Necip Fazl Ksakrek - Dnya Bir nklap Bekliyor

www.kitapsevenler.com

Merhabalar Buraya Yklediim e-kitaplar Aada Ad Geen Kanuna stinaden Grme zrller in Hazrlanmtr Ekran Okuyucu, Braille 'n Speak Sayesinde Bu Kitaplar Dinliyoruz Amacm Yayn Evlerine Zarar Vermek Deildir Bu e-kitaplar Normal Kitaplarn Yerini Tutmayacandan Kitaplar Beyenipte Engelli Olmayan Arkadalar Sadece Kitap Hakknda Fikir Sahibi Olduunda Aada Ad Geen Yayn Evi, Sahaflar, Ktphane, ve Kitaplardan Temin Edebilirler Bu Kitaplarda Hi Bir Maddi karm Yoktur Byle Bir eyide Dnmem Bu e-kitaplar Kanunen Hi Bir ekilde Ticari Amal Kullanlamaz Bilgi Paylatka oalr Yaar Mutlu Not: 5846 Sayl Kanunun "altnc Blm-eitli Hkmler " blmnde yeralan "EK MADDE 11. - Ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar ama gdlmeksizin bir engellinin kullanm iin kendisi veya nc bir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri 87matlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izinler alnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir ekilde satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmas

ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur." maddesine istinaden web sitesinde deneme yaynna geilmitir. T.C.Kltr ve Turizm Bakanl Bilgi lem ve Otomasyon Dairesi Bakanl Ankara Bu kitaplar hazrlanrken verilen emeye harcanan zamana sayd duyarak Ltfen Yukardaki ve Aadaki Aklamalar Silmeyin Not bu kitaplar Grme engelliler iin taranm ve dzenlenmitir. Tarayan MESUT HEKMHAN mesuthekimhan@gmail.com

Necip Fazl Ksakrek _ Dnya Bir nkilap Bekliyor Necip Fazl KISAKREK DNYA BR NKILAP BEKLYOR b.d. yaynlar DNYA BR NKILP BEKLYOR / KONFERANS / ESER: 37 - 40 Dnya Bir nklp Bekliyor Yolumuz, Halimiz, aremiz Ruh Muvazenesi Her Cephesiyle Komnizm b.d. yaynlar: 55 3. Basm / Ekim 1993 DNYA BR NKILP BEKLYOR b.d. yaynlar/Kurucusu: Necip Fazl Ksakrek b.d. yaynlar/Ankara C. Vilyet Han 10/3 Ca. - st. Telefon: 528 55 51 Aziz genlik! Ve Trkiye'nin dne kadar perian -vaziyeti karsnda aclarn en derinini eken mustarib m'minler! Sizi balarn en salam bu strap hldal iinde muhabbetle selmlarm. Sizi byle bir balangla selmladm. nk, ok etin bir dva karsndayz. Bugn dnya, btn bu grdnz medeniyet dedikleri keiflerin kivrantsn temsil eden devlerle, o devlerin hl yzlerce sene arkasndan gitmeye alan, rpnan ccelerden ibaret bir lem... Devler kvranyor, cceler rpmyor! Ve tarihin en byk iman devini temsil eden Trk, bugn cceler dnyasnn en mustarip ccesi hlinde kendisini toparlamaya alyor. Kendi kendimizi, bylece penemizi barmza atarak ve cierimizi kanatarak grelim; aynann karsna gemeyi bilelim. Hadislerin en byklerinden biri: Hesaba ekilmeden kendinizi hesaba ekiniz! Ne gariptir ki, bu devler ve cceler, ama kvranan devler ve rpnan cceler dnyasnda, yi ne dnyann bekledii en byk inklp iste bu ccelere dyor! Ve biz( byle bir noktadan harekete memur bulunuyoruz. Yani, yle bir hasta ki, dnyaya devay getirmek zorunda stelik... Rir iirimde sylediim gibi: Eyvah, eyvah Sakarya, sana m dt bu yk? Bu dva hor, bu dva ksz, bu dva

byk!.. Evet, dnya bir inklp bekliyor! Nerede kalm Trkiye?.. Konumamzn ismi de bu... Dnya bir inklp bekliyor! Btn beeriyet... nk, beeriyet o noktaya geldi ki, ne kadar messesesi varsa bitti, eridi, prsd, tkendi, bir tek eksii kald: Banda ve sonunda eksiin ismini tes-bit edebiliriz. Btn hakikatiyle slm... Dnyann bekledii bu inklp, daire ha-Jnde... D daire dnya, iindeki daire slm le-mi, onun.da iinde Trkiye... Asl Trkiye... Merkez Trkiye... imdi nklp kelimesini ele alalm! Bu kelimenin yeni uydurukaclara gre mukabili devrim.. Halbuki nerede devrim, nerede inklp? Devrim, isminden de belli bir eyi devirmek mnsna geliyor. Halbuki inklp devirmek deil, dikmektir. Yzbin beygir gcnde bir tank srerseniz hereyi devire devire geer... Ama dzeni kurmu olmaz. nklp dzeni kurmaktr, devirmek deil... Ve bir bina yapmak iin eskisi devrilir, yenisi urunda... Bizde son zamanlarda, son yarm asr iinde, btn hakikatlerle beraber mefhumlar da grltye gitmitir. Kelimede bile gerek inklb kaybetmi bulunuyoruz. Evet; asl slm lemi ve asl Trkiye; beeriyete gerek eczahaneyi getirecek, vitrinlerinde gerek devay belirtecek byk inklba memur... Tek mesele, varlk hikmetinde... Niin varm? Mes'elelerin mes'elesi... Var olmak ne byk ey! Eer fazla dnlecek olursa, insan cinnete kadar gtrr. Varm!.. Niin? Bunu slm mutasavvflar gayet gzel izah etmilerdir. Hibir izah mutlak deilken, onlar mutlak noktaya dek gitmilerdir. yle : Allah btn bu kinat insan iin yaratt, insan da kendisi iin. Yani tek dvas dnyann, ebed tekml seyri iinde Allah'a doru yol almak... Ama bu yol al, Allah'a inklp etmeyi mmkn klc bir gaye deil... Her gayede aslolduu gibi, varlmas muhal, ancak yaklalmas mmkn... Bu tekml cemddan insana doru bir seyr halinde gryoruz. Cemd... Dorudan doruya madde paras, tekml ede ede nihayet muayyen bir noktaya geliyor; o noktada deta bir kademe ykseliyor ve nebata yaklayor. Tasavvuf bunun da mislini vermitir: Mercan, ki bir cemddr, tpk nebat gibi kk atar. Nebat, terakki ede ede hayvana doru geliyor. Onda da ufuk noktas, hurma aacdr. Tpk hayvan gibi diisinin zerine abanan mahlk... Nihayet hayvanda son merhale at... At, bugn fenn olarak da ispat edilmitir ki, rya grr. Ve nihayet insan... Onun ufku yok; sonsuz... Byk ilh emanetin hmili insan... Kur'n'da Hak buyuruyor: Ben emaneti daa taa teklif ettim, eb ettiler, ekindiler, kabul etmediler. nsanolu ki, za-lm ve cehldr, kabul etti. Ne byk mesuliyet!.. nsanda terakki ve tekmle hudut yok... Bir kere dibe dt m, Belhm adal! tbirinin de ifade ettii gibi hayvandan aa... Bugnn dnyas ite o dip noktasna kadar inmitir. Bir nur huzmesi iinde her ey, stndeki dereceye mncezip, cezbedilmi, ekilmi, kademe kademe alttaki stndekine ulama yolunda... Fakat, yine her ey kendi snr iinde... Ve bir cinsten tekine geit mevcut deil.. Yoksa, dva, Bat tefekkrnn en maskara tipi (Darwin)in nazariyesini yani, insann maymundan geldii dncesini kabul etmeye kadar gider. nsan gibi, kinatn ruhunu ekillendiren bir mahlkun maymundan gelme olduunu kabul etmek, u anda dnyada mevcut milyonlarca maymunun niin ge kaldklarn izah edemeyecei bir tarafa, bizzat (Darwin) gibi, maymunun tekmlyle deil, asl insann alalmasiyle maymuna ulaabileceini gsterir. Nitekim bizim 150 yl ncesi inklplarmz, insanlar tarafndan m, maymunlar tarafndan m yaplmtr, sualine henz gereince cevap verilememitir.' Muhteem bir kinat yaps iindeyiz. Gzmz ayoruz, ilk alamalardan sonra, yle, eyaya bakyoruz. Bedhat hissiyle hereyi gryoruz. Fakat, biraz kndimize gelir gelmez, Ben neyim, nereden geldim, nereye gidiyorum, sonum

10 ne olacak?.. diye soruyoruz. Ya, burada olmayan byk, gerek ve sonsuz bir hayata namzetlik fikri; yahut nasl olur?unu kurcalamadan, bitip gitme, silinip kaybolma, yoklua dalp hie bulanma duygusu... Ve bu duygu etrafnda, dnyada kald kadar ye, i, kus, vur, kr, sal! mant... lk fikir ulv, ikincisi de sfli., lki be hassemizin stndeki, ikincisi de altndaki mantk... Avrupai mnda idealizma ve ma-teryalizmay bu iki mantk soyuna balayabilirsiniz. kincisi aynen (Danvin) nazariyesinde olduu gibi ne kadar basit, ne kadar kk, fakat ulvilikten nasibi olan bir mantkla devrilmeye mahkm... Kinatta hibir cins, nev'iyetini aamaz. z nev'iyeti iinde boyuna terakki eder ama, ondan brne geemez. Byle olunca, i insann terakki ede ede nereye varabileceini tayine kalyor. te : nsan Allah'n halifesidir ve kendi yaratk olma snrn amann muhali iinde Allah'a doru ebed bir seyr ile yaklamann memuriyeti altndadr. Bu, srlarn srrna ait mihrak noktasdr ve o noktaya aklla fazla dikkat edecek olursak gzlerimiz yanabilir. Ben insan eya ve hdiselere hkim olmas, onlar teshir etmesi iin kendime halife olarak yarattm. Diyor Allah... te insan bu hkm anlad zaman, derinliine ferd ve geniliine cemiyet, btn meselelerini halledebilir. 11 Biz zannediyoruz ki, eriatn emrettii eyler, kuru kuruya berienlo yaplacak ilerdir. Onlar, her zaman sylediim gibi, ince, hudutsuz esrarl ifrelerdir. O gzle bakmak lzmdr eriat llerine... Ve onlarn ruhuna mlik olmak lzmdr. eriat, tatbik edilen, tatbik edilmesi gereken , ller manzumesinin yannda, sevilmesi, akla balamlmas, namtenahi mnalar olduu bilinmesi lzmgelen lh messesedir. Her zaman ifade ediyorum: eriat ak tabii akn iine vazife ve icra da kendi kendine giriyor art... Dndan riyet, ama. ruhuna mlik olmama... Hayr!. Gelelim, kinat yapsna.-Bu kinat yapsnda, karmza en byk tecelli olarak zaman kyor. Zaman!.. Ne mthi bir ey; Allah'n azametine ne mthi delil... Bir a gibi, Allah zaman zerimize atm... Her eyin stnde zaman, hereyin!.. Mesel, bn-i Sina zamann dnda farzederdi. Halbuki bugn ispat edilmi bulunuyor ki, k bir saniye-. de 300 bin kilometre hzla akyor. O da zamani... Zamann dnda hibir ey yok; birey var iimizde zamann dna trmanmak isteyen... Zamana samayan birey var insanda, o da ruh! nk o zamanszlk leminin hatralarn tayor. Fakat, biz farknda deiliz. Zaman tasavvuf yle izah eder: Varlkla yokluk aras bir raks, bir ahenk... Bir varlk, bir yokluk... Bir varlk, bir yokluk; birbirini takip eder. 12 Vahdet-i vcud, dedikleri bilmecenin kaps... Vcud varlk birliine medhl, giri... Bir var, bir yok takibeder. te ben bu cmleyi sy-leyinceye kadar kimbilir, ka kere var oldum. Ama bir sinema eridi gibi zamann nakettii hdiseler o trl akar ki, biz her eyde bir devam grrz. Bir devam grdmz sanrz. Btn mesele zamann hakkn vermekten ibaret. Zaman bir imtihandr. Zaman idrk... M-cerred dva... Mcerredleri bilhassa dile getiriyorum, nk biraz sonra mahhaslara yani, apak, elle tutulur hadiselere geeceiz. Onlar bu mcerredleri bilmeden ihata edemeyiz. Bu m-cerredlerdcn gideceiz ki, mahhasa, gkten topraa dnelim. Varlk ve yokluk... Sfliden lya doru kesiksiz hareket... te zaman ve bu dnya dedikleri sfliler lemi iinde insan ilhi memuriyeti olarak lmszle namzettir. Bu len dnyada, her n yokluk, her n varlktan ibaret bu dnyada zamann stne kmak... Btn sr burada... Btn vazifeler de burada toplanyor.

lm en korkun kelime ve en korkun akbet... Dnlmesi mmkn deil... Nasl olur, dnn; elimizle temas ettiimiz zaman bir yere onu elimizle grr gibiyiz. Elimizle gryor, gzmzle dokunuyoruz. Gzmz yumduumuz zaman, hibir eye bakmadan btn renkleri, ekilleri grr gibiyiz. Byle bir vcud, byle bir hassa^siyet, byle Allah yaps bir cihaz nasl yok olur? Yok olmayacaktr, mjdesi gelmitir. 13 Evet, zaman... Ka rejim varsa zamana mukavemete bakmtr. Bugn Msr'daki ehramlar, eski Msrllarn zamana mukavemet mimarisi olarak kurulmutur. Ama, maddeyi maddeyle yenmek imkn yoktur. Onlar bir kurun kalem gibi yontar yontar, yok eder zaman... u kadar veya bu kadar mddet sonunda... Kemiyetlerin ne kymeti olabilir, keyfiyetin karsnda?... En koyu maddeci ve inkarc rejim olan materyalizm ve komnizm, lm strabn silerek aklnca yoklukla teselliye kalkar. Zaten iinde yokluk fikrinin de olmayaca bir yolduk tasarlar. Ve hereyi dnyaya ve maddeye smarlar. Yalnz byle bir balay, ruhunda strap fakltesi olan, ebedi hayat hasreti yaayan bir insan atlatmaya, iki paraya blmeye yeter!. te hayvandan aa dmenin derecesi!... Baka bir konumamzda biraz daha tafsil ettiimiz zaman srr, neticede, derinliine ferdle beraber, geniliine cemiyetin de miyar olarak karmza kyor ve bize: Kaydrak gibi fena ve bekann birbirini takip ettii bu lemde gerek oluun hesabn ver! Diye ihtar ediyor. Dnya m, tesi mi?.,. Kinatn efendisi buyuruyor: Hi lmeyecekmi gibi dnya? hemen lecekmi gibi hiret... nsana dndan basit gibi gelen bu hads, byk muammay sabit ve muayyen bir kanuna balar: Dva bu dnyada zaman yenmenin ferdi ve itimai rejimini bulmaktadr; dnya ile hiret-len herbiri tekine yol vericidir, birbiriyle kademelidir ve gerisi lf ile gzaftan baka bir ey deildir. Bu bahsin hemen arkasndan inklba geiyorum. nklp... Balangta dokunduumuz ve abuk getiimiz inklp, aslnda, bir halden stnne intikal etme davrandr; yoksa kr krne ekil deitirme veya ekil bozma hadisesi deil. Yediimiz nesneleri vcudumuzdan baka ekillerde ifraz ise hi deil... Evet, inklp... nklp derin ve ^gerek m'min nazarnda, eriatn btnna iliik bir farz., bir bor... Asl inklp, olanca hakikatiyle inklp, zaten slm'la gelmitir. te emri : r Bir gn, bir gnne e geen hsrandadr... Yani aldanm ve kaybetmitir. Kann damarda akmas gibi, hibir n durmak yok... yleyse?... Kesiksiz, srekli aramak lzm... Eyvah! Yine en ince sr noktalarndan birine attk: Aramak ve bulmak... Bulunan, bulundu sanlan her ey eskimeye, prsmeye, rmeye, ifls etmeye mahkm... Bu 15 da, yaklatka kaan ufuk izgisi misline e, bir -yeninm daha ilerideki ycniyc namzetliini iln ediyor. Aramak iin aramak yok, bulmak iin aramak var. Her bulduum veya bulduumu sandm bayatlaacana gre aramak niin?... Her aray da gayesine ulamayacana gre bulmak ne fayda?. Grlyor ki, mutlaka aramayla bulmay bir-araya getirmek icap ediyor. O halde solmayan, prsmeyeni, bayatlamayan bulduktan sonra, onun bu vasflarn her an dorulayc ve yenile-yici bir arama ehrhna dalmak gerekiyor. Yoksa llerin d yznde donmak, felce uramak, tek kelimeyle ruhsuz kalmak ve yobazlamak mukadder... En ince idrk noktasdr bu... Mutlak olan bulmak, sabit ve yekpare olana balanmak ve onun mihverinde, zaten varlmaz, ulalmaz olana doru, boyuna mesafe kazanmak, boyuna aramak...

Bakn,- seyyliyeti, harekiyeti iin, baki kalyor. Arama cehdi, baki kalyor, bulu iinde... Her bulunan ey bir fnidir. Bir air var ki; bu dnyada gelmi, Devri Saadet'de, hibir airin mazhar olamad saadete nail olmu... Msra nasl hads olur? Ancak, Allah'n Resul onu sylerse... te hadis .Sz odur ki... buyuruyor Kinat'n Nur'u, Lebid'in syledii sz... Ve o sz tekrar ediyor.Allah'dan baka her ey btl!. Demek ki, aramay ve bulmay mtemadiyen btllar zerinde gtrmek, nihayet btl bulmak oluyor. Btln hali byle... R I Hani, eli yanan adam elini suya sokarsa bir an ars durur ya... Aynen byle... El sudan knca Ar daha iddetle gelir. Sonra felket... Bir rahatlk gelir buldum, sannca... Ama zaman hemen yetiiyor ve dersini veriyor: Bulduun btldr!. Biz, slm' temsil sahasnda slm mnezzeh kurtarmak iin, bu kltr vermekle mkellefiz genlie... Evet mtemadiyen btllar manzumesi boyunca terakki... Bulmak bu deildir!. imdi felsefe sz devaml syleniyor. Hele szde aydnlarn dillerinde: Filnn felsefesi... Ne felsefesiymi o? Felsefe... nne gelenin felsefesi... Felsefe bir boluktan kp, hakikati arama fakltesidir. Halbuki bunun karsnda din var... Din, vahy ile Allahm bildirdii mutlak.. Felsefenin bir byk faydas vardr, muazzam bir fayda... Bizim rejimimizde, niversitede felsefe okutulmaz deil; yalnz kapsna bir yafta konur: Dnyada ka tane btl olduunu anlamak iin okutulan ders... Felsefe daima birbirinin yanln karmtr. Bugn bilinen felsefe tarihinde, ii eski Yunan'dan alrsak bugne kadar felsefe hep evvelki mezhebin yanln ortaya kararak yeni bir mezhep getirmitir. Fakat, farknda deildir ki, gelecek olan da, onun yanln karacaktr!... Demek ki, babo aray, felsefe... slm bundan hazzetmez!- slmn tefekkr ise namtenahidir. Felsefe deildir o, hikmettir. 17 imdi bulmakla donup kalmak, taze kalmakla prsmek, babo aramakla gerei bulmak iin aramak arasnda ok ince birey, bir tezad kyor. Tpk varlkla yokluk kyas gibi, bir tezad... Tezad, aykrlk, ztlk... Dnya ztlardan ibaret. Bakn kinata, ztlardan ibaret... tte var-hk-yokluk birbirinin zdd... Ne kadar ktlk varsa yoklua balanyor. Vcud-u Mutlak ise Allah... Evet, ite bu tezadlar o kadar derindir ki, slm'n hem tasavvufda, hem tefekkrde en byk simalarndan biri olan Muhiddin-i Arabi Hazretleri yle der: Eer zdlar barabilseydi, bir daha ayrlmazlard. Muazzam hikmet!... Onun iin zdlar arasnda ahengi kurabilmekte btn mes'ele... Btn mes'ele o... O ahenkte, o kvamda... Nihayet mes'elemiz ortaya kyor... Allah'dan baka herey btl, herey fni... Bu snr tayin ettikten sonra, O'nun, senin ruhuna verdii iradeyle, i artk mtemadiyen yine O'nun srlarn aramak oluyor. te o zaman donmak olmuyor, prsmek kalkyor. Ruh, canllk, hareket (dinamizm) devam ediyor. Donmak o kadar tehlikeli bir ey ki, hatt er'i hkmlerde bile donmak, o hkmleri hkmler mnezzeh temsil kadrosunda dondurmak oluyor. Bizim en byk mcadele hedeflerimizden biri de budur: slm' donmu ruhlardan arndrmak, ayklamak... Size bir levha gstereyim: Sahabi bi?im tek rneimizdir. nk, kimse kendisine Allah'n sevgilisini (direkt) ve re'sen rnek diye alamaz. Kimse o gnee gzlksz nazar edemez. Haddi18 ne mi dm? Sahab bir aynadr, Allah Resulnn nurunu aksettiren, O'nu temsil eden, gsteren ayna, safvet dolu ayna!... Sahab'dir bizim olanca hedefimiz ve olanca imtisal rneimiz... Sahab o kadar ycedir ki, pek byk bir slm liminin ifadesiyle, Sahab'nin en knn atnn burnuna kaan toz, vel'nin en bynden stndr. Bunu da bilelim.

Sahab Allah'n Resuln dinlerken, halini yle ifade ediyor: Sanki bamzn zerinde kdan ziyadan yle bir ku vard ki, gzmz krpsak ua-cakm gibi O'nu dinlerdik. Bakn balla... Ve yine ayn sahab O'nun meclisinin haricinde filn, filn ile megul olsa, bunu bir gaflet olarak gryor ve yanmdaki-ne diyor ki: Gel seninle bir keye ekilelim de be dakika olsun iman getirelim! Bakn, bakn vecde!... Veli'ye soruyorlar, soruyorlar deil, yle diyorlar : Sen zamanmzda Sahabiye misilsin! Yani o ayardasn... Vel dnyor, diyor ki: Siz onlar grseydiniz, deli derdiniz. Onlar da sizi grseydi, bunlar Mslman deil der lerdi. Ve biz bu halimizle Mslmanlk iddia ediyoruz! Mtemadiyen aramak, bu gsterdiim denge iinde aramak... Bu da hudutsuz esrardan biri... Bu sr tevhid srryla yanyanadr. Tevhid srr ok girift birey. ah Naki-bend Hazretleri der ki: Mutlak tevhid mmkn deildir. Gerekten yle... nk tevhidin kati olduu yerde kelime ne arar? O gaye olan iman yani nihai iman, kendinden gemekten baka birey olamaz. Ve kaale gelmez, kelimeye smaz... Nitekim dsturu koymular: Bihudi, yani kendinde olmamak, iman; Bhudi yani kendinde olmak kfr... Fakat bu er'i kaide deil, eriatn btmmdaki incelik... Ve kaide konulmutur. mam-i Rabbani Hazretleri tarafndan... kinci binin yenileyicisi byk mam... yle: Allah tecelli etti, verlarn versnda, ve-rlarn versnda, onun da versmda... Artk tane saydktan sonra namtenahiye kadar versnda... Kaide: O ki, Allah zannedersin, o zannettiin ey Allah'a hicabdr, perdedir. Bu giriten sonra dnyann bekledii inklba yol gstermek iin, iki snf inklp kabul edebiliriz. Biri mutlak inklap... Bunlar yalnz Resullerin getirdikleri inklplardr. Eer beni edeb d km kabul etmezseniz, unu da ilve edeyim : Onlarn hepsi son Peygamberde toplanm, bitmitir. O halde inklp bir tanedir: slm... Daha evvel, gryoruz, nice byk resuller var... Drt byk resuln birincisini sylemek lzumsuz... Derecede ikinci Hazret-i brahim... nc Hazret-i Musa... Drdncs Hazret-i sa... Bunlarn her birinin hayat, hamleleri, mimarisini temsil ettikleri cemiyet ve ferd, aa-yukar malmunuz... Fakat Hazret-i Adem'den 20 yola kan bayrak, nasl asli sahibinde temerkz (M.l.iyso, btn bu peygamberlerin mutlak inklplar da Kinatn Efendisi'nde kilitlenmi, bitmitir. Tarihin tand veya tandn sand beer hayat 25-30 asrlk... Eski Yunan'm biraz daha evvelinden balayarak bugne kadar... Daha evvelini bilmiyoruz. Toprak altndan kan kafalardan bir ey anlamak imkn yok... Bu hayat erevesi iinde Asya ve Avrupa'da temerkz etmi gryoruz insanl... te bu ereve iinde semavi ve hkidani, yani topraa bal birtakm inklplar var... Hazret-i brahim'in mevkiini tayin ettikten sonra, Hazret-i Musa'dan balayarak Hazret-i sa Kinatn Efendisi... Bunlar eriilmez inklplarn en bykleri... Fazla tafsilat yersiz... Zira inklp Birde, Tek'te toplanyor. O'nda, Onun mukaddes eteinde... Sadece elden ele devredilip, Resullerin Resulnde, Kinatn Efendisinde temerkz eden inklba ait birka sz sylemek lzmdr. Bu zamana kadar bunca eser yazld, bunca sz sylendi, bunca medih ve sena szleri m'-minler tarafndan ykseltildi, ama, dva derinliine fethedilemedi. Hazret-i Peygamber'in temsil ettii

dvann yalnz inklp noktas tyler rpertmeye kfidir. Arap... z hakikatiyle Arap... Bugnn Arabi deil, mazideki gerek Arap... O kadar marur bir kavimdi ki, dnyada iki insanlk vard onun iin; biri Arap, br Acem... Biz Acem'i ranl zannederiz. Hayr, Arap'dan baka ne varsa Acem'dir lgatta... Ve mthi bir oymak, oba gayreti, kavimcilik... Bu inklbn 21 ne olduunu anlamak iin tyler rpertici mna-siyle Veda Hacc'n ele almak yeter. Diyor ki, Allah Resul: Banzda burnu halkal bir Habe olsa, lyksa, ona itaat etmekle mkellefsiniz. Btn balar dyor!... Kan dvasn iptal ediyor. Faiz, Ayamn altnda iniyorum! tabiriyle kaldrlyor. Akrabasna ait telmihle... O kadar aile ocana bal Arap, bir cihadda babasnn ban kesip, sandan yakalayarak, Allah Resulnn huzuruna getiriyor ve te diyor; Kfrde srar eden babann evld eliyle verilmi cezas... Arap, plstik bir dnyann adamyd. Plstik deyince bu devirde bir takm naylon eya, u, bu geliyor hatra... Plstik, Garb tabiriyle eyann d kabartmasdr. (Plstisite)... D plna sarkmtr o gnk Arabn ruhu... O soluk eser esmez, o ruh o kadar inceliyor ki, byle, kan sarhou Arap, su kenarnda alayan bir ceyln gibi boynunu bkyor. Derinleiyor... nklp, bu... nsan yeniden iml eden bir inklp! Kalbna yerletirici inklp!.. Mutlak inklp... Dorudan doruya topraa bal olanlar da sayalm: byk inklb var beeriyetin, nis-bi ve topraa bal olarak... Rnesans, Fransz inklb, Komnizm inklb... slm ile gelen, malmunuz; Emevi, Abbasi ve Trk idareleri altnda slm... Bunlar anlatmaya ne hacet!.. Yalnz, birer kibrit akar gibi imek altnda gsterelim: Emevilikte ve Abbasilikte slm, bir eserim-deki tbirimle, her kum tanesinin iine bir El-hamra Saray yerletiren bir msbet bilgiler ve dnya imar marifetine ulamtr. Bir soluk, hayat soluu... Harun-r-Reit, o devrin aa kklerini yiyen Avrupallarna, mesel Cermen mparatoru arlman'a on iki kap l bir saat gnderiyor. Her saat ba iinden bir kukla kp zaman bildiren bu saate btn Garp, bugn bizim televizyon, fze karsndaki hayretimize e, enesi dm, bakyor! Kervanlar geliyor, ipek kumalar, fildii eya, unlar bunlar... Badad, byle bir site... Ve az adamn bildii bir hakikat var: Rnesans, eer slmiyetin bu medeniyeti olmasayd, meydana gelmeyecekti. nk Rnesans bir hmanizm hareketi.. Onu da bizde bilmezler, hmanizm nedir? Syleyelim: Hmen, insani demektir, insanlk diye kullanrlar bunu... Ne mnasebet! Hmanizm, eski Yunan ve Roma metinlerini nakletme iidir. Tabi, insani mnas da vardr. te bu metinler, Arapadan alnmtr, ltinceye... nk, barbarlar yok etmilerdir, bunlarn asllarm... Evet, o devrin gerek Arabi hereyi teshir etmi, tam bir madde hkimiyeti kurmutur. Ha-disata derinliine geniliine her trl nfuzla bakmtr. Ve ili dl dnya grn, bugnk dayanksz ekillerde deil, slm'a bal, en ke-malli ekilde tespit ve tanzim etmitir. Bu vecd ve ak devridir. Ama bu ak glgelenmeye balar balamaz iin iine btl mezhepler, Fars ve Bizans tesiri girmeye koyulur koyulmaz i bitmitir. 23 Arada bir kavim, Trk kavmi, (te kavmimi ben bu saffeti yznden sevebilirim.) ptida saf fetiyJe vecd ve ak dvasna yeni bir r ayor.. Bu ak Kanuni'nin bana kadar srd, ortasna veya sonuna deil... Ka konferansmda syledim; tekrarlar olabilir; hatlarn kesitii noktalarda tekrar ele almalar olabilir. Bunlarn kymeti yok; ka kere sylesek yeridir.- Trk, vecd ve akn slmdan aldktan ve devletini kurduktan sonra 250 sene mddetle, Kanuni'nin bana kadar, mkemmeldir. Bilinen rneklerden daha byk bir imparatorluk kurabildi. Ve dnyann hakkn verdi; hiretin hakkyla beraber... Ka-nuni'den sonra ve Kanuni ile beraber, dva iflsta... nsan, dne kadar, belki bugn de byle, mslman olmann utangal iinde'kalyor.. Bu ulvi hakikat, bir utanma, kekeleme mev zuu tekil ediyor.

