ANKARA NVERSTES MHENDSLK MMARLIK FAKLTES ELEKTRK MHENDSL

STAJ RAPORU EMA ELEKTRK SANAY A..

HAZIRLAYAN FIRAT KAYA M980308028

ANKARA-2002

EMA A.. (EMA ELEKTRONK SANAY ANONM RKET)

1975 4.900.500.000.000 TL 11.000.000.000.000 TL 1.EMA 2882 Necip Kemal BERKMAN Ayhan Gereker (Haberleme Cihazlar Grubu) Mahmut Karadeniz (Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu) Cengiz Ergeneman (Mikroelektronik, Gdm ve Elektro-Optik Grubu) Mehmet Kamilolu (Mali ler) EMA A..(EMA Elektronik Sanayi ve Ticaret A..) Macunky:Mehmet Akif Ersoy Mahallesi Firmann tam ad ve 16. Cad. No:16 Macunky - Yenimahalle Adresi: ANKARA ** Akyurt:PK.30 06011 Etiler / ANKARA Telefon : (312) 385 19 00 Faks : (312) 354 13 02, (312) 354 52 05 E-Posta : webmaster@venus.ema.com.tr Internet : http://www.ema.com.tr HAKKINDA GENEL BLG EMA, Kbrs Bar Harekatnda sknts ekilen taktik saha haberleme sistemlerine bir zm getirmek, telsiz cihazlar retmek iin kurulmutur. Bugn haberleme cihazlarndan, elektronik harp sistemlerine, radarlardan alak irtifa hava savunma sistemlerine, gece gr cihazlarndan gdm sistemlerine kadar geni bir yelpaze iinde rettii 99 sistemin 81'i kendi mhendislerinin zgn tasarm olan, byk, yurtiinde ve yurtdnda saygn bir elektronik sanayii kuruluudur. EMA balangtan beri retimini askeri, sivil rnler alannda yapmay ve ihracat olanaklarn aratrmay hedeflemitir. Bu hedef dorultusunda da bugne kadar kmlatif olarak askeri satlar; sivil satlar ve yurtd satlarn toplam kadar olmutur.EMAn yllk satlar her yl artarak 1999 yl sonunda 200 milyon dolar dzeyine ulamtr.

Kurulu tarihi : denmi Sermayesi : Kaytl Sermayesi : alan says : Genel Mdr : Genel Mdr Yardmclar :

EMA Ankarada Macunky ve Akyurtta yerleik iki ayr tesiste retim mhendislik, pazarlama ve sat faaliyetlerini srdrmektedir.Macunky tesisleri 75.000 metrekaresi kapal olmak zere 131.190 metrekarelik bir alanda, Akyurt tesisleride 36.000 metrekaresi kapal olmak zere 240.000 metrekarelik bir alan iine kurulmutur. Mevcut bu iki ana niteye ek olarak, kendi blgelerinde pazarlama, sistem kurma ve bakm-onarm hizmetleri vermek zere stanbul ve zmirde Blge Mdrlkleri kurulmutur.Bu illerin dnda kalan btn byk illerde de sat bayilikleri mevcuttur. Askeri sistemlerde elektroniin giderek daha arlkl yer almas, lazerden kzltesi grntleme sistemlerine, elektronik harp ve istihbarat sistemlerinden dost dman ayrma sistemlerine kadar hemen tm askeri sistemlerde bu elektroniin kullanlmas EMAn stratejik olarak ok nemli yeni sahalara almasna neden olmutur. Faaliyet alann ihtiyalar paralelinde ve bilinli bir ekilde genileten EMA; kendisini Trk Silahl Kuvvetleri iin stratejik olan ve milli olmas gereken elektronik ve elektro-optik tehizatn imalat konusunda sorumlu olarak grmektedir. EMAn rettii tehizat ile Silahl Kuvvetlerimiz bugn en ileri teknolojik cihazlar, ABD ve Avrupa lkeleri ile ayn zamanda kullanma almaktadr. 1.1 Ema Tarihesi EMA, 6762 sayl Trk Ticaret Kanununun esaslarna gre 1975 ylnda 10 milyon TL (625.000 ABD $ ) sermaye ile Kara Kuvvetlerini Glendirme Vakf nclnde vakf kuruluu bir anonim irket olarak kurulmutur.1976 Ocak aynda, Sn. Hacim KAMOY'un Genel Mdr olarak atanmasn takiben yatrm almalarn ksa srede tamamlam ve 1979 yl balarnda Ankara Macunky tesislerinde retim faaliyetine gemitir. EMA kurulu yllarndan bu yana ileri teknolojiye dayal olarak, programl bir ekilde mteri ve rn yelpazesini geniletmi olup, bugn modern elektronik cihaz ve sistemler gelitiren, reten, tesis eden, pazarlayan ve sat sonras hizmetlerini yrten entegre bir elektonik sanayii kuruluu haline gelmitir. EMA, farkl yatrm ve retim yaps gerektiren proje konularna bal olarak Haberleme Cihazlar Grup Bakanl (HC), Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grup Bakanl (MST), Mikroelektronik, Gdm ve Elektro-Optik Grup Bakanl (MGEO) olmak zere ayr grup bakanl bnyesinde rgtlenmitir. Ankara'da Macunky ve Akyurt'ta yerleik iki ayr tesiste retim ve mhendislik faaliyetlerini srdrmekte olan EMA'n Genel Mdrlk tekilat Ankara Macunky'de bulunmaktadr. EMA, stanbul, zmir Blge Mdrlkleri ve yurt apna yaylm olan sat bayilikleri ile sat sonras hizmetlerini de baaryla yrtmektedir. eitli lkelerde temsilcilikleri bulunan EMA, ilk yurtd irketi olan EMA-BAK irketini, 1998 ylnda Azerbaycan'da kurarak faaliyete geirmitir. Macunky tesislerinde faaliyetlerini srdren, Haberleme Cihazlar Grubunun ana faaliyet alan askeri ve profesyonel haberleme sistemleri, Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubunun ana faaliyet alan ise radar, elektronik harp ve komuta kontrol sistemleridir. Geni makina-tehizat park ve stn teknolojik yapya sahip Macunky tesislerinde "AR-GE blmleri", "Elektronik retim Blmleri" ile "Bask Devre retim", "Mekanik retim" ve "Kalp retimi" blmleri bulunmaktadr. Elektronik

retim nitelerinde askeri standartta ve ar evre koullarn ieren retim yntemleri kullanlmakta ve ada teknolojik gelimeler yakndan izlenmektedir. retim hatlarnda; ok katl ve esnek bask devreler yzey monte teknolojisi, bilgisayar destekli tasarm-retim teknolojileri baaryla kullanlmaktadr. Akyurt tesislerimizde faaliyetlerini srdren Mikroelektronik, Gdm ve Elektro-Optik Grubu ise hibrid mikroelektronik devreler, gece gr cihazlar, lazer iaretleyici ve ataletsel seyrsefer cihazlar ana balklar altnda, otomasyona dayal en modern retim aralaryla donatlm olarak, 2000'li yllarn en kritik teknolojileri arasnda yer alan mikroelektronik teknolojili retim ile elektro-optik alannda retim gerekletirilmektedir. Btn gruplarda bilgisayar destekli tasarm (CAD), mhendislik (CAE) ve retim (CAM) teknolojileri askeri standartlar ve ISO-9001'e uygun olarak baaryla uygulanmaktadr.

1.2 Eman Ortaklar

ORTAKLAR Trk Silahl Kuvvetlerini Glendirme Vakf Trk Polis Tekilatn Glendirme Vakf zelletirme daresi Bakanl Axa OYAK Sigorta A.. Dier Ortaklar TOPLAM

Sermaye Oran (%) 81,15858 1,42396 0,27245 0,11557 15,02943 100

Toplam Sermaye Pay (TL) 8.150.372.447.400 139.562.676.000 26.703.270.000 11.326.926.000 1.473.034.680.000 9,801,000.000.000

1.3 Eman tirakleri TRAKLER tirak Tutar tirak Oran (%)

ROKETSAN Roket Sanayi ve Tic. A.. ASPLSAN Askeri Pil Sanayi ve Tic. A.. TLOMSA Trkiye Lok. ve Motor San. A.. EMA-BAK irketi Havaalan letme ve Havaclk Endstrileri A.. 1.4 Ema Organizasyonu

1.650 Milyar TL. 1.5 Milyar TL. 59.9 Milyar TL. 500.000 $ 26 Milyar TL.

15 0,5 1 100 0.1

EMA, gndemindeki projeler ve szlemeler kapsamnda daha etkin ve verimli alabilmek amacyla Genel Mdrlk tekilat altnda; Haberleme Cihazlar ( HC ) Grup Bakanl : Askeri ve sivil haberleme alanlarnda mevcut gereksinimleri karlamann yan sra en yeni teknolojiler kullanlarak gelecee ynelik rnler gelitirilmektedir.retilmekte olan cihaz ve sistemlere ilave olarak ; HC grubu sahip olduu mekanik, bask devre ve kalp konularndaki bilgisayar destekli tasarm/retim(CAD-CAM) imkanlar ile EMAn gereksinimlerini karlad gibi daryada hizmet vermektedir. Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri ( MST ) Grup Bakanl : Youn mhendislik ve geni kapsaml teknolojileri bir arada kullanarak gelitirilen sistem entegrasyonu arlkl proje faaliyetleri yrtlmektedir.Bu projelere rnek olarak Elektronik Harp, Radar, Komuta Kontrol projeleri ile merkezi kontrolu uyar ve alarm sistemlerini sayabiliriz.

Mikroelektronik Gdm ve Elektro-Optik ( MGEO ) Grup Bakanl : amzn en kritik teknolojileri olarak nitelendirilen mikroelektronik devre retimi ile elektro-optik, gdm elektronii ve navigasyon alanlarnda aratrma ve retim faaliyetlerini srdrmektedir. 3 gruba ayrlmtr. NOT: Organizasyon emas ekte sunulmutur. Sayfa 53. 1.5 Ema rnleri 1.HC Grubu rnleri: Trunch Telsiz Sistemleri , VHF / UHF FM Telsiz Cihazlar , VHF / FM Askeri Taktik Telsiz Cihazlar , VHF / FM Frekans Atlamal Askeri Telsiz Ailesi ,

Have-Quick II / Saturn VHF / UHF Hava Yer Telsizleri , TV Vericileri ve Aktarc Cihazlar , Sahra Telefonu , HF Sarp Gvenilir Paket Data Haberlemesi , Ses ifreleme Cihazlar , Elektronik htirakl Tapalar ,

2.MST Grubu rnler: Radar Sistemleri , Elektronik Harp Sistemleri , Ksa Menzilli Mobil Savunma Sistemleri , Komuta Kontrol ve Bilgi Sistemleri , Batarya At dare Computer Sistemleri , Veri Terminal Cihazlar , Otoyol Acil Yardm Haberleme Sistemleri , Otoyol cret Toplama Sistemleri ,

3.MGEO Grubu rnleri: III.Nesil Gece Gr Gzlkleri , III.Nesil Gece Gr Drbnleri , III.Nesil Gece Gr Silah Drbnleri , III.Nesil Gece Gr fr Periskoplar , Laser Hedef aretleme Cihazlar , Lazer Hedef Noktalayclar , Laser Mesafe lme / Hedef aretleme Cihazlar , Termal Kameralar , Gndz / Gece Termal Niangah Sistemleri , RLG Ataletsel Seyrsefer Cihazlar , Hibrit Mikroelektronik Devreler,

NOT: irketin rn yelpazesi ekte sunulmutur. Sayfa 56. 1.6. Hammadde EMA da hammadde olarak genellikle paslanmaz elik , alminyum , sa levha , ubuk levha gibi metaller ile elektronik paralar kullanlmakta , hassas hafif metal dkm , mekanik ileme , plastik pres ileri , metal ileme gibi iler ise yan sanayiye yaptrlmaktadr .EMA , asadaki sebeplerden dolay kulland hammaddelerin neredeyse hepsini ithal etmektedir. Firmann rettii rnler savunma sanayine ynelik olduu iin , gvenilir olmak zorundadr ve bu gvenilir cihazlarn retilebilmesi iin gerekli

hammaddelerin belirli kalite spesifikasyonlarn salamas gerekmektedir. Trkiye deki birok firma , rnlerinin kalitesini belgelendirememekte ve bu konuda risk almak istemeyen EMA ithalata ynelmektedir. zellikle nitelikli Alminyum gibi hammaddeler yurtiinden temin edilemedii iin, ithalat ile elde edilmektedir. EMA n ithal ettii hammaddeler ve bu ithalatn yapld lkeler unlardr; Hammadde ---------------------------------Alminyum Plakalar Hassas Dkmler Kum dkmler Vida , insert , segman vs. p gerdirme halkas Mastlar 1.7. Personel Dalm Uygulad sat programlar ile , satlarnn %50 sinin Silahl Kuvvetlere, %50 sinin ise sivil kurulular ile yurtdna gereklemesini salayan EMA, bu baarsn byk lde yetimi ve konusunda uzman olan personeline borludur . EMA , 26 yldr Trk Mhendisliine yatrm yaparak , kendi mhendislik gc ile zgn tasarm yapmakta ve tasarlad rnlerin retim tekniklerini de hazrlamaktadr. (2001 yl ) Kadro Durumu Haziran Sonu Gerekleen Mhendis dari Personel Teknik Eleman Eleman Geici Eleman Stajyer renci Toplam 1,2 617 27 664 374 2,882 306 185 670 66 80 384 67 159 7 45 239 85 260 80 6 21 141 30 186 26 950 478 1,119 339 157 HC MST MGE O GY TOPLAM lke -----------------------Almanya Almanya srail , Portekiz svicre ngiltere ngiltere

Not : Geici elemanlar ve stajyer renciler toplama dahil edilmemitir.

Tablo 1.7. EMA fabrikas personel dalmn gsterir.

Macunky tesislerinde normal ve vardiyal olmak zere 2 tip alma ekli uygulanmaktadr. Buna gre alma saatleri syledir : Normal alma : Vardiyal alma : 8. 00 - 17. 30 17. 00 - .01 .00 01. 00 - 8. 00

EMAda cumartesi , pazar ve resmi tatil gnlerinde allmamakta ve personelin dinlenebilmesi iin , len 1 saatlik yemek paydosu ile , sabah ve leden sonra 15 dk lk ay molalar verilmektedir. 1.8. Pazarlama ve Sat EMAda mevcut mterileri korumak, yurt ii ve dnda yeni mteriler kazanmak, pazar payn ykseltmek ve gelirini artrmak ana hedeftir. Bunun iin aratrma-gelitirme-tasarm-proje-retim blmleriyle pazarlama-sat birbirlerini destekleyecek ekilde almaktadr. Yllk sat haslatnn bir nceki yla gre reel olarak %10 orannda artrlmas ve ihracat hedefinde d pazarn srekli gelitirilerek, yllk ihracat tutarnn $ olarak artmas baz alnarak pazarlama plan hazrlamaktadr. EMAda sat programlar yaplrken, satlarn %50sinin Silahl Kuvvetlerine, %50sinin kamu ve zel kurulular ile yurtd satlara ayrlmas hedef alnyor. Bylelikle bir yandan EMAdaki bilgi birikiminin,dier kurulularn ihtiyalarnada cevap verecek ekilde kallanlmas ve eitlendirilmesi salanr.

