TR21 Trakya Bolge Plani

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013
EKM 2010
EYLL 2010
Ekim 2010
SUNU Cumhuriyetimizin 100. kurulu ylnda TR21 Trakya Blgesinin srdrlebilir bir ekilde kalknan, doal ve kltrel varlklarn kaybetmeksizin deere eviren ve rekabeti ekonomisiyle tannan bir blge olmas, uzun vadeli bakmzn temel odan oluturmaktadr. Bu vizyona ulamak amacyla, ilk birka yllk sre iinde uygulanacak iktisadi, sosyal, kltrel ve evresel politikalarn genel erevesini ise TR21 Trakya Blge Plan (2010-2013) izmektedir. TR21 Trakya Blgesinde blge plan hazrlk almalar, 3194 sayl mar Kanununun ilgili maddesi erevesinde, Devlet Planlama Tekilat Mstearlnn uygun grmesi zerine Trakya Kalknma Ajans tarafndan koordine edilmitir. Sz konusu Plan, Mstearlka onaylanarak yrrle girmitir. TR21 Trakya Blge Plan, Edirne, Krklareli ve Tekirda illerini kapsayan blgenin vizyonu ve bu vizyona ulama ynnde ilk aamada temel alaca kalknma stratejilerini ve nceliklerini ortaya koymaktadr. Bu ilk blge planlama dnemi, grece ksa vadeli olup takip eden planlama dnemleri iin nemli bir tecrbe edinme sreci nitelii tayacaktr. Bu erevede, ilk blge plan dneminde aada sralanan alanlarda admlar atlacaktr: Ekonominin evre dostu, rekabeti ve teknoloji kapasitesi yksek sektrler lehine dntrlmesine paralel olarak markalama, inovasyon ve Ar-Ge altyapsnn gelitirilerek rekabet gcnn arttrlmas, Blgemizin corafi konumu dolays ile sahip olduu avantajlardan daha etkin yararlanmas ve meknsal planlama yaklam ile altyapsnn gelitirilerek ekonomik ve sosyal bir cazibe merkezi haline getirilmesi, evre kirliliinin azaltlarak kontrol altna alnmas srdrlebilirliin ve enerji verimliliinin salanmas, ynnde evresel
Toplumun tm kesimlerinin eitim, salk, sosyal hizmetler gibi temel hizmetlerden etkin bir ekilde yararlanmasnn salanmas ile birlikte gelir dalmnn iyiletirilerek, refah dzeyinin ykseltilmesi ve sosyal dayanmann gelitirilmesi.
Bu kapsamda, blgesel kalknmada klavuz ilevi grecek olan TR21 Trakya Blge Plannn temel gayesi, Blge kaynaklarnn kalknmaya ve refah dzeyinin arttrlmasna hizmet etmesidir. Bir baka deyile, Plan ile TR21 Trakya Blgesinin geleceinin nasl ekilleneceine dair tasavvur ortaya konmaktadr. Zira Planda, Blgenin her kesiminden yerel aktrlerin grleri dorultusunda ihtiyalarn tespiti ve bunlara ynelik zmlerin gelitirilmesi n planda tutulmutur. Ama, ihtiyalarn yerel kaynaklarla, Blgeye zg
yerel zm teknikleri kullanlarak karlanmas ve srdrlebilir bir kalknmann salanmasdr. Blgede kaynaklarn yerinde ve etkin kullanmn salamak, yerel potansiyeli harekete geirmek, kamu kesimi, zel kesim ve sivil toplum kurulular arasndaki ibirliini ve ortak alma kltrn gelitirmek amacyla kurulan Trakya Kalknma Ajans, Plann hazrlanmasnda katlmclk yaklamn esas almtr. Bu dorultuda, hazrlk aamasnda katklarn esirgemeyen tm toplumsal kesimlerin Plann tannmas, benimsenmesi ve uygulanmas srelerinde de aktif olarak rol ve sorumluluk almalar ortak temennimizdir. Bu almada emei geen herkese teekkrlerimizi sunarz.
ye Zbeyir KEMELEK Tekirda Valisi
Bakan Gkhan SZER Edirne Valisi
ye Muammer MUMAL Krklareli Valisi
ye Adem DALGI Tekirda Bel. Bk.
ye Hamdi SEDEF Edirne Bel. Bk.
ye Cavit ALAYAN Krklareli Bel. Bk.
ye Mnr KARAEVL Tekirda l Gen. Mec. Bk.
ye Tacittin ALIM Edirne l Gen. Mec. Bk.
ye Mehmet Tuna SOYKAN Krklareli l Gen. Mec. Bk.
ye Mustafa YURDANUR Tekirda TSO Bakan
ye Cemil GLER Edirne TSO Bakan
ye Erturul Ziya ETNTA Krklareli TSO Bakan
YNETC ZET statistik Blge Birimleri Snflandrmasna gre, TR21 Trakya Blgesi Tekirda (TR211), Edirne (TR212) ve Krklareli (TR213) illerini kapsamaktadr. Blgede toplam 83 belediye, 26 ile ve 678 ky bulunmaktadr. Yzlm (gller hari) 18.665 km2dir. Nfusu 2009 yl itibariyle 1.511.952dir. TR21 Trakya Blgesi, Trkiyenin Avrupa ktas zerindeki topraklarn byk bir blmn oluturmaktadr. Bu zellii ile Blge, Trkiyenin Avrupaya alan kaps konumunda olup, Avrupa ile gelitirilecek sosyo-ekonomik iliki ve etkileimler iin uygun bir zemin sunmaktadr. Trkiyenin Avrupaya eriimini salayan tm karayolu ann ve son dnemde yapm hz kazanan baz enerji nakil hatlarnn Blgede yer almas, TR21 Trakya Blgesine stratejik bir nem kazandrmaktadr. Demografik gstergeler bakmndan, Trkiye toplam yzlmnn %2.4ne sahip olan TR21 Trakya Blgesinin Trkiye nfusundan ald pay, 1965 ylnda %2.7 iken 2009 ylnda bu oran %2.1e dmtr. Blge, Trkiye geneline kyasla daha dk nfus younluuna sahiptir. Bununla birlikte, sanayinin gelitii blgelerde ve Ergene Havzasnn iinde nfus younluu artarken, sanayinin grece daha az youn olduu Bat ve Kuzey blgelerinde nfus younluu dmektedir. Blgedeki igc arznn sanayinin talebinden daha az olmas, dier blgelerden g alnmasna neden olmutur. Sonu olarak orlu, erkezky ve Lleburgaz gibi sanayi blgelerinde eitli blgelerden gelen farkl kltrlere sahip bir nfus olumutur. Gelien sanayinin yaratt istihdamn neden olduu gler sonucunda, 1995-2000 dneminde Tekirda 96.8lik bir oran ile Trkiye genelinde en yksek net g hzna sahip il olmutur. TR21 Trakya Blgesinin sosyal uyum yapsna ilikin olarak temel karakteristiinden sz edilebilir. Bunlardan birincisi, snr blgelerine sahip oluudur. kincisi, Blgenin ekonomik ve sosyal entegrasyon problemleri ile kar karya olan eitli dezavantajl gruplara sahip olmasdr. ncs ise, sanayi blgelerinin youn g almasdr. Bu temel karakteristik esas alnarak, Blgenin sosyal ve beeri yapsnn gelitirilmesi, toplumsal entegrasyon ve dayanmann n planda olmas gerekmektedir. Blgede, sosyal yapnn temel talar arasnda yer alan ve toplumsal entegrasyonu salamaya dnk olarak nemli bir ilev gren sivil toplum kurulular, greli olarak yeterli kapasite, imkn ve donanmlara sahip bulunmamaktadr. Bu nedenle, rgtl sivil toplumun sosyo-ekonomik ve kltrel hayata katlmnn salanmas, daha aktif ve etkin hale gelmesi sosyal yapnn geliiminde ve kalknmada ana unsurlar oluturmaktadr. Mevcut durum itibariyle, TR21 Trakya Blgesi eitim altyaps asndan eitli yeterliliklere ve potansiyellere sahip bir blge olarak karakterize edilebilir. Ancak, eitim altyapsnn gelitirilmesi asndan, zellikle dezavantajl gruplarn bu hizmetlere
eriiminin salanmas, eitimdeki donanm eksikliklerinin giderilmesi ve gle gelen nfusun basklad altyap imknlarnn iyiletirilmesine ynelik tedbirlerin gz nnde bulundurulmas gerekmektedir. TR21 Trakya Blgesinin salk altyaps, Blge iinde homojen zellikler tamamaktadr. Edirne ve Krklareli illeri, salk altyapsna ilikin veriler asndan Trkiye ortalamalarnn zerinde deerlere sahipken, Tekirda ilinin salk altyapsnn iyiletirilmesine ynelik admlara ihtiya olduu grlmektedir. Bununla birlikte, dezavantajl gruplarn salk hizmetlerine srekli ve sorunsuz eriimi ncelik arz etmektedir. stihdamn yaps incelendiinde, yakn dnemde Blgede yapsal deiimlerin sz konusu olduu grlmektedir. TR21 Trakya Blgesinde 2004 ylnda tarmdaki istihdamn pay %34.2 iken 2008 ylnda bu oran %20.2ye dmtr. stihdamda tarmn azalan pay sanayi ve hizmet sektrndeki art ile karlanmtr. sizlik, zellikle son dnemlerde, TR21 Trakya Blgesinin nemli sorunlarndan birini dnmtr. Uzun dnemli isiz saylar Trkiye iin yllar itibari ile azalma eiliminde olmasna ramen, TR21 Trakya Blgesi iin istikrarl bir ekilde artmaktadr. Blgede, zellikle son yl ierisindeki isizlik art hz Trkiye ortalamasnn zerinde kalmtr. Sanayinin Blge iinde orlu ve erkezkyden balayp Muratl ve Lleburgaza kadar uzanan D-100 Karayolu etrafnda younlamas ve belirtilen blgeler dndaki yerlerde tarmsal retimin nemini koruyarak devam etmesi, Blgede ikili bir heterojen sosyoekonomik yapnn olumas ile sonulanmtr. Devlet Planlama Tekilatnca 2003 ylnda yaplan llerin ve Blgelerin Sosyo-Ekonomik Gelimilik Sralamas Aratrmasna gre TR21 Trakya Blgesi, II. kademe gelimilik dzeyine sahip bir blge konumundadr. Bir blgenin rekabet avantajlarn belirleyen unsurlar balamnda TR21 Trakya Blgesi; gl ulam, enerji, haberleme ve lojistik altyaplar asndan eitli stnlklere sahip bulunmaktadr. Ancak sz edilen altyap unsurlar, Blge genelinde homojen bir dalm gstermemektedir. Blgenin stanbul hinterland ierisindeki erkezky, orlu ve Lleburgaz ileleri arasnda kalan blm sanayi iin gl bir altyap imkn sunarken, Bat ve Kuzey aks ierisinde yer alan organize ve dier sanayi alanlarnn zellikle ulam, enerji ve artma tesis altyaps ynnden gelitirilmeye ihtiyac bulunmaktadr. Bununla birlikte, illerin rekabetilik dzeyleri arasnda dikkate bir deer farkllk bulunmaktadr. Tekirdan geliiminde sanayi younlamasnn belirleyici faktr olduu grlrken; Edirne asndan -genel gelimilik sralamasnda greli olarak st sralarda yer almasna ramen- sanayi d sektrlerin daha belirleyici olduu grlmektedir.
Tekirda, ticaret ve retim asndan nemli bir potansiyeli barndrmakla birlikte, beeri sermaye alannda alt dilimlerde yer almaktadr. te yandan, Edirne ve Krklareli illerinin beeri sermaye asndan greli olarak daha iyi bir konumda olduu grlmektedir. Blge ekonomisi genel olarak analiz edildiinde, 2006 ylnda yaratlan gelirin iinde tarmn paynn %12.5, sanayinin paynn %34 ve hizmet sektrnn paynn ise %53.5 olduu grlmektedir. Tarmsal ve snai retiminde Trkiye ortalamasnn zerinde bulunan Blge, hizmetler sektrnde %10 orannda altta yer almaktadr. Tarmsal retimden elde edilen gelir, 2004-2006 dnemi arasnda sabit kalrken sanayiden elde edilen gelir %46 bym, hizmet sektrnden elde edilen gelir ise %50 art gstermitir. Trkiye ekonomisinde ve dnyada yaanan ekonomik krizler -dier blgelerle karlatrldnda- TR21 Trakya Blgesini olduka olumsuz ynde etkilemektedir. Nitekim, son yaanan kresel kriz dneminde Blgedeki isizlik oran ile kapanan iyeri saysndaki art Trkiye ortalamalarnn zerinde seyretmitir. Bununla birlikte, tarm ve hayvanclktan elde edilen gelirlerin azalmas, tarmsal igcnn zellikle gen alanlarn saysndaki d, tarma dayal sanayinin hammadde ihtiyalarnn Blge iindeki hammadde retimi ile karlanamamas, Blgenin yaad baz makroekonomik istikrarszlklarn nedenleri arasnda gsterilebilir. Blgedeki kamu yatrmlarnn byklk ve yeterlilii incelendiinde, Blgenin milli gelire yapt katkya kyasla yatrmlardan daha az yararland mahede edilmektedir. zel yerli ve yabanc yatrmlar asndan ise, TR21 Trakya Blgesi sahip olduu corafi konum ve stanbul gibi bir dnya metropol ve ticaret merkezine yaknl dolays ile bir cazibe merkezi konumundadr. Ancak, corafi ve lojistik stnlklere sahip olunmasna ramen, fiziksel ve sosyal altyapdaki eksiklikler ve yatrm teviklerinden yeterince yararlanamamak gibi unsurlar, Blgenin ekebildii yatrmlar snrlandrmaktadr. Blge genelinde zellikle tarma dayal sanayide yksek bir yatrm potansiyeli dikkat ekmekte olup, bunu srasyla konfeksiyon sektr, makine sanayi ve elektrik-elektronik sektr takip etmektedir. Bu dorultuda, sanayi alannda tekstil, gda ve deri ilemenin ne kan sektrler olduu sylenebilir. Ayrca, tarm ve tarma dayal sanayi asndan da Blge, doal bir kmelenmeye ev sahiplii yapmaktadr. Blgenin nemli tarm rnleri olan buday, ayiei, eltik ve ste karlk un ve unlu rnler, ya, pirin ve st rnleri sanayileri gelimitir. TR21 Trakya Blgesindeki iletme yaps incelendiinde ise, KOBlerin rekabetilik glerinin yeterli dzeyde olmad grlmektedir. Bu noktada kurumsallama, verimlilik art ve inovasyon KOBlerin rekabet glerinin arttrlmasnda nemli bir frsat sunmaktadr. Blge iletmelerinin (tarmsal ve endstriyel) temel sorunlarndan bir dieri markalama eksikliidir. letmelerin ulusal ve uluslararas dzeyde rekabet glerini arttrmalarn
salayacak en nemli tedbirlerden biri markalama faaliyetlerinin hz kazanmas olacaktr. Buna bal olarak, Blgede evreye duyarl, ileri teknoloji kullanan ve katma deeri yksek retim yapan bir iletme yaps ncelikli hedefleri tekil etmektedir. Tarmsal retim incelendiinde ise, Blgenin gerek iklim ve toprak koullarna gerekse sulama olanaklarnn gelitirilmesine bal olarak, her tr tarmsal faaliyete olanak tanyabilecei grlmektedir. Mevcut durum itibariyle, TR21 Trakya Blgesi ayiei ve eltikte lke retiminin yarsndan fazlasn karlamaktadr. Ayrca, stratejik bir rn olan buday retiminde de yksek verimiyle dikkat ekmektedir. Katma deeri yksek rnler ile retim eitliliine gidilmesi, Blge reticisinin gelir dzeyini iyiletirmede nemli bir potansiyel sunmaktadr. TR21 Trakya Blgesi, bykba hayvanclkta Trkiye asndan zel bir neme sahiptir. Blgede yllardr baar ile uygulanan suni tohumlama sonucu, genotip zellikler asndan bykba hayvan varlnda nemli ilerlemeler salanm olup, kltr ve kltr melezi hayvan varlnn toplam hayvan varlna oran ok yksektir. Bu durumun sonucu olarak Blge, Trkiyenin damzlk ambar olma zelliine sahip bir blge olarak deerlendirilmektedir. Blgenin tarmsal retim iletmeleri incelendiinde, aile fertlerinin cretsiz olarak istihdam edildii kk, yar-geimlik ve bitkiselhayvansal kark retim yapan aile iletmelerinin baskn olduu grlmektedir. ok ve kk paral tarm arazilerinde toprak ileme, sulama ve dier temel tarmsal uygulamalar yetersiz kalmakta ve bu durum zellikle kuru tarm yapan Blge reticilerinin gelirlerinin dk olmasna neden olmaktadr. Blgedeki tarmsal kooperatif ve birliklerin says olduka yksek olmakla birlikte, bu retici rgtlerinin ilevsel adan daha etkin hale gelebilmesi iin kurumsallama dzeylerinin gelitirilmesine ihtiya bulunmaktadr. Ekonomik faaliyetlerin bir dier alan olan hizmetler sektr asndan Blge nemli bir potansiyel sunmaktadr. Blgenin zellikle kltr-turizm ve lojistik sektrlerinde geliime ok ak olduu mahede edilmektedir. yle ki, TR21 Trakya Blgesi kltrel eitlilii, tarihi zenginlii ve doal gzellikleri ile kltr ve turizm sahasnda kltr turlar, doa sporlar, deniz turizmi, agro-eno turizm ve benzeri aktivitelerin yaplmasna uygun koullar sunmaktadr. Ayrca, lojistik merkez olma potansiyeline paralel olarak, TR21 Trakya Blgesi farkl tama modlarnn kesitii bir gei blgesi hviyetine sahiptir. Avrupa ve stanbula yaknlk, Blgenin lojistik s olarak hizmet vermesini salayacak nemli avantajlar sunmaktadr. TR21 Trakya Blgesinde enerji kullanmndaki verimliliin arttrlmas ve yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanmnn yaygnlatrlmas nemli bir gereksinimdir. Yenilenebilir enerji kaynaklarndan rzgr enerjisi potansiyeli olduka yksektir. Blgenin yeralt zenginlikleri asndan ise linyit, manganez ve doalgaz n plana kmaktadr. Blgede var olan yksek kaliteye sahip linyit rezervleri, enerji retimine katk salayabilecek niteliktedir.
evrenin ve doal kaynaklarn korunmas, TR21 Trakya Blgesinin en nemli gndem maddelerinden birini oluturmaktadr. 1980 sonras plansz olarak yaanan sanayileme evresel sorunlarn ortaya karm, mevcut durum itibariyle sz konusu yap ekolojik olarak srdrlemez hale gelmitir. Blgenin en nemli evre sorunlar srasyla su kirlilii, hava kirlilii ve atk ynetimidir. Bu erevede kentlerin ve sanayi youn alanlarn atk su artma tesisi, kat atk depolama ve bertaraf tesisi gibi altyap eksikliklerinin giderilmesine ve su kaynaklarn ekonomik kullanan, evresel duyarll yksek srdrlebilir tarm uygulamalarnn yaygnlatrlmasna ihtiya bulunmaktadr. Ayrca, enerji konusunda ise bir yandan enerji verimliliinin arttrlarak enerji talebinin azaltlmas dier taraftan Blgede yenilenebilir enerji kaynaklar potansiyelini deerlendiren enerji retim sistemlerinin gelitirilmesi olduka nemlidir. Gelecekte tarm ve sanayi sektrlerinin birbirlerini engelleyen deil, tamamlayan bir ileyie kavuturulmas sonucunda, evreye duyarl srdrlebilir bir kalknma sreci iine girilecektir. Bunun yan sra, Blgedeki mevcut potansiyelin hareket geirilmesi sonucu tarm ve sanayi ile birlikte Blgenin geliim lokomotiflerinden biri olarak kltr-turizm ve lojistik sektrleri n plana kacaktr. Bu ngrlerin gerekleebilmesi iin Blgeye ynelik etkin ve uygulanabilir planlarn hayata geirilmesi gerekmektedir. Su kaynaklarnn ilgili olan tm aktrlerin egdmnde etkin olarak ynetilmesi, blgenin doal hazinelerinden biri olan tarm arazileri ile sanayi, konut ve turizme ynelik arazi kullanmlarnn etkin ve birbirlerini tamamlayc bir ekilde planlanmas ve etkin tarmsal rn planlamalarnn hayata geirilmesi, srdrlebilir kalknma asndan ne kan gereksinimlerdir. Meknsal geliim senaryolar itibariyle, Blgesinin Dousu sanayi ve hizmet alanlar olarak deerlendirilebilecek iken, Bats verimli tarm topraklar ile karakterize edilebilir. Dolaysyla Blgenin gelecee dnk yaplanmasn; Kuzey ve Gneybat ksmlarnda yer alan koruma alanlar ve ortasndaki gelime alanlar zerine kurgulamak mmkndr. Tekirda, Krklareli, orlu, Lleburgaz ve Kean yerlemelerinin farkl kriterler baz alnarak hizmet fonksiyonlarnda ihtisaslamalar nerilmektedir. Bununla birlikte, erkezkyn Blgenin sanayi merkezi konumunda olmas ngrlmektedir. Ayrca, Edirne bata olmak zere Blgenin doal ve kltrel varlklar asndan zengin olan yerleim alanlar kltr-turizm merkezleri olarak kurgulanmaktadr. Yukarda zetlenmeye allan mevcut durum yapsna bal olarak, Blge paydalar ile yaplan odak grup toplantlar, yz yze grmeler ve uygulanan anketler sonucunda Blge Plan Stratejisi drt temel eksen zerinde oluturulmutur. Bunlar; rekabet gcnn arttrlmas, altyapnn planl geliiminin salanmas, evresel srdrlebilirliin salanmas, sosyal yap ve beeri sermayenin gelitirilmesidir.
TR21 TRAKYA BLGE PLANI (2010 2013)
NDEKLER SUNU ................................................................................................................................. iii YNETC ZET ................................................................................................................ v NDEKLER ...................................................................................................................... 1 TABLOLAR .......................................................................................................................... 4 EKLLER ............................................................................................................................ 6 KISALTMALAR .................................................................................................................. 7 GR ..................................................................................................................................... 9 1. 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 2. 2.1. 2.2. 2.2.1. 2.2.2. 2.2.2.1. 2.2.2.2. 2.2.2.3. 2.2.2.4. 2.2.3. 2.2.4. 2.2.4.1. 2.2.4.2. 2.2.4.3. 2.2.5. 2.2.5.1. 2.2.5.2. 2.2.5.3. 2.2.6. 2.2.7. PLANA GENEL BAKI ............................................................................................. 10 Vizyon ve Temel lkeler ........................................................................................... 10 Ama ve Kapsam ...................................................................................................... 10 Hazrlk Sreci ve Yntem ....................................................................................... 11 Blge Plannn Hazrlanmasnda Dikkate Alnan Belgeler ...................................... 13 MEVCUT DURUM ANALZ .................................................................................... 15 Blgenin Tanmlanmas ............................................................................................ 15 Blge Ekonomisinin Analizi .................................................................................... 15 Genel ekonomik yap ............................................................................................ 15 Sektrel analizler .................................................................................................. 18 Sanayi sektr ................................................................................................... 18 Tarm ve hayvanclk sektr ............................................................................ 31 Hizmetler sektr .............................................................................................. 40 Dier sektrler ................................................................................................... 48 Blgesel rekabetilik ve sosyo-ekonomik gelimilik .......................................... 50 Blgede yatrmlar ................................................................................................ 51 Kamu yatrmlar ............................................................................................... 51 zel sektr yatrmlar ....................................................................................... 52 Yatrm tevik belge say ve tutarlar ................................................................ 53 Giriimcilik, proje gelitirme kapasitesi ve i demografisi ................................... 53 Blgede giriimcilik .......................................................................................... 53 Proje gelitirme kapasitesi ve desteklerden yararlanma durumu ...................... 54 Kurulan ve kapanan irket saylar .................................................................... 55 Pazarlama .............................................................................................................. 56 Teknoloji, Ar-Ge ve yenilikilik ........................................................................... 59
TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013 1
2.2.7.1. 2.2.7.2. 2.2.7.3. 2.2.8. 2.3. 2.3.1. 2.3.1.1. 2.3.1.2. 2.3.1.3. 2.3.1.4. 2.3.2. 2.3.3. 2.3.4. 2.3.4.1. 2.3.4.2. 2.3.4.3. 2.3.5. 2.3.6. 2.3.6.1. 2.3.6.2. 2.3.6.3. 2.3.6.4. 2.3.6.5. 2.4. 2.5. 2.5.1. 2.5.1.1. 2.5.1.2. 2.5.1.3. 2.5.1.4. 2.5.2. 2.5.3. 2.5.3.1.
niversitelerin Ar-Ge ve inovasyon faaliyetleri ............................................... 60 Patent, faydal model ve endstriyel tasarm .................................................... 61 Teknoloji, Ar-Ge ve yenilikilik kapasitesi genel deerlendirmesi .................. 62 Blgenin ekonomik geleceine ynelik projeksiyon ............................................ 63
Beeri Sermaye ......................................................................................................... 66 Nfus ve demografik yap..................................................................................... 66 Nfus bykl, younluu ve art hz ........................................................ 66 Ya grubu ve cinsiyete gre nfus .................................................................... 68 Yerleim yerlerine gre nfus ........................................................................... 69 G .................................................................................................................... 70 Eitim.................................................................................................................... 71 Salk .................................................................................................................... 72 gc, istihdam ve isizlik ................................................................................... 73 gc ................................................................................................................ 73 stihdam ............................................................................................................. 74 sizlik ............................................................................................................... 75 Sosyal uyum .......................................................................................................... 76 Kltr .................................................................................................................... 78 Tarih, Kltr ve Tabiat Varlklar ..................................................................... 78 Mzeler.............................................................................................................. 80 Ktphaneler ..................................................................................................... 80 Sinema ve tiyatro ............................................................................................... 81 Kltrel etkinlikler ve festivaller ...................................................................... 82
Sivil Toplum ............................................................................................................. 83 Eriilebilirlik ve Altyap ........................................................................................... 84 Ulatrma ............................................................................................................... 84 Karayollar ......................................................................................................... 84 Demiryolu.......................................................................................................... 87 Denizyolu .......................................................................................................... 89 Havayolu ........................................................................................................... 91 Haberleme ........................................................................................................... 93 Enerji Altyaps ..................................................................................................... 94 Elektrik .............................................................................................................. 94
2.5.3.2. 2.5.3.3. 2.5.3.4. 2.5.3.5. 2.5.3.6. 2.5.4. 2.5.4.1. 2.5.4.2. 2.6. 2.6.1. 2.6.1.1. 2.6.1.2. 2.6.1.3. 2.6.2. 2.6.3. 2.6.4. 2.7. 3. 3.1. 3.2. 3.2.1. 3.2.2. 3.2.3. 3.2.4. 4. 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 5. 6. 7.
Yenilenebilir enerji kaynaklar .......................................................................... 96 Doalgaz............................................................................................................ 98 Petrol ................................................................................................................. 99 Madenler............................................................................................................ 99 Enerji verimlilii ............................................................................................. 100 Kentsel ve krsal altyap ...................................................................................... 101 me ve kullanma suyu .................................................................................... 101 Kanalizasyon ................................................................................................... 102
evresel Srdrlebilirlik ...................................................................................... 104 Su ........................................................................................................................ 104 Blgenin su kaynaklar potansiyeli ................................................................. 104 Su kirlilii........................................................................................................ 106 Atksu ynetimi ............................................................................................... 106 Kat atk ynetimi ............................................................................................... 108 Hava kalitesi ....................................................................................................... 109 Orman alanlar ve tabiat varlklar ...................................................................... 110 Gl ve Zayf Ynler - Frsatlar ve Tehditler Analizi .......................................... 111 VZYON, STRATEJK AMALAR, NCELKLER VE EYLEMLER ................. 117 Blge Vizyonu ........................................................................................................ 117 Stratejik Amalar ve ncelikler ............................................................................. 117 Stratejik Ama 1: Rekabet gcnn arttrlmas ................................................. 119 Stratejik Ama 2: Altyapnn planl geliiminin salanmas .............................. 127 Stratejik Ama 3: evresel srdrlebilirliin salanmas ................................ 131 Stratejik Ama 4: Sosyal yap ve beeri sermayenin gelitirilmesi .................... 136
BLGE MEKNSAL GELME EMASI ............................................................. 140 Merkez Kademelenmesi ......................................................................................... 140 Hizmet Merkezleri .................................................................................................. 142 Sanayi Merkezleri ................................................................................................... 143 Turizm Merkezleri .................................................................................................. 144 FNANSMAN ............................................................................................................ 147 PERFORMANS GSTERGELER .......................................................................... 148 KOORDNASYON-ZLEME-DEERLENDRME ................................................ 152
DZN ................................................................................................................................ 158
TABLOLAR Tablo 1: Kii Bana Gayri Safi Katma Deer (2006)......................................................... 16 Tablo 2: Sanayi Siciline Kaytl letmelerin Sektrel Dalm (2010) ............................. 18 Tablo 3: Sanayi Gstergeleri ............................................................................................... 19 Tablo 4: letme Saylar...................................................................................................... 22 Tablo 5: Organize Sanayi Blgeleri (2010) ......................................................................... 30 Tablo 6: Kk Sanayi Siteleri (2010) ................................................................................ 30 Tablo 7: Gelimilik Endeksleri .......................................................................................... 50 Tablo 8: Blgeye Ynelik Kamu Yatrmlar (2010) .......................................................... 51 Tablo 9: Sektrlere Gre Kamu Yatrmlar ........................................................................ 52 Tablo 10: Kamu Yatrmlarnn ller Genelinde Sras ........................................................ 52 Tablo 11: TR21 Trakya Blgesindeki Yabanc Yatrmlar ................................................. 52 Tablo 12: AB Programlar Kapsamnda Finanse Edilen Projelerde Blgenin Durumu ...... 54 Tablo 13: Kurulan ve Kapanan irket, Kooperatif ve Ticari yeri Says.......................... 55 Tablo 14: Ar-Ge Merkezi Belgesi Alan Firma Says ......................................................... 59 Tablo 15: Firmalarn Teknoloji Younluk Snflandrmas................................................. 60 Tablo 16: Ar-Ge ve novasyon Faaliyetlerinde Bulunabilecek niversite Birimleri .......... 60 Tablo 17: TR21 Trakya Blgesindeki Bilimsel Yayn Saylar .......................................... 61 Tablo 18: Patent, Faydal Model ve Endstriyel Tasarm Bavuru ve Tescil Saylar ........ 61 Tablo 19: TR21 Trakya Blge Nfusu (1965 2009) ........................................................ 66 Tablo 20: 2023 Nfus Projeksiyonu .................................................................................... 66 Tablo 21: Ya Gruplarna Gre Nfus, Ya Bamllk Oran ............................................ 68 Tablo 22: TR21 Trakya Blgesinde G (2007-2008 / 2008-2009) ................................... 70 Tablo 23: retim yesi Bana renci Says ................................................................ 72 Tablo 24: Kurumsal Olmayan Sivil Nfusun gc Durumu [15 Ya+] (1000 Kii) ....... 73 Tablo 25: stihdam Edilenlerin Sektrlere Gre Dalm [15 Ya+] (1000 Kii) .............. 74 Tablo 26: siz Says, sizlik Oran ve Uzun Dnemli sizlik ......................................... 75 Tablo 27: Engelli Rakamlar................................................................................................ 77 Tablo 28: Engellilere Ynelik Eitim Kurumlar ve STKlar ............................................. 77 Tablo 29: Tescilli Tanmaz Tarih, Kltr ve Tabiat Varlklar (2010) .............................. 79 Tablo 30: eitlerine Gre Sit Alanlar (2010) ................................................................... 79 Tablo 31: Vakflara Ait Eski Eser Says (2008) ................................................................. 80 Tablo 32: Ktphane, Kitap, Yararlanma ve dn Alnan Kitap Says (2008) ............... 81 Tablo 33: Dernek Says ...................................................................................................... 83 Tablo 34: Esnaf ve Sanatkr Odas yelikleri (2009) ......................................................... 83 Tablo 35: Karayollarnn Tr ve Uzunluklar .................................................................... 84 Tablo 36: Demiryolu Hat Uzunluklar (km) ........................................................................ 88 Tablo 37: Demiryolu ile Tanan Yolcu Saylar................................................................. 89 Tablo 38: TR21 Trakya Blgesinde Bulunan Limanlar ve Teknik zellikleri ................... 90 Tablo 39: TR21 Trakya Blgesinde Bulunan Limanlarn Teknik Kapasiteleri .................. 90 Tablo 40: Tekirda Liman Bakanl Baznda Yk Elleleme Kapasitesi (Ton) .............. 91 Tablo 41: Tekirda-orlu Havalimannn Yllk Uu Trafii ........................................... 92
Tablo 42: Tekirda-orlu Havaalannn Yllk Yolcu Trafii (Kii) ................................. 92 Tablo 43: Tekirda-orlu Havaalannn Yllk Yk Trafii (Ton) .................................... 92 Tablo 44: Kii Bana Elektrik Tketimi (2008) ................................................................. 95 Tablo 45: TR21 Trakya Blgesinde Kullanm Yerine Gre Elektrik Tketimi (kWh) ...... 95 Tablo 46: TR21 Trakya Blgesindeki Maden Rezervleri (Ton) ....................................... 100 Tablo 47: DS XI. Blge Mdrlnn me ve Kullanma Suyu Tesisleri (hm3/yl) ... 101 Tablo 48: Belediye me ve Kullanma Suyu Temel Gstergeleri ..................................... 102 Tablo 49: Kanalizasyon Altyaps ..................................................................................... 103 Tablo 50: TR21 Trakya Blgesinde evre Sorunlarnn ncelik Sras (2007-2008) ...... 104 Tablo 51: TR21 Trakya Blgesi Su Kaynaklar Potansiyeli (2008) .................................. 105 Tablo 52: TR21 Trakya Belediyeleri Atksu Ynetimi ..................................................... 107 Tablo 53: Bertaraf Yntemine Gre Kat Atk Ynetimi (2008) ...................................... 108 Tablo 54: TR21 Trakya Blgesinde Nfusa Gre Merkezler Kademelenmesi................. 140 Tablo 55: TR21 Trakya Blgesi Nfusunun Hizmet Sektr alan Saysna Oran ..... 141 Tablo 56: TR21 Trakya Blgesi neri Merkez Trleri ve ne kan Fonksiyonlar........ 146
EKLLER ekil 1: Blge Plan Hazrlk Srecinde zlenen Yntem ................................................... 11 ekil 2: Blge Plan Hazrlk Sreci .................................................................................... 14 ekil 3: 1987 Fiyatlar ile Gayri Safi Yurt i Hsla (Milyon TL) ..................................... 16 ekil 4: erkezky, orlu, Muratl D-100 Aks Mevcut Sanayi Alanlar .......................... 28 ekil 5: TR21 Trakya Blgesi Arazi Kullanm Durumu ..................................................... 31 ekil 6: TR21 Trakya Blgesi Arazi Snfna Gre Toprak Dalm ................................. 32 ekil 7: Tarm Sektrlerinin retim Deerlerinin Yllara Gre Deiimi (Bin TL) ........... 33 ekil 8: llerdeki Bitkisel retim Miktarlarnn Blge retimine Oranlar (*) .................... 34 ekil 9: Tarla Bitkileri retiminde llerin Blge ve Blgenin lke indeki Paylar (*) ..... 34 ekil 10: Sebze retiminin Hasat Alanlar ve retim Miktarlar Asndan Pay (*) .......... 36 ekil 11: Meyve retiminin Hasat Alanlar ve retim Miktarlar Asndan Pay (*) ........ 37 ekil 12: St ve Et Miktarnn Blge retimindeki Pay (*) ................................................ 38 ekil 13: Kii Ba Mevduatn llere Gre Dalm (TL) .................................................. 41 ekil 14: Kii Ba Kredilerin llere Gre Dalm (TL) ................................................... 42 ekil 15: TR21 Trakya Blge llerinde Ticaret Hacmi (Milyon TL) .................................. 43 ekil 16: Blgede Ticaretin Gayri Safi Yurt i Hsla indeki Pay................................. 44 ekil 17: TR21 Trakya Blgesi in Yllara Gre hracat ve thalat Miktarlar .................. 46 ekil 18: Blgede Yatrm Tevik Belge Saylarnn ve Yatrm Tevik Belgesine Bal Sabit Yatrm Tutarlarnn Yllara Gre Deiimi ............................................................... 53 ekil 19: lleraras Giriimcilik Snflamas ........................................................................ 54 ekil 20: TR21 Trakya Blgesinde Nfus Art (19652009) ........................................... 67 ekil 21: TR21 Trakya Blgesi Ya Piramidi ..................................................................... 68 ekil 22: ehir ve Ky Nfusu Oranlar .............................................................................. 69 ekil 23: Yerleim Yerlerine Gre Ortalama Hanehalk Bykl .................................. 70 ekil 24: TR21 Trakya Blgesi ve Trkiyede Kadn stihdam Oranlar............................ 74 ekil 25: Ticaret ve Sanayi Odas yelikleri ...................................................................... 83 ekil 26: Karayollarnda Blnm Yol ve Otoyollarn Pay (2010) ................................. 84 ekil 27: Blnm Yol A ............................................................................................... 85 ekil 28: Otoyol Trafik Deerleri ........................................................................................ 86 ekil 29: Blgedeki Mevcut ve Planlanan Demiryolu Hatlar ............................................ 88 ekil 30: Demiryolu ile Tanan Ykn Yllara Gre Deiimi ......................................... 89 ekil 31: Akport Limanndan Marmara Blgesindeki Ro-Ro Balantlar........................ 91 ekil 32: Trkiye Rzgr Atlas .......................................................................................... 97 ekil 33: TR21 Trakya Blgesindeki Doalgaz Boru Hatlar ve Nabucco Hatt ................ 98 ekil 34: TR21 Trakya Blgesi Merkez Kademelenmesi ve Etki Alanlar ....................... 142 ekil 35: TR21 Trakya Blgesi in ngrlen Hizmet Merkezleri ve Etki Alanlar ...... 143
KISALTMALAR A.H.L. A.. AB ABGEM AF ARDEB Ar-Ge ASB BDEB BS ERA NET BTK CE DG SANCO DHM DPT EDAM EPDK GSS GSKD GZFT IPA IPARD ISI-Web ISIC GEME BAP KDO KGM KOB KSS MEB MTA NACE NK OIE ORTGSM ORTNT ORTKA OSB OSBUK SYM Atatrk Hava Liman Anonim irket Avrupa Birlii Avrupa Birlii Trkiye Gelitirme Merkezleri A Akretim Fakltesi Aratrma Destek Programlar Bakanl Aratrma Gelitirme Avrupa Serbest Blgesi Bilim nsan Destekleme Daire Bakanl Karadeniz Blgesi Bilim ve Teknoloji A (Networking on Science and Technology in the Black Sea Region) Bilgi Teknolojileri ve letiim Kurumu Serfikal Ekipman (Certified Equipment) Avrupa Komisyonu Salk ve Tketicinin Korunmas Genel Mdrl (European Public Health Alliance) Devlet Hava Meydanlar letmesi Devlet Planlama Tekilat Ekonomi ve D Politikalar Aratrma Merkezi Enerji Piyasas Dzenleme Kurumu Genel Sanayi yerleri Saym Gayri Safi Katma Deer Gl-Zayf Ynler, Frsatlar ve Tehditler Katlm ncesi Mali Yardm Arac Katlm ncesi Mali Yardm Arac Krsal Kalknma Program Bilgi Bilimleri Enstits Bilgi A (Information Sciences Institute Web of Knowledge) Tm Ekonomik Aktivitelerin Uluslararas Standard Endstri Snflamas (International Standard Industrial Classification of All Economic Activities) hracat Gelitirme Etd Merkezi Bilimsel ve Teknolojik birlii Alar ve Platformlar Kurma Giriimi Destekleme Program Kapasite Doluluk Oran Karayollar Genel Mdrl Kk ve Orta Byklkte letme Kk Sanayi Sitesi Milli Eitim Bakanl Maden Tetkik ve Arama Genel Mdrl Avrupa Topluluunda Ekonomik Faaliyetlerin statistik Snflandrmas (Nomenclature Statistique des Activits Economiques dans la Communaut Europenne) Namk Kemal niversitesi Dnya Hayvan Sal Tekilat Ortalama Mobil Telefon Abone Says Toplu nternet Kullanm Salaycs Bana Den Kullanc Says Ortak Kullanm Atlyeleri Organize Sanayi Blgesi Organize Sanayi Blgesi st Kuruluu renci Seme ve Yerletirme Merkezi
SYS SAGM SANTEZ STH STK TCDD TEU TEYDEB TMMOB TMO TOB TOBB TPE TTGV T TBTAK TK TSAD URAK
renci Seme ve Yerletirme Snav T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanl Sanayi Ar-Ge Genel Mdrl Sanayi Tezleri Program Sabit Telefon Hatt Sivil Toplum Kuruluu Trkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryollar Twenty-foot Equivalent Unit Teknoloji ve Yenilik Destek Programlar Bakanl Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii Toprak Mahsulleri Ofisi Tarmsal Organize Blge Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii Trk Patent Enstits Trkiye Teknoloji Gelitirme Vakf Trakya niversitesi Trkiye Bilimsel ve Teknolojik Aratrma Kurumu Trkiye statistik Kurumu Trk Sanayicileri ve adamlar Dernei Uluslararas Rekabet Aratrmalar Kurumu
GR Dnyadaki ve Trkiyedeki kkl dnmlere paralel olarak blgesel planlama anlay da dnme uramtr. Blge planlar bir yandan blgesel gelimilik farklarnn azaltlmasna odaklanrken, dier yandan blgelerin kreselleen dnyada rekabet gcnn arttrlmasna katk salamay amalamlardr. Blgesel gelime, IX. Ulusal Kalknma Plannda lkemizin be temel gelime eksenlerinden biri olarak yer almaktadr. Bu amaca ulaabilmek ne kan hususlardan biri, yerel dinamiklerin harekete geirilmesi, yerel ihtiyalarn ve politikalarn belirlenmesinde ve uygulanmasnda dem-i merkeziyeti karakterin basknlk kazanmasdr. Kalknma ajanslar sz konusu yerel dinamik ve potansiyelleri harekete geirmek zere nemli bir frsat sunmaktadr. Bu balamda Tekirda, Edirne ve Krklareli illerinden oluan TR21 Trakya Blgesi iin 2010-2013 yllarn kapsayacak ekilde TR21 Trakya Blge Plan hazrlanmtr. Bilindii zere, 3194 sayl mar Kanununa gre blge planlar; sosyo-ekonomik gelime eilimlerini, yerlemelerin gelime potansiyelini, sektrel hedefleri, faaliyetlerin ve altyaplarn dalmn belirlemek zere hazrlanmaktadr. Blge planlarnn plan hiyerarisi iinde leine bal olarak ulusal planlarn hemen altnda yer ald grlmektedir. Dolaysyla TR21 Trakya Blge Plan, IX. Ulusal Kalknma Plan ile Trakya Alt Blgesi Ergene Havzas 1/100.000 lekli Revizyon evre Dzeni Plan arasnda yer almaktadr. TR21 Trakya Blge Plan ile, Blge aktrlerinin gelecek hakkndaki dncelerini olabildiince uzlatran bir vizyon erevesinde, Blgenin kalknmas iin ekonomik, sosyal, kltrel ve evresel alanlarda temel stratejik amalar ortaya konulmutur. Ayrca, iletiim ve ibirlii alarna dayal olarak temel stratejik amalara bir adm daha yaklalmasna rehberlik edecek ncelikler belirlenmitir. lkenin ABye alan kaps niteliindeki Blgenin, sahip olduu yerel potansiyelleri etkin, evreye duyarl ve srdrlebilir bir ekilde deerlendirebilmesi zerine odaklanan Planda, Blgenin kendi iindeki sosyal ve ekonomik dengesizlikler gz nne alnm, yaam kalitesinin iyiletirilmesi noktasnda zellikle frsat eitlii, kltrel geliim, ekonomik ve sosyal hayata katlm asndan dezavantajlara sahip gruplar ncelikler arasnda yer almtr. Plandaki stratejiler ve ncelikler mevcut durum ile ilgili nesnel verilere, objektif bilgilere ve somut saptamalara dayanmaktadr. Hazrlk almalarnn tm safhalarnda birbirinden ok farkl hatta birbirleri ile atan karlara ve fikirlere sahip olan Blge aktrlerinin grleri, beklentileri ve talepleri tek bir potada eritilmeye allmtr.
TR21 TRAKYA BLGE PLANI TASLAI 2010-2013
1. PLANA GENEL BAKI 1.1. Vizyon ve Temel lkeler Vizyon TR21 Trakya Blgesinin mevcut ekonomik, sosyal, kltrel ve evresel yaps dikkate alnarak, uluslararas ve ulusal gelimeler dorultusunda 2010-2013 dnemine ilikin hazrlanan Blge Plannda vizyon, srdrlebilir kalknma ilkeleri erevesinde, evreye duyarl, potansiyellerini deerlendiren, kresel lekte rekabet edebilir bir Trakya olarak belirlenmitir. Temel lkeler Bu vizyona ulalrken aadaki ilkeler temel alnacaktr: Ekonomik, sosyal ve kltrel alanlarda btncl bir yaklam esastr. Katlmclk glendirilerek, toplumsal katk ve sahiplenmenin salanmas esastr. nsan odakl bir gelime ve ynetim anlay esastr. Doal ve kltrel varlklar ile evrenin gelecek nesilleri de dikkate alan bir anlay iinde korunmas esastr. Toplumsal yapmzn ve btnlmzn ortak miras ve paylalan deerler erevesinde glendirilmesi esastr. Kamusal hizmet sunumunda; effaflk, hesap verebilirlik, katlmclk, verimlilik ve vatanda memnuniyeti esastr. Projeler hazrlanrken kaynak kst gz nnde bulundurularak nceliklendirme yaplacaktr. Uygulamann vatandaa en yakn birimlerce yaplmas esastr.
1.2. Ama ve Kapsam Gerek ilgili mevzuat gerekse gemi tecrbe ve uygulamalar, blge planlarnn genel amalarna ilikin temel nitelikleri hakknda eitli fikirler sunmaktadr. Bu dorultuda, blge planlarndan ilgili blgenin ihtiya ve sorunlarna ynelik olarak belli bir ibirlii ve egdm erevesinde stratejik zmler retmeyi amalamas beklenmektedir. Blge plan hazrlama almalarnn yakn dnemde Dzey-2 blgelerinde faaliyet gsteren kalknma ajanslarnn koordinasyonunda yrtlmesi yaygn bir uygulama haline gelmektedir. Bu erevede ortaya kan blgesel planlarn ise genel olarak, stratejik amalar ve ncelikler temelinde ilgili blgenin sosyo-ekonomik gelimesine katkda bulunma amacnda olduu grlmektedir. Bu balamda, TR21 Trakya Blge Plan rekabet gcnn arttrlmas, altyapnn planl geliiminin salanmas, evresel srdrlebilirliin salanmas ile sosyal yap ve beeri
sermayenin gelitirilmesi amacyla hazrlanmtr. Ayrca, bu temel stratejik amalar paralelinde Blgenin sahip olduu kstl kaynaklarn etkin ve verimli bir ekilde deerlendirilmesi, karlatrmal stnle sahip olunan sektrlerin n plana karlmas ve Blgenin kendi iindeki gelimilik farklarnn azaltlmas dier amasal unsurlar tekil etmektedir. phesiz, bu amalara ulamak iin Plann Blge aktrlerince sahiplenilmesi en nemli unsurlarn banda gelmektedir. TR21 Trakya Blge Plan, TR21 Dzey-2 Blgesini oluturan Tekirda, Edirne ve Krklareli il snrlar btnn kapsamaktadr. Ayrca, IX. Ulusal Kalknma Planna paralel olarak 2010-2013 yllar iin hazrlanmtr. Plan, yedi blmden olumaktadr. Birinci blmde vizyon, temel ilkeler, ama, kapsam, hazrlk sreci ve yntem genel olarak ele alnmaktadr. kinci blmde, mevcut durum ile ilgili veri ve bilgilerden hareket ederek yaplan analizler yer alrken; nc blmde stratejik planlama yaklamnn ngrd esaslar dahilinde oluturulmu vizyon, stratejik amalar ve ncelikler belirtilmektedir. Plann drdnc blm, Blgenin meknsal gelime emasn gstermektedir. Beinci blmde, finansman kaynaklar gsterilirken; altnc ve yedinci blmler srasyla performans gstergeleri ve koordinasyon-izlemedeerlendirme ile ilgilidir. 1.3. Hazrlk Sreci ve Yntem TR21 Trakya Blge Plan hazrlk almalar, 10 Mays 2010 tarihinde personel istihdamnn tamamlanmasn takiben balatlmtr. Plann hazrlk srecindeki tm almalarn koordinasyonu Trakya Kalknma Ajans uzmanlar tarafndan yrtlm olup, almalarda DPT Mstearl tarafndan hazrlanan Blge Plan Klavuzu Tasla referans alnmtr. Hazrlk srecinin banda, Blgede ne kan/potansiyeli olan sekiz alma alan tespit edilmi ve bu alanlar kapsayacak ayn sayda alma komisyonu tekil edilmitir. Sz konusu komisyonlar u ekilde sralanabilir: Altyap (Fiziki Altyap, Eitim ve Salk Altyaps), Biliim ve Teknoloji, evre ve Orman, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Kltr ve Turizm, Sanayi ve Ticaret, Tarm ve Hayvanclk, Ulatrma ve Lojistik. ekil 1: Blge Plan Hazrlk Srecinde zlenen Yntem
Vizyon Sorun Analizi Stratejilerin ve nceliklerin Belirlenmesi Programlama ve Uygulama
Mevcut Durum Analizi