Avrupa'nn kusmuunu yiyen cceler tarafndan dev hakikat pskrtlyor da mukabele gremiyor. Kanuni'den sonra i, ham yobaz ve kaba softann eline dyor. Bunlar kuru ekilcilerdir. ekli bilmeden ve yaamadan... Aramak ve bulmak dvasnda dokunduumuz gibi, ekil ii ve dyla gaye... lmeyecei bulmak... Ama o ekli kendinde dondurursan yandn'.. Yllarca i kaba softaya kalyor. Ve o eklin taefssupla kabukta kalmas, yine ekle ihanet oluyor. Henz bizde' softaln da haritas izilmi deildir. Softa nedir? Amel demekse, softalk, bin ' kere syledim, bir daha sylyorum, ondan byk gayeniz olmasn! Basofta diye kendinizi gs-24 terin! Amel mukaddes.. Fakat o amelin iinde-ruh var. Allah Resulnn iki torunundan birisi, ab-dest alrken o kadar saranyor ki, sendeliyor, decek gibi oluyor ki, ona soruyorlar . Ne yapyorsun sen, ne oluyorsun, ite ab-dest alacaksn, namaz klacaksn... Kendinden geer gibi olmak neye?.. Cevap: Kimin huzuruna kacam, dnmyor musunuz?. te abdest byle alnr. Amele byle balanlr. Ve cierine kadar ok saplanm biri, kim Olduunu bilmeniz lzm, en byk sahablec-den biri, namazda ektiriyor oku, acsn duymasn diye... Ondan sonra eklin kendinde deil, onu yanl temsil eden ahsta donarak i bir ekime, vecdsiz bir dekikodudan ibaret kalyor.. imdi kendisinden ne kadar hrmetle bah-sedilse yine az diyebileceimiz mam- Azam'm bir szn sylemenin sras geldi. nnden brahim Ethem geerken ayaa kalkyor, byk mam.. Buyrun, seyyidimiz, efendimiz!.. diyor, brahim Ethem'e... O bir dervi.. Tacn, tahtn Allah akna feda etmi bir dervi... Selm verip geiyor. Talebeler, (tabi onlar zahir ehli) koca mtehid'e dnyorlar, diyorlar ki: Sizin gibi bir mezheb kurucusu, nasl oluyor da bir dervi parasna efendimiz diyor? u cevab alyorlar: u yzden ki, O Allah'n zat ile megul, bizse iin dedikodusuyla. imdi Garb'a dnelim yzmz : Hristiyanlk... Kilise ve (skolastik)... Hristiyanlk, babasz, hak peygamber Ru -hullah - Allann ruhu lkabnn mazhar, asliyle Hristiyanlk erevesinde mevcut deildir. Bugn, Hristiyanlk lemine sylenecek tek sz udur: Siz sevi deilsiniz: Her hak gibi sa'nn. hakk da slmdadr. Nitekim, Aleviyim diyenlerin gerekten Alevi olmay gibi... Gerek Alevi snnet ve cemaat ehli... sevi deilsiniz; nk tenzihi mnada Al-iah'a kar kfr halindesiniz, O'nun Allah'n olu olduunu iddia edersiniz, teslis dedikleri ekilde lhi Zat z gsterirsiniz. Kilisede papaz dorudan- doruya sa'nn vekili geinir ve Resuller Resuln kabul etmez. Size sevi deil, ancak Hristiyan denilebilir! Ksa bir zaman sonra Kilise yle bir ey bina etti ki, bilhassa (Katolik) Kilisesi, bedahet idrakine tam zt... (Katolik) kelimesi, Yunanca (Katalikom)dan gelir; umumi demek.. Umumi din onlarca katolikliktir. Ve Papa, sa'nn vekili geinen, hiret-te makam satmaya kadar giden, gnahlar affeden, balayan, kaldran, Allah' kendisine tbi gren bir gurur heykelidir. (Sures), Franszlarn mnevverler mnevveri dedii adam, gururdan bahsederken yle der . Neyle gurur, bu dnyada nasl gurur? Bana syleyin bunu, imknn gsterin! Ve izahn yapar .26 =8*= Gurur olsa olsa, zamanenin mnekkidine, devlet reisine, Papa'ya yakr!

Evet; Hristiyanlk bu... Ve onun kurduu Kilise... Ve korkun, akla zd, idrake ters bir messese... Akla zd veya uygun diye bir kaide yoktur bizde, akl zaten hudutludur; o da ayr bir dva... Aklapbedahet duygusuna zt.. Bedheten yani bir hamlede insann hissettii hakikat... Bedahet budur.. Bedahete zd fikir muhale vcut vermektedir. Onun messesesi olmutur Kilise.. (Skolastik) de onun dersanesi, niversitesi.. Bizde bildiimiz model, ftr apkal maymunlar, Medreseye (skolastik) derler. Medresenin ifade ettii nizam, sistem, zamanla bozulmu, ayr hikye.. Badad'da bir Nizamiye Medresesi'nin disiplini, btn dnya ilimlerine al (skolastik) ile nasl badatnlabi-lir? Ve ite 15. asr sralarnda 14"ten balayarak, 15, 16, Rnesans, yeniden dou.. Yeniden diyoruz, nk o, douu eski Yunan'da ve Roma' da kabul ediyor. imdi yeni bir dou lzm geldiini ifade ediyor. Ve ite Kiliseye ve skolastie kar hareket baUyor. Bildiiniz mahkemeler, cellad mahkemeler, Engizisyonlar, unlar, bunlar.. Rnesans'a Garpl, kilise samalna kar akln intikam der.. Akln kiliseden intikam.. Laiklik Bat'da hezeyan mnadisi olan papazn akl muvacehesinde imtihana ekilmesi ve Allah'tan hibir eriat temsil etmedii iin, aklla halledilecek meselelerde, yani devlet nizamn27 da boy gstermekten uzaklatrlmas hadisesi -rtir. Ya bizde? slm, hereyi kuattna gre ya bizde? Dil-Tarih ve Corafya Fakltesi'nde, bir hayli zaman evvel verdiim bir konferansta (deoloc-yalar Muhasebesi) bu noktaya dokunmutum. Demitim ki. Biz likliin u n ne lehinde, ne aleyhinde bir kymet hkm koymuyoruz. Fakat mcerret bir metod, ilm bir tespit mdafaa ediyoruz. Liklik slm'a tatbiki mmkn bir ey midir, deil midir? Ve hatt unu sylemitim : Polis iyi not etsin, savc iyi dikkat etsin szmze : Liklik ktdr, iyidir sz yok.. Ne olduunu vicdanlara brakyoruz. Yalnz bize tatbiki kabil midir deil midir? Onu soruyoruz! slm, btn meselelerin esasn vazettiine gre, Onu bundan ayryorum, u olsun bu olsun demek kabil mi? Deildir! lmen deildir! slm atmak mmkndr de (lisite) matmazeli ile evlendirmek mmkn deildir. Hibir liklik aleyhtarl veya lehtarl yapmyorum; dorudan doruya sylyorum .- Liklik bize gre samimi ve hakiki bir kelime deildir. nanmayan topyekn inanmaz; fakat barmaz nesneler arasnda muvazaa aramaz. slm bunun hkmn koymutur. Sen ancak, slm, nasibsiz bir tipsen reddedebilirsin; ama, slm ile liklii biraraya getiremezsin!. Kutup aysn, hurma aacnn ikliminde besleyemezsin!. 28 Hristiyanlkta aksi : Papaz, hakk olmayan bir mdahale makamndan indiriliyor. te akln intikam budur!.. Hassasiyetle zerinde durulmas lzm gelen Rnesans, akla btn haklarn vermitir. Akln hakk mahduddur; bu sr, ok ileri bir mertebede konuulabilir. Akl denen ey bir yere kadar varr. Akl bir l letidir, bir nisbet letidir. Bu oktan halledildi; hem mam- Gazal'de, hem (Bergson)da.. o ki, akln yeri iyi tayin edilsin. Yine bir hadis : Akldan byk rzikla, rzklandrlmad m'min. Akim da bir hakk var, o da hakkn ister. Rnesans bunun tam ifadesidir. O kadar akl ve idrak asabiyeti peydh oldu ki, dnenler akln haysiyeti adna seve seve canlarn feda ettiler. Mesel Rnesans byklerinden, atee atlan ve yanmaya mahkm edilenlerden birinin nne put getirilmitir: p unu! diye.. Belki ateten indireceklerdir pse... O putu ayayla itmi ve yanmay tercih etmitir.

nanma budur, dvasna inanma... Eer o, hakiki iman adna bunu yapm olsayd, ehitlerin en by olurdu. Fakat, bir btl baka bir btl tarafndan cerhettii iin o, bir kurban olmaktan ileriye geemedi. Rnesans akl haklarn ald ve Bat dnyasn ileye ileye yrd. yle bir (otorite-sulta) idi ki, kilise, ite (Ga-lile) hikyesini biliyorsunuz, dnyann dnp dnmedii bile kendi hkmne baland. 29 Bir bakn dinimize; Hak dinine, ezeli ve ebedi dine, akla giran gelen en kk nokta bulabilir misiniz? Peinden Fransz inklb... byk ink-lb iinde bunu zikrettik, mecburuz. Rnesansm ne olduunu anlattk; Akln intikam.. Ve eyay tecesss.. Msbet ilimlere doru kaplarn -almas.. Onflan sonra da Fransz inklb geliyor, 18. asrm sonlarnda. Fransz inklb bir bedahet ifadesidir. Yani byle olmas gereken bir hareket.. Tek ahsn emrinde (feodalite), kle insanlk.. Ama bu bedahetin zlmesi iin asrlar gemitir. Hi Krala el uzatlr mi? Kral; o da Allahn kulu... Bunu anlayabilmek iin devirler gemitir. Komnistler, Fransz inklbna, inklb gzyle bakmazlar. Burjuva inklb der, geerler. Hayr yle deil f Bir byk beeri bedahetin asrlar sonra yerini arama hareketidir, Fransz inklb. Ama dediimi unutmayn, hep btllar birbirini takib ediyor. Bir byk btl hareket; nk tahtndan indirdii kral yerine tahtna oturmaya memur olduu bir hakikat lzmd ve o hakikatin sultas.. Hayr, onun yerine (demokrasi) ye doru bir genileyi.. Ve hrriyet iin hrriyet... batln bir baka btl devirmesi.. Demokrasi, Yunanca (Demos-Kratos) dan geliyor, halk idaresi... Halk! Nerede o?.. Bir kii gitse de Babakanla, filn Bakan'm kapma dikilse, Kimsin sen? deseler kapda, Ben halkm I dese, halk kabul ederler mi adamda? Tek adam hesapta sfra iner. Toplulukta ahs olmadan yaatlan bir mefhum.. 30 Halk yok, hak vardr; ve ona bal kalabalklar.. Halk bir kaptr, kap!.. Neyle doldurursan onu sana verebilir. imdi komnistlerin yeni bir hilesi var: Dikkat edin : Sol demokrasi diyorlar. Utanmaz msnz siz, fikir yankesiciliinden? Demokrasi var m komnizmde? Halk, o bo kab dolduracak kendi eliyle, sonra ondan rey ve fetva alacak! Grlmemi bir demagoji sahtekrl.. Fikirde bir sefalet.. Maskeleri yrtp, skecek kimse yok.. Dmanlar da kendilerinden sefil.. Nitekim, devlet, tam manasyla gdml bir slm lkesinde gerekten halkn messesesidir. Fakat, slm'da kalaym m? diye halktan rey almaz! nk orada hkimiyet Hak'kmdr. Halk da O'na tbidir. Halk O'nun kantardr, o hkimiyetin.. u kadar kilo, bu kadar ton! Hepsi bu... Keyfiyet, kemiyete malp ettirilemez! Nihayet 19. Asr geliyor. Akl terakki ediyor. Fransz htilli kendisini douran ansiklope-distlerden sonra yeni mtefekkirler karyor Ve bu arada bir (Sen Simon) ve (Sensimonizm) denilen sosyalizm ortaya kyor. Evvel unu syleyeyim : Benim mufassal bir konferansm var, sosyalizm hakknda... (Sosyalizm) kelimesi onlarn hakk deildir. Ne demek sosyalizm? Sosyalizmi aynen tercme edeyim size : Toplumsallk, itimailik demek o... -timaik. Bunu tutturmular gidiyorlar: Sosyal yardm. Sosyal adalet... Her ey sosyal.. Sos31 yal olmayan nedir? Mide gurultusu!.. Bu mu? (' bile bir toplulua sirayet edince sosyal olur. Evet; (Sensimonizrn)le balyor bu... Onun da kafas inklbn giyotinine geldi, biliyorsunuz. Prensiplerini kaydetti, fakat bir metafizie balamad. Yani bir gaye noktasna, madde tesi gre varamad. Onun iindir ki, sosyalizmi takip ettiimiz zaman (ilmi sosyalizm) veya

(Alman koilektivizmi) denilen (Kari Marks) ve (En-gcls) durana rastlyoruz. Bizimkiler sosyalizmi eik yapyor, komnizme gemek iin.. Bilmedikleri ve anlamadklar komnizme... Halbuki ne derler komnistler sosyalizm iin bilir misiniz? Papazlarn okunmu suyu... derler. Bu cmle, Marks'in... Sosyalizmde de, tpk demin sylediim zdlarn ahengi gibi son derece ince bir mesele var.- Ucuzluu, bedavacl... Birdenbire gayet kolay geliyor halka; zengininkini al, fakire ver, yahut btn mlkiyetleri kopar, topla!... Nerede topla? Devlet mihraknda, cemiyet kasasnda... Ondan sonra dilne taksim et, elinden gelebilir-se... Bu, hilkat kanununa zd, yaratla ters... Dva hem hak ve hukuka riayet etmekte; mlkiyetin, kazancn, sermayenin hakkn verebilmekte; hem de onun babo hareketine mni tedbiri ayn zamanda alabilmekte. Zdlar arasnda incelik. Hastalk ve ilca ayn zamanda malik olma srr... Onlai-.n bir tbiri vardr: Mlkiyet hrsz- . lkfr! diye... Yani cebinde kendine ait bir kutu kibriti olan hrszdr. Asl sen, ruhun, idrkin hrszsn! Bu en nazik mes'eledir ve kavgas kpeklerin dzeyindedir. (Dzey) diye de mahsus kurbaa dilini iaret ediyorum. Kpekler, birbirinin azndaki kemii ullanarak kapmaya bakarlar. En iptidai bir duygu. Bize gerici diyen bu tipler Ta Devri kadar gerilerdedir. Bu memlekette, biri, bir zamanlar slm sosyalizmi diye bir dva att ortaya.,. Evime geldi bir gn... Bu zat Avrupa'da tahsil etmi biri.. u veya bu kymet hkm koymayacam hakknda... Mdafaa ediyor slm sosyalizmi fikrini... Ve bir hccet gsterdi bana: Hazret-i Osman devrinde Ebu Zer Hazretleri, Halife'nin nne dikiliyor ve unu sylyor: Niin zenginlerden alp fakirlere datmyorsun? Bunu anlatt ve dedi: te sosyalizm bu deil mi? Dedim ki: Yahu siz ne garip insanlarsnz!.. Tevhid kelimesinin ilk blm noktasnda cmleyi kesiyorsunuz deta... Lilhede kesiyorsunuz! 11-lllh var bunun... Ya Hazret-i Osman ne cevap vermi buna? Onu biliyordu hemen ba eildi. Hazret-i Osman'n Ebu Zer Hazretlerine cevab u: yle bir cevap ki, biri (metodoloji) yani usul, br esas bakmndan btn slm... Evvel usul. Diyor ki: Ben Allah Resulnden grmediimi yapmam!.. Bu bir, ikincisi esas -.'' slm'da mlkiyet esastr. Yardm da.. Dileyen dilediini verir; fakat ben zorlayamam... 33 Demek ki, i yine zdlarn ahengi meselesinde.. Hem sahip olacaksn, hem sahip olmayacaksn.. Benim Sahte Kahramanlar konferansmda bir nokta var.. Onu tekrara mecburum. Bir gn bir kmnisf/, gya dnme istidadnda biri, bana dedi ki: slm' takdir ediyorum, her eyiyle harika1... Eeeee!... Ama iktisadi doktrini yok!.. Hayretler iinde kaldm. Zaten bunlar, iktisad, yle zannederler; Devekuu gibi.. Burnunu bir yere sokar, dnyay soktuu yer kadar zanneder devekuu... ktisad bir byk ilimdir, tktisad, kemiyet ve keyfiyetiyle birlikte alan servetin devridaimi zerinde, ller vazeden bir ilim.. Ama mverai bir dnya grne esas tekil edemez. slmda iktisadi doktrin var m, yok mu?. O komniste dedim ki: Sana birey syleyeceim imdi, hereyi anlayacaksn. Tpk bir elmadaki erimi demir gibi... slmda btn iktisadi dva (ama onu zebilme^ lifini bulabilmek lzm...) maden suyunda demir gibi; bnyede erimi olarak mevcuttur. Ne mutlu onu grebilene!.. Benimki benim, seninki de senin!... Bu ^e-riattr. kincisi, Seninki senin, benimki de senin!... Bu tarikat.. ncs : Ne seninki senin ne benimki benim... Herey Allah'n!.. Bu da Hakikat!..

Komnist muhatabm o kadar tahasss sahibi oldu ki, gzleri ya doldu. Fakat, ne incele34 yen, ne soran, ne ayklayan, no bakan, ne eden var bu memlekette. Sadece marur bir cehalet. Sosyalizm uradan kt; sosyal diye alkasz bir kelimeden.. 19. asnn ortalarnda.. Makine terakkisinin bana doru.. Sosyal, sosyal mesele, sosyal u, sosyal bu.. Sosyal lfnda esas olan, topluluk mnsdr. Sosyalistler de tuttular, tpk, Komnizmdin Komnden aln gibi ar verdiler kelimeyi... Ve makine terakkileri onlara yardm etti. nk ortaya mazlumluu aka grlen veya grlmek istenen bir snf kt. i snf.. Patrondan gndelik alyor ii.. Mesel 10 kuru.. Patron da, bu emek vahidi zerinden mesel 15 kazanyor. Hibir emei olmadan.. Oldu mu ya?.. te komnistlerin dsturu: i manzumesinin patronu, kendisine ne kalrsa, o kadarn ameleden alm demektir. Ayrca; kapitalin de muayyen bir hudut iinde hakkn korumak lzm.. Fakat kapitalin ne kadar kerih bir ey olduunu hem Ebu Zer Haz-retleri'nin birok menkbeleri, hem de dorudan doruya slm'n Allah tarafridan gnderilmi eriat ortaya koyuyor. Zekt nedir ki?.. Zekt temizlenmedir. Kapitalin temizlenmesi.. Zekt, duran, tembel sermayeye dmandr. Her sene onun krkta birini ister. Eer o sermaye kazanmyorsa, ifls eder, gider. yle bir kam ki, durdurmuyor. Sonra da hakkn tesbit ediyor, istiyor. Ve makine.. ve iinin dayanak aleti makine.. 35 Bahsimizin en mhim taraf.. Makine, el tezghlarndan balayarak bir nevii insan zeksnn manivelas halinde bir teksir, bir kolaylatrma, bir oaltma leti olarak meydana getirilen basit ve uursuz bir robot... Biraz daha eilelim makine zerine.. Makine nedir? Kimbilir, insanlar tekerlei bulmak iin ne kadar zaman geirdiler. Tekerlek tohum halinde bir makinedir. Mesafeleri saran bir yumak., ilk fikir... nk, dairede sonsuzluk hususiyeti var.. O devamllk iinde yol alma leti... Evvel ifade edeyim; eer peygamberler olmasayd, beeriyet tekerlei bulmak deil, yemek yemek iin, azn bulamazd. Btn ilimler peygamberlerden gelmedir. Mesel bugn mekteplerde okutulan riyaziye yani matematik, dorudan doruya semav bir ilim verisidir. Makine, kendi ifademizle syleyelim, dpedz bir kuvveti dzlne bir iticilii, bir ekicilii, bir dndrc, bir kombinezon halinde fayda fikrine inklp ettirmenin tbir yerindedir mankafa bir letidir. Mankafa!.. Ve insan ihtiyacna gre insan yapsdr. Bu mankafann ne kadar byk olursa olsun, getirdii inklplar, cemiyete yapt tesirler, mankafaln unutturamaz; nk, bugn makine eski putlar devrinden sonra nnde ibadet edilemeyen, ibadet teklifi getirmeyen en korkun put halindedir. Bugn makine ruhlarda putlam!.. nsan kendi kabiliyetini, Allah'dan ald kabiliyetini ona izafe edip, onun emrine gemitir! Makineyi azizletirme dalleti.. Bunu Trkiye'de kolayca anlatmak mmkn deil.. Avrupa bunun ihtilcn, 36 kvranmasn geiriyor. Daha evvel syledim:. Kvranan devler diye... Avrupa'da btn fikir adamlar baryor: Neyle, hangi ruhi meyyideyle tahakkm edeceiz makineye? te ben bunu burada syleyince anlalmyor. Eh, benim slmiyet dvam da gidip de Patagonya'da, Moskova'da sylesem, herkes, Acaba ne diyor? diye bakar.. Trkiye'de Brak, geri adam! deyip geiveriyorlar.. nk kendileri daire iinde devir farkiyle o kadar geri ki, beni arkalarnda gryorlar. Bu en tehlikeli hudududur aklmzn. nk, ibadet rejimi yok makinenin.. Olsayd cayarlard belki.. Ruhlarda biriken bir hadisedir bu.. Korkun!.. Farkna varmadan ilhlatrma..