Milyon TL

1000 $

Net Dnem Kr
1982 ve ncesi 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 292 351 1,283 5,963 8,308 6,825 229 706 15,374 33,293 61,686 149,400 298,601 582,868 1,350,967 2,300,575

Net Sat
2,598 2,965 8,139 21,514 38,266 42,726 63,778 94,108 181,495 309,610 759,370 1,493,049 3,860,592 6,728,061 12,583,876 26,202,647

Net Dnem Kr
2,073 1,539 3,486 11,337 12,236 7,955 161 332 5,884 7,972 8,966 13,590 10,071 12,701 16,576 15,137

Net Sat
19,283 13,001 21,561 40,408 56,153 49,583 43,172 46,538 69,142 74,281 108,472 134,235 129,863 145,963 156,347 173,856

1998 1999 2000

3,586,052 6,314,818 4,485,609

45,488,626 82,053,106 140,959,867

13,736 15,067 7,162

174,234 196,518 224,734

Tablo.1.8. Net Dnem Kr ve Net Satlarn TL deeri, 31 Aralk tarihli Gelir Tablolarndan alnm olup, $ deerleri (satlardaki ihracat hari) yllk ortalama dolar kurlar kullanlarak hesaplanmtr.
Teslimatn Dalm (1980-2000)

Tablo 1.8.2. EMA Teslimat Dalmn gsterir. 1.9 EMAn Rekabet Ettii Dier Firmalar Hakknda Bilgiler EMA , bugn , ileri teknolojiye dayal , en modern tesis ve tehizatla donatlm , dnyann en iyi firmalar ayarnda , kendi z tasarm ve retimini yapan , dnyada ok az firmann gerekletirebilecei rn yelpazesine sahip bir Milli Elektronik Sanayi kuruluu haline gelmitir. EMAn faaliyet alanna giren konularn tamamna yakn blmnde rakipleri gelimi lkelerdeki byk firmalardr. Fiyat ve kalite ynnden rakipleriyle benzer dzeyde olmasnn yansra; Ema onlardan ayran en nemli husus, cihaz ve sistemlerdeki yazlmlara hakimiyeti ve bu nedenle her trl koulda mdahale edebilme imkandr. Trk - Amerikan Konseyinin 25 - 28 ubat 1998 tarihlerinde ABD de yaplan yllk toplantsnda , ilk defa bir Trk Savunma Sanayii irketine verilen Savunma Sanayii dl n alan EMA , bu dlle en byk Trk Savunma Elektronik irketi durumuna gelmitir. EMAn tasarlad ve rettii tm rnler Trkiyede ilk kez tasarmlanm ve retilmi rnlerdir. EMAn gerekletirdii ilkler olarak, dnyadaki gelimi lkeleri dnerek aadaki projelerden sz edilebilir. EMAn ileri teknoloji almalar ile Trkiyenin bugn dnyadaki yeri;

 Elektronik harp cihazlar alannda kendi z tasarmn yapan ilk 10 lke arasndadr. Frekans atlamal VHF/FM Kriptolu telsiz sistemleri alannda kendi z tasarmn ve retimini yapan en baarl ilk 4 lke arasndadr. Kestirme cihazlar alannda ilk 4 lke arasndadr. GSM cep telefonu alannda cihaz gelitirmi bulunan ilk 9 lke arasndadr. TASMUS Taktik haberleme sisteminin ise ayn teknolojiyi kullanmay dnen Avrupa lkelerinden nce gelitirilip, hizmete sunulmas planlanm ve Milli Savunma Bakanl ( MSB ) ile szlemesi imzalanmtr.EMAn 500 firma arasndaki yeri aadaki tabloda gsterilmektedir.
RETMDEN SATILARA GRE SIRALAMA CROYA GRE SIRALAMA

1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999

300 188 107 84 128 137 169 124 119 90 77 55 61 67 65 62 45

319 202 118 96 140 113 180 146 135 104 88 66 70 71 84 78 59 102 128 96 95 73 62 41 48 55 54 50 34 12 11 7
ZEL FRMALAR SIRALAMASI ENDSTRYEL FAALYET KOLLARINA GRE SIRALAMA ( Metal Eya, Makina ve Tehizat ve Mesleki Aletler Sanayii)

Tablo 1.9.1. stanbul Sanayi Odas (SO), "Trkiye'nin 500 Byk Sanayi Kuruluu - 1999" listesinde, EMA, ayrca ekonomiye salanan katky gsteren "katma deer" sralamasnda Trkiye'nin 9'uncu, Ankara'nn 1'inci byk zel sektr kuruluu olmutur.

irketin balIca mterileri unlardIr : ABD Banglade Belika Cezayir zbekistan Tunus Almanya Pakistan Suudi Arabistan Sudan Gney Kore rdn Arnavutluk Grcistan Hollanda ngiltere ran Azerbaycan svicre KKTC Malezya Nijerya

10

LKE BAZINDA HRACAT DAILIMI ( 1000 $ )

2000

LKE ABD Almanya Arnavutluk

Avusturya

83-90
2,226 5,830 0 0 0 74 1,186

91

92

93

94

95

96

97

98

99

TOPLAM

Azerbaycan Banglade Belika BosnaHersek 2,006 Cezayir Grcistan 24 23 Hollanda ngiltere 65,580 3,077 ran 831 svire 0 0 Krgzistan Kuzey 2,938 345 Kbrs T.C. Malezya zbekistan 5,234 2,225 Pakistan S.Arabistan 140 1.342 / B.A.E. 743 23 Sudan 92 131 Tunus 266 0 rdn 31 0 Dier TOPLAM

2,221 1,184 1,374 642 18,647 30,277 0 365 3 0 1 1 0 0 10,177 0 1 0 48 17 90 588 0 562 407 47 20 0 16 12 39 0 631 193 49 4 4 -

59 0 1,489 3,512 20,8 26,799 26,489 17,538 147 0 4 0 1 1 5 253 34 4,575 1,549 356 0 0 4 0 2 4 4 553 0 469 368 69 1 9 70 113 0 691 2.100 48 109 16 3 30 8 215 26 49 4 0 135 133 301 15 2 18 22 210 77 446 677 387 1 282 3 19

4,080 3,092 5,908 25,146 9,646 15,414 5,076 177,182 0 0 0 519 1 0 0 265 521 1,616 78 18,907 0 0 0 79 1,347 22 152 651 41 0 860 57 7 2 20 571 365 43 711 3 167 571 2,006 747 248 412 71,393 1,318 680 11,019 2,100 617 9,127 1,691 787 246 319 117 326,84

1,396 2,606 378 3 3 14 17

87,201 10,078 21,855 42,854 22,54 34,564 30,443 23,784 16,062 23,596 11,685

Tablo 1.9.2. EMA hracat Dalmn gsterir.Yukardaki 2000 yl verileri Temmuz ayna kadardr. 1.10. irket Stratejisi EMA' n genel stratejik amalar aada sralanmtr : lkemizin askeri ve sivil elektronik cihaz ve sistem gereksinimlerinin yerli teknoloji-retimle salanabilecei ortam yaratmak, 1. Trk Silahl Kuvvetleri'nin byk elektronik projelerinde ana yklenici olarak hizmet vermek ve bu konularda da bamll en aza indirmek, 2. retimi askeri ve profesyonel elektronik cihazlar arasnda dengeleyerek EMA'n her trl artlar altnda devamlln ve gelimesini salamak,

11

3. Olaanst hallerde Silahl Kuvvetlerimizin talebi dorultusunda retim kapasitesinin tmn askeri tehizata dndrerek Silahl Kuvvetlerimize azami destek salamak, 4. Milli olmas zorunlu olan elektronik harp, kripto ve kritik yazlmlar gibi konularda gerekli potansiyeli salamak, retimi gerekletirmek ve bu konuda Silahl Kuvvetlerimize destek olmak, 5. Uluslararas pazarlarda yksek teknolojili gerekse fiyat bakmndan rekabet edecek dzeye gelerek ihracat gerekletirmek. FAALiYET ALANLARI BELiRLEME HEDEFLER

Grup Bakanlklar,faaliyet alanlarnn belirlenmesinde aadaki ilkeleri gznne alr: 1. Rekabet gcn artrc ve da bamll azaltc ileri teknolojik birikim ve sreklilik salanmaldr. 2. Kapsamdaki rnler ve hizmetler ticari baar kazandrmal, krll artrmal, uzun vadeli aratrma almalarn destekleyebilmeli, EMA'n genel hedef ve karlarna uygun olmaldr. 3. Trk Silahl Kuvvetlerinin gereksinimi olan ve milli nem tayan konulara arlk verilmelidir. TEKNOLOJi VE AR-GE HEDEFLERi

Belirlenen faaliyet alanlarnda askeri/profesyonel elektronik cihaz ve sistemi retecek ve tasarmlayacak bir teknoloji merkezi olmak temel hedeftir. AR-GE almalarna byk nem verilmeli ve yllk cironun en az % 8' i AR-GE faaliyetlerine ayrlmaldr, planl ve salkl byme esas alnmaldr. PAZARLAMA SATI HEDEFLER Mevcut mterileri muhafaza etmek, yurt ii ve dnda yeni mteriler kazanmak, pazar payn ykseltmek ve geliri artrmak ana hedeftir. Bunun iin aratrma-gelitirme-tasarm-proje-retim blmleriyle pazarlama-sat blmlerinin birbirlerini destekleyecek ekilde almas salanmaldr. Yllk sat haslatnn bir nceki yla gre reel olarak % 10 orannda artrlmas amalanmtr. hracat hedefi de d pazarn srekli gelitirilmesi ve yllk ihracat tutarnn $ olarak artrlmasdr.Sat programlar, satlarn % 50' sinin Silahl Kuvvetlerimize, % 50' sinin ise sivil kurulular ile yurt dna gereklemesini salayacak ekilde yaplmaldr. KALTE, VERMLLK VE YATIRIM HEDEFLER Her rnn mteri memnuniyetini en st dzeyde salamak ve uluslararas kalite standartlarna uymak ana hedeflerdir.Tm kaynaklar en verimli ekilde kullanlmal , en dk maliyetle azami verim elde edilmeli; yaplan her iin, retilen her rnn ve sunulan her hizmetin batan doru ve hatasz yaplmas salanmaldr.Planlanan yatrmlarn yeni projelerin uygulanmasna ynelik olmas ve kalitenin iyiletirilmesi, maliyetlerin drlmesi, mteriye daha iyi servis verebilmesi, yurt dndaki benzer kurulularla rekabet edebilmesine ynelik idame yatrm nitelii tamas esastr.Yan sanayide verimli ve ekonomik olarak yaplabilecek tm ilerin

12

EMA yerine yan sanayide yaptrlmas, bu ekilde yurt apnda geni bir yan sanayi olumasna katkda bulunularak Savunma Sanayinin glendirilmesi hedef alnmaldr. FNANSMAN ve KRLILIK HEDEFLER Finansal yapsnn gl olmasn salamak ana hedeftir. Kr reel olarak her yl artrlmaldr. NSAN KAYNAKLARI EMA personelinin, huzurlu ve gvenli bir ortamda, EMA kurulu amalar ynnde almalar salanmaldr. alanlar arasnda verimlilii artrc, katlmc ve yaratc bir alma ortam kurulmaldr. SOSYAL SORUMLULUK irket amalarn gerekletirirken toplumsal deerlere ve ticari ahlaka sadk kalnmal, tketici haklarna ve doal evrenin korunmasna titizlik gsterilmelidir.Katlmc ve yaratc bir alma ortam kurulmaldr. 2. ENDSTR MHENDSLNN TEMEL ALANLARI 2.1. malat Mhendislii EMA iki ayr fabrika halinde retimine devam etmektedir ve retim fabrikada eitlilik gstermektedir. o Macunky Tesislerindeki retim : A ) Elektronik retim : Elektronik cihazlarn retimi, askeri standartlarda ve ar evre koullarna dayankl olacak ekilde gerekletirilmektedir. Elektronik retim konusunda teknolojik gelimeler yakndan izlenmekte olup yzey montaj teknolojisi ( SDM ) ve bilgisayar destekli tasarm-retim teknolojileri ( CAD-CAM ) kullanlmaktadr. B ) Bask Devre retimi : EMAca retilmekte olan tm cihazlarn 12 katlya kadar ok katl devre ve ift yzl esnek devre retimi gerekletirilmekte olup, retim srelerinin MIL_P_55110 standartlarna uygunluu onaylanarak askeri kalite belgesi almtr. C ) Mekanik retim : Elektronik Sanayinin gerektirdii kalite ve hassasiyetle her trl torna, freze, sac ve levha ieren mekanik paralar yksek kapasiteli, modern, nmerik kontroll, otomatik tezgahlarda retilmekte ve bu paralarn standartlarna uygun kaplama boyama ilemleri yaplabilmektedir. D ) Kalp Tasarm ve retim : Askeri standartlarn ngrd hassasiyette ve kalitede paralar retmek iin kk ve orta boy plastik enjeksiyon metal kesme,

13

biimlendirme ve alminyum ekme kalplar ile retime yardmc aparatlarn tasarm ve retimi yaplmaktadr. 2.2. Fabrikann MGEO Grubunda alan Endstri Mhendisleri A ) retim Blm : Kontrat hkmlerine uygun kalite ve maliyetde retimi gerekletirebilmek iin detay planlama, imalat, montaj ve test ilemlerini yapt iin grup iletme ve stratejik planlarna uygun yetenekte bir retim kapasitesinin devamlln salamakla sorumludur. B ) Kalite Blm : Grup, rnlerin gelitirilmesinden retimlerine ve kullanmlarna kadar her safhada szleme ve kalite gereklerine uygun olmalarn salayan bir rn kalite gvenlii programnn yrtlmesinde grev alyor. C ) Mhendislik Blm : Mteri istekleri dorultusunda mevcut teknolojileri kullanarak grup iin gerekli i tanm, gelitirme ve tasarm fonksiyonlarn yerine getirip, mevcut olmayan teknolojiler iin rnlerin problemsiz bir biimde mhendislik blmnden retim blmne aktarlmasn salar. D ) Mali ler : Grup, aktif varln korumak amacyla mali usul ve prosedrler uygulayarak mali bilgilerin denetimini ve raporlanmasn ve bu bilgilerin kanunlara ve EMA kaidelerine uygun olmasn salar. 3. EMADA ENDSTR MHENDSL ALIMALARI EMAda Endstri Mhendisleri,retim Planlama ve Kontrol Mdrl (PK), rn Planlama Mdrl, Tasarm Mdrl,Ett Plan Mdrl ve Toplam Kalite Ynetimi blmlerinde almaktadr.Stajm retim Planlama ve Kontrol Mdrlnde yaptmdan dolay blmdeki endstri mhendislerinin grevlerini aada belirtmekteyim. retilecek veya satn alnacak malzeme veya paralarn analizini yapmak. retim ve yeni rn maliyetleri konusunda optimizasyon almalarnn yaplmas. Tasarm blmnce malzeme ve paralardaki deiikliklerin ,modifikasyon ve dzenlemelerinin analizi. MRPyi kullanarak satn alnacak malzemelerin miktar ve tarih bilgilerini planlamak, stoklar ile sat blm arasnda malzeme ak bilgilerinin teminini salamak. MRPyi kullanarak retim iin i emirlerinin planlanmas, malzeme ak tarihleri ve hareketlerinin kontrol. Simlasyon almalar ve yerleim tiplerinin belirlenmesi. merkezleri ve blmleri iin performans raporlarnn hazrlanmas. MRP raporlarnn analizi ve kapasite kontrollerinin yaplmas. Stok kontrollerinin yaplmas. Sat kararlarnn analizi. Stajn yapld Haberleme Cihazlar grubu (HC) nun sunduu i olanaklar ise

14

yledir; idaresi Kimya Mhendislii naat Mhendislii Bilgisayar Mhendislii Elektrik Mhendislii Elektronik Mhendislii Endstri Mhendislii Bilgi Teknolojisi

retim Mhendislii Pazarlama ve Sat Makina Mhendislii GElektronii Mhendislii Yazlm Mhendislii Haberleme Mhendislii CAD-CAM Mhendislii

3.1 Aratrma & Gelitirme EMAn aratrma gelitirme( Ar-Ge) almalar; uluslararas rekabet edebilirliin salanabilmesi iin gerekli olan zgn teknoloji retilmesi bakmndan en nemli etkinlik olmaktadr. Bu nedenle EMAn program ynetimi, sistem mhendislii ve dier mhendislik metodolojileri konularndaki almalar uluslararas kabul grm standartlara uygundur. EMA yllk toplam satnn %8ini AR-GE iin sarfederek bu konudaki dnya standartlarna erimi olup, Ar-Ge kaynakl rn oran toplam rn saysnn %50sini iermektedir. Sahip olunan know-how, teknolojik altyap ve uygulanan kalite anlay EMA komuta kontrol, haberleme, elektronik harp, mikrodalga, radar ve elektro-optik gibi stratejik rnlerin tasarlanp, gelitirilerek retilmesinde Trkiyenin en byk endstriyel kuruluu haline getirmitir. Ema sistem ve yazlm gelitirmedeki deneyim ve yeteneklerini birletirmek suretiyle mterilerine optimum zmleri/rnleri nerebilme konumundadr. EMA Ar-Ge almalaryla gnmze kadar birok dl alm, 1999 ylnda da Trk Elektronik Sanayicileri Dernei (TESD) tarafndan ilk kez dzenlenen Elektronikte Yenilikilik Yaratclk dln kazanmtr. EMA'da "Teknolojinin Edinilmesi" hedefi nceliklidir. Teknolojinin edinilmesi sreci, gerek teknolojiye ynelik Ar-Ge almalar yoluyla, gerekse lisans transferi yoluyla, ilgili teknoloji alanna adm atlmas ile balamaktadr. Srecin dier admlar, teknolojinin zmsenmesi, rne dntrlmesi, gelitirilmesi ve trev rnlerin tasarm eklinde zetlenebilir.