26 Austos 2009 tarihindeki ilk Kalknma Kurulu toplantsnn ardndan, 27 Mays 2010 tarihinde ikinci Kalknma Kurulu toplants gerekletirmitir. Sz konusu toplantda, vizyon belirleme ve GZFT analizi ile ilgili olarak komisyonlar baznda atlye almalar yaplmtr. Bu toplantya, 79 Kalknma Kurulu yesi katlmtr. Sonrasnda, komisyonlar Plannn dayanan oluturacak olan mevcut durum raporlarn hazrlamaya balamlardr. Farkl komisyonlar tarafndan hazrlanan raporlar konsolide edilerek oluturulan TR21 Trakya Blgesi Mevcut Durum Raporu ilk tasla, Ynetim Kurulu yelerinin ve odak grup almalarna katlan paydalarn gr ve nerilerine sunulmutur. Komisyonlar baznda GZFT analizlerinin geniletilmesine ve stratejik ama, ncelik ve eylemlerin belirlenmesine ynelik olarak organize edilen odak grup almalar ise, Plannn hazrlanmasnda katlmcln st seviyede gereklemesine katkda bulunmutur. 26 Temmuz-10 Austos 2010 tarihleri arasnda, komisyonlarn tekil edildii alanlara ilikin sorunlarn ve zm nerilerinin Blge paydalar ile birlikte belirlenmesi amac ile Ajansn faaliyet gsterdii Tekirda, Edirne ve Krklareli illerinde 26 odak grup almas gerekletirilmitir. Odak grup almalarna toplamda 277 kii itirak etmitir. Sz konusu toplantlara Kalknma Kurulu yelerinin yan sra kamu kurumlarndan, valiliklerden, il, ile ve belde belediyelerinden, ticaret ve sanayi odalarndan, Blge niversitelerinden, retici rgtlerinden, sivil toplum kurulularndan ve zel sektrden temsilciler davet edilmi ve planlama srecine katlmlar salanmtr. Toplant program itibariyle Ajansn tantmn ieren bir sunumu takiben, hazrlanan Mevcut Durum Raporunda ortaya kan bulgular paydalara iletilmitir. Grup almasnda izlenecek yntemin ve elde edilmesi beklenen ktlarn akland, rnekli bir sunumun ardndan ise, GZFT ve sorun analizi almalarna geilmitir. Toplantlarda kart tekniinden yararlanlmtr. Her katlmcya en az 2 kart verilmi ve yazlan benzer ifadeler birletirilerek, ilgili sektrn gl ve zayf ynleri ile frsat ve tehditler belirlenmitir. Sorun analizinde ise, sebep-sonu ilikilerine gre sorunlar ana gruplar halinde birletirilmi ve problem gruplar stratejik ama balklarna evrilmitir. Belirlenen stratejik amalar altnda alt ncelikler ve bu nceliklerin hayata geirilmesine ynelik eylemler tespit edilmitir. Odak grup toplantlarna ait raporlar, almaya itirak eden tm katlmclara, gr ve nerilerinin alnmas amac ile bilahare gnderilmitir. Odak grup toplantlarnn paralelinde, hazrlk srecinde grlerinin alnmasna ihtiya duyulan kii, kurum ve kurulular ile yz yze grmeler gerekletirilmitir. Bu balamda, farkl komisyon alanlarnda alan toplam 192 kii ile grlmtr. Bununla birlikte Tekirda, Edirne ve Krklareli illeri l Genel Meclislerinde toplamda 61 il genel meclisi yesinin itirak ettii toplantlar gerekletirilmitir.
12
Ayrca, toplantlara katlamayan ya da ziyaret edilemeyen kii, kurum ve kurulularn da gr ve nerilerinin alnabilmesi amac ile Ajans internet sitesi zerinden doldurulabilen bir anket almas yaplmtr. Sz konusu anketler, odak grup toplantlarna katlm gsterenlerce de doldurulmu, toplamda 214 paydan gr alnmtr. Blge plan hazrlk almalarnn her aamasnda Ynetim Kurulunun gr ve nerilerine bavurulmu, stratejilerin belirlenmesinin ardndan 2010 yl iin ncelik verilecek alanlar ve alt ncelikler, Ynetim Kurulunun tavsiye ve nerileri dorultusunda nihai halini almtr. Blge plan almalar sonunda elde edilen taslak metin ise, Ajansn internet sitesinde yaynlanarak, tm kamuoyu ile paylalmtr. 1.4. Blge Plannn Hazrlanmasnda Dikkate Alnan Belgeler Hazrlanan planlarn dier stratejik belgeler ile uyum ierisinde olmas byk nem tamaktadr. Bu kapsamda, aada sralanan belgeler TR21 Trakya Blge Plan almalarnda istifade edilmi, uyum gzetilmi ve eitli konularda kaynak tekil etmi belgelerdir: Dokuzuncu Kalknma Plan 2007-2013, n Ulusal Kalknma Plan 2004-2006, Ulusal Krsal Kalknma Stratejisi, Tarm Stratejisi 2006-2010, KOB Stratejisi ve Eylem Plan 2004, Trkiye Turizm Stratejisi 2023 Eylem Plan 2007-2013, 15199 sayl Yatrmlarda Devlet Yardmlar Hakknda Karar, 1/100.000 lekli Trakya Alt Blgesi Ergene Havzas Revizyon evre Dzeni Plan. ___
13
ekil 2: Blge Plan Hazrlk Sreci
14
2. MEVCUT DURUM ANALZ 2.1. Blgenin Tanmlanmas Avrupa ile Asya ktalar arasndaki corafi, kltrel ve ticari bir gei blgesi olan Trkiyenin topraklarnn byk bir ksm Asya ktasnda, kk bir ksm ise Avrupa ktasnda yer almaktadr. TR21 Trakya Blgesi, Trkiyenin Avrupa ktas zerindeki topraklarn byk bir blmn oluturmaktadr. Tekirda, Edirne ve Krklareli illerinden meydana gelen TR21 Trakya Blgesinin yzlm (gller hari) 18.665 km2dir. TKin 2009 yl verileri itibariyle nfusu 1.511.952dir. Blgede toplam 83 belediye, 26 ile ve 678 ky bulunmaktadr. Karadeniz, Marmara Denizi ve Ege Denizi olmak zere denize kys bulunmaktadr. Blgenin dikkat eken temel karakteristii sz konusudur. Bunlardan birincisi, tarma elverili arazi orannn olduka yksek olmas iken, ikincisi tarmsal faaliyetlerin younluudur. nc karakteristik ise, Kocaeli-stanbul-orlu-Lleburgaz hatt zerinde D-100 Karayolu etrafnda konulanm olan sanayi blgelerinin nemli bir ksmnn Blge iinde yer almasdr. TR21 Trakya Blgesi, Trkiyenin Avrupaya alan kaps olarak deerlendirilmektedir. Bu zellik, kltrel ve ticari etkileimlerin yan sra Blgenin corafi konumuna bal olarak snr tesi ibirlikleri asndan nemli bir potansiyeli barndrmaktadr. Ayrca, Trkiyenin Avrupaya eriimini salayan tm karayolu ann ve son dnemde yapm hz kazanan baz enerji nakil hatlarnn Blgede yer almas, stratejik bir nem kazandrmaktadr. 2.2. Blge Ekonomisinin Analizi 2.2.1. Genel ekonomik yap TR21 Trakya Blgesinde sanayileme, 1980li yllardan itibaren balam ve ivme kazanarak D-100 Karayolu etrafnda byk bir ksm Tekirda ili snrlar iinde olmak zere sanayi blgeleri olumutur. Bu aksn haricinde kalan blgede ise tarmsal retim greceli olarak nemini kaybetmesine ramen devam etmektedir. 2006 yl milli gelir istatistiklerine gre Blgedeki retimin milli gelir iindeki pay %2.6dr. Blgenin toplam tarmsal retimden elde edilen gelir iindeki pay %3.5, hizmetler retiminden elde edilen toplam gelir iindeki pay %2.3 ve sanayiden elde edilen toplam gelir iindeki pay ise %3.2 olarak gereklemitir. Kii bana den gayrisafi katma deer asndan, TR21 Trakya Blgesi 2006 yl verilerine gre 12.504 TL ve 8.680 ABD $ ile Trkiye genelinde Dzey-2 blgeler arasnda 5inci sradadr. 2005 ve 2006 yllar iin bu deerler srekli art gstermitir. Bu olumlu grnme ramen, Blgede tarm sektrnde yaanan gerileme ile birlikte tarmda istihdam edilmi bireylerin gelirlerinde de bir gerileme yaanmtr. Dengeli bir
ekonomik bymenin salanmas ve sonucunda bu bymenin toplumsal kalknmaya dntrlebilmesi iin tarmsal retiminin gelitirilmesi ve bylelikle tarmdan elde edilen gelirlerin arttrlmas gerekmektedir. Tablo 1: Kii Bana Gayri Safi Katma Deer (2006)
2004 2005 2006 Kii bana Kii bana Kii bana Kii bana Kii bana Kii bana GSKD (TL) GSKD ($) GSKD (TL) GSKD ($) GSKD (TL) GSKD ($) Trkiye TR21 Trakya 7.306 9.164 5.102 6.399 8.336 10.734 6.185 7.965 9.628 12.504 6.684 8.680
Kaynak: TK, Gayri Safi Katma Deer statistikleri
2006 ylnda Blgenin yaratt gelirin iinde tarmn pay %12.5, sanayinin pay %34 ve hizmet sektrnn pay ise %53.5tir. Tarmda ve sanayide Trkiye ortalamasnn zerinde bulunan Blge, hizmetler sektrnde %10 kadar altnda bulunmaktadr. Bu durum hizmet youn olan turizm sektrnn sna ve tarm retiminin ok ardnda kalmasnn, kent merkezlerinde ve deniz kenarnda bulunan beldelerde sosyal yaamn geliiminin yeterince baarlamamasnn nemli bir gstergesi olarak grlebilir. 26 Dzey-2 blgesi arasnda milli gelire en fazla katkda bulunma kriterine gre yaplan sralamada TR21 Trakya Blgesi tarmsal retimde 15., sanayi retiminde 9. ve hizmetler sektrnde ise 12. sradadr. Btn sektrlerin toplamnda yaplan sralamada ise Blge 11. srada yer almaktadr. Blgede sanayi retiminde bir younlamann olduu ve topraklarn byk bir blmnn tarma elverili olduu dnldnde, potansiyelin altnda bir gelir yaratld grlmektedir. ekil 3: 1987 Fiyatlar ile Gayri Safi Yurt i Hsla (Milyon TL)
3.500.000 3.000.000 2.500.000 2.000.000 1.500.000 1.000.000 500.000 0 Edirne Krklareli Tekirda TR21 Trakya
Kaynak: TK Gayri Safi Yurt i Milli Hsla Verileri 1987-2001.
16
Blgede tarm retiminden elde edilen gelir 2004-2006 dnemi arasnda sabit kalrken sanayiden elde edilen gelir %46 bym, hizmet sektrnden elde edilen gelir ise %50 byme gstermitir. rn fiyatlarndaki artlar da gz nne alndnda, tarm sektrnden elde edilen reel gelirin kld, hizmet ve sanayi sektrnden elde edilen reel gelir artlarnn belirtilen rakamlardan daha dk olduu grlmektedir. Blge illeri iinde sanayi retiminin daha youn olduu Tekirda ilinin yaratt milli gelirin Edirne ve Krklareline gre daha fazla olduu ve greceli olarak daha hzl byme eilimine sahip olduu ekilde grlmektedir. Edirne ve Krklareli illerinin darya g vermesi, Tekirda ilinin ise dardan g almas bu istatistikle birlikte anlam kazanmaktadr. Blgedeki nfusun byk bir blmnn tarmsal retimde olmasna ramen tarmdan elde edilen gelirin giderek klmesi tarmsal retimindeki gen nfusun sanayi blgelerine doru kaymasna ve dolaysyla da emek gcnn tarmdan sanayiye gemesine neden olmaktadr. 2004-2009 yllar arasnda tarmda alan emek gcnn toplam iindeki pay %34.2den %22.2ye gerilemi, ayn dnemde sanayide alan emek gcnn toplam iindeki pay %26.5ten %32.6 gibi Trkiye ortalamasnn da (%25.3) stnde bir rakama ulamtr. Hizmet sektrnde alan emek gcnn oran ise daha az bir art gstererek %21.2den %24.7ye ykselmitir. stihdam saylar Tekirda, Edirne ve Krklareli ili toplamlar olarak incelendiinde 20052006 yllarnda yaanan d haricinde genel bir art trendi olduu gzlenmektedir. stihdam say ve oranlar TR21 Trakya Blgesi iin ekonomik faaliyetlere gre incelendiinde ise, 2008 ylna kadar srekli artan sanayi alanndaki istihdam paynn 2009 ylnda %2 orannda geriledii, 2004-2008 yllar arasnda azalan tarm alanndaki istihdamn da 2009 ylnda %2 orannda artt grlmektir. Buradan kresel ekonomik krizin TR21 Trakya Blgesinde sanayi alann olumsuz etkiledii anlalmaktadr. sizlik, 2008 yl sonunda balayan ve 2009 yl boyunca en zor zamanlar yaatan kresel ekonomik kriz sresi ve sonrasnda TR21 Trakya Blgesinin en nemli sorunlarndan birini oluturmaktadr. 2005 ve 2006 yllarnda 47.000 olan isiz says 2007 ylnda azalarak 45.000e dm; ancak 2008 ve 2009 yllarnda toplamda %80 artarak 83.000 kiiye ulamtr. Ayn ekilde 2007 ylnda %8.22 ile Trkiye ortalamas %10.23n altnda olan TR21 Trakya Blgesi isizlik oran 2008 ylnda %11.26 ile Trkiye ortalamasnn zerine km; 2009 ylnda da %13.06ya ykselmesine ramen Trkiye isizlik oran %14.03n altnda kalmtr. Bu karlatrmalardan son ekonomik krizin Tekirda, Edirne ve Krklareli illerini Trkiye genelinden ok daha olumsuz ynde etkiledii sonucuna varlmaktadr. Tekirda, Edirne ve Krklareli genelinde uzun dnemli isizlik de nemli bir sorun tekil etmektedir. Uzun dnemli isiz saylar Trkiye iin yllar itibari ile azalma eiliminde olmasna ramen, TR21 Trakya Blgesi iin srekli artmaktadr. TR21 Trakya Blgesindeki srekli isiz saysnn Trkiye toplam iindeki oran %1.2den %2.41e
kmtr. Ayn dnemdeki deiim incelendiinde, Trkiye genelinde uzun dnemli isiz says %5.2 azalarak 919.000 kiiden 871.000 kiiye dm; TR21 Trakya Blgesinde ise %91 orannda artarak 11.000 kiiden 21.000 kiiye kmtr. Trkiye ekonomisinde ve dnyada yaanan ekonomik krizler -dier blgelerle karlatrldnda- TR21 Trakya Blgesini olduka olumsuz ynde etkilemektedir. Nitekim, son yaanan kresel kriz dneminde Blgedeki isizlik oran ile kapanan iyeri saysndaki art Trkiye ortalamalarnn zerinde seyretmitir. Blge ekonomisinde sanayi ve tarma ilikin makro grnm yukarda izah edildii gibiyken hizmetler sektrnde turizm ve lojistik alanlar n plana kmaktadr. Ancak, Blgenin turizm ve lojistik sektrlerindeki potansiyelin harekete geirilebilmesi iin altyap eksikliklerinin giderilmesi gerekmektedir. Zira, turizm ele alndnda TR21 Trakya Blgesinde tesis, oda ve yatak saysnn Trkiye ortalamalarna gre daha az olduu grlmektedir. Blgede kltr ve elence merkezlerinin ve alt hizmet sektrlerinin turizmi yeterli derecede destekleyememesi de mevcut potansiyelin harekete gemesine engel olan etmenler arasndadr. Bununla birlikte, blgede turizmi etkileyen en nemli altyap sorunu olarak evre kirliliini gstermek mmkndr. Yeterli say ve dzeyde yetimi insan kayna bulma konusunda ise gerek turizm gerekse lojistik alannda sknt gzlemlenmektedir. 2.2.2. Sektrel analizler 2.2.2.1. Sanayi sektr
TR21 Trakya Blgesi genelinde tarmsal rnlerin ilendii kk iletmelerle balayan sanayileme, 1980 sonrasnda, zellikle stanbula yakn alanlarda younlamaya balamtr. Blge sanayisi, bugn bnyesinde 1.809 sanayi kuruluunu barndrr hale gelmitir. Blgede sanayi siciline kaytl 1.809 iletmenin 1.277 adedi Tekirda, 265 adedi Edirne ve 267 adedi Krklareli illerinde yer almaktadr. Tekirda Blgede sanayinin %70ini bnyesinde barndran younlamas noktas olarak n plana kmaktadr. Tablo 2: Sanayi Siciline Kaytl letmelerin Sektrel Dalm (2010)
Gda, ki Ta, Dokuma, Giyim Kt ve ve Ttn Toprak, ve Deri Sanayi Ambalaj Sanayi Maden Plastik, Kimya, Boya ve Cam Sanayi Makine, Orman tehizat, rnler Otomotiv ve Yan San. Mobilya Dier Toplam
TR21 Tekirda Edirne Krklareli
60 11 23 6
40 16 152 93
207 115 55 37
0 28 0 2
184 169 0 15
80 157 0 23
38 21 0 7
1 3 114 35 14
1.809 1.27 265 267
Kaynak: Edirne, Krklareli ve Tekirda l Sanayi ve Ticaret Mdrlkleri

