TMMOB Jeoloji Mhendisleri Odas renci ye Kurultay

CNSYET AY RIMCILII
OSMAN GAZ NVERSTES J E O G E N , E S K E H R

Kadn sorununu doru tahlil edebilmek iin sorunun kkenini doru tespit etmek gerekir. Kadn sorunu snfl toplumlarla birlikte ortaya km ve bir toplum biiminden dierine devredilerek gnmze kadar gelmitir. Kadn cins olarak ezilmilii kleci toplumda da yayordu kapitalist toplumda da yayor, reel sosyalist lkelerde da yaamt. Engels'in deimiyle "ilk i blm erkekle kadn arasnda dl verme bakmndan yaplan i blmdr. Tarihte kendini ilk gsteren snf atmas, kadnla erkek arasndaki kartlln kar koca evlilii iindeki gelimesiyle ve ilk snf basksyla dii cinsin erkek cinsi tarafndan bask altna alnmasyla dmdetir" Kadn erkek arasndaki eitsiz gelime salt kapitalizmle ilgili deildir, yzlerce yllk bir tarihe sahiptir. Cinsel taciz, kadnlara ynelik iddet, kadnn ikincil olmas vb. sadece kapitalist toplumun karakteriyle ilgili olmad gibi ii snfyla btnleen bir sorun da deildir. Byle olduunu dnmek snf indirgemeciliktir. Kadn sorunu snf temelinde ele alnacak bir sorun deildir. Kadnlar hayatn her alannda olup hangi snftan hangi dilden hangi mezhepten olursa olsun ezilmektedir. Toplumsal, kamusal ve zel alanda kadnn emei, kimlii, bedeni grnmez klnmaktadr. Toplumda varolan tm egemenlik ilikileri birbirinden beslenmektedir. Erkein kadn zerindeki egemenliini salayan en nemli kurumlardan biri devlet iken bununla birlikte aile, din, militarizm, gelenek, rf, adet ve ahlak kadnn ezilen ezen ilikisinde ezilen konumunda kalmasn salayan iliki ve etkenlerdir. Soyun reticisi, kltrn koruyucusu, ulusun simgesi olarak tanmlanan kadnlar eve, aileye ve erkek egemenliine mahkum ediliyor. zgr bir gelecek iin ortaklk yaratmak yerine gemiin ortakln arayan ve gemii bu gn yaatarak kendini var etmeye alan milliyetilik ve muhafazakarlk kadnlar iinde gemiin ezilmiliini yeniden retmektedir. Genel olarak baktmzda kadnlar evle, doayla zel alanla; erkekler, toplum, kltr kamusal alanla zletiriliyor. Kkleri aydnlanma dnemine dayanan bu dalizm, kltr doadan, kamusal alan zelden, erkei kadndan stn tanmlyor. Neden doann cinsiyeti diidir? Toprak ana, doa ana diyoruz. Bu durum kadnn biyolojik yapsyla aklanyor. Kadnn da tpk doa gibi efkatli, dourgan, retken, besleyici olduu vurgulanyor. Tarlaya tohum eker gibi anne de barna ekilen tohumu bytyor. Yani genellikle bu zellikleri kadnn retimle yeniden retimdeki rolleri neden olarak gsteriliyor. Peki neden kadna atfedilen bu zellikler, kadn ikincil klyor? Mitolojik ve sonraki dnemlere baktmzda kadnn dourganl yceltilmektedir. Kadna atfedilen zelliklerin "doaszlatrlmas" iin akrabalk ve mlkiyet ilikilerine geilen dnemlere, zellikle de son iki yz yllk servene servet ve snf mekanizmalarnn ileyiinden kaynakl kadn ikincil konuma itilmitir. Yzyllarn kltr olan erkek egemen ideoloji doduumuz andan bizi bask altna almaktadr. Pembe patiklerle balayan ayrmmz bebeklerimizle devam etmi, hayatn dier btn alanlarndaki materyaller ve sylemlerle srdrlm ve devamll salanmtr. lkedeki eitim sisteminde de cinsiyet ayrmcl bariz bir ekilde grlmektedir. Eitim sistemi
B L D R L E R K TABI I 49