15

Gnmzde "Teknoloji Transferi" veya "Teknoloji Alm" gibi tanmlar ska kullanlsa bile pratikte bunun anlam ounlukla "retim Teknolojisinin Satn Alm" olmaktadr. Bunun nedeni aktr: eer zellikle bu amala bir giriimde bulunulmuyorsa ki lkemizde bilinen bir rnei yoktur. Uluslaras rekabetin acmaszca yaand bir alanda bir firmadan yllar boyunca birikimini yapt ve gelitirdii bir teknolojinin, bir satn alm projesinin btesinin snrlar iinde alnmas ok zordur. Bu nedenle, bu tr giriimlerin sonucunda genelde, bilinerek veya bilinmeden "retim Teknolojisi"nin alm ile yetinilmek zorunda kalnmtr. EMA ise bu konuya daha bilinli yaklamakta ve teknoloji transferinden, teknolojinin edinilmesi srecini destekleyen bir alt unsur olarak yararlanmaktadr. EMA'n bu kapsamdaki deneyimini "Neyi, nereden, nasl ve kaa alacan bilmek" eklinde zetleyebiliriz. rnein EMA, edindii teknolojileri gerek bamsz Ar-Ge teknoloji projeleri, gerekse trev rn projeleri ile gelitirme hedefi sayesinde, ilk askeri taktik telsiz retimini lisans alarak balatm, ancak bugn kendi askeri taktik telsizlerini gelitiren ve ihra eden bir firma konumuna gelmitir. Bugn EMA'n sahip olduu ve ilgili herhangi bir projede hemen uygulamaya koyabilecei bilgi birikimi aadaki alanlarda younlamtr: Radyo Frekans (RF) ve mikrodalga tasarm alanlarnda: 20 GHz'e kadar devre ve anten tasarm. Analog tasarm alannda: Dk frekans devreleri ve g kaynaklar tasarm . Saysal tasarm alannda: ok mikroilemcili devre, uygulamaya ynelik tmleik devre ve programlanabilir tmleik devre tasarm. Yazlm tasarm alannda: Uygulamaya zel veya standart platformlar (DOS, Windows, Unix, v.b.) iin yazlm tasarm. Veri haberlemesi alannda: Haberleme, haberleme emniyeti, veri ynetimi ve ebeke ynetimi algoritmalar tasarm. aret ileme alannda: Geni bantl alglama ve analize ynelik saysal iaret ileme ve grnt ileme teknolojileri. Elektro-optik alannda: Lazer, termal grntleme ve grnt younlatrma teknolojileri. Elektronik ve mekanik donanm iin bilgisayar destekli modelleme, dinamik analiz, simlasyon, otomatik retim ve test teknolojileri. Yksek dzeyde tmletirmeye ynelik, yzeye monte devre, hibrid devre, ok katl bask devre ve esnek bask devre teknolojileri.

16

 Sistem mhendislii, sistem tasarm, gelitirme, entegrasyon ve test teknolojileri ve proje ynetimi deneyimi. AR-GE almalar dorultusunda HC bnyesinde Mhendislik Ve rn Kalitesi Direktrl oluturulmutur. Mhendislik ve rn Kalitesi Direktrl'nn temel grevleri;

HC Grubunun aratrma-gelitirme-tasarm ve rn kalitesi faaliyetlerinin EMA`n tm birimlerine dkmantasyon ve ktphane hizmetlerinin verilmesi, HC Grubu ve Genel Ynetim Blmlerine hizmet verecek olan bilgisayar ann

ynetimi,

tesis edilmesi, ynetilmesi ve a kullanclarna eitli yazlm servislerinin verilmesidir. Tasarm EMAa ait baz rnler: MLKAR-3 Haberleme EDT/EKT Sistemi (1988) VHF/UHF telsiz haberleme yaynlarnn tespitini, analizini, dinlenmesini ve kartrlmak suretiyle engellenmesini salar. Trk mhendislerince gelitirilerek retilen ilk milli elektronik harp sistemi niteliindedir. MLKAR-3A Haberleme EDT/EKT Sistemi (1990) MLKAR-3 sisteminin gelitirilmi ve daha geni frekans bandnda alan modelidir. MLKAR-4 HF Haberleme EDT/EKT Sistemi (1997) Yksek frekans (HF) telsiz yaynlarnn tespiti, analizi, dinlenmesi ve kartrlmak suretiyle engellenmesi amacyla gelitirilmitir. MLKED-3 Mobil Kestirme ve Dinleme Sistemi (1992) VHF/UHF telsiz haberleme yaynlarnn yakalanmas, yerlerinin bulunmas ve dinlenmesi amacyla gelitirilmitir. Bu sistemle lkemize, frekans atlamal yaynlara daha etkili, bir kestirme (DF) teknolojisi kazandrlmtr. MLKED-3A Mobil Kestirme ve Dinleme Sistemi (1995) MLKED-3 sisteminden edinilen deneyimler sonucunda, daha stn niteliklere sahip olarak gelitirilmi olan bir sistemdir. MLKED-3S Sabit Kestirme ve Dinleme Sistemleri (1996)

17

MLKED-3 ve 3A sistemlerine dayal olarak sabit istasyon eklinde gelitirilmi olup, geniletilmi dinleme kabiliyetleri ile tam bir istihbarat istasyonu niteliindedir. DFINT-3T Tanabilir Kestirme Sistemleri (1998) Helikopter ve/veya personel ile tanabilecek yapda olup, frekans atlamal yaynlarn dahi ynlerini ve yerlerini belirleme imkan salayan 3T, dnyadaki emsalleri arasnda en hafif ve en kk boyutlu sistemdir. MLKAR-1 Radar EDT/EKT Sistemi (1989) Radar yaynlarnn tespiti, ynlerinin bulunmas, analizi ve kartrlmak suretiyle engellenmesi amacyla gelitirilmitir. Trk mhendislerince tasarmlanp gelitirilerek retilen ilk milli radar elektronik harp sistemi niteliindedir. MLKAR-2U Radar EDT/EKT Sistemi (1995) MLKAR-2 sisteminin imkan ve kabiliyetlerinin hava platformundan kullanlabilmesi amacyla C-160 nakliye ua iine monte edilip/sklebilir yapda gelitirilmitir.Trk mhendislerince tasarmlanp gelitirilerek retilen ilk ve tek milli hava platformu radar elektronik harp sistemi olma zelliine sahiptir. retimi hala devam eden EMAa zg projeler: TASMUS Taktik Saha Muhabere Sistemi Entegrasyon Projesi Tasmus Proje Mdrl Ege ordusu iin, taktik saha muhabere sisteminin tasarmn, gelitirilmesini, retim faaliyetlerinin koordinasyonunu ve planlanmasn salar. Ordu ile tabur kademesi arasnda kurulan ve ses, veri, grnt nakli gibi her trl haberleme ihtiyacn sratli, emniyetli ve gvenilir olarak karlayan ana muhabere sistemi olacaktr. TASMUS, haberleme teknolojisinin gnmzde geldii en son noktadaki teknik olanak ve yetenekleri, Trk Silahl Kuvvetlerinin hizmetine sunmak zere gelitirilmektedir. Tamamlandnda, Avrupa lkelerinde bulunan benzerlerinden daha ileri teknolojili bir sistem olacaktr. EMA'n ana yklenici olduu projede sekiz irket alt yklenici olarak sorumluluk stlenmitir. 5100 TDMA Telsiz Ailesi (Paket Radyo) Mobil kullanm iin ara, srt ve el telsizi olarak gelitirilmekte olan 5100 TDMA Telsiz ailesi 21. yzyln teknolojisini taktik kullanclarn hizmetine sunacaktr. Elektronik harp korumas, telsiz a oluturma, rlesiz otomatik aktarmalar ile ses ve data iletimi, gerek zamanl data iletimi, otomatik corafi konum bilgisi datm, ayn anda ses ve veri data haberlemesi gibi ok gelimi teknolojik zelliklere sahip olacaktr. Ynetim ve Kontrol Sistemleri (SSKON)

18

TASMUS haberleme ebekesinin planlamasndan ve ynetiminden sorumlu ana kontrol merkezidir. TASMUS ebekesinin frekans planlamas, trafik analizi, link analizi gibi planlama ilevlerini gerekletirecektir. TASMUS sistemi iinde cihazlarn konfigrasyonu, kripto anahtar datm, alarm toplama ve deerlendirme, performans kontrol gibi ebeke ynetim fonksiyonlarn yerine getirecektir. GRC 5211 Bant III Radyolink Cihaz GRC 5211 cihaz taktik alanda 2 Mbit/s hznda radyolink balantlar iin tasarlanmaktadr. alma frekans 1350-2690 MHz olup, gelimi ElektronikKar Tedbir (EKOT) yetenekleri ile kartrmaya ve kestirilmeye kar zel nlemler iermektedir. Zamanda dupleks alma zellii ile birok GRC 5211'in ayn yerde birlikte alabilmesi mmkndr. Modler bir yapda tasarlanmakta olan GRC 5211 cihaznda kendi kendini test (built in test) yetenei bulunmaktadr. 2040 letmeci Kanal (EOW) Kripto Cihaz letmeci Kanal (EOW-Engineering Order Wire) Kripto Cihaz Radyo rle cihazlar arasndaki iletmeci kanalnn kriptolanmas amacyla tasarmlanmaktadr. letmeci Kanal Kripto Cihaz, 9600 bps veri hznda senkron veri iletiimi yapmaktadr. Cihaz zerinde 8 adet giri, 8 adet k olmak zere toplam 16 adet senkron data portu bulunmaktadr. ERIKKS - Erken kaz Komuta Kontrol Sistemi ERKKS Hava Savunma Erken kaz ve Komuta Kontrol Sistemi, Silahl Kuvvetlerimizin ihtiyacn karlamak zere milli olarak gelitirilmekte olan bir sistemdir. Projede EMA ana yklenici, AYESA, HAVELSAN, STM ve TBTAKBLTEN kurulular alt yklenici olarak almaktadr. Milli Monitr Sistemi Trkiye genelinde kurulacak Milli Monitr Sistemi Projesi ile 10 KHz-2500 MHz Frekans bandnda arama, inceleme, monitr, kestirme ve frekans ynetimi yaplarak, yasal/yasad yaynlar kontrol etme imkan salanacaktr.Trkiye apnda 7 ayr blgesel merkezde bamsz olarak yaplan frekans denetim ilemleri, Ankara'da bulunan bir ana merkezde (NCC/RMC) deerlendirilecek ve sistem bu merkezden ynetilecektir. TSK Komuta Kontrol Bilgi Sistemi Tesisi Projesi ATOS (EMA, TBTAK-MAM, ODT, STM) konsorsiyumu tarafndan yrtlen Silahl Kuvvetlerimizin stratejik seviyedeki Komuta Kontrol Bilgi Sistemleri tesisi projesidir. Entegre Gzetleme ve Gvenlik Sistemleri

19

Bilgisayar denetimindeki sensr sistemleriyle, kurulduu blgeye izinsiz girilerin ve mdahalelerin alglanmas ve gvenlik birimlerinin uyarlmas amacyla gelitirilmektedir. Grld zere savunma sanayinde Trkiyenin nde gelen kuruluu olan EMA AR-GE almalarna ok nem vermektedir. 4.TESS YER SEM VE YER DZENLEME 4.1. Tesis Yer Seimi Firmanin aktivitelerini en etkin biimde yerine getirebilmesi iin doru yere karar vermesi gerekir. Bu ii yaparken ulam, hammadde, pazara yaknlk, igc, enerji salama gibi unsurlar gz nnde bulundurulur. EMA iin en nemli faktr Ankarann stratejik nemidir.Firmann en nemli mterisi Trk Silahl Kuvvetleridir (TSK ).EMA, TSKya gerekli teknolojik malzemeleri salamaktadr.Tm askeri kurulular Ankarada olduundan EMAn ayn ehirde olmas byk avantaj salamaktadr. Ulam ve tama ikinci nemli unsurdur. nk hammadde genellikle yurt dndan geliyor ve Akyurtdaki fabrika Trkiyenin en byk havaalanlarndan biri olan Esenboa Havaalanna 3-4 km uzaklktadr.Hava yoluyla Ankaradan, yurt ii ve yurt d tm blgelere ulamak mmkndr.retilen mallar son derece yksek bir teknolojiye,elektronik ve haberleme hakknda yeni bilgilere ihtiyac duyar.Ankara iindeki niversiteler elektrik, endstri, makine ve fizik alanlarnda kaliteli mhendisler yetitirmektedir. Teknik liselerin okluu nedeniyle teknisyen bulmak ok kolay olmaktadr. Btn bunlara ek olarak EMA niversitelerin bilim adamlarndan danman veya proje baznda uzman olarak yararlanlmaktadr. Akyurt fabrikas 1991de 234.000 m2lik bir alana kurulmutur. Bu alan yeni blmlerin kurulmasna imkan salamaktadr. Akyurt fabrikas ehir dnda olduu iin insanlarn saln tehdit edecek ses ve grlt kirlilii minimum boyuttadr.EMA elektrik ihtiyan Akkpr-Mrted 34.45 kW enerji hattndan almaktadr. o Macunky Tesisleri: Macunky tesisleri 58.000 m2 si kapal olmak zere 131.190 m2lik bir alana kurulmutur.Genel Mdrlk, Haberleme Cihazlar Grubu ve Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu bu tesislerde bulunmaktadr. o Akyurt Tesisleri: Akyurt tesisleri 23.000 m2si kapal 210.000m2lik bir alan iine kurulmutur.Bu tesislerde Mikroelektronik, Gdm ve Elektro-Optik Grubu bulunmaktadr. 4.2 Tesis Yerleim Dzenlemesi EMA iinde hem rne hem de srece gre yerleim mevcuttur. Mikroelektronik ksmnda genel olarak srece gre bir yerleim yaplmtr. Elektrooptik ksm ise tamamen sre tipi yerleim zellii gstermitir. Bu tip yerleimlerin avantaj ve dezavantajlar aadaki gibidir;

20

rne gre yerleim iin avantajlar: Dzgn, basit,mantkl ve direkt ak hatlar meydana gelir. Birim bana toplam retim zaman ksalr. Malzeme tama gerekleri azalr. zel amal ekipman kullanlabilir. Basit retim kontrolu olasdr. Personel iin daha az yetenek gerekir.

rne gre yerleim iin dezavantajlar: Makinenin durmas hatt durdurur. Genel denetim gerektirir. En yava istasyon hattn hzn belirler. rn tasarm deiiklikleri yerleimin kullanlmaz hale gelmesine neden olur.

Sre tipi yerleimin avantajlar: Genel amal ekipman kullanlabilir. Personel grevlerinin farkll. Uzmanlam denetim olasdr. Artan makine kullanm.