Devlet Planlama Tekilatnca 2003 ylnda yaplan llerin ve Blgelerin Sosyo-Ekonomik Gelimilik Sralamas Aratrmasna gre TR21 Trakya Blgesi 2. kademe gelimilik dzeyine sahip bir blge konumundadr. Bu grece gelimi sosyo-ekonomik yapdaki en nemli unsurlardan biri sanayi varldr. Tekirda, Blge genelinde sahip olduu bu gl sanayi varl ile Trkiye malat Sanayi Gelimilik Srasnda 5. srada yer alrken, Krklareli 14. srada, Edirne ise 30. srada yer almaktadr. URAK tarafndan yaplan ller Aras Rekabet Endeksinde de Tekirda lke genelinde 7.srada yer alarak Blgenin en rekabeti ili iken, 25. ve Krklareli 28. srada yer almaktadr. Tablo 3: Sanayi Gstergeleri
TR 21 Trakya ller Aras Rekabet Endeksi Sras1 ller Aras Rekabet Endeksi2 malat Sanayi Gelimilik Sras2
Kaynak: URAK, DPT
Tekirda 7 29,81 5
Edirne 25 22,14 30
Krklareli 28 20,11 14
Sanayinin sektrel yaps TOBB Sanayi Veritaban kaytlarna gre blgede arlkl olarak tekstil ve gda sanayi n plana kmaktadr. Tekstil, rme, konfeksiyon ve deri sanayinde Blgede toplam 680 iletme yer alrken gda, iki ve ttn sanayinde toplam 675 iletme faaliyet gstermektedir. Blgede sanayi siciline kaytl firmalarn dalmna gz atldnda ise yine tekstil, dokuma, giyim ve deri sanayi %33lk pay ile ilk srada yer alrken onu, %23lk payla gda, iki ve ttn sanayi, %11lik payla ta, toprak ve maden sanayi, %10luk paylarla makine, tehizat, otomotiv yan sanayi ile plastik, kimya, boya ve cam sanayi takip etmektedir. Trkiye, kurulu kapasite asndan tekstil sektrnde dnyann sayl lkeleri arasnda yer almaktadr. Trkiyedeki tekstil iletmelerinin nemli bir blm ise, %3.32si, TR21 Trakya Blgesi zelinde Tekirda ilinde yer almaktadr. Blgede tekstil sanayi arlkl olarak; iplik, dokuma ile rme sanayi alt sektrlerine younlam durumda olup, sektr ileriki dnemde yaplabilecek olan kmelenme almalar ile evreye duyarl olarak gelitirilebilir bir yapdadr. lke genelinde olduu gibi, Blge zelinde de igc maliyetleri tekstil ve zellikle konfeksiyon sektrnde retim maliyetleri iinde nemli pay almaktadr ve gelimi lkelerin gelimekte olan lkeler karsnda rekabet avantajn kaybetmesinin en nemli nedenlerinden biri igc maliyetleridir. in, Hindistan ve Endonezya gibi lkeler gelimi lkeler ve Trkiyeye kar igc maliyeti bakmndan nemli bir avantaja sahip olup, bu avantajn nmzdeki yllarda devam edecei aktr. Bunun iin ncelikle, sektrdeki tm
mesleklerin i tanmlar yaplarak, igc ihtiyac duyulan ve/veya igc ihtiya fazlas olan alanlar belirlenmelidir. Ayn zamanda, meslek liselerinde gereinden fazla alm olan eitli tekstil ve hazr giyim programlar gzden geirilmeli, bu programlarda grev alan meslek dersi retmenlerinin nitelikleri iyiletirilmeli, ders programlar gncelletirilmelidir. Blge niversiteleri tekstil sektr ile yakn ibirlii iinde olmal ve bu ekilde bilgili, becerikli teknik elemanlar yetitirilmelidir. Bata Ar-Ge olmak zere kaliteli hammadde ve igcnn verimliliini arttracak eitim yatrmlar gibi alanlarda, gerek devletin gerekse sektr oyuncularnn bugnknden daha fazla kaynak aktarmas zorunludur. Tekstil sektrnn en ok katma deer salayan sreleri tasarm, marka retme ve pazarlama sreleridir. Bu itibarla, dnya apnda modac ve tasarmclarn lke dndan istihdam edilmesi ve yerli tasarmclarn yetitirilmesi, dnya apnda byk maazalar zincirlerinin oluturulmas ve mevcutlarla ortaklklar kurulmas gibi konularla ilgili stratejiler gelitirmelidir. Bu vesile ile Blgedeki oyuncularn da sinerjik bir etkileim iinde olacaklar ve bu durumun rekabet glerine olumlu yansyaca kanlmazdr. Blgede tekstilden sonra hkim sanayi sektr konumundaki gda sektr ierisinde arlkl pay un sanayi ile st rnleri sanayi almaktadr. Blgede retilen buday ve ayiei yine Blgede bulunan un ve ya fabrikalarnda ilenmektedir. Blgede; gda, iki ve ttn sanayi sektr iinde un sanayi %36.44, st mamulleri sanayi ise %16.32lik bir paya sahiptir. Blge iindeki illerin tarmsal sanayi yaplar incelendiinde, Tekirda ilinde et ve et rnleri, st ve st rnleri, hazr yemek, un ve unlu mamuller, arap ileyen tesislerin ne kt sylenebilir. Edirne ilinde ise eltik, st ve st rnleri, ya, un ve unlu mamuller ileyen iletmeler n plana kmaktadr. Edirnede bulunan sanayi iletmelerinin %63 gda sanayi iletmeleridir. Bu orann yaklak %30u eltik ileme fabrikalar olup, geriye kalan %70in byk ksm ise ilde yetitirilen tarmsal rnlerin ilendii un ve ya fabrikalardr. Ayrca ilde hayvancln yaygn olmas st retimini de arttrmtr. Buna bal olarak ilde st rnleri ileyen ok sayda mandra bulunmaktadr. Krklareli ilinde st ve st rnleri ileyen imalathaneler et ve et rnleri ileyen iletmeleri ne kmaktadr. Krklarelide gda rnleri ve iecek imalat sektr, TK 2002 Genel Sanayi yerleri Saym (GSS) il ii yzde, zel sektr igc verimlilii, yabanc sermaye, l Sanayi ve Ticaret Odalarnn tercihleri ile ihracat il ii yzde ve younlama gstergelerinin her birinde ne kan sektr olmutur. Blgede genel anlamda tarmsal sanayi tesislerinin kapasitelerinin kullanm oranlarnn dk olduunu sylemek mmkndr. rnein Tekirda ilinde kapasite kullanm oranlar; et ve et rnleri ileyen iletmelerde %16, st ve st rnleri ileyen iletmelerde %54, hazr yemek ve yemek fabrikalarnda %31, un ve unlu mamuller ileyen iletmelerde
20
%40 ve alkoll ikiler reten iletmelerde %31dir. Bunun en byk sebebi olarak ise plansz sanayileme ile dk teknoloji kullanm sylenebilir. Geleneksel gdalar, dnyada nemi son yllarda artan bir alandr. TR21 Trakya Blgesi de geleneksel gdalar asndan zengin bir blgedir. Hardaliye, Tekirda kftesi, Hayrabolu tatls, Edirne peyniri akla ilk gelen geleneksel rnlerdir. Bu rnlerin markalamasnn nn aacak tedbirlerin gelitirilmesi ile Blge ekonomisine ve tantmna nemli katklar salanacaktr. Blgenin tarma dayal sanayi altyaps gl olmasna ramen, tarmsanayitketici entegrasyonunda yaanan skntlar bu potansiyelin etkin olarak kullanlamamasnn nedenleri arasnda yer almaktadr. Blge tekstil ve gda sanayi dnda beyaz eya, ila ve kimya sanayinde kresel lekte gl irketlere ev sahiplii yapmaktadr. zellikle erkezky OSB sahip olduu stratejik konum ve gl altyaps ile birok dnya markasn barndrmaktadr. Bu durum, Blgenin rekabetiliine katk salamaktadr. Nitekim erkezky OSB ve Avrupa Serbest Blgesi ierisindeki yeni yatrmlar da bu tezi dorulamaktadr. Sanayinin fiziksel altyaps Bir blgenin rekabet stnl unsurlarnn banda gelen altyap, Blgenin greli olarak sahip olduu gl ulam, enerji, haberleme ve lojistik gibi ynler itibariyle eitli stnlkleri barndrmaktadr. Ancak sz edilen altyap unsurlar, Blge genelinde homojen bir dalm gstermemektedir. Blgenin stanbul hinterland ierisinde kalan erkezky, orlu, Lleburgaz ileleri arasnda kalan blm sanayi iin gl bir altyap imkn sunarken, Blgenin Bat ve Kuzey aks ierisinde yer alan OSB ve dier sanayi alanlarnn zellikle ulam, enerji ve artma tesis altyaps ynnden gelitirilmeye ihtiyac bulunmaktadr. Yine zellikle erkezky-orlu-Lleburgaz aks zerinde OSB dnda yer alan sanayi varlnn zellikle artma tesisi konusunda altyap eksikleri bulunmaktadr. Bu blgede yer alan plansz sanayi varlnn kontroll bir yapda muhafaza ve geliimine imkn vermek zere bir planlama almas sanayi altyapsnn glendirilmesi amacyla yrtlecek ncelikli konular arasndadr. retim Teknolojisi Gnmzde firmalarn kullandklar retim teknolojileri ve bunu etkin kullanma yetenekleri retimde kullandklar girdilerin bolluu ya da maliyetlerinin dk olmasndan ok daha nemli bir konudur. retim srecinde igc yerine makine-
21
tehizatn kullanlmas retim surecinin daha hatasz olmasna yardmc olmakta ve retim maliyetleri debilmektedir1 TR21 Trakya Blgesindeki sanayi, ounlukla dk ve orta teknoloji younluuna sahiptir. Dk teknoloji kullanm verimsizlik ve yksek enerji tketimi sorunlarnn yan sra, Blgenin hassas olduu konularn banda gelen evre kirliliine de yol amaktadr. Bu durum 1/100.000 lekli Trakya Alt Blgesi Ergene Havzas Revizyon evre Dzeni Plan kapsamnda da ele alnm, evreye daha duyarl, youn teknoloji kullanan ve yksek katma deer yaratan sanayilerin teviki ile sanayide gerekletirilecek yapsal dnmn gereklilii ortaya konulmutur. Tm bunlarn yannda, saylar ok az da olsa ileri teknoloji kullanan firmalarn olmas, sanayide gerekletirilmesi planlanan bu dnmle beraber kacak olan gereksinimlerin sanayi gz ile nceden belirlenmesine ve srecin hzlandrlmasna yardmc olacaktr. letme byklkleri Tekirda KOSGEB Blge Mdrl verilerine gre, Blgede kaytl iletmelerin tamamna yakn, lke geneli ile rten bir ekilde kk ve orta byklkteki iletmelerden olumaktadr. Blgede yer alan iletmelerin byk ounluunun KOB niteliinde olmas, KOBlerin sahip olduu ekonomik ve teknolojik gelimelere kar daha esnek ve hzl cevap verebilme yetenei dolaysyla, Blgeye bir rekabet avantaj sunmaktadr. Ancak kk ve orta lekli iletmelerin byk blmnn kurumsallama srelerini tamamlayamamalarndan dolay rekabet edebilirlikleri dk seviyededir. Bu sebeple KOBlerin Blgenin rekabet gcn arttrmalar amacyla retim ve ynetim srelerini uluslararas standartlara tamalar ve bu kapsamda, Ar-Ge ve inovasyon almalar, kalifiye personel istihdam, kurumsallama ve markalama konularnda ncelikli olarak desteklenmesi gerekmektedir. Tablo 4: letme Saylar
Tekirda Edirne Krklareli letme Says 38.436 20.135 16.566 KOB Says 38.395 20.131 16.558 (%) 99,89 99,98 99,95
Kaynak: Tekirda KOSGEB l Mdrl
Sanayi alt sektr younlamalar TR21 Trakya Blgesinin tarmsal retim asndan zenginlii ve hayvancln gelimi olmas, gda sektrn tekstil ve deri sanayinin ardndan n plana karmaktadr. Gda sanayinin iinde; zellikle Blgenin tarm rn olan ayiei, buday ile st deerlendirmeye ynelik olan bitkisel ya, st rnleri, un ve ya alt sektrleri yer almaktadr. Emek youn bir sektr olmasnn yan sra firma says asndan da Blgede
1
Altay, A. ve Pazarlolu, M. V. (2007). Uluslararas Rekabet Gcnde Beeri Sermaye: Ekonometrik Yaklam. Seluk niversitesi Karaman ..B.F. Dergisi, 12: 96-108.
ne kan sektrler tekstil ve deri olarak gsterilebilir. Bu sonucun ortaya kmasnda, stanbulun sanayiinin yaylma eilimi ve Tekirda ilinde uzmanlama gsteren deri ve tekstil arlkl OSBlerin varl etkili olmaktadr. Gda ve tekstil sektrleri dnda, 2002 iyeri saymna gre younlaan sektrler; ana metal ve fabrikasyon metal rnleri imalat ve aa rnleri imalatdr.2 llerin 2002 yl verilerine gre Trkiye ierisinde imalat sanayinde younlama katsaylarna bakldnda Edirne ilinin, gda rnleri, iecek ve ttn imalat, tekstil ve tekstil rnleri imalat ve aa rnleri imalatnda; Krklareli ilinin gda rnleri, iecek ve ttn imalat, tekstil ve tekstil rnleri imalat ve metalik olmayan dier mineral rnlerin imalatnda; Tekirda ilinin ise tekstil ve tekstil rnleri imalat, deri ve deri rnleri imalat ve elektrikli ve optik donanm imalat sektrlerinde younlama katsaysnn daha yksek bir deer ald grlmektedir.3 Blge illerinde ne kan sanayi sektrleri Devlet Planlama Tekilatnn llerde ne kan Sanayi Sektrleri aratrmas sonular Blge illeri leinde incelendiinde; Edirne ilinde gda rnleri ve iecek imalat, tekstil rnleri imalat, giyim eyas imalat, krkn ilenmesi ve boyanmas ile madencilik ve taocakl sektrleri n plana kmaktadr. ldeki bu sektrlerde alt sektr baznda ne kan alanlar; Gda rnleri ve iecek imalat alt sektrnde; Unlu mamuller ve tlm tahl rnleri sektr Sthane iletmecilii ve peynir imalat Rafine sv ve kat yalarn imalat Ham, sv ve kat yalarn imalat Tekstil rnleri imalat alt sektrlerinde; Pamuklu dokuma Doal ve sentetik pamuk elyafnn hazrlanmas ve erilmesi Hazr tekstil imalat Giyim eyas imalat ve krkn ilenmesi ve boyanmas alt sektrlerinde; ve d giyim eyalar imalat Deri giyim eyas imalat Madencilik ve ta ocakl alt sektrlerinde; Linyit madencilii ve briketlenmesi Takmr madencilii ve briketlenmesi Kum ve akl ocakl
2 3
2002 Sanayi ve yerleri Saym, DE 1/100.000 lekli Trakya Alt Blgesi Ergene Havzas evre Dzeni Plan TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013 23
Krklareli ilinde gda rnleri ve iecek imalat, tekstil rnleri imalat, kimyasal madde ve rnleri imalat, metalik olmayan dier mineral rnlerin imalat sektrleri n plana kmaktadr. ldeki bu sektrlerde alt sektr baznda ne kan alanlar; Gda rnleri ve iecek imalat alt sektrnde; Unlu mamuller ve tlm tahl rnleri sektr Sthane iletmecilii ve peynir imalat iftlik hayvanlar iin hazr yem imalat Rafine sv ve kat yalarn imalat Kakao, ikolata ve ekerleme imalat Tekstil rnleri imalat alt sektrnde; Doal ve sentetik pamuk elyafnn hazrlanmas ve erilmesi Pamuklu dokuma Kimyasal madde ve rnleri alt sektrnde; Farmastik preparat imalat Boya, vernik benzeri kaplayc madde imalat Matbaa mrekkebi ve macun imalat Metalik olmayan dier mineral rnlerin imalar alt sektrnde; Cam imalat Ssleme ve yap tann kesilmesi Briket, kiremit, tula ve inaat malzemeleri imalat Tekirda ilinde gda rnleri ve iecek imalat, tekstil rnleri imalat, giyim eyas imalat ve krkn ilenmesi ve boyanmas, derinin tabaklanmas ve ilenmesi, makine ve tehizat imalat sektrleri n plana kmaktadr. ldeki bu sektrlerde alt sektr baznda ne kan alanlar; Tekstil rnleri imalat alt sektrnde; Doal ve sentetik pamuk elyafnn hazrlanmas ve erilmesi Hazr tekstil rnleri imalat Giyim eyas imalat, krkn ilenmesi ve boyanmas alt sektrlerinde; Giyim eyalar imalat giyim eyas imalat Aksesuar imalat Derinin tabaklanmas ve ilenmesi alt sektrnde; Bavul, el antas, saralk, koum takm imalat Ayakkab, terlik imalat Makine ve tehizat imalat alt sektrnde; Elektrikli ev aletleri imalat Tarm ve ormanclk makineleri imalat
24
Blgedeki sektrlerin rekabetilik unsurlar Elektrik-elektronik sektr Blgede elektrik-elektronik sektr zellikle erkezky OSBde younlamtr. Elektrikelektronik sektrnn bir alt kolu olan beyaz eyann iki nemli kresel firmas olan BSH ve Arelikin erkezky OSBde olmasnda bunun byk katks vardr. TR21 Trakya Blgesi elektrik-elektronik sektr incelemesinde, sektrn beyaz eya alt sektr dnda kalan ksm ile ilgili kayda deer bir yapya rastlanmamtr. Girdi koullar, nitelikli igcnn hem ucuz hem de nicelik ve nitelik olarak yeterli olmas ve hammadde tedarikinde sorun yaanmamas, Avrupaya yaknlk ve yeterli altyap avantajlarnn yannda hammaddede da baml olunmas, gibi dezavantajlara sahiptir. Talep koullar elektronik sektrnn en gl yann oluturmaktadr. Yksek kresel talep, AB ve stanbul pazarlarna yaknlk sektrn retim ve ihracat performansn tetikleyen nemli deikenlerdir. lgili ve destekleyici kurulular analiz edildiinde, Blgede tedarikilerin yetersiz oluunun yan sra sanayiye destek olabilecek niversite ve yksekokullarnn yeterli olmamas sektr olumsuz etkilemektedir. Sektrde dsal bir faktr olarak yer alan devlet, yksek vergi oranlar, denetim zaaflar, kark mevzuat ve brokrasi nedeni ile sektr olumsuz ynde etkilemektedir. Bununla birlikte yeni Ar-Ge Kanunu sektr asndan umut vermektedir; ayrca stanbul Bykehir Belediyesinin stanbuldaki sanayiyi il dna karma projesi, Blgeyi bu sanayinin bir ksmnn tanmas muhtemel yerlerden en caziplerinde biri haline getirmitir. Blgede elektrik-elektronik sektr rekabetiliini arttrabilmek iin Arelik ve BSH rnek gsterilerek, dier byk kresel oyuncularn Blgeye ekilmesi ilde zellikle beyaz eya segmentinde balayacak hzl bir gelimenin nn aabilecektir. Ayn zamanda Arelik ve BSHa tedariki olabilecek firmalarn da Blgeye ekilmesi iin uygun stratejilerin belirlenip hayata geirilmesi erkezky OSB merkezli balayan elektrik-elektronik sektrnde rekabet gcn arttracaktr. Otomotiv sektr Otomotiv sektr, Blgede son yllarda ne kan sanayilerden birisi olarak gze arpmaktadr. Gnmzde, bata HEMA Endstri A.. olmak zere 20ye yakn farkl rn imalat gerekletiren otomotiv yan sanayii firmas faaliyet gstermektedir. Otomotiv ve yan sanayi sektr Blge genelinde orta dzey rekabetiik arz etmekte olup, sektrde rekabetiliin arttrlabilmesi iin, sektr zelinde KOB tarz firmalarn faaliyetleri tevik edilmeli ve Blgeye ekilmelidir.
25
Corafi konum, Blgeye nemli bir rekabet avantaj kazandrmaktadr. Bu balamda, bu zellik zellikle Tekirda zelinde rekabet avantajna dntrlmeli ve byk oyuncularn yatrm yapmalar iin gerekli dzenlemeler ve giriimler yaplmaldr. Blgeye muhakkak devlet tevii ve destei yannda zel teviklerin salanmasna allmaldr. Her ne kadar Blgede bulunan oyuncu says az grlse bile, sektrn otomotiv kmelenmesi iinde yer almas ve nemli altyap zelliklerini bnyesinde barndrmas, son yllarda kresel otomotiv oyuncularnn yeni retim ss olarak Trkiyeyi tercih etmesi, blgenin mhendislik igcne dayal kltre sahip olmas, ayn zamanda stanbul metropolitan alanna ve Avrupaya olan corafi yaknl (talep asndan) nemli rekabet avantaj salamaktadr. St ve st rnleri sektr TR21 Trakya Blgesinde hayvanclk homojen bir yapda bulunmamaktadr. Blgede hayvancln en youn yapld yerler Blgenin bat ve i alanlardr. Blge genellikle kltr rk olan Holstein hayvanlar yetitirilmektedir. Bunlar daha nce ithal edilen hayvanlarn yavrularndan elde edilen ve suni tohumlama yntemi ile genetik olarak gelitirilen hayvanlardr. Blgede hayvancln en nemli yapsal sorunlarndan birisi, hayvancln genel olarak aile iletmesi modeli ile yaplmasndan kaynaklanan lek sorunudur. Byk sektrel iletmelerin oran %1 civarnda olduu dikkate alndnda sorun daha belirgin hale gelmektedir. Blgede faaliyet gsteren hayvanclk iletmelerinin genelde kk lekli geleneksel aile iletmeleri olmalar, hem retim maliyetlerini arttrmakta hem de retimin kalitesini iyiletirmeye ynelik giriimleri skntya sokmaktadr. Bu sorunun zm ancak verimi arttran geni lekte modern retim yapan iletmelere gei ile mmkn olabilir. Blgede st pazarlama ve sat konusunda gerekli birlik ve kooperatif baznda yaplanma ileri bir seviyede bulunmaktadr. Genel olarak sektrde AB mevzuatna uyum srecinde sorunlar yaanmaktadr. zellikle gda gvenlii konusunun nem kazanmasyla birlikte sektrde ilgili dzenlemelerin yaplmas gerekmektedir. Stn samndan, toplanmasna ve ilenmesine kadar olan srete st iletmelerinin dikkat etmesi gereken birok konu bulunmaktadr. Blgede st ve st rnleri sektrnde faaliyet gsteren iletmelerin rn eitlendirme ve fiyatlandrma abalar bulunmakla birlikte yetersiz seviyededir. Bu durumda Blgede faaliyet gsteren st ve st rnleri iletmelerinin sektrn bir btn olarak rekabetilik gcn arttrmas, yeni iletme stratejileri, yapsal deiiklikler, devlet politikalarnda ileride meydana gelebilecek olumlu deimeler, girdi koullarnn iyiletirilmesi, st ve st rnleri ile ilgili dier faaliyet ve destekleyici kurulularn abalaryla mmkn olabilir. Bu kapsamda ildeki tm paydalarn ibirlii yapmalar ve birlikte hareket etmeleri nem arz etmektedir.
Tarm makineleri sektr TR21 Trakya Blgesinde Tekirda ili Trkiyede tarm makineleri retiminde ne kan ehirlerden birisidir. Blgenin tarm kltrne bal olarak tarm makineleri retimi ve tketimi bulunmaktadr. lde sektrn rekabetilik dzeyi yksek seviyedir. Ancak sektrn gcnn arttrlmas amacyla; reticilerin ncelikle retim ve ekipman srecine ynelik teviklere ihtiyac bulunmaktadr. Blge iin tarm makineleri sektrne ynelik zel bir stratejinin belirlenmesi ve stratejiyi hayata geirecek yol haritas ile birlikte zel yerel bir mali paket oluturularak rekabet gcnn gelitirilmesi byk nem tamaktadr. Et ve et rnleri sektr Blge genelinde et ve et rnleri retiminde hayvancln daha ok geleneksel anlamda yapld sanayilememi ileler n plana kmaktadr. Ancak Blgede daha ok st ineine ynelik bir yetitirme faaliyeti bulunduundan dolay et retimi geri planda kalmaktadr. Ayrca hayvan yetitiricilerinin kar karya olduu en nemli sorun girdi maliyetlerinin artmasna yol aan yem bitkileri retiminin, ayr ve mera alanlarnn ilde yetersiz olmas ve bu yzden et ve st verimini olumsuz etkileyen kalitesiz hayvansal yemlerin kullanlmasdr. Blgede faaliyet gsteren hayvanclk iletmelerinin genelde kk lekli geleneksel aile iletmeleri eklinde olmas, hem retim maliyetlerini arttrmakta hem de retimin kalitesini iyiletirmeye ynelik giriimleri snrlamaktadr. Tm bu sebeplerle sektrn rekabetilik gc dk olmakla birlikte, son dnemde sektre talebin art eiliminde olmas sektrn gelimeye ak bir yapda olduunu gstermektedir. Baclk-araplk sektr TR21 Trakya Blgesinde Tekirda ili zelinde arky ilesi n plana kmaktadr. ncelikle Blge baclk asndan dnyann zm ve arap retimine en elverili corafi ve iklimsel artlar barndrmaktadr. Tekirdada baclk ve araplk kltr, tarihi ve ekonomik yap ierisindeki etkin konumu ile nemli bir rekabet gcne sahiptir. Blge deniz kenarnda verimli ba arazilerine, en ideal eitim ve iklimsel zelliklere sahiptir. Blge gerek tarihi dokusu ve kltr ile gerek de stanbul gibi dev bir metropole ve Avrupaya olan yaknl ile strateji oluturmada byk nem tayan eriilebilirlikyaknlk kriterlerinin hepsini yerine getirmektedir. zellikle arky ilesinde konulanm olan arap retim tesisleri de bu tezi dorular niteliktedir.
27
Sanayi younlama alanlar TR21 Trakya Blgesinde mevcut planl sanayi alanlarnn dalm incelendiinde, Tekirda, Blge genelindeki toplam sanayi alannn %74ne, Krklareli %19una ve Edirne ise %7sine sahiptir. Sanayi alanlarnn en youn olduu ileler ise srasyla orlu, erkezky, Lleburgaz ve Krklareli Merkez olarak n plana kmaktadr. Planl sanayi alanlar, orlu-Edirne D-100 Karayolu aks zerinde yerlemi durumdadr. Sanayinin younlama alanlar4; orlu-Velimee-Veliky-erkezky aks orlu-Marmarack-Ula-Vakflar-Misinli-Bykkartran-Lleburgaz orlu-Trkgc Ky orlu-Tekirda yolu D-100 Karayolu-Evrensekiz-Ahmetbey Bykkartran-Muratl Uzunkpr-Kean olarak n plana kmaktadr. ekil 4: erkezky, orlu, Muratl D-100 Aks Mevcut Sanayi Alanlar
Kaynak:1/100.000 lekli Ergene Havzas evre Dzeni Plan
Tekirda ili, (orlu ve erkezky sanayi alanlar dolays ile) yukarda da bahsedildii gibi mevcut sanayi potansiyeli ve eilimi asndan dier iki ilden ayrlmaktadr. zellikle
1/100.000 lekli Trakya Alt Blgesi Ergene Havzas evre Dzeni Plan TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013 28
orlu-Edirne D-100 Karayolu aks zerinde gelimi plansz sanayi alanlar tm Trakya mevcut sanayi alanlarnn yaklak %70ini oluturmaktadr. Krklareli ili iinde Lleburgaz ilesinde de yine Edirne D-100 Karayolu aks zerinde younlaan sanayi alanlar grlmektedir. zellikle Bykkartran mevkiinde younlaan mevcut sanayi alanlar, Krklareli ilinin en youn sanayi blgesini oluturmaktadr. Merkez ve Babaeski ileleri, Lleburgazdan sonra en youn sanayi faaliyetinin grld ilelerdir. Edirne ili snrlar iinde ise Havsa ve Merkezde younlaan sanayi faaliyetlerinin yan sra, gneyde Kean ilesi snrlar iinde de youn sanayi faaliyeti grlmektedir. Plansz gelien bu sanayi faaliyetlerinin yan sra Kean ilesi snrlar iinde bir Organize Sanayi Alan gelimektedir. Planl sanayi blgeleri Organize Sanayi Blgeleri TR21 Trakya Blgesinde 4 tanesi Tekirda, 1i Edirne ve 1i Krklarelide olmak zere toplam 6 adet Organize Sanayi Blgesi faaliyet gstermektedir. Mevcut OSBlerin toplam sanayi parsel alan 2.033 ha olup, mevcut OSBler iinde toplam 271 iletme faaliyet gstermektedir. Bunun yannda Blgede henz faaliyete gememi biri Kean Organize Sanayi Blgesi dieri ise Krklareli Asrey n. Aslan zel Organize Sanayi Blgesi olmak zere iki OSB daha bulunmaktadr. Doluluk oranlar asndan erkezky OSB ve orlu Deri OSB snrlar iindeki tm parsellerin tamamna yaknnn tahsis edildii grlmekle birlikte aktif ya da inaat halindeki firma saysnn mevcut parsellere oran incelendiinde; erkezky OSBnin %53, orlu OSBnin ise %33lk bir doluluk oranna sahip olduu grlmektedir. erkezky OSB stanbula yaknl, ana ulam akslar zerinde olmas, karma OSB yaps ile uzun yllardr Blge iinde eitli firmalar tarafndan tercih edilmektedir. Malkara ve Hayraboluda bulunan dier planl alanlar ise yaklak 100 ha byklnde ve Blge iin yeni faaliyete geen organize sanayi blgeleridir. Krklareli OSB mevcut durumda retimdeki 11 ve ina halindeki 9 firma ile birlikte %12lik bir doluluk oran gsterirken; Krklareli Asrey n. Aslan zel OSBnin yaklak 100 halk alannn tamam botur. Edirne ili ierisinde bulunan 107 ha byklndeki Edirne OSB ise retimdeki 2 ve inasna balanm 9 firma ile birlikte %39luk bir doluluk oranna sahiptir. Mevcut OSBler iinde dk doluluk oranlarna ramen mevcut sanayinin yaklak %70inin OSB dnda konulanm olmas, planlama yaklamnda gemite yaanan sorunlara iaret etmektedir.
29
Tablo 5: Organize Sanayi Blgeleri (2010)

OSB Ad erkezky OSB orlu Deri OSB Edirne OSB Hayrabolu OSB Krklareli OSB Malkara OSB
Kaynak: OSBUK
Firma Says retimdeki 187 70 2 4 8 0 na Hal. 22 1 14 6 5 0
OSB Bykl 1.234(ha) 120(ha) 107 (ha) 100(ha) 367(ha) 105(ha)
Kapasite (parsel) Toplam 391 210 41 100 105 69 Kullanlan 388 210 32 45 29 0
Doluluk Oran 53% 34% 39% 10% 12% 0%
Avrupa Serbest Blgesi (ASB) Tekirdan orlu ilesinde 1999 ylnda kurulan ve toplam 214 ha bykle sahip olan Avrupa Serbest Blgesi (ASB); stratejik konumu itibariyle Trk ihracatsnn, zellikle Avrupa ile olan ticari ilikilerinde merkezi bir rol stlenmi durumdadr. Bu durumu ASBnin 2008 ylnda yakalad 2 milyar dolarlk ticaret hacmi de dorular niteliktedir. Blge sahip olduu stratejik konum yannda gl altyap olanaklar ile yatrmclar iin bir cazibe merkezi konumundadr. Kk sanayi siteleri (KSS) Blge genelinde 8i Tekirda, 7si Edirne ve 3 Krklarelide olmak zere toplam 18 kk sanayi sitesi bulunmaktadr. Kk Sanayi Sitelerinin toplam bykl 2.571 da olup, toplam 5.013 firma faaliyet gstermektedir. Blgede yer alan kk sanayi sitelerinde; Tekirdada 4.967, Edirnede 4527 ve Krklarelinde 1.752 kii olmak zere toplam 11.246 kii istihdam edilmektedir. Kk sanayi siteleri iinde kk iletmelerin toplu ve organize bir ekilde faaliyet gstermeleri, daha verimli retim yapabilmeleri, ana sanayi-yan sanayi ilikisinin gelitirilmesi gibi ynlerden, sanayide etkinlii arttrc bir rol stlenmektedir. Blgenin sahip olduu bu deer, zellikle yan sanayiye gereksinim duyan byk yatrmclar iin nemli bir unsur olarak gze arpmaktadr. Tablo 6: Kk Sanayi Siteleri (2010)
KSS Says TR21 Trakya Edirne Tekirda Krklareli 7 8 3 Alan (da) 2.527,1 696 1.639,1 192 yeri Says 5.013 1.828 2.340 845 Toplam alan Says 11.246 4.527 4.967 1.752
Kaynak: Edirne, Krklareli ve Tekirda l Planlama Mdrlkleri
30
2.2.2.2.
Tarm ve hayvanclk sektr
Edirne, Krklareli ve Tekirda illerinde nemli gelir kaynaklarndan biri tarmdr. TK 2008 yl verilerine gre, Blgenin tarmsal retim deerinin yaklak olarak %77.4 bitkisel retimden, %22.6s ise hayvansal retimden elde edilmitir.5 Blgede en nemli rnler buday, ayiei ve eltiktir. 2008 yl verilerine gre Blge, Trkiye buday retiminin %12sini, ayiei retiminin %61ini, pirin retiminin de %54n karlamaktadr. Blgede yllardr baar ile uygulanan suni tohumlama sonucu, genotip zellikler asndan bykba hayvan varlnda nemli ilerlemeler salanm olup, kltr ve kltr melezi hayvan varlnn toplam hayvan varlna oran ok yksektir. Bu durumun sonucu olarak da Blge, Trkiyenin damzlk ambar olma zelliine sahip bir Blge olarak deerlendirilmektedir. Tarmsal yap Arazi kullanm durumu Blge arazilerinin %55i tarm alan olarak kullanlrken, %24 orman ve fundalk alan, %10u ayr ve mera olarak kullanlmaktadr. ekil 5: TR21 Trakya Blgesi Arazi Kullanm Durumu
12% 24% 55% 10% Tarm Alan ayr-Mera Orman-Fundalk Tarm D Alan
Kaynak: Tarm ve Kyileri Bakanl, TR2 Bat Marmara Tarm Master Plan, 2007
letme byklkleri Artan nfusa paralel olarak arazilerin artmamas, miras paylam, alm-satm, kiraclk ve ortaklk arazilerin paralanmasna neden olmaktadr. Blgedeki iletmelerin %66s 100 dekar alt iletmelerdir. Bunun %37si 0-50 dekar arazi byklk grubunda yer almakta olup, ortalama iletme bykl 25.3 dekardr. 51-100 dekar arasnda yer alan
5
Hesaplamada canl hayvan deerleri dikkate alnmamtr.

iletmelerin oran %29 olup, ortalama iletme bykl 70.7 dekardr. Blge, lke geneline gre her iki grup ierisinde de iletme byklkleri asndan ortalamann zerindedir (19.5 da; 68.1 da). ok ve kk paral tarm arazilerinde toprak ileme, sulama ve dier temel tarmsal uygulamalar yetersiz kalmakta6 ve bu durum zellikle kuru tarm yapan reticilerin gelirlerinin dk olmasna neden olmaktadr. Blgede faaliyet gsteren mevcut tarm iletmelerinin faaliyet konularna gre dalmna bakldnda, 2001 Genel Tarm Saym sonularna gre Blgede faaliyet gsteren tarm iletmelerinin genellikle bitkisel ve hayvansal retimi birlikte yaptklar grlmektedir.7 Arazi snflar Tarma elverili topraklarn (ilk drt toprak snf) Trkiye ortalamas yalnzca %33.6dr. Blge, bu adan lke geneli ile karlatrlacak olursa tarma uygun arazilerin orannn Trkiye ortalamasnn yaklak iki buuk kat olduu grlr (%81.9). Tarma elverili araziler ierisinde toprak dalmna bakldnda, topraklarn byk bir ounluunun II. grup arazilerde younlat grlmektedir (%47.0). ekil 6: TR21 Trakya Blgesi Arazi Snfna Gre Toprak Dalm
Kaynak: Tarm ve Kyileri Bakanl, TR2 Bat Marmara Tarm Master Plan, 2007
Tarmsal ekonomik gstergeler 2008 ylnda lkemiz genelinde 66 milyar TL bitkisel retim deeri yaratlmtr. Bunun %3.9u TR21 Trakya Blgesi tarafndan salanmtr. ller baznda bir deerlendirme yaplacak olursa, Edirne ilinin bitkisel retim deerinin dier illerden daha fazla olduu grlr. Blgede cari fiyatlarla sektrlerin katma deeri incelendiinde, 2006 ylnda tarm sektrnn paynn %12.5 olduu grlmektedir. Blgede %53.5 ile en yksek pay hizmet
6
1/100.000 lekli Trakya Alt blgesi Ergene Havzas Revizyon evre Dzeni Plan, Plan Analitik Raporu, Austos 2009 7 Tarm ve Kyileri Bakanl, Tekirda ili Tarm Master Plan, 2004
sektrne ait olup, bunu %34.0 ile sanayi takip etmektedir. Tarm sektrnn retilen blgesel gayrisafi katma deer ierisindeki oran dier sektrlere gre daha az pay alrken, tarm sektrnde istihdam edilen nfus oran dier sektrlere yakndr. Bitkisel retim ve hayvanclk gelirleri incelendiinde ise, bitkisel retim deerlerinin canl hayvan ve hayvansal rn deerlerine gre daha fazla ve yllar baznda da bir artma eilimi iinde olduu grlmektedir. Hayvansal rnlerin deeri, Blgedeki gelir getiren en dk tarmsal gelir kalemini oluturmakta ve yllk veriler gz nne alndnda, canl hayvan deerlerinde olduu gibi, ok az bir artma eilimi gstermektedir. ekil 7: Tarm Sektrlerinin retim Deerlerinin Yllara Gre Deiimi (Bin TL)
3.000.000 2.500.000 2.000.000 1.500.000 1.000.000 500.000 0 2006 Bitkisel retim Deeri 2007 Canl Hayvanlar Deeri 2008 Hayvansal rnler Deeri
Kaynak: TK, Blgesel Gstergeler TR21, 2009
Tarmsal retim ve verimlilik Bitkisel retim kliminin elverili olmas sebebiyle TR21 Trakya Blgesi bitkisel retimin her alannda rn verebilirken, retim miktar asndan Blgedeki tarla bitkileri retiminin stnl gze arpmaktadr.
33
ekil 8: llerdeki Bitkisel retim Miktarlarnn Blge retimine Oranlar (*)

32,5%
35,0% 30,0% 25,0% 20,0%
19,7%
27,5%
4,9%
15,0% 10,0% 5,0% 0,0% Tarla Bitkileri

Edirne Ortalamas
8,9%
2,6%
2,0%
Sebze
Krklareli Ortalamas
0,5%
Meyve
Tekirda Ortalamas
Kaynak: TK, Blgesel Gstergeler TR21, 2009 (*) 2006-2008 yllar verilerinin ortalamalar alnmtr.
Tarla Bitkileri retimi ve Verimi TR21 Trakya Blgesinin nemli tarla bitkileri, ekim alanlar ve retim miktarlar gz nne alndnda, srasyla tahllar (alan ve retim %62), yal tohumlar (alan %34, retim %14), yem bitkileri (alan %3, retim %17) ve endstri bitkileridir (alan %0.4, retim %4.4). ekil 9: Tarla Bitkileri retiminde llerin Blge ve Blgenin lke indeki Paylar (*)
42,5% 44,7% 44,8% 45,0% 40,0% 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 34,5% 33,7% 43,6% 31,9% 21,5% 22,8%
25,3%
30,0%
23,0%
7,9%
24,5% 3,4%
Tahllar
Edirne/TR21
Endstri Bitkileri
Krklareli/TR21
1,0%
Yal Tohumlar
Tekirda/TR21
Yem Bitkileri
TR21 Ort./Trkiye Ort.
1,3%
34
retim miktarlar gz nne alndnda Blgenin ISIC Rev3 Snflamasna gre ne kan tarla bitkileri; Tahllarda buday (ekmeklik), eltik ve arpa (dier), Yal tohumlarda ayiei (yalk) ve kanola8, Yem bitkilerinde silajlk msr, Endstri bitkilerinde ekerpancar ve Yumrulu bitkilerde kuru soandr.
TR21 Trakya Blgesinde, Trkiye buday ekim alannn sadece %7si kadar bir alanda buday tarm yapld halde, yksek verim oran sayesinde lke retiminin %12si bu blgeden karlanmaktadr. TR21 Trakya Blgesinin ortalama buday verim deeri (390 kg/da) Trkiye ortalamasndan (230 kg/da) olduka yksektir. eltik, Blgenin Trkiye dzeyinde nemli katk salad bir rndr. Trkiye ekim alannn %48i TR21 Trakya Blgesinde yer almaktadr ve retiminin %54 Blge tarafndan karlanmaktadr. TR21 Trakya Blgesinde retilen eltiin %90 da Edirne ili snrlarnda gerekletirilmektedir. 20002008 yllar ortalamasna gre dekar bana den verim dnyada 402 kg iken9, Blgede bu oran 20062008 yl verileri ortalamasna gre 796 kg/dadr. Buna ramen, eltik retimi ulusal ihtiyacmz karlayamamaktadr. Trkiye retim miktar olarak dnyadaki in, Hindistan, Endonezya, Banglade gibi lkeler arasnda yer alamamasna karn, eltik verimi asndan nde gelen lkelerden birisidir.10 TR21 Trakya Blgesindeki arpa retimi lke retiminin yaklak %3ne karlk gelmektedir. 20062008 yllar ortalamalar itibariyle Tekirda, Blgedeki arpa retiminin yarsn karlamakta, bunu %35 ile Krklareli takip etmektedir. Edirnenin Blgedeki arpa retimindeki pay %14 ile snrldr. TR21 Trakya Blgesinde hayvancln gelimesi ve arpann ekmeklik budaya gre erkencilii sebebiyle sulu alanlarda, arpadan sonra silajlk msr gibi bitkiler ile ikinci rn ekiminin yaygnlamas sonucu, arpa ekim alanlarndaki artn devam edecei tahmin edilmektedir11. Blgedeki arpa verimi (467 kg/da) Trkiye ortalamasnn (233 kg/da) iki katdr. TR21 Trakya Blgesi, Trkiye ayiei ekim alannn ve retiminin %61ini karlamaktadr. Bununla birlikte, ya an kapatmak iin alternatif olarak ele alnan bitkilerden biri kanoladr. TR21 Trakya Blgesinde kanola retimi yaygnlama eilimindedir. Ekim dnemi gz nne alndnda kanolann budaya alternatif bir bitki
8 9
Stratejik neminden dolay listeye alnmtr. IRRI World Rice Statistics (WRS) (Eriim: Haziran 2010) 10 IRRI WRS 11 ztrk, . ., Avc ,R. Ve Kahraman, T. (2007). Trakya Blgesinde Yetitirilen Baz Arpa (Hordeum vulgare L) eitlerinin Verim ve Verim Unsurlar le Baz Kalite zelliklerinin Belirlenmesi. U. . Ziraat Fakltesi Dergisi, 21 81): 59-68.
olabilecei grlmektedir. 2008 yl verileri incelendiinde, Trkiyenin kanola retiminin %59unun TR21 Trakya Blgesi tarafndan saland grlmektedir. Sebze retimi TR21 Trakya Blgesinde yetitirilen sebzelerin Blge retimindeki oranlar incelendiinde, yllk ortalama retim miktarna gre (2006-2008 yllar) ba %27.3 ile karpuzun ektii, bunu %7.1 ile kavun, %5.1 ve %4.1 ile sofralk ve salalk domatesin izledii grlmektedir. Blgede pazarlama glklerinin olmas, fiyat ve pazar garantisinin olmay, sebze grubu rnlerin retiminin fazla igc istemi, sulama tesislerinin yeterli dzeyde olmay yannda, ilde retilen dier rnlerden grece yksek randman alnmasna ilave olarak sebze ileme sanayinin olmay da sebzeciliin gelimesini engellemektedir.12 ekil 10: Sebze retiminin Hasat Alanlar ve retim Miktarlar Asndan Pay (*)
30,0% 20,0% 10,0% 0,0%
7,1% 5,1% 4,1% 1,0% 0,9% 0,8% 0,5% 0,2% 27,3%
TR21 rn Miktar/TR21 Toplam Sebze Miktar
Meyve retimi ve Verimi TR21 Trakya Blgesinde meyvecilik greceli olarak daha az yaplmaktadr. araplk ve sofralk zm, sofralk zeytin, kiraz, elma ve ceviz Blgenin ne kan meyveleridir. TR21 Trakya Blgesi, Trkiye araplk zm retiminin %10unu karlamakta olup, sofralk zm retiminde ise Blgenin pay %1.5 orannda kalmaktadr.
12
Edirne Tarm l Mdrl, 2008 Yl alma Raporu

ekil 11: Meyve retiminin Hasat Alanlar ve retim Miktarlar Asndan Pay (*)
24,1%
40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0%
34,8%
22,9%
11,4%
10,6%
20,7% 4,3%
3,0%
2,8%
1,8%
2,9%
1,6%
1,2%
1,6%
0,9%
0,7%
0,6%
TR21 rn Alan/TR21 Toplam Meyve Alan
TR21 rn Miktar/TR21 Toplam Meyve Miktar
Hayvansal retim TR21 Trakya Blgesinde kanatl saysnn kkba ve bykba hayvan saysna oranla fazla olmasna ramen pazarlanan canl hayvan deerleri trlere gre karlatrldnda, bykba hayvancln TR21 Trakya Blgesinde %84.8lik bir oranla nemli bir yere sahip olduu grlmektedir. Bunu %14.4 ile kkba hayvanclk takip etmektedir. Kanatl pazarnn oran ise ok dktr (%0.7). TR21 Trakya Blgesinin pazarlanma deerine gre nemli hayvansal rnleri et, st, yumurta ve baldr. Bykba ve Kkba Hayvanclk TR21 Trakya Blgesi bykba hayvanclkta Trkiyede ayr bir neme sahiptir. Blgede yaplan canl hayvan sevklerine getirilen kstlamalar ve uygulanan a programlar sonucunda Kasm 2007den beri Trakya'da ap hastal grlmemi olup, Dnya Hayvan Sal Tekilat (OIE), Mays 2010da Blgede gerekletirilen incelemeler sonucunda ap hastalnn Trakya Blgesinde bulunmadn tescil etmi, yani Blgeyi ap hastalndan al ari olarak tanmlamtr. Bu zelliinin yan sra, TR21 Trakya Blgesinde mevcut bykba hayvanlarn 20062008 dnemi verilerinin ortalamalarna gre %97sinin kltr ve melez srlardan olutuu grlmektedir. Bu iki durumun sonucu olarak da Blge, Trkiyenin damzlk ambar olma zelliini kazanmaktadr. Ancak Anadoluya gnderilen bykba says yksek, hastalktan ari hayvanlarn ithalat da pahal olduu iin Blge, bykba hayvan saysnda azalma riski ile kar karyadr. Blgedeki bykba hayvan besicilii daha ok st retimine ynelik olup, TR21 Trakya Blgesinde kltr ve melez hayvanlarn kkenini arlkl olarak (%73.8) Holstein tipi rklar oluturmaktadr13. Blge reticilerinin sahip olduu hayvan varl potansiyel olarak
13
Azabaaolu, ., Gaytancolu, O., Kuba, A., Oraman, Y. (2001). St Hayvanclnn Karlat Sorunlar ve St rnlerinin Pazar Durumu: Trakya Blgesi rnei, Trkiye-Hollanda Besi ve St Hayvancl Sempozyumu, Ankara: Tarmsal Ekonomik Aratrma Enstits
0,2%
1,0%
1,1%
yksek verimli kltr ve melez rklardan olumasna ramen yeterli bakm ve besleme koullarnn olmamas, Blge hayvanclnn nemli sorunlar arasnda yer almaktadr. Blgede yaplan hayvanclk daha ok kk lekli olup, aile iletmecilii eklindedir. TR21 Trakya Blgesinde kkba hayvan says, bykba hayvan saysna oranla daha yksek olmasna ramen kkba hayvancln Blgede gelir getiren bir faaliyet olmad grlmekte ve gnden gne kkba hayvan says azalmaktadr. ekil 12: St ve Et Miktarnn Blge retimindeki Pay (*)
25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 0,6% 0,4% 0,1% 5,0% 0,0% 27,1% 22,8% 24,6% 30,0% 11,3% 25,0% 20,0% 3,6% 5,9% 15,0% 4,0% 0,4% 4,4% 2,5% 0,7% 1,3% 0,9% 1,0% 0,8% 0,1% 0,0% 0,0% 0,2% 0,3% 0,3% 10,0% 5,0% 0,0% 29,5% 16,6% 10,9% 4,9% 1,7% 11,2%
Krklareli/TR21 Toplam Et Miktar
Edirne Trn St Miktar/TR21 Toplam St Miktar Krklareli Trn St Miktar/TR21 Toplam St Miktar Tekirda Trn St Miktar/TR21 Toplam St Miktar
Edirne/TR21 Toplam Et miktar Tekirda/TR21 Toplam Et Miktar
Blgede, 2009 ylnda toplam 617.792 ton st retildii kaytlarda yer almaktadr. Kkba hayvanlardan elde edilen st oran ise ok dktr (%3.6). Blgenin kkba hayvanclk potansiyeli kullanamadn gsteren en arpc rnei olarak, Blgenin nemli rnlerinden biri olan Edirne peynirinin gnmzde yeterli miktarda koyun ve kei st bulunamamasndan dolay geleneksel ierii ile retilemediinin Blge yetkilileri tarafndan ifade edilmesidir. Kkba hayvanclkta Blgenin sorunlarnn altnda yatan en nemli sebeplerden biri, Blgede kkba hayvanclkta et ve st rklar olarak slah almasna gidilmemi olmasdr. rnein kvrck koyununun eti, Trkiye koyunlar iinde lezzet ve kalite bakmndan ilk sralarda yer almaktadr. Trakyada ise kvrck, peynir ve yourt yapm sebebiyle daha ok st iin yetitirilmektedir.14 Hedefe ynelik rklarla retim yaplmadndan dolay da kkba hayvanclkta verim dk olmaktadr. St retimine ynelik kkba hayvanclkta Blgenin bir dier sorunu ise yeterli ve kaliteli st sam tesislerinin bulunmamasdr. Canl hayvan sevkiyatlarnn kontrol altna alnmas, piyasann kontroll, reticinin rnnn deerini bulmas ve hayvan sevkiyatnn daha az maliyetli ve basit hale gelmesi asndan canl hayvan pazarlar ve borsalar ok byk bir neme sahiptir. Blge illerinden Edirne ilinde de modern bir ekilde iletilen bir Canl Hayvan Borsas ve Et
14
Altn T., Ylmaz, M., 2002. Yetitirici Koullarnda Kvrck Koyunlarnn St ve Yapa Verim Yetenekleri. Ykseklisans Tezi, Adnan Menderes niversitesi Fen Bilimleri Enstits.
2,8% 1,7% 3,3% 2,9% 0,5% 4,1% 0,4% 0,2% 0,2% 0,1% 0,0% 0,0%
ve Et rnleri Entegre Tesisi bulunmaktadr. Ayrca, Kean ve Havsa ilelerinde Canl Hayvan Pazarlar bulunmaktadr. Hayvansal retimde en nemli girdiyi oluturan kaliteli kaba yemin en ucuz ve en kolay temin edildii kaynaklar ayr ve meralardr. Mera vasfl araziler, TR21 Trakya Blgesinin %10luk bir ksmn oluturmaktadr. Ot kalitesini yitiren meralar yem bitkisi ihtiyacn karlamaktan olduka uzaktr. Ar otlatma ve mera slah projelerinin yeterli dzeylerde yaplamamas meralarn cazibesini azaltmtr. Yem bitkisi ihtiyacnn karlanabilmesi iin, ayr ve mera alanlarnn slah ve yem bitkileri ekili alanlarnn arttrlmas gereklidir. Kmes hayvancl TR21 Trakya Blgesinin Trkiye kanatl (tavuk, hindi, rdek, kaz) retimindeki paynn genelde ok kk olduu, sadece rdek retiminde %10.6lk pay ile bu eilimi biraz olsun krd grlmektedir. Arclk TR21 Trakya Blgesi, lkemizin sahip olduu be adet bal ars rkndan biri olan ve Trakyada iklim artlarna uyum salam Karniol rkna (Api mellifera carnica) genetik yaknlk gsteren Trakya Arsna ev sahiplii yapma zelliine sahiptir. Gezici arlarn konaklamas sonucu Trakya arsnn rk zelliklerinin muhtemel bozulmalarnn nlenebilmesi amacyla, Tarm ve Kyileri Bakanl tarafndan verilen 30.06.2010 tarih ve 29 sayl olur dorultusunda; snrlar belirlenen alanlarda Blge gezici arcla kapatlm olup, Trakya ars genetik kaynaklar ynnden koruma altna alnmtr. Bu avantajna ramen, Blgedeki arclk profili incelendiinde, Blge arclarnn, ayiei bitkisinin tozlanmasnda bal arsnn oynad rol dolays ile yan ura olarak arclk yaptklar ve ticari teknik arcl uygulayan arc saysnn az olduu dikkati ekmektedir. Blgedeki arclarn ar st, polen, propolis gibi katma deeri yksek rnlere ynelmemi olmas da bu durumun bir sonucu olarak grlmektedir. Su rnleri TR21 Trakya Blgesi taraf Karadeniz, Marmara ve Ege Denizleri ile evrili olmasna ve akarsu, gl ve glet asndan olduka zengin olmasna ramen sahip olduu su rnleri potansiyelini yeterince deerlendiremeyen bir blgedir.
39
2.2.2.3.
Hizmetler sektr
Bankaclk ve finans sektr Hizmetler sektrnn nemli kalemlerinden biri bankaclk ve finans sektrdr. deal bir finansal sistem bireylerin tasarruf yapmalarna tevik edici mevduat hizmetleri ve sermaye ihtiyac olanlara kredi salama hizmeti ile tasarruflarn artmasn ve finansal kaynaklarn yeni giriimlere aktarlmas mekanizmas ile yatrmlarn artmasn tevik etmektedir. Finansal sistem iinde belirlenen mevduat ve kredi faiz oranlar, yatrmclar ile fon sahiplerinin bulutuu fon piyasasndaki zerinde anlamaya varlan fon kullanma fiyatlardr. Bireylerin yeterince tasarruf etmelerini salayan ykseklikte ve yatrmclar iin en nemli maliyetlerden biri olan sermaye maliyetlerinin yatrmlarnn nn kesmeyecek kadar dk bir seviyede olmas istenilen durumdur. Piyasalarda fon sahipleri ile yatrmclarn bulumasna araclk eden ise bankalar, kredi kooperatifleri ve dier finansal kurululardr. 2000 ylnda ve sonrasnda Trkiye ekonomisinde bankaclk sektrnden kaynaklanan ekonomik kriz sonrasnda bankaclk sistemi yeniden dzenlenmi ve lkede genelinde finansal istikrar salanmtr. Makroekonomik dzeyde salanan bu istikrarn lke genelinde finansal sistemin etkinliini arttrmas, yatrm ortamn iyiletirmesi ve yatrmlarn artmas sonularn getirmesi beklenmektedir. 2000 yl sonras dnemde nceki dneme gre daha hzl bir ekonomik bymenin salanmas ve Merkez Bankasnn yeni dnemde bamsz olmas sayesinde gl duruu ve beklentilerin iyi ynetilmesi sayesinde fiyat istikrarnn salanm olmas bu ynde olumlu gstergelerdir. Finansal sistemin deerlendirilmesinde, Blgenin tarm ve sanayi youn olarak ikili bir yap arz ettii gz nnde bulundurulmaldr. Sermaye younluunun greceli olarak daha yksek olduu sanayi blgelerinin ve yksek bir mekanizasyona sahip olmasna ramen emein daha youn kullanld tarmsal retim blgelerinin finansal ihtiyalar farkllklar gstermektedir. Ayrca Blgedeki firmalarn birounun KOB snfnda olmas ve tarmsal retimde kurumsallamann istenilen dzeyde olmamas finansal ihtiyalar belirleyen nemli karakteristiklerdir. Makroekonomik dzeyde salanm olan bu finansal istikrarn TR21 Trakya Blgesi zerindeki etkilerini incelemek iin retilen gelir, tasarruflarn bir gsterimi olarak bankalardaki mevduatlar ve kredi kullanm istatistiklerinden istifade edilecektir. Bu blmde sras ile Blgede mevduatlar ve kredi kullanm konularndan bahsedilerek, Blgenin finansal kaynak oluturma ve kullanma potansiyeli ortaya konulmaya allacaktr. Mevduat Ekonomik bymenin ve bunun toplumun tm kesimlerine olumlu etkilerinin yaylmasnn sonucunda kalknmann gerekleebilmesi iin nemli koullardan biri tasarruflarn
arttrlabilmesi ve sermaye birikiminin salanabilmesidir. TR21 Trakya Blgesinin ikili yaps iinde deerlendirildiinde, sanayinin byk bir blmnn Blge dndaki firmalardan olutuu grlmektedir. Bu durum, yatrmlardan kaynaklanan refahn, halkn tasarruflarna ve sermaye birikimine yeterince nfuz edememesinin unsurlarndan biridir. Tarmsal retimden elde edilen gelirlerin art gstermemesi de yine bu dezavantajl durumu glendirmektedir. Edirne, Krklareli ve Tekirda illeri iine alan TR21 Trakya Blgesindeki toplam mevduat incelendiinde, mevduatn TR21 Trakya dzeyinde 2007 ylndan 2009 ylna kadar yllk yaklak %20 byd grlmektedir. 2009 yl itibaryla il arasnda en yksek mevduata sahip olan il Tekirdadr. Tekirda Edirne ve Krklareli illeri takip etmektedir. TR 21 Trakya Blgesindeki toplam mevduatn Trkiyedeki toplam mevduat (467.350.330.000 TL) iindeki pay %1.34dr. Trkiyenin toplam mevduat iindeki bu pay dk grnmektedir. Nitekim fert bana mevduat verileri incelendiinde de TR21 Trakya Blgesinin Trkiye ortalamasnn altnda kald grlmektedir. Sanayi retiminin daha youn olduu Tekirda ilinde tasarruflarn dier iki ilden daha yksek olduu grlmektedir. Blgenin tm dnldnde tasarruf artnn istenilen dzeyin altnda kalmas dezavantajl durumu ak olarak istatistikler tarafndan sergilenmektedir. Tasarruflarda en iyi durumda olan Tekirdan dahi Trkiye ortalamasnn altnda kald illere gre kii bana mevduat dalmna ilikin istatistikler sayesinde gzlenmektedir. Kii ba mevduatn illere gre dalm incelendiinde, TR21 Trakya Blgesinde kii bana den mevduat tutar 4.143 TLdir, Trkiye ortalamas ise 6.441 TLdir. Tekirda, toplam mevduat asndan TR21 Trakya Blgesi iinde 1. srada yer almasna karn, kii ba mevduat bakmndan son srada yer almaktadr. Kii ba mevduat sralamasnda Edirne 1. srada yer alrken, Krklareli ok az bir farkla 2. srada bulunmaktadr. ekil 13: Kii Ba Mevduatn llere Gre Dalm (TL)
7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 Edirne 2007 2008 2009 3038,9 3924,1 4.637 Krklareli 3255,1 4008,7 4.627 Tekirda 2880,3 3160,0 3.688 TR 21 3009,1 3551,1 4143,3 TR 4695,0 5852,0 6.441
Kaynak: Trkiye Bankalar Birlii

