Umudun Sesi - Özgür Kadın Akademisi

UMUDUN SESN YTRMEMEK DLEYLE *
*Erkek kardeinin Seyidrza Arkadaa hediye ettii gitarn zerinde yazd szdr.
Basld Yer: AZAD MATBAASI Basm Tarihi: MART 2004
Partimizin ilk ehidinden tutalm, son ehitlerine kadar anlar belirleyicidir. Btn sava, onlarn ansna balln bir gerei olarak dnlmtr. Ve bu, sadece ve sadece zafere gitmekle dinecektir. ehidin bir noksan tam zaferi grememedir, ama bu eksiklik, sava izgisine, koullarna ve llerine gre vermekle giderilebilmektedir. Bu da sa olan bizlerin grevidir. ehitlere verilmi en doru sz budur.
Abdullah CALAN
Birlikte kotuun yz metrelik yolda, hi istemesek de 2002 knda seni yolun sonunda da yalnz brakmayan oniki yol Arkadann ansna. Bu yollarn -son- olamayacana bir kez daha olan inancmzla
NDEKLER nsz .................................................1 nsan En yi Kendisi Anlatr.......................................7 I. BLM: Ebruli Ezgiler I ..............56 Ebruli Ezgiler II ..........116 II. BLM: EBRUL EZGLERDEN NOTLAR 1- Gnlkten Alnan Notlar.........162 2- Notlamalar......................................................................191 III.BLM: Ardndan...............................................................................199 Mustafa Karasu E. Engin (iir) Duran Kalkan Emek Baak (iir) Berwar Legerin Haki Amanos Azad Amed Hebun Dersim iyar (iir) Bermal Egesu Cemal Mizgin Gulan Bawer Agr (iir) Rojhat Masro Pelin Zerdet Rojda Jiyan Tolhldan Asmen (iir) Dorin zge Dersim Rza Dersim Rozerin Dedar LA Beritan Amanos
Aynur Amed Zafer Dicle Roj (iir) . Sefkan Kltr Sanat Okulu Sefkan Elbistan Tayhan Umut Tanra Zilan Dergisinden Zafer Dicle Roj Suat Serxwebun Amanos Zilan LA-Dr. Orhan (Sohbet) . Hamza Yavuz (iir) Sonsz..................................................................................323 Bir de Fotoraflarn Dilinden..........................................329 Teekkr
NSZ Yakamoz nasl olutu biliyor musunuz? Deniz yldzlar, gkteki yldzlar kskannca Doa Ana, deniz yldzlar iin ayn denize indirdi. Buna ramen her zaman kskanlan oldu gktekiler. Aya ak yldzlarsa sabah geciktirdi. imdi bu yldzlarn yaptna bencillik deyip, sitem mi edelim; yoksa onlarn sevdalarna hayran m olalm? airlerin, ozanlarn, sevdallarn, bilim adamlarnn hayranln grnce, fazla sze gerek yok. Dostum, Sana dair bir eyler anlatmaya balarken, yldzlardan ve denizlerden bahsetmemek mmkn m? Yldzlarn grkeminin srrn dnrken, denizle btnlemenin huzurunu yaamak istiyordun. Onlar, araylarna gerekeydi belki de UMUT NSANI! Vicdan hepimizi korkaklatryor diyen Hamleti kendi dnem gerekliiyle brakarak, vicdan sorgulamasyla araylarna bal kalan, bu manta en iyi cevab yaamnla veren senin, mcadele tarzndaki inceliin, hassasln sebebini anlyoruz. Krt insanna bu yaam kader diyerek kabul m edelim? Ben burada rahat koullarda yayorken, mcadele tm yakclyla devam ediyor. Bu halimle cevap olduumu hissedemiyorum. diyen sen, olaylar sonuna kadar vicdan snrlarndan geirerek deerlendirdin. yle de yaadn. Bu yzden kimse senin yannda drstle glge dremezdi ya da olmas gerekenden kaamazd. Ama bu, doallnda olmalyd ve yle de oldu. Yoksa koullandrlm insann zgrl, elinden karmas tekrarlanacakt ve evrende sahte bir hayran kitlesi oluacakt. Bunu, hep engellemeye altn. Yldzdn, ama herkese aittin. Buna, ne ailen karabilirdi ne rahat maddi koullar ne de ben. Bu, seni evrensellie gtryordu, dnyann her yerinden izlenen yldz gibi. Huzur, drstlk arayn dine sarlmakla baland. Sorgulamalarnla geliti, sistem sorgulamasna gtrd ve asl noktaya, yani birey olmadaki zgrlk lezzetine vardrd seni. Aradn buydu ite! Ezilenin, Krdn, kadnn kaybettii bireyi bulmakt... Yaamnn her anna ileyip, oturtuyordun bunu. Zaten ocuklukta balamt kprtlar.
1
Hibir zaman, Sadece bana aitsin ben de sana ya da -BenimArkadamsn demedim. Drst bir itiraf ki yreimden de gemedi byle kara, bencil dnceler, hisler. Yaamn yle rgtlerdin ki, kimseye ait olamazdn, kimse de sana. Sen herkesindin. Ele avuca smayan, herkesin tand sevdii, uar Savatn. Aile iinde sana, Derwiso derlerdi; kt ilerle uramayan, gvenilir, temiz biri olduun iin. Siyasi dncene ramen okulda da faistlerin ve dincilerin dahi gvenip, muhatap ald tek kiiydin. Dini rgtlenmelerde bulunanlarla ortak eylem yapalm fikrini, Trk solundaki arkadalara kabul ettirmek iin, gnlerce toplant yapp ideolojik, yntem vs. atmalara girmemize ramen bir trl kabul ettirememitik. Fakat tm gruplar, okulda senin gzaltna alnacan duyunca, hepsi birleip eylem yapmlard. Ve bu eylem, ne bir rgt ne de bir taraf adnayd. Sava iindi. Komikti belki, ama senin iindi. Bir gereke oldun ve geldi eylemlerin ertesi. Bana dense, sana sayg duymak ve asla engel olmamakt. Elimden geldiince, bu tr hatalara girmemeye altm. Yoksa bunun sonu, coup akan tarihe saygszlk olurdu. Mbalaa deil. Tarihle sca scana ii ie yaar, heyecann gerekten hisseder, yaam, olaylar, bireyi onun ierisinde zmeye alrdn. Tm bu sorgulamalarnla dnp dolap ayn sonuca varyordun. Tm liderleri, devrim hareketlerini anlamaya alrken; Gerek kahramanlk, zgrlkte derinlemektir esasna varmaya alyordun. Bu, her ayrntya sinmeliydi. Mcadele tarzna, ilikilerine, sevgiye... Bu yzden fiziki ayrlk giremedi, seninle Dersimin arasna. Kimse de girmemeliydi. Hatrlyor musun; gerilla saflarna katlmadan nce, belki de herkesin yapt u son kez lerden biz de faydalanmtk. Seninle srtmza antalarmz alp, Ovackta bulunan hemen hemen her ky gezdik. Doduun evi, okuduun okulu, oyun oynadnz yerleri.. tek tek deiimleriyle anlattn. Tarihi, canl yaamaya altk. Gzlerimiz dalarak, katliamlar dinledik. Yallarn Zazaca yaptklar rahat diyaloglarda gldk, Munzurun gzelerindeki kpkl st rmandan doya doya itik. Belki de o zaman Munzur Da, kskand seni. Buz gibi Munzur Suyuna girip yzdn. zellikle gzelerde suya girmeni ben istemitim. Seni, ne olursa olsun brakmadm, hala da inandm o dan ve suyun kutsallna teslim etmek istedim. Ve orada sz aldm Munzurdan; Eer dendii kadar iin genise ve koruyorsan
2
herkesi, Onu da koruyacaksn; deil mi Munzur? Bu sz, yolculuumuzun sonuna kadar grdm her su birikintisine, akntsna hatrlattm. Gerillaya geldiimizde de seslendim sulara: Gidip Munzura syleyin, bana olan szn unutmasn. Onu koruyacak sonsuza kadar diye fsldadm ka kez. O yzden ok rahattm. Nereye gitsem de gam yemezdim artk. Seni, Munzurlara teslim etmitim. Ama, ihanet etti MUNZUR. Ona olan sitemim hi bitmeyecek. Kutsallna snmak istemitim. Sana zarar gelmesini baka nasl engelleyebilirdim ki? Kutsal suyunla ykanan bu UMUT NSANINI, koruyamadn. Oysa sana en ok bal olanlardand O. Orada sz vermitik: Bundan sonra buralara birer gerilla olarak geleceiz.. diye. Duygusalln temelinde dostluk da vardr diyor nderlik. Ya da Alayan insan gerekten kaybettiklerini hisseden insandr diyor. Gerekelendirme deil, ama nderlik ne kadar eletirse de bir yanyla da anlyor hislerimizi, duygularmz. Henz seni kaybettiine inanamayan ben iinse, bu hali hogr. Glen yzmz kaybetmenin acs taze hala. zlem vard zaten, bir de ne gerek vard buna acnn eklenmesine? Ne yaanlas, ne lnesi bir durumdur srp giden benden yana, ve ryadaki Tanr-Tanralar.... alyorlar imdi.... Yalnzlk adasnda, yaam damlalarndan yaratan ada PROMETHEye diye seslendiin nderliimizin seni tanmasn, ok isterdim. Onunla yapacan diyaloglar, szlemeyi zihnimde canlandrrdm. nderlik, seni tanmalyd. Anlaml bir balln vard. Yllardr aradn drstln, zgr bireyin ruhunu yakalamtn onda. Bu yzden de YCK almasndayken Ona en erken doru cevab veren, Onu anlayan sen olmutun. Onun yolda olmak ne gzel bir abayd. nk daha ok kendin oluyordun Ona yaknlatka. Bu yzden sonuna kadard herey; mcadele sonuna kadar. Yine de nderlie seni bir ekilde tantma ann bekleyeceim ve bunun iin de yaayacam. Umutlar tkenmeyecek sana dair. Benim olmam art yok bu hayalde, sen anlatlacaksn o sadk Tanralar dostuna... Ak yakalamaya almak, hi de kolay olmad deil mi? Balarken bu kadar yakc olabileceini de dnmemitik. Seviyorduk bu kadar sade-y-di. Ak plak gezer aka dokunmak iin soyunmak, btn tllerinin paralanmasna raz olmak gerekir...
3
Deil airim, yle deil ite. Bir gereklik ki, sade kalmyor hibir ey ve bu kadar basit de olmuyor. Tartyoruz ak, sevgiyi.... Tanmsz braktk kimi zaman yreklerimizde, bazen basitletirip gereksiz kldk, bazen de kutsallatrp ulalmaz yaptk. Sevgiyi sadece bir insanda yaamak, snr koymaktr kendine dendi. O insann darlklaryla daralmak, aamamlklaryla erimek olur dendi. Hakl yanlar var. Tmden reddedemem. Ama bana gre deil. Her ne kadar benim iin, Ortadou mantkl denilip espri yaplsa da, ben ballktan yanaym. Aranlan sevgi, bir insanda bulunamadndan bir dierinde denenir ve yrek tatmin olana kadar devam eder bu aray. Bu arada yaananlarsa ak deil, ak araydr. Bulunsa ve yaansa vazgeilir mi? Masallar yadsyarak iimizdeki ocuktan Kamak olanakl m? Bu sefer haklsn airim. Kalamaz. Ama deiik zamanlarn geliimini, ayn insanla yarattn ilikide evrimletirebilirsin. Bylece hep taze, yaanlas klabilirsin. Her dneme gre, ama adna girilen ilikiler yerine, her dnemi o ilikide yaamak, yaratmak daha zor, ama bana gre doru olan da bu. Ayn insanla ortak zamanlara tm alar sdrabilmek, ayn zamanda zgrl yakalayabilmektir de. Tabi erdem ve zgrlk ilkelerine gre yapabilene. Ve bizler hala o kadar yolun bandayz ki....Hazr olunmadan yaanldn sandmz ilikilerin bizi gtrecei yeri tarif etmeye gerek yok. Raporunda zmlediin Turnusol kad belirlemesi aklyor zaten. Evet dostum sen de aradn ak... Gl sorgulamalarn vard her konuda olduu gibi. kimizin yapt eitimleri hatrlyor musun? zgr Halk dergisini okuyup, saatlerce tartrdk. elitiklerim ok olurdu benim, hatta kzdklarm, sense daha sakin ve olgundun. Toplumda birey olmann hele ki Krt toplumu iin- nndeki en byk engeldi kadn sorununa yaklam. Kendi gerekliini gn gn ilikiye, kadna yaklamn lerek zmlyor ve toplumun neden bu konuda zorlandn, yllarca bu krdmn andan kurtulamadn anlayp, hissedebiliyordun. nsan mahkum eden ynlerini grdke, itici geliyordu sana ve kayordun ilikiden. Bu sefer baka bir boyutta ele alp, farkl bir biimde yaamaya alyordun. Geleneksellik, ne kadar tiksindiriciydi. Tmyle silemesek, hatta belli ynleriyle yaasak da mmkn olduunca
4
kamaya alrdk. Bir ilikiyi klasik llerde, topluma gre yaamak; bireye, kadna en byk saygszlkt. Annene, kz kardeine, kz arkadalarna da ayn biimde yaklardn. Bu insanlarda irade, asla krlmamalyd ve tm bastrlmlklar atrlmalyd. Kadna, topluma balln anlam buydu.Drst gelmiyor bana. Bylesi samimi deil, doal deil eklindeki isyanlarn hatrlyorum. Anlyordum seni, o yzden hi karmadm ya sana. zgrlk araylarna gem vurmak, sana kar yaplan en byk ihanet olurdu; ailen bana sitem etse de. yleyse o haliyle bu oyunu srdrmenin de anlam yoktu. Hereye ramen ayn dnyorum... Farklln aykrlnd. Alevi bir ailenin ocuuyken girdiin radikal dinci rgt, uzun salarna hayranln, kadn-erkei yaama tarzn, yaklamn, sanat yaama sindirerek bir bak asna dntrmen, onun ar soyutlatrlm halini somutlatrmanla aykrydn sen. Bir eylemde polis salarn tuttuunda o kadar ok kzmtn ki, polisin dier yaptklarn deil de Sadece nasl olur da salarm ekebilir noktasn yediremiyordun kendine. Ve anlyorum diyordun, Kadnlar, imdi daha iyi anlyorum demitin. Kadna ynelen her trl iddet hareketinde, ilk uzanlan blge salar olur ve sen bunu yaayarak eklemitin sorgulama haznene. Kiiliindeki zenginlik, sanata doal bir yatknl getiriyordu ve hangi ortamda olursa olsun kopamyordun ondan. Mzik, sende bir tutkuydu ve ne gzel de sylerdin. Tiyatro, sinema, resim, dans......vs. tm sanat dallar senin iin nemliydi ve bunlar kesinlikle her insanda gelitirilmeliydi, bir ucundan tutulmalyd. Peygamber sabrnla hayret ettirirdin kendine. Bunu sana veren g ise bitip tkenmeyen UMUDUNDU. Ne kadar ilemisin onu yazlarnda. Yaam, sadece tabiat kanunlarnn ileyi sreklilii salamaz. nsan kendinde devam gerekesi yaratamazsa erken yenik der doann, toplumun dengesine. te bu gc verenlerden biri UMUTTUR. Bu gereklik sende aka grlyor. Bu yzden UMUT deil mi? Devam iin, onur iin, huzur, zgrlk ve zafer iin UMUT... Emekiliin, halkln, sanatln, doktorluun, dostluun, mcadeleciliin, balln anlatlyor bu kitapta. nsan yine kendisi anlatr aslnda diyerek ilk nce sana verdik sz. Sonra gnlnde yer alanlar, rapordaki tespitlerini sende ayrntlyor. Ardndan yoldalar ald kalemi ellerine. En doal, iten, drst duygu-dncelerini koydular ortaya; yrekte, beyinde ne varsa
5
sana dair dklmeye alld u snrlar belli drt ke katlara. Asl sz, eylemde her zamanki gibi. Balln, zlemin, sitemin, yarmlklarn, gvenin, saygnn ruhumuzdaki ifadesi szler, zerlerine deni yaptlar, bu inkar edilemez. Ve fotoraflarn anlattklar. Tarihe braklan en iyi izlerden birinin fotoraflar olduunun farkndaydn. Bir belgeydi sana gre, o yzden de nceden olduu gibi yaam srekli resimledin. En yorumsuz, plak belgelerdir fotoraflar. Sen bakarsn ve o an dnerek gznde canlandrrsn. yle ki ya gler ya hznlenir ya da kzarsn. Fotoraflar, bu duygular insana hibir diyaloga gereksinmeden yaatr. Bylece hedefine ular fotoraflar. nk orada anlar canldr. Ders notlarn, notlamalarn da var iinde. O kadar ok belge brakmsn ki, akas ncelik verdiklerimizi seerken zorlandk. Bana kalsa hepsi konulurdu, ama hakszlk da yaplamazd sadelie. Yine de tutamadk kendimizi, yerletirmeye altk her ayrnty. nk inceliklerin, hassasiyetin, balln, mcadele tarzn biraz da bu ayrntlarda yatyordu. Sana yazlarmda, gnlklerimde hep Dostum diye sesleniyordum. Hereyden nce ve te sen, benim dostumdun. likilerini gzelletiren, ekici klan da bu yand. hanet, hesap yoktur dostlukta; ballk vardr, samimiyet vardr, emek vardr, sevgi, huzur vardr. Yoldalk da vardr iinde, onu da kapsar. nsan, dostunu yollarda yalnz brakabilir mi? Ve sen, mcadeleye, insana, kadna, zgrle, nderlie dosttun UMUT NSANI! imdiyse sz sana ve yoldalara brakalm. Bak ne gzel anlatmlar seni, bize sadece sunmak kalr, gerisi tarihe mal olur gider.... Sen dostumsun benim glnce gller aan bulutlara, rzgarlara asarm suretini her akam Dedim ya.... Sen dostumsun benim Neredeysen orda lmek isterim......
20 ubat 2004 Munzur ZLAN LA KA Merkez Basn Brosu

6
Ad Soyad: SAVA EREN Kod Ad: SEYDRIZA ZLAN LA Do.Trh. ve Yeri: 07.08.1975 Dersim-Ovack-Yeilyaz Ky Anne Ad: Glizar Baba Ad: smail Aireti: Haydaran Tahsil Durumu: ST. nv. Di Hekimlii Fak. Son Snf Terk Meslei: Di Hekimlii, Katlm Tarihi-Yeri: 6 Ekim 1998 stanbul YCKden Balkanlara geldi. Ald Grevler: stanbulda; YCK Merkez Komitesi, Demokratik Genlik Dernei Kurucusu, gerillada; Hastane Kurumu Ynetimi.
7
NSANI EN Y KENDS ANLATIR.
Mazlum Doan Parti Merkez Okulu Devre Sonu Bireysel Raporu
nsan En yi Kendisi Anlatr
SCL Kod isim: Seyidrza ZLAN LA /Dersim-OVACIK Sivil isim ve doum tarihi: Sava Eren/ 7.8.1975 Katlm Tar: EKM 98 PARTYE BREYSEL ZELETR RAPORUMDUR 07.08.1975 ylnda, Dersimin Ovack ilesinin Yeilyaz (Zeranik) nahiyesinde dnyaya geldim. Sivil ismim Sava ERENdir. Partiye katlmmla birlikte SEYDRIZA LA kod ismini kullanmaya baladm. Neden bu kod ismini setiimi, tarihsel-toplumsal gerekeleriyle ilerleyen blmlerde anlatacam. ekirdek aile; benimle birlikte erkek, bir kzdan oluan toplam drt karde ve ebeveynlerden ibarettir. Kardelerim arasnda benden bir ya byk olan aabeyim elektrik mhendisi oldu. Dier ikisinden erkek olan yksek okul-elektrik mhendisliini, kz kardeimse liseyi okumaktadr. Ailenin sosyo-ekonomik durumu, Trkiye ve Krdistandaki ekonomik-sosyal ve siyasal gelimelerle balantl olarak deiime uramtr. Kk burjuva-aydn zelliklerin yannda, yar feodal zellikler de mevcuttur. Yine ilkel dzeyde Krtlk bilinci olmakla beraber, Kemalist etkileri de tayan, ailecilik olgusunu youn yaayan, orta halli bir memur ailesi olarak tanmlanabilir. Babam retmen, annemse ky koullarnda ilkokul okumu olup, el becerisi ynnde kendini gelitirmitir. Krdistandan ayrldmz tarihe (1985) kadar, el becerisi (diki-nak) ve salklkla megul olmutur. Ailenin birok adan kozmopolit zellikler tad sylenebilir. Bu zellikleri ekillendiren koullarn sosyal siyasal-kltrel ve tarihsel tablosunu resmedecek olursam; Dersim, corafik olarak dalktr. Derin vadiler ve sk ormanlarla kapldr. Karasal bir iklim hkm srmektedir. Ekonomik olarak; arlkl dalk kesimlerinde hayvancla ovalk kesimlerindeyse tarmcla dayanr. Sosyal olarak; dini, etnik ve kltrel
9
farkllndan dolay da kar kapaldr ve kendini koruma refleksinin sonucu olarak dar kalmtr. Mezhepsel kimliinden de kaynakl olarak toplumsal dzeni salayan, toplumsal yasa (hukuk) grevi gren trel zellikler ve adalet, eitlik, zgrlk kavramlarnn ilkel dzeyde de olsa korunduu, bal kalnd bir yaplanma mevcuttur. Cumhuriyetle birlikte zlmeye uram olsa da halen varln srdren airetilik olgusunu da barnda tar. Tarihsel adan; zellikle yakn tarih asndan 1937 Dersim Katliam ve onun karsnda sergilenen hakl direniin etkilerini youn yaayan, bu tarihsel zeminden kaynakl potansiyel muhalefet zellii gsteren bir corafya olarak tanmlanabilir. Dersimin kltrel dokusunu; Kzlbalk (Alevilik) ve Zazalk (Dmli, Krmanci) biimlendirmitir. Mezhepsel-dini ynn oluturan Alevilik olgusu, Krdistann bu corafyasnda, Aleviliin dier varyantlarndan (ialk, Bektailik, Caferilik vs. gibi) farkl olarak; Zerdtln youn etkilerini tar. Tan-topran ve neredeyse tm canl ve cansz varlklarn tanrsal kutsallkla anld (phanteizm); bu temelde toprak-usta akyla her eyine balanld bir inan-tapn sistemi eklinde ifadelendirilebilir. Topraklar, zerindeki tm varlklaryla kutsaldr, ondan kopu lmle edeerdedir. Bu anlamda birok ynyle neolitik srecin izlerini tad sylenebilir. Dini ekilleniine Zerdtlkle slamiyetin sentezi dense de, zde Zerdtln zellikleri varken, biimde slami etkileri grlmektedir. Zerdtiliin kutsal sayd bir ok ey, Dersimde varln korumutur. Yine blgeyi farkl klan dier etken, kulland dilden kaynaklanmaktadr. Zazaca, tarihin ok eski dnemlerinden korunarak gnmze tarlan bir deer oluyor. Sosyal yn oluturan airetilik olgusu, Cumhuriyete kadar belirgin bir toplumsal formasyondur. Bu sreteki 1937 krmndan sonra, gerek askeri ve siyasi zor gerekse de ekonomik koullarn deiiminin sonucunda bu olguda byk oranda zlmeler yaanmtr. Yine de airetilik olgusu, gnmzde henz varln korumaktadr. Airetlerin da ya da ovada konumlanlar onlarn zelliklerini etkilemektedir. Dal airetler; zgrlklerine daha baldrlar ve denetime girmek istemezler. Arlkl olarak hayvanclkla urarlar. Ova airetlerinde tarma dayal yaam, yine dzenle kurulan iliki tarznn sonucu olarak ibirliki karakter daha fazla belirgindir. Dersime ilikin bu genel bilgilerden sonra doduum ile ve nahiye (Ovack-Yeilyaz)nin sosyal-kltreltarihsel ve etniki durumu zerinde durmam gerekiyor.
10
Zeranik (Yeilyaz) nahiyesi, Ovaca baldr. sminin Ermeniceden geldii ve ( Zer-Altn, Anik-doyak) Altn-doyak anlamna geldii sanlmaktadr. Trke ismi olan Yeilyaz ismini, corafi konumunun ovalk oluundan almaktadr. le ve nahiye, isimlerinden de anlalaca zere drt taraf dalarla (Munzur, Ylanl Da) evrili olan ovalk bir alan zerinde kuruludurlar. Nahiyenin iinden, 2 km kadar batdan, Munzur Dann eteklerinden doan ve adna birok atlarn yakld, trklerin sylendii, halk tarafndan kutsal grlen, dou biimiyle efsaneleen Munzur ay gemektedir. Ovack, Dersim corafyasnn batsnda yer almaktadr. Kogiri alanna alm hattdr. Batsnda Kemaliye (Ein), kuzeyinde Kamax (Kemah), gneybatsnda emigezek, gney dousundaysa Hozat ileleri bulunmaktadr. Dou istikameti, Dersim merkezine doru olduka dalktr ve derin vadilerden olumutur.
A- Sosyal-Ekonomik-idari ve Etnik Yap:

Zeranik; ovalk olmasndan kaynakl olarak corafik yapsnn elvermesinden ve Dersimin Kogiri-Erzincana alm hatt olmasndan dolay, Osmanl srecinden Cumhuriyet srecine kadar idari olarak kaza (ile) statsndedir. Hkmet Kona, nfus idaresi gibi devletin kurumlar burada mevcuttur. Cumhuriyet sonrasnda Pulur Ky, kaza yaplarak, bugnk Ovack ilesi halini alr. Zeranik, nahiye olduu iin, devlet kurumlar mevcuttur. Nahiyede, karakol, salkoca, ilk ve ortaokul ve bunlara bal retmen lojmanlar ile yapmna 84te balanan bir cami vardr. Yine 1950lerde DP(Demokrat Parti) iktidar srecinde, Ovaca ismini veren tm ovalk sahay, etkin tarmcla dntrmek iin, Munzur ay kullanlmak kaydyla yapmna balanp yarm braklm olan kilometrelerce uzunluktaki su kanal, devletin varln hissettiren almalardandr. Ekonomik olarak nahiye dahil olmak zere, ovalk kesim arlkl tarmclk; dalk kesimse hayvanclkla uramaktadr. Bir nevi 1937 Dersim direniinin nedenlerinden dolay, igali, asimilasyonu hzlandrma, devleti kurumlatrma n admlar olan yol yapm faaliyetlerine henz balamamken, Ovack mntkas, ekonomik ilikilerini arlkl olarak kuzey ve bat komular olan Kamax (Kemah) ve Kemaliye (Ein)nin Trk-Sunni kyleriyle gelitirmektedir. Bizimkiler, o srelerde hayvansal rnleri (ya, peynir vs.)gtrp, karlnda tuz alrlarm. Hatta ocukluumda, bu sunni-Trk kyleri
11
(Barasor, Bapnar vs.) ile 1985lere kadar metalarn leimi (deitoku) biiminde sren ekonomik ilikinin varln hatrlyorum. Tarm rnlerine (Buday, fasulye vs) karlk, onlardan meyve alnrd. Ovack mntkasndaki sosyal yapnn bir yn olan airetlerin dalm yledir: Dersimde airetlerin bir st biimlenii olan oymaklar, Kew ve Kal olmak zere ikiye ayrlrlar. Ovack arlkl Kewu iken, Dersim merkez ve dier baz mntkalar Kaludur. Ovacktaki airetlerin yerlere gre dalmlar yledir: Ovacn etrafndaki ovalk kesimde Aslanu (Aslanua), Feratu (Ferhatua), Pezgevru (Pezgerua) vardr. Ferhatua airetinin kollar olan Aku (Akua) ile Mexst (Mexstua), emigezek tarafna doru Kou (Kodzu-Koua) ile Semuku (Semua); Xozat tarafna doru Bextiyaru (Bextiyar-Kurmanc airet), Krxu (Krxon), Qerebalu (Karabal), Feratu (Feratua); Dersim ile Ovack arasndaki yasak mntkada ise arlkl Kalu oymana bal olan Abbasu (Abbasua-Seyidrzann airetidir), Demenu (Demenan), Alu (Alan), Heyderu (Haydaranllar),... vs airetleri bulunmaktadr. Nahiyenin (Zeranik) etnik ve airetsel yapsna ilikin birka noktaya deinebilirim. Tm bu bilgileri, Partiye katlmadan nce, Dedem (babamn babas) Ali-Rza Efendi ile yapm olduum sohbetlerden ve sosyoloji blm niversite bitirme tezini nahiye zerine hazrlam olan amcam Xdr Erenden rendim. Nahiyenin etnik yapsnda, Dersimin geneline fazlaca uymayan bir farkllk mevcuttur. Etnik unsurlarn ounluu, asimile olmakla beraber (Diller unutulmu Trkleme var) kkenlerinin nereye dayandn bilmektedirler. Etnik unsurlar unlardr; Krt (krmancdmli), Trk, Ermeni, Rum ve erkez. Bu corafyada, birbirinden farkl etnik unsurlarn -hem de Dersim gibi etnik homojenitenin olduu bir yerde- bir araya geliini tesadfe balamak, gereki olmaz sanrm. Bu durum, Osmanl devleti srecinde blgeyi denetimde tutmak, bunun iin idari tedbir gelitirmek isteminin sonucunda mntkann corafi konumunun (Ovalk) elvermesi ve ekonomik nedenlerden tr- farkl yerleim yerlerinden alm olduu gler sonucu gelimitir. Nahiye etnik adan bylesine kozmopolit bir hal almtr. Nahiyede yaayan halkn kkenlerini aile olarak ayrntlaryla bilmemizin asl nedeni, Cumhuriyetin ilk srelerinde ve ncesinde nahiye henz kaza iken, Hkmet Konanda nfus memuru olan dedemin babas Xdr Efendinin,
12
bizatihi kendi yapm olduu aratrmalarn olmasdr. Bu aratrmalar o dnemin devlet-sicil arivlerinde mevcuttur. Nahiyedeki airetler unlardr; 1-Krt airetler; Kemuku, Asku, Mleyizu ve bizim ailenin iinde olduu Heyderu (Haydaran). Burada isimlerini yazm olduum airetlerin hepsi Kewu oymana baldrlar. leride ayrntl olarak nedenleriyle aacam airet olarak Ovack mntkasna yerlememiz, 100-120 yllk bir tarihi gemie sahip. 2- Rumlar: Takmikler olarak adlandrlyor. 3- Ermeniler: Quliler ile Kstikler 4- Trkler: Kamberler (Qemberu) 5- erkezler: Elbeyiler ve Dalmlar ok ayrntlar ile olmasa da hatrlayabildiklerim bu biimiyledir. Nahiye bu farkllyla evresindeki da kylerine benzemez. Da kylerinde, sosyal-kltrel-ekonomik ve etnik homojenlik (birbirine benzeme) vardr. Etnik olarak, byk ounluu Krttr ve ocuklardan byklere kadar herkes, Zazaki (dmli) konuur. Oysa nahiyede Krt ailelerinin ocuklar dnda, dierleri Krteyi pek bilmez ve konumazlar. ocukluumun belli dnemlerinin gemi olduu nahiyede, bylesi bir farklln varl hatrmda kalm. Yine nahiyedeki bu etnik farkllk; ekonomiksnfsal elikinin de etkisiyle, Cumhuriyet ncesinde ve belli bir dneme kadar Cumhuriyet sonrasnda, airetler aras kavga nedeni olmutur. Kavgada saflama, genellikle nahiyedeki Krt airetlerine (ban bizim airet ekmektedir ve bu kavgalardaki savalklar nedeniyle cengolara yani savalara unvan ald biliniyor) kar, neredeyse kydeki dier tm airetlerin birlemesi biiminde oluyormu. Bu hadiseleri daha ayrntl ekliyle aile-airet gerei blmnde ele alacam. Nahiyenin kendi iindeki elikileri dnda; ekonomik imkanlar asndan da kylerine kyasla greli stnle sahip olmas, Cumhuriyetin kurulu srelerinde da airetlerinin kelepur (Ganimet) amal nahiyeye saldrlarda bulunmalarna vesile olurmu. Da kylerinin kelepur getirdikleri tek yer, bizim nahiye deil. Kamax ve Ein (Kemaliye) ilelerinin Trk-sunni ve Ermeni kylerinden de getirirlermi. Da ve ova arasndaki bu eliki, 1937 katliam ve hak direniindeki tutumlarnda belirleyici olacaktr. Ova kesimi uzlamay tercih ederken, da kesiminin arlkl bir ksm direnecektir.
13
A- Aile-Airet Gereim le ocukluk Sreci:

Bu blmde, ekirdek aile, byk aile ve airet kategorilerini ele alp, bunlarla neyi kast etmek istediimi konu bandayken yazmam, blmn anlalmasnda kolaylk salayacaktr. ekirdek aile: Bu aile tipi, kapitalist retim ilikilerinin geerli olduu toplumlarda ortaya kan bir aile tipi oluyor. u anki ailem, bu kategori iine girmektedir. Benimle beraber drt karde olmak zere, toplam alt kiiden mteekkildir. Byk aile: Bununla dedemin kardeleriyle, onlarn ocuk ve torunlarn da iine alan aileyi kastediyorum. Bu, feodal dneme has bir aile tiplemesi oluyor. Bizde, bu aile yaplanmas iinde yer olan tm bireyler, kapitalist retim ilikilerine girmi olsalar da, bu oluuma sahip kan, koruyan tutumlar -igdsel ya da toplumsal refleksler biiminde - mevcut olduundan deinme gerei duydum. Airet: Bu olgu, bilindii iin teorik tanmlamasn yapmadan, bal olduumuz airetin, airet olgusuyla benzeen ve farkllaan ynlerinin neler olduunu nesnel dayanaklar ile birlikte amaya alacam. Airet olarak; Kalu oymana bal, Dersim merkezi ve Zel Da etrafn kendine mesken semi, zgrlk tutkusu gl, cesaret ve yiitliiyle nam salm, 37 direniinde sonuna kadar direnmeyi esas alm, bu vesileyle byk krm ve srgn yemi, da aireti olan Haydaran (Heyderu) airetindeniz. Ailem, kken olarak bu airetten olmasna ramen, yaam izgileri farkllk gstermektedir. Haydaran airetinin, Dersim direniiyle ne kan izgisinde direniilik varken, airetin bizdeki kolunda, uzlamaclk-dengeleri kollama yaam izgisi oluyor. Bunun yannda airetin cesaret ve savalk yanlarn koruyorlar, fakat bu sonucu fazlaca deitirmiyor. a-Farklln nesnel dayanaklar: Bundan yaklak 150-200 yl kadar nce, iki karde arasnda kavga kar. Kardelerden biri, Haydaran airetinin merkezi olan Hngrvan Kynden ayrlr. nce Erzincana gider ve benzer akbetten dolay oradan ayrlr Sivasa gider. Yine burada da bir kpek yznden birilerini vurup, MaraElbistana gerler. Buraya geldiklerinde iki kardetirler. Bir aann yarabnnda yarclk yaparlar. Sonrasnda aann baz yaklamlarn, da aireti fertleri olduklarndan kaldrmazlar. Kardelerden Ali, aay ldrnce oradan da kaarak, bugnk mntka olan Ovacka yerleirler. Buraya kadarki yaam izgileri olduka belaldr ve kural-kaide pek tanmazlar. Fakat bu son yerleim yerinde yaam izgileri, gittike deimeye balar;
14
daldan ok oval olmaya balanr. Bunlardan sonra gelen nesillerde gittike dominant (baskn) gelen yan, ova kltr olacaktr. Sonraki nesillerin yaam izgilerinde alttan alta eski airet-da isyancl ve inatl kendini gndemletirmek, sz sahibi klmak istese de devir, eski devir deildir. Airetin bu kolu, dzenin yrngesine oval olarak oturmaya balamtr bir keresinde. Geriye dnn yollar tkanmtr artk. Bu iki kardein Ovaca geldii tarih, aa-yukar 1870lerdir. smail ve Ali, Zeranik mntkasna hakim olan, mlk sahibi Ferhatua (feratu) aireti reisi Qasmoluya snr ve yannda yarcla balarlar. Bir sre sonra Ali, kardei smaili anlamazlk sonucu ldrr. smailin ocuu vardr srasyla; Hasan, Yusuf ve Hseyin. Bunlardan Yusuf, dedemin dedesi olmaktadr. Bu kardelerden Yusuf, o tarihlerde stanbula almaya gider. Kr olan kk kardei Hseyin, kendisini de yannda gtrmesini ister. Bu kr Hseyinin (se Kor-Hseyin Gazi de denirmi) tarihe gemi olan 2. Abdlhamit yaplan suikastteki rol ve bu vesileyle dllendirilme biimi, aile gemiimize ilikin bilgileri henz yeni yeni renmeye baladm srete dedemin azndan duyduumda olduka armtm. Haylice ilgin olan bu hadiseyi, ileride anlatacam. ocuklarn stanbul gibi koca bir ehre gnderip altrmak, ailedeki airet mantnn-zihniyetinin deien sosyoekonomik artlara gre adm adm ykma uradnn iareti olmaktadr. stelik Osmanl devletinin Yavuz Sultan Selim ile zelde Dersimlilere, genelde Alevi kkenli halka kar gelitirmi olduu onca katliamdan sonra, devletini merkezi olan Babaliye (stanbul) almaya gitmek, aile-airet gerei ierisinde basite alnp, zerinden rahatlkla atlanp geilecek bir durum deil. Haydaranlarn merkezi olan Hngrvan kynde, airet iindeki eliki sonucu ailenin geirmi olduu serven, beraberinde bakalam-farkllamay da getiriyor. Gerekliliklerin (maddi koullar) sonucu olarak, dnemlikte olsa, stanbula gidip alma ihtiyac duyuluyor. Nedenlerine ilikin u sonulara varyorum: 1-Kabilemiz; airet iinde, feodal-deer yarglaryla badamayan bir hadiseden (Namus olgusu) kaynakl olarak airetten kopuu yayor. 3-4 ayr corafyay dolatktan sonra, bugnk yerine (Ovack-Zeranik) geliyor. Bu uzun yolculuun zihniyette (yaam ve iliki aray) yol at bir deiimin sonucu olabilir.
15
2-Airetin merkezi otoritesi ve gcnden mahrum kalan kabile, farkl g araylarna yneliyor. Airet kurallarnda, fert says airetin gcn belirlemektedir. Oysa bunlar iki kardetirler ve sayca ok azlar. Savalklarn-kavgac ynlerini, ruhlarnda tayor olsalar da maddi koullar, airet mantna gre g olmalarna imkan tanmamaktadr. Airetlerinden getirdikleri duygular-ruh halleri, greli zgrlk eilimleri, baka airetlerin denetimine, himayesi altna girmelerine izin vermemektedir. Feratu airetinin yannda yarc olmay bile sanrm fazlaca ilerine sindirememilerdir. Bu da bir neden olarak grlebilir. Ailenin yaam pratiinde aa kan; ilerleyen srelerde de okuma faaliyetine hz verme ve devlet kurumlarnda yer alma temelinde g olma aray oluyor. Tm bunlar, kabiledeki klasik airet anlaynn paralanmaya balamasnn ekonomik ve sosyal-psikolojik etkeni oluyor. Hatta kabilenin kendini bu yeni sahada (Ovack-Zeranik) kurumlatrmas, o denli oturuyor ki; airetin reisi olan Xde Ale SME (Xdr Alpaslan) 1930larda bir grup atl adamyla kabileyi tekrar Hngrvana (Dersim merkezi yaknlarndaki airetin merkez ky) gtrmek iin gelmesine karn, aile gitmek istemediini syleyerek, kalmay tercih ediyor. Feodal zihniyette, airet toplumu formasyonunda yer alan fertler iin airet reisi tartmasz otorite iken, bizimkilerin reisin istemini geri evirmi olmalar; airet anlaynn krldn ve deien koullara gre, yeni retim ilikileri sonucunda farkl glerin aile zerinde etki sahibi olmaya baladn gstermektedir. Airetin otorite mentalitesi, 70-80 yl kadar nce kabile bilincinde krlmaya uramasna ramen, aile Haydaran airetinden olmaktan hep gurur duymutur. Ailenin toplumsal hafzas -sosyal geni- vastasyla ilkel dzeyde de olsa airet gururu, bununla balantl Krtlk gururu gnmze kadar tanm olan nvelerdir. Bylesi bir gerekliin iinden km olan bende, toplumsal bilin bariyerime mevcut gerekliin arpmasnn sonucunda, ilkel (pirimitiv) dzeyde de olsa, bu etkilenmelerin gelitiini ve hatta bunun, ileride daha kapsaml aacam gibi, UKMye (Ulusal Kurtulu Mcadelesi) katlmma vesile olan yeniden canlanma (reanimasyon), yaam bulma eylemine temel tekil eden ilklerden olduunu syleyebilirim. Ailenin gemi yaamna tekrar dnecek olursam; Yusuf Efendinin olu olan dedemin babas Xdr Efendi, 1890larda dnyaya gelmi. Efendi nvanndan anlald zere, yrede saygnlk gren ve alim zellikleriyle nfuz sahibi olan
16
birisi olarak tannmaktadr. Xdr Efendi, o yllarda kaza olan nahiyenin (Zeranik) Hkmet Konanda, nfus memurluu yapmaktaym. Hatta Cumhuriyet srecinde ilan edilen soyad kanunuyla -bizimki de dahil- yredeki birok soyadn kendisi koymutur. Nahiyedeki etnik dalm ayrntlaryla biliyor olmas, bykbabamn mesleine bal olduunu gstermektedir. Burada aklk getirilmesi gereken bir dier husus; yrenin nfuz sahibi olan ahslarna aa unvanyla hitap edilirken, bizimkilere Efendi denmesidir. Efendilik: saygnlk, bilgililik, yol gstericilik, alimlik, olgunluk vs. anlamlar ieriyor. Sanrm bu tanmlama; daha ok meslekte okumay semi, devletle ilikisi olan, halkla-devlet arasndaki idari sorunlarda szclk yapan, yarbrokrat zellikleri olanlar iin geerli oluyor. Aalk sa; topraa (mlkiyete) dayal olanlar iin kullanlan bir tanmlama oluyor. Xdr Efendinin ocuklar olan dedem Alirza Efendi ile x Ahmet, zellikle aile tarafndan okutulmulardr. 1912 doumlu olan dedem, ilkokul okumutur. x Ahmetse, lise edebiyat retmenidir. Dedem, babasndan eski yazy (Arapa harfler), Kuran okumasn ve babasnn hayrseverlik adna, yine ifa niyetine yapm olduu yldznameye bakmay (fal eidi) ve muska yapmn renmitir. Babas, bu ii para karlnda yapmamasn, ancak hayr adna yapabileceini lmeden nce vasiyet etmi olmasna karn, dedemin bu ii yar ticarete dkm olduunu anmsyorum. Dedemin edebiyat retmeni olan kardei x Ahmet ise, 1950lerde Kemal Burkay ile okul Arkadadr ve 1984te geirmi olduu trafik kazasndan dolay vefat etmitir. Ailenin 70ler sonrasnda yrede Krt olarak tannmasnda, yine ailenin Krtle siyasal olarak katlmnda ncl olmutur. Dersim yakn tarihinde gelien, trajedilerle ykl 1937 Dersim katliam ve halk direni srecinde geni ailemizin (byk aile) durumu neydi, nasl bir yaklam-tutum iinde oldular? Ne kadar etkilendiler? Tm bunlar amak, baz hususlarn daha iyi anlalmas asndan uygun olacaktr. 1937 Dersim isyannn nedenleri biliniyor, buna fazlaca deinmeyeceim. Aacam hususlar, airetin (Haydaran) direniteki yeri ile bizim ailenin (Cengolar-savalar) 37deki durumunun ne olduuna ilikin olacak. Bal olduumuz Haydaran (Heyderu) aireti, direnie aktif katlm, yiit savalaryla direni gstermi, onuruna-namusuna, bu temelde zgrlne bal bir airet duruu sergilemitir. 38de tmden direnmi birka airetten birisidir. Dal
17
airettir. Bundan dolay kendi bana buyruktur, boyunduruk altna alnmaya tahamml olmamtr ve direnie itirak etmitir. Kendi ailemin yakn tarihsel srecini amtm. Onlar, airetin izlemi olduu yaam seyrinden farkl bir seyir izlemilerdir. Direniin balad tarihte Ovackta olan ailede, sz sahibi olan Xdr Efendidir (Dedemin babas). Bu tarihte nfus memurudur. syan srecinde devlet, ova kylerini teslim alp, byk ounluunu, isyan destekledii da kylerine kar milis olarak kullanma politikasn esas almtr. Ailenin ovada oluu, hem de Xdr Efendinin devlet memuru olmas, aileyi de ayn durumla yz yze brakmtr. Xdr Efendi de milislik yapmaya zorlanm, grevi gerei fazla kar duramam, fakat iten ie bunun ezikliini youn yaamtr. Bal olduu airetten dolay duygular isyanclardan yana iken, sosyo-ekonomik konum asndan devlet hizmetkarlnn elini-kolunu balam olmas, derinden eziklik yaamasna sebep olmutur. Ayn hisleri, aclar dedemde de grebiliyordum. ocukluumda sklkla tank olduum bu zdrapl ruh halini, arlkl olarak dedemin 38 katliam zerine sylemi olduu klamlardan (trk), atlardan anmsyorum. Xdr Efendi, yaplanlar benimsemiyor, ama devletten dolay ses karamyor. Aslnda bu durum, sonraki srelerde de ailenin yaam anlay-felsefesi olmaya balyor. zetle, bizimkilerin yaklam genel airetin direni yaklamndan farkl olarak, dengeci ve uzlamac bir izgide oluyor. Bu ynyle aileyi, airet gereinden farkl ele almak gerektiini dnyorum. Ailenin dengeci-uzlamac tutumlarna ramen, Haydaran aireti yesi olmalar, onlar iin hep bir gurur kayna olmu, bunun da etkisiyle Krtlklerini hibir zaman inkar etmemilerdir. Sanrm hem dzenden-devletten kopamama, onunla olan ibirlii, hem de Dersim direniinin etkileri, yine Krtlk ve airet gururundan olsa gerek her iki izginin uzlat, bir araya geldii siyasal yaklam olan 1970-80lerin Krt kk burjuva reformizmi (PSK), bu tarihlerde aile iinde nfuz sahibi olmaya balyor. Burkay ile okul Arkada olan lise edebiyat retmeni ve TB-DER kurucularndan olan dedemin kardei x Ahmet Erenin araclyla PSK ile kurulan balar, ailenin yrede Krtler olarak tannmasn salyor. Kabile, airetinden getirmi olduklar ve nahiyedeki eski kavgalardaki savalklaryla n yapmalarnn ifadesi olan cengolar lakabyla tannyorlar. te bu ilkel dzeydeki airet saval, buna dayal olarak airet ve Krtlk gururu, devlet dairelerinde almaya balamakla greli
18
olarak gelien aydn-brokrat zellikleri, yine Dersim isyannda katliamn yaratt etkiyle birleince haliyle Reformist Krt Milliyetilii siyasal anlayn alyorlar. (Kemalizmin aydnl ya da aydn, ilkel Krtlk ya da airet zihniyetiyle yorulunca, ortaya reformist kk burjuva milliyetilii kyor) Ailenin bu izgiye yaknln ya da anlay temsilciliini, 1987 genel seimlerinde stanbul-ili blgesinden SHP milletvekili seilen, ayn srelerde Paristeki Krt Konferansna Miterrantn daveti zerine, itirak etmi olan yedi Krt vekilinden biri olan x Ahmetin olu Mehmet Ali Eren yapmtr. Kendisi HEPin kurucularndandr. 91 genel seimlerinde, SHPnin Urfa ya da Mardin seim blgesinde listeye birinci sradan girecekken seimlere birka gn kala nc sraya atlm olmasn, uzunca bir sre Partiye balad. Aile ve akraba evresinin Partiye kar nyargl bir tutum ierisine girmeleri, bu bireyin durumu ve duruuyla balantl olarak gelimitir. M. Alinin milletvekili seildii sre, UKMsinin etkisiyle Krt siyasallamasnn ykselie gemi olduu sreti. Kendisi, 87-91 aras ar dzeyde Krtlk savunuculuunu yapmtr. Ailenin soy ve snfsal kkeninin dayand anlay belirttim. Snf karakteri gerei mcadelenin en alevlendii srete iin iinde olmalar, hatta ne kmalar anlalr bir durum. Ayn snf gereinin, mcadelenin gerilemeye balad srelerde geri ekildii ya da ekilecei, yaanm olan deney-tecrbelerden aina olduumuz bir sonutur. Parti, bu bireye mdahale etmi bile olsa, 91den sonra savan iine girmi olduu seyirle o kendisi doal ayklanmay haliyle yaayacakt. Bu birey, ahsnda Partiye kar gelimi olan tepki, mcadeleyle yeni tanmaya baladm sreten aktif katldm tarihe kadar, aile ile atmamza vesile oldu. Bylesi bir aile-airet-snf gerei iinden kan bende, ailenin bylesi uzak durular, mcadeleye sahip kmaylar duygusal tepkiye dnyordu. Katlmmda bunun pay da mevcuttur. Bu hususlar, ileride biraz daha ama gerei duyuyorum. Kabile gemi yaamn anlatrken deindiim, Yusuf Efendi (dedemin dedesi) ve kardei Hseyinin (Use Kor, Kor Uso ya da unvan alm haliyle Hseyin Gazi) 2. Abdlhamite yaplacak olan suikast giriimini engellemesini, basite alnacak bir hadise olmad iin, yine tarihsel neminden dolay, yazma gerei duyuyorum. Birey ve toplum kimliinin ekillenmesinde tarihsel bilincin gelimesinin nemi byktr. Tarihini bilmeyen topluluklar, yok olmaktan kurtulamamlardr ya da Aslanlar kendi tarihilerini
19
yaratmadklar srece, avc hikayeleri hep avclar hakl karacaktr belirlemeleri ya da zl deyileri, her zaman iin geerliliini koruyacak olan genel dorulardr. Dorular bilince karma, kendiliinden gelien bir sre olmuyor. nsan olmaktan kaynakl olarak, ne olduum ya da nereye gideceime dair olan merak ve araylar, UKMnin itekleme gcyle birleince daha da hzland. Ne ve kim olduumu anlamaya alma araynn sonucu, aileairet gereini aratrmtm. Bunlar renmeye baladmda duyduum ve olduka arm olduum bu tarihi hadiseyi, benim iin hala muammalarla dolu olsa da, rendiim kadaryla aktaracam. 19. yzyln son eyreidir. Yusuf Efendi, gen yata almak iin stanbula gelir. Kkken geirmi olduu iek hastalyla gzlerini kaybetmi olan Kr Hseyin, aabeyine kendisini de yanndan gtrmesini syler. Yusuf, sabahlar ie gider. Evde yalnz kalan Hseyin ise, yrrken yol tayininde kulland deneinin yardmyla stanbul sokaklarn dolamaktadr. Rivayete gre, bir gn yine dolarken kiliseye benzer bir mekana girer. Tarihi gizli Ermeni toplantsnn yapld ve 2. Abdlhamite ynelik, Ermenilere yapm olduu youn katliamlara cevap niteliinde, suikast kararnn alnd bu mekana Hseyin, hem fiziksel durumunun uygunluundan -giyim kuam ve tip olarak Ermenilere benzerliinden- hem de Dersimdeyken renmi olduu Ermeniceden dolay kapdaki aramay rahatlkla geerek toplantya katlr. Toplantya katlmn tesadfi gelitiini aktaranlardan rendim. Bunun ne kadarnn gerekten tesadfe dayandn ya da ierisinde farkl etkenler olup olmadn bilemiyorum. Muamma dediim husus burasdr. Toplantdan kan Hseyin, durumu padiaha (2. Abdlhamit) bildirmek iin sokaktan geen birilerinden kendisini saraya gtrmelerini ister. Duyduklarn Sultana anlatr. Osmanl Sultan, fazla inandrc bulmaz Hseyinin anlattklarn. Yine de emin olmak iin nezarete atlmasn, syledikleri doru karsa dllendirilmesini; yanl karsa kafasnn uurulmasn emreder. Hadise, Sultann Cuma namazna gidecei zaman gerekleince, Kr Hseyinin syledii doru km olur. Padiah, tedbir amal ge gittiinden bomba erkenden patlamtr. Bunun karlnda Kr Hseyine tenekelerce altn ve padiahn bahafiyelii grevi verilir. Sanrm bu ahs, iyi Ermenice bilmesinden dolay o dnem Ermenilerle ilgili istihbaratlar -zellikle Krdistan blgesinden, Dersim ve Erzincan civarndan- toplayp,
20
hafiyelik grevi gerei padiaha tamaktadr. Yine rivayete gre bu ahs, Dersimle Erzincan arasndan geen Aras nehrini gemek isterken suya derek boulur. Padiahn emriyle cenazesi, stanbul Dolmabahe Saraynn bahesine defnedilir. Mezar tanda Hseyin Gazi yazmaktaym. Mezar somut olarak kendim grmemi olsam da, anlatlanlar arasnda bu da geiyordu. lm biimi dahil, baz ynleri kukulu grnse de anlattklarmn doruluk pay yksektir. ekirdek ailem, Yusuf Efendi Meneilidir. Kr Hseyinin soyundan gelenlerle baz farkllklarmz vard. Yusufun soyundan gelen bizlerde ne kan yn; okumaya arlk vererek, devlet kurumlarnda yer edinme -ki babam dahil birok akrabam ve amcalarm ya retmen ya da devletin dier kurumlarnda memur dzeyinde grev sahibidirler- vardr. Hseyinin soyundan gelenlerde hakim yan; tccarlk, yani ticarettir. Gammazlama iinden aldklar onca altn, har vurup harman savurmular, ksmi oranda tanmaz mlke yatrm yapmlardr. Bu kkenin son temsilcisi olan Ali Ekber Eren, u ann koullarnda Dersim-Ovackta yar komprador dzeyde ekonomik-ticari ilikilerle meguldr. (Hayvan besiciliinden, devletle ihale temelinde mtahitlik, traktr-kamyon iletmeciliine vs) Ali Ekberin olu Mazlum Erense TKKO rgtnn Avrupa Bro Sekreterlii grevini yaparken, yakalanm olduu kan kanseri (lsemi) hastalndan dolay svire Baselde 93te ehit dt. lgin olan, bir kompradorun olunun rgt yneticisi olmas. Bu ailede 70lerdeki devrimci dalgalanmayla Trk sol hareketiyle btnleme geliirken, Yusufun soyundan gelen Byk ailede ne kan yn, reformist kk burjuva Krt milliyetilii oluyor. Bu, bir ynyle o aileden biimsel de olsa farkllmz olmu oluyor. B- ekirdek Aile Gerei Ve ocukluum: Babam smail, Alirza Efendinin 6 ocuundan biridir. 4 erkek, 2 kz kardetirler. ocuklarn en bykleri olan bir kz ve bir erkek (Dilfroz ve Hasan) dedemin birinci einden, babam dahil erkek ile bir kz da Sultan nenemden olmulardr. Sultan nenem, nahiyeye bal Burnak (Burnaxe)kynden olup, ok nceleri Plmrn Askrege kynden g ederek, buraya yerlemi olan Kaluoymann Balolu (Baliu) aireti, Xroullar (Xroliu) koluna mensuptur. Anne tarafndan (Haydaranldr) dedemle akrabadrlar. Nenemin babas, toprak sahibi olduundan Aa olup, eskiden airetler arasnda toprak vesilesiyle kan kavgada ldrlmtr.
21
Nenem aa kz olduundan, yar delal ekilde bytlmtr. Devlet kurumlar bu kye girmediinden, hi Trke renmemitir. Nenemin henz yayor olmasna karn hala hi Trke bilmiyor olmas, Krt kimliimizi istesek bile inkar edemeyeceimizi gstermektedir. Dedem, nenemin ikinci ei olmaktadr. Nenemin ilk ei, kendi akraba evresindendir. 38 direnii sonras, Balkesir taraflarna srgn edilmi ve bir daha da kendisinden haber alnmamtr. Bu nedenle aralarnda yaa haylice fark olmasna karn dedemle evlendirilmitir. lk kocasndan haber alamamann ezikliini-acsn, yllarca iinde yaamtr. Nenemse dedem iin, aslnda nc etir. Ya da dedemin nc evliliidir. lk iki einde biri doum srasnda, dieri hastalktan ldkleri iin, nenemle evleniyor. Babamn da iinde olduu, 4 ocuklar oluyor. (3 erkek 1 kz). Her erkek ocuk da okurlar ve devlet memuru olurlar. Bykleri Hseyin, Malimavir; babam ve kkleri Xdrsa ilkokul retmeni olurlar. Kzkardeleri olan Xanm ise, yine bir devlet memuruyla evlendirilmitir. Kkleri olan ve ya olarak da gen olan Xdr amcam, ilkokul retmenlii yannda 92lerde bitirdii niversiteden sosyolog nvan da alm olup, niversite bitirme tezini nahiye ve Ovack zerine hazrlamtr. Bu bireyin sahip olduu sosyal konumu, yine akademik kariyer yapm olmas, aile iinde onu nfuz sahibi klmtr. 1980 ortalarna kadar Kawa rgt yelii yapm, mcadelenin ykselmeye balad 90lar srecinde UKM sempatizan olmu, mcadelenin gerilemesiyle sapmaya girerek Zazalarn Krt olmad, ayr bir ulus olduu ynnde farkl araylar iine girmi ve belli evrelerle ksmi oranda ba kurmutur. Krtle, dolaysyla UKMsine sempati duymamda bu bireyin de etkileri olmutur. Fakat sonradan (1995lerden sonra) iine girmi olduu tutum, bunlarla badamamaktadr. Hatta neredeyse Krtlerin Zazalar asimile ettiklerini, yine Krt egemen ulus milliyetiliini yrttmz syleyerek iddialarn bizi sulamak dzeyine vardrmtr. te ailede M. Aliden sonra, Krtl siyasal anlamda savunanlardan birisi de budur. Fakat iine girmi olduu durum, ciddi anlamda sorgulanmaya deer. te tm bu yaananlarla da balantl olarak, aile-airet ve snf gereini zmlyorum. M. Ali Erenin Xdr gibi Zazala kaymam olmas, belki de Krt Ulusal Mcadelesinde kendisine hakszlk yaplm olduunu dnmesidir. Belki de bu yzden tam anlamyla kopmu deil. Kendini kantlama-ispatlama psikolojisi olabilir. Bylesi bir imkan araynda olabilir. nk
22
sanrm henz Tark Ziya Ekinci onlarla hareket etmekte olup, Krt-KAV (Krt Kltrn Aratrma Vakf)n kurucularndan birisi olarak almalarn srdrmektedir. Vakf dzeyinde de olsa kendince faaliyet yrtyor. Babamn (smail) durumuna gelince: 70ler Trkiyesinin siyasal koullarnda Ankarada, ktisadi ve Ticari limler Akademisinde 3 yl okur. niversite olaylar art gsterdiinden dolay niversiteyi brakr. Lise mezunu olanlara retmenlik grevi verilmesi imkanndan yararlanarak, 72lerde retmenlie balar. Bundan nce de yl Keban barajnn yapmnda, yaz ilerinde almtr. 68 kuandan etkilenmi, Denizlere byk sempati duymu, ama dier amcalarm gibi rgt tercihi yapp, aktif olarak katlmamtr. Siyasal Krtlk biimini almam, daha ok Mahirlere, Denizlere duyulan sempatiyle kalmtr. Babamn durumu, sosyal demokratlk olarak izah edilebilir. Kendisini mesleine (retmenlik) ve ailesine tmyle adam, geleneksel drstlk llerine, ahlaki deerlere olduka bal, bu hususta kendince ilkeli, eitmenlik meslei gerei kar tarafa retebilmesi iin ncelikle renme iini kendisinden balatmas gerekliliini zmsemi, insan psikolojisini anlayan, demokrat denebilecek ynleri de olan, ilkel dzeyde Krtln kabul eden bir insan olarak tanmlayabilirim babam. 1938 katliam ve 80 darbesiyle devletin kolay yenilemeyeceine inanmtr. Trkiye sol hareketini bu temelde olduka macerac ve hayalci gren, neredeyse tek varlk gerekesi olan ailesini korumay ve ocuklarna iyi bir gelecek hazrlamay her eyin nne koymu olan, bu temelde Bana ve aileme dokunmayan ylan bin yl yaasn trnden denge kurmay ve uzlacl felsefe edinmi olan biri. Meslei ve Kemalizmin aydn zelliinden dolay, kylle byk tepki duyan ve zerindeki Kemalist aydn cila kaznacak olursa; kiiliinin ve ruhunun derinliklerinde airet isyankarlnn, bununla balantl airet ve Krtlk onurunun grlebilecei bir tipleme. Bunun yannda duygusalln feodal gururuyla maskeleyen, Alevi aile gereinden km olmasna karn, bunu biimsel gereklerini uygulamayan-ki bu meslei gerei Kemalist aydnn laisizm anlayndan da kaynakl olabilir- bir zellie sahip. Oysa babas, Alirza Efendiye Alevi hocas bile denebilirdi. Bunun yannda babam iin, pozitif bilimi esas alan bir kiilik tiplemesi denebilir. Mizac olarak; ocukluk dneminden -2. ve 3. snf retmenim de olmasndan dolay- hatrladm kadaryla ciddi, biraz asabi ve
23
evden ok da dnk birisiydi. Zaman ilerledike aa kan ynleri ise, espritelliini eitmenlik sanatyla birletirmesi olmutur. Bu onu sempatik klmt. Yine yaklamda bilimsellik ve sabrllk n plana kmtr. phesiz babamda, etkilendiim ve bir o kadar da tepki duyduum yanlar var. Kendisine kar hayranlk duyduum, yine bende fke uyandran zellikleri mevcut. rneklendirecek olursam; bireysel anlamda da olsa ilkeli ve prensip sahibi olmasna hayranlk duyuyorum, ama insanlara gvensiz yaklam fke uyandryor. Yine ahlakl-erdemli yanlarna hayranm, ancak bu gzel yanlarn aile snrlarnda kalmasna ise fkeleniyorum. Aydn-bilimsel, insan tanyan anlayan yanlar hayranlk uyandryor, gerilikleri-olumsuzluklar Krtle mal eden inkarc yanlarysa fke. Bu tarz zellikleri arttrlabilirim. zetle; ailesi iin dnd zlemleri, niyetleri tm insanla mal edebilecek kadar bir anlay ve pratiin sahibi olabilseydi, byk bir insanlk adam da olabilirdi. Anneme ilikinse unlar syleyebilirim: Babam ile annesi tarafndan, yani Haydaran airetinden, akrabadrlar. Anne ve babasnn birka evlilik yapmalarndan dolay, birok vey kardei vardr. Bunun yannda drt z kardetirler. Bunlarn ikisi kz ikisi ise erkektir. Daylarm 1970lerde almak iin, Trkiye metropollerine gyorlar. Teyzemse, daysnn ocuu olan retmen, bir nceki sayfalarda yazm olduum TKKO Avr. Br. Sek. Mazlum Eren ile evli olup, u an hala svireBaselde mlteci konumundadr. Annem, babas (Seyid Ali) tarafndan Quli (Quliyu)ler olarak tannan, fakat hangi airete bal olduunu fazla bilmediim, Dersime bir kuak nce Erzincan taraflarndan geldii, yine yar-Seyidlik zellikleri olduu sylenen ve aslen Ermeni olan bir aile mensubudur. Nahiye koullarnda ilkokul okumu, kzlk anda diki-nak kursu grmtr. Bu ynl yetenei ve belli oranda salk bilgisi olan, olduka hamarat, emeki zelliklere sahip bir kyl kz denebilir. Pratik zeka olarak babamdan daha zeki, bu ynyle fazla okuma imkan olmu olsayd farkl gelimeleri kat edebilecek potansiyeli barndran, olduka duygusal, hrsl bir kadn. Anneme daha ok acdm ve yine zavalllk olarak nitelendirdiim yaknmac, szlanmac ynlerineyse ar tepki ve fke duyduumu syleyebilirim. Annem, ar duygusal olduu iin dar, bazen ok fkeli ve tepkili; bazen de olduka uysal ve zavall. Babamn anneme gre yaam karsndaki duruu, daha dirayetli ve gereki. Duygusal olmasna ramen
24
yaam tecrbesi, feodal gurur ve alm olduu eitimle bezenmi olarak fazlaca yansmamaktadr. Annem ve babamn baz zelliklerini, etki-tepki boyutuyla tamaktaym. Annem kadar duygusal olmama ramen, yaam gereine yaklamda babamn realist yn daha baskn gelmektedir. Bu da bende ok zorlu durumlar karsnda etkilensem dahi annem gibi zavall duruma dmeye kar duyduum tepkiden dolay, szlanmaktan ok o durumu kabullenmeyi ve metaneti getiriyor. Aile iinde anneme acma duygusundan dolay korumac yaklatm syleyebilirim.
ocukluum: lk Ve Ortaokul Dnemi

1975 ylnda, Ovack-Yeilyaz (Zeranik)da dnyaya geldim. Babamn retmenlik mesleinden dolay, ilkokul 4. snfa kadar (1984) ilkokulu, nahiyeye bal olan Topuzlu (Ksle) da kynde okudum. ocukluumun ilk 9 yl, burada geti. Babam retmen olduu iin, ilkokula 5,5 yanda baladm. kinci ve nc snflarda babamn rencisiydim. Drdnc snfa kadar okul yaammda ciddi bir zorlanma yaadm hatrlamyorum. Lojmanda kaldmz iin okul, evimiz gibiydi. ocukluumun bu kydeki sreci, olduka canl ve neeliydi. Okul ortamndan ok, darda kyl ocuklaryla oynadm oyunlar aklma geliyor. Oyunu ok sevdiim iin, eve ge gelme ve stm ok kirletmeden dolay, annemin dayaklarna maruz kalyordum. Fakat bu dayaklar, yine de beni oyuna olan ballktan alkoyamyordu. Ben, yine hep yaramaz, hep haarydm. Annemin deyimiyle ar yaramazmm. Hareketli, yerinde durmayan, soru sormay, evi ve ortal kartrmay ok seven bir ocukmuum. Bir keresinde radyoyu iindeki insanlar karacam diye atm hatrlyorum. renme, tanma hevesim okmu. Bu ky, da ky olduu iin ilikiler olduka scak ve canlyd. Ky ocuklaryla btnleme sorunlar yaamadm. likilerde gven hakimdi. Hatta retmen ocuu olmamza ramen Zazacay renmeme, buradaki ilikiler vesile oldu. Yaam koullarmzn deiimiyle karlatm onca eyden sonra, bu ky koullar, ilikiler, ocukluumdaki huzur sanrm katlm araymn bir ynn oluturmaktadr. Yaz tatillerinde dedemlerin yanna, yani Zeranik (Yeilyaz) nahiyesine giderdik. Zeraniki, airet-aile gerei blmnde kapsaml amtm. Nahiye ortamnn zelliklerini, iliki ve elikilerini belli ynleriyle yazmtm. Nahiye doduum yer olmasna ramen, buraya pek kanm snmad ve oray hep souk buldum diyebilirim.
25
ocukluumun getii da kyn (Topuzlu), her eyiyle buraya tercih ederdim. Sanrm kyn beni en ok eken yn, ilikilerin scak ve gvenli oluuydu. Oysa nahiyede, eski airet-aile elikilerinin soukluu vard. ocukluk hayallerimde aileler, unlara gvenilir-unlara gvenilmez diye, kategorize edilmiti. Bunlar, sanrm ocukluk bilincimde ekillenen ilk paralanmalar (ya da paralama-blme) olmaktadr. Da kynde ocuklar dahi Krte konuurlard. Biz bile renmitik, ama nahiyede neredeyse tm ocuklar, Trke konuurdu. Bizim nahiyedeki ocuklardan farkllmz, retmen ocuu olduumuz halde Krteyi biliyor ve isteyerek konuuyor olmamzd. Bu, gze arpyordu. ocukluumun burada geen srecinde, devrim ve darbe olgularyla karlatm. 1980 darbesi olduunda 1. snftaydm. Darbe sonras gerekleen youn askeri operasyonlar, askerlerin okulu barnma yeri olarak kullandklarn, bu durumun bir gerginlik ve korku yarattn hatrlyorum. lk kez (Topuzlu Ky) bu kyde, gerilla (Devrimci) kavramyla ve kendisiyle tantm. Bu tarihlerde (82-83lerde) TKKO militanlar, gruplar biiminde kye gelirlerdi. Bu kyden 84 ylnda Ovack ile merkezine tayin edilmemize vesile olan etkenlerin, militanlarn kye gelii ve operasyonlarn gelimesi olduunu, yine halk ve babam gtrp sorguya ektiklerini hatrlyorum. Beinci snfn ilk yarsn ilede okudum. Farkl bir ortamd ve ehir havasn burada hissettim. Okul ve ilikilerde zorlandm, yabanclk ektiimi hatrlyorum. Eitim mfredat ar gelmiti. stiklal Marnn on ktas, ilk kez burada ezberletildi. Oysa kydeki okul, evimiz gibiydi. 15 Austos 1984 Parti atlmyla balantl olsa gerek; tayinimiz, ksa bir dnem kalm olduumuz ileden, Tekirda-Hayrabolu ilesine karld. 84 ylnn sonlaryd. Bu srete ben ve aabeyim (Bar), dedemin yanna nahiyeye geldik. lkokul beinci snfn ikinci dnemini burada okudum. Okul, olduka kolay gelmiti; rahatladm, hatta snf birincisi olduumu, bayan hocamn (Dilber Kaya) beni ok sevdiini hatrlyorum. Bu dnem anne ve babal, dede ve nene yapmaktaydlar. Dede ve neneyi (Alirza ve Sultan), aile-airet blmnde amtm. Nenemin hi Trke bilmemesi, dedeminse bilip de fazla konumamas, Krteyi (Zazaki) daha iyi renmemizi salad. Bu, aileden ilk ayrl srecimizdi. Nahiye ortamnn elikilerini, bu sreteki ocukluk arkadalklarnda daha bariz grdm. Abim ile ky ocuklarna kar birlik halindeydik, fakat onun ailenin istedii ocuk llerine uymayan
26
yaklamlarna (sigara ime vs.) ve arkadalklarna tavr alm, aramzda kavgaya vesile oluyordu. Aileden uzak olu, aile korumacln, onlara layk ocuk olma zelliklerini bu srete gelitirdi diyebilirim. Aileden kopu, duygusall ve aile korumacln -ki bu ben de neredeyse lisede yatl okul srecine kadar devam etti- gelitirdi. Bu dnemlerde ilk kez Partiyi APOCULAR ismiyle duyduumu, bunun houma gittiini, hatta nahiyede bir duvara amurla APO diye yazdm hatrlyorum. Buna neyin vesile olduunu ok fazla bilmiyorum. O dnem yaanlanlardan dolay, devlete olan tepki olabilir. Bu tarihte nahiyeye ilk kez elektrik geldi ve cami yapmna baland. lkokulu burada bitirdikten sonra, on yamda (1985) Krdistandan ayrlarak Tekirdaa gidiyorum. Ortaokulu burada, Hayrabolu ilesine bal algaml kynde okudum. Buras kltrel ve sosyal yapsyla, yine etnik unsurlaryla olduka farkl bir corafyayd. algaml ky, Trkiyedeki etnik dokuyu oluturan halklardan biri olan mslman Bulgarlarn (POMAK) yaad bir yerleim yeriydi. Halk, kendi arasnda Pomaka konuuyordu. Konutuklar Trke az bile olduka farklyd. Kyde ilk ve ortaokul, cami, marangoz ve demir dorama atlyeleri, mandra, kooperatif vs vard. Nfus dalm Krdistan llerine gre ok farklyd. Kyler arasnda, en az 300-500 hane fark vard. Geim kaynaklar tarm-hayvanclk ve zanaatkarlkt. Mevsimlik panayrlar, kermesler ve yal gre musabakalar dzenlenirdi. Topraklar, bizimkilere gre daha verimliydi. Bierdveri, ilk kez burada grdm. Topraklar binlerce dnm buluyordu, bizde ise en byk tarla 100 dnm gemezdi. Her yeri dzd, ovalkt. Oysa Dersimde, neredeyse her yer dalkt. Hayvanlar, byk ve kkba olarak, bizimkilere gre ok verimliydi. Siyasal olarak halkn ounluu, CHP ve DSP yanlsyd. Ecevit (Karaolan) sevilirdi. Krdistana oranla buradaki imkanlarn ve avantajlarn daha fazla olmasna karn, bu srecin doal olarak ve istemimiz dahilinde gelimemi olmasnn ailede srgn psikolojisini oluturduunu grebiliyordum. Srgn edilmemi olsaydk, babamn pek de lkeden kopmaktan yana olmadn, tam tersine batya gitmeyi annemin dayattn hatrlyorum. Annem ile babam arasndaki bu fark; iinden km olduklar aileyle balantl bir durum. Babamdaki lke ball, topraa ve airetin daa olan ballyken; annemdeki ka, buraya ailesinin Sivastan gelmi olmas, ova kltrnn baba tarafndan ailesinde gelikin oluu ve
27
aabeylerinin 70lerde batya almaya gitmesi, yine kadnn Krdistan koullarnda ezilmiliine kar bir tepki olarak zm bu gereklikten kata bulmasyla balantlyd. Bunlar, onda batya zlemi douruyordu. Babama kalm olsayd, lkeden kmazdk. Onun daa, doaya, havaya, suya ball, o yllarda tutku dzeyindeydi ki; spor amal yapt avclk da bu tutkularyla balantl olarak geliti. Bu lke zlemi, Tekirdada kaldmz drt yl boyunca, yaz tatillerinde bizi lkeye ekiyordu. 88e kadar yazlar, lkede birka kk tarla ektiimizi; biz ocuklarn da yar alma, yar elence maksadyla bu tarlalarda altn hatrlyorum. Savan Krdistann her yerine yaylma gsterdii sreten sonra, (89) gvenlikten dolay -ok zorunlu durumlar dnda- aile lkeye gitmedi. Tekirdada okuduum ortaokul sresince, orasyla fazlaca btnleemedim. Okul durumum, orta derecedeydi. Dersimli, KrtAlevi kkenli ve srgn bir aileden gelmi olmak, hakkmzda potansiyel siyasi imajn uyandryordu. Bu durum, kimi faist hocalarn (Trke ve ngilizce hocas Vanl-Krt Hasan ve Kutsi Kaya) bize nyargl yaklamalarna -snavlarda dk not vermelerine- ve bazen de iddet uygulamalarna neden olabiliyordu. Bu tr yaklam gsteren hocalarn derslerinde, pek baar gsteremedim. Bu srete, eitim ortamlarnda fazlaca aktif deildim. e bzlme, iten ie tepkilenme vard. Daha ok baarl olduum ders ise, tarihti. Bunu hem aile ortamna -zellikle dedemle kaldm srete onun anlatm olduu eski cenk hikayeleri, airet tarihi ve gemiimizi dinlemenin yaratt etki ve genelde aile fertlerinin tarih dersinde gstermi olduu baarnn ynlendirmesine- hem de sol grl olan tarih hocamn (Mustafa Altnk) yaklamlarna balyorum. Yine tarihe olan ilgi, aslnda ok farknda olmadan yaammzn bir paras olan srgnler, katliamlar -1938 Direnii- iinden km olmaktan kaynaklanyordu. zetle, yaadklarmza kar ilgiliydim, nk yaammz tarihti. Aile olarak Tekirdada bulunduumuz son yllarda (87-88), Krtlk duygularmzn haylice kabardn, bu srete kan ilk Krte derginin byk bir merakla alnp incelendiini anmsyorum. Tm bunlar, srgn edili nedenlerini, Krdistan Ulusal Kurtulu mcadelesinden bamsz ele almyorum. Yaam biimimiz, bu savala balantl olarak deiime uruyordu. 84te srgn ediliimiz, 15 Austos atlmyla balantlyd. Krdistanl
28
olan ve toplumsal duyarll olan hibir retmeni, lkede brakmadlar. Hepsini batya srgne gnderdiler. Bu, asimilasyona uratmann farkl bir yntemi oluyordu. Ailede, 88lerde Krtln gelimesinde -tarihsel,toplumsal,siyasal dayanaklarnn olmas yannda- gncel boyutta Byk ailede yaanan deiimin (siyasetin iinde yer olma ve aktifleilmesi anlamnda) koullandrmasnn nemli faktr olmutur. Mehmet Ali Erenin bu srete (87) milletvekili seilmesi; yemin ettii esnada, yemin metninin Trkle ilikin baz satrlarn okumam olmasnn mecliste yaratm olduu gerginlik ve buna benzer daha birok durum-yaklam, otomatik olarak bize yansyor ve etkiliyordu. Ailenin; M. Alinin siyasal etkinlik dzeyine endeksli gelien Krtl, 1991lere kadar devam etti. Ailenin bu sreteki Krtle gelien ilgisini ve bunun siyasallamasnn nesnel ve znel dayanaklarn belirttim. znel dayanak olan M. Ali Erenin, aileyi etkilemesinin nedenleri ise; bir nceki blmlerde ele alm olduum aile-airet gereiyle balantldr. M. Alinin hem yksel okul okumu (Avukat) olmas hem de ailesinin by olarak Babas x Ahmet 84te vefat ettii iin- Byk aile tarafndan ailenin doal sorumlusu olarak grlmesi (tm bunlar resmiyetten ok fiili olarak geliiyor, aile-akraba evresinin ilkel airet mantyla bak as oluyor) ve bunlarn zerine milletvekillii gibi bir brokratln da eklenmesiyle, aile-airet zerinde nemli bir etkileme ve ynlendirme gc oluyor. Ortaokul yllarmda, (85-88de) aile yaamnda tank olduum ve belli boyutlarda etkilendiim iki hadiseyi aktarma gerei duyuyorum. Batya srgn edilmeyle birlikte bende olduu gibi tm ailede bir ie bzlmenin yaandn syleyebilirim. Babam, Krdistanda olduu kadar rahat deildi. Da kar gvensiz ve pheciydi ve her an bir yerlerden zarar gelebileceini dnyordu. Oysa lkede, bu kayglar fazla yoktu. Batda kalma sremiz arttka kukular, kayglar da artyordu. Babamn anneme kar gvensiz yaklam kendisini aldatmas noktasnda kaygl yaklamas ve kskanl- ve bunun aile iinde atma gerekesi olmasyla beraber annemin intihar giriimi, aile ii huzursuzluun balama sinyalleri oluyordu. Aileye yansyan bu sorun, toplumsal bir meseleydi. Olay karsnda duygusal olarak etkilendiimi syleyebilirim. Annemin bylesi bir durumunun olabileceine inanmadm, kendisini srekli bu mesele karsnda savunduumu anmsyorum. Aile ii paralanmaya kar tavrm, btnletirmeye
29
ve aileyi korumaya dnkt. Evin ikinci ocuuydum, aabeyim olmasna ramen aile ii ciddi meseleler, benimle konuulurdu. Babamn benimle olan konumalarnda, annemi sulayc yaklamlarn reddediyordum. Bu hadise bende, duygusall, aile korumacln -liseye kadar da devam etti- anneme kar acmay, zavall yaklamna kar fke duymay beraberinde getirdi. Ailenin dalmasna, huzursuzluuna yol aan asl nedenin kendi kukular olmasndan dolay, babama kar, sevgi-fke karm bir duygu gelimiti. Dier bir hadiseyse; uyandrd etkiler ve gerekleme srelerinin akmas boyutuyla nemlidir. Benden drt ya kk olan erkek kardeimin (Ula) yakalanm olduu lmcl rahatszln ailede yaratt huzursuzluk, o srete gelien ve zerimde etkisi olan nemli bir hadisedir. Bu durum, bende yine aile korumacl ve duygusallk gelitirirken, niversite-meslek olarak doktorluu tercih etmeme kadar yansmtr.
Lise Dnemi, slamla Tanma Ve Kopu:

Liseye, stanbulun ile ilesinde, 1988 ylnda baladm. 50. Yl lisesini, yl yatl (pansiyon-Devlet parasz yatl) olarak okudum. Buras, aileden kopuumun ikinci admyd. Lise srecinde okul baar dzeyim, yllara gre deikenlik gsterdi. Lise birinci snf, ortaokul kapallnn devam biiminde geti. Orta dereceli bir baar durumu sz konusuydu. Lise ikinci snfn ikinci dneminde hzl bir gelime kat ettiimi ve nc snftaysa bunun artarak devam ettiini hatrlyorum. Bu deiiklii, iki etkene balyorum. lki; ikinci snfta ergenlik ana girmi olmayla ortaya kan fiziksel ve ruhsal deiimin yaratm olduu zgven ve bu srete iine girmi olduum yeni slami renci ortamyd. Mezhepsel kken olarak, Aleviliin pratik gereklerinin yerine getirilemedii bir aileden gelsem de, Alevi mezhebindenim. Bununla yz seksen derece elien bir sunni-slam ortamla (Nakibendi tarikat olduunu ok sonra reniyorum) tanyorum. te Aleviliin ve aileciliin neden olduu ruhtaki dar, duygusal, baml atmosferi ama, ruhta huzur ve dinginlii yakalama, yine kendime rdm kabuu krma bu dnemde olumaya balyor. Zihinsel faaliyet de bununla doru orantl olarak art gsteriyor ve bu da ders baar dzeyini etkiliyor. ile; Karadeniz kysnda, doal gzellii ve feneriyle n yapm turistik bir yerleim yeri. Lise teyken Edirneli (Cemal) olan bir
30
arkadala, malarn (krlerin) kou sorumluluunu yaptk. Otuz kadar mayla bir yl ayn kouta onlara yardmc olma temelinde kal, yaammda ilgin bir kesit oluyordu. Lise ikinci snf, slami eilimin glenmeye balad sreti. Alevi kkenli, Erzincanl bir Arkadan (Cokun etin) onlarn iinde olmas, yine bu Arkadan mizacnn gzel huylu oluu ve okulun en alkan rencisi olmas, onun tercihlerinin yanl olmayacan dnmeme neden oldu. Bundan dolay bir merak ve ilginin uyandn syleye-bilirim. zetle kimlik araynn sonucu olarak bylesi bir merakn gelitiini sylemek, daha reel bir tanmlama olacak. Son snfta ilikimiz derinleti. Hatta bu grubun stanbulskdardaki cemaat evlerine gitmeye kadar varan dzeyi buldu. UKMin en youn srelerini yaad, 90-91 yllarnda bu grupla beraberdim. Benim onlarla birlikte olmam, Alevi-Krt ve Kominist bir milletvekilinin (M. Ali Eren) yeenini rgtlemi olmalar, onlar iin gururlanma vesilesi oluyordu. Bir gn, eski MSP milletvekili ve 1980 darbesiyle hakknda tutuklama karar kt iin ngiltereye mlteci olarak snm olan Kadir Msrolunun 91 ylnda skdarda, Aziz Mahmut Hdayi Vakfndaki syleisine katl-mtm. inde bulunduum grubun beni, Msroluna Filan zatn yeeni diye taktim ederkenki gururlanmalarn iyi anmsyorum. Bu grup, anti-Kemalist, Osmanlc ve Muhammedin snnetini esas almaktayd. Bunlara gre ulus yoktu, mmet vard. ounluu niversite rencisiydi ve Nevehirliydiler. ngiliz dmanl ve Abdlhamit hayranl ok barizdi. MGV (Milli Genlik Vakf) bnyesinde rgtleniyorlard. Camileri toplant ve eitim yeri olarak kullanyor, camiye Muhammet dnemindeki ilevini kazan-drmaya alyor, buralar siyasallamann arac olarak deer-lendiriyorlard. Camide, ahlak kurallarna ters dmeyecek her trl faaliyet yrtebilirdi. MGV araclyla ideolojiyi zmsemi kadro yetitirmeyi hedefliyorlard. Bu grupta beni iki yla yakn tutan etkenler nelerdi? Paylamclk, gzel-iyi huylu insan aray, sosyal-adalet yaklamlar, her insann tanrnn paras olduu inann (Vahdeti-vcut)dan hareketle insan sevgisi. Ruhsal dinginlik, gnl honutluu, huzur ve mutluluk....vs. Yaamlarnda snneti (Muhammedin ashab kiramyla iliki tarzn ve yaam biimini) esas alyorlard. Bu srelerde be vakit namaz klyordum. badetin ruhta yaratt dinginlii, gnl holuunu ve huzuru bu srete hissettim. Tanry
31
(Allah) hissedip, onu ruhta yaamaya altm. Bu sreci bugnden ele alp deerlendirdiimde, Olumsuz olmu, keke hi yaamasaydm demiyorum. Yaam deneyimi ve anlay derinlii kazanmamda, yine insan tanma anlama ve insan sevgisinin, Tanr kavramnn iini doldurmamda bu srecin nemli katklar oldu. Bu sre sayesinde Tanrnn hangi toplumsal ihtiyacn rn olarak yaratldn daha iyi anladm ve bunun iini doldurduumu syleyebilirim. Salt bir Krt Alevi ailenin ocuu olarak bytlm olsaydm, Trk sol etkilerden dolay dogmatizmin ve ematizmin kiiliim ve mentalitem zerindeki etkinlik dzeyi, ok daha baskn olacakt. Bu sre, yaam tecrbesini kazanmam ve bak asn zenginletirmemi salad diyebilirim. Tabii ki, tm bu sonulara, bugnden baknca varyorum. Yoksa bunlar, o srete aa kardm sonular deiller. Bu sonular, Savunmalardan kardm sonulardan bir ksm biiminde yorumlanabilir. Bu tarihe kadar -nedenlerini dier blmlerde belirttiim- ailenin karlarn, kiisel karlarnn stnde tutan aileci yanm ar basarken, bu grupla ilikilenme sonrasnda aileyle atmalarm balad. ocuklarnn slamc olmasn kabullenemediler. Babam, meslek tecrbesinden de kaynaklanan bir -retmen- yaklamla fazlaca zerime gelmedi ve bu yaklam sonu ald denebilir. Beni gruptan koparmak iin, youn bir aba harcad. Babam yntemsiz yaklam olsayd, duygusal bir tepkinin gelimesine neden olabilir ve beni tmden gruba balayabilirdi. Sonuta kazanan aile oldu. Gruptan kopuumun ok bilimsel gelitiini dnmyorum. Sanrm bendeki, daha ok huzur arayyd. Liseyi bitirdiim bu srete (91 yaz) tatil amacyla anakkalede retmenlik yapan ve eski Kawac olan Xdr amcamn yanna gittim. Buradaki ortamn yurtsever ve duyarl oluu, yine Vedat AYDINn vurulduu srece denk gelii, bende Krt meselesine kar yeniden bir duyarllk gelitirdi. Lise sonrasnda gittiim dershane srecinde, kendimi tmden derslere verdim. niversiteyi kazanp okumak amacndaydm. Bu dnem, dzenin yrngesine girmeye baladm, ve dershane baar dzeyimin iyi olduu bir sreti. Amata netleme, pratie yansyordu. Dershaneye stanbul-Bakrkyde gittim. Buradaki ortam olduka kozmopolit bir zellie sahipti. Ortamla fazlaca btnleemedim. Kendimi tmyle derslere vermitim. Babam bata olmak zere, ekirdek ailemin yaam felsefesi, ocuklarn okutup onlara gzel bir gelecek sunmakt. Bunun sonucu olarak her
32
drt karde de okutulduk. Lisedeki ders baar dzeyimi genel olarak yazmtm. Yllara gre deiim gsterdi. Lise sonda Fizik, Kimya ve Matematikte baarlydm. Tarih dersindeki baar dzeyiyse, yl boyunca performansn koruyordu. niversite ncesi babam, sanrm szel (Tarih vs) eilimimi hissetmi olsa gerek, benim avukat, aabeyiminse doktor olmasn isterdi. O mhendis oldu, bense Hekimlik (Di Hekimlii) okudum. Hekimlik tercihine beni iten etkeni, kardeimin geirmi olduu rahatszlkla balantl olarak amtm. Dersane srecine ilikin deinilebilecek bir husussa, bu sreci para karl zel okul statsnde okumu olmamdr. Yani devlete ait bir kurum deildi. Muhakeme yapmay (akl yrtmeyi), ezberlemeden olgular, yasalar (evrensel) kavramay burann eitim anlaynn sonucunda rendim. Oysa devlet okullarndaki mentalite, tamamen ezbere dayalyd ve birey yaratmaktan ok, yn yaratmaya dnkt. Olduka kalp ve bilgi hamall yaptran bir eitim anlay vard.
niversite, Araylar Mcadeleyle Tanma Ve Hayat