TMMOB Jeoloji Mhendisleri Odas r e n c i y e K u r u l t a y

varolan hiyerarik g ilikilerini pekitiren bir yapda olmas sebebi ile bizim hayattaki edilgenliimizi pekitirmektedir. Ders kitap ve materyalleri de geleneksel cinsiyet rollerinin nesiller boyu aktarlmasnda nemli ileve sahiptir. Cinsiyeti ideoloji ve g ilikilerini krkleyen kadnlk erkeklik rollerini pekitiren ssal ierikle dzenlenmektedir. Kadnlarn eitim srelerine katlm ile ilgili sorunlarn kaynanda eitime ayrlan payn dkl, gler, yoksulluk, toplumsal deerler cinsiyeti kalp yarglar eitimin yapsndan ve ieriinden kaynakl (programlar, retmen tutum ve davranlar, ders kitaplar ve materyaller) problemler bulunmaktadr. Eitimdeki bu tr cinsiyeti yaplanma genel olaraktoplumda ki cinsiyeti i blmn pekitirmektedir. Kadnlarn i gcne eksik katlmna yada kadnlar belli sektrlerde (eitim retmenlik, sekreterlik, hemirelik..)younlamalarna yol amaktadr. Bu durumun getirii olarak kadnlk rollerini pekitiren iler dnda i bulamamas da ayr bir sorun olarak irdelenmelidir. rnein biz jeoloji mhendislii kadn rencileri eitimimizde ki cinsiyeti ayrmla ve sonrasnda i bulamama korkusuyla net bir ekilde kar karyayz. yle ki retmenlerimiz, renci arkadalarmz ve ailemizde de bu ayrmcl yayoruz. Okulda "kzlar araziye tek bana kamaz, karlarsa yanlarnda bir erkek (namus bekisi olan) gerektiini", erkek arkadalarmzdan" bu meslein bize gre olmadn ve kendilerine zg bir meslek olduunu, bizlerin mezun olduktan sonra ev hanm (potansiyel iimiz) ya da sekreterlik gibi meslekleri bize uygun olduunu" ve ailemiz potansiyel evin hanm hanmck kz olan yan zamanda anneye yardmc olarak grlen biz kadnlar, araziye tek bana ktmzda kendimizi koruyamayacamz iin psikolojik iddet grmekteyiz ve drt duvar arasna hapsedilmeye allmaktayz. Sonu olarak ilkel komnal toplum srecinde olduumuzu dnen ve bizi kas gcyle deerlendiren, teknolojik sreleri hesaba katmayan, namus kavramna gre yapacamz ileri belirleyen, cinsiyeti i blmnn de byk etkisiyle ev ileri vb. nitelikteki ilerin dndaki ileri yapmamz istemeyen toplum bizim kendi bedenimiz ve kimliimiz hakknda sz sahibi olmamz elimizden almakta ve ikincil konumumuzu pekitirmektedir. Kadn emei Kreselleme ktalar ve devletler arasndaki snrlar kaldrrken; kresel sefaletten, alktan, salgn hastalklardan, cehaletten, isizlikten, smrden; hem tek tek lkelerde, hem de dnya leinde gelir dalmndaki adaletsizlikten sorumlu olan kapitalizm her geen gn biraz daha egemenliini pekitiriyor. Kresellemeyle yoksulluk hergn biraz daha artyor ve kadnlar her geen gn daha ok yoksullayor. Kadnlar gda retiminin Afrika'da % 80' ini, Asya'da % 40'n, Latin Amerika'da % 40'n salamasna karn ereklerden %50 70 orannda daha az cret alyor ve yeryz servetinin %1'inden daha azna sahip ve ancak gelirin % 10'unu kazanyorlar. Kadnlar sermaye tarafnda ucuz ve yedek igc olarak grlmekte. yle ki sava gibi buhran dnemlerinde kadnlar sava sanayilerinde altrlr, kadnn emeinin kullanmnda her trl kolaylatrclk kullanlr, sava bitiminde ise ev hapishanelerine gnderilir. nk ev iindeki ilerin sorumluluunu stlenerek retim iin gerekli i gcn yeniden retirler, i gcnn yeniden retimi iinin temiz dinlenmi, motive olmu bir biimde i yerine gelmesinden ibaret deildir. Ayn zamanda i gc nesli yeniden retilmekte, sisteme itaatkar bireyler yetitirilmesi, ocuklarn bytlmesi anlamna da geliyor. alan kadnlarn ounluu sosyal haklardan yoksun almakta yasalardan kaynakl haklarn kullanamamaktadr. Erkeklere oranlandnda Trkiye'de kadnlar erkeklerden % 38 daha az cret almakta ve alan kadnlarn sadece % 20'si sigortal olarak almaktadr. Kamu sektrnde ise kadnlar hiyerarinin alt kesimlerinde younlatryor, alma yaamnda ki yeri cinsiyet ayrmna gre ekillenmi durumdadr. Kamu sektrnde ie almada ve terfide ncelik erkeklere tannmakta, ocuk sahibi olan kadn ayn durumdaki meslektalarna gre daha az terfi ve dl almaktadr, i yaamnda kadn taciz ve tecavz
B LD R LER KTABI

