuza kez yinelenmesi durumu , st-insann olua verdii ad , bir isimdir.Yagdan farkl ve ok ok daha gl bir olumlama ekli olan sonsuz dn , yani ebedi yineleme , uzayda maddenin sonlu olmas ve zamann sonsuza dek devam eden bir sre olmasndan dolay , her ann , her yaamn ,sonsuza dek tekrar tekrar yaanmasdr. Nietzsche , sonsuz dn retisi iin yle der : "En yce gc salamaya ynelik bylesine gelip geici bie dnce rnei : Yazgclk, onun da en u ekli : Sonsuz dn!" Yazgcln u ekli olarak tanmlad bu fikir , yaratcla ek bir hareket verir.Hayat , her trl duygu duruma ve sertlie karn olumlama , stinsana giden yolda bir rehber ,

stinsan iin ise bir dsturdur. Nietzsche'nin kendisine byk ve platonik , bir o kadar karmak bir ak duyduu Lou Salome , "Friedrich Nietzsche" adl eserinde yle der : "Bana sonsuz dn ilk akladnda , mrmn unutulmaz anlarndan birini yaadm....Bana bu srrn aklarken nceleri duraksyordu , bu yzden alak sesle konuuyor ve heyecandan sesi titriyordu.O zamanlar sonsuz dn doktrini Nietzsche iin henz bir teselli deil , yanlzca bir olaslkt.Bu olasln bilimsel olarak kantlanaca gne kadar susmay tercih ediyordu." Doann yaratc enerjisini stnde toplayan insan , yaratclkla , yani sanatla yeerdiinden dolay , felsefe ve sanatn birbirinden ayrlmamas gerektiini dnen Nietzsche , en byk yaratcnn zmsemesi gerektii ilk artn sonsuz dn olarak ortaya koyar. Sonsuz dn , Nietzsche'nin eserlerinde ska belirttii tanmyla bir "Dionysos" haldir.Yani , trajik-stinsann bir vecd hali..Bir bakma , varolu zincirinin en yksek seviyede ve topyekn onaylama halidir. Dionysos , bir yunan tanrsdr.Ad , antik yunan mitolojisinde arap ve elence tanrs olarak geer.nsanln arab kefetmesiyle yaratclk duygusunun artmas durumu sebebiyle , insan yaratclna byk deer atfeder. Bu tanr , Nietzsche gerek anlamn bulur ve sanatn iki koruyucu ve yaratcs haline gelir...ki teki Apollo'dur.Dionysos , taknln , yaratcln , uyumun , mziin ve arholuun tanrs , Apollo ise lnn , dengenin , biimin ve n tanrsdr. Apollo-Dionysos atma ve uzlamasnn i ie ve ayrlamaz eklini , sonsuz dnte barndrr.Sonsuz dn , Nietzsche'nin Zerdt adl eserinde , " deime stne" de tanmlad "ocuk"un ayrlamaz bir ilkesidir. Her trl acnn , zdrabn , kederin , hznn ve buna ters olarak , okunluun , mutluluun , sevincin i ie ve ayrlmaz bir btnlk oluturduu Dionysos-vari durum , Irvin Yalom'un nl eseri "Nietzsche Aladnda" adl romanda da ilenmi ve byk ilgi toplamtr. Kurgusal bir diyalogda , geree yakn olarak yle demiti Nietzsche , Dr.Bruer'e : "Dnnki varoluun ebedi kum saati defalarca tersine , bir daha tersine evrilip duruyor.Her seferinde siz de , ben de , iindeki her zerrede srekli tersine evriliyoruz ... Zaman ezeli;zaman sonsuza dek uzanyorsa , olabilecek her ey , zaten daha nce olmu deilmidir?uanda geen herey daha nce de ayn ekilde gemi deilmidir?...Zamann hep varolduunu , sonsuza dek geriye uzandn dnn..Byle sonsuz bir zamanda , dnyay oluturan btn olaylarn yeniden bir araya gelileri,sonsuz kereler kendilerini yinelemeleri demek olmuyormu?" Irvn Yalom'un kurgulad ve gerek karakter ve mekan ieren bu nl diyalog , Nietzsche'nin benzersiz retisi olan ebedi yinelemeyi tanmlar gibidir. ... Bylelikle Nietzsche'nin retisinin Temel Dayanaklar adl diziyi , ksa ve z olarak ,srayla , "stinsan" , "kudret iradesi" , "decadence" ve "sonsuz dn" olarak 4 ana balkta tamamladm..

Elbetteki ok eksiim ve yorum farkm vardr.Nietzsche hakkndaki geri kalan konular , blogumdaki "Nietzsche-loji" adl kategoride yazmaya devam edicem.

***

FELSEFES HAKKINDA stinsan Kavramnn Alm

"Sanrm en yce insann ruhundan baz eyleri tahmin edebildim.O insan -stinsan- zen kimse belkide mahvolacak.Ama yine de onu gren , onun mmkn olmasna yardm etmelidir." Nietzsche - G stenci / Aforizma 1000

"Nietzsche Felsefesinin Temel Dayanaklar" adl yaz dizisinde , stinsan kavramna zet olarak deinmitim.Bu almamda ise , stinsan doktrinini detayl bir ekilde irdelemeyi , almn yapmay dnyorum. Umarm , ilgilenen okuyuculara faydas dokunur. stinsan doktrini , Nietzsche'nin felsefesinin zirvesini oluturur.nk insan , nihilizm belasndan kurtaran ama , kendini Nietzsche'de stinsan doktrini ile bulur. stinsan , yani Dionysos tip , insandan te bir trdr ve henz dnyaya gelmemitir lakin tohumlar atlmtr.Doay , bir heykeltraa benzetirsek , yere dklen paralar insan , oluan heykel ise stinsandr. nl heykeltra Rodin'in bir szn hatrlatmak isterim : "Aslolan tuttum , gereksiz olan karp attm!" Bu sz , doann stinsan deneyini zetler niteliktedir.Doa aslolann tutup , gereksiz olan insan paralarn atmakta , birer birer yoketmektedir.Hedef ; stinsandr! Peki stinsan nedir? Nasl bireydir? Zerdt , sylemine yle balar ; "nsana gre maymun nedir? Glnecek birey yada ac bir utan..te stinsana gre de insan aynen byle olacak ; Glnecek birey ya da ac bir utan!" ...ve Nietzsche , u ana kadar dnyaya stinsann gelmediiniu szlerle aklar ; "imdiye kadar stinsan dnyaya hi gelmedi.En byk ve en kk insan rlplak grdm.Hala birbirlerine pek fazla benziyorlar.Hakikaten , en byklerini bile hala pek insanca buldum." stinsan , evrim halkasnda insandan te bir trdr.stn bir rk , doann yaratma deneyinde en son amatr.u ana olafelen tm olu zincirinin amac , stinsandr ve insan , stinsan trne en yaklaan canl trdr. Her ne kadar fizyolojik olarak insanolu evrimini tamamlam gibi grnse de , dnsel ve zihinsel olarak insann ok eksii mevcuttur...ve hala bir para hayvanca yaar.Bu eksiklerin birer birer giderilmesi , stinsana ulama yolunda byk admlar atmaktr. Bu tr , kendi hayatyla birlikte tm insanlk tarihini batan sona onaylayacak , "olu" da bir zorunluluk olarak grecek , coku ve aknlkla deer yaratp hkmedecektir. Nietzsche'nin "kanun koyucusu" olarak nitelendirdii stinsanda , ebedi dn , kader sevgisi , masumiyet , ocukluk , iddet , ac ve keder ... hepsi bir btnlk kazanr. Hepsini kendinde tekletiren ve "iyinin ve ktnn" tesinde yer alan bir tavrla , ahlaktan tamamen bamszlam bir dn yapsyla yeryzne hkmedecek , ksacas yeryznn tek anlam olacaktr.

Varolu zincirinin her trl duygu durumunu kendinde barndrarak onayan stinsan , Nietzsche'nin deyimiyle varolula Dionysos-vari bir birliktelik , bir uyum iinde olmaktadr. Daha nceki yazlarmda , Zerdt'n ilk konumas olan " deime stne" adl mitsel syleminin zerinde durulmas gerektiini yazmtm.Bu sylemde "ocuk" stinsan sembolize etmektedir ve olula uyum iindedir. Varolu zinciriyle uyum iinde olan stinsan ,yada dier deyimlerle "ocuk" veya "Dionysos tip" , her trl acy olumlamay baarabilmi ve acy tabii bir zorunluluk olarak hazla karlamasn becerebilmitir. Bu kavram , yani stinsan doktrini , metafiziksel veya kurgusal bir kavram deildir.nsann dnsel olarak ulaabildii , gerek ve tabii son aamadr.nsann Dionysos-vari Tanrlamasdr. Nietzsche'nin yle bir aklamas vardr ; "nsandaki gl ve ulu olan herey insanst ve dsal olarak dnld.nsan kendini ok kmsedi.Kendindeki iki yan birbirinden ayr iki alana bld insan ; Deersiz ve gsz yan ile gl ve artc yann..lkine insan dedi , ikincisine ise Tanr!" Bu aklama , hayvan ile stinsan arasnda gerilen bir tip olan insanolunun hayvani ve Tanrsal yanna dikkat ekmektedir. Nietzsche'nin yerinde ve ikna edici tesbitine gre , insanolu Tanrsal yann kendinin dnda dnmekle byk bir yanlgya dm ve kendine yabanclamdr.Kendi gcnn ve artc yannn farknda olamayan insanolu , bu yann kendi dnda bir Tanr yaratarak tanmlam , kendi gcn ve g istencini tanmlayan bu Tanr veya Tanrlara da tapmtr. Nietzsche'nin , Dionizik tip olarak nitelendirdii stinsann genel zelliklerini , G istenci adl eserinin 1050. aforizmasnda yle zetlemitir ; "Dionizik kelimesinin manas udur : Birlie itilim duygusu ,kiiliin, gnlk olann, toplumun tesine, geicilik uurumunun tesine uzanmak: Karanlk, daha dolu, daha deiken hallere doru, ihtirasl, acl dolup tama; hayatn topyekn karakteri olan, hep ayn kalan, ayn derecede gl, haz dolu olann vecd ile onanmas, hayatn en korkun ve pheli niteliklerini kutsayp iyi gren, nee ve elemin, panteistce birlikte kabl; oalmaya, verimlilie, tekerrre, ebedi istem; yaratmann ve yoketmenin zorunlu birlii duygusu." Bu tanmda dikkat eken yer , "panteiste birlikte kabul" adl blmdr.Nietzsche'nin ateist olduu grnn , O'nu yorumlayanlar tarafndan idda edildii dnlrse , yorumu yapanlarn dt eliki gzler nne serilecektir.Her ne kadar bu konuyu daha sonra "Nietzsche Ateistmiydi?" adl bir balkta irdeleyecek olsamda , u an itibariyle syleyebilirimki Nietzsche ateist deildir...ki zaten dionizik tip olan stinsan , oluun kamu tanrsal bir onaylamasn yapar.

G stenci Kavramnn Alm

Hayatn en temel istenci olarak Nietzsche'de tanmlanan bu kavram , Nietzsche'ye Schopenhauer'dan miras kalmtr ; Tm evrenin , insan da dahil "tek bir isten" tarafndan ynetilmesi...bilinsizce!
G stenci , Nietzsche gre evrenin her trl devinimindeki en temel isten olmakla beraber ,tm detaylar mikro ve makro kosmosu kaplar.Tm deiim ve dnmler , bu istencin farkl kisvelere brnm halidir.Her detayda bu istencin izlerini yakalamak mmkndr. yle der Nietzsche , G stenci adl yaptnn sonunda ; "...Bu dnya balangc ve sonu olmayan gten bir canavardr.Bykln , g byklnn elikten sabit bir toplamdr.O , ne daha byr ne de daha klr.Kendini tketmez.Tersine sadece deiir ama btn olarak deimez derecede byktr."

Nietzsche'nin "dnya" zerine yapt bu yorum , G stenci adl temel eserinin bitiindeki nl yorumdur.Kimi yorumcular , bu gl yorumun , Nietzsche'nin felsefesinin temeli olarak alnmas ve felsefesinin analizini bu yolla yapmak gerektiini dnr. Her trl deiimin temel olan istente asla bir azalma ya da artma yapmad dncesi , madde-enerji dnmnn srekli olarak ayn kald kanununu hatrlatr.Bu sebeple madde ve enerjinin birbirine , btn halinde eksilmeden dnm, genel manada g istencinin deimeyecek kadar byklne yorumlanabilir.Dolaysyla Nietzsche'ye gre her trl oluum ve deiim , g istencinin ifadesidir. Canllar dnyasndaki tm ekime , elime , savam ve deime, Nietzsche'ye gre bu isten temelindedir.Nietzsche bunu u szleriyle ifade eder ; "Ben nerede canl birey bulduysam , orada gce ynelik iradeyi grdm.Hizmet edenin iradesinde bile , efendi olmann iradesini gzlemledim..." Canl olan ne varsa , tm davranlar bu temel istencin ifadesi olup , Darwin'in idda ettiinden farkl bir durum oluturur.nk hayatn temel istenci Nietzsche'ye gre "hayatta kalabilmek" deil , iktidar sahibi olabilmektir.zellikle de bu istencin kklerini antik yunanda bulmak mmkndr.Bu dncenin gelimesinin sebebi , zaten Nietzsche'nin Sokrates ncesi Yunan felsefesini detayl olarak incelemesine ve Sokrates ncesi Yunan felsefesine hayran olmasna baldr. Nietzsche'ye gre insanlar arasnda bir g hiyerarisi vardr.Bu hiyerari , gc isteme bazndadr.Bu sebeple daha az gller , gllere hizmet eder fakat bu hizmetteki ama daha gl olabilmektir.Bu durumu Nietzsche yle aklar ; "Daha gl olana daha zayf olann hizmet etmesi ; bunun iin onu iradesi ikna ederki zayf olan zerine hkmetsin.Sadece bu o zevkten vazgeemez.Nasl daha kk olan daha byk olana kendisini verirse , en kk olandan zevk ve g almas iin , tpk bunun gibi en byk olan da kendini kudret uruna verir , hayatn bunun iin kullanr. Bu , en byk olann kendini teslim etmesi , vermesi , onun riziko ve tehlikelerle lm iin zar atmasdr." Nietzsche , g istencinin anlalmas ve yerinde olarak kavranmasna engel olan baz konulardan bahseder. Nietzsche'ye gre bunlarn banda "mutluluk duygusu" gelir.Mutluluk duygusu gerekte g istencinin bir yan rn olmasna ramen , yabanclam (Decadence) ruhlarn tanmlamasyla hayatn amac olarak adlandrlr. Bu sebeple insan , hayatta sadece mutluluu aramaldr.Huzur ve mutluluk iin aba sarfeden insan , bylelikle asl olan hayatn ittirici gcn , devindiricisini yadsm ve uzaklam olur. Bu konuda Nietzsche'nin yorumu yledir ; "Mutluluk hedef deildir.Tersine kudret duygusu hedeftir.nsann ve insanln iinde mthi bir g kendini dearj etmek , yaratmak istemektedir.O, hibir zaman mutluluk hedefi olmayan patlamalarn kesintisiz zinciridir." Dier bir engelleyici durum ise zevktir.Nietzsche'ye gre "bozulan ruhlar" , zevki ama edinip dnyaya rm gzlerle bakmaktadr.Nietzsche bu tip insanlar "tiksinti verici" olarak tanmlar.Hayattaki amac zevk olarak tanmlamak ve her trl zevki , bu dnyann nimeti ve tadlmas gereken birey gibi alglamak byk bir hatadr.nsan gerek amatan soyutlayarak zevk gibi bir "yan rn"n hakimiyeti almak , Nietzsche'ye yozlama (decadence)'nin en tekin etkisidir.

Zevk hakknda Nietzsche yle yorumda bulunur ; "radenin tatmini deilidir zevkin sebebi..Tersine irade ileriye gitmek ister ve kendine engel olan hereyin stesinden gelmeye alr.Zevk hissi dpedz iradenin tatminsizliinden ortaya kar.Onun rakipsiz ve dirensiz olarak yeterli doyuma ulaamamasdr." Son olarak g kavramna gelmek istiyorum...Yzeysel okuyucular genel olarak g kavramn , maddi zenginlik , para ... tr eylerce alglar ve yorumlar.Fakat Nietzsche'de tasarlanan ve en temel isten olarak tanmlanan bu ifade , gnlk hayatta kullanlan g tanmndan ok daha derin ve geni kapsamldr...ki tm gereklii kaplar. Nietzsche'ye gre herey doadaki g dalgalarnn bir yansmas , etkisidir.Bilincimize etki eden bu itici g , her insanda farkl olarak adlandrlsa da , o deimez olarak kalan bir btn olmay srdrr. yleki Nietzsche ; "bilgelik" iin "k" isteyen ruhlara u bilgiyi verir ; "...Sizin iin de bir k istermisiniz siz en gizli olanlar , en gller , en korkusuzlar , en yargecemsiler?.Bu dnya gce ynelik iradedir.Bunun dnda hibirey deildir.Bizzat siz de gce ynelik olan bu iradesiniz.Bunun dnda hibirey deilsiniz!" Grlen o dur ki , Nietzsche g kavramna ok byk ve ilahi bir deer yklemektedir.Bu sebeple okuyucularn anlama baznda ok dikkatli olmalar gerekir.G kavramna yklenen deer, asla ama asla yozlam bir hayat anlaynn rn olarak para , mlk ... vs gibi alglanmamaldr. nk Nietzsche'ye gre bu , yozlamln ifadesidir.