92 ylnda, stanbul niversitesi Di Hekimlii fakltesine baladm. Ailemin liseye baladm (88) yl stanbula tayin edilmi olmasndan dolay, niversite srecinde aileyle birlikteydim. Ekonomik sorunlar, babam retmenlik meslei dnda ek i yapmaya itmiti. 90lara kadar ek i olarak pazarlamaclk yapyor ve bu tarihten sonra aile iin bir gelir kaynana dnen zel ders verme ii balyor. Yine annem ilk kez 90larla konfeksiyonda ii olarak almaya balyor. niversitenin ilk yl, kendini tmyle derslere vermekle geti. Eski slami gruptan bazlar, yeniden iliki kurmak istediler, fakat onlar reddettim. Amacm okulu bitirmekti. lk yl, baarl bir renciydim. Aratrma Klub yesi olmakla beraber, yaamm evden-okula, okuldan-eve erevesi ile snrlyd. Okul ortamnda, ksmi oranda Anadolu ve Krdistan dan gelen az gelirli aile ocuklarn yannda, ounlukla ekonomik durumlar ortann stnde olan aile ocuklar mevcuttu. Kk burjuva yaam tarz, ok hakimdi. rencilerin yaam felsefesi; okulu bitirip, bir an nce dzende yer almakt. Toplumsal duyarllk, fazla yoktu. Okulun eitim anlayndaysa, bireysellik dayatlyordu. Hekimlik, toplumsal duyarllk isteyen bir meslekken, asl amacyla elien bir durum yaratmt sistem. Ticaret mant, hekimlik ahlakna (deontoloji) baskn gelmiti. Bu da kapitalizmin cilvesi oluyor. Okuldaki siyasal dokuyu biimde de olsa u kesimler oluturmak33
tayd; bir ka Trk Sol (SP, DHKPC, TKP-KIVILCIM, EMEP, Dev-Yol bu rgtlerin niversite genlik rgtleri) grubu, fazlaca siyasallamam olan ve giyim-kuamlaryla geleneksel llerde slam srdren kesimi arlkta olmak zere slamclar (Nur cemaati), dar grup biiminde radikal slamclar, fazlaca rgtl olmayan lkcler ve 94te kesintiye urayan genlik rgt (YCK) araclyla Parti. niversitenin ilk yl kendini okula vermekle getiyse de; iten ie sorgulama devam ediyordu. slamclardan kopmutum. Bireyselliin ve dzen etkilerinin en youn olduu koullardaydm. niversite birinci snfn sonunda yaz tatili srecinde, kitapda alm olmam, farkl kaynaklar okuyup-aratrma imkan bulmam salad gibi, farkl bireylerle konumak-tartmak ynndeki araylarma da hz verdi. Bu srete gelimi olan, 2 Temmuz 1993 Sivas-Madmak oteli katliam bir duyarllk gelitirdi. Bu sol duyarll olan bir eyleme ilk katlmd. kinci snfa balarken araylarm deimi, sosyal adan daha da aktif olma durumu gelimiti. Ders baar dzeyim olumluluunu korumakla beraber, slami ortamdan kopula aa kan boluu, kltrel-sanatsal etkinliklere katlm, mzik (gitar-saz alma) ve iir yazm gibi entelektel etkinliklerle doldurma biiminde geti. Sol-demokrat zellikte olan bir grup arkadala, Kltr Klub kurma faaliyetine giritik. kinci snfta (94) farkl olarak ok ksa bir sre zarfnda YCK ile tantm. Tanmaya baladm sre ok ksa bir zaman dilimini kapsamasna ramen, o gnn renci eylemliliklerine gre radikal denebilecek birka form ve korsan gsteriye katldm. slamc olmasaydm ve Krdistanda bym olsaydm, ok nceleri Partiye (PKK) katlrdm. Daha 85lerden sonra ismini duyduum srelerde, ailenin Krt-Sol eiliminden de kaynakl olarak- Partiye kar sempatim vard. Bendeki bu zemin, araylarmn depretii, yine slami etkilerin byk oranda krld 94 yl koullarnda genlik rgt (YCK) ile ok fazla bir kayg duymadan tanmay getiriyor. 94 koullarnn okul komitesi olan Yusuf (Hebun arkada, sanrm Amede katldktan 2-3 ay kadar sonra ehit dyor) ve onunla birlikte bir grup Arkadan k yapmalar; bunlarn yerini dolduracak kimsenin kmam olmas; benim aktif YCK faaliyeti yrtme kararn vermi olduum 1996 ylna kadar, okuduum alanda YCK faaliyetlerini sekteye uratmtr. 1996 baharnda, aktif rgtllk faaliyetine baladm 4. snfa kadarki sreci; nc snfta eliki ve atmalar ite
34
yaamama ramen daha ok kltrel sanatsal etkinlikler ile geirerek ve 95 sonunu HADEP seim almalarna katlarak geirdim. Bu srece; dzen etkileri ile ailenin baskn gelmesinden kaynakl olarak aktif sorumluluk yrtmeyi gze alamama ve dier taraftan farkl etkinliklere katlarak vicdanen kendini rahatlatma sreci denilebilir. 1996 yl, yaammdaki dnm yl oluyor. 96, YCKde aktif sorumluluk alma, ksmi i hayatna balama ve kadnla duygusal ilikinin balama yl oldu. Tm bunlar -aktif rgtlenmeye geiinedenleriyle sorgulayacak olursam; znel ve nesnel (gncel deiim) dayanaklarna ilikin unlar syleyebilirim: a-znel durum: Ruhsal durumumu, kendini tanma-anlama ve yeni kimlik edinme noktasndaki araylarm belli ynleriyle atm. Bu, znel durumun genel boyutunu oluturuyor. Etkili olan faktrlerden bir dieriyse, 94 ylnda krsala k yapmadan az nce, okul sorumlusu olmam ynnde teklifte bulunan Yusuf Arkadan, ksa bir sre sora ahadet haberini iitmem oldu. Bu haber, duygusal olarak etkisini hissettiriyordu. O koullarda henz mcadeleyi tanmada ok yeni olmam, sorumluluk nerisini geri evirmeme sebep oldu. Bu, ihtiyaca cevap olamam olmadan dolay eziklik yaratt gibi, bir eyler yapma istemini douruyordu. b-Nesnel Durum: Ruhsal durumum yukarda anlatm olduum biimdeyken, beni daha aktif olmaya iten nokta, o gnn Trkiyesinde ve niversitelerde yaanan gncel siyasal deiimler oldu. Somutlatracak olursam; 4. snfta niversite renim harlarna, Krdistanda yrtlen savala balantl olarak %350 zam yaplmt. Buna kar, Trkiye solu genlii nclnde tepkiler rgtlendirildi. Bu tarihe kadar ciddi bir muhalif tutum gelimemiken, ilk kez 3000-5000 kiiyle niversitelerde eylemlerin gelitirilmesi, farkl bir atmosfer yaratmt. Birey olarak ben de Krt, duyarl bir insan ve yurtsever olarak bu eylemlere katldm. YCK ise bu eylemlere katlmamt, henz 1990lar yaamaktaydlar. Alk grevleriyle, akademik-demokratik sorunun zmne ilikin balatlan eylem, dalga dalga byyerek 96nn ilk aylarnda stanbul niversitesi igaline dnt. Gnlerce sren polis-renci atmalarna, en nlerde katldm. Tuhaf bir duygu, beni bu eylemlere ekiyor ve en nlere itiyordu. Bu atmalar, neredeyse ilk kez devlete-dmana pratik kafa tutuum-ynelimim oluyordu. Frantz Fanonun lk kurun teorisi ni bu basit atmalarda anlamlandrdm. Savamak, insann kendisinde kefet35
medii ynleri aa karyordu. Bu durum, 98de aktif katlmma vesile olacak etkenlerden biri olacakt ayn zamanda. Savala kendini yaratma... te bu koullardaki ruhsal deiimle birlikte kendine gven geliince, YCK rgtlln bu alanda gelitirebileceimi dnme ve bu temelde sorumluluk stlenme kararn vererek, aktif mcadele srecine girmi oldum. Yine bu eylemlilik srelerinde tantm, daha ncesinde Dev-Yolun genlik rgtlenme faaliyetlerinde olan (renci koordinasyonu) ve 98de Partiye birlikte potansiyel katlm saladm Munzur Arkadala (.....) aramzda duygusal iliki geliti. Bu iliki, bir ok ynyle ele alp deerlendirebileceim, kendimi ve kadn daha yakndan tandm ve bir ynyle -bizi mcadeleye tayan etkenlerden biri de bu oldu- diyebileceim, bu dnemlerdeki yaam gereim olmaktadr. Yine ileride deineceim, amatr dzeyde de olsa ilk di hekimlii hayatm, bu srete balyor ve o da katlm tarihine kadar sryor. 96-98 srecine zetle; mcadele- kadn ve i sreci denebilir. Nesnel durum bal altnda ele almak gerekirken yazmn unutmu olduum, 96 koullarnn Trkiyesinde yaanan gncel siyasal deiimlerden olan 1996 yl 1 Mays da deerlendirilmesi gereken bir husus oluyor. 1977 yl 1 Maysndan sonra, stanbulda ilk kez 200 bin insanla 1 Mays kutlanyor. Bu durum, aslnda Trkiyede geliebilecek devrim asndan bir umut oluyordu. lk kez bu tarihte, PKK Trkiye Partisidir slogann dergilerde grmeye baladm. Tm bu nedenlerden dolay, YCK ile 96 Nisannda aktif iliki isteyerek rgtleniyorum. Parti dkmanlaryla (Krdisanda Zorun Rol, Manifesto, Parti Tz vs) bu dnem grm olduum ksa sreli YCK eitiminde tantm. apa alan (okuduum faklte) YCK sorumluluum, 97 Ocak aynda YCK Merkez Komitesinin operasyon yemesine kadar devam etti. Merkez tasfiye olunca, alternatifsizlik sonucu, iinde yer alp bir sre sorumluluunu yaptm drt kiiden oluan niversiteler aras Koordinasyon Komitesinde yer aldm. 97 sonlarna kadar bu faaliyetteydim. Benim amdan olduka hzl gelien bir sreti. Ksa bir srede, rgt merkezine kadar gelmi olmann farkl sanclarn yaadm. 1997/14 Mays operasyon sreci, youn eylemlerle karlk verme grevini bize dayatyordu. 97 ortalarnda Parti nderliiden geldii sylenen talimat-ki bu da YCKnin askeri eylem yapmamas, niversite genliinin Trkiyeli kesimini demokratik mcadele tarzyla rgtlenmesi ve bu vesileyle dernek, vakf ama.. vs almalarna hz verilmesi gerektii
36
zerineydi-dorultusunda ben ve birka arkada, u anki ismi GKM, (Genlik Kltr Merkezi) ve o dnemki ad DGD(Demokratik Genlik Dernei) olan dernein kuruluu ve ilk alma faaliyetlerini yrtmek iin, legal-demokratik sahaya gei yaptk. Katldm tarih olan Ekim 98e kadar bu kurumun faaliyetlerindeydim.
niversite Okul Eitim Durumuma likin:

nc snfa kadar, henz rgtsel almalara girmediim iin, baar dzeyi iyi llerdeydi. Faklte be yllkt, nc snfta hasta tedavisi olan klinik dersler balyordu. Drdnc snfn ilk dneminde baar dzeyi iyi saylrd. kinci dnem, YCK faaliyetlerine baladm iin aksattm. 96-97 renim srecinde, rgtsel sorumluluktan dolay (YCK Koordinasyon Komitelii) kaydm dondurarak 5. snfa ara verdim. 97-98 ylnda legal-dernek almasna geince, kaydm yenileyerek beinci snfa baladm. 28 ubat 1998 MGK kararyla niversiteler geneline, trban giyimi ve sa-sakal uzatma yasa getirilmiti. Sam uzun ve bal olduu iin, yeni niversite ynetmelii gerei olarak, dnem sonu snavlarna bu biimde giremeyeceimin sylenmesi karsnda, bu durumu protesto eden bir tavr sergiledim. dare tarafndan arlan polisin beni snf dna karmasna Trk Solundan olan baz arkadalar da mdahale etti. Yine snava alnmadklar iin tepkili olan trbanl ve sakall slami rencilerin de bu olaya karmalaryla olduka abuk byyen, bizim okuldan dier niversitelere kadar yaylan hadiselerin sonucunda, Partiye katlacak olmann da verdii rahatlkla diplomay almadan niversiteden ayrlm oluyordum. Partiye katlmadan az nce, 98 Eyll ay civarlarnda, Partiye katlmak zere k yaptmn anlalmamas iin, Hastalk bahanesiyle yurtdna kyorum diyerek, kaydmn sresiz dondurulmasna ilikin mraacat yapmtm. Okul durumum bundan ibarettir.
Ve Meslek Hayatma likin:

Liseye kadar, yaz tatillerinde ksa sreli olarak bfelerde ve tekstil atlyesinde altm. niversite srecinde, iki sezon kitapda almam dndaki ciddi anlamda mesleki almam, okuduum blm olan Di Hekimlii zerinde oldu. Diploman olmadan dahi, zel klinik ve dispanserlerde cret karl nbeti hekim olarak alabilme imkann, 96 ylndan katldm 98 ylna kadar kullandm. Bu srete alrken -meslein sistemden kaynakl olarak maddi gelir getirme imkannn fazla olmasna karn- art deer
37
yapmaktan ok, kendimi geindirebilecek kadar elde edeceim parann hesabn yapyordum. Ayrca hekimlik yaptm stanbul semtleri olan Nurtepe, Okmeydan, G.O.P, Gazi mahallesi gibi yerler, yoksul-emeki halkn, yine Alevi ve Krdistanl kesimlerin younlukta olduu semtlerdi. Bu insanlardan para almak zorunda oluum, zoruma gidiyordu. Sistemin tm kurumlar dahil, okuduum be yl boyunca alanmaya allan bireycilik ile azami kar hrs anlay, halkmn durumuyla yz yze gelince -hasta tedavisi sonrasndasouk bir gereklik olarak yzme arpyordu. Halkm soyamyordum, onlardan para almak hrszlk gibi geliyordu. Salk gibi insana hizmetin esas olmas gereken almalarda, karn esas alnmas zorlaycyd. Partiye katl etkenlerinden biri de, elimin bu ie para almaya- almasnn beni gtrecei sonutan rkm olmamdr denilebilir. Ne de olsa iki yllk hekimlik pratiimde, tam anlamyla bir dii olduum sylenmese de, ii yrtebilecek dzeyde olduumu gryordum. Bu noktada kendime kar gvenim vard. Partide -gerillada- hibir ey yapamazsam bile, onlarn di sorunlarn hallederim dediim zamanlar da oluyordu. Gerilla benim iin kutsald, onlar iin yaplan herey, vicdani olarak beni rahatlatyordu.
Partiye Profesyonel Katlm:

En son legal-demokratik sahada (DGD) faaliyet yrtrken, 6 Ekim 98de Romanya zerinden Partiye katldm. Katlmma vesile olan etkenleri amak istiyorum. Belli boyutlaryla niversitede gelien YCK rgtlln atm, fakat bunun biraz daha irdelenmesi gerekiyor. Yaam izgimde, bak asna gre farkl ekillerde deerlendirilebilecek durumlar var. Krt-Alevi kkenli bir aileden kp slami evreyle bir dnem kalmak, oradan koputan sonra doan boluu niversite okumakla doldurmak isteyen, fakat buradan da gerek aile kurumu iin kendini feda eden kiilik ve yaam duruu (yatl okul ortam) gerekse de slami ortamn kiiyi ie dnkletirmesinin ortaya kard kiilik zemininin niversite ortamnn salad greli bireysel zgrlk ortamyla birlemesi sonucunda -tpk Savunmalarda, nderliin kapitalizmin dou aamasndaki bireycilii ele alndaki tarihsel-toplumsal zmlemedeki biimiyle; yllarca bask altnda tutulmu bireyin kapitalizmin sunduu imkanlarla kabuunu krarak ahlana kalkmasyla Tanrsal gce ulamas tespitine benzer- bylesi bir durum yaand. inde bulunduum ortam ile kendi aramdaki mesafenin uzakl, potansiyeli (gerilim38
stres) arttryordu. Bu potansiyel, beni araya ve g olmaya sevk ediyordu. G araymn yn, kltrel-sanatsal ve entellektel biimle bezenmi olsa da, (sa uzatma, gitar vs) dzene dnkt. Fakat dier taraftan o topluma benzeyemeyeceim, o toplumun yesi olamayacam da gaipten gizli bir g, (PKKnin etkinlii, siyasal ve ideolojik gc oluyor) kulama fsldyordu. Ben Krttm, bunu inkar etmek kendimi inkar anlamna gelecekti. zetle yaadm durum, tam anlamyla kimlik bunalm olmaktayd. Doru adresin PKK olduunu, zaman bana adm adm gsterecek ve onunla olma gcn de verecekti. YCK sreci dahil olmak zere sonraki srelerde de devrim ile dzenin youn savamn, kiiliimde yaadm. Dzenin yrngesine, niversite araclyla oturmak zereyken, kopu kararn verdim. Bu, bir tercihti ve vicdan meselesiydi. Ya PKK ile kimliimi bulup, kendini-ulusunu inkar etmeden onurlu bir lmn sahibi olacaktm ya da Parti, halk, ulus, ideoloji gibi kavramlarn kendisi iin fazla bir ey ifade etmedii, bir dzen bireyinin en ok deer verdii kurum olan aileyi dahi hie sayan, kendini ve toplumu tmden reddeden bir birey olarak insanlktan kmay gze alacaktm. Benimkisi bu ynl bir tercih oldu. Snf karakterimi, aile-airet gereimi amtm. Belki de benim durumumda olan birisinden beklenen ve bu durumda en gereki grlebilecek olan davran biimi, reformist kk burjuva Krt yaklamna ynelmem olurdu. Bunun ad da yurtsever bir doktor olmak, yani dzenle devrimin ahsnda kucaklatrld bir kiilik tiplemesi sergilemek olacakt. Bende tersi bir durumun gelimesinin nedenleri var. Aile ve akraba evresinin Krt geinip, mcadelenin gerilemeye balad srete her eyden el etek ekmeleri, beni geri ekmekten ok ileri iten, sevk eden bir etken oldu. Bu, ideolojik olmaktan ok, duygusal bir tepki olarak geliiyordu. Anlamakavrama dzeyi vard, fakat ok snrlyd. YCK ile rgtlenme srecinde, fiziksel grnmme baknca dman bile PKKli olamayacam sylerdi. Nitekim 96 yl 6 Kasmnda YK protesto ederken, Dev-Yolcularn yaptklar eylemde onlarla birlikte gzaltna alndm. YCKli olabileceim, dman tarafndan hi dnlmedi. zetle bu srete, dzenin ar etkileri vard. Fakat araylar bireysel dzeyde de olsa mevcuttu. Zaman ilerledike i duygulardan syrlyor, gereklik gndeme geliyordu. Yaam olgusunu tanmada bir toyluk ve yzeysellik hakimken, iin macera yn ve duygular daha baskn kyordu.
39
Katlmmda, kadnla olan iliki ve onu tanmak istemi belirleyici faktrlerden olduu iin, bunu ama gerei duyuyorum. u an saflarda yer alan, ayn okulu okuduum Dersimli Munzur kod adl bayan arkada ile aramzda YCKli olmadan bir sre nce balayan duygusal iliki, ikimizi de bir biimiyle bugnlere kadar getirdi. Bu, kadnla ciddi dzeyde girmi olduum duygu dzeyindeki ilk yakn ilikiydi. Daha nce, platonik biimde baz etkilenmelerim olmutu, fakat pratiklememilerdi. Bu iliki ile kadn daha yakndan tanmam, onunla iliki biiminin niteliinin ve dzeyinin kii ve kiileri nereye gtrebileceini somut sonularyla grme ya da hissetme durumum geliebildi. Kadnla iliki, bir nevi turnusol kad oluyordu. yllk YCK pratiinde, stelik bunu her anlamda savamn en youn olduu bir ortamda (rgtsel) yaam olmann derin elikilerini yaadm. Ya rgtten bu iliki ile kopup, dzeni tercih edecek ve Doktor-ifti olarak yaayacaktk -adna yaam denilebilirse- ya da onurlu, vicdanl bir tercih yapmak durumundaydk. Bylesi ince bir yol ayrmnda tercih gelitirdim. Dzeni tercih etmek, felsefik anlamda lm olacakt. Katldm tarihte, henz 9 Ekim komplosu gelimemiti. Balkanlara karken, bylesi bir srecin geliebileceini hi tahmin etmemitim. 6. Kongre arifesiydi. Kongreden kkl deiiklikler bekliyordum. Tabii ki, bugnk biimiyle demokratik siyasal dnm stratejisi gibi somut deil, ama savan krsaldan ehirlere ynetilmesi, IRA tarz ehir eylemlerinin gelitirilmesi gerektiini dnyordum. Bariz bir tkanklk her alana yansyordu. ki yolu vard; ya sava daha iddetli bir biimde batya tarmak, oradakileri de kapsamak ya da demokratik mcadele yrtlerek sanrm somut biimi olan askeri izginin meru savunma pozisyonda tutulmasyd- geliim salamakt. 97-98 srecinde grev aldm legal-demokratik alma ahsnda (DGD), zellikle de 96dan sonra n plana karlan Parti olarak Trkiyelileiyoruz syleminin yaam bulmas iin, savan olumsuz etkilerinin Trkiye cephesindeki yansmalarnn azaltlmas gerektiini dnyorduk. Parti nderliinin Savunmalarda stratejik ve taktik deiimin ne olmas gerektiine ynelik ortaya koyduu deerlendirmeleri, o dnem yaadmz elikilerin zmn iermektedir. O dnem anlaymz, sanrm ya ok youn bir savala ya da sava durduracak demokratik bir mcadele ile zmn gelieceine dairdi. Fakat salt ikisinden birisine dayanma, salt birisinden tutup yola kmann pratikte sapmaya gtrd ortada. Parti nderliinin yapt, sentez oluyor. Askeri-sava izgisi, meru
40
savunma (gerektiinde sava) temelinde yrtlrken, mcadele yntemi, demokratik mcadele biiminde oluyor. Katlmadan nce, 6. Kongre ile sava metropollere tarma karar alnrsa, ciddi bir askeri eitim sonrasnda kendimi bunun iin nermeyi dnyordum. Katlm gerekelerinden bir dieri ise; bir yldr yrttmz legal almalarda fazlaca baarl olamayn sonucu olarak, gerillaya kla ka tercih etme durumu oluyor. Tm bunlar, 98deki katlma vesile olan etkenlerdir. 6 Ekim 98de ..., oradan da eitim iin ...... getim. 8 ay kadar ... Akademisinde temel ideolojik-siyasal eitim grdm. Eitime baladm tarihten ksa bir sre nce, 9 EKM komplosu balamt. Parti nderlii, Suriyeden Yunanistana kmt. Komplo gelimemi olsayd, byk olaslkla nderlik Sahasna geecektim. Parti nderlii talyada iken, Yunanistana gelecei ve hatta akademi faaliyetini burada srdrecei sylenmiti. Parti nderlii, 15 Ocak 99da -talyadan ayrlmadan bir gn nce- 6. Kongreye katlacak olan Fuat ve Kani arkadalarla gnderecei Kongre perspektifi olacak konumay, eitim yaps karsnda yapt. Olduka arpcyd. Parti nderlii, olduka zor koullarda olsa da en kk frsat dahi deerlendirerek -nderlik yaklam gerei olarak- yapy eitmeyi ihmal etmiyordu. Bu konumasyla, yine Med TV araclyla yapm olduu bir panelde PKKden istifa edeceim ve,APOnun ahinleriyle mcadeleyi yrteceim sylemleriyle iin ciddiyetine varyordum. Oysaki neredeyse bir oumuz, Avrupaya k srecini zm olarak grme gafletini yayorduk. 15 ubatta eitim sahasndaydm. Kamp boaltld, eitime ara verildi. lk rendiimde duygusal anlamda olduka etkilendim. Krdistan tarihi boyunca halk olarak yaadmz zdraplar, katliamlar, direniler, boa karlan emekler, yaklp-yklan kyler...vs. bir film eridi gibi gzlerimin nnden geiyordu. Ayn trajik son deyip, duygusallayordum. ok sevdiim insanlarn lm haberlerini duyduumda hissettiklerime benzer duygular yayordum. Zaferden ok, namuslu bir lmd artk dndm. Bir sre sonra farkl bir mekanda eitime devam edildi. 6. Kongre belgeleri, yine Cuma Arkadan telefonla katlmlaryla eitimlere devam edildi. 15 ubat sonras lkeye geliin yollar kapand iin, orada kal srecimiz uzuyordu. Mays 99da gelen mral Savunmas, herkesi olduu gibi beni de etkiledi. Parti nderliinin yaklamn hayranlkla karlamtm. O, ucuz hesap yapmayan ve olduka realist olan gnlmdeki liderdi. Sonsuz bir gven duygusu
41
geliiyordu. Neden kaba direnii esas almad? gibi bir Trk Sol yaklamm, bu anlamda Parti nderliine en kk bir inanszlm gelimedi. Hatta nderlik gerei bilincimde ve yreimde sarslmaz bir yer ald. Sonraki srete, fazla ideolojik olmaymdan olsa gerek, rahatlama geliti. Parti nderliinin syledikleri, sanki hemen gerekleecekmi gibi bir iyi niyet durumu geliebildi. ....dan ,...ya ve oradan Austos 99da lke sahasna, Xnere alanna geldim. 2 Austostan sonrayd ve gler, ar ar meru savunma konumuna ekiliyorlard. Karargah tarafndan sorumluluunu ... Arkadan yapt zel Kuvvet Kampna gnderildim. Birka ay sonra ... Arkada, ak soruturmaya alnnca; kamp datld. ounluunu niversite kkenli arkadalarn oluturduu, Munzur Erzincan Arkadan sorumluluunda olan blk datlmad. Aydnlar Birlii ismiyle, 7. Kongre sonras ismi Trkiye alma grubu olana kadar, mevcut haliyle devam etti. lkedeki ilk 3-4 aym, bu birlikle geti. Silah ilk burada aldm, ilk askeri eitimimi burada grdm. Silaha kar, ocukluumdan kalan bir ilgi vard. Hem babamn avc oluu, hem de ocukluk hayallerimde yer edinen TKKO militanlarnda grm olduum klee kar bir hayranlk duyuyordum. lk gnler silahszdm, verildii zaman ok sevindiimi anmsyorum. 7. Kongre sonras dzenlemem di tedavisi faaliyeti yrtmem iin, hastane kurumuna yapld. Temmuz 2001e kadar bu faaliyetteydim. Yaklak 7,5 aydr da eitimde bulunuyorum. Gerillada kaldm iki buuk yllk srece ilikin unlar syleyebilirim: Profesyonel katlmn nedenlerini sralamtm. yi bir sava (krsal) ve sabotajc (metropol) olma isteminden tutalm, dzende yaayaca fazlaca bir eyi kalmam bir insann postmodern servenlere atlma isteminin domasna; aile-airet ortamnn Krt yaklamnn etki ve tepkilerinden tutalm, kadnla girilen duygusal ilikinin aa kard kimlik ve kiilik sorunu zme araynn belirmesine; gzel ve erdemli insan, sevgi, mutluluk, zgrlk araylarndan hibiri gereklemese dahi en azndan halkna kar grevini doktorluk biiminde yaparak vicdani olarak kendini rahatlatma istemine kadar bir ok neden katlmmda etkili olmutur. Saym olduum tm bu katlm nedenlerini birer eilim olarak ele alacak olursak, koullarn niteliine, biimine gre mutlaka birilerinde sivrilme olacaktr.
42
Bu temelde, gelmi olduum sreteki gerilla ortamn tanmlayacak olursam: 1999 Austosunda geri ekilme karar alnmt. Sre, rgt konseyi dnda neredeyse tm Parti yapsnn kendine gre yorumland bir sreti. Zaman ilerledike kafa karklklarnn derinletii, bireyciliin had safhada ne kt bir dnemdi. Yine 7. Kongrede kadn rgt ynetiminin iine girmi olduu provakatif tutum ile kendini rgt yerine koymas, Nasrn durumu, ibirliki ete eiliminin -Dr. Sleymann ekibinin- Kongredeki tavrlar ve bunlara eklenen YNK provokasyonu nedeniyle sre, tmyle zorlu geti. Bir ok gcn Parti zerine hesaplar yapt, 7. Kongre sonrasnda bayan yapsyla yaanan gerginlik, belli bir sre daha etkilerini srdrd. Bu durumun yaratt bulanklk, Kongre sonras alnan neri raporlarndan ortaya, yapnn ounun kendini gerilla dnda bir yere ayarlamaya almas ve asker olmay kimsenin dnmemesi biiminde belirdi. 19 Mays ihaneti ve onlarn ka, aslnda bir anlamda da rgtsel netliin gelimesini beraberinde getirdi. Fakat yapda, danklk, paraclk, hemericilik, ahbapavuluk, rgtsel denetimsizlik, kendine grelik vs. gibi rgt d yaklamlar yaanmaktayd. Bu alanda bulunan rgt ynetimi ise, daha ok uzlamay ve idarecilii esas alan tarz uygulamaktayd. Bu koullarda ben, hastanede hekimlik yapyordum. Hem rgtn uygun grmesi hem de kendi istemimle byle bir almada kaldm. Balangtan tmyle iyi niyetlerimle iin iindeydim. Gece gndz demeden, alyordum. Alandaki gcn fazla olmasnn dourduu youn talep ve rgtn maddi imkan sunmasyla alma olduka byd. Grnm olarak, fiili bir rgt merkezi olmutu. Gnde en az altm-yetmi kiinin tedavi amal geldii bir yerdi. Kimin ne iin geldii gibi bir kukuyu tamadan, daha ok iyi niyetlerime dayanarak, tedavi yrtyordum. Dmann bana rettikleri ile yoldalarm tedavi ederken, bir nevi dman vurduumu dnyor ve bundan mutluluk duyuyordum. Bana gre hastaneye gelen herkes hasta olduu iin, geliyordu. Fakat zaman getike tmyle byle olmadn, pratik sonularyla grmeye baladm. Gcn bu denli hastaneye aknn, salt herkesin salk sorunu olduu biiminde aklanmayaca, bunu idare politikasnn sonucu olarak gelitii zamanla anlalacakt. Bilinli olarak, ben de bu duruma alet oldum. zellikle 2000 yl ortalarnda bu alanda gelien youn kalar karsnda, sorgulayc bir yaklam ierisine girdiimde u sonulara ulamtm: Parti nderliinin esaretinden sonra rgt yapsnda
43
inanszlk ve irade krkl geliti. Bireysellik, hesaplk, maddiyatlk vs. biiminde kendini gsteren durumlar birer sonutu. Bunlar, ideolojiden kopuun ve uzaklamann ad oluyorlard. Bu dnemki younlamalarmda, rgt g getiremedii ve kadroyu eitip glendiremedii iin, nedenleri zmekten ok, sonulara mdahale ediyor ya da sonular maruz grp ona gre politika gelitiriyor biiminde bir sonuca ulatm. Mesela -kaacak biri inanszlamtr, onun iin nemli olan maddiyattr. te onu maddi imkanlarla rgte balamak- tabii ki Parti llerine uygun bir anlay ve yaklam deil, ama i yapacaksa ve rgte balayacaksa bu yntem de geici olarak denenmeliydi. Duygu ve ahlak anlamnda edindiim llerin el vermemesine karn, bilinli olarak bylesi bir duruma girdiimi sylemeliyim. nk, ka ve kopularn artarak devam etmesinin Parti nderliinin yaamna mal olabileceini dnyordum. Kendimizi ne kadar korur, erimeyi ne denli nlersek (fiziki olarak) dmann daha tehlikeli giriimlerde bulunmasnn o kadar nn alrz diye dnyordum. Bu durum, bir nevi rgt korumacl oluyordu. Durumumu, ahlaki lleri ok gl olan bir insann lmemek iin, ekmek almas biiminde izah edebilirim. Bu dnem, iine girdiim tutumun ideolojik bir tutum olmadn ok iyi biliyorum. Hatta bu tutumun genel bir anlay ve yaklam halini almasyla rgtn sosyalist olmaktan kp, tmyle kapitalist retim ilikileri ve anlaynn hakim olaca bir rgt halini alarak, sapmaya girecei ak bir gerektir. Ben, bu sre zarfnda -iyi ya da kt- bir ok Arkadaa hizmet vermeye altm. Fiziksel olarak ok yprandm syleyebilirim. Fakat bu srecin muhasebesini rgtsel zeminde yaptm zaman zeletirisel yaklamam gerektiini gryorum. Her eyden nce hizmet almas da olsa- bu almay, genel rgtsel almalarn nne koymak, objektif olarak rgt iinde olup, onun gereine denk dmeyen bir pratik iinde olmakla e anlamldr. Yani rgtle btnlememedir. Niyette rgte hizmet etme istemi olsa da, pratikte zemin aldklar noktalarla rgt glendirmekten ziyade, zayf drmtr. Oysa bir Partinin tm rgt ve kurumlar, ortak ama etrafnda koordineli bir ekilde ve birbirini glendirme anlaynda alrlarsa Partinin varl anlam bulur. Aksi taktirde rgt iinde gelien kar rgtler, glendirmekten ok, almay sabote eder ve geri ekerler. Eletiri yaplacak bir dier husus ise, kendimi neden bu kadar bu almaya kaptrdm noktas olabilir. Her ne kadar rgtsel tedbir
44
olarak, yedek yetitirmekle iin iinden kmak istemi hakim olsa da ii daha sk tutabilirdim. Aslnda kendini burada kilitleme durumu sz konusudur. nceden inceye bir inanszlk, tam bir netliin olmamas ve aslnda olaylarn biraz uzaktan izlenerek bekle-gr yaklam iine girilmesi gibi bir durumun gelitii sylenebilir. Bu durumun biime yansyan ksm rasyonalize edilmi (akla uygun klnm) ekliyle; arkadalarn bana ihtiyac var, salk sorunlar ar biimindeki sylemlerle ortaya konulmutur. Yukarda bahsetmi olduum katlm nedenlerini birer eilim olarak ele aldmzda; katlmn fazlaca ideolojik olamad anlalacaktr. Araylar var, fakat bu araylarn salam bir ideolojik temele oturmamas sonucunda iine dtm durum -iyi duygular, iyi niyetler ierse de- doktorluk mesleinde srar etmi olmak, objektif olarak rgtn iinde bulunduu durumdan rkmek ve bir yer arayna girerek, kendini gvenceye almaya almak oluyor. Gerek anlamda sergilenmesi gereken ideolojik yaklam, zor koullarda rgt iin en gerekli olana karar vermek ve bunu uygulama iradesini gsterebilmektir. Bata da belirttiim gibi nemli olan, yanlglardan sonu karabilmektir. Yoksa hayflanmak, zm dourmuyor. 1,5 yllk youn tekniki-mesleki hastane almasndan sonra, Partinin sunmu olduu imkanla PMO eitimine katldm. Bu eitimin temelini oluturan 21. yy Manifestosu, Parti nderliinin AiHM Savunmalar nda, rgt ideolojik-politik izgi, nderlik felsefesi, yeni dnem rgt yaplanmas, Kadn zgrlk deolojisi vb. konularda nemli bir eitim sreci yaadk. Bu sreci deerlendirmek gerekmektedir. Savunmalardan etkilenme durumuna ilikin unlar belirtebilirim; Mays 99daki mral Savunmalarna ilikin grlerimi bir nceki blmlerde belirtmitim. AHM Savunmalar, ruh dnyamda, duygularmda ve dncemde byk yanklar uyandrd. Byk bir retim ve dnce patlamas sonucu ortaya km bir beyin harikas olmas; yine tarih aynasnda insan, yapm olduklar ve yapabilecekleriyle yeni batan tanma imkan salayan, birok kavramn iinin yeniden doldurulmasn getiren, yol ve yntem araynda tarihsel deneyimleri sentezleyerek, evrensel tarz yakalayan byklkte bir dnce gc olmas, Savunmaya ilikin ilk elden belirtilebilecek zet hususlar olmaktadr. nderlik Gereinin dnce dzeyindeki patlamas, snrszl, evrensellii, yenilgi kabul etmezlii, zmdeki srar gibi bir ok ynnn Savunmalarda yeniden ortaya ktn grebil45
mek mmkn. Savunmalar sayesinde, bir btnen insanlk tarihini douran evrensel elikileri, (snf, ulus ve cins) buradan hareketle kendi corafyamzda yaanan elikileri ve tm bunlarn birey olarak bendeki yansmalaryla kimlik ve kiilik sorununun tarihsel-sosyalekonomik-siyasal-kltrel ve psikolojik ynlerini, yeni batan daha arpc ynleriyle olduka sistematize edilmi bir yntem sayesinde anlamak-kavramak ve bu somut tahlil zerinden zmn nasl geliecei, hangi aamalardan gemesi gerektii, hangi aralarla nasl bir yol-yntem ve ideoloji izlenerek bu zme varlacan bilince karmak mmkn olmaktadr.
nderlik Gereinin Somut fadesi Olan Savunmalar Karsndaki Tutum Ve Duruum:

nderlik gereini tanma, anlama, kavrama, bilince karma dzeyi, bireyin kendisini tanma, zelliklerini bilme, gereini anlama dzeyini belirlemektedir. nderlii anlama dzeyi, kiinin duruunu ortaya karmaktadr. Gemi yaam pratiimi; rgtle tanma, iinde yer alma dzeyimi, nceki blmlerde ortaya koymaya altm. Genel anlamda rgt ierisindeki duruumu, Savunma ncesi ve sonras duru biiminde ele almak, daha anlalr olacaktr. Savunma ncesi durumum, eitime gelmeden nceki sretir. Buradaki duruu, nedenleriyle ve zeletirisini vererek ortaya koymaya altm. zetle yle bir duru sz konusuydu; 15 ubattan balayarak gelien srete, nderlik gereine duygusal yaklam, fazlaca ideolojik olmaymn gstergesi oluyordu. Bu da rgtn en ok zorland srete bireysel kayglarn derinlemesi, uzlama, kendine yer arama vs. gibi tutumlar beraberinde getiriyor ki, bunlar nderlik gereiyle asla badamayacak tutum ve yaklamlar olmaktadr. Savunma eitimi sonrasnda, tm bu belirttiklerimi zebilmem, her eyden nce bunlar kendine itiraf edebilme cesaretini bulabilmem farkl bir ruh-duygu-dnce halini ifade ediyor ki, tm bunlar, Savunmalar nda nderlik Gereini anlama-kavrama dzeyiyle balantl olarak gelimektedir. Gemie oranla, phesiz nderlik gereini kavrama dzeyi daha fazla, fakat buna bir snr getirilemez. Tanma istemine snr getirilemez ve tanmann nnde hibir engel de yok. Gemite yaadm yetersizlikleri, nderlik gereiyle gce dntrme dzeyi var. Fakat henz bu gereklik karsnda ok toy ve acemi olduumu gryorum. renmek, anlamak kavramak, daha fazla derinlemek iin, zamana, pratik olarak daha fazla iine girmeye ve bunun
46
abasn gstermeye ihtiya duyuyorum. Kafamda ekillenen bir resim -nderlik Gerei- var ve bu, gittike netleiyor. Fakat bu resmin sisli, bulutlu, frtnal havalarda dahi bulanklamamas, tpk yllar da gese hi kaybolmayacak bir tarihi eserin zerine kaznm harfler gibi beynime kaznmas iin, zaman ve emek gerekiyor. Henz yolun bandaym diyorum. Parti Merkez Okulu eitimine, 5 Temmuz 2001 tarihinde hastane kurumundan Partinin karar dorultusunda geldim. Eitime ilk geldiim srete, karmak bir ruh halini yaadm belirtebilirim. Kendini kantlama psikolojisinden kaynaklanyordu. Ben aslnda biliyorum tarznda kendini biraz farkl grme de vard. ki devre eitimde kaldm. lk devre, tutucu ve bireyci yaklatm, kendimi fazlaca zmlemeden ok, biimde btnlemeye altm syleyebilirim. kinci devre eitimden sonra, hem Bakanlk Konseyinin direk zerinde durmas, hem eski psikolojiyi biraz daha am olmak, yine eitim ynetiminin de abalaryla ve devre ortasnda verilen manga komutanl greviyle de balantl olarak, yine Savunmalarn verdii gle kendi kabuunu krma, yeni batan rgt arayna girme durumlar ortaya kt. nderliin Savunmalarda sistemletirdii ulus-snf ve cins zgrlne dayal izgiyi, tarih ve toplum zmlemesini benimsemede sorun yaamadm. Dier paragraflarda da bahsettiim gibi eskiden zmekte zorlandmz baz hususlarn yerli yerine oturduunu, anlama-kavramada ciddi sorunumun olmadn syleyebilirim. Fakat yine de bunu yeterli grmyorum. Defalarca okumam gerektiini; hem de farkl pratik srelerden sonra tekrar tekrar okunmas gerektiini (pratik-teorik snama iin) dnyorum. zgrlk ve eitlik izgisinin dnsel ve pratik militan olma gcn ya da istemini, Savunmalar ve bu eitim sayesinde yakaladma inanyorum. Bu gle kastedilen; inan dzeyi, ruhsal durum vb. noktalarda yaanan yenilenmedir. Fakat bunu pratikletirmeyi baarabilir miyim hususunda, -nderlik gerei karsndaki duru blmnde de atm biimiyle- rgtsel almalarda ve yaam hususunda daha fazla pimem gerektiini dnme var. Kadn zgrln ve eitliini esas alan dnce ve yaam benimseme, anlama dzeyime ilikinse unlar syleyebilirim; nceki blmlerde katlmma vesile olan etkenleri sralarken, kadn olgusunun benim iin ne anlam ifade ettiini, belli boyutlaryla amaya altm. Kadn zgrlk deolojisi, bu anlamda eski adyla YAJK ile Parti nderliinin bu husustaki toplumsal projesi, mcadeleyi yeni
47
tanmaya baladm srelerde bana olduka arpc gelmiti. Bu tarz bir rgtlenme, silahl ordu oluturma dnya devrimleri tarihinde ilk kez Krdistan devriminde gerekleiyordu. Bu vesileyle gururlandm, ok ekici bir proje olduunu dndm belirtebilirim. Krdistanda kadnn iki kat daha drlme gereini grmekten, yine yaam olduum duygusal ilikide kadn ve kendini tanma boyutunun gelimesinden dolay bu noktada ilgimi eken ve beni araya sevk eden hususlar oluyordu. Tm bunlar, Savunmalarda tarihsel-toplumsal nedenlerinin zmleni biimleriyle, sistemli ele alnarak dier evrensel elikilerle olan diyalektik bann kurulmasyla grme ve anlama dzeyi gelimitir ve benimseme, kabul etme ynyle de sorunum olmamtr. Fakat pratik boyutuyla beklenenlere tmyle cevap olabilir miyim, kadnla yolda olmay, yaam ve almay zgr ve eite paylaabilir miyim? hususunda kayglarmn olduunu da belirtebilirim. Kadnla ilikinin turnusol kad niteliinde olduu deerlendirmesini yapmtm. Doru yoldalk temelli bir ilikinin byk gelitirecei, tersi durumunsa, ok byk kaybettirecei; hem tarihsel deneylerin aa kardklaryla hem de gncel boyutta ortaya kanlar kadaryla olduka somuttur. Yoldalk yapma ya da yapamamamn tesinde, istenilen zgrlk lleri temelinde ve zgrln gereklerine her ynyle uygun, onun hakkn verebilen iliki yaklam ve tutumuna tmyle sahip olabilir miyim? hususundaki kayglardr. Bunu, kendi gereimi tanma, fazlaca ideolojik olamadn grme ve bu temelde kiilie yn veren duygusallkla balantl ele aldmdan salt kadna yaklam deil, nderlik ve rgt gerei karsndaki tutum ve duruta da benzer kayglar yaadm belirtebilirim. Objektif anlamda gerekliimi ele aldm iin bunlar sylyorum, yoksa niyet boyutuyla her eye hazr olduumu syleyebilirim. Fakat, salt niyet dzeyinde hazr olmann sorunlara cevap olmadn, birka yllk rgt pratiimde grdm. Aa kardm ynleri ve yine kendimi tanma dzeyiyle gemi pratik yanlglara dmemek, bunun tarihsel-toplumsal nedenlerini zmlemede, anlama-alglama ve zmsemede gittike art gsteren bir tarz ve tempoda derinlemek ve bu temelde adm adm istenilen llere kiilii ulatrmak, niyetlere snmann tesinde, sanrm en gereki yntem olacaktr.
Savunmalardaki nderlik Felsefesine likin;

Konu banda nderlik Savunmalarna ilikin yapm olduum deerlendirmelerde, ksmi oranda da olsa bu hususlar belirtmitim.
48
nderliin bak asn kavramada ciddi bir sorun yaamadm. Tarihi-toplumu ele al, zmleme ve zme vardrma, nderlik felsefesiyle mmkn olmaktadr. Yaam olgusu ve bununla balantl olarak birey-toplumu ele al ve buna, insan zne yarr bir nitelik kazandrma; insan insan olmaktan kaynakl erdemli (ahlakl davran) klma; bir mucize dzeyinde retim yapma edimine sahip olan insan beyninin mevcut potansiyelini pratie dntrme ve beyin gcn insanln ihtiyalarna uygun faaliyet yrtebilecek ahlaki yaklam da gsterebilecei dzeye ulatrmak, nderlik felsefesiyle mmkn olmaktadr. Bu felsefenin temel ynlerini kavradm dnyorum. Fakat nderlik felsefesini dier yaklamlardan ayran n nemli fark, teori ve pratik btnl esas alyor olmasdr. Yine mcadelenin asla ve asla kesintiye uramamas, diyalektik ve tarihi materyalist ele alla srekliliinin salanmas olmaktadr. Bunun karsnda benim durumum ise, nderlik Gerei karsndaki duruum blmnde ele aldm biimiyledir. Zaman ve emekle balantl olarak, yaam olgusuna daha fazla anlam bierek, ekmeksu gibi belki de yaamda hafife aldmz deerlerin tarihle, insanlkla ban kurarak, yokluun yaratm olduu sonular bilince kararak, bu felsefede derinlemem, olgular birok ynyle ele almam mmkn olacaktr. Bilinte, bunun maketinin oluma durumu var. Fakat, maketin tmyle geree dnmesi iin, mcadelede emek harcamam gerekiyor. Zamansa harcanan emeklerin toplam olaca iin, nderlik felsefesine yaknlama ile yaam ve mcadele olgularnn gerek deerine kavumas anlamna gelecektir.
Yeni Sosyalizm Anlayna likin;

Partinin sosyalizm anlaynda, stratejik deiim ncesinde de reel sosyalizmin eletirisi yaplyordu. Yetersizlikleri, sapma dzeyi, sonularyla reel sosyalizm ele alnyor ve eletiri konusu da yaplyordu. Ve alternatifine Bilimsel Sosyalizm deniliyordu. yleyse deien nedir? diye sorduumda unu fark ediyorum; eskiden de reel sosyalizmin yetersizliklerini grme vard, fakat nedenlerini ele alta, ortaya karmada, bilgi ve deneyim yetersizliklerinden de kaynakl olarak tek ynl deerlendirme -bir ynyle dogmatizm bu hususta gndeme geliyor- tahlildeki yetersizlik, istenilen deiimin gerekletirilmesi nnde engel olan hususlardan biriydi. Savunmalarla ortaya kan deiim; tarihsel olgular birbirlerinden koparmadan neden-sonu temelinde ele alarak, yine dncenin ve bilimselteknik geliimin gnmz koullarnda ortaya kard uygarlklara
49
ilikin tarihsel verileri de (Smeroloji gibi) hesaba katarak, tarihseltoplumsal olgular yeni batan zmlemek, sapmalara neden olan hususlar aa karmak olmaktadr. zellikle Marxn, yaad koullarda yaptPara-Devlet zmlemesinin gnmz koullarnda yeterli olmamas, Parti nderliinin buna Teolojiyi ekleyerek devlet olgusunu daha kapsaml zmlemesi, mutlak snf yaklam olan proleterya diktatrlnn tarihteki Smer Rahip Devletinin gnmz koullarndaki bir varyant olduu belirlemesini nedenleriyle ortaya koymas, Sosyalist anlayta derinlii salyor. Yine deolojik kimliin tarihsel-toplumsal geliimdeki belirleyicilii ortaya konmakta ve Marxn bu husustaki ekonomik determinist yn de eletiri konusu yaplmaktadr. Tm bunlardan hareketle, insann znn aa karlmasnda, bireyin topluma feda edilmeden, birey-toplum ilikisindeki optimal seviyeyi yakalamada daha gereki bir anlay ve yaklam sahibi olunmaktadr. Bilmeyenin anlatamayaca, renememi olann retemeyeceigereinden hareketle, PKKnin ideolojik alanda ne tr deiim yaadna ilikin unu syleyebilirim: Eer diyalektik yntemle ele alacak olursak, birey olarak ben, yeni sosyalist anlaya ilikin yukarda yazm olduum sonular PKK iinde yer alarak, o gerekliin bir paras olarak karmsam, bu sonucu Partiden bamsz ele almam doru olmaz. Birebir karlamasa da genel anlamda bendeki deiim dzeyi, Partideki deiim dzeyidir. Bu anlamyla deiimi olumlu bulduumu, kazanlan anlayn yukardaki gibi olduunu, fakat pratik kazanmlarnn grlebilmesi iin zamana ve abaya ihtiya olduunu dnmekteyim. Eskiden Partide -stratejik deiim ncesi- devlet anlayna dayal olan, bu kurumu oluturarak toplum ve birey sorunlarn zmek istemi, pratii ve anlay mevcuttu. Bu anlayn beraberinde getirdii eylem izgisi de zora-iddete dayal oluyordu. Yeni anlay, devlet merkezli deil. Devleti hedefe oturtma, deiimi oradan balatma anlay yok. Devlet ykp, devlet kurmak isterken, ykm olduuna benzeme tehlikesi de mevcuttur. Bu nedenle ykmak ve yenisini kurmak yerine, devleti ve eski toplumu deitirmeyi esas alan bir anlayla yaklamak ve bunu yaparken de iddeti deil (Devrim), evrimsel deiimi esas almak yeni sosyalist anlayn pratik yaklam oluyor.
50
nc Alan Teorisinin eriine likin;

Yeni sosyalist anlay temelinde devletin otoriter-baskc, antidemokratik yaklamlarn, uygulamalarn, eletirmek; somut tavr gelitirmek; vatandaa kar sorumluluklarn hatrlatmak; bunu siyasal ve hukuki mcadelesini yrtmek; eski toplumun gerilikleri, devlete kar olan devlerindeki bilinsizlikleri hususlarnda, birey olmaktan kaynakl evrensel insan haklar ve kltrel-sosyal, ekonomik-sosyal haklarn bir btn olan Kuak Haklar temelinde toplumu eiterek, bilinlendirmek, gerilikleri atrmak gibi sorumluluu olan devlet ile toplum arasndaki alann ad ve bunlar gerekletirecek rgtlerin toplam oluyor. Toplum-devlet ve siyasetin demokratikletirilmesi esastr. rgt ve eylem izgisi; atmay, ykm esas almayan, eski toplumun ya da devletin iinde alternatifi yaratarak, barl ve evrimci dnm esas almas olmaktadr. rgt-eylem izgisi: Demokratik anlay, evrimci dnm temelindedir. Demokratik-siyasal kitle mcadelesi ve sivil toplum rgtll; yukarda yazm olduum rgt-eylem anlay temelinde, her konuda, her alanda geniliine yaylm gsterecek bir rgtllkle mcadele yrtlmesi anlamna gelmektedir. Halk rgtleyecek, eyleme geirecek, eitim verip bilinlendirecek kurumlardan, devletin antidemokratik yanlarn gidermesi iin gerekli hukuki mcadele yrtecek tm kurumlara kadar (Dernekler, vakflar, mesleki kurulular, klpler, sendikalar, vs. gibi) her trl yasal-demokratik aralar mcadele yrtlebilir. Yine gcn, meruluundan alan sivil toplum kurulularndan olan halk, renci, ii, kadn, inisiyatifleri, meclisler, platformlar, vs. araclyla mcadele gelitirilebilir. zellikle tzel bir kiilii olmayan fiili rgtlerden olan halk inisiyatifi gibi oluumlar, mcadelenin dinamik rgtllkleridir. Bunlar, anayasal demokratik haklar gerei (Basn aklamas gibi) eitli eylemler yapabiliriler. Bilinlenmeyle devleti, (ayet meclisin yasalar deitirebilecek gc, iradesi ve anlay yoksa) antidemokratik yasalar yrrlkten kaldrmas ve yine Kuak Haklarnn gvenceye alnmas iin bir dizi yasal deiime gitmeye ve (halkoyuna) yapmaya zorlama temelinde bir deiim gerekletirmek, esas olandr. Halkn bilinlendirilecei eitim rgtleri (vakf, irket araclyla) kurulmas, propaganda-ajitasyon kapsamnda kitle iletiim aralarnn (radyo-TV, gazete, dergi vs) youn bir biimde faaliyete konulmas ve kltr-sanat kurum faaliyetleriyle
51
de halkn bilinlendirilmesi, bu kurumun moral tanmasnda aktifletirilmesi nemlidir.
Meru Savunma izgisinin Esaslar;

Yeni sosyalist anlay, devlet olma mantnn zora- iddete dayal bir eylem izgisine sahip olduunu ve bu mantkla bir devrimin gereklemesi durumunda ortaya kann reel sosyalist rnekte aa kt gibi- insann zyle badamayacan tarihsel deneyimlerle ortaya koymaktadr. Uygarlksal geliimde, Smer Rahip Devletiyle snfl topluma gei yaanmtr. Uygarlk farkl aamalardan gese de birey ve toplum olarak balangta edinilen bu snfl toplum anlay ve zihniyetinden kurtulmadmz bir gerektir. Bu dezavantajl duruma ek olarak, deitirme ynteminde (eylem izgisinde) iddet-zor (devrim) kullanldnda, ortadan kaldrlmak istenenin bir benzerine dnmek gibi bir durum ortaya kmaktadr. yleyse, eylem izgisinde evrimci dnm esas alnmaldr. Meru savunma duruu ya da hareketliliiyle devletin dnm salanmaldr. Meru savunma, evrensel hukukun gerei olarak kuak Haklarna saldr, bunun rgtlenmesine engel, yine bu haklara tecavz gereklemesi halinde gelitirilecek z savunma biimidir. Bu gibi durumlarda, meru savunma birlikleriyle savan tm incelikleri kullanlarak z savunma gerekletirilir. Yine meru savunmann esasnda, taktik gerei terrist devletle her koulda savalmayabilir, fakat asla ve asla uzlalmaz. Bu, temel ilkedir. Krt sorununda demokratik zm programnn esaslar, Demokratik deiim-dnm stratejisinin asal, tarihsel elikileri anlamyla tanmlanmas zerinden geliiyor. Olgunun aa k biimiyle balantl olarak, salt Krtlere ya da corafya olarak Krdistana mal edilip onunla snrlandrlacak bir sorun olmamas, blge bata olmak zere uluslararas sistemden de kaynan alan bir dnya sorunu olmas zellii nedeniyle hem anlay olarak herkese mal etme ve bir insanlk sorunu olarak ele alma hem de, asaltarihsel gncel deiimlere paralel, uygarlksal geliimin gnmze kadarki (byk mcadeleler sonucunda ortaya kan insanlk deerleri, Kuak Haklar..) kazanmlarn da hesaba katarak, evrimsel dnm esasyla ele alnmas gerekmektedir. Blgesel dzeyde iinde yer ald drt lkede, her parann tarihsel-sosyalkltrel-siyasal zgnlkleri gz nnde bulundurularak demokratik dnm temelinde bir dnm esas alnacak ve komu lkelerle bu temelde demokratik bir birlik salanacaktr. Demokratik Ortado52
uyu da bu anlamda Demokratik Krdistan Birliini salayacaktr. Bu genel anlay ve yaklam, aileci-aireti toplumsal kkenlerin koullara gre modern rgtlenme ve anlay biimi alan ilkel milliyetilik ve ibirliki snf karakterinden doan burjuva milliyetilii ile elimek durumundadr. nk demokratik zm izgisi, adndan da anlald zere nesnel olan aray ve tm insanln karyla rtmesi ile buna denk bir tarih anlayna dayanan bir zm esas zerine kuruludur. Oysa milliyeti izgi, pragmatisttir. Modern airetilii ierir ve dar, snfsal ve sosyal hesaplar amaz. Bu anlamda tutucudur ve paral bir zihniyete sahiptir. Dolaysyla zm anlay deil, tkatma, boma; zetle zmszlk siyasetidir.
nderlie Doru Ballk Ve Yaklam:

Yetmez yoldalk, sahte dostluklarn sonucu olarak, uluslararas komploya maruz kaldn belirtmiti Parti nderlii. Bu temelde, phesiz ki herkeste yaanma dzeyi arasnda farkllklar olsa da, hepimizde yaanan boyutlarnn bir toplam olarak bylesi bir sonu gereklemitir. Bu anlamda, ben de doru balln ne olduunu, nasl olmas gerektiini sorguluyorum. nderlik Gerei karsndaki duruumun duygusal olduunu, bununsa brakalm sreci, kendimi bile kurtarmaya yetmeyecei aktr. Doru ballk, ancak pratik uygulayclkla mmkndr. Parti nderlii, en zor koullarda bile, 21. Yzyl Manifestosu olan, tm bilim disiplinlerini kapsayan, onlara gerek anlam ve ilevlerini kazandracak kapsam ve derinlie sahip Savunmalaryla insanln tm sorunlarna ok somut cevaplar vermektedir. Parti nderlii, Savunmalarla tarihsel grevini bir kez daha yerine getirmitir. Komplocu gler, en fazla bunca retimi gerekletiren younlam beyinden korktular. zm olarak, zgr radeyi-Byk Beyin Gcn tutsak alarak zme gidebileceklerini sandlar. Biz kadrolar iin temel sorun, Byk Beyine yarar, onun ihtiya duyduklarna denk gvde, kol, bacak olabilme yetkinliine ulaabilmekte yatmaktadr. Bu genel doruya yaam buldurmak, nderlik Gereine balln gerek anlam ve deeri olacaktr. Kendi gereimle, nderlik Gerei arasndaki mesafeyi grebiliyorum. Bu mesafenin kapanmasn engelleyen anlay ve kiilik zelliklerimi, gemi yaamm, aile-airet gereimi, katlm nedenlerini ve sonrasnda izlediim seyri belli boyutlaryla ortaya koymaya altm. phesiz tm bunlar, Savunmalardaki tarihtoplum-birey zmlenmesine balantl olarak, birey olarak kendimde aa kardm sonular oluyor. Baz temel hususlardaki duru
53
ve yaklamlarm, gemi ile Savunmalar sonrasnda yaanan deiimleri, anlam ve alglama durumumu ortaya koymaya altm. Henz yolun banda olduumu belirtmitim. karlan sonular, rgt almalarnn pratik srelerinden geerek, temel noktalarda giderek derinletirmek ve kiilie yedirmek gerekiyor. Bu temelde, dnemin beklentilerine, ihtiyalarna uygun her trl rgt almasna ve bunun pratik gereklerini yerine getirmeye hazr olduumu belirterek raporumu noktalamak istiyorum. Bireysel neri yapmak isterdim, fakat bunca sorunun yantyla aa kanlar dorultusunda, rgtn ihtiyalara gre deerlendirmesini uygun buluyorum. Devrimci Selam ve Sayglarmla. Seyidrza ZLAN LA 15 Sebat 2001
54
BRNC BLM
EBRUL EZGLER -I-
Ebruli Ezgiler-1
7.08.1999/Yene sodr 3:15-MOSKOVA
Roca Dna Amaynam (Doum gnm)

Vzeri ma des hevale Atinara veciyaym rae (Rstem, iyar, ervan, Siyabent, Akif, Ali hsan, Doan, Aram, Metin ve Ez) hama hama hire, hire saat o nemde ma amaym MOSKOVA. J saatra zede ma guriya resmiya (resmi ilemler) de xeceliyayme. (Ezxo ni nusne Mala Kurdade vaxto nubotede vrazon, hama vaxtme qediya ayra ez sodr berdevam bki ) Sano (saat:0:55) yro ma pro piya (vituponc hevale) hevale Sarayke (Sakine Cansz) made ame ime meydana surnge (kzl meydan) ucade Saraya Kremlin, mozaleyike reheval LENN kertverde a vrote (yap),onca kiliseu, ze kule ciyede bere ju vrate (are Urusu vecino sere kule hacora cer meydande seru mordemuke kenicra a cayre vane serkeno.) yro mre zaf anlaml ama, aqle kamira verdnerake, j roce ma berime MOSKOVA, hacoraye serim mozaleyi Lenin bivineme. Reheval Lenin ma iyaynede hynde bi. Sermu yadayibi, herdis bi zmbeluxu vndetaybi. Lesaxo klmek bi, hama vndetiyexo zaf asil aseyin. Ez va rehaveline u name b nusnire, seba hometema, serokema, serok pegurtende, isoke maserde orde odeste dgela Lenin kateyetpi, hama devreme hometu (xelke) Uruso nka haldre... Reheval Lenin na vaxt bdiyene ez von ebe kehre ni derdra iyene, hente emegra tepiya durumu Urusu mare zaf koti ama. Vaxte sosyalizmde ka cae esera diroku vrate nka kapitalistu, tey cirite kaykene, herca kerde maaze i-mi rosene, ite ez nire von mre zaf koti asa. Ezxo va le Rehevale iyaynede xode vlke(kulilke) berime, homa rotenxo zaf pahal bi ayra ma neguretm. (Fakat ez von ka pahal bbey onca gereke ma bguretene). Hama onca zerem rehet nekerd, ez va qarye Leninire veciyayne tal nebeno. Ayra ez le istasyona trenede (namxo Bota......sad) teberde iyo vleke topkerd
56
Ebruli Ezgiler-1
xode berd. Maimeke reheval bivineme ne verdayeke ma fotoraf bancime neyki vlgu cre bdme. Teberde peyniya o mozalede, ka grsu Urusu esto (Stalin,Brejnev, Sverdlov, Kalinin vs...) heykele prunu vrote. Ma raede iyayenede nejdiya o mozalede Partiya Koministu. Seba mozaleyi rehaval topbi be, ede herdisede spin keseykerdene. Hama zaf gucemde ie, qekes inebi desteni yayke vitene bi. Hama hama etay, haftayra qce inebi. Seba topbiyayna(kombiyayra) inu Lenin kene bne herdi,ayra. Devleta Urusu vono vucuduxo poo, ebe mumu mesna vrote. Serxo vndetiyao. * * *
57
Ebruli Ezgiler-1
ATELE SOHBET GECELER

3 Asma payiza verene 99/Yene(Eyll) (Xnere/Sarp-geit vermez)
Bu yazy, Fedai Kampnn ynetim adrnda saat:12:00 sularnda yazyorum. Bu kamp, alt blkten oluuyormu. Kamp ynetiminden, Kk Gneyli olan, 86da partiye katlm, sol elinin iaret ve orta parman savata yitirmi, bir gz hafif ehla ve yarm Trkesiyle karsndakinde ilk olarak mtevaz bir arkada izlenimini brakan, ... Arkada. Fakat ben bu yazy yazarken, ... Arkadan adrn n giriinde bugnk subay Mizgin Arkadaa, tekmili neden zellikle sabah vermediine dair kmas ve Mizgin Arkadan srarl bir ekilde bunun altnda farkl bir ey olmadn sylemesine karn yeterince ikna olmamas bana ilgin geldi. Dzenlememin yapld blk, yn olarak kuzeye dtn dndm tepenin zerinde. Dersimli olduu sylenen Munzur Arkadan sorumluluunda olan ve niversiteliler bl olarak adlandrlan; daha ok yeni srece ilikin ideolojik temelde uzun sreli bir eitimden geecei (9 ay kadar) ve imdilik yaklak 25 arkadatan olutuu sylenen bir blk. Tabii askeri eitimler de var. Blktekilerin ou, Yunanistan sahasnda birlikte kaldmz arkadalarm. imdilik adn renebildiklerim; Andok, Vedat, Cuma, ahan, Soro (imdiki ad Xelil olmu), Fikri, Zeynel oldu. Ayrca stanbulda Dernekte tantmz, Batmanl, Ankara Sosyolojide okuyan Hamza kodlu arkada da oradaym. Hamzay yeil gzlerinden, ak alnn kapatan ne taral dz kumral salarndan, sesli glnden, ok soru soruundan, zekiliinden ve ocuksulu-undan hatrlyorum ve tabii beni bo bulduu her anda, elime gitar verip, kendisinin szlerini yazp besteledii ve Grup Yorumun bir parasna ok benzeyen ZLAN parasn aldrp sylemesinden hatrlyorum. Bir de Ankaraya, okuluna gidecei zaman Alternatif Kltr Mer-kezinde yar-sohbet havasnda yaptmz platformunda, yz hatlarnda beliren arplmadan. ***
58
Ebruli Ezgiler-1
14 Asma payiza verene 99

...Xnereye, ayn 2sinde varmtm. Yani 2 Eyll, gerillaya (gerillaya diyorum, fakat trajik bir durum, Parti nderliimizin birka ay nce ortaya koyduu yeni dnem mcadele tarznda bu kutsal diye tanmlayacam isim, tarih sahnesindeki yerini terk ediyor olacak...) katldm, bir oklarnn hayalini ssleyen, ad anldnda Cheleri, Giaplar, Guzmanlar v.s. hatrlatan o byl, esrarengiz isimle bulutuum gn. Aradan yaklak 12 gn gemi. Bugn dnp geriye baktmda, her gnn gnlmde zel olarak ilenmesi gereken zel anlar olduunu gryorum. Ne yazk ki bu anlarn kaydedilmesi ertelenmi ve bazlarn aktarmak iin sanki ge kalnm. Mangamzda, dahas birliimizde (ehit BOTAN) jeneratr olmad iin ve gndzler saat 19:00dan sonra geceye evrildiinden, yazmaya ve okumaya imkanm olmuyor diyebilirim. Bu yazy da 21:30 sularnda mangann nnde yere uzanm bir konumda, bir saat ncesinin koyu sohbetinden kalan yarm ate nda defteri grebilmek iin youn abalar harcayarak yazyorum. Evet n olmay bir gereke olabilir, ama insan gerekten yapmak isterse imkanszlklar imkana evirebilir. Nitekim zorlu da olsa bu pratik, bunu doruluyor. Akla istemin nnde hibir engel duramaz. yleyse ben de yeni geldiim, hatta yaammda yepyeni bir sayfa olan bu yaam, neden gnlme aktarmyorum. yleyse yaamda bir younluk yok, yaama ballk tutku dzeyinde deil. Hadi her eyi bir kenara brakalm, bir insan fiziksel olarak bir ortam deitirdiinde dahi karlaaca eyler eski grdklerinden ya da yaadklarndan farkl olaca iin, bu durumun o kiinin i dnyasnda yarataca deiim -anlk bile olsa- ona bir eyler yazdrr ya da hissettirir. imdi bu objektif belirlemeyle benim ters dme durumum neyle aklanabilir? Salt n olmayn buna neden gstermek, sanrm pek gereki olmayacaktr. Aslnda benim yazmama, hem emeksizlik, hem beklentilerimin karlk bulmay, hem de srece ilikin yaadm elikilerin etkisi neden olarak gsterilebilir. Bunu daha detayl olarak yarn aklayacam. Im gittike siliklemeye balad ve ben de atein nnde kzarmak zereyim. imdilik evba. * * *
59
Ebruli Ezgiler-1
16 Asma payiza verene 99

Saat gecenin 21:35i ve ben yine atein bandaym. O yine her zamanki gibi homurdanarak yanyor, ok obur; habire odun istiyor, habire beni doyur diyor. Anlalan o da karlksz vermiyor n. Evet u an yine n ald benden ve ben neredeyse krleri oynuyorum, ok silik bir aydnlkta yazmaya alyorum gnl ve dolaysyla zenemiyorum. Yaznn deftere irkin dtn dnyorum. Karlksz sevgiler gibi, verseydin n ne olurdu sanki...!? Evet, youn pratik almalar, geldiim gnden beri aralksz devam ediyor. imdiden ellerimin on yerinde atlaklar ve yaralar ald. Kahretsin, bugn de yazamyorum ve gnlm yarm kalyor. nk hem k bitiyor hem de nbete gitmem gerekiyor. Neyse, umarm ileride yazacak gnlerim olacak. Hatr besma, san sma vesbo * * *
17 Asma payiza verene 99/yene

Bu gece de ate bandaym ve saat 21:00 sular. Bu kez ate banda yalnz deilim. Rojhlatl Zerdet Arkada, byk Mool hkmdar Timuru anlatan Farsa yazlm kitab okuyarak ben ve atee elik ediyor. Zerdet, Dou Krdistann Urmiye ehrinden. Yaklak 1,5-2 aydr partide. Urmiyede niversite okuyormu. Bo zamanlarnda srekli okumay tercih eden, emeki bir arkada. Ate banda bir ara sohbete dalyoruz. Zerdetin Trkesi bozuk. Azeri (Acem) Trkesi ile konuuyor. randa hangi halklarn yaadn soruyorum; Farslar, Krtler, Azeriler dnda Belucistan denen yerde yaayan Beluciler, Geylan mntkasnda yaayan Glekiler, Xozstan denen ve rann dousuna dtn syledii yerde yaayan sunni Araplar ve Lurlar diye Krt olduunu sandmz kesimi de iine ekleyerek yantlyor beni. Beluciler sunni, Gilekiler ise asl iidirler diyor ve rann kuzeyinde yaayan ve dilleri Farsaya benzeyen bir halk olduundan sz ediyor. Bunlarn yaad yer Ermenistan, Azerbaycan ve ran snrna yakn olan blgeymi. Burasnn Hazar Denizinin gneyine
60
Ebruli Ezgiler-1
dtn syledi. Acaba dilleri Dmlye benziyor mu? diye bir an iimden geirdim. Aklma amcam Xdrn, Zazalarn Hazarn gneyinden geldiklerine ilikin syledii szler geldi. Bu ynl bir gr olduunu sylemiti. Zerdete, Dmliyle kyas yapmak iin, bu dilden bir iki kelime sylemesini istedim. Bilmedii iin yapamadm. Fakat yine ehit Dilan Kampndaki bir blkten Rojhlatl Plng Arkadala -o Hewramice, ben Dmlice konutum- anlalabiliyorduk. Yani Dmli ile Hevrami ya da Hevramani leheleri birbirine benziyor. Bu konuyla ilgili Rojhlatl arkadalarla daha geni sohbet etmem gerekiyor. rana ilikin gzlemlerimi de (Moskovada ran havayollar uana bindiim andan, ino Kyne varana kadarki) ileriki bir tarihte yazmam gerekiyor. Zerdet Arkadaa, yine rana ilikin bildiim eyleri soruyorum. 97nin ubat ya da Mart ayna denk gelen srecinde, Munzur Arkada ile Glinin ortaklaa kiraladklar K.M. Paadaki evde, sancl bir ekilde Munzurun Eskiehirdeki daylarndan dnmesini beklerken baz ksmlarn okuduum, eski ran dili olan Pehleviceyle yazlm olan Kelile u Dimne kitabn sordum. Fakat imdi bu konuya gemeden nce, bana gemite o evde yaadm eyleri hatrlatt iin, bir noktaya deinmeden geemeyeceim. Bu kitaba gz attm sylediim srete, Steinbackin Bitmeyen Kavga romann da okuyordum ve evde yalnz bama, yine zlemli ruh haliyle Munzurun dnn beklerken, ona uzun bir aradan sonra ilikimizin geldii dzeyi, yaadklarm, hislerimi ve olmas gerekeni, yine aslnda oldurulan da anlatan buhranl bir iir yazmtm. iirin ad Sahi ya idi. smini, bir dizenin bir ksmndan alyordu. Hatrladm bir iki dizeyi, yazmak istiyorum. SAH YA ! Sahi ya, haylice zaman olmu yare yazmayal Haylice zaman olmu, yreim konumayal, yreim talaal. Kahkahalarm, hkrklarm bouyor Yreimin diline kilidi ben vurmutum oysa Biri senden ve benden ald onu Aslnda biz kendi ellerimizle ldrdk. Daraacnda bak mahsun Nedir ayrmayan seni benden, beni senden Evet buldum onu, ehvet itidir.
61
Ebruli Ezgiler-1
Budur daraacna ekecek olan bizi, tpk akmz gibi. ldrebilirsek ayet onu o zaman yryebiliriz ayn yolda ayr Yoksa Ahmedin dedii gibi, gerisi lm duygusu, gerisi sar, sessizlik... Ve devam eder bu namussuz kahpelik. .... ....Evet zar zor hatrlayabildiim ksmlar, aradakileri unutmu da olsam, bu ekliyle yazmaya altm. ... Gemie yle bir yolculuk yaptnda ok eyi anmsyor insan. Anmsananlarn hepsi de insana, ac, zdrap, zlem, sevda, iyi niyet, ocuksuluk, saflk ... ve daha ifade edemediim birok duyguyu birden yaatyor. Bu yolculuklar, ileriki gnlklerde daha sk yapacam. Yaadklarm ve u an bulunduum yer, zaman, yeni sre, her ey, insana gerekten nereden nereye dedirtiyor. Saat gecenin 22:30na geliyor ve ben yine binbir zahmetle, el yordamyla karanlkta sam solumu kartrarak, bir para odun aryorum. Habire ate bitiyor. Dn sylediim gibi, ate karlksz n vermiyor, ama bylesi de gzel. Zordan kazanm, bir baka tat veriyor. Neredeyse, bu gece de yazmak istediklerim yarm kalyor diyecektim ki -bir yanm yatmaya gitmeye niyetli nkhayr bitireceim diyen yanm ar basyor. Zerdet Arkada, Kelile ve Dimnenin aslnn Sanskrite yazldn, oradan Arapaya ve Arapadan Pehleviceye evrildiini syledi. Bu kitabn hatrladm zellii, hayvanlarn zelliklerini konu alarak, retici-eitici bir tarzda insanlarn yaamlarna ilikin baz gndermeler yapmasyd. Tpk Lafontenin fabllar gibi. Bunu konuurken Zerdet, bu tarzda yazan nl bir Krt yazarnn da olduunu syledi. Fakat bu yurtsever Krt aydn, 3 yl nce ran tarafndan ldrlyor. smi Molla Muhammed Rebii ve yazd kitabn ad Ali Cenapu Goril -Ali Cenip Efendi- imi. Sisteme ynelik bir tehlike oluturunca kellesinin koparlmas, sanki biz Krtlerin kaderiymi gibi geliyor. Trkiye ya da randa olmak sonucu pek deitirmiyor. NOT:Kelile u Dimne kitabn Arapaya eviren bni Mukafa, Pehleviceye eviren bni Moni imi. Moni Farsa yardmc demekmi. * * *
62
Ebruli Ezgiler-1
XINERE AYAKLARIMIZIN ALTINDA

21 Asma payiza verene 99/Sal ehit Botan Bl Tepesi
Bu yazy saat 18:00 civar, blmzn konumland yerin yaklak yarm saat kadar yukarsndaki tepeden, tepe nbetinde yazyorum. Yanmda yine Zerdet Arkada var. Gne, yaklak on dakika nce dalarn ardna gizlendi. Gnler gittike ksalyor. Konumlandmz tepe, Xnerenin neredeyse en stratejik yeri. Bugn sabahn altsnda nbeti devraldk ve nbet 24 saat. lk oniki saati tamamladk bile. Tepeden Krdistan corafyasn izlemek, daha bir gzel. Vedat Arkadan dedii gibi, Xnere ayaklarmzn altnda. Bu tepeye, dn deil ondan nceki gn bir timlik gle yine gelmitik. O zaman tepede BKC iin, bir mevzi de kazmtk. u an, o mevzinin iindeyim. Mevzinin yn, tam Kuzey-Batya bakyor. Malum Trkiye Krdistannn bulunduu dorultu oras ve Trk uaklar da acmasz ykmlar iin, bu dorultudaki dalarn zerinden kacaklar. ehit Dilan Kamp olarak iki gndr intiardayz. Her blk, kendi tepesinde mevzilenmi durumda ve her sabah 3te intiar durumuna geiyoruz. ki gn nce alnan habere gre, TC ordusu, bulunduumuz yerin kuzeybatsna den emzinan blgesine operasyon iin ynak yapm, uaklar da keif uuu yapyormu. O blgeye yakn kyllerden alnan istihbaratlardan dolay sava-savunma durumundayz. Radyo haberlerinde Kuzeyde, Batman, Bitlis, Hakkari vsde yaplan operasyonlarda 7 Arkadamzn ehit dt, 2 Arkadamzn da sa yakaland veriliyordu. Biz, kamp olarak nderliimizin ortaya koyduu Demokratik Cumhuriyet projesine denk decek bir hazrln altyapsn hazrlamaya alyoruz.... * * *
63
Ebruli Ezgiler-1
25 Asma payiza verene 99 Xnere-Tepe

Bu gnl de geen 7 arkadala tepe nbeti tuttuumuz yerin az aasnda, ekif diye adlandrlan ve bat ynne den dan tepesinin az st solunda duran bir yerde, gzel bir dolunayn yarm aydnlatt serin bir gecede, sabah 3 sularnda yazyorum. Dn gece, saat 21:00de ehit Eref mangas olarak tepeye ktk. Yanmda Zerdet, Nesimi ve Tayhan Arkadalar var. Birliimizin dier bir mangas ise 3-3,5 saatlik uzaklktaki stratejik tepeye, yani Kaleye gittiler. Bir haftaya yakndr genel bir hareketlilik var. Trk ordusu ha geldi ha gelecek diye, ilk gn intiara ktk. nceki gn sabahn 3nden itibaren 2 gnmz sakin geti. Dn le vakitlerinde tepemizde, ok ykseklerden utuu iin gremediimiz, ama sesinden tahmin ettiimiz keif uaklar, 5-6 tur attlar. lk uak sesi duyulduunda birlik komutan Munzur Arkada, hemen ynetim mangasndan karak herkesin snaklara gemesini syledi. Kimse oral olmad, kendisi de fazla diretmedi. Sonrasnda ayn ses defalarca tepemizde dolat halde ayn durum tekrar etti. Duyarsz yaklam grp, o gnk subay olan Mazlum Arkada uyarmama ramen, onun nemli deil, yap ayn isin demesi, beni olduka kzdrd. Sonra bir ara ses ykseldi ve uak alak uua geti. Tabii az nce umarsz, duyarsz yaklaanlar, koyun srs gibi (tabiri caizse, aslnda bu tabiri kzdm iin rahat kullanabiliyorum) kamaya baladlar. Bomba atsalard bir birlik, bir bardak aya kurban gidecekti. Sonra herkes snaklara girdi. lk kez bugn bir snaa girdim. 3-4 kiilikti. Yerden ykseklii 1,5 m ancak var. i oturabileceimiz ve bir insan vcudunun geebilecei kadar geni olmasna karn, snan az dar. Bu biimiyle az dar kazlan kanaln, st bir sra odunla kapatldktan sonra, zerine naylon geirilip en ste de toprak atlarak yaplm. Snak k iin yaptmz mangamzn olduu dolun az yukarsnda, yamata, geen sene burada stlendii sylenen bir taburluk bayan gc tarafndan yaplm. Neyse biz snaa 3 kii girdik. Zerdet, Mazlum ve ben ayn snaktaydk. Uaklar bize komik bir an brakarak gittiler. Uaklardan sonra herkes neredeyse bizden yarm saat nce snak64
Ebruli Ezgiler-1
larndan kyorlar. Bizim haberimiz yok ve snakta bekliyoruz. Sonra Vedat Arkada, nderliin ek Savunmasnn yazld kitab almak iin beni aramaya koyulunca, bize ulalyor. Yoksa biz, daha saatlerce orada kalacaz. Tabii uaklarn dolat srada, Neden snaklara gitmiyoruz diyen temkinli ve tepkili tutumumu gren yap, hemen durumdan yararlanarak, bu arkada neden gelmedi sorusuna. Efendim Seyidrza arkada, eline silah alm ve snaktan kmayacaksnz diye kapnn nne dikilmi cevabn veriyorlar... Saat u an 4 ve ben souu iimde, iliklerimde hissediyorum. Eyll aynda olmamza ramen gndzleri henz gneli ve scak, geceleri ise 24:00a kadar iyi. Ondan sonra sabaha doru insan titretiyor. lk geldiim gnlerin geceleri, ok yordum. Bir de mangamzn st o sralar henz yaplmamt. Hatta souk hava, neredeyse yaamdaki ba elikim olmutu. Rojba 4:30 olduu halde, yattm yerde kvranarak bir an nce, rojba ekilmesini istiyordum. Ama imdi gerek mangalarn yaplm olmas, gerekse iki gn nce aldm kefiye, yine Rusyada iken kydeki eitim sahasnda manga lojistikimiz olan Esengeli Eriin dneminde tm yapya datlan ynl, bayanlarn sklkla giydii (erkeklerinse eminim zorunlu olduu iin) klotlu orap cinsi giysiden bizim de nasiplenmemiz, burada beni baya rahatlatt. lk gnler sadece alvar giydiim iin yordum. Ayrca bu i giysisinin, erkek yapsna feodal Eri tarafndan datlmas da neredeyse bir devrime denk. Bu giysiyi Berxwedann hemen datld gn giymesi karsnda Eriin kahkahalarla glmesini ve neredeyse yere der gibi olmasn unutamyorum... ... Evet u an tepede bulunu nedenimiz, bugnk keif uaklar. Trk ordusunun bizim kuzeyimize den Xakurke tarafna ynak yapt ve yine Metinada dn Trk ordu gleriyle, KDPlilerin sabah 5:00 civarlarnda bize operasyon yapma hazrlndayken, birbirlerini biz sanp atmalar sonucunda 2 KDPlinin ve 2 de MT grevlisinin ld sylendi. Bunlar, bizlere, bu taraflara da operasyon yaplabilecei kukusunu uyandryor. Geri buraya karadan gelmeleri zor, nce Xakurkeyi gemeleri gerekir. Fakat stratejik tepelere, skorskilerle indirme yaparak operasyona giriebilir. Daha nceki yllarda yaplan operasyonlarda, bulunduumuz bu tepeye indirme yapld sylendi. O yzden biz de bu noktada yaklak 100 e yakn bir gle konumlandk.
65
Ebruli Ezgiler-1
Bu operasyonun dier bir amac da Demokratik Cumhuriyet stratejisini ve onun taktik-pratik admlarn, boa karmak olabilir. nk ayn 22sinde Parti nderliinin tm dnya kamuoyuna yapt bir aklama vard. Burada sylenen, bir takmlk PKK gcnn Bar Takm adyla birka gn ierisinde Trkiyeye giderek silahlarn braktklarn, silahl mcadeleye partinin son verdiini ve kendilerinin de Demokratik Cumhuriyete katk sunmak amacyla geldiklerini syleyecekleri eklindeydi. Bu gcn gidi tarihi net olmamakla beraber, yarn yani 26 Eyll Pazar gn, Ecevitin Washingtonda, Amerikayla grmesi var. Yine Ekimin 7sinde nderlik davas Yargtayda sonulanacak. Ekimin 1inde Mecliste daha nce ksmi af eklinde onaylanan, eteleri, mafyalar af kapsamna alan, fakat Demirel tarafndan adil olmad gerekesiyle geri evrilen ve bizim de Genel Af biiminde gelimesini istediimiz, yeni af yasas grmeleri olacak. Parti nderliinin mraldaki younlamalar sonucunda gndeme getirdii bu, Bar Takm gcnn bylesi bir srete Trkiyeye gitmesi, Trkiyede farkl gelimelere sahne olacak. D kamuoyunun zm konusunda Trkiye zerinde basks artacak, kendi iinde atmalar hzlanacak, yine halk nezdinde de netleme ynnde etkisi olacak. Dn aada yaplan toplantda merkez karargahtan Serhat Arkada, bu gle birlikte bir YNKlinin, nderliin avukat Doan Erban ve yine uluslar aras baz kurumlardan temsilcilerin olaca ve giriinse muhtemelen Haburdan gerekleeceini syledi. imdi bylesi bir srete Gneyde gelitirmek isteyecekleri operasyon, bu giriimi sabote etmeye ynelik olacaktr ve bunu da bar istemeyen, rant kesimler zorluyor olabilir. Geri bu aklamaya Trkiyede oluan ilk tepkiler olumluydu. Ecevitin, olumlu karladn, yllardr kendilerinin de bunu yapmak istediklerini, gelenlerin hogryle karlanacan sylemesi olumlu gibi alglanabilir, ama sluptadilde hep kendine grelik hakim. Bizim silah brakmamz, sanki tamamen mcadeleyi brakp kendilerine snmamz olarak alglyorlar. Bu durum ilerliyen srete netleir. Saat 5e yirmi var. Ay, gittike Kaleye yaklayor ve aydnl gittike bulanklayor. Bense otomatik makine gibi, kad ve yazdklarm pek grmeden yazyorum. Bu saat itibaryla henz gelmediler. 3-6 aras, operasyon ve indirme saatidir onlar iin. Gelseler ne olur? Kendim iin soruyorum. Durumum iin trajikomik belirlemesi yaplabilir. nk henz askeri eitim alm
66
Ebruli Ezgiler-1
deilim. Silahn kullanmn teorik dzeyde biliyorum. Hem hi skmam olsam dahi nianda kendime gvenim var. nk 91 ylnda Evoyla anakkaleye amcam Xdrn yanna gittiimizde, orada av silahyla bol bol at yapmtm. Silahm olal, neredeyse 4 gn oldu. Ayn 21nde aldm. Silahm Hungary, onu sevdim. Kavray, eli, omuzu doldurmas gzel. Aldm gn, onu hemen ap yaladm. Yunanistanda takp skmeyi rendiim iin ve Deti Arkadan da yardmyla rahat oldu. u an eksik olan malzemelerim bir el bombas ve raxt. Raxt olmad iin, 4 arjr mecburen antada tayorum. Evet, ayn gittike silikleti ve ay hemen nmdeki aalarn ardna gizlenmek zere. Kadm karard. imdi ara vereceim. Gn aydnlanrsa devam edebilirim. * * *
67
Ebruli Ezgiler-1
1 Asma payiza Vertene 99/Yene

Gnler su gibi akyor. Birka gn nce, zamana yetiemediimi farkettim. Hareketli olmamamz, konumumuzun sabit olmas ve henz ciddi anlamda ne askeri ne de siyasi eitimlere balamamamz dahi zamann uuuna engel deil. Evet gnl en son tepede, alt gn nce yazmm. Oysa bana, 2 ya da 3 gn nce yazmm gibi geldi. Bu gnl de 21:50 civar, soluk bir fanus nda (gnlk yazmaya alan Andokla beraber) 10 kii kaldmz irin mangamzda yazyorum. Yine her zaman olduu gibi birok arkada, erkenden uyumu. Horultular, silik dahi olsa, kapya yakn yatan Rezan Arkadatan geliyor. Aceleyle yazyorum, nk gaz bitmek zere ve neredeyse bylesi durumlarz artk kaderim olmu diyeceim. Artk fanus olduu iin, darda ate banda deilim. Lambada gaz kalmad iin ate, habire fitil zerinde kalan gaz emiyor. O bitince biz fitili kaldryor ya da uzatyoruz. Fakat fitildeki gaz da bitince, bu kez fitil yanp kmrleiyor. Hatta imdiden 2-3 cm yand bile... 1 Eyll Dnya Bar Gnne denk gelen gn, Urmiyeye Pelinle gelmitik. Orada birka saat, tpk eski Krt mirlerinin evini andran bir havayla bezenmi, o tabloyla uyum iinde olan soylu grnml iki Krt kadnnn atafatl giysileriyle dolatklar ve sessiz, pek konumayan, fakat yaramaz olduu anlalan bir ocuun parlayan gzlerle bize bakt Zerzan Arkadan evinde kaldk. Sonra inoya ya da Farsa adyla Xeneviyeye, geldik. O geceyi 2 Eylle balayan saatlerde yola ktk ve ciple 1,5 saatte Xnereye yani Partiye ulatk. Tam bugnle bir ay olmu ve bana daha dn gibi geliyor. ... Geldiimden beri, belki de en zorlu pratiimi bugn geirdim denebilir. Bizim manga olarak, lojistiin yannda, 700 kkba hayvanmz iin lo* kesmeye gittik. 700 den fazla grce** kestik. Zorlu fakat, gzellikleri de iinde tayan, emek ykl bir gnd. Bununla ilgili gzlemlerimi, hislerimi daha uygun bir zamanda yazacam. Ik bitmek zere ve fitilden yiyor... Sanesma vesbo yayki Votene Nesimi san heqi to ser senkbo *lo: Mee aac yapra.
68
Ebruli Ezgiler-1
**grce: Mee aac yapraklarnn toplanmasyla yaplan denk. ***
19 Asma payiza vertene 99/Sali