50

TMMOB Jeoloji Mhendisleri Odas renci ye Kurultay

olgusuyla da kar karya kalmakta, hem emeinin karln almak iin mcadele ederken hem de kadn kimliine, bedenine olan erkek egemen bak asyla mcadele etmek durumunda kalmaktadr. Bizim meslek dalmzda da bu sorunlar aynen grmek mmkn. Kadn istihdamnn ok az olduu bilinmektedir. Erkek ii diye adlandrlan mhendislik dalnda kadnlara i olanan kstlamaktadr. Araziye kamayacamz, kadnlk hallerinden kaynakl ocuk dourma, st izni, mesturasyon dnemi ve tm toplumsal koullarn da etkisiyle bnyemizin daha zayf olmas gerekeleri dayatlarak bu meslek dalnda alamayacamz ileri srlmekte, kadnn yeri evidir mant pekitirilmekte, bu yzden bulunduumuz tm alanlarda pozitif ayrm ve i koullarnn yaratlmas gerekmektedir. Bizlerin toplumsal hayatta yaad ve kabul edip iselletirdii ya da zorunluluk sonucu kabullenmek zorunda kald eitsizlik mevcut retim sistemi iinde ucuz i gc yada potansiyel isiz olmamz salamaktadr. Ayrca, sendikal olabilmi yani sendikal alana girmi kadn iin de durum hi i ac deildir. Kadnlar sendikalarn karar organlarnda ya ok az yada hi temsil edilmemektedir. Kadn kimliinden kaynakl sorunlar burada da devam etmekte, toplu grme sreleri iinde en kolay vazgeilen talepler kadnlarn talepleri olmaktadr. Bu duruma kadn istihdamnn ok youn olduu sektrlerde dahildir. rnein; gda, tekstil vb. sektrler. 1475 sayl yasa ile birlikte hukuki bir nitelik kazanan esnek retim, performansa dayal cretlendirme gibi uygulamalarla kadn emeinin smrld kukusuz ortadadr. Neoliberal politikalarn mal ve hizmet sektrn piyasaya amasyla birlikte 1475 sayl yeni i yasas, kamu ynetimi temel kanunu ve yerel ynetim kanunu ile szlemeler isizlik, performansa dayal cretlendirme sistemi, cinsiyeti i blm boyutlar ile kadnlar vurmaktadr. Esnekleme (i saatleri) kadnlarn aleyhine olacak, part time alma, ev ii emek smrsn arttracaktr. Kadnlar bir ok sebepten dolay evde alyorlar; kimisi i bulamadndan, kimisi kocas ve ailesi almasna izin vermediinden, alrken ocuklara bakacak kimse olmadndan, alt yerde kre olmadndan... Baka aresi olmayan kalmayan kadnlar, evde i yapmaya balyorlar.Sigortalar olmadan,aylk mevcut alacaklar belli olmadan, yarn iinin olup olmayacan bilmeden alrken, sadece patronlar deil onlarn simsarlarn da besliyorlar.Ulkemizde ve dnyada ev ii emek sanayine bu ekilde tevik edilmekte, retim ierisine sokulan kadn aslnda yine drt duvar arasndan kurtulamad gibi iilik haklarndan yararlanamamaktadr. Yani emeimiz ucuz i gc olarak nitelendirilerek grnmez klnd gibi sistemin yeniden reticisi olarak konumlandrlan kadnn ev ierisinde emei de grlmemektedir, ii olalm yada olmayalm doal sorumluluumuz olan ev ileri, kocaya, ocuklara ve kocann ailesine hizmet doal grevimiz olarak bilinmektedir. Topluma hakim olan erkek egemen ideolojisi etkisiyle,bizim kendi bedenimiz, kimliimiz ve emeimiz zerindeki tm tasarruf haklar erkee verilmitir. Ev iinde ve i yaamnda emeimiz grnmez klnmakta, hatta yok saylmaktadr. Dnyann yarsn oluturan biz kadnlar ezme ezilme ilikisi zerinde kurulu dnyada ezilen konuma itilmi,emeimiz yzyllardr smrlm ve hala ataerkil kltrn devam olan kurumlarnda yardmyla smrlmektedir. DDET Kadna ynelik iddet zel, toplumsal, kamusal alanda olsun, fiziksel, ekonomik cinsel zarar grmeye ya da ac ekmeye yarayan veya aabilecek olan cinsiyete dayal iddet edimlerinden her biridir.