Sre tipi yerleimin dezavantajlar:

Daha karmak retim kontrolu. Daha uzun retim zamanlar. Artan proses ii stok. Artan malzeme tama gerekleri. stenen grevlerin farkllna uyum salamak iin daha yksek yetenek gerekir. Not: Tesis yerleimi ekte verilmitir. Sayfa 54. 4.2.1 Etkinlik liki Diyagram 1.AMBAR A 2.GEC KABUL A U 3.GR. KAL. KON. A 4.RETM A I I U U A
A

A A E A

21

5.MONTAJ A 6.TEST A 7.BRO

A A A

YAKINLIK DERECES: Derece A E I U O 4.2.2 Malzemelerin Tanmas Firmada malzemeler kutular ierisinde drt tekerlekli motorsuz aralarla veya alanlar tarafndan elle tanyor. EMAda fabrika ierisinde otomatik sistem kullanlmyor. Buna ihtiya duyulmad sylenebilir.retim aralkl olduu iin genelde dk hacimli gerekleiyor ve bu da otomasyonsuz giderilebiliyor. Ayrca gmrkten gelen veya mteriye teslim edilen ar malzemeler iin forkliftler kullanlmaktadr. 5. RETM SSTEM EMAda kesikli tip retim ( Intermittent Process ) seilmitir. Nedeni ise mteri isteklerine gre alan bir firma olmasdr. Ayrca dk retim hacmi, genel amal tehizat , intens igc operasyonlar, sk program deiimleri, geni rn yelpazesi ve istee gre yaplan rnler bu tip bir retim tipinin seiminde nemli faktrlerdendir. Top-Shop imalat EMAnn her blmnde grlen aralkl retimin blmnden biridir. zellii retimin niteliine , byklne bal olmasdr. Kk paralar halindedir ve rn eidi fazladr. Farkl rnler retmek iin firmann ok esnek bir retim kapasitesine sahip olmas gerekir ve esnek tehizat bu eitliliine karlk esneklilii salayabilmektedir. Tanm Kesinlikle Gerekli zellikle nemli nemli nemsiz Sradan Yaknlk

22

Ayrca temiz oda blmnde retim ak tipi usulne gredir. Yani tek bir rn var ve daha byk partiler halinde srekli retim yaplyor. 6. ETD EMAnn kurulu amalar arasnda her trl askeri/ profesyonel cihaz ve sistemi retecek ve tasarlayacak bir teknoloji merkezi olma hedefini benimsemitir. EMA teknolojiyi, keskin rekabet koullar ortaya koyan pazarda pay sahibi olabilmek ve varln srdrebilmenin balca unsuru olarak kabul etmektedir. Benimsenen teknoloji politikas, ileri teknolojiyi retim programlar ile zmsemeyi ve kazanlan teknolojik birikimi daha st dzeyde yeniden retmeyi temel alr. Bu nedenle EMA yeni teknolojiye yksek yatrmlar yapmaktadr. EMA gibi bir firma iin malzeme verimlilii olduka nemlidir. nk, alnan malzemelerin byk bir ounluu ileri teknoloji isteyen buna bal olarak ok pahal paralardr. Bu paralarn zamannda teslim alnmas, eksiksiz olarak retime girmesi oldukca nemlidir. Bu nedenle retimde kullanlan malzemeler, etkin kullanmlar verimlilii youn ekilde ykseltecek kadar pahal ve kaliteli olmaktadr. Genellikle NATO standartlarna uygun askeri malzemeler kullanlmaktadr. Bunlarda dier ticari mallara oranla olduka kaliteli ve pahaldr. EMA asndan en yaamsal ncelik endstriyel bilgi ve uygulama birikimidir. Zira insangc ve yatrm ncelikleri gerekli ama tek balarna yeterli deildirler. Her iki unsur iin istihdam edilen kaynaklarn beklenen verimi ve art deeri yaratmalar doru ve hedefe ynelik biimde ynetilmeleri ve altrlmalar ile olasdr. 6.1. lm Firmada ilemler iin standart zamanlar belirlenmektedir.Bu zamanlarn belirlenmesinde nemli olan rnn nerede tasarlanddr. Lisans alnarak retilen paralarn standart zamanlar belirlenmi olup firma iinde bu srelere uyulmaktadr. ( Bunlarda deneyimlere ve lmlere bal olarak belirleniyor ama lisans alnan firmann sreleriyle karlatrlyor).Ema bnyesinde tasarlanan rnler iin standart zamanlar deneyimlere ve kronometre ile yaplan zaman lmne gre belirlenmektedir. Standart zamanlar MANMAN sisteminde ilem izelgelemede grlmektedir. Firmada standart zamanlar u amalarla kullanlmaktadr; Birim maliyetleri hesaplamak. retim Planlamas yapmak. gc Planlamas yapmak. 6.2. Deerlemesi Firmada i deerleme almalaryla , ii almlar ve alndktan sonraki eitimlerinin dzenlenmesi ve ilerin snflandrlmas yaplmaktadr.

23

EMA cret ynetmelii gereince alanlar zelliklerine(eitim, askerlik, tecrbe vb.) gre standart bir cretle ie balamaktadrlar. cret ylda 3 veya 4 defa yaplan zamlarla dengelenmekte ve ylda 2 defa kardan verilen paylarla desteklenmektedir.Ayrca temmuz ay ierisinde alanlarn deerlendirildii mdr zamm denilen cret ve kadro art bulunmaktadr. Bunun dnda firmada uygulanan bir tevik sistemi yoktur. EMAda alanlar baz snf ve derecelere gre snflandrlr.EMAda eit i gc mevcuttur; normal, kalifiye( teknik elemanlar), teknik(niversite mezunlar). Mhendisler class A kategorisinde ,(1-8) dereceleri arasnda sralanrlar. Derecelemede akademik kariyer ve alt yl says esastr. Ynetici personel class B kategorisinde ,(1-7) dereceleri arasnda sralanrlar. class C teknisyenler kategorisi iindir. Dier alanlar bilgisayar uzmanlar, muhasebeciler, sekreterler, part-time iilerdeD,E,F,G ve H kategorilerinde snflandrlrlar. 6.2.1. EMA Prim Sistemi Her yln prim miktarn iki ana kriter belirler: Byme ve kardaki deiim. Prim hesab ve datm ekli bu iki ana kriter ve aadaki prensipler kullanlarak belirlenir. a) Bir yla ait deiimin etkisini azaltmak iin, nceki iki yln performans ortalamas ile iinde bulunulan yln performansnn kyaslanmas, b) Performans olarak ortalama ABD dolar baznda net sat tutarnn ve vergi ncesi dnem krnn kullanlmas, c) Motivasyonun yl iinde de canl tutulmas ve erken teslimatn tevii iin, Haziran ve Aralk sonu deerlendirmelerine gre olmak zere iki dnemde prim verilmesi. d) Prim tutarlar aadaki formlle hesaplanr: P= { 1+3 (Kn-Km)/Km + 3 (Sm-Sn)/Sm }* (t)M P: Verilecek net prim tutar. Kn: Yl sonu iin n ylda elde edilen dnem kar, ortalama kur hesabyla $ olarak Haziran sonu iin 6 aylk dnem kar, 6 aylk ortalama kur hesabyla $ olarak. Km: Aralk sonu deerlendirme iin "n" ylndan nceki 2 yln ortalama dnem kar, ortalama kur hesabyla $ olarak Haziran sonu deerlendirme iin "n" ylndan nceki 2 yln 6 aylk ortalama dnem kar, 6 aylk ortalama kur hesabyla $ olarak. Sn: Aralk sonu iin n ylnn net sat tutar, ortalama kur hesabyla $ olarak Haziran sonu deerlendirme iin "n" ylnn Haziran sonunda 6 aylk net sat, 6 aylk ortalama kur hesabyla $ olarak. Sm: Aralk sonu deerlendirme iin "n" ylndan nceki 2 yln ortalama net sat tutar, ortalama kur hesabyla $ olarak Haziran sonu deerlendirme iin "n" ylndan nceki 2 yln 6 aylk ortalama net sat tutar, 6 aylk ortalama kur hesabyla $ olarak t: Katsay: Haziran sonu deerlendirme iin "0.5", Aralk sonu deerlendirme iin "1" M: Deerlendirme yaplan aydaki aylk net cret n: inde bulunulan alma yl 7. MALYET ANALZ Firmada maliyetler oluturulurken iki yntem kullanlyor :

24

1 ) Emri Maliyet Hesab Sistemi : Emri rn, alt takmlar baznda alr ve retim srecinde kullanlan iilik ve malzeme bu i ermine kaydedilir. Bylece retim operasyonlarna bal olarak o i emrinin ait olduu parann maliyeti oluur. 2 )Aktivite Bazl Maliyet Hesab Sistemi : retim ve ilgili servislerin ( planlama, bakm, onarm vb. ) prosesleri kademe kademe ele alnarak maliyet hesaplar karlyor operasyona gre maliyet hesaplanm oluyor. Bu iki sistemin hesaplanmalar arasnda ok byk rakam farkllklar olumuyor.Genelde ok benzer rakamlar ortaya kyor ve rnn sat fiyat hesaplanrken bu iki sistemle oluturulan maliyet deerleri gz nne alnyor. 7.1. Maliyet Muhasebesi Maliyet muhasebesinin balca amac rnlerin birim maliyetini salkl bir ekilde elde etmektir.rn aalar oluturularak veriler biriktirilmektedir. Ayda bir analizler yaplmaktadr ve bilgi ak bilgisayarlar vastasyla salanmaktadr. rnlerin retilmesi i emri almasyla balar. retim planlamasna uygun olarak retimin balamas iin gerekli prosedr olarak i emri alr ve bylece maliyet olumaya balar. Maliyet hesaplamas yaplrken aadaki rnekte olduu gibi pek ok maliyet unsuru gz nne alnmaldr. Balca 3 maliyet unsuru vardr ; Malzeme , ilik , Genel Giderler, Direkt Maliyet = Direkt Malzeme + Direkt ilik Genel retim = Dolayl Malzeme + Dolayl ilik + Dier Dolayl Giderler Dolayl Malzeme = (Fabrika artlar, Hatal , Deneme ) Dolayl ilik = (Ynetim, Kontrol, Mhendisler, Hatal , Deneme) Dier Dolayl Giderler = (Kiralar, Amortisman, Sigorta, Vergi, Patent, Bakm, vb.) retilen rn Maliyeti = Direkt Maliyet + Genel retim Ticari Masraflar = Pazarlama Masraflar + dari Masraflar Pazarlama Masraflar=(Sat Elem.Masraflar, Haberleme, Seyahat vb. Masraflar) dari Masraflar Masraflar vb. ) Reklam Masraflar, Denemeler,

= ( Yneticiler, Ofisler, Kira, Toplant Masraflar, Haberleme

SATILAN RN MALYET=RETLEN RN MALYET+TCAR MASRAFLAR

Not: Birim maliyetler irketin gizlilii ilkesi gerei verilmemektedir.

25

Aklanan maliyet yapsnn ana unsurlar yledir:

Direkt Malzeme ve Temin Gideri: retime alnm rnler iin direkt malzeme bilgileri, MRP-II sistemi olan ve yabanc para birimi cinsinden cari satnalma deerinin sakland MANMAN veritabanndan alnr. Yeni tasarmlanacak ise, Pareto Analizine gre A ve B snf malzeme (malzeme gereksiniminin %80+%15'ine karlk gelecei dnlen) listesi iin birebir satnalm fiyat tahminleri, ilgili teknik ve satnalma personeli ile oluturulur (ayrntl hesaplama yntemi kullanlarak), kalan ksm iinse tahmini olarak eklenir. Lisans altnda retim/ortak retim durumlarnda ise genel olarak lisansr firmann verecei bilgiler esas alnarak EMA'n retim koullarna uyarlanr.Malzeme temin giderinin proje/rn/hizmetlere yklenmesi ise, satnalma personeli giderleri, banka, nakliye, sigorta, gmrkten ekme giderleri gibi gemi dnem bilgileri dikkate alnarak elde edilen parametre yoluyla yaplr. Ayrca gmrk vergisi denecekse bu vergiler, malzeme ve ithalat yaplan lke baznda tek tek ya da ortalama bir oranla deerlendirmeyealnr. Direkt ilik: Direkt malzeme maliyetinin hesaplanmas yntemine benzer aamalardan gemektedir. Ynetimsel ve teknik adan kabul gren maliyet merkezi baznda, iilik/makina saat bilgisinin o birimin ortalama direk iilik maliyeti ile arplmasndan elde edilen maliyet, proje/rn yada hizmete direkt iilik maliyeti olarak yklenmektedir. Ortalama direk iilik maliyeti genellikle ABD Dolar olarak hesaplanmakta ve bir yllk dnemde kararl bir rakam elde edilmektedir. Personelin yaps ve buna bal olarak cret ile vergi dzeyine ve kurlarn seyrine gre, dolar baznda ortalama iilik maliyeti deimektedir.

Genel retim Gideri (GG): rne dorudan gider yklenemeyen,maliyet merkezi giderlerinin, bu blmlerin seilen kapasite birimine blnmesi ile(direkt iilik kapasite veya makina saat kapasitesi) GG ortalama maliyetleri yine yllk bazda ve ABD Dolar cinsinden bulunur.GG,planlanan direk iilik/makina saat ls ile proje/rn/hizmetin sat maliyetine yklenir.Genel giderler kapsamnda, yatrmlarn amortisman pay,retim endirekt personelin cret ve vergileri gibi genel giderler dikkate alnmaktadr. Genel Ynetim ve Pazarlama/Sat Giderleri: EMA'da tasarm ve retim birimleri dnda kalan fonksiyonel hizmet birimlerinin giderlerinden, yllk beklenen sat dzeyi dikkate alnarak, proje/rn/hizmetin sat maliyetine gerektii kadar pay verilmektedir. Finansman Giderleri:

26

zellikle yllara sari projelerde veya retim sreci uzun olan rnlerde harcamalarn ok erken olumas (yurtdndan sipari usul malzeme almnda srelerin 8-15 ay gibi gereklemesi) nedeniyle nemli oranda finans yk olumaktadr. Finans yk, harcama ve deme planlarna bal olarak hesaplanmakta, en az finans ykne ulamak iin harcama ve deme planlarndaki btn alternatifler denenmeye allmaktadr.Proje planna veya rn retim srecinin uzunluuna bal olarak baz projerde uygulanan %30 program/yllk avans modeli yeterli olmakla birlikte, iki yl aan tasarm-seri retim programlarnda %50'ye varan oranlardaki program/yllk avans modelinin gerekli olduu, son projelerimizde ortaya kmtr. Savunma sistemleri tedariinde bu maliyet unsurunun, tedarik sreleri nedeniyle kimi zaman Dolar zerinden %8-9 gibi nemli yzdelere ulat gzlenmektedir. Bu nedenle, finans yknn deerlendirmeye alnmas kanlmaz olmaktadr. En iyi zm, sfr finans yk oluturacak harcama ve deme planlarnn uygulamaya alnmas olacaktr. Proje zel Giderleri: Yukarda aklanan maliyet unsurlar dnda kalan maliyetleri dier maliyetler, ya da projeye zel durumlar ieriyorsa proje zel giderleri olarak tanmlamak maliyet analizini kolaylatrmaktadr. Her proje/rnn ayn maliyet unsurlar olmasa da en ok dikkate alnan maliyet tipleri Ar-Ge/Tasarm maliyetleri, Lisans/Know-How/Royalti teknoloji transfer maliyetleri, genellikle rne zel yatrm amortismannn tamam, szleme ve teminat mektubu vergileri, zel sigorta, projeye zel yurtd eitim/yolculuk ve garanti dnemi hizmet maliyetleri olmaktadr.Proje/rnn bilinen yada ngrlemeyen risklerine karlk maliyetlere katlmas gereken bir unsur da beklenmeyen giderdir. Alc tarafndan kabul grmedii iin maliyet analizlerine dahil edilememektedir. Kar: Satc asndan, ekonomi teorisine gre, retim faktrleri arasnda saylan sermayenin maliyeti/fiyatdr. Dier retim faktrleri gibi sermaye maliyeti/fiyat da rn maliyetini oluturan bir unsur saylr. Alc asndan ise, satnald rn/hizmet fiyatnn bir parasn oluturmaktadr.Her sektrde olduu gibi savunma sektrnde de, faaliyetlerden makul dzeyde bir kar marj elde edilmesi gerekli bir unsurdur. Makul dzeyde elde edilen kar, iletmelerin varln korumasnda vazgeilmez bir unsurdur. Not: EMA bilanosu ekte verilmitir. Sayfa 58. 8. HABERLEME CHAZLARI GRUBU(HC) 8.1. Organizasyon Haberleme Cihazlar Grubu EMAn grubundan biri olup, askeri ve profesyonel haberleme ile kripto, gvenlik, avionik ve rayl ulam sistemleri zerine tasarm, retim pazarlama ve sat sonras hizmetlerini gerekletirmektedir.Haberleme Cihazlar Grubunun rnlerinin tasarm, gelitirme, retim tesis ve servis hizmetleri TS-EN-ISO 9001 kalitesi ile belgelenmi olup askeri sistemler iin AQAP-110 kalite belgesine de sahiptir.

