Hcrede Madde Tanmas

Ozmos: Bir svnn, yar geirgen (semipermeabl) bir zardan gemesi olaydr. Younluklar (veya konsantrasyonlar) farkl olan iki zelti, birbirinden yar geirgen bir zarla ayrldklarnda, iki tarafn younluklarn denge haline getirmek iin, zar iinden baz iyon veya molekller, bir taraftan dier tarafa geerler. Mesela, bir kap yar geirgen bir zarla iki ksma blnp bir tarafa boyal su, dier tarafa da ekerli su konsa, biraz sonra renkli suyun zardan geerek ekerli suya kart grlr. Bu, ozmosa bir rnektir. eker (skroz) moleklleri, zardan geemeyecek kadar byk olduklar iin kendi blgelerinde kalr. Ozmos da esas gei, daha seyreltik olan zeltiden (veya saf zcden) daha konsantre olan zeltiye doru olur. Ozmos, fiziksel bir olay olup zel bir difzyon eklidir. Biyolojide yar geirgen bir zardan suyun difzyonuna ozmos denir.

Aktif Tama: Enerji harcanarak; hcre membran veya benzeri bir zardan, ie veya da doru maddenin tanmas olayna denir. Aktif tama, az youn ortamdan ok youn ortama, byk molekllerin geii srasnda enerji harcanmas olayna verilen isimdir. Hcre zarnn zerindeki porlardan geemeyecek byklkteki molekller enzimler yardmyla alnr. Aktif Tama 2 eittir. Byk molekllerin hcre iine alnmasn salayan Endositoz Hcre ierisindeki byk molekllerin atlmasn salayan Ekzositoz Endositoz, hcre zarndan difzyonla veya aktif tamayla geemeyecek byklkteki molekllerin hcre iine aln yntemidir. Madde hcreye alnrken aktif tamada olduu gibi enerji harcanr. ki eit endositozdan bahsetmek mmkndr: 1.Fagositoz: Kat molekllerin alnmas. Bu olay srasnda alnacak molekl hcre zarna temas ettiinde ilk olarak yalanc ayaklarla (pseudopodia) etraf sarlr. 2.Pinositoz: Sv veya svda zlm molekllerin alnmas. Sv maddeler yalanc ayaklarla sarlamad iin bu yntemle hcre iine alnmaz. Bunun yerine hcre zarnda minik cepler oluturularak alnr. Hormonlarn hcre iine alnmasnda da bu yntem byk lde kullanlr. Bitki hcrelerinde eperin hareketi engellemesi sonucu endositoz yaplamaz. Fagositoz szlk manasyla Hcre yemesidemektir. (Eski Yunanca Phago- yemek (fiil), sito hcre demektir.) Hayvansal hcrelerin, kat besin maddelerini, vezikl oluturacak biimde, sitoplazmalarna almalar. Fagositoz hayvansal hcrelerin kendilerine gerekli maddeleri almalarnda en nemli yollardan birisidir. rnein, alkol kullanan birisi alkol almadan nce biraz zeytin ya ierse daha ge sarho olur nk zeytinya byk molekll olduu iin ve zeytinyan nce aldmz iin hcreye ilk ulaan zeytinyadr bunun sonucunda da onun hcreden gemesi zor olduundan alkolde geemez ve kii daha ge sarho olur. 1-Byk paracklarn (besinlerin veya yok edilecek olan yabanc maddelerin), yalanc ayaklar yardmyla hcre ierisine alnmas. 2-Bir maddenin hcre iine alnmas ilemidir. Srasyla; hcreye tutunma, hcre iine alnma, fagozom oluumu ve sindirim kademelerinden oluur. 3-Hcre zarndan geemeyen byk kat molekllerin yalanc ayaklarla hcre iine alnmasdr.

Hcrede Madde Tanmas

Pinositoz (Eski Yunanca pino imek, sito hcre demektir.) hayvansal hcrelerin sv haldeki maddeleri, vezikl oluturarak, sitoplazmalarna almalarna verilen isim. Hcre zarnn ieri doru kmesi ile oluan kk cepler, daha sonra zarn kapanmas ile ii sv dolu pinositotik vakuollere dnr. Bu yolla hcre iyonlar ve kk moleklleri sv ile birlikte bnyesine alr. Ekzositoz, Endositoz ile birlikte Aktif tamay oluturur. Hcre iindeki byk molekllerin hcre dna atlmasn salayan tama eklidir. Hcre iindeki molekllerin sindirilemeyen atklar, koful iinde hcre zarna getirilip, koful zar ve hcre zarnn birlemesi yoluyla atlr. Koful zar, birleim yerinden alarak atk maddeleri dar atar. Enerji harcanmas, kofullarn kullanlmas ve enzimlerin kullanlmas nedeniyle aktif tamaya dahil edilir.
Kolaylatrlm Difzyon: Protein yapl tayclar araclyla ve tanacak maddenin kimyasal potansiyel enerjisinden yararlanarak gerekleen bu tr tama mekanizmalar kolaylatrlm difzyon olarak bilinir.