19 gn sonra tekrar yazyorum ya da yazabiliyorum. Hibir ey, nedensiz deil, yazmak da yle ve uzun sre yazmamamn da nedenleri var. Karargah yaknna tanal, neredeyse bir hafta-on gn oldu. Buraya geleceimizin kararn rendiim gn, deliye dnmtm. 1-1,5 ay emek harcayarak yaptmz mangalar, okulu, emeyi, yemekhaneyi, top ve komando sahasn, yani tm her eyi brakp Karargah yaknna gidecektik. ok zor gelmiti, nk bu ilk k kamp iin konumlandmz yer, hakim bir noktadayd ve ormann iindeydi. Yani gvenlik asndan da elverili bir yerdi. Yine suyu vard. Ben oray sevmitim ve adapte de olmutum. Sonra buraya geldik. Bugn itibariyle ilk gnk kadar karamsar ve olumsuz dnmyorum. Bu alann en gzel dolu, bana gre u anda yerletiimiz yer. plak deil, odunu bol. Yani corafik yaps houma gitti. Buraya geliimiz sanrm daha da olumlu oldu. 7. Kongreye hazrlk amacyla, nderliin Savunmas okunarak balayan tartmalara, yaklak 150-200 kiilik g katlyor. Biz de katlyoruz. Tartmalar, 6. Kongre ikeftinde yaplyor. Tartmalar balayal 2 gn oldu, imdilik olumlu gidiyor. Yalnz Krteyi tam anlayamamak, ii bozuyor. Gnden gne -tabii younlarsam- Savunmalara daha iyi anlam veriyorum. Divanda Serhat, Mahir ve bir bayan arkada var. Serhat Arkadan yaklamlar olumlu. Fakat bugnk tartmalardan, srecin hassasiyetinden, yine 2 gn sonra -yani ayn 21indeYargtayn nderlie ilikin aklayaca karar ve kadroya gvensizlikten dolay, taktik yaklamlara giriildii izlenimini edindim. Mesela sol sekter dnen ya da yaklaan bir bireye daha fazla evrimci yaklaarak, dier yandan saa saptn dnd bireye de silah bizim teminatmzdr diyerek her iki taraf da dengelemeye alyor. Ama Halil Arkadala bugn yaanan tartmadan kardm sonu; mevcut parti yapsna gvenilmedii oldu. Yine bugn leden sonra, 6 kiinin iddia makam ya da soruturma komisyonu olarak, 3 kiinin divan ve 6 kiinin de sorgulanan olarak katld, toplam 15 kiilik bir mahkeme gerekleti. Olay, bundan yaklak bir ay kadar nce, benim ilk geldiim gn adrnda gnlk yazdm F.... ile R... arasnda
69
Ebruli Ezgiler-1
gelitii sylenen iliki. Sorgulananlar arsnda, olayn tanklar ... ve K.... -gya F....i enseleyenler- ve yardm yataklk yapan S... var. Evet, Arkada, fedailerden sorumlu bir tabur komutan. Platformu henz bitmedi. Yarn devam edecek. Aslnda bana gre, ok kapsaml ele alnmas gereken bir olay. Fakat bugnk deerlendirmelere hakim olan dar, duygusal, yine feodal ve bireysel yaklamlard. Objektif deerlendirmeler, yok denecek kadar azd. Kiilik zellikleri ald. Mahalli ilikilere ak ve onlar gzeten, alt bastrmac, ste yaranmac, kukucu, kariyerist, ben merkezci, ( bana gre deersizlik psikolojisi de hakim) yine aileci vs. bir ok zellik belirtildi. imdi bu birey yarglanrken dlen eksiklik, sorunu dar ele alma, sreten, dnemin gerekliinden kopararak, olay ahlak sorununa indirgemektir. Oysa bylesi bir yarglama kaybettirir. Bence bu durum, 15 ubat sreciyle ele alnmal ve gnmze kadar getirilmeli. Hatta ileriye dnk sonular da karlabilir. zellikle platformda en ok idam nerisine kzdm. Hem de bu neriyi ilk yapan, srece tam tamna denk den, onunla asla elimeyen (!), Dersimli P... Arkada. Sinirimden glyorum.... Bir neri...Hadi gln... Buradan, srecin bu kiiliklerce kesinlikle anlalmam olduu sonucu kyor. Benim anlatmaya altm nokta: o gnn koullarnn -yani bu bireye fedailik retisi grevinin verildii koullarn- gz nnde bulundurulmas ve Parti olarak iine dtmz eksikliklerin iyi tespit edilmesi gerektiidir. Bunu sylerken, Ha bu insann hi suu yok biiminde yaklatm ya da ondaki o irin anlaylar (!) meru grdm anlalmamal. lk olarak, Parti bu kiiye grev verirken bunun kiilik zellikleri biliniyordu. nk on yllk Parti alan, hatta yedek merkez yeliine kadar ykselmi. Fakat u var; o dnem hepimiz oktaydk, duygusallk bizi epeevre kuatmt. Varmz, youmuz dmana esir dmt. Bu objektif durumun Krdn gereine yansmas ele alnrsa, kendini fiziksel anlamda nderlik iin imha etmeyecek insan, ok nadir bulunurdu. te fedailik tarz, bu koullarda olutu. F.... de bu srece tekniki bilgisi, tecrbesinden dolay eitmen olarak katld.Yani bu srete kimsenin yanl yapaca dnlmedi, niyetlerle yaklald. Tzk iletilmedi, eletiri-zeletiri rafa kaldrld. Sonra 31 Mays 99da nderliin ilk Savunmasyla Demokratik Cumhuriyet Projesi ortaya kondu ve her ey altst oldu. Stratejik bir deiiklikti bu. Parti merkezi bile buna ilk zamanlar tam anlam veremedi,
70
Ebruli Ezgiler-1
taktik olarak deerlendirdi. Tabii gn getike gerek, kendisini daha acmaszca gsterdi. imdi bu durumda eski tarz fedailik boa kyordu. Ve aslnda asl fedailik, ideolojik-bar fedailii eklini almalyd. E tabii eski, o byl dnyann koullar ortadan kalknca, rafa kaldrlan snf d anlaylar kendini tekrar gndemletirdi. te zde, F... ahsnda da yaanan, srece anlam verememedir. Dnemin istedii kiilie dnm iin kendini yatrmama, belki de ite her ey bitti, zm oluyor ad altnda sa liberalizm- kendini yaama geliti. Bu anlay, salt F....le snrl deil. in kt yan, belki onda kendini pratik anlamda rgtledi, ama bylesi bir potansiyel parti yapsnda mevcut. Bu, belki kendisini salt kadn-erkek arasndaki yoz iliki temelinde deil de, yaamn farkl alanlarnda bozgunculuk biiminde rgtlemitir. O yzden yarg, oklarn sadece F kiiliine yneltir, onunla snrl tutarsa, kaybeden Parti olur. Kendimizdeki yetmezlikleri, snf dlklar, srele iliki dzeyimizi yeni batan gzden geirmeliyiz ve bu kii ahsnda gelien yarglamay, mevcut yapmz srecin beklentilerine denk bir dzeye getirmenin basama yapmalyz. Yoksa o kiiyi yarglayp idam etmek, en basit yaklam olur. TC de bugn nderliin idamn istiyor. Bu yzden, bu kiinin durumununun 7. Kongrede ele alnmas ve aslnda nderliksiz devam edecek olan bir savamn ne tr kiilik uurumlaryla yrtleceinin ispat olarak Kongrede ilenmesi gerektiini dnyorum. nderlik Savunmasnn ortaya koyduu projenin doruluu, temelde pratikte ispatlanmal. Yine yapya u kavratlmal; bu srete bizimle dnemin istemleri, beklentileri temelinde yrmek isteyenler gelebilir, yoksa dierleri yarndan tezi yok bu kervandan ayrlsnlar. Bu tam da demokrasinin kendisine denk bir tutum olacaktr. Ve er-ge demokrasi kazanacak, tarih BAKAN APOYU bir kez daha hakl karacaktr. * * *
71
Ebruli Ezgiler-1
23 Asma Payiza Vertene 99/Peyen

Saat gece 1 :35 sular. Az nce gzel bir ay ve her biri yast anmsatan, kmelenmi bulutlarla kapl gkyz altnda, 24:00 1:00 nbetini Deti ile beraber tuttuk. Nbet dn, biraz erken yatm olmann gn kaybetmi olmak anlamna gelecei anlayndan dolay yatmamaya karar verdim. Zerdet, Xelil ve Suat Arkadalar tarafndan bugn yaplm olan minemizin nnde, her yeri saran dumann altnda ve yarm bir atein yardmyla, yaklak bir hafta nce (17 Ekimde) al yaplan, Eyp (Hseyin Kaytan) ve Halil (Halil Uysal) Arkadalarn hazrln yapt ARAYI gazetesine Elveda derken sana adnda, partimizin stratejik deiikliinin bendeki etkilerini de ieren ve silaha yazlm bir mektup havasnda olan yarm kalm yazy tamamlamak iin yatmadm. Fakat yine bitmedi. Sre ok youn iliyor, younlama dzeyimi yetersiz buluyorum. zellikle bu Trkiyeye dn gruplarnn niteliine ilikin baz ilgin projeler de aklma gelmiyor deil. ki gn nce, ayn 21inde, Cumhuriyet gazetesi ke yazar, ayn zamanda Ankara Siyasal Bilimler profesr, Tokat-Zile doumlu, Kemalist aydn denilebilecek bir izgide olan prof. Ahmet Taner Klal, Ankarada evinin nndeki arabasna konan bombann patlamasyla ld. Eylemi BDA-C stlenmi. Bunun yargtaydaki temyiz bavurusuyla alan nderlik davasnn karar gnne denk gelmesi, iin iinde bar ve demokrasiyi sindiremeyen, kamuoyundaki lml havadan rahatsz olan derin devlet sahiplerinin olduunu kantlyor. Trkiyenin neredeyse ABe girmesinin netletii, 17 Kasmda stanbulda AGT zirvesinin yaplaca, yine Bak- Ceyhan petrol boru hattnn Trkiyeden gemesinin - dnya petrol irketlerinin en by olan American Bipi amcanun onay vermesiyle- netlemeye yz tuttuu bir srete (ki bunlar direk bizim stratejik deiim kararmzn hayata geirilmesiyle ilikili) bu cinayetin ilenmesi, ok planl yapldna kanttr. Mahkeme, kararn 25 Kasmda aklayacak. Avukatlar, mahkemeye Bakann 38 sayfalk Savunmasn sunmular. Kararn 25 Kasma, AGT zirvesinden bir hafta sonraya ertelenmesi, sanki Trkiyenin taktik bir tutumu gibi. AGT de alnacak kararlarn
72
Ebruli Ezgiler-1
Trkiyenin lehine olmas iin, bu mahkemenin gizli bir tehdit arac olarak kullanlma durumu olabilir. Bugn nderliin 30 Eyll- 4 Ekim tarihli ve 16 sayfalk Bakanlk Konseyine yazm olduu talimatn 16 maddelik zetini okuduk. Ordu merkez karargahnn hemen yannda olduumuz halde talimatlar, neredeyse bir ay sonra okumak hayli kzdryor beni. nderliin youn abas, bu zor koullar altnda dahi devam ediyor. Bu talimatlar, yine baz yeni soru iaretleri uyandrsa da, zmn yolu ve yntemi konusunda artk hibir kayg tanmamas gerektiini netletiriyor. nderlik, yeni bir Bar Gurubunun 29 Ekimde Avrupadan gitmesini neriyor. Tarih de anlaml; Cumhuriyetin 76. kurulu yldnm. Yine bir gurubun 2000 yl banda gidebileceini sylyor. Savunmalarn, avukatlarn kendisiyle yaptklar dialoglarla birletirilerek, Bara Doru ya da Bar Umudu adyla kitaplatrlmasn istiyor. M. Can Yceye youn ykleniyordu. Kemal Pirin onun bozguncu olduunu yllar nce sylediini ve imdi barta da bozgunculuk yapmaya altn sylyor. Meral Kdr ile birbirlerini etkilediklerini, yine komplodan kapsaml sonular kardn belirtiyor. HADEPin ilevsiz kalmasndan dolay, Partinin 7. Kongrede farkl bir adla yasallaabileceini, yine pimanlk yasasna dar yaklalmamasn belirtiyor. Bu talimatlar tekrar okuyup, tekrar younlamam gerekiyor. Benim nerime gelince; bu guruplardan birinin, zellikle sanat ynl yetenei olan arkadalardan oluturulmas gerektiini dnyorum. Tiyatro, mzik, resim, edebiyat vs. yetenei olan arkadalar, ellerinde sanat aralar ve silahlaryla snr geerek Trkiyeye varp, Demokratik Cumhuriyete sanatlaryla katlmak istediklerini sylemeleri ve her birinin kendi retimine imkan tannmasn istemeleri anlaml olur. Bu sergilenebilirse ve medya araclyla iyi rgtlendirilirse olduka dikkat eker. Bunu Trkiyede sergilemenin koulu yoksa dahi ekimler, rportajlar gidi ncesi kaytlara alnr ve Medya TV araclyla, yine dier basn kurulularna gnderilerek yaynlanmas salanabilir. Bunun arpc bir eylem biimi olabileceini dnyorum. rgtlendirilmesi zerine daha da younlalmal. Hatta bunu yapabilecek nitelikte gzleyebildiim arkadalar da var. Tiyatro dalnda Hevi Arkada var. Mesela Rotinda Arkada, birka gn nce Zaroslardan buraya geldi. Mzik alannda o var. Yine yazn alannda Eyp Arkada, kamerasyla Halil Arkada var. Hatta mzik grubu dnlrse, ben de katlabilirim. Bu konu zerine biraz daha younlap, gerekirse merkeze bir rapor dahi sunabilirim. Vakit haylice ge oldu. Neredeyse e geliyor. Yatmalym.
73
Ebruli Ezgiler-1
Svasma Xerbo * * *
25 Ekim(A.P.Vertene) 99/Pebat yer: Xnre - Karargah yan

Bugne ilikin notlar da mangamzn ara giriinde, parlayan aliminyumuyla yeni olduu hemen anlalan kk, sevimli fanosun nda buraya dyorum. Dardan rzgarda sallanan aa dallarnn bir elaleyi anmsatan hrtlar geliyor ve saat 23.15 sular. Neredeyse geldiim tarihten beri en souk havay, bugn sabah rojba saati civarnda yaadk. Bu, belki de ok yaknda gelecek olan karn ilk iaretleri. Dn, panelin olduu gn, ilk kez neredeyse durmakszn yamur yad. O gn Krdistan, ayr bir gzeldi. Corafyaya gri tonlar hakim olmutu. Yeil aa dallar ve sarlar daha bir belirgin duruyordu bu tabloda. Panel olumluydu. lk turda P... ve B... Arkadalar biraz attlar. leden sonraki ikinci turda, P... Arkada daha pasif geldi bana. Sanki o arada B... Arkada, P... Arkada bastrm gibiydi. nk ilk turda P...Arkada, neredeyse B... Arkadan deerlen-dirmelerini, oportinistlik olarak ele ald. E... Arkadan yaklam-lar objektifti. B... Arkada, son rauntta sorulara byk oranda aklk getirdi. H... Arkadan pek derin olmad, biraz ezbere yaklat sonucunu, pek emin olmasam da, kardm. M... Arkada, (fedai bl sorumlusu) tam bir olayd. Bana biraz Tahsin Ycelin Bir Peygamberin Son Be Gn (yanlmyorsam bu adlayd kitap) adl kitabndaki devrimciyi hatrlatt. Sanki 1984lerde yayor gibi geldi bana. Kendince bir sava ve asker dnyas yaratm ve onunla yayor. Srecin gerisinde ve deiimi, taktik olarak alglyor. Bu, yanlmyorsam biraz da sorumlu olduu alandan kaynakl olsa gerek. nk Sava olmayacaksa, biz niye varza cevap verememe durumu olabilir. Bugn sabah 6-7 arkada, voleybol takm olarak, yarn balayacak olan turnuvalara hazrlk amal antreman yaptk. Ben, voleybol, uzun atlama ve masa tenisine katlyordum. Fakat masa tenisinden karlmm. Ancak iki dalda katlnyormu. Bu turnuva da, srele direk ilikili. Sanrm sosyal yaam gelitirme amal yaplyor. Eitimde, Parti nderliinin 7 ve 11 Ekim tarihli talimatlarn okuduk. lk kez duyduum, insann adeta kann durduracak
74
Ebruli Ezgiler-1
aklamalar vard. Sre bende gittike oturuyor ve ilerisini daha net grebiliyorum. Mesela kardm bir sonu; anayasa deiimini ve genel aff bu hkmet karmayacak, nk bu onlarn doasna aykr. Mays 2000de yaplacak seimlerde CHPHADEP-DP-EMEP vs. gibi Demokrat Sol evrelerin ittifaa girmeleri ile bunlarn katld bir hkmet ortakl, ancak bu deiimleri salayabilir. Bu oluumu, MGK destekleyecektir. Fakat eer Dou Perinekin aklamas -Kemalist bir aydndan sonra bir siyasi parti lideri ldrlecek diyen- doruysa, sra kazanma gidecek olan bu ittifakn temsilcisine gelmi oluyor ki, bu da muhtemelen Altan ymen olacaktr. yleyse sra Altan ymende mi, demekten kendimi alamyorum. Yine ilgin gelen bir dier nokta; nderliin Yunanistan tarafndan TCye verildii gn, Kemal Burkayn Yunanistanda oluu ve tabii Simitisin aklamas. Krtlerin tek lideri Apo deildir diyerek, iddet kart Burkay Avrupa merkezli bir zm aray olarak ne karacaklard. Yine Yunanistan, ciddi bir Trk-Krt savan peindeydi. Bunun nderlik tarafndan boa karlmasndandr ki, Yunanllar TCye kar tarihte grlmemi bir dostluk, yaknlk rnei sergilemeye baladlar. Bu, korkularndan kaynaklanyor. Ayrca giden gruba, (8 kiilik Bar Gurubu) sivil bir ekip tarafndan sorguda sorulan sorular ilginti. Bu durum, devletin ne kadar hassas ve dikkatli yaklatn ortaya koydu. Bu sorularla devlet, her eyi bildiini gsteriyordu. Bugn, ayrca hastaneden ardlar. Oraya Azad Arkadala giderken, yeni savalar kampna da uradk. Birok Arkada grdm. Rusyal Serhatn durumu, pek i ac deildi. Hemen albmnden benim resmimi kard ve arkasn yazmam istedi, yazdm. Yanlmyorsam Bdeng ve Bruskun katklarn biliyor. Onlar sordu, yalan sylemek durumundaydm, Bilmiyorum dedim. Bana kalrsa onu eve gndermeliler. Hastanede karlatm durum, beni ok etti. Kafam allak bullak oldu. Di malzemeleri alnm, hatta k sreci iin hepsini temin etmeyi dnyorlar. Bu, benim bama kalacak diye, rkyorum. Geri Ali Hanerin renme ve kendi yapma istei var, ama bu da bana doru gelmiyor, vicdanm szlyor. Ahlak anlaym el vermiyor. Yarm yamalak bir renmeyle yoldalara kobay yaklamnn gsterilmesini, imdiden doru bulmuyorum. Ben bu ii, profesyonel olarak yapmak istemiyorum, srecin beklentileri daha farkl.
75
Ebruli Ezgiler-1
Burada bir rgtlenme iinde olmak, bana daha uygun geliyor. lm-kalm an diyeceimiz, her eyin yeniden yazld bylesi bir srece ilgisiz, uzak kalabileceim bir tercihte bulunmaya gnlm el vermiyor. Karargah onay verirse, galiba kar karya geleceiz. Bu arada Aray gazetesinin 2. says bugn asld. Ho yazlar var. Rotinda -Uuk Hayaller- adl bir yazyla katlm, gzel bir yazyd. Muhalif Halilin kesindeki Kekliimi Vurdular adl mizah yazs, hayli ilgi ekiciydi. Hseyin Kaytan Arkadan, Moseroda Amarya adl bir iiri vard. Henz okumadm. ehit Dilan Arkada zerine bir iir, yine Hamza Arkadan bir iiri vard. Genel olarak gzeldi. En yakn srete bende katk sunmalym. stediim halde yine gerekletiremedim, bu da gven sarsyor. evba-evat-Svxer-Kalinikta-Good night-yi geceler* * *
76
Ebruli Ezgiler-1
31 Ekim 99/Pazar Xnere (Hastane)

Saat 23:20 ve ben gazl lx banda 5-6 saattir uramakta olduum tm Xnere ve Xakurke alan glerinin dile ilgili hasta sicil ve randevu defterlerini, henz hazrladm. Yaklak 3-4 gndr burada, hastanedeyim ve bu sre zarfnda neredeyse 50den fazla Arkadan azyla ilgilendim. Hastanede grevli Mervan Arkadan karargahla konumasndan sonra, 15 gnlk bir sre iin organize edilen BAKAN APOYA ZGRLK Spor Turnuvalar sresince, hastanede arkadalarn dilerini tedavi etmek iin grevlendirildim. Younlamamn ou, bu konu zerinde. Yaammda belli bir farkllk da yaratt. Olumlu ve olumsuz yanlar var. Mesela, insanlar daha yakndan tanmaya imkan sunuyor. Kadn ve erkek cinsini ve kendi yaklamlarm tanmak ve tartmak asndan olumlu. Bu grevin uzun vadede bama kalabilecei dncesi, kayg veriyor. Srele ilikilendirdiimde, insanlarn di yapmna bu denli ynelmeleri, beni farkl dncelere gtryor. Hani her ey bitti, artk evimize dnyoruz. Eh....yllardan sonra evlenmeyi de bize ok grmezler herhalde dncesiyle kendini estetik adan yeniden dzen-lemeye yatrma fikrinin kiileri bu tercihe ynlendirdii dncesinin bende hi uyanmadn sylemek, pek drst olmasa gerek. zellikle bayan arkadalarn ilgisi daha youn. Kadn-erkek yaklam ok ucuzlam, deer anm, youn politikleme, cins savam verme adna kendi cinsini kiilikteki irkin yanlar da iine alan- ilkesiz savunma, iktidar vermeme, karnn kullanabilecei bir koz olabilecei kaygsyla kendini snrlama ve tm bunlara ramen ite yozluu yaama geliebiliyor. Bunlar da benim gzlemlerimdir diyebilirim. Ve bu grdklerim aslnda Demokratik Cumhuriyet projesinin haklln daha fazla kantlyor. Sylemesi ac da gelse, TanrTanray brakalm, doru drst bir sosyal iliki yok. Birbirine deer verme, deer grme yok. Herkes, biribirini suluyor. Bu yaklamlar, beni rktyor. Bunun yannda lkeye geleli bugn tam iki ay oldu. Geldiimden bu yana alanmzda, ikinci kez yoz iliki rnei ile karlayoruz. Bakalm bu srete bizleri, daha neler bekliyor? imdilik benim grdm kadaryla yapnn
77
Ebruli Ezgiler-1
durumu, pek i ac deil. Duygu, istem, zlemde ok geri ve ounu bastrlmlk, elde edememilik belirliyor. Bugn yaanan ilgin bir durum da daha Kasm ayna dahi girmeden, yaklak 1-2 saat nce balayan kar ya oldu. imdiden 5-10 cm tutmu ve hala yayor. Anlatldna gre kar, bu sene Xnereyi erken vurmua benziyor. Geen yl karn Aralk aynda yad syleniyordu. Krdistan, uzun bir aradan sonra bir de kar altndayken grelim, bakalm naslm... Xatre to PAYZ... To xerama ZIMISTAN * * *
78
Ebruli Ezgiler-1
6 Kasm 99/ Cumartesi

Dilimde yank bir ezgi. Girdabndaym duygu selinin Yaam defterinden bir sayfa daha gitti bugn. Tavladan zar sesleri geliyor ve pul krtlar Pencu s, haydi d, bir karyor bunlara Ve fanus hrtyla bu yaam kesitini sslyor. Yaam seni hep sorguladm, sorguluyorum yine. Kim olduuma henz anlam verme srecindeyim. Sorgularken mekan nemli mi? nemli tabii ki, yoksa bunca uzun yollara dmenin, lkemin Gneyinin Xneresinde olmann ne anlam vard. Ey felek, yine neden asld boazmza yal ilmek ve neden srekli boulan biz oluyoruz. tiin onca kan yanna kar m, hep bizi mi ezeceksin ve dlerimiz sayende hep kabusa m dnecek? ekifin ba karl, Krdistanm alamakl.. Giderken ardndan Elveda derken sana. nderlie... Aslnda ncelikli olarak yazmas gerekenler bakalaryd. Ben daha yeniydim, daha byk dostluklar kuranlar vard seninle. Gnl isterdi ki, nce onlar yazsn seni. Seni daha derinlikli tanmaya balayal henz iki ay bile olmad. Oysa bir mr paylaanlar var seninle ve nedense yazmyorlar. retmenimizdin, ok ey rettin bize ve bizim gibilere. Bizden ayr brakldna inanamyor iimiz, almtk sana. Tarih, tarihimiz seninle yazld. Bize ebelik yaptn sen, nur topu gibi bir ulusumuz oldu. Ne yazk ki bu ocuun yaamasn istemeyenler de var. Gerekeleri de yine sensin, senin gerekliin. Oysa sen onlardasn da, seni canavar gibi gsterip, lm makinesi olarak tantmalarna ve bu irkinliklerine bilimi de alet etmelerine karn onlar da kapsar gerekliin Sen her yerdesin...
79
Ebruli Ezgiler-1
10 Kasm 99/ areme

Evet, saat sabahn 2:30na doru yaklat ve uykunun beni haylice zorlad bu saatte, yatmadan nce yazmak istedim. Yaklak 00:30a kadar nderliin Yargtay Bakanlna, 9. Ceza Dairesine yazd Savunmay bireysel okuyup, sonra da Xakurkeden Aydn, Ali NAZK ve Mervan Arkadalarla beraber sre zerine tarttk.. Fakat yatmadan nce, bana yazdran gce ya da isteme gelirsek; Sana sesleniyorum MUNZUR Arkada. nsanlarn ikizleri ya da ikizi kadar benzeri olabilir mi? Evet, bugn di tedavisi iin Xakurkeden gelen Znarin Arkadan, biraz daha dikkatli younlatmda aknlk uyandracak derecede sana benzediini fark ettim. Hele gzleri, seninkilere ok benziyordu, yine burun yapsda yle. Gerekten tesadfn bu denli olmas bana ok ilgin geldi. Senin bir benzerini Partide grmek, insanda aknlk uyandryor... yleki Arkadaa, Dersimli misin? diye sordum. Serhatlym. O da tutsayd, acaba sen misin diye herhalde haylice dnecektim. lgin, tanmlayamadm bir duygu yaadm sylemeliyim. Elektriklenme denebilir, bilinmez bir g sanki kendine ekiyordu beni. Bu gcn sana olan benzerlikten kaynaklandn anlyorum. Seninle de grmeyeli, haylice zaman oldu. En son Hazirann 6 ya da 7sinde grmtk. Hi konuamadk. Yaklak 5,5 ay olmu. Baz arkadalar, Yunanistanda tutulabileceini, hatta legal almalar iin Trkiyeye gnderilebileceini sylediler. Bu ekliyle, uzunca bir sre gremeyeceiz herhalde. ou zaman aklmdasn, bazen ryalarma da giriyorsun. Sklkla hatrlyorum seni. Geenlerde grdm rya, bana ilgin geldi. Bir soukluk vard, bir uzaklk.. Sen souktun, bense kaygl. Bu da mesafe yaratyordu. Ben bunlar yazarken, yan bamda fanusun ve defterimin zerinde drt dnen 4 kelebek var. Olduka ho gzkyorlar. Kapkara boncuk gibi gzleri, kahverengi bir zemin zerine sar ilemeli bir haly andran gzelim kanatlaryla dolanp duruyorlar. Dardan baknca, ok gl araylar var sanyorsun... Hi bitmek bilmez bir arzuyla, dndke dnyorlar... ... Ya bizim araymza ne demeli? Biz neyi aryorduk? Bunca yolu bize aldran neydi, neydi kaybettiimiz ya da bizde hi
80
Ebruli Ezgiler-1
olmayan? Evet, bizimkisi sanrm daha yce mutlulua ulama arayyd. Sradanlktan ve tek dzelikten nefret ve yaam anlamlandrma abasyd. Belki de bu yaam oyununda ben Tanr, sen de Tanra olacaktn. Yaadklarmzdan sonra, birbirimizi ancak bu rollerde kabul edebilirdik. Aksi durumda, belki de seninle bir daha ayn sahneyi paylaamayabilirdik ya da en azndan bendeki ksm byleydi..... Evet, yaam oyununda biz bu rolleri kendimize sahne arkasnda bitik, ama sahnede bu kostmler biraz bize bol geldi ha ne dersin? Biz, biraz iinde kaybolduk ve sanrm pek dolduran da kmad. Tabii ZLANLAR ve BAKAN hari. O yzden bu oyunun senaristi, ynetmeni mdahale etti ve oyunun hayallere boulmu yann geree boyad. Oyun imdi daha bir gereki oldu ve haykryor imdi oynayn rolnz diye. Biroklar imdiden misafir oyuncu rolnde yer almak niyetinde, hayal ykl oyun biraz tuzlu gelmi sanrm. Biz bu son oyunda hangi rol alsak dersin, ba rol m misafir oyuncu mu? Seni bilmem, ama bende her ikisinin de kprtlar var... zleyelim bakalm, bu oyunda sonumuz ne olacak? Svaheqi sma ser zedi bo * * *
81
Ebruli Ezgiler-1
26.A.P.P(Kasm 99)-Yene Xnere-Karargah yan

lkeye geliimin 3. ayna hzla yaklayorum. Ayrca Partimizin 21. kurulu yldnmne, bir gn var ve sre ilginliini srdryor. 27 Kasm vesilesiyle organize edilen festival iin, kltr-incelemeden, PJKK basnndan arkadalar ve Rotinda Arkada ile beraber, buradan yaklak 2,5 saatlik yol yryyle gidilen, ekifin dibindeki Peyman Arkadan eski kamp olan ehit Rojbin kampna gittik. Dn st ste aldmz haberlerle ok stne ok yaadk. Yargtay 9. Ceza Dairesi, dn yaptklar aklamayla BAKANa verilen idam cezasn onayladklarn aklamlar. Bu, birincisi. kincisi; Trk ordu gleri, snr 8 km kadar geerek Haftanin, Oramar ve Avain taraflarnda etelerle birlikte operasyona kmlar. Yine gelen haberler arasnda KDP ihanetilerinin Gareye ve Sidekaya operasyon dzenledikleri vard. Gn ierisinde ilgin duygular yaadk. Operasyon sylentileri, henz atma ortamn grmediim halde, beni de eski arkadalar kadar psikolojimi sava koullarna gre ayarlamaya gtrd. O gece Yekbun Arkadan blndeki bir mangada, hep beraber saz alp trkler syledik. Mihriban, Yeil rdek.. gibi, BAKANn en ok sevdii halk trklerini alp syledik. Onlar yank Zazaki, Kurmanci ve Sorani ezgiler izledi. Hatta mzik grubundan rnakl olan Guyi Elenya arkada, sylediimiz trklerin bir ksmn kasete dahi ald. O gece 19:30 sularnda gelen telsiz haberinde, KDPnin bulunduumuz yere arabayla iki saat uzaklkta olan Kaniye Kreje kadar geldii haberini aldk. Tm g, intiar haline geti, tepeciler karld. Ayn anda, 20 kiiden oluan grubumuzla apar topar Karargaha doru yola koyulduk. O gece ekilen kaseti, yolda yarm yamalak da olsa dinledik. Ho bir kaset olmutu. Hatta o gece, kt de olsa, bunun zerine bir espiri dahi yaptm; Bu kaset, bizden sonrakilere ho bir an olarak kalacak.. dedim. Yine ben, Halkz, Aryen Varto, Gulan ve Pelin Arkadalar, savan iki yn zerine konutuk. Halkz Arkada, insann doasnn savaa aykr olduunu, kendisinin de savatan nefret ettiini sylyor. Yine yle anlar oluyor ki, parampara dahi etsen kln kprdamyor, diye de ekliyor.
82
Ebruli Ezgiler-1
Hele lm anndaki o son lk, anlatlamaz. Tam ldrecein anda yaral yerde yatarken, o lk, ok korkun diyor, Fakat hi acmyorsun o an, savan kara yz ite... diye devam ediyor. Yine anlatyor Halkz; Bir keresinde KDPye pusu atmtk. Bir gen kendini arabadan att. Yerde taklalar ata ata saatlerce att. Mthi direndi. Yaam savam korkuntu, yiit dt diyor ve sesi hafif atallaarak, Fakat o da lmden kurtulamad... Evet bu savan istemeden gzyumduum yan ya da bu belal zorlu oyunun olmazsa olmaz... Ya bu oyunun iinde hi oynamayacaksn ya da dikene katlanacaksn diyor. Hereye karn farkl ve ho bir gnd. Dileim, daha fazla lp ldrmeden, bu ii tatlya balamak. Ama birileri ille de Biz kanyoruz diyorsa, ne yapalm. Eee.. bize de kamak, dt bile... Bu arada dn yola koyulduumuz srada, smail* beyazlar, gkyznden serpmeye balamt bile. Bu arada isteim de oldu. Operasyon haberini duyunca, Keke kar yasa.. demitim. Yani smail de imdilik bizden yana gibi. Ama o yanar dnerdir, her an bir yamuk yapabilir. Bu Krdistanda grdm ikinci kar. Yaklak 10-15 cm yeri tutmu ve gerekten lkem, karl bir baka gzel. Beyaz bir gelinlik gibi rtm her yeri, aa dallar hafif siyahlklaryla gelinin salarn andryor, ama onlara da ak dm... BAKANn idam kararna gelince, tm iyi niyet duygularm zorlayarak diyorum ki, bunu AB srecine girii hzlandrmak iin bir koz olarak kullanacaklar. Yani Gelin mdahale edin diyerek, sreci fiili olarak hzlandrmak istiyorlar ki, bu iin d boyutu. te ise, arlkl olarak MHP tabann ve onun devlet iindeki uzantlarn tatmin etmek amacndalar. Buradan kan bir baka sonu ise; rant-eteci ekibin, henz devlet iinde arln koruduudur. Hatta bir dizi faili mehul trafik kazas dahi gerekletiriyorlar. En son Susurluk Komisyonunda yer alan FPli bir milletvekiline trafik kazas geirtiliyor. Bu, Susurlukla ilikili olan 6. kiinin lm oluyor. Buna, A.T. Klal da dahil edilebilir. Yani adamlar henz gl ve tehdit savuruyorlar. Alnan karara ilikin Ecevit, AHM karar, beklenmeli diyor. ANAP-DYP ve MHP ise, dam hemen gereklemeli diyorlar. FP ise dengelere oynuyor. CHPden bazlarnn (nal Batu, Hasan Fehmi Gne gibi) Medya TVye yapt aklamalar ise olumlu. Bu, ileride CHP-HADEP ve dier muhalif oluumlarla ortak bir cephenin gelitirilebileceini imdiden gsteriyor. Yani MGK, bu CHPliler azyla gerek istemini ortaya koyuyor, ama mevcut karar
83
Ebruli Ezgiler-1
aklamakla da buna mecbur olduunu sylyor. Dava, hukuksal adan sonuland. imdi meclise gitse, kesinlikle oylanacak . Ayrca bu davann daha 1-1,5 yl srecei eklinde bir sylenti var. Mecliste karar, bu kadar uzun bir sre srncemede brakabileceklerini sanmyorum. Hemen onaylayacaklardr. Ama sanrm Ecevitin syledii AHMin kararn bekleyelim sz, gereke gsterilerek karar dondurulacak. Ve umudum Mays 2000de yaplacak olan seimlerde idam yanls olmayan kesimin oluturaca bir hkmetin (CHP-HADEP-DSP-EMEP-DP gibi) kurulmas. Ancak bylesi bir hkmet idam kaldrp, genel af karr ve anayasal deiiklikler yapabilir. Bu dava, kesinlikle ikinci bir hkmetin oluumuna kadar uzatlmal. *smail: Tanr. * * *
84
Ebruli Ezgiler-1
6 GAAN 99/Pebazeri Xnere-Manga

Yaklak on gnlk bir aradan sonra, tekrar notlar dyorum gnle. Drt gndr hastanedeydim. O sre ierisinde blkte dzenleme yaplm. Ben de Mazlum ve Ferhat Arkadalarn komutalarndaki birinci mangaya verilmiim ve bu yazy yeni mangada yazyorum. zerimde sivil elbiseler var. Bunun nedeninden u an bahsettiimde dahi, vcudumun aasndan yukarsna doru, tylerimi irkilterek ilerleyen bir rperti hissediyorum. Evet eteler* sayesinde sivilletik. yleyse askerilemenin kstas, ldrlen ete saysnn artyla doru orantl. Acaba eteler, farknda olmadan Demokratik Cumhuriyete hizmet mi ediyorlar....! Tm elbiselerimi eteler sayesinde ykayp ilaladm iin sivilim. eteler, slenme alan olarak bizi uygun grmler anlalan. Ben, yine ikinci sradaym. Ya Ruhal ekdara ne demeli? Blmze geleli neredeyse 20 gn oldu, 97 katlml bir Arkada. Geldiinden beri eteler, bir trl ondan ayrlmak nedir bilmiyorlar. Sanrm stratejik slenme yeri olarak onu semiler. ektar neredeyse bunalma girecek. ine sinmedii iin, elbiselerini iki kez st ste kaynatt. En son bu ilac ieceim, baka trl bana kurtulu yok diyor. Evet, yar aka yar ciddi eteler, bizi sivilletirdi dedik, ama gidiat pek de bu durumu kabullenir gibi deil. A kurtlar, akal srleri, kan emici vampir bozuntular, hi kaygsz av peindeler, iz sryorlar. Son srete gelien operasyonlarda, Garede tank pususunda 31 ile 35 arasnda deien saylarda Arkada ehit verdiimiz haberleri geliyor. Son srete akl almaz kayplar verdik ve veriyoruz. Kurbanlk koyun gibi kesiyorlar boynumuzu... Kemal Zapn da ehit olduunu reniyorum, hatta dmann Kuzeyde kimyasal dahi kulland syleniyor. Evet dman diyorum, nk bunca kayptan sonra Trk ordu gleri demeye dilim varmyor dorusu. En son nderliin 14 Kasm tarihli grme notlarn okumutum. Bu tarihten sonra, 25-28 Kasm tarihli grmelerin de geldiini rendim, ama henz okuyamadm. renebildiim kadaryla grme notunda nderlik, bu son kayplara ok zldn ve fkelendiini belirtmi. Yine bu srete, iki aydan yedi aya kadar deien srelerde ran cezaevinde kalan arkadalardan 6 tanesi braklyor. Mangaya geldiimde
85
Ebruli Ezgiler-1
onlar grmtm. Neden bu srete brakldlar diye dnyorum. Neden olarak aklma, Son srete Gneyde gelien operasyonlardr cevab geliyor. Yani ran, her zamanki gibi yine o sinsi politikaclyla dengelere oynuyor. Bu sre zarfnda rendiim bir dier zc olay, tandm ve hatta di tedavisi iin bana gelen, diine geici dolgu maddesi koyup on gn sonra tekrardan gelmesini sylediim, Kk Gneyli Cabbar Arkadan ahadeti oldu. KDP iin yola mayn derken, 3. mayn patlyor ve hi yere bir can daha aramzdan ayrlyor. ikeft yapmaktan ypranm kirli elbiseleri geliyor aklma. Hele o baklar... Diini yaptrmak iin gelmiti, ben de srarla yapamayacam sylemitim. Kurmanciye hakim olmadm iin direk onunla konumam, ara balantlarla durumu anlatmaya almtm. O ise pek anlamak istemiyor, srarl bir ekilde durumunu bana gzleriyle ifade etmeye alyordu. Bense anlyordum, ama ii hinlie verip tam gz gze geldiimiz anda gzlerimi karyordum. O, gzleriyle konuuyordu. Bir diini bile yapmak, bize ksmet olmad. Sen rahat uyu yolda, fakat ahadetin kabullenilir gibi deil. Ucuz lmlere asla yer olmamal bizlerin yaamnda. lm, bize yaklarken korkmal. Bizlere bu denli rahat misafir olmas, kolay kabullenilmemeli. Gitsin artk lm, bizden uzak olsun. Fazlasyla misafir oldu bize, yaam bekliyoruz, kapmz ak size. Yaam, yaam, yaam... Bar iinde, onurlu ve zgr yaam, gel artk. Evet bir dier zc haber de Munzur Arkada ile ilgili. Annenin ksmi fel olduunu, erdadan rendim. Ne denir, nasl anlatlr, pek bilemiyorum. rendiinde, yannda olmak isterdim. Yoldalk, dostluk zor gnlerde anlamldr. Her ne kadar tepki duysan da annene bal olduunu biliyorum. Eminim seni ok zmtr, zyordur da. Kolay deil. Hele bir de byle bir durumun nedeninin kendisi olduunu bilmesi, bir insann mahfn getirmeye yeter de artar bile. Bylece bir ey daha reniyoruz; hibir ey bedelsiz deil. Belki ilk etapta bunun ok bilincinde deildik. Toz pembe hayaller gr mesafesini ksaltyordu, ama imdi gerek daha bir plak ve ac dibe vurmu. Fakat ac hkmetmemeli sana, ruhunu teslim almamal. Acnn kollarna brakrsan ruhunu ayet, o buna dnden raz, yaayamazsn.
86
Ebruli Ezgiler-1
eksin, o sk boaz eden ellerini insann stnden ve ruhun daha bir zgr yrsn stne stne ...Zafer, fedakar, candan, gl, kahraman Krt kznn olsun... Acna ortak olup, yoldaa sevgilerimle seni kucaklarm. *ete: Bit.
87
Ebruli Ezgiler-1
12-GAAN 99/Peyene (Aralk) Xnere-Manga . Botan Bl
YOL AYRIMI
ki gn nce Gulan Arkada, dersanede eilip kulama, Seni kltr birimine almlar, Botan Arkada Kongreye gitmeden seni arp konuacakm diye fsldad. O gn Botan Arkada, blmz gitmeden ziyaret edecekti. Onu bekliyorduk. Fakat aldmz en son habere gre, buraya uramadan gitmi. Bu vesileyle benimle de konuamam oldu. Fakat yine de iki gndr dzenlemem olduu sylentisi blkte yaylm durumda ve her seferinde karma kyor. Beni grenler ya ..Demek seni kaybettik ha.. ya da ekdar ve Frat Arkadalar gibi Aslnda senin siyaset yapman gerekiyor, ok kozmopolit bir kiiliksin siyasette baarl olursun diyorlar. Hatta ekdar, bu ii ileriye gtrerek; Siyaseti, bu blkteki 36 kii arasnda yapabilecek 2-3 kiiden biri de sensin diyor. Tabii 20- 25 gndr tanmamza ramen ekdar Arkadan benim hakkmda bu kadar emin konumasnn dayana nedir, diye dnmedim deil. Ama sorunun cevabn da abuk buldum. Aydnlar Birliinde ya da dardaki adyla Rewenkorlerde (ekemeyenlerin tanmlamas) beraberdik. Orada Ramazan vesilesiyle oru tutan bir Arkadamz vard. Benim buna hogrl yaklamm ve bugne kadar yaammda geirdiim evreler, (Liseyi yatl okumam, stelik Nakibendi tarikatyla 1,5-2 yl kadar ilikimin olmas, yine mesleki kariyerim yani Di Hekimlii vb) ksacas yaklam tarzm ve yaam tecrbem, ekdar ve Fratta siyasete atlmak iin uygun olduum fikrini uyandran noktalar oluyor. ... Arkada, yine gitmemden yana olmayanlardan. Hatta akayla kark Oralarda sabun oktur diyor. Ben de Bunu dnmedim deil diye ekliyorum. Fakat ondaki durum, biraz daha farkl. Onun gitme demesinde, yanlmyorsam ok abartl olmasa da bir ekememe, kskanma durumu var. Kendisinin byle bir ans olsa,
88
Ebruli Ezgiler-1
bunu kesinlikle deerlendirirdi. Bundan hi phem yok. nk o, bu olaya ekdar ile Frat kadar saf bakmyor. Hatta ilk olarak Orada da nbet var, frnclkta dahil... gibisinden syledii szler, beni olduka fkelendirdi. Bu, aslnda bana bak as oluyor. ...Arkada da ayn anlayta. Onlara gre benim sanat tercih etmem, ka ya da kendimi yaatma istemimle doru orantl olarak geliiyor. ok kk, hesap bir yaklam bu. Hatta benim Trkiyeye gitmek istediimi dnyorlar. Aslnda kendileri, bu yaklam tayorlar. Bu ii, en fazla isteyenler onlar. Kendi zlemlerini bana yklyorlar. Onlardaki ok ilkeli bir yaklam olsayd, bana gitme derken, bugn tank olduum konumada Frat sunuculuk yapabilecei konusunda, iknaya almazlard. te bu yaklamda tutarllk yok. Yani subjektif, niyetsel ve drst olmayan bir yaklam sz konusu. Ama ekdar, Frat ve Mervann yaklamlarnda, niyet aramyorum, kukuyla da bakmyorum. Evet dtan gelen tm deerlendirmelerin, bak alarnn tesinde asl belirleyici olan, sorununun benim iin ne ifade ettii noktas oluyor. Ortada bir tercih durumu var; sanat m, siyaset mi? Yani yaam-yaammn nasl olaca meselesi ile kar karyaym. Yoksa Ahmetten, Menmetten ok, benim ne dndm belirleyicidir. u anki karar dzeyimi, kararszlk tanmlamas daha net amlyor. Ne yardan, ne serden geememe mant ok hakim. imdi aldm bilgiye gre; oraya gitmem, profesyonel anlamada bu ii yapmam anlamna gelecek. Yani bu, profesyonel siyaset kadrosu olamayacam anlamna geliyor. Oysa ben, bunu da istiyorum. * * *
89
Ebruli Ezgiler-1
01 ile (Ocak) 2000 Xnere/1. Manga

Saat u an 01:45. Yeni yla gireli, bir saat 45 dakika oldu. Geriye dnp, gemi yeni yllar nerede kutladm ya da kutlayamadm dnyorum. 95i 96ya balayan gece, yanlmyorsam Avclardaki aile evinde geirmitim. 96y 97e balayan geceyi ise, Kocamustafapaadaki evde Munzur ile geirmitik. O geceyi hi unutamyorum. Yeni yla tartmal girmitik. Tartmamzn nedeni, benim kaba redi, mekanik yaklamlarm yannda Munzurun bu gne ayr bir nem vermesinden kaynaklanyordu. O, bugnn yaamnda her zaman farkl bir yerinin olduunu sylyordu; bense devrimcilik adna klasik yaklayordum. Tabii bu da tartmay dourmu ve kar taraf anlalmadn dndnden, yeni yla moral bozukluuyla girilmiti. Sonrasnda M.Can, sarho bir ekilde eve uramt. kiden ald gle sanrm ilan- ak yapacakt. Fakat beni grnce bu ak kl kursanda kald... 97yi 98e balayan gece, yanlmyorsam ben, Ula, Arif(havac temen) ve Elif, Taksimde iek Pasajnda ho bir ziyafet ektik. Ula, upra yemiti. Fakat hesap istendiinde drdmzn yediinin toplamna denk bir hesabn sadece Ulan balna gelmesi, Ula ok etmiti. Uzunca bir sre upray sayklad... Sonra stiklal Caddesindeki lgn insan seline biz de kartk. Barmalar, armalar, kavga edenler, ilgin kostmleriyle, bir sr insan... stiklal Meydanndaki direklere trmandm hatrlyorum. 98i 99a balayan gece, ....Eitim Sahasndaydm. ehit Botan Arkadan zel tim rolnde oynad skeci, yine o skete kampn kpei Xroya beyaz atlet giydirilip zerine 3 hilal izilmesini ve kpein akn ve komik halini hatrlyorum. Yine o gece Noel Baba olan Cihan Arkada, hediye olarak herkese dnk eletirilerle ykl esprilerin yazld katlardan ekili yaptrp, okutmutu. Kyl kkenli olan Serhat Van Arkada iin Kk burjuva olan benim, asl kyl Seyidrzadr eklinde bir yaz yazlmt. Bu etkinlie, lkeye yeni gelen arkadalardan sorgulanp Partiden atldklarn rendiimiz Rozerin ve Melsa da katlmlard.
90
Ebruli Ezgiler-1
Ve 99u 2000e balayan geceyi ise, lke topraklarnn gneyinde, Xnerede geiriyorum, geirdim. Top sahasnda yakmaya altmz clz atein banda, erizdin erizdine parasn syleyip, Nemrut, Azat, Andok, ekdar, ntikam, Bermal, Glnaz ve Gksu Arkadalarla birlikte halay ektik. Tam 24:00de Ekrem Arkadan birliinden silah sesleri ykselerek, dalarda yankland. Ardndan PJKKden ve dier yerlerden yaplan atlara bunlara elik edildi... Sonra kk halaymz, duyanlarn ar ar gelmesiyle byd. Neredeyse tm gece boyunca, benzin ve odun tayp, snen atei beslemeye altm. Yani iin emektarln yaptm. Gece, her eye ramen gzeldi. Yoldalarm halay ekip elenirken, benim almam da ayr bir zevk veriyordu. Tabii ho olmayan durumlar da yaand. Biz sabahlamay dnp, yanan odunlardan oluan kzde scak demli bir ay demleme hayalleri kurarken, Elence saat 1:00de bitecek diye bir ses duyuldu. Elenme isteimiz, Heval em askerin gerekesi ile tekrardan engellendi. Birilerinin aklayamadklar, zorda kaldklarnda can simidi gibi sarldklar bu zrhtan nefret ediyorum. 3 kelimeden oluan souk bir cmle bu. Keke, Krt Dil Kurumu grevi benim olsayd da bu gereksiz cmleyi, Demokratik Cumhuriyete dnene kadar ortadan kaldrabilseydim. Aslnda etkinlii bitirin denmesinin bir nedeni de ntikamn deyimiyle; PJKKnin de ate bana inmesi.. olaslym. ...Eski zihniyet yklmam. Geri zihniyet ve korku ideolojisinin yaratt kast sistemi hala mevcut! ... Bre yoldam, hala daha neyden korkarsn be demezler mi sana. Sen neredesin, neyi yayorsun, hangi adasn? Yoksa, Demokratik Cumhuriyeti masal; nderlii de Dede Korkut mu sandn? Yeter artk, bitsin bu kahr, bitsin bu zdrap. Yenilenmi kafalar neredesiniz? Zamannz geldi de geiyor bile, kn ortaya artk... Yeni yln sevindirici yanlarndan biri de uzun zamandr gremediim Munzur Arkada ile grme ansn yakalamam oldu. Yeni yla, balang asndan, iyi bir giri. G bela, kayglardan arnma abalarmla kendisiyle 15-20 dakika kadar konuabildik. Ama tabii ok yetersizdi. En ksa zamanda Yeni Savalar Kampna gidip onunla konumam gerekiyor. Onda kayglar daha youndu. Sanrm bunun nedeni, Yeni Savalar Kampndaki bastrmac, biimsel tutumlardan
91
Ebruli Ezgiler-1
kaynaklanyor. Kurt olmak gerekiyor dedi. Bu, beni sevindirdi. Kitabi deil, baz yaklamlar grp, anlam olmas, sevindirici. Ama yine de yumurtadan km civcivler gibi aknd. Bu da sanrm 10-12 gnlk bir gerilla yaam iin, normal karlanabilir. Tm bu olumlu ve olumsuz yaklamlarla yeni bir yla girmi bulunuyoruz. Hem de bir yzyl bitirerek, 2000 ylna merhaba diyoruz. ncelikli olarak yeni yln zelde Krt ve Trk halklar ve genelde tm ezilen halklar iin, toplumsal, kltrel, ekonomik karlarn gvence altna alp, gelitirebilecekleri ve kurumlatracaklar bir yl niteliinde gemesini diliyorum. Yeni Yl Tm Halkmza Kutlu Olsun. Tu xerama sera nevi rojtiya xo maser kem meke..... * * *
92
Ebruli Ezgiler-1
21 ele 2000/Yene Xnere-Xestexane

Saat 23:00 az geerken yazmaya balyorum. Uzun zamandr yazmay istediim halde, yaklak 9 gndr geldiim hastanede zaman bulamadmdan yazamadm. Ayn 12sinde, geceleyin Karargahn istei zerine apar topar buraya gnderildim. Pek istekli gelmedim. 3-4 gn katlm sorunu yaadm. Bu, gnlk olarak ruh halime de yansyordu. Hareketlerimin bile arlatn hissediyordum. Bugn itibariyle biraz daha altm syleyebilirim. u an 2,5-4 m. diyebileceim bir alan kaplayan mangada, yaklak 11 kiiyiz. 4 erkek 7 bayan arkada var. Aslnda geldiim gnden beri, erkek-bayan birlikteliinin pek kolay olmadn grdm Partide, yine zorunluluklar, cinsleri bir araya getirmi. Doa ana, analn yine yaparak sunni snrlar kaldrd denilebilir. Olayn asl ise; yaklak 3 gndr durmakszn yaan kar ve tipi yznden ulam ve iletiimin fel olmas. 19 Ocakta balayan kar ara vermeden yayor. Arkadalarn sylediklerine gre hem de uzun yllardr Partide olan arkadalar- Krdistanda hi bylesi grlmemi. u haliyle 2 metreyi gemek zere ve bizler de mangalara hapsolmu durumdayz. Ben espiriyle kark, Karn ok yamas iyi oldu, ilkbaharda sular bol olacak, ok balk tutarz deyince, Ali Nazik Arkada, Sen yle san, byle giderse, kendimizi bahara sa karrsak iyi diye cevaplad. Bu youn kar yann en ok korkulan yan, Krte aut denen . Daha nceki seneler (97) de hemen hemen dou tarafna den ve muhaberenin (Nemrut) bulunduu yerden doldan bize doru gelen, cephaneyi geip az aaya kadar inen , anlatlar arasnda geiyor.* Hastanede bayan ve erkek arkadalarn mangalar ayr. Bayanlarn iki mangas var. Bayan arkadalarn kk olan mangalarnda, u anda benim altm di malzemeleri var. Dierindeyse kendileri kalyor. Erkeklerin ise, biri ynetim olmak zere mangalar var. u an bulunduumuz ynetim mangasnda Ali Nazik, Mahir Gedi (ya da komprosr Mahir), ben ve ukurcal kurye Plng Arkada kalyor. Ayrca misafir olarak Nazmi ve Kelareten gn nce gelen, bundan sonra burann di tedavisine bakacak olan, 92 katlml, Halepte Di Hekimliinde okumu olan Ferzende Arkada da var. Dier mangada, hasta arkadalar
93
Ebruli Ezgiler-1
kalyorlar. Bir dieriyse, u an bo. Hasteneye geldiimde ilk iki gn orada tedavi yaptm. O oda iin odun sobas kullanyorduk. Odun kalmaynca, youn diplomasi faaliyetleriyle eyalar, bayan arkadalarn mangasna aldk. Burada da neredeyse hastane ynetimi arasndaki (bayan-erkek) atmaya, kurban gidecektik. yavalatma ve tavr gelitirme eylemim sonu verince, sobal yere getim. Bizim kaldmz ynetim mangas ile dier drt manga arasnda dol var ve biz daha tepedeyiz. O yzden aut gelmesi durumunda bizi alma olasl az, en ok da bayan arkadalar hedef. O yzden dn gece bayan arkadalar, dier mangalara arlmlar, sabah olunca tekrar yerlerine dnmler. Bu sabah, uyandmzda saat 11e geliyordu. Ben oktaydm, Partide hem de gerillada 11e kadar uyumak, aman tanrm olacak bir ey deil diyordum. Plng Arkadaa, Babamn evinde bile bu kadar uyuduumda rahatszlk duyuyordum, ama bu gerillada affedilemez, diyordum. Neyse, kardan d kapmz kapanmt. Ekmeimiz yoktu, su yine yle. Plng, Mahir ve Nazmi, (hele bu son ikisi zebellah gibiler) bayan arkadalarn oradan ekmek almak iin giritikleri ilk operasyondan baarszla urayp, yar yoldan geri dndler. Aramzdaki mesafe 100 metre bile yok, ama kar ve tipiden gidilemiyor. Hem batyorsun hem de tipi insan bouyor. Sonra cihazla Zuhalle (bayan arkadalarn kodu) balant kurduk, burada esir kaldmz, alktan leceimizi syledik. Onlarla aramzda bulunan erkek arkadalarn mangasna ekmek brakmalarn, bizim de ancak gidip oradan alabileceimizi syledik. Yapamayacaklarn syleyince, konutuu Krteden, erkeklik ld m manasn kardm Ali Nazikin ajitasyonundan sonra, 6 kii hazrlanp yola koyulduk. Ali Nazikin at, boulmak zereyken zor kurtarld. Benle Nazmi, kar yararak zar zor bayan arkadalara yetitik. Velhasl operasyon baaryla tamamland. Sonras mangadayz. Aut tehlikesi devam ediyor, cihazda Nemrutun kopuk kopuk sesleri geliyor. Zenubyayla (Aysel Ark.) balant kurulamyor. Bu arada aalardan bisiving ve kle sesleri geliyor. Biz, nce aut dtn sandk. Zenubya arsndan cevap alnamaynca, onlarn altnda kaldklarn, bisivingin de yardm amal atldn dndk. Neyse ki Zenubyaya bir ey olmadn, Nemrutun ardaki sistemli szlerinden anladk... Bisiving, Karargah tarafnda, drmek amal atlyormu. Hastanedeki bayan arkadalarn yeri tehlikeli olduu iin onlar, cihazla bizim mangaya ardm. Teklifimizi reddetmediler. Ali
94
Ebruli Ezgiler-1
Nazik ile biraz tarttk; o gelmezler dedi, ben de gelirler dedim ve bayan arkadalar kabul ettiler. Hatta ben cihazla konuurken, Zuhal (bayan arkadalar), Farkl bir ey sylyor musun? diye sordu. Ben de Selamlar, bekliyoruz dedim. Bunu der demez kar tarafta da bizde de bir kahkaha tufan koptu. Cihazla konuma tarzm, hala glme konusu oluyor. Telefonla konuur gibi konuuyormuum.Alo unu bir balar msn... gibi.. En azndan sahte buzlarn erimesi asndan, gelileri olumlu oldu. Sohbet ettik, satran, dama, tavla oynadk. 90 katlml, ay ncesine kadar Botanda gerillalk yapm olan, ilk grdmde de anneme ok benzettiim, kyl safln yitirmemi, iyi niyetli, saf, temiz, mtevazi Berivan Silopiyle el satran oynadk. nde de onun iyi bilmediini bildiim halde, bilinli olarak yendim. ten ie ok sinirlendiini hissettim. Hrsl bir arkada. Kendisine de mtevazilik olsun diye, onu yenmemezlik yapmayacam syledim. Bu oyundan sonra, ya bir daha hi satran oynamayacaksn ya da ok byk yklenip en iyi ekilde reneceksin dedim. Yenilgisini hazmedemedii iin, kendisinin iyi oynad damayla devam etmemizi istedi. Dama oynamay iyi bilmediim iin -srf onu kzdrmak adna- o ne ta oynadysa, ben de onu oynadm. Bylece tm planlarn boa kardm. Tabii o hemen, Parti ortamnda sklkla duyduum, kurnaz kelimesinin vurgulu syleniini -kurrrnaaz gibi- sarfetti. in damasnda da beni yendi, biraz olsun rahatlad. Rus damasn da ondan rendim. imdiye kadar diini yaptm arkadalar arasnda rastladm ve hayallerimdeki gerilla mtevaziliini, paylamcln, safln yitirmediini dndm arkadatan biri olan (dier ikisi Amed Malazgirt ve Berivan Silopi Arkadalar) Hacer Mardin arkadala Cudi ve oradaki Lavuka Xerib efsanesi zerine sohbet etmitik. Bu gece ayn konuyu, Hacer Guyi ve Berivan Silopiyle de konutuk. Lavuk Xeribi efsanesine gre, Cudinin tepesinde Nebi Nuhun yaptrd bir han ve bu hann yannda da bir su kuyusu varm. Buras hac gibi srekli tavaf ediliyormu. Lawuk Xerib de buray tavaf etmek iin, 7 yl yrm. Cudinin zirvesine ulamasna birka dakikalk yol kala, eytan nne geip, en az yrd yol kadar daha yrmesi gerektiini syleyince Lawuk Xerib, Tanrdan kendisini ta yapmasn dilemi ve orada ta yn oluvermi. Arkadalar Lawuk Xeribin ta olduu sylendii yerin etrafnn yapl olduunu, hatta rnakl Cuma, Cudi ve Erdal arkadalarn da oraya gmldklerini sylediler.
95
Ebruli Ezgiler-1
Yine hastaneye ilk geldiim gnlerde (Kasm ay civarnda) Nuh efsanesinin Cudide gerekletiine ilikin baka bir sohbeti de, Mervan ve Xakurkeden gelen bir arkadala yapmtk. Bunu da gnlme yazmay dnmtm. lgin gelen yanlar var tabii. Cudi isminin Krte almnn: Cih-di, yani yeri grd (geminin oturacak yeri grd) biiminde olmas, yine gemiye yer vermedii iin bir dan iyayi Bexer (hayrsz da) adn almas, yine geminin oturduu sylenen tepenin isminin Sefine Tepesi olmas ki Nuhun gemisinin ad Sefinedir-, yine Nuhun, iindeki 8 kiiyle inip yerletii, Cudinin hemen eteinde olan ve adn bu 8 kiiden ald sylenen Hetan (sekizli) kynn varl, eiruNuhtan -yani Nuhun ehri kkeninden- ismini alan, Cudinin snrlar iinde bulunduu rnak ve yine ismini Nuhun olunun adndan alan, Cizrede, Cudinin eteklerinde bulunan Yafes Kprs olmas olduka ilgin geliyor... * * *
96
Ebruli Ezgiler-1
25 ele 2000/Sal Xnere-Ktphane

Saat 22:15 sular, herkes uyurken dyorum bu notlar. Yazdm yer, Karargah Ktphanesi ve burada u an 15 arkada birden uyuyor. Hastaneden bugn leye doru dndm. Fakat dnm, pek hayra alamet bir olay iin olmad. 19 Ocakta her yeri zndana eviren kar ve tipi, 24 Ocaka kadar herkesi perian etmiti, zellikle de bugn rendiim kara haberle bizim blmz. 6 gn ierisinde meer neler olmu? Gya insanlarn cann, saln gvenceye, korumaya almas gereken bir kurum olarak biz, sar sultan gibi kalmz. Tm bu olanlar, akl almyor. nsanlar altnda kalarak ehit dyorlar. Sadece bizim blkten 9 arkada, altnda kalyor ve ne byk ans ki 9u da kurtuluyor. Ya Nesimi ya da espiriyle Nesemiye, ne demeli? Onun ans yokmu mu diyeceiz, gya her eyin bilimsel llerle yrmesi gerektii bu mekanda. Evet, ans yokmu da o yzden ehit dt m diyeceiz? nsanlarn lm, neden bu kadar ucuz? Daha bir hafta on gn nce, yeni bir milenyuma girdiimiz 2000 ylnn hepimiz iin olumlu gemesini temenni etmitim. Oysa yeni yla giriimiz zerinden ok ksa bir sre gemesine karn, bir arkada 13 Ocakda kaza kurunuyla, bir arkada da -bizim Nesimi Arkada- altnda kalarak ehit dtler. Evet ehit diyorum, ama insann yrei el vermiyor ehit demeye. O insanlar buna layk olmadklar iin deil, bir hi yere, gereksiz, amasz, yersiz yere bylesine aramzdan ayrldklar iin. Daha ne diyeyim bilemiyorum. Kfre dilim varmyor, ama bylesi bir lm insana ar geliyor. Yani ortada savaarak, lmn iini dolduran anlaml bir lm yok. lm kutsamyorum, ama en azndan lmn bir karl, bir bedeli olmal. Giden, bir eyler getirmeli. Karlksz bedel olunmaz, olursa yazktr. Yoksa Arkadamz en kutsal sfatlara layk, en deerli tanmlara... ... Dn hastanede, 19:00 sularnda Plngn diini yapmaya giderken, zc haberi Beritan Gever Arkada verdi. Fakat ehit den Arkadan Nesimi olduunu bilmiyordum. Bana, basn mangasnn kt ve Avrupadan yeni gelen Yasmen ya da Yaser adnda bir Arkadan ehit dt sylenmiti. Tanmyordum, ama zldm. Bylesi bir srete, hem de bir hi yere gelien lm kabullenemedim. lkeye yeni gelen birinin umutlarn, zlemlerini ve lm eklini dndm; trajedi dedim iimden. Ertesi gn sabah, acil olarak ila almak iin, yaklak 2,5 saatte Karargahtan hastaneye 4
97
Ebruli Ezgiler-1
arkada (Reber, Bar,Mahir..) geldi. Kara haberi onlardan rendim. Meer Yaser denilen bizim Nesimi Arkadam, inanamadm. , bizimkileri vuruyor, Barn deyimiyle Rewenbirleri. Vedat, Andok, Aras, Zafer ve Nesimi n altnda kalyorlar. Drd ksa srede kyor. Nesimi, 55 dakika sonra yaklak 3-4 m. karn altndan karlyor. Tabii elleri, ayaklar morarm bir durumdaym. lk anda etrafa -sanrm panik kmasn diye- yaadn sylyorlar. Mazlum, iyara gz iareti ile ldn sylyor. Ondan nce yaklak 100 kii, bartlar artlar arasnda, kimin ne yapt belli olmayan dzensiz bir biimde, tam bir kyl tarzyla Arkada aryorlar. lkin Zafer, Andok ve eski bir gerilla olan Rzgar Arkadan syledikleri yer, biraz kazlyor. Sonra dier arkadalar, Oras deildir diyorlar ve baka yerler kazlyor. Maalesef arkada, ilk sylenen yerde bulunuyor, fakat ellibe dakika sonra. Neye yarar? O, artk aramzda yok. Bara nerede olduunu sordum. Hava artlarndan dolay gmmemiler, top sahasndaki gneydou tarafna den kalenin solunda, kar ierisine saklamlar. Uygun bir zamanda tren yaplarak gmlecekmi. O, imdi kendisini alan beyazlar iinde sessizce uyuyor. Olay, 23 Ocak, saat 15:00 civarnda oluyor. Byle lmeyi hi dlememitir sanrm. 21 Ocakda, 20 dakika altnda kalan Fikri Arkadatan sonra, birliimizde lm zerine espiri temelinde gelien sylencelere, lrsem albmm Vedata, yazlarm Andoka, geriye kalanlar (yani i amarlarm) da Suata verin biiminde katlsa da; ya da lmeden az nce ellerinde iki bidon suyla dnerken, kendisini karlamaya giden Andoka, az nce arkasndan den kk gstererek, lm, beni almyor dese de Nesimi Yoldan bylesine trajik, kabul edilmez bir lmn kendi sonu olabileceini dndn sanmyorum. Eksik ve fazla yanlarnla -pek anlaamam olsam bile- iyi bir yoldatn. Birliimizin moral kaynaydn. Misket gibi yuvasnda dnen gzlerin, hkrkl gln, Deni De Vitoya benzerliinle ho bir arkadatn. nk her eyden nce insandn. Dar ilikilenmen, ahbap avua yatkn yanlarn houma gitmese, beni tepkilendirmi olsa bile iyiydin. En ok Vedatla birlikteydin ve Mazlumla. Eminim onlar, senin gidiinden ok etkilendiler. Henz gidiinin ardndan iki gn gemi. Vedat Arkadan durumu, pek iyi gzkmyordu. Mazlum, biraz daha toparlanm gibiydi. Birlik, genel olarak etkilenmi. Bu durumlara pek alk deiller, deiliz.. Koullarn elvermemesinden dolay bu yaz, yarm kalyor.... * * *
98
Ebruli Ezgiler-1
1 Gucige (ubat) 2000 Xnere-1. manga (eski yer)

Saat 22:30a doru gelirken, neredeyse bir aydr okuduum Emile Zolann Gerek romann bitiriyor ve gnle geiyorum. Kitab okumaya alrken, espiriyle kark, sklkla artk kabz oldum diyordum. Gerekten gna gelmiti, Bir kitap bu denli uzun zaman alabilir mi? diye kendime mthi kzmaya balamtm. Yaptm espiri bir yana, gereksiz, fazlasyla yer verilmi tekrarlar dnda olumlu bir roman. sminden de anlald gibi, toplumsal, gereki bir tarzda, 1800lerin Fransasn sosyal, psikolojik, siyasal ynden iyi zmlemi. Aile gereini, kadnerkek ilikisini, bunun duygu ve gd boyutunu iyi vermi. Konu olarak; ilemedii bir fiilden sulanan laik bir retmen ve bu davann hakszln bilen, dorunun, adaletin, zgrln ve gerein savunucular laiklerle, yalann, hilenin, komplonun, adaletsizliin savunucular kilise yanllar arasndaki savam anlatyor. Amacn gerekletirilebilmesi iin, ta ocukluktan itibaren eitimin nemi ve ne denli belirleyici olduunu; eitilmemi, cahil insan ya da topluluklarn nasl kolay ynlendirildiklerini, kilisenin bu kesim zerindeki oyunlarn gereki bir temelde ortaya koymu. Yine ailesini kaybetme pahasna eini deli gibi sevdii halde- dorunun ilkeli savunuculuunu, retmen Marc ahsnda gryoruz. Kilisenin kadn zerinde nasl oynadn, aileyi ve erkei fethetmek iin kadn ajan olarak nasl kullandn, yine ada bir toplum yaratmada kadn-erkek arasndaki zgr birlikteliin nemini insan daha net gryor. Ayrca bu toplumsal elikilerin yaand o gnn Fransasn dndmde, zgrlk, eitlik, kardelik sloganlarnn neden bu denli ne ktn daha iyi anladm ve sosyal-siyasal elikilerin ve atmalarn ilkeli savunuculuunun, kkl deiim isteminin, zgrle tutkunluu getirdiini daha iyi grebildim. Fransa gereini anladka, Fransz devriminden etkilenmi olan Kemalist devrimin ekillendirdii Trkiye Cumhuriyeti olgusunun daha iyi oturduunu grdm. Laik-din atmasnn Cumhuriyet iin ne ifade ettiini, sylemlerdeki benzerlii grmek mmkn. Hatta kitabn kapandaki beyaz gvercin resmi, bende DSPnin gvercinini artrd. Ecevitin de koyu bir Atatrk ve Cumhuriyeti olduunu biliyoruz. Yani kitab okurken srekli u iyi niyetli
99
Ebruli Ezgiler-1
sonucu karyordum; eer Ecevit de romann kahraman retmen Marc kadar, doruya, adalete, Cumhuriyete balysa, kendi lkesinin kazanmn doru yerde grecek ve nderliin ortaya koyduu zme denk bir pratii sergileyecektir. nk gerek Cumhuriyet savacl budur ve biz de antidemokratik yanlar giderildii srece, Demokratik Cumhuriyetin gerek koruyucusu, gelitiricisi, mttefiiyizdir. Bu istencimin gereklemesini, tm iyi niyetimle arzuluyorum... Kitaptan gereki yn ar olan bir alnt yapyorum: Hibir zaman btn lk gereklemez. Marc da olaanst bir ululama, zaferine gvendii iin, adeta kendi kendine alyordu. Beeri ilerleme, yle ahane sramalarla, grkemli tiyatro darbeleriyle bitmez ki. Adaletin bir milletin milyonlarca az tarafndan alk szleriyle ululanacana inanmak, susuzun btn memleketi bir kardeler lkesi haline getiren byk bir milli enlik ortasnda geri geleceini dnmek, hayalden baka bir ey deildi. Her ilerleme, en k, en hakls bile yzyllarca sren atmalarla elde edilebilmiti. Beeriyetin ne doru her adm, seller gibi kan ve gzya gerektirdi. Gelecek kuaklarn mutluluu uruna, kendini feda eden kurbanlarn da gibi ylmas pahasna elde edildi. Demek ki kt glere kar alan bu ebedi savata kesin bir zafer, btn bir karde ve adil beeriyet umudunu, dn gerekletiren o yce darbelerden birini beklemek aklszlkt ............ * * *
100
Ebruli Ezgiler-1
NESM YOLDA...
Bugn hep beraber seni, kutsal saydmz uruna nice canlar verip, bedeller dediimiz, kanlarla sulayp, canlarla beslediimiz kara topraa verdik. Aslnda var olduumuz ze verdik seni. Bu dnya kalml deil elbet, geleceiz bizler de ardn sra, sonbaharn, aalarn dklen yapraklar gibi. Lakin dnn erken oldu biraz. Habersiz, anszn ekip gittin, selamsz, sabahsz.. Beklemiyorduk anlayacan, senin beklemediin gibi. Sloganlar, zlgtlarla Sen lmedin desek de yrek, kolay lmn kabullenemiyor. Sloganlar doyurmuyor yrei, bir boluk kalyor ta derinlerinde. Topraa hediye verildiin an Sloganlarmz ve zlgtlarmzla uurlayalm dense de, azm pek istekli almyor ve dilim istekli dnmyor. Zorluyorum kendimi ve fazla srmyor bu bende. Donuk gzlerle, zerine atlan topraa dalyorum. Yaam sorguluyorum, yaam ve lm... Film eridi gibi geiyor bir ok ey aklmdan. Baucuna, ie iinde kada yazl knyeni koydular. Bu, bizden sonrakilere braklan, mcadelemizi anlatan tarihsel bir belge oluyor sanrm. Senin iin aal, kahramanlk ykl bir iir yazmak isterdim, ama gereim buna msait deil. Dnemin ve yreimin dili, bar yklendiinden ve yine seni kaybedi biimimizi bana haykrdndan, gereim bunu yapamayacam sylyor. Anlayacan, gereim stn geliyor, yreimi kandramyorum. Bu ekilde yazabilmemden yana deil hibir ey. Seni de, kaza kurunuyla kaybettiimiz Doubeyaztl ahan Arkadan yannda topraa sunduk. Krdistana her bir mevsimde ayr bir renk hakim, k mevsimini gzelletiren, gelinlik gibi doay rten, beyazlar ald seni bizden. Bu beyazlar, kefenin oldu ayn zamanda. Uzaktan ne de ho gzkyor.. Saflk, temizlik, arlk, adalet, bar, gibi oaltlabilecek birok duygu uyandryor. Mavide yle. Deniz mavisi, garbn mavisi, arkn beyaz... Yeni batnn denizi, o da atlas gibi masmavi. Adeta insan kendine ekiyor, zgrl, sonsuzluu artryor. Rimboudun iirlerindeki mavi gibi, ama uzaktan gzkt gibi deil. Yutuyor bazen insan, gemileri. Kabarnca, ejderha oluyor. Krdistann beyaz da yle. Dinginken ok gzel, ifadelendirilemeyecek kadar gzel, ama o da kkreyince, hibir ferman dinlemiyor, ne bulursa yutuyor. Nesimi yoldala birlikte, iki Kandilde, 8 Amedde olmak zere imdilik 11 canmz yuttu.
101
Ebruli Ezgiler-1
Yeter artk, grndn gibi ol, artrdklarnla kal. Onlar gibi davran. Sana verecek canmz yok artk...
4 Gucige 2000/Yene Xnere-Xestexane

Bugn, uzun bir aradan sonra yaplmas dnlen blk toplants olacakt. Fakat Karargahtan Berxwedan Arkadan diini yapmak iin, bu sabah onunla birlikte hastaneye gelmek zorunda kaldm. Hastaneye gideceimi genel yapya duyurmamtm. Ancak, nasl haber alnmsa bilemiyorum, oraya ular ulamaz di iin srada olanlar, birer ikier hastaneye gelmeye baladlar. O nedenle mangadaki hesap hastaneye uymad ve yorucu bir gn geirdim. stelik asl dii yaplmas gereken Berxwedan Arkadan di yapm, jeneratrn arza yapmasndan dolay yarna kald. Burada en fazla 10-15 gn kalacam diyorum kendi kendime. Yarm kalan ilerimi toparlamam gerekiyor. nk Ferzande Arkada, ayn altsndaki toplantdan sonra resmi olarak greve balayacak. Bu arada, Karargah evresinde Ali Nazik Arkadan buradan gidecei sylentileri dolayor. Ali Nazik de bunu hissettii iin, Berxwedan Arkadaa ta atarcasna, Ne yapsan da yaranamazsn gibi sylemlerde bulunuyor, hatta Hayyamn Bu dnyada olacan bir nefestir, o da botur bodiyen szleriyle derdini ifadelendirmeye alyordu. Saat gece yarsn geiyor ve ben yazarken uyukluyorum. Hatta baz cmleleri tam kuramyorum. Zorlanmamn sebebi, dn gece 3,5 saat uyumu olmam. ki gn nce okumaya baladm ve okuduumda da ge kalm olduumu grdm, 1988de ilk basksn yapan, YKY yaynlarnda 16. basmna ulaan, Esin-Talu eliklerin evirisini yapt, mer Hayyamn yaamn ve Semerkant elyazmas olan rubailerini konu alan ve 14 Nisan 1992de batan Titanic gemisiyle ilikilendirilen Amin Maloufun Semerkant romann okudum. Kitab bitirmek iin, 2:30da uyandm ve sabaha kadar okudum. Yaklak 40 sayfas kald. Arkadalar okuyaca iin, buraya da getiremedim. Fakat anlatm ho ve srkleyici bir kitapt. eriindeki konulardan hangisine deineceimi bilemiyorum. Hayyamla Cihann akn m, Dounun mistik gzelliini mi, yoksa Seluklularn sfahan (Acemce Nesfi-Cihan, dnyann yars) saraylarndaki entrikalar m, 1070lerin Semer102
Ebruli Ezgiler-1
kantna sahip olan Nasr Hann kzkardei, Melikahn ei Terken (Trkan) hanmla onun yardmcs ve Hayyamn ak Cihann, sarayn veziri Nizam-l Mlkle olan atmalarn m, yine Hasan Sabbah ve Alamut kalesini mi, yoksa romann kahraman Benjamin Omar Lasagenin ran maceralarn ve bu vesileyle tant filozof, din bilimcisi, gittii her yerden neredeyse kovulmu, Douda dneminin rnesansn yaratmaya alan, Hindistan mslmanlar, Msr Yahudileri ve Suriyeli Marunilerden oluan mridlerin eyhi ve en son stanbulda Abdlhamitin Yldz saraynda gz hapsinde tuttuu, fikirlerinden dolay cezalandrlacan bildii, ayrca randa manevi dokunulmazl olan eyh Abdlazim trbesine snan ve buradan karga tulumba gtrld iin bunu gereke gstererek, dnemin ran ah Nasreddini ayn trbede vuran eyhin mridi Mirza Rza Kirmaniyi mi... Evet bu zat Cemalettin Afgani, yoksa bunu mu anlataym diyorum. randa manevi dokunulmazl olan, sndnda fena karlanmayan yerlerden biriymi eyh Abdlazimin trbesi. Bunun dnda, mam Rzann trbesinin olduu Mehedi, yani Horasan ile Kum ehrindeki bir medrese ayn zellie sahipmi. Yine 18. yzyla kadar Reyin bir kasabas olan Tehran, Trkmen boyu olan Kagarlarn dneminde nleniyor. Bu Trkmen boyu da u an rann gneyindeki Xuzstanla Belucistan arasnda olan bir yerde yayormu. Bu son bilgiyi, birliimizdeki Rojhlatl Zerdet arkadatan reniyorum. Yine o dnemlerde iilerin yaad kentlerden olan Kum ve Kaanide, mer ismini kimse ocuklarna takmazm. Hatta onun lm yldnmnde gzel elbiseler giyilir, tatllar yaplrm. Ayakkabclar, ayakkab altlarna mer yazar, avclar son oklarn atarken merin kalbine diye atarlarm. Kaani ehri, Semerkanttan sfahana giderken Tuz lne yakn, hamur ve kiliyle, sar tulalaryla n yapm bir yerleim yeri oluyormu. Bu tulalara randa Kai de deniyormu. Yine binbir gece masallarn konu alan, Mavi Camiinin bulunduu o, cam ehri Tebriz. Trans-Kafkasya tren yolu yaplmadan evvel Trabzon-Erzurum ve Tebriz gzergah, ranla olan ticarette izlenen yolmu. Dolaysyla bir ticaret ehriymi o dnem. Ayn zamanda bu ehir, 1908de Kazak bir albayn giriimiyle ve mollalarn da desteiyle parlamentoya, demokrasiye kar yaplan darbede darbecilere kaptrlmayan ve direnen tek yer gibi.
103
Ebruli Ezgiler-1
Ayrca, Horasan-Mehed-Tus-Merv ayn yer oluyor. Bir de, Seluklu Hkmdar Alparslann Semerkant iin sefere kt srada, yolu zerindeki bir kaleyle olan atmasnda esir ald Harzemili Yusuf tarafndan hanerlenerek ldrlmesi; yine Nizam taraftar Nizamiye subaylarnn destekledikleri Melikahn olu Berkyarukun, Terken hanm tarafndan kaleye davet edilip komplo ile yakalatlmas srasnda, kendisinin de bir harem aas tarafndan boaz kesilerek ldrlmesi, ilgin tesadflerden biriydi. Evet tm bunlar, okuduklarmdan hatrladm bana ilgin gelen noktalard. Hastaneye gelirken de yanmda kitap getirdim. Biri Maral bir kadn airin yazd (Bejan Matur), Rzgar Dolu Konaklar adl iir kitab, dieri Panatis stirotinin Mihail adl roman ve ncs Senol Teberin Davranlarmzn Kkeni adl kitab. Bunlar da en ksa zamanda bitirmem gerekiyor. Yanlmyorsam, 27 Ocak civarnda 7. Kongre, bitmi. Bu ynl belli duyumlar almtk. Dolaysyla yaknda, Kongre aktarm gruplar gelecek. Merakla bekliyorum. Kongrenin nasl sonulandn gerekten merak ediyorum. Neredeyse 12 Ocak zirvesinden sonra gndeme oturan Hizbullaha -ya da halkmzn deyimiyle Hizbul eytan, eytanoklara- ynelik operasyonlar devam ediyor. Geenlerde Eyp Arkada da zgr Politika iin, Hizbullah konu alan, Zehra-Kahire, Hizbullah ve Altn kz balkl bir makale yazmt. Goroznenin igali sryor, eenler gerilla mcadelesi yrteceklerini aklamlar. Avusturyada Neo-Nazi zgrlk Partisi, Muhafazakar Halk Partisiyle koalisyonu oluturdular, fakat zelde Yahudilerin, genelde Avrupa kamuoyunun bu devlete basks byk. En ksa zamanda okumay dndm, kendisi de Avusturyal olan Hitlerin Kavgam kitab, sanrm bu konuda ufkumu daha da geniletecektir... * * *
104
Ebruli Ezgiler-1
Xnere-Nevesxane 6 Asma payiza peyene 99/Peyene OY HAVAR Yangnlar, kahpe faklar, Korku lar ve irin selleri A yrtclar Suyu zehir baklar ortasndasn Bir cana, bir baa kalmsn vay vay Pusatsz, duldasz ryan Bir cana bir de baa... Seher vakti leylim leylim Cellat niangahlar aynasndasn Oy, sevmiem ben seni skdardan bu yan, lo kimin yurdu? De canm iek da, ktlk kran Gl amaz, ala dkmez bilirim Vurur alnm avkma Vurur akmak ta kayalaryla Kfrn medetsiz MUNZUR, ah Murat suyu, kan akar Ve ben airim, namus iisiyim yani Yrek iisi Korkusuz, pazarlksz, kl elenmemi Ne salkm bir bak, resmin ekeyim. Ne knsz bir rzgar, msra dkeyim loy Oy sevmiem ben seni
105
Ebruli Ezgiler-1
Ve sen, daha demincek Yllar da gese demincek Bklanm dal gibi ayr dtm mrmn sebebi, ustam, sevdiim Yaran derine gitmi, fitil tutmaz bilirim Ama hesap dalarladr Umut dalarla.. Dn, uzay anda bir ayamz, Ham ark, kl orapta olsa da biri Dn, olaslk, atom fizii Ve bizi biz eden amansz sevda. Atp bir kyya iki zaman Yarnn ocuklar, glleri iin, Her birinin ayva ty illeri iin, Koymu postasn, grm restini He canm sen getir stn Oy HAVAR... Muhammed sa akna Yattm ranza akna Dehey dalar un eder Ferhadn grz Benim de bir yanm haner yalm Ve zulamda kan ter iinde asi He desem koparacak dizginlerini Yediveren gl kardei bir arzu Oy sevmiem ben seni Ahmet ARF
106
Ebruli Ezgiler-1
HAYYAMDAN DRTLKLER Her sabah, yeni bir gn doarken Bir gn de eksilir mrmden Her afak, bir hrsz gibidir Elinde bir fenerle gelen .... in temiz olmadktan sonra, Hac-hoca olmusun ka para? Hrka, tespih, post, secde gzel Ama tanr kanar m bunlara? . Gl verme istersen, diken yeter bize Ik ta vermesen, ate yeter bize Hrka, tekke, post-most olmasa da olur Kilise anlar bile yeter bize ... Ferman sende, ama gzel yaamak bizde Senden ayz, bu sarho halimizle Sen insan kan iersin, biz zm kan nsaf be sultanm, ktlk hangimizde Cennette huriler varm, kara gzl kin de ordaym, en gzeli Desene, biz de oktan cennetlik olmuuz Bak, bir yanda arap bir yanda sevgili ...
107
Ebruli Ezgiler-1
Ben, kadehten ekemem artk elimi Tutmam senin kitabn, minberini Sen kuru bir softasn, ben ya Bir sapk cehennemde sen mi iyi yanarsn, ben mi? .... Camiye gittim, ama Allah bilir niye Ne namaz klmaya, ne dua etmeye Eskiden bir kilim armtm camiden O eskidi, gittim yenisini getirmeye .... Dn zledim seni de cotum Birden bire ktm senin yerin dedikleri gklere Bir ses ykseldi, ta ykseklerden yldzlardan Gafil dedi; Bizde sandn tanr, sen de. .... Haram, ac, kt derler canm araba Oysa ne ho ey hele Bir gzel, sunarsa iin bakn Hem dorusunu isterseniz, haram dedikleri her ey, ho galiba.
108
Ebruli Ezgiler-1
ROZA Yamurun iddeti getirir beni Topran kokusu, gtrr Namlular, namlular gtrr ROZA Sen, bir bahar yamuru Sen, bir gnde drt mevsim Dalarn doruklarnda bir mevzi, Namluda bir kurun Ve frtnalarda gizli bir fkeydin. Gzlerin, salarn, hele salarn Baklarn kskandrrd dman Evet, ROZA bir militand. Nereden bilirdi ki, gzelletike dman kuduracak Ve dman kadar kskan bir havan topuyla vurulacak Senin iin yazyorum ROZA Gzlerini, fkeni, sevdan yazyorum, Bir gnde drt mevsimi nasl yaadn Utansn gkyz, utansn gne, utansn insanlk Boyun bken aalar, amayan iekler Korkaklar utansn. Ve ROZA mevzideydi yine Glen gzlerle tarad salarn Minicik avularyla, ocuksu kahkahalaryla tarad dakikalk bir tanmayd seninle Ve asrn tarihselliini tayan. fken ne kadar benziyordu, fkeme arklarmz, ortak bir azdan Nasl yanklanrd ve nabz atlaryla kucaklaan Feryatlarmz nasl unutulurdu. Dnya bilir, ROZA Dalara nasl gelinlik giydirdiini Hudutlarn seni tutsak edemeyeceini, Mevzilerin birer muhabbet durumuna geleceini Dnya bilir
109
Ebruli Ezgiler-1
Kendi ellerimle gmdm seni, ROZA nanmayan ellerimle, alarcasna Kana bulanm ekmek krntlaryla Yeleinin sol cebindeki Sol kaburgandayd namert arapnel paralar Yere kapanm, yzst cansz Bedeninle kucakladn yreimi Smsk sarldn sevdan Ve boynunda tadn yeminli Kolyenin tlsm neydi, ROZA? Doyasya nefes almamz kskandlar. Cansz bedenlerin gln hatrla, Ufack bebeklerin rpnlarn Seni kucaklamak iin, gzleri nasl yollarda Neden o kadar erken, ROZA? Neden?! Oysa, sabrn dalara dilerinle kazmtn sen. Burada geceler ok souk fkeli kan rzgarlar titretiyor tenimi Ben, akn, tkenmi, perian halimle haykryordum Bedenin alyordu gzlerinle ROZA Bedenin alyordu Tanrlara hasret gzelliin Vens, Kleopatray dize getirdiler. ROZA, o kadar gzelsin ki, Bitmez tkenmez bir yangn, Bitmez tkenmez bir uurum hasretin. Kendi ellerimle gmdm seni, ROZA nanmayan ellerimle alarcasna. HAMZA Arkada yazm. * * *
110
Ebruli Ezgiler-1
BZ KYDK. Biz, kiiydik; Bedirhan, Nazlcan ve ben az, yrek, yeminli fiek. Admz bela diye yazlmt, dalara talara Koynumuzda ar vebal, srtmzda apraz tfek El tetikte, kulak kirite ve srtmz topraa dayal Baldran acsyla yen ellerimizi Yldz yorgan altnda bir birimize sarlarak strdk Deniz ok uzaktayd ve dokunuyordu yalnzlk Gece, uurum boylarnda uzak akal sesleri yzmze, ekmeimize, trkmze arpar, geerdi. Gsne kekik srerdi Nazlcan, Tterdi, buram buram Gizlice ona bakardk, yreimiz gerdi Belki bir oban kavalnda yitirdik Nazlcan Ate bcekleriyle bir oldu, krparak tkendi Bir narin kelebek ls brakp tam ortamzda, kurun gibi, mayn gibi krparak tkendi. Hey Nazlcan, vahi bayrlarn yata Nazlcan, salar frtnayla taral Sen de byle gider miydin yldzlar lkesine? Oy Nazlcan, oy can evinden yaral. Nazlcan, serin yayla iei Nazlcan, deli dolu heyecan Gsnde bir sevda kelebei Nazlcan, ah Nazlcan Artk yenilmi ordular kadar eziktik, sahipsizdik Geip gittik. Parka ve yrek parampara Gerisi lm duygusu, gerisi sar sessizlik Geip gittik. Nazlcan boluu aramzda
111
Ebruli Ezgiler-1
Bedirhan bir gedikte, srtndan vurdular. Yarp kmken nice byk ablukalar Omuzdan kayan bir tfek gibi titredi ve iki yana dt kollar lm, bir srgan otu gibi sarmt her yann Devrilmi bir aat Ay nda gvdesi, Uzanp bir damla ya ile dokundum kipriklerine Gsn atlatrken nabznn tkenmesi, sanki bir akayd Birazdan uyanacakt, birazdan atei kartrp bir ciara saracakt Oysa, lm sadk kalmt randevusuna ah O da Nazlcan gibi, bir daha olmayacakt Ey Bedirhan, katran gecelerin heyulas Hey Bedirhan, kanck pusularn belas. Sen de byle bitecek adam mydn? Konusana Ey Bedirhan, mezar kartal yuvas Bedirhan, mor dalarn kaa Bedirhan, mavi gzleri ahan Zulamda suskun gece ba Bedirhan, ah Bedirhan Biz, kiiydik, intihar iei: Bedirhan, Nazlcan ve ben SUPH.... Yusuf Hayalolu * * *
112
Ebruli Ezgiler-1
ETM PROGRAM TASLAI 4:30- Rojba 4:45-5:00- tima-sz 5:00-6:00- Spor 6:00-7:00- Kahvalt 7:00-7:45- Ara, hazrlk 8:00-11:30-Siyasi eitim 11:30-1:00- Yemek 1:00-3:00- Askeri eitim 3:00-5:00- Komando eitimi 5:00-6:00- Dinlenme, tekmil 17:00-18:00- Akam yemei 19:00-21:00- Haberler (Krte, Trke, zorunlu) 21:00-22:00- Bireysel younlama, toplu 22:00- lk yat 22:00-23:00- Bireysel allabilir 23:00- Son yat Haftada bir, bir kitabn okunup, raporunun ynetime sunulmas. -Medya letiim ve DERSLER Propaganda -nsan Psikolojisi -Siyasal Tarih -Devlet, Demokrasi, -Gnmzde eitli Anayasa, nsan Haklar ulusal ve aznlk -Cumhuriyet Tarihi ve sorunlarnn zm Kemalizm yntemleri -Evrim-Devrim likisi -Uygarlk Tarihi ve Toplum -Yerel Ynetim ve Yerel Anlay Dersleri ktidar Sorunlar -Yasal Parti ve Yasal -Eletiri-zeletiri Mcadele Tarihleri -Yoldalk likisi -ran slam Cumhuriyeti -Bireysellik ve Keyfiyet ve Baasclk -Resmiyet-Disiplin -evre Sorunu -zgr birey-irade -Hukuk Tarihi -Yurtseverlik Bilinci -Sosyoloji -rgt Bilinci ve leyii
113
BRNC BLM
EBRUL EZGLER -II-
21 UBAT 2000/ANEVYE (NO) KURDSTANA ROJHILAT SEYDRIZA LA
Ebruli Ezgiler-II
21 Gucige 2000/Pebazar ino-ei Haci Ahmedi-Rojhlat

ran saatiyle 21:45de, Xnereye gre ise, 20:15de yazmaya balyorum. nc gecedir yatacak olduum bir odada; benimle beraber Hac Ahmedin ocuklar olan Rzgar ve Kadirin kald, ayn zamanda Avclardaki aile evimizde yalnz bama geip kitap okuyup, klasik bat mzii dinlediim Evonun odasn hatrlatr bir havay yanstan, bu havay otantik ezgileriyle daha bir anlamlandran Rezazinin 2000de kan son kasetinden taan mziin yayld ve Hac Ahmetin yeteneklerini dktrd tablolarn ssledii bir odada yazyorum tm bunlar. Xnereden geldiim bu 2-3 gn zarfnda yazacam ok ey olduunu bildiim iin, bu defteri temin ettim. Bu defter iin, Hac amcayla neredeyse dolamadmz krtasiyeci kalmad. Eski gnlk defterimi Munzur Arkadaa verdiim iin, mecburen bunu aldm. Neleri yazmalym? diye dndmde, son gnlerde yaadm birok olay geliyor aklma. Gelmeden evvel, hava koullarnn elvermemesinden dolay kaldm Kadir Arkadan bulunduu Alm Biriminde geirdiim gn ve buradaki av maceramz, 4-5 saat yryerek geldiimiz gzergah ve yry sonunda 4-5 saat kaldmz, bizim ihtiyalarmzdan dolay oluturulmu bir mezra olan Mendanada yaadklarmz, yine geldiim son yer olan Hacnn evi; buradaki yaam, kltr biimi, ilikiler, sosyal yap, yine inodaki insan manzaralar, ilikileri, ran hakknda rendiklerim... benim iin olduka nemliydi. zellikle de Zazalarn yaad vilayet olan Gulistan ile ilgili Kadirin anlattklar, benim iin byk kazanmd. Yine dn ve bugn ailem ile telefonda konuabilmem, onlarn durumunu renmem ve aslnda bunlarn bir btn, yaammn yeni meyveleri oldu. Buraya geli nedenim; ondan fazla Arkadan yapmakta olduum kpr ve parsiyel protezlerini tamamlamak iindi. Yani doktorluk vesilesiyle geldim. Yoksa buraya gelmek, herkese nasip olabilecek bir durum deil. Genellikle hasta olan arkadalar, tedavi amal geliyorlar. Bu, benim hastaneyle olan son iim denilebilir. Bundan sonra, Kelareten yeni gelen Ferzande Arkada, benim yerime bakacak. Ben, hibir zaman hastanenin resmi alan olmadm. Resmi olarak ehit Botan Blne balydm ve yleyim. Di
116
Ebruli Ezgiler-II
tedavisi iine de ihtiya olduu ve Karargah istedii iin girdim. Fakat di tedavisinde zellikle teknisyene ait ksmlar benim denetimimde gelimedii iin, o noktalarda baz sorunlar kt. in dorusu, bu ie biraz iyi niyetli ve biraz da safa girdik. Oysa di doktorluu, olumlu ve olumsuz anlamda reklamn younluklu olduu bir meslek. ilerledike, benim dmda gelien hatalardan da objektif olarak mesul olduumu grnce, ikinci kez ya tahtaya basmama karar alarak, buraya bizatihi benim dmdaki sreci de denetlemek, kontrol altna almak iin geldim. Fakat yine de iler, istediim gibi gitmedi. nk labaratuvar Urmiyede ve ben, Rafsancani ldrlmek isteniyor bahanesiyle sk yol kontrol yaplmasndan dolay, bugn de Urmiyeye gidemedim. Hatta hi gidemeyebilirim. Bundan dolay, teknisyeni buraya ardk. Parti ierisinde di tedavi etme iini uzun sreli icra edip etmeme noktasndaki kendi istemim bir tarafa, bu grevi mutlaka baarmak istememin farkl boyutlar var. Neticede ben, Parti ierisinde yeni bir yzm ve kiinin ilk pratii daha sonraki rgt pratikleri asndan da nemli ve belirleyicidir. Partiye gven verip vermeme durumu sz konusu. Ya tahtaya basmayacam sylemi, biraz bu eksende geliiyor ve her eyin iyi niyetle yrmediini, politiklemek gerektiini yaam, bir kez daha retiyor ocuklarna. * * *
117
Ebruli Ezgiler-II
23 Gucige 2000/ino
ran saatine gre akrep ve yelkovan 24:05i gsterirken, bilemiyorum kanc kezdir ailemle telefonla grtm. Telefonu az nce kapattm. Annem, Bar ve Ulala konutuk. Anam, yine yar alamakl Sen konu, ben dinleyeyim diye, balad szlerine. Sesimi duymak istiyordu anlalan. Bu, onlar rahatlatyor. Onlar dndmden Sk aramayn demitim. Bulunduum yerin uygunluk derecesi zerine dnp aramyorlarm. Onlar asndan zlyorum. ok tela ediyorlar. Koullar bilmedikleri iin, yokluk iindeyiz sanyorlar. Katlmadan nce dndklerimle kyasladmda, onlara hak vermiyor deilim. ok kt koullarda olmadmz grsnler isterim. Eminim ki iimizdekilerin byk ounluu, iinde yaadmz bolluk ortamn babalarnn evlerinde grmemilerdir. Umarm bu, burnumuzdan gelmez. rana ve Zazalara ilikin, yeni rendiklerimden de bahsetmek istiyorum. u an kaldm yer olan ino, Urmiye ilinin bir ehristan -yani kazas- oluyor. Buras dnda Xoy, Salmas (oper), Mak, Nexede, Mahabad, Bukan, Piranehir ve Serdet kazalar var. Hac amca ve Sracettin arkada, dnk sohbetimizde 1981de Dr. Qasmlonun Nexededeki bir mitingde yapt konumay Acemlerin provake etmesi zerine, Krtlerle Acemler arasnda kan ve onlarca kiinin lmne neden olan byk bir atmay anlatyorlar. Sulu Acemler olduu iin, bu olayn zeri rtlyor. Buna, ere Nexede diyordu Hac. Urmiyenin eski ad Rzai -yani ehri Rza- imi. ah Muhammed Rza Pehleviden geliyor. Ayrca buraya Azerbaycan- erbi, yani bat Azerbaycan da diyorlar. Dou Azerbaycann merkezi ise, Tebriz oluyor. Burada Acemler yayor. Batdan douya doru srasyla, Urmiye, Tebriz, Erdebil, Geylan blgesi (buras merkezi Ret vilayeti oluyor) ard arda geliyor. Sonra Mazen denen blge var. Burann merkezi, vilayeti Ramser imi. Bu blge, Hazar Denizinin gneyine denk gelmekte. Daha sonra Gulistan blgesi geliyor. Burada 3 yerleim yeri var; Sebzever, Kutsan (Kuon) ve Esfran. Bu yerlerde, ah smail dneminde, Mak civarndan srgn edilip, buraya gertilen Zazalar yayormu. Bunu, Kadirden rendim. Tahranda idari mdriyetini okurken Sebzeverden iki Zaza Arkadann olduunu ve bunlar da onlardan rendiini syledi. Ayrca Rzgar, Xorasan Blgesine bal bir yerleim yeri olan Turbet
118
Ebruli Ezgiler-II
Heyderide de Zazalarn yaadn, kendisinin de onlarla konutuunu syledi. Bunlar, tarihin karanlk kalan ynlerinin biraz daha aydnlanmas asndan, benim iin olduka nemli. Krdistann kurtulu Savam olmasayd ne yapardm? diye sorulsa; Tm dnyay gezmek isterdim derdim. Bunu, hep istemiimdir. zellikle de srekli olarak geldiimiz topraklar olduu sylenen ran, srf tarihimizi daha iyi renmek iin, daha fazla gezmek isterdim. Dolaysyla bu topraklarda olmak, benim amdan anlaml. Ve burada reneceim her yeni ey, benim iin byk kazanm olmakta. O nedenle, buradakileri rahatsz da etsem, bo kaldmda genelde rana ilikin soru soruyorum. Bu, iyi de oluyor. leride frsatm olursa, tm ran gezmek istediimi bilincimin bir kesine byk harflerle not ediyorum. En fazla da bu Gulistan ve Xorasan mntkasn merak ediyorum. Xorasan, Gulistandan sonra geliyor ve merkezi, mam Rzann trbesinin bulunduu yer olan ve ismini buradan olan Mehed vilayeti oluyor. Xorasann eski ismi Tus. Gulistan ise, Kadirin sylediine gre, 4 yl nce Xorasandan ayrlarak oluturulmu, Hazar Denizinin Gneydousuna den ve denizin uzanda olan bir blge. Gulistann hemen Gneybatsnda, Simnon vilayeti var. u mehur Alamut Kalesinin yaplm olduu Demanend dandan kan ahrud Irma ve onun kazas da burada yer alyormu. Bugn, elimize geen eski bir ajandadan bulduumuz yarm yamalak ran haritasnda -ya da Farsa Naknda- Gulistan blgesinde bulunan ve o mntkaya yakn tm kazalar Rzgardan okumasn istedim. O okudu, ben yazdm. Kazalarn isimlerinin Zazacaya benzerlii var m diye, renmek istedim. Fakat pek bir benzerlik bulamadm. Bu kazalar; yukarda adlarn saydm 3 kazann dnda, Naxenden, Kamer, Dergezlutfabad, irvan, Habslu, Axane, Cacrm, imed, Bacunurt, Cehtay, Daverjen, Sefiabad, Ratkan, Cabislu, Turbetcam, Kumutkeset, Rud, Selhabad,Taybad, Berdasken, Tobas Hokabad, Xelilobad, Rexatt. Simnon vilayetine bal yerler ise; Biyarcesed, Sai, ahrud, Bstam, Daman, Emirabad, Mehdiehr, Germsari ve vanki idi. Sracettine, Deylem mntkasn sordum. Orann Gulistann skelesi olduunu syledi. Fakat yanlmyorsam Gulistann denizle (Hazar) komuluu yok. Mazendenazn var, ama orann yok. O nedenle yarn Kadire byk bir ran haritas aldrp, her eyi daha net renmem gerekiyor.
119
Ebruli Ezgiler-II
Ayrca Krtlerin younluklu yaad Ferhadla-irinin diyar, Bistun harebelerinin olduu yer ve son ran seimlerinde (intiobat-helbjartn) 5 Krt milletvekili karan Kirmanaha ilikin rendiim ilgi ekici ynler de var. Geri burada yaayan Aliallahlardan blmzdeki Rojhlatl Zerdet bahsetmiti. Bunlarn ou Krtm. Aliyi, Allah olarak gryorlarm. Kadir, bunlarn byklarnn sprge gibi eneye kadar vardn ve az kapattn sylyor. Yani bizim Alevi dedeleri gibi olduklar sylenebilir. Bu blgede, ayrca Zerdtiler de varm. Yine bu Aliallahlara, Husreviler farkl bir isim vermiler. Tambur ve keman bunlarn duvarlarnda ayn yerde aslym. randa Krtlerin yaad yerler, drt blgeyle adlandrlyor; Urmiye, Kirmanah, Kurdistan (Senendec, Sakiz vs..) ve Kirmaah. Buralardan imdiye kadar, toplam 17 Krt milletvekilinin (ou da Hatemiyi destekliyor) meclise girdikleri syleniyor. 7 tanesi Kurdistandan. * * *
120
Ebruli Ezgiler-II
12 Adar (Mart) 2000/Bazar Xnere-Xestexane