Blgede dengeli bir kalknmann oluturulmas iin sanayi retiminin arttrlmasnn gerekliliinin yan sra tarmdan ve tarma dayal sanayiden elde edilen gelirlerin arttrlmas ve yerel giriimciliin oluturulmas yolu ile yerel halkn tasarruflarn arttrma imknnn oluturulmas gereklidir. Krediler Tasarruflar konusunda grlen dezavantajl durum, kredi kullanm miktarlarnda da grlmektedir. Bu durum Blgeye ait kredi kullanm istatistikleri aka sergilemektedir. l baznda kredileri incelendiinde; TR21 Trakya Blgesi dzeyinde 2008 ylnda kredilerde 2007 ylna gre %30luk bir art olduu gzlemlenmektedir. 2009 ylnda ise ok kk miktarda bir art meydana gelmitir. Tekirda, TR21 Trakya Blgesi iinde kredilerin toplam tutar bakmndan 2009 yl itibaryla 1. srada yer almaktadr. Tekirda Edirne ve Krklareli takip etmektedir. TR21 Trakya Blgesinin mevduat bakmndan Trkiyedeki pay %1.34 olmasna karn kredilerden %1.52 ile daha byk bir pay ald grlmektedir (Trkiyede 2009 toplam kredi tutar: 314.652.065.000TL). Toplam kredi tutarnda Tekirda, TR21 Trakya Blgesi iinde 2009 yl itibar ile ilk srada yer alsa da kii bana den kredilerde 2. srada yer almaktadr. Kii ba kredilerin illere gre dalm grafiine bakldnda, Edirnenin kii ba mevduatta olduu gibi kii ba kredi tutarnda da ilk srada yer ald grlmektedir. Edirne, Krklareli ve Tekirda kii ba kredi tutar bakmndan Trkiye ortalamas olan 4.336 TLnin altnda kalmaktadr. ekil 14: Kii Ba Kredilerin llere Gre Dalm (TL)
5.000 4.500 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0
2007 2008 2009
Edirne 2.373,0 3.140,7 3.344
Krklareli 2.142,5 2.782,1 2.948
Tekirda 2.673,7 3.206,3 3.146
TR 21 2.471 3.094 3.154
TR 3.254,0 4.023,0 4.336,4
Kaynak: Trkiye Bankalar Birlii
42
Kii bana mevduat tutar ile kredi tutar arasndaki fark incelendiinde, bu farkn en dk olduu ilin Tekirda (542 TL) olduu grlmektedir. Bu farkn en yksek olduu il ise 1.680 TL ile Krklarelidir. Trkiyede kii bana toplam mevduat tutar ile toplam kredi tutar farknn 2.104 TL zerinde iken bu rakam TR21 Trakya Blgesi iin 989 TLdir. Kredi kullanmnn yetersiz dzeyde olduunu gsteren istatistikler nda, Blgede yerel giriimci says ve zel finansal kaynaklar arznn arttrlarak, ekonomik kalknmaya hz verilmesi gerekmektedir. Ticaret Ticaret Ticaret hizmet sektr iinde retilen mallarn pazarlanmas ve parasal deere dntrlmesini salayan nemli bir alt sektrdr. retimin arttrlmasnn yan sra pazarlarla iletiimin kurulmas, pazarlama tekniklerinin oluturulmas ve gelitirilmesi, markalama ve rn eitlilii arttrlarak, Blgedeki retimin katma deeri yksek rnler ortaya koymas gibi stratejilerle retilen mallarn daha fazla gelir getirmesini salamak ekonomik kalknmann nemli sa ayaklarndan birini oluturmaktadr. TR21 Trakya Blgesi sanayi ve tarm retiminin youn yapld, ayiei ya, kanola ya, tekstil mallar gibi baz retimlerde Trkiyenin toplam retimi iinde nemli bir konuma sahip olmasna ramen, elde edilen gelir istenilen dzeyde deildir. Blgedeki illerin ticaret istatistikleri incelendiinde 1980-2001 dneminde ticaretten elde edilen nominal gelirin srekli ykseli gstermektedir. Ticaret hacminin byklne gre yaplan sralamada Tekirda, Edirne ve Krklareli sralamas grlmektedir. ekil 15: TR21 Trakya Blge llerinde Ticaret Hacmi (Milyon TL)
250.000.000 200.000.000 150.000.000 Edirne 100.000.000 50.000.000 0 Krklareli Tekirda
Kaynak: TK, Gayri Safi Yurt i Hsla statistikleri
Ticaretten elde edilen nominal gelirin logaritmik art gstermesine ramen reel ticaret gelirlerinin artnn daha dktr. Blgeye zel ticarete konu olan mallara ilikin bir fiyat
endeksinin olmamas nedeni ile bu durum istatistik verilerle gsterilememitir. Ancak Trkiye genelinde kullanlan fiyat endekslerinin kullanlmas ile bu durum kolaylkla gsterilebilir. Ticaret hacmi istatistiklerinin yan sra ticaret hacminin gayri safi yurt ii hsla iindeki payna ilikin istatistikler, Blge yapsnn ve temel karakteristiinin sergilenmesi asndan anlamldr. Bu durumda, sanayi retiminin en az youn olduu il olan Edirnede ticaretin pay en yksek deere ulamaktadr. Sanayi youn bir kimlie sahip olan Tekirdada ise ticaretin paynn daha dk rakamlara sahip olduu grlmektedir. Ayrca her ilde de sz konusu oran, farkl yllarda aa doru hareket etmi olmasna ramen uzun dnem trendi istikrarl bir seyir izlemitir. ekil 16: Blgede Ticaretin Gayri Safi Yurt i Hsla indeki Pay
20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Kaynak: TK, Gayri Safi Yurt i Hsla statistikleri
Edirne Krklareli Tekirda
Edirnenin ticari faaliyetler asndan daha fazla pay almasnn en nemli sebebi, tarihi ve kltrel bir altyapya ve tarmsal retim younluuna sahip olmasdr. Benzer ekilde tarmsal retimi ve turizm potansiyeli ile Krklareli iin de ticaretin nemli olduundan bahsedilebilir. Tekirdada ise sz konusu yap farkllk arz etmektedir. Sanayi retimi younluunun giderek artt Tekirdada ticaretin toplam gelir iindeki pay uzun dnemde sabit bir seyir izlemitir. Ayn zamanda, bu pay ksa vade aralklar ile dalgalanmalar gstermektedir. Sonu itibariyle, sanayi mallarnn pazarlanmas yoluyla Tekirdan uzun dnemde ticaret hacmini arttrabilecei grlmektedir. Blgede kurulu bulunan ticaret borsalar ticaretin bugne kadar geliiminde nemli bir rol oynamtr ve gelecekte de ticaretin gelitirilmesi kullanlabilecek nemli kurumsal yaplardr. TR21 Trakyada Tekirda, orlu, Hayrabolu, Malkara, Edirne, Babaeski, psala, Kean, Krklareli ve Lleburgaz Ticaret Borsas olmak zere toplam 10 adet ticaret borsas mevcuttur. Tekirda genelinde mevcut ticaret borsalar 2008 yl verilerine gre toplamda 2.019.033.350 TL ile en yksek ilem hacmini gerekletirmitir ve bu deer Krklarelinde mevcut ticaret borsalar ilem hacimleri toplamnn katndan fazladr.
Edirne Ticaret Borsalarnn ilem hacimleri toplam 1.562.380.900 TL ile Trkiye toplamnn %2.26sdr. TR21 Trakya genelinde ilem hacimleri toplam 2008 itibari ile 4.275.688.040 TL ile Trkiye toplamnn %6.19unu oluturmaktadr. 2004-2008 yllar arasnda Tekirda, Edirne ve Krklareli illerimizde mevcut ticaret borsalar ilem hacimleri srekli art eilimindedir. Bu art toplam olarak Tekirda iin yaklak %98 ile gze arpmaktadr. Ancak, Blgedeki ticaret borsalarnn ilem hacimleri Trkiye ortalamasnn altndadr. D Ticaret TR21 Trakya Blgesi zellikle yabanc yatrmclarn blgede yeni yatrmlar yapmalar, kapasitelerini arttrmalar ve ayrca byk lde retimini ihra eden yerli firmalarn bulunmas, Blgenin d ticaret konusunda nc bir Blge olma potansiyeline sahip olduunu gstermektedir. Bu potansiyelin tam olarak kullanlamad d ticaret verilerinden anlalmaktadr. Blgede d ticaret rakamlar ekonomik kriz ncesi 2008 yl iin deerlendirildiinde, ihracatta ylda 745.783.000 dolar ve %0.56 oran ile Trkiyede 16. srada, ithalatta ise ylda 936.477.000 dolar ve %0.46 oran ile Trkiyede 13. srada yer almaktadr. Global ekonomik kriz sonras 2009 ylnda Blgenin ihracat 645.161.000 dolara, ithalat 619.038.000 dolara gerilemitir. Blgede orlu, erkezky, Lleburgaz ve Marmara Erelisi gibi sanayi blgelerinin bulunmasna ramen d ticaret rakamlarnn dk gzkmesinde sz konusu verilerin firma vergi kimlik numaralarnn bal olduu ile gre hesaplanm olmasnn etkisi vardr. hracatn ithalat karlama oran TR21 Trakya Blgesi iin yllar itibari ile farkllk gstermektedir. 2005 ve 2008 yllarnda ithalat ihracattan daha fazla; 2006, 2007 ve 2009 yllar iinse ihracat ithalattan daha fazladr. zellikle 2009 yl Blge d ticareti ekonomik krizin lke genelinde atlatlmasna pozitif etki salamaktadr. 2009 yl verilerine gre TR21 Trakya ihracatnn %74.90 ve ithalatnn %76.52si, Blgede d ticaret hacmi en gelimi il olan Tekirdada gereklemektedir. Gemi yllara gre Tekirdan Blge ihracatndaki pay azalma, ithalatndaki pay da artma eilimdedir. Son iki yln verilerine gre kresel ekonomik krizin Blge d ticaretini ihracatta %13.5; ithalatta %33.9 oranlarnda azaltt gzlemlenmektedir.
45
ekil 17: TR21 Trakya Blgesi in Yllara Gre hracat ve thalat Miktarlar
1.000.000 900.000 800.000 ABD $ 700.000 600.000 500.000 400.000 300.000 2005 Kaynak: TK 2006 2007 2008 2009 hracat thalat
TK 2008 verilerine gre Blge d ticaretinin sektrlere gre dalmnda imalat sanayi ihracatta %92.99; ithalatta %78.09 ile ilk srada yer almaktadr. kinci sralardaysa ihracatta %6.02; ithalatta %20.53 ile tarm ve ormanclk sektr yer almaktadr. TR21 Trakya Blgesinin elektrik, gaz ve su ile gayrimenkul kiralama ve i faaliyetleri faaliyet alanlarnda kayda deecek bir d ticareti yoktur. Turizm TR21 Trakya Blgesi; corafi konumu, doal gzellikleri ve ekonomik faaliyetleri ile birlikte kkl tarihi ve kltrel zenginlikleri bnyesinde barndrmaktadr. Bu durum, turizm sektrnn geliiminde nemli bir rol oynamaktadr. Ancak, Blgenin sahip olduu turizm potansiyelini istenilen lde ekonomik deere dntrebildiini sylemek gtr. Blge, turist potansiyeli asndan ncelikli olarak corafi konumundan yararlanmaktadr. Bunlardan birincisi, stanbul ve evresinden gelen yazlk ve gnbirliki yerli turisttir. Karadeniz, Marmara ve Ege Denizindeki ky eridi yazlk ve hafta sonu ka blgesi olarak grlmektedir. Ancak, talebe ynelik hizmetlerin sunumunda eitli altyap eksiklikleri, profesyonel hizmetlerin gelimemi olmas, sezonun ksal, arpk yaplama gibi nedenler yetersizlikler dourmaktadr. Blgenin cezbettii ikinci turist kayna, AB ile snr olduu Balkan lkeleridir. zellikle Yunanistan ve Bulgaristandan gelen turistler Blgeyi tercih etmekte, ancak yine eitli altyap yetersizliklerine de bal olarak, ounlukla gnbirlik konaklamasz olarak ayrlmaktadr. nc turist kayna, zellikle Edirne ve evresinin yksek derecede talep grd kltr turizmine bal olarak Trkiyenin drt bir yanndan gelen turistlerdir. Tarihi ve kltrel
varlklar, dnyaca nl organizasyonlar ile Edirne, lke ve dnyann birok yerinden ziyaretiyi Blgeye ekmektedir. Blgenin turistik altyaps, potansiyeli karlayabilecek yeterliliklere sahip deildir. ncelikle, her il de, oda ve yatak kapasitesi bakmndan Trkiye ortalamalarnn altnda kalmaktadr. Blgede yeterli sayda turistik tesis bulunmamaktadr. Bu alanda, insan kaynaklar anlamnda da giriimci ve personel eksikliinden sz edilebilir. Ayrca, kentsel altyapnn ve donat alanlarnn turizme hizmet edecek ekilde dizayn edilmesi ve yeterli tantm ve promosyonun salanmas olduka nemlidir. Sonu olarak, TR21 Trakya Blgesinin turistik potansiyelini ekonomik girdiye dntrebilecek planlamalar, stratejiler ve politikalara ihtiya bulunmaktadr. Blge, turizm eitlilii bakmndan ise birok alternatife sahiptir. ncelikle, denize ky olmann avantaj ile birlikte deniz turizmi olduka yaygndr. zellikle Saroz, arky ve neada sahip olduu bakir doas ve temiz denizi ile nemli bir cazibe merkezidir. 751 km olan ky uzunluu, Trkiyenin 7.816 km olan ky uzunluunun %9.6sn oluturmaktadr ancak ky turizminde geldii nokta, bu potansiyelin altnda yer almaktadr. Turistik tesislere giri ve konaklama saylar arasndaki farka bakldnda, TR21 Trakya Blgesi Trkiye ortalamasnn olduka altnda bir deere sahiptir. Bu durum, Blgede yeterli ve nitelikli konaklama tesiselerinin bulunmadnn, Blgeye ekilen turistin transit yolcu ya da gnbirliki olduunun ve turisti Blgede tutacak, ekonomik deer retecek faaliyetlerin yeterli olmadnn bir gstergesidir. Blge genelinde zellikle Marmara Denizinde yaanan kirlilik ve evre sorunlar yannda yukarda zetlenen temel sorunlarn giderilerek sektrn gelitirilmesi iin; ncelikli olarak ky eridi boyunca uzanan yazlk yerlemeleri planl bir statye alnmal, kirletici unsurlar giderilmeli, var olan kltr ve turizm varlklar korunmal ve bu varlklarn tantm konusunda ulusal ve uluslararas medya kurulular ile tur operatrlerinin destei alnmaldr. Turizm Sektrnde stihdam ve Rekabet Gc Edirnenin sahip olduu tarihi ve kltrel zenginlikler, ehrin turizm alanndaki rekabet gcn arttrmaktadr. Krklareli ilinde turizm sektr gl bir yapya sahip olmamakla birlikte, l sahip olduu Yldz Dalar ve Karadeniz ky eridi ile deniz ve doa turizmi potansiyeline sahiptir. Blge, zellikle da yry (trekking), ekolojik turizm ile alternatif ky turizmi konusunda nemli bir potansiyele sahiptir.
47
Tekirda ili ise sahip olduu ky eridi ile deniz, yelkenli ve yama parat konusunda turizm sektrne frsatlar sunmaktadr. Yukardaki verilere bakldnda, Edirne ili haricinde Blgedeki dier illerin turizmde rekabet gc orta veya dk seviyededir. Lojistik sektr Ekonomik alanda hz, maliyet ve esneklik kavramlarnn n plana kmasyla birlikte lojistik sektrnn nemi daha da artmtr. Farkl tama modlarn entegre eden intermodal tamaclk sistemleri, lojistik faaliyetlerin vazgeilmez unsurlar haline dnmtr. Bu anlamda, TR21 Trakya Blgesi mevcut havaalan, limanlar, demiryolu ve denizyolu balantlar ile gelimi bir lojistik sektrne s olabilecek nitelikleri haizdir. Bu niteliklerin en banda corafi konum yer almaktadr. Zira Blge, gerek Avrupa-Asya arasnda bir kpr ilevi grme gerekse stanbula yaknlk gibi zellikleri etkin bir ekilde kullanlabilmektedir. Ayrca, lke d ticaretinde Avrupa lkelerinin nemli bir paya sahip olmas, TR21 Trakya Blgesinin jeo-ekonomik konumunu glendirmektedir. Lojistik s olma niteliklerinin ikincisi, gl bir ulatrma altyaps ve bu altyapnn intermodal tamaclk sistemlerine uygunluudur. Tekirdada bulunan Akport Limannn demiryolu hatt ile balants tamamlanmtr. Marmara Denizi iinde ve Avrupa limanlar kapsamnda gerekletirilen Ro-Ro seferleri, Blgenin lke ve dnya pazarlarna eriimini kolaylatrmaktadr. Bununla birlikte, Marmaray projesi kapsamnda GebzeHalkal hattndaki tren seferleri iki yl sre ile durdurulacak ve yk trafii DerinceTekirda arasndaki trenferi seferleri ile salanacaktr. Ykler, Tekirda Akport Limanna indikten sonra, TekirdaMuratl arasndaki demiryolu ile stanbulKapkule demiryoluna aktarlabilecektir. 300 metreden daha uzun gemilerin stanbul boazndan geemiyor olmas, Tekirda limanlarnn aktarma liman olarak kullanlmasn gerektirecektir. na almalarnn devam ettii 2.500.000 TEU kapasiteli Asyaport Limannn ise, Blgenin lojistik potansiyelinin gelimesi noktasnda byk katk yapaca grlmektedir. 2.2.2.4. Dier sektrler
Enerji sektr Gelimekte olan bir lke olarak Trkiyenin enerji ihtiyac srekli olarak artmaktadr. Byyen nfus ve gelien sanayisiyle her geen gn yeni yatrmlarn ihtiya gsterdii enerji sektr, dinamik bir yap arz etmektedir. Trkiye, tkettii enerjinin yalnzca drtte birine yaknn yerli kaynaklardan karlayabilmektedir.15 Bu nedenle enerji konusu, srdrlebilir kalknmaya giden yolda ele alnmas gereken ncelikli konular arasnda bulunmaktadr.
15
2008 ylnda bu oran %27.2dir.

TR21 Trakya Blgesinde, EPDK verilerine gre toplam 48 adet lisansl elektrik reticisi bulunmaktadr. Bunlardan 29 tanesi otoprodktr, 19 tanesi ise retici lisansna sahiptir. Trkiyede yrrlkte olan otoprodktr lisanslarnn %15i Blgede bulunmaktadr.16 2008 yl verileri itibariyle, TR21 Trakya Blgesinde kii bana elektrik tketimi Trkiye ortalamasnn iki katndan fazladr. Tekirda, Trkiyede kii bana elektrik tketimi kullanmnda ikinci srada yer almaktadr. Blgede tketilen elektrik enerjisinin istikrarl bir ekildeki art gstermesi, gelecek dnemde yenilenebilir enerji tesisleri bata olmak zere yeni elektrik retim tesislerinin kurulmas ihtiyacn iaret etmektedir. Enerji sektrnn gelecei asndan yenilenebilir kaynaklarn devreye alnmas zel bir nem tamaktadr. Zira, enerji potansiyelinin azami lde kullanmnn salanabilmesini teminen yksek verim elde edilmesi ve birim enerji bana dk emisyon salanmas amacyla evrim teknolojilerinden yararlanlmas gerekmektedir. TR21 Trakya Blgesi asndan potansiyel arz eden temel yenilenebilir enerji kaynaklar, rzgr ve biyogaz olarak deerlendirilmektedir. Blgenin evresel sorunlarnn almasna da katkda bulunabilecek yenilenebilir enerji sektr, gelime ak bir sektr olarak nitelendirilmektedir. Madencilik sektr Gnmzde gelimiliin gstergeleri olarak nitelendirilen demir-elik, enerji ve tarm rnleri retimindeki devamllk, byk lde madencilik rnleri ile salanmaktadr. Ayrca, tm sanayi dallarnn rnlerinde veya kullandklar ara ve gerete, dorudan veya dolayl olarak maden rnlerine gereksinim duyulmaktadr. Blgedeki illerin yeralt maden zenginlikleri genel olarak incelendiinde; linyit, manganez ve doalgaz n plana kmaktadr. Blgede var olan linyit rezervleri genel itibari ile yksek kalitelidir. evreye duyarl yksek teknolojili yakma sistemlerinin kullanlmasyla, kalori arttrma almalarnn verimi artacaktr. Ayrca, Trkiyenin en nemli manganez yataklar atalca-Krklareli hattnda bulunmaktadr. Blge genelinde verilen maden iletme ruhsatlar incelendiinde; Tekirdada 92, Edirnede 77, Krklarelide ise 66 olmak zere Blge genelinde toplam 235 maden iletmesi bulunmaktadr. Kmr ocaklar, Blgedeki arlkl maden ocaklarn oluturmaktadr. Kmrden sonra 34 maden oca ile kalker ve 16 maden oca ile kuvars kumu maden ocaklar gelmektedir. TR21 Trakya Blgesi lkemizin nemli doalgaz kaynaklarna ev sahiplii yapmaktadr. Ancak, doalgaz miktar ve retimi rakip lkeler ile kyaslanmayacak dzeydedir. Blgede
16
http://www.epdk.gov.tr/lisans/elektrik/lisansdatabase/verilentesistipi.asp (Eriim tarihi: Temmuz 2010)

retilen doalgaz Trkiye toplam retiminin %77sini oluturmakla birlikte, Trkiyedeki toplam retimin tketimi karlama oran %2de kalmaktadr.17 2.2.3. Blgesel rekabetilik ve sosyo-ekonomik gelimilik Sosyo-ekonomik gelimilik ve blgesel rekabet dzeyinin ortaya karlmasna ynelik olarak yaplan almalarda, birok deiken ve eitli analiz yntemleri kullanlarak farkl endeksler elde edilmektedir. Bu alanda, Devlet Planlama Tekilatnn 2003 ylna ait llerin ve Blgelerin Sosyo-Ekonomik Gelimilik Sralamas Aratrmas, Uluslararas Rekabet Aratrmalar Kurumu ile Deloitte Trkiyenin 2008-2009 dnemine ait lleraras Rekabetilik Endeksi ve Ocak 2009da Ekonomi ve D Politika Aratrmalar Merkezi (EDAM) ile Deloitte Trkiye tarafndan yaynlanan Trkiye iin Bir Rekabet Endeksi gibi almalar bulunmaktadr. Bu almalar itibariyle, TR21 Trakya Blgesine ilikin deerlendirmeler farkl deiken seimlerine ya da farkl analiz yntemlerine bal olarak, bir miktar deiiklik gsterebilmektedir. Bununla birlikte, sz konusu almalarn TR21 Trakya Blgesi iin ortak olduu noktalar vurgulanacaktr. Bu anlamda, sosyo-ekonomik gelimilik ve rekabet endeksi asndan TR21 Trakya Blgesi illerinin st dilimde yer ald grlmektedir. Bu durumun ortaya kmasndaki en nemli etkenlerden biri, TR21 Trakya Blgesinin stanbul metropoliten alann ard blgesi iinde yer alyor olmasdr. Dzey-2 blge snflandrmasna gre bir deerlendirme yapldnda ise, DPTnin llerin ve Blgelerin Sosyo-Ekonomik Gelimilik Sralamas Aratrmasna gre 6. srada yer almaktadr. Tablo 7: Gelimilik Endeksleri
Sra 1 2 3 7 11 16 l stanbul Ankara zmir Tekirda Krklareli Edirne llerin Sosyo-Ekonomik 18 Gelimilik Endeksi 4.808 3.315 2.524 1.059 0.863 0.562 ller Aras Rekabetilik 20 Rekabet Endeksi 19 Endeksi 84.04 48.58 42.23 29.81 22.14 20.11 100 97.8 87.3 73.5 67.1 66.9
17 18
Trkylmaz,O., Trkiyenin Enerji Grnm ve Sanayi Enerji Maliyetleri, Haziran 2010 llerin ve Blgelerin Sosyo-Ekonomik Gelimilik Sralamas Aratrmas (DPT) 19 lleraras Rekabetilik Endeksi 2008-2009 (URAK- DELOITTE) 20 Trkiye in Bir Rekabet Endeksi Raporu 2009 (EDAM)
Bununla birlikte Blge illerine tek tek bakldnda, illerin rekabetilik dzeyleri arasnda dikkate bir deer farkllk bulunmaktadr. Tekirdan geliiminde sanayi younlamasnn belirleyici faktr olduu grlrken; Edirne asndan -genel gelimilik sralamasnda greli olarak st sralarda yer almasna ramen- sanayi d sektrlerin daha belirleyici olduu grlmektedir. Tekirda, ticaret ve retim asndan nemli bir potansiyeli barndrmakla birlikte, beeri sermaye alannda alt dilimlerde yer almaktadr. te yandan, TR21 Trakya Blgesinde Edirne ilinin beeri sermaye asndan greli olarak daha iyi bir konumda olduu grlmektedir. Ulatrma alanndaki gelimilik endeksinde ise bir btn olarak TR21 Trakya Blgesi nemli avantaj ve stnlklere sahip bulunmaktadr. Bunun yan sra, Edirne ve Krklareli illeri salk alannda da greli olarak gelimi bir altyapya sahiptir. 2.2.4. Blgede yatrmlar 2.2.4.1. Kamu yatrmlar
2010 yl Haziran ay itibari ile TR21 Trakya Blgesine ynelik 960 adet kamu yatrm projesi olup, proje bedelleri toplam 6.078.760.781 TLdir. Toplamda en fazla %59.4 ile ulam sektrne ve %23.2 ile tarm sektrne ynelik kamu yatrm projeleri mevcuttur. ller ve sektrler baznda Blgeye ynelik kamu yatrmlar incelendiinde, Tekirda ve Krklarelinde ulatrma, Edirnede tarm sektrnn nde geldii grlmektedir. Bununla birlikte, Blgenin kamusal yatrmlardan milli gelire yapt katkya oranla daha az yararland grlmektedir. Tekirda, Blge iinde en fazla kamu yatrm alan il olup, onu Edirne ve Krklareli takip etmektedir. Tablo 8: Blgeye Ynelik Kamu Yatrmlar (2010)
Sektr Tarm Madencilik malat Enerji Ulatrma Turizm Eitim Kltr Salk Dier Kamu Hizmetleri Toplam TR21 Trakya Tekirda Edirne Bedeli (TL) Adedi Bedeli (TL) Adedi Bedeli (TL) Adedi 1.407.838.053 249 24.453.213 50 1.291.632.206 114 74.896.968 10 30.000 1 22.000 2 473.384.822 178 185.091.000 68 107.331.000 51 3.614.572.474 213 2.230.404.819 65 763.389.105 99 2.368.000 2 262.123.858 144 107.112.845 30 98.546.105 89 8.946.031 24 225.000 2 8.721.031 22 133.806.427 21 55.422.405 8 15.051.259 5 100.802.149 6.078.760.781 117 61.983.686 27 17.751.197 59 Krklareli Bedeli (TL) Adedi 91.752.634 85 74.866.968 9 22.000 2 180.962.822 59 620.778.550 49 2.368.000 2 56.464.908 25 63.332.763 8 21.067.265 31 270
960 2.664.722.968
251 2.302.421.903
439 1.111.615.910
Kaynak: Tekirda, Edirne, Krklareli l Planlama ve Koordinasyon Mdrlkleri
51
Tablo 9: Sektrlere Gre Kamu Yatrmlar

Sektr Ulatrma Tekirda Hzl tren projesi, blnm yol yapmlar, Mevcut yollarn onarmlar Orman koruma, iletme ve yangn koruma projeleri, takn koruma, sulama, aalandrma ve erozyon kontrol projeleri Edirne Blnm yol yapm, kylere ynelik yol, stabilize kaplama ve onarmlar Meri takn projeleri, psala sulama projeleri, Tunca, Hamzadere ve akmak barajlar inaat ve sulama projeleri Krklareli Blnm yol yapm, otoyol iyiletirmeleri, kpr yapmlar Orman koruma, iletme ve yangn koruma projeleri, takn koruma, sulama, aalandrma ve erozyon kontrol projeleri
Tarm
Kaynak: DPT
Tablo 10: Kamu Yatrmlarnn ller Genelinde Sras

2006 Edirne Krklareli Tekirda 59 66 44 2007 54 59 34 2008 48 67 30
Kaynak: DPT, Kamu yatrmlarnn illere gre sektrel dalm
2.2.4.2.
zel sektr yatrmlar
Bir blgeye yatrmlarn gelmesini salayan unsurlar arasnda corafi ve lojistik stnlkler, sosyal yapnn gelimilii ve yatrm teviklerinin yaygnl yer almaktadr. TR21 Trakya Blgesi, sahip olduu corafi konum ve stanbul gibi bir dnya metropol ve ticaret merkezine yaknl dolays ile yatrmclar iin bir cazibe merkezi konumundadr. Bununla birlikte, sosyo-kltrel imknlar itibariyle Blge, stanbula yaknlk unsurundan fazlasyla yararlanmaktadr. Zira, zel sektr yatrmlar Blgenin zellikle stanbul snrna yakn ksmnda konulanmtr. Hatta pek ok iletme alann -zellikle de nitelikli igcnn- stanbulda ikamet etmekte olduu grlmektedir. Yatrm tevikleri asndan ise Blge, Yatrmlarda Devlet Yardmlar Hakknda Karar hkmleri uyarnca I. snf gelimi blge olarak snflandrlmakta ve dolaysyla ilgili teviklerden daha az yararlanmaktadr. Blgedeki yabanc yatrmlara ilikin saysal veriler ise u ekildedir Tablo 11: TR21 Trakya Blgesindeki Yabanc Yatrmlar
Trkiye Yabanc Sermayeli letme Says 24.649 TR21 Trakya 177 Tekirda 126 Edirne 33 Krklareli 18
Kaynak: Hazine Mstearl
52
2.2.4.3.
Yatrm tevik belge say ve tutarlar
ekil 18: Blgede Yatrm Tevik Belge Saylarnn ve Yatrm Tevik Belgesine Bal Sabit Yatrm Tutarlarnn Yllara Gre Deiimi
190 140 90 40 Yatrm Tevik Belgesi Says
Blgede yatrm tevik belgelerinin dalm incelendiinde; verilen belge saysnda yllara gre bir azalma grlmekte olup, bu d sabit yatrm tutarlarnda da kendisini gstermektedir. Blgede yatrm tevikleri sonucu oluturulan sabit yatrm tutarlar incelendiinde ise; Tekirda ili yllar itibari ile inili kl bir yap gstermesine karn, Edirne ve Krklareli illerinde yllar itibari ile bir d grlmektedir. TR21 Trakya Blgesinin lke genelinde yatrm tevik sabit yatrm tutarlar ierisindeki pay %5.3tr. 2009 yl itibariyle, Blge iinde Tekirdan pay %91.3, Edirnenin pay %4.1, Krklarelinin pay %4.6 olarak gereklemitir. Bu yn ile Tekirda ili yatrmclar iin nemli bir cazibe merkezi konumundadr. 2.2.5. Giriimcilik, proje gelitirme kapasitesi ve i demografisi 2.2.5.1. Blgede giriimcilik
Bir blgenin giriimcilik performansn etkileyen temel unsurlar; insan kaynaklarnn gelimilik dzeyi ve eitim, giriimcilik kltr, finansman kaynaklarna eriim, yasal dzenlemeler, altyap uygunluu ve teknoloji olarak incelendiinde; Blgede Trkiye geneline benzer bir yap gzlenmektedir. l baznda giriimcilik performanslar incelendiinde, Blgede giriimcilik performans en gelikin olan il olarak Tekirda n plana kmaktadr. Tekirda listede 2. derece giriimcilik performansna sahip il olarak gzkrken, Edirne ve Krklareli ise 4. Derece giriimcilik performansna sahip olan iller olarak grlmektedir. TR21 Trakya Blgesinde giriimcilik kapasitesi gelimekle birlikte, Blgede giriimcilik asndan iyi rnekler oluturulmas ve giriimcilik kltrnn yaygnlatrlmasna ynelik faaliyetlerin artmas, ekonomik refahn tabana yaylmas asndan nem arz etmektedir.
53
ekil 19: lleraras Giriimcilik Snflamas
Kaynak: TSAD Basn Blteni, 27 ubat 2003.
2.2.5.2.
Proje gelitirme kapasitesi ve desteklerden yararlanma durumu
TR21 Trakya Blgesinin proje gelitirme kapasitesi, yrtt AB ve benzeri hibe ve fon kaynaklar esas alnarak incelendiinde, yetersiz olarak mahede edilmektedir. Bu erevede, AB kaynakl hibe programlarna ynelik hazrlanan proje says asndan Edirne ve Krklareli illeri 81 il ierisinde orta sralarda yer alrken, Tekirda ili 81 il ierisinde 75. srada yer almaktadr. Ancak, bu sonucun ortaya kmasnda merkezi idarelerce yrtlen AB finansmanl operasyonel programlardan Blgenin yararlanma orannn dkl de etkili olmaktadr. Blge ierisinde AB hibe kaynakl olarak yrtlen bir program olarak Bulgaristan-Trkiye Snrtesi birlii Program gsterilebilir. Sz konusu program kapsamnda Edirne ve Krklareli illeri yer almaktadr. Bu yn ile Edirne ve Krklareli illerinde zellikle sivil toplum rgtlerinin proje retme kapasitesi, Tekirda iline gre daha gelimi durumdadr. Tablo 12: AB Programlar Kapsamnda Finanse Edilen Projelerde Blgenin Durumu
TR 21 Blgesinin 81 l indeki Sralamas Proje Says Hibe Tutar () Pay (%)
Kaynak: Merkezi Finans ve hale Birimi, 2010
Tekirda 75 2 240.700,95 0.10
Edirne 33 24 1.072.436,96 0.45
Krklareli 24 33 1.401.406,54 0.58
Blgede; TBTAK, ARDEB, SAN-TEZ, KOSGEB ve AB topluluk programlarna ynelik olarak retilen proje saylar incelendiinde ise, potansiyelin yeterince harekete geirilemedii gzlenmekledir. Tekirdan bu tr programlarda yakalad performans, Edirne ve Krklarelinin zerindedir. Avrupa Birlii Eitim ve Genlik Programlar kapsamnda 2009 ylnda Blgede hayata geen 18 proje iin salanan denek, Trkiye genelinde gerekletirilen projelere sunulan toplam denein %1.4n oluturmaktadr.
TBTAK-TEYDEB tarafndan 20072009 yllar arasnda toplamda 24 projeye destek verilmitir. Bu desteklerden 18 farkl KOB faydalanmtr. Blge genelinde 2007/2 2010/1 dnemleri arasnda ise sadece Namk Kemal niversitesi tarafndan 4 adet SANTEZ proje bavurusu yaplmtr. Bu veriler nda, blgeleraras gelimilik farklarn azaltmay hedefleyen hibe ve fonlarn lke geneline gre Blgede son derece yetersiz kald grlmektedir. Bu amala, Blgenin zellikle Bat aksnda kalan yerleim yerlerinin AB hibe kaynaklarndan yararlanan blgeler kapsamna alnmas ve kamu, sivil toplum ve zel sektrn mevcut fon ve hibelerden etkin bir ekilde yararlanmasnn salanmas amacyla tevik edici eylem ve politikalar retilmesi gerekmektedir. 2.2.5.3. Kurulan ve kapanan irket saylar
Tablo 13: Kurulan ve Kapanan irket, Kooperatif ve Ticari yeri Says

irket ve Kooperatif Says Yl Blge Ad Trkiye 2009 yl TR21 Trakya Tekirda Edirne Krklareli Trkiye 2008 yl TR21 Trakya Tekirda Edirne Krklareli Trkiye 2007 yl TR21 Trakya Tekirda Edirne Krklareli Trkiye 2006 yl TR21 Trakya Tekirda Edirne Krklareli Trkiye TR21 Trakya Tekirda Edirne Krklareli Kurulan 44.472 663 417 151 95 49.003 741 482 140 119 55.350 800 496 172 132 52.699 770 474 154 142 47.401 601 393 116 92 Kapanan 10.395 79 44 24 11 9.578 81 48 23 10 9.954 75 44 21 10 9.471 99 68 24 7 8.886 71 43 26 2 Kurulan/ Kapanan 4.3 8.4 9.5 6.3 8.6 5.1 9.1 10.0 6.1 11.9 5.6 10.7 11.3 8.2 13.2 5.6 7.8 7.0 6.4 20.3 5.3 8.5 9.1 4.5 46.0 Ticaret Unvanl yeri Says Kurulan 44.050 1.260 748 242 270 46.401 1.246 765 275 206 48.673 1.304 809 282 213 52.523 1.436 831 377 228 48.657 932 485 266 181 Kapanan 32.419 607 330 183 94 37.343 794 278 405 111 23.595 475 250 149 76 23.342 526 241 177 108 17.556 405 202 135 68 Kurulan/ Kapanan 1.4 2.1 2.3 1.3 2.9 1.2 1.6 2.8 0.7 1.9 2.1 2.7 3.2 1.9 2.8 2.3 2.7 3.4 2.1 2.1 2.8 2.3 2.4 2.0 2.7
Kaynak: TK Demografisi Verileri