27

8.1.1. retim Direktrl Grubun amalarnda belirtilen retim ekline uygun olarak, az sayda retim yapabilme fonksiyonu iin gerekli altyapy kurmak, gelitirmek ve bu fonksiyon ile ilgili tm almalar yrtmek.Projelerin gelitirme safhasnda kesinletirilen duruma gre, retim planlamasn yapmak ve retimi bu plana uygun gerekletirmek; EMA'n dier gruplarnda ve / veya zel ve kamu sektrnde yaptrlmas planlanan retim iin gerekli aratrmalar yapmak ve alt kontratlarla ilgili ilemleri ynetmek bu blmn grevleri arasndadr . 8.1.2. Elektronik retim Mdrl Elektronik retim mdrl;Malzeme Hazrlama,Bobinaj,Kart retim,Yzey Monte (SMD) retim, Kablaj, Elektromekanik Montaj, Kart Test, Cihaz Test ve retim Mhendislii blmlerinden olumakta ve birok sivil ve askeri rne ait her trl kart, modl, kablo takm, lazer etiket, bobin ve trafo retimi ile elektromekanik montaj ve test ilemlerini, uluslararas retim standartlarna uygun olarak gerekletirmektedir. 8.1.3. Mekanik retim Mdrl Mekanik retim tesislerinde, elektronik sanayinin gerektirdii kalite ve hassasiyette, her trl torna, freze, sa ve levha ilemlerini ieren, yaklak 1500 deiik para, yksek kapasiteli, gelimi, Numerik Kontroll, Universal ve Dikey leme Merkezleri, C ve Y Eksenli, Numerik Kontroll Torna-Freze Merkezleri, Numerik Kontroll Pres Tezgah ve CAD/CAM sistemi, Otomat Tezgahlar, Metal Levha leme Makinalar ve Kaynak Makinalar kullanlarak retilmektedir. Is ve nem kontroll metroloji odasnda, 3-Boyutlu Koordinat lme Cihaz ve Video Kameral lme Cihaz ile hassas ve otomatik l kontrolleri yaplmaktadr. Paralar, askeri standartlara uygun kaplama ve boya ilemlerinden geirilerek ar evre koullarna dayankl hale getirilmektedir. HC GRUBU ORGANZASYONU

28

8.2. retim Planlama ve Kontrol Blm (PK) 8.2.1. PK Organizasyonu MDR Afin Akkerman

Planlama Md. Yrd. Afin Akkerman

Bilgi lem Analiz Md.Yrd. Cemil Demir

Hammadde Ambar Md.Yrd. Cneyt etinkaya

8.2.2. retim Planlama ve Kontrol Mdr Organizasyondaki Yeri:retim Planlama ve Kontrol Mdr, retim Direktrne kar sorumludur. Blmde 23 tane Endstri mhendisi bulunmaktadr. Temel Grevi:

29

retim Planlama ve kontrol mdrnn temel grevi;HC grubu retim direktrlnce yrrle konulan ana retim programlarndaki cihaz ve aksesuarlarn Mekanik ve Bask Devre Mdrlkleri sorumluluklar dndaki alt birimlerinin ve satnalnan malzemelerinin planlama ve kontrol sorumluluudur. Sorumluluklar: Her MRP almas akabinde Elektronik retim iin satnalma taleplerinin ve i emirlerinin ManMan/MFG de planlanmas ,satnalma taleplerindeki deiikliklerinin malzeme ikmal mdrlne aktarlmas ve takibi.Elektronik retim i emirlerinin almas, malzemelerinin belirlenen nceliklerle Elektronik retim Mdrlne teslimi ve iin bitiminde i emirlerinin kapatlmas.Satn alnan malzemelerin geici kabul ilemlerinin yaplmas.Giri kalite kontrol iin denetim nceliklerinin belirlenmesi,belirlenen nceliklerle retici blme malzemelern teslm edlmes. retim direktrlne bal birimlere ait performans istatistiklerinin tutulmas , raporlanmas. MIS (Management Information Systems) ve ERP (Enterprise Resource Planning) sistemlerinin izlenmesi, bu konuda aratrmalar yaparak retim iin en uygun sistemlerin kullanmnn salanmas.Servis ve yedek para amal talep edilen yar mamul ve malzemelerin incelenerek temin edilmeleri iin gerekli koordinasyonun salanmas.Envanterde bulunan atl ve retim fazlas malzemelerin takip edilerek raporlanmas, ilgili malzemelerin deerlendirilmelerine ilikin almalarn koordinasyonu.Dier gruplarn talep ettii, HC Grubu standart retimi olan alt takm ve malzemeler iin gerekli iemirlerinin planlanmas ve takip edilmesi. Hedefler Yaplan her ite mkemmele ulamak iin srekli iyiletirme yapmak. lkeler Tm PK alanlar ii ile ilgili sreleri en iyi ekilde tanr. Tm PK alanlar mterilerini ve onlarn gereksinimlerini bilir ve bu gereksinimleri karlamak iin dnr, yaratr ve retilir. Tm PK alanlar iinde yaratcln kulanr, yenilikler ve iyiletirmeler iin neriler sunar. Not: PK yerleim plan ekte verilmitir. Sayfa 55. 9. RETM PLANLAMA VE STOK KONTROL SSTEM 9.1. Tahmin ( Forecasting ) retim sisteminin planlanmas iin ncelikle talep tahminlerinin bilinmesi gereklidir. EMAda talep tahminlerinin yaplmasndan Pazarlama ve Sat blm sorumludur. Pazarlama blm bu verileri gemi yllara ait sat miktarlardan ve direkt tketici anketlerinden temin eder. EMA retiminin byk bir ksmn Trk Silahl Kuvvetleri, Devlet Kurumlarna yaptndan bu kurumlarn bteleri yln son aylarna doru yaklak olarak bellidir. Bu da bu kurumlarn yapaca talep miktarlar hakknda n bilgi vermi olur. EMAda tahminler 12 aylk dnemlerde yaplr.Satlar yln ikinci alt aylk dneminde art gsterir. Baz rnlerin retim zaman 5-6 ay bulabilmektedir. Byle bir karklk tahminlerin planlamada nedenli nemli olduunu gstermektedir. EMAda bte aralk aynda yapldndan, tahminler ekim ve kasm aynda nceden toplanr. Bu bilgiler toplanp, gerekli dzenleme ve raporlar hazrlanarak

30

retim blmlerine sunulur. retim blm bu talep miktarna gre kaba bir retim plan ve ihra edilecek malzemeler hakknda n bilgi edinmi olur. 9.2. Envanter Sistemi Firmada var olan envanter tipleri: 1. Hammaddeler (raw material) : Bitmi rnlerin ara paralarn yapmak iin satn alnan malzemelerdir. 2. Ara rnler (subassembly) : Son rnlerde kullanlacak olan ve fabrikada retilmi yar mamllerdir. 3. Ara rn stou (work in process) : zerinde ilem yaplan veya yaplmay bekleyen, ambardan retime ekilmi malzeme veya ara rnlerdir. 4. Bitmi rnler (finished goods) : Mteriye teslim edilecek durumda olan retimi tamamlanm paralardr Firmada envanter tutulmasnn amalar; Envanter herhangi bir anda retim sistemi iinde bulunan hammadde, yar mamul,montajlar ve bitmi rnlerdir.Firmalar iin sipari vermek nemli bir sorundur.Ne kadar sipari verilmeli? Toplam maliyetleri en kk olacak ekilde sipariler ne zaman yaplmaldr? Bu sorularn cevabn vermek iin envanter tutulmaldr.Ayrca envanter tutulmas ile firma zerinde byk etkisi olan aadaki sorunlar cevaplanmakta ve kontrol altna alnmaktadr. Beklenmedik talebi karlamak, retim gereksinimlerini dzenlemek, Stok yokluklarn nlemek, lemlere olanak vermek. Firmada kullanlan temel envanter kontrol sistemi MANMANdir. 9.3. Ana retim Planlamas (MASTER PRODUCTION SCHEDULING-MPS) Firmada Ana retim Plan ( MPS ) sat girilen rnler iin hazrlanmaktadr. Bundan rn Planlama Mdrl sorumludur.30 haftalk bir dnemi kapsar ve 15 gnde bir altrlr. rn aacnn st dallar iin retime balama tarihleri planlanr ve retime balanmas iin FPO ( Firm Planed Order ) planlanan kesin i emri alr. Periyodik kontrollerle retime balanp balanlmad, retimin ne kadarnn gerekletii kontrol edilir. (+)(-) retim miktarlar kontrol edilir. Toplu retim programlar iin MANMAN kullanlmaktadr. retim Planlama ve Kontrol Mdl.nn temel grevi,HC Grubu retim Direktrlnce yrrle konulan ana retim programlarndaki cihaz ve aksesuarlarn Mekanik ve Bask Devre Mdl. ve Mekanik Tasarm Dir. sorumluluklar dndaki alt birimlerinin ve satn alnan malzemelerinin planlama ve kontrol sorumluluudur.

Her MRP akabinde Elektronik retim iin satn alma taleplerinin ve iemirlerinin planlanmas (yaratlmas, aktarlmas, silinmesi,

31

deitirilmesi),satn alma taleplerindeki deiikliklerin Malzeme kmal Mdl.ne aktarlmas ve takibi; Elektronik retim iemirlerinin gerektirdii malzemelerin Malzeme kmal, Mekanik retim, Bask Devre retim Mdl.nden ve Mekanik Tasarm Direktrlnden zamannda temini iin gerekli nlemlerin alnmas,gecikme/aksaklk halinde nlem /zm iin gerekli koordinasyonun salanmas; Elektronik retim iemirlerinin almas,malzemelerin belirlenen nceliklerle Elektronik retim Mdl.ne teslimi ve iin bitiminde iemrinin kapatlmas; Satn alnan malzemelerin geici kabul ilemlerinin yaplmas; Hammadde ve yar mamllerin dzenli,emniyetli ve malzemelerin zarar grmeyecei sekilde stoklanmas,ambar malzeme giri-klarnn optimum kaynak kullanm ile hatasz ve en ksa srede gereklemesinin salanmas; retimin izlenerek, teslimatlarn zamannda yaplmasnn salanmas,sorunlar iin gerekli nlemlerin alnmas; Ambar saymlarnn dzenli olarak yaplmas, sonularn ilgili makamlara bildirilmesi,gerekli ilemlerin yaplmas; Yeni gelitirilen/lisans alnan rnlerin dokman paketlerinin incelenmesi,ilk kez kullanlacak malzemelerin belirlenmesi,satn alma/retim kararnn alnmas, temin kaynaklarnn belirlenmesi; retim Direktrlne bal birimlere ait performans istatistiklerinin tutulmas, raporlanmas; retimden kalkan, temininde glk ekilen malzemeler iin nlem alnmas, blmler aras koordinasyonun salanmas,gerekli mhendislik deiiklik nerilerinin verilmesi; MIS (Management Information Systems) ve ERP (Enterprise Resource Planning) sistemlerinin izlenmesi,bu konuda aratrmalar yaparak retim iin en uygun sistemlerin kullanmnn salanmas; Servis ve yedek para amal talep edilen yar mamul ve malzemelerin incelenerek temin edilmeleri iin gerekli koordinasyonun salanmas; Envanterde bulunan atl ve retim fazlas malzemelerin takip edilerk raporlanmas,ilgili malzemelerin deerlendirilmelerine ilikin almalarn koordinasyonu; Dier gruplarn talep ettii,HC Grubu standart retimi olan alt takm ve malzemeler iin gerekli iemirlerinin planlanmas ve takip edilmesi.

9.4. Malzeme htiya Planlamas (MATERIAL REQUIREMENT PLANNINGMRP ) EMA 1989 ylndan itibaren organizasyon almalarnn yan sra genel bir ynetim felsefesi olarak MRP II malat Kaynak Planlamas anlayyla uygulama programlar yrtmtr. Bilindii gibi MRP II felsefesi, tm iletme proseslerini ncelikle faaliyet plan, stratejik planlar gereince hazrlanan sat ve retim planlarnn gerekletirilmesi odanda btnlemi olarak almasn ngrmektedir. MRP II kaynaklarnn yalnzca retim proseslerini deil tm iletme proseslerini kapsayacak biimde formel olarak planlanmasn temin etmektedir. Bu anlamda proseslere kapasite ve yeteneklere i yknn optimum biimde atanmasyla bata kalite olmak zere ilem zamanlar, verim istihdam dzeyleri, teslimat sresi konusunda ciddi verimlilik artlar salanmaktadr.EMA gerek MRP II felsefesinin nerdii koullarn salanmas

32

gerekse firma genelinde ortak bir Bilgi Taban zerinde almasn temin iin MANMAN Biliim Sistemi zmnde MRP II gelitirme programna pararel uygulamaya koymutur.EMA MRP II felsefesinin baar lt olarak Kabul edilen A Snf kategorisinde bir uygulayc olmay amalamaktadr.A Snfkategorisi kullanclar iin baar ltleri %99.0 stok bilgisi doruluu, imalat ii stoklarn sfrlanmas %80 zerinde kapasite kullanm oran, toplam ilem sreleri standart zamanlar arasnda %90 olarak tutarllk olmas ve kalite veriminde %90 zerinde baar olarak verilmektedir. 9.5. lem izelgeleme ve retim Etkinlik Kontrol retim etkinlik kontrol, detay retim programnn salanp salanmadn kontrol etmektedir.Bu sayede retim hatt ierisinde makine, malzeme ve igc salanyor ve retim aralksz devam ediyor. 9.6. retim Ortam ( TEMZ ODA ) Temiz oda Federal Standartlar 209a gre snf 10.000 olarak belirlenmitir.FS 209a gre temiz odalar, temiz olma miktarna gre snflandrlmaktadr.Temiz Oda kirliliin mikroskobik dzeyde, belirli bir seviyenin altnda tutulduu kapal alan olarak tanmlanr. Snflandrma temiz odalarn 1 ft3 (1 ft3=0.02832 m3 ) havasnda olabilecek eitli boyutlardaki kirliliklerin izin verilebilir maksimum miktarna gre yaplmaktadr. Snf 1 Snf 10 Snf 100 Snf 1000 Snf 10000 Snf 100000

Snf numaras kldkce oda temizlii artar

EMAdaki Snf 10000 Temiz Oda, 1 ft3 havada boyutu 0.5 mden byk olan parack says 10000den az, 5 mden olan parack says 70den az olan kapal alandr.EMAdaki Temiz Oda sistemi Kark Ak Odas sistemiyle almaktadr.Burada hava tavandan veya tavana yakn yerden, HEPA filtrelerinden temizlendikten sonra odaya girer ve deme seviyesinde duvarlar boyunca bulunan dn kanallarndan geri emilir.Ayn zamanda scaklk, greli nem ve aydnlatma kontrol antistatik ve anti-titreim taban sabit oda basnc temiz odann zelliklerindendir. 9.7. Kapasite Planlamas retimi kontrol edebilmek icin iyi bir ekilde yaplmas gereken kapasite planlamas , retim Planlama Mdrl tarafndan hazrlanmaktadr. EMA da bir i merkezinden geecek planl i emirleri toplam , o i merkezinin kapasite ihtiyacn belirlemektedir . Kapasite ihtiyacnn mevcut kapasitenin altnda veya stnde olmas durumunda , yeniden dzenleme ilemine giriilmektedir .Bir maliyet merkezinin yapabilecegi i miktar , maliyet

33

merkezindeki makina ve alan says ile snrldr. Bu nedenle kapasite ihtiyac, retim planna uygun olarak retim yapmas planlanan i merkezinin eleman saysnn ,haftalk alma saati ile arplmas sonucu bulunmaktadr. Kii sayIsI * 8 saat* 5 gn * tolerans payI forml bize maliyet merkezlerinin tolerans pay ; * Etkinlik * ilik saat pay * Personel eksiklii brt kapasitesini vermektedir . Buradaki *Tezgah arzas *Malzeme eksiklii

*Verimlilik *alann performans *Personelin devamszl

gibi kapasiteyi etkileyen faktrler dikkate alnarak hesaplanm bir deerdir . Hesaplanan brt kapasitenin belirli bir ksm AR - GE almalarna ayrlmakta , Brt kapasiteden , AR - GE kapasitesi karlnca i emirlerine ayrlan net kapasite bulunmaktadr . Daha sonra , hesaplanan bu deerlere gre i emirleri almakta , bir iemrine ayrlan max . sre bulunmakta ve maliyet merkezleri baznda kapasite planlamas yaplmaktadr . Planlanan bu kapasiteden sapmalar oldugunda genellikle fazla mesai uygulamasna gidilmekte , cok nadir olarak da yan sanayiye i yaptrlmaktadr. EMA da 1997 yl itibariyle gerekleen fazla mesai saatleri syledir : Gerek sre (saat ) 21465 24472 28854 25142 37340 32473 37227 Gerek tutar (milyon tl ) 19777 22703 26729 25507 41818 36065 45522

Ocak Subat Mart Nisan Mays Haziran Temmuz

9.7.1. retim Kapasitesi ve Kapasitenin Ne Kadarnn retimde Olduu EMAda retim plan, teknolojik gelimeler ve alnan sipariler paralelinde aylara gre deiken olarak yaplmaktadr.retim plannda yer alan cihazlar ise gerek iilik,gerekse maliyetleri asndan birbirleriyle karlatrlamayacak kadar farkldrlar.rnek olarak telsiz projelerinde bile el telsizi ile tank telsizi arasnda 1/20 orannda maliyet fark vardr. Btn bunlar gz nne alndnda salkl bir kapasite kullanm oran vermenin mmkn olmad grlmektedir.Ancak gemi yllarda olduu gibi bu yl da mevcut kaynaklar tam kapasitede kullanlmaktadr.