Neredeyse 20 gndr, gnlk yazm deilim. Bu sre zarfnda bulunduum yer dahil, birok yerde bir ok deiiklik oldu. Hereyden nce, 7. Olaanst Parti Kongresi bitmiti ve bu Kongre aktarmlarnn olduu eitim almalarnn ............ * * *
121
Ebruli Ezgiler-II
24 Adare 2000/Yene Xestexane-Xnere

Uzun zamandr yazmyor ya da yazamyor oluumu kabul etmeyerek, tekrardan gnl yazmaya balyorum. Hereyden evvel bugn, 7. Kongre sonras gelitirdiim nerileri ieren raporumu yazdm. Uluslaras alanda diplomatik almalar yrtme nerisinde bulundum. Aslnda bugn Xakurkeden Piro Arkadala da tartrken sylediim gibi, yapmak istediim ve yapabileceim o kadar ok ey var ki, bu bolluk iinde gerekten de tercih yapmakta zorlanyorum. alma sahalar olumu durumda. Kltr-sanat, yazm-edebiyat, tiyatro, sinema vs. gibi almalar da ierecek olan Basn Konseyi merkezli bir alma sahas, yanlmyorsam AvrupaOrtadou, diplomasi almalarn da kapsayan siyasalrgtsel faaliyetleri ieren farkl bir alma sahas ve askeri almalar ieren Savunma Konseyi oluturulmu. nandm iin, bilgisizliim daha fazla abalamam, bu da gelimemi salayacak. 2-3 dil renebilirim, yeni dnya insan olmann llerini edinebilirim. Bu, bymek, gelimek anlamna gelir diye dnyorum. Bu iin, birey iin tad avantajlarn yannda, bir de Parti ve halk iin salayaca kazanmlar var. Benim kazanmam, halkn kazanmas olacak. Aslnda ok da vurmasam bile, bilin altnda hep byk oynuyorum. Bu olmazsa siyasal-rgtsel almalar olabilir, legal-demokratik sahadaki almalar olabilir diyorum. Uzun vadede, bir milletvekillii de olabilir mesela. Hedef, bilin altnda srekli byk. Bunu gerekletirmek, byk netlik ve aba istiyor. En kk bir kararszlk, enerjinin farkl alanlara kaymasna neden olur. Bu da o sahadaki verimi drr. Yani netlik, kararlama ve tm enerjinin bu tercihte younlatrlmas, buraya harcanmas halinde sonu tabiki zafer olacaktr. Kendime ilikin kaygm, agzllmden kaynan alyor. ok eyi isteyip hibirey yapamama korkusunu yayorum. Kesinlikle Kurmanciyi akademik dzeyde renmeliyim. ki yabanc dil, bilgisayar vs. de. Yine siyaset bilimi, tarih fazlaca younlamay gerektiriyor. Tempoyu tutturur, motivasyonu salar, dtan fazlaca etkilenmezsem baaracama inanyorum.
122
Ebruli Ezgiler-II
Munzura gelince, ne dndnden ya da ne yapmak istediinden henz haberim yok. inde bulunduum koullar, onunla salkl bir ilikilenme gelitirmemi engelliyor. Bazen kayglar, korkular daha belirleyici oluyor. Acaba birileri bir komplo yapabilir mi, dedikodu geliir mi? ya da Emeklerim boa gitmesin? eklinde kayglar tayorum. Fakat tm bunlarn dnda, onun abalarna, istemlerine, zlemlerine kar daha abasz olduumu veya kaytsz kaldm dnyorum. O, benden daha zverili, daha da drst gibi geliyor. Zazaca bir soyisim istemiti. 1,5 ay oldu, ama henz bulamadm. Bunu cevapsz brakm olmay, o insana yaplm bir saygszlk olarak kabul ediyorum. Oh ne gzel; hem yap, hem de idam et. Bunu, en ksa zamanda telafi etmeliyim. Zarenc, yani keklik olabilir ya da Sevdacann Zazacasn yaz demiti. 21 Marttan beri KDPnin operasyon yapaca endiesinden dolay, Ulusal bayrammz Newrozun 28 Martta lojistiin nndeki alanda kutlanmas karar alnm. Henz 4 gn var. O tarihe kadar, ismi netletirip kendisine iletmeliyim. Bu arada, bu yazy gecenin 23:00de yazarken, ar yamurdan dolay kaldmz mangann bat tarafndaki toprak duvar, para para kopuyor. Bir ksm, az daha zerime geliyordu. Fakat ieride mangay epeevre saran naylon, dklen paralarn mangaya yaylmasn nlyor. Daha fazla zorlarsa, naylonu da koparacak. Zaten dn, kuzeye bakan duvarnda toprak kaymasyla kk bir ikeft kadar yer ald. Tm gnmz, onu onarmakla geti. 21 Marttan beri yaan karla kark yamur, henz durmu deil. Bir bakma da iyi oldu. nk operasyon durumu, fiili olarak engellenmi oldu. Tabii, mangalar bu gidile bamza kmezse... ... Evet Munzurdan bahsediyordum. Ona ilikin de kayglar tamyor deilim. Geen gnlerde -yanlmyorsam PJKKnin dergisi olan- Gnee Doru dergisinde, NSAN balkl yazsn okudum. Bu, onun dergide kan ikinci yazs. abas gzel, benden daha abac. Bense, henz bo katlara kurun atyorum. retimsizim yani, ama bu ok kaygszm anlamna gelmiyor. Bir an sorgulamyorsam, ikinci an kesin sorguluyorum. Munzur da beni koullamyor deil hani. Fakat bu yaknlarda bir yaz ya da iir kesinlikle
123
Ebruli Ezgiler-II
yazacam. BAKAN bile nc iirini yazm. Newrozla ilgili olann henz okuyamadm. lki, Bir resim izdim Hep baklmasn isterim Bir ses oldum Hep duyulmasn isterim lkeme, Dnyaya, Evrene... A. CALAN eklindeydi. kincisi, 8 Mart Dnya Kadnlar gnne ilikindi. ncs ise, Newroza.
124
Ebruli Ezgiler-II
UMUT OLSUN ADIN

Souk bir Mart gecesi, ayn 24 Mangadaym, yalnzm stelik Yamur bir ritim tutturmu Mangann, naylondan atsnda bir ezgidir gidiyor... Yamur, bu gece efkarl anlalan Benimse iime baka yamurlar yayor. Ezgimse ebruli Umutlar ertelenmesin diyorum, Bir baka bahar yok nk Ya da tozlanmasn raflarda umut, ar, kaln ve bilge kitaplar gibi Konulsun bereketli nimetler gibi yaam sofrasna Yeryznn lanetlileri bu sofradan , UMUT iksirini isin Filiz versin umut, boy versin. Byk bir tufand tutulduumuz nk Henz yeni dorulduk saylr. Gnei tutsak verdik geri, Ama O, tutsaklk tanmadan Sevgi oklarn atyor buz tutmu kalplerimize, Usanmadan Gl asn istiyor, umut oalsn Bar glsn, zgrlk kanatlansn ok ey istiyor. lkesine, dnyaya, evrene sesleniyor. Baklmasn istiyor, Durmakszn izdii resme Kulaklarda nlasn istiyor, Bard ses
125
Ebruli Ezgiler-II
Yalayp gemesin, yank bulsun stiyor sesi bizlerden. Bizler; ben, sen, o Dne kadar Allahn krosu diyerek aaladklar kavmin evlatlar Sen yani, Kaldrnca sopasn gocuklu celep Hemence srye katlverenlerden Ben yani. Kart-kurttan trediimizi dnya aleme inandrmaya altklar kavmin evlatlar, Biz, yani Evet, ben, sen, o Haso, Memo, Ayo, Fato Smkl dediklerinden. Bu tarafn kavmi olmad iddia edilen. Ve br tarafa bileti oktan kesilen. Saraynda Osmanlnn amarolanlar misali, Kzlnca kfredilen, amar kavmiydik biz de, Birbiri ardna aplaklar yiyen. Neden kann stnde gzn var denilerek Gnah keisi olmakt bir kere yazgmz ......... Yazlan bozulurdu elbet. Nitekim bozuldu da Hibirey mutlak deildir, nk 2000 yl Erosun ak oku atcs, Dn Promethustu bugnse Eros, ald atei Zeustan. Bozdu yazgy ta en batan. Sonra Promethus tutsak dt.
126
Ebruli Ezgiler-II
Bu kez Erosa dnt O, Bkmadan att sevgi oklarn Yrekleri kirlenmemiler, serdiler yreklerini araf misali Erosun sevgi oklarna Ok, tam stmde Evet gller ayor imdi Yreklerde sevgi gl, Umut oalyor Bar gld bile zgrlk... zgrlkse oktan kanatland, bak. Gkyz daha bir aydnlk Yarnlarsa umuda gebe. Seyidrza Zilan LA 00:40 * * *
127
Ebruli Ezgiler-II
5 Adar 2000
.............. Bugnlerde yazmalym diyorum, ama tutamyorum kendimi ve eksikliklerle de olsa iiri biraz erkene alyorum. Yazmaya balyorum ve arkas geliyor. stenilince oluyor, diyorum. Yani istek ve azim yaratyor. 01:00 * * *
128
Ebruli Ezgiler-II
4 Nisan 00/Sal Xnere-Terzihane

Bu kez yine saati yazmakla balyorum gnle. Akrep ile yelkovan 23:35i gsteriyor, terzihanedeyim. u an, kulamda Efkan eenin Sevdacan paras var ve dier paralar... Derinden yaralyor insan. Herbiri bir hzn paras ve insan farkl diyarlara tayor. Ayrca Sevdacan paras, bana yarm braktm bireyi hatrlatyor. Birok duyguyu paylatm, yoldam, dostum ya da daha tesi diyebileceim kiiye kar yarm braktm bir eyi hatrlatyor. Benden kendisine soyisim yazmam istemiti. Maalesef aradan neredeyse 1-2 ay gemi olmasna ramen, henz bulup kendisine iletmi deilim. Sevdacann Zazacas ya da baka bir ey, ama buna yakn olsun demiti yazd yazda. Gerek benim emeksiz yaklamm, gerekse de yaam korkunluuyla evrelemi olan anlaylardan rl gereklik duvarna arpm olmam ya da somut olarak arpmaktan korkmam bunu pratikletirmemin nne geti denilebilir. Fakat bu eksiklii de en ksa zamanda gidermem gerekiyor. nk en son kan Gnee Doru dergisindeki NSAN balkl yazsnda, yine sadece kendi ismi vard. Bu da demektir ki, benden hala soyisim bekliyor. Bu gnlerde ona, birileri araclyla sklkla selam gnderiyorum, ama henz ondan gelen bir selam alabilmi deilim. Bundan 20-25 gn ncesinde 7. Kongre aktarm eitiminde, fazlaca ne km, tavr gelitirmi ve bunun karlnda eitimden atlm. Bu olay, oraya eitime gidenlerden duydum. Bu srecin ve gelien durumlarn onu zorladn rendim. Kongreye ilikin iine girmi olduu tavrn kaynan nereden aldn zmleyebiliyorum. lkeye geleli neredeyse 3,5 ay oldu ve henz Yeni savalar eitiminden km deil. Yarn dzenlemeleri olacakm. 7. Kongre sonras yaplacak deiikliklere ilikin yazlan raporda, ideolojik eitim nerisinde bulunduunu rendim. imdi 3,5 aydr kapal bir ortamda. Mekan olarak lke de olabilir, ama o gereklikten uzak. Bunun farknda olmad iin davranlarna yn veren, gerekliin dnda duygular, zlemleri ve niyetleri oluyor. Oysa bunun ayrdnda olsa, dengeyi kurabilir. Bir kadn olarak ya da cins asndan belki hakl olabilir. Fakat ileri grllk yok. Partinin iinde bulunduu durumu, yine sreci, dmann beklentilerini ok fazla grme yok. Oysa dman bu elikinin farknda olsa ve
129
Ebruli Ezgiler-II
bundan g alarak operasyon gelitirse, yine elikiyi derinletirme yoluna gitse, bu, rgt tasfiyeye gtrebilir. u koullarda rgt iinde ok fazla demokrasiden belki bahsedemeyebiliriz, ama bunun tek sulusu Parti deil. Partinin bunu gelitirme istemi youn, ama bu durum ihtiyatl yaklalmazsa ok byk tehlikeleri de iinde barndryor. Nitekim, bireysel nerilerden sonra Bakanlk Konseyinin gnderdii 27 Mart tarihli talimatta, tehlikeler daha net ortaya konuluyordu. Bunlar, yapdaki irade krkl, yine bireysel hesaplar, rgtten bamsz gelecek kaygsna dme...vb. anlaylar biiminde belirtilebilir. O yzden her eyi genel dorulara, olmas gerekenlere gre deerlendirmek, o ynl olmasn beklemek, hayalcilik olacaktr. Aslnda bu srete birok eyi grdm, zdm, anladm syleyebilirim. Mesela bir nceki gnlk notunda, kendim iin uluslararas sahay nerdiimi belirtimitim. Bunu yine reddetmiyorum. yi niyetli bir istem, yine geliimim ve gerekliim asndan uygundur. Fakat sre, benim bu istemimi u an kaldrabilecek dzeyde deil. Hatta bu neri, ok yanl bile yorumlanabilirdi. Bu yzden herkes raporunu vermi olmasna ramen, ben hastaneden Karargaha rapor vermek iin gecikmeli gittim. Bir adan da iyi oldu. Orada mevcut gereklii, daha iyi grdm ve neri yapmamamn yerinde olacana karar verdim. nk bu iin sonunda, ok yksekten uupta aklmak da vard. u gnlerde hemen hemen herkesin dzenlemesi, neredeyse yaplm durumda. Ben, hastaneye Di Hekimi olarak verildiimi dnyorum. Bu koullarda en iyisi budur diyorum. Yapmak istediim baz eyler asndan da buras, benim iin en uygun bir yer. Mesela ileride gitar ya da saz aldrp beste zerine younlaabilirim. Sonra iir ya da roman zerine younlaabilirim. Yine rgt iin de, kendimi daha fazla ispatlama ve gveni salama asndan da burada kalmam uygun olacaktr. Pek rahatsz deilim, ama baz kayglarm da var. Silahl eitimi, neredeyse hi grmedim. Yine operasyon sylentilerinin youn olduu bir sre. 2-3 gn nce, BBCde Namk Durukan Gneyde operasyon ktn, glerin Xakurkeye geldiini sylemi. Yine bugn Xakurkeden buraya cephane almak iin gelen Aydn Arkada, sohbetimizde Xakurkede arkadalarn operasyona ynelik youn bir hazrlk iinde olduklarn syledi. Hatta sadece bir tepeye, yirmibe tane mayn koyduklarn sylyordu. Be tane obs, be tane yzyirmilik havan varm ve dierleri de seksenikilikmi. Yine bir hafta sonra, gece ayn kmaya balad
130
Ebruli Ezgiler-II
srete operasyon olabilecei sylentisi var. imdi bu koullarda hastanede doktorluk yapmak ya da o adla orada bulunmak, savata yaral arkadalara mdahaleyi gerektiriyor. Benden kaynakl ehit decek bir Arkadan vicdani ykn kaldramayacam dnyorum. Oysa ben, savan olmad koullarda ve genel doktorluk deil de sadece Di Hekimlii yapabilirim. te istemediim bu durumla karlaabileceim dncesi, beni kayglandryor. Yine bu dzenlemelerde, kendimi glmekten alkoyamadm baz eyler duydum. Lojistie, Karkere Mijininin yanna verildiim haberlerini, yaamda sklkla duyuyorum. Arkada yaps bile, benden daha kzgn: Byle samalk m olur diyorlar. Geri ben henz inanm deilim, o yzden rahatm. Yoksa gerek olmas dahilinde ok ilgin bir durum. Espiriyle kark, eer byle bir durum olursa Botan Arkadala konuup; Eer Karker Mijini ya da mer Gabar, hastaneye Di Hekimi olarak, ya da Avrupaya Diplomasi almalar iin gnderilirse, ben de lojistie giderim diyeceimi sylyorum. Yine konuurken, Bu ikisini Avrupada, Paris sokaklarnda sinek kayd tra, Piyer Gardinden gran-tuvalet ile, yine biryantinli salarla dnnsenize... diye ekliyorum. Herkes bu duruma, kahkahalarla glyor. aka maka...... * * *
131
Ebruli Ezgiler-II
14 Nisan 00/Yene Xnere-Xestexane/(Di tedavi mangas) Yaam, ilgin gelimelerle devam ediyor. Yazamadm bu sre zarfnda gerek bizim cephemizde gerekse de doa anada birok deiiklikler oldu. Neredeyse Martn ortalarndan beri, ot yemeye baladk. lk kan ot qulik (Sterik)ti. Bizimkiler de qulik diyorlar, fakat Qasm kendi yrelerinde (Varto) buna, Helige dendiini sylyor. Bunu hastanede ilk sylediinde, Demek helige diyorsunuz ha diyerek Mervan ve Pironun gldklerini anmsyorum. Glmelerinin nedeni, heligin Kurmancide testis manasna gelmesiymi...Neyse qulikten sonra, Kurmanci kereng denen kengeri yedik. Kenger balk gibi unlanarak kzartlyor ve gerekten de balk tad veriyor. * * *
132
Ebruli Ezgiler-II
16 Nisan 00/Pazar Xnere- 6. Kongre ikefti

u an, 6. Kongre ikeftinde yaplan 1. Fedai Ordu Konferansnda, Botan Arkadan al konumasn dinliyorum. Bugn, Konferansn ilk gn. ikeftte yaklak 150-200 kii var. zel kuvvetler dndaki ordudan delegeler ve yine kurumlar temsilen ben ve komserimiz Ali hsan arkada var. Komiser diyorum, nk kurumlarn yrtme kurulunda yer alyor ve eitimlerden de o sorumlu. Yani bir nevi (siyasi abilik) siyasi komiserlik gibi bir konumu var. Dn saat 20:00 sular terzihanede her zamanki iimi yaparken, cihazla bugn sabah 7:00de Karargahta olmam gerektii haberi geldi. Kurumlar toplantsyla ilikili sanmtm. Meer Botan Arkada, Kurumlardan konferans aktarm iin iki arkada gelsin deyince, bizim siyasi komiser de beni nermi. Gya aktarm yapacam. Yaklak 1,5 saattir Botan Arkada, Krte konuuyor ve fedailiin zelliklerinden bahsediyor. Krte olduu iin, hepsini anladm syleyemem ve kurumlara da doal olarak Krte aktarlmas gerekiyor. Benim yarm yamalak -Rebasn dedii gibi Kurdiyi xeste- yani hastane Krtemle bu iin olmayaca kesin. Anlalan biz aktarm srasnda divanda dekor ya da kostm mahiyetinde yerimizi alacaz. Botan Arkada, konumasnn banda, gze doru daha geni katlml, tm ordu gcn kapsayan bir konferansn yaplacan syledi. nk 7. Kongre sonras bu sahada yaplan dzenlemelerden sonra, fedailik sistemi orduda tarz haline geldi. Oysa bu konferans hazrlayanlar ve katlm younluu zel Kuvvetlerden oluuyor. Bu durum son dzenlemelere uymad iin, konferans ileride yeniden yaplacak. ikeftin her taraf, byk yazl pankartlarla sslenmi. Tam karmzda, divann hemen arkasnda, sar zemin zerinde, yeil byk harflerle 1. Fedai Ordu Konferans yazyor (14-20 Nisan aras). Yine hemen sa tarafmza den uzun yeil bir pankart zerinde Parti nderliimizin SAVAILIK EN GELKN UYGARLIK ARACIDIR sz yazlm. Parti nderliinin Demokratik zm Manifestosunda ortaya koyduu, uygarlamann aracnn demokratik tarz ve yntem olduuna ilikin belirlemeleri, yine bununla ilintili bar sylemlerini hatrlaynca, kafamda eliki ldaklarnn parladn syleyebilirim. Yine
133
Ebruli Ezgiler-II
solumuzdaki bayan arkadalarn her zaman konumlandklar tarafta, krmz zemin zerinde sar ile yazlm, nderliksiz yaam olmaz ve BJ SEROK APO pankartlar var. Arkamzda da gremediim birka pankart asl. Botan Arkadan konutuu divan masasnn arkasndaki pankartn hemen zerinde, bundan 25 gn nce youn yaan yamurdan dolay ken toprak duvarmzn hemen zerine asl olan ve o gnden beri zerimde tadm nderliin bez zemin zerine yapl resmi, yine ehit Dilan ve Zilan arkadalarn orta boy ereveli resimleri var. Botan Arkada, dier gnlerden farkl olarak, bugn Botan elbiseleri ve yelei ile daha bir askeri grnyor. Nedenini, Ordu Konferans olmasna balyorum. Bundan nceki toplantlara, biimde daha sivil katlyordu. Bu, yerine gre davranma oluyor sanrm. Ben, komiser ve bay kahkaha (Ozan) liseli yaramaz renciler gibi, en arkada yerimizi almz. Fis-kos yapp, glyoruz. Konferans ncesi, kimsede t yok. Oysa tavrlarmzla biz, burann atmosferine gre deiliz. Bende bir aylk kirli dervi sakal var. Komiser yine kirli sakall. Bizim dmzdakilerin ou, oyunun kurallarna gre oktan hazrlanm. Sinekleri kaydrmaya oktan szlemiler gibi. En okta sakallarm gze batyor. nk son dzenlemelerden sonra ordumuzda -zellikle de zel Kuvvetlerdebir ok kstlama getirilmi. Yryten gle kadar birok davrana ller getirilmi, tespihler atelere atlm ve gnlk tra olunmas gibi belli zorunluluklar konulmu. te tm bu etkenler, bizim tavr ya da durularmzla birleince tepkilere neden olabiliyor. Bir de arka tarafta oturup fis-kos yapmak, iin cabas oluyor. Aslnda benim gnle asl not etmek istediim olaylardan bir tanesi, 14 Nisanda -saat 17:00 sularnda- gvenlikten bazlarnn firar etmi olmasyd. O tarihte yazmak istedim, fakat yarm kald. Parti, bir ilke daha imza att. 5 tutuklu, 6 nbetiyi esir alp, bu tarihte katlar. Ben, o gn yine terzihanedeydim. Di iine devam ediyordum. 17:30 sularnda bunlarn ka haberlerini aldk. Yal kurt (Mahsum Arkada) ve terzihanede bulunan dier arkadalar pelerine dtler. Kaanlar yakalamak iin nden yola km olan bayanlar, bizimkiler dierleri sanp taryorlar. Ruslar (Rusyadan katlan, Rusyal Krt arkadalar), bizimkileri taryor. Sonra olaya Fedailer mdahale ediyor ve kaanlarn pelerinden birka grup daha karlyor. Gidi ynleri Kuzeye doruymu. Ayak izlerini takip edenlerin verdii istihbarata gre, Gadareye
134
Ebruli Ezgiler-II
yakn Gadare suyunu 2. kprden geip, Zaros adrlarna doru gitmiler. Yanlarnda rehine alarak gtrlenlere, gece 03:00 civarnda ulalyor. Ate yakmlar. Nemrut sabah muhaberede, grdkleri yerde imha edilmelerini sylyor. Sonra gvenlik sorumlusu olan Kk Gneyli Cemil, arkadalarn nne geerek biziz diyor. Onlar ele geiriliyor. Kaanlar Mahir, Serhat, Serke ve Hewlerli Agri imi. stelik Agri, gvenlikti. Olay esnasnda sanrm nbetidir. Hatta olay annda silah dierlerine ilk eken ve olay balatan da o. Daha nce, kendi aralarnda anlamlar. Olay, o esnada Rojhat Geverin ellerinden kap, hemen beyz metre aamzdaki bayan arkadalara koup olay bildirmesiyle duyuldu. Silahm olmad iin, art burada iyi bir koordinenin olmay ve yine hibir atmaya girmemi olmamamdan kaynakl olarak, ben gitmedim. Oysa eskiden olsayd, en nde ben koardm. Fzeci Ferhatla akalarken, Bizi grenler, bize sava kakn diyecekler diyorduk. Tabii, biz de onlara kar cevabmz hazrlamtk. yle syleyenlere kar biz de akadan, Sava rantlar diyecektik. Olayn olduu yerle aramzdaki mesafe ok yakn. Yaklamm, bir yandan soukkanllk, dier yandan da duyarszlk olarak deerlendirdim. Pek nemsemedim. Oysa, Parti tarihinde grlmemi bir durumu yaadk. Bylesi bir eye cesaret edilme nedeni, srele ele alnp iyi sorgulanmal. Verilen talimat, grldkleri yerde imha edilmelerine ynelikti. Hmanist ynlerim olsa da arkalarnda olsam ve karlasaydm, ben de vururdum. Srece belki ters, ama n alnamazsa ok korkun sonulara yol aacak bir durum. nk bu sralarda kalar, fazlasyla konuulmaya baland. Kandilden 4, ehidandan yine 4 -stelikte bayan- kam. Bugne kadar, en az ka bayanlardan olurken yaanan bu durum, aslnda parti iin ciddi bir tehdit anlamna geliyor. O yzden affedilmemeleri gerekir. Bugn aldmz habere gre, pastarlara teslim olmular. Arkadalar, onlar kstrnca onlar da pastarlara teslim oluyor. Yine bu olaydan kardm bir sonu, insanlarla ilgili erken hkm vermemem gerektiiydi. Mesela bu Mahir denen zat, ok olgun ve terbiyeli bir kii olarak dnmtm. Oysa adam etecilikten yarglanm. * * *
135
Ebruli Ezgiler-II
28 Gulan 00 28 Mays 00-Pebazar/Xnere-Xestexane

Son yazm olduum gnln tarihiyle bugn arasndaki farka baktmda, uzun bir zamandr yazmadm gryor ve aryorum. Anti parantez ierisinde, bunun ilk kez farkna vardm sylersem doru olmaz. Gnlk, srekli aklmdayd. Ama bu kadar ara vermek de biraz fazla oldu sanrm. En son, 26 Mays gecesi yazmay dnmtm. 26 Mays, benim iin anlaml gnlerden biri. nk, EVOnun doum gn. Ona hitaben bir yaz yazmay dnmtm. Geen sene, Yunanistan eitim sahasnda, gnle ona ilikin notlar dmtm. Hatta yarm kalan bir mektup giriimim dahi oldu. Gete olsa, Doum Gnn kutluyorum EVO. aka maka derken 18ine bastn ve sanrm daha da gzel bir kz oldun. Hatrladm kadaryla Ulan doum gn, 16 ubatt. Lekeli, kara gn. nderlie kar yaplan komplayla ayn gne denk gelmesi, ho bir tesadf deil. Benim doum gnm, 7 Austos, Barn ise 8 Austos. Aramzda bir yl, bir gn fark var. Yine 19 Haziran anlaml bir gn. Beni, 96 ylna gtryor. Hayatmdaki ilklerden birine imzay attm gnd. Acemiliklerle dolu olsa da ho, tatl anlar da barnda tayan bir srecin start gnyd. Hereyiyle toz pembe deildi tabii. Yine Munzurun doum gn, yanlmyorsam 26 Austostu. Trkiye Cumhuriyeti iin, anlaml bir gn diye hatrlyorum. Baak burcuydu. Tm bunlarn dnda sre, sancl gitmeye devam ediyor. lgin haberlerden biri, son srete gerekleen ve artk neredeyse sayamadm kadar fazlalaan ka olay. Dn akam, saolsun yardmcm Kawa Van Arkadan sabaha kadar subay olarak grevlendirilme gazabna uradm. Dinlenmek iin gndz mangada yatarsam, di tedavisi iin gelecek arkadalarn rahat vermeyeceklerini biliyordum. Bu nedenle banyo yaptmz yer olan, hastaneyi konumlandrdmz dolun yaklak ikiyz metre yukarsnda, su kenernda, byke bir kaya zerinde kzgn gne anlnda ve youn sinek bombardmanna maruz kalarak leye kadar uyumuum. lenleyin, tedavi amal gelen Xelil Bingl Arkadatan, yattm yere yakn harika manzaral, 6-7 metre ykseklikten dklen, souk suyuyla insan rahatlatan elalenin yannda sre zerine sohbet ederken meseleyi reniyorum. Evet, ka olay. Neredeyse kanksamaya balyorum ve balyoruz.
136
Ebruli Ezgiler-II
Artk, duyarllmz yitiriyoruz, merulayor, doal karlamaya balyoruz. Oysa Xelil ile de tartrken, byle giderse korkun bir sonucun, bize ok uzak olmad yargsna varyoruz. Xelil, Xnereye yaklak olarak yirmi gn kadar nce, Kandilden geldi. Dicle niversitesi Hukuk Fakltesinde 4 yl okumu. Amedden gerillaya katlyor. Genele gre farkl, daha zgn yanlar var. Parti iinde birey olma, birey kalma ve bu temelde nerede olursa olsun zgrle ulama savamn verenlerden biri. Neitcheyi okumadan nihilist olduunu sylemiti. Bundan yaklak on gn nce, kendi birliklerinde ho bir tartma ve diyalog ortam yaratmtk. Genel sohbetlerin dndayd. Xelil, bu sahaya gelmeden az nce tutukluymu. ay kadar tutuklu kalyor. nderliin yakaland srete, Dr. Sleymann nclnde kurulan Fedai Birliinde yer alyor. Tutuklama nedeni de o birlikten birini kamas ve bununla grupculuk ilikisi gelitirdiine dair sulanmasym. Yine ilgin olan kaanlarn arasnda Dr. Sleyman, Kk Zeki, Ylmaz denen ve Erzurumda, Parti nderliinin yakaland srete bir ok eylemi rgtleyen kiinin de olmas. Toplam yirmi kii olduklar, yine ilerinde bayanlarn da olduu syleniyor. Konu, hassaslndan kaynakl olarak, biraz gizli tutuluyor. Paparazzinin merkezinde yer aldm halde, 2-3 gn sonra, bugn reniyorum haberi. Bayanlarn da olduu syleniyor. imden ... olabilir mi? diye geiriyorum. Bayanlarn hi bir ey sylememesi, zellikle Xakurkede blk komutan olan Hebunun sylemek istememedeki karar, kendileri asndan pek ho birilerinin olmad anlamna da gelebilir. Kaanlarn YNKye gittikleri ve bir de yaz braktklar syleniyor. Yazda, Parti nderliini ve Bakanlk Konseyini karalama var. Bakann, onbe yldr diktatrlk yaptn sylyorlarm. Kaanlar, hibir gereke -peygamber bile olsalar- hakl karamaz. * * *
137
Ebruli Ezgiler-II
3 Haziran 00/Peyene Xestexane-Xnere

Bugn tarihe gz attmda, bir eyi fark ediyorum ve kendiliinden bir ezgi dilime dolanyor. .... bir krmz gl dal eilmi stne/ bir krmz gl dal, imdi uzakta/ yatyor oralarda, o eski gmtlkte/ yatyor USTA .... yatyor USTA dizelerini hatrlatan bir tarih bu. Dizeler, onu anlatyor. Evet, bugn Nazm USTAnn lm yldnm. 3 Haziran 63n zerinden yaklak otuzyedi yl gemi. Otuzyedi yldr, yok aramzda. Onun inand deerlerin, zaman zaman hatrlanlan tatl bir an ya da iki masalarna meze olmaktan kurtulmas dileimdir diyorum. Yine bugn, Parti nderliinin 31 Mays 00 tarihli grme notunu okudum. Salk durumunun gereke yaplmamasn ve bunun zerinden rant yaplmamas gerektiini belirtiyor. Kuzey ve Gneyin durumunu ortaya koyuyor. Kuzeyde bar ve demokrasi gelise de Gneyde devrim srecinin devam edeceini belirtiyor. Yine grme notunda, Napolyon kitabndan alnt yaplan Nehir ve Kaya isimli iirler de vard. NEHR Yzyllar zerine uzun uzun dnen, Hereyi ze ait temiz kta inceler, Ik olan herey gzden kaybolur, Geride kalan sadece okyanuslar ve ktalardr. GOETHE KAYA Hkm gn tanrnn taht nnde Nihayet duruyordu Napolyon eytan balad okumaya listesinden Bonapartlarn iledii crmleri Baba veya oul iki tanrdan biri, Susturdu eytan tanrnn taht nnde, skntdan ldrme bizi okuyup, dava aan Alman profesr gibi! Eer cesursan, onunla yzleecek kadar Koyabilirsin onu kendi krallna GOETHE
138
Ebruli Ezgiler-II
* * * 5 Haziran 00/Pebazar Xestexane-Xnere/adr Yaam, bugn de di tedavisinin younluuyla geti. Ben, bir sre Yunanistan temsilcilii yapan Rojhat ve Kandilden gelen Xelil Arkada, elalede du aldk. Rojhat, duun altnda ok komikti. nce girmeye hi niyetli deildi. Sonra bizim, suyun altnda attmz tahrikkar lklardan etkilendi ve soyundu. Daha sonra ise, ayan suya soktuu gibi -gerein souk yz ya da souun gerek yzyle karlanca- gerisin geri kat. Frsat bulduka, orada du yapmaya karar verdim. Gn ierisinde, yardmcm afak Arkadatan, iki yeni haber duydum. lki; Yekiti ve KDP arasnda iki gndr atma kt zerineydi. Dieriyse; Pastarlarn (ran) ya da Trk ordusunun hangisinin olduu tam bilinmiyor- ehidanda (Zaros) arkadalara saldrd ve iki Arkadan yaraland eklindeydi. Dn gece, uzun bir aradan sonra ilk kez hastanede toplant yaptk. Toplantya Rauf, Mervan, Zekiye, afak, ben ve Komiser (Ali hsan) arkadalar katld. Toplantya katlmayan Dr. Ferzande Arkadan durumunu saymazsak, genelde olumlu bir toplant geirdik. Dnem dnem Ferzande Arkadala gerginlik yaanabiliyor ve bunlar, daha ok da ondan kaynaklanyor. ok hassas, tepki verme dzeyi ok yksek, dar bir arkada. Kk sorunlarn bymemesi iin, kendimi olabildiince zorluyorum. Birka saat nce, yaklamlarna ilikin kendisiyle konutum. ..... demek benim sorunlarmla ilgileneceksin ha, neyse seni krmayaym diyen szlerinden sonra geldi, konutuk. Dnk olaya ok kzm. M16 ile di mangasnn camndan havaya ate ettiini gren Karargahtan Adem Arkadan kendisini eletiren szleri, onu daraltm. ok tepkilenmi ve ayn zamanda kinlenmi. Onu alaa edeceim... eklinde iddial da konutu. Neyse yine de cmertlii ve paylamseverliiyle iyi bir insan, ok anlalamayacak biri deil. Yaklam tarznn kazanmc olmasn, olumlu buluyorum. nk insan kaybetmek lksmz olamaz, hem de bylesi bir srete. ehidandan gelen Dr. Rauf Arkada ise, ayr bir olay. Bay fie diyorum kendisine. nk en ok kulland szck, Soranicede bo anlamna gelen fie szc oluyor. Olduka
139
Ebruli Ezgiler-II
komik ve glyle ok eker bir Arkada. imdilik moralli duruu, yaklamlar da olumlu. zmden yana ve sanrm pek sorun kmadan onunla da anlaabileceiz. Onun bandan da ilgin olaylar gemi. 93de Zelede, ajan olduu sylendii iin, 7 ay tutuklu kalyor. Annesinin siyasal bilimler profesr, babasnn da diplomat olduunu sylyor. Kzkardei doktor, erkeiyse mhendismi. z domular. Neredeyse yz kiloyu geen tombul Raufumuz, zler iinde en zayfnn kendisi olduunu sylyor. Dier yardmcm Vanl Kawa Arkada da ajanlk sulamasndan 6-7 ay nce nasibini alanlardan. Yanlmyorsam bu srecin etkileri henz silinmemi. Yine, son gnlerde hastaneye dizanteri belirtileriyle gelenlerin says artmaya balad. Salgn olabilir, belirtiler bunun zemininin olduunu gsteriyor. imdilik Trkiye gurubunda hastalk daha yaygn. Haber alabildiim kadaryla Munzurun durumu iyiyimi. Salgn olmazsa iyi olacak, scaklar gittike bastryor nk... * * *
140
Ebruli Ezgiler-II
7 Haziran 00/areme Xnere-Xestexane

Hastanede, mangada yazyorum bu gnl. Dier gnler gibi, tedavi asndan youn geen bir gn. Yeni bir gelime olarak, bugn hastaneye gelen Ozan Arkadatan, Demhat Amed Arkadan tutuklandn rendim. Dr. Sleymanlarla ilikisinin olduu iddias ile tutuklanm. Nasl bir ilikisinin olabilecei zerine Komiserle (A. hsan) konutum, ama elle tutulan bir sonuca pek varamadm. rendiklerimden yola karak, ya bir yanl yapmtr ya da grev almayp Botan Arkadaa kafa tutmutur diye dndm. Eskiden bir tabur sorumlusuydu. Fakat kn souktan donarak ehit den Maral ehit Doan Arkadan lmnden sonra grevden alnm, Karargaha bal harekat ve planlama dairesinde kalyordu. Yine kafamda soru iareti brakan eylerden biri de, dn gece Kawa ve afak Arkadalara di eitimi vermek iin program hazrladm zaman gelen, Delil, Sait ve Reber (tulumba tatls) Arkadalarn, sohbet esnasnda ..senden iyi bir ajan olur sylemi oldu. aka olarak sylense de insanda soru iareti uyandryor. Eskaza ileride kk bir yanlmz olsa, bu aalk sulamayla dahi yaftalanma durumumuz olabilir. Neymi insanlarla ok rahat ilikileniyormuum, ok ekiciymiim vs.... Bunlar, bir hi uruna yaftalanmak iin yeter de artar bile. Gerisini sen getir artk.... imdi dnyorum da Dr. Ferzande ile aramda bir anlamazlk ksa ve onun grevden dme durumu olsa, yine neden olarak da ben grlsem, Kk Gneyliler beni byle bir sulamayla alaa edebilirler. Bylesi aalk bir sulamayla sulanmak da peygamber bile olmu olsam- tm emeklerimin bir anda yok olmas anlamna gelecektir. Mesela yine, Munzur Arkadala -ok iyiniyetli bir temelde de olsa- grmeleri sklatrm olsam, bunun belirtilen sulamayla ilikilendirilmesi halinde ne gibi sonularn kaca zerine dnyorum. Byk bir ihtimalle, Bunun amac, parti iinde -hele bir de Parti nderliine yaplan komplodan sonra- kadn erkek ilikilerini, aile ilikisi temelinde ya da yoz bir temelde gelimesini salamak, bu anlay bylesine bolukta olunan bir srete merulatrmaktr.. biiminde sonular karlacaktr. O zaman, al bana belay. stediin kadar iyi niyetli
141
Ebruli Ezgiler-II
ol, seni sevmeyenlerin rahatlkla komplosuna urama gibi bir durum sz konusu olabilir. Srecin, parti ve halk gerekliimizin biraz olsun farknda olduum iin, hayalci deil de, zorlasa da daha gereki yaklamaya alyorum. Bazen insanlar beklemesini bilmeli. Dn, ilk kez Konservatif Di Tedavisi eitimini balattm. afak, kendini ilkokulda gibi hissettiini syledi. Arada bir, kendini tutamadan kahkahay basyordu.... .... Yine dn, Dr. Ferzande Arkadan rapor yazdn rendim. Bu ii yapmak istemediini yazm. Kalmas, benim amdan daha iyi olurdu... ..... Bugnlerde Ramsesin birinci cildini okuyorum. Yzotuzuncu sayfadaym. ok hzl gitmiyor. Arada bir de okumas iin Komisere vermi olduum, Bilgesu Erenusun, Yaln Kkn Haymana Defterlerinden adl kitabndan derledii, Kaynak Yaynlarndan ubat 2000de kan Aydnlk Zindan kitabna bakyorum. Sre asndan yararlanlabilecek bir kitap. Dndren yanlar var. Yahudilere ilikin tespitleri ilgin. Yine, bizlere ilikin yazd bir yaz dndrc. Bakan iin, oryantalist-despotik lider diyor. Amacnn sosyalistlerle, Krt emeki eilimi ile Kemalistleri birletirmek olduunu sylyor. Zeki bir adam ve kendine sevdal. * * *
142
Ebruli Ezgiler-II
8 Haziran 00/Pasene Xnere-Xestexane-adr Bugn, hastane koordinesiydim. Hastanede yaam, biraz olsun dzene girmeye balyor. Akam, saat 20:00de genel bir toplant aldk, olumluydu. Bu arada, bundan bir hafta, on gn nce Karargahta yaplan toplantda, benle Dr. Rauf hastane yrtmesi olarak seilmitik. Bu grevi, aktarm toplantsnda Dr. Mervan yapya syleyince hatrlam oldum. Bugn, Urmiye katlml, 1.85-90 boylarnda, sessiz, emeki, mtevazi, fiziksel grnmyle Acemlere benzeyen ve ayandan yaral olan Serdar Arkadaa salarm kestirdim. Her zamanki gibi elalede, yine du aldm. Komiserle Dr. Ferzandenin souk sava sryor. Az intikamc ve inat deilmi meer. Kendini ardan satyor. Dr. Ferzande durumdan rahatsz; diyalog gelitirme abas olan sigara tekliflerinin reddedilmesi, kendisinin reddi olarak anlalyor. Byk Gneyli ve tek gznden arzal olan Baran adl bir vatandan, yanna Hner adl birini de alarak kadro eitiminden katn reniyorum. Mervan emeki diyordu, anlalan bu da ekmeki kt. 2 gn nce, hastaneye bursella tedavisi iin gelmiti. Kendisine YNK ile KDP arasnda atma ktn syledim. yiki de km.. diyen yzn hatrlyorum. Gerekten ok sahteceydi. Dilin sylediiyle, yrein sylediinin uyumadn, en iyi gzn dili anlatyordu. Sahte ve yapmack olduu hemen anlalan sevin gsterilerinde bulunmaya alt. Oysa yznde, en kk bir sevin, mutluluk peyas yoktu. Belki de iinden, Allah kahretsin bile demitir. Kaacaz, herhalde bu savatan kurtulu yok u yaad bir an. Bugn Kawa ile afaa, ikinci kez di tedavisi eitimini veriyorum. lkini, 5 Haziranda vermitim. Haftada 3 gn (Sal, Perembe, Cumartesi), ikier saat eitim vereceim. imdilik fena saylmaz. Dersleri, yaklak yedi balk altnda vermeyi dnyorum. Bugnk dersimizde Board marker kalemlerimizin ve tahtamzn olmas, eitimi zenginletirdi. imdilik diin morfolojisi, fonksiyonu zerinde younlayoruz. Hayatmn dnm noktas diyebileceim ve bir ilke daha imza attm, o anlaml gne, yani 19 Haziran tarihine, on gn kaldn hatrlamadan geemiyorum. imdilik evba.
143
Ebruli Ezgiler-II
* * *
11 Asma Verene 00 Rebazer Xnere/Xestexane

Bugn, hastanede resmi tatil gnyd. 2-3 gndr dizanteri olduum iin, pek bir ey yiyemiyordum, kanl ishaldim. Zaten son gnlerde sklkla karlatmz bir durum. Bu nedenle, bir ka gndr elaleye gitmiyordum. Bugn Komiser, Ozan, Mervan Amed, bizim keko (Dr. Mervan) vs.... ile fotoraf ekindik. Hala Ramsesin birinci cildini okumaya devam ediyorum. Gya Xaner ile Lolan tarafna bala gidecektik. O da olmad. Dn, radyodan Hafz Esadn ldn rendik. Yerine, olu Bearn geecei tahmin ediliyor. BBC haberlerinde, ngilterede okuduu, 34 yanda bir gz doktoru olduu ve internet merakls olduu syleniyordu ...... * * *
144
Ebruli Ezgiler-II
14 Haziran 00/arembe Xnere-Xestexane

11 Haziran tarihli gnlk, jeneratrn arza yapmasndan dolay, n gitmesiyle yarm kald. Oysa yazmak iin tasarladm bir ok ey vard. zellikle, Bay Fieden bahsedecektim. Zekiye Arkadatan yedii papara yznden, o gn konuma takatinden bile yoksun olarak, 3 saat mangada uzanmt. Sorduumuz sorulara, kalarn yukar kaldrp indirerek yant veriyor, bazen de hayr anlamnda, azyla nr nr yaparak ne bae, ne bae diyordu. Dorusu o gn olduka komik bir tablo sergilemiti. On yllk hekimlik hayatnda bylesi bir durumla karlamadn belirtiyor, bir o kadar da zmszl ve acizlii yayordu. Ne yapacan bilmez bir haldeydi. Fakat bir taraftan da, frsat eline gese onun ayana sabunu koymaktan uzak durmayacak bir ruh hali iinde olduunu, duygularn gzlerinden ok iyi anlyabiliyordum. Bay Fenin gl gerekten ok komik. Gldnde az, tam bir maara gibi alyor. Eksik ve seyrek dileri, yine kslan gzleriyle daha bir komik oluyor. Bay Fie, Zekiyeye olduka tepkilenmi. Resmi toplant ortamnda Zekiye Arkadan soluna oturmu olan Bay Fie, Zekiyenin onu grmeyecei bir durumda ona doru dnp, azn ap, gzlerini klterek yz ifadesini ekitip, kkken yaptmz ve nanik diye adlandrdmz mimik hareketinin bir benzerini yapyor. O hali grlmeye deerdi dorusu. Toplantda kendimi zor tutuyorum. Glmemek iin, ayam imdikliyorum. Galiba Bay Fie, maceralaryla gnlme daha ok konu olacak... Dn, bir nceki toplantda aldmz kararn sonucu olarak, Bay Fie ile beraber Karargaha, Botan Arkadala grmeye gittik. Yol yrynden tutalm, grme anna ve dne kadar, Karargaha gidiimizin her an, tam bir macera niteliindeydi. Kendine sevdal olan Bay Fie, hereyi ok bildiini sanyor. Yaklam kof, fakat zararsz deil. O nedenle beni, daha ok gldryor. ehidanda imparator olduunu, buradaysa zavall kalmann cann sktn sylyor. ener gibi, eski ehidan konumunu yeniden burada yaratma istemiyse, en byk arzusu sanrm. Fakat yanlmyorsam bunun gereklemesi, biraz zor olacak. nk ne buras ehidan, ne de sadece Doktor olarak Rauf var. Bir
145
Ebruli Ezgiler-II
keresinde glerek, Zekiyeye de ne oluyor, benim elikim Tansu iller ve Margret Teacher gibilerle... diyor. Bu sz sonras, her zamanki gibi yine kahkahalara bouluyorum. Onun glnden baz kareler, bana babamn gln anmsatyor. Botan Arkadala olan grmemizde, benimle uzunca bir sre Trke konuulmutu. O esnada ona baktm. Boynu eik, gzleri yerdeydi. Sonra ben, Arkadan Byk Gneyli olduunu ve Trke bilmediini syleyince Botan Arkada, O da kim diyerek onunla Krte konumaya balad. Sz sras kendisine gelince, kurgulanm bir makine gibi sorunlar sralamaya balad. Aceleci tavrnda, Aslnda ben, bu iin rajonunu bilirim anlam yatyordu. Konuma sonras, Grdn m, sorunlar nasl ksa ve net ortaya koydum? dedi. Tam bir diplomat gibi, Wusa, wusa, wusa.. diyerek konutuunu sylyor ve bununla vnyordu. Yani, sorunlar byle, byle, byleymi.... Bense, yine glerek, bunun bir diplomat tarz deil, tam bir asker tarz olduunu syledim. nk diplomat tarznda, binbir dereden su getirilir ve asl konuya dolambal yollardan girilerek, kelime aralarnda vurgular yaplr. Bizim Bay Fieyse, Botan Arkadada Bakn, kafanz artmadan sorunlar hemen ortaya koyuyorum dncesini uyandrmak iin, askeri tarza bavuruyor ve bunun ad diplomat tarz oluyor. Asl bugn bu yazy yazmama neden olan eye gelince; dnk grmemizde zellikle tartlan konulardan biri, ben ve 4 hasta Arkadan rana gitme durumuydu. Ben, di rntgen cihaz, nl dolgu ve di fty, yine baz acil ve genel ilalar getirmek iin gidecektim. Fakat Botan Arkada, ranla aramzda gerginliin olduunu, rann bizden dokuz gn iinde tm snrlar boaltmamz istediini ve bu srenin dolmasna 3-4 gnlk bir zaman diliminin kaldn, bundan dolay ehidan ve Kelareten yirmi gn, ya da bir ay kadar nce 200-300 Arkadan ekildiini, bunlarn dnda bir ksm Arkadan daha ekileceini, eer bundan sonra da yollar almaz ve bizi zorlarlarsa, bu iin iinde farkl hesaplarn olabileceini syledi. Bu konumadan, tmden imha ile yklenecekleri sonucunu kardm. Anlalan yeni bir sandavi hareketi balatmak istiyorlar. ran, tm geri ekilme yollarmz kapatp bizi topraklarna almazsa, Kuzeye alma yollarmz, KDP ve TC tutarsa ve Gneyden de YNK saldrrsa tam bir hsrana urayabiliriz. Dmann bizden bekledii, uzun vadede dalma, paralanma, tasviye olma durumu yaanmazsa, ki yaanmyor, byle bir operasyan yaanabilir. ran uluslararas
146
Ebruli Ezgiler-II
kamuoyunda, terrizme destek veriyor biiminde gndemletirerek, thmet altnda brakp olas bir operasyon durumunda bize gsterecei yardma engel olma hesabnda olabilirler. Zaten son gnlerde ABDnin, yine Avrupann ve Trkiyenin ran zerinde bu ynl politik yaptrmlar var. Sava karsa, bunun sonular ok ar olacak. Biz, bu kstrlma psikolojisiyle lmne yneliriz. Bylesi bir operasyon olasl karsnda, Kuzey kaplarnn mutlaka almas gerekir. Kayplarmz, tahminen 300-500 civarnda olur. Ka, yaral ve esirlerle bu say 2000ini bulabilir. Ama ya sonras?... Yllarca srecek korkun bir sava gereklii olacak. Tabii sava, bu kez dalarda deil, ehirlerde olacak. Bu, TCye kan kusturacamz bir sava olacak. O nedenle kendi kendime, Bu aptal adamlar, geleneksel yaklamlarndan kendilerini syrmaz, imha temelinde zerimize gelirlerse, bir yzyl kaybedebilirler. Bu haliyle kimse kazanamaz, ama Bakan APOnun bu gn ortaya koyduu zm, yzyllar sonra gerekletiinde, tarih Onu bir kez daha hakl karacaktr dedim. Fakat yine; Karar, bu kez de tarih gstermeden grelim. Kr gzlerimizi aalm ve ondan nce grelim. Yoksa yarn ok ge olabilir de diyorum. Endiem, biraz bu temelde. Evet, tm bunlardan sonra farkl bir konuya geiyorum. Dn, gzel bir tesadf oldu. Elimde cihaz, nmde Ramses kitab olduu halde bayan arkadalarn kamelyasnda tp kitabnda dizanteri hastaln ararken, uzun bir aradan sonra Munzur ile karlatk. Banda, aya yakndr zerinde grdm, krmz ve mor renklerin hakim olduu iekli earb vard. Eskiye nazaran daha iyi grnyordu. Kilo almt. Yine her zamanki gibi gzeldi. Dudaklarnda, gzlerinde ve yznde tebessm eksik deildi. Glmse ey Dersim kitabnn ikinci ve nc cildini ona verdim. Uzun zamandr vermeyi dnyordum, ama gerek kayglardan gerekse de unutkanlktan dolay verememitim. Amcasnn olunun partiye katldn syledi. Baya sevinmi grnyordu. u an Kelaindeki bir blkteymi. Kelareten katlm ve dediine gre, yaknda Yeni Sava eitimine gelecekmi. Adnn Munzur olduunu syledi. Kendine ilikin ise; bu ayn ierisinde blklerinden bazlarnn Trkiyeye gideceini syledi. Kendisinin gidiini, ertelemeye alacakm. Benim durumumu sordu. Alt ay ya da bir yla yakn hastanede kalacam, kendi yerime arkada yetitirip bu alan yle brakacam syledim. nk partinin ciddi bir kurumlama sorunu var. Bu saha bo
147
Ebruli Ezgiler-II
braklamaz. Birilerini yetitirmek de en az bir yl gerektirir. O zamana kadar yeni srece ilikin bir ok ey de netleecektir. Trkiyeye dn noktasnda hayalci ve aceleci deilim, olabildiince gereki ve mantklym. Gidenleri, belki uygun dmeyecek, ama Xnerede olta ucuna konmu yemler olarak gryorum. Bu yemler, Trkiye okyanusuna, jawslarn arasna atlyor. Solucanlar, jawslar bara ve kardelie davet edecek. Bu durumun gerekleme dzeyi, sanrm herkese ok komik gelecek ve ilk etapta gereklemesi imkansz grnecektir. O yzden Munzurun da ilk etapta olta ucunda olmasn istemem. Peki dierleri de yoldam deil mi? Elbette yle, ama ona ynelik hissettiklerimin ve dugularmn dierlerine kar hissettiklerimden farksz olmadn sylemem, hem kaba materyalist bir yaklama girmem, hem de aslnda kendimin de inanmad bir yalan uydurmu olmam anlamna gelecektir. imdilik yeterli sanrm evba. * * *
148
Ebruli Ezgiler-II
17 Haziran 00/Peyene Xnere-Xestexane/adr

Youn sren almalardan frsat yaratmaya alyor ve saatin gecenin ikisini gsterdii u an ierisinde gnl yazmaya alyorum. Birka gn nce, Ferzande Arkadan hastaneyle ilikisini resmi olarak kesmesinden sonra, tm iler zerime kald. nceden -1 ay kadar dahi olmu olsa- haftada gn o, gn de ben alyordum ve kendime belli oranda da olsa zaman ayrabiliyordum. Ama imdi o imkan, ortadan kalkt. Ka gndr banyo yapamayp, elbiselerimi ykayamadmdan dolay, kir-pas iindeyim. Haftada bir gn de -Perembeleri- kurul olacam. Bu gnlerin dnda, almaya tam gaz devam edeceim. Yeni gelen Honda markal, 5500 Wattlk jeneratr zorlamamak iin almama karar alm olduumuz halde, bugn gece 23:30da almaya ancak ara verebildim. Neyse yarn Pazar ve resmi tatil. Lolan tarafnda olan Xanerin yanna bala gitmeyi dnyordum, ama sanrm olmayacak. Bugne ilikin ilgin gelimelerden biri, Yunanistan eitim sahasnda sekiz aya yakn birlikte eitimde kaldm, hatta 6 Ekim 98de ayn uakla Romanyaya utuumuz -bunu Romanyaya vardktan sonra tannca anladm-, kadn-aile komisyonunda birlikte altmz, Mardinli .... Arkadan gn nce Xakurkede bombayla intihar giriiminde bulunmu olduunu renmem oldu. Dn gece buraya getirmilerdi. Ciddi bireyi yokmu, karn ve bacaklarnn st ksmlarnda biraz yaralanma varm. Yanna gittim. ki saate yakn kendisiyle sohbet ettim ve nedenini sordum. nsan cannn bu denli ucuz olmamas gerektiini ve buna benzer daha bir ok ey syledim. Olayn nedenini anlatmak iin biraz gerilere gitti. 5-6 ay ncesinde kltr almalarnda Avrupadan katlma, Amedli folklor reten bir arkadala aralarnda karlkl bir ilgi dzeyi gelimi. Bu durumunun sonradan aleyhine kullanlmas ve yaamda daralmasyla iine girdii zmszln bir sonucu olarak, bylesi bir davran ierisine girdiini syledi. lmemi olmas tesadf m, yoksa dardakilerin dedii ekliyle bylesi bir hareket el bombasndaki TNT daha ncesinden karlarak m planlanmt bilmiyorum. Bu, henz netlemi deil. Dedikodulara gre, bunu o arkada iin yapm. Fakat kendisi, bu
149
Ebruli Ezgiler-II
konuda zerine ok gelindii iin yaptn syledi. Tesadf bu ya, o arkada da birka gndr di tedavisi iin hastaneye gelmiti. Arkada, hastanedeki arkadalara onu grmek istediini sylemi, brakmamlar. Yine bugnn ilgin olaylarndan biri; di mangasnda alrken, saat 16:00 sralarnda yaz dolaysyla n taraf tamamyla alm olan mangann n yan duvarndan ieriye doru, siyah ve kl rengi aras, kafas gzlerinden bask, 1 m. kadar byklnde bir ylann ieriye doru szlmeye balam olmasyd. Tuhaf bir durumdu. lk grdmde hemen vurmak iin evremde bir eyler aradm. O ara, di teavisi yaptm, salk, Kk Gneyli Adnan Arkada, bir ayakkaby kapt gibi ylann bana indirdi. Ylan sersemleyip darya dnce, ben ylan tutmak iin pencere gibi yerden darya atlamaya altm. Adnan Arkada, kapdan kp ylana yetiti ve onu kafasndan tutmaya alt. Fakat aceleci tutumuyla yangndan mal karmaya alan bir insana benziyordu. Sanki biri, onun elinden ylan alacakm gibi bir yar havas ierisindeydi. Aslnda davranlarnda kendini kantlama amac vard. Fakat evdeki hesap arya uymad ve bizim sersem ylan, kafasna doru yaklaan ele bir srk att. Adnan, ylann elini sokmas karsnda ok soukkanl gibi grlyordu, ama akn bir haldeydi. Aha soktu dedi, sa ba parmana baktm, ylann di izleri belliydi. Di izlerinin belli olduu yeri biraz sktm, elinin d yzeyinde zehirin slakl grlyordu. Sonra hemen ayn yeri, bistriyle 5-6 yerden kestim ve kanattm. Kolunu balayp, hemen Mervan ve Raufun oraya, Dexometazon vb. bir inenin vurulmas iin gnderdim. Orada dier ilemler yaplm. u saat itibariyle Adnann eli, bilein hafif stne kadar imi durumda. Tehlikeyi atlatt saylr. Ayrca ylan, zehirini aktacak zaman fazla bulamad. Ylanlar, srnca zehirlerini tam olarak boaltmak iin, bir de ters dnp takla atyorlarm. Bizim ylan, bunu yapamad. Ylann ieriye geli nedenini, teyipte alan Mikailin kasetine, yani mzie balyorum. Ylanlar, mzii ve insan gzn ok sever diyor baz arkadalar. evremiz ylan dolu, hergn herkes en az 23 tane birden gryor. Ben de geen gn, engerek benzeri olan burada koramar deniliyor- genellikle yol stlerinde duran, sese giden ve olduka tehlikeli olduu sylenen bir kr ylan eidini, mutfakta sa yakaladm. Dilerini ektim, sonras yine lm. Bu, lkede canl tuttuum 4. ylan. Ylan deyince, Barn ocukkenki cesareti geliyor aklma. O, bu konuda ok korkusuzdu. Ben de
150
Ebruli Ezgiler-II
lkede, o korkuyu yendim. Ge de olsa, Bartan biraz g aldm sylenebilir. Yine bugn, Parti nderliinin 14 Haziran tarihli mral grme notu geldi. Qasmlo Arkada, yar gmk, yirmilik bir diin ekimini yaparken bana okudu. Hepsini bitiremedik. Temelde hatrladm nokta; Bakann Dr. Sleymanlara ok sert yneliyor olmasyd. Yine Bakan, Gneydeki gcn nitel ve nicel olarak arttrlmasn ve ayrca Parti nclnde Gney hattnda bir meclis oluturulmasn istemiti. Yaama ilikin de sylenecek birka ey var. Bay Fie, kendini bugnlerde ok daraltyor. Btn sorunlar bytyor. Kawaya kar duygular, hala olumlu deil ve elinden gelse onu da buradan uzaklatrmaya alacak gibi hissediyorum. afaka kar yaklam, yine yle. Biraz da, neden bana yardm ediyorlar da ona etmiyorlar gibisinden bir kskanma durumu var. lk nceleri bu tepkisini, aka yoluyla ortaya koydu. Hatta afakn bana kar ilgisinin dahi olabileceini syledi. Bu durum o gnden beri, bende bir soru iareti olarak kald. Acaba, aramzda eliki ksa ya da elikilerimiz derinlese, bu durumu beni de afak da buradan uzaklatrmak iin, fena bir komplo malzemesi olarak kullanabilir mi? Bu olaslk, beni biraz rktyor. afaka da bu durumu atm., Aramzda hi byle bir ey olmasa bile, insanlarn buna benzer bir ey dnebilecekleri bir davrantan kanmas gerektiini syledim. Yoksa haksz yere bamz yanacak ve ikocuum da hayalindeki ehidan mparatorluuna ulaacak. Geri Bay Fieyi bylesi bir komployu yapabilecek kadar, kt birisi olarak grmediimi de syleyebilirim. imdilik bu kadar Tekrardan evba. * * *
151
Ebruli Ezgiler-II
19 Haziran 00/Pebazar Xnere-Xestexane-adr

Yine gecenin bir yarsnda gnl yazyorum. lgin olaylar dizisi, yaamda birbirini kovalyor. Aralarnda bir yar var sanki. On aylk gerilla -szde- pratiimdeki ilk somut darbeyi yiyorum. Hem de ok yakndan. Alt aydr hastanede birlikte altmz, Doktor nvanl, ener bozuntusu ve eytan soylu hesap uzman Mervan, bir ylan sinsiliiyle yanmzdan el-etek ekti. Gerekten de hayat tkenmi, yaamda bitmi kiiydi. Yediim en byk darbe, bu oldu diyebilirim. Duygularm, nefret ykl. Aldatldk, hem birey hem Parti hem de halk olarak. erefsizlik, kendini satma diz boyu. Krdn eski feodal onuru, erefi de kalmam insanlarda. Kiiliksizlik, bu denli dibe vurabilir. Bakanm, bu lanetli kiilikleri grdke devrimin neden olmadn daha iyi anlyorum. Bunca emeinizin sonusuz braklmasnn tek nedeni, bu timsah soylu yaratklarm meer. Hereyleriyle bitmiler. En ok zldm de sizin, artk onlar iin bir ey ifade etmiyor olmanz. Hem de bylesi bir srete ve imdiye kadar hereyi sizin iin yaptklarn syledikleri halde. Hibir neden, bunlarn kan hakl karamaz. Bunlar, bana gre tamamen bitmi kiiliklerdir. Eski Krt deer yarglar da kalmam. Feodalizmden ve onun geri, insan skboaz eden anlaylarndan nefret ederim, ama bu denli ilkesiz, onursuz , erefsiz olmaktansa, feodal Krt onuru, erefi ile Derwe Avd tarz direnmeyi ok kutsal buluyorum. .....demedim mi Haydar, demedim mi sana, bu erefsiz adamlar satar adam... Mervan zerine, saatlerce zmleme yapabilirim. lkeye ilk geldiim gn olan 1 Eyll 99 Dnya Bar Gnnde, alm biriminde -tesadf bu ya- bu Mervanla karlayorum. Biraz konutuktan sonra, Mervann 93 ylnda apa alanndan k yapan ve kendisinden srekli bahsedilen mehur skan adl ahs olduunu anlyorum. Alt yl sonra onu gryorum. Onda ilk dikkatimi eken ey, iradesinin tamamyla krlm olduu ve eski skann yerinde yeller estiiydi. Youn bir i pimanlk yayordu. Dr. Rauf Arkada, ehidandan geldikten sonra ve az ncesinde onda biraz olsun dzelmeler gzleniyordu, ama yine de ona kar hep gvensiz olduumu syleyebilirim. Kskan, hesap, kurnaz, vs. bir ok kt zellii vard. Maddiyat, gdlerine esir, insan
152
Ebruli Ezgiler-II
sevgisi pek kalmam biriydi diyebilirim. Buna ramen, bir k boyunca onu hep anlamaya altm. Bir nevi, lke gerekliini tanmak, apolitik olmamak adna ona katlandm. Ama adam, sonuta kat. iyar Mardin, Azat Batman, iyarn yavuklusu -her defasnda halamn kz dedii, bayat balk gzl- Berfin Mardin ve yine bizim eitim uzmanmz olan -bayan arkadalarn nce iirip sonra eletirdikleri Ekinde kaanlarn iinde. Gya, Mervan ile Ekin birlikte kamlar. Olacak ey deil, inanmam da. Mervan byle bir ey yapmsa, sadece onu kullanmak, ka sresince faydalanmak iin yapmtr. Bu nedenle, onu yanna almtr. Yoksa Mervann onunla farkl bir sebepten dolay katn dnmyorum. erefsiz adam, giderken benim tek kollu Hungarimi de gtrm. Bu durumda, birka gn nce akrabamn kz diyerek silahn deitirdii bayann ift kol silah da bize kalm oluyor. antas bombotu. Sadece savata kald sre ierisinde zel yazlarn ve iir benzeri eyleri yazd bir defteri antasndayd... Bu yazy tamamlamak istiyorum, ama bu kez de lks izin vermiyor, snmek zere. Bugn, ayrca benim iin ok anlaml bir gnd. yi ve kt eyleri bugn bir arada yaadm. 96 ylnn 19 Hazirann hi unutmuyorum. Munzurla ilikimizin balad tarih ve bugn be kii hem de ok yaknmzdan ekip gidiyorlar. lgin bir tesadf. Bugn hep bekliyordum, unutmamtm. Bylesi bir tesadf olmaz olsun diyorum. Bugn, bir de bylesi bir olayla anmsamak istemezdim. Neden katklarn her birinin ahsnda detaylaryla koyabilirim, ama yine de inanmak istemezdim. Kaanlarn arkasndan, bazlar imdiden veraset savana girmi. Baz tipler yazarken bile duygularm kendilerine kar nefret ykl- tulumuna konmular bile. Bu denli de hesapl, dkn ve maddiyat olunmaz. Gz malda olan bu tipler, belki de gittiine dahi sevinmitirler. Bylesi erefsiz tutumlardan nefret ediyorum ve bu davranlar beni rktyor. Bylesi tutum sahipleri, bu anlaylarn tayclar, partiyi satacaklar, korkum bu. Kam bir adamn mal zerinden hesap m olur? Onun brakt hereyi yakacaksn. Eer onun eyalarn almaya tenezzl ediyorsan, sen de yarn aynsn yapacaksn demektir. Eer o adamn eyas tiksinti uyandrmyorsa, sen de erefsizsin demektir. Yarn, ne yapacam ok iyi biliyorum. Mervann tm eyalarn toplayp, kendisiyle, anlaylaryla birlikte bu tiplerin gzleri nnde yakacam ve sanrm
153
Ebruli Ezgiler-II
bunlara verilecek en iyi ders de bu olacak. Bu tiplere kar avazmn kt, sesimin yettii kadar barmak, kfretmek geliyor iimden. u tuluma konma meselesi, bende farkl armlar uyandryor. nderliin yakalanmas sonrasnda baz erefsizlerin parti zerinde hesap kurmalar, partiyi satmalar, blmeleri, kendi kiisel karlarna gre ayarlamalar geliyor aklma ve o nedenle bylesi davranlarda bulunan kiilere kar nefret duygusu geliiyor. Bir sre gzlerimizin nnde bylece boa karlyor ve biz yalnzca bu duruma kar bakakalyoruz. imin yand nokta bu, ne yazk. Srecin elden gitmesi beni korkutuyor ve biz eli kolu bal gibiyiz. Krt, dkn ite, dkn, dkn, dkn.... Bizler, Tanrnn lanetli kullaryz. Yaama hakkmz yok bizim. fkeden neredeyse gs kafesim patlayacak gibi, smyor ona. Yzlerine bolca tkrmekle ancak rahatlayabileceimi dnyorum, yoksa bu fke neredeyse boacak beni. Neyse, oflamak, puflamak da fayda vermiyor, yedik bir kez kaz. 5-0 nde adamlar. Alacanz olsun. Ulus olarak kaybedersek ayet, nedeni hi kimse deil biz, yalnz biz ve erefsizliimiz olacak. .................. * * *
154
Ebruli Ezgiler-II
HZNN ADI KENDEKOLE, KRT FLZLER VE BERTANIN AKI...