ite bu ii mezhepletiren de komnizmdir. Ruhu ve Allah' inkr ederek maddeyi ve madd hareketi putlatrma.. Ve ite Nazm Hikmet bunu kendi hissi tarafyla sylemitir: Trummm.. trummmm.. Makinelemek istiyorum!... Benim bir formlm var, onu da syleyeyim: Dnyann en zeki makinesi, bugnn elektronik beyinleri vesaire; dnyann en aptal adamnn trnan keserken gsterdii makine kabiliyetinden daha geridir!.. nk, dnyann en aptal adamnda, mesel trna atlaksa', o yeri brakmak veya dikkatli kesmek eklinde uur vardr. Makinede ise bu yoktur. Makinenin bu hamaka-tini Yahudi arlo, bir filminde ne gzel belirtir! Yahudi korkun adamdr. Hem kapitalizmi kendi getirir, hem (anti-kapitalizm)i.. Hem (Marks) 37 karr, hem de komnizmi ykmak iin en by 't filozofu, (Bergson)u.. stelik ulv ruh ukdelerini ehvani bir sefalete balayan bir CFreud) meydana getirir. arlo harikulade ifade ediyor makinenin hamakatini... Bu benim bayldm bir misaldir: Bir byk fabrikada herey (standar-dize).. Yani blm blm iler. Muayyen bir ii, mamuln btnne ait bir cz'n yapyor. nne geliyor dnen tezgh, ve ii mesel bir somunu skmak gibi tek ve basit bir i yapmakla kalyor. Yemek yeyileri de byle~ Her adamn nne dnen bir tabla gediyor, Adamn yemeini verecek.., Duruyor nnde.. Birka kol var,- kolun biri kalkyor, birey alyor tabaktan, adamn azna uzatyor. Bir dqm,uz eti ka saniyede inenir, hesab var makinede; kolay... Ondan sonra ikinciyi veriyor, ncy veriyor... Bir kol var ayrca; iinin azn silmeye geliyor. Az silinince, dnyor makine teki adama.. imdi o gelen makinenin yemek verme kolu bozulmu. Yemekler dklyor, havaya gidiyor. Fakat, az silme kolu gelip a adamn azn siliyor!.. Al sana ilhlatrdklan makine! Makine, bundan daha gzel izah edilemez. Bugn makinenin sultas, tahakkm altna girmi olan medeni dnya, beeriyet, ona tahakkm edecek ve onu emri altna alacak bir rejim bekliyor. Dnyann bekledii inklbn balca ubesi budur! Kaybolan ruh meyyidesini bulmak... 20. Asra doru bu gelii, iir ve edebiyat adamlar, sezmilerdir. (Bodler) isimli air, (Rem-bo) isimli air, insanln girdii kmaz ve onun kasvetli hayatn iirlerinde yaatmlard.. Ve 38 o asrda bir de (Freud) gelmitir ve byk bunalm balamtr. Bunalm ortaya atan, Birinci Dnya Harbi oldu. Birinci Dnya Harbi tarihin en mhim hadisesidir. kinci Dnya Harbi ok daha modern silhlarla onun bir ubesi olmaktan baka birey deil.. Birinci Dnya Harbi btn muvazeneleri bozdu. Hastalk derinin stne sirayet edi-' verdi. Kalmad muvazene!.. Ve ite o byk feryadlar balad: Nereye gidiyoruz? Mesel kadn kl... 1904 tarihli bir yabanc mecmuaya bakn, denize giren bir kadn bileinden enesine kadar rtldr. imdi anadan doma hle geldi. Msik Afrikal zenci tepinmesinden ibaret.. iir ve edebiyat, kbus geiren adamn alt alta dizili heyezanlar... Uzun tafsilata demez!.. Evet, btn muvazeneler allak bullak.... Ve komnizm hemen patlad. Bu, Rusya'da oluu bakmndan dikkate ayan bir hdisedir. Almanya, Fransa gibi byk sanayi lkelerinde beklenirken, o zamanki gayet geri Avrupallama gayretindeki, Rusya'da patlamas garip.. Bunu mehur itimaiyat (Bugle) yle izah eder: Orada patlamaya mecburdu; nk baka yerlerde bu hastaln panzehiri de vard. Orada vcudu panzehirsiz buldu ve birden patlad. Muvaffak oldu. Tabi, Birinci Dnya Harbi ona en byk zemini at. lhi kaderde herey, hadiseler olduktan sonra belli olur. lh kader dedim de aklma geldi. Birka yl nce televizyonda bir sahne grdm. Sakall, ama modern (!) sakall bir tip 39

lfa balad. Deprem yani zelzele takdir-i ilh deildir!" diye... Hayret; ettim. Herhangi bir sersemin sz zannettim. yle bir kmldad adam... Arkasndan bir levha; aynen: Deprem, takdir-i ilh deildir! Yani resmen de yaftalam iar. Benim olum ressamdr, gzel bir karikatr yapt geenlerde.. Bildiiniz gibi, ocuklarn oturaklar vardr ya, oraya yerletirdi baz adamlar, altna da Akoturum diye yazd. te bizde TRT kafas!... Dnyann neresinde grlmtr,- resmi kfr lkesinde yazlmaz byle levhalar... Komnizmde bile olmaz bu!... Allah btn hadiseleri sebeplere balamtr; D sebebe kimsenin itiraz yok; fakat mminin inand i sebebi inkr neye? Dorudan doruya bunu alp, mevzu dna kp, o bahsi kader-i ilh olarak redde gtrmek, TRT'nin sadece kfrn iln etmesidir. Bu mu onun memuriyeti?.. Evet, dediim gibi btn muvazeneler allak bullak, tepetaklak.. Ve herey kendi marifeti yolunda... Bataklkta rpnan bir cemiyet ve birbirinden kopuk fertler... Alman filozofu (Kayzerling), asrn adamn ofr olarak gsterir. Hakikaten asrm adam uursuz bir motor gcyle gidip gelen drt tekerlekli bir mahlk... Maddecilik nazariyede rm, ameliyedey-se hayata hkim olmutur. Hereyi, grd, tuttuu, duyduu, tadd, koklad eylerden ibaret kabul edici 5 hasse plnnda bir dnya.. Bu arada Nazizm ve faizm.. Komnizmin peinden bunlar.. Bir dzen getirdiini sanan mf40 lis tecrbe.. Btn muvaffakiyeti Alman milleti nin (romantik) bir millet olmasndan tr... Ve bir Amerika.. Amerikal tecrbe diye birey tutturmutur. Zaten (pragmatizm) isimli felsefeleri Amerikalnn tecrbe metodu.. Dine de enteresan bir tecrbedir derler, geerler. Ne karsa bahtna! gibilerden.. Byle ey olur mu? Madde st inanlarda hele seni bir deneyelim! diye dnlebilir mi? Tecrbe... Sanki aksi kmas melhuz bir tecrbe... Elinle yonttuun bir makine mi bu?.. te fezaya gitmeler, gelmele-rr unlar bunlar, hepsi, bu makine fikrinin idealize edilmesi.. Azizletirilmesi.. Beer, yapt eyin kendi mahsul olduunu anlamyor, insan cz'iletiriliyor, klliletirilmekten uzaklatrlyor, klllikten kyor, cz'iye iniyor. Herkes bir dmeye basmakla ii hallettiini sanyor. Ve sentez yapabilen idrak kalmyor. En byk tehlike bu!.. Halbuki makine, hakikatte bir oyuncaktr. imdi size torunumdan bahsedeceim. Kk yata bir torunum var, benim.. Bir gn bir ocuk saffeti iinde dnyann en derin hakikatini dile getirivermez mi? Televizyonda bir feza filmi oynuyordu. Ben de gzm ekranda, makinenin ne kadar aptal birey olduunu yanmdaki iki profesre anlatyordum. ocuk birdenbire dnd, Dede! dedi, Bunlar benim oyuncaklarma benziyor! Bayldm. Nitekim byle, bedahet halinde en derin hakikate kan baz kyl tipleri de vardr. Bir za41 manlar, belki anlayacaksnz, bir mhim kii Elektrik nedir? diye sormu, masasndakilere, masasndaki dalkavuk tasdikilere., Herbiri an latmaya kalkm.. Aldklar cevap deil, deil, deil!... Orada bir nefer duruyorimu., Gel buraya! demi. Er de gelmi.. Elektrik nedir? diye sormu, nefer hemen u cevab vermi: * Nid nittnden bellidr! Trkiye'de mthi bir ilesizlik moda... Ve dnyaya tam manasyla gaflet gzyle bak.., Avrupa ne halde, insanlk ne halde, taklid ettii insanlk ne halde, felketi nerede, saadeti hangi noktada?.. Bilen ve dnen yokL Topyekn dnce yok!.. Tam bir ilesizik... Gnn slm lemini ben ehramlara benzetiyorum. Yazlarmda ye konferanslarmda da belirttim. Kaidesi, yani oturduu yer ehramn, ms-lman... nk milletler m'min... Yukarya doru, iman azalyor, zirvede devlet gdcleri kadrosu inkarc... Adi taklitiler.. Btn slm Alemi byle!..

Bunun sebebi var.. Bunlar maket gibidir. Malm Batllama hareketinin maketleri.. Bunlar birbirinin de maketleri.. Ve hepsine birden sosyalizm uyuzu hkim.. Ne sosyalizmi bilirler, ne Baty tanrlar, ne de slmi.. te Burgi-ba's, ite susu, ite busu!.. Bu adam o kadar ileri gitmitir ki, Ramazanda oru tutulmamasm memurlarna emretmitir. Burada bir garip nokta var. Sen bunu nasl emredebiliyorsun? Ya tutuyorsa? Tutup tutmadn nasl anlyorsun!.. nk oru yle bir ibadet ki, bozulduu zaman yaplmad belli olur; yapld zaman belli olmaz. Zorla m yedireceksin! Oraya kadar giriyor, vicdana hulule kalkyor. 42 Arada bir yksek sesle eriat diye baran bir delikanl tanyoruz: Kaddafi.. Onun da hibir dirayet ve siyaset sahipliine inanmyoruz. slm, dnyann bekledii inklb va'dedici yegne mihrak noktasdr. Dnyada model olmak da muazzam bir dirayet ve siyaset ister. Dnya - apnda bir fikir ve i mimarisi.. Bize gelince: Tanzimattan itibaren kkszlk ve fikirden kszlk.. Bir ilesizlik, bir maymunluk.. Zamann nabzn sayamay, dnyay gremeyi... a d yaay... * Hani ad diyorlar ya, bizim iin.. Tam tersi.. Kendisini aii sananlar, geliyor geliyor, byyor, byyor ve sonunda tam kemlini buluyor! Artk bir ucuzluk hareketi ki, deme gitsin!.. Herey pahallaa dursun; bu ucuzluk hareketi silolar dolusu bir bitpazar simsarl, hepsi bir paraya!.. te politikac tipi, ite profesr tipi, ite lim, ite edip, ite air, ite ekonomist, tccar, iadam!.. Ve ite dil, Trke! Bunlar, herbiri ayr serlevha tamas gereken noktalar... Haklarnda birer kelime kfi.. Son devirlerin politikacs misli grlmemi bir demagog.. u, Sok-rates'in asasn yere vurup da, mantklarn en style yere serdii demagoglar.. Demagog, kelime oyunu iinde hakikati gme gtren bir hokkabazdr. (Demagoji) ite bu hokkabazlk zanaat.. Ve en sefil demagoglar, yani ok kk bir idrakin, manaszln yzne arpmaya muktedir olduu demagoglar, bizimkiler.. Misle ne lzum var; her kelimeleri hallerine misl... 43 Bugnn muharriri... Var m muharrir? Hayretler, dehetler iindeyim!.. Ben bir kpr nesli olarak yaratldm. Eskiden birtakm izgiler bilen, yeniyi gren, gerek yeninin ilesini eken, buna imkn ve istidat tayan nesilden... Dnn p tenekesi muharriri bugnn nnde (orkide) ieidir. Ne olmutur, ne gemitir de bu memleketten, bir sam yeli esmi ve hereyi kurutmutur?.. Nedir o?.. Madem hereyin bir nediri var; neden diyemiyorum, yeni Trkenin samal olarak nedir? diyorum; bu iin nediri nedir? yle sylyorlar: Nedeni nedir?... Abes derecesine bakn! Evet;, muharrir imdi bir sefalet numunesi.. En aa mahalleden balayp sayaym .- Bir Ahmet Rasim, bir Refik Halit, bir Yakup Kadri, bir Peyami Safa bu devirde mevcut deil... nne gelen muharrirdir; nne gelen muharrir... Profesr!.. Bunun zerinde duracaz! nk, profesr genliin emanet edildii ruh yourucusudur. Eyvah! Emanetiye bak sen!.. Tek eseri, gr, anlay olmayan kiiler.. Bizim tabirlerimizi resmen alyorlar. Komnistler de Byk Dounun diyalektiini alyor. Ayn ey... Ama profesr (slogan)larmzn da hrsz... Politika-, clar da beraber... imdi moda haline geldi . Makineyi yapan makine! O bizim buluumuzdur. deolocya rgs ortada duruyor. Makineyi yapan makine.i bnye ierisinde yaplamazsa, makine o yeri smrr, yok eder. Makine yapacak makine yapacaz diyorlar. Tabiri almak kolay,- yaptktan sonra konualm. O nasl yaplr, artlan nedir? 44 Ankaral bir profesr de aynen bir tabirimizi ald. Mteaddid konferanslarmda ve yazlarmda, ben memlekette umumiyet itibariyle profesrlerin bir ilkmektep hademesi dahi olamayacan syledim, yazdm. Bir profesr de u beyanatta bulunuyor: Bizim diyor, profesrlerin ou bir Ortaa niversitesine hademe bile olamaz! Maksad u: Medreseyi kasdediyor. Medreseye bile.

hademe olamaz diyerek, bir de ii hcuma dkyor. Ayol; acele etme, o aldn tabiri ben, senin iin kullandm! Senin ve benzerlerin iin.. imdi de sen, kendine bakmayarak onu bize yneltmeye alyorsun!.. Profesrlk bu hale geldi, grn! Evet medrese devri olsayd oraya hademe bile olamazlard. Birgn beni muhakeme eden bir hkime dedim: Boyuna saded, saded, diyorsunuz, ben sadedin dna kmyorum, asl sadedi gsteriyorum; ama imdi bir kerecik kaym: Siz, tatbik ettiiniz kanuna inanyor musunuz? Bugnn profesr de acaba kendi z ilmine inanyor mu? Bir profesr ne demektir yani; ben (arbon) niversitesi'nde okudum. Fransa'da bir lise muallimine, hususi mnda bir telif eseri olmadan muallimlik hakk verilmez. Profesr mutlaka eser sahibidir. Yanl ve hrszlamalar bir tarafa, hangisinin bir eseri var? Gsterin bana bir eser!.. Bende dosyalar dolu; kimin hangi eseri nereden apar-d... Hatt lisan ve tertip hatalaryla alyorlar. 45

Onu bile dzeltmiyor, eseri yanlyla beraber a-hyorjar!. Korkun.. Alim!.. Nerede ilim ilesi eken hoca?.. (Fa-rabi) ye soruyorlar: Ne dersiniz u mesele zerinde? Benim hayatm, zamanm ve meknm lboratuvanmdr, baka bir eye karmam! Cevabn veriyor, ite ilim ilesi!.. Gelelim 2 yl ncesine (1982'ye gre) kadar Trkiye'nin gdmne, idari vaziyete:. dari vaziyet uydu.-Bir saat dnn, hi bir ustann yapamayaca ekilde her ark, her dilisi br diliye zt ilesin ve trak diye paralanmasn da ilemekte devam etsin.. Efsanevi tecelli.. te hadise!.. Trkiye'de hkmet otoritesinin sfra indii iklim yaanmaktayd. Ve sonra bir iktisadi pozisyon... Olaan bir hl deil, bir (fenomen) karsndayz!. Para baslyor bir taraftan, herkes rezaletinde, zevkinde, safasnda, elencesinde.. A adam yok!.. Kimse demiyor ki, nasl eydir bu? Parann kazand mthi bir yl, deveran hzn kesiyor. Halbuki bu refah yolu sanlyor. Byk bir garibe!.. ie ztlar.. Para baslyor, mevcut kymet sulandrlyor, fakat deveran yine de dmyor. Bunlar ilh cilveler, baka birey deil.. Bir taraftan para baslrken, utanmadan sklmadan, Enflsyonla bouuyoruz deniliyor. Sen kendi kendinle mi bouuyorsun? Emret basmasnlar! Sanki enflsyon Merih'den gelen bir canavar!.. Onunla harbediyorlarL Manzara budur! Peki, bu deveran nasl oluyor? Kafam atlata atlata bir hedefe varr gibi oldum: Para muayyen ellerde birikiyor. te ka46 pitalizmin en byk hastal.. Bir btln, baka bir btl tenkidinde doru yerler vardr; komnizmin resmettii kapitalist rejimin en hasta taraf, bu.. Para muayyen ellerde toplanyor, o eller de paray gayr ahlki yollarda savuruyorlar. Mesel bir aile tipi: Bir kz var, bir olu var. Kz diyelim, filn messesede alyor; olu da filn resmi dairede.. Baba da emekli... Emekli maa olarak mesel u kadar lira alyor: Ailenin geliri bu gya... Kzmkini de, tahmin edebilirsiniz, ufak birey tutar. Olununki keza... Fakat kz hususi sanatiyle binlerce lira kazanyor, olu da rvetle.. Ahlkn sfra indii, rvetin ve suiistimalin deta aleniyete bindii bir devirdeyiz! ehirlerdeki yalanc refah bu yzden... Partililerin dne kadar birbirlerini itham -lan: Hkmet yok! Ben yle diyeceim: Hkmet o kadar yoktu ki, yok bir var oluyordu onun yannda! Ama; u mesele vard: Ey partili, sen hkmet yoktur derken, niin kendini grmyorsun? Hkmet olsayd, seni grr kapatrd. imdi syle, olsun mu, olmasn m hkmet?..

Bu ne dnyadr? Bu, szde mnevverlerin bizi ad iln ettii, kendilerini aii far-zettii dnya... Ah, a, a!.. a, yaplan bir iin mevsimidir. Hayat faaliyetinin iklimidir a... Tasavvufta sofiye eb-l vakt denir. Vaktin babas... a ite bu babalarn mevsimidir, plerin deil... 4? I Bunlar btn zaman ve mekn elinden karm gerek zamanlardan yaknarak ad tabirini kullanyorlar. Bunlar analar, babalan ve kahramanlaryla yzelli senedir a dnda yayorlar! Eer bizim gcmz olsa bunlar hayvanat bahelerine koyup, a d hayvanlar diye gsteririz. Mevlna'nm bir misali var: Bir katr gelir, bir yerde iini koyuverir. Bir ukur... ukur dolar, pis bir sv... Ve bir p der stne... O pe bir sinek konar, kendisini okyanusda zanneder! Harika tebih!.. te bunlar, bizim gibi okyanusda kula atan adamlara, unlara da bak! diye alay eden sineklerden baka birey deildir!.. Bunlar aklc geinirler... Gereki tabiri azlarndan dmez. Gerek nedir; acaba ilesini ekmiler midir? Allah'dan baka herey btl.. Gerein izah da bu kadar... Hibir mutlak gerek yoktur, Allah'dan balca.. Gerek sanlan herey daha stn bir gerein mahkmudur. Allah, hakikat sultan ve tesi, her n deien tecelliler. Zaman korkuntur; bir cmlenin banda dnrken bir fikri, cmlenin sonuna gelinceye kadar onun eskidiine ahit oluruz. Gerek ve akl... Aklc geinenlerin ou gerek akldan mahrum mahlklar.. Bir mam- Gazal'yi, bir (Bergson)u okusalar grrler. mam- Gazali akl harikulade izah. eder: Grdm ki, der, Akl mahduttur, snrldr, yolu ve rol izilidir; onunla enlemez.. Anladm ki, herey Re48 sln ruh feyzine tutunmaktan ibarettir... Ona yaptm ve kurtuldum. (Bergson) da buna mukabil, kendi akliyle o hale getirir ki ii hereyi ruh seziine balar. Sezi, yldnmlam bedahet hissi... Akl diye tek biime gtrc bir idrak mihrak yoktur.. der. Devrimize akl savunan aklszlar hkimdir! Akln aczini anlamayan byk akl yoksunlan... Rasyonalizm budalalan... Onlar derler ki, Sen akl mat ettin ama, metodun yine akldr; akl aklla mat ettin! O da mehur eserini yazar: Din ve ahlkm, iki kayna... Orada u cevab verir: Eer ben akl aklla yendimse demek ki, akla den en byk vazife dize gelmektir. Nefsini mstakil faklte kabul etmemektir! Bu filozof akl bitirerek kaba akl gururunu yok etmi ve (mistik) idraki getirmitir Bunlan szde gerekilere anlatamazsnz. nk hibir ey bilmezler. Kelime ve (slogan) ezbercileridirler ve dnyay bir iportac lgat-esi iinde tasvir ederler... slm lemini anlattk. Bu lemde, Trkiye'de birok eserleri tercme edilmi birtakm tipler var.. sim vermeyeceim. Serp hamakat ve rezalet! tte reformculuk bir nev'i bunlardan geliyor. Biri tutar orap stne mesh caizdir! der. br tutar, Mi'rac'm hem cisman ve hem ruhan olduunu reddeder. Ryadr, der. Malm vergileri zekta sayar. Ne garip ey; akln verasna geen bir mmin artk pazarlk yapar m? Bunlara anlatam49 yorsunuz, akln metodiyle anlatamyorsunuz, akl st vakay... Vell'ye sormular: Allah isterse, bir deveyi ine deliinden geirir mi, geiremez mi? Cevap: Geirir? Nasl, deveyi mi kltr, delii mi byltr?. Cevap: sterse deveyi kltr, isterse delii byltr, isterse ne onu yapar, ne bunu yapar, yine geirir!

te reformcular da bunlar.. Son zamanlarda slama musallat aklclar ve gya Islm arndrma yolunda olanlar.. > Bu pazarlklar, bn-i Teymiye'den geliyorlar. Bunlar, Islm hurafelerden temizlemek dvasn gderek en byk hurafeye, akl hurafesine inananlardr. Sonradan Vehhabiliin de ilhamn ald bir btl mezheb sahibi bn-i Teymiy-ye, Kur'an' zahirinden anlyor. Teksifi hi kabul etmiyor. Allah'n ar stnde istivas bahsinde u kfr meydana getiriyor: Minberden iniyor. stiva yeti yani bir nevi h Allah arn stne oturmu, yerlemi mnasna., diyor ki: Benim bu minberden inmem gibi, Allah ite byle yere iner! Ve Muhiddin-i Arabi'yi bn-i Teymiyye tekfir ediyor. Akl; kuru, cce, kr ve topal akl.. Anlamyor streyi, perdeyi., perdenin gerisindeki ga-mzay, sun.. bn-i Teymiyye ekol bugn Trkiye'de faaliyet halinde.. Hatt Islmm airlerinden bildii50 miz bazlar bile bunun tesiri altnda kalmlardr. nk, asl tesir bir kutuptan Vehhabilie derken, br taraftan Cemaleddin-i Efgahi'ye ve Msrl eyh Muhammed Abduh'a geer. Onlardan da bize ynelir.. Bunlar, Bat'ya kar Islm bu yoldan savunacak reformcular.. Neyin reformu efendim? Reform, stne imento pskrtlm ahap bir bina gibi, binay kurtarmak iin bir payanda demektir. Sen slm'da olmayan, slm'a m hediye ederek onu kurtaracaksn? u kalb dikme ameliyat var ya hani?.. Nasl vcudun dehs onu reddetmise, kusmusa, slm kendisine eklenecek hereyi gaseyan eder, atar! Dva slm' icad etmek deil, kefetmek... Bu szme dikkat: cad etmek deil, kefetmek... te beklenen inklbn esas ve ite Byk Dou... slm' yeniletirmek deil... nk, o ebedi yeni... Demin baz airler dedim, imdi kim olduunu anlayacaksnz. iirini okuyacam. Diyor ki: Asrn idrakine syletmelidir islSm'... Yani bu asnn anlayna slm' syletmeli!.. slm' gya mdafaa ediyor. Bugnk asr m tasdik edecek slm'?.. Bu slm' tbi klmaktr. Ben yle tashih ediyorum: slm idrakine syletmelidir asrmz!... Bat idrakinde Petrol'den baka bir kymet yoktur. Btn mesele burada toplanyor. Ama dvay kknden ele alabilen yok! Bu trl mdafaaclardansa hi olmasn daha iyi... u kadar sy51 lemek isterim ki, bu ucuzluun, tavizciliin sonu hitir. slm'n airlii byle olmaz, Lebid gibi olur, Hassan gibi... Hassan Medine'de kyn kyn gezerken Haz-ret-i mer'e rastlyor. Hassan diyor Hazret-i mer, Niin iir sylemiyorsun? Hassan u cevab veriyor: Kur'n ndi ineli dilimi yuttum! te slm duygu budur, iir de bu... Demin dedim ki size, Dva, slm' bulmaktan ibarettir. Uydurmak yerine bulmak... Ve her eyi ona uydurmak... Babo ekilde ve ne kacan bilmeden aramak yerine ni bedahet duygusiyle slm' bulmak ve sonra onun srlarn aramak... Namtenahi aramak.. Ve olanca saffet ve as-liyetiyle slm'a perinlenmek.. Hibir nokta zerinde bir uydurma kabul etmemek.. Bulmak ve bu buluun yeni adamn meydana getirmek.. Yeni adam.. Prsmeyen yeniyi bulmak ve onun adam olmak!.. Bu yeni adamdan neler bekliyorsun? derseniz, klyle, kyafetiyle, yzyle, tebessmy-le, kltryle, ehriyle, binasiyle, lehesiyle, her-eyiyle yeni adam derim. Btn Garba al sana ite adam... diyeceimiz adam!.. nklp, bunun inklb.. Trkiye'den beklediimiz inklp.. (Toynbi) diye bir ngiliz mtefekkiri, tarihisi var.. Yaknda ld, gzn bizim yazlarmza kadar uzatm bir insan.. yle sylyor : stikbl slm'ndr! diyor; Avrupa her-eyi tecrbe etmitir, bir tek etmedii o kald. 52

Evet, slm, 16. asr sonlarna doru temsil kadrosunda zaafa uramtr. Ama daha szn sylemi deil. Son szn temsil kadrosunda ve yeni telkkiler nnde henz sylememitir. Bu son sz syletecek nesli yourmaya alyoruz. Byk Trkiye diye bir rya gryorlar.. Onun tahlilini yapmak, terkibini yapmak lzm.. Byk Trkiyeden ne anlyorlar? Sadece lf m? Neyle Byk Trkiye?. Yani bugn, senede iki milyon ocuk fazlas veya u kadar ton insan gbresi meydana getiren Trkiye mi byk Trkiye?.. Byk Trkiye, ruhlarn tam bir imarndan sonra, onun klesi olan makineyle ve btn ilimlerin kymet lsyle, minicik bir lke de olsam, ite insan haysiyetinin biricik temsilcisi lke benim diyecek olan Trkiye'dir. Bylece Byk Trkiye yi realite dna kara kara, Byk Trkiye midini kaybettiriyorlar bize! Ve maalesef bizden sandmz baz dva sahipleri, ii asl dvay harcamakla yrtm ve mid kaplarn srglemitir. Bat, makine lemine ve yeni keiflere hkmedecek. Bir mnevi destek aryor. Bu destei filozoflar veremez. Ancak din heyecan ve ahlk.. Dine dnme ve anlama anda Bat.. Bunu anlamyor, en ileri a savunan bize ad diyenler... Tek yol dine dnmek.. Tek din slm!.. Mnasn yktmz ve yaktmz cami.. Bat O'nun eiinde.. Ya biz neredeyiz?. Artk "Peygamber yok, mutlak olarak yok, mcte-hid de yok.. Ya ne var? Muayyen sahalarda di53 nin hikmetlerini en doru anlayla cemiyete (aplike) edecek ve insanlara yaanmaya deer hayat bildirecek fikircilere ihtiya var... slm eskilik lsyle ezel kadar eski, yenilik lsyle ebed kadar yenidir.. Bunu anlayacak ve anlatacak cihan apnda fikircilere ihtiya.. Yoksa, her biri mukaddes kaidelerin papa-anvari ezbercilerine deil.. Bu noktada, slm .hikmetlerini temsil noktasnda, sfr hlimiz... Mtefekkir yetitiremiyoruz. kanlar da hep sahte.. Mtehid yok; ancak hakkyle yerine getirilmi itihadlarn yenileyicisi var... Bir konferansmda, izmir'de biri kalkt ayaa, bana dedi ki: Mtehid devrimizde gelebilir mi, gelemez mi? Ona u cevab verdim : tihad yolu aktr. Fakat, artlan o kadar uzaklamtr ki, hemen pein syleyeyim artk gelemez! u sebepten gelemez; bir Arap ati dnn, bu at bir atlkarnca kadar klmtr. te bu Arap atnn, atlad ykseklik de ortada duruyor. Atlat bakaym karncaya! Karncann atladn greyim, itihada evet diyeyim! tihad kapaldr. nk, o mtehidler, o pek byk zatlar gereken hereyi amel ve itikad sahasnda noktalamlardr. Ama bir saha aktr1: Beeriyetin terakki ettii yollarda btn kymetlerin slm llere vurulmas.. Bu da yepyeni bir ideolojik zuhur.. Bunun kahramanlk payesi pek byk olacaktr. Fakat gelecek sistemin istiklli olmayacak -tr: Sadece slm... Kaybedilmi saffet ve asliye-tinin iadesiyle slm!.. 54 Bu byk zuhurun da vatan Trkiye... Ne hazin! Cceler leminin en hazin hayatn yaayan bu yerde, devlerin devine ait memuriyet de Trkiye'ye dyor! nk, Abbasiler'-den sonra Trk'n eline geen slm'n klc, imdi fikir klc olarak Trkiye'de parlamaldr. slm, Trkiye'de bozuldu ve her yerde bo-zuldu; Trkiye'de dzelmelidir ki, her yerde dzelsin!.. Nasl, bir modelden maketleerek btn Arap alemiyle, slm lemi bozulduysa ancak Trkiye'den kacak yeni modeli tatbik suretiyle kendisini bulabilir. Ondan sonra milyara yaklaan slm nfusu, dnyaya szn syler. Gen adam! Bu szlerimin sorumlu muhatab sensin! yle balamtm szlerime : Aziz genlik ve ile eken m'minler deme-UL