Nihilizme Bakaldr!
Nihilizm , varl yadsyan ve dolaysyla hayat olumsuzlayan bir felsefi akmdr.Aslnda hernekadar "felsefi" olarak tanmlandrsakta , biroumuzun gnlk hayatnn her karesinde bu kavramn etkisi vardr. Nietzsche , "G stenci" adl yaptnda Nihilizm'i yle tanmlar ; "Nihilizmin anlam nedir? En st deerlerin derersizlemesi. Hedef yok : 'Niin'e yant verilebilinmi deil." nsanolu , varolduu gnden beri inanlaryla yaamtr.nan , nceleri animistik bir ekildedir. By kavramnn etkinlemesi , Frazer'e gre "din"i dourmu ve insanla byk atlmlar gerekletirmitir. lkel alarda din ve hayat i iedir.Birbirinden ayrlamaz.Sonralar dn , tamamen dinin tekeline girmi , dinsiz bir dn mmkn olmamtr.Felsefe ve din , dolaysyla bilim , birbirinden ayrlmaz bir btnn paralar olmulardr. Sonraki dnemlerde ise bilim ve din birbirinden ayrlm , farkl kulvarlarda yer almlardr. Bilimsel dncenin kkeni dinsel inana dayasa da , dncenin evrimi dorultusunda / dolaysyla farkllamlardr. Din dogmatik bir yapdr. Bilim ise tersine phecilii ve sorgulaycl ilke edinir.Dinin tekelinden kurtulan bilim , zellikle de sonularyla insanln en st deerleri olan dinsel inanca tarihte darbeler vurmu , bu durum dolaysyla da insanlk deer ykmna srklenmitir. Bu durumu Sigmund Freud yle aklar ; "Zamann ak iinde insanlk , bilimin ellerinden gelen darbelerle iki kez , naif z sevgisinin

incinmesinin acsn yaamak zorunda kalmtr. Birincisi , Dnya'nn evrenin merkezinde olmadn , akl almaz byklkte bir dnyalar sistemi iinde sadece bir nokta olduunu anladnda...kincisi , biyolojik aratrmalar zel yaratlmlk ayrcan elinden alp soyktn hayvanlar alemine drdnde..." En kutsal deerlerine yine kendisinin kara ald insanolu , tarihte kimi dnemler anlam yitimleri yaam , bu kendisini yeni aray ve deer tanmlamalara itmitir. Bilimin ve felsefenin ulat sonular , gnden gne insann deerini kendi gznde yitirmesine sebep olmutur. Bu dnemlerin ardndan bagsteren Nihilizm , varlktaki "olmayan" anlam yeniden tanmlama abasnn "bounal" sebebiyle insanlkta derin yaralar am , deerler dnyasnn kaosa srklenmesine yol amtr. nsan kendisine yabanclatran varln yadsnmasna dayal nihilizm , Nietzsche'nin felsefesinin temelini oluturur.Baz kaynaklarda geenin aksine Nietzsche nihilizmi savunmaz , ona adeta sava aar. Nietzsche'nin tek derdi , hayat yceletirmek ve insanla yeni ve kutsal olan bir anlam katmaktr."Byle Buyurdu Zerdt" adl eserinde yle der Nietzsche ; "Bakn! Size "stinsan" retiyorum.stinsan yeryznn anlamdr. steminiz desin ki ; stinsan yeryznn anlam olacaktr!" Nietzsche , deer ykmlarnn insanda at derin tahribatlar onarmak iin rpnr.Ac verici bir drstlkle insandan balayarak , varolan ve yozlam deerlerin kkenine inerek , onlarn gerek yzn aa karr.Maskelerini bir bir drr. Yukarda bahsini ettiim sebeplerden dolay insanln artk Tanr'ya inanmadn kaydederek , Tanr'nn ldn ilan eder.ou felsefei kaynakta Nietzsche iin "Tanr'y ldren dnr" tanmlamas yaplsa da , aslnda Tanr'y ldren Nietzsche deil , insanln bizzat kendisidir. nsanlk artk ya ak ak Tanr'y inkar etmekte , ya da sadece karna uygun olarak inandn sylemektedir.Bu sebeple , Nietzsche'nin deyimiyle "tm deerleri yeniden deerlendili"in vakti gelip atmtr.Nietzsche bu ie soyunur ve anlam "stinsan" olarak koyar. nsanlk , nihilizm bataklna saplanm , artk gereklii ve gerek dnyay yadsm , umudunu Hristiyanvari bir ekilde te dnya hayallerine gertmitir. Nihilizmin bir sonucu olarak "Decadence" bagstermi , insanlk artk kendine yabanclam bir ekilde , dt bataklkta yokolmak zeredir.Nietzsche bu durumun kaygsn en fazla tayan dnrdr.Yeniden anlam verme abas iinde "iyi" ve "kt"nn tanmn yle yapar Deccal adl eserinde ; "yi olan nedir? -Kudret hissini , kudret iradesini , insann iindeki kudreti ykselten herey! Kt olan nedir? -Zaaftan kan herey!" Nietzsche'ye gre , nihilistik yap gsteren ve kendine yabanclam olan , ayrca tm insanl kendisine benzetme gdsyle hareket eden "sr" insannn tm ahlaki yaplar derhal terkedilmelidir.nk "sr" insan tm hedefleri yoketmi ve anlamszlatrmtr. Nietzsche bu durumu yle ifade eder ; "Btn hedefler yokedilmitir.Deer bimeler birbirlerine kar cephe almlardr. *Yreinin sesine kulak verene iyi denilir.Ama sadece ykmne kulak verene de iyi denilir. *Yumuak ve barl olana iyi denilir.Ama nefsini yenen kahramana da iyi denilir. *Kendine kar cebir kullanmayana iyi denilir.Ama nefsini yenen kahramana da iyi denilir. *Dorunun kaytsz artsz dostuna iyi denilir.Ama saygnln insanna nesnelerin nurlandrcsna da iyi denilir. *Kendi kendine itaat edene iyi denir.Lakin sofu olana da iyi denilir. *Kibar ve soylu olana iyi denir.Ama kimseyi horgrmeyene ve kimseye yukardan bakmayana da iyi denir. *yi huylu insana,mcadeleden kaana iyi denir.Ama sava olana da ve zaferi tutkuyla isteyene de iyi denir. *Bireyde ilk olmak isteyene iyi denir.Ama bir bakasndan nde olmak istemeyene de iyi denir." Nietzsche gre deerleri anlamsz ve elikiler yuma haline getiren sr insan , insan neslinin

yokolmasna dahi sebep olmak zeredir...ve istei zerine tm deerler te dnyaya gertilmelidir. Halbuki bu dnce , gerek hayatn yadsnmas sebebiyle insan nce nihilistletirir , sonrada kalc bir hasarla decadence'e yani kendine yabanclamaya iter. Nietzsche gre imdiki tm deerler , sr deerleri olup "decadent"lerdir. Nietzsche'ye gre bu durum , Nietzsche'den sonraki yzyllarda daha iyi anlalacaktr. Nietzsche yle der ; "Benim anlatacaklarm , nmzdeki iki yzyln tarihidir.Ben neyin geleceini , neyin olacan anlatacam , "Nihilizmin Ykseliini"..Bu tarih imdiden anlatlabilir , nk zorunluluun kendisi burada harekete gemitir."

Apollon Dionysos kililii ve Diyalektik

Gerekte iki antik Yunan tanrs olan Apollon ve Dionysos , Nietzsche'de anlamca yceletirilir ve "olu"un merkezine koyulur.Sanatn bire bir oluumu , bu iki kavrama baldr. Apollon ; Nietzsche'de anlamn "biim"le bulur. Dionysos ; Nietzsche'de anlamn "uyum"la bulur. Hayatn iki kanad olan Apollon ve Dionysos , insann yaratc gcn ortak olarak biimlendiren ve yn veren iki tanrdr.Nietzsche'de bu tanrsal deiim ve dnm , aslnda hayatn sanatsallna bir iaret , bir gz krpmadr. Dionysos tabiri caizse mzik ve arabn , Apollon ise bir nevi yontunun tanrsdr. Yaratma eylemi , Dionysos ve Apollon'un odak noktasnn yakalanmas , Nietzshe'nin tabiriyle dans etmektir. Dionysos , varln zn sezgiyle kavramaya , Apollon ise sezgiyle kavranan zn da , yani grnen dnyaya etki ettirmeye yarar..Sanat , Nietzsche'ye gre , bu iki "kavramsal" tanrnn etkisiyle ekillenir. Nietzsche'ye gre estetiin temeli , bu iki kavram anlamakla mmkndr.Nietzsche , "Tragedyann Douu" adl eserinde bu iki kavrama olduka derinden deinir ve eserine yle balar ; "Mantksal bir karsamayla , ama sezginin annda oluan keskinliiyle ,sanatn srekli geliiminin Apolloncu ve Dionysoscu bir ikilie bal olduunu anladmzda estetik bilimi iin ok ey yapm oluruz : Yaradln , bazen araya giren uzlamalara ramen srekli atan cinsiyet ikiliine bal olmas gibi..." Grld zere Nietzsche , bir tr ikililikten bahsetmekte ve bu ikililii , eserinin daha en banda Apollon ve Dionysos kavramlaryla zdeletirmektedir. ou zaman bu ikililik , diyalektik ile kartrlmtr.Hatta kimi yorumcular , Apollon ve Dionysos ikiliini bir tr diyalektik dnme tarz olarak , diyalektik bir eylem olarak tanmlamlardr. Fakat bu yorumlarn hepsi yanltr.nk Nietzsche , diyalektik kavramn kmser ve onu eletirir.Bu konuda Nietzsche , "Putlarn Alacakaranl" adl eserinin "Sokrates Problemi" blmnn 5-6 ve 7.ksmlarnda yorumunu dile getirmitir. zet olarak , diyalektik , "ayak takmnn bir intikam alma yntemi" , "aresiz insanlarn setii bir Yahudi yntemi" , "insann gcn kendince tehir edip gsteri yapmas" ve bu yolla kar tarafn iddasn kurnazca ve hileyle yere vurma isteidir. Ksacas , Nietzsche'deki Apollon-Dionysos ikililiini bir tr diyalektik olarak yorumlayan yorumcular , Nietzsche'nin eserlerini tam okumadan yorum yapma gafletinde bulunmulardr. Nietzsche , Sokrates'ten nceki yunan felsefesine sayg duyar.Lakin Sokrates'ten sonraki a , Sokrates'in izlerini tad iin onun gznde neredeyse tamamen yozlamtr. Sokrates'in yntemide bir tr diyalektik olarak tanmlanabilecei iin , diyalektik kavram Nietzsche tarafndan topyekn reddedilir. nsandaki yaratc g yle dursun , Nietzsche'ye gre doa yarats insan bile , doann bu iki kavramndaki odak tarafndan yaratlmtr.Ksacas Apollon ve Dionysos , doann elleridir.Doa bu kavramlarla yaratr ve ykar. nsan da byledir.Bu iki kavramn odandayken yaratr , sanat eserleri verir , yceleir. ,,, Bu iki kavram hakknda daha fazla bilgi iin , Nietzsche'nin "Tragedyann Douu" adl eserine gz atmanz neririm..

Nietzsche'de nsan Tipleri

Bu konuya daha nce , decadence-yabanclama bal altnda ksaca deinmitim.Fakat ilgilenen okuyuculara daha yararl olmas umuduyla , bu balk altnda detayl bir ekilde incelemek istiyorum Nietzsche eselerlerinde eitli insan tiplerinden sz eder.Bunlardan en gze arpan "sr" diye adlandrd insan tipidir."Sr" nn yansra "Son insan" , "zgr insan" , "Ayak takm" ve "stinsan" tipleri mevcuttur eserlerinde..zellikle de "Byle Buyurdu Zerdt" adl eserinde bu tiplerden ska bahseder ve aklar.. stinsan Bu tiplerden sadece stinsan tipi henz dnyaya gelmemitir.Lakin henz dnyaya gelmese de , bu trn baz zelliklerini tayan insanlar tarihte mevcuttur. Nietzsche , "Ecco Homo-te nsan" adl yaptnda yle der ; "Benim dionizik / dionysian kavramm burada ulu bir fiil oldu.Bununla karlatnda btn dier insani faaliyetler ok zavall ve greli kalr.Bir Goethe , bir Shakespeare , bu muazzam ihtiras ve ykseklikte bir saniye bile nefes alamaz ve Dante , Zerdt'le kyaslandnda basit bir m'mindir..." Bunun yan sra Napolyon , Byk skender , Michelangelo ... gibi tarihte yer etmi ahsiyetleri , kimi eserlerinde "dionik / dionsian"-vari grr.Lakin ne kadar baz zelliklerini tadklarn dnse de , stne basa basa stinsann hala dnyaya gelmediini syler. stinsan tipine , daha nce "stinsan kavramnn alm" adl yazmda daha geni yer verdiimden dolay , hayatn anlam olarak amalanan bu tr imdilik ksa tutuyor ve "Sr" insanna geiyorum. Sr insan Bu insan profili , Nietzsche'nin felsefesinde , en az "stinsan" kadar ska karlalan bir terimdir.Nietzsche'nin felsefesinin nemli bir ayan oluturur. Sr , dnyaya egemendir ve zgr olan dlayan bir tavrla hareket eder.Ahlak , sr insann nemli bir dnsel yaps olup , srnn tr korunumunda nemli bir aratr. Bu tip insanlar , hayatn sertliine kar tek balarna kar koyamazlar.Mutlaka bir obana ihtiyalar vardr.Bu oban , genellikle din adamlardrlar. Nihilistik bir yaam tarz ile yaar , by dinler , sayg gsterir.Hayvani igdlerini , ahlak ve din maskesi altnda ehliletirmitir. Nietzsche'nin bu konuda yle bir ifadesi vardr ; "Sr hayvannn zayflnn rettii ahlak , decadent-in rettii ahlaka ok benzer.Bunlar birbirini anlar ve bir ittifak olutururlar.-Byk decadent dinler , her zaman srnn desteine gvenir-.Kendi banayken sr insannda hibir hastalk yoktur.Hatta ok deerlidir.Ama ynetilmeye ihtiya duyduklarndan dolay , bir obana gereksinimleri vardr.-papazlar bunu bilir-.." Tanr'ya inanr , onu ver , din adamlarn Tanr'nn szcs sayaraktan onlara snrlar.Bu sebeple svlenmeye yatkndrlar.Deer yaratp ykamaz , nlerine konulan anlam ve tanmlarca yaarlar. Asilik , bakaldr , ... onlara uzak terimlerdir ve tatlsu balklarnn andrr misalde eylemlerde bulunurlar.Kendilerine deer koyan din adamlarnn , ahlak kurucularnn etei altnda yaamak , onlara zevk verir ve tatmin eder. nlerine hangi deer koyulursa , sorgulamadan kabul edip uygular ve kendi tanmlarna eklerler.Kendilerinde sorgulama , dnme , yaratma gibi zelliklerin krnts dahi bulunmaz ve bu tr zellikleri bulunanlar , srnn gznde gnahkardrlar. Onlara gre , kendilerinin kabul ettii deerlere inanan herkes iyi , onlar sorgulayan veya reddeden herkes ktdr.Ahlakszdr.Mridi olduklar obanbalarnn emirlerini ve yasaklarn toptan bir evetlemeyle kabul ettikleri iin , yaamn anlam onlarla edeer niteliktedir. te dnyaya inanrlar ve inanmayanlar dlarlar.te dnya inanlar sebebiyle gerek hayat yadsr ve Tanr'nn bir imtihan yeri olduuna inanrlar.Hayat , onlar iin Tanr'nn snav mekandr. Srye gre iyi olan insanlar , yaratclklar , zgn dnceleri , farkl zellikleri ezilmi , yok edilmi , zararsz hale getirilmi insanlardr. Ayak takm Nietzsche'nin eserlerinde geen , ve daha nce hi deinmediim bir insan profili daha mevcuttur ; "Ayak takm"

Bu tr insanlar , srnn ahlaki basklarndan kamaya alm olan eski soylu , yeni soysuzlardr.Eskiden her ne kadar srye bakaldrm olsalar bile , savan sonunda gsz dm , hayat bir haz , bir mutluluk ve huzur mekan olarak grmektedir. Nietzsche yle bahseder onlardan ; "Hayat bir nee pnardr.Lakin ayak takmda iince tm pnarlar zehirlenir,bozulur.Ben temiz eyleri severim , fakat srtkan suratlar ve pislerin susuzluklarn grmeyi asla istemem...Onlar kutsal suyumuzu ehvetleriyle zehirlediler.Pis hayallerine zevk diyip , dilide zehirlediler..." Bu aklamadan sonra u kanaatte varabiliriz ; Ayak takm , srnn ahlaki deerlerinin basks sebebiyle srden ayrlm , fakat bu ayrl sebebiyle , hayata baklar ters bir etkiyle , zevk dknlne kaymtr. Hayat , bir zevk arac getirmilerdir ve onlarn iin haz , mutluluun kaynadr. Zevk veren herey , doru olandr ve bu dorultuda yaplan herey mbahtr. "Byle Buyurdu Zerdt" adl eserinde , Nietzsche'nin azndan Zerdt , bir gence yle tler verir ; "Ah!..En yksek umutlarn kaybeden soylular tandm ben.imdi kara almaktalar tm yksek umutlarna. Artk kstaha yayorlar,anlk hazlar iinde , ve ertesi gne dair hedefleri yok neredeyse.. "Ruh , ehvettir!" .... byle derlerdi. Bu srada krld ruhlarn kanatlar ; imdi yerlerde srnyor ruhlar ve kirletiyor kemirdii hereyi.. Bir zamanlar kahraman olmay dnyorlard...ehvet dknler imdi. Kahraman , artk onlar iin bir kasvet ve dehet! Fakat sevgim ve umudumla sana yemin ederim : terk edip gitme ruhundaki kahraman! Kutlu tut en yksek umutlar!" Ayak takm tabiriyle kastedilen insanlar , her ne kadar srden ayrlm olsalar bile , sr gibi nihilist karakterdedirler.Sr te dnya avuntusuyla gerek dnyay yadsrken , ayak takm hayatn anlamszlna kar bir protesto hveyitinde hayat olumsuzlar , tepki olarak hazzn ve mutluluun geici anlarna tutsak olur. Bitkinliin , tembelliin ve ezikliin verdii bir bounalkla yaarlar.Yaamlarndaki tek ama anlk huzur , mutluluk ve buna bal olarak zevktir.Umudu olanlar , umudu olanlardan pekte farkl deillerdir.Ayn eylemlerde bulunur , haz iin yaarlar. Son insan Bu insan profili , Nietzsche'nin retisinde hep ikinci planda kalmtr.Halbuki Zerdt'n dadan inip insanlara stinsan tlemesinden hemen sonra yle der ; "...bir eyleri var ki ,gurur duyuyorlar onunla.Ne diyorlard , onlar gururlandran eyin adna ? Eitim diyorlar ; kendilerini kei obanlarndan ayrt eden eymi bu!" Bu szden hemen sonra , son insann zelliklerini sralar ; "...bakn size son insan retiyorum ; "Ak nedir? Yaradl nedir? Hasret nedir? Yldz nedir?" byle soracaktr son insan ve krpacaktr gzlerini. O zaman yeryz klm olacaktr, her eyi klten son insan onun zerinden srayacaktr.Cinsi, toprak piresi gibidir, kk kurutulamaz; son insan herkesten uzun mrl olandr. "Saadeti biz kefettik"- derler son insanlar ve gzlerini krparlar. Onlar yaanmas g semtleri terketmilerdir: zira hararet lazmdr kiiye. Henz komu sevilmektedir, ona srtnlr. Zira hararet lazmdr kiiye. Hasta olmak ve kuku duymak gnah kabul edilir: saknarak yrrler. Budaladr, buna ramen ayaklar taa sren ya da insanlara taklp tkezleyen kii. Ara sra bir miktar zehir: bu ho ryalar grdrr. Ve nihayetinde alnan fazlaca zehir, huzur iinde bir lm temin eder bu da. Hala almaktadr kii, zira i elencelidir. Fakat dikkat edilir, elencenin kiiyi tketmemesine. Artk kii ne zenginleir ne de zrt kalr. Her ikisine de katlanmak gtr Kim hkmetmek ister ki artk? Kim artk itaat etmek ister? kisine de katlanmak gtr. obansz bir sr! Herkes ayn eyi ister, herkes birdir: kendini farkl hisseden, gnlldr

tmarhaneye. "Bir zamanlar dnyann tamam lgnd." -deyip en kurnazlar, gz krparlar. nsan zekidir ve olup biten hereyi bilir: bu nedenle inelemelerinin sonu yoktur. nsanlar hr gr halindedir hala, ancak abuk barrlar- aksi takdirde mideleri bozulur. nsann, gndz iin ayr, gece iin ayr, kk ekerlemeleri vardr: yine de deer verirler sala. "Saadeti biz kefettik"- derler son insanlar ve gz krparlar.-" Bu noktada unu ifade etmek istiyorum ; "Ayak takm" ve "Son insan" , srden ayrlm , lakin karlatklar etin zorluklara direnememi , arada bir yerde ylece kalakalm insanlardr.nk srnn deer yarglarn yadsmakla , insann varoluuyla ilintili savam bitmez.Tersine daha da artar.. Yeniden deer tanmlamalar ve yeniden anlam vermeler arttka , insann acs da artar.Ayak takm ve son insan , bu acya direnemeyen insan tipleridirler.Ne kadar srden kopmu olsalarda , hala sryle birlikte yaarlar. zgr nsan Bu tip , srden henz ayrlm olan insan tipidir...ve henz , karlaaca ve amas gereken zorlu bir yol mevcuttur.Bu o kdar etin bir yoldur ki , az nce belirttiim gibi , birey baz bataklklara saplanp kalabilir.Bu bataklklar , asla kurutulamayacak olan "ayak takm" ve "son insan" bataklklardr. Nietzsche , Byle Buyurdu Zerdt adl ba yaptnda , "Dadaki aa stne" ve "Yaratcnn yolu zerine" adl blmlerinde zgr insana eitli tler verir ve tanmlar. En nemli vurgusu , insann zgrleme yolundaki baz kt isteklere boyun ememesidir.Nietzsche'ye gre srden ayrlan ve zgrleme yolundaki insann iinde , aa kmaya alan kimi kt arzular vardr.Bunlar kt igdlerdir...Vahi kpekler! zgr olmak isteyen insann , mahzenlerinde haz iin havlayan vahi kpeklerini ldremezlerse , ayak takm olabileceklerinden yaknr.Bu sebeple zgrleebilmek iin , nce bu kt igdlerin itici gcne bakaldrmalar gerekir...ve bu , Nietzsche'ye gre byk bir tehlikedir. Bu bataklklarn dieri de , daha nce de deindiim gibi "son insan"dr.Birey , bu srete yanl tanm ve anlam vermelerle son insana da dnebilir. zgrlemi insan Nietzsche , Tanr'sna meydan okuyan bir aslana benzetir. Zerdt adl eserinin " deime stne" adl blmnde buna deinir. Bu mitsel anlatmda deve gibi yk yklenmi ruh , ln ucra bir kesinde aslana dnr.Burada aslan , son efendisini , Tanr'sn arayarak onunla hesaplamak , vurumak ister. Tanr'sn ldren ruh , zgrlemitir artk..Artk kendine daha fazla hr bir ortam yaratmay hedefler.Lakin henz tam anlamyla yaratc deildir.Gerek yaratcla , eitli zorlu sreler sonunda kavuacaktr. Daha nceki yazlarmda da bahsini ettiim gibi , srden ayrlan bireyi ncelikle "pasif nihilizm" penesine alr. Birey , bu srete hayat yadsmtr.Fakat anlam ykm sebebiyle yaad ok , onu yeni anlamlar aramaya itememektedir.nk henz ok gszdr deve misali... Bu pasif nihilistik dnem yara almadan atlatlrsa (...ki bu ok zordur...) , etkin bir nihilistik dneme girilir ve ruh bir nevi aslanlaarak yeni deerler , anlamlar ve kendisine hr bir yaam alan arar.Etkin nihilizm ile birlikte , ruh artk zgrlemitir diyebiliriz. ... ... Bylelikle Nietzsche'de bahsi geen stinsan , sr insan , ayak takm , son insan ve zgr insan tiplerini eitli alntlarla aklam ve pekitirmi oldum.. Umarm ilgilenen okuyuculara faydas dokunur..