34

10. STOK KONTROL VE STOKLAMA Fabrikada stok kontrol ilemleri,fabrika genelinde kullanlan ve bir MRP-II uygulamas olan MANMAN ile yapldn sylemitim.Fabrikada kullanlan her malzemeye ve retilen her rne farkl bir stok numaras verilir ve bu stok numaralar vastasyla programn kulland veri tabanna para ile ilili bilgiler girilir.Bu bilgilere tanm, kaynak kodu(SC),proje kodu(PC),parann alt malzemeleri,parann yer ald st takm ve birim st takmdaki kullanm miktar rnek verilebilir.Malzemenin temin sreci pazarlama blm tarafndan bir rn veya herhangi bir para iin kesin sat veya tahmini satlarn sisteme girilmesiyle balar.Bu girilerin ardndan once MPS sonar da MRP program altrlarak bu rnlerin yaplabilmesi iin gerekli olan malzeme miktarlar sistemde otomatik olarak hesaplanr.Malzeme tedarik blm hesaplanan bu miktarlara fire oranlarnda katarak malzemeyi temin eder.Malzemeler fabrikada ilk olarak Geici Kabul Blmne gelir ve burada sisteme girileri yaplr.Bu noktadan sonra malzemelerin her hareketleri sisteme ilenerek,malzeme hareketlerinin terminalden takibine olanak salanr.Malzemeler Giri Kalite Kontrolden getikten sonra ambara gelir ve saylarak teslim alnr.Bir malzemenin ambardan alnabilmesi iin,ilgili blm tarafndan ya o malzemenin st takm iin i emri alr veya malzemenin kendisi iin MR( Malzeme stek ) formu doldurulur ve her hareket sisteme kayt edilir.Ambarda malzemeler byklklerine gre ya kardex diye tanmlanan bilgisayar destekli otomatik stoklama kabinlerine ya da klasik ambar sistemine gre dzenlenmi normal raflara konur.Eer malzeme kimyasal bir malzeme ise saklanma koullarna gre ya oda scaklndaki kimyasal ambarna ya da buzdolaplarna konur.Yukarda bahsedilen otomatik stoklama kabinlerinde 2 adet 22 raf ve her rafta 10 kutulu ve 4 adet 44 raf ve her rafta 12 kutulu olmak zere toplam 6 adet mevcuttur.Bu kabinlerin en byk zellii, yerden ve zamandan byk kazan salamalardr.Bu kabinlerin veri taban farkl olmasna ramen,baz yardmc programlar aracl ile i emirleri MANMAN sisteminden kabinlerin veri tabanna aktarlabilmekte,bu sayede i emirleri hzl ve hatasz bir ekilde hazrlanmakta ve k yaplan malzemelerin bu hareketleri de tekrar MANMAN sistemine kayt edilmektedir.Bu kabinlerin kullanm hata olasln son derece azaltsada malzemelerin kk olmasndan ve daha byk paralarn konduu raflardaki malzemelerin hareketinden dolay baz hatalar oluabilmektedir.Bu hatalar belirlemek ve dzeltmek iin yl iinde periyodik saymlar ve kontrol saymlar,her yl sonunda ambarlarda genel saym yaplmaktadr. Ambarlar: EMAda drt eit ambar bulunmaktadr. 1_) Hammadde ambar:Hammadde ve WIP stoklar. 2_) rn ambar:Bitmi rnler. 3_)Ayrca her blmde kk lekli kendi retiminde kulland, malzemeleri depolad Koltuk Depo adl ambarlar mevcuttur. 4_)Market Depo:Mterilerin yedek para ihtiyalarn karlyor. 11. RN KALTES 11.1. EMA rn Kalitesi Sistemi EMAda pazara sunduu rn ve hizmetlerin mteri isteklerini ve szleme gereklerini fevkinde karlamasn teminat altna almay amalayan bir Kalite Sistemi

35

iletilmektedir. Kalite sistemi tasarm, gelitirme, dkmantasyon, satn alma, imalat, montaj, denetim, test bakm, kalibrasyon, paketleme, sevkiyat, depolama gibi faaliyet alanlarnn tmn kapsamaktadr.EMA, oluturulan kalite teminat sisteminin etkin ve verimli biimde idamesini salamak amacyla her grup bnyesinde rn Kalitesi blmleri kurmutur. EMA rn Kalitesi blmleri,bal olduklar grubun Pazar ve faaliyet yaps iinde farkl biimde rgtlenmi olmakla birlikte kalite sistemi konusunda ortak bir anlay benimsemitir.EMA rn Kalitesi Sistemi bu anlaytan yola karak AQAP-1NATO Endstriyel Kalite Sistemi Gerekleri ve MIL-Q-9858A Kalite Program Gereklerine btnyle uyumlu olarak yaplandrlmtr.EMA rn Kalitesi Sistemi iin kabul edilen AQAP-1 ve MIL-Q-9858A standartlar askeri nitelikte olup, NATO lkelerince yaplan en gelimi, karmak ve kritik sistem/donanm almlarnda yklenicilerden yerine getirme zorunluluu talep ettikleri standartlardr.Her iki standart, firmalardan btn unsurlaryla etkin biimde yrtlen bir kalite program gereklerini tanmlamaktadr.Askeri nitelikte olan bu standartlar Uluslararas Standartlar rgt ( ISO ) tarafndan gerekletirilen ve gnmzde dnyada en geerli kalite sistemi dzeyini tanmlayan ISO-9000 serisi standartlarla e deerde ve muadil niteliktedir.Bu adan, rn Kalitesi Sistemi ISO-9001 gereklerini karlad sertifikalandrlmtr. EMA rn Kalitesi Sistemi, merutiyeti belirtilen standartlarda istendii gibi faaliyet ve kararlarnda tam bir tarafszlk ve zerklik arz edecek biimde rgtsel bamszl gzetilerek kurulmasn salamtr.rn Kalitesi Sistemi; st ynetimce onaylanm formel yapsn, politika ve alma ilkelerini ak biimde tanmlayan yazl prosedrler hiyerarisi toplamnda dkmante edilerek yaynlanmtr.rn Kalitesi Sisteminde; kalite programnn ynetimi ve yrtlmesi iin gerekli genel kalite politikalarn standart ynergelerde ve her bir kalite ileminin nasl gerekletirileceini aklamas ise i ynergeleri dzeyinde dkmante edilmitir. Onaylanm kalite dkmantasyonunun, ilgili tm blmlere datlm ve kullanm noktalarnda gncel ve geerli nshalarnn bulundurulmas salanmtr. EMA kalite gvenilirlik standartlarnn, mteri isteklerinin ve szleme gereklerinin fevkine karlanmasn teminat altna almak iin kurulmu olan rn kalite sisteminin etkinliini lmek, deerlendirmek, yeni gelime olanaklarn belirlemek ve gereken dzeltme nlemlerini almak iin Kalite Sistemi Snama programlar yrtlmektedir. Kalite Snama Program, kalite ve ilgili tm fonksiyonlarn sistematik biimde irdelenmesini ngrr kalite snamalarnn temel amac, snanan unsurun EMA politika ve prosedrleri, szleme gerekleri ve genel kabul grm endstriyel standartlarla ngrlen performans dzeyine ne lde uygun olduunun dorulanmasdr. Kalite snamalar program, en st rn kalitesi ynetim kademesi tarafndan yetkilendirilmi bamsz denetilerle her yl st ynetim onay ile yaynlanan bir takvim uyarnca; Kalite Sistem Dkmantasyonu, Prosedrel Uygulamalar, Kalibrasyon Program, rn emalar,

kategorilerinde uygulanr.Program,snamalar sonucunda bulunan sorunlarn zmlenmesi ve yeniden olumamasn gvence altna alan dzeltme nlemi

36

mekanizmasn ierir. Yukarda bahsedilen snamalar, ayrntl olarak hazrlanan snama programna gre gerekletirilir. Kalite Raporlar: EMA rn Kalitesi blmnde sistem performansnn zaman iinde izlenmesini, sorun kaynaklarn ve hata eilimlerinin belirlenmesini salayan kalite kaytlarn tutmakla ve programlar baznda hazrlanan periyodik performans raporlarn ynetim kademelerine ve ilgili fonksiyonlara yaynlamaktadr.Kalite ve hata verileri giri kalite kontrol, retim-i denetim ve test alanlarnda balatlan kalite raporlarndan derlenmektedir.Programlarn kalite verileri imalat prosesleri baznda verim, hata dalmlar dzeylerinde zmlenir ve raporlanr.Raporlarda ortaya konan hata eilimleri ve kritik sorunlarla ilgili olarak Dzeltme nemi balatlr. Kalite performans raporlar, istenildiinde hkmet ve mteri kalite temsilcileri incelenmesine ak olarak saklanr. EMAda uygulanmakta olan baz kalite ve evre koullar test methodlar aada belirtilmitir. Scak-Souk-Nem Test Kabini Dk Basnl Souk-Scak Test Kabini Tuzlu Sis Test Kabini Titreim Sistemi Toz Test Kabini Mekanik ok Test Cihaz Tama Simlatr Szdrmazlk Testi Serbest Dme Testi Sistemi Faraday Kafesi Vibrasyon Testi Korosyon Testi Automatic Radio Test System

11.2. Bakm Planlamas EMAda bakm onarm 4 blme ayrlmtr. Yksek Gerilim : Fabrikann devamn salayacak bakm onarm yapan blm. Makina-Tesisat : Fabrika iindeki rnleri retmekle kullanlan makinelerin bakm ve onarmyla ilgilenen blm. Temiz Oda leri Bakm-Onarm : Bunlar sadece temiz oda iindeki makinelerle ilgilenir. Onlarn rutin bakmlarn ve yl iindeki kabilecek olan arzalar gidermek iin ayrlan blm. Bina ve evre Bakm-Onarm : Bu blmde de binann iinde ve dnda meydana gelecek olaylar arzalar gideriyorlar. Bu arzalar makineden ziyade binann yapsnda ve evresinde meydana gelebilecek arzalardr.

37

Bakmlar dzenli periyotlarla ( Genellikle 3 veya 6 ay ) yaplyor. Arza sklna gre bu sreler uzayp ksalabiliyor. Not:Bakm konusuyla ilgili ekler sayfa 67. 12. ALINAN DLLER VE BAARI BELGELER 12.1. dller 1984 ylnda; 1983 ylnda gerekletirmi olduu ihracat nedeniyle ASO-Baarl hracat dl 1985 ylnda; 1984 ylnda gerekletirmi olduu ihracat nedeniyle ASO-hracat dl 1984 ylnda, denen kurumlar vergisi nedeniyle ASO-Yksek Dzeyde Kurumlar Vergisi dl 1986 ylnda; 1985 ylnda gerekletirmi olduu ihracat nedeniyle ASO-hracat dl 1985 ylnda, denen kurumlar vergisi nedeniyle ASO-Yksek Dzeyde Gerekletirmi olduu ihracat nedeniyle Ankara Ticaret Odas dl 1987 ylnda, 1985 ylnda gerekletirmi olduu ihracat nedeniyle ASO-hracat dl ASO-Yksek Dzeyde stihdam dl 1986 ylnda, denen kurumlar vergisi nedeniyle ASO-Yksek Dzeyde 1988 ylnda; 1987 ylnda gerekletirmi olduu ihracat nedeniyle ASO-hracat dl 1987 ylnda, denen kurumlar vergisi nedeniyle ASO-Yksek Dzeyde 1987 ylnda, yaplan sabit sermaye yatrmndan dolay ASO-Yksek Dzeyde ASO-Yksek Dzeyde stihdam dl 1989 ylnda, 1988 ylnda gerekletirmi olduu ihracat nedeniyle ASO- Yksek Dzeyde hracat dl

Kurumlar Vergisi dl

Kurumlar Vergisi dl

Kurumlar Vergisi dl Yatrm dl

38

1990 ylnda; Gerekletirmi olduu ihracat nedeniyle Ankara Ticaret Odas dl 1989 ylnda gerekletirmi olduu ihracat nedeniyle ASO - hracat dl 1989 ylnda, yaplan sabit sermaye yatrmndan dolay ASO- Yatrm dl 1991 ylnda, Trunk Telsiz Sisteminin yazlm paketi ile ODT Prof. Dr. N. Mustafa Parlar 1990 ylnda gerekletirmi olduu ihracat nedeniyle ASO - hracat dl 1990 ylnda, denen kurumlar vergisi nedeniyle ASO - Yksek Dzeyde 1990 ylnda, yaplan yatrmlar nedeniyle ASO - Yksek Dzeyde Yatrm Kimya Mhendisleri Odas Ankara ubesi tarafndan Macunky Artma Gerekletirmi olduu ihracat nedeniyle Ankara Ticaret Odas dl 1992 ylnda; ASO - Yksek Dzeyde Kurumlar Vergisi dl 1992 ylnda gerekletirmi olduu ihracat nedeniyle ASO - hracat dl ASO - Bir nceki Yla Gre Gsterilen hracat Performans dl Elektronik Cihaz mali konulu ASO rn Gelitirme dl Yaplan ihracatla en fazla dviz getiren firmalar arasna girerek Ankara Ticaret Eitim ve Aratrma Vakf, Aratrma ve Tevik dl

Kurumlar Vergisi dl dl Tesisleri nedeniyle verilen Sanayide evre Korumay zendirme dl

Odas dl 1993 ylnda; Trunk Telsiz Sistemi ve Frekans Atlamal Telsiz Sistemi gelitirme ASO - hracat dl ASO - Verimlilik dl hracat Yaparak Yurdumuza En Fazla Dviz Getiren ve En ok Kurumlar 1995 ylnda ; projeleriyle ASO rn Gelitirme dl