Iklar iinde, bir taraftan ddkler alnrken, ancak kaptanlarn anlad mnada gemi yava yava batyor ve salondakiler l basyor: Batyoruz, kurtarcmz nerede!... te bunu gren cins kafa (Toynbi) diyor ki: stikbl slm'ndr!.. Ama u sefil temsil kadrosundaki slmn deil.. Dnyann hali bu... Bizse bu cceler ikliminde, yangn yerinde, duvarlar fildiinden, camlar billurdan bir saray hayalindeyiz. Yeni dnyay modellendirecek bir saray... Ccenin iddiasna bakn! yle deil!.. Zdlar arasndaki ahenkten bahsettim; lfla peynir gemisi yrmez! Bunu kitaplk hacme dkmek lzm.. Bugnn genci ne elim 55 bir vaziyettedir ki, bizzat kendi hocasnn sfatlan taJebesini irendirmektedir. Nasl itaat eder, (eslim olur byle bir hocaya? Bugnn genci kendisini, sokaa, kadn bacana, sinemaya, una, buna, hayata kar mdafaa edebilecek bir zrhn iine girmeye mecburdur. O zrh da kendisinden baka giydirebi-lecek yoktur. Tekrar ediyorum: Allah'n tecellileri hibir hesaba gelmez. Elbette kaplar alr ve gn gelir hereyin... Yol bir tane; baka hibir yol yok! Yol O'nun, varlk O'nun, gerisi hep angarya. Yzst ok srndn ayaa kalk Sakarya... Bu ahlann kademeleri unlardr: 1 eride kaba softa ve ham yobaz tasfiye... 2 Yine ieride Bat maymunluu nesillerini kurutma.. 3 ' Ve yine ieride maddede ve mnada kif bir nesle maya tutturma.. 4 Darda ve slm leminde tam bir ruh ve el birlii ile yekpareleme hamlesi.. 5 slm milletleri aras,, merkezi Medine, Byk slm ras ve bu ray en gl bir ekilde meyyidelendirmek... 6 slm dnyasn fikirde ve maddede hibir eye muhta olmayacak seviyeye ykseltmek. Eya Ve hadiselere hkim klma ideali.. 56 7 Ve djarnn darsnda Bat dnyasnda model insan ve cemiyetin vitrinlenmesi ve mna silhiyle boy gstermek.. 8 - Batya, saysz fikir mezhepleri halinde zledii ne olmusa esas ve asllarnn slmda ve hangi illet ve belya uramsa il ve devasnn yine slmda bulunduunu gsterici bir ide-olocya gergefi iilii.. 9 Azami ve nihai hrriyet iinde nefsni ve zmrevi babo hrriyetten uzaklk ve gerek hrriyeti hak ve hakikatte aramann sistemi.. Bu basamaklarn her biri brne ulatnc.. Cennete namzet dnya ancak bu yoldan gerek letirilebilir. Bazen en uzak ve en yakn birbirine bitiik gibidir. A adamn ryasnda kendisini ziyafet masasnda grmesi, hayalini gerekletirmeye davet edici bir vaad ve iarettir. Tek tarih seyr ve memuriyetimizi kavrayalm ve iice 9 duvarl hapishanemizin engellerini ykmay bilelim. Hak yardmcmz olsun ve zlediimiz genlie yol versin!.. 57

YOLUMUZ HLMZ AREMZ

u insan... nsan dedikleri varlk... Sadi'ye sorarsanz Tek damla kan ve bin tane kayg... Eski Yunan hakimi (Solon) a gre, o,, bir arzadan ibaret... Baz filozoflar ise insan Metafizik hayvan diye tarif ediyorlar. Metafizik... Yani fizik tesi... Hem hayvan hem de onu am olan bir nesne... Bu tarifler, filden birer kl koparr gibi birey, hakik tarif deil... ne ucu kadar gzmze btn gk syor. Bu ne byk hayret? ki derimizin arasna bir sigara kdn koysalar, derimizin uuru bunu tefrik edebiliyor, ayrdedebiliyor. Krlere dikkat edin. Piyango satarlar, tki tane mi, bir tane mi?.. Verilen para be lira m, on lira m... Hemen farkederler, zeklar derilerindedir. nsanda, kendisini ve kendinden gayrini grmek uuru apak bir vaka... nsan, iine doru bir i dnyay ve dna doru da, ite, grd byk kinat hissediyor ve burada kendi mevkiini aryor. u halde insanda kinatn hlsas, z, gibi birey gryoruz. Tasavvufa sorarsak o bunu oktan halletmitir. Her eyi hallettii gibi... lemin kk nshas... nsan budur!.. nsanda ilk sual: Kimim, neyim, nereden geldim ve nereye gidiyorum?.. Vazife ve memuriyetim nedir?.. 61 nsandan kp da insan saran mefhumlar arasnda, zaman, mekn, lm, hayat ve daha niceleri... Varlk itiyak, yokluk korkusu... Balca iki mesele... Burada karmza msbet ve menfi iki kutup kyor. Bu iki kutup arasnda, tpk elektrii meydana getiren kutuplar gibi bir byk cereyan var... te buradan giderek btn kinat kaplayan iki esasl varlk zerinde duruyoruz. kisine de varlk diyoruz, fakat birinin ismi yokluk... Vcud ve adem... Varlk ve yokluk... Yokluk da bir var... Bunun byk felsefesine girmeyelim. Yokluk da kendi kendine olmak iktidarnda deildir. Ve Allah'n mahlku olarak vardr. Aydnlk ve karanlk... Ulv ve sefil... Ve orada insan... Bulmaya memur insan... nsan, nefsine ve nefsinin dndaki kinata bakt zaman, hemen anlar ki, kinatta mutlak bir uur ifadesi vardr ve o insan orada messir kuvvetinde bir eserdir. Tesir edici eser... Ve en aadan en yukarya doru bir terakkf memuriyeti... Bu umumi giriten sonra bizim insan anlaymza gelelim. nsan, Allah'n, Ayetle bildirdii gibi Allahn halifesi dir! Yeryznde en aadan en yukarya doru terakkide ilh hikmetlere doru mtemadiyen ykselmeye memur mahlklarn erefi... Hemen her konferansmda sylediim gibi, Allah diyor ki: Emaneti dalara, talara teklif ettik, korktular, kabul etmediler. nsan ki, zalm ve cehl-drt kabul etti... 62 O emnet, ilh emnettir. Allahn halifesi olmak derecesinin mesuliyetinin emaneti... te, yine Kur'nda grdmz gibi, safillere red-dolmu var... En byk mnada yaratlm ve safillere reddolmu... imdi bu safilden o ulvye gitmek... nsan budur ve memuriyeti bundari ibarettir! Byle olunca btn dnyada, kinatta, yalnz iki yol kyor. Biri vcuda giden yol, br ademe... Vcuda giden yol, tek... Ademe giden yol, namtenahi... Ama oda tek, ademe gitmek noktasndan... Hak bir, btl saysz... nsanoluna Allahn rahmeti peygamberle-riyle tecelli etmitir. lk insan peygamber olarak yaratlyor... lk insandan itibaren de, bizim Gaye-lnsan ve Ufuk-Peygamber dediimiz Kinatn Efendisi, Efendimiz, Adem Peygamber'den itibaren kendisine gelen yolun, bata ve sonda tek sahibi... Bata ona doru giden bayrak, peygamberden peygambere el deitirerek onda karar klar. Onun iin o btn zaman ve meknn Peygamberidir!.. Bu bir asma kprdr ki, ayakszdr. Ezelden balar, ebede kadar gider. Yol odur ve onun yoludur! Bizim de yolumuz esasta ve mcerrette budur! Demin bahsettiimiz kutuplar arasnda ebedi bir kavga, bu saf iller dnya smda mukadder... Bu vcutla adem arasndaki kavgadr! Adem de kendi ubeleri iinde birbiriyle kavga eder. Hz. brahim'in karsnda Nem-rud'u, Hz. Ms^nn karsnda firavunu, Hz. s'-nin karsnda Roma'y ve yoptekn zaman ve meknn Peygamberi karsnda, topyekn szde medeni kfr... O devirde insanla bir ksa gz atalm... in, Hind, Babil, Suriye, Eski Yunan, Roma ve Avrupa... Batan baa saptm insan-

83 lk... Kl haline gelmi eserler, kendisini kaybedi ve bulamay, tkal yollar ve byk krdm... Bir kl kalkyor. Bu kl, kzl tyl devenin Svarisi, ka bin saidenin haber verdii Son Peygamber'in... Kl iniyor ve btn dmler zlyor. Dikkat ederseniz, herkes kendi hakikatine gerek diye bakar. Hakikat yoktur! diyen, Yoktur! dese, o da onun hakikati olur. Hakikatin dna kmann imkn yok... Bu da Allann gayet ince bir kemendi... (Sekspir) diyor ki: Hakikate mutlak zt sz sylemek mmkn deildir! Bu, insanolunun her iinde, her davrannda ilesi... Nihayet btn insanlk topyekn btn messeseleriyle bir eye talip; prsmeyen yeni, bayatlamayan eski dvas... Durakszlk, ebedlik, gemeyen n, solmayan renk, kesilmeyen, izgi, batmayan gne... Herkes bunu kendisinde zanneder. Yol, her yolda, gaye bakmndan budur. Fakat hakikatte tek... Tek olarak biz onun ismini syleyebiliriz.- slmiyet... lk peygamberden Sonuncusuna kadar yol tektir ve budur! Bizim yolumuz da bu... Ama hakikatiyle bu... Temsil mnasna deil... Bunun gayesi ebed yeni ve ebed ileri... Bir hadis meali syliyelim: Bir gn bir gnne e geen hsrandadr!- Bu hads kadar zamann srma ifade edebilecek hi bir l gsterilemez. Tek mesele, yaanmaya deer hayat bulmak... Btn dva bu-64 rada... (Epikr) gelmi, (Epikrizm) diye bir felsefe getirmi... mer Hayyam gelmi, sabahla akam aras gnn gn etmekten bahsetmi... Bunlar, ne gaiplerin zarn delip ebed nimeti gremeyenlerin intiharndan baka bir ey, ne de insanolunu zaptedebilecek kymette... Eer, muhal farz, muhal farz dedikten sonra her ey sylenebilir bu hayattan tesi olmasayd, bir n bile yaamaya demezdi bu dnya. Gidip kuburda intihar etmek mreccah olurdu. Franszlarn (Rembo) diye bir airi vardr... Bugn modern geinenlerin en ileri modern kabul ettikleri bir air... u sz syler: Hakik hayat bu grdmz deildir! Bu grdmz hakik hayatn kck haberinden ibarettir. Ve ilve eder. Yaamak, yaamak st yaamaktr! Nihayet bu hayat, su zerine yazlm bir yaz gibi, btn kymetsizlii iinde, ebedi kymete yol verici bir mna olarak da bsbtn kymet kazanyor... Ve dnya ile tesinin hakkn vermekten ibaret kalyor... Btn mesele... Onun da hadsine mlikiz: Hi lmeyecekml gibi dnya, yarn lecekmi gibi ahiret!.. Bundan muazzam hikmet sylenemez!.. Ebed hayat neesi iinde dnya vazifesi ve maddenin zapt, teshiri... Bugn Avrupa'nn yapt ey... Yalnz o, maddeyi zapt ve teshir ediyor fakat onu, bir ru65 hun emrine veremiyor. Bir iman emriyle idare edemedii in de en byk buhrann yayor. Sirat mstakim, ztlarn vcutla adem srr arasndaki ahengi tutma meselesidir. O herik tutulduu zaman srat-i mstakim meydana -. kar. Bu, insana kvrml bir yol gibi grnr, fakat bir ipliin gergin hali gibi dmdz bir yol... Demek ki, dva slmiyeti olanca asliyet ve saf-fetiyle grmekte, anlamakta ve benimsemekte karar klyor. Grnteki rnekleriyle deil... Bu yolun, biri esas ve nirengi noktas, br de tam ballk belirten iki ayr devresi var tarihte... Esas olan, nirengi noktasn tekil eden saadet devri.;. Ve onu takip eden baz devreler.. Drt Halife Devri, *Emevi ve Abbaslerin mspet cepheleri... br Osmanl Devletinin kuruluun dan Kanuni'ye kadar gelen devre... Saadet dev ri, Allahm Resulnn, salat ve selm ona olsun Dnyann saffeti gitti ve kedureti, acs, acl baki kald. Hadsi ile sabittir ki, O Son ve Mutlak Peygamberdir ve dnya bir keder lemidir. Kendi teriflerinde bile dnyann sonu gelmiti. O

devirde ruh ve aksiyon noktasndan s-lm temsil, keml halindedir. O kadar ki, bir n, bir n Allahndan ve Resulnden gayri hayat olmayan sahab, hayatn gaflet iinde zanneder ve birine rast geldii zaman yle syler: Gel seninle bir kenara ekilelim de bir n iman getirelim. Ve halimizi dnelim. Bu saffet devrinin kumandan atn Byk Okyanus'a srer Al-lahm! Karma bu deryay karmasaydn, senin namn daha telere gtrrdm! der. 86 slm ruha o trl bir feyz, bir cevher halinde girmitir ki, benim eski bir tebihimle bir kum tanesinin iine Elhamra Saray smf.r! lim, btn msbet bilgiler slmdan balar. Avrupal o devirde domuzlar gibi aa kklerini kemirirken Harun Reid Alman Byk mparatoru (arlman)a, oniki kaps olan ve her saatte kapsndan baka bir timsal kp tekrar ieri giren mehur saatini gndermitir. Bu ruh, (Rnesans) a, bugnk Avrupa'y meydana getiren ilim ve fikir hareketine temel olmutur. slm yrd ve spanya'y ald. Kska... slm kskac... Ama sonra?.. Sol tarafta Puvatya'-da kska krld. Bildiimiz (arl Martel) vak'a-s... Harbi kaybettik... Mslman olarak, kavim olarak deil... Ve oradan, sol taraftan ric'at balad. Sonra muayyen ruh inhitatlar yznden imanda bir bzlme... Osmanl mparatorluuna kadar... Ve Osmanl mparatorluu'nda bir fkr daha... te, ikinci devre dediim nokta... Kanuni'ye kadar gelen vecd ve ak... Devletimizin, bandan bugne kadar, be yolu var slm noktasndan... Birincisi asfalt cadde... Kurulutan Kanun'ye kadar... kiyzelli yl... kincisi toprak ve batak yol... Kanun'den Tanzimat'a kadar... yz ksur yl... ncs kayalk ve prl yol... Merutiyete kadar yetmi yl... Drdncs Merutiyetten Cumhuriyete kadar... Onbe yl... Kei yolu... Ve nihayet Cumhuriyetten bugne, u kadar yl... Kstebek yolu... imdi asfalt caddeye ksa bir gz atalm. Ak, vocd, iman, ahlk, nizam n... Kanun'ye kadar... Yldrm zamannda bir boluk vardr o za67 man... Ve bir byk inhitat, ukura d... Fakat cemiyet kuvvetli... Tekrar k temin edilir. Bir mam Buhar ve Yldrm, kar karya her-eyi halleder. Yldrm... lk iki ien padiah... Bursa'da Ulu Camii yaptrd zaman yahmda mam- Buhar... Nasl oldu Efendi Hazretleri? der. mam- Buhar de hemen yaptrr: Fevkalde olmu ama yannda bir meyhane eksik! Nasl olur, Allahm evinin yannda meyhane olur mu? diye hayretler iinde mukabele eder Yldrm... Koca Emir-i Buhar dner, Asl Allahm evi senin kalbindir! der; Sen onu pisletiyorsun da mescidin yanma bir meyhane eklemisin ne kar! Ve Yldrm alar... O devir byle bir devir... Din ve din temsilcisi tamamen hr, mstakil, l hereyin fevkinde... Fatih, Hzr Bey diye bir hakime mliktir. Bir gn Padiah bir hristiyan mhendisin herhangi bir sebepten kollarn kestirir. Ve hristyan mhendis doru eriat mahkemesine... Fatih gelir, mahkemede Hzr Bey'in karsnda oturur. Hakim Ayaa kalk der koca Sultana; sen mu-rafa-i er zresin!.. Yani, ktlkten murafa ha-lindesin!.. Ve Fatih'in de ayn ekilde kollarnn kesilmesine karar verir. Bu byk adalet karsnda hristiyan o kadar kendinden gemitir ki, alayarak Hell ettim!.. diye barr; Hell ettim ve mslman oldum!.. Buyurun, mukayese yapn!.. Ve daha binlerce misl... Bugn bir Anadolu kyn getiimiz zaman, bir minare gryoruz. Ve etrafnda halkalanm evler... O minare, bir mdir fikir gibi oturtul68 mutur yerine... O ne muazzam devir... Bugn ne kaldysa, o devirden kalan bozuk paralar, metelikler halinde kalm bulunuyor. Eer bu dakikada, u artlar iinde, u konumay yapabiliyorsak, yine o devirden kalan ahlk bakiyesinin gayretiyle... O devrin itimai tipi, ortalama ifadesi ile derin ve gerek mmindir. Sleyman elebi, Ak Paa, Mevlna, Yunus Emre, Fuzul, Baki, Sinan, Mft-ys-Sakaleyn Ebussud Efendi, Barbaros... Hepsi, her taraf tamam, yekpare, smsk muhkem cemiyeti, direk direk temsil ediyorlar.

Oradan toprak ve batak yola geelim. Artk bozulan yollarn tek tek mesul ve msebbip tipleri... Bu tipi ham ve kaba softa diye isimlendireceiz. Bu tabiri sylediim zaman her yerde bir parantez ap ilve ediyor, her defa unu sylyorum, syleyeceim!.. Eer ham ve kaba softay din inceliklerini, hikmetlerini anlamamak, grmemek ve dini baarsndan mahrum etmek mnasna alrsak, ona en ok dman biziz ve bu ismi kullanmak bizim hakkmzdr; kfrn deil!.. u farika ile konumak lzmdr! Bu ismi tesbit etmek lzm... Bu ham ve kaba softa ak-szdr, vecdsizdir, hikmetsizdir, fikirsizdir, ruhsuzdur, kabuk balsdr ve posa geveleyicisidir! Ruh eksildikten sonra, ite bunlar ortal kapladlar. Allahm tefekkr emrine kar bu tip, fikirden bucak bucak kaar ve korkar. eriatn akla hak verdii yerde akl mstakil ve cesurdur! Hakkn almad yerde ise, iki bklm ve yok... Akl byle anlamak lzmdr!.. O devirde, Fatih'le beraber, fakat inkiaf Fatih'ten sonra (Rnesans) balyor ve bu koca 69 vaka karsnda bizde bir nefs muhasebesi ol muyor. Biz bunun kendi hakkmz olduunu anlayamyoruz o devirde... Avrupa inanmadan yapandr!.. Bizse gya, inanyoruz da yapmyoruz! Ve feci dnya ihmali... Herey berbat... Ta-rikatler bozulur ve z vatannn igalcisi bir tip peydah olur. Yenieri... Bu tipin nakarat, diline dolad kelime, syletmen vurun! dur... Tarihte Roma'dan vur, fakat dinle diye bir ses duyulur. Bizdense syletmen vurun!.. Sylerse hakikati syleyecektir nk... Bu acjeta bir itiraf gibidir. Syletmen, vurun... Ve buna tahamml olunur. . Bir bid'at anlay kar!.. Dine, bid'at (yenilik, dinde yenilik) deiiklik sokmamak, dnyann en gzel lsdr. Fakat yanl anlalrsa dnyann en kt ls olur. Su dolu bir kpte bid'at, deliktir. Su kpnde en kk delie tahamml yoktur. Fakat kpn kuvvetini artracak baz maddelerle onu kaphyacak olursak, bu bid'at deildir. Bid'at anlay byk bir dva... O zamann ham ve kaba softas, sade, dine zammederek, olmayan zamlar yaparak bozmaz,- bir de indirir, tarheder. tki tane fetva vardr ki, bizim tarihimizde, birer kfr nmunesidir. Bunlardan biri Ni-zam- Cedidin kaputuna bile kfr diye bir hkm yaptran mehur fetvadr. kincisi de Ab-dlhamid gibi bir ei gelmemi bir din balsn, eriat kitaplarn yakm olmakla itham eden ttihat ve Terakki eyhlislmnn fetvas!.. Din ynnden inklp asl o zaman olacakt Olamad... Nihayet kayalk ve ukurlu yol... Bu Tanzi-mattan Merutiyete kadar gelen yoldur. Tipler deri st, idare-i maslahat... Kle mukallit tipi... Batlnn maymunlar canl canl avlama usulyle alkal tebihim malmdur!., tte Tanzimat tipi. Batnn kt tarafna bu maymunlar gibi yakalanm mahlklardr!.. Ve maymunlar nesli devamdadr... Bunlarn dnyaya bak, politikas, u hkmde toplanr. Gya lfzda dinlerine merbutturlar. Fakat din artk ruhta sultasn, meyyidesini, otoritesini kaybetmitir! Zaten tiplerinden de bellidir! Bir pantolon, bir fes, garip birey... Alt kaval, st ihane... Vcudunun, her taraf birbirine hayrette... Avrupa'ya dvel-i muazzama derler. Bir dvel-i muazzama, korkusudur gider. Hi bir ahsiyet ifadesi yoktur ve bunu masonluk, yahudi-!ik, (emperyalizm) ajanlar idare eder. te tarihin en byk kurbanlarndan olan kinci Ab-dlhamd bu gidie dur! dedii iin lekelenmitir. Ve byle bir cemiyete, Avrupal lyk olduu ismi takar: Hasta Adam!.. Bu hakedlmi bir isimdir!.. Masonlar ve kkrttklar hrriyetiler haddizatnda bir eyin dmandrlar: slm... Fakat bunu syleyemezler!.. unu veya bunu yaparken gayenin ne olduuna dikkat etmek lzmdr!.. Tpk bilardo oyunundaki gibi... Tanzimattan bugne ne yaplmsa, kendisi iin deil, slmiyete kar olduu iin yaplmtr. Ve hrriyet... Bu, bizim teden beri iine dmemiz iin Avrupalnn kurduu kse olmtt-!ut\ Avrupal kendisi iin deva olan illar bi73 1 zm iin zehir olarnk ihra etmeyi pek iyi bilir! Gerek ve kkl hrriyet nedir?..

slmiyetin saffet devrine baktmz zaman hrriyetin ne demek 'olduunu anlarz. Hz. mer konuur*. Biri de mtemadiyen: Allahta-n kork ya mer!.. Allahtan kork ya mer! der durun Ve mnsz syler bunlar... Ashaptan biri kalkar der ki; Nedir senin bu bunakln?.. Boyuna Allahtan kork ya mer diyorsun!.. Bifak konusun der Hazret-i mer; Bizim vazifemiz doruyu sylemeye almak... Onun vazifesi de mtemadiyen bunu sylemek!.. Hrriyet, Hakka ballktan sonra, Hakkn msaade ettii daire iinde ferdin ihtiyardr. Biz hrriyeti, nebat hrriyeti ve en gzel ifadesiyle hayvan hrriyeti diye alyoruz. Byle hrriyet olmaz!.. Dorusunu sylemek gerekirse, hrriyet, hakikate esarettir!.. Hakikate esir olan hrriyetini Allahtan alr!.. Ve eek hrriyetiyle hr olmak isteyenler, nihayet felkete giderler. Biz eek hrriyeti ile hr deiliz; Hakka ve hakikate esiriz. Onun iin de herkesten daha hrz. Batnn felsefe sistemleri mtemadiyen hakikati aramada ve tecrbede... Bir kty greyim, ondan sonra iyiyi arayaym. diye, sabit noktadan kmak yerine hakk okta aramann sistemini belirtirler. Halbuki hakikatma malik olan iin mtemadiyen yorulmaya lzum yoktur? Yol tektir. Dorunun etrafnda insan, hakk olan dairede tamamiyle hrdr!.. te, Tanzimata ve Merutiyete yakn gnlerdeki hrriyetiliin btn izah: Trk Milletini, Trk mparatorluunun Avrupa'y titreten hakimiyetini, mill birliini, vahdetini zmek iin uydurulmu bir yem!.. Hepsi hu kadar!.. Ondan sonra kei yolu balyor... Merutiyetten Cumhuriyete kadar... Zppelie kadar varm tereddi ve Bat hayranl!.. te, deminki, maymun mislinin daha ileri nev'i... Artk din, slmiyet, itiraf edilmeksizin, dad, haminne, ah-, uak, p, hamal, ayak takm ii telkki edilmeye balanr. Ama sylenmez bu... O zamann bir edebiyat vardr ki, insan stne tkr-se tkrne acr... O kadar aalk bir tak-lit... imdi edebiyat meselesi zerinde deiliz! Orada derinlemeyelim. Kadn klna bakn o devirden bu devire: Ferace, derken araf, sonra tango araf, derken manto, derken bsbtn al ve anadan doma halden beterine'gei... Batllama dvasndan en manal rnek bugnn kadmr... Sa, ba, kirpii, burnu, dii hep takma... Batnn olu ilesini bilmeden ve grmeden hayat onun muzahrafatnda arayanlar... Bunlar, kartpostal zerinde Paris'i grp de Paris'de yaam olmann iddiasnda adamlar... Avrupa'y kat'iyyen bilmezler. Ne kaynaklariyle, ne sistemleriyle... Yalnz, bunlarda tek ey vardr: Cesaret... Kfr cesareti... Bunlar, kpekten korkarlar, Allahm, ne byk hikmet sahibisin! Allahtan hayr!.. Bunlarn iinden neler kt, neler... Ve btn kinatn, topyekn kinatn, yzsuyu hrmetine yaratlm olduu Ebed Peygambere bile neler sylemediler ki... Ve onlarn karsna, hakikati fikir ve ilim sahasnda vazedecek bir gurup kmad, kamad. 72 73 Onlar... Bedavaclar, meccani tipler... Kfr bir gramofon plndan alr gihi kapverenVe biz... ile ekenler... Vaziyetimiz zor... nk biz, yeni, bu memlekette olmayan mnasna yeni bir eyi mdafaa etseydik belki alkayla dinlenirdik. Ve bizi irca ediyorlar. rca... Yani baka bir 5;eye indirmek, dndrmek, balamak... Bu dva, benim eski tabirimle ceplerde kaybedilmi gnetir!.. nsan darda kaybettiini dere tepe arar. Ama ceplerde kaybedileni bulmak zordur!.. ok defa iimden u his gemitir: Bu memlekette ektiim ilelere karlk, dvay herhangi bir Bat lkesinde mdafaa etseydim ok daha byk alka grrdm. Durup bakarlard bu"adam ne sylyor? diye... Nitekim Jdeolcya rgs (ksford- niversitesinde hatt srail'de tercme edildii halde, Arap leminde bilinmemektedir. Bakn ne haldeyiz?.. Bizi irca ediyorlar dedim... Basite... Ancak be duyu plnnda grlebilen basit eylere... st katta veya bodrum ka-fnda namaz klan, anamz, byk anamz, hizmetimiz, neyse, onlarn haline... Onun iin bu dini, btn saffet ve asliyetiyle izah, sahip olduumuz bir