2005 yl
Kurulan ve kapanan irket ve kooperatif ile ticaret unvanl iyerleri saylarn kapsayan i demografisi verileri itibariyle, Blgede kurulan/kapanan oranlar Trkiye ortalamalarna gre yksek seyretmektedir. Bu durum, kurulma faaliyetlerinin kapanma faaliyetlerinden daha youn olduu gstermektedir. Kurulan ve kapanan irket ve kooperatif ile ticaret unvanl iyeri saylarnda en byk deiim srasyla; perakende, inaat, otel, lokanta ve kahvehane, imalat ve gayrimenkul kiralama ekonomik faaliyet alanlarnda grlmektedir. 2.2.6. Pazarlama Blgenin ikili yaps gz nne alndnda pazarlama durumunu da tarm ve sanayi olarak ayr balklarda incelemek uygun bir yaklam olacaktr. Trkiye'de tarmsal rnlerin pazarlanmasnda dorudan ve dolayl olarak ok fazla sayda kii, kurum ve kurulu faaliyette bulunmaktadr. Bunlar arasnda Tarm ve Kyileri Bakanl, Sanayi ve Ticaret Bakanl, GEME, ticaret ve sanayi odalar ve borsalar birlii, ziraat odalar, Trkiye eker Fabrikalar A.., ticaret borsalar, semt pazarlar, toptanc ve perakendeci meyve ve sebze halleri, Tarm Sat Kooperatifleri ve Birlikleri, Tarmsal Kalknma Kooperatifleri ile Su rnleri Kooperatifleri, TMO ve zel giriimciler saylabilir. Bu yap iinde grev ve yetkiler, aralarnda yeterli ibirlii ve egdm bulunmayan ok sayda kurum ve kurulua datlmakta ve pazarlamaclarn saysal okluu ve dank yaplar, pazarlama organizasyonunun etkinliini azaltmaktadr. Mevcut rgtlerin etkin rol almamas nedeni ile reticiler rnlerini bireysel olarak pazarlamakta ve fiyat oluumunda etkisiz kalmaktadrlar. Tarmsal rnlerin abuk bozulabilir nitelikte olmas nedeniyle, retici ekonomik problemlerinden dolay rnn bekletememekte ve hemen pazarlamaya almaktadr. Bu durumda rnn dk fiyattan pazarlamak zorunda kalmakta ve ou zaman da parasn ge almaktadr. Tarmsal pazarlamada en byk problemlerden biri de standardizasyon eksikliidir. reticilerin bu konuda tam olarak bilinli olmamas ve gerekli tesislerin (boylama, ileme, ambalajlama vb.) olmamas rn deerini drmektedir. Tarmsal rnlerin byk ksm abuk bozulabilir nitelikte olmas nedeniyle hasattan pazara olan zincirde kalite ve miktar asndan kayplar olumaktadr. retim planlamasnn olmamas nedeniyle arz fazlas olduu dnemlerde rnlerin depolamasnda yaanan skntlar fiyat dklne neden olmaktadr. Tarmsal rnlerde arac says ok fazladr. Bu da baz tarmsal rnlerde pazarlama marjnn, rnn 3-4 katna ykselmesine neden olmaktadr. zellikle tarmsal rnlerin ihracatnda, katk ve kalnt analizi yapan laboratuarlarn yaygn ve yeter sayda olmamas ve mevcut laboratuarlarn da akredite olmamas sorunlara neden olmaktadr. Blgede retilen tarmsal rnlerin ihracat yok denecek kadar azdr. Blgede retilen buday ve ayiei yine blgede bulunan un ve ya fabrikalarnda ilenmektedir. Un sanayi blgenin gelimi sektrleri arasnda yer almakta ve yurt dndan buday ithal
edilerek karlnda un ihracat da yaplmaktadr.21 Ya sektrnde olduu gibi, blgenin bir dier stratejik rn olan eltikte de i talebin karlanmas iin her yl belirli miktarlarda pirin ithal edilmekte, buna paralel olarak blgede retilen pirin de i piyasada tketilmektedir. TR21 Trakya Blgesinde elde edilen st ve st rnlerine yurtdndan ciddi bir talep bulunmamaktadr. Bu konudaki en byk sknt blgede retim yapan byk iletmelerin retim koullarnn iyi olmasna karn ABnin Trkiyeden st ve st rnleri ithalat yapmamasdr. Avrupa Komisyonu Salk ve Tketicinin Korunmas Genel Mdrl (DG SANCO) tarafndan 20062007 yllarnda Trkiyede gerekletirilen misyon incelemeleri sonucu hayvan salk kontrolleri, ham materyal kontrolleri (ham st ve st rnleri), ap hastalnn grld lkelerde retilen st rnleri iin gerekli olan uygulama koullar (rn. s uygulamas) ve uygunsuz ya da sahte uygulamalarn etkili bir ekilde gsterilmesi iin yetkili otoritelerin kapasitesi alanlarnda AB koullarnn salanmadn tespit edilmitir22. Bununla birlikte, 30 Haziran 2010 tarihinde Trkiye'nin AB katlm mzakerelerinde "Gda Gvenlii, Veterinerlik ve Bitki Sal" fasl almtr. Mzakerelerin alt adet al kriterinden biri ap hastalndan ar olmaktr. TR21 Trakya Blgesi, Dnya Hayvan Sal Tekilat (OIE) tarafndan alama suretiyle ap hastalndan ar blge olarak tannmtr. Bu durum, mzakere srecine olumlu katklar salamtr. TR21 Trakya Blgesi tarmsal stratejilerinden biri olarak rn eitliliine gidilmesi gereklilii uzun zamandan beri gndeme getirilen bir konudur. Gerek alternatif rnler olan sebze ve meyvenin, gerekse blgenin gl bir potansiyele sahip olduu st ve st rnlerinin gelecekte deerlendirilmesine ynelik planlar yaplrken AB Ortak Tarm Politikas nemli bir belirleyici etken olarak yer almaktadr. AB Ortak Tarm Politikasnn ye lkelerde de ileyebilmesi, iftlik muhasebe sistemi veri ann oluturulmas, ortak pazar rnlerine entegrasyon, krsal kalknma, hayvan sal, gda kalitesi ve gda gvenliinin korunmas gibi konularda bir takm ykmlkler altna girilmesini gerektirmektedir. Bu adan bakldnda, TR21 Trakya Blgesindeki mevcut ve kurulmas planlanan iletmelerin retim ve pazarlama srelerindeki bu ykmllkleri yerine getirebilmelerini salayacak tedbirler alnmad srece bu sreten olumsuz etkilenmeleri kanlmazdr. TR21 Trakya Blgesinin ne kan dier sektr olan sanayideki pazarlama durumuna baklacak olursa, dnya tekstil ihracat iinde Trkiyenin nemli bir pay bulunduu grlmektedir. Trkiye kurulu kapasite asndan da dnyada sayl lkeler arasna girmitir. Trkiyedeki tekstil iletmelerinin nemli bir blm Tekirda ili snrlar ierisinde faaliyet gstermektedir. Benzer ekilde, blgede retim deeri ve ihracat
21 22
Kuba, A., Industry and Environmental Problems in Thrace Area, World Newspaper, 05.06.2003 http://www.beslenme.saglik.gov.tr/content/files/yayinlar/sunumlar/sut_ve_osteoporoz/9.pdf (Eriim tarihi: 22.08.2010)
olanaklar asndan deri sanayi ok nemli bir sektr olup, en fazla dviz salayan iletmelerin banda gelmektedir. Deri ve tekstil sektrlerindeki Blge firmalarnn ihracat yapt lkelerin banda AB lkeleri, Rusya ve Ukrayna gelmektedir. Kreselleen dnyada, ekonomilerin daha fazla entegre hale gelmesiyle hz unsuru n plana km ve lojistik faaliyetlerin sanayi rnlerinin i ve d piyasalara pazarlanmasnda nemi artmtr. Farkl tama modlarn entegre eden modlar aras tamaclk sistemleri, lojistik faaliyetler iin nemli olmaya balamtr. Corafi anlamda Avrupay Asyaya balayan bir kpr niteliinde olan TR21 Trakya Blgesi farkl tama modlarnn kesitii bir gei blgesidir. Bunun yan sra, Trkiyenin toplam ihracatnn %46s ve toplam ithalatnn %40n AB yesi 27 lke ile gerekletirmekte olup, d ticaretimizde Avrupann paynn bu kadar byk olmas ve bunun yannda stanbul gibi bir pazara yaknl da TR21 Trakya Blgesinin pazarlama asndan jeo-ekonomik konumunu daha nemli hale getirmektedir. Tm bu potansiyeline karn blgede lojistik sektrnn yeterince gelimemi olmasnn altnda eitli sebepler yatmaktadr. Bunlar arasnda en nemlileri olarak blgede lojistik sektrnde grlen firma eksiklii, lojistik hizmetine ihtiya duyan iletmelerdeki yanl lojistik algs sebebiyle bu konuda profesyonel zm arayna girmemeleri ve blgede lojistik konusunda yaanan koordinasyon eksiklii saylabilir. Blgede gerekirse yeni gmrk aarak Blge ihtiyacn karlayacak ekilde gmrkleme ilemlerinin yaplabilmesinin salanmasna ynelik almalarn yaplmas gerekmektedir. Mevcut gmrklerin kapasitesinin arttrlmas ve ilemlerin hzlandrlmas sayesinde stanbuldan buraya kaydrlacak ilemlerle birlikte sanayinin gelimesi iin nem arz ettii kadar lojistik sektrnn blgede gelimesinde de nemli rol oynayacaktr. Blge iletmelerinde (tarmsal ve endstriyel) pazarlama sorunlarndan biri markalama eksikliidir. letmeler arlkl olarak retime odaklandklar iin pazarlama ayana yeterince nemi vermemektedirler. Gnmzde tketicinin belirledii pazar koullarnda rekabet edebilmek ve tketicinin rne balln salamak rn-tketici ilikisinin pazarlama stratejisinde yer almas ile mmkndr. Marka, tketici iin nemli bir bilgi ve kalite kayna iken, imalat iin de pazar payn koruyan, gelitiren ve baml bir tketici grubu yaratarak istikrar salayan bir faktrdr.23 TR21 Trakya Blgesinde, zellikle tarmsal retimin kts olan birok rn (hardaliye, Edirne/Krklareli peyniri, Trakya pirinci, ayiei ya vb.) blgeye has olmasna karn iletmelerin bu zellii avantaja eviremedikleri grlmektedir. Markalamada sknt yaayan bir baka gda sektr de arap reticileridir. Trkiyenin ve blgenin aslnda markalam araplar olduu halde dnya piyasasndaki yeri olduka
23
Albayrak, M. ve Dlekolu C. (2006). Gda Perakendeciliinde Market Markal rn Stratejisi. Akdeniz ..B.F. Dergisi, (11): 204-218.
kstldr. Birok firmann yurtd sat bulunmakla birlikte bunlar hacim olarak ok dktr ve ou kendi markalar yerine baka markalar altnda bu ihracat gerekletirmektedir. Genelde Trk arab, zelde blgeye ait araplar iin ciddi bir markalama ve blgesel farkllama almalar gerekletirilmesi ve dnya pazarndaki blge/lke paynn arttrlmas gerekmektedir. Tm bu olumsuz rneklerin yannda blgede Trakya Birlik gibi markalama konusunda baarl rnekler de mevcuttur. TR21 Trakya Blgesinde nemli bir potansiyele sahip olan turizm sektrnde de pazarlama sorunlar yaanmaktadr. Bu sektrde en nemli pazarlama sorunu etkin tantm yaplamam olmasdr. TR21 Trakya Blgesi kltrel eitliliin, tarihi yaplarn ve doal gzellikleri barndran yaps ile kltr turlarnn, doa sporlarnn, deniz turizminin, agroturizmin ve benzeri aktivitelerin yaplmasna uygun koullara sahiptir. Sektrde tantm ve pazarlamaya etkin hale getirecek markalama eksiklii bulunmaktadr. rnein Edirne ili sahip olduu tarih turizmi potansiyeli, salk hizmetleri ve nemli stratejik konumu sebebi ile kresel lekte gelitirilecek marka kent fonksiyonuna sahiptir. Sahip olduu tm bu avantajlara ramen blgenin ulusal ve uluslararas dzeyde tantmnn yeterince yaplamamas blgede turizm sektrnn sanayi ve tarm sektrlerinin glgesinde kalmas sonucunu dourmutur. 2.2.7. Teknoloji, Ar-Ge ve yenilikilik Bu blmde, Ar-Ge ve inovasyon faaliyetlerinin gerekletirilmesine destek olan kurumsal kaynaklarn ve destek programlarnn blgesel varl analiz edilmitir. Ancak analiz ltlerden risk sermayesi veri ulalabilirliinde yaanan sorun nedeniyle kapsam dnda bulunmaktadr. Ar-Ge ve inovasyon faaliyetleri iin mevcut sermayeyi finansal rakamlarla tespit edebilmek mmkn olmamtr. TK tarafndan sunulan bir veri olmad gibi kurumlar da gizlilik prensipleri dorultusunda finansal bilgilerini kamuoyu ile paylamamaktadr. Bu nedenle, Blgedeki sermayeyi temsil etmesi asndan Ar-Ge merkezi belgesi alm firmalarn says ile firmalarn mal ve hizmet retimlerinde kullandklar teknoloji/bilgi younluuna gre snflandrma yaplmtr. Teknoloji youn sektrlerin varl, Ar-Ge ve inovasyon faaliyetlerine destek verecek bir sermayenin mevcudiyetine iaret etmektedir.24 Tablo 14: Ar-Ge Merkezi Belgesi Alan Firma Says
Trkiye 65 Trakya 5 Tekirda 4 Edirne 0 Krklareli 1
Kaynak: Sanayi ve Ticaret Bakanl, Sanayi AR-GE Genel Mdrl (SAGM)
Trkiyede Ar-Ge merkezi belgesi alan 65 firmadan 5 tanesi TR21 Trakya Blgesindedir. Mal ve hizmet retiminde teknoloji/bilgi younluu yksek firmalarn says baz alnarak
24
http://ekutup.dpt.gov.tr/ekonomi/tarih/tr/saygilis/bilgieko.pdf
Dzey-2 blgeleri arasnda bir mukayese yapldnda; stanbul, Ankara, zmir ve Dou Marmara blgelerinden sonra TR21 Trakya Blgesi gelmektedir. Tablo 15: Firmalarn Teknoloji Younluk Snflandrmas25
Edirne Firma l Oran Says (%) Dk Orta Dk Orta Yksek Yksek 258 72 23 0 73 20 7 0 Krklareli Firma l Oran Says (%) 275 78 53 2 68 19 13 0 Tekirda Firma l Oran Says (%) 970 292 234 15 65 19 15 1 TR21 Trakya Firma TR21 Says Oran (%) 1.503 442 310 17 66 19 14 1
Kaynak: Edirne ve Tekirda l Brifingleri (2009), TK
2.2.7.1.
niversitelerin Ar-Ge ve inovasyon faaliyetleri
TR21 Trakya Blgesi niversitelerinin Ar-Ge ve inovasyon alanndaki kurumsal kapasiteleri, bu faaliyetler iin ihtiya duyulan uzmanlk alanlarnn kurulu olduu niversiteler ile bilimsel yayn saylar incelenerek deerlendirilmitir. Blgede adet kamu niversitesi bulunmaktadr. Trakya niversitesi 1982 ylnda, Namk Kemal niversitesi 2006 ylnda ve Krklareli niversitesi 2007 ylnda kurulmutur. Blgenin kkl niversitesi Trakya niversitesi haricindeki dier iki niversite kurumsallama srelerini tamamlama aamasna gelmilerdir. Tablo 16: Ar-Ge ve novasyon Faaliyetlerinde Bulunabilecek niversite Birimleri
Blmler Bilgisayar Mhendislii Elektronik ve Haberleme Mhendislii Biyomedikal Mhendislii Makine Mhendislii Ziraat Mhendislii Kimya Biyoloji Fizik Tp Fakltesi Teknopark TR21 Trakya Blgesindeki niversiteler Trakya niv. Namk Kemal niv. Krklareli niv. X X X X X X X X X X X X X X X X X
Kaynak: Trakya, Namk Kemal ve Krklareli niversiteleri nternet Sayfalar
niversitelerin bilimsel verimliliklerinin nemli ltlerinden birisi de bilimsel yaynlardr. Blge niversitelerinin imzasn tayan yayn saysnda 2005ten gnmze artan bir eilim grlmektedir. Bu yaynlar, konularna gre snflandrldnda tp ve mhendislik bilimlerine ait almalarn ounlukta olduu grlmtr. Namk Kemal ve
25
OECD'nin 1999 ylnda yapt Science, Technology and Industry Scoreboard almas temel alnarak yaplmtr.
Krklareli niversitelerinin kurulu aamasnda olmalar nedeniyle bilimsel yayn faaliyetlerinde arzu edilen dzeye ulaamadklar grlmektedir. novasyon kapasitesini gelitirmek iin ilgili blgesel kaynaklarn ticari ve bilimsel faaliyetlerle etkinletirilmesi gerekmektedir. Tablo 17: TR21 Trakya Blgesindeki Bilimsel Yayn Saylar
Trkiye TR21 Trakya TR21 Trakya / Trkiye oran (%) Namk Kemal niversitesi Trakya niversitesi Krklareli niversitesi 2005 16.713 232 1.39 0 232 0 2006 18.917 258 1.36 3 254 1 2007 21.943 376 1.71 26 350 0 2008 22.738 349 1.53 45 299 5 2009 26.614 410 1.54 87 317 6 2010 (*) 8.684 142 1.64 42 98 2
Kaynak: ISI Web of Knowledge (*) Nisan ayna kadar olan verileri kapsamaktadr.
Trakya Teknopark bnyesinde 2009 ylnda yaplan Ar-Ge harcamas, Trkiyede yaplan toplam Ar-Ge harcamasnn yaklak %1ine karlk gelmektedir. Bu oran, grece dk bir deeri ifade etmektedir. Nihayet, niversitelerin Ar-Ge yatrmlar da en az zel sektrn yapaca yatrmlar kadar nemlidir. Krklareli niversitesi bnyesinde 2009 ylnda bilimsel aratrma projesi yrtlmemitir. 2010 ylnda merkezi aratrma laboratuar projesinin balamas planlanmaktadr.26 Kurulu aamasn uzun sre nce tamamlam olan Trakya niversitesi ise Ar-Ge iin planlad bteyi 20082010 yllar arasnda dzenli olarak arttrmtr.27 2.2.7.2. Patent, faydal model ve endstriyel tasarm
Tablo 18: Patent, Faydal Model ve Endstriyel Tasarm Bavuru ve Tescil Saylar
Bavuru Tescil Bavuru Faydal Trkiye Model Tescil Endstriyel Bavuru Tasarm Tescil Bavuru Patent Tescil Bavuru TR21 Faydal Trakya Model Tescil Endstriyel Bavuru Tasarm Tescil Patent
Kaynak: TPE
2003 490 93 1.206 704 21.461 16.767 3 0 4 2 20 16
2004 685 68 1.479 678 23.211 24.200 7 0 3 3 21 19
2005 935 95 1896 964 26.716 25.473 26 0 8 3 29 22
2006 1.090 122 2.424 1.665 28.237 28.877 24 3 15 5 12 13
2007 1.838 318 2.972 2.148 29.109 28.698 47 1 31 12 28 21
2008 2.268 338 2.949 1.833 28.749 28.027 56 3 33 33 20 22
2009 2.588 456 2.842 2.151 26.312 23.765 87 12 17 27 17 12
26 27
Krklareli niversitesi Strateji Gelitirme Daire Bakanl, 2010, 2009 Yl Faaliyet Raporu, s. 72 http://sgdb.trakya.edu.tr/Performans/2010/TU_2010_Performans_Programi.htm
Endstriyel yeniliklerin mlkiyet hakkna sahip olmak iin yaplan patent, faydal model ve endstriyel tasarm bavurular, Blgede srdrlen yeniliki faaliyetlerin younluu hakknda fikir verici olacaktr. Patent, faydal model ve endstriyel tasarm bavurularnda ve tescillenen bavuru saysnda artan bir eilim grlse de, TR21 Trakya Blgesinden yaplan bavurular Trkiye toplamnn ok kk bir blmn tekil etmektedir. Blge iinden yaplan bavurularnn byk bir blm, Tekirda ilinden yaplmtr. Tescillenen bavuru saysnda da Tekirda ili, Edirne ve Krklareli illerinin nndedir. 2.2.7.3. Teknoloji, Ar-Ge ve yenilikilik kapasitesi genel deerlendirmesi
TR21 Trakya Blgesinin insan kaynaklar profili, yenilikilik faaliyetlerinin verimli ekilde gerekletirilmesi iin yeterli grnmese de orlu ve erkezky ileleri stanbula yaknlklar nedeniyle kalifiye igcne ve akademik destee eriimin kolay salanabilecei sanayi blgeleridir. stanbula yaknlk Blgeye avantajlar salamasna ramen, dier taraftan stanbulun cazibesi orlu ve erkezky dndaki yerleim merkezlerinde kalifiye igcne eriimin g olmasna sebep olmaktadr. Blgedeki akademik kurumlarn yeniliki retim ve giriimlere katks, arzu edilen seviyede deildir. Ayrca, niversite-sanayi ibirlii yeteri kadar gelimemi durumdadr. Bu durum, Blgedeki niversiteden iki tanesinin kurumsallama aamasnda olmas ve Edirnede 1982 ylnda kurulmu olan Trakya niversitesinin ise sanayi blgelerine uzak kalmas ile ilikilendirilebilir. Ar-Ge ve inovasyon faaliyetleri, Blgenin lojistik altyapsnn uygunluu ve orluerkezky hattnn insan kaynaklar ynnden gl olmas gibi nedenlerle kresel iletmelerin Trkiyeye yapaca yatrmlar asndan cazip alanlar arasnda olacaktr. Blgeye ekilen kresel iletmelerin hammadde tedarik sreci ancak yerli yan sanayi zerinden gerekletiinde, bu yatrmlarn Blgede biliim ve teknoloji alannda gelimeye katkda bulunmas sz konusu olacaktr. Bu durumda, inovasyon faaliyetleri iin de bir sermayeden sz edilebilir. Mevcut durumda gzlenen temel yap, istisnai durumlar olmakla beraber ithal hammaddelerin blgede montaj srecinden geerek nihai rne dntrlmesi eklindedir. Yukarda bahsedilen istisnai durumlar ksaca aklamak gerekirse, snrl sayda olmakla beraber sektrnde nc ve yeniliki kurulular blgede retim ve Ar-Ge faaliyetlerini srdrmektedirler. Trkiyede Ar-Ge merkezi belgesi alm 3 ila firmasndan 2 tanesi ve 3 beyaz eya firmasndan 2 tanesi Blgede Ar-Ge faaliyetlerini yrtmektedir. Ayrca, nemi eitli kaynaklarca srekli vurgulanan nanoteknoloji alannda faaliyet gsteren bir firmann Ar-Ge faaliyetleri de Krklareli ilinde yrtlmektedir. Bu iletme, bor minerallerini nanoteknoloji ile ileyerek elektrik enerjisi ve yakt tasarrufuna ynelik kat yalayclar retmektedir. Bunun yan sra, sz konusu iletmenin bor minerallerini nanoteknoloji ile buluturduu projeler arasnda polimerlerin eliin yerine ikame
edilmesi, bilgisayar hafza iplerinde soutma elemanlar retimi ve tpta kanser tmrlerinin tedavisi ve suni kemik yapm yer almaktadr. Sonu olarak, TR21 Trakya Blgesi Trkiyenin bilgi ve teknoloji retiminde nc blgesi olmamakla birlikte, yukarda izah edilen sebepler dolays ile Blgenin rekabet gcn arttran gl ynler ve frsatlara sahiptir. Medikal, nanoteknoloji ve mekanik tasarm alanlar Ar-Ge faaliyetlerinin yrtld temel alanlardr. te yandan bu alanlarda srdrlebilir inovasyon programlarnn uygulanabilmesi iin yeterli younlama mevcut deildir. Blgede tarm ve hayvancln yaygn olmas, sektrde yaplacak kmelenme almalar neticesinde, sektrle yatay ve dikey olarak iliki iinde bulunan dier sektrleri de iine alacak ve bir blgesel inovasyon sisteminin kurulmasna zemin hazrlayabilecektir. 2.2.8. Blgenin ekonomik geleceine ynelik projeksiyon Gelecekte tarm ve sanayi sektrlerinin birbirlerini engelleyen deil, tamamlayan bir ileyie kavuturulmas sonucunda TR21 Trakya Blgesinin evreye duyarl srdrlebilir bir kalknma srecine girecei ngrlmektedir. Bunun yan sra mevcut potansiyelinin hareket geirilmesi sonucu turizm sektr de tarm ve sanayi ile birlikte blgenin geliim lokomotiflerinden biri haline gelecei dnlmektedir. Bu ngrlerin gerekleebilmesi iin blgeye ynelik etkin ve uygulanabilir planlarn hayata geirilmesi gerekmektedir. Blgede hassas bir konu olan su kaynaklarnn ilgili olan tm aktrlerin egdmnde etkin olarak ynetilmesi, blgenin doal hazinelerinden biri olan tarm arazileri ile sanayi, konut ve turizme ynelik arazi kullanmlarnn aklc ve tamamlayc bir ekilde planlanmas ve buna bal olarak blgedeki toprak, su, iklim ve altyap zellikleri gz nne alarak hazrlanm tarmsal rn planlamas blgenin srdrlebilir kalknmasnda ne kan planlama gereksinimleridir. Sz konusu bu planlar eliinde blgenin tarm sektrnde sahip olmas ngrlen belli bal nitelikler aadaki ekilde zetlenebilir: Arazi toplulatrma almalarnn baarya ulam olmas, Ortak bitkisel ve hayvansal retim uygulamalarnn yaygnlam olmas, Etkin sulamann gerekletirildii altyaplarn kurulmu olmas, Katma deerli rn eitliliinin salanm olmas, Tarmsal rgtlerin reticilerin rekabet edebilirliini arttran ilevsellie kavumu olmas, Tarmsal retimde nitelikli gen nfusun etkin olarak yer almas, Blge reticilerinin yi tarm uygulamalarn iselletirip uygulamaya balam olmalar, Tarm-sanayi-tketici entegrasyonunun gerekletirilmi olmas, Tarm ve gda sektrnn iftlikten atala gda gvenilirlii bilinci ile retim yapmaya balam olmalar,
Blge reticilerinin teknoloji ve yenilikleri takip etmeye ve biliim teknolojilerini kullanmaya balam olmalar, Blgenin nitelik asndan Trkiye'nin bykba ve kkba hayvanclk merkezi haline dnm olmas, Tarmsal rnlerde ve geleneksel gda rnlerinde markalamann gerekletirilmi olmas, Trakya ars ve rnlerinin ulusal ve uluslararas arenada tannr ve talep edilir hale gelmi olmas, Blgenin su rnleri retim ve ilemede Trkiye'nin sayl blgelerinden biri haline gelmesi. Sanayi sektrnn ise gelecekte kazanmas beklenen zellikleri; OSBlerin gl bir artm altyapsna ve etkin bir ileyiine kavumu olmas OSBlerin tam doluluk oranna kavumu olmalar, Blgedeki tm sanayinin OSBler bnyesinde faaliyet gstermeye balam olmas, Blgede kirlilik yaratmayan youn teknoloji kullanan sanayinin arlk kazanm olmas olarak belirtilebilir. Tarm ve sanayi ile birlikte blgenin nde gelen nc sektr olmaya aday turizm konusunda blgenin gelecekteki projeksiyonu; Turizmin TR21 Trakya Blgesinde baat sektrlerden biri haline gelmi olmas, Turizm alt hizmetlerinin gelimi olmas, Trakyann turizm markas haline gelmi olmas, Blge ekonomisinde ve istihdam yaratmada turizmin vazgeilmez bir sektr haline gelmi olmas, Trakyann yerli ve yabanc turistlerin urak ve konaklama yeri olarak tercih ettikleri bir blgeye dnm olmas, Blge halknn turizmle ilgili farkndalnn artm ve bu sektr sahiplenmi olmas, Blgenin turizm altyapsnn tamamlanm olmas, Turizm sektrnn blgede eitlenmi olmas eklinde ngrlmektedir. Blgenin hem ulusal hem de uluslararas yatrmlar iin cazibe merkezi haline getirilmi olmas tarm, sanayi ve turizm sektrlerinin yukarda belirtilen nitelikleri kazanmas iin bir n art durumundadr. Bunun iinse blgenin ulam ve lojistik altyapsnn glendirilmi olmasnn yan sra ulusal ve uluslararas platformlarda tannrlnn arttrlm olmas gereklidir. Blgeden kacak markalam rnler de bu tannrln salanmasnda etkin rol oynayacaktr.
64
Olduka uzun bir sredir evre sorunlar ile i ie yaayan Blge iin en ar basan kavramlardan biri de evresel srdrlebilirliktir. evresel sorunlarn en nemli kaynaklar olan sanayi ve tarmda evre dostu teknolojilerin ve yenilenebilir enerjilerin kullanmnn yaygnlamas blgede kalknmann srdrlebilirliinin salanmasnda nemli etmenlerden biri olacaktr. Blgenin en nemli sermayesi, sahip olduu insan kaynadr. Dezavantajl gruplarn ekonomik hayata kazandrlm olmas hem blgenin yarataca katma deere hem de bu gruptaki vatandalarn yaam standartlarnn artmas ynnde nemli katklar salayacaktr. Blgede eksiklii grlen birlikte hareket etme bilincinin arttrlm olmas zellikle rgtlenme ve sosyal dayanma etkinliklerinin ilevsel hale gelmesini salayacaktr. Blge insannn giriimcilik kltrn edinmesiyle atl byk bir kapasite ekonomik hayata kazandrlm olacaktr. Gerek tarm ve sanayi, gerekse turizm sektrnde blgenin ihtiya ve potansiyellerine hkim nitelikli elemanlarn sahada yer almas blgenin bu alanlarda daha hzl bir atlm iine girmesine nemli katklarda bulunacaktr. Blgenin gnmze kadar eitli yollarla salanan fon kaynaklarn kullanmada yetersiz kald grlmektedir. Fon/yatrm kaynaklarn takip edip deerlendirmeye ynelik eylemleri kaliteli ve zamannda gerekletirecek etkin mekanizmalarn kurulmas blgenin bundan sonra sz konusu finans kaynaklarn deerlendirmesinde katalizr grevi stlenecektir.
65
2.3. Beeri Sermaye 2.3.1. Nfus ve demografik yap 2.3.1.1. Nfus bykl, younluu ve art hz
lkemizin nfus art hz, gelimi lkelere kyasla daha yksektir. 2010 yl tahmini nfus bymesi Trkiye iin %1.27 iken AB iin bu deer %0.98, ABD iin 0.97, ngiltere iin 0.28, Almanya iin %-0.061dir.28 1927de 13.648.270 olan Trkiye nfusu 1965 ylnda 31.391.421e ve 2009 ylnda 72.561.312ye ykselmitir. 1965 ylnda 849.001 olan TR21 Trakya Blgesi nfusu, 2009 ylnda 1.511.952ye ykselmitir. Tablo 19: TR21 Trakya Blge Nfusu (1965 2009)
Yllar 1965 1970 1975 1980 1985 1990 2000 2007 2008 2009 Trkiye 31.391.421 35.605.176 40.347.719 44.736.957 50.664.458 56.473.035 67.803.927 70.586.256 71.517.100 72.561.312 TR21 849.001 876.502 929.118 1.007.436 1.089.457 1.182.953 1.354.658 1.458.114 1.502.358 1.511.952 (%) 2.7 2.5 2.3 2.3 2.2 2.1 2.0 2.1 2.1 2.1 Tekirda (%) Edirne (%) Krklareli 258.386 257.131 268.399 283.408 297.098 309.512 328.461 333.256 336.942 333.179 (%) 30 29 29 28 27 26 24 23 22 22 287.381 34 302.946 35 319.987 34 360.742 36 402.721 37 468.842 40 623.591 46 728.396 50 770.772 51 783.310 52 303.234 36 316.425 36 340.732 37 363.286 36 389.638 36 404.599 34 402.606 30 396.462 27 394.644 26 395.463 26
Kaynak: TK, Nfus statistikleri
Trkiye toplam yzlmnn %2.4ne sahip olan TR21 Trakya Blgesinin Trkiye nfusundan ald pay; 1965 ylnda %2.7 iken 2009 ylnda bu oran %2.1e dmtr. 1965 ylnda Blge nfusunun illere dalm %30 ile %36 arasnda deiirken, Tekirda ilinin Blge nfusundaki pay istikrarl olarak artmtr. Blgenin dier illerine kyasla daha yksek bir nfus art hzna sahip olan Tekirda, 1965te Blge nfusunun %34ne sahip iken 2009 ylnda Blge nfusunun %52sine sahip hale gelmitir. Blgenin 2023 nfus projeksiyonunda da Tekirda ilinin Blge nfusuna orannn %64 olmas ngrlmektedir. Tablo 20: 2023 Nfus Projeksiyonu
TR21 Trakya 2023 Nfus Projeksiyonu 2.614.741 Tekirda 1.683.200 Edirne 485.600 Krklareli 445.941
Kaynak: Trakya Alt Blgesi Ergene Havzas Revizyon evre Dzeni Plan, 2009
TR21 Trakya Blgesinin nfus art, 2000li yllara kadar Trkiye ortalamasnn altnda seyretmitir. 2000 yl sonrasnda Trkiyeye paralel olarak nfus art hz dmtr.
28
CIA, The World Factbook, www.cia.gov, Eriim tarihi 24.06.2010 TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013 66
Fakat bu azal, Trkiye geneline kyasla daha dk kalm ve blgenin nfus art Trkiye ortalamasnn zerinde gereklemitir. ekil 20: TR21 Trakya Blgesinde Nfus Art (19652009)
25,0 20,0 15,0 Trkiye 10,0 5,0 0,0 1965-70 1970-75 1975-80 1980-85 1985-90 1990-00 2000-07 2007-09
TR21
1965ten 2009a kadar olan dnemde Trkiye nfusu %131 art gstermesine karn, TR21 Trakya Blgesinin nfusu %78 artarak 849.001den 1.511.952ye ykselmitir. Blgede nfusu en ok artan il olan Tekirdan nfusu ise yaklak katna karak 287.331den 783.310a ykselmitir. Tekirda nfusundaki art zellikle 1980 ve sonrasnda hzlanmtr ve 1980de 360.742 olan nfus, %117 artarak 2009 ylnda 783.310a ykselmitir. Tekirda ilindeki bu byk nfus artna karn, Krklareli ve Edirne illerindeki nfus art %30 seviyelerini gemedii iin Blge genelindeki nfus art Trkiyeye gre daha dk kalmtr. 1990 sonras dnemde Tekirdan nfusu %67 artarken, Edirnenin nfusu %2 gerilemi ve Krklarelinin nfusu ise yalnzca %8 artmtr. TR21 Trakya Blgesi, Trkiye geneline kyasla daha dk nfus younluuna sahip bir blgedir. Trkiye genelinde km2ye den kii says 94 iken, TR21 Trakya Blgesinde 81 kiidir. Tekirdan nfus younluu 124 kii/km2 iken, Edirnede 65 kii/km2 ve Krklarelinde 53 kii/km2dir. Nfus younluunun blgenin corafi yapsyla ve alma alanlar ile paralellik gsterdii grlmektedir. Sanayinin gelitii blgelerde ve Ergene havzasnn iinde nfus younluu artarken, ykseltinin artt kuzey blgelerinde nfus younluu dmektedir. Nfusun younluu, otobana paralel blgelerde Edirne ilinin snr blgeleri ve Tekirda ilinin ky blgelerinde artmaktadr. stanbula yakn ve sanayinin youn olduu erkezky ve orlu ileleri srasyla 473 kii/km2 ve 271 kii/km2 ile blgede nfus younluu en yksek ilelerdir. Blgede nfusu en byk be ilenin Tekirda ilindedir. 1990-2009 dneminde blgede erkezky ve orlu nfusu en ok artan ilelerdir. Yaklak yirmi yllk bu
dnemde; orlu ilesinin nfusu %133 artarak 243.285e ykselirken, erkezkyn nfusu %273 artarak 41.317den 154.298e ykselmitir. Bu iki iledeki nfus artnn balca nedeni bu blgelerde younlaan sanayi tesislerinin yaratt istihdamdr. 2.3.1.2. Ya grubu ve cinsiyete gre nfus
Birlemi Milletler ltlerine gre 0-14 ya arasndakiler ocuk, 15-64 gruplarndakiler yetikin veya alabilir nfus ya da faal nfus, 65 ya ve zeri ise yal nfus olarak snflandrlmaktadr. Trkiye geneline gre daha yal bir nfusa sahip olan TR21 Trakya Blgesinde nfusun yaklak %9u 65 ya ve zerinde iken, Trkiye genelinde bu oran %7 civarndadr. ocuk grubu olarak adlandrlan 0-14 ya grubu nfusunun pay, Trkiye genelinde %26 iken bu oran TR21 Trakya Blgesinde yalnzca %20 seviyesindedir. Tablo 21: Ya Gruplarna Gre Nfus, Ya Bamllk Oran
2007 Trkiye 70.586.256 18.642.391 46.943.690 5.000.175 50.36 2008 Trkiye 71.517.100 18.788.587 47.835.090 4.893.423 49.51 2009 Trkiye 72.561.312 18.859.334 48.618.564 5.083.414 49.25 2007 TR21 1.458.114 291.692 1.035.399 131.023 40.83 2008 TR21 1.502.358 297.001 1.073.490 131.867 39.95 2009 TR21 1.511.952 297.673 1.079.302 134.977 40.09
Toplam nfus 0-14 ya grubu nfus 15-64 ya grubu nfus 65 ya ve zeri nfus Ya bamllk oran
Toplumdaki retim faaliyetlerine katlmadklar varsaylan ocuk ve yal nfusa baml nfus ad verilir. Aktif nfus olan 15-64 ya grubundaki her 100 kiinin teorik olarak bakmak zorunda olduu ocuk ve yal nfusu belirten orana ise ya bamllk oran denmektedir. Trkiye genelinde faal nfus oran, 2009 ylnda %67 iken Blgede bu oran %71dir. Dolaysyla, Blge 2009 yl ya bamllk oran itibariyle Trkiye oranlarnn altnda yer almaktadr. ekil 21: TR21 Trakya Blgesi Ya Piramidi
90+ 80-84 70-74 60-64 50-54 40-44 30-34 20-24 10-14 0-4 -100000 -80000 -60000 -40000 -20000 Kaynak: TK, Nfus statistikleri
TR21 Kadn TR21 Erkek
20000
40000
60000
80000
TR21 Trakya Blgesi nfusunun %51ini erkekler, %49unu bayanlar oluturur. Blgede zellikle 20-24 ya grubundaki erkek says ile bayan says arasnda nemli bir fark vardr. Bu ya grubundaki erkek says, bayanlara gre %22 daha fazladr. 60-64 ya grubuna kadar erkek nfusun bayan nfusuna gre daha fazla olduu, 60-64 ve sonras ya gruplarnda bayanlarn saylarnn daha fazla olduu grlmektedir. 2.3.1.3. Yerleim yerlerine gre nfus
1990dan 2009a kadar olan dnemde, TR21 Trakya Blgesinde ehir nfusundaki art Trkiye ile paralellik gstermekle beraber, krsal kesimde yaayan nfusun pay Trkiye geneline kyasla daha fazladr. Bu dnemde ehir nfusundaki art, Trkiye genelinde %63 iken Blgede %64tr. Fakat 2009 yl itibari ile Trkiye genelinde ehir nfusunun toplam nfusa oran %76 iken TR21 Trakya Blgesindeki ehirleme oran %67dir. Blge illerindeki ehirleme oranlar da %65 ile %68 arasnda deimektedir. ekil 22: ehir ve Ky Nfusu Oranlar
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% TR-1990 TR21-1990 TR-2000 TR21-2000 TR-2009 TR21-2009
Ky nfusu ehir nfusu
Trkiye geneline gre nfusunun daha byk bir ksm bucak ve kylerde yaayan TR21 Trakya Blgesinde, ortalama hanehalk bykl Trkiye geneline gre daha kktr. Trkiye genelinde ve Blgede birbirine paralel olarak, bucak ve kylerdeki ortalama hanehalk byklklerinin il ve ilelerde yaayanlara gre daha byk olduu gzlemlenmektedir. Yerleim yerlerine gre ortalama hanehalk byklne bakldnda en dk ortalamann 3.5 ile Krklareli il ve ilelerinde, en yksek ortalamann ise 4.1 ile Tekirda bucak ve kylerinde olduu gzlemlenmektedir. Tekirda genelinde ortalama hanehalk bykl 3.8, Edirnede 3.7 ve Krklarelinde 3.7dr.
69
ekil 23: Yerleim Yerlerine Gre Ortalama Hanehalk Bykl