Nihilizm , Hristiyanlk ve slamiyet'e Dair

Nihilizm ; Varl ve gereklii yadsyan felsefi yaklam , dnya gr...
Nietzsche'ye gre nihilizm , bir kle hastaldr."Tanr ld" sloganyla kitlelere duyurduu bu insanlk belas dnya grnn temeli , "varl her ynden -hi-e indirgemek"tir..Nietzsche'ye gre insanlk , aydnlanma andan sonra adeta Tanr'y ldrerek , amasz ve anlamsz kalmtr.Bu yle bir katleditirki , geri dn olamaz. Bu sebeple Tanr'y ldren insanolu , yeniden bir deerlendirile kendine kutsal bir ama edinmelidir. Nietzsche , bu amac STNSAN olarak koyar. Varoluun zincirinin her halkasnda beliren bu hastalkl durum (nihilizm) , Nietzsche'ye gre alabilinecek bir durumdur. Tm deerleri yeniden deerlendirmekle ve hayata temel / genel bir anlam yklemekle birey kendini iyiletirebilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus , yeniden deerlendiriteki gizli nihilistik tutumdur.nemli nokta , yeniden anlamlandrmalar srecindeki bireyin , yeni yaratt anlam ve deerlere nihilizmin gizlenmi olmamasdr. Varlk ve gereklii yadsmak , olumsuzlamak veya reddetmek , sadece geici bir huzur verir. Aslolan varlk acsn dindirmez.Zaten varln acsnn tek sebebi , varlk tanmn yapamaytaki isyan , bakaldrdr. Bu bakaldr , yerini , amac mutluluk olan bir dnya grne brakrsa , muhakkaki birey , k varl reddetmekte bulacaktr. Anlk ve dnemlik olarak bireyin kendine enjekte ettii bu zehir , hayatn ve varoluun amansz sertliine kar geici huzur dalgalanmalar yaratsa da , insan dirhem dirhem rtecektir. Bu sebeple Nietzsche , eserlerinde nihilistik dnya grlerini , nihilistik dinleri topyekn reddedip kendini Deccal olarak adlandrr.Lakin unutulmamas gereken nokta , Nietzsche'nin sadece nihilistik , yani varl hie indiren dinleri reddetmesidir. Her ne kadar Nietzsche Tanrtanmaz olarak bilinse de , gerekte Nietzsche hibiryerde ve hibir zamanda ateist olduunu dile getirmemitir. "Tanr'y yadsyoruz" ve benzeri szleri , ateist ekoln savunucular tarafndan yanl yorumlanmtr. Nietzsche , Tanr'y yadsyoruz derken , reti baznda Tanr'nn yadsnmas gerektiini ima etmez. Tersine Nietzsche , Tanr'nn lm hususunda insanlar katil ilan eder...ve yeniden kutsal bir amacn , anlam olarak yceletirilmesi gerektiini savunur. Ayrca Nietzsche , sadece ve sadece nihilistik dinlerin Tanr anlaylarn eletirir ve bu duygunun kkenine inmeye alr. rnek vermek gerekirse , Nietzsche , Deccal adl eserinde Hristiyanlk ve slamiyet hakknda ilgin bir yorumda bulunur ; "Eer mslmanlk , hristiyanl kmsyorsa bunu yapmakla binlerce kez hakldr.nk mslmanlk insana deer verir" (Aforizma 59) Ksacas Nietzsche'de , zelde hristiyanlk , genel de dier tm nihilistik dnya grleri hastalktr ve almas gerekir. nsana ve amacna deer veren tm dnceler "erkeke"dir ve yceletirilmesi gerekir.

Lakin Nietzsche , slamn gnmzdeki yorumunu kastedmemitir.z itibariyle islam erkeke bulur sadece..nk gnmzde ve lkemizde yaanan slam'n , Nietzsche'nin Hrsitiyanlktan ayr tuttuu slam'la ok farklar vardr.nk gnmzde , zellikle de lkemizde slam neredeyse "Hristiyanlam"tr. nsana deer vermek , genel anlamda bir hmanizma ile kartrlmamaldr.nk Nietzsche , genel anlamyla Hmanizmi , nihilizmin bir kolu olarak grmektedir.

Nietzsche'de Ahlak Kavram

Nietzsche , eselerinde ahlak kavramndan ska bahseder ve atar.Nietzsche'nin ahlakn kkeni hususunda yapt yorum , bu kavramn trn korunumu ve hayatta kalabilme igdsyle olutuudur.
Daha nceki yazlarmda ifade ettiim decadence , yani yabanclama durumu , genel olarak ahlakla tezahr eder , etkisini gsterir.Srnn kar dorultusunda oluan ahlak kurallar , bireyin zgrln elinden alr ve onu dar bir kalba hapseder.nk topluluk duygusu , ahlakn kkenini oluturur. Nietzsche , G istenci / Kudret radesi adl eserinde yle der : "Arzularmz o kadar iddetlidir ki bazen birbirimizi paralamak isteriz.Ama topluluk duygusu bizi durdurur.Lrfen not edin : ite bu , neredeyse ahlakn tanmdr." Ahlak , bireyin her trl hayvani vasfn ehliletirip , onu evcilletirip , bir ok hayati ve bireysel fonksiyonlarn elinden alr.Onu , srnn kar dorultusuna yneltir.Trn korunmas adna lm bile tler. Saldrganlk , ihtiras , tutku , ... yani gl olan ne varsa , onu durdurur.Halbuki bu kavramlar , hayatn yabanclamadan kurtulmas iin gerekli duygu durumlardr. "yinin ve Ktnn tesinde" adl eserinde , Nietzsche , yle der : "Yksek kltr dediimiz ey , barbarln-gaddarln ruhsallatrlmasna ve younlatrlmasna dayanr.Benim nermem udur : "vahi hayvan hibir zaman dinlenmeye ekilmemitir. , o hala yaamaktadr , bymektedir , o sadece Tanr'lamtr." Grnen o ki , Nietzsche , srnn tm bask ve dayatmalarna karn hala hayvani isteklerimizden kurtulamadmz , ki ne kadar kurtulmak olarak ifade etsemde , aslnda bu duygularn hayatn k / olgunlamas adna bunun gerekli olduunu dnmektedir. Nietzsche , ahlakn analizini yapp , kkenine inerken , olduka iddal ve ilgin bir tespit yapar ; Ahlakn ahlak d kkeni! Nietzsche'ye gre ahlakn kkeni , ahlak d davranlara dayanr.Yani , sry ynetenlerin koyduu ahlak kurallar , aslnda ynetenin eski erdemlere ahlak d olarak saldrp bu yeni erdemleri yaratma durumuna dayanr. rnein , G istenci adl eserine , bu konuya yle deinir :

"Papaln ... hibir zaman Hristiyan siyasetini uygulayacak bir durumu olmad ; dini reformcular siyasetle uratklar zaman , rnein Luther gibi , bunlarn herhangi bir ahlakd (immoralist) veya tiran gibi Machiavellici olduklar grlr." Ksacas , din adamlar dahi yeni kurallar , ilkeler koymaya kalktklar zaman , ahlak d uygulamalarla eski erdemlere iftira ederek , bu uygulamalar yerine getrirler. Ahlak , her ne kadar bireyin ehliletirlmesine sebep olsada , aslnda bir eit gc isteme ifadesidir ve olmaldr.nk insan trnn devam adna bu gereklidir.Trn korunumu , ancak bu ekilde salanr.Lakin , bireyi yadsyp , topluma nem vermesi , ahlak d kkeni , sr kar gibi durumlar , insana tek olarak deer vermedii gibi onu nihilizme , sonrada yabanclatrmaya iter.. Sr her zaman olacaktr.Bu tabii bir arttr.Fakat Nietzsche'nin ahlak konusundaki grleri , l , srnn tarihte hi olmad kadar oalp , dnyaya ender olarak gelen yaratc insanlarn / ruhlarn kkn kazmasndan dolaydr. Yani sr , tarihte ilkkez , daha nceeri her ne kadar trn korunumunu salasa da , bu sefer insanln neslini tkenme aamasna getirebilecektir.nk yaratc ve yneticilerin olmay veya yetkin olamaylar , bu durumu olanakl klacaktr. "yinin ve Ktnn tesinde" adl eserinde , Nietzsche yle der : "Bence hayatn kendisi gelime igds , idame igds , glerin biriktirlmesi igdsdr : Gce ynelmenin olmad yerde k vardr.ddaam udur ki,insanln yce deerlerinde ite bu yntem esiktir ; en kutsal isimler altnda hkm sren deerler , k deerleri , nihilist deerlerdir."

Nietzsche'nin Tarih Anlay

Tarih , tamamen stinsan deneyinin bize grnen yzdr.Kendisininde "imdiki" , "gemi" ve "gelecek" kavramlarn -an'da-barndrabilen insan , tarih anlaynn tek yaratcsdr. Nietzsche'ye gre gemi , acdan baka birey getirmez ve ou zaman tutarsz ve anlamsz davranlarmzn temelinde "gemi" vardr. nsan , gemie dair sadece belirli gizleri kavramaldr ve dier yararsz tm eleri bilincinden silip atmaldr. Tarih , Nietzsche'ye belirsizdir. Sadece gelecee k tutabildii oranda olumlanmaldr.Bir tarihi , sadece belgeleri bir araya getirip bir yorumda bulunursa , bu olduka eksik olacaktr.Konunun sadece bir boyutunu ele alnmtr nk... Tarih , sre olarak insan veya dnyay daha gelikin , daha yetkin bir duruma getirmeyecektir. embersel olarak dnlen zamann ba ve sonu birdir. Gelime dediimiz kavram , sadece bir yanlsamadan ibarettir.nk tarih , varl yetkinletirdii gibi gszletirebilir de... Doann , sanatsal olarak yaratc iki gc olan Apollon ve Dionysos , ayn zamanda ykmnda habercisidirler.Tm yarat ve ykmlar , bu iki temel gle , inanlmaz bir estetik anlayyla gerekleir. nsan , bu estetiin , mucizenin , sanatn tam merkezinde boyutu birden kucaklar. Tarihin ykc sreleri , gerilemeyle ve durgunlukla hissedilir. Frtna ncesi sessizlii andrrcasna , beklenmedik bir anda , byk bir enerjinin ortaya kyla hereyi ykar ve savurur. Herey yklmaya ve yeniden yaratlmaya , ebediyyen mahkumdur. Tek noktada , yarat ve ykmlar onaylayabilmek , byk bir kdret gerektirir. Nietzsche , gemiten ok gelecein filozofudur.Buu her frsatta dile getirmekle beraber , tahminleri

yerindedir.nk o , "gemi" , "imdiki an" ve "gelecei" tek bir noktada kavrayabilen ender insanlardandr. Nietzsche'ye gre , Sokrates ncesi filozoflar ve felsefe anlay , zaman kavramn anlam , mitsel deerlerle simgeletirmilerdir.Bu mitler , genel anlamda gemiin deil , gelecein mitolojileridirler. Sadece gemiin gizemli anlarndan yaplm byl anahtarlarla gelecein kaplarn kavrayan insan , gemiin kt tortularn bilincinden temizlerse , gelecei grme , belkide ona hkmetme yetisine kavuacaktr. Tarih , Nietzsche'ye gre , akna engel olan ya da yavalatan deiimlere gre deil , uzakgeleceine bal olarak bir anlam kazanr.Tarih anlaynda her zaman iin , ncelikle gelecek ele alnmal ve tarih anlay gelecee gre ekillenmelidir. Byk yaratmalarn sreci olan tarih , sadece yaratmaya temel olabilecek kavramlarn nda irdelenmelidir. Nietzsche'ye gre ne zaman ki , gerileme mevcutsa , o zaman tarihsel srelerde sessizlik ve durgunluk hakimdir. Bu durgunluk , gelen byk ykmn ve zaman emberinin ayn noktasnda balayan yeni yaratnn balangcdr. Dionysos tip insan,yani stinsan , tarihi boyutta ve tek bir anda kavrayabilecek insan tipidir. Bu sebeple Nietzsche'nin Zerdt tiplemesi , ayn zamanda bir tarihidir. Kutsal olann gizlerini aa karr.

Nietzsche'nin Sosyalizm Eletrisi

"Sahip olmak ve daha ouna sahip olmay istemek ,tek kelimeyle bymektir.Bu , hayatn kendisidir."

Nietzsche - G stenci/S.82 Nietzsche , tolumdaki insanlar snflara ayrmtr. "Sr" , "zgr insan" , Son insan" ve "stinsan" terimleri , Nietzsche'nin eserlerinde sklkla geer. Buradan yola karak , rahatlkla Nietzsche'nin toplumu eitli snflara ayrdn sylemek mmkndr...ki zaten en temelde Nietzsche , kle ve efendi ahlakn olumlad iin , toplumdaki hiyerarik dzeni yadsmaz. Nietzsche'ye gre toplumun gelimesindeki itici g , kle ve efendi ahlakdr.Efendi olan , yeni deerler yaratr ve sry idame eder.Nietzsche'nin kar kt nokta , srnn artk nlenemez biimde ykselii ve zgrleme yolundaki ruhlar , gelecekte yaratc olan ruhlar asimile etmesidir. Bu balamda Nietzsche , Sosyalizm'i serte eletirmi , Sosyalizmi bir kle bakaldr olarak grdn her frsatta dile getirmitir.zellikle de , G stenci adl eserinin 125.blmnde bu konudaki en ayrntl dncelerini belirtmitir. Sosyalizmi eletirmeye u tanmla balar Nietzsche ; "Sosyalizm ; sona erdii dnlen en cz'ilerin ve budalalarn , yani yzeysel insanlarn bir basks ve kskanlarn , drtte sahte oyuncularn , gerekte "modern ideleri"nin mantksal bir sonucudur.Onlarn , gizli anarizmlerinin dourduu bir durumdur..." Bu tanm , aslnda Nietzsche'nin sosyalizm hakkndaki dncelerinin ok net bir zetidir..Mlkiyet kavramna dman olanlarn , aslnda mlkszlerden olutuunu dn , olduka anlamldr. Zira Nietzsche , hayat hep daha ouna malik olabilmek olarak tanmlar...ve ekler ; "...onlarn -sosyalistlerin- slubu , umudlar ve hayalleri ,zararsz koyun

mutluluunun bir ifadesidir..." Olduka sert olarak yapt bu eletri , ayn zamanda Nietzsche'nin hayat hakkndaki yorumlarna da yansr.Nietzsche'ye gre , igdlerin en eskisi ve en salkls , "birey olabilmek iin bieylere sahip olunmaldr" dncesidir. Nietzsche'ye gre bu dnce , hayatn tanm kadar nemlidir ve anlalmas gerekmetedir. zel mlkiyete kar oluturulan sosyalizm dncesi , aslnda sr insannn demokratik bir istencidir.Hayatn yadsnmas ve bir eit nihilistik hastalk olarak ortaya kan sosyalizm , eksik ve kusurlu olanlarn , adalet ad altnda gc arzulamasdr. Nietzsche bu dncesini , yine G stenci adl eserinde yle belirtir ; "...sosyalizm retisinde , hayatn ok kt bir ekilde olumsuzlanmas , kt bir ekilde gizlidir.Byle bir dnceyi nihai olarak dnenler , kusurlu domu insanlar yada rklar olmaldr..." Konuyu zetlemek ve toparlamak gerekir se , yle dememiz mmkndr ; Sosyalizm , aslnda insann acizlii ve gszl sonucunda ortaya kan , g iradesi temelinde g arzulayan bir bakaldr , bir isyandr.. Bu sebepledir ki , sosyalizmi savunanlar , militan bir tavrla isyan ederler.Onlara gre mlke sahip olan kt , mlksz olan yoldatr..Bu durumda iyi ve kt kavramlar , kar durumuna gre ekillenir ve onlarda ahlak , mlk olann mlkne el koyarak ortak olarak blmekle e tutulur. Nietzsche'ye gre gizli bir anarizmin dourduu bu reti , doann tabiatna aykr bir durum tekil eder.Bundan dolay , hibir zaman baarya ulaamayacak , tarih sahnesine bir kle bakaldr olarak yazlacaktr..

Bir Anti Darwinist : NETZSCHE

ou yorumcu , Nietzsche'nin stinsan doktrinini Darwin'in evrim kuramyla badatrr.Halbuki Nietzsche , kitaplarnda Darwin'e kar kar , onu eletrir. Darwin'in doal seleksiyonla evrim kuram , en gl olann hayatta kalmay baarp oalabilmesi ilkesine dayanr.Fakat "en gl" tanm , Nietzsche'de farkl bir anlam tekil etmekte olduundan , eserlerinde Darwin'e kar kan yazlar yaynlamtr. Nietzsche , "Putlarn Alacakaranl" adl eserinin 96.sayfasnda "Darwin kart" adl yazsna yle balar (...ki ayn yaz , G istenci eserinde de mevcuttur...) ; "nl yaam mcadelesi , bugn bana kantlanm olmaktan ok sadece ne srlm gibi geliyor..." Nietzsche'de gl ve zayf tanm , Darwin'in tanmlarnn aksidir.Tam tersidir.Nietzsche'ye gre gl olan , zayflarn ounluu oluturmas sebebiyle yok olur veya asimile olur.Darwin ise bunun tam tersi idda etmekte , gl olann hayatta kalabilen olduunu saptamaktadr. ...ve yle devam eder Nietzsche ; "Trler gittike daha ok yetkinlemezler ; gsz her seferinde glye egemen olur.nk ounluktadr ve daha aklldr." Aslnda Nietzsche'nin kar k , Darwin'in gll zekayla badatrmasnadr.nk Nietzsche'ye gre zeka , daha ok yetkinlemilik deildir.Tersine gsz olan sadece akla nem vererek geliir. Bu cmlelerimden sonra , Nietzsche'nin akla nem vermedii , onu yadsd dnlmemelidir.Nietzsche'nin kar kt nokta , sadece ve sadece akln egemenlii ve duygudurumlarn onun hkm altna girmesidir.