eyken kaybetmi olmann zorluu nnde fevkalde byk mklat arzediyor ve biz bundan dolay Allaha hamdediyoruz!.. nk Allah Kur'nmda diyor ki: Ben kuluma nefsinin ekecei kadar yk yklerim! . Ve biz bu yk ekeceiz!.. imdi halimizin ikinci noktas, izgisi... Bize, boynumuza asmaya kalktklar yaftalar: Mrteci!..* Gerici!.. Zaman bir dairedir. Dairenin ba ve sonu nerededir?.. Bu ne ince hesaptr!.. Tpk trenin gidii gibi... leri... Tren geri dner, sonra yine ileri... Bazen, zamann treni de mazide kalan kymetleri almak i geri dner. Onlar alr ve tekrar ileri gider. Hep ileri... Bu nkteleri anlatamazsnz onlara... Bu incelikleri anlatamazsnz... Amele bal kalmak mnasna deil, dini anlayamamak mnasna kullandmz mefhum: Yobaz... O ne kadar ta ka-falysa, bugnn kfr yobaz ondan bin defa daha ta kafal... Bize inklp dmanl isnad ederler. nklb mcerret mnada ele alalm, mahhas mnada deil... Bilmezler ki, mutlak inklp biziz!.. Her inklbn gayesi; iinde bulunan zaman amak ve 'zamann stnde olmak... Eer zaman amak istiyorsanz, mutlak inklp olmak istiyorsanz, deminki tabirle prsmez yeniyi bulmak istiyorsanz, stratosferde oturmak istiyorsanz; gerek mslman olunuz!.. Ebed ilerici ve inklp, mslmandr!.. Biz bu vaziyetteyken, iin elifbesine ait incelikleri anlatamazken, Avrupa'da i tamamen tersi... Orada (Morvo), (Moryak), (Blondel) gibi koyu katolikler, hristiyanlar, mesleklerinin ismine (Modernizm) diyorlar. Onlar Fransa byle anlyor. Modernler, yeniler... Ve orada komnistler, maddeciler burada bizim mevkiimizde... Yani gerici orada... yle itham olunuyorlar. Ne garip tecellidir!.. Bunlar anlatamyorsunuz Avrupa kopyacsna... Avrupa'nn hakikatini anlatamyorsu75 nuz. Ve biz cemiyet ierisinde mslmanm umumiyetle vasf olan illet, kllet, zillet yaftalar altnda kalyoruz. Ya aliliz, ya kaliliz, ya zeliliz!.. En byk yoksulluumuz, matbuat yoksulluu... Matbuat, u grdmz matbuat, u Babli... Benim Bab- d dediim yer... Kuruluundan bugne tamamen bize zt bir messese... Tanzimattan beri, birka szde ismi Trk ve ms-lman insan... Fakat hakikatte yahudi sermayesi, emperyalizm dvas, det ve an'anemizi bozma gayesi ve onun pln... O matbuat o gn bugn terakki ede ede gelmitir. Bir gn, bir gazete, benim iin te, sen ancak on - onbe bin satarken biz yzbin satarz!.. gibilerden bir yaz yazmt. Cevap verdim: Sen yzbin deil, be milyon da satabilir -sin.' Be milyon fahie ileten bir umumhane be milyon kiinin vicdanna hkmettiini iddia edemez!.. Ama benim onbe bin kiim, yle onbe bin kii... Sistemli dindar avcl... Hayli zamandan beri ortala hkim geinenler!.. Ayn, bandonun, mzkann nnde koan smkl ocuklar ,gibi meydanlara hkimdir!.. Gazete onlarn elindedir. Karikatr onlarn elinde... Ve dine ak hakaret srp gider. Avrupa'da tahsildeydim. Bir komnist nmayii oldu. Hkmet komnistlerin karsma devlet muhafz kfalarn kard ve hepsini kltan geirdi. Ertesi gn de papazlar bir nmayi yapmaya kalktlar. Hkmet papazlara sizi menetmek zor... dedi; fakat dn onlara bu muarae76 leyi yaptk. Siz nmayi yapmayn!.. Dinlemediler papazlar. Hkmet ne yapsn?.. Yzlerine, itfaiye ile su pskrtt papazlarn... Yani kl yerine su... imdi grr gibiyim. Hl gzmn nnde papazlar... stlerinden sular akarak ilhlerini okuya okuya ekip giderlerken birden (Sorbon) niversitesinin talebeleri yetiti ve itfaiye arabalarn, hortumlarn makarna gibi kopara kopara (Sen) Nehrine attlar. Biz papazlara el srdrmeyiz!.. diye... te lik memleket!.. Halbuki, bizde, her Allann gn yazar, izer gazeteler... Falan imam filn rezaleti yapt! diye... Ne o imam, ne o rezalet... Dva tektir; ve dorudan doruya dine hcum davasdr!.. Ve biz susarz

buna... Biz Mslman myz?.. Bir de aramzda, bizim sahte Mslmanlar dediimiz tipler tremitir!.. slm Sosyalizmi, slm Demokrasisi gibi lflar... Ve daha neler, neler... Bunlar byk hikmet meseleleridir. Uzun izahlara muhta meseleler... zaha vaktimiz yok... Ama u kadarn sylemek lzmdr ki, dnyada sonu ...izmle biten ne varsa ve ne aryorsa, aradnn kendisinde olann deil; talip olduu cennetin hakikatini topyekn slmiyette bulabi-bilir!.. Ve bu slm Demokrasisi gibi mnalara gelmez!., slmn hakikati mnasna gelir!.. Neticede, biroklar k olduklar sistemi, s-lmiyeti o sistemin maiyetine vermek suretiyle kabul ediyorlar. slm hibir eyin maiyetine girmez, hereyi maiyetine alr!.. slmiyet, kuruluundan bugne, stne bir sr pas, kt insanlarn pas ve kf ylm olan bir messesedir!.. Dva onu, mehur hey77 keltra (Rodin)in, heykeli bir ta ynndan kartmas gibi soyup btn asliyetiyle meydana karmak ve tek noktas zerinde pazarlk kabul etmemek... te bylesine Mslman olmak!.. imdi bunlar btn kuvvetlerini bir tek kaynaktan alyorlar. Evvel bunu bilelim. Kuvvetlerini nereden alyorlar?.. Halkmzn ve Mslman geinenlerin gafletinden... Biz gafletteyiz!.. Gerek Mslmann, mesel, yats namazndan sonra gece yarsna kadar alamas lzm gelir her akam... Gafletimizden alyorlar kuvvetlerini... Krk milyon Mslman var... Ben bir nisbet yaptm. Demin de urada, perde arkasnda konuurken bu lf sylemitim; hakiki nisbetimiz nedir? Bakarsanz yzde doksan dokuz Mslrnanz. Ben bunlara musalla ta Mslman diyorum. Evet, musalla tanda yzde doksandokuzumuz Msl man... Yani haberimiz olmayacak olan zamanda... Bu yzde doksandokuzun yzde biri, dinine akla, alkayla, almalar ve tesir dnda bal olan yzde biri, bu yzde birin de binde biri aradmz gerek ve hlis Mslmandr!.. Dnn ka kiiyiz? ok defa arkadalarma demiimdir ki: Kalabalmza bakmayn, ki bu kalabalk imdi artyor hamdolsun biz bir tekne doluuyuz. Bir dolmu motorunu, ya, doldururuz, ya doldurmayz! Bir konferansmda da u tebihi kullandm: Diyelim ki, krk milyonuz... Ben bu krk milyonu krk santimlik bir ubua benzetiyorum. Bunun ancak bir santimi derin v gerek Mslman-dr. Bir santimden ok az da azl kfir!.. Arada otuzsekizbuuk santim kalyor. Ne scak, ne souk... Ne istersen o... to kimsesizler diyar!. Ve 78 bu ot.uzsekizbuuk santim zerinde Rdip geliyor herkes... Onlar kendinize ekmeye bakini. Ve aremiz?.. Ba sual... Anadolu'da nereye gittiysem hep ayn sual... Ne olacak halimiz?.., Nedir aremiz?. Nedir, nedir nedir?.. (eks-pjr)in sorduu da bu, (Sokrat)m sorduu da... Evet; aremiz kanun yolundan zuhurdur!.. Kanun yolundan!.. Kanuna tam ballk halinde muazzam zuhur!.. Anayasa vicdan hrriyetini, din hrriyetini vaz'etmitir. Kanuna yalan sylyor denmez!.. Bize kanunun yalan sylemediini ispat kalyor... Sylemediini veya sylemeyeceini... Basn Kanununu ve konumalarn verecei mesuliyetleri bilen bir insan olarak sylemek isterim ki, gsnz gere gere barabilirsiniz : Ben kanunun doru sylediini ispata memurum. Onu tefsire deil!.. Bugn camiye kilise kadar hrriyet temin etmenin didinmesi iindeyiz ve gerek Mslman halinde zuhura mecburuz! Bunun iin de kendimizi sahte benzerlerden ayrmak mecburiyetindeyiz ve her eyden evvel sardalya kutusu Ms-lmanlarln kendimizden uzakltrmalyz!.. Nedir sardalya yahut konserve kutusu Mslman?.. zah: Birok Mslmanm! diyen, bir kutuya benziyor. i bo bir konserve kutusuna... ine kadnlarn diki takmlarn koyduklar bir teneke kutu... Ve boyas syrk bir Mslman yazldr dnda... lk i olarak ylgnlmz tedavi etmek lzmdr!.. Kfrn cesareti ise hayrete ayandr!.. Byk bir vel Ben murakabeyi bir kediden rendim der. Deliin nnde fareyi bek79 lerken, her ty, her zas ayr gerilmi, tetikte... rade tehizi...

Yine bir baka vel: Ben bir kumarbazdan ders aldm!.. Kumar brak dediim adam, ben lrm, her eyimi kaybederim ama onu brakamam, dedi. te byle balanmak lzm Hakka!.. Onlar btla byle balanrlar! Biz gneleri cebimizde kaybedip ks dinliyoruz!.. Ylgnlmz tedavi etmek lzm!.. Ve bu dvann tarih, itima, ruh umum fikriyatna malik olmak... deolojisine... Yani aklmz iletmek... Devlete, hkmete mdahaleden tamamiyle uzak ekilde, kadrolatmz, batm bir geminin vinle sudan karl gibi, sular iki tarafa atarak ktn gstermek... Bal peteimizi izgi izgi ekillendirmek ve balla doldurmak... Bunun iin, yeni kltr ve heyecan neslini, genliimizi yourmak... Ve mutlaka yepyeni bir genlik hamur-krlma teebbs etmek... Bu yoldayz ve in-aallah muvaffak oluruz. Bunun iin, ruh ve kltr mihraklarn tekiltlandrmak lzmdr. Gazete, mecmua, film, tiyatro, konferans, vesaire... Yani ruh iklimini kurmak iin gereken her eyi, bir mhendis hesabiyle, bir kuyumcu tekniiyle izgi izgi yontmak... Bu ide de slm sermayesini harekete geirmek... Sras gelmiken sylyorum: Harikulade ruha mlik birka tccar mstesna, Mslmanlarn elindeki sermayeler korkaktr!.. Bir de komnist ve Yahudi sermayesini dnn siz... Ne kadar faal... Bizim sermayemizde ise uur yoktur ve bu tek kelimeyle bir faciadr!.. 80 imdi, bLUn bu yeni olular iinde, btn mitsizliime ramen, bir mahade sahibiyim... Bunu ilk defa birka sene evvel Erzurum konferansmda hissettim. imi, bunca ilelere, didinmelere ramen, byk bir mitsizlik kaplyordu. Ne olacakt bu hl?.. Baktm ki, hibir eyi zayi etmeyen Allah, ilh muhasebesi iinde, tek noktann hesabn mahfuz tutan Allah, her eyi yerli yerine koymu... Her konferansmda tekrar ettiim gibi, azmzdan serseri kular gibi dklen tohumlardan, kayalklar zerinde ormanlar pey-dah olmu... Evet, bir yeni nesil gelmektedir!.. Hibir rehberi olmad halde, Allahn dorudan doruya ok gibi att yeni bir nesil... Bizimde bunda ufak bir hizmetimiz varsa, ebediyen kurtuluumuzun berat demektir!.. Her kemlin mutlaka bir zevali vardr. Her zevalin'de bir kemli... Bu kadar ini, d, temenni edelim ki, artk kemlinde olsun ve k balasn!.. Kfrn zevali balasn!.. Bunun iaretleri var nmzde... Kendisinden mit kesilemez olan Allahn selm zerinize olsun!,. 8i RUH MUVAZENES Bu konferans, ok defa allan siyas ve ucuz bahisler etrafnda heyecan kabartma konumas deildir. Sf fikir ve bedi heyecan... Gayemiz bu... Bunun iin, zannediyorum, ltfedip buraya gelenler, sadece bir fikir ve bedi heyecan adna beni dinlemek zahmetine katlanacaklar... Evvel ruh, sonra muvazene... Ruh nedir? Ezel ve ebedi bilmece... nsan yeryzne ayan att atal bu suali soruyor-, ve bu sualin cevabn bugn, 20'nci asrda; mutlaka her hdiseye hkim, fakat mutlaka kanunlar bilinmeyen ey diye veriyor. Ruh; madde st, maddeye hkim, ltif ve ekilsiz unsur... Maddeyi aan, maddeyi fkrdatan ve en byk hviyeti grnmez ve grlmez, bilinmez ve kavranmaz oluu... Bireyin bilinmezlii iinde bir bilinir taraf olmak gerekir. Srlarn izah byle... Sr, bilinmezlii iinde bilinendir. Bir msram hatrlyorum : Bildim seni ey Rab, bilinmez mehur! Ruh, btn eyay saran, mnalar leminin merkezi olmak gerek... yle bir merkez ki, btn madde, emrinde... Madde tamam ile ona tbi... 85 u, gz dediimiz let var ya; o ne bell ey, ne alda;t.c vasta!.. Denizden bir marapa su alnca, btn denizi alm olmak iddias kadar snrl bir vasta... O, marapay deniz sanr. te maddeci ile ruhcu arasndaki en byk fark... Tasavvufta Allann niin

gaip olduuna dair bir tehis vardr: Allah zuhurunun iddetinden gaiptir! te gzn gururu ve ahmakl!.. O gnahsz let, sahibine gre deiiyor. Sahibinin ruhu kastederek sylyorum gz ile, kula ile, btn faklteleri ile maddeye bakan insan, bir eyin farkndadr ve duygusundadr ki, grd her eyin bir tesi vardr. Maddenin kesafetten letafete doru seyri gibi, herey o teye doru akmaktadr. mam- Rabbaninin tabiri ile tnnallahe yetecell, smme vera-l-vera, smme vera-l-vera, smme vera-l-vera... Allah, telerin tesinde, onun da tesinde, onun da tesinde, namtenahi tenin tesinde... te ruh maddenin letafete doru gidii iinde ve esrar teden teye intikl ettirii iinde Allah'la insan arasnda, insana tevdi edilmi en byk emanet.,. Gkler ruh dolu... nsansa, aya toprakta, ba gkte, toprakla gk arasndaki muadeleyi zmeye ve memuriyetini tayin etmeye vazifeli, hereyi toplayc ve eref mahlk... Bir Hads-i Kuds yle sylyor, Allah'n diliyle . Ben insann en byk srrym; ve insan benim en byk srrm!,. Buraya kadar ruhu anlatm deiliz. Ruhu anlatmaya doru ki anlatlmaz olduunu evvel syledik bir pln izdik. Allah'n Resul n86 bvvetlerini iln ettikleri zaman, yahudiler toplanyorlar ve kendisinin Nebi olup olmadn anlamak iin sorular yneltiyorlar. Bu sorularn bir tanesi, ruh nedir? suali... Mhlet istiyor Allah'n Resul ve yet geliyor. Meali: De ki ruh, Allah'n bir emridir ve insanlar ondan ok az ey bilecektir1. Asrlar sonra btn hikmetleri ruhta toplayan Bat felsefesi ve (Bergson) ekol, Kur'n'm bu ifadesindeki incelie yaklam gibidir. (Bergson) , ruhu, bilinmeden bilinen ey diye tarif eder ve btn hikmetleri onda bulur. Ruhun bilinmezlii iinde tam tarifini tasavvuftan baka yerde bulamayz. Tasavvuf, Resuln btndr, eriat onun zahiri olduu gibi... Btn dva Resuln ruhunda erime, o ruha brnme dvas, onu rnek alma dvas... Tasavvuf insan derinliine fethetme ilmidir. Baknz tasavvufta ruh nedir? Kalb dediimiz u et paras stne taalluk etmi bir nur, bir ltife... Ltif olan ey mnasna ltife... Ruh orada yalnz deil, nefs, ruhun (an-ti-tez)i olarak oraya taalluk etmi bulunuyor. Ruh ile nefs, kalbin hakikatini tekil ediyor. Ruh "e nefs... Nefs, arapada ahane bir kelimedir ve garp lisanlarnn hi birinde yoktur. Nefs, zat mnasna her lisanda mevcut, fakat arapadaki nefs olarak, ruhun maks kutbunun ifadesi olarak, tek ve ahane mefhum ve yalnz arapada mevcut... Ruh, btn iyiliklerin, olgunluklarn ve gzelliklerin merkezi... Nefs ise btn inkrlarn, btn ktlklerin... Fakat o da ruhun bir ters tezahr halinde onun mukabil kutbu... Ondan 87 ayrlmyor ve insanda toplanyor, kalb hakikatini meydana getiriyor. Ruhu saf mnasiyle, ilm mnasiyle, din mnasiyle alyoruz. Kalbin hakikati budur! imdi kalbde toplanan, Franszlarn (dali-te) dedii, ikilik halinde birbirinin tersi ve yz, fakat bir ahenk iinde iki his merkezi hasl oluyor ve bunun ahenginden kalb hakikati meydna geliyor. Kalbteki nur... imdi nur zerinde duracaz. Bu da ne muazzam mefhum. Nur... In tesi... Ik nurun belki ayak izi, kendisi deil... Ik ne kadar harikalarsa harikalasn, bir madde paras... In, izini verip de kendisini gstermedii ey; nur! Denilebilir' ki k nurun glgesi... Kalbimizde bir nur var; ruh ite budur. O nur olmasa hibir ey mmkn olamaz. Gz onunla gryor; kulak onunla duyuyor, insan o nurla seziyor, dnyor ve harekat ediyor. nsana basit gibi gelen bu ifade ile ekenler iin ne byk mna ifade eder? Akl ne kadar kktr! Srma kaftanl cce!.. Biraz sonra ruh ile akl bir arada ksaca greceiz. Nitekim Kur'an'da, Allah kendisini; Semalarn ve Arzn nurt olarak ifade eder. O, nurun tesi... nk hibir ey, O deildir. Ondandr, ama O deildir... Burada tasavvufun ok ince bir noktas var. nsandaki ruh Allah'n nurundan, kulunda, en stn mahlku olan insanda, bir akisten, bir sraytan ibaret.... Ruhu, ruhla, ruh sezile izah ediyoruz; yoksa bu dvay aklla zmenin imkn yok... Btn ilh srlar ruhta... Bu iin de en byk kahramanlar tasavvuf ehli... Veller, yani

88 Reslullah'n btn yoluna bal olanlar... Onlar ruhun topografyasn] bir harita katiyeti ile karmlardr. Ve insan geniliine deil, derinliine vhid hakikat, zerinde hudutsuz incelemiler, son merhalesine kadar gtrmler ve tarif etmilerdir. Ruh, ilhi nurdan bir akis olunca insanda azm bir mesuliyet douyor. Allah'n emanetini yerine koyma mesuliyeti... Nitekim Allah Kurn-'da bunu da bir yetlo ifade ediyor: -Emaneti dalara, talara teklif ettik; ekindiler, sakndlar, almayz dediler! nsan ki zalm ve cehldr, kabul etti, ald. Bu da, insann, bir kutbu ile ne byk bir memuriyete namzet olduu, bir kutbu ile de hi bir mahlkun demiyecei sefalete namzet olduunu gsterir. Bunun iindir ki Allah, zil, kutba, bal olanlara Belinim adal Hayvandan aa sfatn vermitir. Bunlar nefs kutbuna, br leri ruh kutbuna bal olanlar... Buraya kadar ruhu, dini ve tasavvuf i plnda anlattk. Bir de ruhun umum tefekkr plnnda anlalr ekli var: imdi ona dneceiz. Ruh fikri, insan tefekkrn ilk metinlerini ve numunelerini elde ettiimiz Yunan'dan, hatt in'den, Hint'ten beri daima insana hkim ol-. mu, hibir zaman kanavas izilememi, tesbit edilememi, ama insanda en haysiyetli bir duyguyu temsil etmi ana dnce... Geceyi gndz, hayat lm, genlii ihtiyarlk, teki ift ta kip ediyor. Bu ahenk iinde ruh sabit olarak, zamann stnde, meknn stnde bir kuvvet halinde hissediliyor ve ebediyeti de bylece duyuluyor. Bunun iindir ki, ruhumuzda; biri inanma89 ya ve tasdike, birisi de inkra ve tekzibe memur iki faklte beliriyor: Ruh ve nefs... Hln kavga bundan, bu ikilikten, bu ztlk tan kyor. Bunu byle grnce, yani eyann birbirinin ztlar iinde tezahrne baknca, ruhun bir aksi, yanks halinde eyay anlyoruz. Tarihle byk ruhular, (Sokrat), (Efltun), mam- Gazali, (Paskal), (Bergson) ve (Blondel) gibiler olarak ifade edilebilir. (Sokrat), eski Yunan cemiyetinde ki muvazene bahsinde onun ne kadar dengeli bir cemiyet olduunu greceiz insanlarn madde plnna ve madde plstikasma, yani maddenin d kabartmalarna balln iddetle yermi, putlara inanmam, onlarn d grnlerine bal (Sofistik) mant inemi, s-ln ruh mantna kmaya alm ve byk metodu getirmi insan... Fakat onun talebesi (Efltun), dorudan doruya ruhu... O, bir stn fikirler lemi tasavvur eder ve btn maddeyi fikirler leminin imzas halinde grr. (dealizm) budur. mam Gazali, akl yolundan kemali araya araya nihayet akl ifls ettirmi; dnyann en byk kafa buhrann ekmi, byk idrak kahraman... yle ki, bast yere bile inanamaz, itii bir damla suyu bile hazmedemez hale gelir. Ve der ki: Herey ruhtan ibaret, ruh ise Allah ve Resulnn ruhu... Ona teslim olmaktan baka are yoktu, ben de teslim oldum ve kurtuldum! (Paskal) da mam- Gazali'ye benzer. Dokuz yanda riyazi keifleri olan Paskal, aklla bir hayli uratJctan sonra nihayet akl yrtar. Akjl-dan akl st bir mntkaya geer, buhran handeyken bir k grr. Tam teslim olur, her-eyi ruhta bulur, akl onun bir hademesi telkki eder. Yine tekrar edeyim; der ki: Bana Allah gerek, filozoflarn anlatt deil, peygamberlerin haberini getirdii Allah... Ve sayar, brahim'in, Musa'nn, sa'nn... Btn bunlarn bal olduu son Resule gelince, susar. Rehbersiz, mrit-siz olduu iin nasibini almadan gider. slm'a bu kadar yaklat halde, son anda gemiyi karr. Tpk tam atlanaca anda gemiyi karmann hali... (Bergson), insani sezi ve anlay fakltesinin sadece ruhta olduunu laboratuar katiyetiy-le isbat etmi, 20. asrn en byk filozofudur. O gne kadar dnce meydanna hkim olan aklclar, (Bergson)dan sonra perian olmulardr!.. (Blondel), Fransa'da katolikliin koyu des-tekisiydi. Aksiyon isimli eserin sahibi... Ruhun tecellisini aksiyonda grr. Hereyi, faaliyette, hamlede, harekette bulur, onun da motorunu ruh olarak gsterir. Fransa'da bu mektebin ad, yani katoliklii ihya mektebinin ad (Moder -nizmMir, yeniciliktir. Bizse, onlara benzemeye bile tenezzl etmeyiz ayn ii burada yaptmz halde admz gericidir!..

Nihayet ruh zerinde fikri ve umum hkm udur: Bir mna merkezi ki, madde cmblerine kadar herey onun emrinde ve her sr onda... Bir iirimde u drt msra vardr -. ^ Ne yalanlarda var, ne hakikatta, Gzm yumduka grdm nak. Bouna gezmiim, yok tabiatta, imdeki kadar ini ve k... 91 Btn bu kinata, bu madde lemine, bir stn ruhun, klli ruhun beyaz perdeye akseden projeksiyon levhas gz ile bakabiliriz. Btn bu kinat, grnen ve grnmeyen mevcutu ile klli ruhun emrinde bir filmden baka birey deildir. Kendisiyle yoktur, onun billrlamas halinde vardr. Gelelim ruh muvazenesine : Muvazene, nisbetler arasndaki ahenk demektir. Bunu en gzel bir banka muhasebesi ifade eder. Banka muhasebesi byk bir nizam tablosudur. Hesaba geen herey bir zimmetse, mukabilinde bir matlubu vardr. Bir buraya, bir teki tarafa geince, btn zimmetler ve matluplar iki msavi halinde toplanr. te bu, banka muhasebesinin belirttii nisbet ls, muazzam muvazene fikrine en parlak misal... Terazi... O ne gzel ahenk belirtisi... Vezinler birbirine uyunca ibre ortada durur ve l teekkl eder. Terazi bir iirdir. Mzik, sesler arasnda bir nisbet; mimar, biimler arasnda bir kyas ahengi... Muvazene budur. Dmdz bir izgi zerinde uan bir ku tasavvur edelim. O ne ahenk!.. Kanatlar zerinde szl, Allah'tan ald hisle, fikir st fikir halinde belirttii o hayvani ruh... O ne ahenk ve ne arpc nizam harikas... Suda bir tekne, her eyden evvel muvazene hesabn gsterir. pteki cambaz da... Sonsuz misal verebiliriz. En gzel misalimiz de udur: Yemek yiyoruz, birtakm unsurlardan ibaret bu yemek; ya, ekere yumurta, u bu... Aralarnda bir nisbet var ki, nisbet tutar tutmaz meydana muazzam bir muvazene geliyor ve lezzet douyor. Lezzet bir rau92 vazene ifadesidir ve ruh o lezzetin merkezi... Btn bu dnya muvazenelerinin iinde lezzet halinde vcudunu duyduumuz ruhtur. Ne oluyor imdi netice? Muvazene, ruhun balca kanun ve vasf oluyor. imdi temel noktaya geldik: Ruh bir muvazene mili... htiaml bir muvazene vahidi... Her eyin ondan iaret verip de onun gaipte kald esasi bir vhid... Estetii ele alalm; gzellik ilmi... Her gzel ey muhteem bir muvazenenin ifadesidir. Bir at gryoruz; cins bir at; hayran oluyoruz izgilerine. Bir gzel kadn, gzel bir eya... te bunlar gzel gsteren teekkllerindeki muvazenedir. Din inceliklerinde btn hikmet muvazenede toplanyor. Bu incelii itima meselelerde de greceiz. Dinde kibir en byk gnahtr; fakat zillet de kt bir ey... Vakar ise gzel... nk kibirle zillet aras muvazene hali... Daha byle birbirine zt neler var ki muvazenesini bulduu zaman ruha byk hakikat ufku alyor. Mesel, ruhbaniyet bizde haram, bizde yok! nk nefs o kadar korkun bir kpek ki, kendisini sktnz zaman bu ikenceden hazzediyor ve bir nevi esaret ehvetine dyor, yine nefs meydana kyor. Hristiyanlardaki ruhbaniyet, nefsi kra kra gene nefsaniyeti ortaya karmann mektebidir. Bizde byle deil... Bizde nefsin hakkn vererek onu ruhun emrine almak var...^ Abdulka-dir Geylani bir gn nefsinin azndan kpek eklinde ktn grr. Nefs yrr, orada duran yemee doru gider. O zaman Abdulkadir Geylani yle der: Nihayet azmdan ktn; bir daha se93 ni iime almayacam. Bu srada bir hitap duyulur: Nefsini iine al, biz seni onunla seviyoruz! Dva nefsi atmak deil, nefsi adam etmektir. Dinin ne kadar byk bir hikmet ve hakikat ifade ettiini nefse giran gelmesinden anlayabilirsiniz. eriat ne kadar muazzam ,ne kadar aziz ki, nefs onu hi sevmez. Bu incelikleri sezenler gerek imana kavuur ve nefsi anlar. Demek ki dinde yine muvazene art oluyor. imdi konferansmzn unvan olan ruh muvazenesinden ne kastettiimizi