B L D R L E R K TABI

51

TMMOB Jeoloji Mhendisleri Odas renci ye Kurultay

Trkiye'de kadna ynelik iddetin boyutlarna ilikin istatistiki bilgiler snrldr ve gvenilir deildir. Bir ok baka lkede olduu gibi Trkiye'de de bu iddetin kapsamn renmeye ynelik ortak bir aba olmamtr. 1994'te Kadnn Stats ve Sorunlar Genel Mdrl'nn, erkeklerin % 40'nn kadnlar iddetle "disipline etme" nin kabul edilebilir olduuna inandn ortaya koyan bulgular byk bir tepki yaratmtr. Kadnlara ynelik iddetle ilgili sorular 2000 ylndaki nfus saymna dahil edilmemitir. Uluslararas af rgt, hkmetlerin kadnlara ynelik iddeti yok etme yolunda ataca ilk admlarn, ne kadar aprak olursa olsun sorunun yaygnlnn ayrntl olarak kaydedilmesi ve istatiksel olarak izlenmesini de kapsamas gerektiine inanmaktadr. Acil Yardm Hatt'n arayan kadnlarda % 57'si fiziksel iddete, % 46,9'u cinsel iddete, % 14,6's enseste ve % 8,6's tecavze maruz kalmtr. Trkiye'nin kuzeybatsnda yer alan Bursa ehrindeki halk sal merkezlerinde yaplan bir aratrma, kadnlarn % 59'unun iddet kurban olduunu ortaya koymutur. Kadnlarn % 69'u dvlerek, %34' hakaretle, % 4' cinsel baskyla iddet grmektedir. Militarizm en ok kadnlar vurmaktadr. niformal ya da sivil militarizm her yerdedir, cephede yada cephe gerisinde. Toplumsal hayatmzn iinde okulda, karakolda, iyerinde, ailede, evlerde, yatak odasnda... iddet olarak yoksa da hiyerarik ilikiler de siyasette, astn ste itaati, rencinin retmene, kn bye, kadnn kocaya, ocuun anneye babaya itaati zerine kurulu hayatlardan biliyoruz. Militarizm, en azndan askerin, polisin, kocann iddeti bu militar anlayn yansmasdr. Militarizm savalardan ve ovenizmden beslenmektedir. Beslendii bu etmenler, kadnlara toplumsal hayatn her alannda iddet olarak geri dnmektedir. Yaplan bir aratrmaya gre zorunlu askerlik hizmeti srasnda erkeklerin % 40'ndan fazlas fiziksel iddete maruz kalmtr. Bulgular gstermektedir ki ilerinde ateli silah ve g kullanan kiilerin partnerlerine, ocuklarna kar iddet kullanma olaslklar fazladr. Uluslararas Af rgtnden verilen bilgiye gre, Ankara Barosu Kadn Haklar Merkezi, gvenlik mensuplarnn evde iddete maruz kalan eleriyle ilgili bir aratrma yaynlamtr. Bu aratrmada aadaki anlatm nemli bir rnektir; "evlendikten sonra dayaklar balad. Adli Tp Kurumu'ndan 5 ile 7 gn i gremez olduumu belirten 3 rapor aldm.(bu raporlar ar fiziksel yada zihinsel hasar aldm gstermektedir.) Mahkeme kocama 2 ay evin yaknna sokulmama yasa koydu. Ayrca silahlarna el konulmasna karar verdi. Ama (benim kocam polis memurudur) emri uygulamas ve silahlara el koymas gereken kiiler de polisler. Yani byle bir ey olmad. Kocam eve gelmeye ve beni dvmeye devam etti. Beni copla dverdi. Bir keresinde karakola gittim. Bana yardm edemeyeceklerini sylediler, 'bacm senin kocan bir ba komiser, biz ne yapabiliriz?' dediler ve beni eve gnderdiler. Kocam silahn bama dayad ve beni ldreceini syledi." Kadnlar atma srasnda ve sonrasnda bakalaryla kyaslanamayacak oranda iddetten etkilenir. atma dnemlerinde ev ii iddetin dzeyi de artar. atmann etkileri resmi dmanlklarn sona ermesinden sonra da uzun sre devam eder. Yurtlarndan srlm kadnlarn hem devlet gvenlik glerinin hem de zel kiilerin iddetine maruz kalma riski byktr. Zorla g ettirme, gvensizlik ve tahribatla paralanmlk atma sonras bir toplumda yaamn zorluk ve gerilimleri kadnlarn omuzlarna hep daha fazla yklenir. Dinsel, snfsal konum ve etnik kimlik dolaysyla maruz kalnan iddet biimlerinin tesinde sadece kadn olmas dolaysyla yaad iddet, eitli ekillerde hemen hemen her kltrde yazl yazsz desteklenmi, kanksanmtr. iddet toplumsal alanda namus ve tre cinayetleri, recm, ve toplumun kadna cinsiyeti bak asn kapsar. Bu durum nce ahlak kurallar, sonra da yasalarla desteklenmitir.