17 Austos 00 Xnere-Xestexane
Gnlk yazdm en son tarihe bakyorum ve hayretler ierisinde kalarak, neredeyse iki aydr gnlk yazmam olduumu anlyorum. Yine, 15 Austosta gerekleen hava saldrs olmasayd, herhalde uzun bir sre daha yazmayacaktm sonucuna varyorum. Saat 23:30 civar ve serin bir Austos gecesinde, gzel bir dolunay altnda, hastane alan iindeki mangamzn dnda, solumda yatan Zafer Amedin battaniyesine oturmu, Nilfer Akbaln yank ezgilerinden oluan bir fonun eliinde bu yazlar yazyorum. Ay, tam karmda, dou ynnden ykseliyor. Bu gzel grnt, yaklak bir haftadr var ve her gece ayn gzellie tank olarak yatmak, uykuya ayr bir gzellik katyor. Farkl duygular yaatyor insana. Fakat son yaanan olay, bu gzellie glge drd ve sabahlar o kadar da mahsum beklemiyoruz artk; uykularmz, hava saldrs olaslyla blnyor. Yaanan trajediyi, kolay unutmayacaz. Zafer ile resimlerini ektiimiz cenaze says, yirmialt civarndayd. Korkun bir tabloydu. Cenazelerin ou ocuklar ve kadnlardan oluuyordu. Bu duruma dmek, hep onlarn kaderine dyor gibi. Yine ocuklar ve kadnlar -en korumasz olanlar yani- lyor. Doa kanunlar yine bildiinde srarl anlalan; zayflar elenir.... Doal seleksiyon.... Tabii ki, yaananlar doal seleksiyondaki kadar doal deil. Adn deitiriyor ve onun yerine zorba seleksiyon koyuyorum ya da Kalle seleksiyon. ocuklarn gnah ne? Gonca gllerin, krpe canlarn suu ne? Sular, sadece saf, temiz bir ocuk, bir Krt olmak mdr? Bu kara yaz, silinmez mi Krtlerin tarihinden? Grntler, 88de Ramazan ztrkn ekmi olduu fotoraftaki
155
Ebruli Ezgiler-II
ocuk llerini hatrlatt. Ayn donuk bak, bir ounda var. Azlar nefes almak istercesine ve son nefesi vermek istemezcesine ak. Ve toz toprak iinde, sapsar suratlar. Bazlar parampara. 14-15 yalarnda bir gen vard. Yz , ortadan ikiye blnmt. Gzler, burun, diler yzdeki noktalarn deitirmiti. Byle tannmaz halde olan, bir ok ceset vard. Tarih 15 Austos, saat, 16:15. Drt uak, kuzey istikametinden geliyor, herbiri canavar, lm ykl. Zomlardaki Herki airetine mensup Behdinan halk, olacaklardan habersiz, her zamanki gibi adrlarnda gnlk koer yaamlarn srdryorlar. Ve bu yaamlara lm dal yapan canavarlar, her bir adrn nne tonluk kazanlar brakyorlar. Hem de 7-8 kez dal yapyorlar. Yaklak 20 dakika sryor bu bombardman. Roketler de cabas. Bilano korkun; 32 l var. u an bildiim kadaryla yirmialt cesette paralanma st boyutta deil, ancak altsnn paralar bile bulunamyor. 40-50 arasnda yaral var. Olaya, duygulardan arnm olarak, sadece basit bir hareket (fizikteki biimiyle) baklrsa, ok rahat aklayabiliriz. Uaklar geliyor, dalyor, vurup gidiyorlar. Ancak bunun sonucunda oluan tablo ortada ve bu kadar basit kelimelerle anlatlmyor. Herbiri yeni filize durmu, krka yakn can, bir anda yok ediliyor. Buna brakalm anlam vermeyi, olay anlatabilmek dahi o kadar kolay deil. Bir filizin adnn Beritan olduunu reniyorum. Onu, daha ncesinden grm de olabilirim. lenler arasnda, en ok onun ad geiyor. Bizimkiler onlarn adrna her gidilerinde kk Beritan, zafer iareti yapp, Biji Serok APO diye slogan atarak, bizimkilere doru koarm. in kts, kazan tam da onlarn olduu adr vurmu. adr yerinde imdi, 4-5 m. yksekliinde ve 10-10 m. geniliinde bir ukur var. Korkun bir grnt. Olay sonras, saylar 300 ile 500 arasnda olan koerler, lm tekrar gelir korkusuyla byk bir telaa kaplarak, toplayabildikleri neleri varsa alp, yalnayak yollara dyorlar. Bu manzarayla -Kelainden olay renip hemen Kendakoleye dndmz esnada- dn yolunda karlayorum. 91 sonrasnda yaanan Krt glerini hatrlatyor. Dokuz yl sonra, benzer grntler tekrar ediyor. Galiba Krtler, zgrle kolay varamayacak ve bu grntleri, daha ok yaayacaz. nsann bazen tesadflere inanas gelmiyor da deil. Neredeyse bir yldr bulunduum Xnere alannn dna kmam olmam ve o gnn de msait olmas vesilesiyle Keleine gitme karar alyorum. Zafer, ben ve Dr. Renas yola kyoruz. Arabayla gidi156
Ebruli Ezgiler-II
yoruz. Arac Rstem Amed sryor. Arabayla daha ncesinden kaza yapld iin, st yok ve Amerikan aralarn anmsatyor. Kelaine giderken, olayn olduu yerde 10 dakika mola veriyor, fanta vb. iiyoruz. imiz bitince, zomlardan ayrlyoruz ve 10-15 dakika sonra, uak sesleri duyuluyor. Olaydan onbe dakika nce biz, uan ilk vurduu yere 10 m. yaknlkta oturmu durumdaydk. Yani oradan biraz daha ge ayrlsaydk, belki bizler de onlarn iinde olacaktk. Neden Kendakole, neden Behdi aireti ve neden biz deil de halk hedef alnd? Olayn olduu yere, 300-500 m. kadar bir yaknlkta iki kampmz -Rdur ve Delil rav Arkadalarn zel Harekat (fedai) Kamplar- varken, neden onlar deil de zomlardaki susuz, gnahsz insanlar vuruluyor? Geri tm askeri gler, ayn 13nden itibaren saldr durumuna kar intiara gemilerdi. Saldr bize ynelik olsayd da pek sonu almazd, ama neden bu olamaz. Bu durum, neden halk, stelik Gney halk ve KDPnin denetiminde olan Herki aireti seiliyor sorusunu glendiriyor. Her ne kadar bu airetin KDP ile belli sorunlar olsa ve yllarca birbirleriyle savamlarsa da, yine de KDPnin denetimindeydiler. Sylenenlere gre, zomlarda ay PKKli olarak, ehirde dokuz ay KDPli olarak yayorlarm. Musul civarlarndan geldikleri syleniyor. Bu bombardmandan sonu karmak istersek: Bir; son srete KDP ile aramzda gelien yaknla ilikin KDPyi uyarmak istediler, iki; 15 Austos vesilesiyle istesek sizi her zaman, her an vurabiliriz gibisinden bize bir gzda vermeye altlar. Yine bizden, Gneyde jandarmalklarn yapmamz istediler vs. Yani eylemin askeri ynnden ok, siyasi yn var. Kendi lke karlar sz konusu olduunda, kimsenin gznn yana bakmadklar ve bakmayacaklar daha net anlalyor. Yani bu noktada TCye kar ok saf niyetlerle yaklamak, sanrm en byk gafillik olacaktr. yleyse bizim de kendi lke, halk karlarn, bu denli, hereyi gze alarak korumamz, savunmamz gerekiyor. * * *
157
Ebruli Ezgiler-II
30 Eyll 00 Xnere-Xestexane
Attm tarihin doruluundan emin olmadan, bu notlar dyorum gnlme. Yine iimden, Buna gnlk demeye de bin ahit lazm demekten de kendimi alamyorum. nk, neredeyse bir aydan fazladr yazmyorum. Bundan sonra, bu deftere aylk demek, sanrm daha doru olacak. Bu gnlerde ilgin olaylar ve gelimeler yaanyor. ki gn nce, 28 Eyll gecesi arkadalar, Kandilde YNKye kar otuz koldan birden saldr dzenliyorlar. Saldr sonucunda, yetmi silah, drt doka kaldrlp, otuzbir esir alnyor ve ondrt kii de onlardan ldrlyor. Bizim kaybmz ise, yedi civarnda. Bu nedenle ortam biraz gergin. Bugn yaplan ynetim toplantsnda alnan karara gre, bu alandan da otuz kiilik bir fedai gc ve bir piyade birlii, Kandile destek iin gidecekmi. Yine bu olaylar TCyi etkileyeceinden, onlarn hava saldrs yapabilecei dncesiyle genel g, on gn kadar bir sre boyunca intiara kacak. Tm gler -biz hariaskeri eitim grecek. Yaklak on gn nce, hastane yapm almalarna balamtk. Epey ilerleme de saladk. Temelleri ve kolonlar atlmken, son 3-4 gndr gerek smailin gerekse de abann(Hseyin Arkada) gazabna uradmz iin, alma durmu durumda. Tahta, kalas ve imento olmadan st tablay atamayacaz. Bu nedenle 27 Eyllde Karargaha, Botan Arkdala grmeye gittim. Botan Arkada, mali olarak zor durumda olduumuzu belirtti. Yine Arkadalarn Maxmur Kampna gittiklerini aldm istihbarata gre Kara mer ve birka kii Maxmura KDP araclyla gitmi. Ayrca KDPnin, YNK ile yaadmz son gelimelerden dolay, Behdinan alanndaki anlamay kaldrd, hatta yirmi esir Arkada da serbest brakt syleniyor- onlarn gelmeleriyle bu sorunun giderilebileceini belirtti. Anlalan ertelendi ve zaman kazanlmaya allyor. Bu gerekeler yetmiyormu gibi, bir gn sonra muhaberede Cuma Arkada, Botan Arkadaa Kandilde yaplan eylemleri aktaryor. Bu aktarm sonrasnda bizim tm istemlerimiz de otomatikmen suya dm oldu. Yani Botan Arkadan eline, kap gibi bir koz gemi oldu.
158
Ebruli Ezgiler-II
Fakat bugnk toplantda, hastane ve yaklak 1-2 aydr yapmna balanan barajn inaat almalarnn devam edecei belirtilmi. nmz k, en fazla yzkrk gnmz var ve havalar da soumaya balad. 3-4 gndr gz yamurlar, bizi resmen esir etmi durumda. Hastane yeri, yaklak olarak 130 metrekare ve drt byk odadan oluuyor. Bunun yannda bir de 70-80 metrekarelik, odal di nitesi yaplacakt. Dozere yerini kazdrmtk, fakat Botan Arkadatan alm olduum Israrc ve yaratc deilsin ynndeki tm eletirilere ramen son sreteki durumu deerlendirdim ve kendi yerimi yapmaktan vazgeerek, Dr. Orhan Arkadaa farkl bir neride bulundum. Durum, srecin dili olan uzlamayla noktaland. nerim hastane yerinin, alt odaya blnmesi ve bu alt odadan ikisinin di nitesi olarak kullanlmas temelindeydi. O da uygun buldu. Ben, kazanl olduumu dnyorum. Botan Arkadan bana yapm olduu eletirileri esas alm ve onun duygusallyla pratiklemeye alyor olsaydm, datc olacak ve uzun vadede sonu alamayacaktm. Ben, yine saduyuya kulak verdim ve sanrm kazanl da ktm. Bu karardan birka gn sonra gelien olaylar da beni dorulad. Genel hastane yeri, o kadar masraf yaplm olmasna ramen, neredeyse bitirilemeyecek durumda. Bunlarn dnda, geniletilmi merkez toplants ve 3. Kadn Kongresi sonras gelien genel dzenlemeler sreci ierisindeyiz. Dn bayan arkadalarn dzenlemeleri bitti. lgin sonular var. Benim de hayret ettiim en ilgin sonu, Trkiye almasndan kt. Neredeyse 6-7 aydr younlaan gruptan sadece alt kii, Kandile bu almayla ilgili olarak gidiyor. Munzur Arkadan da iinde olduu kii (Munzur,Dicle ve Arya Amed) ehidana, bir grup da PJA Karargahna gidiyor. Munzur asndan zldm. Fakat bir bakma gelitirici de olacak. ehidan alan, parti tarihinde pek olumlu grlmeyen bir yer. Bir ok olumsuzluun yaand ve hakknda net yarglarn gelitii bir alan. Maddi imkanlar fazlaym. Bu nedenle grupuluk ve etecilik zemininin fazla olduu syleniyor. Fakat ben, burann da oradan pek farkl olmadn dnyorum. O alanda Arkadan adam olduu sylenen B... Arkadan olduu syleniyor. Umarm Munzur, oradan gle kar. Yine de son yaanan eyler, beni rktyor. Bugn, Munzurun eski alma gruplarnda bulunan, Sivasl ve 97 katlml olduunu rendiim Gulan adl bir Arkada, sabaha kar ene altna dayad silah ile intihar ediyor. 5 dakika iinde gerekleen bir lm. Bu, son bir hafta iinde yaanan ikinci
159
Ebruli Ezgiler-II
olay oluyor. Yine son ay ierisinde yaanan nc olay. Yunanistanda ayn eitim sahasnda kaldm, birlikte mzik almas da yrttm, eski MKM gruplarndan Koma Rojhlatn balamacs Erol adl Mordem Gokar Varto Arkada, 14 Temmuz'da yapt eylemini maddeyle aklyor; 1- Kadnn parti iinde ezildii 2- Kltr gruplarna kar n yargl yaklam ve 3- Kalara tepki biiminde. Parti ierisinde yaananlara kar, yaplm bir eylemdi. Arkada, ehit kabul edildi. Ardndan bir hafta kadar nce, yine Yunanistan eitim sahasnda beraber kaldmz Ararat kod adl, Arl milli koucu ve maratonda Trkiye birincilii alan arkada intihar ediyor. Tek kurunla, alnnn ortasndan kendini vuruyor. Kurun arka kafatasndan (oksipital kemik) kyor. Nedeni tam anlalamayor, son bir haftadr tecritteymi, yaam ve rgt sorunlar varm deniliyor. Yeni Sava eitiminden sonra, yaklak 9-10 aydr Mahir Arkadan sorumlu olduu zel Kuvvetler kampndayd. ntihara giderken, Botan Arkdaa bir mektup brakt syleniyor. O da Mordem gibi, intihardan nce bomba patlatyor, sonra intihar ediyor. Ona benzerlik var. Ardndan bu son olay. Dzenlemelerden kaynakl olduu syleniyor. Bir haftadr raxt ve silah alnm. O da ekip gidiyor aramzdan, sessiz sedasz. Neler olduuna anlam veremiyorum. Dardaki arkadalarn yaklamlar ok duyarszca. Hatta farkl sylemlerde bulunanlar bile var. Bu durumu, yalnz olay boyutuyla ele alarak farkl deerlendirmek, korkun bir acmaszlk olur. Anlamaya alyorum. Politik kayglardan dolay, Ararat ehit kabul edilmedi. Sanrm bu da yle olacak. zlyorum. Daha mrnn baharnda, gencecik insanlar, lkelerinin zgrl iin yollara den bu genler, kendi elleriyle yaamlarna son veriyorlar. Bu olaylarn arkas gelir diye korkuyorum. Ciddi bir ynetim sorunu var. nsan psikolojisi zerinde daha fazla durulmal ve anlamaya allmal. Yoksa yeni arkadalarn bir ounu, bu ekilde kaybedeceiz. Eskilere fazlaca bir ey olacan sanmyorum. Onlar felein emberinden defalarca gemiler, o yzden lm onlarda ok sradanlam. Sanrm ehidan gc, yarn hareket edecek. Munzura sadece bir albm ile Kendakole katliamndan kurtulmu, 10-11 yalarndaki gzel bir Krt kznn resmini verebildim. Blk ynetimi izin vermedii iin, bugn gelemedi. O yzden fotoraf da ekemedik. Yarn operasyon vesilesiyle tm tekniki malzemelerimi kaldrmam gerekiyor. Grmek dileiyle
160
Ebruli Ezgiler-II
evba. * * *
161
KNC BLM:
EBRUL EZGLERDEN NOTLAR.
Ebruli Ezgilerden Notlar
1- GNLKTEN NOTLAR...
Name Kitabi: GLMSE EY DERSM Nusnekar: Munzur em
Na kitabi xeylo waxtyo mdestro, hire cildo d roce biyoke ez ktabo verin qedit. Hireseyoetaohet pelo. Yunanistandi guret destixo qeminebiyo caverdiri. Hatta Moskova xode ard, hama vandanemi zaf grana. Ezkhe xore perskon ae hente vatenemi estbi tey.... nka Serokema deste dsmendiro, dismen mukerem vano, Krmanci hatta nka vitohet gerenge serdardwe (serhldan kerd) no vitonyenke ze ibinu kenim bine herd ze mezeli ser beton kenim. J hateray ke serokema vono nira tepiya ez heriyexo seba Aiti keno, xoxode ezi va, ma milete Krmancu eke nevazenim texteya hite (hiyere) re nepayneane, dismenexo rnd nasibikeme. Seba ni ez ni kitabi vanon. Ez diyoke guvene Pire Welat Seyidrza dismenexore qe ino. Xayini, bebextiyine hatta nka bela arda serema nacadiyke ardo. Lace pri, Rayvere Qopi, Zeynele Alie Tope....Msayeba Lace Seyidrza bra brahimi, Silemane Salmanu, Aira Areyzunra Mehmed Aayi... ze ninay xainun zafe. Dismen ci pucu deto ma serde, 1932de bra brahime misayebixo slemane salmanure do citene. ere (Aslan) Koe Dersimi Ali er Taki, Zeynele AlieTopere do itene. Cengavere Dersim ahan Aayi, brayere do itene, Anca Lace Seyidrza ex Hesen, cnya ex Hesen,cnya Seyidrza Bese, prupiya hires mordemi Hate de Meeoderg (uzun mee) de Rayvere Kop musneno dismen. Binba Kemal dano itene. Sebebe vandenemina bine, Diroka Dersim, hiresohete. Kalikexora ci eiyope hente zanon. Ez va daha rindeke bimusi. J saatira zediyo sere nide gurin, nusnayne mre zaf giran yeno. Verte kitabina di-hire note guretbi inu vatke biere naca. Kamila (Reisa) Aira ferhadun Cemit Aao Kamila Aira Karabalun Kongozade Mehmet Ali
162
Kamila Aira Abbasun Zeynoolu Ahmed Mfettia umumiya jeniya Amede brahim Tali Yaliye Elezize, fahriyo xe (Deli Fahri) vato ez son Dersim ne verdon kemer ser kemerde Valiye Ali Cemal serrena 1926de Aira Kocande er keno. Vano ez aleviyo enaxo rusneno verte airan, hediye( ? ) topkeno (dano are) . Collik Nuri serrena 9 Mays 1929de Valiye Amede brahim TALyere telgraf rusneno vano ma ebe heyetiya yenime Amede. Verte heyette. Cemi Aa, Kongonade Mehmed Ali, Aire Abbasana cerinra Lace Zeyno Ahmed (Ahmede Zeyno), ex Hesen, juyeke Baytar Nuri. Terteleye Dersimde hente Lekere re Abdullah Alpdoan vayriyene keno (sk ynetim komutan, kurmay bakan). No zamae Nusrettin Paayo, no Nurettin paayike Kogirede serlekerene kerdo. Nazr (bakan) Esat Mahmut vato Trkna ber ke enfendiye no welat niyo, Trk vayre no welatiyo. Trkonma ber kam estosa hekka inay hizmetkariyine, koleiyene Diyarbakr 1. Umumi Mfettii brahim TAL Beyin 1929da Dersime ilikin, Nuri Dersimiye syledii iddialar: Rehper Rza, ngiliz kyafeti giyinen Cemil paazade Ekrem ile grm. Sultan Hamidin olunun padiahlna ilikin gelen maktubun Malatya da yakaland, Azizin (Hamitin olu olabilir mi?) neden Hozata mektup gnderdii.. * * * -Ferhaden aireti reisi, Cemid Aa Karabal aireti reisi, Kangozede Mehmet Ali Abbasan aireti reisi, Zeyno olu Ahmed Diyarbekir 1. Umumi mfettii brahim Tali Bey ve bunun iddalar; Rehper Rza (?), ngiliz kyafeti giyen Cemil Paazade Ekrem ile grm. Sultan Hamidin olunun padiahlna ilikin gelen mektup Malatyada yakalanm. Aziz, (Hamitin olu olabilir mi?) neden Hozata mektup gnderiyor?
163
** Eleziz Valisi DEL FAHR ; Dersime gidip ta stnde ta brakmayacam diyor. ** Vali Ali Cemal (Dersim Valisi); 1926da, Koan airetine Alevi olduunu sylemi. Savata bu valinin kz araclyla airetlerden hediye topluyorlar. Seyidrzann ocuklar; eyh Hesen Baba brahim- Silah temin denetimi grevi ve airetler aras birlik, Alier ve arkadalarnn abalaryla devam etmektedir. ** 9 Mays 1929da, Amed 1. Umumi mfettiliine telgraf ekiliyor. Giden heyette, Ferhaden airetinden Cemid Aa, Karabal reisi Kongozade Mehmed Ali, Aa Abbasan Reisi Zeyno olu Ahmed, Baytar Nuri ve ex Hesen de var. ** Abdullah Aydoan,Kogirideki Nurettin Paann hem damad hem de Kurmay bakan. ** Areyen aireti (Mehmed Aa), devlete yardm ediyor (267) ** Bakan Esat Mahmutun sz; Trk bu lkenin yegane efendisi, yegane sahibidir. Trk olmayanlarn tek hakk var. O da hizmeti ve kle olma hakkdr. Qopo Use-Koan airetinden Usiv Aa-(Hozat tarafnda karakolu saranlar) (Amutkarl ky) Kolon cephesinde: Qosik Hesen ile Usen Aa var. Bu cephe yarlnca, Zeynele Ali Top ile Hesen Aay Kazi, Tujik Dan brakp, Azani ile Sor vadisine doru Munzuru geerek, Demenan tarafna gitmeye karar verirler. ** Koan airetinin kollar (Resikan ve Semkanlar) atma yerleri; Zeynel Tepe ve Somoi Halk Ali Boazna snyor ** Fetere cephesinde Hese Gewe atyor. **
164
Hema Cine Kefi (La Deresinde) ** Yusufhanl Usavu reisi Qamer (Kamer Aa), Seyidrza ile Xzr Glne ta atarak birlikte hareket edeceklerine dair yemin ediyorlar. Olu Fndk Aa, Seyidrza asldktan sonra Dersimlileri sulayarak, dmanla birlik oluyor. Piye(?); ttn tututurmak iin kullanlyor. Hese Geme- kence yaplarak, kollar ve parmaklar kesilerek ldrlyor. Maarada yakalanp teslim oluyorlar. ** (Eskefe korto re-maara pule tecino (Haydaran Aas Xdr Aann evi )
165
24 Nisan 00 Xnere-Terzihane st Birinci Fedai Konferans Aktarm n Toplants.

Konferansn nitelii aktarld. Son siyasal sre zerine yaplan deerlendirmenin aktarm yapld. Siyasal sre, dnya, blge kapsamnda deerledirildi. ABDnin dnya zerinde arln koyduu, yine Rusyann gc, blge ve dnya politikasna etkisi, Kafkasyadaki etkisi zerinde duruldu. inin dnya siyaseti zerindeki etkisine ve yine Hindistann durumuna deinildi. Trkiyenin stratejik konumundan kaynakl olarak, blgenin ve dnyann demokratikletirilmesindeki etkisi ve nemi deerlendirildi. -Blgede suya duyulan ihtiya ve bunun geliebilecek denge ve atmalar zerindeki etkisi zerinde duruldu. Tm bunlarla birlikte fedai ordusuna duyulan ihtiya, onun nemi ve zm srecine etkisi deerlendirildi. * * *
167
Bakanlk Konseyinin 28 Mart 00 Tarihli Talimat KAMUOYUNA (Newroza likin)

- etelerde belli bir snrlandrma olsa da, klasik devletin dnmedii. -Uluslararas glerin HADEPi, Krt halknn meru temsilcisi olarak grmesi gerei. -Yeni dnem, yeni oluumu gerektiriyor. randa en gl muhalefet Krtlerdir. Krtler, denge gcdr. Dou Krdistanda gazete karmak, legal parti almalar yrtlebilir. -Iraka ilikin; ABD kendi zmn gelitiremedi. -Irak rejimine ilikin; KDP ve YNK ile bar ve diyalou esas alyorlar. Fakat mdahalelerin younluklu olduu bu sahada, istikrarl politika yaplamayabilir. -Rusya, yeni ve kiilikli bir srece girebilir. Ynetime ilikin; baarnn yolu ideolojik almalardan geer. Eilimler ve istemler; bireysel eilimler,nerilerin celie alnmas partiyi, tasfiyeye gtrr. -Parti nderliinin yakalanmas, yapda irade krkl yaratmtr. -Militann grevi, izgiyi egemen klmaktr. -PKK iinde, partiden alnan yetkiyle partiye yenilgi dayatlyor. -Bireysel tutum ve hesaplk daha ok da ynetimlerde yaanyor. Gelecee gven duymad iin yapsna da gven veremiyor. * * *
168
Kitap simleri: 1-Savata ve Barta Byk Stratejiler Eti Yaynlar-PAUL KENNEDY Konu: Kitap, Avrupa byk stratejilerinin klasik rneklerini zmlyor. eitli uluslarn uzun erimli karlarn korumak iin, sava ve bar zamanlarnda siyasi, ekonomik ve askeri hedeflerini nasl birletirmeye altklarn ele alyor. Yine, Strateji kavramnn sava alan operasyonlarndan, ulusal kaynaklarn ynetimi konusuna kadar ne anlama geldiini irdeliyor ve diplomasinin yaamsal rol zerinde duruyor. 1.ve 2. Dnya savalarnda, ngilizlerin byk stratejileri ile birlikte, Roma mparatorluunun, imparatorluk spanyasnn, Almanyann, Fransann ve Sovyetler Birliinin byk stratejileri de kitabn konusunu oluturuyor. 1.Bask NSAN 95 eviren: AHMET FETH 2- AYDINLIK ZNDAN Kaynak yaynlar, Bilgesu Erenus-Yaln Kk 1.Basm; UBAT 2000 * * *
166
D TEDAVSYLE LGL HTYALAR 1- En az 5500 watt g retebilen bir jeneratr, bu jeneratrle kullanlacak olan cihazlar -Di nitesi (foty: koltuk takm) -Komprasr makinas -Reflektr (projektr) -Yeteri kadar, odann klandrlmas iin lamba -Amalgamatr (mikser) -Pastr frn (sterilizatr) -Rntgen cihaz iin -Inl dolgu makinas Tm bunlar, sadece di tedavisiyle ilgili olan tekniki cihazlar olup, sadece di tedavisi iin bile bir jeneratr almn zorunlu klmaktadr. Bu jeneratrn fiyat, 2000$ civar imi. Benim sadece bir Arkadaa yapm olduum 21 yeli (di) porselen kprnn randa yapl fiyat, yaklak bir milyon tmendir. Oysa burada yapm, 80.000 tmene mal oldu. kisinin arasnda yaklak 12 kat fark var. Yani burada yapmakla %1200 daha karl kyoruz. imdi buradan hareketle, Bir jeneratr 2000$, ok pahaldr, alamayz trnden bir hesap yaplamaz. nk benzer durumdaki ikinci bir Arkadaa yapacamz kpr, 2000$lk jeneratre bedel demektir. * * * GREMY DL CARLOS SANTANA- En iyi dalda toplam 30 dl. JHON LEE HUKER; Bluesde STING- En iyi erkek pop arkcs seiliyor Aksibedari-Tomografi (Farsi) Akmait- Tahlil (Farsi) * * *
169
MUNZURUN DEFTERNDEN NOTLAR

..... Hznl akamlar alar kapm yine Ben yokum, o engin ykseklerde Mavi sana kald dalarn doruklarnda Kentin pis klar ve serseri takm da bana Sen git Bu lkenin hasretiyle tutuan heval Sen git Ben kendi sevdamla Kendimi yakarm zgrlme Hv. Serhat * * * Nerdesin barmazlm! Nerdesin elik gzlm! Nerdesin knna smayan! Kahpelik ite burda! Karanlk ite burda! Gzya ite burda! Ey ateler nerdesiniz! Nerdesiniz eey Kucakta kald l Hasan Hseyin * * *
170
Herkes kendi bana erdemli olabilir, kusur ilemek iin, her zaman iki kii gereklidir. HENRCH HEN nsan hereyi istemeli ki, bir ey yapabilsin SARTRE Gerek bulunacak, kefedilecek bir ey deildir. Gerek yaratlr. NETZCHE Beenmenin yoksulluk olduunu dnyorum. NETZCHE Her insan dlerinin bykl kadar zgrdr. CHE Sadece iddiaya dayanan hkm ahlakszlktr. PERKLES Aslanlarn olmad yerde maymunlar kral olur. * * * Ey bana topraklar olan Ey her halkn dili, Her lkede bize kydlar Her zulm bizedir Btn ihanetler bize edildi. Topram! Bazen kefedilmemi bir lke oldun bana ve bazen mezar Dnp bir ocuklukta ldm srekli Bak bana, bakn yener tm uzaklklar Yenilgidir, baknsz zafer Kraln kendi lkesini igali Her savaan bir ocuk olup lr savata Ve yaarken abdal Durup bir ta seven bedevi te gidiyorum
171
Senden yollara kp sana gelerek te bu btn rmaklarn denize kavuma istei neden gerekte sende olan uzaklarda aryorum. Sende olan sana, btn uzaklardan getirmek istiyorum. zgrlk gibiydi ruhun Ulaldnda yiten Ey, kimsesizliim Sende mlkiyetim yalnzca sessizlikti Bir tek bakn kald ardnda. Tuzla buz olmu o zmrt Krld aramzda hayat kadehi Saarak kanmza o ac mcevheri Ey kavuma arklarna Mezar olmu gsler, Yitip bulunmayan ocuklarn sylenmemi istei Toprak llere ayrlrken kavumak olmaz Bir tek uzaklk oaltr, yalnzlk birletirir bizi Erdal Arkadan defterinden * * * Akn egemen olduu yerde iktidar istenci yoktur. ktidar istencinin stn geldii yerde ise ak yok demektir. Kendini beenmilik d grnle yetinir, oysa inatlk bir ehvettir. Ak atetir, ayrlk ise rzgar. Derin duygular rzgarda alevlenir. Yzeysel duygular ise sner, snamalardan gemez. Erdem, insann kendi varoluuna kar sorumluluudur. Zevk, bir zgrlk trksdr, zgrlk deil. Yaamak iin blmek zorundayz, birlemek iinde vurmak. * * *
172
Komploya likin Soruturma Komisyonunun Raporu

30un zerinde alnan rapor (3. elden) sonularnn deerlendirilmesi. Srecin kararlarna ilikin bilgi, daha ok nderliin Savunmalar ve avukatlarn aklamalar eksenli. Mevcut bilgi dzeyi, rgt iiyle snrl. Da ilikin fazla bilgi yok. O yzden kesin yargya varlamyor. Deerlendirmeye likin; Gnay Aslann nderlie, saldr olabileceine ilikin bilgilendirmesi var. Selim Okuolu zerinden gelien iletiimle atekes sreci balyor. 9 Ekimde Suriyeden Yunanistana geie (Rozerinle) Atina, izin vermiyor. Geriye dn yerine Rusyaya gidi oluyor. Jirnovski evresi ve bunlarn KGB ile ilikileri iyi, bu evre nderliin durumundan epeyce yararlanyor. Deifrasyondan sonra, ABD ve Trkiyenin Rusyaya basks sonucu, hkmet nderliin kmas gerektii karar alyor. Rusyadan talyaya giditen talya hkmetinin haberi var ve talyan heyetler, Rusyaya gidip nderlikle gryor. Bu grmeler sonras nderlik, Romaya geliyor (11-12 Kasm). * * *
173
12 Asma payiza verene 99 Merkez Komite 2. Geniletilmi Toplant Karar 29 Temmuz 99 Tarihli MK Deerlendirmesi
-zm yntemi, stratejik-taktik ve eylemsel olarak deiti. -Suriye-srail arasndaki bar grmeleri, blgesel dzeyde deiim gstergesidir. -Demokratik Cumhuriyet alm stratejik bir kararlamadr. Alt yllk bir giriimin rn ve tasladr. -Partinin geniletilmi merkez toplantsnda yeni dneme ilikin kararlar alnyor. -7 Temmuz tarihli, Pratik zm Belgesini esas alacan karar altna almtr. - Projenin hayat bulmas iin, silahl mcadelenin durdurulmas ve siyasi mcadele yaplmas, -Ulusal-Demokratik srecin geliimi iin, KDPyle sava durdurulacak -Genel Bakanmz, her trl insiyatife sahiptir ve Partinin btn almalar buna gre dzenlenecektir. Yeni Dneme likin Kararlar -Ynetim boluu (6 aylk) BKyince doldurulmutur. -Fedailik espirisinin yeni dneme uyarlanmas -Kongre ya da Konferans gerekletirilmesi -Glerin yeni srece gre ayarlanmas -Legal parti gelitirilmesi -Siyasal-demokratik hareketin ite ve dta gelitirilmesinde kadn hareketine byk i dyor. -Ulusal Kongre almalar, kapsamllatrlacak -G.Kda ulusal-demokratik bir partileme gelitirilmeli, hzla bir konferansa gidilmelidir. -Kk Gneyde legalleme gelitirilmeli. -ARGKnin ulusal karakteri ne karlacak ve fedailer ordusuna dntrlecek * * *
174
NTVnin soru ve cevaplar: Tek bir birim kalmayncaya kadar geri ekilme olacak, bir iki ay bulabilir. Operasyonlar yavalatyor. Silahl savama son verme hzlandracaktr. Yerine lider kmamasna ilikin? - Yerime birini bulmak, imkansz. Gerekleen komplonun bir ucunda benim ahsmda rgt ve halk, dierinde Trkiye vard. Konumum, tarihsel-siyasal kurumlamadr. Mezarda da olsa srdrlr. Sa kalmay, tarihi frsat yaratma olana olarak deerlendirmeye altm. Yaanan komplonun aa kmasyla balantldr. - Zrdeli de olsam, toplum beni peygamber gibi grr. - Pimanlk yasasna yaklam, anayasann eitlik ilkesine aykrdr. (Genellik ve eitlik ilkesine aykrlk) Bara ilikin dzenlenmesi, anlaml olur. Davann sonucuna ilikin? - Hukuki ve siyasi yn i ie gemitir. Yargtay, bar ve kardelik iin atacamz adm dikkate alr. Olgun devlet, Krt sorununu zme gtrecektir. Kiisel durumuna ilikin? -Kitapla anlatmak istei. Grevlilerle saygn temelde iliki. -Yargtay srecinde savunma yapabilirim. Demirelin aklamas siyasidir. -Aff gelitirmek gerekiyor. -Yeni dnemde lmllar, radikaller ayrm kalkmal. Konsey ve genel mcadeleye ilikin; - Derinliine gtrmemeliler sreci. - Depremin bara olumlu etkisi olur. - Af yasas, Ekimde hukuk reformuyla olabilir. - Af yasasn bozmak lazm. - Pimanlk yasas, cezann indirimidir. Dar yaklamasnlar. Devlet ar adm atyor. Bar, savatan daha zordur. - Bar ve af kampanyas birletirilmeli. - Mzik, edebiyat ok nemli, gelitirin. - HADEP, CHP ile blok oluturabilir. - Kadn demek, bar demektir.
175
* * * SAVUNMA TARTIMALARI
18 Asmapayiza Vertene 99 6. Kongre ikefti

- ABDnin kriterlerinin esas alnmas, neye denk dyor. Mcadelemizle balants ve etkileri nelerdir? - Bir sistem kolay oturmaz, oturdumu da kolay yklmaz. - Neden federasyon ya da otonomi deil? Kltrel zgrlk mcadelesi, isyankar denen Krt kiiliinin bar kiiliine dnmesi nasl salanacak? - Baskc yntem ile demokratik yntem arasndaki farklar ve Trkiyedeki temel demokratik dinamikler nelerdir? Bizim konumumuz nedir? - FP izgisinin sistem iinde rgtlenmesinden karlacak sonular nelerdir? - Demokrasi kltrnn bizdeki boyutu nedir? (Vedat) - Klasik devrimler imkansz hale mi geldi ya da emperyalizm deiti mi? Bizdeki deiim gerekliliinin i ve d etkenleri ve ideolojik kapsam nedir? - Devrimci rgtten demokratik rgte dnm nasl olacak? Bunun, kiilik boyutuna yansmas nasl olacak? - Evrim-devrim ilikisi nedir? - Krt isyanlarna yaklam, nasl deerlendirmeliyiz? - Yeni dnya dzeni iinde mi yer almaya alyoruz? Bu, bizim anti-emp. zmzle elimez mi? Demokrasi kendi iinde iddeti barndrr m? Gelecekte tutumumuz ne olacak? - Neden Demokratik Cumhuriyet? - Ulus-snf ve sosyalizme yaklammz nasl olacak? - z ynetim nedir, toplumsal z ynetim nasl salanr? Demokrasilerde z ynetimin ierii nedir? - Komploda hedeflenen neydi? TCyi zme ekmek mi yoksa yok etmek mi hedefleniyordu? - M. Kemalin kiiliinin, liberal demokratik Trkiyeyi tercih etmesindeki etkisi. - 93ten sonra hedeflenen stratejik deiikliin yaam bulmamasnda yanl eylemlerin etkisi ne kadar oldu?
176
- Bizim yrttmz 15 ylllk savan TCye etkisi ve halk dinamiklerinin durumu nedir? - Yeni dnemde Kadn Hareketinin alma tarz nasl olacak? - Yeni dnemin temel rgtlenme biimi ve paralardaki rgtlenme tarz nasl olacak? - Krtlere haklarnn verilmemesinde ex Said isyannn (genelde tm Krt isyanlarnn) etkisi ne kadar oldu? - Savan durmasyla Avrupada halkn Partiden uzaklama sebebi nedir? Baka etkenler var m?(*) - Yeni dnemin kadro zellikleri nelerdir? - Savaa da bara da gelmeyen kiilie kar alnacak tedbirler neler olacak? - Ksa vadedeki hedeflerimiz ne olacak? Ortadouda Demokratik Cumhuriyet modelini gerekletirmenin objektif koullar var mdr? - Sre karsnda kadronun durumu nasldr? * * * SAVUNMA - Parti nderlii, 15 Mart 93te ayrlmann mutlak anlamda gerekli olmadn ortaya koyuyor. - 1 Eyll 98; Sava, ok nemli bir elikiden kaynaklanmyorsa lgnlktr. - Demokrasinin halka dayandrlmas, demogoji olmaktan karlmas gerekir. - Byk bir deneyim ardndan, ilke ve programn gzden geirilmesi gereklidir. - Partiler bir aratr. Dnemlere gre deimelidirler - Savunma tez niteliindedir. (D.C) -U.K.T.Hnn Krdistan pratiinde kmaz. Askeri silahl g yolu tkandn grme ve demokratikleme zerine younlama var. - Taraflar zme gidiyor demek, ar iyimserlik olur. -Bir byk zgrlk arayn ahsmda incelemek, yntem kazanmak asndan yeterli olacaktr. - Bar kiiliine ulamak, srece cevap olmak iin olduka nemlidir. - Demokratik birlik ruhu nemlidir.
177
Demokrasi; - Demokrasi, toplumsal doalla uygunluundan kazanyor. - Yzyl sonunda demokrasi zaferini ilan ediyor. Gcn, zgrletirmeden alyor, yaratcdr. Evrimsel dile sahiptirler ve temelde devrime dayaldrlar. Demokratiklemeyi baarmak, aklclk ve yaratclk ister. Tersi, anarizm ve diktatryadr. - zgr yaratc yetenei, faizm de reel sosyalizm de bastrmtr. Bilim ve sanat, en serbest ortamlarda gelimitir. (nemli) *Zor, gelitirir, ama erken drr. - Buna gelmeyen kaybeder, uygulayan kazanr. Trkiyenin 2000li Yllar Gndemi; - Demokratik dengeler savandan yoksun aydnlar lkesi... - Demokrasiden kuku duyan devlet ynetimi. - ok gergin ve demokratik alma yabanc bir toplum. Sorunun temeli, (Rejim sorunu) zmszlk. - Ordu, bu sreci demokrasiden yana zme niyetinde. - Demokratik zm seenei, tek zm. Hakkyla uygulanrsa, otonomi ve federasyondan da ndedir. - Demokratik deerlere zgrlk-eitlik-adalet temelindeki ballk, sorunlar zecektir. - Ordunun rolnn tam anlalamamas sz konusu. - ok denemiliin yaratt gvensizlik - Devrimci ncden korku, evrimci ncnn gl yaanmamas nc krizine yol ayor. Demokrasiye ve TCye Kazandracak Olan; - Krt sorununun demokratik zm - Solun demokratik partilemesi - slamn da demokrasiyi sindirmesi TCyi Tkatan Noktalar; -Yakn tarih; ar, merkezi, feodal miras; darbeler, demokrasiye kapallk, kar-darbe, devrim ve kar-devrim iddeti. Krt-Trk likileri; - 11. yzylda balyor. Sos-ek. ve dinsel ortaklk. ** PKKnin Ortaya k Ve Krt Sorununda Yeni Bir Aama PKKye nasl yaklalmal; *90larda kaybetme nedeni: - Hata ve tecrbe yetersizlii
178
- Hazrlk yetersizlii - 93lerden sonra kendini ar tekrarlam olan sava tarz, her iki taraf da raydan karmtr. ** Cumhuriyet Tarihinde Krt Sorunu Krtlerin Rol Ve zm - Krtler, Cumhuriyetin eski kurucu yesi ise, karlkl tarihi yanllklar nelerdir? Krt, yeniden tanmlanmal ve genel anayasal haklardan yararlandrlmal. - Deitirilmesi gereken olgu deil, yasalardr. - PKK ile tarih, hem aa karlyor, hem dzeltiliyor, hem de yeniden yazlyor. - Hibir ey, yasalardaki gerein gcnden daha yakc olamaz. ** PKKde Dnm Sorunlar - Atom ann sosyal ve siyasal yansmalar yaanyor. Sosyalizm, bilimin sosyal gerekliidir. - Doa, evre, kadn, ocuk, etnik aznlk, vs. konular ele alnmal. - zm doru koymazsan zlrsn. - Bilimsel teknik geliimin, ulusal devlet anlayn zd grlmektedir. - Deiiklik vardr, bitirir; deiiklik vardr, tarih yaratr. *Mezhepleme,Yaamn arpk Biimidir. - lkeler, program ve eylem tarz gzden geirilmeli. - Bir ocuun doumu da zorlu olur. Bymesini zorlu tamamlar. - Hayat, her zaman kendini ilerleten ilke ve esaslardan ibarettir. Bunun tersi kaybettirir. ** PKKde Eylem Yaps 21.10.99 - On yl dahi gese, bu fiili koullar temelinde bar geliecektir. - M. Kemalin Elcezire komutan Nihat Paaya gnderdii talimat - Mahalli idarelerin kurulmas (Krtlerin yaad blgelerde) - zmit Basn Konferansnda, Ahmet Emin Yalmana verilen cevapta, anayasa gerei Krtlere haklarn verilmemesine gereke olarak; snrlarn net olmamas gsteriliyor. **
179
Krt Sorunu Ayrlma Deil Cumhuriyetle Demokratik Birlik Sorunudur Tezler SORU: Demokrasi nedir, lleri nelerdir? Biz, nasl bir demokrasi istiyoruz? Kemalizmin demokrasiden uzaklama nedeni ve bunda isyanlarn etkileri nelerdir? Demokrasiye ulama yntemi ve bunun iin gerekli olan kadro zellikleri nelerdir? * * * NUSRET FATH ALHAN (Pakistanl nl mzisyen) ** Akam Saat 6160 Amerkann Sesi 21:00 5875 BBC 18:00 6015 BBC 792 Amerika Gndz 11955 TCnin Sesi 9460 9560 TCnin Sesi Erivan 864 MW (Orta dalga) 4810 SW1 * * *
180
KRDSTANDA OCUK OLMAK VE LANETTEN NASBN ALMAK

Bradosti aireti; Gney Krdistann Behdinan blgesinde yerlemi, 1980lerde partinin Gneye almnda iliki rol oynam, Barzani ailesinin mensup olduu Barzan airetiyle gemiten gelen elikileri olan, arlkl Sidekada kalan, yaz aylaryla birlikte hayvanclk vesilesiyle Xakurke zozanlarn kullanan, gnmz itibariyle de henz ilikilerimizin olduu dost bir airet oluyor. Bradosti aireti isminden de bir scaklk seziliyor. Karde dostu, anlamn karyorum ben ok fazla bakalarna sormadan. Bu airet dnda, Barzan airetiyle gemiten gelen elikileriyle tannan ve nicelik olarak daha byk airetler de mevcut. Suri ve Herki airetleri buna rnek veribelilir. Fakat bunlar, daha ok Musul taraflarndanlar. Bu mntkaya, Koer olarak geliyorlar. Bu airetler, hem Barzan airetiyle elikilerinin hem de bize yaknlklarnn faturasn, 15 Austos 2000de Kendakol katliamnda, 37 ehit vererek haylice ar dediler. Bradosti aireti, ok nceleri bulunduumuz Xnere alannda yerleikmi. Onlardan kalan yerleim kalntlar, ev ykntlar, ekilmi araziler, emeler grlebilmektedir. Sanrm ran-Irak sava srecinde, buralar terketmek durumunda kalmlar. Airetin reislerinin x Reit Lorani olduunu, Partinin uygun grmesiyle hastaneye di tedavisi iin gelen kardei Mam Qadirden renmitim. Sanrm 96da Hewlerde kalp krizinden vefat ediyor ve tek varisi olan kz Sultan, airet kurallarna gre babasnn grevini alyor. Airet iinde bir kadn reis ya da reisiyenin varl, haylice ilgimi ekmiti. Sultan ile de geen sene, amcas Mam Qadirle hastaneye geldiinde tantm. Yanlarnda, on yalarnda olan ve her Krt ocuu gibi yznde tad utangaln izlerini eksik etmeyen Mam Qadirin olu Tacil de vard. Tedavi sresince, belli aralklarla kaldklar yer olan Xakurke zomlarndan
181
gelip gidiyorlard. Bu sre zarfnda birbirimizi tanma ans bulduk. Ben, fazlaca bilmediim Krtemle, onlarsa Behdini Krte azyla konuuyorlard. Onlar tanm olmak, iimin zorlu olmasna karn, benim amdan haylice sevindiriciydi. Onlarn ahsnda Gney Krdistan Krtlerini tanyordum. Bu, Gney halkyla ilk ilikim oluyordu. Dersimli ve Zaza oluum, Gney Krdistan halkyla arama haylice mesafe koyuyordu. Fakat mesafenin fazlal, tanma ve renme arzusunu daha da arttryordu. Tm bunlar, yaptm i yannda onlar daha iyi tanmak iin, dikkatli davranmam ve gzlemci olmam beraberinde getiriyordu. Bu kiilik grup -ayn aileden olmalarna ramen ya ve cins asndan farkl toplumsal kategorilerde yer almalarndan dolayzengin bir bileim oluturuyorlard. Mam Qadir elli yalarnda, yeeni Sultan otuz yalarnda, Tacil de on yalarndayd. Mam Qadirin kafasnda Behdini giyim kuamna gre biim verilmi egali, al-ap, bunlarn arasnda kstekli saati vard. Kr olan sa gz, olduka km avurtlar, ndeki birka diinden baka dii olmadndan kk elmack kemikleri, biraz uzun bir ene, elinden hi drmedii sigarasndan ular sararm seyrek beyaz byklar, oturmasyla beraber adeta refleks olarak bada kuran ayaklar, onun hakknda hatrladm ve ilk anda dikkati eken zellikleri oluyor. Disizlik, konumasna da yansyor. Vurgulu harfler, tm srarlara ramen olduka bouk kyor. Oul Tacil, Mamn arkasnda adeta bir kuyruk gibiydi. Skldka babasnn arkasna gizleniyordu. Srekli boynu hafif eik, Mamn utiine aslm, utii eker durumdayd. Bu ocukta, ayn koullarda birbirinden olduka farkl davranlar grm olmak, stelikte bu farklla vesile olann kadn varl olduunu farketmem, beni hayretler iinde bkatt.oka bahsedilen feodalizmin kadn yaklam, hibir zaman kafamda bu denli somut canlanmamt. On yandaki bir ocuk, annesi yandaki kadnlarn karsnda tam bir horoz edasyla duruyordu. Buydu beni ok eden. Evet hereyden nce Tacil ocuk olmasna ocuktu, ama o bir Krtt. Krtlk, hereye stn geliyordu. yi yanyla, kt yanyla birlikte.... Krt, egemenine kar olduka ezik, fakat evinde paadr. Bin yllk smrge Krt erkeine paalk yapaca tek bir alan braklm; o da kendi evi oluyor. Tabii bu kralln tebas da kadn oluyor. Trajik olan yan da buras. Elinden hereyin alnacak, yaamn dier ad olan kadnsa zerinde kendini kurumlatracan
182
tek nesnen olacak. On yandaki grnmyle, yrek paralayan masumluuyla Tacil de bylesine bir yaama mahkum edilmi, bylesi bir gerein gbeinde dnyaya gelmi ve toplumsal ekillenii buna gre olmu. Her Krt gibi, o da evinde aslan darda kedi olanlardan. ocuk olmak dahi sonucu deitirmiyor. ocuklar, hep masum grlr. Duygular, dnceleri kirlenmemi varsaylr. Ne yazkki bu genel doru dahi, Krdistan iin geerli olamyor. nk lanetlenmeden, ocuklar dahil herkes, payna deni alm. Bu corafyada pek grlmeyen kollektivizm, hukuk, adil eitim her ne hikmetse laneti datmada pek kusur yaamam. Noel baba inceliinde her eve hediyesini vermeyi ihmal etmemi anlalan. Tacile ilikin tm bu belirtmi olduum hususlar, Mam Qadiri tedavi ederken gzlemliyorum. Klinik ortamnda Mam Qadirle urarken, Tacil olduka sessiz duruyordu. Kendisine her bakmda ellerini bacaklar arasna koyuyor, utanarak glp ban vcuduna doru eiyor, bacaklarna abanyordu. Tm bu ezik, utanga duruu beni etkiliyor ve duygulandryordu. Tacilin tablodaki bu duruu, bayan Arkadan klinie giriiyle byk bir deiim gsteriyor. Tacilin ruhunun derinliklerinden kopan frtna, tm bedenine yaylyor ve az sonra karmzda oturan on yandaki Tacil deil de elli yandaki babas Mam Qadir oluyor. Sanki Tacile deen, sihirli bir denekti. nsandaki deiim, ancak bu denli abuk olabilirdi. Sanrm Tacili ele veren, yaam tecrbesizliiydi. Lanetli yaam sofrasndan biraz daha nasiplenseydi, oyunu kurallarna gre oynayacakt. Oysa Tacil, bayan arkadalar grnce kendini kaybediyor, adeta tebasnn ziyaret aknna uram bir kral edasna brnerek, ocukluundan syrlyordu. Tacildeki anlk deiim, kadn grnce olmutu. Utancndan gvdesiyle bacaklarn birbirine bititirmi olan Tacilin gvdesi, bacaklarndan ayrlyor ve Tacil sandelye zerinde dimdik oturuyordu. Sol bacan kaldrmt ve sol ayak bileini sa bacan diz kapa hizas zerinde tutuyordu. Omuzlar ve ba dik ve geriye, gs ileriye kmt. Tacilin duruu, bir horoz edasndayd. Bu manzaray hayretle izleyen tek kii ben deildim. Baklarm donakalmt. Kuro Tacil i ji te hat dediimi anmsyorum. Yzndeki glmseme dnda, Tacilin duruunda pek bir deiiklik olmad. Baston yutmu gibi, kasnmaya devam ediyordu. Bayan arkadalar da bu manzara karsnda olduka armlard. Tacildeki bu deiimi, yarm yamalak Krtemle kendisine
183
hissettirince, bu tavrnda fazlaca srar edemedi. Tavrlarn deitirdi. Yine eski Tacile geri dn yapt. Yaamn kk bir kesitinde tank olduum bu manzara, daha sonra da beni haylice dndrmt. ocuk yana ramen, bu yan kabna smayan haylice ar davranlarn kkeni neydi, tm bunlar nereden geliyordu? diye sorguladmda, cevabn ok uzaklarda olmadn, yaadmz ve uruna mcadele verdiimiz corafyada olduunu grecektim. Feodalizmin bir ocuk zerinde dahi nasl bir etkisinin olduunu, bu rnekle daha arpc grecek ve ocuklarn hereyiyle ocuk kalabilecekleri bir lke gereine ulamann aciliyetini hissedecektim. 25 EBAT 02 Devrimci Selam ve Sayglar Seyidrza LA * * *
NSAN
nsan; bazen bir derya bazen de bir kk kum zerresi nsan sorguluyorum Anlalmas zor, anlamaya alan kadar nsan, gnl zengin bazen Kucaklayabilecek kadar geni hereyi. nsan; hereye rest ekecek kadar dar Sever bazen, yutarcasna seni Siler bazen acmaszn nsan,bir acayip varlk Odur yapan ve odur ykan nsan, bazen Tanr bazen Hintli parya nsan vardr, srrn, Hakikatini arayan Bir garip yolcu nsan... nsan... 23.07.02/Xnere-Hastane Seyidrza Zilan LA
184
* * * Seyid Arkadan Tanra Zilan Dergisinin Austos 2001 tarhli saysnn Salk Kesine Az-Di Sal zerine yazd yazdr:
AIZ-D SALII
Neden az ve di sal? Salkl olmaynn douraca sonular neler olabilir? Grnd kadaryla ele alrsak, vcudumuzun fazlaca yerini kaplamayan paralarndan biridir az. Fakat yapt i itibaryla hem vcudun salkl geliimi ile korunmas, hem de sosyal yaamdaki yerinden dolay nem kazanyor. Az ve diin grevlerini sayacak olursak; tlmesinden (fonksiyon) solunum ilemine yardmc olmaya, biyolojik uyumu ve grnmden (estetik) konumaya (fonasyon) kadar geni bir sahann sorumluluundadr. Biyolojik btnlnn bozulmasnn douraca sonular ise yle sralanabilir: 1-Di eksikliinden dolay besinlerin iyi tlememesiyle barsak ve yemek borusunda zorlanmalar ve bunlarn iltihabik hastalklar, 2- Yine besinlerin iyi tlmemesiyle midede ekime (gastrit) ve bununla ilikili az kokusu, 3- Di eksiklii ile enede kapan bozukluu, ene ekleminde kirelenme, az ap-kapamada tkrtlar, 4- Grnm problemleri (estetik) 5- Di etlerinde tahribat ve zedelenmeler, azda yaralarn oluumu. Biyolojik btnl bozacak az ve di hastalklar yle sralanabilir: Di hastalklar 1-Di rmeleri 2-Di kistleri 3-Di tmrleri 4-Dilerin sallanmalar 5-Di atlamas ve krlmas
6-Dilerin kronik iltihaplanmalar 185
A-Az hastalklar 1-Genel hastalklarn az yansmalar (Verem, AIDS vs.) 2-ene kemiinde erime 3-Dilde yara 4-Az ii yaralar (aftus) Bu yaz dizimizde di rmelerinin nedenleri ve koruma yollar zerinde duracaz. Bir sonraki yaz dizisinde dier di ve az hastalklarnn nedenleri ve korunma yollar zerinde durulabilir. Pratik yaamda ska karlatmz nlem gelitirilmezse, var olan salam dileri de kaybetme tehlikesiyle yz yze olduumuz gereinden hareketle, di rme olgusunun nedenleri ve koruma yollarnn renilmesi, uygarlamann bir gerei olarak da yararl olacaktr. Tarihten rneklerle bu konuyu biraz daha amlayabiliriz. Di tedavisinin M. 3000li yllarda bile yapldna ilikin bulgular vardr. Tabii bulgularn bu aa ait olmas, daha ncesinden di tedavisiyle uralmad anlamna gelmez. Mesela 12 milyon yl nce yaam balklar ile 6 milyon yl nce yaam srngenlerin dilerinde dahi rklere rastlanmtr. Orta Ta Devrine (M.. 8000ler) ait 68 kafatas zerinde bir ngiliz bilim adamnn yapt incelemelerde, % 3 orannda rk dilere rastlanmtr. Eski alarda dilerde rmeden ok, anma grlrd. Bu anmalar, besinlerin sertlii, kum ve toprak karm olmalarndan kaynaklyd. Di tedavisiyle ilgili en eski bulgular, Msr Uygarlna aittir. Kendilerince baz formller gelitirmilerdir. Bu ksa tarihi bilgilerden sonra asl konumuza dnebiliriz. Diler neden rr? Gerekten de o ska bahsedilen kurtlar mdr, dilerimizi rten? Diin biyolojik yapsnda hem mineraller (calsiyum, magnezyum vs.) hem de protein esasl maddeler vardr. Diin ortasnda damar ve sinir paketi, onu ilk sarmalayan sar renkli tabaka dentin, onun stndeki azda ilk gzmze arpan mine (ta) tabakasdr. Mine kemikten de sert olan ve dii, souk-scak d evresel etkilerden koruyan bir tabakadr. Azdaki rme, ounlukla bu tabakadan balar. Az iinde sadece diler yoktur, bizim gzle gremediimiz kklkte ve milyonarca oklukta kk canllar (mikro186
organizmalar, bakteri, mantar gibi) vardr. Bunlar yemek sonras di aralarnda kalan yemek artklarndan beslenerek, yaamlarn srdrrler. Bu mikroorganizmalarn ok hzl reme ve oalma yetenekleri vardr. Azdaki yemek artklarndan beslenen bu canllar, atk madde olarak asit retirler -tpk insanlarn yemek sonras tuvalet ihtiyac hissetmeleri gibi- Bu retilen asit, diten her gn bir para daha gitmesine neden olur ve bu azalma rk biimini alr. yleyse, diin rme nedeni biliniyorsa bu nedenlerin ortadan kaldrlmasyla rme ortadan kaldrlm olacak m? Yemek artklar-Asit-Di erimesi (rk) Yemek sonras azmzda kalan besin artklarn uzaklatrarak mikroplarn lojistik ihtiyalarn yok etmi olacaz. Besin olmaynca asit retemeyecekler ve dilerimiz de salam kalm olacak. Devletin gerillaya 93 ylndaki MGK Konseptiyle uygulamaya koyduu sivrisinekleri yok etmek iin batakl kurutma politikasn biz azmzdaki mikroplara uygulam olacaz. Besin artklarn nasl uzaklatracaz? Tabii ki hepimizin her gn yapt ama, o nedenini fazla bilmediimiz fralama sistemi bu yemek artklarnn uzaklatrlmas iin yaplyor. Di macunu ne ie yaryor diye soracak olursak? Di aralarnda kalan artklar, frann ulaamayaca yerler iin kprme zelliiyle karma ve ykama etkisi vardr. Yine macunda bulunan Flour (Florr) sayesinde diin d tabakas zerinde asitlere kar bir koruyucu klf oluur. Bunun dnda macun retimi yapan firmalar ticari amal tatlandrc, renklendirici boya maddeleri ile az ferahlatc nane vb. maddeler koyarlar. yleyse bir di macununda fazlaca ayrntya kamadan aramamz gereken zellikler unlar olmal: 1- Flour iyonu iermeli (Sodyum Florr) 2- Anti-tartar (di tana engel olma zellii) etkili olmal Frada aranmas gereken zellikleri sralarsak: 1- Orta sertlikte ve ebatlarda olmaldr. ok sert olursa, di ve di etlerini tahri eder. 2- Kl deil naylon fra olmal; nk yemek art kl fra iinde kalmaya msaittir. Bu da fra iinde mikrop remesine neden olur.
187
Dilerimizi gnde ka kez ve nasl bir yntem ile fralamalyz? Normal koullarda gnde 3 kez ve her yemekten sonra fralamak gerekiyor. Ama bunun yaplamad durumlarda bile yemek artklarn uzaklamas iin, en azndan yemeklerden sonra az bol su ile alkalanmaldr. Gnde 3 kez fralamak ou zaman olanak dahilinde olmayabilir, fakat en azndan diler gece yatmadan nce kesinlikle fralanmal ve aza bir ey dedirilmeden, sigara dahi iilmeden yatlmaldr. Ek olarak; isteniyorsa sabah ya da len yemeklerinden herhangi birinden sonra da fralama yaplabilir. Neden zellikle gece yatmadan nce fralanmal? nk geceleyin uyku halinde; tkrk aknda azalma olur. Az, dudak, dil hareketleri ok snrlanmtr. Bu durum, mikroplarn rahatlkla remelerine ve asit retmelerine neden olur. Az ortamnda oalan asit yutkunma olmad iin azda kalr ve dii eriterek rtr. Gerillann hareket halinde olduu srelerde gndz yatlaca gece hareket halinde olunacandan, gndz yatmadan nce fralanr. Nasl fralanacak? Fra zerine macunu, yle televizyon reklamlarnda grld biimiyle zerini tmden kaplayacak ekilde deil, bir nohut tanesi byklnde skmak yeterlidir. Dieri gereksiz yere macun israfna yol amaktadr. Yine macunda yukarda saydmz zelliklerin olmas yeterlidir. Kalite fark fazlaca aranmaz, eitliliinin oka olmas firmalarn rekabeti, yani bir sistemin bir sonucudur. Fralarken n diler st-ste gelecek bir pozisyonda dudaklar alarak; fra, di ve di etini de iine alacak biimde dairesel hareketler (yuvarlak) yaptrlarak dnderilir. Saa-sola ve yukaraa yntemi hataldr. Bu ekliyle fralama, di ve dietlerinde ileriye dnk onarlamayacak zedelemelere yol aacaktr. Dairesel hareket yumuak bir hareket olduundan dolay, fazlaca zorlama yaratmaz. Dilerin her taraf, d-ii st fralanr. Yine damak ve dil, zellikle dilin st yzeyi ptrl olduundan yemek artklarn tutmaya elverilidir. Bu da di rmesine zemin oluturma ve az kokusuna neden olur. Dilin st yzeyi fralanrken rme (kusma) refleksi gelise bile zorlanarak da olsa fralanmaldr. Tm bu saydklarmz yannda, aprak di formu olan azlarda di aralarndaki yemek artklar fralamayla kmayabilir, di etlerine zarar vermeden di ipi kullanlabilir.
188
Az iindeki yemek artklar; salt di rtmekle kalmayp az kokusuna ve zellikle di eti iltihaplanmas ile ene kemii erimesine neden olan di talarnn oluumuna da sebebiyet vermektedir. Bu konular daha sonraki saylarda da ele alnabilir. yleyse salkl bir az ve vcut btnlne kavumak istiyorsak, ihmalkarla son vererek, dourduu sonularn vahametini bilince karm olarak dilerimizi fralamay bir grev olarak bileceinize ve bugnden itibaren gereklerini yerine getireceinize inanyoruz. Hastane Kurumu Az-di Sal nitesi * * *
189
En ok Syledii arklar: Bize trklerimizi syletmiyorlar Robson nci dili zenci kardeim Kartal kanatl kanaryam Bize trklerimizi syletmiyorlar Ama her ne pahasna olursa olsun Trklerimiz, zgrlk lklarn susturmayacaktr. DGDde (Demokratik Genlik Dernei) kurduunuz mzik grubuyla enliklerde, konserlerde sylediiniz arklara balarken, Nazmn bu drtln bu ekilde okuyarak dinleyicileri selamlardn... Xece, Eskici bata olmak zere Metin-Kemal Karamann tm arklar, Seher Yeli, Yarim Senden Ayrlal, (Erkan Our), Telli Turnam (Musa Erolu), Daye Hal Yamano (Mikail), Kmr Gzl Kz (Grup Yorum), bir ok Zazaca para .... Bunlar sadece istendike dile gelenler, aslnda tm nitelikli, renkli ezgiler seninleydi. Klasik mzik, opera, pop, blues, cazz, Trk Sanat Mzii, halk klasikleri, ..... ve her dilden...snrlar ayp edemezdi ya sana, tpk yaamnda olduu gibi, bu konuda da.. * * *
190
2- NOTLAMALARINDAN...
5.08.99/paseme Tuncay Partizan Arkadan Seyidrza Arkadaa yazd nottur: Yoldama nanr msn, bir eyler yazmak hep kolay zannederdim. Ama u anda neler yazacam kestiremiyorum. Belki de ilk defa byle bir yaknmn savaa gitmesi, bende byle bir duygu yaanmasna sebep oldu. Ama bizler, sonuta bunlar amak gerektiini kavramalyz. Onun iin hibir gerici feodal duygunun, bizleri hakl savammzdan alkoymasna msaade etmemeliyiz. Yolda, satrlarma son verirken, senin ahsnda tm devrim emekilerine baarlar dilerim. Ancak bin kl darbesinden korkmayanlar, krallar tahtlarndan indirirler. * * * Tayhan Arkadan Seyidrza Arkadaa Gnderdii Nottur: Aradan geen yllarn ardndan, gete olsa, bir merhaba demek istedim. Belki de akn akn okuyorsundur bunu. deolojik eitim iin baz arkadalar Xinereye gelirken, bu frsat deerlendireyim dedim. Neler yapyorsun be Seyid? Bazen kstl da olsa yaptklarna ilikin belli eyler iitiyoruz. Babann ve annenin ziyaretinden, kadro eitimindeki maceralarndan, yank gitarnn sesinden bahsediliyor... Biliyor musun Seyid, her gece aklma sen geliyorsun...(Srtma yle, dndn biimde deil tabii ki). Neden mi geceleri aklma geliyorsun? Hadi tahmin et bakalm... Yok bilemedin... Son tahmin hakknda istersen yzde elli joker hakkn kullanabilir ya da telefonla baban arayabilirsin...Neyse bilemedin, sylyorum. Her gece yars aklma sen geliyorsun, (Romantik gzel bir sz gibi geliyor deil mi) nk gece yarsndan sonra dilerim aarryyooorr! Tamam m? te bu yzden oradayken yaptn
191
dolgunun r, bu geen iki ylda azmda di brakmad. imdi yiyecekleri tavan misali iniyorum, haberin olsun. te bu zamanlarda albmm ap resmine bakarak, ayorum azm yumuyorum gzm... Eee Seyid, baka ne var ne yok. Sizin oralardan ayrldktan sonra, ikinci hamleye katldk. Kuandk raxtlarmz, silahlarmz aldk ve savaa girdik. O gn bugndr Kandil dalarndaym. Bir ok yerinde kaldm. imdi Kortekteyim. Geen bu srete, duygu anlamnda ok zorlandmsa da, bu sre kiilik oluumumun nemli bir paras oldu. Sen de biliyorsun ki, renmenin en iyi yolu; yaayarak renmektir. imdi de diyorum ki, bu renmenin tek yoludur. Leninin dedii gibi, Teori griyse, yaam yeildir dostum. Yeili hissetmenin ykc yanlar olmakla birlikte, yapc ynleri de var. Ykc ynlere gl bir irade ile kar durulmazsa, byk kaybetme durumunun olmas, kuvvetle muhtemeldir... Duygularda derinlemeye alyorum. Duygularn kirlenmesi, dncenin kirlenmesine gre daha zor. Suzanna Tomarronun dedii gibi; Tek bana yrek bir eye yaramaz, tek bana kafa hibir ie yaramaz, yani diyalektii de (dnce-duygu birliktenliini) bir kenara brakmadan... Biliyor musun, bu k ne yaptm? Nereden bileceksin ki! Tm cesaretimi toplayarak bir kitap yazdm. nderlik ile geirdiimiz Moskova srecini romanlatrdm. Ad; Tufanda 33 Gn. Kitab Cemal Arkadaa teslim ettim. Bir n sz yazd ve kitap burada diskete geirilerek Xinereye gnderildi. Kitap olarak baslacan sylyorlar. Bilemiyorum, orada ne yaparlar. stersen orada, kitap basm ya da deerlendirmesi ileriyle uraan kii ya da kuruma bir sorup, akbetini renebilirsin. Ben de merak ediyorum ne oldu diye? renir, buralara bir haber ulatrrsn. Yaparsn deil mi? Eski arkadalarn (Aydnlar birlii ve Trkiye almalarndaki) her birisi bir yerde. Kimisi Trkiyeye gitti, savruldu. Vedat, Ferhat, Munzur, Mervan gibi giden bir ksm arkadatan da hi ses seda yok. Kimisi de halen Dola Kokede eitimde. (Suat radyoda, Azad orada asker, Sabri dokac, Xafid ktphaneci) Kimisi de buralardaki birliklerdeler (Gne, Bilal, Munzur, Dozdar). Buradaki arkadalarla zaman zaman karlayor, nostalji yapyoruz. Ksaca durum, vaziyet bu. Her ne kadar zlemini bu ksa notla gidermek zor olsa da, ne yapalm kendimizi avutuyoruz.
192
Kusura bakma, aceleyle yazyorum. Kortekin bol sivrisinekli, buhranl ve yz gn bulan eitim tartmalarndayken, arkadalar gelecek diye, hemen yazmaya alyorum. Frsatn bulursan, sen de bir eyler yazarsn; Kortek asayi takmna ya da Kortek, . Cilo Taburuna diye yazarsan iyi olur. Orada hangi arkadalarn olduunu bilemiyorum. Tandm arkadalara ok selam syle. Oluumunu tamamlamam kiilikler hep kanarlar, oluumunu tamamlayanlar ise kolay beenmez ve kanmazlar. Yreindeki umudu, her zaman koru. Ak, sevgi ve insana dair tm gzellikler hep seninle olsun. Dalar kadar yce Okyanus kadar derin Gk yz kadar sade zlem ve sevgilerle kucaklyorum Salcakla kal 21 Mays 2002 Tayhan * * * Rojhat Masiro Arkadan Seyidrza Arkadaa Yazd Mektup: Dr. Seyidrzaya Sayn hocam ve de deerli yoldam, ncelikle sayglarm sunar ve gzlerinden perim. yi olduunu duyuyor ve yle olman umuyorum. Sayn hocam, her ne kadar siz bizi sormasanz da, ben gelen tm arkadalardan seni, durumunu soruyorum. Birlikte o kadar turu yedik, o gnlerin benim amdan manevi bir deeri var. Beni soracak olursan, ok iyiyim. Yani her anlamda psikolojik, ruhsal ve fiziki boyutta, moral ve coku anlamnda- ok iyiyim. Yeni yere tandn duydum. Hayrl olsun. Gerekten bunun iin sergilediin aban bykt. Kamuran Arkada grmtm, o syledi. Karargahtan gelen arkadalarn ounu grd. Bu arada, Kawa Arkada nasl? Durumu iyi midir? Hala senin yannda m? Ona da selamlarm sylersin, gelitiine inanyorum. Senin verdiin emee layk olmutur. Ben olamadm, ama bylesi benim amdan daha iyi oldu. Ksa da olsa bir sava pratii iine girdik, benim iin nemli bir tecrbe oldu diyebilirim. Deerli hocam,
193
yaklak iki haftadr, geen seneki hastalmn tekrar etmesinden dolay Dole Koke Merkez Hastanesinde kalyorum. Bir illet gibi, zerime yapm. Burada tekrar ameliyat olacam. Anlayacan bir sre daha buradaym. Bu tarafa gelen arkadalarla not gnderirsen iyi olur. Durumunuzu bilmek isterim. Birlikte ayran itik diye, ayr dmedik ya! Ayrca senden bir ricam daha olacak. Bizim aileden birisi katlm. Sanrm Mahir Arkadan taburuna girmi, kod ismi de oremi. Kim olduunu ok merak ediyorum. Onu benim yerime grmen iyi olur. Deerli yoldam, umarm bir gn yeniden grrz. Dnya byk, ama PKK onu kltyor. Deerli yoldam, devrim yaamnda ve almalarnda stn baarlar diliyorum. Bir kez daha grnceye kadar, hoakal. Tandm tm arkadalara selamlar Seni anlatabilsem Seni Seni yazabilsem Seni Dalara, akan sulara ve gzel ocuklara Deli volkan gibi akan yreklere seni anlatabilsem seni gzel ocuklara ve kahpe dmana anlatabilsem seni... Devrimci Selam Sayglar 16.04.2001 * * * Eitim srasnda, rahatszlanmaya balayan Rojda Arkadaa sakin olmas iin yazp verdii nottur: ...Rahat ve sakin ol. Ruhunu, snrszln dinginliinde sallandr. Bir deprem dalgasyd tutulduun, art oklar gelebilir. Gelip gelmemesi de sana bal. Deprem dalgasna set olmak, fazlaca gereki deil. Dalgalar, dinginletirilebilir. Yaratan ve yokedenin gcyle... Hislerin grdklerin (gzlerin) Aklnsa yrtenin olsun. 1. (BAP) ya da Sure (Kutsal Kitaptan)
194
Dt. Munzur Arkadaa! Yaklak bir saat nce di almalarn brakarak mangaya dndm. Gece yars, saat 01:00e geliyorken, kah Musa Erolu, kah da Schidlers List(idlerin Listesi film mzii) ezgileri eliinde bu msralar kada dyorum. Sanrm Kandile gidiin neredeyse 2 ay kadar oldu. Nedensiz deil hibir ey. Su, kendi yolunu yapar ve yatana ular; rmaklar, kendinden byk denizlere... Samet Behrenginin Kk Kara Bal ya da Mart kitabndaki gibi. Araylardr, insanlar servenci yapan, keiler ya da derviler gibi diyar diyar dolatran... Devrimciler, realist simyaclardr. Simyac kitabndaki gibi mutluluu ok uzaklarda aramyorlar, onlar yaadklar lkenin topraklarnda bunu bulabileceklerini yllar nce grp anladlar ve bir altn arama inceliiyle sarldlar ilerine. Lakin cevher, derinlerde. abuk ulalabilecek olsayd, simyacla gerek olmazd ve herkes simyac olurdu o zaman. Herkes sradanlard. Durumumuz biraz byle zetlenebilir ve her adm bir deiimdir ya da ona hizmet eder... Ben, henz hastanedeyim ve hekimlie devam ediyorum. Anlma yazlm bir kader deil tabii ki bu, zorunluluklar baskn geliyor. Bunca yoldan ihtiyac varken, kendi yedeimi tamamyla yetitirmeden ve almay Gneye almadan farkl bir tercih nerisinde bulunmak, lks olmakla birlikte simyaclktan istifa etmek anlamna da gelir. 2 yla yakndr Partide bu ii yapyorum, ileri bir srete farkl nerilerde bulunabilirim. Senin tercihlerin de sanrm, yukardaki ereveyle izah edilebilir. Baharda kapal kalmak, ho bir duygu deil tabii ki. Yaptmz almay, Partimizin son konumlan ve dzenleniine gre ayarlamaya alyoruz. Askeri Karargah dnemindeki kadar youn deil alma. Tekniki adan baz yetersizlikler olsa da nceden, tm planlamalarmz ve hareket tarzmz hastaneye gelilerin younluuna gre belirliyorduk. Eitim projelerimiz, arkada eitme, salk faaliyetleri vb. almalarmz, hep bu ihtiyaca gre dzenleniyordu. Fakat son tahlilde -neden bu younluk sorusuna cevap arandndan ve neden olarak da rgtsel yetersizlikler konduundan- bu yeni tahlile gre yeniden konumlanmak durumundayz. Kendim ve almama ilikin bunlar syleye-bilirim. niversiteden ksa bir sre nce, Sipan (Laer) arkada da geldi. P.M.O Trke ubesinde u an, Yeni Sava195
lardan dzenlemesi oraya yaplm. Frat arkada da, zaten biliyorsun, orada. Eski arkadalarn gete olsa gelmeleri, insan sevindiriyor; g veriyor tabii ki. Yeni bulunduun yerde baz zorluklar yaasan da gl kabileceine inanyorum. Gelen arkadalardan Hac mran evresinde, Belakate taraflarnda olduunu rendim. Fakat fazlaca bir bilgi alamadm. imdilik bunlar belirtebilirim. Yannzda bulunan tandm ve tanmadm tm yoldalara devrimci selamlar. leride farkl pratiklerde grebilmek dileiyle yeni mcadele alannda ve yaamnda baarlar diliyorum. Salcakla kal. Devrimci Selam ve Sayglar Dt. Seyidrza La 24 MAYIS-Xnere/Hastane * * * Seyidrza Arkada, Parti Merkez Okulundayken Okul Ynetimine Gnderilen Not: PMO Trke Blm Ynetimine Seyidrza Arkada, okulunuzun rencisidir, doktor deildir. Okul rencisi olduu mddete, doktorluk yapmaktan men edilmitir. Tersi bir durum, Arkadan younlamasn engelleyecek, eitimden istenilen sonucu almasna engel olacaktr. Bu gercei dikkate alarak, Arkadan dar gnderilmesinin durdurulmas gerekir. Koordinasyon Merkezinin resmi yazl ars olmadka, arkada okuldan ayrlmamaldr. Bilginize sunulur. Devrimci Selam Sayglar 05.09.2001 Koordinasyon Merkezi
***
196
Yrei iir dilli dostum, Ruhunun damlalarn akttn kelimelere Oysaki gezmekten yorulmu kelebekiin u kanad hala gezmek ister diyar diyar Ve kendisine biilen ksack mre sitemkar iekler, sonsuza kadar yaamak ister. iirinde, yreinde....
Ardndan
Kadek Genel Bakanlk Konseyi yesi Mustafa Karasu Yoldan 11 Arkadan Cenaze Treninde Yapt Konuma:
Hareketimiz Btn ehitlerimizin Gzelliklerinin Toplamdr

Mcadelemiz, yirmi ylda Krdistan dalarnda byk zorluklarla bugnlere geldi. Smrgecilie kar verilen mcadele ierisinde, doa koullarndan dolay ehit den yoldalarmz da oldu. Bunlarn ahadetleri de en az dmana kar verilen savata ehit den yoldalar kadar anlamldr. Bu dalar, zgrlk dalardr. Bu dalarda yaamak bile, hergn halkn yreinde ve beyninde zgrlk dncesini retiyor. Bu dalarda durmak bile, halkmzn zgrlk ve bamszlk umudunu yeertiyor. Bu nedenle, bu dalarda yaamak, bu zorluklara katlanmak bile, Krdistan tarihi asndan bal bana ok nemli bir olaydr. Bu adan doa karsnda ehit den yoldalarmzn ans, Krdistan dalarnda zgrln gerekesi olarak bundan sonraki mcadelemizde yaayacaktr. Dalarmz hibir zaman dmana yenilmeyecek, dman tarafndan zapt edilmeyecek dalardr. Biz bu dalara, dmann her trl saldrsna kar yaamak ve ayakta kalmak iin geldik. Btn bask ve saldrlara ramen gcmz, bugne kadar ayakta kald. zgrlk umudu ve dncesi ayakta kald. Yalnz ayakta kalmakla da yetinmedi, dnyann her tarafndaki Krtler dalarda yaayan zgrlk militanlarnn umuduyla, ruhuyla ve dncesiyle ekillendi. Her gn kendisini yceltti ve bytt. Bugn tm zorluklara ramen Krdistanda umut sryorsa, bunda ehitlerimizin rol belirleyicidir. Dman, Dalarda atrlar, susuzdurlar, soukta yayorlar propagandas ile dalarn yaanmaz yerler olduu dncesini yaratmaya alyor. Ama bizim militanlarmz da, ehitlerimiz de, ordumuz da, dalarda yaamann en byk eref olduunu; dalar sevmenin en byk yurt sevgisi, halk sevgisi olduunu bugne kadar gsterdiler. Nasl ki Mslmanlar mrlerinin son gnlerinde lmek iin kutsal topraklara giderse, bizim dalarmz da lnecek kutsal topraklardr; ehit dlecek kutsal topraklardr. Bu adan, bu dalarda yaamann ve ehit dmenin anlam byktr. Yarn zgrlk tarihimiz yazlrken, dalarda zorluklara kar mcadele etmenin de en byk zgrlk ve halk tutkusu olduu, sevginin en by olduu yazlacaktr. Zaten gerilla, zorluklarda yaama sevgisidir. Bir ehit Arkadamzn dedii gibi, Dalardaki zorlu yaamn ve
199
Ardndan
yorulmann tadn yaadmz iin gelecekte Krdistan topraklarnda zgrlk ve demokrasi yeerecektir. te ehit yoldalarmz, en zor koullarda, her gn Krt halknn zgrlk umudunu rettiler, yeerttiler. Gelecein kazanlacak zgrlnde ve demokrasisinde onlarn paylar byk olacaktr. Zorluklara ramen lke ve da sevgisini yaayarak, gzellikleri elde etmenin sembolleri olarak tarihimizde yer alacaklar. Onlar zgrlk mcadelesine fedaice hazrlanan yoldalard. Fedailik, PKKnin tm ehitlerinin zdr. te bu z, bu yoldalarmz temsil ediyordu. O cokuyu, heyecan her ana yaayarak yzlerine yanstarak, PKKnin znn lmediini bizlere hergn gsteriyorlard. Bizler, onlarn yzne bakarak PKKdeki fedailiin gzelliini, yiitliini gryorduk. ehit den arkadalarn byle bir zellii vard. Bize den grev, bu z zgrlk ve demokrasi mcadelesinde yaatmaktr. Bu arkadalarn ansna bal olarak, dalar sevmenin en byk sevgi olduunu, bundan sonra da herkese gstereceiz. Gerekten onlara borcumuz var. Onlara ok ey borluyuz. Bugn Krdistan tarihinde yaratlan btn deerler, onlara aittir. Bizler ilk ehidimiz Haki Karerin cenazesinde de bulunduk, o zaman mcadelemiz bu dzeyde deildi ancak, o ehitlerin ans, o ehitlerin znde varolan lke ve insanlk sevgisinin bu mcadeleyi mutlaka baarya ulatraca inanc vard. Nitekim Bakan APO, Haki Karerin devrimciliinde bulunan bu z gelitire gelitire mcadeleyi bu noktaya getirdi. Mcadelemiz, bugn ehitlerin yreinde ve beyninde bulunan tm gzelliklerin toplamdr. Bu gzelliklerin toplanmas sonucunda, mcadelemiz bu noktaya gelmitir. Hareketimiz, btn ehitlerin gzelliklerinin toplamdr. Eer bir Parti ve bir zgrlk tanm varsa, bir zgrle ve bir harekete bal olunacaksa, btn ehitlerimizin yaamnda varolan gzelliklerin, zlemlerin ve umutlarn toplamna bal olunacak. Bunun iin de hangi koullar altnda olursa olsun, zgrle ve demokrasiye balanmak, bunun iin mcadele etme gcn gstermek gerekiyor. Bu temelde bu ehit yoldalarmza, tm ehitlerimizin yreindeki ve beynindeki zlere bal kalacamza, bu z tm Krdistan, Ortadou ve insanlk corafyasnda yaatacamza dair sz veriyoruz. Bu arkadalarn zgrlk umudu ve zlemi mcadelemizde mutlaka yaayacaktr. YAASIN BAKAN APO! YAASIN PKKNN Z OLAN FEDALK! YAASIN KADEK! 27. 02. 2003 Xnere- ehitlik
200
Ardndan
YT BR GLTR RESMN Dr. Seyidrzaya I Ahir zaman dalarnn sahipsiz ocuklar biz varolardan ky yollarndan kasaba sokaklarndan iniyor yzmz grmek iin gml aynalara bakyorduk baktmzda yz kzaryordu her aynann her admda ayaklarmz kanyordu srtn dnyordu tm kaplar nedense hibir sokak merhabamz almyordu glgesine sndmz aalar bile kovuyordu ve yaramz hibir tabip sarmyordu hibir sihir bozmuyordu yazgmz ocuk aklmz almyordu btn muskalarn lanetimizi sakladn ve kahinlere inat kalbimizin pusulas dalar gsteriyordu yanmza dlerimizi aldk sadece -baka neyimiz vard kidada byyen ve evrene yaylan bir sylencedir gerisi mrmz yollarda, yollar mrmzdr artk kendimizi dalara keskin uurumlara kendimizi rzgarlara ve sulara vuruyoruz hoyrat bir kabustan ekerek tenimizi mavi bir d lkesine yryoruz ve mor, toprak kokan tanrsal iekler besleyen gnein sarlnda biraz au biraz lm ve reyhan kokan yollardan geiyoruz II cihazlar haber geiyor kelimeler, sisli bir ormanda yorgun bir kervan gibi ar aksak kelimeler, bir dn keskin yzn tayor kelimeler, ifresi lme kilitli
Ardndan
kelimeler, bir dn yzn kanatyor ve usul usul kar yayor ellerime sakn uyuma ne yaparz sonra bu d lkesinde dten uzakta sen orda kar altnda ak bir karanfil gibi biz suskunluumuzda boulmaktan gln kurtaryor sesiniz nerde kald? diyorsun nenelerimizin kk avurtlarnda sakl kalan atlarmz iin sesiniz nerde kald sensizlie hazr olmayan ahikalara yakaryoruz kar taneleri korkularmz bytyor birbirimizin iine alyoruz hadi uyuma seni anlatyoruz karl yamalara snt kulara seni kendi topranda kaak atlara bir glsen yzmze yaylacak suretin bir glsen ylesine haar ki, hepimizi kahkahaya boacak susma sesini verdik sulara, susarsan sular susacak brakma! dlerimiz kanayacak cihazlar ar ar adn aryor beyaz bir dtr sevgilin, ardndan gidiyorsun brakp bizi karlarla, brakp yarm arklarla gidiyorsun ocuk ve dost, asi ve soylu gidiyorsun bir kaplan yalnzlnda uyanmyorum avularmzda sttmz dten yiit bir gltr resmin sol yanmda duruyor beyaz bir yangn byyor gzlerimde ve usul usul kar yayor ellerime E. Ergin
202
Ardndan
Abbas Arkadan P.M.Oda Yapm Olduu Deerlendirmedir:
And iyoruz ki, ehitler lmez,

lk byk kar yadnda Seyidrza Arkada ve Xebat Arkada ehit vermitik. Daha sonra Mazlum Doan Kadro Okulu Trke ubesinde, nedenini ok anlayamadmz, belki de hi anlayamayacamz bir biimde Arge Arkada ve onun ardndan MDKO Krte 2. ubede Botan Arkada aniden hastalanp ehit dtler. ubat aynda DAB kampnda Zamani Arkada, altnda kalarak ehit dt. Yine zel Kuvvetlerden 6 bayan arkada, 20 ubat gn ehit dtler. Bunlar; Zozan, Sarya, Dirok, iek, Nujiyan ve Bengin arkadalardr. K genelde herkesi etkiliyor, fakat belli ki btn abalarmza ramen tedbirlerimiz yetmedi. Baz arkadalar uursuz bir k diyorlar. Ar geen bir kn yaand aktr. Birok bakmdan zorlayc. nsan, kaderci bir bak asyla ele alnca, arkadalarn syledikleri gibi anlamlandrmak durumunda kalyor. Felaket dzeyinde yaadmz doa olaylar, belli ki bizim iin olabilecek ktlklerin en kts oldu. Bir ailenin kz ya da olu gitse, dnya o ailenin bana yklr. Bu k, bizim 11 Arkadamz birden ehit dt. Besbelli ki dayanma gcmz gelitirmemiz gerekiyor. Daha ok, ders karc yaklaarak doada yaam gcmz ve tedbirlerimizi artrmak durumundayz. karacamz nemli dersler ve gelitireceimiz tedbirler olmaldr. Olaylar hi dnmediimiz veya tahmin etmediimiz biimde geliti. Demek ki daha geni dnmemiz, dada yaamann derinliklerini daha fazla anlamamz gerekiyor. Doa ile mcadeleyi ve doa zerindeki hakimiyet gcmz daha fazla arttrmaya almalyz. Bu tr kazalar, biraz da normali aacak biimde gerekleiyor. O nedenle olmaz dememek, yaam zerinde daha sk ve ok ynl durmak gerekiyor. Vadiler, yksek alanlarda daha ok riskli oluyor. Ne kadar tecrbeyle ve baz bilgilerle deerlendirme yaplsa da, doa srekli hareket halindedir. Dolaysyla yaplan deerlendirmeler yetmeyebiliyor. Bir sarsnt, bir ses veya grlt, hatta kk bir etki ile hi dnlmeyen olaylarn yaanmasna yol aabiliyor. Sonular temelinde yerleim ve yaam dzenimizi daha tedbirli klmamz gerekiyor.
203
Ardndan
zel Kuvvetlerdeki arkadalarn yerleim tarz daha kolay ve denetimli olabilir, ama ayn zamanda fazla riskli. Bizim iin en doru olan; yaamda, savata ve almada gerillaclkta daha ok derinlemektedir. Bakalarna yknmemiz veya dnyada olup bitenlere bakp, onlar taklit etmek istememiz ok gereki grnmyor. Bizimki kendimize zg ve koullarmza uygun olmak durumundadr. Zaten Apocu Hareketin temel karakteri budur. nderlik geeklemesi, bu esaslar zerinde olmutur. Bu nedene, bunun zerinde younlamamz, bizim iin daha doru, gereki ve sonu vericidir. Bu bakmdan slenme, yaam ve hareket tarzmz yeniden yeniden gzden geirmemiz gerekiyor. Bunu yaparken geri adm atmamak ve ters sonular karmamak nemlidir. kartlacak sonular dadan, yani salam dayanaklardan uzaklamay deil, onlarla daha salam ve dayankl bir biimde btnlemeyi getirmeli. Daha akll, tedbirli ve duyarl bir sistem ve yaam derinlii ortaya karmaldr. Bu konuda yanl yapmamak gerekiyor. Ters yorumlama, geveklik ve duyarszlk, bu tr felaketlerin yaratcs oluyor. Tedbir almaz, ciddi ve duyarl yaklamlarmz derinliine gelitirmezsek, bunun gibi hi de hak etmediimiz olumsuzluklarla karlaabiliriz. O bakmdan yaam gereklerinden kopmamak, ok byk nem tayor. nderlik, bize hep yaam gereinden kopmamay, yaama doru yaklamay, onu ciddiye almay ve duyarl olmay tledi. Bunlar salam ilkeler olarak edinmeli ve pratie ok ynl bir biimde geirmeliyiz. nk bunlar, bizim pratiimizden ve halkn uzun tarihi yaamndan kartlm en salam insan dersleridir. Onlara byk deer verip baaryla yaamsallatrmay her zaman esas almalyz. Doru ve zgr yaam, insani yaam bu yaratr. Yaanan olaylar, olumsuzluklaryla birlikte bu gerekleri bize bir kere daha retiyor. Doru renmek, maddileen ve pratikleen emei grmekten geer. nderlik, Hamza Arkadan ahadetinde Grnmez ama hepiniz zende emei oktur demiti. Bu yoldalarmzn hepimiz zerinde grnr emekleri var. Seyidrza Arkada, gerekten de bir insan canlsyd. Belki ok uzun sre gzlemlemedik, ama insana hizmet etmek onda bir tutkuydu; hayret verecek kadar hizmete balyd. Xnereye gelip giden arkadalarmzn yzde doksan dokuzu zerinde emei vardr. ok kritik bir dnem olan geri ekilme ve deiim dneminde, yani arlarmzn ve sanclarmzn ok artt, diimizi
204
Ardndan
sktmz bir dnemde, gerekten bir g kayna oldu. Emei, morali ve gece gndz demeden gsterdii abayla birka ylda yoldalar zerinde belki de en ok emek biriktiren bir dzeyi yakalad. Seyidrza Arkada, her zaman bu insanlarda cisimleen ynleriyle anlacaktr. Zamani Arkadala, baz zorlanmalar yaanm olsa da bedeli ar, ama deerli almalar yaptk. Bu, biraz kaba bir alma olabilir, ama retkendi ve nemli sonular ortaya kard. Aydnlanmamzda, bilgi edinmemizde, sreci derinliine bilince kartmamz salayacak kaynaklar bulmamzda Zamani Arkadan emei oldu. Bu, herkes iin geerli olan bir emektir. Byle bir almayla da banda, nderlik Savunmalarndan tutalm, 70-80 adet kitaba kadar birok yaynn kaynak olarak bulunmasn saladk. Bu kitaplar, hala da bize g veren temel inceleme kaynaklarmzdr. Eitimimizi, o kaynaklar zerinde yapyoruz. Dolaysyla grnmez, ama Zamani Arkadan her birimize deerli bir emei geiyor; bizim kendimizi hazrlamamzda cisimleiyor. Doru renmek maddileen ve pratikleen bu emei grmekten geer. Dolaysyla doru renebilmeliyiz. Bayan arkadalarn da eitim almalarmza nemli katklar oldu. Biz okulda tartma yaparken, onlar kk bedenlerine sdrdklar dev yrekleriyle karda ve tipide bizi beklediler. Bu anlamda, eitimimizi gvenli yrtmemiz asndan nemli rolleri vard. Byk bir fedakarlk ve yreklilikle zorluklar gsleyerek eitimimize g kattlar. Bu temelde daha salkl ve gl tartmalar yaptk, kendimizi hazrlamaya altk. Bu da byk bir emek younlamas veya emek cisimlemesi oluyor. Bunu da doru anlamamz, bu arkadalar her zaman sayg ve minnetle anmamz gerekir. Bedeli ar olan bir alma yrtyoruz. Eksikliklerimiz ve duyarszlmz bu tr sonularn ortaya kmasnda rol oynuyor olabilir. te yandan byk cesaret ve fedakarlk gsterilerek bu almalarn yaplmas salanyor. Yrtlen almalarn bedeli hi de hafif deildir. Para para baknca bireye ok ucuz grnyor veya kii fazla kavrayamyor; fakat toplu ele alnca, daha derin baknca nelerin bu almada cisimletii ok net grlyor. Esas olan bunu anlayabilmektir. Vicdan budur, doru bak as budur. nderliin istedii militan duyarllk, tam da bu kavraya ulamay ifade ediyor. Bunlar, saa veya sola saptrlmadan, dosdoru bir biimde ve izgi dorultusunu anlayabileceimiz, bize gerekleri anlatabilecek olgulardr. Duyguysa doru duygu, bilinse doru bilin, davransa doru davran bu kadar ak bir biimde nmzde duruyor. O nedenle eitimimizin en gl yan budur. En ok bundan ders kartarak
205
Ardndan
kendimizi hazrlamalyz; kendimizi rgtlemeli, eitmeli, pratik ve yaam karsnda gl klmalyz. nsan bencilliinin girdabndan tmyle kabilmeliyiz. Bu deerler, bizi kendi karanlklarmzdan, insann iine alnd girdaplardan ekip kartacak byk ve yce deerlerdir. Onlar doru anlayacaz, derin kavrayacaz ve iyi zmseyeceiz. Bu yaam gereklerimizle salam btnleeceiz. Bunu yaptmz zaman, en doru, tutarl ve eitimli insanlar haline gelebiliriz. nsan, yaamla lm arasndaki eliki terbiye eder. nsan, yaamla lm arasndaki eliki terbiye eder. u ok iyi anlalyor ki, byle bir eliki olmazsa, insani terbiye de gelimez. Yaamn deeri, anlam ve gzellii de burada ortaya kyor. sorgulama, her trl bencillii ama, toplumsallama, dayanma ve sosyalite insann yaam ve lm elikisinden byle bir sonu karabilmesiyle, yani yaam ve lme anlam verebilmesiyle oluuyor. Hayvanlar, bunu igdleriyle yayorlar; insanlar ise akllar, yani anlay ve kavraylaryla yayorlar. Byle olunca, yaamn en anlaml ve deerli bir biimde gelimesine, yine insani zelliklerin her bakmdan en derin gelimesine yol amak durumundadr. Biz de byle bir yaamn sahibiyiz. Bu yoldalarmzdan bunu reniyoruz. Onlarda, sktmz her zaman bavurup g alacamz bir deer buluyoruz. Bu nedenle doru sorgulayarak dersler karmak, any doru zmseyip sahiplenmek asndan ok nemlidir. Bizi insan yapacak, insan olarak derinletirecek; yaammz gzel, zengin, onurlu ve erefli klacak olan, bu noktadaki duyarllmz ve derinlememizdir. Bu, her trl insani gelimenin balang ls olarak grlebilir. Bu olaylar vesilesiyle bunu da grebilmeliyiz. Madem insani gelime yollarn aryor ve kendimizi eitmeye alyoruz; o zaman bunu gereki, tam ve btnlkl olarak yapabilmeliyiz. Gerek bir yolda olmann gereklerini, her zaman yerine getirebilmeliyiz. Bir militan veya bir insan olarak, dnen, kendini rgtleyen ve yaamna yn veren bir canl olarak, doru tutum sahibi olmak, byle yapmaktan geer. Bu bakmdan, ac da olsa, yaadmz olaylar almalarmz ok glendirdi. Yaam nasl anlayp retmemiz gerektiini bize retti; herkes iin en temel eitim ve renim kayna oldu. almalarmz bununla byk derinlik ve g kazanyor. Bu olaylardan kardmz derslerle ve yoldalarmzn yaratt gle en byk sonular alacamz umut ediyoruz. Bunu, nmzdeki dnemde gstereceiz. Bu eitim devrelerimizin mcadelemizin
206
Ardndan
her alanna kataca g ve destek; zorluklar gsleme azmi, bilinci, fedakarl ve kararll bu gerekleri ortaya karacaktr. zgrleen insann, zgrleen kadnn ba emez dik duruu ve tatl gl her zaman gzmzn nnde olacak ve bize yol gsterecektir. Eitim devremiz, bu yrekli ve fedakar yoldalarmzn yce zlemlerini gerekletirme and iecek. Baarmz bunun zerinde ekillenecektir. Bu yoldalarmz, yaam ve mcadelede bize her zaman baar gc verecekler. almalarmz bu esaslar zerinde yrtyoruz. En ciddi sorgulama, zeletiri, insani olan tanma ve kendini bu ktlklerden temizleme, bu biimde gerekleiyor. Yrttmz tartmalarn buradan alaca byk bir g var. Bizi zorluyor olabilir, yaam karsnda glenmek ve ktlklerden arnmak kolay olmuyor. O bakmdan byle byk fedakarlklardan ve cesaretten aldmz gle kendi almalarmz daha baarl ve sonu alc bir biimde yaptmza inanyoruz. Onlar, zeletiri ve i sorgulama yapmamz kolaylatrmlardr. nderlik zindan ehitleri iin Fedakarlklaryla zgr yaama kpr oldular demiti. Bu yoldalarmz da kendimizi eiterek dzeltmemizin ve ciddi bir zeletiriyle izgi militan haline getirmemizin kprs oldular. Bunu yapmamzn nn atlar, beynimizde ve yreimizde yarattklar etkiyle bunu gerekletirmemizi saladlar. Bize en byk g ve destei onlar verdiler. Bu temelde en gl sonularn alndna inanyoruz. Bundan daha gl, etkileyici ve gerekleri daha yaln gsteren bir durum olamazd. Bunlar, inkar edilemeyecek, saptrlamayacak veya grmezden gelinemeyecek kadar byk gereklerdir. Bu bakmdan izginin gerektirdii sonucu, baaryla alm olmalyz. kardmz derin sonularla nasl dnem militan olunaca sorusunu zmlemi olmalyz. Zaten ulamay hedeflediimiz nokta buydu. Bu bakmdan yrttmz almalarla birlikte, yaadmz olaylar da bizi daha ok eitiyor ve sonu almamz salyor. Bunu, gerekletirdiimize inanyoruz. Bu temelde ant iiyoruz ki, ehitler lmez. Onlar, doru yaamn gerek sahipleri ve yol gstericileridir. Zilan izgisinde fedaileen ve zgrleen kadn, doru yaamn kendisidir. Biji Serok APO! 24 ubat 2003
207
Ardndan
KAR Z
Yasakl lkemin, yasakl Krdyd O, Bir Krt sevdasnn turnasyd dalarda yaayan Bilinmezlie duyduu gen fkesiyle srd dalara sevdasn. Aramaya koyuldu her yamata Firari kaaklarn gelii gibi Hangi rzgar yellerini savurmad ki ! Dlerinin bakenti Dersimi Topluyordu denklemi zlm ocukluundan... Ve dn verdii ocukluunu Geri alyordu yaam rmandan Seyidrzayd Ad atalarndan yadigar Onlar gibi olacakt, asil ve yrekli Sandkta bytt Dersim, torununu Torun ki; kilitlenen sand arad. ok uzaktan, kelerden nce bir fslt geliyordu kulana Sandn iinden... Gmtlerle kilitlenmi sesler vard fsltda Yalnz ona tercman olanlarn bilebildii Bir de gurbete kan hikayeler, Nereden bilecekti kendisinin bilmecesi olduunu, sandktan gelen sesin. Amaya yeltendiinde yllar sonra sand Anlad Oydu sandkta ki, sesin yanks da O Sandn kara yazgsn izerek yreine Aklnda kalan grntler Ve yitirilen ocukluu iin,
208
Ardndan
Dedesinin borcunu demek iin bir de Dt yollara Yollar sarp ve dikenli Yenilmeden, usanmadan Korkulu hikayesinde yollarn, Byd Kk Seyid Byd dler soka olan ocukluu, Yrei, ruhu byd Bydke intikam olmutu sandn bir yz nk bir mrn trajedisini sanda sdranlardand Ama nafile! lm erken almt sandn kapsn Erken gelen ya da hi beklenilmeyen bir konuktu lme serilmi kar, Kilidi almaya gelmiti Yllardan sonra bulunan kilidi, Nasl erkenden yenik verecekti Uzun bir bouma sonras Kilit, kar zerinde nazl bir gelin gibi yatyordu Nazl gelin, hzn dolu yaam sevdasyd Elinde alan sandkla Karn tarihini Kendi mryle yeniden yazd... Emek Baak
209
Ardndan
ALESNDEN...
Glne Takld Gzm.
Gece ok uzun, ince ince kar yayor, den her kar tanesi btn bedenimi actyor. Ve sen bu beyaz rtnn ardndan glmsyorsun. te, gzm glne taklyor. Ama biliyorum ki her kar yadnda ben hep azalacam, her kar yadnda yreim ezilecek Bugn her zamandan daha zorlu geiyor, bu gece hem ok uzun geliyor hem, de gzm uyku tutmuyor Biliyor musun, ben seninle her gece uzun yolculuklara kyorum. Gzlerine her baktmda, yaama ball ve umudu gryorum. Dncelerinin daha zgr, yaln ve snrsz dnyalar kurduuna inanyorum. Hani hep derdin ya; zorluklar baarmak gzel eydir, insan ne kadar yoklukla karlarsa o kadar hayata balanr Ve ite hayatn dnyaya alan penceresinde duruyorsun. Gzel, umutlu ve aydnlk eylerden sz ediyorsun Ama sen de biliyorsun; her gln, her cokunun anlamn, her zorluun tad bilinmeyenleri Uzaklara daldm, belki de kendi iimdeki uzaklklara. Gkyzn dnyorum, yldzlar, kayan yldzlar... Her kayan yldzda kaybettiklerimi. Oysa sen her kayan yldzda bir umut var derdin. Her kayan yldz yeni bir balangt. Bu gece kavaln sesi ok uzaklardan geliyor. Ate yanyor, sen alevlerin aydnlnda zgrle olan tutkunla dans ediyorsun. Glmsyorsun. Ve ite, yine glne taklyor gzm Seninleyim. Uzak da balarnda, bak halaya durmu arkadalar, ite gitarn ve birlikte sylyoruz trklerimizi. ocukluumuz, Munzurun kysnda geen ocukluumuz ve anlaryla bydmz Seyidrza, ahan Aa, Bese, bir de DEDEM geliyor aklma. Yreim yangn yeri gibi . Aclarn biriktii
210
Ardndan
Gidiyorsun Kelimeler uzayp duygular lme kt zaman

gitmek gerek belki de... Ama gidilecek olan oktan gp gitmise kendinden ve gidiin o mlteci kenti kanatacaksa yeniden Git! Deil mi ki kaval sesi dolmu kulaklarna Deil mi ki yldz tozu sarm gzlerine Git! Benim iin eskimi uzaklar da al yanna Gittiinde mutlaka kr iekleri topla Vakitsiz gidenlerin simgesi olsun Biliyorsun ki Gelirsen glen bir ift gz Dnersen scak bir kucak olur karlayan yleyse git... Delal EREN (Seyidrza Arkadan amcaskzdr)
211
Ardndan
Beyaza dm bir arkndan kalma nota izleridir yreimizdeki pt ptlar.. ne vakit bir tngrt duysak hepten sus oluyoruz, bekleyen oluyoruz srt srta vermi iki garip balamay.. Bazen Vefada alyorsun bazen adalara giden bir teknede, bazen stiklalde halay oluyorsun, bazen ekyatnda uyuyan bukleli... Sonra dudaklarda soluyan at, canm yakan bir at... lm nerene sdraym? Ses yok, son seans balad al artk buklelim.. Evin Eren (Seyidrza Arkadan kzkardeidir)
212
Ardndan
PERPERIK M Re mala cori ser de Re mala cri ser de Perrne ra!.. Re s kerdne, axure ra bi teber Re s kerdne ke ban ra ama war!.. Q j ca xo de nefndetne erx dewrani bi, perperk m Roca des Gaani biye... Nafa tana qif perra ra!.. Ayne roce kt hewn maa xo... Asmn ra bi. Re everde Re evero perrne ra. Sureta xo glor biye xora, Z Oli ser xo piti bi ra Natta, botta... Everde, evero; Heni asmn de crne ya. Reyna ke bi semsr Ama maa xo ser B hyaisa va ke; -Mesajo ke m to r rusna To homa neguret!... Dma, Bi berc, bi berc i... Bi astarun miyan ra! Bi vindi. Perperk m nka wert astarun dero. Xo ra evero s ke Hao bereqino. Z ta astaran Msri, Asmn de mqqeremo!.. (Zerre xatr derezun!.. Zerre xatr qom Krmanci!...) Zemperiye 2003 Xdr EREN(Seyidrza Arkadan amcasdr)
213
Ardndan
Uzun Bir Aradan Sonra Tekrardan MERHABA!