syleyeceiz: Ruhun vazifesi inanmaktr ve inand eyle yourmaya memur bulunduu fert ve cemiyet arasnda muvazene kurmaktr!.. Ruhi muvazene hem fertte, hem de cemiyetle olacak... Fertte ruh muvazenesi, ferdin fert olarak olgun hale gelmesi... Yni, inand ile eseri ve ii arasnda btn nisbetleri, henkleri kurmu olmas... Cemiyette ruh muvazene: Bir toplum hlinde ayn ahenk kemlini ifade etmek ve muvazenesiz cemiyetlere doru; akn, fetih, sirayet hakk kazanmak... Nerede kuvvetli bir cemiyet grrseniz, orada muazzam,bir ruh muvazenesi bulursunuz. Fertlerinde ve kendisinde... Cemiyette ak ve imar, hamle ve i (potansiyel) i... Tpk deminki mzik mislinde olduu gibi... Unsurlar arasndaki alka ve rabtay buldu mu, o cemiyet kurtulmu ve darya sarkma hakkna ermitir. Muvazeneler de derece derece... Bir bataklkta da muvazene var; gn stnde de... Muvazene olmayan yerde hayat yrmez. Hak veya btl, her inan, bir muvazene dourur. Aa veya stn... Bugn baz Avrupal mtefek94 kirlerin iddiasnca Batda, ve memleketimizde son derece artan ruh hastalklar, sadece iman yokluundan douyor. nanamyan insan hasta olup, devrilip gidiyor. nk muvazenesini kuramyor. imdi eski cemiyetlere bakalm : Eski Yunan, harikulade bir muvazeneye sahip, kendi inanna gre... Bu muvazene devrini onda, (Perikles) zamannda gryoruz. (Attik) dedikleri devir... Tiyatrosuyle, felsefesiyle, ilmiyle, her eyiyle... (Solon) gibi bir hakim, devlet reisi mevkiindeki insaniyle, hem ruhu, hem bedeni besleyici, dengeli talim ve terbiyesiyle... Eski Roma, azm bir nizam rnei... Bunlar, ille de hak veya btl olma meselesinde aranmaz. Btlda da bir muvazene olduunu syledim. Eski Roma'nn (Stoisizm) ahlk, kendini btn dnyaya hkim grme uuru yrd mddete, inandna bal olduu mddete Roma, Roma olarak kald. Fakat btn dnyay sarp da mstemlekelerinden gelen kt ahlk, gurur ve rehavete der dmez, derhal muvazene bozuldu. Byk muvazeneler bozulunca sukutlar da byk olur. te bizim bugnk halimiz!.. En byk muvazeneyi Batda; (Rnesans) tan sonra, 19. asr ortalarna kadar Avrupa'da gryoruz. (Rnesans) bir vecd hareketi olarak f-krd. Aklda eski Yunan'a gitmek, nizamda Ro-ma'ya erimek; ve ahlkta, hassasiyette Hristiyanla yapmak... Bu (faktr) birleti, (Rnesans) hamlesi dodu. Ve Bat medeniyeti ekillendi. Bugn bir (Rnesans) ressamnn, mtefekkirinin, heykeltrann, mimarnn eserindeki byk ruh muvazene karsnda hayran ol95 mamak kabil deil... Ve 19. Asr ortalarna ka (i;)!', aa yukar, muvazene hali devam etti. Eer sarslmaz, baka yollarla varlmaz, bulunura/, en byk vo ilhi muvazeneye tam bir misal isliyorsak; bunu slmn kendisinde grrz. Dnn slmn zuhur ettii pln... O devrin insann, o devrin inkrn, o devrin btl taassuplarn, putlarn... Peygamber nefesi bir fleyite bir kum tanesinin iine El'Hamra Sarayn yerletirmitir. Ve en byk insan ideale yol amtr. En ksa zaman iinde slmn kumandan, inaniyle, aksiyonu arasndaki ahenk ve muvazeneye rnek olarak, okyanusa kar, atn srer denize ve Allahm, u denizi nme karmasaydn, ismini, daha ok ileriye gtrrdm! der. Bir avu Arap atlsnn mahvettii ran ordusu, kendi bakumandann muhakeme ederken bakumandan bir ok ister, oku alr, bir ekite bir kayay tuzla buz eder ve der ki; Eer ben bunlarn karsnda muvaffak olamadmsa, o halde kimse muvaffak olamaz! nk bunlarda bizde olmayan bir ey var! te o; ruh, ruh ve muvazenedir. Bu muvazenedir ki, Badad sitesini kurdu, (Rnesans) hareketini yapan Avrupallara ilk metinlerini Arapa olarak teslim etti ve daha ne byk eserler meydana getirdi. Kanun'ye kadar Osmanl cemiyetinde bu muvazeneyi grrz. mann, akn, vecdin, aksiyo-niyle, hayat hikmetiyle, varlk sebebiyle bir arada ahenk ifade etmesi... Muvazene sembol bir ku gibi iki kanat zerinde szlp mesafe almas... Bir k Paa, bir Sleyman elebi, Hac Bekta Veli, Yunus Emre, Emir Buhar, Mev-lna, Zembilli, bn-i Kemal ve btn, bildiimiz 06

ilk Padiahlar... Bunlar arasndaki ahenk, bunlar arasndaki mnada byk mimari hameti hemen hi bir lkede eine rastgelinmez bir heybet belirtir. yle ki, Yldrm gibi yanl yolda giden bir Padiah, bir yanl yznden cemiyeti helake gtrd halde, cemiyet bir doruluta, parampara olmu bir solucan durumunda iken, toplanvermi ve stanbulu fethetmitir arkasndan... Demek ki, o ruh var, o fert var ve o cemiyet var. Ruhun tam muvazene arzettii cemiyet... Kanun devrinde inhitatmz balamakta olduu veya balamaya namzet olduu halde byk fertler arasndaki muvazeneyi de harikulade olarak yerinde gryoruz. eyhlislm, Ebussuud Efendi'dir; air, Baki'dir; Amiral, Barbaros'tur; Mimar, Sinan'dr... Ne azm muvazene!.. Peinden muvazenesizlik, ruhun z muvazenesini kaybetme devirleri gelir. Daha evvel bizde, bizden sonra Avrupa'da, ondan sonra gene bizde... Netice surda toplanyor ki, ruh muvazenesinin birinci art iman; ak ve vecd halinde tezahre gemesi... Ve hibir maddenin lyk olmad nezaket itinasiyle canl tutulmas ve korunmas... Bu iman eskidi mi, bu iman kabuk tuttu mu, bu iman ezbercilie dkld m, esnafla geti mi, yerinde yeller esiyor ve hibir ey kalmyor. imdi size birdenbire haber vereyim ki, ruh muvazenemizin bozulduu devirlerde meydana kan bozgun devrimizin menf kahraman olan ham softa ve kaba yobaz bir muvazene sulusudur. nk dinin d unsurlarn, hikmetlerini bilmeden mdafaa etmeye almakta, tek kanat zerinde umaya kalkmaktadr. Bylece 97 basit teblide kalmakta ve ulv telkine yanaa mamakta... Avrupa'da 19. Asrn ortalarna kadar byk muvazene yerinde devam etti. Hatt Fransz nklbna ramen, birok eye ramen... Fakat 19. Asrda msbet bilgiler terakki edince, bir nevi akl gurura balaynca, birok keifler birbirini takip edince ruh, sultasn, tahakkmn kay -betmeye balad. Ve feci bir iklimden iaretler grnd ufukta... Bugnn iklimi... tte air ki, cemiyetinin habercisidir, 19. Asr sonras ikliminin kara bulutlarndan nem kapmaya balar. Elimizde iki tane byk misal var, o trl airden... (Bodler) ve (Rembo)... Hafakan ve deal iiriyle (Bodler) gelmek zere bulunan, btn muvazenelerin kaybolduunu haber veren dehetli bir dnyann habercisidir. Fenalk iekleri ismindeki eserin sahibi, ktlk ifade eden zehirli ruhu iinde byk bir haberciydi. (Rembo) da, Sarho Gemisiyle ayn... (Bodler) her yerde stn nizam aryordu. Orada her ey nizam ve gzellik... Mehur msralarndan bir tanesi... ire tahtlar ve hkimiyetler aryor. (Rembo) ya gelince : O, sularn ters akt ve zerinde, boulmu, dnen insanlarn gittii bir cemiyet grmekte... Msbet bilgi ve keifler, o dakikada ruhun mthi bir ahlanmasn gerektirmeliydi. Yoksa ruh hibir eyden korkmaz ve hibir madde kapanna sktnlamaz. Eer Bat ayn msbet bilgi terakkileriyle bir arada stn tefekkre kabilseydi, maddeye hkim bir dnya gr kurabilirdi. yle olmad, msbet bilgiler ruhun haklarn insandan almaya baladlar ve kendi kendilerini (idealize) etmeye koyuldular. 98 Makine, bir nevi, insan burnundan yakalayan bir vahet timsali halinde meydana kt. Makineyi putlatrdlar, kendi eserlerine mahkm oldular ve Avrupa o tarihten itibaren byk hafakan devresine girdi. Bu arada bir de buhrann fikirde destekisi bir (Froyd) kt ki; ruhu en basit ve kaba mnada maddeye irca eder ve birtakm ulv hislerin kabul edemiyece-i esaslara gtrr. Her eyi ehvete balar, ocuun annesinin memesinden st emmesini dahi ehvet diye gsterir. Birok intiharlara sebebiyet vermi ve Batnn buhran devrinde buhran felsefesini temsil etmi insanlardan biri... Birinci Dnya Harbi, bu asrlk felketi f-etti. Birinci Dnya Harbine kadar, byle, sende-loyo sondoloye gelen Bat dnyas, ondan sonra, saclo deri deitirme deil, et ve kemik deitirdi. Her ey allak-bullak oldu. kinci Dnya Harbi bu kadarn yapamad. Her memlekette eski ruh nizam kayboldu ve meyyideler eridi gitti. iir, insann ancak 40 derece atele, iine doan eyleri kusarcasma ortaya dkmesi oldu. Mzik, vahilerin musikisi... Mimar; drt ke kbiin menei, eski, ruh muvazenesini gsteren eserler yannda, emeksiz ve zevksiz, basite, hie gitmenin

izgilerinden ibaret kald. Resim kbuslarda bile insann gremiyecei birtakm efsanevi mahlklarn cehennem ekilleri... Dansa bakn, bir (vals) ile bugnn dansna!.. Bylece dnya byk bir deime geirdi. Byk hafakan devresi ald. Komnizm ve materyalizm de 19. Asrn or-In krnda yorulduu halde 20. Asrda patlak verdi. Komnizm ile (materyalizm) e, Batnn ruh muvazenesini kaybediinin sefil bir muvazene iddias iinde ilk tezahr ve resm (manilestasyon)u, nmayii diyebiliriz. Komnizm dvamz imdi komnizm deil hudutsuza k insann mahduda samayan ve hudutsuzu dolduratnayan ruhunu tavla zar kadar kk ve skntl bir dnyaya davet etti. Her eyi maddeye balad, ruhu inkr etti ve ablak bir dnya getirdi. Bu dnya btl, fakat tam bir sistem halinde geldii iin, aa, en aa, aann da aasnda sahte bir muvazene kurmad deil... Ve byk mnada Bat muvazenesinin bozulmasna iaret tekil etti. Nitekim (Bergson), en gzel tehisi yle yapt: Komnizma, aresini bulamayan, keiflerine tahakkm etmek kudretini kaybeden Batl entellektelin intihardr. (Bergson) un ifade ettii bu intihar, komnizmin en mhim bir airinde fiilen vaki oidu. Nazm Hikmet, (Mayakovski) isimli bu airin radr... Yani kopyacs... Komnizma konferansnda bu bahis geer. O konferansta derim ki: Bizde her ey taklit edilir ve taklit eden taklit ettii adamn son oluuna eremez de terkettii ilk oluu zerinde kalr. (Mayakovski) bir gn tabancasn kard; masasna koydu ve birka satr yazd; Komnizmin getirdii dnyaya inanmyorum ve ruhumu kaybetmeye raz deilim! ekti, vurdu kendisini!.. . imdi Trk cemiyetinde kaybolan muvazenelere gelelim: Muvazene devrimizden sonra, devrimiz var : 1 Tanzimata kadar gelen bozgun ve 100 rme devrimiz... 2 Tanzimattan Merutiyete, hatt Cumhuriyete kadar taklit ve zeni devrimiz... 3 Cumhuriyetten bugne kadar ana ruh kkn bsbtn kurutma devrimiz... Bu devrimiz ve bu devrin de bu son ksmnda ilk tezahr, gze grnen geni tezahr, ruh muvazenesinin her n bozula bozula nihayet bugn, ifls haline gelmi olmasndan ibarettir. kinci Dnya Harbi, Birincisinin artk mz-minleen hd halini getiremedi ve ilkine gre basit kald. Onda, Bat buhrannn tasfiyesine ait bir hamle gayreti grld. Faizma ve Naziz-ma ile eski ruh muvazenesini yerine getirebilecei vehmini yaayan baz Bat lkeleri, Bat muvazene hastalnn kayna olan Demokrasiler ve Liberaller tarafndan bouldu. Sahte muvaze-neci Komnizma lemi de, kendisine tam zt dnya ile elele vererek bouculara katlmann akgzln ihml etmedi. Bylece, Bat dnyas, ruhumdaki sakatl gidereyim derken bsbtn sakatla dt. O gn, bugn, muvazenesizlik, btn dnyada ve (kronik) plnda de vam eder oldu. Batya yeni bir ruhi muvazene salama davasndaki Faizma ve Nazizma hamlesinin iki filozofu vardr: (Haydeger) ve (Rozenberg)... Birincisinin mehur eseri (Angst Filozofi - Sknt Felsefesi)... te deminden beri tesbitine altmz Bat ruh muvazenesi hastalnn, kendi dilleriyle teshi ve tespiti... Bu eserde Bat insan ruh muvazenesini kaybetmekten gelen bunalmna en parlak tecelli zeminini bulmutur. 101 Nihayet bugnk hal olanca akl ile kendisini ortaya vurmu oluyor. Neticede mesele u manzara zerinde dmlenmi bulunuyor: (Rnesans) tan sonra kendisine gre bir muvazeneye eren ve 19. Asr makine keiflerinin arkasndan bu muvazeneyi yitiren ihtiyar Avrupa bir yanda... Onun dousunda kafasiyle (materyalist) ruhiyle (mistik) Rusya; batsnda da kafasiyle (anti materyalist), fakat hayatiyle (ma teryalist) Amerika... Yani, ikisi de birbirinin zdd halinde, birbirinin ayn iki lem... Ve ite hristiyanlk menbl (Greko-Ltin) dnyasnn korkun ruh muvazenesizlii!.. Bat lemi bu hali yaarken, biz tek-ift oynar gibi taraflar arasnda ayak deitirmeye bakyoruz. Bylece hibir taraftan olamyor; ve kendimizden olmadmz iin de en ackl devri yayoruz.

Sonunda (eksistansializm... Bunalm Felsefesi... (Jan Pol Sartr) aslnda (Haydeger) den byk ilham alm, fakat onu kendisine gre yeni bir ifadeye kavuturmu olan tefekkr adam... (Sartr) sadece Batnn iinde yaad byk ruh muvazene buhrannn ifadecisi... Ama hibir tarafta bir ifa, bir are forml getiren yok. u var ki Bat, iinde yaad faciay biliyor ve ruhunu imana teslim edemedii iin rpnp duruyor. Bat lemi illetini isimlendiriyor, tanyor, tehis ediyor. Biz ise bu kadarn bile bilmiyoruz. Btn fark bu kadar... Bizim bugnk muvazenesizliimiz en iptidai mnada uurunu kaybetme halidir. Bunun iin bu memlekette iktisad, itimai, siyas, idar, hars; ne derseniz deyin, me102 sele yoktur. Bir tek mesele vardr: Ruhi... drakin bu kadar utuu, bu kadar yerini bombo brakt bir devir gelmemitir. Har ey ruhta ve btn felketler onda, tecelli ediyor. Bugn bizim halimiz uurunu kaybetme halidir. Oraya geldikten sonra i tenkidi de geiyor artk, ihtar da ayor. Bnyemizi kaplayan tezatlar hazmetmenin imkn yok. Bir sa sol hikyesidir gitmekte... Bir de ar sa, ar sol diye bir crm snflandrmas peinde hkmetler... Sanki bunlarn az iyide ars kt... Bu l, hibir eyi anlamamak, bilmemektir. Sol, demin sylediim sahte muvazenesiyle adm adm gelmektedir, adm adm yrmekte... Geride, her taraf hayretler iinde. Bilgisizlikler iinde, tedbirsizlik iinde... En b3mk ruh muvazenesizliimiz Cumhuriyetin bandan bugne kadarki gidiimizin neticesi olarak nesiller arasnda btn rabtalarn makasla kesilmi olmasndandr. Ahap Konak*- adl piyesimde bu manzara yle gsterilir: 3. katta yetmibelikler oturuyor, namaz nesli... Orta kat-\.e. ellilikler, yani namaz neslinin evltlar; eroin, kumar, (jigolo) nesli... Ve alt katta yirmibelik-ler; torunlar, (Hipi)ler nesli... Btn,vaka bu neslin birbirleriyle arpmasndan ibaret... Arada rabta kesilmitir. Her kat birbirinden ireniyor, birbirini beenmiyor. Bakalm (Hipi)lor neslinin, ocuklar nasl olacak? te ruh muvazenesinden en arpc (enstantane)... Kkle aa arasnda mnasebet kalmamtr. Ve aacn zerinde noel aalar gibi yapma iekler asldr. Fikirde mevsim, tabiattaki mevsimler gibi deildir. Ruh muvazenesi yalpalamaya balaynca nesil ahengi 103 kaybolmaya yz tutar ve imdiki ma,nzara doar. Vs ite bu gidie el kaldran ve Bu cadde kmaz sokak !=> diye haykran bizim gibilere de tutucu, gerici ismi verilir. Yzdeyz ilm ifadeyle diyoruz ki; hlimiz bugn, ruh muvazenesinin bozulmu olmas bakmndan, tarihin hi bir devrinde ve hi bir milletinde mahede edilmemi denecek kadar fecidir. Birtakm tedbirler alnyor. Toprak reformu deniliyor, Avrupa'ya ii gnderme deniliyor, nfus kontrol deniliyor, petrol dvas deniliyor... Bunlarn ruh muvazene bakmndan ne felketler ifade ettiini, ne aknlklar belirttiini kestiren yok... Gelir-gider dengesini (enflsyon) parasiyle kapatan, (montaj) sanayiini makineleme sayan, d lkelere ham beygir kuvveti insan kiralamak la, vnen ve onlarn (dviz) lerine el aan, particilik adna emsiye zerine iskambil ktlarn dizip bul karay, al paray! oyunundan ileriye, geemeyen, sal ve sollu, genliin ruh al yznden birbirini yemesini ve bunun en feci bir ihtill demek olduunu anlamayan, btn yaynlar ve eserleriyle yangn kulesi eklinde ve tenasl leti biiminde bir puta boyun een bir diyara ait tek ve toplayc tehis, mthi bir ruh muvazenesizliidir. Mazi, hl ve istikbl arasnda muvasala kesilmitir. Bu (armonyum) un, ahengin bozulmas, bir milletin lm iin kfidir. Vaktiyle. Yahya Kemal'e, Sen harabsn, harabatisin! demiler, o da her zamanki sezi kuvvetiyle, naslsa (ideolojik) >bir lf ediyor: 104 Ne harab no harabat'yim, Kk mazide olan atyim... Bugnn moda gencine bakalm; kzna, politikacsna, profesrne1, muharririne...

Bugnn genci Trke bilmez. Bildii lisandan da Hotantolu bile anlamaz, vahi olduu halde... Btn dili 40-50 kelimenin iine girmitir. Kadn erkek meselesi... Meselelerin en girifti... Erkekte, kadn bir srdr. Ve meselesiz erkee tbi olacak bir kadn da, bence, gemicilerin ii scak su dolu lstikten kadn... Bugn mart kedilerinden daha meselesizdirler. ki harhara ile anlarlar ve bir tan arkasna geerler. Bugnn politikacs da ne ciz mahlk... Hele profesr... Dnyann hibir yeri yoktur ki, orada esersiz profesrler bulunsun... Ve abidelemi hakikatlere sahte ilim yaparak kar dursun... Bugnn muharriri... Var m gerek bir romancs, bir airi, bir mtefekkiri, bu devrin? Eer bize ufak bir kymet veriyorsanz, haber verelim; biz bir kpr nesliyiz ve bir name rmee bakyoruz ki, bunu genlik teslim alsn ve gtrsn. Biz, gider-ayak bu nameyi remezsek, bir kazak rer gibi ilk dmn atamazsak, herey yok olmu gitmitir. Bu hle sebep ne?.. Tek sebep son devrede, ruhun btn faklteleriyle unutulmas ve kurutulmas diye iaretleyebileceimiz son yarm asrlk devrede... Ruhu unutmak, Allah unutmak demektir... Ruhun bykln uradan anlayn ki, herkesin bedahet hlinde anlad bu gnk felketimiz, unutulan ruhun bizden intikam almasndan baka bir ey deildir. Bunu gsteriyor her ey... Bat, hastaln biliyor ve aresini ar105 yor. Biz de, demin sylediim gibi, onu bile bilmekten ciz yayoruz. Devann da ta kendisine malik olduumuz halde, onu her n lekelemekten, her n berbat etmekten baka gaye beslemiyoruz. Nihayet, ileri, ileri, ileri diye diye, yalnz kelimesini geveleye ge-veleye uurumun bana gelmi bulunuyoruz. imdi btn dva 180 derece bir ark hareketiyle yn kurtarmak ve dzle iade etmekten ibaret... te tek gayemiz bu dvann neslini yourmak, ionu meydana getirmek, heykeletirmek... Bunun da biricik art ruh dayanaklar aramaktan, ruhu bulmaktan, hissetmekten ve onun ayna tekil ettii Allah, hikmetleri ve ahengi bulmaktan ve tek metod Islmiyete smsk sarlmaktan ibarettir. Bir mucize karsndayz! Allah Resulnn asrmzda tecelli eden mucizesi... Mucize... Gelip gemi btn neb ve resullerin mucizelerinden stn bir mucize... lk ve son Resule.ait ve O'nun * btn mucizelerini dorulayan ve tamamlayan bir mucize... O mukaddes parman ge dner dnmez kameri ikiye blmesi, okunu yerletirdii kurumu pnardan su fkrtmas, temasiyle hastalar ifaya kavuturmas ve daha niceleri gibi, akl ve hesap st harikalarn 1300 u kadar yl sonra hakikatini suratlara arpan bir mucize... Bir mucize ki, Burak isimli at zerinde ktan hzl bir szlle feza tesine geen lmszlk mjdecisinin nurundan mahrum kalmadaki dipsiz karanl, mucizeler arasnda en by, toplayc ve belirticisi olarak gstermekte; fakat kimse, gne sndrlnce ne olacan gsteren bu mucizeyi farketmemekte... 106 Anlald m? Trkiye'nin ve slm aleminin bugnk hli, Allah lleslne ait mucizelerin, hibir peygambere nasip olmam, en by!.. Tersinden mucize. .. Onun nuruna malik olmann tarih dolusu mucizeleri yannda ayn nurdan mahrumluun bir milleti ne hle getirdiini belirten, mucize st mucize... Bu mucize, ykseliini o nura borlu milletlerin tecell erevesindedir ve bunlarn banda Trkiye vardr. Bakalarnn; byk hayat O'nun nur dairesi iinde tadmam ve ykselileriyle alallarn kendi alma veya uyuma sebeplerine balam olanlarn bu mucize tecellisinde yerleri vo paylan yok... Mslmanm! dedikten, onun mukaddes misaknt imzaladktan ve dnya apnda mkfatn cebe indirdikten sonra, btn bir devre boyunca vecd ve1 akn yitirenlere, peinden de hikmet ve hakikatine dil karanlara, tek kelimeyle slmin nurunu kaybedenlere hibir pay yok!..

te u anda biz, asrlarca slmin klcn ve tahtn temsil etmi tarihimiz nndeki yrekler acs vaziyetimizle, en byk mucize apnda bu ters tecellinin mihraklat bir lke manzaras arzediyor ve bamza ne geldiyse sadece o riuru kaybetmekten geldii hikmetini yaatyoruz. Malm tarih devreler iinde terakki ede ede gelen bu hal, felketimizin hasad mevsimi diye gsterebileceimiz kinci Dnya Sava ve sonrasnda birdenbire patlak vermitir. Her sahada btn dayanak noktalan km, muvazeneler bozulmu, demokrasi (palyatif)leri altnda maraz bsbtn azm, gidenlerden hibiri tam suland107 n lamam i ve gelenlerden hibiri tehise yanaa-nam, bunlara kar yapc olmak isteyenler kknden ykc olmu, arada inkisar ve hayal sukutundan baka hibir zuhur grnmemi; ve nihayet, ite, bizim iin, gn btn, gneleri sndrlm gibi bir manzara domutur. Bu gneleri, nurunu, ahlkn ve idrakini kaybettiimiz iin sndren, Allahn sevgilisi, adi ve saniyle Muhammed Mustafa (salt ve selm Ona) dr ve bylece O, mucizelerinin en byn ihtar etmektedir!!! kinci Dnya Sava sralarnda memlekete girmesi yasak edilen bir svire gazetesi hakkmzda yle yazmt: Bugn bir halk ihtilli iin her sebebe malik bulunan Trkiye'de, buhran, ne siyas, ne idari, ne itima, ne ahlk, ne iktisad, ne de ilmdir; sadece ruh... Trkiye bir (psikoz-rul hastal) iindedir! Yni bu hale debilmek iin insann deli olmas lzm, demek isteniyor. Acndan lecek hle gelen delinin nne bir tabak pilv konulduu zaman, deli ka azna gtrecei yerde kulana tkmaya kalkrsa hali ne olur? Yemek nndeyken acndan lr! nn devrini, btn malikiyetler iinde (to-tal - topyekn) mahrumiyet bakmndan bu misal derecesinde, canlandrabilecek ikinci bir kyas unsuru bulunamaz. Ondan sonra gelenler, derken gelenlerin arkasndan, onlarn da ardndan skn edenler, maraz en ileri dereceye vardrmakta, yani (psikasteni - ruh inhitat) illetini derinletirmekte hibir ihmal gstermemiler .aksine nn'ye ta kartc hnerlerini belli etmilerdir. Zten ent 108 zamandan beri, Trkiye'de vebalini hafifletme usl, bir idarenin, kendisinden sonraki sayesinde elde ettii beterin beteri avantajndan baka bir ey deildir. Fakat beteri olmayan en korkun beter, Muhammedi Nuru peeleme ve u-vallama davrandr ki, bunun mes'uliyeti btn devrelere mil, bellibal kahramanlar da malmunuzdur! Bu nuru ve onun gerektirdii ruh ve ahlk btn Trkiye gklerinde majyalatrmadka, ne tarlay, ne fabrikay, ne mektebi, ne kitab, ne daireyi, ne klay, ne mahkemeyi, ne zabtay, ne bakkal, ne akkal, ne soka, ne meydan, ne aileyi, ne genlii, ne mal, ne can, ne rz, ne namusu, ne ahlk, ne idraki ayakta tutabilirsiniz!.. Bu tersinden tecelli eden mucizeye karlk, biz de mspet tarafndan tezahr halinde bir mucize : Yeni Anadolu genlii rnei... te bu rnek, Allah'n verdii nimetleri dile getirmek borcu adna syleyelim ki, yine Hakk'm iradesiyle, dorudan doruya bizim eserimizdir; ve daima Hakkn iradesi icab biz olmasaydk, onlar, d yznden ilm-i hl bilgileriyle uyandrmann imkn bulunamayacak ve hep ayn ylgn, bitkin, sklm-pklm ve yamyass, szde iman nesilleri srp gidecekti. te bizim hesabmz, gzya dke dke kayalar sngere evirircesine bir yrtnla meydana getirdiimiz bu genlikledir; muhatabmz da yalnz' onlardr. Yalnz onlardr ki, bizim, en kk czn feda etmektense dnya ve mfiy-hy kaybetmekten ekinmeyecek derecede e100 rfat ballmz bilirler, bu zamana kadar iman ve itikat btnlmzden virgllk tviz vermediimizi takdir ederler; ve hussusiyle, slmin, d izgilere mhlanp kalan bir gz yerine ayn llerden k alc ve btn dnya ve fezay tarayc bir projektr istediini, bu projektrn de bizde bulunduunu ve imdi ucuz tarafndan din satcl gayretinde baz kabalarla aramzdaki farkn bu olduunu sezerler.