6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 TR TR21 Genel 4,50 3,74 l-ile 4,18 3,59 Bucak-ky 5,19 3,97
Kaynak: Genel Nfus Saym, TK, 2000
2.3.1.4.
Trkiye genelinde 2007-2008 ve 2008-2009 dnemlerinde iki milyonun zerinde insan g etmitir. TR21 Trakya Blgesinde alnan ve verilen toplam g ise 2007-2008 dnemi iin 98.652, 2008-2009 dnemi iin 98.229 kiidir. Tablo 22: TR21 Trakya Blgesinde G (2007-2008 / 2008-2009)
Yl 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 Blge Kodu TR21 TR21 TR211 TR211 TR212 TR212 TR213 TR213 Blge Ad Trakya Trakya Tekirda Tekirda Edirne Edirne Krklareli Krklareli ADNKS Nfusu 1.502.358 1.511.952 770.772 783.310 394.644 395.463 336.942 333.179 Ald G 60.152 54.104 47.534 37.655 11.202 15.183 10.565 10.359 Verdii G 38.500 44.125 22.373 29.066 14.249 12.910 11.027 11.242 Net G 21.652 9.979 25.161 8.589 -3.047 2.273 -462 -883 Net G Hz () 14.52 6.62 33.19 11.03 -7.69 5.76 -1.37 -2.65
Blge illeri iinde Tekirda net gn en yksek gerekletii il iken, Krklareli ilinde ise alnan g verilen ge gre daha dk kalmtr. Edirnede 2007-2008 dneminde net g hz negatif olurken, 2008-2009 dneminde 5.8 olarak gereklemitir. 2008-2009 dneminde TR21 Trakya Blgesinin 2008-2009 dneminde ald gn 43.566 kiisi, 15 ya ve zerindedir. 15 ya ve zeri olan bu grubun %23 ilkokul, %36s lise veya dengi okul mezunu, %15i ise yksekokul mezunu veya daha yksek eitim seviyesine sahiptir. Blgenin verdii glerde de benzerlik sz konusudur. Verilen gn %21i ilkokul mezunu iken, %37si lise veya dengi okul mezunudur. Yksekokul mezunu veya daha yksek eitim seviyesine sahip g edenlerin 15 ya ve zeri g edenlere oran %18dir.
Blgenin g almasnn en byk nedenlerinden biri olarak grlen sanayileme, g alanlar iinde eitim seviyesi dk olanlarn paynn daha fazla olmasnn nedenlerinden biridir. 2009 ylnda Blgedeki 8.589 kiilik net gn %87si lise mezunu veya daha dk eitim seviyesine sahip olmas dikkat ekmektedir. TR21 Trakya Blgesindeki gn tarihsel geliimine bakldnda, 2007-2009 dneminde olduu gibi Blgede net g hz en yksek olan il Tekirdadr. Gelien sanayinin yaratt istihdamn neden olduu gler sonucunda 1995-2000 dneminde Tekirda, 96.8 ile Trkiye genelinde en yksek net g hzna sahip il olmutur. Yalnzca bu dnemde, Tekirda ilindeki net g 51.335 kiidir. Tekirda, 1975 ve sonrasnda srekli yksek net g hzna sahip iken, ayn dnemde Edirne ve Krklareli illerindeki net g genellikle negatif olmutur. Tekirda iline olan youn gten dolay nfusa kaytl olduu ilde ikamet etme oran, Blge illerine kyasla ok dktr ve %49 dzeyindedir. Bu oran Krklarelinde %75 iken Edirnede %77dir. Blgedeki gn temel nedeni istihdam olduu iin, Blgenin ald ve verdii gn byk ksm stanbul ile ilikilidir. TR21 Trakya Blgesinin 2008-2009 dneminde ald ve verdii gn byk ounluu 15-34 ya grubundadr. Blgenin bu dnemde ald gn %55i verdii gn de %54 15-34 ya grubundadr. Blge ii g hareketleri de Tekirda odakldr. Tekirdaa ve Tekirdadan olan gler, Edirne-Krklareli arasndaki glere gre daha fazladr. 2.3.2. Eitim TR21 Trakya Blgesi, okur-yazar nfus oran Trkiye geneline gre daha yksek olan bir blgedir. Bununla birlikte Blge, ilkretimde retmen bana renci says sralamasnda Dzey-2 blgeleri arasnda 8. srada yer almaktadr. lkretim net okullama oranlar, Blge illerinde %99 seviyesindedir ve zellikle ortaretim net okullama oranlarnda TR21 Trakya Blgesi illerinin deerleri Trkiye ortalamas olan %65in ok zerindedir ve %79 ile %84 arasnda deimektedir. Okulncesi okullama orannda Edirnenin deerleri, Blge illeri ve Trkiye geneline kyasla ok yksektir ve %90 seviyesindedir. Blgenin dier illerinde bu oran, Krklareli iin %50 iken Tekirda iin daha da dktr ve %34 seviyesindedir. TR21 Trakya Blgesinde Namk Kemal, Trakya ve Krklareli niversiteleri bulunmaktadr. 2009 yl SYS sonularna gre TR21 Trakya Blgesinde SYSye bavuran her 100 renciden 62si Lisans, nlisans veya AFye yerlemitir. Trkiye genelinde ise yerleme oran %54tr. Blge illeri bu yksek yerletirme oranlar ile 2009 ylnda iller arasnda ilk 5 iinde yer almtr. retim grevlisi bana den renci says verileri ise, Blgedeki niversitelerin henz baz yapsal sorunlar zemediini iaret etmektedir. Yksekretim kurumlarnn sunduu eitim hizmetlerine artan talebin de etkisi ile TR21 Trakya Blgesinde retim
grevlisi bana renci says giderek artmaktadr. Trkiye genelinde de benzer bir eilim grlmesine ramen, zellikle gelimi ve gelimekte olan retim yerlerine (stanbulKocaeli-orlu-erkezky) yaknl nedeniyle Blgedeki renci saysnda hzl bir art sz konusudur. Bu durumda retim grevlisi saysnn da paralel olarak arttrlmas gerekmektedir. Tablo 23: retim yesi Bana renci Says
2000 Trkiye TR21 Trakya 62 53 2001 59 52 2002 64 55 2003 62 58 2004 63 63 2005 67 62 2006 66 60 2007 62 56 2008 70 62
Kaynak: Trkiye statistik Kurumu
Sonu olarak, TR21 Trakya Blgesi eitim altyaps asndan eitli yeterliliklere ve potansiyellere sahip bir Blge olmakla birlikte, zellikle dezavantajl gruplarn eitim hizmetlerine eriimi ve eitimde donanm eksikliklerinin giderilmesi gibi hususlarda atlacak admlara ihtiya gstermektedir. zellikle sanayiye bal olarak artan g, eitim altyapsnn yetersizliine yol aabilecek risklerden biri olarak deerlendirilmektedir. 2.3.3. Salk TR21 Trakya Blgesi iin salk gstergeleri asndan en arpc durum, Tekirda ilinin Krklareli ve Edirneye gre olumsuz ynde farkllk gstermesidir. yle ki, DPT tarafndan 2003 ylnda yaplan llerin ve Blgelerin Sosyo-Ekonomik Gelimilik Sralamas Aratrmasna gre, Tekirda ili genel gelimilik sralamasnda daha st sralarda yer alrken, salk sektr gelimilik sralamasnda alt sralarda yer alan balca iller arasndadr. Ayn Aratrmada, Edirne ili 7. srada ve Krklareli ili 15. sradadr. Blgenin salk alanndaki gelimiliini Edirnenin srkledii sylenebilir. Sanayi alanndaki gelimiliine ramen Tekirdan salk alannda hlihazrda yatrma ihtiyac olduu grlmektedir. TR21 Trakya Blgesinin geneli iin deerlendirildiinde, hastane yatak says ortalamas 284tr. Trkiyede bu ortalamann 262 olduu gz nne alndnda, Blgedeki hastanelerin yatak saysnn Trkiye ortalamasnn zerinde olduu ortaya kmaktadr. Bununla birlikte, 100.000 kii bana den hastane says bakmndan da TR21 Trakya Blgesi, 26 Dzey-2 blgesi arasnda 11. srada yer almaktadr.29 Sonu olarak, TR21 Trakya Blgesinin salk altyaps Blge iinde homojen zellikler tamamaktadr. zellikle, Tekirda ilinin salk altyapsnn gelitirilmesine ynelik admlara ihtiya olduu grlmektedir. Bununla birlikte, dezavantajl gruplarn salk hizmetlerine eriimindeki sorunlarn ortadan kaldrlmasna ynelik projeler, nemli bir amaca hizmet edecektir.
29
TK, Temel Gstergeler, 2007.

2.3.4. gc, istihdam ve isizlik 2.3.4.1. gc
TR21 Trakya Blgesinde kurumsal olmayan sivil nfusun 15 ya ve zerindeki ksm yaklak 1.200.000 kiidir. Blge, %54 igcne katlma oran ile Dzey-2 blgeleri arasnda 5. srada yer almaktadr. gcne katlma orannn Trkiye ortalamas ise 2009 ylnda %48dir. Trkiye genelinde isizlik oran, 2007 ylnda %10.3 iken 2009 ylnda %14e ykselmitir. Ayn dnemde, TR21 Trakya Blgesi iin isizlik oran Trkiye geneline gre daha dk olsa da isizlik oranndaki art, Trkiye ortalamasnn zerinde gereklemi ve 2009 ylnda %13 olmutur. Tablo 24: Kurumsal Olmayan Sivil Nfusun gc Durumu [15 Ya+] (1000 Kii)
2007 Trkiye Kurumsal olmayan sivil nfus 15 ve daha yukar yataki nfus gc stihdam siz gcne dhil olmayan nfus gcne katlma oran (%) sizlik oran (%) Tarm d isizlik oran (%) stihdam oran (%)
Kaynak: TK, gc statistikleri
2008 TR21 1.389 1.094 569 525 45 525 52.0 7.8 9.6 47.9 Trkiye 69.724 50.772 23.805 21.194 2.611 26.967 46.9 11.0 13.6 41.7 TR21 1.430 1.151 613 544 69 538 53.2 11.2 13.5 47.3
2009 Trkiye 70.542 51.686 24.748 21.277 3.471 26.938 47.9 14.0 17.3 41.2 TR21 1.473 1.191 643 559 83 548 54.0 13.0 16.0 47.0
68.901 49.994 23.114 20.738 2.376 26.879 46.2 10.3 12.6 41.5
l baznda igcne katlma oran Tekirdada %57.3, Krklarelinde %52 ve sanayi asndan daha az gelimi olan Edirne ilinde %47dir. Blgede sanayinin youn olduu orlu, erkezky ve Lleburgaz aksnda igcne katlma orannn Blgenin dier kesimlerine gre daha yksek olduu sylenebilir. TR21 Trakya Blgesinde igcne katlma oran, her ya grubu itibariyle Trkiye ortalamalarnn zerindedir. Blgede kadn nfusun igcne katlma oran Trkiye geneline gre daha yksektir. Bayan nfusun zellikle 15-34 ya grubundaki katlm oran Trkiye geneline gre ok yksektir. 15-24 ya grubunda Trkiye genelinde %25 olan igcne katlma oran TR21 Trakya Blgesinde %35dir. 25-34 ya grubunda ise Trkiye genelinde %33 iken TR21 Trakya Blgesinde bu oran %51 olarak gereklemitir. Blgede igcne dhil olmayanlarn says yllar iinde artsa da toplam nfustaki pay azalmtr. Trkiye genelinde igcne dhil olmayanlarn %45i ev ileri ile megul olduu iin igcne katlmazken, blgede bu oran %27dir. alamaz halde olduu iin igcne dhil olmayanlarn oran ise blgede %22dir ve Trkiye oran olan %13n bir hayli zerindedir.
73
2.3.4.2.
stihdam
stihdamn sektrlere gre dalmna bakldnda, 2004-2008 dneminde Trkiyede ve TR Trakya Blgesinde istihdamn yapsnda belirli bir deiiklik olduu grlmektedir. yle ki, 2004 ylnda tarmdaki istihdamn pay %34.2 iken 2008 ylnda bu oran %20.2ye dmtr. stihdamda tarmn azalan pay, sanayi ve hizmet sektrndeki istihdam art ile karlanmtr. 2009 ylnda kresel ekonomik kriz nedeni ile sanayi sektrndeki istihdam da azalma, tarm sektrndeki istihdam da ise art grlmektedir. Tablo 25: stihdam Edilenlerin Sektrlere Gre Dalm [15 Ya+] (1000 Kii)
Blge Ad Trkiye TR21 Trkiye TR21 Trkiye TR21 Trkiye TR21 Trkiye TR21 Trkiye TR21 Toplam 21.277 559 21.194 544 20.738 525 20.423 525 20.067 529 19.632 514 Tarm 5.254 124 5.016 110 4.867 111 4.907 111 5.154 133 5.713 176 Sanayi Ticaret Hizmet 5.379 182 5.682 188 5.544 174 5.465 159 5.284 150 4.885 136 4.542 114 4.573 106 4.557 108 4.492 116 4.336 113 4.027 92 6.102 138 5.922 140 5.770 133 5.558 139 5.292 134 5.006 109 Tarm (%) 24.7 22.2 23.7 20.2 23.5 21.1 24.0 21.1 25.7 25.1 29.1 34.2 Sanayi Ticaret Hizmet (%) (%) (%) 25.3 32.6 26.8 34.6 26.7 33.1 26.8 30.3 26.3 28.4 24.9 26.5 21.3 20.4 21.6 19.5 22.0 20.6 22.0 22.1 21.6 21,4 20.5 17.9 28.7 24.7 27.9 25.7 27.8 25.3 27.2 26.5 26.4 25.3 25.5 21.2 Yl 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Kaynak: TK gc statistikleri Not: naat sektr, sanayi sektr iinde deerlendirilmitir.
TR21 Trakya Blgesinde istihdam edilen 559.000 kiinin 85.000i niversite mezunudur. Blgede niversite mezunlarnn toplam istihdama oran, Trkiye geneline paralel ve %15 civarnda iken, okuryazar olmayan kiilerin istihdamdaki pay %2.1 ile Trkiye geneli olan %4.7ye gre ok dktr. gcne katlma orannda olduu gibi kadn alan oranlar yllar itibar ile Trkiye ortalamasnn zerinde yer almtr. ekil 24: TR21 Trakya Blgesi ve Trkiyede Kadn stihdam Oranlar
31,0% 30,0% 29,0% 28,0% 27,0% 26,0% 25,0% 24,0% 23,0% 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Trkiye kadn alan oran Trakya kadn alan oran
74
Ya gruplarna gre istihdam verilerinden Blgede en fazla istihdam edilen ya grubunun yaklak 250.000 kii ile 35-54 ya grubu olduu grlmektedir. Fakat, istihdam oran en yksek olan ya grubu ise %67 oran ile 25-34 ya grubudur. 55+ ya grubu dnda, TR21 Trakya Blgesindeki istihdam oran Trkiye ortalamasnn zerindedir. zellikle kadn nfusun istihdam oran, Trkiye geneline gre yksektir. Kadn nfusun en fazla istihdam edildii ya grubu 25-34dir. Zira, bu ya grubundaki kadn nfusun istihdam oran %44 ile Trkiye ortalamasnn ok zerindedir. 2.3.4.3. sizlik
2008 sonunda etkisini gstermeye balayan kresel krizin etkileri ile isizlik oranlar Trkiye ile paralel olarak TR21 Trakya Blgesinde de artmtr. Trkiye genelinde isizlik oran 2007 ylnda %10.3 iken 2009 ylnda %14e ykselmitir. 2004-2009 dneminde, TR21 Trakya Blgesindeki isizlik oran genel olarak Trkiye ortalamasnn altnda gereklemi olsa da, isizlik oranndaki art hz, ayn dnemde Trkiye geneline gre daha yksek olmutur. 2005 ve 2006 yllarnda 47.000 olan isiz says 2007 ylnda azalarak 45.000e dm; ancak 2008 ve 2009 yllarnda toplamda %80 artarak 83.000 kiiye ulamtr. Kresel krizin isizlik zerindeki olumsuz etkisinin TR21 Trakya Blgesinde Trkiye geneline gre daha fazla olduu grlmektedir. Bu durumda, Blgedeki sanayi yapsnn Trkiye geneline kyasla daha kaygan olmas etkili olmaktadr. Tablo 26: siz Says, sizlik Oran ve Uzun Dnemli sizlik
2004 siz Says (1000 kii) sizlik Oran (%) Uzun Dnemli sizlik Trkiye TR21 Trakya Trkiye TR21 Trakya Trkiye TR21 Trakya 2.385 37 10.83 6.73 919 11 2005 2.388 47 10.63 8.16 932 14 2006 2.328 47 10.23 8.22 822 17 2007 2.376 45 10.28 7.73 710 12 2008 2.611 69 10.97 11.26 695 16 2009 3.471 83 14.03 13.06 871 21
TK 2009 yl verilerine gre, TR21 Trakya Blgesinde 14.000 niversite mezunu isiz bulunmaktadr ve bu saynn Trkiye niversite mezunu isiz says toplamndaki pay %3.1dir. Gemi yllar ile karlatrldnda 2006 ylnda %1.1 Trkiye payna sahip niversite mezunu isiz oran ok hzl bir art ile 2009 ylnda yaklak katna kmtr. 2009 yl itibar ile TR21 Trakya Blgesinde niversite mezunu isiz oran %14.14 ile Trkiye ortalamas olan %12.14n zerine kmtr. Bu oran, 2006 ylnda %4.69 ile %9.56 olan Trkiye ortalamasnn yarsndan az iken 2007, 2008 ve 2009 yllarnda srekli artmtr.
75
TR21 Trakya Blgesi iin 2007 ylnda 28.000 kii olan 25 ya ve zeri isiz saysnn toplamda %92 artarak, 2009 ylnda 54.000 kiiye kt gze arpmaktadr. Bu arta ramen 2009 ylnda %10.1 olan 25 ya ve zeri isiz oran, Trkiye ortalamas olan %11.6nn altnda kalmtr. Fakat, 15-24 ya aras isizlik oran TR21 Trakya Blgesi iin %27.3 ile Trkiye oran olan %25.3n zerindedir. 2004 ve 2009 yllar arasndaki deiim incelendiinde, artan isizlie paralel olarak TR21 Trakya Blgesinde uzun dnemli isizlerin says %91 orannda artmtr. Fakat buna ramen uzun dnemli isizlerin toplam isizler iindeki pay %30dan %25e dmtr. 2.3.5. Sosyal uyum lkemizin Avrupa Sosyal Dlanma ile Mcadele Stratejisine dhil olmasnn ilk aamas olan Ortak erme Belgelerinin hazrlanmasna ilikin almalar, 3 Aralk 2004 tarihinde balatlmtr. Sz konusu Stratejide istihdam, gelir dalm ve parasal yoksulluk, eitim, konut, salk ve ulam politikalar, emeklilik sistemi dhil olmak zere sosyal gvenlik sistemi, sosyal hizmet ve sosyal yardm politikalar gibi alt balklar yer almaktadr. Yine Stratejiye gre toplumdaki dezavantajl gruplar isizler, eitimsizler veya yeterli eitim alamayanlar, kadnlar, ocuklar, yallar, evsizler, engelliler/zrller, gle gelenler, madde bamllar vb. gruplar kapsamaktadr. En nemli hedef, bu gruplarn topluma entegrasyonudur.30 TR21 Trakya Blgesinin sosyal uyum yapsna ilikin olarak temel karakteristiinden sz edilebilir. Bunlardan birincisi, snr blgelerine sahip oluudur. Bilindii zere, snr blgeleri sosyal uyum itibariyle eitli dezavantajlara maruz kalmaktadr. Gei alanlar, yasal gler kadar kaak insan ve mal ticaretine de sahne olabilmektedir. Ge aklk, ani demografik deiimler ile baa kmay gerektirdii gibi hukuki, idari, ekonomik ve kltrel sorunlar beraberinde getirmekte, altyapsal yetersizliklere sebebiyet vermektedir. kincisi, Blgenin ekonomik ve sosyal entegrasyon problemleri ile kar karya olan eitli dezavantajl gruplara sahip olmasdr. Bu gruplarn banda Romanlar gelmektedir. Romanlar, Trkiyeye kyasla TR21 Trakya Blgesinde niceliksel olarak nemli bir yere sahiptir. Bu grup, zellikle toplumsal ilikilere uyum konusunda bir ksm sorunlar yaamaktadrlar ve genellikle byk kent ve ilelerin getto alanlarnda yaamaktadrlar. Kendilerine gre bir yaam tarz, kltr ve gelenei olan Romanlarn, klasik toplumsal ilikilerin dnda bir yaam srdrd grlmektedir. Bu topluluun yaad gecekondu mahallelerinde altyap ve styap olanaklar genellikle ok kstldr. Eitim, salk hizmetleri ile i olanaklar snrldr. Sz konusu olumsuz koullar, su ve iddet oranlarnn yksek olmasna neden olmaktadr. Merkezi ve yerel ynetimlerin, Romanlarn toplumsal hayata dhil edilmesine ynelik almalar bulunmakla birlikte, bu almalarn nicelik ve niteliinin arttrlmas gerekmektedir.
30
T.C. Babakanlk Sosyal Yardmlama ve Dayanma Genel Mdrl TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013 76
Toplumsal entegrasyon ve sosyal uyum asndan dikkat eken dier bir grup engelli/zrllerdir. TR21 Trakya Blgesi, nemli bir engelli/zrl nfus barndrmaktadr. Blgede yaklak 20-30.000 fiziksel ve zihinsel engelli bulunduu tahmin edilmektedir. Tablo 27: Engelli Rakamlar
Trkiye TR21 Trakya Tekirda Edirne Krklareli Toplam 1.234.139 21.829 9.618 5.245 6.966 Kadn 730.405 13.302 5.825 3.216 4.261 Erkek 503.734 8.527 3.793 2.029 2.705
Kaynak: 2000 Genel Nfus Saym
Engellilerin en nemli ihtiyalarnn banda eitim, salk, istihdam, ulam ve barnma problemlerinin giderilmesi gelmektedir. Eitim alannda zellikle rgn eitimin engellilere uyarlanmas konusunda eksiklikler bulunmaktadr. Bununla birlikte, salk alannda eitli altyapsal eksiklikler mevcuttur. Blgede, engelli ailelerinin ocuklarnn bakm iin yararlanabilecekleri bakm merkezleri bulunmamaktadr. Ayrca, fiziksel ve zihinsel engellilere ynelik eitmen a sz konusudur. Bu durumda, Blge niversitelerinin zel eitim fakltesi eklinde bir yap gelitirmesi olduka nemlidir. Bununla birlikte, istihdam sorunlarnn azaltlmas amacyla mezkr eitim fakltelerinde engellilere ynelik meslek eitimleri ve uygulamalar da gelitirilebilecektir. Bylece, TR21 Trakya Blgesi engellilere ynelik gelitirecei altyap ve styap olanaklar ile bir model olmaldr. Engellerinin toplumsal entegrasyonunu salamaya dnk olarak nemli bir ilev gren sivil toplum kurulular, TR21 Trakya Blgesinde greli olarak yeterli imkn ve donanmlara sahip bulunmamaktadr. Bu tarz kurulularn, sorunlarn zmne salayacaklar katk gz nnde bulundurulduunda, nemlerine paralel olarak daha fazla aktif ve etkin hale gelmeleri gerekmektedir. 31 Tablo 28: Engellilere Ynelik Eitim Kurumlar ve STKlar
Devlete Bal Eitim Kurumu Says TR21 Trakya Tekirda Edirne Krklareli 14 6 6 2 zel Eitim Kurumu Says 14 8 5 1 Engelli STK Says 11 4 5 2
Kaynak: Tekirda ZEV, Edirne Engelliler Dernei, Krklareli Sakatlar Dernei
31
ZEV ve Tekirda Otistik ocuklar Koruma Dernei ile grme.

Dier bir dezavantajl grubu ise kadnlar, yallar ve genler oluturmaktadr. Her ne kadar TR21 Trakya Blgesi Trkiye ortalamalarna kyasla kadnn i hayatna katlm asndan st sralarda yer alsa da, Blgede kadnlarn sosyal uyumuna ynelik olarak arpc altyap eksiklikleri bulunmaktadr. Bu alanda ncelikle ele alnmas gereken husus, kadn snma evleridir. zellikle il merkezlerinde snma evlerine ihtiya duyulmaktadr. TR21 Trakya Blgesi yal nfus younluu itibariyle Trkiye ortalamalarnn zerinde yer almaktadr. Blgede, yal nfusun yararlanabilecei bakm ve rehabilitasyon merkezlerinin yetersiz olduu grlmektedir. Gen nfusun en nemli sorunu ise istihdamdr. bulamayan genlerin Blge dna g etmeyi tercih ettii grlmektedir. TR21 Trakya Blgesinin sosyal uyum yapsna ilikin olarak nc temel karakteristii, sanayi blgelerinin youn g almasdr. zellikle orlu, erkezky, Lleburgaz, Babaeski ve Muratl gibi ileler, sanayinin gelimesine paralel olarak nemli miktarda g almtr. Gle gelen nfus, ounlukla kent kltrne ayak uydurmakta skntlar ekmekte, geldikleri blgenin kltr ile yeni yerletikleri blgenin kltr arasnda kalmaktadr. Buna bal olarak, gle gelen nfus arasnda iddet ve su oranlar art gstermektedir. Ayrca, ge bal olarak yerleme blgelerindeki altyap ve styap sorunlar ciddi boyutlara ulamaktadr. 2.3.6. Kltr nsann doal ve toplumsal evresine egemenliinin ls ve tarihsel srete yaratlan tm maddi ve manevi deerleri sonraki nesillere iletmede kullanlan aralarn btn olarak tanmlanan kltr32; her trl ara-gere, binalar, giysiler gibi maddi eler ile inanlar, gelenekler, normlar, dnce biimleri gibi manevi elerden oluur. 2.3.6.1. Tarih, Kltr ve Tabiat Varlklar
TR21 Trakya Blgesi, Traklardan gnmze zengin bir maddi ve manevi kltrel birikime sahip olmu, tarihi boyunca arlad toplumlar ve devletler bu kltrn ekillenmesine katkda bulunmutur. Tarih ve kltr varlklar asndan Blgenin, ounlukla Osmanl dnemine ait eserlere sahip olduu ve daha nceki dnemlere ait varlklarn yeteri kadar korunup, deerlendirilmedii grlmektedir. Osmanl ncesi dneme ait tarih ve kltr varl eksikliinin temel nedenleri arasnda, Blgede yaayan topluluklarn yap malzemesi olarak ta yerine ahap kullanlmas ile Blgenin kavak noktas olmasna bal olarak ok fazla insan hareketlilii ve istilaya maruz kalmas gelmektedir.
32
Trk Dil Kurumu, 2010

Tablo 29: Tescilli Tanmaz Tarih, Kltr ve Tabiat Varlklar (2010)

Sivil Mimari rnei Dinsel Yaplar Kltrel Yaplar dari Yaplar Askeri Yaplar Endstriyel ve Ticari Yaplar Mezarlklar ehitlikler Ant ve Abideler Doal Varlklar Kalntlar Korumaya Alnan Sokaklar Toplam
Kaynak: Kltr ve Turizm Bakanl
Trkiye 56.142 7.958 8.659 2.186 996 3.008 2.868 220 257 6.256 1.731 46 90.336
TR21 992 214 370 88 56 119 172 8 21 67 97 0 2.204
Tekirda 340 37 82 14 4 12 27 1 8 43 24 0 592
Edirne Krklareli 522 130 140 37 245 43 49 25 44 8 98 9 141 4 6 1 12 1 16 8 69 4 0 0 1.342 270
TR21 Trakya Blgesinin nfus ve yzlmnn Trkiye geneline oran gz nne alndnda, sahip olduu tarih, kltr ve tabiat varlklarnn nemli bir yer tekil ettii grlmektedir. yle ki, Blgede bulunan tescilli tanmaz tarih, kltr ve tabiat varlklar, tm Trkiyedekilerin yaklak %2.5ini oluturmaktadr. zellikle 88 yl boyunca Osmanl Devletine bakentlik yapm olan Edirne tarih, kltr ve tabiat varlklar asndan Blgedeki eserlerin yaklak %61ine ev sahiplii yapmaktadr. 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununa tabi alanlar olan sit alanlarnn eitlerine gre dalmnda da durum, bir nceki tabloyla rtmektedir. TR21 Trakya Blgesinde sit alanlarnn dalm Trkiyeye oranla yaklak %3.6dr. Tablo 30: eitlerine Gre Sit Alanlar (2010)
Arkeolojik Doal Sit Sit Alan Alan Trkiye TR21 Trakya Tekirda Edirne Krklareli 8.575 330 115 119 96 1.234 3 1 1 1 Kentsel Sit Alan 230 36 4 23 9 Dier Sit Kentsel Tarihi Sit Alanlar Arkeolojik Toplam Alan (st ste Sit Sit Alan Alanlar) 146 33 411 10.627 5 0 12 386 1 0 3 124 2 0 4 149 2 0 5 113
Kaynak: Kltr ve Turizm Bakanl, Kltr Varlklar
Genel anlamda, TR21 Trakya Blgesi lkemizin zengin kltrel mirasnda nemli bir yer tekil etmektedir ve bunu Traklardan Romaya, Bizanstan Osmanlya uzanan kkl tarihine ve corafi konumuna borludur. Ancak kltrel deerlere sahip olmak kadar, onlar tantmak ve turizme kazandrarak blgenin kalknmasna katk sunar duruma getirmek de nemlidir. Ne var ki, gerek ziyareti saysnda gerekse de ulusal ve
79
uluslararas dzeyde tannrlk asndan Blgenin geldii noktann tad potansiyelle yeterince uyumlu olmad anlalmaktadr. 2.3.6.2. Mzeler
TR21 Trakya Blgesinde T.C. Kltr ve Turizm Bakanl bnyesinde 4 mze, toplamda ise eitli kategorilerde yer alan 11 adet mze bulunmaktadr.33 Blgede, olduka zgn bir yere sahip olan II. Bayezid Klliyesi Salk Mzesi, Rakoczi Mzesi, kr Paa Ant (Balkan Sava Mzesi) gibi mzeler, yerli ve yabanc turistler tarafndan byk rabet grmektedir. Kategorisinde Trkiyedeki tek rnek olan II. Bayezid Klliyesi Salk Mzesi, 2009 yl ierisinde 128.000 ziyareti ekmitir. te yandan, T.C. Kltr ve Turizm Bakanlna bal drt mzenin 2008 yl ziyareti saylar itibariyle 20.000 rakamn aamad grlmektedir.34 Bu nedenle, zgn ve ilgi ekici bir mzecilik anlaynn gelitirilmesi Blgeyi daha cazip klacaktr. Tablo 31: Vakflara Ait Eski Eser Says (2008)
Eski Eser Says Trkiye TR21 Trakya Tekirda Edirne Krklareli
Kaynak: Edirne l Brifingi
1000 km2'ye Den Eser Says 25,29 36,98 24,91 72,65 14,60
19.814 693 158 443 92
TR21 Trakya Blgesi, vakf eser varl asndan da ayr bir neme sahiptir. Vakflar Genel Mdrlnce vakf eser kapsamnda deerlendirilen yaplar bakmndan, Edirne zellikle n plana kmaktadr. Edirne il merkezinde bulunan Ali Paa ars, Selimiye Camii ve Klliyesi, Sokullu ( erefeli) Hamam ve Uzunkpr ilesinde bulunan Sultan II. Murat Kprs, dnya ve lke apnda ne kan eserler arasnda yer almaktadr.35 Bata Edirne olmak zere Blge, Trkiyede 1.000 km2 bana den vakf eser says bakmndan lke ortalamasnn zerindedir. Bu balamda, eserlere restorasyon, evre dzenlemesi gibi faaliyetlerle ilevsellik kazandrlmas ve vakf eser zenginliinin turizm potansiyeline dntrlmesi byk nem tamaktadr. 2.3.6.3. Ktphaneler
TR21 Trakya Blgesi, Trkiyedeki toplam ktphane saysnn yaklak %2.8ine ve toplam kitap saysnn ise %2.9una sahiptir. Lleburgaz ilesinde 4 adet, Edirne ve
33 34
Kltr Varlklar ve Mzeler Genel Mdrl, 2010 http://saglikmuzesi.trakya.edu.tr/ ve Kltr ve Turizm Bakanl, 2008 35 Vakflar Genel Mdrl, 2010
Krklarelinde 3 adet ktphane bulunmaktadr.36 Ayrca, Edirnede bulunan Selimiye Yazma Eser Ktphanesi, lkemizde Bakanla bal 15 yazma eser ktphanesinden biridir.37 Tablo 32: Ktphane, Kitap, Yararlanma ve dn Alnan Kitap Says (2008)
Ktphane Says Trkiye TR21 Trakya Tekirda Edirne Krklareli
Kaynak: TK
Kitap Says 13.662.483 394.154 109.337 164.669 120.148
Yararlanma Says 19.034.750 471.473 123.864 158.801 188.808
1.156 32 9 11 12
dn Alnan Kitap Says 4.578.792 134.955 41.806 47.638 45.511
Trkiyede 2001den bu yana ktphane says 1.350den 1.156ya dm, TR21 Trakya Blgesinde de azalarak 35den 32ye inmitir. Ancak, Blge 1.000 kii bana den yararlanma ve dn alnan kitap says bakmndan Trkiye ortalamalarnn zerindedir. Bu durum, Blge insannn eitim kadar kltr seviyesinin de belirli bir dzeyde olduunu iaret etmektedir. 2.3.6.4. Sinema ve tiyatro
Sinema salonu saysnda Trkiye ve TR21 Trakya Blgesi genelinde 2001den bu yana art yaanm; salon says Trkiyede yaklak kat, TR21 Trakya Blgesinde ise drt kat artmtr. Ancak gsteri says, seyirci says ve buna bal gsteri bana den seyirci saylarnda yllar iinde dalgalanmalar sz konusudur. Tiyatro, Blgenin gelime gsterebilecei sahalardan biri olarak dikkat ekmektedir. Ancak, Trkiye genelinde 2001den bu yana tiyatro salonu says 99dan 204e karken, TR21 Trakya Blgesinde saysal bir deiiklik olmamtr. Edirne ve Tekirda illerinde, tiyatro etkinlikleri dnemseldir ve bu nedenle sz konusu illerde srekli gsteri yapan tiyatro salonlarnn bulunmamas nemli bir eksiklik olarak gze arpmaktadr. Zira, 2005 ylnda Tekirdada ve 2001 ylnda Edirnede yl boyu tiyatro etkinlikleri yaplm ve gsteri bana den seyirci saylar Trkiye ortalamasnn stnde olmutur. Yl boyu tiyatro etkinliinin olduu Krklarelinde de, benzer ekilde, gsteri bana den seyirci saylar Trkiye ortalamasnn zerindedir. Krklareli ili, lkemizde 1.000 kii bana den tiyatro seyircisi sralamasnda 7. srada yer almaktadr. Kltr ve sanat etkinliklerinin rabet grd TR21 Trakya Blgesinde, devlet opera ve bale salonu ve devlet tiyatrosu bulunmamas, bir dier eksiklik olarak nitelenebilir.
36 37
Ktphaneler ve Yaymlar Genel Mdrl, 2010 Ktphaneler ve Yaymlar Genel Mdrl, 2010
2.3.6.5.
Kltrel etkinlikler ve festivaller
Kltr ve sanat konusunda, lkemizde Bakanlk bnyesinde faaliyet gsteren drt yresel mzik ve oyun topluluundan birisi, TR21 Trakya Blgesinde bulunan Edirne Roman Mzik Topluluudur. Ayrca, yine Bakanla bal olan Edirne Devlet Trk Mzii Topluluu, bu kategoride lkemizde faaliyet gsteren dokuz topluluktan biridir. Buna bal olarak, yllk gsteri says Edirnede, Blgenin dier illerine gre daha fazladr. Ancak en yksek izleyici says bakmndan Krklareli n planda yer almaktadr. Gzel Sanatlar Genel Mdrlne bal orkestra, koro ve topluluklarnn gsteri ve izleyici saylar bakmndan Krklareli, Trkiye genelinde 19. srada yer almaktadr. Bununla birlikte, Blge geneli Trkiye ortalamasnn altndadr. TR21 Trakya Blgesi, ieriklerine gre farkllklar gsteren birok festivale ev sahiplii yapmaktadr. Tekirda Kiraz Festivali, arky Babozumu enlikleri, Tarihi Krkpnar Greleri, Krklareli Karagz Kltr ve Kakava enlikleri, ne kan zgn kltrel etkinlik ve faaliyetlerdir. Bunlarn iinde alt yzyllk gemiiyle Tarihi Krkpnar Greleri, Blgede gerekletirilen dnyaca nl organizasyonlardan biridir. Ancak, gerek konaklama alannda yaanan eksiklikler gerekse ziyaretilere sunulan hizmetlerin yetersizlii, bu organizasyonun tantm ve ekonomik etkinlik bakmndan istenen dzeyde deerlendirilemediini gstermektedir.
82
2.4. Sivil Toplum Trkiye genelindeki 85.288 dernein yaklak %2.2si TR21 Trakya Blgesinde faaliyet gstermektedir. Tekirda, Blge genelinde en fazla dernein bulunduu ildir. Blgedeki derneklerin ounluu, snrl faaliyetlerde bulunan dernek nitelii tamaktadr. En etkili ve aktif derneklerin, ulusal rgtlenmeye sahip dernekler olduu grlmektedir. TR21 Trakya Blgesinde 1.886 dernek, 11 ticaret ve sanayi odas (TSO) ve 96 esnaf ve sanatkr odas bulunmaktadr. Tekirdada be, Edirne ve Krklarelinde ise er ticaret ve sanayi odas faaliyet gstermektedir. Tablo 33: Dernek Says
Faal Dernek Says TR21 Tekirda Edirne Krklareli
Kaynak: T.C. ileri Bakanl
Oran (%) 100,00 46,34 27,62 26,03
1.886 874 521 491
ekil 25: Ticaret ve Sanayi Odas yelikleri

6000 5000 4000 3000 2000 1000 0
Kaynak: Ticaret ve Sanayi Odalar, Temmuz 2010
Tablo 34: Esnaf ve Sanatkr Odas yelikleri (2009)

TR21 Aktif Oda Says Aktif Oda Saysnn Blge Oranlar Oda ve E. Sicili Olan Aktif ye Says Aktif ye Saysnn Blge Oranlar
Kaynak: TK
96 %100 50.388 %100
Tekirda 34 %35,42 23.372 %46,38
Edirne 34 %35,42 14.272 %28,32
Krklareli 28 %29,18 12.744 %25,29
Ticaret ve sanayi odalarnn toplam 19.990 yesi bulunmaktadr. orlu TSO 4.785 ye ile en byk odadr ve onu Tekirda, erkezky ve Edirne izlemektedir. Bununla birlikte, Trkiye Esnaf ve Sanatkr Odalarnn toplam aktif oda saysnn yaklak %3 ve aktif ye saysnn yaklak %2.7si TR21 Trakya Blgesinde konumlanmtr.
2.5. Eriilebilirlik ve Altyap 2.5.1. Ulatrma Corafi anlamda Avrupay Asyaya balayan bir kpr niteliinde olan TR21 Trakya Blgesi, gl karayolu altyaps, limanlar, demiryolu ve havayolu balantlar ile eriilebilirlii yksek bir gei blgesidir. 2.5.1.1. Karayollar
TR21 Trakya Blgesi, konumu nedeniyle youn bir yolcu ve yk trafiine sahiptir. Trkiyeyi Avrupaya balayan TR21 Trakya Blgesinin ulam altyapsnn ana aksn stanbul-Kapkule Otoyolu oluturmaktadr. Blge trafii stanbul, snr kaplar, limanlar ve sanayi blgeleri gibi youn merkezlerin etkisi altndadr. Tablo 35: Karayollarnn Tr ve Uzunluklar
l Trkiye TR21 Tekirda Edirne Krklareli Devlet Yollar 31.271 993 383 268 342 l Yollar 30.948 891 269 422 200 Otoyol 2.036 169 48 51 70 Genel Toplam 64.255 2.053 700 741 612 Km2ye Den Blnm Yol ve Otoyol Uzunluu 0,021 0,035 0,045 0,035 0,025 Otoyol (%) 3,17 8,23 6,86 6,88 11,44
Kaynak: Karayollar Genel Mdrl
ekil 26: Karayollarnda Blnm Yol ve Otoyollarn Pay (2010)