Oysa yaratc insan , sadece akl ve zekasyla deil , batan sonra evrenin "z"nde ekirdekleerek , bir btnlk iinde , hayatn her trl sonsuz bir onaylamayla evetlemektedir. Akl , vcuda egemen olursa , sadece trn korunumunu esas alan eylemlere zorlayacaktr bireyi...Oysa g iin bireyin cokunlua , taknla ihtiyac vardr.Akln emrettii deil , istenilenin , arzu edilenin zerine gidilmesi gerekir. Bu sebeple gl olan , sr kadar zeki deildir.nk zeka , sadece trn korunumunu amalar derecede eylemler ve ahlak dsturlar retir.Yaratcnn ise byle bir kaygs yoktur.Yaratcnn akla ihtiyac , sadece byk bir evkle arzulad hedefe giderken vardr. Zeka duygular ve cokunluu durdurur.Taknlktan eser brakmaz.nk her taknlk ve aknlkta , tehlike anlar almaya balar.Bu durum , zeki olup akln egemenliine kymet vereni korkutur.Oysa sanat da dahil olmak zere her insan hayvandan ayran zellik , gerekliini taknla borludur. Nietzsche'nin Darwin'e kar kt bir baka nokta , tarihin srekli daha iyiye gidiyor olmasdr.nsann tarih boyunca , daha yetkinlemesi , Nietzsche'ye gre bir yanlgdr. Nietzsche'nin yle bir saptamas vardr; "nsann ve insanln tarihi bilinmez olarak seyreder.Ama ideal hayaller ve onlarn tarihi , bize gelimenin kendi gibi grnmektedir." Ksacas bize gelime gibi grnen , aslnda ideal hayallerin tarihidir.Gerekten yetkinleme ve gelime yaanmmdr bilinmez.rnein Nietzsche , Sokrates ncesi Yunan felsefesini daha yetkin bulur.Lakin Sokrates'in hayat yadsyan sorgularndan sonra Yunan felsefesi renk deitirmi , gittike gerilemitir.

Nietzsche ve Ateizm : Nietzsche Ateist miydi?

Bu konuyu tartabilmek iin , ncelikle ateizmin tanm konusundaki yorumlar gznde bulundurmak gerekiyor.nk ateizm , ateist ekoln savunucular tarafndan hep farkl tanmlanm ve anlalmtr. Fazla derine inmeden , yzeysel olarak unu diyebiliriz ki ateizmin tanm konusunda iki farkl gr vardr ; 1-Ateizm , her trl Tanr inancn topyekn reddeden , yadsyan felsefi ekoldr. 2-Ateizm , Teistik dn reddeden ve Teizm'e kar konulmu bir tepki felsefesidir. (Bylelikle Panteizm , Deizm , Panenteizm , Agnostisizm gibi din kart felsefeler de Ateizm'in iinde yer alm olur) lk tanm ele alrsak , Nietzsche Ateist deildir.Fakat ikinci tanm kabl edersek , Nietzsche Ateist'tir. Bu sebeple Nietzsche'nin Ateizm ile olan ilikisinde bu konu nemlidir. Ben , Ateist'lerce en ok kabul gren tanm , yani 1.tanm "nsel" olarak kabl edip , bu balamda Nietzsche'nin Ateist olup olmad konusuna aklk getirmek istiyorum. Nietzsche , pek ok yorumcuya gre ateist ekoln en iyi savunucularndan biridir. Pek ok felsefe ve aratrma kitabnda , hi sorgulanmadan byle kabul edilir. "Tanr ld" slogannn yanl yorumlanmas ve Ateizm kavramnn tanm konusundaki elikiler , yorumcular ou zaman Nietzsche'nin Ateist olduu sonucuna ulatrmtr.Halbuki Nietzsche , hi bir yerde ve hibir zaman Ateist olduunu bildirmemitir.Hatta ve hatta Tanr'nn varl ve yokluu konusunda herhangi bir yorumda bulunmamtr. Nietzsche , din konusunda ise teistik ve nihilist deerler tayan tm dinleri reddeder ve onlar kmser. Nietzsche , insan ve hayatn yceletirilmesi yolunda etkili olan dinlere ise saygldr ve onlar erkeke bulur. nsan srletiren , onlar ehliletiren dinler , Nietzsche gre yokedilmelidir.te dnya gibi safsatalarla insanlarn gerek hayat yadsmalarna sebep olan nihilistik dnceler , Nietzsche'nin sava at konularn en banda gelir. zellikle de Nietzsche , Hristiyanln en ba dmandr.Deccal adl eserine bu dine lanetler yadrr ve serte eletirir.Bu eletri o kadar etkilidir ki , Deccal adl eseri , ou zaman tm dinlere bir bakaldr olarak lanse edilmitir ve o ekilde anlalmtr. Halbuki Deccal adl eserinde u cmlelere rastlarz ; "Bizi farkl klan ey , tarihte , doada veya doann arkasnda hibir Tanr'y tanmamamz

deildir.Bizi farkl klan , Tanr diye hrmet edileni Tanr'ya benzer bulmamamzdr." Bu cmleler , Nietzsche'nin Tanr dncesine topyekn kar kmadn kantlar.nk Nietzsche , bylelikle Tanr dncesi stne dnlmesi ve onun anlalmas konusunda ak kap brakr. rnein "G stenci" adl yaptnn 1037.aforizmasnda yle der ; "Tanr kavramndan en yksek iyilii uzaklatralm- O , bir Tanr'ya layk olmayandr.Biz bu kavramdan en yksek bilgelii de uzaklatralm-Bu , Tanr kavramndan , Tanr'dan bir bilgelik ucubesinin rn olan bu akllla sebep olarak filozoflarn kendini beenmiliidir. O , onlara mmkn mertebe eit grnmelidir. Hayr! Tanr , en yksek kudrettir.Bu yeter! O'ndan herey ortaya kar,O'ndan dnya ortaya kar." Grld zere Nietzsche , Tanr dnne topyekn kar kmaz.Nietzsche'yi ilgilendiren konu , Tanr'ya verilen deerdir.Bu deer , hayatn olumlanmas ve yceletirilmesi ise Nietzsche Tanr'ya inanr.Eer Tanr gerek hayat yadsyp , hakikati te dnyalara tamaktaysa Nietzsche , bu Tanr'ya lanetler yadrr. Ksacas Nietzsche'nin Tanr ile bir alp veremedii yoktur.Alp veremedii , sava halinde olduu , nihilizme yol veren Tanr dndr. Bu aklama ve alntlardan sonra , akla u soru gelir ; Nietzsche'nin herhangi bir dini dncesi var mdr? Ya da tarihte ismi geen herhangi bir Tanr'ya inanr m? Nietzsche , Hristiyanlk gibi dinlere lanetler yadrrken dikkatlidir. Her ne kadar yanl anlalacan bilse de , kendi tabiriyle hayatn yadsmayan , yani "erkeke" olan dinleri kutsallatrr ve bir Tanrsallk atfeder. Nietzsche , daha nceki yazlarmda da sklkla belirttiim gibi , Sokrat ncesi Yunan felsefesine derin bir hayranlk duyar.Onlar gereki bulur.Tanr anlaylarndan yaaylarna kadar olumlar. Apollon ve Dionysos Tanr'larnn anlamca almn yaparak , "yarat" kavramnn temeli haline getirir.Her frsatta , zellikle de Tanr Dionysos'a balln dile getirir.Mesela u alnty dikkatle inceleyelim ; "Biz , tekrar ahlaktan artlm olan dnyada yaamaya cesaret eden az ve ok saydakiler ; Biz putperestler! nanca gre ; Olasdr ki biz , pagan inancn ne olduunu ilk kavrayanlarz.nsann kendisi iin daha yksek varlklar tasarlamas , lakin O'nu iyinin ve ktnn te yannda grmesi szkonusudur.Her yksek olmann , ahlaksz olarak takdir etmek mecburiyetinde kalnmas szkonusudur.Biz , "Olimpus"a inanrz! armha gerilene deil!" (G stenci , 1034) Burada aka ve net bir ekilde Nietzsche kendisini "pagan / putperest" olarak tanmlyor.Lakin Paganln tanmnda ilk bulanlarn kendileri olduunu sylyor.Grlen o ki Nietzsche ne kadar pagan olduunu vurgulasa da , paganizmin tanm konusuna zenle dikkat ekiyor. Ksacas Nietzsche , pagann tanmna farkl anlamlar ykledii , her ne kadar pagan olduunu sylesede , paganizmin bizim bildiimiz anlamda olmadn sylyor. Bunu , baka bir alntyla pekitirmek istiyorum ; "Tipik dindar bir insann decadence nin bir ekli olup olmadn belirlemek iin ( btn yenilikiler kasvetli ve saraldr) iki tip ; Dionysos ve armha gerilen ; ama biz burda bir baka tr dindar insan ihmal etmiyormuyuz? Yani pagan..Pagan mezhebi , hayata kretme ve onu tasdikin bir ekli deil mi? Bunun en yksek temsilsici hayatn savunulmas ve tasdiki deil mi? Salam yaratlm tr ve vecd ile taan ruh! Bu ruh tr ki , varoluun tezatl ve pheli vechelerini kendine alp kurtarr.te burada yunanllarn Dionysos'u nu ortaya koyuyorum : Hayatn dindarca tasdiki...armha gerilene kar Dionysos'u!" Nietzsche , zellikle de yukardaki alntda paganizmin tanmn aka dile getirmi , iddal bir ekilde Dionysos'u Tanr ilan etmitir.Artk diyebiliriz ki Nietzsche pagandr ve kendi tabiriyle "Dionysos'un mridi"dir.Nietzsche , Dionysos'un mridi olduunu eitli eserlerinde belirtmi ve tartma konusu olmutur. Tekrardan ateizm konusuna dnmek istiyorum.Yazya balarken , Ateizm konusundaki tanm farkllklarna dikkat ekmi ve 1. tanm , ateist ekoln genel savunucular tarafndan kabul edildiinden nsel olarak almtm. Nietzsche , retisinin en keskin noktalarndan biri olarak "sonsuz dn" kaydetmitir.Sonsuz dn , stinsann hayat olumlamas iin gerekli bir kabldr.En u ekilde kadercilik olarak tanmlad ve bildiimiz kadercilikten ayrd bu dnce , Nietzsche'nin en temel dcelerinden biridir. Bu dnce , Dionysos-vari bir ekilde hayatn onaylanmasdr.Baka bir alnty dikkatle incelemenizi istiyorum ; "Dionizik kelimesinin manas udur : Birlie itilim duygusu ,kiiliin, gnlk olann, toplumun

tesine, geicilik uurumunun tesine uzanmak: Karanlk, daha dolu, daha deiken hallere doru, ihtirasl, acl dolup tama; hayatn topyekn karakteri olan, hep ayn kalan, ayn derecede gl, haz dolu olann vecd ile onanmas, hayatn en korkun ve pheli niteliklerini kutsayp iyi gren, nee ve elemin, panteistce birlikte kabl; oalmaya, verimlilie, tekerrre, ebedi istem; yaratmann ve yoketmenin zorunlu birlii duygusu." Nietzsche , burada grld gibi Dionizik , yani Dionysos-vari kelimesinin anlamnda , ksacas , hayatn topyekn ve panteiste onaylanmas sonucuna varm. stinsann Dionizik eylemlerinde , kamutanrsal / panteistik olarak sonucu rahatlkla karlabilir nk , stinsan , Nietzsche'nin tanmyla Dionysos-vari bir ekilde dans etmektir. Konuyu en temelden toparlarsak , unu diyebiliriz ki Nietzsche , Panteistik bir pagan mistisizmini savunur ve Tanr Dionysos'a inanr.

Nietzsche ve Nazizm : Nietzsche Faist Miydi?

Adolf Hitler , rk fikirlerine temel olarak Nietzsche'nin stinsan felsefesini almtr. Bunu da her fssatta dile getirmekle birlikte , konumalarnda Nietzsche'den alntlar yapt , cepheye gnderdii askerlerine Nietzsche'nin "Byle Buyurdu Zerdt" adl kitabn datt sylenir. Ne kadar dorudur bilinmez ama , Nazizm felsefesinin Nietzsche'nin retisinden ok ey kaptn , Adolf Hitler bizzat kendisi ifade etmitir. Hatta Hitler , Nietzsche'nin "stinsan" teorisini / felsefesini gelitirmeye bile almtr kendi apnda...Nietzsche'nin eserlerinde geen "Sarn Yrtc Hayvan" nitelendirmesi , Naziler tarafndan Alman rkyla zdeletirilmitir. Peki bu dorumudur? -Nietzsche , "Sarn Yrtc Hayvan" nitelemesiyle sadece Alman rkn m kastedmitir? -Nietzsche'nin ska dile getirdii soyluluk kavram , rksal bir yap ile ilintilimidir? -Nietzsche'nin eserlerinde rklk veya Alman rknn stnl ile alakal her hangi bir blm mevcut mudur? imdiden syliyeyim ki , Nietzsche ne rkdr , ne Alman rknn stnlnden bahsetmitir , ne de bahsini ettii soyluluk kavram ve "Sarn yrtc hayvan" tanm sadece Alman rkyla ilintilidir.. ncelikle , "Sarn Yrtc Hayvan" kavramna deinelim ; ... Bu tanm , Nietzsche'nin hayvan ile stinsan arasna gerilen insanolunun "hayvani" ve "soylu" olarak yaam enerjisi depolam "barbar" halklar kastedmitir.Yani bu terim , Nietzsche'de belirli zellikler tayan halklara ithaftr. Nietzsche , "Ahlakn Soy Kt" adl yaptnda yle der ; "...Av ve zafer iin tutkuyla donanan grkemli yrtc hayvan , sarn canavar grmezlikten gelinemez. Bu gizli temel , zaman zaman patlar , hayvan tekrar vahete dner. Romal , Arap , Alman , Japon soyluluu , Homeros'un kahramanlar , skandinav Vikingleri ... tm de bu gereksinimi paylayorlard.Nereye gitseler arkalarnda "barbar" kavramn brakan bu soylu rklar , en yksek kltrlerinde bile , bunun bilinliliini gsteriyor , gururunu tayorlard..." Burada dikkat eken nokta , soyluluk kavramdr. Nietzsche , soylu halklar hakknda gemie gnderme yaparak yorumda bulunduuna gre , yaadmz dnemde herhangi bir soyluluk sz konusu deildir...ki Nietzsche yukarda sayd ve "tm" ifadesiyle bu saylan halklarn arttrabilecei imasn yapt "soylular" rksal olarak herhangi bir stnlk edinmi deillerdir. nk , Nietzsche'ye gre soyluluk , kandan gelmez. Nietzsche'ye gre soyluluk salkl bir fizyolojiden , yani yaam enerjisiyle donanmaktan kaynaklanr. Konu hakknda Nietzsche yle der ; "Sizin kkeniniz , nereden geldiiniz deildir.Bundan sonra onurunuzu oluturan , tersine nereye

gittiinizdir" Bir baka yazsnda ise ; "valyece / Aristokratik deer yarglar gl bir fizii , serpilen , dopldolu bir sal gerektirir. Bunlar koruyup devam ettirebilmek iin de sava , maceray , avcl , dans , harp oyunlarn , yani genel olarak din , zgr , nee dolu faaliyetler gerektirir." ...der.Yani Nietzsche'de soyluluk veya baka tr ifadeleriyle valyelik ya da Aristokratlk , kandan gelen bir yap deildir. Sadece bireyin yaam enerjisi ve bu enerjiyi koruyup eyleme dkmekle ilintilidir. Nietzsche'nin tarihe bakarak , kimi halklar soylu olarak grmesi , onlarn sr topluluklarndan farkl olarak yaam enerjisiyle donanmlarndan kaynaklanmaktadr. Zaten dikkat edilirse , stte yaptm alntda Nietzsche sadece Almanlardan bahsetmez..Sadece ve sadece gemile ilintili olarak , Almanlar'n da dahil olduu bir ok halktan bahseder. Aslnda dikkat ekmek istediim nokta , sayd halklarn hepsi de gebe ruhlu olulardr... ve unutulmamaldr ki her halk , gebe dnemler geirmitir.Bu sebeple ne gerekte , ne de Nietzsche'nin ifadelerinde faizmin yeri yoktur. Nietzsche gre her kendine gvenen , net bir biimde yaayan , duru ve ahlaktan bamsz insandr.Yani iyinin ve ktnn tesindedir. Bu tip insanlar soylu bir ruha sahiptir. Durum gerekte bu iken , Naziler Nietzsche retisini yle bir saptrmlardr ki , amamak elde deil...Eer internet zerinden Nazi propagandas yapan sitelere girerseniz , grrsnzki Nietzsche'nin her sznden Germen stnl karlm ve bu ekilde yorumlanmtr. rnek olarak ; Nietzsche'nin eserlerinde dile getirdii "Ah!..Kardelerim!" adl hitabn ele alalm..Nazi propagandas yapan internet sitelerinin birinde , Nietzsche'nin "kardelerim" diyerekten Alman rkn kasteddii savunulmu..Bu trajikomik durum , Nietzsche'nin Alman olmas ve sadece ayn soydan olanlarn birbirine kardelerim demesi ile ilintilendirilmi.. Bu ve buna benzer bir ok rnek verilebilir.Fakat unun zerinde durmakta yarar var ki , Nietzsche'ye atfedilen ou faistik grler , ablas Elizabeth'e aittir.Nietzsche ldkten sonra , faizan grlerine Nietzsche'yi alet etmitir.Bu , Nietzsche hakknda aratrma yapan her aratrmacnn bildii ve kabul ettii bir gerektir..

Nietzsche ve Anarizm : Nietzsche Anarist miydi?

Nietzsche'nin ahlaka bakaldr , ou zaman anarizm olarak kavranm , nitekim baz felsefe kitaplarnda Nietzsche "anarist" olarak tanmlanmtr. Bu , doru bir sonu deildir. Her ne kadar Nietzsche ahlaka ve sr insanna , deerlerine byk bir bakaldry tlese de , bunun ismi anarizm deildir. Nietzsche , sr insanyla anaristi ayn kefeye koyar.nk ikisinde de ayn yozlamlk durumu mevcuttur.Biri hayata kar yabanclamas sebebiyle ahlaka , dieri isyana sarlr.Gerek isyan , gerek ahlak , Nietzsche'ye gre ayn yozlamln rndr. Nietzsche , ayrca sosyalizmin temelinde sosyalistlerin iinde gizlice yatan bir anarizm olduunu dnr.Bunu yle ifade eder ; "Sosyalizm ; sona erdii dnlen en cz'ilerin ve budalalarn , yani yzeysel insanlarn bir basks ve kskanlarn , drtte sahte oyuncularn , gerekte "modern ideleri"nin mantksal bir sonucudur.Onlarn , gizli anarizmlerinin dourduu bir durumdur..." Nietzsche , hayata kar bir bakaldr deil , tersine hayat olumlamay , onu yceletirmeyi ve hayatn yozlamasn salayan tm nihilist deerleri ykmay hedefler , tler. Zaten Nietzsche , bakaldrd Hristiyan retisiyle sosyalizm ve anarizmde benzerlikler olduunu kaydeder.Bunu G stenci adl yaptnn 373.aforizmasnda yle belirtir ; "Sosyalistler , anaristler , nihilistler varlklarn baka birini sulayabilecekleri bireyde bulduklar nispette , Hristiyanla yakndrlar.Zira , Hristiyan da kendi hastalndan , marazl bnyesinden birini sorumlu tutarak buna daha iyi tahamml edeceine inanr.ntikam ve kin igds her iki durumda da

tahamml vesilesi , varl koruma igds olarak grnyor." Bu sebeple anarizm , kendi varlk acsndan dolay birini sulama , suladna isyan etme igdsyle hareket eder.Eylemi , bu igd zerinedir.Sosyalizmin ve anarizmin insanlk dolu mesajlar (!) , aslnda kendi varlk aclarndan kaynaklanmakta ve bu sebeple aslnda insanla kar duyduklar kin sebebiyle ar eylemlerde ulunmaktadrlar. Anarizm , militarizmi onaylar.Bu sertliin sebebi , aslnda "kin"ci olularndan kaynaklanr.Kendileri bunun farknda olsunlar ya da olmasnlar , bu igdyle hareket ederler. Yaamdan istediini elde edememe durumu , hayatlarnda ve gemilerindeki eitli olumsuzluklar , onlar bu tr bir isyana , yani anarizme ynlendirmitir. Bu sebeplerle Nietzsche , baz kitaplarda getii zere asla ama asla Anarist deildir.Tersine onlar kmser ve bakaldrd Hristiyanlkla benzer yanlar olduunu kaydeder.