B L D R L E R K TABI

52

TMMOB Jeoloji Mhendisleri Odas

renci ye Kurultay

zel alanda iddet Aile iinde yaanan iddet olarak tanmlanr. Erkek egemen sistem kendi devamlln srdrebilmek iin aile olgusunu yaratm, kendi egemenliini korumak iin bask aygtlar oluturmutur. Bask aygtlar; evlilik ii tecavz, dayak, kk grme, aalama, cinsel kimliini oluturmasnn engellenmesi, almasna izin vermemek, maana el koymas ve ens estir. Tahminlere gre tm dnyada kadndan biri yaam sresi iinde dvlmek, cinsel ilikiye zorlanmak ve dier yollarla taciz edilmektedir. Tacizi yapan kii zellikle kendi ailesinden biri ya da tand bir kiidir. ldrlen kadnlarn % 40 % 70 arasnda yakn iliki iinde olduu partneri tarafndan ldrlmektedir.Trkiye'de yaplan bir dizi kk lekli aratrma, kadna ynelik iddet aralarnn daha bile fazla olabileceine iaret etmektedir. 1995'te Ankara'daki gecekondularda yaayan kadnlar arasnda yaplan bir aratrmada, kadnlarn % 97'sinin kocalarnn saldrsna uradn ortaya koymutur. 1996'da orta ve yksek gelir gruplarnda yer alan ailelerde yaplan bir aratrmada, sorularn balangcnda % 23' kocalarnn kendilerine kar iddet kullandn sylemi, fakat belirli iddet tipleriyle ilgili sorular sorulduunda bu oran % 71'e ykselmitir. Baka bir aratrma, kadnlarn % 58'inin yalnzca kocalarndan, nianllarndan, erkek arkadalarndan ve erkek kardelerinden deil, kadn akrabalar da olmak zere kocalarnn ailelerinden de aile ii iddete maruz kaldn tahmin etmektedir. Baka bir aratrmaya gre, iddet sonucu len 40 kadndan 34' evde lm, 20'si aslm ya da zehirlenmi, 20'si de ldrldklerine dair kesin belirtiler bulunmu ve 10'u da lmeden nce aile ii iddete maruz kalmtr. Ayrca, kadnlarn % 64' koca iddetiyle ilk kez "evlendikleri gn" tantklarn belirtmilerdir. iddete maruz kalan kadnlarn % 80'i "aresizlikten" yaknmaktadr. Dayak yiyenlerin ou isiz ve eitimsiz kadnlardr. Sokakta kalmaktansa dayaa katlanmay tercih ediyorlar. Kadn snma evleri yetersiz. Yasalar bireyi deil, aile birliini koruyor. 1998'de dayaa nlem olarak karlan yasa madurun ahsen savcla bavurmas koulunu getiriyor. Kadnlar korkudan sustuu iin de son 3 ylda bu yasaya dayanarak alan dava says 2000'i gemektedir. Dnyada ise 1 milyonu akn kadn, hayatlarnn bir noktasnda dayak yemi, zorla seks yapmaya zorlanm yada farkl biimde tacize uramtr. in en ilgin yan ise bu iddeti uygulayanlarn genellikle kadnn kendi ailesinden ya da tandklar arasndan biri olmasdr. rnein: Konya'da haftada birden fazla kadnn erkek partnerleri tarafndan ldrld bilinmektedir. Zambia'da ise haftada 5 kadn erkek partnerleri veya aile bireyi tarafndan ldrlmektedir. ABD'de her 15 saniyede bir kadn, genellikle kocas/partneri tarafndan dvlmektedir. Ankara'da yaplan bir baka aratrmaya gre, kadnlarn % 64' kocalarndan, % 12'si ayrldklar kocasndan,% 8'i birlikte yaad erkeklerden ve % 2'si de kocalarnn ailesinden iddet grmektedir. OGneydou blgesinde yaplan 599 kadn zerinde yaplan bir aratrma, % 51'inin aile ii tecavze ve % 57'sinin de fiziksel iddete maruz kaldn bulmutur. rnekler oaltlarak dnyann her yerinde rnek vermek mmkndr. nk biz kadnlar nerde olursak olalm kadnz ve iddete maruz kalyoruz. Krt kadnlar ayrmcla uramakta varolarda tecrit edilerek ingene kadnlara benzer bir kaderi paylaarak potansiyel sulu konumunda bulunmaktadrlar. Ana dilde eitim konusundan yoksunlar, sava dneminde gvenlik glerince tecavze uradlar. Krt kadnlarnn ksrlatrmas operasyonlar kamuoyundan gizlenerek srdrld. Namus kadnla dair en nemli kavram olarak karmza kmakta ve bu yzden her yl namus ve tre cinayetlerinin bir ok kadn ldrlmektedir.
B L D R L E R KTABI I 53