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% TR TR21 TEKRDA EDRNE KIRKLAREL Blnm olmayan devlet ve il yollar Blnm yol + otoyol
Trkiyenin Avrupaya alan kaps olan TR21 Trakya Blgesi, Trkiye geneline kyasla gelimi bir karayolu ana sahiptir. Dou-bat ve kuzey-gney dorultulu ana akslar ile bunlar birbirine balayan tali yollar mevcut karayolu an oluturmaktadr. Karayolu ulam; 993 km devlet yolu, 891 km il yolu, 169 km otoyol ve 5.514 km ky yolu ile salanmaktadr. Trkiye genelindeki otoyollama oran yaklak %3.2 iken, Blge
genelinde bu oran %8.2 seviyesindedir. Otoyollarn toplam yol uzunluuna orannda Krklareli, yaklak %11.4 otoyol oran ile Trkiye ortalamasna gre ok yksek bir deere sahiptir. ekil 27: Blnm Yol A
KGM'ce Yaplan Valilik Koordinasyonun da Yaplan Otoyol ve Balant Yollar KGMce allan
Valilik Koordinasyonunda allan Otoyol ve Balant Yollar hale Edilecek Blnm Yollar
Trkiye genelinde blnm yol ve otoyollarn devlet ve il yollarna oran %26.6 seviyesinde iken, TR21 Trakya Blgesinde bu oran %34.9 seviyesine kmaktadr. Blgedeki 488 km uzunluundaki blnm yolun 415 kmlik ksm 2003-2009 dneminde yaplmtr. Bu dnemde yaplan blnm yollar ile Blge genelinde ve zellikle Knal Tekirda psala aksndaki trafik rahatlatlmtr. Yaplacak almalarla 2010 yl sonuna kadar Blgenin mevcut blnm yol ana 99 km daha eklenmesi hedeflenmektedir. TR21 Trakya Blgesinde kilometrekareye den blnm yol ve otoyol uzunluu orannn Trkiye geneline kyasla %63 daha fazla olduu grlmektedir. Blgede en dk
orana sahip Krklarelinde dahi kilometrekareye den blnm yol ve otoyol uzunluu Trkiye genelinin zerindedir. Trkiye genelinde kilometrekareye den blnm yol ve otoyol uzunluu bakmndan iller aras bir sralama yapldnda, Tekirdan 7., Edirnenin 16. ve Krklarelinin de 29. srada yer ald grlmektedir. Yaplan blnm yollar, ulam rahatlatm olsa da, henz istenilen seviyeye ulalamamtr. zellikle, sanayi youn alanlar ve limanlar iin yksek kalitede yollar ile balantlar oluturulmas gerekmektedir. Trafik Younluu Blgedeki trafik younluunu zellikle orlu Havaalan, Tekirda Liman, sanayi blgeleri ve snr kaplar etkilemektedir. Trafik younluu, stanbula ve sanayinin younlat orlu ve erkezky blgelerine yaklatka artmaktadr. stanbul Edirne otoyolunun Edirne-Havsa kesiminde yllk ortalama gnlk trafik 5.081 tat/gn seviyesinde iken; bu deerin orlu-erkezky ayrmnda 11.321, erkezky-Knal ayrmnda ise 18.157 tat/gn olduu grlmektedir. stanbulda ise trafik younluu deerleri 100.000 tat/gn deerinin zerine kmaktadr. ekil 28: Otoyol Trafik Deerleri
20000 18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 Ar Tat (Tat Gn) Hafif Tat (Tat/Gn)
Blgede devlet yollarnda yaanan trafik younluu, otoyollardaki younlukla paralellik gstermektedir. Knal-psala aks, Blgede trafiin en youn olduu akslardan biri olup, bu aks zerinde yer alan Tekirda Liman evresinde trafiin daha da younlat grlmektedir. Edirne ynnde stanbul Kapkule D-100 Karayolunda trafik younluu, zellikle sanayinin younlat orlu Lleburgaz aksnda art gstermektedir. Krklareli ynnde de benzer ekilde orlu erkezky hattnda trafik artmakta, Saray
86
Krklareli ynnde ise younluk azalmaktadr. Havsa Kean Eceabat ve Tekirda Muratl akslar Blge ii ulamn salanmasnda nemi olan grece youn hatlardr. TR21 Trakya Blgesinde Yunanistan ve Bulgaristana alan be adet kara snr kaps bulunmaktadr: Dereky, Hamzabeyli, psala, Kapkule, Pazarkule. Dereky, Hamzabeyli ve Kapkule snr kaplar Bulgaristan ile olan balanty; psala ve Pazarkule snr kaplar ise Yunanistan balantsn salamaktadr. Kara snr kaplarnn yan sra, Uzunkprde Yunanistana alan bir adet de demiryolu gmrk kaps bulunmaktadr. Be snr kapsndan ylda toplam 1.920.304 ara giri-k yapmakta olup, bu say Trkiye toplam giri-k snr trafiinin %38ine karlk gelmektedir. TR21 Trakya Blgesinde bulunan snr kaplarndaki ara trafii younluunun %61ini otomobil, %34n kamyon, rmork, ekici ve yar rmorklar, %3n otobs ve geri kalan %2sini de midibs ve kamyonetler oluturmaktadr. Blge snr kaplarndaki %3lk otobs trafii, Trkiye genelindeki otobs trafiinin %34ne denk gelmektedir. Trkiyede yurtii ve yurtd tamaclkta karayolunun byk pay olduu gz nnde bulundurulduunda, TR21 Trakya Blgesi Trkiye geneline gre daha gl olan karayolu a, Yunanistan ve Bulgaristana alan snr kaplar ile lojistik alannda nemli bir avantaja sahiptir. 2.5.1.2. Demiryolu
Trkiyenin uluslararas demiryolu a ierisinde yer alan TR21 Trakya Blgesi demiryolu hatt, 285 kmlik uzunluu ile Trkiye toplam demiryolu a uzunluunun %3.3ne karlk gelmektedir. Bu hattn 110 kmlik ksm Krklareli, 96 kmlik ksm Edirne ve 79 kmlik ksm ise Tekirda il snrlar ierisinde yer almaktadr. Sirkeciden balayan demiryolu hatt; Edirne ilinden Kapkule Snr Kaps ile Bulgaristana, Pazarkule ve Eskiky Snr Kaplar ile de Yunanistana balant salamaktadr. Otomobillerin zel vagonlar ile tand, otokuet sistemine sahip Bosfor, Dostluk ve Selanik balant trenleri ile Avusturyann Villach ehrinden Edirneye uluslararas demiryolu tama hizmeti verilmektedir. Bu hat zerinde dzenli tarifeli gnlk alt tren iletilmektedir. stanbul-Bkre-stanbul seferleri, her gn karlkl olarak alan Bosfor Ekspresi ile salanmakta; stanbul-Selanik-stanbul gzergah iin de her gn karlkl alan tren seferi bulunmaktadr. stanbul-Sofya, stanbul-Belgrad, stanbul-Budapete ve stanbul- Kiinev balants ise Bosfor Ekspresine balanan vagonlarla salanmaktadr. Mevcut hat zerinden yurtii yolcu tama hizmeti de verilmekte olup; stanbulUzunkpr, stanbul-Kapkule, Alpullu-Uzunkpr, Alpullu-Kapkule, stanbul-erkezky arasnda alan gnlk 12 tren bulunmaktadr. TR21 Trakya Blgesi, iki adet nemli demiryolu projesi ile gndemdedir. Bunlardan ilki olan Tekirda Muratl - Bykkartran Demiryolu Projesi, toplamda 49 kmlik bir gzergah kapsamakta olup, iki aamal olarak hayata geirilmesi planlanmaktadr.
Tekirda Muratl arasnda yapm devam eden 31 kmlik I. etap tamamlanmak zere olup, bu hattn hayata geirilmesi ile birlikte Akport Limannn demiryolu ile bulumas salanm olacaktr. Muratl Bykkartran arasndaki 18 kmlik II. etap ise, blgeye ilikin ikinci nemli demiryolu projesi olan Halkal Kapkule Hzl Tren hattn Sirkeci Edirne demiryolu hattna balamak zere tasarlanmtr. Halkal Kapkule Hzl Tren Projesi u anda planlama aamasndadr. ekil 29: Blgedeki Mevcut ve Planlanan Demiryolu Hatlar
Tablo 36: Demiryolu Hat Uzunluklar (km)

Trkiye Demiryolu
Kaynak: TCDD
TR21 Trakya 285
Tekirda 79
Edirne 96
Krklareli 110
8.699
Blgede demiryoluyla tanan yolcu says yllara gre inili kl bir seyir gstermekle birlikte, yurtii yolcu tamaclnda 20072009 yllar arasnda %32.3lk bir d yaanmtr. Uluslararas tren balantlar ile tanan yolcu says ise bu yllar arasnda 92.000-95.000 civarnda sabit kalmtr. Demiryolu ile yk tamacl, Blgede ykselen bir grafie sahiptir. 2000den 2004 ylna kadar ortalama 150.000 civarnda sabit seyirli tanan yk miktar, 2005 ylnda 887.775 ton ile zirveye ulam; bu yldan 2009a kadar olan dnemde de belli bir aralk iinde dalgal bir seyir takip etmitir. 2009 ylnda 563.949 ton olarak gerekleen yk tamaclnda Tekirda %49luk, Edirne %33lk ve Krklareli de %18lik bir paya sahiptir.
Tablo 37: Demiryolu ile Tanan Yolcu Saylar

Yllar 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Kaynak: TCDD
Yurtii Trenler 750.532 848.080 828.381 888.715 748.649 601.944
Uluslararas Trenler 91.452 104.093 108.235 95.028 91.818 94.822
ekil 30: Demiryolu ile Tanan Ykn Yllara Gre Deiimi

1.000.000 900.000 800.000 700.000 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 0 2000 Kaynak: TCDD 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
2.5.1.3.
Denizyolu
Marmara Denizi, Ege Denizi ve Karadenize kys olan TR21 Trakya Blgesi, Trkiyenin denize birden kys olan tek blgesidir. TR21 Trakya Blgesinin nemli limanlar Tekirda ilinde younlam olup, bunlar arasnda Akport Liman, Marta Liman, OPET ve BOTAa ait LNG terminalleri yer almaktadr. Uluslararas transit liman (aktarma limanhub port) olarak planlanan Asyaport Limannn yapm Tekirdaa bal Barbaros beldesinde halen devam etmektedir. Bununla birlikte, inaatn antiye altyaps bitmi olup, dolgu faaliyetlerine Nisan 2009 tarihinde balanmtr. almalar sona erdiinde Liman, Marmara Blgesinin en byk konteyner liman olacaktr. Asyaport projesine gre Limann yllk kapasitesi 2 milyon 500 bin TEU olup, ilk iletme ylnda 1 milyon TEU kapasite ile hizmete balamas planlanmaktadr. Trkiyedeki limanlarn 2009 yl konteyner kapasitesinin 9.228.500 TEU/yl olduu gz nnde bulundurulduunda Asyaport projesinin Blge iin nemi ortaya kmaktadr. Asyaport Limanndan, TR21 Trakya Blgesindeki tm sanayi blgelerine ve stanbula otoban ve blnm yollarla ulam salanabilecektir. Ayrca, Tekirda-MuratlTR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013 89
Bykkartran Demiryolu Projesinin tamamlanmasn mteakiben, Limann Avrupa ile balants kurulmu olacaktr. Tablo 38: TR21 Trakya Blgesinde Bulunan Limanlar ve Teknik zellikleri
skele Ad Tekirda Eski skele (Akport) Tekirda Yeni skele (Akport) TMO Marta
Kaynak: Tekirda Liman Bakanl
Yeri Tekirda Tekirda Tekirda M.Erelisi
Yanama Yeri Uzunluu (m) 346 686 300 220
Derinlii (m) 4.00-7.50 4.00-9.50 11.00-11.00 6.00-18.00
Tablo 39: TR21 Trakya Blgesinde Bulunan Limanlarn Teknik Kapasiteleri

Akport Konteyner (TEU/Yl) Dkme Yk (Ton/Yl) Genel Yk (Ton/Yl) Sv Dkme Yk (Ton/Yl) Ro-Ro Depolama Kapasitesi
Kaynak: Ulatrma Ky Yaplar Master Plan, 2010
Marta 1.500.000 2.500.000 500.000 100.000 mT/Yl
250.000 3.000.000 3.000.000 1.000.000 40.000 1.020.000 (Ton/Yl)
Tekirda liman alanlar, stanbul ilinin liman faaliyetlerine ilikin gelecek senaryolar asndan stratejik nem tamaktadr. Zira, Haydarpaa Limannn faaliyetlerinin sona ermesi ve Ambarl Limannn orta vadede artan talebi karlayacak kapasite hacmine ulaamamas durumunda, trafiin Tekirda limanlarna kaydrlmas muhtemel gzkmektedir. Tekirda-Marmara Erelisi blgesi konteyner tamacl, genel ve dkme yk tamacl ve sv yk elleleme potansiyeli yksek bir blgedir. Ulatrma Bakanlnn Ulatrma Ky Yaplar Master Plan almasnda, bu alan gelime blgesi olarak belirtmitir. 6 milyon ton genel kargo ve dkme yk kapasitesiyle Marmara Blgesinin en byk 3. liman olan Akport, 1 milyon ton sv yk elleleme kapasitesiyle de Marmara Blgesindeki en byk 7. limandr. Blgede elleleme yaplabilen bir dier liman olan Marta limannda konteyner tamacl yaplamamaktadr. Marta, 4 milyon ton genel ve dkme yk kapasitesiyle Marmara blgesindeki en byk 7. liman iken 500 bin ton sv yk kapasitesiyle 12. byk limandr. Tekirda - Akport Limannn Marmara Denizinde Gemlik, Bandrma, Karabiga ve Biga ile dzenli Ro-Ro seferleri vardr. Bunun yannda, Trieste ve Toulon limanlarna da dzenli Ro-Ro seferleri yaplmaktadr. Bandrma-Tekirda, Gemlik-Tekirda, DerinceTekirda Ro-Ro seferleri ile yk tayan tatlarn stanbul trafiine girmeden Tekirdaa
ulaabilmeleri mmkndr. yle ki, Tekirda-Bandrma arasndaki Ro-Ro seferleri aradaki mesafeyi yaklak 400 km ksaltmaktadr. Tekirda-Muratl demiryolunun faaliyete gemesi ve Akport Limannn demiryolu balantsna paralel olarak, Asya-Avrupa arasndaki yk trafii Derince-Tekirda, Bandrma-Tekirda arasndaki Trenferi seferleri ile salanabilecektir. ekil 31: Akport Limanndan Marmara Blgesindeki Ro-Ro Balantlar
Tablo 40: Tekirda Liman Bakanl Baznda Yk Elleleme Kapasitesi (Ton)

Yl Tekirda Tekirda Tekirda Tekirda Tekirda 2009 2008 2007 2006 2005 hracat 1.185.848 868.734 669.924 939.288 1.011.476 thalat 2.477.303 2.731.067 3.107.618 2.466.036 2.012.151 Toplam D Ticaret 3.663.151 3.599.801 3.777.543 3.405.324 3.023.628 Toplam Kabotaj 377.030 477.907 363.895 312.319 280.223 Transitsiz Genel Toplam 4.040.181 4.077.708 4.141.437 3.717.643 3.303.850
Kaynak: Denizcilik Mstearl
TR21 Trakya Blgesi genelindeki limanlarda elleleme yalnzca Tekirda Liman Bakanlna bal limanlarda yaplmakta olup, 2009 ylnda bu limanlarda ellelenen toplam miktar, tm Trkiye limanlarnda ellelenen yk miktarnn %1.7sini oluturmaktadr. 2.5.1.4. Havayolu
orlu Havaalan, TR21 Trakya Blgesindeki tek havaalan olma zelliini tamaktadr. Tekirdan orlu ilesinde 1998 ylnda hizmete giren havaalan, 3.000x45 metre boyutlarnda beton kaplama pisti, yllk 10.000 uak ve 600.000 kiilik yolcu kapasitesi ile 7/24 uluslararas hava trafiine aktr.
Tablo 41: Tekirda-orlu Havalimannn Yllk Uu Trafii

Tm Uak Trafii 2008 Hat D Hat Toplam Hat 2009 D Hat Toplam 2009 / 2008 (% deiim) D Toplam Hat Hat 7.0 34.0 64.0 2.0 56.0 7.6 4.7 6.1 8.7 3.7 6.3
1.345 1.345 368 1.434 1.802 Tekirda Ticari / orlu Tm 9.728 1.473 11.201 15.974 1.507 17.481 Ticari 315.798 337.519 653.317 339.895 335.315 675.210 Trkiye Tm 385.764 356.001 741.765 419.422 369.047 788.469
Kaynak: DHM
Tablo 42: Tekirda-orlu Havaalannn Yllk Yolcu Trafii (Kii)

Yolcu Trafii (Gelen Giden) Tekirda / orlu Trkiye A.H.L. Sabiha G. 2008
Hat 0 D Hat 6.882 Toplam 6.882 Hat 30.629
2009
D Hat 10.149 44.281.549 18.396.050 2.006.591 Toplam 40.778 85.508.508 29.812.888 6.517.486
2009 / 2008 (% Deiim)

Hat 0 15.1 -1.0 63.0 D Hat Toplam 47.0 1.6 8.0 32.0 493.0 7.6 4.0 52.0
35.832.776 43.605.513 11.484.063 17.069.069 2.764.856 1.516.337
79.438.289 41.226.959 28.553.132 11.416.838 4.281.193 4.510.895
Kaynak: DHM
Tablo 43: Tekirda-orlu Havaalannn Yllk Yk Trafii (Ton)

2008 BagajKargoPosta Tekirda / orlu Trkiye A.H.L. Sabiha G. 422.892 147.289 23.364 Hat D Hat Toplam Hat 2009 D Hat Toplam Hat 2009 / 2008 (% Deiim) D Hat -13.0 1.8 7.0 4.0 Toplam
14.339 1.219.222 635.920 84.131
14.339 1.642.114 783.209 107.495
162 484.833 145.650 38.051
12.490
12.652
-12.0 5.1 6.0 17.0
1.241.512 1.726.345 14.6 680.656 87.648 826.306 -1.0
125.699 63.0
Kaynak: DHM
orlu Havaalanndaki uak trafiinin byk ksmn ticari uaklar oluturmaktadr. Ticari uaklarn daha youn olarak geldii lkeler Ukrayna, Trkmenistan, Azerbaycan, Kazakistan ve zbekistandr. Yurt iinde dzenli olarak orlu-Ankara seferleri gerekletirilmektedir. orlu Havaalan, stanbulun hava trafiini hafifletmeye ynelik tedbirler iinde deerlendirilebilecek bir konuma sahiptir. 2009 ylnda Trkiye genelinde gerekleen i hat yolcu trafiinin %38i ve yk trafiinin %55i AHL ve Sabiha Gken Havaalan tarafndan karlanmtr. Ayn yl orlu Havaalannn yk tamaclndaki pay %7.3 ve i hat yolcu tamaclndaki pay da %0.7 olarak gereklemitir. Gelitirilerek kapasitesinin arttrlmas ve rayl sistem ile A.H.L.ye entegre edilmesi halinde, orlu
Havaalan stanbulun ihtiyac olan ek kapasitenin bir ksmnn karlanmas ynnde bir seenek sunmaktadr. 2.5.2. Haberleme Haberleme altyapsna ilikin bilgilerin, 28.05.2009 tarih ve 27241 sayl Resmi Gazetede yaymlanan letmecilere Ait Ticari Srlarn Korunmas ile Kamuoyuna Aklanabilecek Bilgilerin Yaymlanmasna ilikin Usul ve Esaslar Hakkndaki Ynetmelik kapsamnda kamuoyu ile paylalmas olana bulunmamaktadr. Dolaysyla bu blmde, TR21 Trakya Blgesinin haberleme altyaps istatistiksel veri sunulmadan baz kyaslamalara bal olarak aklanmaya allmtr. Kyaslama iin belirlenen ltler ve sonular u ekildedir: STH Penetrasyon Oran: Sabit telefon hatt (STH) abone saysnn toplam nfusa oran TR21 Trakya Blgesi iin hesaplanan STH penetrasyon deeri, Trkiye iin hesaplanan STH penetrasyon deerinden %5 fazladr. nternet Penetrasyon Oran: nternet abone saysnn toplam nfusa oran TR21 Trakya Blgesi iin hesaplanan internet penetrasyon deeri, Trkiye iin hesaplanan internet penetrasyon deerinden yaklak %1 fazladr. Mobil Penetrasyon Oran: Mobil telefon abone saysnn toplam nfusa oran TR21 Trakya Blgesi iin hesaplanan mobil penetrasyon deeri, Trkiye iin hesaplanan mobil penetrasyon deerinden yaklak %10 azdr. Sabit Santral Kapasite Doluluk Oran (KDO): STH abone saysnn sabit santral kapasitesine oran TR21 Trakya Blgesi illeri iin bu deer hesaplandnda aradaki matematiksel iliki, KDOTekirda > KDOKrklareli > KDOEdirne eklindedir. Mobil Baz stasyonu Bana Den Ortalama Mobil Telefon Abonesi (ORTGSM): Mobil telefon abone saysnn mobil baz istasyonu saysna oran TR21 Trakya Blgesi illeri iin bu deer hesaplandnda aradaki matematiksel iliki, ORTGSMTekirda > ORTGSMEdirne > ORTGSMKrklareli eklindedir. Toplu nternet Kullanm Salaycs Bana Den Kullanc Says (ORTNT): Toplam nfusun toplu internet kullanm salaycs saysna oran Marmara Blgesindeki iller iin bu deer hesaplanrken 2000 Nfus Saym Sonular kullanlmtr. Her insan potansiyel internet kullancs olarak varsaylmtr. Ayrca Blge illerinde 20002009 yllar arasnda gerekleen nfus deiiminin ORTNT deerlerine gre yaplacak sralamay etkilemeyecei varsaylmtr. Marmara Blgesi illeri iin hesaplanan deerler arasndaki matematiksel iliki "ORTNTstanbul > ORTNTSakarya > ORTNTBalkesir > ORTNTBursa > ORTNTKocaeli > ORTNTKrklareli > ORTNTBilecik > ORTNTanakkale > ORTNTTekirda > ORTNTEdirne > ORTNTYalova eklindedir.
2.5.3. Enerji Altyaps TR21 Trakya Blgesinin enerji yaps lke genelinden ok farkl deildir. Blgede doalgaza dayal bir enerji retim yaps bulunmaktadr. Bu tekil enerji retim kaynann eitlendirilmesi ynnde ise Blgede yenilenebilir enerji kaynaklarndan zellikle rzgr enerjisi nemli bir frsat sunmaktadr. 2.5.3.1. Elektrik
Trkiyede kii ba elektrik kullanm 2.791 kWh olup, bu rakam gelimi lkeler ortalamas olan 8.900 kWhya gre olduka dktr. Gelimekte olan bir lke olarak Trkiye, getiimiz 10 ylda OECD lkeleri arasnda enerji ihtiyac en fazla art gsteren lke olmutur. Dolaysyla bu durum, yakn zamanda Trkiyenin elektrik ihtiyacnn daha da artacann bir gstergesidir. Bu ykselen elektrik enerjisi talebini karlamak zere gerekletirilen yatrmlarla; TK verilerine gre 2001 ile 2005 yllar arasnda Trkiyenin kurulu elektrik gc %37lik bir art gsterirken, ayn dnemde TR21 Trakya Blgesindeki art %8de kalmtr. TEA verilerine gre, 2009 ylnda TR21 Trakya Blgesinin kurulu elektrik gc 3.012 MW olarak gereklemitir. Kurulu g oran, Trkiye ortalamasnn altnda bir geliim gstermesine ramen; mevcut kurulu g Blge ihtiyacn fazlas ile karlayabilecek seviyededir. EPDK verilerine gre, TR21 Trakya Blgesinde 29 tanesi otoprodktr, 19 tanesi ise retici lisansna sahip olmak zere toplam 48 adet lisansl retici bulunmaktadr. Trkiyede yrrlkte olan otoprodktr lisanslarnn %15i Blgede bulunmaktadr. TEA verilerine gre ise, fiili olarak retim yapan toplam 43 retici firma grlmektedir. retim yapan firmalarn tamamna yakn termik yntemle elektrik retmekte olup, 2009 ylnda Blgede yaklak 18 milyon MWh elektrik retimi gerekletirilmitir. Bu miktar Trkiyede retilen 194 milyon MWh enerjinin %9.2sine karlk gelmektedir. Blge elektrik retiminin %37si Hamitabat Doalgaz Termik evrim Santrali tarafndan gerekletirilmitir. Elektrik tketiminde ise, 2009 ylnda TR21 Trakya Blgesi Trkiye genelinde %4.6lk bir orana sahiptir. Elektrik Tketimi 2008 ylnda TR21 Trakya Blgesinde kii bana elektrik tketimi 4.907 kWh olarak gereklemitir. Bu oran, Trkiye ortalamasnn iki katndan fazla olup, Trkiyedeki 26 adet Dzey-2 blgesi arasnda grlen en yksek deerdir. Kii bana elektrik tketiminde Tekirda, Kocaelinin ardndan ikinci srada gelmektedir. Kii bana sanayi elektrii tketiminde de Tekirda, 4.922 kWh ile yine Kocaelinin arkasndan ikinci srada yer almaktadr. Tekirda, Trkiyedeki elektriin %3n; Edirne ve Krklareli ise srasyla %0.5 ve %1ini tketmektedir. Her ne kadar u anda mevcut retim kapasitesi Blge
ihtiyacn karlayabilecek dzeyde olsa da; tketilen elektrik enerjisindeki art, gelecek dnemde yenilenebilir enerji tesisleri bata olmak zere yeni elektrik retim tesislerinin kurulmas ihtiyacn iaret etmektedir. Tablo 44: Kii Bana Elektrik Tketimi (2008)
Trkiye Toplam Elektrik Tketimi (MWh) Trkiye Elektrik Tketimine Oran Kii Bana Toplam Elektrik Tketimi (kWh) Kii Bana Elektrik Tketimi Sras 161.947.528 TR21 7.372.552 4.55% 2.264 4.907 1 Tekirda 4.829.530 2.98% 6.266 2 Edirne 862.269 0.53% 2.185 25 Krklareli 1.680.453 1.04% 4.987 4
Kaynak: TK Blgesel Gstergeler
Tablo 45: TR21 Trakya Blgesinde Kullanm Yerine Gre Elektrik Tketimi (kWh)
Toplam Tketim Resmi Daire Sanayi letmesi* Ticarethane Mesken Tarmsal Sulama Sokak Aydnlatma Dier 2004 5.578.369 96.972 4.209.919 221.943 661.266 71.933 73.718 242.618 2005 5.974.021 111.842 4.377.480 334.250 697.586 86.871 75.267 290.725 2006 6.922.236 102.704 5.199.784 316.215 785.976 87.814 90.900 338.843 2007 7.475.441 193.093 5.541.522 369.728 841.131 108.778 68.961 352.228 2008 7.372.552 105.068 5.332.248 383.507 910.194 97.951 77.416 466.167
Kaynak: TK *antiye tketimleri sanayi ierisinde yer almaktadr.
Blgede elektriin %70den fazlasnn sanayide kullanld grlmektedir. 2008 ylnda bu oran sanayinin daha gelimi olduu Tekirda ilinde %78.6 ve Krklareli ilinde %74.1 olarak gereklemitir. Edirne ilinde elektriin sanayide kullanm oran ise %34te kalmtr. 2003-2008 yllar verilerine gre Blgede elektrik, %11.7lik bir oranla sanayiden sonra en ok meskenlerde kullanlmtr. 2009 yl verileri ile elektrik kayp-kaak oran %6.4tr ve Trkiye ortalamasnn (%14.4) olduka altndadr. Yine elektrik kayp-kaak orannn Blgede yllara gre deiimi incelendiinde 2004-2009 yllar arasnda gzle grlr bir iyileme saland grlmektedir.
95
2.5.3.2.
Yenilenebilir enerji kaynaklar
evre kirlilii ve iklim deiikliinin dnyada nemli bir sorun haline gelmesi ile birlikte yenilenebilir enerji kaynaklar nemini her geen gn arttrmakta ve bu kaynaklara yaplan yatrmlar her geen gn artmaktadr. Avrupa Birlii, 2020 ylnda enerji retiminin %20sini yenilenebilir enerji kaynaklarndan salamay hedeflemektedir.38 Yenilenebilir enerji kaynaklar kullanm; tkenmeyen kaynaklardan yararlanmas, sera gazn azaltmadaki etkisi, evreye verdii tahribatn dier kaynaklara gre son derece snrl olmas ynleri ile n plana kmaktadr. Ayrca, bu kaynaklar Trkiye iin da bamll azaltacak bir alternatif sunmakta ve arz gvenliine olumlu katk yapmaktadr. TR21 Trakya Blgesi, retilen enerjinin kaynaklar asndan yeterli eitlilie sahip deildir. Yenilenebilir enerji kullanmnn arttrlmas bakmndan zellikle rzgr ve biyogaz, Blge iin dikkate deer bir frsat sunmaktadr. Rzgr enerjisi Rzgr enerjisi, yenilenebilir enerji kaynaklarnn en nemli alternatiflerinden biri olarak sunulabilir. Konvansiyonel retim sistemleriyle rekabet edebilir bir teknoloji dzeyine klm olmas, son yllarda rzgr enerjisinin nemini gittike arttrmaktadr. Dnyada kurulu rzgr santralleri gc incelendiinde, 2009 ylndaki kurulu rzgr santralleri gcnn 2001 ylna gre 6,5 kat artt grlr. Rzgr enerjisinde en yksek kapasiteye sahip olan Avrupada 25.777 MWlk kurulu gc ile Almanya ilk srada yer almaktadr. Danimarkada elektriin %20si rzgr enerjisinden temin edilmektedir. spanyada ise kurulu rzgr enerjisi gc 2009 ylnda 19.000 MW dzeyine ulamtr.39 Trkiyede 48.000 MWlk bir rzgr enerjisi potansiyeli bulunmakta olup, bu miktar yaklak olarak mevcut kurulu elektrik gcne denk gelmektedir.40 Trkiye 2023 ylnda rzgr enerjisinden kurulu gcn 20.000 MWa karmay hedeflemektedir.41 TR21 Trakya Blgesi, rzgr enerjisi bakmndan nemli bir potansiyele sahiptir. 2007 ylnda EPDK tarafndan alan rzgr enerji santrali lisans bavurularna Blgede kurulmak zere 7.609 MWlk 77 adet lisans bavurusu yaplmtr. Edirnenin Enez ve Tekirdan arky ilelerinde olmak zere, Blgede iletmede bulunan iki adet rzgr enerji santrali bulunmaktadr. 2010 yl iin bu santrallerden retilecek elektrik miktar yaklak 153 MWhdir. Lisans bavurularnn sonulanmas sonrasnda oluacak yeni retim kapasitesi, Blgenin gelecekte karlaabilecei enerji a riskini azaltmas asndan nem tamaktadr.
38 39
Kjaer,C., Wind development in Europe, ubat 2010 www.ewea.org (Eriim tarihi:29.06.2010) 40 Toraman, M.F., Yenilenebilir Enerji Kaynaklar, Mays 2010 41 Gnaydn, Z., Rzgar Enerjisinde Politika ve Yasal Bak, ubat 2010
ekil 32: Trkiye Rzgr Atlas
Kaynak: Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrl
Hidroelektrik Santraller TR21 Trakya Blgesinde hidroelektrik santral bulunmamaktadr. Bunun sebebi, Blge snrlar ierisinde nehir ve su kaynaklarnn eimlerinin dk olmasdr. Edirne ilinde Trkiye-Bulgaristan snrnda kurulmas iin grmelerin devam ettii Tunca Baraj, Blgenin ilk hidroelektrik santrali olma zelliini tayacak olup, 11.68 MW'lk bir elektrik gcne sahip olacaktr. Gne lkenin gney ksmlar ile karlatrldnda TR21 Trakya Blgesi dk bir gnelenme sresine sahiptir. Bu sebeple, Blgede kk kapasiteli evsel su stma sistemleri dnda gne enerjisinden yeterince yararlanlamamaktadr. Biyogaz Hayvanclk sektrnn nemli bir yere sahip olduu TR21 Trakya Blgesinde, hayvan gbresinden biyogaz retme potansiyeli sz konusudur. Ayrca fermente olmu gbrenin biyogaz retimi sonrasnda tarmda verimlilii arttrma amal kullanlmas da mmkndr. EPDK verilerine gre, Blgede lisans verilmi 0.8 MWlk bir tesis yer almakla birlikte, mevcut durumda faal olan bir tesis bulunmamaktadr.
97
2.5.3.3.
Doalgaz
TR21 Trakya Blgesi Trkiyenin nemli doalgaz kaynaklarna ev sahiplii yapmaktadr. Fakat, toplamda Trkiyedeki doalgaz retim miktar ekonomik dzeyin olduka altndadr. Zira, lkemizde doalgaz retiminin tketimi karlama oran yalnzca %2dir.42 Krklareli ili snrlar ierisinde mevcut olan ve TPAO Trakya Blge Mdrlne bal olarak retim yaplan 5 adet doalgaz sahas bulunmaktadr. Bunlar Hamitabat, Kumrular, Kavakdere, Umurca ve ncilibayrdr. Doalgaz sahalarnda 2008 yl ierisinde 62.861.780 sm3 doalgazn retimi yaplarak, sat gerekletirilmitir. Trkiye Petrolleri Anonim Ortakl Genel Mdrlne bal olarak Tekirda ili snrlar iinde kalan faaliyet alanlarnda retilip boru hatlar vastasyla civarndaki sanayi kurulularna arz edilen doalgaz; Vakflar, Sevindik, Karaal, G.Karaal, Yulafl ve Gerler sahalarndan temin edilmektedir. Amerikan irketi Thrace Basin Natural Gas Trkiye Corporation tarafndan Tekirda ili Hayrabolu ilesinde doalgaz karlmakta olup, iletmenin gnlk kapasitesi 300.000 m3, rezerv alan 100 km2 ve karlan doalgaz miktar 200.000 m3/gndr.43 Doalgaz arz kaynaklarnn eitlendirilmesi, arz gvenliinin ve arz esnekliinin arttrlmas iin gerek baz yk tesisi olarak altrmak gerekse ihtiya duyulduunda pik drc olarak devreye sokulmak zere, Marmara Erelisinde LNG ithal terminali yaplmtr. 1994 ylnda iletmeye alnan terminalin srekli enjeksiyon kapasitesi 685.000 m3/saattir. ekil 33: TR21 Trakya Blgesindeki Doalgaz Boru Hatlar ve Nabucco Hatt
Kaynak: BOTA
Blge ayn zamanda, Hazar ve Ortadou doalgaznn Trkiye zerinden geerek; Bulgaristan, Romanya, Macaristan ve Avusturyaya ulamasn salayacak Nabucco Doalgaz Boru Hattnn gei gzergh zerinde bulunmaktadr.
42 43
Trkylmaz, O., Trkiyenin Enerji Grnm ve Sanayi Enerji Maliyetleri, Haziran 2010 l evre ve Orman Mdrl, Tekirda l evre Durum Raporu, 2008
2.5.3.4.
Petrol
Trkiye Petrolleri A.O. 1960 ylnda TR21 Trakya Blgesinde kk apta arama ve sondaj almalar yapm olup, Krklareli ilinde Deveata ve Osmanck sahalarnda petrole rastlamtr. Zamanla Deveata kuyusu verim dmesi nedeniyle kapatlm, Trakyada petrol retiminin yapld tek kuyu olan Osmanck kuyusunda ise retim halen devam etmektedir. Edirne ve Tekirda illeri snrlar ierisinde ise petrol rezervi bulunmamaktadr. 2.5.3.5. Madenler
Tekirda ilinin balca yeralt zenginlii linyittir. Blgedeki linyit rezervi, Trkiye toplam linyit rezervinin %2.8ini oluturmaktadr. Linyit yataklar toplam rezervinin %60 Tekirda, %29u Edirne, %11i ise Krklareli il snrlar iinde yer almaktadr. Tekirda ilinde linyit oluumlar, Saray ve Malkara ilelerinde bulunmaktadr. Saray ilesindeki Kkyoncal, Safaalan ve Edirky linyit sahalarnda termik santral ve teshin amal kullanlmaya elverili linyitlerin alt sl deerleri 1.677 kcal/kg ile 1.947 kcal/kg arasndadr. Malkara ilesinde de Ahmetpaa, Evrenbey-Karamurat, Hasky-brice linyit sahalarnda teshin amal kullanlmaya elverili alt sl deerleri 2.277 kcal/kg ile 2.359 kcal/kg arasnda deien toplam 11.600.000 ton muhtemel rezerv belirlenmitir. Edirne ilinde Demirhanl, Kkdoanca, Karayusuflu, Uzunkpr-Harmanl sahalarnda kaliteleri 2.000-3.500 kcal/kg arasnda deien toplam 97 milyon ton dolaynda linyit rezervi tespit edilmitir. Krklareli ilindeki linyit yataklar ise Vize-Topuky sahasnda yer almaktadr. 2.300 kcal/kg kalitesinde olan linyitlerin toplam rezervi 34.200.000 ton olarak belirlenmitir. Ancak gevek taban ve tavan kayalar nedeniyle iletme glkleri bulunmaktadr. Bu sorunlar aldnda sahann tam rezervi ortaya karlabilecektir. Bunun dnda gemi yllarda manganezle ilgili almalar yaplm olup, SaraySafaalanda %29 Mn tenrl 18.000 ton mmkn rezerv tespit edilmitir. Bu yatak gemi yllarda iletilmitir. Ayrca bir dier madeni oluum ise, yine Safaalan sahasnda yer alan %88-93 SiO2 tenrl kuvars kumu olup, toplam grnr muhtemel rezervi 6.338.770 tondur. retilen kuvars kumu ve kuvarsit, ulusal cam sanayiinde deerlendirilmektedir. Bununla birlikte, Kean-necik sahasnda yaklak 10.000.000 ton tula-kiremit rezervi tespit edilmitir. Krklareli ili endstriyel hammaddeler bakmndan olduka zengindir. Byk ounluu Istranca masifi ierisinde olmak zere dolomit, feldispat, kuvars, mermer ve tula-kiremit bulunmaktadr. Ayrca biyotit, hornblend, piroksen, sfen ve apatit de dier yeralt zenginlikleri arasnda yer almaktadr. Pnarhisar ve Vizenin kuzeyinde geni alanlar
99
boyunca yaylm gsteren fosilli kiretalar, imento hammaddesi ve yapta olarak deerlendirilmektedir. Tablo 46: TR21 Trakya Blgesindeki Maden Rezervleri (Ton)
TR21 Trakya Altn Bentonit Bakr-Molibden-Volfram imento Ham. Demir Dolomit Feldispat Kuvars Manganez Mermer Tula Kiremit
Kaynak: MTA, 2008
Tekirda 0 0 0 0 0 0 0 6.338.773 18.000 0 10.000.000
Edirne 0 50.000.000 0 20.700.000 0 0 0 0 2.000 0 0
Krklareli 112.500 0 230.000.000 0 2.190.000 6.565.561.831 520.945.831 58.080 54.000 3.150.000 20.000.000
112.500 50.000.000 230.000.000 20.700.000 2.190.00 6.565.561.831 520.945.831 6.396.853 74.000 3.150.000 30.000.000
Edirne il snrlar iinde ise, bentonit, fluorit, fosfat, kuvars kumu gibi endstriyel minerallerin yannda yapta, kireta, krmata (bazalt, kalker), kum-akl, tula kili ve imento hammaddesi (tra, kil, kalker) ile ta rezervleri bulunmaktadr. Bunlarn dnda, psalann kuzeyinde bulunan Sultan Ky sahasnda % 8.87 MnO tenrl 2.000 ton grnr rezerve sahip manganez zuhuru saptanmtr. Blge genelinde toplam 235 adet maden iletmesi bulunmaktadr. Bunlar ounlukla kmr, kalker ve kuvars kumu maden ocaklardr. 2.5.3.6. Enerji verimlilii
Enerjinin retiminden kullanmna kadar olan srete verimliliin arttrlmas; israfn nlenmesi, enerji younluunun azaltlmas ve evresel srdrlebilirlik alarndan olduka nemlidir. lkemizin enerjide %73ler seviyesinde da baml olduu gz nne alndnda, enerji arz gvenliinin salanmasnda ve bamlla dayal risklerin azaltlmasnda enerji verimlilii konusu n plana kmaktadr. Konut ve inaat sektrnde %30, sanayi sektrnde %20 ve ulam sektrnde %15 olmak zere Trkiyede nemli dzeyde enerji tasarruf potansiyeli tespit edilmitir. Bu potansiyelin deerlendirilmesi ve enerji verimliliinin arttrlmas amacyla, 2007 ylnda Enerji Verimlilii Kanunu ve 2008 ylnda Enerji Kaynaklarnn ve Enerjinin Kullanmnda Verimliliin Arttrlmasna Dair Ynetmelik yrrle girmitir. Trkiye ortalamasnn iki katndan fazla elektrik kullanmna sahip olmasndan dolay TR21 Trakya Blgesi, enerji verimliliinin getirecei katma deer asndan nemli bir potansiyel barndrmaktadr. Blgede enerjinin youn olarak sanayi tarafndan kullanld dikkate alndnda, enerji verimliliine ynelik alnabilecek tedbirler arasnda s geri
kazanm, daha verimli motorlarn kullanlmas, kojenerasyon, trijenerasyon gibi enerji sistemlerinin kullanlmas saylabilir. 2.5.4. Kentsel ve krsal altyap 2.5.4.1. me ve kullanma suyu
TR21 Trakya Blgesinde, ime ve kullanma suyu olarak yararlanlan Edirnede Kadky ve Slolu Barajlar ile amlca ve Beendik Gletleri; Krklarelinde Krklareli Baraj ve Kayalky Baraj (Edirneye ime suyu temin eder) ile skp Gleti; Tekirdada orluTrkmenli ve arky-Merkez Gletleri ile 2012 ylnda inaatnn bitirilmesi hedeflenen Naipky Baraj olmak zere toplam 10 adet tesis bulunmaktadr. DS tarafndan Edirne, Krklareli ve Tekirda illerine tahsis edilen yllk ime ve kullanma suyu miktar toplam 30.88 hm3tr. Bu suyun 17.30 hm3 Edirne, 10.75 hm3 Krklareli ve 2.83 hm3 Tekirda iline aittir. Blge genelinde, ime ve kullanma amal yzeysel su kaynaklarnn %2.5i gletlerden %97.5i ise barajlardan salanmaktadr.44 me suyu kaynaklar asndan Tekirdan zel bir nemi bulunmaktadr. Zira, ilin ime suyu yeralt sularndan karlanmaktadr. erkezky ve orludaki sanayinin su tketiminin yksek olmas ve birinci kalitede olan yeralt sularn kullanmas, ilin ime suyu kaynaklarn tehdit etmektedir. Bunun sonucu olarak, yeralt su seviyesinin hzla dt gzlemlenmektedir. Bu durum, DSnin am olduu gzlem kuyularnda yaplan lmlerle ortaya kmaktadr. Tablo 47: DS XI. Blge Mdrlnn me ve Kullanma Suyu Tesisleri (hm3/yl)
Edirne n nceleme ve/veya Master Plan Tamamlanan Planlama ve Kesin Projesi Tamamlanan naat Halinde Olan 2010 Yl Yatrm Programnda Olan Tesis Ad Verilen Yer Slolu Baraj Edirne ili Kayalky Baraj Edirne ili Kadky Baraj Kean lesi Krklareli Baraj Krklareli ili letmede arky Gleti arky lesi Olan Trkmenli Gleti Marmara Erelisi skp Gleti skp lesi amlca Gleti amlca lesi Beendik Gleti Beendik lesi letmede Olan Toplam TR21 Trakya Blgesi Toplam
Kaynak: DS XI. Blge Mdrl, 2010
8.20 5.96 3.00 0.09 0.05 17.30 17.30
Krklareli 5.96 10.70 0.05 10.75 16.71
Tekirda 40.00 28.50 1.53 1.30 2.83 71.33
TR21 45.96 28.50 8.20 5.96 3.00 10.70 1.53 1.30 0.05 0.09 0.05 30.88 105.34
44
1/100.000 lekli Trakya Alt Blgesi Ergene Havzas Revizyon evre Dzeni Plan, Plan Analitik Raporu, Austos, 2009
Tekirda ve sz konusu sanayi youn ilelerin kar karya olduklar bu durum dikkate alndnda, DSnin gelecee dnk plan ve projelerinde Tekirdan ncelik kazand grlmektedir. Tablodan grlecei zere, baraj ve gletlerden salanacak ime ve kullanma suyu miktar asndan Tekirda birinci sraya yerleecektir. Bu art zerinde, Naipky Barajnn ve Tekirda-orlu me Suyu Projesi kapsamnda KmrkyKzlaa Barajlarnn ina edilmesi planlar etkili olacaktr. Belediye ime ve kullanma suyu verileri incelendiinde, blgeye ait deerlerin genel olarak lke deerlerinin altnda kald grlmektedir. Blge gerek belediyelerde kii bana temin edilen gnlk su miktarlar gerekse ime ve kullanma suyu artma tesisi ile hizmet verilen belediye nfusunun toplam belediye nfusuna oran alarndan lke ortalamasnn altnda kalmaktadr. Ayrca, Blgede ime ve kullanma suyu ebekesi ile datlmak zere kuyulardan ekilen su miktarnn toplam ekilen su miktarna oran olduka yksektir. Tablo 48: Belediye me ve Kullanma Suyu Temel Gstergeleri
TR21 me ve kullanma suyu ebekesi ile hizmet verilen belediye nfusunun toplam belediye nfusuna oran (%) me ve kullanma suyu artma tesisi ile hizmet verilen belediye nfusunun toplam belediye nfusuna oran (%) Belediyelerde kii bana temin edilen gnlk su miktar (litre/kii-gn) me ve kullanma suyu ebekesi ile datlmak zere kuyulardan ekilen su miktarnn toplam ekilen su miktarna oran (%)
Kaynak: TK, 2008
Trkiye 99 50 215 28.0
99 21 197 37.6
2.5.4.2.
Kanalizasyon
Kanalizasyon altyaps, evre kirliinin ve zellikle yeralt sularnn kirlenmesinin nlenmesi bakmndan olduka nemlidir. Kanalizasyon sisteminin olmad yerlerde paralanmaya kar dayankl maddelerin yeralt sularna karma ihtimali bulunmaktadr. TR21 Trakya Blgesinin kanalizasyon sistemi kent merkezleri asndan kurulu vaziyettedir. Ancak, ebekelerin modernizasyonu, bakm, onarm ve slah en nemli altyap sorunlar arasnda gelmektedir. Edirne ehir kanalizasyon ebekesi, ller Bankas aracl ile yaplm olup ve ayr merkezde toplanmaktadr. Bu istasyonlardan pompalar vastasyla herhangi bir artmaya tabi tutulmadan Meri nehrine verilmektedir. Yamur suyu kanal mevcut deildir. Nehre atlan kanalizasyon suyu takriben 5.380.000 m3/yl mertebesindedir. Edirne ili kanalizasyon hatt 450 km olup, tamam yeraltnda bulunmaktadr. l genelindeki belediyeler, kanalizasyon ebekelerince toplanan atksularn hibir artma tabi tutmadan dorudan nehirlere dearj etmektedir. Krklareli ilinde Merkez ileye bal yerleim yerlerinin %98inde kanalizasyon ebekesi bulunmakta, dier ksmlarda ise foseptik kullanlmaktadr. Kanalizasyon sular, nce Dere
ve Balca Dereye, Belediyeye ait olan mezbaha sular ise eytan Dereye dearj edilmektedir. Tablo 49: Kanalizasyon Altyaps
Kanalizasyon ebekesi ile Hizmet Verilen Belediye Nfusunun Toplam Belediye Nfusuna Oran (%) 82 87 90 91 91 93 Belediyelerde Kanalizasyon ebekesinden Dearj Edilen Atksu Miktar (1000 m3/yl) 37.868 40.854 42.799 43.257 51.699 54.513
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Kaynak: TK, 2008
Tekirda ili kanalizasyon ebekesi ise, 1986 ylnda yeni proje tatbikat ile eski kanalizasyon sistemine ilave olarak ele alnmtr. 121.981 metre boru demesine ek olarak, 4.593 adet yan parsel, 178 metre tnel geii sz konusudur. Kanalizasyon sular, kent merkezin bats ve Altnova semtinde atksu dearj tesisleri ile denize dearj edilmektedir. Bu tesisler 900 L/sn kapasitesinde olup, sular 1.750 metre aa ve 40 metre derinlie artmasz olarak dearj edilmektedir. Tekirda ilinde evsel atksular ehir kanalizasyon sistemine verilmektedir. Evsel atksular borular ile kollektre verilmekte ve muhtelif apta ve uzunluktaki kolektr borular vastasyla Altnova Mahallesindeki deniz dearj pompa istasyonuna balanmaktadr.
103
2.6. evresel Srdrlebilirlik TR21 Trakya Blgesinin evresel kaynaklar, zellikle 1980li yllardan sonra gittike artm olan sanayilemeye bal olarak yok olmaya yz tutmu; bugn itibariyle evresel sorunlar, Blgenin tm eko-sistemini tehdit eder hale gelmitir. Bu nedenle evresel srdrlebilirliin salanmas, doal kaynaklarn korunmas, sanayi ve imar hareketlerinin disiplin altna alnmas, TR21 Trakya Blgesi iin vazgeilmeyecek neme sahiptir. Blgenin evresel sorunlarnn banda, toplam su ynetimi ve atk ynetiminin olmamas gelmektedir. Bunun yan sra; toprak ve hava kirlilii, orman ve kylarn tahribata uramas, arpk kentleme, mera ve sulak alanlarda oluan kayplar ile mevcut biyolojik eitlilik ve habitat kayb da nem arz eden dier sorunlar arasnda saylabilir. Tablo 50: TR21 Trakya Blgesinde evre Sorunlarnn ncelik Sras (2007-2008)
Biyolojik eitlilik ve Habitat Kayb 8 15 Sulak Alan Kayplar 9 Plansz Kentleme Orman Tahribat Grlt Kirlilii Asit Yamurlar Toprak Kirlilii Mera Tahribat 14 Koku Problemi Grsel Kirlilik Ky Tahribat 7 6 6 Hava Kirlilii
Su Kirlilii
Tekirda Edirne Krklareli
2 4 2
1 1 1
4 2 4
3 3 3
10
13
Erozyon 11 5
Atklar
12
Kaynak: evresel Etki Deerlendirilmesi ve Planlama Genel Mdrl, evre Envanteri Dairesi Bakanl, Trkiye evre Sorunlar ve ncelikleri Envanteri Deerlendirme Raporu
2.6.1. Su 2.6.1.1. Blgenin su kaynaklar potansiyeli
Yerst ve yeralt sularnn beslenmesinde iklim, zellikle ya koullar ok nemlidir. TR21 Trakya Blgesi, Marmara gei iklimi tipi iinde yer almaktadr. Blgede genel olarak, Akdeniz iklim koullar hkimdir. Blgenin kuzeyindeki dalk ve platoluk kesim, Karadenizin ve Balkanlarn etkisi altnda olup, gneye ve gneydouya doru gidildike bunlarn etkisi azalmaktadr. Blgedeki yllk ortalama ya miktar 651 mmdir. Krklareli ilinin ortalama ak/ya oran arazi eiminden dolay dier illere gre yksektir. Blgede yaz aylar kurak olmasna ramen, tm yl boyunca ya grlmektedir. TR21 Trakya Blgesi iki alt havzaya sahiptir: 14.560 km2lik Meri-Ergene Havzas ve 4.105 km2lik Kuzey Marmara Havzas. Blgenin toplam havza alan 18.665 km2dir.
104
Tablo 51: TR21 Trakya Blgesi Su Kaynaklar Potansiyeli (2008)