***

Zerdt'ten Semeler
Nietzsche'nin Alem Yorumu
"Dnya" benim iin nedir biliyor musunuz? Onu size kendi aynamda gstereyim mi? Bu dnya ; ba ve sonu olmayan gten bir canavardr. Bykln , g byklnn elikten ve sabit bir toplamdr. O , ne byr ne de klr. Kendini tketmez. Deiir ama btn olarak deimeyecek derecede byktr.Harcamalar ve kayplar olmayan bir btedir.Lakin bymesiz , artmasz , gelirsiz...Snr olarak hilikle evrilidir. Bulank ve tketilmi deil , sonsuza yaylm deil ama belli bir uzayda belli bir g olarak kurulmu ; uras buras "bo" bir uzay deil.Her yan kaplayan bir g..Glerin oyunu..Glerin dalagalar..Ayn zamanda burada ykselen urda azalan ; bu gler deryas bir araya akp aldyor.Sonsuz olarak deiiyor.Sonsuz olarak geriye akyor.. Tekerrrn muazzam yllaryla , ekillerinin aknn med ve ceziriyle ; en basit biimden en karmak , en durgun , en kat , en souk biimden en scak , en heyheyli , en kendiyle eliik biime doru abalama , ve tekrar yeniden yuvaya , en basite , ztlarn oyunundan ahengin sevincine ; yollarnn ve yllarnn tekbiimi iinde kendini hala tasdik eden , ebediyyen tekrar edecek olan olarak kendini kutsayan , bir olu olarak tiksinme , yorgunluk bilmeyen . Bu benim sonsuz olarak kendi kendini yaratp , sonsuz olarak kendi kendini yok eden Dionysian / Dionizik dnyam.Bu iki ynl ehevi zevkin esrarengiz dnyas , benim "iyi ve ktnn tesi".. Bu dngsnn cokusundan baka hibir hedefi olmayan , bu , emberin kendine iyi niyet duymasndan baka hibir niyeti olmayan bu dnyaya bir isim ister misiniz? Onun muammalarnn tmne bir zm ister misiniz? Kendiniz iin de bir k ister misiniz? Siz en gizli , .. En gl , .. En cesur, .. Geceyarsnn "en"indeki insanlar! Bu alem gc istemedir ve bundan baka hibirey deil! Sizler de bu gc istemelersiniz , Bundan baka birey deil! G stenci (Kapan)

Nietzsche'den Seme Aforizmalar

nanlar hakikat dmanlar olarak, yalanlardan daha tehlikelidir.
* Holanmadmz bir dnceyi ne srd zaman bir dnr daha sert eletiririz. Oysa, bizi pohpohladnda onu daha sert eletirmek uygun olacaktr. * Sahip olunmas zorunlu tek ey var: Ya yaradltan ince bir ruhtur bu, ya da bilim ve sanatlar tarafndan inceltilmi bir ruh... * Tm idealistler, hizmet ettikleri davalarn her eyden nce dnyann tm teki davalarndan stn olduunu dnrler. Kendi davalarnn biraz olsun baarl olmas iin, bu davann tm teki insan giriimlerine gerekli olan ayn pis kokulu gbreye akca ihtiyac olduuna inanmak da istemezler. * Bir kez yrnm bir yola denlerin says oktur, hedefe ulaan az .. * Kck balarla byk mutluluklar kazanmak bykln bir ayrcaldr. * nsan, dier insanlardan hibir ey istememeye, onlara hep vermeye alt zaman, elinde olmadan soylu davranr. * Aclarn bllmesi deil, sevinlerin bllmesidir dostluu yaratan ... * Bir eyden holanmaktan sz edilir, aslnda dorusu, bu ey araclyla kendinden holanmaktr. * Kendinden hi sz etmemek ok soylu bir ikiyzllktr. * Hakikatin temsilcisinin en az olduu zaman, onu dile getirmenin tehlikeli olduu zaman deil, can skc olduu zamandr. * Doa bize aldrmadndan, doann ortasnda kendimizi yle rahat hissederiz ki ... * Uygarlam dnya ilikilerinde herkes, hi deilse bir konuda kendini bakalarndan stn hisseder. Genel iyiyreklilik buna dayanr. nk, durum elverirse herkes yardm edebilir, o halde bir utan duymakszn bir yardm da kabul edebilir. * Yapacak ok eyi olan insan inanlarn ve genel dncelerini hemen hemen hi deitirmeksizin korur. Ayn ekilde, bir lknn hizmetinde olan her insan lknn kendisine artk hi kulak asmaz; onun buna zaman yoktur. Demem u ki, lksnn hala tartlabilir olmasndan yana olmak karna aykrdr. * nsan diledii kadar bilgisiyle iinip dursun, diledii kadar nesnel grnsn, bouna ! Sonunda her zaman ancak kendi yaam yksn elde edecektir. * nsanlarn tarih boyunca farkna vardklar almaz zorunluluk, bu zorunluluun ne almaz ne de zorunlu olduudur.

* Bugn artk kimse lmcl hakikatlerden lmyor; ok fazla panzehir var. * Uygarlk tarafndan yokedilme tehlikesiyle kar karya olan bir uygarlk an yayoruz. * Sevilmi olma istei kendini beenmiliklerin en bydr. * nsanlar iddetle kendi zerine eken, bir oyunu her zaman kendi lehine evirmitir. * ok dnen ve uygulamal dnen, kendi maceralarn kolayca unutur, ama bandan geenlerin artrd dnceleri hi unutmaz. * Biri kendi dncesine bal kalr; nk ona kendi kendine ulam olduunu sanr. teki ise, onu zahmetle rendii ve onu anlam olmakla vnd iin baldr dncesine. Sonu olarak, her ikisi de kendini beenmilik ... * ine doldurulacak ok ey olduu zaman, gnn yzlerce cebi vardr. * Bir dmanla savaarak yaayan kiinin, dmann hayatta brakmakta yarar vardr. * Aklanmam karanlk bir konu apak bir konudan daha nemli sanlr. * Sadece kartlar canskc olmay srdrdkleri iin, arada bir, bir davaya bal kalrz. * Bir insan kendini hep ok byk ilere adadnda, onun baka bir yeteneinin olmad pek grlmez. * Aka byk amalar tasarlayan ve daha sonra bu amalar iin olduka yetersiz olduunu gizlice kavrayveren kimse, ou zaman bu amalardan vazgeecek kadar da gl de deildir. te o zaman ikiyzllk kanlmazdr. * Gr rmaklar kendileriyle birlikte bir ok akl ve al rpy da srkler; gl ruhlar da bir ok aptal ve mankafay. * Bir insann gerekten ele alm olduu dnce zgrl ile, onun tutkular ve hatta arzular da gizli gizli kendi stnlklerini gstereceklerini sanrlar. * Bir insan youn ve kl krk yararak dnd zaman, sadece yz deil gvdesi de ekinceli bir havaya brnr. * Ruh arayanda, hi ruh yoktur. * nsan ynlarnn davran biimlerini nceden kestirmek iin, onlarn g bir durumdan kendilerini kurtarmak iin hibir zaman ok nemli bir aba gstermediklerini kabul etmek gerekir. * nsan kahkahalarla gld zaman, kabal ile tm hayvanlar geride brakr. * Eylem ve vicdan genellikle uyumazlar. Eylem, aatan ham meyveleri

toplamak isterken, vicdan onlar gereinden ok olgunlamaya brakr, ta ki yere dklp ezilinceye kadar. Ak ve nefret kr deillerdir; ama kendileriyle birlikte tadklar ate yznden kr olmulardr. * nsan hatasn bir bakasna itiraf ettiinde unutur onu; ama ou kez teki kii bunu unutmaz. * Alev, baka eyleri aydnlatt kadar aydnlatmaz kendini. Bilge de byledir. * Bir konu hakknda hazrlksz sorguya ekildiimizde, aklmza gelen ilk dnce ou zaman bizim kendi dncemiz deildir; ama bizim snfmza, konumumuza ve soyumuza ait olan sradan bir dncedir sadece. z dnceler pek ender olarak su yzne karlar. * Bizzat kendimizde olan bir deeri vd, okad zaman mucizeyi de, usdn da kabul ederiz. Yar-bilim tam bilimden daha stndr. O, sorunlar olduklarndan daha kolay grr ve bununla grn daha anlalr, daha inandrc klar. * ok dnen partici olmaya uygun deildir; o, parti arasnda dncesini ok abuk szdrr. * Kt bellein iyi taraf, ayn eylerden bir ok kez, ilk kez gibi yararlanmaktr. * Bir kurbann yolda o kurbandan daha ok ac eker. * LMN SON YL BR DAHA LMN OLMAMASIDIR. * BEN LDRMEYEN EY BEN GLENDRR. * KEND ALEVLERNZDE YANMAYA HAZIR OLMALISINIZ: NCE KL OLMADAN KENDNZ NASIL YENLEYEBLRSNZ? * MT EN SON KTLKTR, NK KENCEY UZATIR. * NSAN RUHU YAPTII SEMLERLE BELRLENR. * ZDEYLER HLNDE VE KANIYLA YAZAN KMSE OKUNMAYI DEL, EZBERLENMEY STER. * BLG ERMLER OLMAK ELNZDEN GELMYORSA, H DELSE BLG SAVAILARI OLUN. * VE CEZA, SALDIRGAN N AYNI ZAMANDA BR HAK VE EREF OLMAZSA, CEZANIZ EKSK OLSUN! * YELE KARI TKRMEKTEN SAKININIZ! * PEK SZ, DOSTLAR, BEEN VE BEENME TARTIILMAZ MI DYORSUNUZ? FAKAT BTN HAYAT BEEN VE BEENME STNE BR TARTIMADIR! * KENDN ALABLECEN BR HAKKI, BIRAKMAYACAKSIN SANA VERMELERNE!

* NEYSEN "O" OL! * RUH, HAYATIN BARINA SAPLANAN HAYATTIR. * HER EY BRBRNDEN DAHA GEREKLDR. * ACI DER: "YIKIL!" * SEN SEVYORSAM SANA NE BUNDAN? * NANLAR HAKKAT DMANLARI OLARAK, YALANLARDAN DAHA TEHLKELDR. * NSANLAR ET DELDRLER. * NE DENL YKSELRSEK, UMAK BLMEYENLERE O DENL KK GRNRZ. * KADINI KADININ NDE ZGRLE KAVUTURMALI! * UURUMLARI SEVENN KANATLARI OLMALI. * EN YCE DALARA TIRMANAN GLER BTN ACIKLI OYUNLARA VE ACIKLI GEREKLERE! * KADININ NASIL BR NMET OLDUUNU TM DERNL LE HSSETMEK GEREKLDR. * NEDEN' OLAN, NASIL'A KATLANIR. * BZLER ARZU EDLENDEN ZYADE ARZULAMAYA AIIZ. * EY ULU YILDIZ! KENDLERNE IIK SATIKLARIN OLMASAYDI, SAADETN NERDE KALIRDI! * ZAYIFLAR BZ KEND GCMZDEN UTANMAYA ZORLADIKLARI N KAZANDILAR. * GEREKTEN DE HAYATIN ANLAMI OLMASAYDI, VE BEN ANLAMSIZI SEMEK ZORUNDA OLSAYDIM, BENCE DE EN SELES ANLAMSIZLIK OLURDU BU. * YAAMA KARI SORUMLULUUMUZ DAHA YCESN YARATMAKTIR. DAHA ALAINI DEL. * SZ YKSELMEK STEYNCE YUKARIYA BAKARSINIZ, BENSE AAIYA BAKARIM NK YKSELMM. * BR UURUMUN NE BAKTIINIZDA, UURUMDA SZN NZE BAKAR. * NSAN KAHKAHALARLA GLD ZAMAN, KABALII LE TM HAYVANLARI GERDE BIRAKIR. *

RUH ARAYANDA, H RUH YOKTUR. * ANCAK BRGNDR BENM OLAN. KMLER LDKTEN SONRA DOAR. * NAN GERE BLMEK STEMEMEKTR. * YKSEK DADA BUZ NDE GNLL YAAMAKTIR FELSEFE. * PHE DEL, KESNLKTR NSANI DEL EDEN... * HEP RENC KALAN NSAN, RETMENNE BORCUNU KT DYOR DEMEKTR. * BUGNE DEK VARLIA KARI EN BYK TRAZ NEYD? TANRI... * KENDN BLGYE ADAYAN N YALNIZCA DMANINI SEVMEK YETMEZ; DOSTUNA DA KN DUYABLMELDR. * TEK BR EY OLABLMEK, TEK BR EYE VARABLMEK N, OK YERDE, OK EY OLMAK, BU BENDEK SADUYUDUR. * SANAT HAKKATTEN DAHA DEERLDR. * NHLZM NE DEMEKTR? -EN YKSEK DEERLERN, KENDLERN DEERDEN DRMES. * NEREDE CANLI BULDUYSAM, ORADA G RADES BULDUM; HZMET EDENLERN RADESNDE BLE EFEND OLMA RADES BULDUM. * BEN, K NSANIN DAHA YCE HAKKAT BULMAK N, BR HTRASI PAYLATII BR AK DNYORUM. * UYGARLIK TARAFINDAN YOKEDLME TEHLKESYLE KARI KARIYA OLAN BR UYGARLIK AINI YAIYORUZ. * BTN YARGILAYANLARIN GZNDEN BR CELLAT BAKAR. * ERDEM UYUMUSA DEHA ZNDE KALKAR. * NSANLAR IIIN EVRESNDE TOPLAIRLAR, DAHA Y GRMEK N DEL, DAHA Y PARILDAMAK N. * K, IIINI KARARTMAYI DA BLMELDR, BCEKLERDEN VE HAYRANLARDAN KURTULMAK N. * BEKLEMEK AHLAKSIZ KILAR. * KANMILIKLAR, DORULUUN YALANLARDAN DAHA TEHLKEL DMANLARIDIR *

Nietzsche'den Seme iirler

Yedi Mhr Ey insan! Temkinli ol! Ne demekte derin gece yars? "Uyudum , uyudum Uyandm derin ryadan : Dnya derin, Gndz dndmden daha derin, Izdrap derin, Haz zdraptan da derin- , Izdrap der ki : "Helak ol!" Lakin her haz ebediyyet ister-, -derin,derin ebediyyet ister!"

***

Ariadne'nin Yaknmas

Kim str, kim sever beni daha? Scak eller uzatn bana! Yrek mangallar uzatn bana! Vurulup drlm rpna rpna, can ekienler gibi, ayaklar ovuturulan, sarslmm, ah! Bilinmeyen atelerle yana yana, sen peimdesin, ey Dnce! Adlandrlamaz! Aklanamaz! ren! Sen, ey bulutlarn ardndaki avc! Yerle bir olmuum senin imeklerinle, sen alayc gz, dikmiin gzn bana karanlklardan! Yatyorum yle, kvrlarak, rpnarak, ikencesiyle btn sonsuz ezalarn, vurdun beni sen ey zalim avc, sen ey tannmaz - T a n r ... ur, daha derine vur! Bir kez daha, haydi vur! Kopar, parala bu yrei! Niye bu ikence

krelmi oklarla? Neye gz koydun byle, usanmadn m bu insan ikencesinden, ac vermekten haz duyan Tanr imei gzlerle? ldrmek deil istediin, yalnzca eziyet, eziyet etmek mi? Bana - niye eziyet ediyorsun, sen, ey ac vermekten haz duyan tannmaz Tanr? Ha ha! Usul usul sokuluyorsun bylesi gece yarsnda? ... Ne istiyorsun? Konu! stme geliyorsun, sktryorsun beni, Ha! ok yaklatn yanma! Soluumu duyuyorsun, yreimi dinliyorsun, kskan seni! - neden kskanyorsun beni? Git! Defol! O merdiven de niye? eri mi girmek istiyorsun, yreime trmanmak, en mahrem dncelerime trmanmak? Utanmaz! Tannmaz! Hrsz! Ne almak istiyorsun? Ne gzetlemek istiyorsun? Ne ikencesi etmek istiyorsun? Sen ey ikenceci! sen - Cellat - Tanr! Yoksa kpek gibi, taklalar m ataydm karnda? teslim mi olaydm, kendimden geerek sevginle - srnaarak? Bouna! Srdr batrman! Zalim diken! kpek deilim - avnm yalnzca senin, zalim avc! en gururlu esirinim, en ey bulutlarn ardndaki haydut... Konu artk!

Ey imeklerin ardna gizlenen! Tannmaz! konu! Ne istiyorsun, ey Ekiya... b e n d e n? Nasl? Fidye mi? Ne istiyorsun fidye diye? ok iste - bylesi yarar gururuma! ve az konu - bylesi yarar teki gururuma! Ha ha! Beni - istiyorsun ha? beni? hereyimle beni? ... Ha ha! Ve ikence ediyorsun bana, delisin ya ite, gururumu kryorsun ikencenle? S e v g i ver bana - kim str ki beni daha? kim sever ki beni daha? scak eller uzat bana, yrek mangallar uzat bana, bana, yalnzlarn en yalnzna, buzunu ver ah! yedi kat donmu buz, dmanlar bile dmanlar zlemeyi reten, ver, evet, teslim et, ey zalim dman bana - k e n d i n i! Kayor! Bu kez o kayor, tek yoldam, en byk dmanm, tannmazm benim, Cellat-Tanrm benim! ... Hayr! gel geri! btn ikencelerinle birlikte geri gel! Btn gzyalarm sana akyor, yreimin son alevi seni aydnlatyor. Gel, geri gel, tannmaz Tanrm! A c m benim! son mutluluum benim! ...

***

Kprnn stnde

Kprnn stnde durmuum geende Karanlk geceye brnmm. Bir trk duyulur uzaklardan Altn damlalar yaard bir de rperen aynasnda suyun Gondollar, klar, bir de mzik Gemi kendinden, yzdler alaca karanla doru Ruhum, u grnmez parmaklarn dokunduu alg, Bir venedik trks syledi gizlice, Boyam boyam mutluluk iinde rpererek. Bir duyan varm dersin?

*** yle bir hayat yayorum ki

yle bir hayat yayorum ki, Cenneti de grdm, cehennemi de. yle bir ak yaadm ki, Tutkuyu da grdm, pes etmeyi de. Bazlar seyrederken hayat en nden, Kendime bir sahne buldum oynadm. yle bir rol vermiler ki, Okudum okudum anlamadm. Kendi kendime konutum bazen evimde. Hem kzdm hem gldm halime Sonra dedim ki ' sz ver kendine ' Denizleri seviyorsan, dalgalar da seveceksin. Sevilmek istiyorsan, nce sevmeyi bileceksin. Umay seviyorsan, dmeyi de bileceksin. Korkarak yayorsan, yalnzca hayat seyredersin. yle bir hayat yaadm ki, son yolculuklar erken tandm. yle ok deerliymi ki zaman, Hep acele etmem bundand Anladm...

*** Trk

ylesine geni ki yreim bir deniz gibi, gler yzn bir gne nca tatl ve derin yalnzlnda,

dalgann dalgaya sessiz kart yerde. gece mi bastrd? gn m yoksa? bilmiyorum. gler bana o tatl o sevimli gne ltl yzn, ben bir ocuk gibi mutluyum. gece yars bir de rzgar yavatan yavatan pencereme arpar. bir sanak balam inceden damlar odama yavaa. mutluluumun ddr benim, rzgar gibi yalar geer yreimi. bir buudur o baknda senin. bir yamur tadyla sarar yreimi.