Bu genliin tohumlarn atmaya baladmz 1943 ylnn Allah demeyi bile yasaklayc artlarn bilenler, bugnn ruh ihtiyarlar diye vasflandrdmz, malyla hasis, eliyle korkak, diliyle muvazaac ve gnlyle halisiyetsiz tiplerine bfzi nispet edebilirler. Paltosunu bile rizikoya sokmadan milyonlar kazanan mslman tacir, ek-ir.einden haysiyetine kadar her eyini verdikten sonra boynunu da ipin altna sren Byk Do gu dvasnda, kazancnn ka meteliini ona tahsis etmek insafn gsterebilmitir? Bugn bizim mcadele metodumuza eriat adna yerenlerse, o gn, bu mukaddes kelimenin () harfini olsun, dudaklarna alabilmi midir? te ruhu prsmlerin hali!.. Her ey ucuz-ladktan ve ayaa dtkten sonra boy gstermeye kalkan bu tiplerle hibir iimiz kalmam ve olanca takdir ve anlay midimiz, yeni genlie balanmtr. Onlar yetiecek, geliecek, kendilerinden daha hararetli ocuklara baba olacak, slm ateiyle dolu ruhlarn dlletirecek ve bylece yepyeni bir slm milletine tohumluk ve fidelik kuracaklardr. Baka hibir yol yoktur!.. Biz, aradmz yeni genliin ilk filiz ban, drdnc mcadele,ylmzda (1947), Kayseri' 110 de bulduk. Bu, ondan sonra faslalarla yllar boyu svcok olan hapislerimizin ilkinde akln kaybedocok derecede sarslan Kayserili bir gencin nihayet hastalanarak Allah ve Byk Dou diye diye ruhunu teslim ediindeki muazzam tecellidir ve 24 yldan beri, Anadolu'nun en zengin mnevi maden merkezlerinden biri olarak gzlerimizi Kayseri'ye evirtmitir. Byk Dou ideali karsnda Erzurum, Rize, Elz, Malatya, Mara, Konya, Manisa, Turgutlu, Tavanl, Ktahya ve daha nice yerin bu manev elmas madeni mntkalarndan en byk paylar alm noktalar olduunu kaydetmek frsat iinde bildirelim ki, bizim esasta gayemiz, ne uras, ne buras! Van Glnden Meri kylarna ve hatt, snr d yerlere kadar, Allah'a can borcumuzu demeden tam demetlendiini grmek hasretiyle kavrulduumuz yeni Trk genliidir. O zaman lm, tabutumuzu tayacak bu genlik akna, Temmuz scanda buzlu bir erbet dikercesine, rahat rahat, zevk ve lezzetle iebiliriz. Bizi bu genlik grsn, anlasn, ayrd etsin ve terazisinde lsn, yeter! Biz 60 yan akn amzda bu genlii hedef alyor ve ondan baka hibir yerden alka ve anlay beklemediimizi bildirmek ihtiyacn duyuyoruz!.. Yeni Trk genlii!.. naallah sen ve ben, birbirimize yeteriz! imdi sana soruyorum : Ne gn birleeceksin, yekpreleeceksin, madde Aleminde, fizik balantlarn mnda en zlmeziyle, atom atom birbirine kenetlenecek111 sin?.. Ne gn akta grd bir zina sahnesi li/.orino cbbesini atp: Yrabbi, gizlenecek yerleri de yok! Diye alayan velnin ahlkna e, birbirinin aybn rteceksin?.. Yine bir velnin : Bana ktlklerimi syle! Diye kendisine bavuran dostuna verdii cevaptaki : Ben sende iyilik ve- faziletten baka bir ey grmyorum! Ktlklerini sylemesi iin onlar grebilen birine bavur! Hikmet ve rikkatine ne gn ulaacaksn?.. Sana maya tutturmak, ekil vermek, seni, nkilleri sklm bir elektrik santrali halinde tarihinin ve cedlerinin ruh dinamosuna balamak iin tam 28 yldr, karanlk zindan kelerinde, gaz. sandndan farksz masalarda, demesi patlak idarehane koltuklarnda kan kusarcasma rpndk. Nihayet sen, oldun! Allah'n fazliyle oldun! Benimki, bal olduum Byk Kap yoliyle elime verilen bir avu tuzu, araba dndrlen nesillerin zerine atmaktan ileriye gemez. Bir avu tuzun bir f arab sirkeye evirdiini bilirsin... Oldun!.. Fakat kendi i bnyende zmre zmre birbirine girmek gibi, eytan illetlerin en tehlikelisine dmekten korunamadn!..

Bugn ayn vatann ocuklar ayrca birbirine girer ve kkn darda arayanlarla ieride kurtarmaya alanlar arasnda, tam, kesin, en kat izgilerle belirli bir cephe kurulurken, sen kendi z safmdaki ykntlar derinletiriyor, yahut derinletirenleri mazur gryor, yahut da on112 lan cinayetle sulamak celdetine uzak kalyorsun!.. Ne yapyorsun?.. Ben bu dvada hakl, haksz aramyorum! Hakllarn da hangi taraflar ve kimler olduunu biliyorum! Dikkat: Bence en byk haksz, haklyken, kar tarafn eteine yapp, ona: Gnlda! Ne yapyorsun?..Kfr topyekn zerimize gelirken takndn bu ayrlk ve aykrlk tavr ne faciadr! demeyendir!.. Bence en byk haksz, her itie, kaka, hatt her hakaret ve ac mukabeleye katlanp sonuna kadar ara bulmaya almayandr. Taraflar arasnda, kfr ve ihanetten gayr her, her ey, her ey grmemezlikten gelinecek, byle bir ey zuhur ettii anda da, o taraf, her tarafa, gk demesine, saflanmzdaki bir anlk boluu iln etmesine bile imkn braklmadan tepelenecektir. slm hikmeti budur, slm siyaseti budur; ve bizim u zavall halimiz ayrlk karanlar bizden deildir! hadsinin klcna kardr. yice bilmek lzmdr ki, bu memlekette, btn ubeleriyle kfrn, boazlamak zere her, an ban biledii, ne u, ne bu birlik, dernek, ocak, ne Sleymanc, ne Nurcu, ne mam Hatipli vardr; sadece Mslman vardr; Mslmanlk ve Mslman!.. Esir kamplar halinde Mslmanlar depo etmekte kullanlan hangar mnasiyle deil, kinata hkim saray mnasiyle camii ve ruhu kurtarmak isteyenler, birlesiniz!.. 113 Komnistler, 19. Asnn ortalarnda yaynladklar mehur (Manifest)lerinde yle baryor-lard: Dnya proleterleri birlesiniz! Biz de 20. Asnn sonuna doru yle haykm-yoruz: Mslman Anadolu genlii! Birlesiniz! Gerek slmln bu sahada ruhu kurtarc ve muvazeneyi kurucu hakikatini btn insanla arzederek, her haliyle yeni ve gzel rnei nefsinizde izgiletiriniz, renklendiriniz, maddeleti-riniz! Ve dnyaya haykrnz: Ben Islmm gereindeyim; ve gerek slm bende!.. 20. Asr tufanndan kurtulmak isteyen, Nuh'un yeni gemisine buyursun! Evet, ey yeni genlik! Sana den, bu tayfun ve kasrga asnnda Nuh'un yeni gemisini kzaa, koymaktr. , Hak yardmcn olsun!.. 114

HER CEPHESYLE KOMNZMA nsanda, dnya yaratld yaratlah, hakikatin merkezini telerde arama cehdinin... Maddeyi ama ve kabuu iinde tama cehdinin... gkleri kurcalama, kaplan trmalama, perdeleri aralama cehdinin... samad hudutludan, dolduramad hudutsuza doru, fkrma, atlma, ulama cehdinin... sadece insanlk cehdinin... insan ban san kafasndan ayrt edici mbarek ceh-din... madde st inan sistemleri ve onun messeseleri halinde tecelli eden bu ulv cehdin, krcs, tkaycs, boucusu olan komnizm, fikir bakmndan, ayakl bir sehpadr. Gerekte, insan ruhunun basbadelmevtsiz bir lmle ipe ekildii sehpa... Bir aya (Engels), bir aya (Marks}, bir aya (Lenin)... Bu ayakl sehpann sahte bir istinatla, dayanak arad byk fikir zemini de, filozof (He-gel)...

Sehpann birinci aya (Engels), kendi mcerret gereini, Filozof (Hegel)i tahrif ederek temelletirir; (Marks), daima kendilerince, bu mcerret gerei itimai ve iktisad tatbik yollarn-, da plnlatrr; (Lenin) de, ayni btl gerein deli vecdi iinde aksiyoncu olarak meydana -kar,ihtillini yapar ve devletini kurar. Gai ve niha illet tehisini,(Allah inkra varmakszn) muhteem bir tabiat, ve madde felsefc117 si kurmu olan (Hegel), gerek bir filozofa lyk tecrit haysiyetini, hakikat avcl ilesini, (Engels)e bedava kaptrm bulunuyor. Bu bir zaaf ise onu da (Engels) den ziyade (Hegel)de aramak lzmdr. Bu kapmaca ve yaktrmaca oyununu bizzat (Engels) itiraf eder ve arkadalariyle beraber kurduu ilk tabiat felsefesini desteksiz ve yetersiz bulduunu syler. Peinden de (Hegel) diyalektiini, mistik unsurlarndan ayklayarak, yani byk gizliye ve srra giden yollarn keserek kullandn aa vurur. Byk bir Filozoftan, sebep ve usul manzumesi ayniyle alnyor, fakat kendi z terkip ve netice istikametinden koparlyor ve baka bir terkip ve neticeye let ediliyor. Yine (Engels) in itirafna gre, Materyalist dncelerinde, kendisine idealist bir mantk hkim olmaktadr. Bu da, ldrd adamn ruhi tasallutunu eken bir katilin itiraf gibi bir ey... (Engels) in maddecilii, maddeyle ruhun ayrln inkr eder; daha dorusu, ruhu mstakil bir mevcut kabul etmez. Ve ite bu soydan maddecilik, ruhu, be hassemize arpan kaba hayat eridi gibi, d grn- cnbleriyle, hareketlerle izah eder. Eski maddeciler, maddenin ruh zerindeki tesirini her sahada aratrm olmakla beraber, ruhu, ne kknden, ne de dallarndan inkra yeltenmilerdi. Akgz aktarc ve altedici (Engels) e gre ise : (Sokrat) ve (Platon)dan, (Bergson) ve (Hay-deger)e kadar, hem de zt. kollariyle, btn cins 118 kafalara kan terletmi olan o grnmez var, ruh, yoktur! O ki, onun da tesine getiiniz zaman, tek, tekten de tek, mutlak varda biter. te, (Engels) e gre, insandaki bu ahane klavuz, her eye hkim ve sahip sultan vcut, mevcut deildir. Mevcut olan, yalnz madde ve onun basz ve sonsuz hareketleri... Ve ite, byle bir neticeye srklenebilecei-ni kestirmi olsayd maddeyi inkr yoluna girecei phesiz buluna'a (Hegel) materyalizmine geirdikleri klah; (Engels) markal (Materyalizm historik - tarih maddecilik) klah!.. Tarih maddeciliin her eyi maddeye ve maddi harekete irca edici vahi hatasn, deil mcerret tefekkr tezgh, saf bir madde ilmi olan Mukayeseli Anatomi bile ispat etmitir. Ayniyle aldmz u ilim lsne dikkat ediniz: Ruh ve uur aynasnda mrtesimler izmeden, tek bana hareketin, kendi kendisine bir olu beliritemiyecei, felsefenin ok kolay iinden kt bir hakikattir. Evet, tek basma, yani bir hareketsizlik, boluk ve doluluk leminde ruh ve uur kendi nefsini hisseder de, mcerret hareket, ruhsuz ve uursuz, hissedilemez. u basit lboratuvar tesbitinde bile, madde st ve maddeye hkim sultan varln vcudundan ne gzel bir niane var... te, tersine dnm bir (mistik) halinde her eyi maddeye balayan bu gr, gide gide, (Engels) ve (Marks)a yle bir ns, inkr ns il ham etti .119 Din, siyasi, ahlk hdiselerle, bu hdiselerin dourduu ve ilerinde cereyan ettii messeseler, cemiyetin sadece madd ve iktisadi faaliyetlerinin, tal ve tbi inikaslarndan baka bir ey deildir. Bu, sapkl kadar kark ve dolak ifadeyi aydnlatalm: Yani, bir kemiyette ana faktr, ba mil, temel messir, esas l, sadece madd ve iktisaddir. Cemiyete hkim sanlan btn mnevi

deerler, zatlariyle, bu llere tbi ve ikinci snf bir takm akislerden ibarettir. Yani zatsz, vcutsuz bir takm glgeler, vehimler... Tasavvufta, Allahm mutlak varlna nisbet-le d leme, masivaya atfedilen glge vcudun, aynen ruha, onun messeselerine, dolaysiyle Al-laha; mutlak varln da maddeye ve onun hareketlerine, dolaysiyle puta balanmas... Yzde yz tersine dndrlm (Mistik), tam tepe taklak edilmi hakikat, budur! (Hegel) in lmnde 11 yanda olan (En-gels), ana hususiyetini, erevelediimiz ucuz mnevver sfatiyle tredikten sonra, kendisinden 2 ya byk olan (Kari Marks) la beraber, ayn ucuzculuun amel fikir tezghn kurdu: 1841-42 sralan... lk basamak u oldu : Khne cemiyetin btn khne itikatlarndan syrlmak; ve o g-nedek kimsenin, itima bir dva bayra halinde amaya cesaret edemedii yekn halindeki inkr hkmn basmak... Bayra atlar ve hkm bastlar: Btn manevi deerler, bask altnda kabul ettirilmi ve semerelendirilmi birer vehimden ibarettir ve Allah yoktur!!! 120 , (Marks)m dostlarndan bir Yahudi, byk bir Yahudi mtefekkirine bir mektup yazyor... Dikkat buyurunuz; (Marks) Yahudidir ve byleyken yine gizli bir Yahudi tynetiyle Yahudilie atm, Yahudiyi para ve sermaye ft diye gstermitir, ite mektubu yazan Yahudi, ibu Yahudi (Marks) iin diyor ki: Zamanmzn en byk ve en gerek Filozofu, doktor (Marks)... Benim putumun ad budur! Henz ok gen bir adam... Ortaa politikasna ve dine, son can alc darbeyi bu adam indirecek! te bu adam ve o adam... (Marks) ve (En-gels)... (Engels), sosyalizmden komnizme doru bir hat eken Alman kollektivizminin de kurucularndan biri... (Marks) ise bu meseleyi komnizme gtren en keskin hamlenin ve tamamlayc tahlil ve terkip rgsnn sahibi... Elele veriyorlar; ve dvalarnn madenini (Hegel) Materyalizminin ateinde kzdrp (Materyalizm Historik) buzunda souttuktan sonra, ekil ekil billrla-trm olarak meydana karyorlar. Artk onlar, 1847'de btn kalb dklm olan nazar Komnist Federasyonu nun ana direkleridir. Mehur Komnist Beyannamesi kaleme almyor. Her taraftan kovulduklar iin en sonra Belika'ya snmlar, nihayet oradan da kovulmular-dr. Sada ve solda, serseri, fakat btl dvalarna tam sadk bir hayat... 1866... Birinci Enternasyonal toplanr. (Marks), bu meyyidesiz teekkln ruhu ve merkezi... Sermaye isimli mehur eserini yazar : 1867... 1870 Alman Fransz harbi ve neticeleri... 121 (Marks) Londra'ya geer... Bir mddet snklk... (Enternasyonal); Komnizm kurmaylarnn bu ekirdek topluluu, 1872'de Amerika'ya nakli hane eder. Fakat daima cansz ve kk bir kulbe kadrosundan ibaret... Bu ekirdek teekkl, 1876'ya doru bsbtn sner. 1883'te (Marks), sefalet ve mahrumiyet iinde, kan kusarak lr. 1889 yl 1 Maysnda ikinci (Enternasyonal) . (Engels) artk tek bana kalm, (Marks) m eserlerini derlemekle megul... kinci (Enternasyonal) da fiil rol yok... Zaten orta yerde cidd ifade sahibi olan ve mekn igal etme haysiyetini gsteren, kol kol Sosyalizm hareketleridir. Komnizmin tehlikeli (fantazi) sine henz kimsenin metelik verdii yoktur. Nihayet 20 nci asra be yl kala, (Engels) 75 yanda lr Birok ameliyeye heves etmi, fakat sadece ameli bir nazariyeci olarak kalm ve (Marks) la beraber byk btl, iaret ettiimiz izgilerle, kt zerinde esaslandrmtr. (Marks) ve (Engels) elinde esaslandnlan bu btl, Garp Dnyasnn birok kesinde, bnyelerin gizli mikroplar gibi, fakat vcudun mdafaa ifritleriyle evrili olarak saman altndan yryecek; bu arada hi hatra gelmez bir ke olan Rusya'da ve 20 nci asrn 17 nci ylnda birdenbire patlak verip, bu hayal edilemez sahada, kendisine inanlmaz bir tatbik muhiti bulacaktr. Bu nokta, Komnizmin balca pflerinden

122 biri olarak, zerinde hassasiyetle durulacak bir cihet... Her eyden evvel Komnizm, dorudan doruya ii : (Proletarya) hkimiyetini esas tutan bir mezhep olduuna gre, nasl oluyor da byk sanayi evreleri, Merkez ve Garbi Avrupa dururken, o zamanki Rusya gibi bu bakmdan da iptida bir memlekette patlak veriyor? yle ya; bu mezhebin fikirde beii Merkez Avrupa, beiin salland ve iindeki veledi yetitirmee alt yer de Garbi Avrupa'dr. Fikrin kendisi de, mevzuu da oralarda... Zaten (Proleter) ihtilli, midini buralara balam ve asla Rusya'y hatra getirmemitir. O halde? Bu fevkalde nzik pf noktas probleminin cevabn, byk Fransz itimaiyats Profesr (Bugle) veriyor. Diyor ki: Komnizme kar en byk istidat, Merkez ve Garb Avrupa'dayd. Byleydi ama, mevcut istidat ve tehlike bakmndan en tedbirli ve muhafazal sahalar da yine buralaryd. Bir kotrann devrilmesi ihtimali, bir salapuryadan fazla olduu gibi... Fakat kotrann altndaki safra onu kurtarr da, safrasz salapurya birdenbire alabora olabilir. Merkez ve Garb Avrupa (Burjuvazi) snfnn kuvvot ve hkimiyeti bu bakmdan safra roln oynam; Komnizm, Orta ve Bat Avrupa'da, patlak veremedii halde, illet unsurlarndan nisbeten uzak ve iptida bir sahada meydana kvermitir. Profesr (Bugle) un bu tehisi ok yerindedir. Nasl ki, hastalkl vcutlar, bir takm fetlere 123 kar, gya shhatli bnyelerden daha fazla mu-kavemet ve muafiyet sahibidirler. Fakat bu tehise eklenecek, kolaylatrc ve kavratc bir unsur daha var: O zamanki Rusya'da bugn de ayni ey ana nfusu tekil eden kyl snfn, (Mujik) ler srsnn, dnyadan habersizlii, derisi zerinde gezen ve beynini istil eden haerelere kar alkaszl, iine kapankl... Bu tip, ruhunda tad gayet vah ve iptida bir (Mistik) icab, kabuunu ve maddesini asrlar boyunca arlarn ve derebeylerinin esaretine terketmi; kendisini kstah ve gz kara bir hareketle zapt ve fethedecek her hamleye ak brakmtr. (Nievo)... Sonsuz Steplerde ii geip ba dnen Rusun en korkun mefhumu budur: Nievo)... Hi demek, hiliin, yokluun kelimesi... te bu (Nievo) nun Rusu, Anadolu'nun gurbet trklerine benzer bir ahenkle kovalad ufuklara kar Ortodoks salibi altnda gya yaratcy dorular; ve Allaha takt sfatn klm olarak arlara Kk Baba diye hitap ederken, kendisini ters tarafndan, ters mistie balayacak hamleye de Hayr! diyemez bir miza tayordu. Nitekim Komnizm ihtilli, (mistik) iin, balangta, bir Fransz mtefekkirinin ifadesiyle yle olmutur: Baka artlar getiren, baka angaryalar ve ikenceler hediye eden baka derebeyleri sayesinde, eski derebeylerinden alnan intikam... 124 Materyalizm ve Komnizmin btn muvaffakiyet srr, artk anlalmaya balyor ki, sadece (taktik) ve kolay istismar oyunlarndan baka bir eye dayanmaz ve mcerret hak ve fikir kaygsna yanamaz. (Engels) ve (Marks)dan yarm asr kk olan (Lenin), ite bu (Mujik) tipinin, ii dna km bir limon kabuu halinde, tam aksiyon-suzluktan tam aksiyona geen ve soydalarn pek iyi sezen, garip ve ters bir tecellisidir. Halis Asyal surat tayan bu adam, Asyallkla Avrupallk aras bocalayc ve bir trl zarn tam ypratamayc arlk Rusyasnm btn zaaflarn grdkten ve tek tek mkemmel istismar noktalar diye mimleyip Rusya'daki binbir ihtill temayl arasna Komnizmi de yerletirdikten sonra, 1905 tecrbesinin ifls nnde yle dnd :

 Rus ihtillinde Burjuvazi snf, baa gemek liyakatini hiz deildir. Bu ihtil, daha balangta Burjuvalar tarafndan terkedilebilmitir. htill, derebeylik idaresine kar ayaklanan kyl ynlarn ancak amele snfna idare ettirmek suretiyle iyi bir neticeye balanabilir. (Lenin)e : Bu bir manevrayd; ok ders aldk! Dedirten fiil ve mflis 1905 tecrbesi, Amele Meclisi mnasna gelen ilk (Sovyet)i meydana kard ve klieletirdi. Tecrbe, abucak ezilmiti. nk (Mujik)ler, alelusul apm kalm, ne tarafa yneleceini bilememi ve tam kendilerine gelip harekete geecekleri zaman, amele snf oktan tepelenmi, bilmiti. Fakat ihtilal tohumlar ve mahut ller manzumesi, Rusya'125 da kpr balarn tutmutu. (Lenin) Rusya'da kalamyor, sada ve solda, kaak, dolayordu. Nihayet Birinci Dnya Harbi ve bu harbin arlk Rusyasn btn i bnye zaaflariyle tehir eden sarsnts... Birdenbire, ihtille en msait zemin hazrlanmt. Fakat ihtill, saf bir Komnist hareketi seciyesini tamaktan ok uakt. Trkiye'nin nice devirlerdeki haline e olarak, gafletler, tezatlar ve zaaflar diyar Rusya'da birdenbire btn snflarn karma kark ayaklanmas... htill byle oldu. Amele, asker, halk, iice... Nitekim muvakkat hkmette, arlk taraftarlarndan baka btn frkalar erkn topland. tedenberi Anaristler yata Rusya'da, o anda hkim olan, tam bir Anaridir. (Nievo) kargaal... Ana baba gn... Komnistler bu ana baba gn kargaaln ustaca istismar etmiler; ve Anari mefhumiyle asla badaamaz tek messese olan orduyu bir Anari vastas olarak kullanverince her eyin altn stne getirmilerdir. O zamanki taktikleri, kendi kafalarna gre yaln bir tkozmos) meydana getirmek zere, mevcut dnyay toz duman edip (kaos)a evirmek... Ordulara verilen mehur (1) numaral emrin hlsas: Orduda rtbeler, unvanlar ve bunlarn imtiyazlar kknden mlgadr. Subaylarn hi bir nfuz ve hakk kalmamtr. Btn birliklerde, bunlarn temsilcilerinden birer komite seimi yaplacak ve her salhiyet bu komitelerde olacaktr. Her eyin ban koparmaya ve her yerde 126 aya baa hkim klmaya bakarken, subay gibi, askeri nizamn birlik ruhunu temsil eden ahsiyet merkezlerini iptal ile ie balayan Komnizmin, bir o gnk halini, bir de bugnk, Marealler kumandasnda (Emperyalist) Kzlordu nizamn gzden karmayalm... Bu tezad ileride greceiz. Birinci Dnya Harbinin sonlarna doru (Lenin) birdenbire kageldi. (Lenin) ki, 1914'de partisinin izmihlliyle beraber kt vatanna dnerken, o vatan ykmak iin Almanlar ve Avusturyallarla ibirlii etmitir. htillin sevk ve idaresini Avusturya hududundan salam, Avusturyallarn elinden bu hiyaneti sayesinde kurtulmutur. Oradan svir'ye, oradan da Almanya'ya... Nihayet Rusya'ya kar harp halindeki dman lkelerinden, bir Alman zabiti gibi zrhl tren iinde geirtilerek Rus hududuna braklmtr. (Lenin) den evvelki (Marks) lar, Rusya'nn felketi karsnda her snf iine alan mterek bir Milli Mdafaa Cephesi kurmaya bakarken, o; Vldmir, li, Ulyanof, nam dier (Lenin), felket istismarn bile o kadar ileriye gtryor ki Rus bozgununu dmanla elele gerekletirmee gitmekte tereddt etmiyor. (Lenin) in, bu ana baba gnnde ve doan Yeni Dnyann eiinde, garlarda, akn akn bakman insan kalabalklarna ilk naras udur: Yaasn dnya ihtilli! Zrhl bir otomobil iinde geirildii Peters-burg'ta, ii ve asker kalabalna da ilk hitab u: 127 Sermayeciler hkmetini desteklemee paydos! Hkmdarlar harbi yerin dibine batsn! Yaasn Sosyal ihtill!