Vergisi deyen firmalar arasna girerek Ankara Ticaret Odas dl

39

hracat

faaliyetleri

kapsamnda

gerekletirdii

aratrma-gelitirme

almalaryla D Ticaret Mstearl Ar-Ge dl Aada yer alan gelitirme projeleriyle ASO rn Gelitirme dl Ksa Mesafeli Haberleme-Manga Telsizi, Emniyetli Veri letiim Kaideye Monteli Hava Savunma Sistemi Otoyol cret Toplama Sistemi dl 1996 ylnda, Cep Telefonu gelitirme projesi ile; Cep Telefonu gelitirme projesi ile ODT Prof. Dr. N. Mustafa Parlar Eitim Cep Telefonu gelitirme projesi ile ASO - rn Gelitirme dl ASO Yksek Dzeyde Kurumlar Vergisi deme dl ASO hracat dl En ok ihracat yapan ve En ok kurumlar vergisi deyen firmalar arasna Ayrca, EMA, LN-93 INS Cihazlar iin ABD Hava Kuvvetleri Onayl Bakm 1997 ylnda; E14000 tipi banliy trenlerine ait yardmc sistemlerin alternatif akm teknolojisi ile srlmesi amacyla gelitirilen "3514 AA Src Sistemi" projesi ile ASO rn Gelitirme dl ASO Yksek Dzeyde Kurumlar Vergisi deme dl En ok hracat Yapan ve En ok Kurumlar Vergisi deyen firmalar arasna Ayrca, EMA, LN-93 INS Cihazlar iin ABD Hava Kuvvetleri Onayl Bakm 1998 ylnda; ve Aratrma Vakf, Aratrma ve Tevik dl ASO - Kurumlar Vergisi dl ASO - hracat Vergisi dl Elektronik bask devre kart takmlar temizleme projesinden dolay ASO - evre

girerek Ankara Ticaret Odas dl Merkezi belgesi

girerek Ankara Ticaret Odas dl Merkezi belgesi

40

Aada yer alan gelitirme projeleriyle ASO rn Gelitirme dl DFINT-3T Kestirme Cihaz Otomatik Gei Sistemi IDRS Tmleik Saysal Haberleme Sistemi EMA 1920 GSM Cep Telefonu

ASO hracat dl ASO Yksek Dzeyde Kurumlar Vergisi deme dl En ok hracat Yapan ve En ok Kurumlar Vergisi deyen firmalar arasna 1999 ylnda;

girerek Ankara Ticaret Odas dl DF-NT 3T sistemi ile TESD/Elektronikte Yenilikilik-Yaratclk dl

12.2. Kalite Belgeleri

MSB / Endstriyel Kalite Gvence Belgesi ( AQAP-110 ) HC Grubu

........... 30.12.2000 ....... 31.05.2001

KG 055/96 22.11.2002

MGEO Grubu

TSE / Kalite Sistem Belgesi ( ISO 9000 ) Trk Telekomnikasyon A.. Uygunluk Belgesi
Mou anlamas erevesinde BOARD 8.3.1999 T/R tarih tarafndan APPROVALS laboratuvar yetkilendirilmi (GSM CEPT BRITISH FOR (BABT) ve

Belge tarihi : 15.11.1999 AG/U H-990308 sonucuna gre sre uzatm

yaplr.) (Ylda bir yaplan test

TELECOMMUNICATIONS

BABT/99/6694 sertifika numaras ile CEPT Recommendation 21-08'e (Madrid 1992) uygun olarak Type Examination Certificate belgesi dzenlenmesini takiben alnan belgedir.)

AQAP-Nato Endstriyel Kalite Gvence Seviye Belgesi

Tablo 12.2. EMA Kalite Belgeleri. Not. EMA kalite belgeleri ekte verilmitir. Sayfa 63.

41

13. NSAN ETMENLERNN NCELENMES 13.1. bilim ( Ergonomi ) Istma ve soutma sistemi olduka hassas, fabrika iindeki scaklk sabit bir derecede tutulmaktadr.Gne engellemesi nedeniyle aydnlatma lambalarla salanmaktadr.Fabrikada byk oranda grlt engellenmi fakat belirli dnemlerde alan makinelerle birlikte grlt olumaktadr. retim temposu nedeniyle yorgunluk ve gerilim fazla olmuyor.nk belirli aralklarla ay molalar veriliyor. Bu dinlenme sreleri ar yorgunluk ve gerilimi engelliyor. retim ve montaj blmlerinde ilemler her alan iin ayr masalarda yaplyor. Bu masa boylar sabit olup sandalyelerin ayarlanmasyla iilere uygun duruma getiriliyor. Deneyim arttka iin sresi ksalmakta ve el abukluu salanmaktadr. 14. ETM ALIMALARI EMA politikasna gre en deerli varl alanlardr.alanlarnn bireysel olarak kendi yetenek ve potansiyellerini azami lde ortaya koyabilmeleri ve EMA baarsna en yksek dzeyde katk salayabilmeleri ise; en uygun biimde eitilmeleri, kurulu politikalar hakknda bilgilendirilmeleri, altklar blmler ve ynetim dzeyleri ile iyi bir iletiim ortam salanmasyla mmkndr. Hepsinden nemlisi, karlkl i birlii ve katlmla, ortak amalara ynelik almay salayacak bir i ortamnn kurulmas arttr. EMA yneticileri alanlarn katlmn cesaretlendiren gven ortamn yaratmak ve bu ortamn srekliliini salamakla grevlidir.Bu ilkeler dorultusunda uygulanan eitim programlar aadaki gibidir. Toplam Kalite Ynetimi (TKY) Eitimleri EMAda alan tm personeli TKY felsefesi konusunda bilgilendirmek amacyla verilen eitimlerdir. TKY Felsefesi, Problem zme Teknikleri, Ekip Oluturma, Kyaslama, Kalite emberleri, Kalite Ekonomisi, Temizlik ve Dzen, statistiksel Proses Kontrol vb. konular bu kapsamdadr. Ynetici Gelitirme Eitimleri Yneticileri yeni ynetim teknikleri konusunda bilgilendirmek, ynetici pozisyonlarna yeni atanm personelin yneticilik vasflarn gelitirmek amacyla HC Eitim Mdrl tarafndan EMA iinde veya EMA dnda verilen ve koordine edilen eitim programlardr. Liderlik, Motivasyon, Hzl ve Verimli Okuma, Zaman Ynetimi, Toplant Ynetimi, Performans Ynetimi vb. konular bu kapsamdadr. Beceri ve Meslek Gelitirme Eitimleri Beceri Eitimleri, HC, MST ve GY Gruplarnda malzeme hazrlama, cihaz ve malzeme tama, kablaj, kalite denetimi vb. ilerde alan, lehimleme cihazlarn kullanan personele verilen, belirli aralklarla yenilenen ve sertifikalandrma gerektiren eitimlerdir. Genel Lehimcilik, J-STD-001 Lehimcilii, ESD, Gvenli Tama, Kablaj, Konektr Kontaklarnn Sktrlmas, Pimlere Tel Sarm, Mekanik Montaj, Bask Devre Kartlarnda Onarm, Atlama Kablolarnn Taklmas, Dikey Pimlere Tel Lehimleme, Standart Onarm Yntemleri, Lehimlenebilirlik Testi, Gml Pimlerin

42

Onarm vb. konular bu kapsamdadr.Meslek Gelitirme Eitimleri, personelin mevcut bilgilerini tazelemek ya da gelien teknolojinin gerisinde kalmamalar iin HC Eitim Mdrl tarafndan EMA iinde veya EMA dnda koordine edilen eitim programlardr. ba Eitimleri Grup bakanlklarnn ilgili blmleri tarafndan planlanan ve uygulanan, personelin dorudan yapt ile ve blme ait zel proseslerle ilgili veya prosedr gereklerinin yerine getirilmesi ile ilgili eitimlerdir.

i Sal ve Gvenlii Eitimleri Personeli ii sal ve i gvenlii ile ilgili olarak uyulmas gerekli genel kurallar, alma ortamna bal olarak kullanlmas gereken cihazlar, eitli alet ve cihazlar kullanrken uyulmas gereken kurallar, i kazalarndan korunma, i kazas olmas durumunda yaplmas gerekenler vb. konularda bilgilendirmek amacyla HC Eitim Mdrl tarafndan EMA iinde veya EMA dnda koordine edilen eitim programlardr. Sistem/Cihaz letim ve Bakm Onarm Eitimleri Grup Bakanlklar sorumluluunda yrtlen projeler kapsamnda retilen rnlerin test ve bakm-onarm ilemlerini yapacak personeli bilgilendirmek amacyla gruplarn ilgili blmleri tarafndan dzenlenen eitimlerdir. Bilgisayar Eitimleri Personelin iini daha iyi yapabilmesi amac ile donanm, yazlm ve iletim konularnda bilgilendirmek iin HC Eitim Mdrl tarafndan koordine edilerek EMA iinde veya EMA dnda dzenlenen eitimlerdir. Yabanc Dil Eitimleri Personelin yabanc dil bilgisini artrarak MANMAN, AutoCad, IDEAS, Mentor vb. teknik yazlm ve uygulamalarn kullanmn kolaylatrmak, yabanc dilde hazrlanan veya lisans altnda retilen projelere ait dokmanlarn / standartlarn daha iyi ve kolay anlalmasn salamak ve konusuyla ilgili literatr daha kolay izlemesini salamak amacyla HC Eitim Mdrl tarafndan EMA iinde veya EMA dnda koordine edilen eitim programlardr. Mteri Eitimleri HC Grup Bakanl sorumluluunda yrtlen projeler kapsamnda retilip sat gerekletirilen sistem ve cihazlarla ilgili olarak mterinin ilgili personeline HC Eitim Mdrl tarafndan planlanan ve uygulanan iletme, programlama ve bakmonarm eitimleridir.

43

Bayi / Yetkili Servis Eitimleri HC Grubu tarafndan retilip sat gerekletirilen ve bakm-onarm yetki szlemesi yaplan bayi / yetkili servislere verilen sistem ve cihazlarla ilgili olarak HC Grubu bayi / yetkili servis personeline HC Eitim Mdrl tarafndan verilen iletme, programlama ve bakm-onarm eitimleri ile HC Grubu bayi/yetkili servislerince talep edilen ve HC Eitim Mdrl tarafndan verilen ESD, Lehimcilik vb. beceri eitimleridir. Dier Eitimler Belirtilen eitimler haricinde EMA iinde veya EMA dnda HC Eitim Mdrl tarafndan koordine edilen eitim programlardr. 15. EMADA TOPLAM KALTE YNETM ( TKY ) UYGULAMALARI EMA'n faaliyete balad 1976 ylndan itibaren benimsenen ilke "Prosesleri olduu gibi kabul etmemek ve srekli iyiletirmek" olmutur. 1992 ylnda ise sregelen almalarn ad konmutur: Toplam Kalite Ynetimi. EMA mterilerin mevcut ve gelecekteki istek ve ihtiyalarn karlamak iin her zaman mteriyle el ele alm olup, tasarmdan teslimata her srete mteri talep ve ihtiyalarn temel belirleyici zellik olarak almtr. Toplam Kalite Ynetiminin, EMA tarafndan benimsenmesindeki temel etken de, i dnyasnda kalitenin dllendirilmesi sreciyle balayan moda eilimin tesinde, bu felsefenin mteri odakl yaklam olmutur.Toplam Kalite Ynetimi'nin hayata geirilmesindeki olmazsa olmaz artlardan biri st ynetimin kararlldr. EMA st ynetimi bu konudaki desteini, Genel Mdr ve Genel Mdr Yardmclar'nn imzalad ve alanlara ilan edilen "Toplam Kalite Ynetim Taahhd"nde belirtmitir.Grevini (misyonunu) yerine getirmesinde ve hedeflerine (vizyonuna) ulamasnda TKY felsefesinin yol gsterici olaca bu taahhtle belgelenmitir. "Mteri memnuniyeti, proseslerimizin srekli iyiletirilmesi, ekip almas, insan kaynaklarmzn gelitirilmesi, evre ve topluma katk" olarak benimsenen temel ilkeler dorultusunda TKY yaklam EMA yaam tarz olarak benimsenmi ve tm kademelerde yaygnlatrlmtr. 15.1. statistiksel Proses Kontrol Uygulamalar llemeyen ey iyiletirilemez; bu nedenle lm ve istatistik, toplam kalitenin vazgeilmez paralardr. Esasen TKY'nin k noktas da Japonya'da Deming'in statistiksel Proses Kontrol eitimleri ile olmutur. Srelerin en ekonomik ve mteri tatminini en yksek lde salayacak ekilde gereklemesi iin istatistiksel tekniklerden yararlanmak, statistiksel Proses Kontrol olarak tanmlanmaktadr. TKY yaklamnda olduu gibi statistiksel Proses Kontrol uygulamalarnda da mteri n plandadr. Ama gerek i gerekse d mteri taleplerinin en ekonomik ekilde karlanmasdr. Bu nedenle tm istatistiksel proses kontrol aralar tek kriter kullanr: Mteri Spesifikasyonlar. statistiksel Proses Kontrol terimindeki "Kontrol" kelimesi, tm sre ktlarnn mterinin belirledii spesifikasyon limitleri iinde olmasn gvence altna almaktadr. Mterinin belirledii spesifikasyonlar dnda

44

kalan tm veriler "Hata" olarak kabul edilir.TKY'de ama hata kaynaklarn bulmak ve hatay meydana gelmeden nlemek olduu iin istatistiksel bilgiler nem kazanmaktadr. Yalnzca istatistiksel bilgileri toplamak yeterli deildir, yorumlamak da ok nemlidir. Dolaysyla firmalarn aylk veya yllk kalite verilerini grmek iin kalite kontrol fonksiyonunun tesinde DPU (rn bana hata says) ve DPMO (bir milyon hata ihtimalindeki hata says) bilgilerini izlemeleri ve yorumlamalar gereklidir. EMA tm sre ktlarnn sfr hatayla gereklemesi hedefiyle DPU ve DPMO verilerini izleyen ve kontrol altnda tutan bir sistem oluturmutur. Tm hata tipleri ve kaynaklar kodlanm ve kalite verilerinin ortak bir veritabannda olumas salanmtr. Bu sistemde tm hata ihtimalleri belirlenmekte ve her yeni rn ve sre iin bu alma tekrar yaplmaktadr. Spesifikasyon limitleri dna kan kalite verileri annda belirlenmekte ve ilgili birimlere a zerinden uyar mesaj gnderilmektedir. Dokman alveriine gerek kalmadan, bilginin hzl ve gvenli eriimi salanmaktadr. Bylelikle, oluan kalite bilgisi retici blmlerce annda deerlendirilmekte, hatalarn kaynana inilerek dzeltici/nleyici tedbirler alnmaktadr. 15.2. Sre yiletirme almalar Toplam Kalite Ynetiminin srekli iyiletirme felsefesi sk ve kk admlara dayaldr. Aamalarn sk olmas tm rgtn btnlemesini ve bu oluumun tabana yaylmasn salar. EMA'da da srekli iyiletirme faaliyetleri ekip almasyla gerekletirilmekte ve alanlarn katlmyla salanan sk ve kk iyiletirmelerin toplam etkisi zerinde durulmaktadr. Srekli iyiletirme iin odaklanlmas gereken husus; sonular deil, bu sonular yaratan srelerdir. Kurumumuzda srekli iyiletirme kapsamnda yrtlen "sre iyiletirme almalar" tanmlanm standart ve sistematik bir metodolojiyle gerekletirilmektedir. EMA'da srekli iyiletirme felsefesi dorultusunda gerekletirilen pek ok sre iyiletirme almasndan bir tanesine aada yer verilmektedir. RNEK UYGULAMA:Etiket Hazrlama Srecinin yiletirilmesi a) nceki Uygulama nceki uygulamada metal etiketler iin film hazrlanmakta, metal seri-stok etiketleri ise bo olarak getirtilmekte ve retimdeki eski teknoloji etiket yazma makinasnda son aamada yazlp yaptrc srmek vastasyla cihazlarn zerine yaptrlmaktayd. Bu etiketlerin farkl boyutlarda olmas etiket planlamas, ambarda stok olarak tutulmas, yazma ve yaptrma iilii nemli kayplara neden olmaktayd. b) Yaplan almalar Cihaz etiketlerinin hazrlanmas sreci bir sre iyiletirme ekibi tarafndan incelenerek, bu srecin ilave bir yatrmla, doruluk, hzllk, esneklik ve kalite asndan iyiletirilebilecei tespit edilmitir. Bu amala gerekletirilen yatrm