*** Yalnz

Haykran kargalar Darmadan uuuyor kente doru. Neredeyse yaacak kar Yeri yurdu olana ne mutlu! Donmu kalakaldn, Hanidir gzlerin arkada! Bouna kan, ey lgn, Ktan uzaklara! Dilsiz ve souktur binlerce le Alan bir kapdr dnya! nsan senin yitirdiini yitirse Bir yerlerde duramaz bir daha! Sen imdi solgun, sar K gurbetlerine lnetli, Hep souk gk katlarn Arayan bir duman gibi. U git, ku, syle ezgini Issz l kularnn sesiyle! Gm, gizle, ey lgn, kanayan kalbini Buzlarn, alaylarn iine! Haykran kargalar Uuuyor kentten yana, dank; Neredeyse yaacak kar Yeri yurdu olmayana ok yazk!

stinsan'n lan
Gerekten , insan kirli bir nehirdir.Kirli bir nehri kirlenmeden iine alabilmek iin bir insann deniz olmas gerekir. Bakn! Sizlere "insanst"n retiyorum. O , ite bu denizdir ki , iinde byk kmsemeniz batabilir. *Grp geirebileceiniz eylerin en by nedir? Bu , "byk kmseme"nin zamandr.Mutluluunuzun , aklnzn ve erdemlerinizin size iren gelecei zamandr. *Benim ansm da ne ki , o fakirlik , kirlilik , acnacak bir rahat dknldr.Fakat "yazgm varlna sahip kmalyd" diyeceiniz zamandr. *"Benim aklm ne ki? O , bilgiye kar aslann yiyeceine duyduu iddetli istei duyuyor mu? O , fakirlik , kirlilik , ve acnacak bir rahat dknldr" diyeceiniz zamandr. *"Benim erdemim ne ki? O henz beni ldrtamad.yilik ve ktlklerden ne kadar bktm.Bunlarn hepsi yoksunluk , kirlilik ve acnacak bir rahat dknldr" diyeceiniz zamandr. *"Benim adaletim ne ki? Alev ve kmr olduumu grmyorum.Oysaki adil olan , alev ve kmr olur" diyeceiniz zaman. *"Benim acmam nedir ki? Acma , insanlar sevenin akld bir armh deil midir? Oysaki benim acmam , henz armha ekilmedi" diyeceiniz zaman. Byle konuuyor , byle baryor muydunuz? Ahhh!...Sizin byle bardnz bir iitebilsem! Gnahnz deil , kanaatkarlnz gklere haykryor.Gnahnzn iinde bulunan cimriliiniz gklere haykryor. Diliyle sizi yalayacak yldrm nerede?Sizin alanmanz gereken cinnet nerede? Bakn! Size "stinsan" retiyorum... o ; bu yldrmdr! o ; bu deliliktir! Zerdt Byle Buyurdu! (Sayfa 26,27)

Tanr'nn lm!
le ncesi aydnlnda bir fener yakan , pazar yerinde durmadan koarken ; -Tanr'y aryorum!...Tanr'y aryorum! ...diyerek baran kak adam duymadnzm? Oradakilerin ou Tanr'ya inanmayanlar olduu iin , onun byle davranmas byk bir kahkahann patlamasna yol at ve o ka iyice kkrttlar. -Ne , yolunu mu arm? ...diye sordu biri.Dierleri ; -ocuk gibi yolunu mu kaybetmi? -Bizden korkuyor mu? -Yolculua m km? -Yoksa gm m? Onlar birbirlerine byle bararak gldler.Kak adam onlar arasna srayp , baklaryla onlar delip geerek ; -Tanr nerede? ...diye sordu...ve devam etti ; -unu syleyeceim , O'nu biz ldrdk.Sizler ve ben.O'nun katiliyiz hepimiz.Ama bunu nasl yaptk? Denizi

kim iebilir? Btn evreni silmemiz iin bize bu sngeri kim verdi? Onu gnein zincirlerinden kurtarrken ne yaptk biz yeryznde? Nereye gidiyor imdi dnya? biz nereye gidiyoruz? Btn gnelerden uzaa m? Srekli , bo yere geriye , ne , yana , btn ynlere atlp durmuyor muyuz? st alt kald m? Sanki sonsuz bir hite yolumuzu yitirmiyor muyuz? Bo uzayn soluunu duymuyor muyuz? Hava giderek suumuyor mu? Giderek daha ok , daha ok gece gelmiyor mu? leden nce fenerleri yakmak gerekmiyor mu? Tanr'y gmen mezar kazclarnn yaygarasndan baka bir ses duyuyormusunuz? Tanr'nn rmesinin kokusunu duyuyormuyuz? Tanr'da rd! Tanr ld!...Tanru ld! O'nu ldren biziz! ...dedi...ve tekrardan devam etti ; -Btn katillerin katili olan biz , imdi nasl avunacaz? Dnya'y imdiye dek elinde tutan , en kutsal , en gl olan , bizim baklarmzla kana buland. Kim temizleyecek bu kan bizden? Hangi suyla artabiliriz kendimizi? Nasl bir kefaret treni dzenlesek , nasl bir kutsal oyun oynasak? Bu eylemin bykl , bizim iin fazla byk deil mi? Bu ancak eylemi gerekletirene yarar sayld iin , bizlerin artk Tanr olmas gerekmiyor mu? Hibir zaman daha byk bir eylem olmad , u da var ki , bizden sonra doacak olan , bu eylem yznden imdiye kadarki tarihlerden daha yksek bir tarihin paras olacak! Kak adam burada sustu.Dinleyenlere bakt.Onlar da suskun ve sylenenleri yadrgam halde ona bakarlar.Sonunda kak adam elindeki feneri yere atar.Fener sner ve paralar evreye dalr. Sonra ; -ok erken geldim.Daha zaman deildi.Bu tekinsiz yolagelme daha yolculuunu srdryor.O daha hala insanlarn kulaklarna ulamad.imein de gkgrltsnnde zaman var.Yldzlarn nn zaman var , siz yaptktan sonra bile , ilerinizin grlmesinin , duyulmasnn zaman var.Bu eylem onlara hala en uzak yldzdan bile uzak , ama yine de bunu onlar yapt. Kak adamn ayn gn farkl kiliselere dald , ierde Requem aeternam deo yu syledii anlatld. Kak adam hep dar srlm , sorguya ekilmi ; ama hep u yant vermiti hep ; -Tanr'nn trbeleri , mezarlar deilse nedir bu kiliseler?

Nietzsche en Bilim , Kitap 3 , 125

Yakn Sevgisi zerine

Yaknlarnz iin srar ediyorsunuz. Ve gzel szler buluyorsunuz. Fakat ben size derim ki yaknlarnza olan sevginiz, bizzat kendinize olan kt sevginizdir. Bizzat kendinizden kaarak yaknnza snyorsunuz. Ve bundan bir erdem yaratmak istiyorsunuz. Fakat ben bu zverinizin i yzn bilirim. "Sen", "Ben"den daha eskidir. "Sen" kutsal saylmtr. Fakat "Ben" henz deil. Onun iin insan yaknna sokulur. Size yakn sevgisini mi nereyim? Yaknlardan kamay ve en uzaktakini sevmeyi neririm. En uzaa ve gelecee olan sevgi, yakn sevgisinden daha yksektir. Eyaya ve hayaletlere sevgi; insana olan sevgiden daha yksektir. Kardeim, nne koan bu hayalet senden gzeldir. Ona neden etini, kemiini vermiyorsun? Fakat korkuyorsun ve yaknlarna kouyorsun. Siz kendinize dayanamyorsunuz ve kendinizi yeteri kadar sevmiyorsunuz. imdi yaknnz sevgiyle aldatmak ve onun hatasyla yaldzlanmak istiyorsunuz. sterdim ki bu eit yaknlarnza ve onun komularna katlanmayasnz ve bylece dostunuzu ve onun takn ruhunu bizzat kendinizden yaratasnz. Kendi lehinizde konumak istediiniz zaman bir tank aryorsunuz. Onu, hakknzda "iyidir" demeye kandrnca kendinizin iyi olduuna inanyorsunuz. Yalanc, yalnz bilgisi karlnda konuan deildir. zellikle bilgisizlii karsnda konuandr. likilerinde

kendinizden byle sz ediyorsunuz. Ve kendiniz hakknda, komunuzu aldatyorsunuz. Deli yle der: " nsanlarla iliki, karakteri bozar. zellikle karakter bulunmazsa." Birisi yaknna, kendisi arad iin gider. Dieri kendini kaybetmek istedii iin gider. Kendinize olan dier gamlnz, yalnzlnz bir hapse evirir. Yaknnza olan sevginizi deyen daha uzaktakilerdir. Ve beiniz birleince bir altncnn lmesi gerekir. Sizin bayramlarnz da sevmem. Orada pek fazla artist grdm. Seyirciler bile artist pozu alyorlar. Size, yakn sevgisini nermem, dostu neririm. Dost sizin iin evrenin bayram ve nsanst'n sezi olmal. Size dostu ve onun takn gnln retiyorum. Fakat takn gnlller tarafndan sevilmek isteyen, bir snger olmal. Size iinde hazr bir dnyas olan ve iyiliklerin kabuu olan dostu, daima armaan etmeye hazr bir alemi olan yaratc dostu retiyorum. Onun zlen dnyas; ktden iyinin, rastlantdan amacn oluu urundaki sava srasnda yine birleir. Bu gnn nedeni, gelecek ve en uzaktaki hedef olmal. Dostunda nsanst'n kendi nedenin olarak sevmelisin. Kardelerim, size yakn sevgisini nermem. Size en uza sevmeyi neririm. Zerdt byle dedi.

ocuk ve Evlilik zerine

Kardeim , senin iin bir sorgum var. Bunu bir sonda gibi ruhunun dibine atyorum.Derinliini anlamak iin. Sen gensin , evlilik ve ocuk arzu ediyorsun.Fakat sana soruyorum ; ocuk istemeye ehil bir adammsn? Sorarm ; zafere erimimisin? Kendi kendini zorlayan msn? Duygularnn hakimi misin? Erdemlerinin efendisi misin? Yoksa arzun , hayvanlktan ve zina ihtiyacndan m? Kendinle geinememekten mi geliyor? sterim ki , zaferin ve zgrln ocuu zlensin.Zaferine ve mutluluuna canl antlar dikesin. Kendinden tesi iin inaa etmelisin.Fakat nce , kendin beden ve ruha tam yapda olmalsn. in yalnz retmekten ibaret olmamaldr.Kendinden stn bir varlk yaratmalsn.Bu i iin sana evlilik bahesi yardm etmelidir. Daha yksek bir varlk , bir ilk hareket , kendiliinden dnen bir tekerlek , bir yaratc yaratmalsn. Evlenmek ; ... iki kiinin btn yarattklarndan daha stn bir varlk getirme iradelerine derim.Byle bir iradenin sahibi olduklar iin , iki kiinin birbirini saymasna derim. Senin evliliinin anlam ve tek gerei bu olmaldr.Fakat u gereksizlerin evlilik dedii ey ... Buna ne ad vereyim? Ah bu iki kiinin karlkl ruh yoksunluu! Ah , bu iki kiinin karlkl ruh kirlilii! Ah , bu iki kiinin acnacak rahat dknl! Bunlar herbirine evlilik diyorlar ve nihaklarnn gkte kyldn sylyorlar. Bu gereksizlerin gn istemem.Bu ilahi ada kucaklaan hayvanlar istemem. Birbiri iin yaratmad bu iki insann nikahn onaylamak iin topallayarak gelen Tanr da bana uzak olsun. Byle evliliklere glmeyin! Hangi ocuk ana babasnn haline alamak iin neden sahip deildir? u adam , bana olgun ve dnyann anlamn kavramaya yetkin grnd. Fakat karsn grnce , dnyay bir tmarhane sandm. Evet! Ben isterdim ki bir azizle bir kaz iftletikleri zaman dnya sarsntyla rpnsn. u adam , bir kahraman gibi gerekleri arad ve sonunda , kk ve ssl bir alan yakalad.Buna evliliim diyor. u adam , ilikilerinde pek ekingen ve ok g beenirdi.Fakat birdenbire sonsuz olarak derneini bozdu.Buna evliliim diyor. u adam , melek erdemlerine sahip bir hizmeti aryordu.Fakat birdenbire bir kadnn hizmetisi oluverdi.imdi yalnz , bir melek olmas kald.

Btn alclar dikkatli gryorum.Hepsinin hilekar gzleri var.Fakat en hilekar adam bile karsn torbada alyor. ok ksa delilikler ; siz buna "ak" diyorsunuz.Ve evliliiniz , uzun bir budalalk halinde olan bu deliliklerinize son veriyor. Kadna olan secginiz ve kadnn erkee olan sevgisi ... Bu , ac eken ve gizlenen Tanrlara bir acma olsayd.Fakat ou kez i iki hayvan birbirini buluyor. Sizin en iyi aknz bile akn bir sembol ve ackl bir alevden ibarettir.O ise , daha yksek yollar aydnlatacak bir fenerdir. Birazda kendinizden tesi iin sevin.Byleyi sevmeyi renin.Bunun iin aknzn ac kadehini imelisiniz. En iyi akn kadehinde bile aclk vardr.Bylece nsanst'ne scaklk getirir.Bylece yaratc , sana susuzluk verir. Yaratcya susuzluk , nsanst'ne zlem ve ok. Kardeim syle ; evlilik iraden bu mu? Bu iradeyi ve evlilii kutsarm. Zerdt byle dedi.

zgr lm zerine
oklar ok ge ve bazlar da pek erken lrler. "Zamannda l", vecizesi henz yabanc geliyor. "Zamannda l." Zerdt bunu nerir. Fakat hibir zaman, zamannda yaayamayan, zamannda nasl lsn? Keke hi domasayd. Gereksiz kiilere bunu neririm. Fakat gereksizler de henz lmlerini nemsiyorlar ve en bo ceviz bile krlmak istiyor. Herkes lm nemsiyor. lm henz bayram deil, insanlar henz en iyi bayramlarn nasl kutlayacaklarn renmediler. Ben size yaratcnn yaayanlara bir diken ve bir adak olan lmn gstereceim. Yaratc, zafer kazanm bir halde, umanlar ve venlerle evrili olarak kendi lm ile lr. Byle lmeyi renmeli. Byle bir lmenin, canllara yeminler sunmad hibir bayram kutlanmamal. Byle lme en iyisidir. Fakat ikincisi, mcadelede lmek ve bir byk ruhu harcamaktr. Fakat sizin sinerek sokulan ve bir efendi gibi gelen yasl lmnz savaann ve zafer kazanann yabancsdr. Size kendi lmm ve istediim iin bana gelen serbest lm verim. Bunu ne zaman isteyeceim? Bir hedef ve bir varise sahip olan, bu hedef ve varis iin tam zamannda lmek ister. Ve hedef ve varise sayg iin, hayat mabedine kuru elenkler asmaz. Gerekten, ben tel evirenlere benzemek istemem. Bunlar tellerini uzatrken kendileri geri giderler. Bazlar gereklerin ve zaferlerinin deerinden ok fazla yalanrlar. Disiz bir azn artk her gerei sylemeye hakk yoktur. hret sahibi olmak isteyenler tam zamannda ereften ayrlmal. Ve "Zamannda gitmek" g hnerini gstermeli. En fazla tat verdiimiz zaman, kendimizi yedirmeyi durdurmalyz. Uzuzn zaman sevilmek isteyenler bunu bilirler. Eki elmalar vardr ki, yazglar gzn son gnne kadar beklemektir. Bunlar olgunlar, sararr, buruurlar. Bazlarnn kalbi, bazlarnn ruhudaha nce ihtiyarlar.Bazlar da genliklerinde dkn ihtiyardrlar. Ge genleen, uzun zaman gen kalr. Bazlarna yaam aksilik eder ve yreklerini bir zehirli slk andrr. Bunlar lm kendilerine yaktrma aresine baksnlar. Bazlar hi tatllamaz, daha yazn rr. Onu dalda tutan ey, korkaklktr.

Pek oklar pek uzun zaman dalda asl kaldlar. Bir frtna gelse de btn bu rk ve kurt yeniklerini aatan skse. Tez lm tleyenleri gelse. Bunlar bence hayat aalar iin en iyifrtnalar ve sallayclardr. Fakat yalnz, yava yava lm ve btn evrene ait olan felaketlere dayanmay nerdiklerini duyuyorum. Ah, "Evrene ait olan"a dayanmay neriyorsunuz. Ey om azllar ite bu evrene ait olan, size fazla dayanyor. Gerekten ,yava yava gelen lm tleyenlerinin sayg gsterdikleri o yahudi, pek erken ld ve onun erken lmesi, o zamandan beri oklarnn bana anszn bela oldu. Yahudi sa, yalnz Yahudiliin gz yalarn ve kederini; iyilerin ve adilerin kinini tanyordu. Bylece lm zlemine tutulmutu. lde iyilerden ve adillerden uzak kalabilseydi belki yaamay, evreni sevmeyi ve glmeyi renirdi. Kardelerim ,bana inann. O pek erken ld. Eer benim yama kadar yaasayd, teblilerini geri alrd. Geri alacak kadar asildi. Fakat henz olgunlamamt. Delikanl ham sever. Ve hamlkla insandan ve evrenden nefret eder. Onun gnl ve ruhunun kanatlar henz ardr ve serbest deildir. Olgun erkekte delikanldan fazla ocukluk ve daha az gam vardr. lm ve dirimi daha iyi anlar. lmek iin zgr ve lmde zgr olabilen ve evet demeye zaman kaldnda hayr diyebilen. bylesi, lmeyi ve yaamay anlar. Dostalrm, lmnz insan ve topraa kar bir gnahkark olmamal. Bunu ruhunuzun tatllndan dilerim lmnzde, ruhunuz ve erdeminiz evrenin etrafndaki akam kzll gibi parldamal. Yoksa lmnz kt bir lmdr. Siz, dostlarm, hatrm iin evreni daha fazla seviniz diye, ben byle lmek isterim ve beni douran topraa karmak isterim. Gerekten, Zerdt'n bir hedefi vard. Zarn att. imdi siz, dostlarm, hedefimin varisi oldunuz. Altn topu size atyorum. Dostlarm, altn topu attnz grmeyi hereyden fazla severim. bunun iin bir sre daha dnyada dolayorum. Beni balayn. Zerdt byle dedi.

airler zerine
Zerdt havarilerinden birine yle diyordu: ''Bedeni daha iyi tanyalberi ruhun bence ehemmiyeti kalmad. Ve ''ebedi'' denen herey bir sembolden ibaret.'' Havari cevap verdi: ''Evvelce de byle birey sylemitin. Fakat airler ok yalan sylerler diye ilave etmitin. Bunu neden demitin.'' Zerdt, ''neden diye soruyorsun'' dedi. ''Ben o adamlardanm ki onlara neden diye sual sorulmaz. Ben bunlar henz dn m yaadm. Fikirlerimin sebeblerini yaayalberi hayli zaman geti. Eer sebeplerimi de yanmda tanmam gerekseydi benim bir hafza ambar olmam lazm deil miydi? Fikirlerimi kendim iin saklamam bile bana fazla geliyor. Ve nice kular uup gidiyorlar.
Bazan gvercinliime yabanc ve elimle dokunduum zaman titreyen bir kuun sndn grrm. Fakat Zerdt sana bir zaman ne diyordu? airlerin ok yalan sylediini mi? Fakat Zerdt de bir airdir. Onun bu

ite hakikati sylediine inanyor musun? Neden inanyorsun? '' Havari cevap verdi: ''Ben Zerdt''e inanrm.'' Fakat Zerdt ban sallad ve glmsedi. ''nanman, hele bana inanman, beni mesut etmez. Fakat, birisi ciddiyetle, airler ok yalan sylerler diyorsa hakldr. Biz ok yalan syleriz. Bize pek az ey biliriz. Ve g reniriz. Onun iin yalan sylemeye mecburuz. Biz airlerden, arabn tai etmeyen kim var? Kilerimizde nice zehirli kartrmalar yaptk. Tarif edilmez nice iler yaptk. ok az ey bildiimiz iin ruha zrt olanlar houmuza gider. Hele kadnlar! Hatta ihtiyar kadnlarn akamlar anlattklar masallara bile hasret duyarz. Ve kendimizce buna ''ebedi karanlk'' deriz. Sanki hususi ve mahrem bir kap varm da renmek isteyenlere oradan bilgi datlyormu gibi, halka ve onun vecizelerine inanrz. ayrda veya mnzevi tepelerde yatp kulaklarn diken herkesin gkle yer arasndaki eylerin bazlarna agah olabileceine btn airler inanr. Ve airler kendilerine nermin heyecanlar gelince bizzat tabiatn kendilerine ak olduunu ve tabiatn kulaklarna gizlice okayc szler fsldadn duyarlar ve faniler nnde bununla gs kabartrlar. Ah yerle gk arasnda o kadar ok ey var ki bunlar ancak airler tahayyl edebilir. Hele tanr hakknda. nk btn ilahlar air sembolleri ve air uydurmalardr. Gerekten, daima gklere yeni bulutlarn alemine ykseleriz bu bulutlarn stne alaca krklerimizi kurarz. Ve sonra onlara tanrlar ve st insanlar deriz. Onlar ancak bu iskemlelere oturabilecek kadar yufkadrlar. Btn o airler ve st insanlar! Ah, olaanst bir eymi gibi grnmek isteyen btn bu acizlerden ne bkknm! Ah btn airlerde ne bezginim.'' Zerdt byle deyince mezi ona kzd. Fakat sustu. Zerdt de sustu. Ve gzleri sanki ok uzaklara bakyormu gibi iine yneldi. Nihayet iini ekti ve nefes ald. Ve yle dedi: ''Ben bugnn ve dnn eseriyim. Fakat iimde bir ey var ki, yarnn, yarndan sonrann ve daha uzak bir istikbalindir. Ben eski ve yeni airlerden bezginim. Bence hepsi sathidirler. Ve s sulardr. Derinlere dalamamlardr. Onun iin duygular dibe nfuz edememitir. Biraz ehvet biraz can sknts. Onlarn en ok dnd bu idi. Onlarn saz tngrtlar bir hayaletin hrtlardr. Seslerin ililiinden ne anlyorlard? Onlar temiz de deillerdi. Derin grnsn diye btn sularn bulandrmlardr. Ve bylelikle bartrc grnmek istediler. Fakat bence arac, kartrcdrlar. Yarm ve pistirler. Ah, ben am onlarn denizlerine daldrdm ve balk avlamak istedim. Fakat daima eski bir tanrnn ban ektim. Bylece deniz ancak bir ta vermi oldu. Bizzat onlar da

denizden gelmi olabilirler. Tabii ilerinde inci vardr. Fakat kabuklu hayvanlara o nisbetde benzerler. Ve kendilerinde ruh yerine ekseriya tuzlu bir smk buldum. Onlar denizden gurur da renmilerdir. Deniz tavuskularnn en gzeli deil mi? Tavus en irkin bir manda karsnda bile kuyruunu aar gmten ve ipekten kanatlarndan hi bkknlk gstermez. Manda hayretle bunu seyreder. Ruhunda kuma yakn, sazlklara daha yakn, bataa en yakn olarak. Mandaya gzellikten, denizden ve tavus ssnden ne? airlere bu sembol sylerim. Gerekten, onlarn ruhlar tavuslarn tavusudur ve bir kibir denizidir. airin ruhu seyirci ister. sterce seyirci manda olsun. Fakat ben, bu ruhdan bezdim. Ve gryorum ki o da kendinden bezecek. Ben airleri deimi ve baklar kendilerine ynelmi gryorum. Ruh tvbekarlnn geldiini gryorum. Bunlar onlardan meydana gelmitir. Zerdt byle dedi.