(Lenin) daha yle eyler syledi ki, bata eski (Marks) (Plekhanof) olmak zere herkes ard. Herkes tepeden inme bir altnda kalm gibiydi. Onu, hayal duvarna merdiven dayam ve bulutlar stne trmanm olmakla sulandrdlar. (Menevik) ler ona deli, ihtillci Sosyalistler hain dediler. Burjuvalar ise (Lenin) e, Almanya'ya satlm bir paavra gzyle bakyordu. Fakat o, korkun cesaret ve gz karaly-le, aptall, cahillii, aknl, mahcupluu, deheti, nefreti, hasreti, her eyi istismar ederek ortal zapt ve fethetmekte gecikmiyordu. (Lenin) hakknda bir mahidin notu: (Lenin), hayranlarnn bazlar zerinde, elle tutulabilecek bir bora, bir kasrga gibi esmee balad. Btn (Bolevik) dinleyiciler heyecanla sarslyordu. Bu mthi tesir, yksek belagat ve talkatten deil, iitilmemi, grlmemi bir cesaret ve gz karalktan geliyordu. O, en imknsz eyleri, misilsiz bir cr'et ve emniyet tavriyle, deta tasarrufu altnda gsteriyordu. Onu dinlediim yerden ayrldm zaman, btn bir gece, bama demirden bir topuz yemi gibi oldum. # te, bandan beri zerinde durduumuz ve Komnizmin fikir bnyesine kadar mullendirdiimiz kstah ve en vahi tarafndan gz kara seciye... Bu seciyeyi, ileride, Komnizm dnyasnn sanat eserlerinde de takip etmek kabildir. Nzm Hikmet'in btn (politik) telkkisi 128 demirden bir balyoz halinde ham kafalara inmek ve kr krne aptrmaktan baka nedir ki?. nkr edilemez ki, bu gz karalk seciyesinin, hele Rusya gibi bir dnyada, insan ynlarn arkasndan ekmee mahsus tlsml bir tesiri vardr. u da var ki, bu seciye, ister doruya, ister eriye olsun, inanmayan insanlarda bulunmaz. Doruya inananlarda ise bu ham cesaret, teenni ve srlara riayet kaygsiyle bir aradadr ve ismi ecaattir. Fakat o, sadece gz karalk iin gz karalktan ibaret bulunur, bir de mthi bir istismar dehsiyle birleirse, artk nne kan ykar ve geer... T, gerek iman ve ecaate rast gelinceye kadar... Komnizmin kuruluu *hl devam ettii gibi byle olmu; ve aksiyoncusunun bu seciyesi, hareketin btn seyrine, kadrosuna ve i hedeflerine umum bir sirayet halinde yrmei bilmitir. stismar dehs o kadar byk ve sahtekrla yle yakndr ki, (Lenin) in topyasnda, tam zdd olan idealizm kurucusu (Platon) un Cumhuriyet eserinden tersine kopyalar bile vardr. Artk her l, (Thomas Mors), (Vilyam Godvin), (Prdon) ve. (Bakimin) in dvizleriyle beraber u mihrakta toplanmtr: Ne Allah, ne patron!... (Tolstoy), Ruslar iin yle demiti: Rus kavmi, harpte, tepeden inme, beklenmedik bir angarya grr. Birdenbire gelen, fakat hayatn her gnk argaryasndan farksz 129 bir angarya... Buna sonuna kadar katlanmak ve gereini yerine getirmek lzumuna bir kere inanmtr. tte Rus kavmine ait bu seciye, Komnistlerin eline geer gemez, Rus kavminin btn angaryalar kaldrlm; ve yerine, insan olunun tarihte en byk angarya ve ikencesi olan Komnizm geirilmitir. nanmann merkeziyle beraber btn inan messeselerinin inkn ve iptali ikencesi,.. Ruhu bomak ikencesi... Rus kavmi ona da tahamml etmitir. Baknz, ne, neyi istismar ediyor: Ve her eyi, ferdin elinden alnarak, (Ka-menef) in belirttii u kstasa balanmtr: Sovyet idaresi,, d'rt hkim tepeyi elde tutmaktan ibarettir: Sanayiin devletletirilmesi, bankalarn devletletirilmesi, nakliyatn devletleti -rilmesi, topran devletletirilmesi... (Lenin) de, bu llere, belki ltife ve alay kartrmakszn unu ilve etmitir: eka da cabas! eka, biliyorsunuz ki, rejimin celltlar kadrosu... Evet, eka da cabas!

Komnizmde ahlk, maddecilik ahlkdr. Yni hibir mukaddesat ve manev hrmet hissi duymakszn dilediini yapmak, dilediinde serbest olmak... Mnasebetler zincirini sadece madd fayda ve itimai mkellefiyet bakmndan rselemeksizin, fert kadrosunda, en hicapsz hayvandan daha hicapsz, tam baboluk... Buna ramen ne gariptir ki, bata (Lenin) olmak zere birok ihtill efinin ferd ahlk, 130 idealistlerin ahlkn hatrlatacak kadar feda-karcadr. Husus hayatndan bahseden ve bylece hareketine mazeret arayan bir Komniste (Lenin): Bir Komnistin husus hayat yoktur! Diye barmtr. Ancak bir idealistin azndan kabilecek mthi nida... {Lenin), bu tezad iinde, belden aas insan, belden yukars hayvan, yle garip bir mahlk arzediyordu ki, ak brakt belden yukarsn, nazarlardan saklad belden aasiyle koruyor ve bu tezadnn farknda olunmuyordu. (Lenin) hakknda (Maksim Gorgi) diyor ki: Onun husus hayat o tarzda geti ki, dinlerin kuvvet ve itibarn kaybetmedii bir devirde yaam olsayd, kendisine bir Aziz nazariyle baklrd. Biz bu lflarda (Lenin) in faziletini deil de, korkun tezadn buluyoruz. O, inand fikirler manzumesini ve baland kfr, tam zddmn vecd ve ahlkiyle koruyan, dasitan bir abes belirtiyordu. Ve ite, Komnizmin usulndeki en byk abes de budur! ' (Lenin) ve ontin etrafnda ihtillin birok mensubu, samimiyetle inandklar tantanal ve azametli btl karsnda, ruhulua yaklatn ve esasn orada bulduunu hi farketmedikleri bir mikyasta, fedakr ve nefs hrsndan uzak bir hayat yaamlardr. Nitekim (Lenin) in kzkar-dei (Pravda) gazetesi idarehanesinde alm, Hariciye Komiseri (Litvinof)un kars, evini idare edebilmek iin ngilizce dersleri vermi, ba131 ka bir Komiser (Rkof)un kars da Moskova Shhiye Dairesinde memurluk etmi, umum Talim ve Terbiye Komiseri (Bubonof)un kars ise bir maazada satclk yapmtr. Ruhuluk, ahlklk ve milliyetilik taslayan ve stelik Komnistlie dman geinen baz rm lkelerin haline nisbetle, ne derin ve ac ibret dersi! Fakat bunlar, biraz evvel de belirttiimiz gibi, tek bana hi bir deer belirtmez; ve Materyalizm Komnizm tertibinin gstermelik tek nesle mensup aldatc bir eserinden ve ayr bir tezat ve zaafndan baka hi bir dellet arzetmez. Zira bu hal, telkin ve ilkah edilen ve ruhi bir meyyideye bal bulunan msbet bir ahlk idealinin eseri deildir. Eer (Lenin), Materyalizm ahlkna dayanarak ve srf gnlllerden seerek senede 365 gen Rus bakiresi isteseydi, bakireler, o da eer bulunabilirse kendisine teslim edilir; ve bu ahlk Materyalizmaya kar daha tezatsz kaard. Hem inanmamak ve inanmay kendi z merkezinden inhiraf ettirmek, hem de inanmamaya, inanmann ahlkiyle balanmak, ne tuhaf!.. Drst olmak kaygsiyle hemen ilve edelim ki, Komnizmin de inand bir ey vardr; fakat onda bu ahlk yoktur. Komnizmin birinci istismar tabyas, ilimleri ve sanatlar diledii gibi gayelendirip 12 derste dans reten Profesr Hokkabazyan tarznda dnya grleri istiflemek, bunlar yass kafalara kolayca yerletirmek; ve sonra btn Gzel Sanatlar ubelerini harikulade mikyaslarda 132 kemiyet zenginliine boup topyekn dva lehinde kullanmak oldu. Bir Komnist haritasnda, kendileriyle iktisadi ve siyasi mnasebeti olmayan bir ehrin gsterilip gsterilmiyecei, bir meseledir. Onlarn ilim telkkisiyle, mcerret, kendi mnzev realitesi iinde yatan ve yaayan hi bir keyfiyet yoktur. Bunun da mnas udur:

Komnizm ile saf ilim badaamaz. Fen ve teknik sahas, ayn... O zaten, saf ilimden budanm ve kendisinden ibaret kalm, tatbikat erevesi... ( Gzel Sanatlara gelince .Bu, niyete gre ses veren tlsml kemanlar, muazzam devlet himayeleriyle, Komnistlerin elinde, dvalarnn sadece yalanc ahitliini etmee memur, iradesiz kleler.. Tiyatroya, sinemaya, edebiyata,, musikiye, resme, heykele, mimariye ve daha birok Gzel Sanatlar ubesine verdikleri kymet, daima bu hududun iinde ve sadece ucuz keyfiyetlerin kemiyet kprtnden ibaret... (Lenin), mehur arlo iin demi ki: Dnyada aradm, zlediim tek adam (arli aplin)dir.= Halbuki arlo'nun dehs, ona istedikleri kadar Komnist desinler, Materyalist makine gryle alay eden ve istiyerek veya istemiyerek, ruhu deerlere kaan soydandr. Yeni Zamanlar filminde aro, Materyalizmin, makineyi aziz-letirici grn kepaze etmitir. Bir kolu ameleyi yedirmee, bir kolu da onun azn silmee mahsus olan makinenin yemek yedirme kolu bozulur, kol havada alr ve br kolu gelip a adamn azn siler. Yirminci asrn putu sfatiy133 le insan tahakkmnn dna km makinenin aptal'n, hi bir misal, bundan daha keskin canlandramaz. Komnizm dnyas, sanatkr, Roma'daki (Kapitol)n mukaddes kazlar gibi besledi, palazlandrd. Sanatkr, fni cesediyle, maddesiyle korunuyor, ruhu ve mnasiyle de gebertiliyordu. Sanatkr, hi bir diyarda grlmemi aplarda korudular, fakat buna karlk bizzat sanat, sf ve hr sanat boup ldrdler. Nitekim ilk Komnist airlerden, Trkiye'de bir zamanlar Nzm Hikmet isimli hararetli bir taklitisi yaayan (Mayakofski) ile (Essenin) ahslarnn korunup sanat idealinin batrld dnyada barnamaya-cak bir ksknle dtler ve intihar ettiler. Bu hal, sanatkrn, her trl korunmaya ramen gerek faaliyet zeminini kaybetmesinden gelen ruh ihtilline bal olsa gerek... imdi sra, din ve btn manev deerlere geldi: Btn dinler ve her nevi mavera alkas, Materyalizm ve Komnizm nazarnda, hastalklarn, sapklklarn en feciidir. Kendilerince, bu illetleri tedavi edilmeden, fertlerle hi bir ibirlii yaplamaz ve hi bir mnasebet kurulamaz. Yahudi (Marks.) in Din afyondur! szn, bir Fransz mtefekkirinin tabiriyle, yet gibi her tarafa yazdlar. Kzl Meydann duvarlarna ve her yere... Gelip geen memurlar Rusya'da herkes memurdur zerlerinde orak-eki bulunan kasketlerini karp, (Giyyom Tel) efsanesinin apkas gibi, bu ly selamlamaya zorlandlar. Daha inklbn banda btelerinden btn 134 din tahsisatn kaldrdlar. Sonra sonra, kiliselerden, stelik vergi de almaya baladlar. (Rostof) ehrinin bir kilisesine 1925 yl iin konulan vergi, 70 bin ervonets, yani o zamanki bizim parayla bir milyon liraya yakn bir kymettir. Bugnn 20 milyon liras... nklbn banda o kadar papas ldrdler ki, her sokak aznda birka papas leine tesadf etmek det oldu. Yine inklp iinde, hayallerinde, peygamberlerin tahtadan ve kartondan heykellerini yapp merasimle yaktlar; ve her tarafta (Marks) m mahut dvizini gezdirdiler. Din afyondur! Bolevik airi .Mujik! Senin yeni Vatikan'n Kremlin'dir! Diyen gln msralar dkyor; Sovyet rejimi, aklnca, Tevrat, ncil, Kur'n'a at mcadelede faslasz devam ediyordu. Baz zulmlerden mteessir olan ve yazd teessr mektubuna cevap isteyen * Papa 9 uncu (Pi) nin isteine verilen cevap, topladklar bir ianenin tahsis yerini deitirip bir uak filosu almak ve filoya u ismi takmak oldu

 Papa'ya cevabmz! Kaynaklarn kayna dinden baka, btn ruhu kymetler, milliyetilik, ahlklk, aileci-lik, Komnizm gznde en adi hakaret hedefleri bilindi. Komnizmin sf doktrinler leminde ve esasnda aileye yer yoktur. ocuk, cemiyetin maldr. yandan sonra ocuk sitelerine gnderilecek ve orada kpek yavrusu srleri halinde bytlecektir. Bylece bunlarn anneleri de a135 habilecek ve cemiyete verimli olacaktr.. Kadn, kocasna, hi bir murakabe ve inhisar hakk tanmaz. sterse kocasnn ismini tar, isterse tamaz. Bir kelimeyle evlenir, bir kelimeyle ayrlr. Miras, ana baba hakk, samalarn samas-dr. Onlarca, kadnn, erkek ve aile esaretinden tam bir kurtulu salanmadka, tam bir inklp olamaz. Komnizm tefsirciliinde amele snf, sadece, kfr erevesi btl itikatlar manzumesinin manivelas mahiyetinde bir dayanaktan baka bir ey deildir ve hakikatte hi bir imtiyaza nail olamamtr. Bu hilelerini aka itiraf etmekten ekin -mezler: i snf bizde, fikirlerimizi mcerretten kurtarmak iin istinat ettiimiz bir kaideden ibarettir. timai snflardan birine dayanmayan fikir, havadadr! . Komnizmde, Musa Peygamberden beri gelen, evvel ona ihanetle balayan, ruhi birlik ve btnlk suikasts Yahudi dehs, yine kendi messesesi olan Kapitalizme kar en parlak intikam tuzan kurmutur. imdi bu tuzaktan intikam almak sevdasnda olan da, yine ayn Yahudi dehasdr. Ve btn bu dvalarn, kalbur gibi zerinde elendii korkun bir diyalektik... Punduna getirici, yutturucu, artc, aptnc materyalizm diyalektii... Her eyi kel ve kele kemiyet er-evresinde ele alp, her eye, eski; geri, gerici, mrteci, kokmu, rm yaftasn takan, o dar, 136 o yeknesak, o vahi diyalektik... Bandroll hakikatler simsarl, sahte kymet hkmleri kuponculuu... Ve Byk Postanenin nnde leke sabunu satan iportaclarn kolay belagat ve alka avcl... Byk bir Fransz mellifi diyor ki . Ben bir Fransz olmak sfatiyle acaba Komnizmden ne alabilirim? Dnyorum, dnyorum ve yalnz unu buluyorum: Korku!s Evet, sadece dehet! Medeniyet tarihi boyunca gelmi 20 nci asr Avrupals, her ihtimale gebe ve her istikamete hassas, son derece girift ruh seciyesiyle, bu, canhra denecek kadar basit ve kaba, fakat o nisbette kstah ve istismarc, peinden milyonlar eken yaln btl karsnda rpermez de ne yapar? Hislerin en samimi ve insan olan budur! Materyalizm ve Komnizm, gerek sf fikirler alemindeki yeri, gerekse koskoca bir lkede bulduu ilk tatbik ekliyle, meden Garp efendisinin gznde, milyonlarca defa bytlm ve * dev haline getirilmi bir ruh ve beyin basilidir. O, bu asrn en byk filozofunun dedii gibi: Ruh muvazenesini kaybeden Garp entel-lektelinin,' kuytu bir kede tatbike koyulduu intihar tecrbesinden baka bir ey deildir. te, zyle ve ilk tatbik ekliyle, o... Ya sonra ne oldu? Ve ite dvann, esasta bir olamazm nasl ldrld bakmndan, en nazik noktasna geldik : Bugn Komnizm, tohumu ahlat ve yemii at kestanesi, efsanev bir aa gibi, kknden 137 inhiraf etmi, kendisine dman rejimlerin bnye kanunlarn olduu gibi kopya etmekten baka are bulamam, bu arada (1) numaral bir Emperyalizm ve onun manivelas olarak hain bir Militarizme kaym, umum kfrnden baka kendi kendisinin de kfiri, korkun bir Moskof intikam ocadr.

htillin banda, (Lenin)in imendifer istasyonlarndaki mehur l; Yaasn dnya ihtilli! Kahrolsun Emperyalistler! Naras, artk bir ryadr. Bugnn l, hakikatte udur . Yaasn kurtarc Moskof istils! Kahrol-Kapitalistler! Bugn Komnizm, asrlarca manevi balyozu altnda inledii ve hacri altnda yaad Bat Dnyasna, hl (Engels) ve (Marks)n tenkit gzyle bakarken, ayn dnyann usul ve silh-lariyle ona kar kan, milli bir Moskof hnc, mill Moskof hncnn tezgh olmutur. Eski Komnist itikatlar, sf fikir ve hakikat nndeki mevkilerinden ziyade, Hr dnyann kanna susayc Asya Moskof hncnn tekiltlanmasna yardmc olduklar kadar kymetlendirilmi, ie yarayanlar tutulmu ve yramyan-lar atlm, gerisi de, tpk ii smf - gibi hayal bir bahane olarak yrrlkte braklmtr. Ayn Moskof hncnn besleyicisi olmak yerine krleticisi gibi grdkleri, aile, ocuk, ahs mlkiyet ve fert haklan zerindeki akideler, ilk kfrlerine ihanet edilmi olmaktan korkulmya-rak yine tepe taklak edilmi ve eski yerlerine oturtulmutur. 138 Nihayet, iisiyle, kylsyle, ordusuyle, polisiyle, lboratuvariyle, aletiyle, sistemiyle, ite 200 milyon ve dta 1 milyarlk bir ktleyi penesinde smsk tutan, sadece mill bir hnc ideolojik bir put gibi gsteren ve diyar diyar bu puta tapacak insan arayan, fevkalde bilgili, tecrbeli, hesapl, tekiltl bir zmre tahakkm... Gnee elektrik faturas kesmee giden feza adam efsanelerine kadar, Batl Burjuvalarn yreine indirmek iin her oyuna bavurucu, teknik ve teknisyen umaclar zmresi tahakkm... te, gya insanlk apnda sf fikirlerden Komnizmin kar yol bulduu son durak... Moskofluk dura... Btn insanl kurtarmak iddiasndaki fikir ahtapotu, neticede, ezeli orman nizamn ars-lanarn elinden almak ve penelerinin manikrn karakulaklara yaptrmak sevdasnda bir ay dourdu. Yalnz aziz nefsinden baka kaygs olmayan bu bilgi aynn, i metodlar ve yabanc lkelere nfuz plnlar da, tlsml bir mezhep gibi yutturulur ve yutulur oldu. Sade bizde deil, dnyann her tarafnda... Yoksa bugn Komnizmin Cprist) gzle, kendi z ocanda, ne hazin bir fosil manzaras arzettiine misal, bizzat Komnist Rusya'dr (Le-nin)in bir camekn iindeki mumyasiyle, Komnizmi dinamik zaman ve mekna gre kua eviren (Staln)in ls yanyana, artk Rusaya Ltince kadar yabanc Tarih maddecilik ve Sermaye isimli kitaplar hep bir arada, bizzat Komnist Rusya... Siz ona dnyay veriniz; Komnizmi bizzat kendisi inkr etsin!.. 139 Trkiye'de Materyalizm ve Komnizm, bir ka asrdr srp giden inhitat tarihimizin sonunda, Cumhuriyetle beraber faaliyete geer. Balangta, Cumhuriyetin ykt messeselere kar onunla ibirlii yapmak ister gibi grnr, onu tutar, destekler. Fakat sonra btn faaliyetini Trk manevi btnlne ykseltmee balar. Vaka derhal kanun d saylr ve takip mevzuu olursa da, karsna hi bir zaman mkemmel mcadele artlan ve ruh tehizatiyle kldn gsteren, plnl ve sistemli bir imha hareketine hedef tutulmaz. Ancak siyah elbisenin yakasna kt zaman toplanan bitler gibi... Komnizm, Trkiyede, kaps rtl evlere, krk caml pencerelerden, ykk bacalardan, skk tahtalardan szan mzmin cereyanlar halinde, her trl gizli nfuz ve hll yollarn tecrbe etmitir. Fakat her eye ramen, tam ve gerek birliF ll salayamamtr. Neden? Karsnda, idrkli, ilimli; sistemli, tekiltl bir mania bulunmadna gre, niin? Himayesiz ve babo olsa da, z kkyle alkas her an biraz daha zayflatlsa da, yaradlndan mdafaah, nfuzu imknsz bir Trk ruhu yaad iin... Hani iimiz Allaha kald derler ya... Bilmezler ki hi bir i Allaha kalmaz; her i, banda ve sonunda Allahn mutlak tasarrufu altndadr ve her i, banda ve sonunda zaten Allaha kalmtr.

Byleyken bu bahiste, tek tedbirsiz, ltuf do-mdan doruya Allahtan gelmi, bizi Allah korumutur. 140 Memleketimizde, binde ikiyi gemedii sylenen Komnistler, insan eitleri iinde bu dnyann en sefil ve en ucuza kazanlm rnekleridir. Ucuza kazanlm tabiriyle madd menfaati kasdetmiyorum. Tek fikir ve nefs murakabesi ilesine meydan vermeyen bir el abukluu iinde ahsiyetlerini teslim edilerindeki ucuzluk... Madd menfaat de abas... Balca nfuz ve hll yataklar olarak, Yksek Tahsil Ocaklar, sanat muhitleri ve basn kadrosundan devirilmesine allan bu tipler, kolay, fakat son derece tesirli bir metodla avlanr. Baknz, nasl? Memlekette i meselelerin, i idare aksaklklarnn ve her gn biraz daha prsyen ideal zaafnn en sefil ve en ucuzla kazanlm i rnekleri marifetiyle... En basit sahtekrlk usulleriyle ele geirilen bu basit sahtekrlar, son vapur kalktktan sonra rtkanlar tmee balayan dolmu motorlar gibi, btn i muvazenesizliin, mitsizliin teselli istikametini ve dereyi gemek aresini kendilerinde gsterirler. Mademki Trkiyenin i vaziyeti bu kadar kark ve bnyesi bu kadar skntldr-, o halde areyi Komnizmde aramak lzmdr!!! te reeteleri!!! i, lim, air, memur, aktr, mhendis, ressam, teknisyen, mimar, doktor, filn ve falan, gitsin de mesleinin verimini Rusyada grsn!!! Bu ahmak reetelere kaplanlarn, 100 haneli bir kerrat cetveli gibi, klklar, tavrlar, edalar, szleri, naralar, hrltlar, hep Moskovada mhrlenmi, belli bah ve aalk bir (Barem) tablosu izer. Hepsi de ayni kan kalbndan 141 kma un helvalar eklinde, birbirine benzerler. (Homongolos) lardan daha sun' ve daha az beeridirler. Kafa vokablerleri ise, cami avlularndan niyet eken kularn azlarndaki renk renk pusulalardan daha fakir... Saylarn arttrmak iin, kendilerinde olduu gibi, ilk alnda avn enseleyen sinek ktlar halindeki mahut reetelerini aarlar ve bunlar beyinsiz kafalarn stne asarlar: Din afyon, demokrasi hasta, milliyet khne, hrriyet yalan!.. Her istikamet geri ve gerici!.. Tek yn, sol!.. Cumhuriyeti, inklp, hrriyeti ve gya Komnist dman geinenlere de geri ve gerici lfn retmilerdir. Bunlar, bu haereler, musallat olduklar vcudun kendi mevzularnda hi bir zaman hamama gidip topyekn soyunmaya, ayklanmaya, keselenmee hevesli olmadn da pek gzel akarlar; ve gelip gemi btn hkmetleri ahmak bilirler. Bunlarn birok salhiyet mevkilerinde aabeyleri de grlmtr. Onlar kendilerini maske- ' lemei bilirler, bazan da yenicilik akna apak boy gsterirler. ou, sigaya ekilecek olsalar, Komnizmi de bilmeyen, Komnist bile olmaktan ciz, lfta il enlik heveskn kfr yobazlardr. Ve btn bu birbirine zt, btn bu birbiriyle ahenksiz unsurlar, Moskova, sucuk olmaya giden eit eit et, sinir ve kemik bulamac halinde, makinesinde eker macunlatnr. u, huzur, huzur diye aradmz, adresi mehul, esrarl bir nesne var ya; ite onun bsbtn kaybedilmesi ve bir daha bulunamamas kadar, Moskovann iine gelir bir ey olamaz. 1-12 Komnizmin biricik metodu, her lkeyi kendi mitsizlii, bezginlii, sknts iinde avlayp, yani insanlar (Antitez) leriyle yakalayp birdenbire are ve tez olar'ak onlara kendisini sunmaktr. te size Komnizmin, bandan beri aksiyon-cu deil, reaksiyoncu, tezci deil, antitezci lplk ve istismarclk metodu ve onun kaba hatlarla, eski ve yeni btn maceras!.. Netice:

Dnya, ilk insandan beri, hakikatin merkezini telerde, telerin tesinde, onun tesinde, namtenahi telerde kurcalayan dinlerden ve madde st inan sistemlerinden harekete getiine gre, artk anlyoruz ki, Materyalizm ve Komnizm, her eyden evvel bir aksiyon deil, bir reaksiyondur. Dine ve madde st inan sistemlerine, felsefe lgatiyle dealizm ve spiritalizme; ve ananevi cemiyet temelini kuran her trl ferdi mlkiyet ve hrriyet hakkna kar sert bir akslmel... Esasta amel, aksiyon, kar taraftadr; ve byleyken bu akslmelin, koskoca bir kitabiyat halinde ak-siyonluk bir apa ulatrld da inkr gtrr gibi deildir. Fakat ister aksiyon, ister reaksiyon, bir kitabiyat, mcerret hak ve hakikat dvasnda, Avrupa fikir tezghlarnda oktan beri lm darbesini yemi, raflara tarihi bir htra olarak istif edilmi, 20 inci asrn en galiz fikir dalleti diye yaftalanm; ve kendi tatbikat ocanda bin bir ada, ve ameliyattan sonra, tam mnasiyle milli ve kavmi bir ihtiras sistemi halinde medeniyet dnyasnn stne kanat germitir. 143 Ona kar koyabilmek iin onu tanmak lzmdr. Biz ise, Komnist geinenlerimiz bata, kendimizi tannmyoruz ki, onu tanyabilelim... Komnizmin, bandan beri takip ettii istismarclk ve lplk izgisini grp bilmek ve omuz silkip gemek de para etmez. Zira bu cani lpln altnda, gme gtrlmesi mmkn vatanlar vardr; ve pratikte 20 inci asrn deha markasn tayan komnist metodunun akaya gelir taraf yoktur. yleyse?.. ne yapmakta? Gklerin rahminde kan renkli afaklara br-l bir yeni gn hasretiyle kavrulan insanln strabn duymakta... Ezelden gelip ebede giden gerek kymetlerin hesabn sormakta... Solmayan renkten, kslmayan sesten, krlmayan izgiden, gemeyen andan, prsmeyen yeniden, kflenmeyen madenden haber istemekte.. nsanl iin iin kemiren bu hummann gerek ile payn yklenmekte... Gerek mnada bir yeni nesil yourmakta... Bu yourma iinin hamurkrlarn bulmakta... Ne azim dva.'.. inallah bu yourma iinin teknesi vatanmz olur; lif lif kkmz tutan ve asla brakmayan aziz Anadolu?. Necip Fazl Ksakrek _ Dnya Bir nkilap Bekliyor

www.kitapsevenler.com Merhabalar Buraya Yklediim e-kitaplar Aada Ad Geen Kanuna stinaden Grme zrller in Hazrlanmtr Ekran Okuyucu, Braille 'n Speak Sayesinde Bu Kitaplar Dinliyoruz Amacm Yayn Evlerine Zarar Vermek Deildir Bu e-kitaplar Normal Kitaplarn Yerini Tutmayacandan Kitaplar Beyenipte Engelli Olmayan Arkadalar Sadece Kitap Hakknda Fikir Sahibi Olduunda Aada Ad Geen Yayn Evi, Sahaflar, Ktphane, ve Kitaplardan Temin Edebilirler

Bu Kitaplarda Hi Bir Maddi karm Yoktur Byle Bir eyide Dnmem Bu e-kitaplar Kanunen Hi Bir ekilde Ticari Amal Kullanlamaz Bilgi Paylatka oalr Yaar Mutlu Not: 5846 Sayl Kanunun "altnc Blm-eitli Hkmler " blmnde yeralan "EK MADDE 11. - Ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar ama gdlmeksizin bir engellinin kullanm iin kendisi veya nc bir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri 87matlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izinler alnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir ekilde satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur." maddesine istinaden web sitesinde deneme yaynna geilmitir. T.C.Kltr ve Turizm Bakanl Bilgi lem ve Otomasyon Dairesi Bakanl Ankara Bu kitaplar hazrlanrken verilen emeye harcanan zamana sayd duyarak Ltfen Yukardaki ve Aadaki Aklamalar Silmeyin Not bu kitaplar Grme engelliler iin taranm ve dzenlenmitir. Tarayan MESUT HEKMHAN mesuthekimhan@gmail.com Necip Fazl Ksakrek _ Dnya Bir nkilap Bekliyor