Hep yazmak istedim, ama biliyorsun bizde iler hep youn olur. Daha dorusu bir trl yazamadm, tartamadn. Akas gnln okuduktan sonra yazma kararn verdim. Yetersiz de olsa, bir dnemin gl paylamlar sonrasnda yeniden seninle tartabilmek, insan sevindiriyor. Seni, hibir zaman aramzdan ayrlm olarak, dnmedim, dnmeyeceim de... Belki de bundandr yazmama nedenim. Neyse, hepimizin balanglar yapt anlar vardr. Hangimiz nceydik bilemiyorum, ama ayn zamann kuaklarydk. Ayn amac, ayn ruhu paylaan ve biraz da gen, dinamik olan. Yan getirdikleriydi sanrm. Bundandr ki, benzer duygular hala hissettiim o gnleri, byk bir zlem ile anyorum. Birok ilki yaadmz o gnleri, hibirimizin unutamayacan ve hep o zlem ile gelecee yneleceimizi biliyorum. Geliin o heyecan veren duygularn bilirsin. ok temiz duygularla, niyetlerle kocaman devrimin ykn omuzlarmzda tamaya altk. Kimimiz, gerekten arda olsa, bunu tamann onurunu yaadk. Kimileri ise, altnda ezilip kaldlar. Bu yk srtlayp, hep birlikte lkemizin en gzel yerlerine kadar getirdik ve gtrmeye devam ediyoruz. Elbette, ar ve aksak yol alan bir militanlmzn olduunu syleyebilirsin ki, bunu gncende ok ilemisin. Bunun acsn, fkesini derinden yaadn duyumsuyorum. Aslnda, yaadklarn birok zelliini aa karyor. Sava ile Seyid arasndaki uyumu, deiim ve dnm, ksaca seni, imdi daha iyi tanyor ve anlyorum. Bundandr ki, kavgalarmza, elikilerimize ve ocuka gllerimize, imdi daha ok deer biiyorum. Aslnda unu itiraf etmek istiyorum; artk ok fazla anlam olmayan grntlerin, yoldal ve paylamlar anlaml klmadn, tam tersine daha fazla anlamszlatrdn daha iyi grdm. nan bu konuda, bana olduka yardmc oldun. Hatrlarsan ok tartyor, muzip bir sonla bitse de kavga dahi ediyorduk; en fazla da sabahlara kadar sren komite toplantlarmzda.
214
Ardndan
lk tantmz gn hatrladn m? Tam sizin kampsn karsndaki St-de bulumutuk. Bana, Seni bir arkada ile tantracaz ve bundan sonra o arkadala alacaksn denildiinde, seni nasl tanyacam sormutum. Hi merak etme, tanmakta zorluk ekmezsin. Hatta bir bak da uzun salarndan anlarsn o olduunu dediler. Elinde bir spor gazetesi ve hatrlayamadm bir merubat eidi olacakt. Sanrm, bir de parolamz vard. Gerekten de tam syledikleri gibi oldu; seni bulmakta zorlanmamtm. eri girer girmez, seni tanmtm. Biraz da armtm. Sen de bendeki aknln nedenini anlam olacaktn ki, hafif bir glmsemeyle, Evet, o benim demitin. Ne bileyim ite, anlay dzeyim, militanlk llerim, senin gibi aykr bir Arkadan sorumlu dzeyde yer alabileceini, bizimle nemli bir grevi paylaabileceini anlamaya yetmiyordu. nk biz dogmatik, sen ise aykrydn.... Benim de anlamakta zorlandm, bazen gerekliliklerin, zorunluluklarn veya olmas gerekenlerin karsnda yaadm elikiler vard. Ancak inan, hibirimiz zaten yeterli bir anlay ve yaklamda deildik. Bundandr, kkte olsa, ocuka kavgalarmz oluyordu. Ama, onlar bile ok gzeldi. Zaten bizi var eden de bu deil mi? Hem sistemle hem de kendimizle yrttmz savam, bu gzellii dourmuyor mu? Bazen ac ektiimiz, bazen mutlu olduumuz, bazen de baaracamza dair inancmz yitirmek zereyken, kendimizi yarattmz savam... Neyse, kaldm yerden devam etmek istiyorum. Taksimdeki Der-Saadeti hatrlyorsun deil mi? Senin bizi gtrdn ve ilk komite toplantmz yaptmz yer. Senin gibi, biz de oray ok sevmitik. Yine, komitemize mdahale g olarak katlan Soroyla ilk tantmz yer orasyd. O gn biraz krlm gibiydin. Ee... Soro da, adeta artk ben varm diyen bir duru ierisindeydi. Ak syleyeyim, ben de ok fazla memnun olmamtm, ancak ne yapabilirdim ki! Olsun, ocuka olsa da, politik yaklamlarn tek engellemedii ey, yoldaa ilikilerimizdi. Parasz, evsiz, uykusuz kaldmz onca gnn elbette bir anlam ve deeri var. Yaanan tm yetmezliklere ramen o gnleri unutmuyor ve zlyorum.... Hatrlarsan, rgtsel anlamda da olduka zorlanmtk. Kendimizce Trkiyelileme, kitleselleme, hatta legalleme srecine denk bir rgtlenmeye, alma tarzna kavumaya alyorduk
215
Ardndan
ki, nderliin de genliin nne koyduu temel perspektif bu ekildeydi. Alglama, kavrama dzeyimiz nmze konulan bu grevler iin, yeterli olmuyordu. Parti ve nderlik Gereini, gerek anlamda tanmadmz iin, sylenileni uygulama noktasnda kararl olsak da kendimize gre mcadele yrttmz ve genlik duygularyla katldmz bir sre olmutu. Yine dnp baktmda, yaadmz srecin, bugn yeni yeni attmz admlarn olumas iin nemli bir zemin olduunu gryorum. Gerekten balatlanlar, ilk ve nemli admlard. Mesela, imdi her ey ok net. Her ey, Demokratik esaslar temelinde yrtlyor. Oysa o gnlerde biz, bir slogan zerine dahi saatlerce tartmak zorunda kalyorduk. Acaba olur mu, olmaz m? Hangisi sreci karlar.. vb gibisinden sorularla btn bir geceyi, tartarak geirebiliyorduk. Yine durularmz da arada kalyordu. Gndz legal, gece illegal olmakla kalmyor, legal eylemlerde illegal taklyorduk. Yani ksacas, Yurtsever Genlik ismini resmi klncaya kadar, iki tarz arasnda bocalayp durduk. Aslnda ok zorlansak da baardk deil mi? Dorusu, az tartma yrtmedik hani. Bu arada, sahil kenarndaki eylem tartmalarmz hatrladn m? lgin fikirlerin vard gerekten. Bu konuda yaratcydn, ama yine de reddedildin; nk aykrydn... Eylemler, rgtlenme, Yurtsever Genlik, dernekleme, legalleme derken, bir yl birlikte kurtarmaya altk. Tabii, Raperini Rojeni ve Soroyu da unutmamak gerekir. Sana bir eyi daha hatrlataym m? Bakalm hatrlayabilecek misin? Yine, uzun sren komite toplantlarmzdan birisiydi sanrm. Siyabendin evine gitmitik hani. Bu defa kendimizi ele alacak, birbirimizi deerlendirecektik, sanrm hatrladn. te o gn, sen yine her zamanki gibi uzun uzadya ta ocukluundan balam, hatta dedenle olan ilikilerini, seni nasl bala gtrdn, seninle nasl ilikilendiini anlatmaya balamtn ki, ben dayanamayp szn kesmitim. Sen anlatrken ok sklm, uyumu, hatta seni eletirmitik. Bunun kendini zmleme dzeyini gsterdiini, imdi daha iyi anlyorum. Fakat yine de yle bir anlatyordun ki, sklmamak mmkn deildi. Dayanamayp, hep birlikte glmtk. Her eye ramen anlatmaya ve bizi de dinlemeye mecbur kldn sonunda. Yine aykr olduunu syleyeceim, nk gerekten yleydin... Taksimde tuttuunuz dernek yerini biliyorsun. irin, ama ok masrafl olan o harabe binay,nasl yaam alanna evirdi216
Ardndan
imizi, en iyi sen bilirsin. Belki hepimiz ok uratk, emek harcadk, ama hibirimizin gayreti senin gsterdiin aba kadar olmad. Oras senin eserin. imdi oras, ok byd biliyor musun? Genlik merkezi oldu adeta. Sosyal ve kltrel anlamda bir ok etkinlik yaplyor. Anlayacan, amacna ulat saylr. O dnem yapmak istediklerin, gerek oldu. Bu da seninle bizim aramzda olan, nemli bir farkt. nk sen, aykrydn yolda .. Neyse, senin dernekte olduun srelerde, biliyorsun hepimiz ayrldk. Kimisi tutukland, kimisi kat, kimimiz de artk profesyonel katlm kararn vermitik. Seninle o dnem birlikte olmadmzdan dolay, yaadklarmz biraz anlatmak istiyorum. likilerimiz, farkl ekillerde olsa da geliiyordu. Haberlerin geliyordu. ounlukla Kutonun araclyla bilgileniyorduk. Sanrm hem Kuto hem de Devrimle elikilerin varm. Neyse bu tr eylerin olduunu sen de biliyorsun. Yine zorlanm ve zorlamsn galiba..... Olsun, nemli bir almay yrtm, epey bytmsnz dernei. Bunu duyunca, ok sevinmitik. Biz ise, o srelerde kimimiz bir arada, kimileri de eitimdeydi. ktktan sonra, senin de gelebileceini hi dnmemitik. Zaten hakknda farkl tekmiller veriliyordu. Bundan olsa gerek, gelebileceini hi dnmemitik. Tabii bizimkisi yine, her zamanki gibi kocaman bir yanlgyd. Hatrlyor musun, bize Diplomam aldktan sonra, aileme gsterip katlacam demitin ve dediini de yaptn. Hepimizi artsan da yine, aykr davrandn. Seninle Partide karlatm gn hatrladm. Sana, Parti evinin kapsn ilk aan ben oldum. Yine herkesten habersiz k yapmtn. Tesadfen bulunmasaydn, belki de geri gidecektin. Seni karmda grdmde, ok armtm. Salarn kesmitin. almalardayken, senden srarla salarn kesmeni istemitik, ama emek harcadn syleyerek, bir trl kesmeye kyamamtn. Bu defa, neden kestiini anlayamadm. Yine de yakmt. Evet yolda, ok fazla konuamadan ayrldn. Oysaki, konumay ok istemitim. Ancak aknlmdan m, yoksa sana kar nyargl davrandmdan m bilemiyorum, ama konuma cesareti gsteremedim. Katlmana, gelmene sevinmitim, fakat bunu paylaamadma da zlmtm. nan, bunun burukluunu halen yayorum.
217
Ardndan
Ondan sonrasn, sen de biliyorsun. Sonunda, ortak zlemimiz olan lke topraklarnda bulutuk. Seni ve dier arkadalar grmek, dnyann en gzel duygusuydu. Ayn duyguyu, senin de yaadn biliyorum. nk sen, her zamanki gibi yoldaa scaklnla karlamtn beni. Hastanede karlamtk. Zorla diime bakmak istemitin. Tabii benim, senden daha fazla inat olduumu bilmiyordun, sonunda ben kazanmtm. Sen de Umarm birka yl sonra gelir, bu sandalyeye oturursun demitin. Evet Seyid, imdi diim aryor, diime bakar msn? Aslnda daha anlatmak istediim ok ey var. Ama ayrntlar ou zaman hatrlanamayabiliyor. Asl zn, ayrnt dediimiz o kesitlerde sakl olduuna inanyorum. Ancak bana ne oldu, ben de bilmiyorum, ama onlar hatrlamakta glk ekiyorum. Byle tarttka, hatrlamaya balyorum. Epey oldu deil mi? Senin hep zlediin yoldalar ve paylamlar, inan ben de ok zledim. u anda dinlediim mzik bile, bana seni anlatyor. Senin de sevdiin bir isim. Bilirsin YCKlilerin ou sever Ciwan. En ok da eski paralarn. Hani bir sz vardr; Her parann insan gtrd anlar ve yerler vardr diye. Gerekten de u anda dinlediim mzik ile o gnleri yayorum. Sahi ya! Senin de gzel bir sesin vard. stelik gzel alardn. Bir ark sylesene, belki aryan diimi hafifletir. Diim aryor, diime bakar msn. Evet yolda, diim aryor... Diime bakar msn!... Hayr, hayr vazgetim, armyor. Bakmana gerek yok. Sadece biran iin bile olsa, seni beyaz nln iinde grmek istedim ondan. Beyaz gmlek, diler ve kar.... Tuhaf ama, hepsi neden beyaz? Beyaza tutkun muydun bilmiyorum, ama sen beyazdn. Berrakln, safln, sadeliin, doalln rengidir beyaz... Senden ok uzak deil bunlar, biliyor musun? Hem nderliin, PKK militanlnn da z, bu deil mi? Bence, hepsini topladn kendinde; bu da yetmedi, hep vermek istedin, almak isteyenler iin. Ve almayanlara inat... Bir dahaki sefere grmek dileiyle, en iten sevgilerimle kucaklyorum. Berwar LGERN
218
Ardndan
RAHAT
UYU OVACIK GL !
Birileri yaam Mezar talarna Doum ve lm tarihleri arasna Sdracak, Ama lmszleenler iin Her ey yeni balamaktadr.
Mezopotamya; bereketini ve nimetlerini kendi evlat-larndan hibir zaman esirgemeyen kutsal cennet. Her yl olduu gibi bu k da kaln-beyaz rtsne sarlarak, derin bir uykuya dalmt. Szn bahara vermi, umutlarn da bizlere teslim etmiti. Her ey, ilk kar tanesinin yere dmesi ve ardndan bir dierinin gelmesiyle balamt. Sonu gelmeyen doayla yaam mcadelesinde, yeni bir aama ve yeni bir snav gerillann nnde duruyordu. Gerillann o yl yaad k snavnn ac-tatl anlar, hafzalarmzdan kolay kolay silinmeyecek. Kardan mevzilerimizi yeni bitirdiimiz ve gnlk hazrlklar tamamlandmz bir anda, kara haberi almtk. Yeni bir yla girmeye birka gn, birka adm kalmt. Bata inanmadk. evremde seni tanyan o kadar ok arkada vard ki, onlara gidiini sylemek inan hi de kolay olmad. Hepimiz, bu kn zorlu geecei noktasnda hem fikirdik, ama banda senin yer aldn bir ehitler kervann uurlayacamz hibirimizin aklna gelmedi. Kara kn birilerimizi alp gtreceini, bahara k iin, bedel istediini anlamakta geciktik. Ayn gn, arkadalarla etrafnda sralandmz atein banda, senin anlarnla snmaya almtk. Hafzam biraz zorladktan sonra aklma ilk olarak, stanbulda ierisinde yer aldn renci genlik almalarndaki grntn geldi. Birbirimizi fazla tanmyorduk, yeterince sohbet de edememitik, ama siman da kolay kolay unutmamtm. stanbul!
219
Ardndan
Gzellii ile tarihi kskandran, fetihlerin ba adresi. Bir yanyla anlalamayan ve byklyle insan oluna meydan okuyan yedi tepeli bir ehir. Barnda milyonlar buluturan, sahiplerini arayan ve nice Seyidrzalar daha kucaklayan memleket. Hepimize olduu gibi stanbul, sana da farkl eyler artryordu. Peki ne iimiz vard oralarda? Ve hangi rzgarlar savurmutu bizi? Kimilerimiz ailelerimizle, kimilerimiz de tek bana gelmemi miydi bu koca diyara? O gnleri dndmde, Hangi renkler yoktu ki aramz da demekten kendimi alamyorum. Farkllklarmz olmasna ramen, aramzda ortak bir dil kullanyorduk. Dilimiz, genliin dili olur da araylar ayn olmaz m? Araylarmzn sonunda, ortak bir amaca ynelmitik. Ama ise, namuslu bir kavgada onur sahibi olmakt. Sen ise, adn da aldn Seyidrzann ellerinden, Dersimden yollara dmtn. Ve Dersim! Yukar Mezopotamyann en yukarsnda, kaps gm, kendisi altn Dersim. alara tanklk etmi, ihanete inat isyanlaryla nam salan direni kalesi. Tapnaklar olmayan, kaplarn tanrlara kolay kolay amayan Dersim. Alabildiine yeillik, drt bir yana uzanan dalaryla lkeden bir para. Geit vermeyen kayalklar gibi ba dik insanlarn ve Munzur suyuyla ykanan ocuklarn lkesi. Kartallarn ise yuva kurup, zgrle yorulmadan kanat rpt, koyaklarnda kekliklerin hi eksilmedii bu corafyay fazladan anlatmaya ne gerek var ki. En son ailenle tantm. Mezarn ziyarete gelmilerdi. Bizlere, senin ne kadar akll ve uslu bir ocuk olduunu anttlar. Glizar anay, bir kez dahi zmemisin. Seni, her anlatnda bizlere sarlyor, ay altnda sralanan ekif silsilesine bakyordu. Onlar da sensiz geecek yllara, imdiden almaya alyordu. Seneye yine geleceklerini sylemilerdi. Hele yanmzdan zafer iaretleriyle yle bir ayrllar vard ki, mutlaka grmeni isterdim. Dilimizin dnd kadar biz onlara Seyidrzay anlattk, onlar da bize Sava. evredeki insanlara kar saygl ve sevecen duruunun mayasn demek ki, o yllarda almsn. stanbulun eitli yerlerinde kalmsn. Bym ve doktor olmaya karar vermisin. Kafana koyduun bir ii de bitirmeyene kadar rahat da olamazmsn. Krt-Alevi evrelerinin mesken tuttuu Gazi mahallesinde ise, sen anlarnla beraber halen dillerdeymisin. Yer Gazi olur da kvlcmlar kmaz
220
Ardndan
m zihinlerde? O gnler, seni alp sarmalam ve bu doruklara kadar getirmi. Bir yandan tarihe Ben de varm diyen bir halkn direnii, te yandan Aleviliin retileri arasnda gidip gelen olgunlama dnemleri geirmi ve hep farkllklarnla gze arparmsn. Sizin genler, saz alp sz eylerken, sen bir eline gitar alp umudun sesi olmay kendine yol eylemisin. 98 yl, dman ynelimlerinin ite ve dta, hzndan bir ey kaybetmeden devam ettii bir yl olmutu. Sen de bu yllarda renci genlik almalarna katlarak, zgrlk mcadelesine katk sunuyordun. Balangta yaadn amatrl, kltr merkezi almalarna katlarak ve eitli sorumluluklar altna girerek ok abuk atn ve artk kabna smayan bir cva oldun. Ve araylarn en soylusuna yneldin. Yanna aldn umudun sesini, yoldalarn sesine kattn. Seni bir kez de 98de protesto amal gerekletirilen korsan bir gsteride grmtm. Dedim ya, siman kolay kolay unutmamtm. Daha sonralar dier arkadalarn yanndayken, uzaktan gryordum seni. alma tarzndan dolay, bir araya gelemedik, gelemezdik. Asl tanmamz ise, yllar sonra olacakt. 2002 Hazirannda, Ortadounun orta yerinde, kavgalar bir yandan kzrken, bir yandan da ortam sakinliini koruyordu. Xnerede ise, otlar sararm, len scakl kendini iyiden iyiye hissettirmeye balamt. Di tedavisi yapmak iin, Xnere hastanesine doru yol almaktaydm. Ne tesadftr ki, beraber yol aldmz arkada, bana seni anlatp, seni mutlaka bir yerlerde grm olmam gerektiinden sz ediyordu. Gerilladaki ilk karlamamz, bu hastanede olmutu. Yz hatlarn sanki biraz deimiti, ama seni hatrlamada fazla gecikmemitim. Sorduum soru karsnda, verdiin cevap da karln bulmutu. Ve sonras, ard sra gelen sorularla perinlenen yoldalk duygular ile doldu... Bana, son -drt yl boyunca neler yaadn anlatmtn. Partiye katlndan Yunanistandaki gnlerine ve hatta doktorluk mesleine tekrardan nasl baladna ynelik ayrntl bir tablo izmitin. Yanna gidip geldiim sre zarfnda dikkatimi en ok eken ey ise, yaamnda yaratt sistemlilik olmutu. Sahip olduun bilgileri paylamada, hi de cimri deildin. Yanna aldn ve gzne kestirdiin arkadalar, pratisyen doktor yapmaya alyordun. Hayatnn bu kesitinin anlatmn da renci221
Ardndan
lerine brakyorum. Cmertlik ve bir ok konuda saladn gvenilirliin gze en ok arpan zelliklerindendi. Halk bir insandn. Bir ok mektepliden seni daha farkl klan ynn buydu. Kaldn hastane, arkadalardan tutalm, kylsne, kaaksna, tccarna kadar her kesimden hastann urad bir yer olmutu. Sense, yorulmadan, bkmadan, iine olan ballnla ifalar datyordun. Bir yandan da evrende olan bir ok gelimeden kendini, byle haberdar klyordun. Bir keresinde, bu kouturma ierisinde zorlanp-zorlanmadn sorduumda da aldm yant, anlaml bir tebessm olmutu. Hayvanlara olan ilgin ve evrendekilere gsterdiin dostluu kaldn hastane bahesinde grmemiz mmkn oluyordu. Baheye kimlerin emeinin getiini sylemeye ne hacet. Tm bunlarn yan sra, arada bir iir yazdn ve zamann olduunda gitarn aldndan bahsetmitin. Demek ki youn bir alma ortamnda dahi kendine de zaman yaratabiliyordun. Bylece, kendini sanat ruhundan da mahrum brakmyordun. Unutmadan! Yaynlanan bir brorde, ocuklara ilikin bir yaz okudum. ocuklara kar olan sevginin ne anlama geldiini ne zaman kefetmitim biliyor musun? Kenda Kole vahetinde, drt yanda ehit den kk Beritandan bahsederken baklarndaki ifadede grmtm. imdi, kk Beritan ve daha niceleri ile berabersin. Ama unu da bilesin, ocuklara ilikin dncelerin ve onlara ilikin acilen yaplmasn gerekli grdn her ey,zihinlerimizin bir kesine kaznm durumda. nk yeni dnem retisinin bir ilkesi de buna dnk. likilerinde koruduun dzey ve samimiyetin adyd yaklamlarnda sergilediin itenlik. Seici olmadan tm yoldalara kucak aman ve el uzatman, seni kaldn alanda ksa srede tannan bir arkada yapvermiti. Hastaneye ilikin nerede bir soru sorsak ya da bir konu alsa, olduu gibi Seyidrza karmza kard. Kadro eitimi dneminde, eitli trenlerde, anmalarda ya da grev iin hastaneye gidi-gelilerde, seninle tekrardan grme imkanmz oluyordu. 14 Temmuz anmasnn yapld ve ge saatlere kadar uzad o akam yeniden grerek, arkada topluluuyla zlem gidermitik. Son olarak beraber ektirdiimiz fotoraflar ise, hi elime ulamad. Tpk senin sessiz ayrln gibi. Yaz mevsimi sonlara doru gittiinde, senin bile belki saysn hatrlayamadn hastalarndan birine yirmi gn sonras
222
Ardndan
iin bir randevu vermitin. Bunun, son grmemiz olaca aklmn ucundan bile gememiti. Devre sonras son dzenlemelerle beraber, zgr alanlara gitmenin heyecanyla srtmzda antalarla anlar belleimizde kalan Xnere zozanlarna bir kez daha bakarak, ynmz Xakurkeye evirmitik. Yol zerinde karlatmz arkadalar ile sana selam gnderdik. Selamm ulat m bilmiyorum... Seni andmz o akam, zaman epeyce ilerlemiti. Son kz de kartktan sonra, kendimizi yeniden doacak gnn kollarna brakverdik. Ve sen Ovackn asi evlad! Beyazlarn iinden karak, Onbinlerin yanna gidiinden bu yana corafyamzda ok ey deiti. Senden sonra,yazdn iirleri ve denemeleri okudum. Gelecee olan inancn, tm insanla ve yoldalara verdiin deer, senin kaleminden dklen msralar ve satrlarda olanca sadeliiyle gze arpyor. Bunlar, paha biilmez bir miras olarak saklayacaz. Heyecanmz, sizlere nasl cevap olunmas gerektiini belirten nderliin belirlemesinden alyoruz: Anlarnz yrekten yaatarak ve fethedilmeyen bir enginlik brakmayarak yaayacaz. Daha ok ey yazmak isterdim, ama baz eyler vardr ki, kolay kolay yazya dklmyor. Dklse de, istendii lde olmuyor ve dolaysyla fazla bir anlam kalmyor. Onlar, ancak yrekten yaanmayla bir anlam kazanyorlar. Arkandan alamadk, nk gzyamz iimize akt ve sarslmaz deerlerimizin harcna kart. Biz de yaam, byle balar ve sonun olduu yerde, yeni bir balang olur. nderlik retisinde, ehitlere yaklam budur. Uzaklar, her ne kadar seni yannda tutsa da sen, hep bizim yanmzda olacaksn. Ynmz bir kez daha Kuzeye evirdik ve sizlere olan balln gcyle adm adm yeni atlmlara doru ilerliyoruz. Ve biliyoruz ki, gzleriniz bizim zerimizdedir. Tm ehitler ansna, saygyla nnzde eiliyor, davanzn takipisi olacamza dair sz veriyoruz. Sen rahat uyu, Ovack gl! Haki Amanos 07.08.2003
223
Ardndan
ZGR GLL OCUUN ANISINA...

Seyidrza Arkada; Otuz Hazirandayz ve Zilan Arkadan ansna birazdan seni ziyaret edeceiz. Bir arkada, Heval Azad, ehitlie gitmeden nce, Seyidrza Arkadan mezarna koymak iin iek toplamay unutmayalm. O, hep elinde ieklerle gelirdi. diyor. Evet... Sen; hep elinde ieklerle geliyordun. Biz ise yeleimizin i cebine koyuyorduk ieklerimizi. Belki de farkmz buydu, kaygsz ocuk. Seni byle yazmak gerek; hissederek. Sadece dnerek yazmaktan daha ok doyuruyor insan. Zaten seni bu sefer, biraz daha fazla yaamak iin yazyorum bu birka saatte. Seni ziyaret etmeden bu birka saat ncesinde biz, iirlerine hislerini yediremeyen airler gibi olamayz Seyid. Olmaklaolunmal arasndaki kprde beklerken bile. En son anneni mezarna getirirken alamtm, onunla beraber. Ve... Bu sefer saklamamtm gz yalarm. Belki glyordun bana o kh khlarnla topran altndan, Sen alyorsun heval diye. Ama artk gz yalarm saklamadan alayabiliyorum tpk, senin iten gln gibi. Ama neylersin... Artk farkl boyutlar yaayan dostlar olduk. Taksimde Alternatif Kltr Merkezindeki tanma ve Xnerede sen topran altnda, ben biraz daha altnda olan bakma... Ne de abuk geti bu alt yl, su gibi akt, ama iz brakarak. Hatrlyor musun? Sen AKM alnda gitarla Roj ba gerillay alyordun, ben Koek atyordum. O zaman tan224
Ardndan
mtk. Xeceyi sylyordun. Ne kadar gzel sesin vard. Gitarn yumuak sesi gibi, senin sesinde itendi. En gzel de Zazaki paralara gidiyordu sesin. Gitarn her zaman ve her yerde yannda oluyordu ve aldn da, biliyorduk ki sen de bir duygu younlamas vard. ark sylemek, ifade edemediklerinin notalara dnmesiydi ya da gitar almak. Sanat sen de bir meslek deil, ruhunu doyurma ve onu yanstma alanyd. Sen, doal bir sanatydn. Bir sanatnn en vazgeilmez yn arayl deil midir? Senin btn yaamna damgasn vuran bu araylkt. Bu, hibir zaman sradan bir duruun sahibi olmaman getirdi. Hep farkl oldun ve bu ynnle zengin kldn bulunduun yerleri. Tek renge alm zihniyetleri adeta zorluyordun. Bu yzden ilk katldn YCK almalarnda olduka zorladlar seni. nk sen farklydn. Uzun sal, top sakall ve srtnda gitar olan bir militan, kafalardaki tm kalplar ykyordu. Benzeri nedenlerle genlik rgtmz, o dnem ok darald. Olduka dar yaklald, ama sen bunlara ramen mcadele iinde yrmeye devam ettin. nk bu da bir gereklikti ve iimiz gerekliklere ramen onlar zorlamakt. Eer buna solculuk denilecekse, sen en solculardandn. Varln, salt biimde snrl kalsayd bile tm dogmatik yaklamlar zorluyordu. nk sana gre duygular deil, onlardan kamak, utanmak zayflatyordu insan. Senin kltr ekilleniin ve arayln adeta bir kimlie brnmt. Ama tm zorlanmalara ramen srarc bir yryn sahibi oldun. Ne dar yaklamlara gre kendini ayarladn, ne de mcadeleden vazgetin. Genlik coku doludur, duygusaldr. Bazen bundan dolay bir ikilemi bile yaadn, fakat sen hibir zaman genlik duygularn mcadeleden vazgeme gerekesi haline getirmedin. Onu da mcadelenin bir paras haline getirdin. Onunla beraber ktn bu yrye ve aslnda bizim toplumsal gerekliimiz asndan bu da bir mcadele gerekesiydi. Sen bunun doallnda, bilincindeydin. O yzden seni, o kalplara vurmak, onlarla deerlendirmek imkansz. Aslnda, gerekte hi kimse genlik dnemlerinde o kalplar iten kabullenmiyordu. Ama duygusal katlma ve biimde radikal grnt verme kaygsyla tam tersi davran sergileniyordu, herkes birbirine bunlar dayatyordu. Bylece devrimcimilitan havasnn estirildii sanlyordu. Bu, sorgulama ve onun zerinden bilin dzeyini gelitirme gibi nemli ve uzun vadede
225
Ardndan
kiiyi yrten bir duru deildi. Ancak abisini taklit eden bir ocua benziyordu gsterilen yaklamlar. Yani bir nceki kuaktan direkt devr alnan zihniyetin bir yansmas olan ciddiyet pozlar, kendi gereine yabanclama pahasna sergileniyordu. Ama bu,asla bir devrimci tavr deildi. Sen de ise, bunlar grmek imkanszd heval. Hem derin bir sorumluluk bilinci, hem de kendi gerein zerinde gelimek iin gl bir srar, seni zgr klan ynlerindi. zgrl sloganlatrarak deil, onu yaayarak mcadelesini vermenden ileri geliyordu. Bunu, zorlayan anlaylara ramen bir sanat inceliiyle ortama yanstabiliyordun. Hem de mcadelenin en kzgn srelerinde ve rgtmzn bunun etkilerini en keskin yaad bir dnemde olmamza karn. nderlik, Demokratik genlii gelitirin diyordu, 97 ylnda. Oysa bu anlalmamt ya da bunu anlayacak dzeyimiz yoktu. O yzden gittike rgt darald. Tasfiyeciler, o zaman bunun tam tersini dayatyordu. Zaten daralmann nedeni biraz da onlard. Yani nderliin stratejik bir gereklilik olarak gelitirmek istediini, onlar taktik dzeyde bountuya getiriyorlard. Zaten sonunda koptular. Genliin o cokusunu ve en iyisini bilinlerin yorulmasndan ziyade, onun enerjisini sadece ses getirecek bir ara olarak grme yanlgs vard. Dolaysyla genlii bir olgu olarak stratejik yaklam sergilenemedi. O zaman sen ve birka arkada, Demokratik Genlik Derneini kurdunuz ve en geni kesimlere aldnz. Kendinizi daraltmadnz. Zaten karakter olarak ilikinde tek tip kiilikten ziyade, geni bir yelpazeye alma ynn seni, mevcut olan amaya ynelik bir araya srklyordu. Demokratik genlik almas, bu ynyle senin demokratik kltrnle de birleiyordu. En nemlisi, kltrel olarak baz ynlerin sende kiilik zellii haline gelmesiydi. Hibir resmi rgt kural veya stten verilmi dnce, insann duruunda, kltr yapsnn ekillendirmesi kadar etkili olmaz. Bu da kiinin mentalitesine baldr. Bunun farkna varamam bireyler, salkl bir yryn de sahibi olmaz. Bazlar vard hatrlyor musun? Genliin ilk cokusuyla kendini sorgulamaz, kendi gereini yadsyarak farkl bir biime girerdi. Bir dnem olduka radikal grnr, kendini bastrrd. Fakat ksa bir sre sonra elikileri younlanca ortamdan kopar, genlik ortammzn iindeyken bastrd duygularn en irkin ve dalm bir biimde,
226
Ardndan
savrularak yaard. Bu anlay, rgt ortamnda da kendini yenilie ve hogrye en fazla kapal tutan anlayt. Halbuki izgi mcadelecilii, onunu gerekelerini gerekten bilince kararak, gereini yerine getirenlerin yapabilecei bir itir. u anda mezarnn bandayken ve senin de ok sevdiin senin dier ucunda yatan ehit Botan Arkadan mezarna bakarken, siz iki yoldan genlik mcadelemizde birer sembol olduunuzu vurgulayarak belirtmek istiyorum. kiniz de genlik almalar ierisinde farkl renklerdiniz. O, ateli ve yerinde duramayan, kpr kpr bir genti. Sen ise, kltr ve bilin dzeyinle araylarnn srkledii bir entelektel. Farkllklarnz sizi ayrmad. Bilakis sonsuza dek beraber kld, bu bir para zgr topramzda. Bu topraklar, sizi kutsad ve ortak amalara sahip farkllklarn birlikteliinin sembol oldunuz. Hem de gl bir sevgi ve vefa ballyla. Baban, mezarnn banda fazla alamasn diye, Botann mezarna gtrmtm. Senin onu daha nce, fotoraf ektirmek iin eve gtrdn sylemi ve daha fazla alamaya balamt. Oysa teselli iin gtrmtm onu. Onlar, her eyde, her yerde seni aryorlard. Senin kokunu. Bana bile sarlrken sanki seni kucaklar gibi smsk sarlyorlard. Annen beni deil, bendeki seni pyordu. Ben ilk defa sevinerek bir nesne oldum, seninle onlar arasndaki sevgi akntsn salamak iin. ok balydlar sana. Adn Sava koymutuk, kardeininkini ise Bar. Oysa onlar, isimlerini koyarken, yanldmz, kiilikleriyle gsterdiler. Tam tersini koymalydk dediler. En kzdm anda bile bir glmseyiiyle geverdim diyordu baban. Seni ziyaret edilerini anlatrken, senin yokluunun hzn kaplamt. lk eitim, lk blk, Ve ilk arkadalar diyordu bize arkadalar. Sen nc ehidi oldun, ilk blmzn Seyid. Aydnlar Birlii olarak adn koyduklar ehit Botan blmzn. Neden genelde iyi insanlar hep erken kaybedilenler oluyor. Yoksa onlarn iyiliini ve gzelliini ancak kaybettiimizde mi grebiliyoruz. Ya da alar m varlklarnn gerei olarak abuk geiyorlar, fedakarln dikenli bahesinden.
227
Ardndan
Ama hayr, Seyid. Sen hep sevildin. Arkadalar seni sadece kaybetmenin ansna arkandan methiyeler dizmiyorlar. Gerekten sempatik ve sosyal bir kiiliin vard. Bu, seni her zaman scak iliki kurulabilen bir insan haline getirdi. Senin doktorluunun en gzel taraf, hastalarn senin yaknln ve sempatikliine hayran kallaryd. Bu, sadece iinin prosedr gereklerini yerine getirdiin iin deil, insana insan gibi yaklamndan kaynaklanyordu. Psikolojik sorunlar yznden olduka zorlanan bir bayan arkada, senin yaklamlarnn kendisini yaama dndrdn sylyordu. Sen, sadece grevini yapmyordun. Sen, insani deer yarglarn, mantn duygularnn zerine ina etmitin. Senin de duygu ykl bir zeka vard. Bir aydn olarak, akademik yeteneklerini tamamen iletiyordun. Fazla ilerlii olmayan kuytudaki bir alma, senin devr alndan bu yana tam bir kurum haline dnt. Yapmak, yapclk sende hep n plandayd. Seni tandmz bu sre iinde, grdmz tm ynlerin senin kimliinin birer parasyd. Bir btndn. Yaamn ve mcadelen, Krdistan asndan tam bir aydn militanlkt. Bu yzden aydnlanma hareketimizin konferansnda, fahri yelie seildin. nk aydn insanlar asndan bir rnektin. Yoldalk ansna her zaman bal kalacaz. Azad AMED
228
Ardndan
Gzellik kalcdr; ve o hep yaar

Seyide, zgrce anlatlmalsn. Kendimizdeki ve evredeki tm eper ve snrlar aan, yceltme gerei duymadan, abartya kamadan, yalansz ve seni anlatmaktan baka hibir amaca hizmet etmeyecek olan bir anlatm... Sanyorum bunun iin henz erken. Bizdeki Tanrlar ldrmeyi beceremedik ve evredekiler de daha lmedi. Beklemeli...Hem zaten anlatmak karlamyor yaam ve yaanan. Bir eyler hep eksik kalyor. Bu bir yol sadece. lm kutsayan bir corafyada yayoruz. En gizli yerlerimize kadar sinmi lm. Dncede, ruhta, kiilikte ilikide her eyde ve her yerde lm. Yaam diye bellenen lmdr, bu topraklarda. Fiziksel lm de -bundandr- fazla garipsemiyoruz. Alz. Yaama dair olann, gzel olann inkar zerine kurulmu her ey. ounluk, bezginlikle ya da byk bir ciddiyetle bu karabasan, kader belliyor. Kar duranlar ise, bu gereklikten kendilerini fazla syramyor. Kar durmal ve kopabilmeli insan. Biraz olsun bunu yapabildiini dnyorum. ok ynl bir insan olduun ortak bir kan. Bunun iin, seni anlatmaya birok szck gerekli. Baz szckler, belki biraz olsun seni anlatabilir. En belirgin olanlar, aka ve Doallk olurdu herhalde. Seni tanyan herkes, ksa sreli tanklk olsa dahi, akalarndan nasibini almtr. Bu, sende varolan sradan bir zellik deildi. Biraz da yaam felsefendi. Yaam denilen katy hafife almayd belki de. Biliyorum; Soluk solua, bilinen adyla Servenci-ler iirini severdin. Destans ykleri yazlmayanlar iin, kk, iirsel bir giriim. Byk bir cokuyla okumaya balardn. Her okuduunda atlan kahkahalara, sen de hakkn vererek katlrdn. Yeniden balardn ve bu, srp giderdi. Bitirdiine kimse tank olmamtr. Kendine de, Destana da Kutsala da gler229
Ardndan
din. Hepsi de yaratmlarmzd ve tutsa olmann gerei de yoktu. zmlenmi, ama zlememi bir gereklikle savata, doallnn getirdii bir ynd akacln. Aramzdan ayrlna, tanyanlar, uzun sre inanamadlar. Herkes iin Kt bir akayd, ama bu kez oumuzun kaldrmakta glk ektii bir aka gibi oldu ayrln... Ne demeli bilemiyorum. Yabanclatran vgler fazla anlaml deil. Seni kiiliinle, ilikilerinle, akalarnla, tm niteliklerin ve zayflklarnla -sen olduun gibi- seviyorduk. Yolda olmann tesinde gzel bir dost, gzel bir insandn. Varln ve seninle yaamak gzeldi. Aclarmz, tarihi ve felsefik cevaplarla hafifletmeye alyoruz. Zaman, insan, uygarlk ya da gelecek... Hibiri aslnda dindirmiyor acy. Akl, insani olandan yana bir kez daha yeniliyor... yi ki yeniliyor!... Yoldan Hebun Dersim 20.07.2003
230
Ardndan
HCAZ Seyidrzaya... Bir atl gidiyor sessiz bir ark dudaklarnda -makam hicazkalbimde brakarak ayak izlerini gidiyor arklarda susarak perdesiz akamlardan geceye kyorum kendi halinde dnyor zaman ben peinden bakyorum bir de, bekleyip ayn dedii yerde pyorum geceyi kafiyesiz iirlerle imal rzgarlar anlatyor sularn yalnzln susuyorum bir atl geiyor gz yalarmda slanarak peine dyorum bir veda arksnn btn ayrlklara ulayorum inanmak zor btn arklar ayrl anlatyor alyorum geiyor atl sesini yzne asarak geiyor hi balamam bir ak yarda brakarak buruk bir arap gibi akyor gece, ay mavi bir efkar bir veda arks dinliyorum makam kurdili hicazkar iyar
231
Ardndan
SEN EN GZEL YANLARINLA HATIRLAYACAIZ

Hepimiz kadnz; bir kulubede toplanm, kadn kadna arklar sylyor, eleniyoruz. Birden yanmdaki kadn, hafiften kulama eilerek bylesi doal dinlenceleri sevdiini sylyor, sonda da;yle bir ate olacak, onun etrafnda toplanacaksn, yle olunca daha ok seviyorumdiyor ve hemen dikkatini baka bir noktaya kaydryor. Bense daha dikkatli bakyorum kadnn gzel, duru yzne ve syledikleriyle 99u 2000e balayan ylba gecesine uzanyorum. Yer Xnere. Bir blk erkek arkadatan oluturulan Aydnlar Birliinin bilinen ve sevilen simalar, futbol sahasnn buzlar stnde ate yakmaya alyor. Niyetleri kocaman bir ate yakmak ve ok kalabalk bir arkada topluluuyla atein etrafnda halay tutmak. Bu nedenle evredeki her bireyi davet etmiler; Saat tam 12.00de gelin haa! diyerek... bayan Arkadaz, bu davete uyan; btn kayma ve dme; bir yerlerini krma tehlikesini gze alarak giden yoldaz. Tesadfe bakn ki, mz de Trkiyeliyiz. Elinde bir sala kutusu ile Seyidrza, koarak nmze geliyor, byk bir sevin ve heyecanla Yaa, ne varsa, bu Trklerde var yine, hogeldiniz diyor. Biraz daha ilerlediimizde Seyidrzann sevincini, heyecann anlyoruz; daveti tek kabul eden biziz. Aldrmyoruz ve biz de ate yakma abasna giriiyoruz. Ama en canla bala alan Seyidrza arkada oluyor. Srekli kouturuyor, evre mangalardan elindeki sala kutusuyla gaz ve mazot tayor. Sonunda clz da olsa bir ate yakmay baaryoruz ve halaya duruyoruz. Topu topu on, bilemedin on be kiiyiz. Olsun, hele biz bir balayalm da, nasl olsa sesimizi duyan arkadalar, dayanamaz bize katlrlar diyoruz. Ama buzun zerinde halay ekmenin zorluklaryla boumak zorunda kalyoruz. Seyidrza Arkadan elini tutmuum. Sevinle, neredeyse bararak ark sylyoruz ve halay tutuyoruz. Derken Seyidrza Arkadan aya kayyor ve neredeyse yere kapaklanacakken son anda kendini toparla232
Ardndan
yabiliyor. Ardndan da hemen halay terkediyor. aryorum, utanmt sanki. Seyidrza Arkada, hep doal ve hep esprili olduundan, hele de byle bir nedenden tr utanabileceini hi dnmemitim. Seyidrza Arkada, yine ate iin, ama bu sefer abartl bir ekilde koutururken, ilk tantmz gn hatrlyorum. Bizim mangadan iki arkadala birlikte, bir akam kagelmiti. Bense, hep yanmamakta direten sobamzla inatlamaktaydm yine. ok uzun sre soba ile savamm izleyip, ok inat bir insan olduumu hemen anlayvermiti ve bu inatlmn rnlerinden yararlanmay byk bir doallk ierisinde ve itahla kabul etmiti. Yanan sobada yaptm ay ve yemek ile hoa karnmz doyurmutuk. Giderken iten bir teekkr ihmal etmemesi, dikkatimi ekmiti. Sonraki srelerde de sk sk mangamzn misafiri olmu, gzel esprileriyle nee getirmiti. Ayn ders komisyonunda yer almamz, birebir diyalog gelitirmemizi kolaylatrm, birbirimizi daha iyi tanmamz salamt. Bundan sonradr ki, esprilerinin tarafmdan yanl yorumlanmayacandan emin olarak, sk sk beni espri bombardmanna tutuyordu. Ama Seyidrza Arkadan en sevdiim akas, kafatas akasyd. Ara sra, ksa srelerle kald hastaneye giderken, yolda karlat Arkadan cihazndan komutannn ( Nemrut Arkada) hastane ynetimi ile kendisi zerine yapt konumay duyuyor. Cihazda Nemrut Arkada, Seyidrza Arkada gnderdik, artk eti sizin, kemii bizim diyor akayla. Tabii, Seyidrza Arkada bunu duyar da tepkisiz kalr m?... Tesadfen ayn yolda rastlad bir kafatas, imdadna yetiiyor. Yannda bulunan ve hemen geri dnecek olan iki arkadatan, kafatasn Nemrut Arkadaa vermelerini ve bunu kendisine hastane ynetiminin gnderdiini, kafatasnn Seyidrzaya ait olduunu ve kendisinin syledii gibi Seyidrza Arkadan etini aldklarn, kemiini de gnderdiklerini sylemelerini ister. Birlik dalana kadar ynetim mangasnda her gelen gidene srtan kafatas, Seyidrza Arkadan ince espri anlaynn bir rnyd . Seyidrza Arkadala yaklak bir buuk yllk bir ayrlk sonras, kadro eitiminde yeniden birlikteydik. Benim iin, ho bir srprizdi; sanrm onun iin de yle. nderliin savunmalar zerinde younlap, derinletiimiz, dnsel younluun olduka gl olduu sre geirdik. Bu nedenle, Seyidrza Arkadala paylamlarmz, en st dzeyde, nitel bir sramayla doru233
Ardndan
a yaklamt diyebilirim. Benim gibi her eye, delice bir merakla sarlyordu. Ders aralarnda ve yaam iindeki tartmalarmz, kah Smerlere, Smerlerin alfabelerine, mitolojilerine; kah kuantum fiziine uzanyordu. Bu tartmalarla birbirimizi besliyor, tamamlyorduk. Yaam sevgisini, akalarn brakmamt asla, ama sanki daha bir olgunlamt Seyidrza arkada. nsanlara, olaylara daha derin ve eitli boyutlardan bakabiliyordu. Bu, dnce gcyle de birleince, ona saygn ve sevgi ykl bir arlk veriyordu. Bu nedenle ok seviliyordu Seyidrza Arkada. Parti de Seyidrza Arkadadaki bu arl fark ediyor, daha farkl ele almak istiyordu. Seyidrza Arkadan istemi de bu ynlyd. Hatta bence, mzikle ilgili bir alma sahasn bile tercih ederdi. nk Seyidrza Arkada, ideolojik ve entelektel gcnn yannda, on parmanda on marifet olan bir yoldamzd. Gitar ile sk sk bizi alr, ok uzaklara, derinlere gtrrd; ruhlarmz besler, dinlendirirdi. Ama onunla ve gitar ile btnleen Xece arks kadar, insanlarn i titreimlerinin nabzn yakalayabilen bir arknn daha olabileceini sanmyorum. Gzel yoldamz; can yoldamz; Seyidrzamz...Seni, en gzel yanlarnla hatrlayacaz ve hep en gzel yanlarnla oaltacaz; seni ve kendimizi. Ve bir daha asla, senin somutunda grdmz hatalarmz tekrarlamamaya zen gstereceiz. Pratik gerekliliklere deil; yreimizin ve ruhumuzun akna ayak uyduracaz; tpk senin gibi... 21.07.2003 Bermal EGESU
234
Ardndan
EN YSN YAPAR VE BAARIRDI!

Bizi bir para hazin, ama dimdik brakp gitti gz yalarmz ve biz unuttuk artk alamay. varlacak yere kan iinde varlacaktr. ve artk zafer trnakla sklp, koparlacaktr. N. Hikmet 2001 sonbahar, Parti Merkez Okulunda tantm Seyidrzayla. Yaklak 150 kiiyi bulan arkada yaps ierisinde, en dikkat ekici simalardan biriydi. Sanyorum Dersimden geliyor olmamz, ilgisini ekmiti. ok fazla kalmamt, ama kendisi de oralyd ve Dersimde gerillaclk yapmay ok istiyordu. Corafya ve halk zerine ok ayrntl sorular soruyor, kendisinin orada baarp baarmayacan anlamaya alyordu. Bir memur ocuu olmas nedeniyle yaamnn arlkl blmn, lkesinden ve kendi kltrnden uzak, Trkiye metropollerinde geirmiti. Bu nedenle ulusal kklerine, deerlerine ulama abas ve istei youndu. Parti Merkez Okulundaki tm arkadalardan AHM Savunmalarn zmsemek ve kendi kiiliini zmlemek konusunda younlatrma amacyla istenen raporu yazarken, gemii zerinde ok ayrntl younlayordu. Younlamalarn, byk bir cokuyla tm yoldalaryla paylayordu. Kken olarak, Haydaran airetine mensup ve direnii bir gelenee sahip olduklarn, ama aile iinden ibirliki kesimlerin de ktn, akc bir dille ve bol espri katarak anlatyordu. zellikle, dedesi kr Hseyin Paann macera filmlerini aratmayacak cinsten baz olaylar yaadktan sonra, nasl
235
Ardndan
Abdlhamitin ba ajan olduunu ve mezarnn bugn de Dolmabahe saraynda bulunduunu anlatmas gerekten dikkat ekiciydi. Espriler de en fazla bu olay zerinden geliirdi. En temel zellii; hmanist ynnn ok gelikin ve arpc dzeyde belirgin olmasyd. Bu nedenle ok scak, cana yaknd ve ilk karlamada dahi hafzalarda yer brakyordu. Hani insann, Neden daha nceden tanmadm? veya Sanki yllardr tanyorum dedii trden insanlardand. Karsndaki yoldalarna -ilk defa konuuyor bile olsa- ok deer veriyor, en kk sorunlaryla bile ilgileniyordu. Yardmc olmak istiyordu. Hastanedeki grevinde bile hibir zaman bir memur olmad. Kurumlar biraz da doal olarak insan memurlatrr, rutinletirir. Ama Seyidrza, asla memur olmad. Yaam ve mcadele cokusunu, hep korudu. Her zaman militand, yoldat... Bu zellii, yaamda onu her paradan, her snftan arkadala btnletiriyordu. Genelleebiliyordu. Gl ve oturmu karakteri, ideolojik derinlii, ball vb. zellikleri onu halklatryor, dar grup-bireyci ilikilerden uzak tutuyordu. ete anlaylar ve ilikilerinden nefret ediyordu. Bu konudaki rgtsel refleksleri, ok glyd ve karlat an tavr gelitirmekten hibir zaman ekinmezdi. ok ynllk de Seyidrzann en dikkat ekici zelliklerden biriydi. oumuz, bir ynmzle tannr, o ynmzle ne karz. Dier zelliklerimiz, belirgin olann glgesinde kalr, sradan ve vasattr. Seyidrza, komple devrimcilik tanmna en uygun yoldalardand. O siyasetiydi, sanatyd, filozoftu, doktordu, sporcuydu... Her alanda, en iyisini yapmaya alr ve baarrd. Okuldaki devrede, AHM Savunmalar ileniyordu. Savunmalar, yeni gelmiti. Ve byk heyecan yaratyordu. Genel olarak kavramakta, zihniyet sorgulamasnda sorunlar yaanyordu. Ve gl tartmalar oluyordu. Seyidrza, okulun en aktif tartmacs ve katlmcsyd. En ufak bir noktann bile mulak olmasn, kafasnda en kk bir soru iareti kalmasn istemiyordu. Zaten entelektel birikimi ve tartma kapasitesi de olduka yksekti. Eitim ortamlarnda ve yaamda, birikimini paylamaktan hi kanmyordu. u anda kitaplatrlm olan bu devrenin eitim notlar kitabndaki (Gney ehitleri Eitim Devresi Tartma Notlar) tartmalarn her blmnde, Seyidrzann katklar da, grleri de yer almaktadr.
236
Ardndan
Sadece bir eitim devresinde paylaabilsek de yakaladmz yoldalk ba, ok glyd. Eitim sonrasnda, dzenlemelerimizin ayr yerlere olmasndan dolay, farkl mcadele alanlarnda yer aldk. Ama scak selamlarn ve haberlerini srekli alyordum. ahadet haberi, bende ve evrede ok etkisi yaratt. ehitler ordumuzun nemli bir ksmn, doaya kar yrttmz mcadelede vermitik. Seyidrza Yolda da hi beklemediimiz bir anda, zamansz aramzdan ayrlmt. ehitler ordusundaki onurlu yerini alan Seyidrza Yolda, smscak anlar, yoldaln unutulmaz tad, biraz ac, keder, burukluk brakarak ve her eyden nemlisi de grev ve sorumluluklarmz daha da artrarak aramzdan ayrlmt. Seyidrza Yolda, hibir zaman unutmayacaz. Ansna balln gereklerini yerine getireceiz
Cemal
237
Ardndan
Merhaba Gzel Yoldam,

Seni yazabilir miyim diye, ok dndm. Bu gne kadar para para da olsa, bir eyler sylemeye ve seni seven yoldalarla seni paylamaya altma inanyorum. Fakat bugnden baktmda, gerekliin karsnda anlatmlarmzn ne kadar yetersiz olduunu gryorum. Geriliklerden syrlp, gzelleen insan pek azdr. Hele bu kii, en etin gzelleme yntemini kendisine semise... Amansz bir kavgann kysnda grdm seni. Gzlerindeki umut parltlarn, ilk andan itibaren farketmitim. Sadeliin, duruun ve drstln ise etkilemiti beni. lk tartmamz ve tanmamz ok iyi hatrlyorum. nk o zaman, kendimi ok yalnz hissediyordum. Belki de uurum keskinliinde umudu kovalayan yalnzlm, ekmiti dikkatini. Onun iindir, ok yaln ve candan bir sohbetimiz olmutu. O zamanlar, candan arkadalnn salt benimle snrl olduunu sanyordum. Sonra seni tandka, ilikilerini grdke, yanldm farketmitim. lk sohbetimizi hatrlyorum. yen kar tanesini bilir misin? diye sormutun. Ardndan Yapayalnzdr kar tanesi, taa bandan itibaren. Uzun ve zorlu bir yolu, yalnzlnda arnlar. Hep yalnzdr, yalnzl mesindendir; mesi ise, yalnzlndan. Ve o yzden hep sade, hep temiz kalr mesiyle. Kimi zaman kahr yklenir, yle yaar yreklerimize, kimi zaman da hasret olur, hzn olur yalnzln debeler. Ama hep tek se bile yalnzdr. O da senin gibi diyerek devam etti gzel sohbetimiz. ok etkilenmitim, hatta alamtm da. Belki yanaklarmdan szlen gzyalarm, yalnzlma akyordu. Belki de derinliine, anlama gcne... Gzel yoldam, bir kar tanesi gibi yor yalnzlm. Gzel ve gl yzl yoldalara olan hasretim, zlemim ise gibi zaman aktka oalyor. Artk mek istemiyorum, hele bir de her baharda eriyen yalnzlm gibi, hasret denizinde yitmek hi istemiyorum. Bir pnar
238
Ardndan
olup, gzel yoldalarn yreine akmak istiyorum. zlem olup, yalnzlna komak istiyorum. Evet bir kar tanesi kadar berrak yreimizle yen yalnzlmz aryoruz. Bulur muyuz bilemem, ama ben yceliklerde buluacamza inanyorum. Gzel insan; u an, seni anlatamamann derin acsn yayorum. Hatrlamaya alyorum, baklarnn siyah halelerine ilediin katksz sevgin, umutlarn ve srekli gler yznn arasna sktrdn olgun bilincin miydi? Seni, aklamas zor hislerimizin, zlemlerimizin, sevinlerimizin, umutlarmzn, ama hele de insan yanmzn bileeni yapan, sahip olduun olaanst misyonun yaln karmaas myd? Bilemiyorum. Tek bildiim, canlln, gleryzn, fedakarln, ama hele de alma disiplinin gibi ilk farkedilen zelliklerinin belleklerimizde hep canl kalacadr. Daha ncesinden bu zelliklerin yoldalarn nasl etkilemise, imdi de ayn etki tazeliini koruyor. Bir keresinde Ne kadar umutlu, heyecanl ve inanlsn demitim sana. Sen ise, Umutlu umutlarmzdr bizi yaatan. nk byk umutlarn byk savas olmak, nderlik gereinden geiyor demitin. yle ya, umutlarmzdr, bylesi haksz bir dnyada bizi byle ayakta tutan, yrten ve savatran... Gzel yoldam, biz de tpk senin gibi, drst, samimi ve inanl birer nderlik militan olacaz. Seni seviyoruz ve hep seninle olacaz. Kendine iyi bak, sevgiyle kal. Mizgin GULAN
239
Ardndan
Seyidrza Arkadan ansna... Bir yrytr yaam nceden inceye bir yry Kederlere, sevinlerle, hele hele Zamansz elvadasz ayrlklara smayan Bilinen yrylerden farkl Acmasz... ok acmasz bir yry Ve ne gzlerde yarm kalm umudu Ne de szlerde takl kalan yarmlklar affediyor. Gidenlerin ardndan alanmaz derler bizim oralarda oysa hep de alanr ve yas tutulur Ve hep de Her gidiin ardndan varsa paylalanlar Misafir olurlar Yreinin inceden inceye ezgiler tutturduu yerine Bir bir gemie dair olan ilerler, izin istemeden Kimi zaman ilk tanmadan Kimi zaman serin bir yaz gecesinde Gecelerin derinliklerinde szlen Uzun uzadya sazl szl bir sohbettir Kimi zaman hararetli bir tartmann orta yerinde nceden bir espri sonras gllerden Ve daha nice yarmlklarla dolu paylamlardan sz ederler Sonrasnda yine izinsiz ekip giderler Ardllarnda braktklarna dnp bakmadan lme inanmadm biliyor musun Tanrlar lmldr, ama insanlar ASLA Umutlarn umutlarmzla Hep beraber tayacaz.
240
Ardndan
Bawer AGR
Apocu Yoldalk Mayasyla Yorulmutu Seyidrza Arkada

Seyidrza Arkada anlatmak, hem kolay hem de zor. Buram buram arkadalk kokan byle bir yolda anlatmak ya da anmak, insana gurur veriyor. Zor taraf ise insan, dinleyeni, okuyan inandrmakta zorluk ekiyor. nsanolu beeridir. Ac, hzn, fke, kayg gibi genellikle istenmeyen zelliklerin yannda; umut, inan, sevgi istem, aba gibi olumlu zelliklere de sahiptir. Seyidrza, kendi iinde srekli atma iinde olan bir insand ki, olumlu dediimiz bu zellikler Seyidrza Arkadata arnmt. yi ve gzelden yana olan tercihin talarn, yerli yerinde oturtmu; bunu, yaam dizgelerine serpitirmiti. Sevgi ykl bir arkadat. En nemlisi de insanlarla ilgilenmeyi severdi. Hastalklar, sadece fiziksel ve biyolojik faktrlerle snrl olmad gibi, ilgi gsterme ya da sevgiyle yaklama, bazen tedavide ilatan daha etkili olabilir. Bu da doktorluk grevini, tekniki olmann ok tesine gtryor. O, her insann dzeyine iner, cins, ya ayrm yapmazd. Her kesimden hastann ruhuna inme potansiyeline sahipti. atlak Sabri olarak bilinen, ruhsal sorunlar yaayan bir arkada, Dola Kokeden Xnereye di tedavisi iin gelmiti. Kafasna ne eserse o anda yapan ve rast gele hareket eden Sabri arkada, bir sre mangamzda kald. Her gn sorun kardndan bazen kendisine ynelik sert mdahaleler de olabiliyor, rnein azarlanabiliyordu. Seyidrza arkada, onu yanna alp ilgilendi, hatta onu altryordu. Ona gven kazandrarak, Sen de bir ok ey yapabilirsin inancn gelitirmeye alyordu. Seyidrza Arkadan sevmedii eylerden biri de hantal durulard. Olduka titiz ve programl biriydi. Moral dzeyi yksekti ve espriteldi. Bir gece Sabri Arkada, di lsn almak iin mangaya ard. Sohbet etmeye baladlar. Sabri Arkada, 95de can skld iin gerilladan kap, zmire gittiini anlatmt. Seyidrza Arkada, orada neyle uratn sorduunda, Sabri Arkada; ay oryantal kursuna gittim dedi. Seyid Arkada, Erkekler de oryantal dans olabiliyorlar m? nanmyorum. Eer biliyorsan,
241
Ardndan
oyna da grelim diye takld. Sabri Arkada, ceketini sa tarafndan tnn arasna sktrarak, oynamaya balad. Glmekten yerlere ylmtk. O zaman hastaneye almak iin, yeni arkadalar gelmiti. Bunlarn arasnda Salktan anlayan Rojda Arkada da vard. Bu arkadalar, kardan bizim mangada birisinin dans ettiini grmler. Ama kimin dans ettiini sanrm anlamamlar. Tabii biz, dardan farkedildiimizi bilmiyoruz. Rojda Arkada, bizimle birlikte di eitimi grecekti. O sabah, su almak iin emeye gittiimde, Rojda Arkadala karlatm. Akam mangada ne yaptmz sormasn garipsedim. Ne yaptnz da ne demek? Eitim grdk dedim. O da Eer grdnz eitim dn yaptnz gibiyse, kokarm ben katlmayacam dedi. Neden bahsettiini anlamamtm. armtm. Arkada, akamki dans grdklerini anlatnca, utancmdan yzm kzarmt. Direkt Seyid Arkadan yanna giderek, bayan arkadalarn bizi grdklerini anlattm. Ben rezil olduk diye dnrken, O kahkaha atarak, Dans etmek iyi deilse, rntgencilik yapmak sutur. Neyse onlara izah ederim diyerek utanlacak bir eyin olmadna dair beni ikna etmeye alt. Sigara imeyi sevmezdi. Bizi uyararak krmak istemediinden, duvarlara yazd yazlarla dikkatimizi ekmeye alrd. Sigara imediiniz iin teekkr ederiz ya da Messesemizde haftada bir gn sigara iilmez, bugn iilmeyen gndr biiminde yazlar yazmt. Ben, sigara imenin farkl yntemlerini bulmutum. Bazen pencerenin kenarna oturup, bam dar kartarak, sigara iiyordum. Sigaray sevmese de benim itiimi bildiinden, randan dnnde arkadalara fotoraf erevesi, anahtarlk gibi hediyeler alm, bana da bir karton sigara getirmiti. Bir seferinde, ilk defa byk brakmtm. Bana baktka glyordu. Ben de srarla niye gldn sylemesini istedim. Beni birine benzettiini, ancak sylemek istemediini syledi. Israrm srdrnce, Zbkzadeye benzemisin dedi. Tabii, ok zoruma gittii iin, hemen byklarm kestim. ok zlmt. Sabahlar almaya, 7.30da balyorduk. 12.00de le yemei iin ara veriyorduk. Bazen tedavi sresi uzuyordu. Yemek iin, beni erkenden gnderirdi. Ben de gidip kamelyada arkadalarla birlikte yerdim. Bazen ona yemek kalmazd. O zamanlarda, Senin gibi elemanlarm olduu srece, alktan gideceiz deyerek taklrd. inde olduka titiz ve planlyd. Aksaklklarn kmasna msaade etmezdi. Onunla beraber kalmann onurunu, hep yaayacam.
242
Ardndan
Rojhat MASRO
Seyidrzaya
Merhaba! yle zordur ki byle anlar; ne gnl sar bu kafese, ne de bu eller tutar kalemi. Bir yanm gelir, bir yanm kaar. mrmn mevsimleri, erken gelip geer. Bazen hangi mevsimde olduumu bile farketmeden, hoa kal der. Dng hzlanr. Sular coar. Ve ben aylarca, bir elalenin rtt lk bir maarada ylece dinlerim suyun sesini. Hani insan anlatamaz ya, ben de o insanlardanm. Hani trklerde, iteki yangn, iteki coku anlatlr ya, ben de o trkleri dinleyenlerdenim,dost dillerden ve akn bakaca bir ey olduunu farkedip, az da olsa yaayanlardanm. Belki de hissettikleriyle yaayanlardanm. Ve, Seni gren, sesini gzlerinle btnletiren, insan canlln zerinde tayan, yrdn yoldan giden herhangi bir insanm. Neden mi bunlar yazyorum. Sana dair bireyler var zerimde. Hatra geldike ve hayalin belirince; nce bir glmseme gelir, sonrasnda gzlerim dalar ve iimde: akn deli dolu olduu, taknca, srad bir ey olabilecei, dostluun nice aresiz insana derman verdii, herkese ak di labaratuvarnda di aletleriyle lgnca ve inceden inceye o an ne ho bir ey dedirten bateri sesleri, glleri, kahkahalar gelip geer. Sanrm, yaam ritimlerin bende hayranlk uyandrd. Seyidrza denildike, baz melodiler esiyor gibi... Affet! Anlatamyorum. Dedim ya, anlatamayanlardanm. ok sevdiim, saf ekicilii olan trklerde, arklarda sen anlatlyorsun ve varsn. Dnsene, belki de milyonca insan, milyonca insan sdrd bir trkye, bir ezgiye. Ne gzel deil mi, orada olmak. nan o yerleri ok merak ediyorum. Bir trk olmak, bir ezgiye karmak nasldr acaba? Ak dolu, itenlik dolu olsa gerek.
243
Ardndan
LMSZLK SIRRI
Geen blkteki mangadaydm. Darda, korkun bir rzgar esiyordu. Geceye doru bir yamur balad. Mangay rten naylondan yle bir ses kyordu ki, uyku tutmad. Ben de kalkp bir iir yazdm. Nasl olduuna bir baksana, iir yazmay becerebilmi miyim? -Bence di ekmeyi, dana iyi yapyorsun, ama iir de fena olmam hani. Belki de iirlerini di zerine ya da di kk, gargara gibi uzman olduun konularda yazarsan daha iyi bir air olabilirsin. Ya, sen onu brak da bana u aynay ver. Azmn br yarsn hissetmiyorum artk, dudam falan yok gibi. Al aynay, uyuturucunun etkisinden olacak. Biraz daha zaman gesin, tam uyuunca diini ekeriz. Zerdet yolda, seninle konumak istediim bir konu var... -Konualm Geenlerde, lm ve lmszlk zerine bir kitap okumutum. Kitapta, lmszlk diye bir ey olmad halde insanlarn, onu aramaktan kendilerini alamadklarn yazyordu. Ayn Glgamtaki gibi. Kitabn sonunda da: lmszln yolu, lmden geer diye yazyordu -Ne bileyim Heval Seyid, her diim ardnda lyorum. Sonra sen diimi ektiinde bakyorum ki, hala yayorum. Ya ciddi cevap ver, yoksa diini ekmem lr kalrsn. -Sanrm kitap doru yazm, ama bu dnyada lmsz eyler de var. nsan onlar yakalad m, onlarla bir oldu mu lmszleir; mesela ak ya da dostluk, sevgi ve ahadet gibi. Desene ben de lmszm. Dostlarm var, sevgiyi ve ak da yaadk. Bir de ehit dersek, tamamen lmszleiriz artk. -Bence, u pis diimi ekersen , asl o zaman lmszleirsin. Bak, azm tmyle uyutu artk. Peki, a azn bakaym. Bu di, biraz zor ekilecek. yi direnmen gerek. Geenlerde buna benzer di problemi olan bir arkada gelmiti. Onun diini ekmek iin, tam 6 saat uratk. Tamam, kkn de karttk.. Hadi, gemi olsun. -ldm yahu, 2 saatten fazla oldu. Eh, artk her diin ardnda, her diini fraladnda beni hatrlarsn. Ben, senin iin lmszletim, beni unutmazsn artk...
245
Ardndan
Unutmadk elbet.. Diimi ektiinden deil, lmszl dilediinden, unutmadk. Unutmak ihanettir diyor nderlik. Zerdet
ALEVLERN NDEN
Seyidrza Yolda, ifadesi zor, olaanst srelerde tandm. Bir insan, insann insan olarak en yaln, en plak, doal yanlarnn aa kt anlarn snrszlnda yaananlarla tannmak, olduka anlamlyd. Snrszl zorlayan, bunun araynda olan, grnen yzeylerin ok ok derinliklerindeki zn aa kt, paylald bir sreti. Belirttiim gibi ifadede zorlanyorum nk, bylesi olaanst sreleri ve paylamlar gerek anlamn vererek ortaya koymaya, dil yetmiyor. Snrlarn ykld o snrszlk deryasnda, yaananlara zgrce anlam yklemek iin, keli zihniyetin kalplarndan kp, snrszln ifadesine kavumak gerekiyor. Dolaysyla Seyid Yolda, verili olan, grnen ynleriyle; yle iyi doktordu, yle iyi yapard, byle iyi bir yoldat.. gibi ifadelere sdrmaktan ziyade, snrszln enginliinde anlamlandrarak anlatmak, snrszln deryasnda olmay gerektiriyor... O srete, birey olarak zorlu bir sreten getiim iin, her eyi btnlkl ifade edemeyebilirim. Deprasyon geirmitim, dolaysyla o sreleri, hatrladm baz ayrntlar ve olaylarla izah etmeye alacam. Ne olursa olsun, almaya katk sunmak istedim. Yaanan ann zgnl nedeniyle, bunlar anlatmay nemli buluyorum. zgnlk derken, normal olmayan geleneksel zihniyetin ve ortalama bir insann gereklikleri ele alma biiminin dnda, bylesi bir deprasyon srecini yaayan insan ele altaki farklln ifade etmek istedim. O, ou insann korktuu, yaklaamad, anlamlandramad deprasyon srecini, hereyden bamsz insani bir zle ele almay, anlamay esas alan; bunun iin gerekli olan ve derinlikli sayg uyandran emek ve abann sahibi oldu. Bunu, salt doktor olduu iin yapmyordu. Gerekten insan sevgisiyle doluydu ve severek yapyordu. nk bylesi srelerde, szlerden ok davran dili, yz ifadesi, baklardaki samimiyet ve itenlik, daha anlaml ve etkili oluyor. ylesi bir srete iletiim kurabildiim ve baz eyleri bana anlatabilen yine o oluyordu. Bunu, hem davranlaryla hem szleri hem de anlatabilme gcyle gerekletiriyordu. Bu, ok nemli bir anlaya sahip olmay, insan sevgisini derinlikli yaamay gerektiriyor ki, Seyid Arkada insan bilimsel ele
246
Ardndan
alyla bu nitelie sahipti. Gerekten sosyalist insan zelliklerini edinmeye alan birisiydi. O srete bir afak vakti, btn hastaneyi olduu gibi ynetimde kalan arkadalar da son derece grltl bir biimde uyandrdm. Seyid yoldan uyuduu yerin zerinde, kk bir pencere vard. Oray yumrukla krarak, Rojba diyorum. Ynetim mangasndakiler, neye uradklarn aryorlar. Onlar aknlk ierisinde brakarak, veleybol sahasna gitmi, bu sefer voleybol topuyla uraarak, barp armaya balamtm. Hepsi bu durumundan rkmt. Ardmdan veleybol sahasna geldiler. O srada, ne yaadma tam anlam veremeyen arkadalar, sakinletirici yapmay ya da bir sre odada tek bama tutulmam neriyorlar. Seyid Yolda, bu nerileri reddederek, bana doru yaklayor ve; Rojda Arkada, bak bahar gelmi. iekleri gryor musun? Sakin ol, onlara bak, doaya bak, her taraf yemyeil demiti. Yumuak ve samimi konumas, insana gven veren baklar, dier arkadalara nerilerinin ne kadar yersiz olduunu gsterirken, benim de birden yerimde durmam salad. Sonra, Hadi gel, kahvalt yapalm dedi. Seyid Yolda, kahvaltda stl kahve yapmt. Bak, bunu geen yl annem getirmiti, Trkiyeden geldi. Nescafedir, i , sakinleirsin diyordu. O anda bende armlarn ok hzl yaandn iyi zdnden, sz Trkiyeye, gemi yaantma getirmek istiyordu. Bylelikle gemiimi anlatmam ve rahatlamam salyordu. Bir sre sonra, jet sesleri geldi ve intiara ktk. O halde beni kim intiar yerine gtrmeye ikna edebilirdi ki? Ama onunla birlikte gitmitim. Hep beraber intiar yerine, bilinen vadiye gitmitik. ntiar dnnde, benim doaya kar olan ayrntl ve incelikli ilgimi anlamt. Uzun bir sre tek tek ieklerle uramam, onlarla konumalarm, iek toplayarak, ok gzel kompozisyonlar oluturmam sabrla takip etti. Uzun bir dolamadan sonra, geri geldik. O yine kahve hazrlamaya balad. Topladm ieklerin hem kat zerindeki hem de bardan iindeki kompozisyonunu grnce, itenlikli bir kahkaha att. Elinde bir gvercin tutarak, karmdaki sandalyeye oturdu. Gvercinin azdan beslenme yntemini gstererek, Bak Rojda Yolda, sen ieklerin dilinden ve dnyasndan ok iyi anlyorsun, ben de hayvanlarn dilinden ok iyi anlyorum gryor musun? Ama doay her ynyle, her eyiyle btnlkl anlamak gerekir, ite o zaman kendini de anlarsn, hatta kendin olursun demiti. Doann dilini kullanarak beni, iyiletirmeye alyordu.
247
Ardndan
Akamzeri, bahar yamuru topraa vurmu, toprak buram buram kokuyordu. Kaldm odadan kyorum. kyorum ve topran kokusunu almaya alyorum, bu arada gne kararm gkyz mor bir renge brnmt. Esrarengiz bir armla ok gibi frlyorum yerimden. Kendimi, boyutlu filmde gibi hissederek, sanki gkyz ile yeryz arasndaki snrszla dalarcasna, kouyorum. Somutlatramadm bir ruh, beni ekiyordu. O srada, hava kararm, morun her trl tonu kaybolmaya balamt. Az ileride, ynetim mangasnn nnde bir ate ykseliyordu. O gnn sabah, ynetimin giri yerini en ince ayrntlarna kadar temizleyip, bir yn p darya karmtm. Seyid Yolda, onlar yakyormu. Snrszla ulaacam duygusuyla koarken, alevlerle kar karya geliyorum. Alevlerin iinden, yine boyutlu olarak birini gryorum. O anda, Ey alevlerin iinden kan iksir diye baryorum. Alevlerin iinden grdm grntye doru atlyorum, o srada arkadalar kolumdan tutarak, bana engel olmaya alyorlar. Seyid Arkadaa dnerek, Sen misin, nereden ktn? Ben, mor gecenin snrsz gkyzne ulamak istiyorum. Brak beni Seyid yolda diyorum. O, Rojda, sakin ol yolda. Bak, atei gryorsun deil mi? Onu seyret ve dilini, ruhunu anlamaya al. Hani hep , atete insan yz grdn sylyorsun ya. Bak bu sefer de atete insan gryorum diyerek geldin. Atete grdn aslnda kendi iindeki sensin, anlyor musun dedin. Nedense Seyid Arkada konumaya baladnda, hemen sakinleiyordum. Belki sakinletirmeseydi, karanlk gecede arazide kaybolacaktm. Ama bylesine bir hayata dn an ile sakinletim. Seyid Yolda; baharda erken aan iekler gibi hemen gze arpan, ok sevilen, erken ve zamansz ayrl ile hepimizi derinden etkileyen, insan zn yakalama ve ulamaya aday, militan zellikleri tayan bir yoldamz oldu. O, araylarn snrszlnda yryen, ona ulamaya alan, engin bir ruha sahipti. Gecesini gndzne katarak, yoldalarna verdii emek ve yine sade, yaln, ak, doal yaklamlaryla her yoldata cisimleen bir geree ulat. Anlamlandramayann tanmakta zorland bu gereklie, layk olmaya alacaz. Seyid Yolda, yaadm sreleri zmleyip, anlamlandrarak, hzla toparlanmamda belirleyici olmutu. ronik depresif birisinin iyilemesinde, bir ay gibi bir srede toparlanmasnda deerli emekleri oldu. Onu ve emeklerini hibir zaman unutmayacam. Rojda JYAN
248
Ardndan
Seyidrza Arkadan ansna Beyaz ve masum ve katil Ay szle szle tepelerin ardndan grnmeye balar sessizce ona elik eder yldzlar Bembeyaz tepeler,geceyi gne evirir Kar, masum, temiz, bakir bir rt Doann tm renklerini iine gmm Yeni bir doua gebedir imdi yaam Sk sk doum sanclar yoklar onu Bazen gecenin bir yars zamansz bir sanc frtna ilintilerine karr Ve dalar lk la yeni doua hazrlanr Kurbanlar yitip gider beyaz bir karanln iine Onlar frtnann iinde kaybolup yeni douun filizlenii ile yeniden gzlerini aarlar Bazen bir iein kokusunda bazen bir alayann ferahlnda ularlar bize beyaz gecelerin masum-aydnlk yz ve karanlk-katil yz yine sava halindedir. Bir sava acmasz ve vicdansz silahsz ve savunmasz Kurbanlarnn topra bereketlendirdii lanetin kutsallat ve sylencelerde kalm da lkesi yine ayn mitolojinin iirsel dizeleriyle kandrldm dllensin diye bu topraklar ve akp gitsin diye bu lanet Bedenimi gzel, kandran bir uykuya teslim ettim Ve Berivan kadar direnii Seyidrza kadar soylu bir edayla
249
Ardndan
Kutsal douun gzlerinden ptm gzyalarm eriyen korlarla akp gitti. 26 Aralk 2002 Xnere Tolhildan
MAV
DLERN SAVAISI
En Az DERSM Dalar Kadar Asi Ve Yiit Yoldamz SEYDRIZAnn Ansna... Yaamdaki en ar eylerden biri de; yitirilen yoldalarn geride kalanlara brakt mavi dlerini ve paylalan anlar kelimelere sdrmak olsa gerek. te imdi de geride insann yznde tebessm, yreinde bir sz brakan; suskun gidiine alamadmz Seyidrza Arkadan ansna yazmaya alyorum. Yazlmaya allan, yreindeki ocuk ile yaamasn bilen bir arkada olunca, szckleri, hatta heceleri hangi dizelere sdrabilir ki insan? Mevsim sonbahard, yapraklar usul usul dallarndan inerek topraa karyordu. Bizim okulun aalar da yapraklarn her sabah usulcack yerlere brakyor, bizleri selamlyordu. Farkl alanlardan bir ok arkada, eitim iin bir aradaydk. Seyidrza Arkadala, onun hasretini ektii ve benim gerilla olarak kaldm Dersim dalarna ynelik yaptmz sohbetlerle tantk. Eitimde, ilk kez nderliin Savunmasnn tartmalar yaplyordu. Henz yabanc olduumuz birok konudan dolay, bazen tartmalarmz ksa bir suskunlukla balayabiliyordu. Bylesi anlarda hemen sz alp, yapt deerlendirmelerle hepimizin rahat bir soluk almasn salayan ve her konuda kalkp grlerini paylaan ve tarttran Seyidrza Arkada m anlatsam? Elinde, yere brakmaya kyamad, gzel annesinin hediyesi olan gitaryla, hepimizi bir hznlendirip bir coturan arklar syleyen Seyidrza Arkada m anlatsam? Ya da DERSM dalarna olan balln m anlatmal, bilmem ki. ocukluunun getii asi MUNZURLAR a olan sevdasn m? Bir gn mutlaka DERSM e gideceim derken, inancnn
250
Ardndan
yzndeki yansmasn m? En byk hayallerinden birisiydi, ocukluunu yaad DERSM dalarnda gerilla olmak. ocuk yrei ile ayrld o topraklara geri dnp, gerilla yrei ile arnlamak istiyordu patikalarn. Her eye inat, glerdi. Bir insan bedenine sabilecek en byk yreklilikle bir yerlerden bir eyler bulur ve glerdi. nk o yaam, en mavisinden yaayanlarndand ve en zorlu anlarda da olsa, en kzgn bir anndada olsa glmseyecek bir eyler bulur, mutlaka gler ve evresindekileri de gldrrd. Belki de SEYDRIZA denilince, aklmza ilkin glen bir yzn gelmesi bundandr. Kabna smayan, coku dolu bir yolda! O, tartmalarda gl bir siyaseti, ilikilerinde gzel bir dost, elindeki gitaryla bir sanatyd. Yaamn her yerindeydi ve onun iin yaamn anlam, onu her eyi ile yaamakt. Karsndaki insan -ok basit bir ey dahi anlatsa- devrimin en ciddi sorununu dinliyormu gibi byk bir dikkatle dinleyen sayl arkadalarmzdan birisiydi SEYDRIZA arkada. Kendi doall ve rahatl mutlaka konumalarna da yansyor ve en ar tartmalarda bile ortam rahatlatabiliyordu. Onun iindir ki, onunla yeni tanan bir arkada dahi yllar nceki bir dostuyla konuuyormu gibi rahat tartabilirdi. Her zaman yaplmayan yapmaya ve yenilikleri yakalamaya alrd.Ve ite imdi, her zaman yapt gibi en beklenmedik bir anda, iimizde hi tkenmeyecek olan bir yolda sevgisinin ateini harlayarak, ayrld aramzdan. Hepimizin avucuna bir tutam mavi an brakarak gitti. Ama gene de bu yitii, onun hi bkmadan yapt akalarndan biriymi gibi dnmeden yapamyor insan. Hani sanki aniden bir yerlerden kp gelecek, gzlklerinin zerinden bize bakacak ve aka yaptm diyecek... D.zge DERSM
251
Ardndan
O BR DEVRMC, DOKTOR VE SANATIYDI