Deiim zerine
Size ruhun dnmn anlatacam: ruhun nasl deveye, devenin aslana ve aslann da ocua dntn. Ruhun ar ykleri vardr, gl, dayankl bir ruhun, iinde derin saygnn barnd: onun gc, daima ar ve en ar ister. Ar olan nedir? Byle sorar dayankl ruh, deve gibi diz ker ve iyi yklenmek ister. En ar olan nedir, ey yiitler? diye sorar dayankl ruh, ki omzuma alaym ve memnun kalaym gcmden. u deil mi: kibrini zedelemek iin kendini alaltmak? Hikmetiyle alay edebilmek iin deliliini ldatmak? Ya da u: zaferini kutlarken davamzdan vazgemek? Batan karan batan karmak iin yksek dalara kmak? Ya da u: idrakin palamut ve iminden beslenmek ve hakikat istenciyle ruh al ekmek? Ya da u: hasta olmak ve teselliye geleni eve gndermek ve istediini hibir zaman duymayan sarlarla dostluk kurmak? Ya da u: iinde hakikat var diye kirli sulara dalmak ve souk kurbalarla, scak kaplumbalar hakir grmemek? Y da u: bizi tahkir edenleri sevmek ve bizi korkutmak isteyen hayalete el uzatmak? Tm bu arllar yklenir dayankl ruh: kendi lne doru hzla ilerler, ykn alp ilerleyen deve gibi. Fakat en ucra lde ikinci dnm gerekleir: aslana dnr ruh, hr bir ortam kurmak ve lnn efendisi olmak ister. Son efendisini arar burada: onun dman olmak ve zafer uruna byk ejderhayla gremek ister. Ruhun artk efendi ve tanr olarak tanmad byk ejderha nedir? Byk ejderhann ad "sen yapmalsn"dr. Oysa aslann ruhu "ben isterim" der. "Sen yapmalsn" durur yolunda, altn kvlcmlaryla parlayan pullu bir hayvandr o ve her

pulun stnde altn gibi bir " sen yapmalsn" parldar. Binlerce yllk kymetler bu pullarn stnde parldar ve yle der ejderhalar iinde en gls: "Bende parldar nesnelerin tm kymeti." "Tm kymetler nceden yaratlmt ve yaratlm kymetlerin tamam - ite benim.Sahiden " ben isterim" olmamaldr artk." Byle buyurur ejderha. Kardeim, ruh aslana niin ihtiya duysun? Yk hayvan neye yetmez ki, mtehammil ve saygl? Yeni kymetler yaratmak -Buna aslan dahi muktedir olmu deildir: yenisini yaratmak iin kendine zgrlk yaratmak- ite buna yeter aslann gc. Kendine zgrlk yaratmak, kanlmaz grevler karsnda dahi mukaddes bir " hayr " diyebilmek: kardelerim, ite bunun iin aslana ihtiya vardr. Yeni kymetlere hak kazanmak - bu dayankl ve saygl bir ruh iin "almalarn" en korkuncudur. Hakikaten bu onun iin bir gasptr ve yrtc bir hayvann iidir. Vaktiyle en mukaddes ey olarak "sen yapmalsn" seviyordu: imdi sevgisinden zgrln alabilmek iin, en mukaddes olanda bile hezeyan ve keyfilik bulmak zorunda: bu gasp iin aslana ihtiya vardr. Fakat syleyin bana kardelerim, aslann yapamayp da ocuun yapabildii nedir? Gasp neden bir de ocuklamak zorundadr? Masumiyettir ocuk, ve unutkanlk, yeni bir balang, bir oyun, kendiliinden yuvarlanan bir ember, ilk hareket ve mukaddes bir "evet"tir. Evet, yaratma oyunu iin kardelerim, mukaddes bir "evet" lazmdr: ruh, kendi iradesini ister, dnyay kaybeden, kendi dnyasn kazanr. Size ruhun dnmnden bahsettim: ruhun nasl deveye, devenin aslana ve nihayet aslann da ocua dntn. Byle buyurdu Zerdt. Ve o esnada, kimilerinin "Alaca nek" dedii ehirde bulunuyordu.

Dadaki Aa zerine
Zerdt, bir delikanlnn kendisinden kandn grmt. Bir akam, 'Alaca inek' dedikleri kenti evreleyen tepelerde yalnz gezinirken, ite: bir aaca yaslanm oturur ve yorgun baklarla vadiyi seyreder buldu o delikanly. Zerdt, altnda delikanlnn oturduu aac kavrad ve yle buyurdu: 'Bu aac ellerimle sallamak istesem, sallayamam.Oysa bizim grmediimiz yel, onu diledii gibi zer ve eer. Bizi en ok, grnmeyen eller eer ve zer. ' Bunun zerine delikanl, aknlk iinde doruldu ve dedi: 'Zerdt' iitiyorum, ben de tam onu dnyordum imdi! ' Zerdt cevap verdi: 'Ne korkuyorsun yleyse? -insan da aaca benzer.Ne denli yksee ve a kmak isterse, o denli yaman kk salar yere, aalara, karanla, derinlie -ktle.' 'yle ya, ktle!' diye bard delikanl. ' Sen nasl oldu da benim gnlm aa kardn?' Zerdt glmsedi ve dedi: ' Nice gnller aa karlmaz hi bir zaman, meerki biz onlar bulalm nce.' 'yle ya, ktle!' diye bard delikanl bir daha. 'Doru syledin, Zerdt. Yksee kmak isteyeli artk kendime gvenim kalmad, nasl oldu bu?' 'Pek abuk deiiyorum: bugnm, dnm yadsyor. Merdivenleri karken, basamaklar atladm oluyor sk. Sk, ve hibir basamak balamyor bunu.

Yukardayken, kendimi hep yalnz buluyorum. Kimse benimle konumuyor, yalnzlk ayaz titretiyor beni. Ne aryorum ykseklerde?Benim horgrmem ve zlemim birlikte byyorlar; ne denli yksee karsam, o denli horgryorum ykseleni. Ne aryor ykseklerde! Nasl utanyorum ykselmemden ve sendelememden! Nasl alay ediyorum abuk abuk solumamla! Nasl nefret ediyorum uandan! Nasl yoruldum ykseklerde?' Delikanl burada sustu. Zerdt, altnda durduklar aaca bakt da, yle buyurdu: ' Bu aa tek bana duruyor u da banda; insan ve hayvan zre ykselmi.Ve konumak istese, kendisini anlayacak kimse bulunmaz: ylesine ykselmi. ite bekler de bekler, -nedir bekledii? Bulutlar otana pek yakn barnd yer: yoksa ilk imei mi bekler?' Zerdt bunu dedikte, delikanl, elini kolunu hzl hzl sallayarak bard: ' Evet Zerdt, doru sylersin. Ben ykmm istemi oldum yksekleri islediimde, beklediim imek de sendin! Bak, sen aramzda grneli neyim ben? Seni kskanma m dr beni ykan!' -Byle dedi delikanl, ac ac alad. Fakat Zerdt, kolunu beline dolad ve onu gtrd. Bir sre yrdkten sonra Zerdt, yle demeye balad: Yreim paralanyor, iinde bulunduun tehlikeleri, szlerinden daha iyi anlatyor bana gzlerin. Sen daha zgr deilsin; zgrl daha aryorsun. Pek uykusuz kalmsn araman yznden, pek uyank.Ak ykseklikleri zlersin, yldzlara susam gnln. Ama kt itkilerin de zgrle susam. Azgn kpeklerin zgrlk isterler; ruhun btn zindan kaplarn amaya urarken, mahzenlerinde sevinten havlarlar. Sen benim gzmde, zgrl dnen bir mahpussun daha: ah, kurnaz, ama aldatc ve kt olur gnl bu trl mahpuslarda.Ve zgrleen ruh dahi kendini artrmak zorundadr daha. inde daha pek ok zindan ve kf vardr: gznn arnmas gerektir daha. Evet, iinde bulunduun tehlikeyi biliyorum. Fakat sevgim ve umudum hakk iin yalvarrm sana: sevgiden ve umudundan yz evirme! Kendini soylu buluyorsun daha, bakalar dahi seni soylu buluyorlar daha, sana hn balasalar, kt gzle baksalar da. Bil ki herkesin yolunu bir soylu kii tkamaktadr. yilerin dahi yolunu bir soylu kii tkamaktadr: ona iyi dedikleri zaman bile, onu ortadan kaldrmak iin yle derler.Yeni bir ey yaratmak soylu kii, ve yeni bir erdem . Eskiyi isterler iyiler ve eski saklansn isterler. Fakat soylu kiinin iinde bulunduu tehlike, iyi bir kii olmas deil, arsz, alayc, ykc olmasdr. Ah! En yksek umutlarn yitiren soylu kiiler tandm. Derken btn yksek umutlara kara aldlar.Gelge hazlar ire arszca yaadlar derken, erekleri gnn snrn pek amaz oldu. "Ruh ehvettir de,' -byle diyorlard onlar. Derken krld ruhlarnn kanatlan; ve ruhlar imdi yerde srnyor ve kemirdigi her eyi kirletiyor. Eskiden kahraman olmay kurarlard; ehvet dkn oldular imdi. Kahraman zg ve ylgdr onlarca. Fakat sevgim ve umudum hakk iin yalvarrn sana: iindeki kahramandan yz evirme! En yksek umudunu kutsal tut! Byle buyurdu Zerdt.

te Dnyallar zerine
Zerdt'te bir zamanlar , btn te dnyallar gibi insann tesi kuruntusuna kapld.O zaman bana dnya , zdrapl ve eziyet eken bir tanrnn eseri gibi grnrd. O zaman bana dnya bir rya ve bir tanr iiri gibi grnrd.lahi memnun olmamn gzleri nnde bir duman gibi grnrd. yi ve kt , haz ve elem , ben ve sen ; yaratcnn gzleri nnde renkli bir duman gibi grnrd. Yaratc ,kendinden uzaklamak istiyordu : o zaman dnyay yaratt. Ac eken iin strabndan uzaklamak ve kendini kaybetmek lgn bir haz verir. Bir zaman dnya bana lgn bir haz ve bir kendini kaybetme gibi grnrd. Bu dnya sonsuz, sonsuz bir elikinin rnei, mkemmel olmayan bir rnei mkemmel olmayan yaratc iin lgn bir haz dnyay bir zamanlar byle gryordum. Bylece ben de btn te dnyallar gibi, insann tesi kuruntusuna kapldm. Gerekte, insann tesi nedir? Ah kardelerim, benim yarattm bu Tanr, btn Tanrlar gibi bir insan eseri ve kuruntusuydu. O, bir insand hatta zavall bir insan ve bir ben!.. Bu bana kendi kl ve alevimden geliyordu. Bu hayalet bana gerek te dnyadan gelmiyordu. Ne oldu kardelerim? Ben kendimi, strap ekeni, yendim. Kendi klm daa tadm. Ve kendime daha parlak bir alev buldum. Ve bakn, o zaman derhal hayalet kayboldu. imdi benim iin, hastalktan yeni kalkm biri iin, byle hayaletlere inanmak dert ve straptr. Istrap ve hakarettir. te dnyallara byle sesleniyorum. Btn te dnyalar yaratan, ac ve iktidarszlkt. Ve yalnz en ok ac ekenin duyabilecei ksa bir mutluluk kuruntusuydu. Bir admla, bir lm admyla son duraa varmak isteyen bir yorgunluk, artk bir ey isteyemeyen zavall, toy bir yorgunluk. Btn Tanrlar, teki dnyalar yaratan duygu. Bana inann kardelerim, vcuttan ylgnlk gsteren vcuttu! O varln kendisine sesleniini dinliyordu. Ve bylece kafasyla ve yalnz kafasyla deil, btn varlyla son duvarlarn arasndan geip te dnyaya gmek istiyordu. Fakat te dnya, insanlardan iyi gizlenmitir. O, ilahi bir hi olan insansz ve insanca olmayan dnya. Ve varlk insana hi hitap etmez, meer ki insan olarak bunu yapsn. Gerekten; her trl varlk g kantlanr ve g syletilir. Syleyin kardelerim, en iyi kantlanan ey en acayip ey deil midir? Evet bu ben ve "Ben"in kart ve karkl en iten olarak kendi varlndan sz eder. Bu yaratan, isteyen "Ben"ki her eyin ls ve deeridir. Ve bu iten varlk, ben; bu, vcuttan dem vurur ve hatta iir syledii, hayal kurduu ve krk kanatlarla titredii zaman bile bedeni ister. "Ben" gittike daha iten konumasn renir!.. ve rendike beden ve hayat iin daha fazla sayg duyar. Benim "Ben"im, bana yeni bir gurur retti. Onu insanlara sylyorum: Artk banz kutsal eylerin gizine gmmeyin. Tersine, onu zgrce tayn. Yaama anlam kazandran bir kafa tayn. nsanlara yeni bir irade retiyorum: nsann kr krne gittii yolu tutun ve onu onaylayn. Hastalar gibi ondan sapmayn! Bedeni ve hayat hor gren "Tanr katn" e "Kurtarc kan damlasn" bulan, hastalardr. Fakat bu tatl ve karanlk zehri bile bedenden ve yaamdan alyorlard! Sefaletlerinden kamak istiyorlard. Fakat yldzlar onlara ok uzakt. O zaman ilerini ekerek; " Ne olur, baka bir varlk ve mutlulua ulatracak Tanrsal yollar bulunsa!" dediler. Bylece kendi kmazlarn ve kanl ikilerini bulmu oldular. Bu nankrler, bylece bedenden ve yaamdan syrlabileceklerini zanettiler. Oysaki bu syrln arpntsn ve neesini kime borluydular? vcutlarna ve bu topraa. zerdt hastalara kar efkatlidir. Geekten onlarn teselli tarzlarna ve nankrlklerine kzmaz. Tek,

hastalktan kurtulsunlar ve yenenler arasna katlsnlar ve kendilerinden daha stn bir varlk yaratsnlar. Zerdt, kendi kuruntusuna dikkatle bakan ve gece yars, Tanrsnn mezar etrafna sokulan, hastalktan yeni kalkm olanlara kzmaz. Fakat bence onun gzyalar da hastalktr ve hasta bir bedenin eseridir. airler ve tanr lgnlar arasnda ok hastalar vard. Bunlar anlayanlardan ve erdemlerin en genci olan itenlikten iddetle nefret ederler. Onlar daima geriye, karanlk zamanlara bakarlar. Fakat o zaman kuruntu ve iman baka bir eydi. Akln lgnlklar Tanr benzerliiydi ve phe gnaht. Bu Tanr benzerlerini pek iyi tanrm. Onlar kendilerine inanlmasn isterler. Ve phe gnahtr derler. zellikle kendilerinin neye inandklarn pek iyi bilirim. Gerekten onlar da en ok te dnyalara ve kurtaran kan damlalarna deil, bedene inanrlar ve onlarca kendi bedenleri " Mutlak varlk"tr. Fakat vcut onlarca hasta bir eydir ve vcuttan ayrlmak isterler. Onun iin lm tleyenlere inanrlar ve zellikle te dnya tleri verirler. Kardelerim, beni, salam vcudun sesini dinleseniz daha iyi, bu ses, daha iten daha temiz bir sestir. Salam, mkemmel, dik vcut daha iten konuur ve yaam amacndan sz eder. Zerdt byle dedi.

Yaratcnn Yolu zerine

nzivaya ekilmekmi istersin kardeim? Aramak m istersin kendine giden yolu? Biraz durakla ve dinle beni? "Arayan , kolayca kaybedebilir kendini..Gnahtr her trl yanlzlk!" : byle buyurur sr..ve sen , uzun sredir parassn bu srnn. Srnn sesi , senin iinde de nlayacaktr..ve yle demek istersen eer , "mterek vicdana sahipdeilim artk sizlerle" , ite o zaman bir ikayet ve zdrap olacaktr bu. Bak , bu acyda o mterek vicdan dourdu : ve bu vicdann son kvlcm senin tasan zerinde parlamakta hala.. Fakat sen kederinin yolunda m ilerlemek istersin? Kendine varmak m yani? Gster bana o halde gcn ve kantla bunu hak ettiini! Sen yeni bir g , yeni bir hak msn? lk devinim misin? Kendiliinden yuvarlanan bir tekerlek misin? Yldzlar zorlayabilirmisin kendi etrafnda dnmeye? Ah, ne ok ykseklik heveslisi var! Kibirli olann o kadar istekleri var ki , bana bu ehvet dkn ve kibirlilerden olmadn gster! Ah , ok byk fikirler vardr ki , bir krkten baka birey deillerdir : krklerler ve hep daha fazla boaltrlar. Kendine zgr m diyorsun? Bir boyunduruktan kurtulduunu deil , hkmeden dncelerini iitmek isterim. Boyunduruktan kurtulmaya layk bir adam msn? Uaklktan ktktan sonra son deerlerini kaybedenleri de bilirim. Nelerden kurtuldun? Bu bana vz gelir.Fakat gzn bana unu apak bir ekilde sylemeli : zgr ! Ama ne amala? Kendi iyilik ve ktln kendin yaratabilirmisin? ... ve iradeni kendine bir yasa gibi egemen klabilirmisin? Kendi kendinin yargc ve kendi yasann intikamcs olabilirmisin?