45

sonucunda lazer ile ilenebilen akrilik etiketler kullanlmaya balanm, nemli oranda zaman, igc ve maliyet tasarrufu gereklemitir. c) Kazanlar Aada 500 etiket iin nceki ve mevcut uygulamalar karlatrlmaktadr. Mevcut uygulamayla etiket hazrlk sresi yaklak 12 kat azalmtr. nceki Uygulama Sre Mevcut Uygulama Sre 1. Film hazrlanmas 4 saat 1. Desen hazrlanmas 1/2 saat 2. Serigrafi Elei 2. Makinann 3 saat 1 saat hazrlanmas hazrlanmas 3. Metal kesme 10 saat 3. Bask 1/2 saat 4. Bask ve kurutma 4 saat 5. Kesim 2 saat Toplam 23 saat Toplam 2 saat 15.3. Dier TKY Uygulamalar 15.3.1. Eitim Her kademedeki alanlara hem temel konularda ( teknik, temel ve mesleki bilgiler vb.)hem de TKY faaliyetlerini ieren konularda srekli eitim verilmekte ve yneticilerin alanlar bizzat eitmeleri salanmaktadr.Uygulanan kaskad ynteminde,eitimi alan personel bir alt kademedeki personele rendiklerini aktarr.Aktard personel yine bir alt kademeye eitim vererek,eitimin hiyerarik yapdaki en alt dzeye kadar ulamasn salar. 15.3.2. Mteri ikayet Ynetimi Mteri tatmini ve bunun da tesinde mteri sadakati, mteri ihtiya ve beklentilerinin doru saptanmas ve eksiksiz yerine getirilmesiyle mmkndr. Bu amala EMA'da kurulan sistemlerden biri de "Mteri ikayetleri Ynetim Sistemi" dir. "Her ikayet bir armaandr" felsefesinden yola kan EMA, tm mteri ikayetlerinin sistematik bir ekilde deerlendirilmesi iin gereken altyapy kurmutur.Mevcut mteri ikayetlerinin EMA'a ulamas iin cretsiz arama hatt (Mteri ikayet Hatt) kurulmu ve bu telefon numarasnn mterilerce bilinmesi iin tantm yaplmtr. Mteri ikayet Hatt'nn yan sra telefon, mektup, faks ya da dorudan mteri ziyaretiyle gelen tm mteri ikayetleri dokmante edilerek Mteri ikayetleri Ynetim Sistemine aktarlr. ikayeti alan personel Mteri ikayeti zleme Formu'nu doldurur ve Mteri ikayetleri blmne aktarr. Mteri ikayetinin kaynakland ve/veya sorunu zmekten sorumlu blmler Mteri ikayetleri blm sorumlusu tarafndan Mteri ikayeti zleme Formu'na yazlr ve form kopyalar bu blmlere gnderilir. ikayeti deerlendiren blm, zm ve gerekiyorsa zm iin tahmin edilen sreyi forma yazar ve formun bir kopyasn alarak Mteri ikayetleri blmne iletir. Mteri ikayetleri blm, formlar deerlendirerek mteriye faks ve/veya telefonla bilgi verir.

46

Mteri ikayetlerini zmlemekle sorumlu blm, mteriye belirtilen sre ierisinde almalarn sonlandrmakla ykmldr. Mteri memnuniyetinin salanamad veya makul bir srede salanamayaca belirlendiinde, mterinin ikayetine bal olarak cihaz veya hizmet ile ilgili ikayet tazmin edilir (para iadesi, cihazlarn yenisiyle deitirilmesi veya telafi yoluyla tazmin edilmesi gibi) 15.3.3. Tedariki likileri Tedarikilerle karlkl gven ve ortak karlara dayal uzun vadeli ilikiler gelitirilmesi iin eitli faaliyetler yrtlmektedir. EMA zellikle milli yan sanayiinin gelitirilmesi misyonunu stlenmi durumdadr. Bu amala yan sanayide verimli ve ekonomik olarak yaplabilecek tm ilerin EMA yerine yan sanayide yaptrlmas, bu ekilde yurt apnda geni bir yan sanayii olumasna katkda bulunularak Savunma Sanayinin glendirilmesi amalanmaktadr. Tedarikcilerle ekip almas niteliinde ibirlii almalar gerekletirilmektedir. zellikle fason ilerde EMA'la alan kk ve orta lekli firmalara EMA'n deneyimli mhendisleri tarafndan eitimler verilmekte ve EMA'n kulland kalite standartlar bu firmalarda da yaygnlatrlmaktadr. Tedariki ve yan sanayicilerin EMA'la i ilikilerinin gelitirilmesi amacyla EMA iinde oluturulan apraz fonksiyonlu ekipler bu firmalar ziyaret etmekte; bylelikle satn alm blmlerinin yan sra tasarm, kalite, planlama gibi fonksiyonlarda alanlarn da yan sanayii ile diyaloa girmesi salanmaktadr. 16. BLGSAYAR SSTEMLER EMAda ortalama 30 tane server, 1000 tane PC mevcuttur. EMAdaki serverlardan 2 tanesi byk kapasiteye sahiptir. Bunlar Alpha 1000 ve Alpha 4100 Axp sunucu sistemleridir.Alpha 1000 serverda ManMan dndaki tm programlarn kontrol yaplmaktadr. Alpha 4100 serverda ManMan ( Manufacturing Management ) paketi altrlmaktadr. Alpha Axp sunucu sistemleri Ethernet a ile birletirilmi olup, bu aa ayn zamanda gruplar bnyesinde kurulu kiisel bilgisayar yerel alarda balanmtr. Dier taraftan fiber optik iletiim hatlaryla balanmak suretiyle Ankara Akyurt blgesinde kurulu fabrikannda bu sistemden online yararlanmas salanmtr. Turpak X.25 kiralk hatlar kullanlarak oluturulan geni alan a imkanlaryla da zmir, stanbul blge mdrlkleri ile de online allmaktadr. Alpha Axp 4100n teknik zellikleri: Kullanlan ilemci tipi 300 Mhz hznda 64 bitlik Alpha 21164 yongasdr. zerinde halen mevcut 1 GB byklndeki ram ana bellei 4 GBa kadar artrlabilir. Dahili 180 GBa kadar byyen disk bellek kapasitesine sahiptir. Ykl iletim sistemi Open VMS tir. Fakat istenildii zaman Unix ve Windows ile de allabilmektedir. EMAda fortran, basic, pascal, C, SQL server, RBD/BMS, VDMS uygulamalar geni olarak kullanlmaktadr. Ayrca CAE/CAD ve CAM uygulamalar olan ACAD ve SMARTCAD rnlerin tasarm aamasnda kullanlan uygulamalarndandr.

47

17. EMA BLG LETM SSTEM EMAda sipariin alnmasndan itibaren mmkn olan en erken teslim tarihinin, retim maliyetinin ve retim eklinin belirlenebilmesi, bu srecin teslimata kadar izlenebilmesi, teslimat sonras hizmetlerin takibi ve mteri memnuniyetinin srekli llebilmesi, modern bilgi teknolojileri altyaps zerinde yer alan ve btnleik bilgi sistemleri sayesinde gerekletirilebilmektedir.Bu uygulamalar mevcut dier bilgi sistemlerinden ayran en nemli unsur, bunlarn kuruluun btnne ynelik, paylalr, ayn zamanda hayati neme sahip ve kritik olmas, dier taraftan evrim ii kayt ileme esasna dayanmas ve btnleik olmasdr. Tm Ynetim Biliim Sistemlerinin amac ynetime karar oluturma, kararlar icra etme ve kararlar kontrol etmede yardmc olmaktr. EMA retim Ynetim Sistemi konusunda, adalama gerekliliinden hareket ederek ASK Firmasnn gelitirdii ManMan (Manufacturing Management) yazlm paketini 1987 yl sonunda tm modlleri ile satn almtr. ManMan Sistemi retim yapan kurulularn retim-mhendislik, pazarlama-sat ve finansal ilemlerini dzenlemek ve ynetime raporlayabilmek iin gelitirilmi bir yazlm paketidir. ManMan temelde bir MRPII (Manufacturing Resources Planning) uygulamasdr. ManMan, retim, pazarlama, tasarm, muhasebe vb. pek ok faaliyet alann kapsayan modllerden olumutur. Modller, birbirine tamamen entegre olarak almaktadr. Aada bu modller ksaca anlatlmtr. MANMAN in Modlleri MFG (Manufacturing)- RETM OMAR (Order Management and Accounts Receiveables)- SATILAR, ALACAKLAR AP (Accounts Payable)- DEMELER GL (General Ledger)- DEFTERKEBR DecisionMaker (Management Reporting)- YNETM RAPORLARI Quality (Quality Management)- KALTE YNETM Engineer (Production Engineering)- MHENDSLK Planman (Forecast Maintenance)- SATI TAHMNLER YNETM Repetitive (Repetitive Manufacturing)- BANT RETM

48

 Barscan (Bar Code Production)- BARKOD Tracker (Tracking)- PART KONTROL Serviceman (Field Service Maintenance)- SERVS HZMETLER Projects (Manufacturing Projects Management)- RETM PROJE YNETM Payroll- BORDRO Fixed Asset (Fixed Asset Control and Management)- SABT KIYMET KONTROL ve YNETM EMA HC Grubunda MFG, OMAR, AP, GL, ENGINEER, REPETITIVE, PROJECTS, SERVICEMAN modlleri youn olarak kullanlmaktadr. MFG modl retim, retim planlama, pazarlama, tasarm blmlerinde yaplan ilemlerde kolaylatrma ve destek salama ile kontrol faaliyetlerini salayan modldr. Tasarm blmlerinde yeni tasarlanan rnlerin hangi paralardan oluaca belirlendikten sonra kaytlar ilgili blmlerce ENGINEER modlnde oluturulur (Para kaytlar ve malzeme listeleri hazrlanr). Tasarm tamamlanm bulunan bir projenin retime aktarlabilmesi iin, bu projede kullanlan tm paralarn Part Record, Bill of Material ve Routing bilgilerinin ManMan Engineer modlnde yaratlm olmas gereklidir. Bu bilgilere ilgili blmlerce, retilecek paralar iin retim rotalar, satn alnacak paralar iin retici/ tedariki firma bilgileri eklendikten sonra, yeni rnle ilgili tm bu kaytlar MFG modlne aktarlr. Bu aamada ilgili rnlerin tm dokmanlarnn hazrlanm, onaylanm ve Dokmantasyon Blmne aktarlm olmas art aranmaktadr. Pazarlama blmlerince, MFG modlnde yaratlm olan rnler iin satlar ve sat tahminleri belirlenir. Bu bilgiler hangi rnden, ne zaman ve ne kadar retileceinin belirlenebilmesi iin (Ana retim Program-MPS) MFG modlne girilir. Ana retim program oluturulurken kaynak kullanm dikkate alnmaktadr. Bu da yeni yatrm kararlar verilmesinde yneticilere destek salamaktadr. Ana retim program oluturulduktan sonra, bu ana programa uyumlu detayl retim ve satn alm plan oluturabilmek iin Malzeme htiya Planlamas (MRP) kullanlr. Hangi malzemelerden, ne kadar ve ne zaman temin edilecei bilgileri belirlenir.retim programna uygun olarak retilen veya satn alnan rnler siparie veya stoa aktarlr. Sipariler OMAR modl ile takip edilmektedir. REPETITIVE modl, seri halinde retim yaplan 1919 GSM projesinin retim planlama ve kontrolnde kullanlmaktadr. Bu modlde de MPS ve MRP mant temel olarak yukarda anlatlan ekildedir. AP modl, satn alnan malzemelerin demelerle ilgili ilemlerini takip etmekte kullanlr.

49

SERVICEMAN modl mteriye satlm olan rnlerin bakm ve onarm iin Servis blmne gelen rnlerin takibi iin kullanlmaktadr. PROJECT modl gerekleen maliyetler ile takip edilmek istenen iler iin kullanlabilen bir mdl'dr. Yaplacak i sistemde bir "proje" olarak tanmlanr; proje'nin altna yaplacak aktiviteler girilir. ayet varsa bu aktivitelerin altna da "sub aktiviteler" girilebilir. Not: MANMANle ilgili ekler ekte verilmitir.Sayfa 73.

MANMAN MFG-I AKI EMASI

SATI TAHMNLER RN PLANI SATILAR

MALZEME GEREKSNM VE RETM PLANI

RETM, EMRLER
malzeme Mamul ambar

MALZEME KMAL, SATIN ALMA EMRLER

SATI

Tablo 17. MANMAN Akn Gsterir Tablo.

50

Aadaki tabloda, ManMan MFG modl ile dier modllerin entegrasyonu grlmektedir: ManMan / / QUALITY ManMan QUALITY Quality Management Quality Management Kalite Ynetimi Kalite Ynetimi ManMan / / OMAR ManMan OMAR Order Mang. / / Acc. Rec. Order Mang. Acc. Rec. Satlar Alacaklar Satlar Alacaklar

ManMan / / ENGINEER ManMan ENGINEER Production engineering Production engineering

mhendislik mhendislik

ManMan / / GL ManMan GL General Ledger General Ledger Defterikebir Defterikebir

ManMan / /MFG ManMan MFG

ManMan / / AP ManMan AP Accounts Payable Accounts Payable demeler demeler MATERIAL CONTROL MATERIAL CONTROL ENGINERING DATA ENGINERING DATA CONTROL CONTROL PRODUCT COSTING PRODUCT COSTING MASTER PLANNING MASTER PLANNING MATERIAL AND MATERIAL AND CAPACITY PLANNING CAPACITY PLANNING PURCHASING PURCHASING SHOP FLOOR CONTROL SHOP FLOOR CONTROL COST ACCOUNTING COST ACCOUNTING PHYSICAL INVENTORY PHYSICAL INVENTORY ManMan / / SERVICEMAN ManMan SERVICEMAN Field Service Management Field Service Management Servis Hizmetleri Servis Hizmetleri

Forecast Maintenance Forecast Maintenance Sat tahminleri ynetimi Sat tahminleri ynetimi

PLANMAN / / MFG PLANMAN MFG

ManMan / / PROJECTS ManMan PROJECTS Manufact. Proj. Man. Manufact. Proj. Man. retim Proje Ynetimi retim Proje Ynetimi ManMan / / FIXED ASSET ManMan FIXED ASSET Fixed Asset Control and Fixed Asset Control and Management Management Sabit Kiymet Kontrol ve Sabit Kiymet Kontrol ve Ynetimi Ynetimi

ManMan /REPETITIVE ManMan /REPETITIVE Repetitive Manufacturing Repetitive Manufacturing Bant retim Bant retim

ManMan / / BARSCAN ManMan BARSCAN Bar Code Production Bar Code Production Barkod Barkod

DECISIONMAKER DECISIONMAKER Management Reporting Management Reporting Ynetim Raporlar Ynetim Raporlar

ManMan / / TRACKER ManMan TRACKER Tracking Tracking Parti kontrolu Parti kontrolu

ManMan/ PAYROLL ManMan/ PAYROLL Payroll Payroll 51 Bordro Bordro

18. SONU

EMA Elektronik Sanayi A..de yaptm stajmn ok faydal getiine inanyorum. Be haftalk ksa srede derslerde grdm bilgilerin gerek yaamda nasl ilediini anlamaya altm. Derslerdeki teorik bilgilerin gerek hayattaki uygulamalarn grme, inceleme ve renme imkan buldum. Bunlarla birlikte MRP ve MPSin temel olarak nasl ilediini ve bunlarn MANMANdeki uygulamalarnn nasl olduunu rendim. Stajm sresince ambar simulasyonu projesinde grev aldm. Ambar iinde veriler toplayp bunlar EXCELde dzenledikten sonra istatistiksel analizini yaptm. Burda ARENA simulasyon programndan yararlandm. EMA Elektrik Sanayi A.. fabrikasndaki stajmn her aamasnda deerli tevik ve desteklerini sunan bata PK Md. Yrd. Sn. Cemil DEMR olmak zere Sn. Sehun ARIKAN, Sn. Bar BAYAZIT ve dier tm EMA personeline teekkr ederim.

52

53

54