Seyidrza Arkada, Parti nderliine kar gelitirilen uluslararas komplo srecine denk gelen bir dnemde Partiye katld. Krt halknn zgrlk mcadelesinin cendereye alnp, tasfiye edilmek istendii bir srete gl bir katlm sergilemesi, olduka anlamldr. Seyidrza Arkada da topyalar, harekete geirmitir. O, topyalarnn, ideallerinin ve tutkularnn bu zgrlk mcadelesinde snanmas gerektiinin bilinciyle katlmtr. O, bir devrimci, bir doktor ve ayn zamanda bir sanatyd. Gerek kiilii, bunlarn toplamndan daha fazla bir nitelie sahipti. O, bir halkn kanayan yaralarnn sadece doktorlukla tedavi edilemeyeceini biliyordu. Bu yaralarn izlerini, yreinde ve beyninde tayordu. Tpk Munzur gibi; o da nelere tanklk etmemi, neler grmemiti ki... Ama bunlar kimseye sylemeyecek kadar gururlu ve ba dikti. Munzur, her zaman sessizce alard ve alamas, aresizliinden deildi. Kendisini yeniden retecek ve dmannn karsna dikilecek kadar da kendine gvenliydi. O gveni, st gibi bembeyaz akmasndan, bir cam gibi saydam olmasndan alyordu. Saf, temiz, ama yaralyd. Yarallarn iniltilerine, kard seslerle elik ederdi; bir trk gibi. Seyidrza Arkada da Munzur gibiydi. Dardan bariz olarak grlen zelliklerinin yan sra, bir de sadece kendisine saklad, ama bir gn mutlaka bir alayana dntrecei farkl zellikleri de vard. Bir dnce alayan olmak ve grl grl akmak istiyordu; Munzur gibi, Frat gibi, Dicle gibi.. Atalarmz ve analarmzn evrensel bir kaynaa karmas gibi, bir dnya olmadmz srece, biz bir ulus da olamayz. Ve biz, btn zamanlarn mirassyz ve mirasmz paylayoruz. Seyidrza Arkada da bu kaynaa dnmek ve bu kaynakta bir alayan gibi akmak istiyordu. Onun canll, enerjiklii, hareketlilii, cana yaknl ve yapt espriler bu akan
252
Ardndan
alayann yan kollar gibiydi. Bir alayan olarak akmak iin, tek ynl kalmamak gerektiini bilince karanlardan ve ok ynl olmay baaranlardand. Yaam ierisinde, retmen-renci ilikisinin tesinde, renen ve reten bir yapya sahipti. Seyid Arkadan ok ynll, ok renklilii, onun kollarn, bacaklarn, yreini ve beynini bu evrensel aka ynlendirmesinden ve bunun farknda olmasndan kaynaklanmaktadr. Seyidrza Arkada, bu tarihsel balama yerletiremezsek, onu anlatrken ok snrl ve tekniki kalr, dolaysyla yklememiz gereken anlam yeterince ykleyemeyiz. Bu anlam; canlln, dolu doluluunu, gler yzlln ve sevecen yaklamlarn grmek kadar, bunlarn ardnda birlerce yldr ekilen ac ve hznlerin yattn da farkna varmakla yakalayabiliriz. Aclarmzn bykl, sevinlerimizin bykln de beraberinde getirir. Seyidrza Arkada, bu aclarn ve umutlarn PKKnin insanlk izgisinden getiini ve kendisini bu izgide eritmenin gerek kurtulua gtreceine inanyordu. Bu inan, ekilen btn aclarn, skntlarn stesinden gelmeyi salamtr. Seyidrza Arkada PKKnin kendisini, tm insanla amas ve halklarn mcadelesine adamas gibi- yreini tm yoldalarna, arkadalarna ve insanla amt. Devrimci olmann yrekli olmaktan getiini biliyordu. Ve o usuz, bucaksz yreinde, herkese ayracak bir yer buluyordu. nsanlar bu kadar sevmesi, ilgilenmesi, yreinin sesine kulak vermesindendir. Salt kuru akln yreini zehirlemesine izin vermez, salt akln souk mantk kurallaryla arkadalarna ve olaylara yaklamazd. Akl ve yrek arasndaki mcadelede, o ince izgiyi her zaman korumu, gzetlemitir. nk yrei olmayanlarn ya da yreklerinin seslerini susturanlarn, devrimci ve sosyalist olamayacan biliyordu. Halk olarak yaadmz yalnzln, bizim olmayan dnce kalplarnn zorla dayatlmasndan kaynaklandn ve bunun iin de evrensel kaynaa dnten baka bir yol olmadn biliyordu. O, evrensel kaynak ile buluunca, bir alayan gibi akacan biliyordu. Binlerce yldr kirletilmi insanlk deerlerinin ve bu uygarlk deerlerini yaratanlarn kendilerine bu kadar yabanclamalarnn, yaamn, tarihin dna itilmelerinin bu mcadeleden getiinin farkndayd. O da bu mcadele ierisinde ana kaynaa dnmenin, ancak kendini arndrmayla mmkn olabileceini biliyor ve bunun mcadelesini veriyordu. Bu arndrmann ok zor olduunu ve kayna bulandrmak isteyenler de olacan biliyordu. Bu mcadeleyi vermenin bir yrek meselesi olduunu ve bunun da cesaret ve bilinten getiini anlamat. leri gemi, cesaretten yoksun, a gzl
253
Ardndan
insanlarn, byle soylu bir mcadele veremeyeceklerini, kendi deneyimlerinden karmt. nk yaad sreler ok ksa bir zaman dilimini kapsasa da muazzam bir deneyim ve birikime ulamt. Bu birikim ve deneyime dayanarak, daha da gl admlar atmann ve bir alayan gibi grlemenin zamannn geldiinin farkndayd ve hedefine yava yava varyordu. Yaamn acmaszlklarla dolu olduunu da renmiti. Mevcut olan ret ediyor, PKKnin gerek zne inanyordu. PKKnin soylu amalarnn ok kutsal olduunun da farkndayd. Dolaysyla mevcut gereklie teslim olmak istememesi, z noktasndaki araylarnn daha da derinlemesine ve younlamasna yol ayordu. Bilginin okyanusunda yzmek istiyordu. Kendisini daha da glendirmenin yolunun buradan getiini biliyordu. Bazen kendi kendisiyle monolog yapyor, kendi i dnyasnn derinliklerinde, bilinmeyen labirentlerinde yolculua kyordu. Bunun ie bakn, kendisine ynelmenin, kendisini tm yetersizliklerden arndrmann en etkin yntemi olduuna inanyordu. O, aynay alp iine bakanlardand; gzlerini hep darya ya da aynay da tutanlardan deildi. PKKden bunu renmiti. PKKnin znn, i arndrmaya dayandn, PKK tarihinden renmiti. Parti nderliinin gelitirdii Savunmalardan sonra da kapsam ve derinlik kazanm ve Munzurun safl, temizlii ve gzelliinden kaynaklanan gveniyle dolmutu. Artk, Muzur gibi akmak istiyordu. Dmann Munzuru durdurmak iin nne yapmaya alt baraj, Munzurun boa karp, daha gr akmas gibi; nne kan engelleri amak ve aldamak istiyordu. Evet, yoksul halklarn tarihleri, ounlukla trklerde yaar. Seyidrza Arkadan ahadeti de bir trk olup, tm yoksul haklarca sylenecek. Dnp arkana bakmadan, buna frsat bulamadan, vedalamadan o ebedi yolculua ktn. Biliriz, dostluktan, arkadalktan yoksun oluundan deil, bylesi gidiin anlam. Ve bilirsin, bundan yoksun deiliz. Senin sylediin trkleri, yeni doan ocuklara ve daha da doacak olanlara taracaz. Bu trkleri syleyen ocuklar dnyay dolduracak. Yine senin trklerinle yant vereceiz lme... Yine senin trklerinle karlayacaz yaam... Ve trklerin araclyla zgrlk ve deniz, kefenlenmi yreklere yant verecekler. nsanlk, zincirlerinden kurtulmak iin her zaman bir aba ierisinde olmutur. Ve bu abalarn, hayal glerini zorlayarak, mitlerde ya da trklerde bir biimiyle yanstmtr. O mitlerin kahramanlar ve halklarn zgrlk, demokrasi ve bar mcade-lesinde ehit den
254
Ardndan
tm zgrlk savalarnn nnde, ehit ahsnda saygyla eiliyoruz.
Seyidrza Arkada Rza DERSM
SEYDRIZANI KORUYAMADIK ANNE

Yaamn en beklenmedik annda geleni, kabullenmek mi? Yazmak istemiyorum, yazmak belki de kabullenmektir yaamn en beklenmedik annda geleni. Yazmamak ise, artk hibir eyi deitirmiyor. Dorular yazmasn ilke edinmeyi retmeye altm kalemimin, hala bymeyen o ocuun, yaamn gerek olmayan yanlarn yazmasn mrmce ilk kez bugn ne kadar da istiyorum. nsan yazdka m kirlenir ve her yazlan yazlann kendisinden bir eyler mi alr. te o anlardan birini yayorum... Yazmay istemeyip de yazacaklarm; bir anne bir evladn kaybetti. Bir yolda, bir yoldan kaybetti. Ve kim bilir belki de btn insanlar, yaamn en beklenmedik annda gelen bir tufanla kendilerine en yakn olan insan kaybettiler. Belki de bundandr yazacaklarm Seyidrza Yoldaa en yakn, belki de en uzak olacak. nk bir insan yansmalarndan tanmak, hissetmek, gerein bir parasnn en sade olann tarmaya almak, yarmllklar tamamlamasa da bir yolda olarak yetersizliklerimizi de gidermiyor. Sabahlarmzn bir vaktinde, apansz aramza gelen kimdi? Seni, nasl anlatmal, nasl tantmal? lk bata bir insan, bir gerilla, bir bedel, bir air, bir doktor.... Dersim corafyasnn devrimcilikle dolup taan yrei... Btn yazdklarmzn bilekesi, belki de hibiri. Corafya insannn umudu; bir insan, bir yolda olarak umudumuz...
255
Ardndan
Sabahlarmzn birinde bir ocuk olarak, iki- gen kadnla birlikte apansz aramza geldin. Kod adn Seyidrza koymutun; seninle gelen kadnlarn en gen olan hala kendisine kod ad bulamamt. Ona da ksack bir zaman diliminde birbirimizle yarrcasna isim bulduk: Zilan. zcesi tarih kokan isminle, isimlerinizle aramza iddial girdiniz. Herkes, bunun farknda myd? Zannetmiyorum. Seni, ho karlayamazdk. Zihnimize yerleen bir ok neden, seni ho karlayamazd. Anlayacan belki de sana hissettirmeden, seni biraz yadrgadk doktor. Sonraki sabahlarda, gen bir kadn aramza geldi ve biz suskunduk. Sonra, sonra zaman kazanyor ve biz kendimize mi yabanclayorduk? Hala da vermi deilim bu sorularn cevabn, fakat unu biliyorum ki sen yabancl yadsdn. Yabancln kol gezdii zamanlarda, eitim sahamzdaki salk dolabnn yannda, seni ok sk grr olduk. Bu gen yata da doktor mu olunurmu! diye de yadrgayanlarmz olmu mudur bilemiyorum, ama belki de ben biraz yadrgadm. Yadrgayam tandm btn doktorlarn yann ileri olmasndand. Diiydin. Bazen di sorunlarmz kp, yanna geldiimizde bizlere unu sylerdin: Yolda, niye bu kadar dilerinizden ve di fralarnzdan yaknyorsunuz? Zaten hepimiz ok gemeden lke topraklarna gideceiz ve orada artk di fras diye bir ey bulamayacaksnz. Belki de yiyecek bulamamaktan, di fralarna da gerek kalmaz. Farz edelim ki yiyecek buldunuz, mee aalarnn dallarn krdan olarak kullanacaksnz. O sebeple imdiden kendinizi lke koullarna gre hazrlarsanz iyi olur. Hem uzun mrl m olacaz ki, siz dilerinizden bu kadar yaknyorsunuz?. Glmekten alkoyamazdk kendimizi. Seyidrza Arkada, yine inceden inceye muziplik yapyor diye, salk dolabnn evresinde biriken yoldalar olarak dalrdk. nk muayene saatlerinin ardndan her zaman, o bitip tkenmeyen dersler balard. Arkadalar tanmaya balyorduk. sim anal yaptmz Zilann okuma ve yazmada glk ektiini renince, Zilana okuma yazma retme karar aldm. Skldm o eitim ortamnda, bu benim iin bir farkllk olacakt. Zilan ile yaptmz sohbette, Seyidrza Arkada da bana okuma yazma retme konusunda yardmc olacak dediinde armadm, nk sen kendince bir farkllktn, zgnlkleri yakalama
256
Ardndan
gcnle yine herkesin nndeydin. Sonraki srelerde retmenliini yaptn Zilan erken reniyordu ve eitim devresinin en hzl rencilerinden biri oldu. Sen onalt yandaki Zilana, saysal dersler konusunda yardmc oluyordun. Belki seni bu davrana iten insan Kabe klan yann ve bunu devrimciliinle birletirmendi. Devredeki btn yoldalar, Zilandaki bu hzl geliimin sevincini ortaklatlar. Sonraki zaman dilimlerinden birinde yine kimselere duyurulmamaya allsa da bir kahkaha tufan, bir araya toplanm kk bir yolda grubunun arasnda kopmutu. Merakllar olarak yannza yaklatmzda o dnem lojistik grevini yrten yoldaa yaptnz akay renmi, bu kadar da olmaz, nasl dnyorlar bu tr akalar demitik. Ama yaam gzelletirirdi yaptnz akalar. Lojistik grevini, ar dozajda ve laykyla yerine getiren, elmayla yatp kimsenin bir trl ulaamad ikolatalarla kalkan yoldan yastnn altna, geceleyin st ve sala kutular, birka tane de patates koymutunuz. Sabahleyin kalk saatinde uyandnda yastnn altndakileri gren lojistiki arkada kan beynine srayarak btn malzemeleri toplayp, byk bir hmla ynetime komu ve kucandakileri yere frlatarak; heval bu nedir, btn bu malzemeleri yastmn altna kim koymu diye kzgnln ok kt bir biimde da vurmutu. Sonrasnda da lojistik grevinden istifa ettiini duyduk. Ve bu, eitim devresi boyunca srekli anlatlp glnen bir konu oldu. Ve tabii ki, bir de unutulmayan bir gitarn vard. Ate banda yaptmz sohbetler ve sonrasnda gitarn eliinde sylenen trkler ve sylediin Zazaca paralar... Yaplan her morale, sen gitarn; ehit Mordem (Erol Sayar) ise sazyla katlrd. Sen hi bkp usanmadan gitarnla alyor ve belki de paylamas gerekip de paylalamayanlar bizlere taryordun. Devre sonlarna doru yaplan aylk morallerden birinin hazrlk almalarn yrtyorduk. Devre sonu olduundan, aslnda her Arkadan ilgi duyduu ya da yetenekli olduu alanlar da netlemiti.Tabi ki sen, sahaya gitarnla gelmitin ve moral hazrlklarnda mzik grubunda yer alacaktn, alyordun da. Fakat bizim en ok dikkat eken grubumuz ske grubuydu. Mzik grubunda yer almana ramen skele uraan arkadalar sk sk ziyaret eder ve yaamn ierisinde yakaladn ayrntlarda gizlenen incelikleri skeci canlandracak arkadalara tarr ve muzip bir ocuk gibi
257
Ardndan
gler, yoldalarn gldrrdn. Bulunduumuz saha, kiiliklerimizin, snfsal yaplanmamzn zmlendii sahayd. Eitimlerimizdeki yetersizlikler, eitli skelerle -yani ki gldr esi kullanlarak- inceden inceye eletiriliyordu. te o zaman, kyl kkenli bir Arkadan bir trl netletiremedii snf karakteri iin skelerden birinde u belirlemeye gidilmiti: Ben Seyidrza Arkadatan daha kk burjuvaym. Sylenene kendini tanyan bir insan olarak, kahkahalarla glmtn. Aslnda kendini, insan tanmlnla bir yaam bilgesiydin ve bir insan olarak kendini gerekletirme dzeyine en yakn olan yoldatn. Yani ki ben- insan , insan olma zeliklerine dnce ve yaratma gcyle erimise; sen bir ermitin. Eminim ki bir ok insan da benim gibi sendeki sabra arp kalmtr. Senin sabrl oluun, sanat ruhlu olmandan kaynaklanyordu. iwan Perver eitim sahamzn bulunduu lkeye geldiinde sana yannda gitar alma teklifinde bulunmu ve sen rgt ynetimiyle konumasna dahi frsat vermeden teklifini hemen red ederek yurdunu zgrletirmek iin yzn zgrlk dalarndan hi ayrmamtn. Sanat savamnn dalarda gelieceinin bilincini, en derin yaayan arkadatn. Ve tabi ki son nefesinize kadar kotuunuz o zgrlk yryn, unutmak mmkn m? lke topraklarna yzmz dndmz gnlerdi. Youn bir eitim dneminden sonra birka gn dolatktan sonra hepimiz lkeye gidecektik. Bulunduumuz ehrin en yksek tepesine ktk. Tepe ormanlkt. Bulunduumuz grubun ierisinde bir arkada hadi koalm dedi. Ben ve birka arkada dnda herkes, komaya balad. Biz, ardnzdan bakakalrken siz, oktan frlam yay gibi kouyordunuz. Kestirme bir yoldan az aadaki yola indiimizde, siz nefes nefese kalm bir halde karmzdaydnz. O ksa mesafeli zgrlk kousunda, arkada kalanlara kahkahalarla glyordunuz. O kou nereyeydi, lkeye, zgrle, bitip tkenmeyen hep yenilenen araylarn gerekletirmeye doru muydu? Bilemiyorum. Yaam bilgesi olan sen, hepimizden iyi biliyordun ki; farkl corafyalarda yaplan zgrlk araylarnn bir anlam olsa da en anlaml olan zgrlk kousunu ocuklarn yaln ayak dolat ve ou zaman ocukluklarna kstkleri corafyamzda gerekletirmekti. Farkl corafyalarda yaplan zgrlk koular nedensiz deil, hep yarm kalyordu. zgrln corafyas olmazd,
258
Ardndan
evrenseldi elbette ki, fakat zgrlnde zgn yan vard. Lanetli gereklik zlp, kutsal gereklie ulalmadan, farkl corafyalarda srdrlen zgrlk koular nefessiz kalyordu. lkeye gelmeye yakn bir dnemde, Newroz kutlamalarnda, bir tiyatroda rol alyordun. Oynadn tiyatro oyunundaki sahneler ile bir bir karlayorum. Seyidrza, Seyidrzay canlandryordu. Eitim sahasna geldiin ilk gn, dikkatleri eken top sakallarnn yerini, Dersimli Seyidrzann uzam beyaz sakallar almt. Grnen bedenin ardndaki ruh, Lata yaananlara ve Seyidrzalarda somutlaan zgrlk araysnn ruhuydu. Beyaza boyadn sa, sakaln, uzun siyah palton, onunla btnleen koyu renkte ki alvarnla, o uzun boyunla Seyidrzay canlandryordun. Aslnda sen oynamyor yayordun. Bir de o tiyatro oyununda eitim sahasna geliini sessizce karladmz gen kadn vard. Ve o tiyatro oyunu, yaamn ta kendisiydi. O anlaml tiyatro oyunundan sonra, yaamn kendisine doru yol aldk. Farkl lkelerde yaplan ksack zgrlk koularn, dalarmza tarmann zaman gelmiti. Farkl dnyalarda yaplan zgrlk koular hep yarm, hep soluksuz kalyordu. Zaman ve erenlerden gelen ermiliin, zgrlk kousunu lke topraklarnda daha da hzlandryordu. lkedeki ilk grmemiz ayak st olmutu. Karargahtaki ayak st tokalamamzdan birka gn sonra, bir-iki arkadala birlikte bulunduumuz kampa gelmitiniz. Bylece Xneredeki, lke topraklarndaki ilk uzun sohbetimiz, gereklemi oldu. Birbirimizi grmediimiz iki ylda yaadklarmz paylamtk. Bulunduumuz koullara gre uzun ama zndeyse ksa olan bir ka grmemiz oldu. Bu grmelerin birinde kadro okulundayken sevdiin insanlarla birlikte, kampmz ziyarete gelmitin; bir gece yanmzda kaldnz. st kesilmi mee aalarnn dallaryla kapatlm bir ardakta o gece gnlnden ne kopuyorsa, yani ki yreinden kopan akttn. Kimi saz ald, kimi deyi syledi, kimi ise an anlatp akalar yaparak kendisini geceye katk etti. O gece hznlendik, gururlandk. O gece, bir kez daha senin bir ocuk olduunu fark ettik. Yaadmz sevinle beraber zaman dman gerekliinin kilometrelerce telere savurduu zsevimizin burukluuyla dolup tat. Yanl anlama doktor, ocuksun diyorsam; yadrgadmdan deil, insani ve gzel olan ynlerinin bizdeki kefinin o gece dorukta yaanmasndan sylyorum bunu. Sevinli gnler uzun srmez
259
Ardndan
mi bilemiyorum. Acl gnlerimizin birinde kan ter ierisinde hastaneye varmtk. Hastane -tpk senin gibi- bir ok insann urad bir yerdi, ama zndeyse dalarn orta yerinde yapayalnzd. Hasta deildim elbet, depresyon geiren bir Arkada tedavi iin hastaneye getirmitik. O acl zaman diliminin ierisinden bir tek seni ayrarak, geriye kalan ne varsa her eyi, mrmn dehlizine brakyorum ve o sisli atmosfere gmyorum. Depresyon geiren da dnk bir arkadala ilgilenirken, sabrn meyvesini verdii insan olan sen, o maher gnnde neden yle sabrszdn; gerekten o kadar sabrsz mydn? Hala da anlam deilim doktor, o maher gecesindeki son telann anlam neydi? En son grmemiz PJAnn birinci ordu konferansnn aktarmlar srecinde gerekleti. Corafya kadnlar olarak, gzel bir konferans gerekletirmitik. Konferansn kurumlar gcne aktarm, scak bir atmosferde gereklemiti. Aktarm srasnda oturulacak yer kalmadndan, divan olarak adlandrdmz komisyon masasnn arka ksmnda oturmutun. Uzun sre, seni fark etmemitim. lk arada merhabalatk. Aktarmlar bittikten sonra, aktarmn yapld mekanda bizi stan sobann etrafnda ayakta durarak, sohbet etmeye baladk. Sohbet, Kandil sahas ve gerekletirilen ordu konferansna dnk olsa da tandmz, sevdiimiz arkadalar da sohbetimizin ierisinde andk. Bunlardan biri Raperin Dersimdi dieri de Munzur Arkadat. O zaman; Munzur Arkada bana, sana, yani ki bizlere gre, gereimize daha yabanc demitin. unu biliyordum doktor, senin sevgin, byten bir sevgiydi. Glen scak gzlerini anmsyorum. ocukluunu fark ettiimiz o geceki gzlerine, ne kadar da benziyordu gzlerin o zaman. Sonra farkl yoldalar, sobann evresine geldi. Sohbetimiz, Ordu Konferansna taklp kald. Karlar lapa, lapa yamaya balad. Aktarm yaptmz yeri, ilk biz terk ettik. Ayrldmzda sen, farkl bir mangadaydn, biraz uzaklamtk ki sen mangadan ktn ve bize baktn. Baklarn bir ey soracakmsn da soramamsn, ya da bir ey sylemek istemisin de sylememisin izlenimini uyandryordu. Baklarn; o sylenmemi cmleyi ve sorulmayan soruyu lapa, lapa yaan karn altnda braktk Beyaz, hi lm olarak algladn m? Bilmiyorum, fakat seninle ilk kez karn beyaz lm olduunu yakclkla duyumsuyoruz. Beyaz lm diyorum,
260
Ardndan
kardan adam yaptmz, kar topu oynadmz o kara. Gitarn imdi sensiz. Herkes 2003 ylna sevinle girerken biz, aclarla senin karlar altndaki bedenini brakarak giriyorduk. Doktor! Dersimin Nazl Dal! ahadetini duyduumuzda karlar, her yanmz kaplamt... Mevsimin ilk karlarna kendini braktn. Doktorluun seni olgunlatrmt, yaam-insanlar erken zmlyordun. Belki de bu yzden ok inili kl deildin yaamn karsnda. Yaamn doal evrimini zmtn. Yaananlar karsnda sabrsz ve telal durmazdn, peki neydi o maher gecesindeki son telan. Annenin syledii ili trkler kulan okayp gemedi mi? Karla mcadelede, bir gerillann ellerinden baka neyi olabilir ki, diyemiyorum. Yaam bilgemizdin ya, bizi en iyi sen anlarsn. Sen insan olan, doktor olan, devrimci olan, hmanist olan... Ksacas birka yzn bilekesi olan sen... lk den kar tanelerinin altnda baklarn ve de bir mre sacak, tpk bir alnyazsym gibi cevab verilmeyecek bir soru brakyorum. Kar tanelerinin deil, kar ktlelerinin altna, belki de bir mre smayacak araylarn nasl sdrdn doktor. Eksiklikleri, yetersizlikleri bugn nedense yazamyorum doktor. Belki de byle olmasn isterdin. Bilemiyorum, ama bildiim tek ey, sanki yaamn eksilten yanlar olduu yerde, sen yoktun. Yaamn gereini grmezden gelmeden, fakat her gn pencereni en olumlusundan ayordun yaama. Aramza geliinle Dersimlilerin devrimcilik kltrn hatrlattn. O zamana kadar ismini duyduu devrimcilerle kendi araylar arasnda aradn bulamayan bir insana, bana, araylarm hatrlatmtn. Ve sen, o gn devrimci olmann farkllydn, bugn de ylesin. Aradan yllar geti, geiyor. zdmdr, fakat yansmalardan doru okuyamamak yanltc olur. Bizi, bizden daha iyi anlyorsun. Anlama gcne snarak yazyorum. Yaamn en beklenmedik annda geleni kabullenmediimdendir yazacaklarm uzadka uzuyor doktor. Kalemim sana vgler dizebilirse de vnmemiz gereken gereini zedeler diye vmyorum, ama biliyorum ki seninle vnyoruz. Ksack kouna bir mr sdrdn doktor, baka ne olsun. Rozerin Dedar LA
261
Ardndan
BR SEN GELRDN BR DE YANINDA OCUK BAHES...

Munzurla gzlerinin arasna, bazen yzlerce silah girerdi. Bazen, yeryzne ulamann sabrszlndaki yamur damlalar. Bazen de sesleri Yeilyaznn imenlerini dalgalandran ocuk sesleri. zgrl dler, kahramanca bir yaam yaratma hayalini kurar ve onlar yaamaya alrken, hi snr tanmadn. Snr tanyanlar da hi dorulamadn. yle ki, ovada Barla birlikte koup, oynayan kk afacan Savatan, martlar ehri stanbulun stiklal caddesindeki filinta delikanlla kadar bu, byle srd. Yaam, gz ap kapama mesafesindeydi, ama yaanlanlar bunun binlerce katn oluturuyordu. Biraz uzam salarn, top sakaln bazlarnn houna gitmese de ok sorun deildi senin iin. Elinde gitarn olurdu ou zaman. Gitarn, yitik zlemlerini msralatrmana yardmc olan en yakn Arkadand. Belki de o en boucu gelen anlarda, seni en ok anlayan gitarn oluyordu, kim bilir! Bazen yalnzdn, bazen de zgrlk yryne birlikte adm atmak istediin ve kardelerinden te tuttuun arkadalarn olurdu yannda. Bazen hayallerinle babaa, bazen stanbulun kskand grup grup gelecek umutlaryla beraber. Dedim ya sen, konulan tm snrlara ve tabulara inat aldrmadan yrrdn. Kimi zaman biroklaryla. Ama bazen de kendinle. Bazen de senin sende olmayan bir yannla. Attn her admda, kskn menekeler halaya dururdu sanki. Nee ve coku, ayrlmaz arka262
Ardndan
dalarnd. Snrlar ykmann heyecanyla hep yannda yrrlerdi. Sen, hep kendin olmay sevdin ve kendin olarak katldn halaymza. Bilirsin aykrlklar hep iter, ama sendeki herkesi kendisinde toplard. Evin altn stne getirip, tm aile fertlerini etrafna toplayan ocuklar gibiydin hep. Yapt yaramazlklardan dolay, dedesini arkasndan koturan kk Sava gibi... Dedim ya, bir sen gelirdin, bir de yannda ocuk bahesi... Sende yaam, bir oyun gibiydi. Her ey, akayla kark karlanrd ve en az aka kadar ciddiydi. Yaptn bir dolgunun dtn rendikten sonra, Afiyet olsun deyiin geliyor aklma. Bazen anlam vermekte zorlandn, ama ok ince bir perde gibi duran dargnlklar olurdu. Hibir ey sana, yaam kadar ilgin ve heyecan verici gelmezdi. Yoldalarna olan byk ilgin, ayrmsz sevgin, yaklamlarnda, gllerinde en gzel haliyle rd. Hayret ederdik; bu kadar farkl kesimden insana nasl hitap edebiliyorsun diye. Bu yzden seni yazmaya alrken zorlanyorum. nk seni anlatmak, sade, doal ve kaygsz olmay gerektiriyor. Oysa sen, ne kadar akkan bir anlatcydn. Bazen karndakinin bekleme-dii bir davran yaparak, bazen bir arkyla, bazen smscak bir glle balardn diyaloga. Ate yakardk; alevlerle birlikte balardn. Alevler snerdi; korlarn direniiyle balardn. Biz, can kulayla seni dinlerdik. Sen ise, kimi zaman air, kimi zaman ozan, kimi zaman sahne alm komedyen, kimi zaman da aktif bir eylemci olurdun meydanda. iirlerin ardndan, gk yznn sszlna snm uzak yldzlara izilen snrlar, iten kopan kahkahalarnla yrtardn. Ardndan birok arkada, taklit edilerek, yoldalk cemaatimize konuk olurdu. Bazen feodal gururlar okansa da yine, sen kazanrdn. Bazen de anlattklarna, bir tek sen glerdin. Ama yine de gldrrdn. Ve bu rzgar, hi dinmeden srer giderdi; etrafndakileri de bera-berine alarak. Umursamazln, sahte tanrlarn senaryolarna bir isyand. Hani, Bize, sadece alamak m revadr... derdin ya, ite ona inat glerdin. lerleyen saatlerde yoldalarla birlikte gller, kayan yldzlara benzerdi; kimi zaman da dolunay dinginliindeydi... ok nadir ve de gizlice, ok derinlere dalardn; boulurcasna. Bu, ok az yansttn bir ynnd, ama akalarn, umursamazln, cokunun dier ad veya yzyd. Hznl haykran keman tellerinin kard sese benzerdi sesinin rengi. Bu anlar, bildiklerini, gereklerle yzletirdiin anlar oluyordu sanrm. Bu grntne
263
Ardndan
ok alk olmasak da anlam vermeye alrdk. Ama sende herey, byk bir devingenlik ierisinde, yeilli, all, beyazl, morlu renkliliini korurdu. Hibir ey, ama hibir ey, yoldal znden yudumlamaktan, yolda sevmekten ve yoldaa hizmet etmekten geri brakmazd seni. te, en byk zaferin buydu. Yaadn anla ocukluun arasnda kurduun yolculuklarnda; Hani Munzurlarda olmak vard diyerek balardn sze. te o an yznde, eteklerinde doduun, ama yeterince koup oynayamadn Munzur dann sevdas okunurdu. Munzur, binlerce gen kz ve erkein yreindeki el dememi zirve, Munzur, gzlerimizdeki yldz Munzur, uygarlklarn dou temizliindeki mekan. Bir kolu Kelkitten, bir kolu Gmhaneden gelip, Munzura konuk olan Karasu nehri. Evet! Bu nehir ki, kirletilmi ocukluk hayallerini, dnyalarn, sahte tanrlarn inadna skp alyordu her aknda. Kendini yitirmi kelebeklerin sarho olduu bu austos akamnda, espri dolu kiiliin geliyor aklma. Herkes dengeler yaratmak, dengeci yaklamlar sergilemek iin byk bir aba iine girerken, senin girmene gerek yok. nk senin kiiliinde doal bir dengecilik var diyen Arkadaa glerek, Niye, ben terazi miyim? deyiini hatrlyorum. Hznm kanyor. nk yreklerimiz, gidenlerden sonra yelkenlerini indirmi, yaral bir gemi gibi olur, bilirsin. Frtnadan nce, salarmz savruluyor. Yreklerimiz tedirgin, uykulardan tipinin iddetiyle uyanyoruz. Ve geceyi bir haber kanatyor. Ellerimiz, buz kesmi. Souk ve szckler dilerimizin arasnda kilitleniyor. Ellerimizi ovuturuyoruz, kann akn hzlandrmak iin. Kanmz donmu... Her zamanki gibi, ensin. Glnle styorsun doann buzlu nefesini. Her gnk gibi, trklerin yreiyle ykyorsun yzn. Uzaktan, utanga ses tonuyla elik ediyor birileri. Yoldalarnn gzlerine bakarak, taryorsun salarn. Arada bir kahkahalarn eksik etmeden. Sen yle umarsz glp coarken, nereden bilecektin ki, tipilerin bu kadar kskan olduunu. Nereden bilecektin ki, uluyan kurtlarn eliinde kar dalgas tarafndan sana pusular kurulduunu. Darda tipi var. Sen, tipinin kskand bir gl. Baklarn, her zamanki gibi afacan ocuklarn sabrsz yrek
264
Ardndan
atlarnda. Sesin yanklanyor, meydan okurcasna. Karlarla kaplanm dalarmzn doruklarnda bir gerillasn. Mesafeleri snr tanmayan bir zlem. Evet, nereden bilirdin ki, tipi, dardaki dondurucu soua inat, yeni gne cokuyla merhaba demeni kskanyor. Seni, anlatmal; yitik zlemlerini, sevdan... Seni, anlatmal; tipilere inat, yaam tesindeki bir ark gibi, snrszla kotuunu... Seni, anlatmal; bir gnde birok rengin ve mevsimlerin nasl yaandn... Her taraf, bayram havasna nasl boduunu yazmal. Seninle her ann, cokuyla yaandn dn biliyor, yarn da bilmeli... Yeryz, bir kar denizi. Karla kapl kk atolar andran mangan, bir muhabbet dura. Seninle anlan her annn, muhabbet z olacan, almayan yreklerimiz biliyor. yle umarsz, yle yz koyun yatma ne olur. Neden bu kadar erken? Oysa sen, sevdan dalara glnle kazmtn. Yreklerimiz, her gnn be kat atyor, yeni isimler duymamak iin. Kardan dalgalar, stmze stmze geliyor. Yrngesinden ayrlan her yldzn at derin yaralarmz kanyor. Uzanyoruz, ulaamyoruz. Haykryoruz, duyuramyoruz. Yreimiz, avularmzda. Yreimiz, fkeli, Yreimiz, isyanda. Yreimiz, rmaklarla ldrasya akyor. Bakma yaadmza; yreklerimiz, eklediimiz yreklerin gcyle arpyor. Art arda ka ay geti. Yldzlar k uykusundan, sensizlie sarslrcasna uyandlar. Mevsim, imdi sarho ay zaman. Her eye inat, yaam akp gitti. Seni, gidiine inanmayan dilimizle anlattk. nanmayan kulaklarmzla dinledik. imdi, inanmayan parmaklarmzla yazyoruz. Gllerin, yreimize izilen tablonun solmayan renkleri... Seni sevgi, seni umut, seni dalarla. Seni doalln abidesi, znn ve sznn birliinde gelitirdiin sohbetlerle. Seni sla, seni zlem, seni efkarla, ama terk etmeyen sevdamzla dnyor ve yaatyoruz. Beritan AMANOS
265
Ardndan
KAR BEYAZI DA KISKANDI SEN

Gemi ve bugnn yaman elikileriydi, sanak bir yamur misali zerine yaan. Hibir zaman kamazdn bu yamurun seni slatan gereinden. Romantik bir aydn yaan sanan. Szleri notalatrarak yaam, mziin mthi ekicilii ve ahenginde yaayan bir yetenek ve sanat araysydn. nsanlarla ilikilenirken, onlarn gizlerini bulabilmenin heyecanyla yaklar, sevecenliinle akl ve yreklerin en saf kesinde taht kurardn. Verdiin bir selam, bin yllarn tanml ve scakln yanstrd. Ve herkes seninle, sen herkesle olurken, bir de kendi zgrlnle var olurdun herdem... Bin yllardr insanl evreleyen snrlar kan-ter iinde amann nefes kesici cokunluuyla sarlrdn zaman ve mekann izafiliine. Gzlerinden okunurdu alnan yaam geri almann tutkusu. Tutkuyla yaama sarlr, umutla yklenirdin kendine, sz dinlemeden akp giden zamann hzna yetimek iin taardn. Kabna smaz denilir ya, sen de kabna smayanlardandn. nsan fiziini ve dncesini esir alan snrlar, fkeyle aar, snrszla doru heyecanla koardn. lgnl ve sradanl kabul etmez, bunlara kar fke duyardn. Bylesi duruu sahip olanlar, ellerinden tutarak koturtmaya, heyecanlandrmaya alrdn. Yaam, senin iin sonu olmayan bir maratondu. Dn, bugn ve gelecein birbirinden koparlan halkalarn
266
Ardndan
ustalkla birbirine balamak iin, durmadan urar, Ustalarn iyi bir rencisi olmaya alrdn. Bazen bir ocuk misali durmadan sorar, karnda bulunanlara, bilginin snrszl karsnda snrllk yaadklar gereini, bilgece gsterirdin. Bilginin mtevaz bir reneniydin. En kk bir olguya dahi anlam vermenin mthi araysydn. Mizahi grnmn n plandayd, ama znde mthi bir ciddiyet ve ilgi vard. Yaamda tank olduumuz trajedileri, ince mizahi slubunla ylesine arpc klardn ki, anlamszln zihinlerdeki duvarlar, birer birer yklrd. Muhafazakar olmadn kadar, yeninin de niin ve neden olmas gerektiini ayrntlaryla sorar, inceler, zmseyerek almaya alrdn. Aldn ve anladn yaamna uyarlamada, iyi bir pratikiydin. natln ve asiliin, eski ve geri olanda srar etmenden kaynaklanmyordu, yeniyi en iyi ekilde edinmenin youn istemindendi. Tarihe kar mthi bir ilgin vard. eitli ynleriyle gemii anlamak ve bugnle balantsn kurmak iin ylesine younlardn ki, dnyann bir baka ucundan yaanan bir durumu, yan bandaki olanlarla balantlandrabilirdin. Nitekim bu aray yre tarihini anlama konusunda gsterdiin gayrete de yansrd. inden kp geldiin Dersimin acl ve trajedilerle dolu tarihini anlamak iin, sorgular, aratrr ve incelerdin. Sen, bu tarihin asi bir sesiydin. Kr bir dme dnen bu trajedinin srrn zme urasndaydn. Seyidrzalarn srrna ererek, st rtl tarihin karartt bilinci aydnlatmann yntemini bulmutun. Baladn yerden glendirmek istiyordun, iinde yanan bu . Kaynaa, Zilanlarn grleyen zgrlk lna dn arzusuyla doluydu yrein. Dersim, bu defa ok farkl karlayacakt seni. Glenmi, aydnlanm bir bilinci ve yrei sevgiyle kucaklayacakt. Asi dalara yzn dnerek onurluca Ben geldim, yeniden douumun sanclarn seninle yaamak iin diyecek ve devamla haykracaktn: Acnn sanclar deil bunlar, zgrlemenin zorlu, zorlu olduu kadar da gzel olan sanclardr diye. Ne ok hayaller kurar, Dersimle bulumann cokun grntlerini zihninde canlandrrdn. Ancak koullar ve ihtiyalar erteliyordu bu dinmek bilmeyen zlem ve istemini... Zorunluluklarn bilincine vardndan gcenmez, yoldalarna en gzel ekilde hizmet edebilme araylarna ket vurmazdn. Dar bir
267
Ardndan
vadi, drt yan duvarla evrili bir yer deil, usuz bucaksz dalar, patikalar, yollard grdn. Yrein ve beynin, mekann dar snrlarn amt... Toprakla, doann her trl canl varlyla i ie, dosta olmay ne ok severdin. Adeta zamanla yarrcasna, en kk bir an bulduunda hemen toprakla, doayla kucaklar, byk bir sabr ve sevgiyle onlarla urardn. Tomurcuklanan ieklerin a, topra yararak doan eit eit bitkilerin douu karsnda ocuka bir sevin ve heyecanla dolardn. Bu muhteem olaylar, herkese anlatmak ve gstermek iin, yerinde durmaz, koturup dururdun. nsan artan bir enerjiyle her eyi bylesine incelerdin. Heval Seyid, seni, zellikle sana anlatmak ok zor. Akkanln ve hzl temponu, ok ynlln nasl, hangi szcklerle, hangi slupla anlatacam konusunda zorlanyor kalemim. Seni anlatrken, kalem konutu, harfler canland, cmleler gnlllkle kendilerini sz ve anlatmn derin okyanusuna braktlar. Yine de yazlanlar, seni anlatamad, izemediler Yolda... Yreklerimiz, seni bizden alan kar ynlarna lanet yadryor, isyan ediyor. Kar beyaz da kskanmt duruluunu. Ve kara karanlk yzyle gelmiti zerine. Ama yanld kar beyaznn kskan ve kara yz. Senin duruluunun, souun yanltan buzdan grntsnden deil, Gneten szlp gelen n berraklndan kaynaklandn bilemezdi. Karanlk bilse de karanln efendileri bilemezdi, n karanl yrtan gcn... Snrl dnrler, bu gcn yitmeyen gizemine inemezler. Ama bunun ok azn bilmek bile, korkutulur onlar, snr tanmayan egemenliklerini krar. Belki de karanln kerken hmla ve tm gcyle gelii bundandr... Karanlk, yalnzln tanrsal gcnden yoksunken, Bu tanrsalln dosta ifadesi ktr... Ve sen, bu dostluun iimizdeki yansmas... Seni her geen gn daha ok zlyoruz. Bizler iin zlem, sevgi ve lmszln ifadesisin. Sen yreimizdeki sevgi imizdeki k Ve yaamn tlsml gc... 14 Temmuz 2003 Aynur AMED
268
Ardndan
DLER... Ay kokulu geceye saklamtn dlerini, belli-belirsiz prldayan yldzlarn seyrine, terkedilmi yalnzlklara dalyorsun bir an... Uzayp giden karl patikalara deen baklarn yorgun dm hznler gibi sahipsizdir artk her sahipsizlik, kalabalk bir yalnzlk, her yalnzlk, mhrl suskunluumuzdur... Sabrsz afaklarn telalarna karan dlerin, akp giden zamann seyrine tutkundur belki, Ve o gz kamatran gllerin marurluu gzlerinden okunur. Belki de; SM kapl dlerinde yalnzsn... Dler tek bana isyan tek bana umutlar imdi... Bir bakarsn bir k tufannda uyanrsn zamana bizden habersiz limanlara koan her dalga, Bizden hasretler tar, bizden gller... Ve bizden habersiz her ln En kuytusunda bir fslt, bir hasret trks, belki de; sahipsizliimindir... Hesapsz boranlarn pei sra yol alrdn dlere, Uzayp giden gecenin kar kokulu sessizliine aslr gln, Ve kucak atn Umut kattn
269
Ardndan
bir kar topu yaramazl seninkisi... Oysa SEN, Zamana inat saatlere sdrmtn dlerini, Belki, bir umut, belki kocaman bir Seyidrza glydn iimizde, belki de; Munzurun nazl aknda bir damla UMUTTUN...
Bir zaman tnelinde, kayp tarihler peindeyiz imdi. Ve dlerinde yitirmitik ocukluumuzu, dokunduumuz, avu avu soluduumuz bir kar scanda tkeniyordu herey, Sanki tm yollar, bir kar frtnas, Sanki tm boranlar sahipsizliimizdir... imdi, az dolusu glnle kysz dler sabahnda uyanrz zamana. Zamanlar ise senden habersiz... Ve imdi, Her kar tanesinden her yalnz patikadan, her boran ezgisinden ve her doan gnden Seni dinliyoruz... Sesini gllerine katp, SEN oluyoruz birden. Dersime, oradan Munzura akyoruz, Ve kayp giden bir yldzn kuyruuna tutunup Sana geliyoruz... Sana ve umutlarna... Dostluuna ve yoldalna doyamadm doktora, Zafer Dicle ROJ
270
Ardndan
FIRTINALAR OALTIYOR BZ
... te o zaman, Ad sen olan bir Yol balad O macera Bitmeyen bir gidi Kendimizden uzaa Da savalar senin Seyyahlarnd Anlyorduk ki bir srdn Sen Hangi ateten yaratlmt zaman Senin arkn, Sen ite o ark Ve iimizdeki Dadn Ve hi bitmeyen mrmzdn Kar ve o beyaz mevsim, bir felaketin habercisiydi ve o gn, Tufann yenildii gnd. Bine yakn gerilla, beyaz dalardan iniyordu ve metrelerce ykselen karlar zerinde yryp, ehitler dzlnde toplanyorlard. Tren kalabalnn nnde on bir tabut ve dayanlmaz bir hzn vard. Seninle birlikte on bir Arkadamzn buzdan bedenlerine bakp, aktan ve gizliden gzyalar dkerken, Karasu yolda koca bir kar ktlesinin stnde beliriverdi. Hzn, inat karm, kasvetli ve farkl duruunda zaferi grebiliyorduk..
271
Ardndan
Hi kimsenin adm dahi atamad bu dalarda yaamak... dedi. Ksa bir sessizlik oldu. Yutkunur gibi olmutu Karasu yolda; devam etti: te halkmzn ve tm insanln, bu dalarda ve bu koullarda yaadmz grdke, zgrle olan inanc da artyor ve bu, onlara umut veriyor. Bu dalarda kalp, yaayabilmek bile bir zgrlktr. Bu szler, ayrlklarn anlamn ve daa olan snrsz sevgimizi anlatyordu. Karasu Yoldan ve hepimizin iindeki yas ve hzn, bu konumayla kvlcma dnt. Bir kez daha tazelendik.. size vereceimiz en byk cevap, bu dalar daha ok sevmekti. Gk ve btn yeryz tanrlarna inat, zgr kalmak ve zgr yaamakt. Tufanlarda arklar sylemekti en ok da. Ne karanln tanrlar, ne de uygarln canavarlar, bizi yenip, sizin unutuluunuza neden olamayacakt. Zoru her zaman seveceiz. Hayat kolaylkta biter diyordu Bakan APO. Bunu, imdi daha iyi anlyoruz ve tufanlarla uramaya devam ediyoruz. Herkes, sizin gittiiniz saatlere dnyor... Ve herkes, sizi anlatyordu. Senin gidiinle balamt herey. O akam kar, bize lm bir kez daha hatrlatmt. Tedirgin bekleyiin huzursuz saatleri sabah getirirken, ilk senin haberin geldi. Seninle birlikte, deiik corafyalarda, sekiz can o akam kaybetmitik. te SEYD! Gidiin o kadar ani oldu ki; haberini, bir bolua der gibi aldk. Ne alayabildik ne de hzn yetti bu ana. Kar lmlerini ne de olsa bilirdik.. En zor kabullenilen, acl bir inatla direndiimiz gidilerdi bunlar. imdi sizin yokluunuzu, en scak llere vuruyoruz. Anlarmz ve btn yoldalklarmz ve yarm kalan planlarmzla sizi hatrlamak, scak olacak ama, gidiinizin o souk maviliini, o karl gnn asla unutmayacaz. Gidiinizle yarm kalan her eyi, sizi alan o souk llere vuruyoruz. Herkes, sizi hatrlyor o gn... Ve siz, yoksunuz! ok iten selam ve iten bir glmsemeyle bizleri karladn o ilk gnler geliyor aklmza. Belki de herkes, seni o sahra hastanesiyle tanyor..Derme-atma olan binann, saysz beton atlayla har neirken, kapy aralayanlara her sabah rastlanlan birisi gibi gelmiyordun. Bir doktor olsan da odana astn gitarn ve esiz sesin artyordu herkesi. Daha ilk gnde, herkesle kurduun ilikinin gzelliini buluyorduk. te seni tanyanlar, karlatklar ilk gn genelde byle anmsyorlar.
272
Ardndan
Hatrlar msn, arkadalklarn g bulduka tavizsizliin de artyordu. Ve ite biz, seni en ok bu ilikiyle tanyoruz. Sende, ilikiyi byten bir kavga biimiydi bu. Ardndan bir ok ey sylendi: Seyid, bir mektepli gibi grnse de aslnda bir emekiydi gibisinden. Seni, rdek ve kekliklere takldn, bahe ekip tavanlar kovaladn o neeli ve zevkli kouturmacalar ile bir kez daha anmsyoruz. Seni, daa getiren uran, bu szle ilikisini anlyoruz. Doktordun ve ellerinde koca nasrlar bytmtn. Kaaklar, yolcular ve srgn olanlar ve btn canllar geerdi o sahra mekanndan ve sen onlara zevkle bakardn. Hatrlar msn? Kasndan vurulan bir at getirmilerdi. Beyaz nlnle sanki ona karmtn. Seni uzun zaman bekleyenler kzamad. Beyaz at acyla kvrandka, ona insana yaklar gibi baktn herkes farketti. Uralarn her canlya hayat verdi. te bu uralar bytmt seni ve biz bununla seni bir kez daha tandk. Belki yarm kald. Btn gerillalarn dilerini yenileyemedin, balk tutamadn, Zaros zirvelerinde doyuncaya dek gezip rzgara arklar syleyemedin... Ama - drt yla bir mr sdrdn. Kk de olsa bu ayrntlar anlatyor sizi, tpk bir iir gibi. nsani deerlerden, lmsz zlerden, yaam koullarndan, kavgasndan kopmazlyla, btn o ifa datclarndan daha sahici ve gzelsiniz. lm denir mi buna, bilmiyoruz. Siz varsnz, yayorsunuz gibi oluyoruz. Gidiiniz, btn azlarda yaadnz sonsuz bir ana dnyor. Grnmez, ama kk bedenleriyle dnyalara smayan ve yenilmez alt kadn fedainin dev yreiyle birliktesin; Bengin,iek, Zozan, Nujiyan, Dirok ve Sarya ile birliktesin. Bu narin yzl dev yrekler, sen ve Xebat giderken yayorlard. Gnler sonra felaket azgnlatnda, senin ve Xebatn acsna onlar da eklendi. , onlar sizin gibi gecenin karanlnda yakalad. Sabah, gn aydnlnda her yanmzda beyaz bir yangn vard. Savalarn en acmaszn yayorduk ve ruhumuz, bu savata byyordu. Gcmz, yaralanmalarla tazeleniyordu. Sizin gidiinizle ruhumuzun sonsuz sorgusuna dalyorduk.. te SEYD!
273
Ardndan
Mevsim bu... Bizi yakan ve oaltan mevsim. Biz, bu mevsimleri yendike byyoruz. Sizin anlamnz, bu mevsimlerde oalyor. te SEYD! Souk ve beyazlar iinde bir gece vakti frtnalara karyorsun ve kayboluyorsun. Senin btn scakln anmsatan o renk gidii, soukluu getiriyor. Kar, beyaz nlnle alyor seni. Seni vareden renk, yokluuna karyor.u hortumunu balamak iin ktn kapdan, bir daha geri dnmyorsun. Beyazlar iinde bir gece vakti frtnaya karyorsun ve kaybediyorlar izini... lklar aryor seni... Sen yoksun! te SEYD ! Gryorsun ya, bir inat gibi sizi yayoruz. Sizi anlatmann imdiki zaman, hep srecek. Sizi ve sizin gibi da yzl savalar unutmak, ihanetimiz olacak. Alamyoruz ve sizi yayoruz. imdi gidiyorsunuz. evrenizde, tufanlara ve sizi gtren mevsimlere yeminli bin koca yrek var. Bu gn, souk ilemiyor bize. Sizinle birlikte, gidii tpk sizinkiler gibi zamansz olan Zamani yolda da var. O sonsuz bir zamana giderken, brakt bu zaman emekleriyle anacaz. Argei, hi dinmeyen tebessmyle anacaz ve delicesine hayaline taklp yaamak istedii bu dalar, btn gzellikleriyle koruyarak yaayacaz. Botan alan hastalk, iimizde byyen zgrlk salgnnda kaybolacak... nanyoruz ki, sizi tanyanlarn hibiri alamayacak ve sizi, bir gerilla gibi hep yaayacak. Sizi byten uralar, herkesin olacak.. Sizi sevenler, gidiinizi emekle ve frtnalarla byyen ve bir iir kadar ince olan bu dalarla anacak.. te byle SEYD! Senden geriye, umudun sesini syleyen bir gitar ve hibir zaman bitmeyecek olan zgrlk kavgan kald. Bunlar, sizi hep yaatacak... Ama yine de sizin gidiinize inanmak zor olacak..
ehit Sefkan Kltr Sanat Okulu
274
Ardndan
ACI BR FOTORAF KALDI...

O yl k, kendi renksizliine katt kimi hayatlar. nce baklar, sonra soluksuz kalan bedenler usuldan gmld beyaza. Barn ve umudun beyaz, artk lmn koyu grisine alyordu. Bir can daha, yreimizin en scandan bir para, eridi dinmeyen kar frtnasnda. Kendi mevsiminde alp, kapanan Zaros, Austos scanda bile, ille de k balangcnn kuru ayazn hissettirir bizlere. Kayalarla rl uurumlu yamalardan kopan sert tipi, yaam adna en ufak iz brakmaz douda. Geitsiz brakan ve el-ayak kesen kn donduruculuunda, bir tek kendi hkmn geerli klar Zaros. Hele ubata gelindiinde delirir, iyiden iyiye kudurur mevsim. Kurt, ku, brt-bcek ve de soluklanan ne varsa aa kovuklarna, kaya diplerine ekilir; toprak altnda bile sabr bileyen kprtsz bir bekleyi balar. Mangalarn, topran derinliklerine, snak biiminde kazmayan gerillalar ise, gerilmi birka metre naylon altnda, tenha bir sessizlik ile aramak ister yeni gn. Tipi, rzgar ve savrulan karlar, daha bir iddetlendiinde; her gece karanlk ker kmez birbirine karan kurt ulamalar ve akal barmalar bir anda kesilir, duyulmaz olur. Nedense? Gece hi dinmeyen; sar eden rzgarn rktc uultusu, naylona arpp, ieri szyordu. Kn bu en etin gnlerinde darya kacak olursan, ilk admda nefesin kesilir, boulur gibi olursun. Ne yllarn gerilla tecrbesi, ne de yiitlik snanmaya gelmez. areyi, kendini bir an nce mangaya atmakta bulursun. Drt gn ve gecedir aralksz, kulaklarda nlayan tipinin o bouk sesi, bu ylda bizlerden kurban almadan yatmayacaa benzer. ounlukla da yalpalanarak aknca gezinen, darda kalm
275
Ardndan
birilerini, bir yardm ya da snacak kuytuluk ararken, aresiz klp kendi penesine alr tipi. Parmaklardan balayp, bacaklarna, sonra tm vcuduna yaylr souun donduruculuu. lm, mor bir renk oluverir bedeninde. Nihayetinde, aresizce bitkin den her can, karn kandran uykusuna yenik der. Bir anda aklna taklan anmsamalar, olmasn oka istediklerin havada rast gele uuan kar tanelerine taklr. Teninde gezinen slak rzgarla derin, dnlmez yalnzla devrilir. Drdnc gn de devirmiti tipi. Dinmeyen tipinin oradan oraya savurduu karlar, allar, yksek talar, aalar ve vadileri tek bir dzle evirmiti. Yzne arpan souktan yanaklar al al olmutu... Glkle nn grebiliyordu... Nefes alverii dakikada hzland... Dekalka att birka adm, onu yine kendi izi zerine getirmiti. Anlad ki evresinde dolanp duruyordu. Hemen orackta karlarn zerine oturuverdi. Ka vakit oldu, kardaki boumas oda bilmiyordu. Yn ise; yeri g kaplayan sis bulutu ierisinde, beyazn bilinmezliiydi. Oysa mangayla aras yz metreden biraz fazlayd. Yaz gnlerinin serinliinde voltalamak iin admlard bu patikay. imdi ise tm mrn dolduran bir uzaklk olmutu bu ksack yol. Oturduu yerde dize kadar kara batmt. Ayaa kalkmak iin kendinde takat bulamyordu. Acyan parmaklarn stmak iin, elini yeleinin cebine geirdiinde, ayna, kk cep defteri ve sevdikleriyle ekilmi bir fotoraf takld avularna. Siyah, yuvarlak aynann kapan aralayp yzne tuttu. Bir an hatrlayamad, yllar ncesinin silinmi bir simasyd sanki aynadaki yz. Cebindeki fotoraf ise, yan yana duran iki gerillaya aitti. Su ald iin, renkleri karmt birbirine. Yinede uzun uzadya dald elindeki bu fotoraflara. Mangadan kmadan, slanmamas iin ayana naylon poet geirdii iin ayakkabsnn dtn farketmemiti. Bir ara ne olduysa sadaki ayakkabsnn olmadnnn ayrdna vard. Ba ayak parmandaki sz dayanlmaz olmutu. Hemen yerinden dorulup, geldii izden ayakkabsn arad. Neyse ki ok deil, az tede kar stnde iliti gzne. Backlar buz tutmu mekabn iindeki kar parmaklaryla syrp, ksa bir uratan sonra ayana geirmeyi baard.
276
Ardndan
Biliyor musun Seyidrza, u an seni zlediimi hissediyorum. Bu da kalp atlarm ykselten baka bir ey. zlem ve yrei o ok derinlerden szlatan ac, senin gzelliinin ince ritimleri galiba. Gzelliinin yamurlar gibi. Acn ve sevecenliini yaamaya devam ediyorum. Ve sen, hayallerimde; akac, ak, alkan, uuk; mzikle, gllerle hastalarna deerli bir varlk olduklarn hissettiren ve beni Sezen Aksunun arklaryla drt buuk saat ayakta ameliyat eden irin doktorumsun. Ve ben, senin herhangi bir hastan, herhangi bir yoldan, herhangi bir Arkadanm. Hoa kal... 27 Aralk 2003 Pelin
244
Ardndan
Yar bele kadar gml olduu karda bir daha evresine gz gezdirdi, geit vermeyen sis bulutunun iinde, nnde bir yerde beyazln ierisinde koyu bir karart fark etti. O an titrek bir sevin kaplad iini. Buulu gzlerini elleriyle ovup, daha dikkatle baklarn bu karartya dikti. Bu karart, aydnla ulatracak olan menziliydi. Souk, yalnzlk ve yorgunlua ramen yeniden oald hayata ve aka dair zlemleri. Sevinten miydi, kederden mi bilinmez ama; umudun, byten tatl gl kondu dudaklarna. Hayr brakamazd. Brakmamalyd kendini. Bitkin dm vcudu, yaama arzusuna baskn gelemezdi. Durmadan, srekli yrmek dnda baka da kar yoktu... Uzaktan gelenler var. Beni aryorlar! dedi sessizce. Kendisini arayan ve hala bulamam arkadalarna seslendi. Derin bir nefesin ardndan ykselen: Heval buradaym! haykr, pe pee birka defa havada yanklandktan sonra, duyulmadan, frtnada yitip gitti. Zar zor seilen bu karartya ulamalyd. rl ipleri buz tutmu kefiyesini bandan kartp, karlarn silkeleyerek, sadece gzleri darda kalacak biimde skca kafasna dolad. Yrmek iin son bir gayretle ayaa kalkp, ardna baktnda; kimseleri bulamad yannda. Geride sadece asrlk yryn ar izlerini hissetti omuzlarnda. Bir an nce ulamalyd. Arada bir duraklyor, Heval szc yanklandktan sonra tekrar ilerliyordu. Hedef alp, yneldii karart, gz alabildiine genileyen ve rengarenk ieklere brnm, geni imenli dzlkler; masmavi gn altnda gl ve berrak akarsularla kaplyd. Gneli bir bahar sabahnda buldu kendini. yice yaknlatnda, ykseke bir kaya yzeyini grd. Olduu yerde srtst brakverdi tkenmi bedenini. Kollar kendiliinden yana dt. Dudaklar mosmor, bacaklar tmden gevemiti. Szyla titreyen gsnde dolayordu souk. El ve ayaklarnda balayarak damarlarnda dolaan bu rperti, duyumsad son acyd. Bizlere kalan son fotorafyd, o ac. Bulduumuzda onu, ldayan siyah gzleri bize dnk, yuvarlak yznde glgelenmi bir tebessmle: Merhaba heval diyebildi. Elini avularma aldmda, yle bir scaklk doldu ki iime... Gizlemek istesem de bouna, nemlendi gzlerim... Yutkunamadm. Onun yzndeki tebessm; benim iin ge kalmann, bir eyler yapamamann mahcubiyeti, pimanla alan tarifsiz burukluu olmutu.
277
Ardndan
Gz kapaklarn indirdiinde, birden dindi frtna. Kendine hayfland bir iklim... Utand ve sustu da... Her yanmz bir bekleyi sessizlii... Doann amaz yasasyd, nce iyilerin gitmesi. Sefkan MARA
Doktor!
En fazla da ar gelen ne biliyor musun? Yaptn ve yapacan birok i varken, zamanszca byle gidiin. Yreimiz, alanyor. Zamansz gidiini dnmek, her seferinde, acdan, fkeden frtna kopartacak kadar zorluyor yreklerimizi. zgrlk yaratm mcadelemizde, ok aclar yaadk. Bedeller dedik. deyeceiz de. Bu topraklarda zgr insan, yaam yaratmak, kolay deil, biliyorum. Emek istiyor, sevgi istiyor. zgrlk tohumlar, yeermek iin Emein en yorulmu hali olan kan istiyor. Sitemimiz, elveda demeden, talihsizce gidiine. Biliyor musun Doktor, aclarmz gce dntrmeyi rendik bu zorlu mcadelede. Ayrlk ve yalnzlk, zgrlk mcadelesini yrtenlerin bor faturalardr diyordu nderlik. Aclarmz, ayrlklarmz, zlemlerimizi, yalnzlklarmz yreimizin iine aktarak, gce dntrmesini rendik, ama sensiz yaamaya alamadk be yoldam. Sensizlik, szl bir rmak gibi yreimiz de akp gidiyor ylece! Seni tanyp ta unutmak mmkn m? Hayr! Sen, her eyinle yaam ileyen bir devrimci, doktor ve sanatydn. Sen, gerek anlamda bir yeni insan araysydn. O yzden insanlara ok deer verirdin, her kim olursa olsun. nsana verdiin bu deer, evrende byk sayg ve sevgi uyandrrd. Kiiliini gelitirmek, bilgiye ulamak sende tutku derecesindeydi. Bu yzdendir ki, yrttn her almada insana hizmeti esas alrdn ve bunu byk bir akla yapardn. Doktor kimliinde ne kan insanlara hizmet etmek, Dertlerine, aclarna deva olmak zellii senin en bariz aa kan ynnd. nk sen, bu mcadeleye hesapsz, karsz tm benliinle katlmtn. nsana olan ilgin ve hizmet anlayn, istisnasz senin ile tanan herkesi korkun etkilerdi... Yaam dolu oluun, canlln, esprilerin kimin hatrndan silinebilir ki! Ya o gln, kendine has o kih kihlerini... kim unutabilir ki!
278
Ardndan
Eer unutulmak istemiyorsanz, ya lmsz eserler brakn ya da unutulmayacak iler yapn diyordu bir dnr... Tam da yle yaptn. Hem braktn eserlerle hem de yaptn unutulmayacak ilerle sen, zgrlk mcadelemizin tarihine silinmemek zere adn yazdn. Braktn en byk eser ne biliyor musun; gerek bir yoldalk... nsanlarn yreklerine girebilmek, oralarda bir yerlerde hi kmamacasna yer edinmek, senin gibi insanlara zg... Yrekten yree bir pencereyi, yreinizle ancak aralayabilirsiniz.diyor bir yazar. Sen, bizim yrek pencerelerimizden oktan ieri girdin. kmayacaksn biliyorum. Seni tanyan herkes, bunu biliyor ve derinden hissediyor. Bunu baarmak ise, derin bir insandoa sevgisi gerektirdii kadar, insanlar anlayabilme ve empati kurabilme yetenei gerektirir. nsanlarla iliki kurmada ustaydn. Karndaki insanla -kimlii, cinsi ne olursa olsun- ortak yanlar yakalayabiliyor; ho diyaloglar, ilikiler gelitirebiliyordun. Yaamn her trl zorluu, aclar, trajedileri karsnda dahi az dolusu glebilmek- hem de o ei enderi bulunmaz kkrdamalarnlasana zgyd. Sen gldnde, o anda evrende olanlar iki kez glerdi; bir senin gldn eye glnrd bir de senin glne. Kkrdarken, ldayan, slanan gzlerini kim unutabilir ki! Espriteldin ve yaama yle, neeyle bakyordun. Bir o kadar da almalarn, her ne olursa olsun, ciddiyetle, zenle severek ve sonu alana dek brakmayarak yrtrdn. Sen, doktorluk yaparken de, beraber paylatmz blk yaamnda da kltrel-sanatsal almalarda da byleydin. nk hedefe kilitlenmitin bir kez. Hedefe ulamada seni alkoyabilecek her trl engeli, tm zorlanmalarna karn glenerek, zmleyerek ayordun. Seni, sevdik. Seni, tanyan herkes sevdi Belleklerimizden hi karmayacak kadar sevdik Doktor! Seni abarttm sanma sakn. Kalemle seni anlatacak kadar usta olamamaktan yaknyorum, sklyorum. Seni anlatamamak ya da snrl bir tarifini ancak yapabilmek, zorluyor beni. Herkes, senin daha iyilerini hak ettiini biliyor.. Seni byle zamanszca alan kar frtnasna lanetler yadrsak da seni unutmamann, yarm kalan yryn tamamlamaktan ve topyalarnn takipiliinden getiinin bilinciyle hareket edeceiz. Hani seni alan lanet kar frtnasndan bir ka gn nce, Dersime gideceim, bir gn, ne olursa olsun diyordun ya. Merak etme yolda,
279
Ardndan
imdi en sevdiin trkler, Munzur alayanlarnda sevgi okyanusuna ulayor. Senin gibi. Tayhan UMUT
2002 Aralk Aynda ehit Den Seyidrza Arkadan Ansna...

Zamana Sdramadklarmz!.. Hani olur da yolun derse buralara, Uramadan gitme sakn. Birka dakikalna bile olsa, Bir merhaba demeden geme sakn. Evet, Ana ve zamana sdramadmz paylamlar olduu kadar, tm zamanlar dolduracak kadar dolu dolu yaadmz paylamlarmz da olmutur. Ama ounlukla bir daha geriye evirme ya da tekrardan yaama ansmz olmadnda anlarz yitirdiimiz zamann kymetini. Evet yolda, imdi kzyoruz benliimizdeki bencilliklere ve ayramadmz zamanlara, kendimizi zamansz brakan gerekliimize. Kzyoruz yolda, Kzyoruz. nk hesabn yapmadmz ya da yapmaktan korktuumuz; grmek, duymak, bilmek istemediklerimiz karsnda, yitirdiimiz duygularmz var. Sanki bir kan peindeyiz. Durmadan kaan; hi arkasna bakmadan, dinlenmeden... Oysa ki; Dur deseler, belki de korkudan ne yapacamz bilemeden, yle kalacaz ortalkta. Geerli bir izahmz dahi olmayacak o zaman. Ne garip deil mi? Ya snacak limanlar arayacak ya da yanmzdakilerin dahi ne dndn bilmeden ylesine yryp gideceiz. Oysa ki, ne kadar byk szler vermitik baaracamza dair.
280
Ardndan
Ne kadar byk dnmtk ya da yle zannetmitik. imdiyse, rlplak olmu gerekliimizin yzlerce mil teye frlatt bir tarihin iindeyiz. Dorunun, gzelin ve yce olann rtt bir havay soluyoruz hep birlikte. Bilerek ve isteyerek. Evet Yolda, Tam da sana bunlar anlatacakken, seninle bunlar paylaacakken erken oldu ayrln. Erken ve zamansz... Ve yine zamann hesabn yapmadmzdan, zamann gerisinde kalan bizler olduk. Bir kez daha sylemek istiyoruz ki; braktn yerden devam edeceiz, ama bu defa yanlmadan ve yanltmadan Ve zamann ilerisinde olarak, doyasya paylaarak... Senin ahsnda tm ehitlerimizi, byk bir sevgi ve saygyla anyoruz. Bir de mektuplar anlatr yrekte kopanlar, iirden baka Bir gn mutlaka buluacamza olan inanla dile gelen zlemler dklr beyaz katlara... Mcadele Arkadalar Adna Berwar Legerin, Raperin Munzur, Sema, Deniz ore. (Tanra Zilan Dergisinin -zgr Kadn Akademisi Aylk Siyasi Kltrel Yayn Organ- ubat 2003 zel Saysdan Alnmtr.)
281
Ardndan
Dostluuna Ve Yoldalna Doyamadm Seyidrzaya...
BEKLYORUZ...
Her ayrlk, derin bir yalnzlk bytr iinde. Hzn dolu zlemler, bir sanak misali tenimize dokunduunda alyoruz... Kirpiimize taklan her damla ya, tm hasretlere inat direniyor sanrsn. Bazen hkra hkra, bazen avazn kt kadar barmak istersin; bazen de kan-ter iinde, buz kesmi bir pnar avularsn... Her biri bizden bir paraym gibi bizden olanlar da alr iine. Bizi mutlu klan hesapszlmzdr belki. Belki de uuk dnyalar dolaan afacan gllerimizdir. ou kez rkeriz bu tanmsz dnyadan, rkekliimiz bizden akp gidenlerdir oysa... Ayrl tanrsn bilirim. Ve yalnzla tutkundur gln. Derin bir i yalnzln ne denli sevdiini bilirim. Snr izilmemi topraklara vurgundun. Hele bir de Seyidrza ise deme keyfine... Hatrlar msn, ne de ok yalnzlk paylamtk seninle. Bir yamacn yosun kokulu yatana uzanp, ne ok yldz seyretmitik... Her biri bizden uzak, ama dokunsak tutacak kadar yakndlar bize. Bir defasnda, akp giden bir yldza tutunmutu ellerin. Dnp baktn, kck bir dnyayd arkanda. Ve sen, bilinmezler sananda ne de mutluydun... imdi o yldzlar seni bekler, Doktor... Tutunduun yldz her grdmde, onu, hasret dolu szlyle gln bekler bulurum. O da senin gibi yalnzdr imdi. En dorukta ve her afakta seni bekler, bilir misin? Bir ksan, az dolusu bir gl gndersen, bir daha
282
Ardndan
gitmeyecek. Sensizlie alamayanlar gibi o da alamad yokluuna. imdi kim bilir, hangi yldzlara tutkundur yrein ve kim bilir hangi evrenin dnyalarn dolanyorsun. arsam, yalnzlna ortak etsem diyorum. Alp gtrsen, yldz yldz, dnya dnya dolasak, ayn tenine dokunup hilallesek, oradan dnyaya insek, bu deniz senin, bu toprak benim deyip, Dersime varsak, sim kaplar eiinde yiitlere mevzi olsak, fiek patlatsak doruklardan... Bir kl adra konuk olsak, otlu peynirinden yiyip, beik sallasak yarnlara ve Munzurun aknda sevda olsak... Ve her yldz doumunda gerek olsak... Evet Doktor; imdi her yalnzlmda, doan gnn ilk klarnda ve karanln en kuytusunda benimle-bizimle olduunu biliyoruz... Zamanszlma dalyorum bir an; Ayrln zaman yokmu diyorlar Doktor. Olsun, zamansz balanglar kadar zamansz bulumalarn da kendi deminde anlaml olduuna inanyorum. Fakat, bir gn mutlaka geleceini biliyorum... Bir yldz seyrinde, umulmadk bir zaman ARALIINDA, yalnzlmza katlacan biliyorum. Yine balk tutmaya gidecek, Vivaldiyle suskunlaacak, gitarn romantik ezgilerinde efkarlanacak ve en sevdiin elaleye gidip arnacaz yalnzlmzdan. Bir gn geleceini biliyorum Doktor. Seninle tekrardan doruklara kacak, lke kokan topraa uzanp tekrardan yldzlar sayacaz. Gitmek isterse yrein ve sevdalanrsan umudun maviliklerine KAL diyeceim Doktor, GTME KAL... Kal ki, yeniden dllensin toprak, yeniden filiz versin umutlar ve yeniden sevgi dolsun yreklere... Topraa sevdan da bilirim, Doktor. Seni doruklara tayan da bu sevdan deil miydi? lk gnk heyecann hatrlarm. Ayak bastn ve dokunduun her avu toprak, senden bireyler katyordu kendine... Ve sen, bir sevdaya sarlr gibi vurgundun ona... O ise senden bir yaamd... Gnn afakla szletii anlarda, seni dii koltuunda uyur bulurdum. Yorgunluun en iyi ilac; Mozartdan bir senfoni, o da olmazsa Zazaca bir Krt ezgisi derdin hep ve hep bu ezgiler sananda yorgunluk demlerdin... Gne koan gecelere, ne de ok ey sdryordun. Bazen, tutsam diyordun akp giden zaman, bazen de emeinle, katklarnla tanyordun zamana... Zamanlara inat kovalamacan hangi mekana sar ki? Hangi mekan bu cokuyu, bu glleri kaldrabilir ki?... Evet Doktor;
283
Ardndan
senden habersiz di koltuuna bakyorum, hala o gnk gibi durgun, hala o gnk gibi seni bekler. En sevdiin tablo, hala yan banda. Mozart, Vivaldiyi ve dierlerini dinlenmeyi bekler buldum. Hele o en sevdiin gitarn, scack suskunluunda seni arar buldum... Doktorlarn bekleyen hastalarnn ise ka kii olduklarn sayamyorum. Herkes, biraz hznl; herkes, biraz buruk, ama bir o kadar da yalnz... Gllerini zledim Doktor; esprilere katk ettiin glckleri her anmda yaatmaya alyorum. Her glte oalyordun sanki ve her oalmada kendin olup kyordun. Hatrlar msn, bir keresinde inat bir dile urarken kahkahalara boulmu ve olan benim inat dilerime olmutu. O kahkahalar zledim Doktor, sabahlayan sohbetleri ve kouturan heyecann... En deme inad, en atl kalar bile yumuatan gllerine katlmamak ne mmkn... Ve sanrm hala uzaklardan gllerini gnderiyorsun bizlere... Unutma Doktor; senin her glnde bizler oalyoruz ve oaldka sana ve ardllarna akyoruz... imdi kimbilir, hangi dan doruklarndan bize bakyor, hangi pnar banda bizleri bekliyorsun? Ve kimbilir hangi mekan boluunda bize geleceksin?... Kim bilir yalnzln, hangi iee, hangi kuun kanadna takm ve hangi yamur tanesine umut balamsndr? Ben bilirim doktor, oralarda bir yerde bizi bekler gllerin... Oysa ben, sahipsiz bir dii koltuuna uzanarak, kan ter iinde trmandmz bir yalnzlk doruundan ya da bir Kenda Kol acsndan, kucanda bir demet umutla gelmeni bekliyorum. Ben, o souk k gnnde gittiin kar topu oyunundan dnmeni bekliyorum. Karn buz kesmi souuna inat, yol aldn patikadan gelmeni bekliyorum. z braktn patikalardan, buulanm gllerin ve ovuturduun ellerinle dnmeni bekliyorum. Dneceini biliyorum Doktor. Birgn, lapa lapa yaan karlarn arasnda braktn izlere basa basa, deniz gll umudunla ve yarnlara kucak am sevdalarnla geleceini biliyorum. Dostluuna doyamadm anlar yeniden yaamak, yarm kalm duygularm tamamlamak ve sahipsizliimi yenmek iin bekliyorum Doktor... Sakn ola ge kalmayasn; dars souk, dars kar, dars yalnzlk...
284
Ardndan
Bir gn mutlaka geleceini biliyorum ve her neredeysen, mektubumu okuduunda, bil ki bu adreste seni bekliyor olacaz... 27 Kasm 2003 Zafer Dicle ROJ
ESKMEYEN ZLEM
Belki on kez, kalemi elime alp yazmaya baladm. Hepsi de yarm kald. Dnlecek ve dnlerek kabul edilecek bir olay deil. Ne de abuk gittin...... Hibir zaman kabul edilemeyecek bir ahadetle sarstn hepimizi. Hibir zaman anlatlamayacak bir duygu braktn yreklerimizde; hep eksik kalacak, hep yarm kalacaksn szcklerde, ifadesi kocaman bir boluk olan duyguya hapsettin bizleri. Che Guavera duruun; arkadal, dostluu cokulandran gln; insan derinlere daldran sesin.. imdi en sevdiin arklardan birini anmsyorum: Kaybolmu bir kentin eskicisiydi Makinelemeye kar duygular topluyordu Kaybolmu bu kentin sokaklarnda Torbasnda umut, Torbasnda insana dair ne varsa Yalnz deilsin eskici, Bir sabah gne doar Sevgiden tulalarla yeniden kurarz bu kenti Bu kent, yorgun dm bunca acya Yeni bir gne balyor umarszca Bir tek eskici dm yollara Torbasnda umut,
285
Ardndan
Torbasnda insana dair ne varsa Hi snmeyecek bir k oldun Seyid, yolumuzu hep aydnlatacak n. Ve bundan sonra da sevgiden tulalardan yreimizde kurduun KENT, hep yaayacak. Hep yaanacak ve artk asla yalnz kalmayacak eskici. Eskici eskidike daha ok aranacak, daha ok yaanacak. Bir tek beklemek ve zlemek eskimeyecek. Kaybolmu kentin yolculuunda senden geriye kalan ne varsa, varolmann acsyla ykleneceiz hepsini. Ve kpkzl birka satrla, tututurmadan evvel yreklerimizi, sylenmemi bir akn trksn aracaz: Niye attn kalarn Bilmiyom yar sularm Ben lrsem salarn Yolma gayr, yolma leyli leyli Ben yandm akn narna Meyletmem dnya malna lrsem de mezarma Gelme gayr gelme leyli leyli Katlarda yarm braklm iirler gibi yaral yklerin.... Sonsuzlukta arnm anlarn serperek topraa, halaya duracaz bizden sonrakiler iin; ak diye, umut diye, TARH diye. CHE bakl gzel yoldam Seni ok zleyeceim. 20 Temmuz 2003 Suat
286
Ardndan
lmsz K ehidine,
Derlermi ya! Yaam acmaszdr diye. Geride braktk, koca bir k Doruymu" dedik. Nice can ald Umutlarla, k. Unutmadk! Tketmedik bahar umutlarn, Ve, Geride braktk onca acy Hey, hey... Baharn solmaz gl, Bir stran misali, Erisin dalarn kar Gelsin lkeme zgrlk bahar Erisin artk dalarn kar Bizler ki dalarda Az vermedik, Sevdallar, aklar... Az m can alnd, Az m kan dkld bu topraklarda Gne, yine douyor, Parlaklyla lkemin dalarna Yine heybetli Yine gs dik,
287
Ardndan
Yine aln ak, Evlatlaryla! Serxwebun Amanos .
ANLATMAK DEL, SEN YAAMAK STEDK...