Kendi yasasnn yargc ve intikamcs ile yanlz kalmak korkun bir eydir. Bir yldz , uzayn boluuna ve yanlzln buzlu soluuna byle atlr. Ey yanlz adam! Bugn hala daha kalabaln acsn ekiyorsun.Bugn henz btn cesaretine ve mitlerine sahipsin. Fakat bir zaman gelecek , yanlzlk seni yoracak.Bir zaman gelecek ve gururun eilecek.Cesaretin krlacak.Bir zaman gelecek ve "ben yanlzm" diye haykracaksn. Bir zaman gelecek , yksekliini grmeyecek ve alakl pek yakn duyacaksn.Kendi yceliin bir hayalet gibi seni korkutacak.Bir zaman gelecek : "Her ey yanl!" diye baracaksn. Yanlz ldrmek isteyen hisler vardr.ldrmezlerse kendilerinin lmeleri gerekir.Fakat katil olmay baarabilirmisin? Kardeim! Aalamak kelimesini ve seni aa olarak grenlere kar adil olmann acsn tanrmsn? Senin hakknda dncelerini deitirmeye oklarn zorladn.Bunun intikamn alacaklardr.Onlara yaklatn ; fakat yine de nlerinden geip gittin. Bunu sana hibir zaman balamayacaklardr.Sen onlar getin.Fakat sen ykseldike , kskanln gz seni o oranda kk grr.En ok da uandan nefret edilir. Demelisin ki ;Bana kar nasl adil olabilirsiniz? Ben kendime sizin hakszlnz yaktryorum. Onlar yanlzca hakszlk eder ve amur atarlar.Fakat kardeim , eer bir ylsz olmay istiyorsan , byle davrandlar diye onlar daha az aydnlatmamalsn! yiler ve adillerden saknn! Onlar , kendi erdemlerini yaratan armha germeyi severler.Onlar , yanlz olandan nefret ederler. Kutsal basitlikten de saknn!Basit olmayan her ey , onlarca kutsal olmayandr. Bu odun yn , atele oynamasnda sever. Kendi sevginin basknlarndan da sakn! Yanlz olan , rast geldiinde pek abuk elini uzatr. Baz adamlara elini deil , sadece peneni uzatmalsn...ve isterim ki, penenin trnaklar da olsun.Fakat ; rast gelebilecein en kt dman , yine bizzat kendin olacaksn.Bizzat sen , maaralarda ve ormanlarda kendini izlersin. Yanlzsan , kendine giden yolu yryorsun.Fakat bu yol , kendine ve yedi eytanna urar. Sen , kendinin inkar , cini , cinneti , falcs , delisi , phecisi , uursuzu ve ktl olacaksn. Kendi alevinde yanmay istemelisin.Kl olmadan nasl yenileceksin? Yanlz! Sen yaratcnn yolundan yryorsun.Yedi eytanndan kendine bir Tanr yaratacaksn. Yanlz! Sen sevenlerin yolundan yryorsun.Sen bizzat kendini seviyorsun..ve yanlz sevenlerin yapt gibi kendini kmsyorsun. Seven kii , yaratmak ister. Sevdiini kmsemeyen aktan ne anlar? Sevgin ve yaratclnla yanlzlna git kardeim.ok sonra hakkaniyet , seni topallayarak izleyecektir. Gz yalarmla yanlzlna git kardeim! Ben , kendinden stn biey yaratmak isteyen ve bu yzden harcanan severim! Zerdt byle buyurdu

EKLER
Nietzsche zerine Yazlm Birka Kitap

Kusursuz Nihilist Politik Bir Dnr Olarak Nietzsche'ye Giri Keith Ansell-Pearson Ayrnt Yaynlar / nceleme Dizisi Aklama : Kendi szyle kendini yara bere iinde brakan, bir mrit gibi konumasna ramen hibir mrit istemeyen, kendisine inanmaya yeltenenleri horgrerek uzaklatran bir dnrle hesaplamak zordur. Tm deerlerin tepetaklak yuvarlanp kt bir ada yeni Tanr taklitleri icat etmeye koyulan "hn insan"na, urunda atelerden getii byk retilerin kendisinin yeni kleliinin mjdesi olduunu acmasz bir kahkahayla bildiren bir felsefeciye sempati duymak zordur. Cesaretin insann tarih-ncesinde kaldn bildirerek, iki bin yldr yaratlm tm deerlerin nihilist ve dlek drtlerden trediini haykran ve yaanlas tek hayatn "kahramanca" ve bunun da "kahramanlara yarar" olduunu savunan birini, Nietzsche'yi, "deli" ve "faist" diye damgalamak ise kolaydr. Keith Ansell-Pearson, "Kusursuz Nihilist" adl kitabnda, Nietzsche'yi ykarak, bozarak yeniden okumay deniyor. stelik Nietzsche'nin horgrd "felsefe hocas" edalarndan uzak durmaya gayret ederek yapyor bunu. "G istemi"nden "ebedi dn"e, "stinsan"dan "hn" ahlakna dek Nietzsche'nin felsefesinin temel kavramlarn tartrken, politik dncesinin nemli katmanlarn ayrtryor. Zamannda, milliyetiliin kltr-kart hastaln en tipik yars olduunu dnen, tm rk politikalar reddeden, Yahudi dman Alman politikaclara veryansn eden bir kiinin faist dnceye dahil edilmesinin barndrd riyay byk bir aklkla sergiliyor. Nietzsche'nin liberalizm ve sosyalizmi, byk bir dekadansn yek dierini aratmayan birer deikesi olarak grmesinin gerekelerini tartmaya ayor. Rorty ve Connolly rneklerinde, ada liberal ve radikal dncelerin Nietzsche'yi sahiplenme abalarndaki sorunlar deerken, kadn dman bilinen bir filozofta Irigaray ve Cixous gibi feministlerin ne bulduklarn aratryor. Ksacas, "evet ve hayrn tesinde" okumaya alyor Nietzsche'yi. Ve bu okuma esnasnda, dnyann dndn bir kez daha hissediyoruz, tpk onun tarihi ettii gibi: "Yeni grltler yaratanlarn deil, yeni deerler yaratanlarn etrafnda dner dnya; ama sessizce dner." ukurda debelenmenin kartt grltden bktysanz, okuyan glmek zorunda brakan bir filozofun politik dncesinin ne menem bir ey olabileceini merak ediyorsanz, Nietzsche'ye yarar bir alma retmi olan Ansell-Pearson sizi eli bo evirmeyecektir, emin olunuz.

Nietzsche Yaam ve Felsefesi Jules Chaix-Ruy iviyazlar / Portreler Dizisi Aklama : "Beni ancak gelecein, yzyl sonrasnn insan anlayacaktr" Hayat, bu nl szleri dorulad. lmnn zerinden geen yzyl, Nietzsche'nin poplaritesini daha da glendirdi. Yeni bir yzyla hazrlanrken, geen yzyln banda len bir filozofun, onca dncenin, eylemin artk geerliliini yitirdii bir zamanda, hala nemli ve merak edilir olmasnn ardnda yatan balca neden, elbette Nietzsche'nin felsefesinin insan tm boyutlaryla ele almasndan ve bunu ok gl bir slupla ifade edebilmesiden kaynaklanyordu. Ruy'un Nietzsche portresi, yaymlandnda, byk filozofun hayat ve dnce biimi zerine yapm en nemli alma olarak karlanm, onun adn rklkla zdeletien, faizme dnsel temel oluturmakla sulayan deerlendirmelerin son bulmasna, Nietzsche kiiliinin yerli yerine oturmasna bir katk olarak grlmt. Ruy'un izdii portre, Nietzsche felsefesini anlamakta bir anahtar olamay srdryor.

Nietzsche ve Postmodernizm Dave Robinson Everest Yaynlar Aklama : Milenyumdan psikanalize, Kuantum Kuram'ndan Kaklk Kuram'na kadar bir dizi temay ileyen Postmodern Hesaplamalar serisi, her biri ada dncenin keskin ucunda duran, anahtar bir fikri ele alan ve yirmi birinci yzyl dncesinin temellerini atm paradigmatik dnr ve beyinlerin yaklamlarn anlalr bir dille ortaya koyan kitaplardan olumaktadr. "Erkekler kadnlar sakin ve efkatli sanrlar, oysa onlar vahidir."

Nietzsche'nin Dans Bryan S. Turner, Georg Stauth BLM VE SANAT YAYINLARI / Felsefe Aklama : Nietzsche'nin sanat, edebiyat ve felsefe zerine yapt etkiler teden beri bilinen bir olgu. Gnmzde ise zellikle Postmodern dnrlerin, tartmalarn ve bakaldrlarn hemen hep kayna olarak gsterilen Nietzche'nin, henz toplum teorisine yapt ve yapabilecei katknn modernist toplumlar, devletler ve ideolojiler karsnda yeterince hesabnn verilmediini grmekteyiz. George Stauth ve Bryan S. Turner elinizdeki yaptlarnda zellikle bu eksiklie odaklanarak, Nietzsche'nin gemite Weber, Freud, Adorno, Foucault gibi dnrlere salad ve gnmzde pekok toplum kuramcya salayabilecei geni olanaklar gn na karmaya abalyorlar.

Nietzsche le Diyalog Gianni VATTMO Dost Kitabevi Yaynlar Aklama : Nietzschenin lmyle birlikte Bat metafiziinin de sona erdii sav, Vattimonun Nietzsche okumasndaki temel kalk noktas olarak ne kyor. Nietzschenin yaptna salt filolojik, anlayc bir noktadan yaklamann mmkn olmadn dile getiren Vattimo, yirminci yzyln ikinci yarsndan itibaren oalan Nietzsche yorumlarn, filozofun yaptn trl noktlardan irdeleyen hayli yeni tarihli incelemelere kadar uzanan bir erevede zmlyor. Nietzscheden sonra felsefenin ancak estetik bir ura olabilecei saptamas, yeni bir yzyln eiinde felsefe yapmann olanaklln tartmann da yolunu ayor. Nietzschenin gncelliini hi yitirmeyen dnsel yrngesi, bozguna uram bir iradenin Bat geleneinin dogmalarndan kan, z ve varolu arasndaki insancl uzlann yks ayn zamanda.

Nietzsche Aladnda Irvin D. Yalom Ayrnt Yaynlar Aklama : Sahne : Psikanalizin doumu arifesindeki 19.yzyl Viyana's. Entelektel ortamlar. Hava souk. Aktrler Nietzche: Henz iki kitab yaymlanm, kimsenin tanmad bir filozof. Yalnzl semi. Aclaryla barm. haneti tatm. Tek sahip olduu ey, valizi ve kafasnda tasarlad kitaplar. Kars, toplumsal grevleri ve vatan yok. nzivay seviyor. Tanry ldrm. 'mit ktlklerin en ktsdr, nk ikenceyi uzatr,' diyor. Daha sonra 'kendi alevlerinizde yanmaya hazr olmalsnz: nce kl olmadan kendinizi nasl yenileyebilirsiniz?' diyecek. mitsiz. Breuer: Efsanevi bir tehis dehas. mitsizlerin kapsn ald doktor. Psikanalizin ilk kurucularndan. Krknda, btn Avrupal sanat ve dnrlerin doktoru olmay baarm. Gzel bir kars ve be ocuu var. Zengin. Saygn. Hayat boyunca 'ama' pozisyonunda yaam biri. Freud: Breuer'in arkada. Henz gen. Gelecei parlak. imdi yoksul. Salom: Erkeklerin ban dndren kadn. ekici. zgr. Evlilie inanmyor. Bazen ayn anda birok erkekle beraber oluyor. Sanatlar ve dnrleri tercih ediyor. Krbac var. Konu mitsizlik. Birgn, erkeklerin ban dndren kadn, Salom Nietzsche'den habersiz Breuer'e gelir. 'Avrupa'nn kltrel gelecei tehlikede, Nietzsche mitsiz. Ona yardm edin,' der. Breuer Salom'yi tekrar grebilmek umuduyla 'peki' der. Ve varoluun kader, inan, hakikat, huzur, mutluluk, ac, zgrlk, irade... ve neden, nasl gibi en nemli duraklarndan geen bir yolculuk balar... Kendisiyle ve hayatla yz yze gelmekten ekinmeyenlere..

Nietzsche Neden Anlalamyor?

Nietzsche'nin felsefesine genel bir sistematik getirmedii , "Nietzsche'nin felsefesinin temel dayanaklar" yaz dizisine balarken ifade etmeye almtm. Ksaca deinmek gerekirse , Nietzsche , retisini yazd eserler vastasyla insanlara duyurmak istedii ve bunu o dnemde gerekletiremediini grrz.Bunun elbette sebepleri vardr. Her ne kadar Nietzsche , dostlarna yazd kimi mektuplarda yayncsn mazeret gsterse de , aslnda durum sadece bundan ibaret deildir. Nietzsche anlalamaktadr , ki hala yledir.Bunun sebeplerini yle sralayabiliriz ; 1-Eserlerini ar bir edebi slupla yazmtr. 2-ou zaman hayatta yaad olaylar / aclar zerine gelien dncelerini , yazd kitaplarda sanki okuyucunun anlamas gerekirmi gibi , anlam tam olarak karlayamayan kelimeler kullanarak oluturmutur.te tam bu sebeple Nietzsche'nin dncelerini anlayabilmek iin , ncelikle hayatnn incelenmesi gerekir. 3-Nietzsche , kendisininde ifade ettii gibi sistematik felsefe anlayna iddetle kar km , aforizma tekniiyle eserler vermitir.Lakin sistematii olmayan bir felsefenin , doal olarak anlalamayacan gz ard etmitir. Kanmca , bu sraladm sebepler vastasyla Nietzsche kendi dnemi de dahil , halen daha tartlmaktadr.Daha nceki yazlarmda da dile getirdiim gibi , kimi Faizme , kimi Ateizme , kimi Satanizme , kimi Anarizme , kimi Darwinizme e tutmu , hatta ve hatta kimi yorumcular slami bir felsefe ekolu olan Vahdet-i Vcud dncesiyle "Ebedi Dn" retisini benzetirmilerdir. rnein son olarak incelediim , Prof.Dr Fehmi Baykan'a ait olan "Nietzsche'nin Felsefesi" adl eserde , Fehmi Baykan , Nietzsche'nin kimi dncelerinin Hallac'n "Enel hak" olarak tannan tasavvufi felsefesiyle benzemeler bulunduunu ne srmtr. Ya da , baka bir rnek vermek gerekirse Nietzsche , Prof.Dr.Ahmet nam'a gre bir "gnl" felsefecisidir. Halbuki stte sraladm ideoloji veya fikri akmlar , temel olarak taban tabana zttr. Olduka tuhaftr ki , taban tabana zt olan bu dnce ve ideolojik akmlardan kimi fanatikler , Nietzsche'yi dncelerinde temel almlardr.Hatta fanatikler dnda , "felsefeci" aydnlarmzdan profsrlerimiz bile elikiye dmlerdir. Nietzsche kimi yazlarnda , bilinli olarak tuzaklarla dolu eserler verdiini ima eder.Fakat bunu gerekten bilinli bir ekilde mi yapt , yoksa slubunun bu mu olduu belirsizdir. Lakin durum ne olursa olsun , Nietzsche felsefe tarihinde byk bir yer etmi , byk filozof ve dnrleri etkilemi , dnsel olarak yeni bir dnem amtr. En azndan bu yadsnamaz galiba...

Trkiye'de Nietzsche'yi Anlamak (!)

Nietzsche zerine bende dahil olmak zere ok yazp izdik..Peki ne kadar Nietzsche'yi anlayabildik ve ne kadar anlatabildik , kestirmek zor. Nietzsche , tarihte daha nce ei benzeri grlmemi bir filozof.Her trden insann kabullenebildii ve o kadar da reddetebildii bir dnr ... ve galiba kendinin reddi en O'nu en fazla onurlandran tek filozof. Kimi ok byk deerler atfeder , kimi iinse mastrbasyon yapmaktan ldrp kz kardeine ak olmu bir venist olarak tanmlar.Byle bir dnr , sizce Trkiye artlarnda ne kadar anlalabilir? Bana gre neredeyse imkansz gibi geliyor..nk lkemiz , nder Atatrk'n bilime deer verdii kadar deer veren baka bir yol gsterici edinememi grnyor.Hala daha , bilimsel alanda gelimemizin ok byk bir orann Atatrk'e borluyuz. nk nder Atatrk'n milli deerler zerine , byk zorluklarla kurduu lkemiz , cumhuriyet tarihine baklnca grlyorki srekli tehdit altnda..Kimi zaman terr , kimi zaman banaz din smrcleri , kimi zaman Bat'ya endeksli halk isyanlar , oyunlar...ve hala daha artarak devam ediyor bu problemler. ...ve dnn ki , byle bir lkede bilimsel almalar yapyorsunuz , felsefe yapyorsunuz.Eer byle bir toplumda anlalacanz veya birikimizi paylatnzda anlatabileceinizi dnyorsanz , ukala bir tavrla sylyorum ki , sadece kendinizi kandryorsunuz.

Evet... oumuz kendimizi kandryoruz. Umudumuzu kaybetmektense , bunu yeliyoruz. yle bir toplumda yayoruz ki , "lin kltr" had safhada , anlay ve zen neredeyse tkenmi durumda , gazetelerin nc sayfalarndaki vahet haberlerinden bile zevk almaya balam kimilerimiz , ... son sayfa resimlerini tamamiyle es geiyorum zaten. Grlyorki Trkiye halk kimliini yitirme arefesinde neredeyse. Siyaset ve politika irenilecek cinsten.. Dnnki byle bir lkede felsefe yapyorsunuz. Tam da bu lkede ; ... Trkiye'de.. Cemil Sena'lar , Selahattin Hilav'lar , Ahmet nam'lar pek kolay yetimese de , saolsun toplumumuz ok erken tketiyor. Hele ki kimilerini tketmeden yok ediyor ; Uur Mumcu , Ahmet Taner Klal , Bahriye ok ... vs. Dikkat ediyormusunuz? "...vs." diyorum.Bunu derken hi iimiz yanmyor nk...yle bir hale geldik ki , haclar hocalar lavabomuza kadar girip sistematik bir ekilde "nasl dk dar atlr ve popoya nasl davranlr" onu retiyor..Bilmem ka kez u duay okuduumuzda ev veya araba sahibi oluyoruz...Yatak odamza kadar giren hocalarn yatak odalarndan drdn stnde bayan kyor..Hadi 4 tane olsa diyeceim ki dinen caizdir... Ne diye bu isimleri nemseyelim ki? Bize ne Uur Mumcu'dan ve dierlerinden... Anlyabiliyormusunuz? "...ve dierleri" diyorum. ..ve tekrar ediyorum ; gelin skysa bu lkede felsefe yapn. Cannza susam olmalsnz. Hele ki birde Nietzsche'yi anlatmaya kalkyorsunuz... Nietzsche'nin eserlerinde iledii ve bakaldrd insan tiplerini anmsayn...ve unu dememiz gerektiini dnn ; artk Asya'nn bozkrlarnda at koturan , lkesini iin len , ismi bile rkten bir millet deiliz.Artk Asya'dan Anadolu'ya akn akn kltr ve uygarlk getiren milletten eser yok......... Artk "sr"yz..Sadece sr! Bamzda obanlarmz mevcut..Her konuda obanlar edinmekte stmze yok artk..Siyasette , politikada , dinde , ... toplumun her kademesinde bir oban var...ve her obann ba..En by kim diye sormadan edemiyor insan... Byk nder Atatrk'n kurduu lke imdi bu durumda.. ...ve u anda inann ki ; "Hayatta en hakiki mrit ilimdir , fendir!" sz biroumuza o kadar aptalca geliyor ki...Deil mi? Amerika destekli geici bir ekonomik dzelmeyle tm sorunlarmz halledebildiimi dnyoruz...Peki sizce hallettik mi? ...ve bizim gibi geri zekallar bu lkede felsefeye yapmaya alyor. Nietzsche'yi anlatmaya abalyor...Ne diye? Niin ilgilenelim ki? Son sz olarak unu syliyebilirim ki Atatrk , Nietzsche'nin tasarlamak iin hayatnn son on yln ldrm bir ekilde geirdii "stinsan"n zelliklerinin ounu bnyesinde barndryordu...O'nu anlayan bir avu kiide , ya kardeimiz olan "dadakiler" tarafndan , ya kendi iimizde din istismarclarnn "sr"leri tarafndan , ya da lanet Amerika kkrtmalar tarafndan yine kendimizce yok edildi.. Ya dierleri?... Entel-dantel aydn takm?... "Son insan" anmsayn.... Hani hala "s" gereken insan tipini. Reiki , yoga ve dier arnma teknikleriyle klarn uyuturmakla ve "astral seyehat"lerle seksteki baarszlklarn unutmakla meguller... Ksacas artk iktidarsz bir halk olduk...

Bunu anlayabiliyor musunuz? Bence hayr... Yaln Kk gibileri fazla es geiyor , annda deli damgas vuruyoruz.. Sizce de byle deil mi? ... imdi "tekrardan" sizden unu diliyorum? -GELN BU LKEDE FELSEFE YAPIN! -GELN BU LKEDE NETZSCHE'Y ANLATIN!

2006-2007 Zerdtoloji

Daha Fazlas iin.... http://www.blogcu.com/zerdustoloji