TMMOB Jeoloji Mhendisleri Odas renci ye Kurultay

Krt kadnlarna kar ilenen sular byk lde cezasz kalmtr, insan haklar ihlalleri, ifade zgrlklerine getirilen kstlamalar ve devlet gvenlik glerinin cezaszl ayn ekilde devam etmektedir. Byk orta dou projesi kapsamnda saldrlar ve asimilasyon politikalar yrtlen Irak'taki savata en madur yine kadn olmutur. Binlerce kadn tecavze uram, ar fiziksel ve psikolojik hasarlar almtr. Burada ise devam eden i savatan en ok etkilenen yine kadnlar olmaktadr. Bu durumun bir getirii de kadnlar ucuz i gc olarak sermayelerine kullanlmakta, kadn ticareti artmaktadr. Trkiye'de kadnlar, ekonomik, sosyal ve siyasal adan erkeklerle eit hak ve koullara sahip deil. Toplumsal yaamda da ve aile iinde de iddete, cinsel istismara maruz kalanlar en nce atlanlar yine kadnlardr. Yoksulluk en ok kadnlar etkiliyor. Fuhu ve kadn ticareti ocuk yataki kadnlar hedef almaya balad. Trkiye'de nfusa kaytl olmayan ou kurt kadnlardr. Bu durum dnya leinde de farkl deildir. AB'deki gmen ve farkl etnik kkenden gelen kadnlarn AB lkesi kadnlaryla ayn haklara sahip olmadklarn ve ayrmcla en ok urayanlar olduklarn biliyoruz. En altta grlen temizlik ileri ve fuhu sektrnde bu kadnlarn emeklerinin ve bedenlerinin smrld youn seks ticareti merkezlerinin de bu lkeler olduu bir gerektir. Urfal Hanm KIRLAR, 8 Mart Dnya Kadnlar Gnnden bir gn nce 19 yandaki kardei tarafndan "erkeklerle konutuu gerekesiyle av tfeiyle katledildi. Ayrca Gldnya, Kadriye ve emser devlet ve erkek iddetine madur olan kadnlardan bir kadr. Devlet, dnyann her yerinde polisiyle, askeriyle ve dier yetkilileriyle ikence uygular, ikence politik mcadele de yer alan kadnlar yaltarak cezalandrmak iin kulland gibi adli su ilediinde phe edilen kadnlara da uygulanmaktadr. Birok lkede kadnlarn rksal, etnik, dinsel yada snfsal kkenleri onlar ikence ve kt muamelelerin hedefi durumuna getirmektedir.

BLDRLER

KTABI