Onu anlatmak zor, yazmak daha zor, Yaatmal, sohbetlerimize, almalarmza, arkadalarla olan ilikilerimize onu tarmalyz dediler ve Seyidrza kokan, onu yaatan bir sohbete baladlar. Ortak olduk ve o gzel insann brakt izler zerinden yol alp, farkl bir dnyann ufuklarnda yol aldk. Onu yaadk. Onu, sadece sylenen szlerde deil, sohbet edenlerin glmsemelerinde, kslan seslerinde, yaaran gzlerinde okumaya altk. Dt. Zilan Ark: Yazarak anlatmak yerine, bylesi bir sohbet ile onu anlatmak istememizin nedenleri var. Bir ok arkada gibi, onu anlatmak veya duygularmz ifadelendirmek iin yaz yazmak bana da zor geldi. Zorlandk. Birka sayfaya sacak kelimeler onu anlatamaz gibi geliyordu ya da bylesi, bizi tatmin etmiyordu. ahadetine hala inanamamak da yaz yazmay zorlatryordu. Bu nedenle ardndan deil de, onun bulunmad farkl bir mekanda, tanmayan arkadalara onu anlatr gibi tartarak, sohbet ederek anlatmay yeledik. Onu biten bir yaznn tmceleriyle deil, sonulanmayan bir sohbetle tantmak istedik. Bylece yaammzda, tartmalarmzda kalsn istedik. Dr. Orhan Ark: Seyid Arkada anlatmaya almak, gerekten ok zor. nsan, kendisini ac bir sonuca gtren armlar anlattka, iindekileri boalttka, bir nebze de olsa
288
Ardndan
rahatlar. Oysa Seyid Arkada anlatmaya balarken veya sonrasnda, ayn rahatlamay yaamak mmkn olmuyor. Tam tersi geliiyor ve insann adeta beyin damarlar iiyor, boaz dmleniyor... Dt. Zilan Ark: Seyidrza Arkadala ilk olarak hastanede tantm. Hastaneye yeni dzenlemem olmutu. O sralar, hastanenin yeni binasnn al yaplacakt ve k hazrlklar sryordu. Dolaysyla pratik iler youndu. alma alanlarmz henz belirlenmemiti. Daha ok pratik ileri rgtlemeye alyorduk. Onu birka kez hastalarla sohbet ederken grmtm, fakat henz tam anlamyla tanmamtk. yle ciddi bir sohbet de gelitirmemitik. O sralar subay olduum bir gn, yine di tedavisi iin hastalar gelmiti. Arkadalarn kendileriyle getirdikleri notlar, Seyid Arkadaa gtrdm. len arasyd, hastanede kalan hastalarla beraber yemek yiyorlard. Msaade istedim. Direk kendisi cevap vererek, eriye gir dedi. Girdim, kapda ayakta durdum. Gel yemek ye dedi. Hastalarn beni beklediini syleyerek gitmem gerektiini syledim. Sonra notlar uzattm. smimi sordu, syledim. Gld, Biliyorum dedi. Nereli olduumu, nerden katldm biliyordu. Neredeyse btn sicil bilgilerimi renmiti. Tanalm dedi. Hi tanmadm birisinin benim hakkmda bu kadar ok ey bilmesi karsnda ardm ve refleks olarak, Gerek yok, zaten sicilimi aratrmsn, grmeden tanmz dedim. Gld, Normaldir, herhalde buraya gelen bir Arkada tanmaya hakkmz var dedi. Anlam verememitim. Sylenerek darya ktm. Kendi kendime Ne kadar merakl birisi diyordum. Hastalarla ilgilenme yannda, pratik almalar da olanca hzyla devam ediyordu. Biz, yukarda manga yapyorduk, o da dardan yardm iin gelen arkadalarla birlikte kendi mangasn k iin hazrlyordu. Mangann naylonunu rtyorlard. Pratik iler dolaysyla eitim almalarna henz balamamtk. Hatta benim di tedavisi eitimi almam, o srete netlemiti. Hastaneye dzenlemesi olan arkadalar, di blmnde almay tercih etmiyorlard. bayan arkadatan hibirisi kabul etmeyince, Zilan yapsn denildi. neriyi kabul ettim. Cihan arkada, Seyid Arkadaa dierlerinin kendilerini geri ek-tiklerini ve benim alma yrteceimi bildirdi. Seyid Arkadala diyaloglarmz ondan sonra balad.
289
Ardndan
lk etapta, benimle genel alma hakknda sohbet etti, bu konuda herhangi bir bilgim ya da deneyimimin olup olmadn sordu. Bilmediimi syledim. almaya, Seyid Arkadan alt zamanlarda ona yardm ederek baladm. Dolgu vs. gibi, malzemeleri hazrlayarak yardm ediyordum. Kendisi srekli olarak retmeye alyordu. Eline ald her malzemeyi detayl olarak tantyor, nerede, ne iin kullanldklarn, ilalarn nasl hazrladn ve bunlarn nelere yaradn anlatyordu. rk eitlerini, belirtilerini hastann zerinde gsteriyordu. lk olarak Yerler kirlidir, madem ki, siz de burann bir elemansnz aln terlik giyinin diyerek bana ve Tekoin Arkadaa birer terlik verdi. Sonra inaat almalar bitti. Biz hala almaya ve hastaneye adapte olamamtk. almaya direk giremediimiz iin, kendimizi oraya aitmi gibi hissedemiyorduk. Btn malzemeleri toparlayp yeni yere gememiz gerekiyordu. Seyid Arkada, Biz, yeni yeri hazrlayncaya kadar, de buradaki eyalar toparlayn diyerek, ben ve Tekoin Arkada grevlendirdi. Eyalar toparlarken olduka zorlanmtk. Kendi aramzda, Bylesine kk bir mangaya, bu kadar malzemeyi nasl sdrm? diyerek aknlmz paylayorduk. Sonrasnda kendisine de, Nasl oluyor da hem burada yatyor ve bireysel ihtiyalarn karlyorsun hem de hastalara bakabiliyorsun? diye sorduk. Ayrca, bu kadar eyay buraya sdrman da gerekten byk baar diyerek taklmay da ihmal etmedik. Seyid Arkada, hem bireysel yaamn bu dar alan ierisinde rgtleyebiliyor hem de almay yrtyordu. Bunun dnda hastanenin genel ilerine de yetimeye alyordu. Sabahlar kalktnda, yatan toparlayp masann altna yerletiriyordu. Yatt yerle alma yeri arasna, bir metrelik kk bir perde ekmiti. Oradaki malzemelerin hepsini toparlamak epeyce zamanmz ald. O karmaa annda dahi hastalar gelmeye devam ediyordu. Seyid Arkada, hi birini geri evirmiyor, dier almalarn younluuna ramen onlar tedavi edip yle gnderiyordu. Dr. Orhan Ark: lk geldiim srelerde, birlikte o odada kalmtk. Kk, ama ilevli bir mangayd. Tedavileri orda yapt gibi gelen ziyaretileri de orada arlard. Manga 4-5 metreyi bulmuyordu, ama adeta kendi bana alan bir nite grevi gryordu.
290
Ardndan
Dt. Zilan Ark: almalara ilk olarak o odada balamtm. almaya ilk katldm gn, bir Arkadan di kisinin kartlmasna tank olmutum. Kawa ve Tekoin Arkadalar da eitim aldklarndan, almalara her gn birimiz katlyorduk. ki gnde bir izleme imkanm oluyordu. O sralar henz iin iine tam olarak girmemitik. Arkada da fazla tanmadm iin, yeterince rahat davranamyordum. lk olarak, di ta nasl alndn ve sonrasnda hastaya nasl bakldn retti. Bir keresinde, bir Arkadan di talarn almam syledi. Di talarn temizlerken midem buland, bam dnd ve almay brakarak oturdum. Tabii bu durumumu farketti ve hava almam iin beni dar yollad. Oda kckt, ama insan o mangada alrken de sohbet ederken de sklmyordu. Bir ok kez, o odada eitim grdk. Oray ok temiz tutuyordu. Sobas ve elektrikli aydanl vard. Birka defa elektrikli aydanl temastan dolay tututu. Biz korkudan yaklaamyorduk, kendisi direk ilgileniyordu. Srekli olarak kablolarla, elektrik balantlaryla urayordu. Anlamyorsan yapma diye uyaryorduk. Dr. Orhan Ark: yalnzca o odann deil, tm hastanenin elektrik sorunlaryla ilgileniyordu. Jeneratr artk ondan sorulur hale gelmiti. Her ie giriyor ve kendisini bu noktalarda da yetitirmeye alyordu. Dt. Zilan Ark: Bir gn jeneratrle, ilgin bir kaza geirmiti. Tesadf m oluyordu bilemiyorum, ama genelde bu tip kazalarla o karlard. Bir gn yine jeneratr ile urayordu. Yannda Kawa arkada da vard. Ben de klinikteydim. Bir sre sonra klinikten ieri girdi ve Az kalsn kellemi uuracaktm dedi. Hem ok korkmutu hem de olayn heyecann hala yayordu. Sonra olay anlatmaya balad. Jeneratr altrmaya alrken boynundan hi karmad bir kefiyesi var, o jeneratre taklyor. Tabii jeneratr kefiyeyi ekiyor, o anda kefiyeyi de hemen karamyor. Yava yava ba jeneratre yaklayor, engel olamyorlar. Son anda yine kefiyenin bir paras takld iin, jeneratr duruyor. ans eseri kurtulmutu. Ama hibir zaman, kendini bu ilerle uramaktan alkoymad.
291
Ardndan
Dr. Orhan Ark: O kk mangadayken, henz eitimleriniz balamamt deil mi? Dt. Zilan Ark: Hayr. Tedavilere katlarak renmeye alyorduk. Sanrm teorik olarak, bir iki ders grmtk. Yine, az bakm sal zerine eitimi orada vermiti. Daha rahat anlayabilmemiz iin, en sade dili ve yntemi kullanyordu. Mesela, di rmelerinin nasl nlenebileceini anlatrken, Bunun iin ncelikle rmeye yol aan bakterilerin lojistiini keseceksiniz diyordu. O derste Kawa Arkadala yan yana oturuyorduk. Kawa Arkadan byk bir defteri vard. Seyid Arkada yle syleyince, Kawa arkada da Mademki Seyidrza Arkada lojistii kesecek, o zaman onlar da Karkere Mjinin yanna giderler diye yazmt. Seyid Arkada notlar incelerken onu da okudu. Gld tabii. Normalde eitimi sabote eden eylere kzard, o noktada disiplinliydi. nce biraz kzd, sonra da glmeye balad: eytan gibisiniz, eitim srasnda byle eyler nereden aklnza geliyor demiti. Dr. Orhan Ark: O zaman toplam ka arkadatnz? Yanlmyorsam, Seyid Arkadan dnda, sen, Kawa ve Tekoin Arkadalar vard. Dierleri daha gelmemiti deil mi? Sen ve Tekoin Arkada eitim almak iin gelmitiniz. Kawa ve Rojhat arkadalar, aslnda hastaneye tedavi iin gelmilerdi. Fakat Seyid Arkada, tedavilerini srdren arkadalar yanna alarak, onlar di tedavisi noktasnda eitmek istedi. Bu, onun iin olduka nemliydi. Daha sonralar, yetitirmek istedii arkadalarn dzenlemeleri baka alanlara yaplmt. Oysa o arkadalar eitmek iin ok emek harcamt. Yetien arkadalar alma ierisinde kalmyorlar. Sarfettiim emek boa kyor, sanki akntya kar krek ekiyorum gibi sylemleri de oluyordu. Gerekten de ok az arkada o alma iinde kald. Dt. Zilan Ark: Doru. Tedaviye gelen arkadalar iin, bata Jeneratre bakarlar, malzemelerle ilgilenirler, bize bu noktada yardm ederler diyordu. Sonra da ii retmeye karar verdi. Ayrca pratik glerde yapamayacak olan arkadalarn yanna verilmesini istiyordu. Daha ncesinden de Seyid Arkadan yannda alan arkadalar olmutu. afak ve sonradan Rojhat Arkada yetitirmeye altn, bu arkadalarn belli bir
292
Ardndan
dzeye kadar geldiklerini kendisi de anlatyordu. Ancak arkadalarn belli bir aama kaydetmelerine karn, dzenlemelerinin farkl yerlere yapldn sylemiti. Bundan rahatsz olduunu da belirtmiti. Arkadalar belli bir dzeye ulatrdktan sonra, tam yetkinleme aamasna geldiklerinde dzenlemelerinin farkl yerlere yaplmasn eletiriyordu. Tekrardan ayn eylerin yaanmasn istemiyordu. Di eitimine, sadece kendi yerine yedek oluturma mantyla yaklamyordu. Ona gre ne kadar ok arkada bu ii renirse, o kadar iyi olurdu. Bylelikle farkl alanlara da kadro gnderilebileceini dnyordu. htiyaca gre hareket etmeyi esas alyordu. Eitim slubu, kavratcyd. Saatlerin nasl getiini anlamyorduk. Bir-birbuuk saatlik eitimler, bize yirmi dakika gibi ksa geliyordu. Biz srekli not alyorduk. Eitimi, sadece alma esnasnda renilecek genel geer bilgileri edinme ile snrl brakmyordu. Ayn zamanda, alma asndan gven kazanmamz iin, hereyi yapyordu. Bunun iin, bizi de pratik almaya katyordu. Bu noktada rahat yaklayor, inisiyatif kazandrmaya alyordu. Bir de arkadalar arasnda ayrm yapmyordu. Yaklamlarnda, arkadalar arasna fark koymuyordu. O tr yaklamlar, hi yoktu. Arkadalar, ne kadar abuk kavrarlarsa, o kadar iyi ve o kadar nemlidir diyordu. Eitim esnasnda da genel olarak yaam ierisinde de her kese kar belli bir sayg temelinde yaklard. Karsndaki, deer grdn hissederdi. Hastalara da ayn duyarllkla yaklayordu. Bunu tanyorum, bunu tanmyorum gibi bir yaklamla hastalar arasna fark koyma gibi bir durumu da hi olmad. htiyalar temelinde ne yaplmas gerekiyorsa, onu yapyordu. Bir hastayla saatlerce uraabiliyordu. Geceleri de hastalara bakabiliyordu. Yeni hastaneyi amaya ynelik pratik almalar yrttmz gnlerde -ki biz o zaman tm malzemeleri toparlayp kaldrmtk- Xakurkeden bir grup arkada geldi. kiiydiler. Seyid Arkada, Onlara gece bakacam dedi. nk gndz, sva ileri vard, onu yapyorduk. Akam st, Arkada alp o kk eski muayenehaneye gtrdm. Seyid Arkada, malzeme-leri oktan hazrlamt. Oda da ok dank ve kirliydi. Half-leksleri kaldrdmz iin toz birikmiti. Buras iin, Ben gittikten sonra fareler, burada tek kalacaklar. Biz buradayken rahat deillerdi, o kadar eya arasnda da dolaamyorlard. im-di zgrler, artk rahat rahat dolaabilirler diyordu. Tam o srada bir fare yakalad, hemen
293
Ardndan
naylon plastik bardaa koyup, azn bantlad ve zerinde kk bir delik at. Yanndaki hastalar, Seyid Arkada tanmadklarndan ok olmu bir vaziyette garip garip ne yapacak diye, ona bakyorlard. O, kendi zerine kilitlenen akn baklara aldr etmeden, Az kalsn filmlerdeki gibi, masalarn zerine kacaktnz. Neden bir fareden bu kadar korkuyorsunuz, anlamyorum demiti. Bardak onun elindeydi, hafife tutuyor, arada bir onunla oynuyordu. Barda bana vermesini istedim. Korkmayacaksn ama diyerek uzatt. Elime nasl brakt bilemiyorum, ama barda uzatmas ile fare direk avucuma dt. lk attm hatrlyorum Gzlerim yaarmt. Fareyi nereye frlattm dahi grememitim. O glmekten oturduu yere ylp kald. Karnn tutarak glyordu. Onun da glmekten dolay gzleri yaarmt. Yaadm bu kk oktan dolay, hemen dar ktm. Mangaya gidip yarm saat sonra dndm. Dndmde iyi olup olmadm sordu. yi olduumu syledim. O yer yer taklarak tedavisini srdryordu. Dr. Orhan Ark: Geceleri ge vakte kadar alyordunuz. Akam saat ondan nce mangaya geldiini, ok nadir grebiliyorduk. Dt. Zilan Ark: Doru. Jeneratr de almaya gre ayarlyordu. Gndz pratik almalar olduu iin, geceleri 11 ya da 12ye kadar, sadece dardan gelen arkadalarn tedavisi ile ilgileniyordu. leri acil olan arkadalar iin, daha ge saatlere kadar da kalrd. O dnemlerde hasta kabulleri iin henz belli bir planmz yoktu. Dr. Orhan Ark: Sonralar randevu sistemini oturtmaya balad. Hastanenin yemek saatleri ok dzenliydi, ama o hibir zaman dzenli gelmezdi. Ya bir saat ge gelirdi ya da hi gelmez, yemeini yukarda yerdi. Onunla tanmaya baladmz srete, ilkin bu zellii dikkatimi ekmiti. O srelerde, mangann yanndaki kk adrda kalyorduk. Srekli alrd ve bir ii bitirmeden ara vermezdi. Bir ii eline ald m, kesinlikle yarm brakmazd. Brokratik tarzda almaz, iin gerekliliklerine gre hareket ederdi. Bu tarz, onda bir zellik haline gelmiti. Dt. Zilan Ark: Doru, yemeini ounlukla onun yanna gtrrdk. Sousa da almasn brakmazd. Ancak jeneratrn
294
Ardndan
dinlenmesi iin ara verirdi. Elindeki ii bitirmeden, baka bir ie balamazd. O kendisini almaya gre ayarlard. alma saatlerimizi belirlemitik. Fakat bu onun iin hibir zaman belirleyici olmad. Ne kadar gerekliyse, o kadar alrd. alma saatleri, mutlaka uzard. Dr. Orhan Ark: Onun dnda o kk mangayla da snrl kalmyordu. Darya kma, birlikleri dolama noktasnda nne kan her frsat deerlendiriyordu. Dt. Zilan Ark: Pratik almalarn olduu dnemlerde kamyordu. Zaten srekli alyordu. Biz -yani renciler de- tek bamza alma yapacak kadar yetkin deildik. Bizi de brakamyordu. Her seferinde birimiz onunla alyorduk. Yine de frsat bulduka arkadalar mutlaka grmeye giderdi. zellikle basna, Karargaha, Fedailerin yanna sk sk giderdi. Dr. Orhan Ark: Yeni geldiim srelerde, Botan Arkadan yapt bir toplantya, kurumlar temsilen Seyid Arkada katlmt. Onu, ilk olarak orada grmtm. Gzlyle, konumas, duruuyla dikkatimi ekmiti. Yanmdaki arkadalar di doktoru olduunu sylediklerinde, hastane gibi olduka iler ve nemli olan bir kurumun sorumluluuna, yeni bir Arkadan getirilmi olmas karsnda armtm. O dnemde, hastaneden kalar da olmutu. Bundan baya etkilenmi ve zorlanmt. Bir yandan almann younluu, zellikle di tedavisi iin talebin ok fazla olmas, dier yandan alt arkadalarla dayanma ierisinde olmama, desteklenmeme, hatta zorlayc yaklamlarla karlama onu etkilenmi, zorlamt. Dt. Zilan Ark: Zorland sreleri anlatmt. Bizim hastaneye getiimiz srete, hastane kadrolarnn birou deimiti. Sonra yava yava yeni yere tandk. Yeni alma yerimize dolaplar yaptrld. Eyalarmz buraya yerletirirken Seyid Arkada, lalarn nereye yerletirilmesi gerektiini ben sylerim, ama siz de burann estetiinden sorumlusunuz dedi. Geni oday almalara gre dzenledik. Geni oday almalara gre dzenledik. Hastanenin alnn yaplmasna karar verilmiti. Kk bir moral de yaplacakt. Seyid Arkada, hazrlk almalarnn her blmne katld. Her eye koturuyordu. yle ki, o gn iin yaplan pasta295
Ardndan
larn eklinin nasl olmas gerektiiyle dahi ilgileniyordu. Arkadalar, Heval, pastaya ekil vermenin sras m? deseler de onun heyecann, cokusunu anlyorlard. Odann dizayn iin, lojistik kurumundan baz malzemeler istetti. Sonrasnda her birimizi, farkl bir i iin grevlendirdi. Ben ve Tekoin Arkada, belli bir saate kadar altk, sonra bizden sonraki gurup almay devrald. Sabah tm hazrlklar tamamlanmt. Arkadalarn ou, erkenden gelmiti. Kendisi o srada Rotinda arkadala prova yapyordu. Temiz elbise giymi, san kestirmiti. Onun gsterdii bu zen karsnda, Bu ne hazrlk byle?diye aka yapyorduk. Moral balad ve al konumas yapld. Seyid Arkada, ncesinde kurdelal bir al yapmay aklna koymutu. kide bir, Kurdele isteteceim diyordu. Gerekten istetti de, ama krmz yerine pembe kurdela gelmiti. Tabii biz de kurdelay balamadk. Dr. Orhan Ark: Ben de hatrlyorum. Botan arkada gelmiti. Biz, hemen onun yannda sralanmtk. Botan arkada kap nne geldiinde, imdi ne yapacaz? diye sordu. Biz de Kapy ap ieri gireceksiniz, bylece hastane alm olacak dedik. O ekilde ieri geip, tm odalar gezdiler. Ondan sonra sandalyeleri ieri tadk. Tm arkadalar, hastanenin koridoruna yerleti. Berxwedan arkada, ksa bir al konumas yapt. Sonra Seyid ile Rotinda arkadalarn mini konseri balad. Dt. Zilan Ark: Botan Arkada, Ne yapacaz diye sorduunda, Seyid Arkada, kurdela kestirmek istediklerini, ama kylnn krmz yerine pembe kurdela getirdiini anlatmt. O kurdelann olmasn ok istiyordu. Bylece herey, tam ve usulne gre olacakt. Yine de o gn ok moralliydi. Oraya buraya kouturup duruyor, yerinde duramyordu. Ne yapacan bilemez gibiydi. Sahneye kt zaman da ok heyecanlyd. O kadar prova yaplmasna karn, uzun sredir bu kadar arkada nnde sahneye kmadn, onun heyecann yaadn sylemek gereini hissetmiti. Sahnede ilk syledii para, Xece arks olmutu. O sandalyeye oturmu saz alyordu, Rotinda ise ayakta ark sylyordu. Seyid Arkada, saz almakta zorlandn, aslnda daha ok gitar aldn sylemiti. Biz, en arka srada, tam onun karsnda oturuyorduk. Bize her baktnda, eitli iaretler yapyorduk. O da glmemek iin, bizim bulunduumuz tarafa bakmamaya zen gsteriyordu, baknca da hemen glyordu. Ban, nne edi. Xece parasn almaya baladnda, Kawa Arkada 296
Ardndan
hemen Botan Arkadan arkasnda oturmasna karn- yerinde dvnme hareketleri yapmaya balad. Seyid Arkada, onu grd zaman gld ve hemen yanaklar kzard. Sesi de rahat kmad, biraz da tmt. Moralden sonra da baya moralliydi. Di odasna geldiinde, hemen Sesim nasld? diye sordu. Biz de, Sesinin gzel olduunu duymutuk, hi de yle deilmi diyerek ona taklmtk. Fakat O st ste birka defa, sesinin nasl ktn sormutu. Dr. Orhan Ark: Ertesi gn, yeni alan yerde almaya baladk. Aslnda birlikte alma, birbirini tanma sreci o dnemde balad. Tabii bir nceki srece gre belli farkllklar vard. Gnlk yaamnz, belli oranda bir dzene girdi. Dt. Zilan Ark: Gnlk alma programn, sistemli olarak o dnemden sonra hayata geirebildik. Buna gre; birgn Kawa arkadala Tekoin Arkada alacak, birgn bizden biriyle Seyid Arkada alacakt. alma arkadalarmz, srekli deitiriyorduk. Yine bir gn genel eitim, bir gn di eitimi gryorduk. Haftann iki gn, teorik eitimimiz vard. Pratik eitimi; gelen hastalarn tedavileri esnasnda alm oluyorduk. Yeni yerle birlikte muayene gnlerini, gler asndan bir programa kavuturdu. Hangi glerin ne zaman geleceine ve hangi arkadalarn hangi gn alacana dair bir izelge karmt. ok youn bir sreti. almaya sabah 7.30 civar balanr, ou zaman gece ikilere kadar durmadan allrd. alma temposu yksekti. Bazen o kadar youn olurdu ki, ayn anda mz hastalara bakardk. htiyacmz olduunda gelir gsterir, yardmc olurdu. Makineyi kullanamyorduk. Seyid Arkada, balang olarak ekilmi diler zerinde altrma yaptryordu. Birgn bir hasta Arkadan kprsn yapmam istedi. Henz kpr nasl yaplr tam olarak bilmiyordum. Hasta arkada da hem ok feodal hem de utanga birisiydi. Hazrlanm olan kpry elime verip, Al bu kpry tak, ykseklik var m, olmu mu olmam m diye bir dene? dedi. Ne yapmam gerektiini tam olarak bilmesem de, hazrlanm olan kpry aldm ve takmaya altm. Yksek olmutu. Kprnn yksek olduunu ve Arkadan diinin tra edilmesi gerektiini syledim. O gld, Diin deil, ama kprnn biraz alnmas gerekiyor. Ykseklik diten deil, kprden alnr dedi. Bu srada hasta arkada kzarmt. Sarn olduu iin hemen anlalyordu.
297
Ardndan
Onun rahatsz oluu, beni de huzursuz etti. Seyid Arkada bir kenara ekerek, Ne oluyor, arkada neden bu kadar kzard, ok mu hata yaptm? diye sordum. Gld ve Ben o Arkadaa senin bakman bilerek istedim. Arkada, ok feodaldir. Onda baz eylerin krlmasn istedim dedi. Ben ok utanan, bu konuda zorlanan ya da istemeyen arkadalar bir daha bakmam iin bana vermemesini syledim. Yine gld, Dikkat ederim dedi.Yine bir keresinde di ekimi iin bir arkada gelmiti. Nasl yaplacan bilmiyordum. Tabii ekemedim. Hemen onu ardm, geldi. eri girdikten sonra hasta olan arkadatan ayaa kalkmasn istedi. Hasta olan arkada, ayaa kalkt. O, Srtn duvara ver dedi. Dier arkada yine syleneni yapt. Seyid Arkada, hasta olan Arkadan kafasn arkadan tutarak, te byle tutup, duvara vuracaksn. Sonra penseyi alp, ayan gsne bastrarak die aslacak ve ekeceksin dedi. Tabii ben yine espri yapmaya baladn ilk andan itibaren anlamtm, ama hasta arkada olduka armt. Tuhaf tuhaf ne oluyor gibisinden Seyid Arkadaa bakyordu. Dorusu Seyid Arkadan espritel ynn bilmeme ramen, o denli ileri gidebileceini ben de beklemiyordum. Mdahale etme gereini hissederek; Heval niye byle yapyorsun, ekeceksen ek artk u dii dedim. Hasta arkada, hala espri ile gerek arasnda bocalyordu; Gerekten siz di ekimini byle mi yapyorsunuz? diye sordu. Yani Seyid Arkada, yle bir ortam yaratt ki, hasta arkada ekimin o biimde yaplacana imkan verdi. Sonra Yok, yok diyerek hasta Arkada yattrarak koltua oturttu. Dii kendisi ekti. Onu tanmayan arkadalar, ilkin bylesi yaklamlarna anlam veremiyorlar, hatta garipsiyorlard. Tandka anlyorlard. Seyid Arkada, hastalarn iini yaparken ok fazla sohbet ederdi. Nereli olduunu sormaktan balayp, hastalarn btn sicilini alrd. almadan nce, her hastayla en az bir yarm saat sohbet eder, almaya sonra balard. Bu, baya zaman alyordu tabii. Bazen de konumaya dalyor ve die bakmay dahi unutabiliyordu. Biz artk bazen dayanamayp, Heval sen hastalar, sohbet etmek iin mi aryorsun, dilerini yapmak iin mi? diyorduk. Sohbete balad anlarda hemen, Yine balama diye uyar sinyalleri gnderiyorduk. Hastalarla bu denli konumasna, anlam veremezdik. O, konumay gerekten ok severdi. Mesela bir sr hasta da beklese, bir ok ii de olsa o younluk iinde dahi mutlaka sohbet fasln ihmal etmezdi. Bazen hasta arkadalardan, Ben sadece diimi yapmaya geldim sen bana neler soruyorsun? gibisinden
298
Ardndan
refleks gsterenler de olurdu. Bunlar da normal karlar ve Madem istemiyorsun hemen balarz der ve almasna balard. Doald. Dolaysyla hasta ne kadar istemese de, sonunda mutlaka onunla sohbet etmeye koyulurdu. Doall, karsndaki insan ekiyordu. Biraz da yakn mesafede yrtlen bir alma olduu iin, byle bir iletiim ierisinde olma, almay biraz da olsa kolaylatryordu. alrken mzik dinlemeyi ok severdi. Hastalarla ilgilenirken dahi dinledii mzie slkla ritim tutard. Hastalarn bundan ikayeti olduuna tank olmadm. Dr. Orhan Ark: O, her kesimden hastayla, herkesimden arkadala diyalog kurabiliyordu. Onu, bu meslei yrten birok arkadatan farkl klan yn de bu zellie sahip olmasyd. Rahat ilikilenme, herkesimden arkadala diyalog kurabilme ona farkl bir nitelik kazandryordu. Yine de kurduu ilikilerde belli lleri mutlaka oturturdu. Her zaman iin, ilkeli bir duruu oldu. Sence bu denli rahat ilikilenmesi, doasndan m geliyordu, yoksa meslein kazandrd bir zellik miydi? Dt. Zilan Ark: Kesinlikle onun doasndan kaynaklanan bir zellikti. nk alma dnda insanlara yaklam, ilikilenme biimi aynyd.Yolda karlat bir arkadala dahi uzun bir sre ayak st sohbet ettiine tank olmutum. Birisini sadece ismen tanmak bile onun iin yeterli oluyordu. nsanla ilgilenmeyi seviyordu. Tartmalar itendi. Bazen alma esnasnda dar kar, saatlerce gelmezdi. O zaman kendi aramzda, Allah bilir nerede, kiminle konuuyor diye sylenirdik. Hasta arkadalara da yaklam ayn temeldeydi. Gelen hastalarla iliki tarz, sadece arkadalarn hastalklar zerinden gelimiyordu. Hastaneye moralsiz gelen bir ok arkada, onun yaklamlarndan moral alm olarak geri dnerdi. Onunla alrken kesinlikle sklmazdk, zaman su gibi akp giderdi. Aksine, almada hazr olmad zamanlar sklyorduk. almann ve bizlerde renme evkinin gelimesinin en byk motive gc Seyidrza arkadat. Onunla almak, insana rahatlk veriyordu. Mtevaz idi. Krc hibir yaklam yoktu. Bir tedaviyi uygulamadan nce, gerekirse saatlerce konuur, hastay ikna etmeye, tereddtlerini gidermeye alrd. Hastay tedavinin yaplmasna ikna etmek, onun iin olduka nemliydi. rnein di ekiminden korkan arkadalar nce rahatlatr, sonra dilerini ekerdi. Arkadalarn bazen arya kaan tereddtleri karsnda bir
299
Ardndan
ok kii, Sen bilirsin, ekmek istemiyorsan ekmeyiz deyip stnden atlayabilir. Ama Seyid Arkada, hibir zaman yle davranmad. Bana ne? gibisinden bir yaklama girmezdi. Mesleinin gerei olan insani yaklam onun znde, kendi doasnda vard. O, tam anlamyla bir insan severdi. Dr. Orhan Ark: alma tarznda, olay olgulara bak asnda, yaama yaklamnda kendine has bir slup kazanmt. Bu, tm davranlarna yansyordu. almay, salt teknik olarak kuru bir slupla yrtme yerine, birok eyi bir araya getirerek zenginletiriyordu. Hem karsndakine moral veriyordu hem kendisi yapt iten zevk alyordu. Tabii bu, temposunu biraz yavalatyordu, fakat yansmalar olumlu oluyordu. Mesela 3-4 gnde okunabilecek bir kitap, onun elinde aylarca kalrd. Aylarca, o kitab okurdu. lerini yava yava, ama sindire sindire yapard. Bir ey yapmas gerektiinde, onu srece yayabilirdi. Bu, edinmi olduu sluptan kaynaklanyordu. almay ve yaam kuruluktan karyor, renklendiriyordu. Dt.Zilan Ark: O kadar youn alyordu ki, okuma frsat olmuyordu. Kendisine zaman ayrmaktan ziyade, hastalarla ilgileniyordu. Onlara kar yzeysel bir yaklam iine girmezdi. Bir dii kurtarmak iin, saatlerce uraabiliyordu. Frsat buldu mu, televizyon odasnda kitap okurdu. O dnemlerde ailesinden istettii, meslei zerine olan tp kitaplarn okuyordu. Sanrm okul dnemindeki kitaplaryd. Gnln kesinlikle yazmaya alrd, ama gece ge saatlerde ancak yazabiliyordu. Drt duvar arasnda, btn gn alyordu, ou zaman dar bile kmazd. Bu kadar moralli olmasayd, bylesi kiilik zelliklerine sahip olmasayd, bu tempoyu asla kaldramazd. i saatlerce srse dahi tepkilenmezdi, sabrlyd. Elindeki almay bitirmek iin, ou zaman bireysel ilerini, ihtiyalarn ertelerdi. alma ok youn olduu iin, haftada bir gn temizlik iin ayarlanmt. Ama Seyid Arkada, o gn de alr, banyosunu dahi geceleri uykusundan ksarak yapard. Onun kendisine ait bir yaam yoktu. Seyidrza Arkada, herkese aitti. Yaam tarznda esas ald ilke buydu. Ne kadar hizmet etsem, alsam, o kadar faydal olurum. Arkadalarn sorunlar hallolur diyordu. almaya, kesinlikle hesapsz yaklar-d. alma esnasnda ok titizdi, temiz alrd. zenliydi. alma dnda, kald odann temizliine de ayn hassasiyetle yaklard.
300
Ardndan
Temizlik noktasnda ok hassas ve duyarlyd. Hem kendisine hem ortama hem de almaya titiz, disiplinli ve zenli yaklard. Dr. Orhan Ark: Mutlaka grmediimiz, kendisine kalan ynleri, zellikleri vard. Ama paylam sevmesi, pratik anlamda birok zelliini de ortaya karyordu. Bu anlamda, tannyordu. rnein red kabul llerini belirgin bir biimde yanstmas dahi, tannmas iin yeterli olabiliyordu. Dt. Zilan Ark: Doru, red kabul lleri belirgindi. Herkese kar genel olarak ayn dzeyde yaklamas, ayrm koymamas en belirgin kabul lsyd. Hem hastalara hem de orada alan arkadalara kar yaklam, ayn dzeydeydi. Yanllklar ya da doru bulmad ynleri, yumuak bir dille, karsndakini incitmeden, rencide etmeden, ou zaman espiriyle kark olarak, hissettirmeden dile getirirdi. Kabul edilmeyecek davranlara giren insanlarn, bu davrana gtren ynlerini giderebilmeleri ya da o durumdan syrlarak baz ynlerini gelitirebilmeleri iin, elinden geleni yapard. Dr. Orhan Ark: lk balarda, ikimiz ilk manga yerinde kalyorduk. Mangada, ancak bir yatan saca -yaklak iki metrekadar boluk vard. Geceleyin mangadaki eyalar kaldrp bir tarafa veriyor, bir dek vard, onu seriyor, birlikte uyuyorduk. Birbirimize, gemi yaantmz anlatyorduk. kimiz de ok konukan olduumuz iin, bu sohbetlerimiz uzun sryordu. Birbirimizi sabrla dinlerdik. Ge saate kadar alt iin genelde yorgun oluyordu, ama yine de dinlerdi. Bir defasnda yine bylesi bir sohbete balamtk. Ben, zamann nasl getiinin farknda deildim, ama iki saate yakn konutum. Saat ikiye geliyordu. Ondan hi ses gelmiyordu. Sonunda ona, Eee ne dnyorsun? diye sordum. Ondan yine ses kmad. Yzm ondan yana evirip, baktm. Derin bir uykuya dalmt. Beni duymayacak kadar derin bir uykuya dalmas iin, yaklak bir-birbuuk saat nce yatmaya balamas gerektiini dndmde, dorusu biraz kzmtm. Yaklak iki saat sren konumam, boa gitmiti. Ertesi gn kesin intikamm alacam dedim, kendi kendime. Tabii, glmekten de kendimi alamadm. Yorgunluktan olduunu biliyordum. Ertesi gn, uyuduunu ona sylemedim. Gece oldu, tekrardan konumaya
301
Ardndan
baladk. O konumaya balad, ben uyudum. Ertesi gn, bouna konumuum diye, katla katla glyordu. lgin bir zellii vard. Gerillada yokluk grmemesine ramen, baz noktalarda ok duyarlyd. Kald odada birden fazla kiinin kalmas mmkn deildi. Bazen misafir olarak bir arkada gelirdi ya da di tedavisi uzun sren bir Arkadan hastanede kalmas gerekirdi. ylesi durumlarda Seyid Arkada, yerini hemen o Arkadaa verirdi. Kendisi dii koltuunda yatard. Sabaha kadar orada yatabilmesine aardm. Di koltuunu dzeltir, zerine bir battaniye serer ve o ekilde yatard. ok yumuak bir yatakta yatyormu gibi, sabaha kadar deliksiz bir uykuya dalard. Kendisini daha ncelikli ele alma, dnme onda yoktu. Bir de onu, hi bo otururken hatrlamyorum. Bazen zorland noktalarda bir kenara ekilip, dnd ya da yataa uzanarak younlat zamanlar olmutur. Ama onun dnda, hibir zaman bo durmaz, mutlaka bir eylerle urard. Kk- byk, kendi iiyle ilgili ya da ilgisiz, tekniki bir ihtiya ya da yaamn herhangi bir ihtiyac vb. ne olursa olsun, O mutlaka ilgilenecek bir eyler bulurdu. Bo ve atl kalmay sevmezdi. Bunu, bir yaam tarz haline getirmiti. Sen, yedi ay birlikte almtn deil mi? Bu ynlerine sen de tank olmusundur. Dt. Zilan Ark: Hastanede, onunla geen her an ok youn yaanyordu. Birlikte kaldmz dnemler, geri ekilme srelerine denk geliyordu. Dolaysyla, Kuzeyden yeni gelen arkadalar ok oluyordu. O arkadalardan, srekli olarak geldikleri alanlarn arazisini sorar, arkadalardan anlarn anlatmalarn isterdi. Doal bir diyalog ierisinde, arkadalar o noktaya getirirdi. Dinlemeyi ok severdi. Yaralandn m, nasl pusuya dtn..vs gibi sorularla ayrntlara girerdi. Oralar yaamak istercesine, her ayrntyla ilgilenirdi. Kuzeyden gelen arkadalar, uzun bir aradan sonra ve yryten sonra Gneye yeni gelmilerdi ve ou ya geri ekilme srecinin arlndan iine kapankt ya da feodal ve tutucu yanlar, onlar kapal klyordu. Buna ramen, o arkadalarla da ilikilenme dzeyi gelikindi. O arkadalarla, daha zel ilgilenirdi. Onlarn emeklerine kar byk bir sayg duyuyor ve bunu yaklamlarnda onlara hissettiriyordu. Arkadalarn uzun yllar Kuzey gibi bir sahada pratik yrtmeleri, onu etkiliyordu. Di sorunu ciddi olan arkadalara, Tabii, o kadar ktlama, mrtoxa yemisin, onun iin diin byle olmu diye taklmay da ihmal etmiyordu.
302
Ardndan
Gabardan yeni gelen ektar arkada ile bizim yanmzda alan Tekoin Arkada, Partiye birlikte katlmlard. ektar arkada, o srete Tekoin Arkadala olan anlarn, Seyid Arkadaa anlatyordu. Tekoin, byle byleydi diye balar ve bol bol glerdi. ektar arkada anlattktan sonra, Seyid Arkada, Tekoine dnerek, Erkek arkadalarn yannda tek bana nasl kalabildin, nasl dayandn? diye sorard. Yine ahsen yerinde olmak istemezdim derdi. Bir alanda, bir bayan arkadan tek bana kalmas dikkatini ekmiti. Arkadalarn neler yaadn renmek isterdi. Yaananlardan renmeye alr, kendine gre sonulara ulard. Hep, akamzeri hafif karanlkta ve biraz amur iinde yrmeyi, istediini sylerdi. Keke bir gn hafif yamurda yryebilseydim derdi. Bir seferinde bir arkada ansn anlatrken, uzun bir yry esnasnda bir Arkadan yrrken uyuduunu syledi. Seyid Arkada, hayretler iinde dinliyor, Hem uyuyup hem nasl olurda yryor, dmyor mu? gibi sorularla, yine ayrntlar yakalamaya alyordu. Yine bir gn ektar arkada, kprlerini yapmak iin hastaneye gelmiti. Koltua uzand, ama habire glyordu. Anlam veremiyorduk. Uzandktan sonra azn amas ve Seyid Arkadan elini ona doru uzatmas ile glmeye balamas bir oluyordu. Seyid Arkada, hemen yannda ayaktayd. Neden bu kadar glyorsun? diye sordu. Arkada, glmekten anlatamyordu. Tekoin Arkada, koltuun arkasndayd. Oradan, Arkadan tiki vardiye iaret yapt. Seyid Arkadan bunu renmesi, ektar Arkadala uramaya balamas iin yeterli oldu. Ellerini hzla Arkadaa doru uzatp, ani bir hareketle salarn dzeltir gibi yapyordu. Arkada, glmekten kriz geirdi. En ufak bir parmak hareketinde dahi glen bir arkadat.ektar arkada, Seyid Arkada, her an bir hareket yapabilir diye, btn bir gn tetikte bekledi. Bir gn de sonradan yanmzda alacak olan Arte arkada, di tedavisi iin gelmiti. O gn Seyid Arkadala ben alyordum. O diin rklerini almt, bana, Artk dolgusunu da sen yap dedi. Arkadan dolgusunu yerletirdim ve dolgunun tutmas iin, bir sre azn ak tutmas gerektiini syledim. O srada aylar geldi. Seyid Arkada, alma esnasnda ay imeyi ok seviyordu. Eli kanl da olsa mutlaka ayndan bir yudum alyor, ama sonrasnda almaya dalarak ay unutuyordu. ini bitirdiinde soumu olan ay ancak hatrlyor ve Ne yapalm, biz de Alman usul ieriz diyerek, kalan ay bir seferde bitiriyordu. O esnada da almay
303
Ardndan
bitirmi olmann rahatl ile aylarmz scak scak yudumluyor, sohbet ediyorduk. Tabii, ben Arkadan az ak olarak beklediini unuttum. O da, Azm kapataym m? ya da Bitti mi? diye sormad. Ben de bir sre sonra kendisi kapatr diye dndmden, yeterli olduunu sylemedim. Birden Seyid Arkada, kahkahalarla glmeye balad. Ne oldu gibisinden yzne baktmda, Arkana bak, zavally perian etmisin dedi. Arkam dndmde, ak tutmaktan Arkadan azndan tkrk akmaya baladn grdm. Byle yaparsan, btn hastalar elinden tek tek karrsn dedi. Arkadatan zr diledim. Belli bir dnem sonra o arkada da hastanede almak zere, yanmza geldi. Bir gn, sohbet esnasnda bana o gn hatrlatt. Bazen gemi yaamn, oradaki yaam tarzn anlatrd. Evdeyken uzun sal olduundan, salarn ok sevdiinden, en son Partiye katlrken kesmek zorunda kaldndan sz ederdi. 96dan itibaren YCK almalarnda yer aldn ve bu sre ierisinde yaadklarndan sz ederdi. Dr. Orhan Ark: niversite ortamndan gelmiti. Halen renci zelliklerini koruyordu. Dt. Zilan Ark: Doru. Bu, yer yer slubuna yansyordu. Ama onun rahatl, kolay ilikileniyor olmas da hemen bu tarzda bir deerlendirilmeye tabi tutuluyordu. ou arkada, onun yaklamlarn, her insanla rahat alp vermesini, doalln yanl alglayabiliyordu. Hemen hemen herkese kar espri yapabiliyor, genelde de o temelde yaklayordu. Biz, bazen Heval herkese byle yaklayorsun, ama bunu herkes kaldramayabilir. Bir gn bu tarzn senin bana bir i aar diye uyaryorduk. Bu tarzndan tr, zaman zaman onu tersleyen, aniden refleks gsteren hastalar da oluyordu. Ama , bu zelliinden vazgemiyordu. Zaten her hastann sicilini almay, alkanlk haline getirmiti. Baz arkadalar, sorulan sorular yantsz brakrd, ama buna ramen o, hi aksatmadan bu tarz uygulard. D etkenler onun iin, ok fazla belirleyici olmuyordu. Dr. Orhan Ark: Btn arkadalar, onu tanrd ve o da byk bir abayla evresindeki arkadalar tanmaya alrd. Yeni bir arkada olmasna ramen, ok geni bir evresi vard. zellikle fedailerden, yine dier kurumlardan, farkl alanlardan tand arka304
Ardndan
dalar vard. Hatta yava yava halktan insanlarla da ilikilerini gelitirmeye balad. Yava yava hastaneye gelip gidiyorlard. Gzel ilikiler gelitirmiti ve bir saygnl vard. Mesela halka, arkadalara yaklat gibi yaklamazd. Onlara kar daha sayglyd. Xakurkedeki zoomlardan bir aile, srekli olarak onun yanna gelip giderdi. ocuklaryla birlikte geliyorlard, hatrlyor musun? Dt. Zilan Ark: Evet, Sultan ailenin reisiydi. Benim alma gnlerimin birinde, Sultan gelmiti. Seyid Arkadan, Elbiseleri ne kadar gzel, rengarenk dediini hatrlyorum. Sultann otoriter zellikleri vard, ama yine de ok utangat. Seyid Arkada ona; Sen, tannan birisin, neden byle utanyorsun diyordu. Hatta, Sen hi erkekleri dvdn m? diye soruyordu. Bayan, daha da utanyor, sesini karmayp ban ne eiyor ve glyordu. Sultann her geliinde Seyid Arkada, glmemek iin kendisini zor tutuyordu. O srada aklna ne geliyordu bilmiyorum, ama biz glmemek iin aba harcadn anlayabiliyorduk. Yine de srekli olarak onunla ilgilenir, sohbet ederdi. Sanrm, insan olarak duyduu saygnn yannda Sultanda, Byle bir ortamda, zoomlarda kadnn otoriter olmas, acaba nasl bir eydir? sorusunun cevabn bulmaya alyordu. Kadna srekli olarak, bu yaa kadar neden evlenmediini soruyordu. Merak ediyor ve buna sayg da gsteriyordu. Sultana, Sen btn airetin ekonomisini elinde tutuyorsun, tm aireti ve erkeklerin hepsini ynlendiriyorsun diyor, hemen ardndan Peki hi erkekleri dvdn m? diye sormay da ihmal etmiyordu. Tabii, bayan bu soruya hi cevap vermiyor, sadece glyordu. Dr. Orhan Ark: O ailenin babas, kahverengi bir yerel giysi al apik- getirmiti. Bu giysi, onun baya houna gitmiti. Onu giymeyi seviyordu. zel gnlerde ya da almad gnlerde srekli olarak bunu giyerdi. Ona pek yakmyordu, hatta komik dahi oluyordu, ama o yine de srf halktan biri getirmi diye severek giyiyordu. Seyidrza Arkada, bir olay, olguyu derinliine anlamak, zmek ister, hibir zaman pein hkm vermezdi. Ar refleks gstermez ya da tepkisel reaksiyonlara hemen girmezdi. Anlamaya, zmeye alrd. Esnek ve geni yaklamay her zaman iin esas alsa da, baz noktalarda onun da darald olurdu. Mesela bir
305
Ardndan
arkada iin youn bir aba harcamasna karn, emeklerinin sonucunun boa ktn grmek, onu olduka daraltrd. Bu tr durumlara kar, tepkisini da vururdu. Rahatszln dile getirmekten saknmazd. Herkesle ilikisi vard, ama gerektii yerde de zerre kadar taviz vermez ve ta gibi sert olmasn da bilirdi. Kendisini tmden kapatabilirdi de. Hatta bazen aa kan problemler karsnda, kendisini daraltacak konuma getirdii de olurdu. Dt. Zilan Ark: Ben, ciddi anlamda darald ya da tepki gsterdii noktalara birebir ahit olmadm. Ancak, her zaman iin tavrn, net ortaya koyard. Seyid Arkada, tekmil alrken her zaman resmi bir slup kullanrd. Biz de onun resmi bir dille konumasna alk olmadmz iin, glmeye balardk. O zaman refleks gsterir, kzard. Parti talimatlarna kar yaklamlarda hassast ve gereken tavr da gsterirdi. Gelen talimatlar da uygulard. Bir gn bir tekmilde, dardan bize zellikle ilikilerimize ynelik eletirilerin olduunu syledi. renci tarz, kk burjuva ilikilerden tr eletirildiimizi belirterek, Arkadalar dikkat etse iyi olur, kendi amzdan biz de dikkat ederiz dedi. Baz eletirilere anlam verememitim. Kar ktm. Sesini karmad, morali bozulmutu nk. Yalnzca Dikkat etmemiz gerekir, arkadalar zerinde younlasnlar, kendi amzdan karacamz sonular mutlaka olur dedi. Ayn tekmilde arkadalar, di tedavisinde daha duyarl olunmas noktasnda uyard. O kadar emek harcyor, arkadalarn dileri daha iyi nasl olur diye urayoruz. Kendi amdan bu noktada aa kan yzeysel yaklamlara taviz vermem. En ufak sorun karacak tm zeminleri ortadan kaldrmaya almalyz. Ben sonu almadan, bitirmeden brakmyorum, arkadalar da bu konuda daha duyarl olsalar iyi olur dedi. Yine arkadalarn kendi aralarnda, biz daha ekife ulamadan dolgular dyor dediini ve bunun ok zoruna gittiini syledi. O kadar masraf sarfediliyor, di malzemeleri zaten ok pahal, ayrca arkadalarn ounlukla ikinci defa gelme olanaklar da ok yok. alma esnasnda arkadalar neden yzeysel yaklayor? diye kzm, Yapmakta zorlanyorsanz mdahale edebiliriz, ama yeter ki yzeysel yaklalmasn demiti. O noktalarda ok hassast. Kendi almasna kar sylenen olumsuz en ufak bir sz, onun zoruna giderdi. Arkadalar, uzak yollardan geliyorlar, her zaman da frsat bulamyorlar, onlar bu ynl zorlamayalm. Deerlere ve emee
306
Ardndan
yaklam, yoldaa yaklamdr diyordu. O tekmilde eletirilerle birbirimizi zorlamtk. Bu noktada da uyarlar yapan Seyid Arkada, Heval birlikte alyoruz ve almamz gerekiyor. Birbirimize yaklarken bunu gz nnde bulundurarak, daha duyarl yaklamak zorundayz. Hastalarn yannda birbirimizi krmayalm ya da kendi psikolojimizi, daralmalarmz hastalara yanstmayalm. Hastalar bizim davran-larmzdan etkilenmesin diyordu. Biz ondan birimizin hakl birimizin haksz olduunu saptamasn beklediimizden, yine dengeledin dedik. fkeliydik, ama o yine de doru bildiini yapt. Tekmillerde resmiyeti iletmede ve gerekeni yapmada tavizsizdi. Arkadalar, yaam ya da almalar deerlendirmedii zaman, onun zoruna gidiyordu, kabul etmiyordu. Dr. Orhan Ark: Eletirilen hususlar, kendisinde varsa kabul ediyordu. Fakat bunun olmadna inanyorsa, kabul etmezdi. Hakl temelde gelen eletirileri kabul ederdi. Dt. Zilan Ark: Onda kreltme mant yoktu. Baz noktalar sonuna kadar kurcalayp, eitli nedenlere balayarak sulamak yerine, zm gelitirmeye alyordu. Srekli olarak, daha ilerisini dnme yetisi vard. Detaylara taklmaktan ziyade, esas sorun zerinde dururdu. Bir ara ona akayla kark olarak, kendisini ok beendiini, ayaklarnn havada olduunu syledim. O, bu sylemlerimi kafasna takmt. kide bir, Ben gerekten byle birisi miyim, yoksa yle mi yanstyorum? diye soruyordu. Aradan biriki gn geti. Onda bir durgunluk gzleniyordu. Hasta olup olmadn sordum. yi olduunu syledi. Sonra birden bire dnd ve Heval bunlar gerekten bende var m? diye sordu. Hala o noktada taklp kaldn yeni anlamtm. Hala unutmadn m? diye sorduumda, yle unutulacak cinsten, kolay eyler deildi. ok ar eletiriler getirdin. Ka gndr, nasl byle yanstrm diye kendimi delik deik ettim dedi. Ben, aka yaptm syledim, ama o yine de bu noktalar zerine younlamasn srdrd. Eletirileri direk olarak reddetmezdi. Hatta zerinde ok younlard. Etkilenir, durgunlard ve ulat sonular varsa mutlaka zerinde dururdu. O zamanlar younlamalar, yz ifadesine de yansrd. Hatta rengi solard, ses tonu yorgun bir insann sesi gibi kslr, bouk kard. Ama eletiriyi getirene de krlmazd. Varsa bir eksiklik, zerinde durmamz gerekir derdi. Kendisi de eletirirdi. alma srasnda da mdahalelerde bulunurdu, ama eletirdiin
307
Ardndan
noktann hemen alternatifini de nne koyard. rnein hastalarn yannda, kimseyi krmazd ya da herhangi bir tartmaya girmezdi. Yanl ve doru bulduu noktalar sonradan tartarak kavratmaya alrd. slubu eletireldi, yanl hemen dile getirirdi. zmn de koyard.. Dr. Orhan Ark: Ynetim tarznda da buna benzer bir yaklam hakimdi. Dt. Zilan Ark: Kendisinin o kadar sevgi kazanmasnda, kendisine onca deer verilmesinde bunun da pay var. Mesela di doktoruydu. i asl bilen oydu. Normalde bir kii herhangi bir almaya hakimse, o almay tmyle sahiplenir ve stten yaklar. almadaki otoritesi, bir btn slubuna, yaama yansr. Akas kendisini konuturur. Seyid Arkada, kesinlikle byle yaklamazd. Kendisini karsndakiyle ayn seviyede tutard. Yani bizlerde, Ben doktorum, sen yanmda bir alansn hissini hibir zaman uyandrmad. Byle bir yansmas olmad. Bir ii asla tek bana yapmazd. Gr almadan tek bana karar vermez, hareket etmezdi. Kendisine deer verilmesini salayan ve bizim ona kar duyduumuz saygy derinletiren bu zellikleriydi. Mesela almay yeni renenler olarak, bazen birlikte altmz arkadalarla aramzda atmalar olurdu. Zaman zaman birbirimize tahamml edemez, krc davranlarda bulunurduk. Hangimiz iyi biliyorsa, bunu mutlaka hissettirirdi. Oysa onda, bu tr kaprisler yoktu. Senin bildiin dzeye kadar, o da biliyor. nsanlar, sonuta reniyor diyordu. O nedenle onun yannda alrken rahattk. Onunla alrken ok fazla sorun yaamamz da bundan kaynaklanyordu. Bireysel almadan ziyade, ekip almasn gelitirmeye alyordu. Bu noktada kollektif bir tarz oturtmutu. Uyumu salayan temel g oydu. Sonuta ortaya, kollektif bir ekip almas kyordu. Yaam tarznda byle bir anlaya sahip. Benim kullandm, her Arkadan kullanmas gerekir diyordu. Onun yalnz kendisine ait ok zel bir eyas olduunu sanmyorum. Varsa da bunlar gnlk vb. trden eyalardr. Kendisine ayrcalkl yaklatna hi tank olmadm. Ar derecede sakin ya da sabrl bir insand. Bireysel deil, kollektifdi. Bir insan, snfsal yaklam ve eilimlerden dolay kabullenmeme gibi bir zellie Seyid Arkadada hi rastlamadm. Ona gre her insann farkl bir zellii, zayf ve gl yanlar vard. Bir
308
Ardndan
insan, tmyle iyi ya da tmyle kt diye ele aldn hi grmedim. Ne olursa olsun, insanlara yardm temelinde yaklard. Mesela her hangi bir noktada zayfl olan bir insana durumunu, daha ok yaam ierisindeki diyaloglar ya da davranlaryla kavratmaya alrd. Yaam ierisinden rnekler verirdi. Direk ya da kuru bir tarzda sen usun demezdi. Ayn mangay paylat arkadalar zaman zaman sorumsuz yaklasa da o, mangann tm ilerini tek bana yapmaktan gocunmuyordu. yle ki, bazen ayn mangay paylat arkadalar, uyarmak zorunda kalyorduk. Gelen hastalarla da yakndan ilgileniyordu. almaya balamadan nce gaz getirir, sobay yakard. Hi kimseye de, sen unu yap sen bunu yap demezdi girmezdi. Doal sorumluluu gelitirmeye, kendisi yaparak rnek olmaya alrd. Hesap yaklamlardan rahatsz olurdu. O nedenle ou zaman kendisi direkt yapard. Yaam ierisinde eitme ve pratiiyle insanlara eksikliklerini hissettirme zellii vard. Hem manga hem de alma yeri olan o kk mangay, alma dnda asla temizlememize izin vermezdi. yapmaktan sklmyordu. nlkleri temiz kullanma noktasnda ok hassast. nlmz vard. Birini ben, birini Kawa arkada, dierini ise o giyiyordu. nlkleri akamdan suya basard. Srf onlar iin amar suyu bulundurur, beyazlatrd. Balangta, hep o ykyordu. Hatta nlklerinizin cebinde kirli mendilleriniz varsa kartn. Eee nlkleri de ben alaym diye aka yapyordu. Bir dnem bu durumu, ayn tarzda srdrd. Sonra dayanamayp, Heval sizde demokrasi yok mu? Bundan sonra nlkleri srayla ykayalm dedi. lk kez rahatszln bu ekilde ifade ettiine tank oluyordum. Kawa Arkada bazen, Ben, bayanlarn nln ykamam. Babamn evinde bayanlarn eyasn hi ykamadm. imdi Zilan Arkadan nln m ykayacam diye aka yapyordu. O da, Ben de Arkadan nln ykyorum, o da bizimkini ykyor. Bunda ne var diyordu. O zaman Kawa arkada, Seni anlamyorum. Sen bazen kk burjuva oluyorsun, bazen feodal, bazen de renci oluyorsun. Ve ne zaman hangi zelliin ortaya kacak belli deil demiti. Seyid Arkada, srarla paylam, paylam diyor ve bir ii ortaklaa yapmak gerektiini belirtiyordu. Yani her adan doal bir ncyd.
309
Ardndan
Dr. Orhan Ark: Doru, yleydi. Seyid Arkadan yoldaa yaklam da farklyd, samimi ve itendi. Sanrm bu farkn ayrmna en fazla siz tank oluyordunuz. Dt. Zilan Ark: Seyid Arkada, alma esnasnda arkadalarn arasna cins ya da snf fark koymaz ya da hissettirmezdi. yle bir dncesi olsa dahi bu, pratik anlamda yansmyordu. Di nitesinde, bayan - erkek kark alyorduk. Seyid Arkadan, hepimizle ayn lde ilgilenme durumu vard. Hepimize kar belli bir sorumluluk duygusu ile yaklatn hissedebiliyorduk. Mesela bir Arkadan diini yapt zaman, arkada gittikten sonra bile, Acaba ars olur mu? diye sorar, onu dnrd. Hastayla ilgilenir, tedavisini nasl yapmas gerektiini ayrntl tarif eder, alaca tedbirleri sralard. Eer Arkadan imkanlar yoksa, kendi yanndaki malzemeden verirdi. Mesela di fras ve macun datrd. Kimin ihtiyac varsa, ona vermeye dikkat ederdi. Btn yaam, btn dncesi yoldaa yaklam noktasnda kilitleniyordu. Yorgun, bitkin olsa dahi almaya devam etmesi onun yoldaa kar olan yaklamn ortaya koyuyordu. Arkadalarn dilerini tamamlayabilmek iin, gece ge saatlere kadar alrd. yle olurdu ki, bazen alma esnasnda uyuklama durumu dahi olurdu. Bazen yorgunluktan gzleri kzaryordu. Bazen de gzln takamaz hale geliyor, gzln karyordu. Bir gn, gece beraber alyorduk. Saat gecenin ne geliyordu. Ama o yine de ara vermiyor, Arkadan iini bitirmem gerekir diyordu. Yorgunluktan ayakta dahi duramyordum. Bir ara yzne doru baktmda, gzlerinin kapal olduunu grdm. Eli de ilemiyordu. O esnada, gayr ihtiyari bir lk attm. Hemen gzlerini at. Ben, Heval ok yorgunsan git yat, artk alrken uyukluyorsun dedim, ama o beni dinlemedi. almay bitirdikten sonra gidip yatt. Bu, onun yoldalk yaklamna verilecek rneklerden yalnzca birisi. karlar ya da hesaplar temelinde yoldalk ilikilerini kullanmaz, zedelemezdi. Bu, onun koruduu, gzettii temel ilkelerdendi. Mesela asla hastalarn arkasnda konuma olmazd. Olursa dahi olumlu konuurdu. Olumsuz zelliklerinden bahsetmezdi. Hastann herhangi bir hatas olduunda ya da tutucu ve geri yaklamlara girdiinde, kesinlikle bunu hissettirmezdi. O kii gittikten sonra, bunun zayflklar var..vs, eklindeki deerlendirmelere asla girmezdi. Onun alma ilkelerinden biri de buydu.
310
Ardndan
En sevdii eylerden biri, insanlarn yardmna koabilmekti. Bunu da severek yapard. Ac eken bir Arkadan yardmna komak, onu vicdani adan rahatlatrd. Hastaneye bir arkada geldiinde, hastal onun branna girmese de, mutlaka o Arkadaa durumunu sorar, onunla ilgilenirdi. Hasta arkadalarn psikolojisini anlard. O durumda olan bir insan, ne bekler, nasl rahatlar bilirdi ve ona gre yaklard. Yani sadece di hastalaryla deil, tm hastalarla ilgilenirdi. almaya drst ve samimi yaklam,onun yoldala yaklamnn gstergesiydi. En iyisi hangisiyse, o olsun aray hep vard. Bize kar yaklam da rahatt. Onun yannda ok rahattk, ama her zaman da bir ls olmutu. Sayg noktasnda ly karmazd. O konuda rahat yaklamazd, saygnl yitirmezdi. Uyumlu almaya nem verirdi. Yaklamlarnda srekli bir incelik vard. Bir gn, Tekoin Arkada, Seyid Arkada, bir i iin seni aryor dedi. Saat 7-8 civaryd. Mangann kapsna geldiimde ieri girmek iin msaade istedim. O, Heval u anda uygun deiliz, bir yarm saat sonra gel dedi. Tabii ok kzdm, Heval hem kendiniz aryorsunuz, hem de hazr olmuyorsunuz diye kzgnlm yansttm. O da, Bir on dakika kadar televizyon odasnda oyalann, sonra gelirsiniz dedi. fkeden sylene sylene televizyon odasna doru gittim. Bir sre getikten sonra geri dnp kapy atm. eride kimse yoktu. Elektrik de yoktu ve oda sessizdi. Birden elektrik ald ve arkadalarn alklaryla kar karya geldim. Herkes, Doum gnn kutlu olsun diyerek glyordu. ok olmutum. lkede ilk defa bylesi bir yaklamla karlayordum. Yoldaa kar bylesi ilgili yaklam, beni duygulandrd. ok sevinmitim, gzlerim doldu. Gel otur dedi. Baya zengin bir sofra da hazrlanmt. K olmasna ve erzak olmamasna karn, tulumba tatls ve sigara brei yapm, fotoraf makinesini hazrlamt. Hepsi masann zerinde dizili bir ekilde duruyordu. Sandalyeleri de getirmiti. Tm arkadalar adna bir yaz da yazlmt. Tm bunlar, o rgtlemiti. Hi unutamadm bir an daha var. alma odasnda bir gaz sobas vard. Bozuktu ve gaz aktyordu. Seyid Arkada, srekli olarak bu sobayla urard. Her sabah, bizi mutlaka elleri isli olarak karlard. Yz gz is iinde kalrd. Soba, alttan mazot aktyordu. Seyid Arkada, sobann yanna bir rnga koymutu ve herkesi, mazotun aktn grdnzde ya da kokusunu aldnzda bu rnga ile ekin, yoksa soba alev alr diye
311
Ardndan
uyaryordu. Kendisi de mazot kokusu alr almaz, hemen rngaya kouyordu. Bir gn alma esnasnda, korktuumuz ey bamza geldi. Soba birden yanmaya balad. Alevler, tavana doru gittike ykseliyordu. Hepimiz birden sobaya doru kotuk, ama ne yapacamz da tam olarak bilemiyorduk. Bazlar su dkelim, bazlar battaniye slatalm diyordu. Tabii su atma fikri alevlerin daha da ykselecei gereke gsterilerek rtld. Ama alma odasnda olduumuz iin elimizin altnda battaniye de yoktu. Seyid Arkada, Toz al var, getirin onu atalm dedi. Ben de hemen arkadaki siyah poeti uzattm. zerine dktk. Beyaz olduu iin ayrt edememitim, ama torbadaki toz al deil, Seyid Arkadan mrtoxa yapmak iin getirdii undu. O srekli olarak, Beni, Partiye bu mrtoxa getirdi. Mrtoxay ok merak ettiim iin geldim. Aslnda ben mrtoxa katlmym diyordu. Biz de bundan dolay ona, mrtoxa yolda diyorduk. Kahvalt iin srekli mrtoxa yapt iin, siyah bir poetle un getirmi, bir kenara koymutu. te o unu, atein zerine dkmemizle alevlerin daha fazla ykselmesi bir oldu. kar yol olmadn anladnda, halfleksin yanan ksmlarn elleriyle sndrmeye alt. Neyse sonuta yangn sndrmeyi baardk. Odada kak da vard. Ben ka elime alp, atein zerine attmz unu kartryormu gibi yaptm ve Heval Seyid, uzun bir sre sabahlar mrtoxa yapmana gerek yok, bu olmu ve seni epey gtrr dedim. Glyordu, bir yandan da Biraz daha piseydi daha iyi olurdu. O zaman mazotlu mrtoxa yerdik diyerek bana laf yetitiriyordu.... Hastaneden ayrlm ani oldu. O gn yine akam almas vard. Bir saatlik akam aras verdik, sonrasnda yeniden almaya balayacaktk. Mangaya gittiimde, hastaneye not getiren bir Arkadan ieride oturduunu grdm. Not ben ve Tekoin Arkadala ilgiliydi. Notta, dzenlememiz olduu, anta ve silahlarmz alarak acilen PJA karargahna gitmemiz gerektii yazyordu. Eitimimiz bitmedii iin o sralar dzenleme beklemiyorduk. Biraz ardk. Tabii hemen hazrlandk. Bayan arkadalarla vedalatktan sonra, anta ve silahm alarak alma odasna, dier arkadalarla vedalamaya gittim. Dzenlememiz olduunu ve o akam ayrlacamz sylediimde bana inanmadlar. Hatta vedalamak iin elimi uzattmda, hi kimse, aka yapyorum diye vedalamaya yanamad. Tekoin Arkadala beraber notu getiren arkada geldiinde ancak inandlar. Eitim almasnn bu biimiyle yarm kalmas onu etkilemiti. Ayn durumu ncesinden
312
Ardndan
de yaamt. Yine de herkesten atik davrana-rak, Hi deilse gitmeden nce birka resim ekinelim diyerek, fotoraf makinesini getirmeye gitti. almann bu biimiyle yarda kalmas onu durgunlatrmt. Sonra vedalap hastaneden ayrldk. Ondan sonra da uzun bir sre gremedik. En son rahatszlm iin hastaneye gittiimde grmtm. O srete ailesi ziyarete gelmiti. Ailesiyle tantm. Babasnn doall, rahatl hemen dikkatimi ekmiti. Babasna bakarak, Seyid Arkadan davranlarnn, rahatln kaynan zmlyor-duk. Babasnn kolu incinmiti ve ine yaplmas gerekiyordu. Seyid Arkada, Doktor arkadalar yapsn, ben babama ine yapamam dedi. Babas da ine yaplmas iin, hemen oturduu yere uzand. O zaman Seyid Arkada, Baba, ineni herhalde herkesin ortasnda yaptrmayacaksn? diye sordu. Babas da ondan aa kalmayarak, Herkes, inenin nereye yapldn biliyor. imdi bunun nesi ayp, hem bunlarn hepsi benim ocuklarmdr dedi. Seyid Arkadan bir ok zelliini, babasndan ald belli oluyordu. Annesi hep alyordu, normal bir sohbette bile srekli heval Seyide bakp, sessizce alard. Heval, annen ok alyor. Sakn ola kararsz dmeyesin diye aka yaptm. Gld, Annem duygusaldr, bizim yaam tarzmz kaldramad iin, arkadalar grdke alyor dedi. Ertesi gn ailesi ile birlikte, PJA Karargahna gittik. Babas kamelyann nnde durmu, merakl gzlerle etrafna ve arkadalara bakyordu. Seyid Arkada, annesinin kol antasn tayordu. Kamelyann nnde annesinin antasn babasna uzatt. Onlar ynetimin yanna gidecekti. Babas, Ben niye tayaym, kendi antasn kendisi tasn dedi. O da, Baba, sen nerede olduunu bilmiyorsun. Buras PJA, bak seni cezalandrrlar sonra diye taklyordu. Ksa bir sreliine tank olsak da, aralarnda klasik anlamda bir ebeveyn-ocuk ilikisi olmad anlalyordu. Onlar arkada gibiydiler. Birlikte al-tmz zamanlarda da babasndan ok bahsederdi. Babasn Ecevite benzetirdi. zellikle dedesini ok seviyordu. Yannda on-larn fotoraflar vard. Zaman zaman bize gsteriyor, nasl insanlar olduklarn anlatyordu. Fotoraflar grdmde, Heval Seyid, yalandm zaman acaba nasl olurum diye hi merak etme. Sen deden gibi olursun. Ona ok benziyorsun dedim. Ona benzetilmek, houna gidiyordu. Ardndan da hemen, Eee bir gn gelecek, ben burada yalanacam. Siz gider, her taraf gezersiniz. Geri dn-dnzde, ben de elimde baston, kamburum km bir vaziyette size, hogeldiniz ocuklar derim. Siz de ya
313
Ardndan
beni tanmamazlktan gelirsiniz ya da gerekten tanmazsnz diyordu.... Hi unutmam bir gn, Tekoin Arkadala aralarnda kk bir tartma gemiti. Tekoin Arkada kzp, dar kt. Onun ardndan bir yaz yazarak alma odasnn duvarna ast. Rahatlkla okunabilecek bir yere ast iin, geri dndnde Tekoin Arkada, yazy kolay farkedebilecekti. Biz o kadar renkliyiz ki, gkyz bile bizden fakirdir diye yazmt. Tekoin Arkada, yazy okuduunda glmeye balad ve aralarnda krgnlk gelimeden tartmalarn sonuca ulatrdlar. Mangann duvarlarnda buna benzer bir ok yaz aslyd. En belirgin olarak hatrladklarm; ki salam diini ektirene, bir kpr bedava ve Burada sigara bir gn iilir, bir gn iilmez. Bugn iilmeyen gndr yazlaryd. Bunlar hastalarn da dikkatini ekiyordu.... Yaam dolu bir insand. Ailesi ile birlikte PJA Kampna geldikleri gn, dzenlememizin olup olmayacan sordu. O zamana kadar bize bir ey sylenmedii iin, olmayacan dnyorduk. O nedenle, Buradayz, devreye kalyoruz dedik. O zaman grrz diyerek ayrld. Bu onu son grm oldu. nk o akam saat onda dzenlememizin olduunu rendik. Ertesi sabah drtte bir grup arkadala birlikte Kandil alanna gemek iin Xnereden ayrldk. Vedalaamamtk. Belli bir dnem sonra, Kandil alannda almaya baladm. lk kez tek bana alma yrtecektim ve bu kayg uyandryor, rktyordu. Kendime yeterince gvenemiyordum ve sk sk, Acaba yapabilir miyim, baarr mym? sorularn soruyordum. Ancak onun alma tarzn dnmek, rnek almak ve bize sarfettii emein boa kmamasn salamak noktasndaki kararllk, bana g veriyordu. Bir sre sonra adapte oldum, belli oranda kendime gvenim geliti. altmz, emeklerimizin boa kmadn duymasn ok istiyordum. Bunu duyunca sevineceini bilmek, bizi almaya daha fazla kilitlenmeye tevik ediyordu. Yine de yarm braktmz eitimi tamamlama istemi, hep oldu. Buna karn verilenleri de inkar etmemeye alyordum. Bu gn de bunu, yapmaya alyorum. Yeniden birlikte alabilmeyi ok isterdim. Bunun yaratt gle almalara katldm ve bundan sonrada byle katlacam. ahadetini kabul edemediim iin, srekli onu ryalarmda gryordum. Ve ilgintir grdm tm ryalarda bana, ehid d314
Ardndan
mediini sylyor, aladm iin kzyordu. lm ona yakmyor, o nedenle hep yaayacak... Dr. Orhan Ark: Seyidrza Arkada, ilk defa Xnere alannda gerekletirilen o toplantda grmtm. Henz tanmyorduk. 2000 ylyd. O toplantdan ksa bir sre sonra, hastanedeki arkadalar ziyaret etmeye gitmitim. Kendisiyle o zaman tantm. Xnere alanna yeni gitmitim. O alanda ilk kez kalacaktm. Hastane, ran snrna yakn bir tepenin dibindeki vadide kurulmutu. Muayeneler, toprakla doldurulan uvallardan duvarlar olan, tavan odun ve demir paralar ile salamlatrlp, zeri naylon ile kapatlan tipik bir gerilla mangas konumundaki odada yaplyordu. Seyid Arkada, srekli bir kouturma ierisindeydi. Dikkatimi eken ilk zellii bu oldu. Tedavi srasn bekleyenlerin says 4-5 kiiden aaya dmezdi. Olduka youn bir alma temposu vard. Bu temponun srekli olduunu ve onda bir tarz haline dntn, hastaneye geldiim gnlerde tank olacatm. Zamanla onu tanma imkanm oldu. Bir btn tandm iddia etmem pek mmkn olmasa da yanstt oranda onu tandm. Olduu gibi grnen, ak bir arkada olduu iin, birok ynn tandm da syleyebilirim. Seyidrza Arkada bir btnen anlatmam mmkn deil. Yaam dolu bir arkadat. Aslnda bu cmle de onu, tam ifade etmiyor. Yaam dolu olan, dier taraftan mthi bir alma enerjisine, yine bitmek tkenmek bilmeyen tartma enerjisine sahip olan bir arkadat. ok konuur ve ok alrd. Belki biraz alma temposu yavat, ama yapt ii salam yapmak, o ii tekrardan yapmamak iin, yapt iin zerinde titrerdi. Titiz yaklard. Dier taraftan, sadece bildikleriyle yetinmezdi. Bir taraftan bildiklerini uygular, dier taraftan renmeye, aratrmaya alrd. Birok eyle i ie ilgilenmeyi seven bir arkadat. O anlamda, yaamn her ynyle ilgilenirdi. rgtn mevcut gelinen aamadaki llerini, pratik anlamda gelien sreci, ideolojiyi anlamaya ve bunlar kendisinde oturtmaya alrd. rgt ve dnya gndeminden kopuk kalmaz, dier taraftan genel anlamda yaanan anlaylar ve skntlar kavramaya almak kadar, evresindeki insanlarn geliimiyle de ilgili olurdu. Arkadalarla gelitirdii diyaloglarda, kendine has bir slubu vard. Farklyd ve bu, hemen gze arpard. erisinden gelmi olduu sosyal evrenin kendisine kazandrd avantajlar, iyi deerlendirir ve insanlarla rahat iletiime geerdi.
315
Ardndan
Kendisini, karsndaki insann yerine koyarak ilikilendiini sylerdi. rnek alnabilecek zelliklerinden biri buydu. aka yapmay severdi. Fakat bir sorunu tarttnda, o sorunun tm ciddiyetini hissederek ele alr, yle tartrd. Bu anlamyla onun almaya katlmn, sadece tekniki bir katlm biimde deerlendirmek mmkn olmuyor. almaya ve yaama yaklamdaki duyarll, yeni katlm statsnde ele alnmasn da engelliyordu. O srete, henz Savunmalar gelmemiti. Fakat imdi daha rahat ifade ettiimiz belli karmlara, ksmen de olsa, o dnemde ulamay baarmt. Gerek edindii formasyon, gerek mesleinin kendisine kazandrd olay ve olgular arasnda nedensonu ilikilerini gl kurabilme yetisi, gerekse de yaama yaklamdaki hassasiyeti ve derinlii, bylesi bir younlamay yaayabilmesinin zeminini oluturmaktaydlar. Bu younlamay yaama indirgemek iin de kendine has bir yntem gelitirmiti. Denilebilir ki, aileden ald zellikler ve renci zelliklerini, belli bir sre rgt yaplanmas ierisinde yer alm olmann yaratt formasyonla birletirmi, kendisinde bir sentez oluturmutu. Tabii bu sentezi, biraz da kendisine greydi... Seyidrza Arkada, tek bir kiinin anlatmas mmkn deil. Her arkada, mutlaka bir ynn daha belirgin tanmtr. Salt bize yansyan bu ynlerle snrl kalmak, o Arkada tam olarak yanstmay, mmkn klmyor. Benim amdan da bylesi bir durum geerli. rnein Zilan arkada, alma ve yaam tarzn, yoldala yaklamn, slubunu, pratik ayrntlarla rneklendirerek anlatt. Bu, onun kiilik zelliklerinin yalnzca bir kesitiydi. Dolaysyla, syleyeceklerimin hibir zaman onu tam olarak ifade etmeyeceini bildiimden, anlatmakta zorlanyorum. Yanstt imaj dahi tam ortaya konulamayacan dnmem, bu noktada zorluyor. Fakat unu rahatlkla syleyebilirim, kendisi, ender olarak rastlayabileceimiz, olduu gibi grnen arkadalardan birisiydi. Bu anlamda, karsndakinin onu doru tanma ans, her zaman iin daha fazlayd. nsanlar yanltmazd. Sistemli bir dce gc vard. zerinde younlat hususlar, btn boyutlaryla ele alp, btnlkl deerlendirirdi. Bilimsel yaklamaya alrd. Belki rgt yaam noktasnda fazla bir deneyime sahip deildi, ama arkadalarn tecrbelerini, anlarn dinleyerek bu ynn kapatmaya alrd. Dikkatli bir dinleyiciydi. te gerek arkadalar dinleyerek, kitaplar okuyarak, zellikle de zmlemeleri takip ederek zmlemelerin byk bir ksmn okumutu- yaam
316
Ardndan
zmleme gcn gelitirmeye alyordu. zden hareket edip, zn biime kadar yansmalarn zmeye alma yerine, bazen de yansmalardan -yani biimden- yola karak, z anlamaya alrd. Bylesi bir diyalektik yaklam edinmiti. Tabii buna ulamak onu, hem moral asndan srekli canl tutmakta, hem bilinlilik dzeyini gelikin klmaktayd. Ne yaptn bilerek yaama, konuma, i yapma durumu sz konusuydu. Dolaysyla yapt hereyi bilincine vararak pratikletirmeye almak, o insanda belli bir moral dzeyi oluturuyordu. Bu nedenle, moral dzeyi kolay kolay sarslmyordu. Yanl yaklamlar, yetersizlikler, pratik hatalar, onun moralini ok abuk bozamyordu. Dolaysyla bu yaklam, insanlara kar yaklamnda ve ilikilerinde, istikrarl bir durua sahip olmasn salyordu. rnek alnabilecek zelliklerinden biri de buydu. Baarszl, asla kabul etmiyordu. Sadece almas ierisindeki baarszlklar deil, yaamdaki yetmez yanlar, ilikilerdeki yanllklar, olumsuzlua doru giden davranlar ya da farkl herhangi bir olumsuzluu kabul edemiyordu. Bylesi durumlarla karlatnda, kendisini ilgilendirsin veya ilgilendirmesin, mutlaka onun zerinde younlayor, derinleiyor ve kendisine gre sonular karmaya alyordu. Bu tr yaklamlar, ince eleyip, sk dokur bir tarzda ele alrd. Tabii bu durumu ortadan kaldrmak iin, alternatif zmler retmeye de alyordu. Gerek objektif anlamda, gerekse dorudan kendisinden kaynaklanan ya da yle yanstlan bir baarszlk durumu karsnda Seyid Arkada, bir taraftan mevcut durumu gidermeye urar, dier yandan bunun nedenleri zerine younlaarak, daha derinlikli bir yaklama ulamaya alrd. O konuda duyarlyd ve Arkadan rnek alnmas gereken zelliklerinden birisi de buydu. Performans ve srekli olarak ona denk bir moral dzeyi yaratmak, onun birbirini koullayan zellikleriydi. O anlamda kendi enerjisini, kendisi yaratabiliyor, retebiliyordu. Grdklerimiz, bunun yansmalaryd. Dier taraftan onu, zayf dren faktrler de vard. Bunlardan biri, kendisini koullandrd ideallerinin olmasyd. Yeni katlan bir arkada olmas itibaryla bir an nce, hem siyasi hem de askeri eitimlerden geerek, birok alanda faaliyet yrtebilecek konuma ulamay istiyordu. Memleketi olan Dersime gitmeyi, iinde doup byd halkn ncln yapmay ok istiyordu. Devrim mcadelesini, tand ve uzun bir sre iinde yaad bu alanda, bu halka hizmet ederek yrtmek
317
Ardndan
gibi bir ideali vard. O nedenle, zel Birliklere katlma gibi bir eilimi vard. Tandm ilk gnden, hastaneden ayrldm son gne kadar, bu eilimini gerekletirmek iin, nne kan her frsatt deerlendirmeye altna bizzat tank oldum. zel Birliklere geebilmek iin, bir ok kez neri gelitirdi. Dzende edinmi olduu meslei icra etmek yerine -bu, onu doyurmuyor, tatmin etmiyordu- devrim mcadelesine, devrim almalarna daha farkl boyutlarda katlmak istiyordu. Fakat gerek uzun sre savan salk alannda belli olanaklar kstlamas ve koullarn uygun olduu srete tedavi ihtiyacnn artmas, gerekse bu alanda, bu almay yrtecek farkl bir Arkadan olmamas, Seyid Arkadan bylesi bir alma dzeni ierisinde yer almasna yol ayordu. Bir yandan ideallerini gerekletirmek iin kendisini her anlamda yetitirmeye alyor, dier taraftan da rgtn nne koyduu almay srdryordu. Yaam tarz, disiplini, titizlii ve ciddiyeti ile verilen grevi yerine getirmeye alyordu. almasn srdrrken bir istemsizlik, gnlszlk durumu ya da batan samac yaklamlar yoktu. Gnn on alt saatini, almayla geirebiliyordu. Yaamn da bu alma ierisinde rgtlemiti. Genel anlamda pratik yaama da katlyor, ama zamannn byk bir blmn almasna ayryordu. Zamann, hibir zaman bo geirmiyordu. Maddi-manevi deerlere yaklamndan tutalm, zaman, mekan kullanmaya ve insana yaklama kadar her konuda, rgt llerini yakalamay esas edinmiti. Bunu pratie de indirgemeye alyordu. almasnda olduu kadar, bir btn yaamnda da planl hareket etmeye alrd. Gn ierisinde uygulayaca bir plan-program, mutlaka olurdu. Bir ii planlamadan, rastgele yapmaya kalktna hi tank olmadm. Bu arkadata grdm farkl bir zellik, ana ve o ann gerekliliklerine cevap olmaya almasyd. rnein, bir Arkadan problemini zmlemek gerekiyorsa, kendi plann aksatsa da ncelikle o problemi gidermeye alrd. Kolay kolay daraldn grmedim, fakat darald zamanlarda iine girdii younlama, tm bnyesini olumsuz ynde etkileyebiliyordu. Sinir sistemini alt st edecek kadar youn bir gerilim ierisine girebiliyordu. Nadir olan ylesi durumlarn dnda, kolay kolay zmszle dmezdi. Bkmadan, ylmadan ve adeta Eyp sabryla yapt iin ya da ele ald problemin zerine giderdi. Kolay kolay proveke de olmazd. Ancak kendisi, kendisini proveke edebilirdi ki, bu da ancak sabrnn tat noktalarda oluyordu. Seyid Arkadan
318
Ardndan
kendisine ayracak zaman neredeyse yok gibiydi. rnein okumak istedii baz kitaplar okuma, onun iin bir lkst. Baz kitaplar aylarca okumaya altn hatrlyorum. Zaman ayrdnda ise, mesleki adan bilgilerini tazeleyecei kitaplara ve Parti yaynlarna arlk veriyordu. Onun dndaki okuma zaman, olduka kstlyd. Yine kp gezmek, dolamak, tand arkadalar ziyaret etmek, onun iin haftalar alan bir planlamayla gerekleebilecek bir durumdu. rgtsel bir i ya da iinde kan bir problemi zebilmek iin hastaneden kmas gerekiyorsa bu planlamalarn hayata geirebiliyordu. Dardan bakldnda dank gibi grnrd, ama olduka sistemliydi. Her eyi, btnsel bir yaklamla ele almaya alrd. in esasn ilk etapta nne koyar ve dier ynleri de onun etrafnda ele alr, rgtlemeye alrd. Bu, yaam, alma ve ynetim tarzna damgasn vurmutu.. Yapt alma, bireysel yeteneklere dayanan bir alma olmasna karn o, kesinlikle almay kendisinde tekelletirmezdi. alma ierisinde ekip ruhunu gelitirmeyi ve arkadalar eiterek, yedek yetitirmeyi esas alyordu. Mesela hastaneye tedavi iin gelen ve belli bir srede orada kalan, yine tedavisi iin farkl bir alana gemesi gereken ve gei iin gerekli olan sreyi hastanede geiren arkadalar dahi eitmeye alr, konumlarna ve yeteneklerine gre o arkadalar eitli almalara katard. Herkesi almalara katar, eitir ve onlarn iradelerini aa karmaya alrd. Bu ynyle, demokrat zellikleri olan bir arkadat. Fakat harcam olduu emek, aba karlksz olunca ya da farkl sebeplerden dolay kesintiye urarsa, fkelenir, bylesi yaklamlar, kabullenmezdi. Bunun tekrar etmemesi iin tahamml gsterirdi, ama bir yandan da emeklerinin boa gitmememsi iin, ne gerekiyorsa onu yapmaya alrd. almasn komple ele alrd. Bir taraftan tedavileri srdrrken, bir taraftan da tedavi ihtiyac younluuna cevap olmak iin, eleman yetitirmeye alrd. Zamann byk bir blmn bu almalara ayrr, ounlukla bireysel ihtiyalar iin ayrmas gereken zamandan fedakarlk yapard. rgtn kendisine verdii greve ve bitii misyona, bu biimde kendisini sistemli bir ekilde rgtleyerek, cevap olmaya alrd. Parti Merkez Okuluna gidene kadar almalar, ayn tempoda yrtt. alma, doas gerei rutin bir almayd. Fakat Seyid Arkada, yaamn manevi ynleriyle kendisinde varolanlar birletirip almaya indirgeyerek, yine mizah anlay ile arkadalarla gelitirdii diyaloglar buna
319
Ardndan
katarak, almay rutin olmaktan karyordu. Yapmak istedii eyleri, yapmas gerekenlerle buluturabiliyordu. Bylece yaamn renkli klmaya alyordu. rnein mzie olan ilgisini hi yitirmedi. alma esnasnda dahi mzik teybi srekli ak olurdu. Frsat bulduka kendisi alar, sylerdi.Gerek tedavi iin gelen arkadalar gerekse birlikte alt arkadalar, onun yannda fazla sklmazlard. alma ortam, hibir zaman itici ya da kartc olmad. Bu, biraz da o Arkadan alma ierisindeki zgnlnden kaynaklanyordu. Parti Merkez Okuluna gittikten sonra, hem gndemi yakalama noktasnda uygun bir zemin yakalam oldu hem de arkada yaps ile ok farkl bir ortam ierisinde diyaloga geebilme ansn yakalad. Savunmalar zerindeki derinlemesi, zmseme sorunu olmad iin hzla gelimeye balad. Aslnda gerek bundan nceki sre olsun gerekse de Savunmalar zerinden gelitirilen eitimden sonra, yaklak elli sayfaya yakn bir rapor yazd.... O, gerekten farkl bir insand. Bir gn....... Daha anlatlacak ok ey vard. Anlatmakla bitirilemezdi o, hem tm zamanlarda yaatma sz verilmemi miydi bir kere! Bitmedi, zlemi de sohbetleri de...
320
Ardndan
CANLAR YATAR BUZ ALTINDA Bir gn yolunuz geerse Dalarn karl zirvelerinden Beyaz lmn souk kuyusuna den Kahrmanlar hatrlayn! atal kanat bir sevda uruna Yara yara beyaz kuatmay yaln yrek getiler Getiler, alnlarnda buzdan gl dallar Gzlerinde ate dansyla yrdler Eer yolunuz geerse karakn Patikalarndan, Beyaz lmn Sonsuz uykusuna dalan yoldalar hatrlayn! Kar nasl yutar silan tutan elleri! Uyuur nce kararr, can ekiir Gl baharndayken, henz canlar Kurumu yaprak gibi dklr etleri! Kristal mzraklar karn Nasl da saplanr gzbebeklerine Bir dal brakn karn stne Erisin kar tepeleri Yklsn saltan karakn! Elinizin scakln brakn Canlar yatar buz altnda Gl tenleri GNEe kavusun . Hamza Yavuz
321
Ardndan
Seyidrza Arkadan ahadetinden sonra yaplan kongre ve konferanslarda kendisi iin alnan kararlar: inde frtnalar kopan mtevazi bir devrimci olmakt sana den, bize dense hakettiklerini sunmak, yaamak, yaatmak... * PJA IV. Konferansnda; PJA yelii, nsana Hizmet ve Dostluk nvannn verilmesi * II. Kltr Konferansda; - . Sarya, . Baran, . Seyidrza ve . Cemit arkadalarn mcadele ve toprakla btnleme sembol olarak ilan edilmesi - . Seyidrza Arkadan genlik kltr merkezlerinin ilk ehidi olarak kabul edilip, ahadet yldnmnde genlik ehitleri iin anma dzenlenmesi * I. Genlik Kongresinde; Hseyin elebi, Cafer Demirel, Sava Eren (Seyidrza), Neytullah Getiren, Hacer Kaya, Heri Heyderi, . Ari ve . Berfin arkadalar Genlik Hareketinin Onursal yeleri olarak kabul edilmesi * II. Basn-Yayn Konferansnda; . Dr. Seyidrza Arkada'n, aydnlanma hareketinin fahri yelie seilmesi kararlar alnmtr. * Kandil ve Xnerede bulunan hastanelerin adlar, .Seyidrza ZLAN LA Hastanesi olarak konmutur.
322
Ardndan
Sonsz olmayacak bu kitapta. Sadece sana ve yanndaki arkadalara merhaba demekti isteimiz. nk vedasz gittiniz, hoakalsz. Daha sonsz sylenmedi ki... Yazmaya altk seni. Yaama, lme ne kadar anlam verebildik? Cevap, sorgulayanda, emeini verende. Duygularnla, dncelerinle, ballnla ortada olan yaamn herkesin gzlerinde, kulaklarndayken halen, seni ifade edememek hakszlk olurdu sana. Yine de dili gemi zamann sensizlii kabulleniine isyan ediyorum. Umutlarn kadar yaamak esast ve bu Savatan Seyide tek deimeyendi. Dierleriyse diyalektie kapldlar. Byk dnceler, byk dnmeler zamandr demiti Tanralar Dostu. yleyse bir Servenci, heleki senin gibisi, durabilir miydi yerinde? Durmadn da. Kskanlacak bir yaam braktn herkesin yreine serpitirerek. lmszl daha iyi anlyorum imdi. Bana soyisim bulma szn unutmamtm ve sen hediye etmeyene kadar bir soyismim olmad. Sonunda buldum. Giderken acele elime tututurup gittin. Bense iki tarihi ismin birletirilmesiyle oluturulmu bu isimlerin anlamlarn yaamma yerletirebilme telan yayorum. Dersimin katledilmesinin tarihi simgesi LA deresi ve bu kaybedilen zamanlarn intikamn yine Dersimde alan ZLAN Yolda... Tarihle gnmz ve zmn ne gzel birletirmisin. Cins mcadelesinin, nderliin hediyesi olan Kadn zgrlk deolojisiyle ZLANca btnlemeyle yrtleceini bir daha anlyoruz. ZLAN Arkadan eylemini byk bir cokuyla karlamtn. te, ite Krt kznn militan cesareti! diyerek haykrmtn ve Bir kadn olarak byle bir k mthi bir ey! demitin. Ardndan, bulunduumuz okulda eyleminden sonra Sema Yolda karlamtk. Bizim iin tarihi bir karlamayd. Sema Arkadan kadn zerine yazlarn kendimize eitim materyali yapardk, imdiyse eylemiyle birlikte bizzat kendisiyle yzleiyorduk. Hepimizin devrimci yaammz tekrar tekrar gzden geirmemiz gerektii bir sorgulama anyd ve bu drste yaplmalyd. Militanca... Bir erkek olarak onlara olan ballna ve anlama
323
Ardndan
abana o sre asndan amamak elde deildi. Tarihe saplanp kalmamtn, bu kader deildir diyerek isyan ettiin gerekliklere, aclara zmn bulmutun. zmszlkten kurtulmak ayn zamanda kaderden kurtulmak olacakt ve bu ZLANlar SEMAlar FKRleri anlamakla yaanacakt. Kzgn demiri tutmak gibi bir ey olmasna, bedellerini en bata kendi yaamnda deyeceinin bilirliine ramen. Militanln cesaretini grmtn, daha ne olsundu? Ucuz yaama da, ucuz lme de kzardn. Bu yzden belirleyici hibir ayrnt es geilmemeliydi. Ve kar... Ne de ok severdin onunla oynamay, tm kaybedilere ramen nefret etmemekte srar etmisin. Kzmsn, uyarmsn onu, ama uzaklaamamsn. Bu yln ilk kar taneleri ellerime, yzme deerken yand tenim. Hepsi sensizlii haber veriyordu. Tek tek.... Sonra elime alp yakndan baktm. Belki de hesap istedim Ne istediniz UMUT NSANINDAN diye. Birden yldz eklinde olduklarn yeniden farkettim. Yldz... Evet gkteki yldzlar yere inmiti. Artk kskanlk bitmiti. Tm yeryz yldzlarla dolmutu, binlerce yldz. Ve sen glyordun denizdeki yldzlardan, gkteki ve yerdeki beyaz yldzlardan. Kzamadm, geri geldim ieri. Devrime olan acil ihtiyacmz, yakc gerekliimizin tarza, yaama bu kadar yansyn grdkten ve bedel olarak seni de verdikten sonra kanksamaya alkn yaradlmzn bize hep kaybettirdiini grdm. Alyoruz ve kabulleniyoruz tedbirsizlii, alma tarzndaki hatalar, yetmezlikleri ve nice nicelerini. Hep, Bir kader midir halkmzn alnna yazlan derdin. Deil. Kahrolas bir yazg deil. Bu yzden asla bir trajedi demeyeceim bu sona. Trajedi dayatld, ama bu ne bir ak hikayesidir ne de Son Servenciye iaret. Dayatlanlara ramen UMUT HKAYESDR. Ve tm ak militanlarnn, mcadelecilerinin hogrsne snarak yaanmaya, yaratlmaya allandr. Sevda ki onu boyun emeden tayana yarar. Dorusun airim. Ve bu doruluunla yrr tm Servenciler. Sahtelerine, taklitilerine ramen lanetlenecek olansa bellidir. Alie, okul, rgt iinde hep bir Bar kiilii olarak vardn. Bu srece nc, uygun bir mentaliten vard. imdi seni aramamak elde deil. Gidiinden sonra aldn nvanlar yaamnla, emeinle hakederken, bylesi bir yoldaa sahip olmak da bize gurur veriyor. Bylece sana olan saygm her zamankinden daha
324
Ardndan
da artm, ballk gerekliim tekrar tekrar sorgulanarak glenmitir. Fiziki gidiinde yalnz deildin, ne kadar istemesek de oniki yolda da seninleydi. Arge, Zaman, Botan, iek, Nujiyan, Bengin, Sarya, Zozan, Dirok, Tara ve Beritan. simlerini biraraya getirdiinde anlaml bir cmle kyormu gibi geliyor insana. yle ki kannla, yaamnla kurulan cmleler kocaman bir gereklii; tm insanlk, devrim ve smrge tarihini anlatyor sana. Alts bayan fedai arkadalardan oluuyor. Tomurcuklar, yaam umudunun habercisidir. Bu alt tomurcuk da yleydi. Onlar Tanralar Dostunun fedaisi olmaya and imilerdi ve oldular da.. Unutmayacaz... Ne braktnz anlam ne de sizleri... Sadece bizden anszn ayrlan bir yoldan gncesi deildir bu kitap. Bir yaam tarzdr, mcadele mantdr, devrimci durutur. Deerlendirmeye, zmlemeye ihtiyac olmayan bir UMUT TRKSDR. Okuduka yitirdiklerimizi, kazandklarmz ve daha daha yapacaklarmzn habercisidir. Ne bir sondur ne de veda. Kocaman gll bir MERHABA dr. Tm trajedilere inat SEYDE sunulan SAVATIR. Yaam olmal gzlerde Sadece yaam akmal gzya diye Baknca o gzlere, canlanabilesin Glnce, sen de coup coturabilesin..... te o gzler, son kalan yaral servencinin gzleridir.
25 ubat 2004 Munzur ZLAN LA KA Merkez Basn Brosu
325

Umudun Sesi - Özgür Kadın Akademisi

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Umudun Sesi - Özgür Kadın Akademisi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

UMUDUN SESN YTRMEMEK DLEYLE *

Basld Yer: AZAD MATBAASI Basm Tarihi: MART 2004

20 ubat 2004 Munzur ZLAN LA KA Merkez Basn Brosu

NSANI EN Y KENDS ANLATIR.

Mazlum Doan Parti Merkez Okulu Devre Sonu Bireysel Raporu

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

A- Sosyal-Ekonomik-idari ve Etnik Yap:

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

A- Aile-Airet Gereim le ocukluk Sreci:

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

ocukluum: lk Ve Ortaokul Dnemi

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

Lise Dnemi, slamla Tanma Ve Kopu:

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

niversite, Araylar Mcadeleyle Tanma Ve Hayat

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

niversite Okul Eitim Durumuma likin:

Ve Meslek Hayatma likin:

nsan En yi Kendisi Anlatr

Partiye Profesyonel Katlm:

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nderlik Gereinin Somut fadesi Olan Savunmalar Karsndaki Tutum Ve Duruum:

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

Savunmalardaki nderlik Felsefesine likin;

nsan En yi Kendisi Anlatr

Yeni Sosyalizm Anlayna likin;

nsan En yi Kendisi Anlatr

nsan En yi Kendisi Anlatr

nc Alan Teorisinin eriine likin;

nsan En yi Kendisi Anlatr

de halkn bilinlendirilmesi, bu kurumun moral tanmasnda aktifletirilmesi nemlidir.

Meru Savunma izgisinin Esaslar;

nsan En yi Kendisi Anlatr

grce: Mee aac yapraklarnn toplanmasyla yaplan denk. *