Birim Yerst suyu Yeralt suyu Toplam su potansiyeli Meri Nehri (snr girii) Merie Yunanistan kesiminden Blge toplam su potansiyeli Doal gl yzeyleri Baraj rezervuar yzeyleri Glet rezervuar yzeyleri Akarsu yzeyleri Toplam su yzeyleri hm3/yl hm3/yl hm3/yl hm3/yl hm3/yl hm3/yl ha ha ha ha ha TR21 Trakya 2.461,0 392,7 2.853,7 5.842,0 1.158,0 9.853,7 3.860,0 5.551,0 1.781,0 1.250,0 12.442,0 Tekirda 713,0 170,0 883,0 883,0 273,0 2.211,0 143,0 2.627,0 Edirne 611,0 128,3 739,3 5.842,0 1.158,0 7.739,3 3.224,0 1.433,0 1.584,0 1.136,0 7.377,0 Krklareli 1.137,0 94,4 1.231,4 1.231,4 363,0 1.907,0 54,0 114,0 2.438,0
Kaynak: T.C. evre ve Orman Bakanl, Meri-Ergene Havzas Koruma Eylem Plan
Genel kannn aksine, TR21 Trakya Blgesi su kaynaklar asndan fakir bir blgedir. Ayrca artan nfus, sanayileme ve kentleme sonucunda Blge, yakn bir zamanda su krizi yaama riski ile kar karyadr ve en ksa srede gerekli tedbirler alnmaldr. Su ekimi ve kirlilik riski asndan Ergene yeralt suyu havzasnn en kritik kesimini orluerkezky hatt oluturmaktadr. Blgedeki akarsularn kuzeyde Istranca Dalarndan doup, gney ve gneybatya doru ynelerek akt; dolaysyla yzeysel ak ve yeralt suyu beslenmesinin kuzeyden gneye doru olduu dnldnde, Blgenin kuzeyindeki alanlarna yeni sanayi yerlemelerinin getirilmemesi ve bu alanlarda kimyasal gbre ve ila kullanmnn snrlandrlmas byk nem tamaktadr. TR21 Trakya Blgesinde yeralt su rezervinin %80i sulama amal, ime-kullanma suyu salama amal ya da sanayi iin su salama amal olarak tahsis edilmektedir. Bu fiili tahsisin %60 yalnzca ime-kullanma ya da sanayi suyu olarak kullanlmaktadr. Blgede yeralt su kaynaklarnn kontrolsz kullanm, kstl su kaynaklarnn srdrlebilirlikten uzak ekilde kullanlmasna yol amaktadr. Marmarack yaknndaki kuyuda 1990l yllarda balayan su seviyesi dm son dnemlerde 25 metreye ularken, erkezky ve Yukar Sevindikli kuyularndaki seviye dm 60 metreye varmtr. erkezky kuyusunda yeralt su seviyesi 1990 ylnda 45 metre iken, bugn 105 metre olarak llmektedir. Bu durum, sanayi kurulularnn ar yeralt suyu ekimini yanstmaktadr. Bununla birlikte, Meri nehrinin tek bana Blgenin su potansiyelinin %60n oluturduu dnldnde, Meri nehrinde oluan kirlenmenin nne geilmesi hayati nem tamaktadr. Sonu itibariyle, Blgenin su kaynaklar hzla azalma, lleme ve kirlenme tehdidi altndadr. Bu nedenle; su kaynaklarndaki kirliliin nlenmesi, su kaynaklar zerinde kontroln salanmas, artma tesis ve faaliyetlerinin yaplmas ve doal eko-sistemin yeniden kazanlmas kapsamnda, toplam su ynetimi yaklamna ihtiya duyulmaktadr. Bu dorultuda, havza baznda bir ynetim anlaynn sz konusu olduu Meri-Ergene
105
Havzas Havza Koruma Eylem Plan ve hazrlk almalar devam eden Marmara Havza Koruma Eylem Plan byk nem tamaktadr. 2.6.1.2. Su kirlilii
TR21 Trakya Blgesinin evresel adan en bata gelen sorunu, yeralt ve yerst sularndaki kirliliktir. Zira, su kaynaklar youn kirletici faaliyetlere maruz kalmaktadr. Sanayi alanlar ve yerlemelerde atklar; tarmda ise kimyasal gbre ve ila kullanm su kaynaklarn kirletmektedir. zellikle sanayideki atksular, yksek oranda tuz ve ar metaller iermektedir. Ar ve denetimsiz kullanmla kirletilen sularn dorudan yzey sularna boaltlmas, bunlarla beslenen yeralt suyu akiferinin de kirlenmesine neden olmaktadr. Bu durumda; atksularn artlmasndaki yetersizlik, ar gbre ve kimyasal kullanm, Blge su kaynaklar asndan geri dn mmkn olmayan sonular dourmaktadr. TR21 Trakya Blgesinde, su kaynaklarnn kirlenme nedenleri aadaki ekilde zetlenebilir: Kanalizasyon ebekelerindeki yetersizlikler, Evsel ve endstriyel nitelikli atksularn artlmadan dorudan dearj edilmesi, Danklk gsteren sanayi iletmelerinin atklarn artmamas veya yetersiz artmas, Kk sanayilerde baz organize sanayi blgelerinde toplu artmann bulunmamas, Yerel idarelerin atksu artma tesislerine sahip olmamas Kontrolsz zirai ila ve kimyasal gbre kullanm Denetim eksiklii 2.6.1.3. Atksu ynetimi
Kt su kaynaklarnn plansz kullanlmas ve kirlenmesine paralel olarak, alc ortamlarda saysz sorunlar douran atksularn ynetimi hususu da TR21 Trakya Blgesinde bata gelen evresel srdrlebilirlik unsurlar arasnda yer almaktadr. Ergene Havzasnda yaklak 2.500 adet sanayi tesisi faaliyette bulunmaktadr. Her ne kadar organize sanayi blgelerinde byk apl sorunlar gze arpmasa da, dank yerleim gsteren sanayi tesislerinin atksu ynetimi konusunda plansz ve kontrolsz olduklar grlmektedir. Bununla birlikte, yerel idarelerin atksu ynetimi yok denecek kadar azdr. Atksu artma tesisi ile hizmet verilen belediye nfusunun belediye toplam nfusuna oran Trkiye ortalamas %56 iken, TR21 Trakya Blgesinde %1dir. Bu durum, kat atk ynetiminde olduu gibi atksu ynetiminde de yerel idarelerin nemli bir eksii olduunu gstermektedir. Sanayi alanlarnn byk bir blmnde olduu gibi belediye alanlarnn byk bir ksmnda da atksular artlmadan; yerst sularna, gl veya denizlere boaltlmaktadr.
106
Kentsel alanlardaki eksikliklerin bir blm, Blgenin sanayiye bal olarak ald nfus yknden kaynaklanmaktadr. Ayrca, ky kesimlerinin mevsimsel olarak nemli bir nfus younluuna maruz kalmas da, altyapsal yetersizlikleri beraberinde getirmektedir. Yerel ynetimlerin atksu ynetim sistemine geememesinin gerisinde finansal kaynak eksiklii, teknik eleman eksiklii, iletme maliyetlerinin ykseklii ve giriim eksiklii gibi sebepler bulunmaktadr. 2008 yl itibariyle, Trkiye apnda atksu artma tesislerinin kurulmasna ynelik toplam harcama tutar yaklak 508.000.000 TL iken, ayn yl itibariyle, TR21 Trakya Blgesi iin bu tutar 170.000 TL civarnda kalmtr. %0.03lk bu oran, Blgenin atksu artma tesislerine yapt yatrmlarn hacmini negatif ynde yanstmaktadr. Tablo 52: TR21 Trakya Belediyeleri Atksu Ynetimi
Atksularn Toplanmas ve Artm iin Belediyelerin Toplam Yatrm Harcamalar (TL) 773.050.102 953.948.270 508.125.125 1.606.891 2.155.438 170.580 331.524 1.539.159 170.580 1.275.367 616.279 107
Belediyelerde Kanalizasyon ebekesinden Dearj Edilen Atksu Miktar (1000 metrekp/yl)
Belediyelerdeki Biyolojik Atksu Artma Tesisi Says
Belediyelerdeki Gelimi Atksu Artma Tesisi Says 23 32 -
Belediyelerdeki Toplam Atksu Artma Tesisi Says
Belediyeler Tarafndan Artlan Atksu Miktar (1000 metrekp/yl)
Belediyelerdeki Fiziksel Atksu Artma Tesisi Says
Belediyelerde Kii Ba Gnlk Atksu Miktar (litre/kii-gn)
AAT ile Hizmet Verilen Belediye Nfusunun Belediye Toplam Nfusu indeki Pay (%)
2006 TR 2007 TR 2008 TR 2006 TR21 2007 TR21 2008 TR21 2006 TR211 2007 TR211 2008 TR211 2006 TR212 2007 TR212 2008 TR212 2006 TR213 2007 TR213 2008 TR213
Kaynak: TK
181 3.366.894 2.140.494 132 136 133 140 132 142 131 118 51.699 54.513 27.912 29.763 12.656 14.046 11.132 10.704 1.907 696 1.699 566 158 100 50 30 173 3.261.455 2.251.581
51 56 2 1 4 1 1 1 0 0
184 236 7 7 5 4 1 2 1 1
26 29 1 1 -
135 158 6 6 4 4 1 1 1 1
Doal Artma Sistemi Says 17 1 1 -
Blge Ad
Yl
TR21 Trakya Blgesinde atksu ynetimi noktasnda vakit kaybetmeksizin; Kanalizasyon sistemlerinin tamamlanmas, Kanalizasyon ebekelerinin bakm onarm ve slahnn gerekletirilmesi, Atksu artma tesisleri ina edilmesi, Endstriyel atklarn artmaya tabi tutulmas ve iletmelerin atksular iin dearj izni almas, Denetimlerin daha sk ve etkili ekilde gerekletirilmesi, Deniz kirliliin nlenmesi amacyla, deniz aralarnn atklarn boaltabilecekleri uygun yerlerin hazrlanmas gerekmektedir. 2.6.2. Kat atk ynetimi Kat atk ynetimi; kat atklarn toplanmasn, tanmasn, bertaraf edilmesini ve geri kazanmn ieren srelerinin tamamna verilen isimdir. Artan nfus, gelien sanayileme ve ykselen hayat standard sonucunda retilen kat atk miktarlarnda artlar sz konusu olmakta ve atk kompozisyonu deimektedir. Atk kompozisyonlarndaki deiim daha ok kt, karton, cam, metal ve plastik gibi geri dnebilir atklarn p iindeki orannn art; organik atklar ile kl ve cruf oranlarnn azal eklinde olmaktadr. Ancak, miktarlar gittike artan kat atklar nemli bir evre sorunu haline gelmektedir. TR21 Trakya Blgesinde, genel olarak atklarn toplanmas konusunda dikkate deer bir yetersizlik bulunmamaktadr. Ancak, atk depolama ve bunlarn bertaraf konusunda ciddi sorunlar yaanmaktadr. Yerel idarelerin byk bir ounluunun vahi depolama uygulamasna gittii, dzenli depolama iin ise kat atk ynetim birliklerinin ancak yakn dnemde gndeme geldii grlmektedir. Tablo 53: Bertaraf Yntemine Gre Kat Atk Ynetimi (2008)
Blge Nfus Atk Hizmeti Verilen Nfusun Toplam Nfus inde Oran (%) Nfusun Belediye Nfusu inde Oran (%) Toplam Atk Kii Ba (kg/kii-gn)
108
Belediye Nfusu
Trkiye TR21 Trakya Tekirda Edirne Krklareli

Kaynak: TK
70.586.256 1.458.114 728.396 396.462 333.256
58.581.515 1.182.730 627.892 293.517 261.321
3.129 84 32 26 26
57.800.347 1.179.352 625.630 292.401 261.321
82 81 86 74 78
99 24.360.863 1.15 100 700.981 1.63 100 371.619 1.63 100 192.750 1.81 100 136.612 1.43
Miktar (ton/yl)
Belediye Says
Belediye
Toplam
Geri dnm konusunda, Blgede zel sektr etkin ve nder durumda olmakla birlikte atklar kaynanda ayr toplamak veya depolama sahasnda ayrma konusunda yerel ynetimlerin de almalar bulunmaktadr. Bu konuda Tekirda, Krklareli ve orlu Belediyeleri rnek olarak gsterilebilir. Geri dnmde nemli bir yer tutan ambalaj atklarnn geri kazanm konusunda, Blgede 21 adet lisansl toplama-ayrma ve/veya geri dnm tesisi faaliyet gstermektedir.45 Bununla birlikte, vahi depolama ynteminin yaygnl, geri dnm konusundaki zorluklar arttrmaktadr. Blgede mevcut olan iki adet dzenli depolama sahasna yenileri eklendike, geri dnm konusunda daha etkin almalarn yrtlmesi mmkn olacaktr. Tbbi atk ynetimi erevesinde ise, T.C. evre ve Orman Bakanlnn Atk Ynetimi Eylem Plan kapsamnda Tekirdada tbbi atklarn, hizmete giren kat atk dzenli depolama tesisinde dzenli depolama yoluyla bertaraf edilmesi, Krklarelinde ise bu tr atklarn bertaraf iin sterilizasyon tesisi kurulmas ngrlmtr. Edirne Belediyesi bu konuda Trkiyede bir ilke imza atm ve tbbi atk sterilizasyon uygulamasn balatan ilk belediye olmutur. Blgede, tbbi atk tama ilemi zel aralarla lisansa sahip -Edirne, Krklareli ve Tekirdada 2er adet olmak zere- 6 zel firma ve Vize Belediyesi tarafndan gerekletirilmektedir.46 lke genelinde, Tehlikeli Atklarn Kontrol Ynetmeliine uygun olarak tehlikeli atk lisansna ya da geici alma iznine sahip 148 adet geri kazanm/bertaraf tesisi bulunmaktadr. Bu tesislerden; orlu ve erkezky ilelerinde 8, Krklarelinde de 1 tane olmak zere toplamda 9 tanesi TR21 Trakya Blgesinde faaliyet gstermektedir. 2.6.3. Hava kalitesi Blgede hava kalitesi lm Tekirda, Edirne ve Krklareli il merkezlerinde bulunan lm istasyonlar tarafndan yln 365 gn yaplmaktadr. orlu, erkezky gibi sanayi blgelerinde lm istasyonu bulunmamaktadr. Fakat Lleburgaza ve erkezkye (Kapakl Beldesi) lm istasyonu kurulmasna ynelik almalar srmektedir.47 Blgede, zellikle k aylarnda havadaki kkrtdioksit konsantrasyon deerleri, Trkiye ortalamasnn stnde gereklemektedir. Buna karlk, yllk ortalama partikler madde (duman) konsantrasyonlarndaki oranlar, Trkiye ortalamasnn altnda yer almaktadr. Isnmada doalgaz kullanmnn yaygnlamasyla beraber, sz konusu kkrtdioksit oranlarnn da dmesi beklenmektedir. Hava kirliliine neden olan kaynaklar arasnda Edirne ve Tekirdada evsel snma, Krklarelinde ise trafik ilk srada yer almaktadr. Kirlilie neden olan suni faktrler sz konusu olduunda ise Tekirda ve Krklarelinde kullanlan yaktlar, Edirnede ise plansz
45
evre ve Orman l Mdrlkleri - Atk Ynetimi Dairesi Bk.-Ambalaj Atklar ube Mdrl, 2010 Mays 46 evre Orman Bakanl, Haziran 2009 47 evre Orman l Mdrlkleri, 2010
kentleme ilk srada yer almaktadr.48 Her ilde de hava kirliliinin giderilmesi hususunda karlalan glklerin banda, personel yetersizliinin ve yeterli denetim yaplamamasnn geldii grlmektedir. Bunlarn yan sra; artan nfus, kontrolsz endstriyel ve kentsel byme, hava kirlilii sorununun devam etmesine sebep olmaktadr. Bu nedenle, sanayi tesislerinin uygun yerlerde kurulmas, zellikle evsel snmada doalgaz kullanmnn yaygnlatrlmas, planl kentleme ve etkili denetim mekanizmalarnn oluturulmas hava kirliliini azaltmak iin alnmas gereken tedbirlerin banda gelmektedir. zellikle, orlu ve erkezky civarna hava lm istasyonlarnn kurulmas yoluyla endstrinin ve artan nfusa bal olarak byyen kentsel alann hava kirliliine olan etkilerinin izlenmesi, gelecekteki analizler ve alnacak tedbirler asndan nem tamaktadr. 2.6.4. Orman alanlar ve tabiat varlklar evresel zenginlik asndan nemli yer tutan ormanlar, 6831 sayl Orman Kanuna tabi olan alanlardr. TR21 Trakya Blgesinde nemli orman sahas mevut olup bunlar; Tekirda ilindeki Ganos Nemli Ormanlar Sahas, Krklarelindeki Istranca Nemli Ormanlar Sahas ve Longoz (Subasar) Ormanlardr. Bunlarn yannda, yer yer kuru orman sahalar da bulunmaktadr. Tekirda ve Edirne illerinin yaklak %17si, Krklareli ilinin de %34 orman alanlaryla kapl olup, Blge illeri iinde yalnzca Krklareli ilinin orman varl Trkiye ortalamasnn zerindedir.49 Trkiyede 41 adet milli park bulunmaktayken, bunlardan iki tanesi TR21 Trakya Blgesinde yer almaktadr. Tabiat zenginliinin gstergesi olan bu parklar, Krklarelinde Saka Gl Longozu Milli Park ve Edirnede ise Gala Gl Milli Parkdr.50
48 49
Trkiye evre Sorunlar ve ncelikleri Envanteri Deerlendirme Raporu, 2007-2008. Tarm ve Ky leri Bakanl TR2 Bat Marmara Master Plan, 2007 50 Doa Koruma ve Milli Parklar Genel Mdrl, ubat 2010
2.7. Gl ve Zayf Ynler - Frsatlar ve Tehditler Analizi GL YNLER Blgenin corafi konumu itibariyle Asya ve Avrupa arasnda nemli bir kpr olmas ve blgede snr kaplarnn bulunmas Blgenin nemli ulam yollar zerinde bir kavak noktas olmas ve deniz, kara ve hava olmak zere ok ynl ulam ekillerinin mevcudiyeti Blgede okullama orannn yksek olmas Blge illerinin her birinin niversiteye sahip olmas Birinci basamak salk hizmetlerinde alan hekim saysnn yeterli olmas Blgede iki tane tp fakltesinin bulunmas Tekirda dndaki illerde salk altyapsnn yeterli olmas Blgede Ar-Ge merkezi belgesine sahip 5 adet firmann faaliyet gstermekte olmas Blgedeki rzgr performansnn yksek olmas Blgenin corafi konumu nedeni ile enerji nakil merkezi ilevine sahip olmas Bata 1120MW kurulu gce sahip HEA-Hamitabat Elektrik retim ve Ticaret A.. olmak zere blgede toplam 43 adet elektrik retim tesisinin bulunmas Blgenin doal, tarihi ve kltrel zenginlie sahip olmas Turizmin eitlenmesine (da yry, deniz, yelkenli, dal, yama parat) olanak salayan corafi yapnn varl Blgede gvenlik sorununun bulunmay orlu, erkezky ve Lleburgaz ilelerinde sanayinin youn olmas Sanayi youn blgelerde enerji eriiminin sorunsuz olmas Blgede 1 serbest Blge ve 6 organize sanayi blgesinin var olmas Tarm ve hayvancla elverili arazilerin miktarnn fazla ve arazilerin verimli olmas Ekolojik koullarn ayn yl iinde 2-3 sefer rn alnmasna frsat vermesi Tarm ve hayvanclk girdilerinin kolay temin edilmesi arky ilesinde kkl bir baclk kltrnn olmas Meri Nehri gibi yerst su potansiyeli yksek olan bir su kaynana sahip olunmas Blgenin, baz stratejik rnlerde (buday, ayiei, eltik) Trkiye retiminde nemli paya sahip olmas iftinin rettii rn pazarlayabilecei kanallardan biri olan tarmsal sanayinin blgede gl olmas reticilerin tarm rnlerini pazarlayabilecekleri TMO, Trakya Birlik, Alpullu eker Fabrikas gibi kurumlarn blgede bulunmalar Damzlk hayvan yetitiricilii iin uygun altyapnn bulunmas Bykba hayvanlarn ap hastalndan ari olmas St verimi ynnden genetik deeri yksek bykba hayvan varlna sahip olunmas Tarmsal aratrma kurulularnn blgede bulunmas
Tarmsal analiz ve toprak tahlil laboratuarlarnn blgede ok sayda olmas Blgede tarm ile ilgili dzenlenen fuarlarn sk olmas ve iftinin son teknolojiye ulaabilme ansnn yksek olmas Tarmda mekanizasyonun youn olmas Istrancalar blgesinde milli park olarak tanmlanm ve bozulmam ekolojik alanlarn fazla olmas Blgeye has Trakya ars, kvrck koyun gibi hayvan varlnn olmas ZAYIF YNLER Ky blgelerinde mevsimsel nfus art sebebiyle altyap hizmetlerinin yetersiz kalmas Blgenin sahil kesimlerinde mevsimsel nfus art yaanmas sonucunda salk hizmetlerinin yetersiz kalmas Organize Sanayi Blgeleri (OSB) dnda plansz sanayi varl Altyap tesisat planlarna ilikin saysal veri eksiklii olmas Bata yerel ynetimler olmak zere kamu kurumlarnda nitelikli eleman eksiklii, Atk ynetiminin yeterli olmamas (Atk su ynetiminin ve atk su artma tesislerinin, dzenli depolama tesislerinin, kompost ve geri kazanm tesislerinin, p sznt suyu artma tesislerinin, tbbi ve endstriyel atk artma tesislerinin yeterli olmamas) Kanalizasyon, su drenaj, su dearj, ime ve kullanma suyu sistemleri altyapsnda eksikliklerin bulunmas Altyap yatrmlarnda yaanan mali kaynak yetersizlii Engellilere ynelik eitim, spor ve dier altyap hizmetlerinin yeterli olmamas Yeni kurulan Blge niversitelerinde altyap, akademik personel vb. konularda eksikliklerin bulunmas Baz dezavantajl sosyal gruplarn salk hizmetlerine srekli eriebilme olanaklarnn kstl olmas Yal ve engelli bakm merkezi saysnn yetersiz olmas Blgede giriimcilik, Ar-Ge, yenilikilik ve proje retme kltrnn gelimemi olmas Tescillenen patent, faydal model ve endstriyel tasarm bavuru saysnn az olmas Blgedeki ehirleme, sosyal ve kltrel hayatn kalifiye elemanlar iin cezbedici olmamas Eitim ve staj programlarnn blgenin ihtiyalarna cevap verememesi ve ara eleman talebinin karlanamamas niversite-Sanayi-Kamu-STK ibirliinin ve koordinasyonunun gelimemi olmas STKlarn kurumsal yetersizlikleri ve yeterince aktif olmamas Blgedeki su kaynaklarnn etkin ve planl kullanlamamas Ergene Havzasndaki kirliliin ciddi boyutlara ulam olmas Blgenin belediye nfusu iinde atksu artma tesislerinden yararlanan nfusun %1 olmas
Tarmda sulamann ve girdi kullanmnn bilinsiz yaplmas sonucunda toprak kalitesinin dmesi Enerji datm ann blgenin tamamnda homojen olmamas Blgenin turizm konusundaki tantm, reklam ve pazarlama yetersizlii Kltr ve turizm altyapsnn (konaklama, ehir makyajlar, insan kayna vb.) yeterli olmamas Tekirda ile zellikle Trakyann bat aksnda kalan sanayi blgeleri arasnda ulam balantlarnn zayf olmas KOBlerin d ticaret konusunda bilgi ve deneyimlerinin yetersiz olmas TR21 Trakya Blgesinin 15199 sayl Yatrmlarda Devlet Yardmlar Hakknda Karara gre gelimi Blge kabul edilmesinden dolay devlet teviklerinden yeterince yararlanamamas Blgede mevcut olan gmrklerin ihtiyac karlamada yetersiz kalmas Blgenin IPA kapsamndaki operasyonel programlardan yararlanamamas Blgenin hayvan hastalklar ynnden ari olmasndan dolay, byk lekli hayvanclk yatrmlar iin Blge ii tedarik ve ithalat dnda seenek bulunmamas yznden hayvan bulma sknts yaanmas Kkba hayvanclkta genetik verimin yksek olmasna ramen bu sektrn gelitirilememi olmas Yem bitkileri ekiminin yetersiz olmas Bilinsiz tarmsal girdi kullanm Su kaynaklarnn tarmsal sulama amac ile deerlendirilmesi iin gerekli altyap almalarnn tamamlanmam olmas Depolama ve snflama tesislerinin yetersiz olmas Blgede potansiyeli olan rnlerin yeterince deerlendirilememi ve markalamaya gidilememi olmas Blgede tarmsal ihtisaslamann olmamas Tarmsal rgtlerin sayca fazla olmasna karn hizmet kapasitelerinin ve rgtlenme bilincinin yeterince gelimemi olmas Tarmsal iletmelerin kk ve paral olmas Monokltr tarmn yaygn olarak yaplmas FIRSATLAR 1/100.000 lekli evre Dzeni Plannn ile evre ve Orman Bakanlnn Meri - Ergene Havzas Koruma Eylem Plannn yerel kurumlara altyapnn gelitirilmesine ynelik sorumluluklar getirmesi Avrupa ve zellikle Balkan lkelerine ynelik salk turizminin gelimeye ak olmas ve bu alanda markalama potansiyeli AB ile snr olmas nedeni ile blgenin ortak snrtesi ibirlii projeleri gelitirme olanana sahip olmas Namk Kemal niversitesi yrtclnde TBTAK BAP projesi kapsamnda planlanan Trakya Enerji ve evre Teknolojileri novasyon Merkezi kurulmas giriimi
Istrancalarda temiz su kaynaklarnn bulunmas Yenilenebilir Enerji Kanunu ile rzgr enerjisine devlet tarafndan alm garantisi getirilmesi Emisyon ticareti olanann blgedeki firmalar enerji verimliliine yneltecek olmas leri teknoloji linyit yakma sistemlerinin gelitirilmesi sonucu blgedeki linyit kaynaklarna ynelik talebin artma potansiyeli Tarm ve hayvanclk atklarnn blgede biyogaz retimi iin potansiyel yaratmas Blgeye ulam olanaklarn arttracak hzl tren, otoyol, havaalan ve limanlara ynelik projelerin bulunmas Trkiyenin ilk ve tek arap mzesine sahip olmas, dzenlenen arap tadm turlar ve gemiten gelen araplk kltr ile blgede var olan gl arap turizmi potansiyeli, Blgenin Trkiye Turizm Stratejisinde oluturulmas hedeflenen 10 turizm kentinden 2 tanesini barndrmas (neada-Kyky, Enez) Blgede doa sporlar, eko-turizm, agro-turizm gibi alternatif turizm eitlerinin yaplmas iin gerekli corafi ve kltrel altyapnn bulunmas Tekirdada Lojistik OSB kurulma bavurusunun yaplmas Havsa Uluslararas Endstri ve Lojistik Merkezi Projesinin varl TCDDnin blgede lojistik merkez kurmaya ynelik n almalarda bulunmas Marmara Blgesi genelinde oluan lojistik yknn bir ksmnn Blgeye kayma olasl 2.5 milyon TEU kapasiteli Asyaport limannn yapmna balanm olmas Halkal-Kapkule Hzl Tren Projesinin varl Ayekadn Tren Gmrk Merkezinin modernize edilmesi halinde gmrk ilemlerinin stanbuldan blgeye kaymas, stanbulu Balkesire balayacak olan Tekirda-anakkale-Balkesir Otoyolu Projesinin varl Silivriye havaalan yaplmasnn gndemde olmas orlu Havaalanna ynelik kapasite gelitirme plannn bulunmas Islah OSBlerin zerine yaplan almalarn hz kazanm olmas ve gereklilikleri zerine olan genel inancn olumu olmas Mevcut OSBlerdeki bo parsellerin stanbulun taan sanayi kapasitesini blgeye kontroll olarak ekmede uygun ortam yaratmas Meri Nehri ve Istrancalar kaynakl yerst sular zerinde mevcut ve yaplmakta olan barajlarn tarm ve sanayinin ihtiya duyduu sular karlayabilecek su potansiyeline sahip olmas Dereky Snr Kapsnn geniletilmesine ynelik projenin varl stanbul metropolne ve yurtd pazarlarna blgenin yakn olmas rt alt tarm potansiyelinin olmas Blgenin endemik, tbbi ve aromatik bitki tr asndan zengin olmas Polikltr tarma uygun bir iklime sahip olunmas Blgenin bykba ve kkba hayvanclk asndan Organize Hayvanclk Blgesi olma potansiyelinin bulunmas
Krklareli ve Edirne Peyniri ile Hardaliye gibi markalamaya ak rnlerin bulunmas Blgenin et hayvancl ynnden stanbulun ihtiyacn karlayabilecek potansiyelinin olmas Blgede propolis, polen, ar st gibi katma deeri yksek ar rnleri retimi iin potansiyel olmas Tatl su balkl iin uygun su rezervlerinin bulunmas Blgede mikroklima alanlarn bulunmas Gelitirilebilecek Bir Teknoparkn varl Blgedeki marka kltr ve turizm deerleri potansiyelinin bulunmas Ekonomik olarak sulanabilir nitelikteki arazilerin fazla olmas TEHDTLER Blgede sklkla byk maddi zararlara yol aan su taknlarnn yaanmas Blgenin IPA Program kapsam dnda kalmas Tekirdan deprem kuanda yer almas Sanayinin birinci snf ime suyu niteliindeki yeralt suyunu kullanmas Ergene Havzas evre kirlilii Snr kaplar bulunmas nedeniyle blgeye bulac hastalklarn gelmesi riski stanbulun Trakya Blgesi iin de hedef grup olan bilgi ve teknoloji youn sektrleri kendi snrlar ierisinde tutmaya ynelik tedbirler alacak olmas Kocaelide kurulacak olan Biliim Vadisinin blgedeki inovasyon potansiyelini azaltmas letmelerde giriimcilik ve inovasyon bilinci eksikliinin teknoloji geliimini engellemesi Tarmsal ve sna retimde ar su tketilmesi evreye ilikin yasal mevzuatn uygulanmasnda sorunlar yaanmas Snrdaki lkelerin sanayi atklarn yeterli artma yapmadan Merie aktmas Doalgazda da bamlln ok yksek olmas Yerel ynetimler bata olmak zere ilgili kurulular tarafndan yaplmas gereken denetimlerin eksiklii Istranca Dalarnn su havzas olarak kullanmas sonucu doal yapnn yok olmas riski Ulam modlarnn birletirilip btnletirilmesine ynelik kurumlar aras egdm eksikliinin bulunmas 1/25.000 evre Dzen Planlar onaylarnn gecikmesi nedeni ile yatrmclarn sknt yaamas Blge ilelerinin homojen olmayan geliim gstergelerine ramen Blge genelinin gelimi kabul edilmesi Yeralt su seviyesinin azalmas Tarm alanlarnn ikincil konut, sanayi gibi tarm d alanlarda kullanlmas yollar ile sanayinin ve yerleim alanlarnn tarm alanlarna doru genilemesi/kaymas
115
Dzensiz maden iletmeleri, ta ocaklar ve stabilize ocaklarn tarmsal alanlar ve meralar tehdit etmesi Trakyadaki hayvan mevcudunun, ariliin blgeye hayvan giriine getirdii kstlamalar ve hayvanlarn Anadoluya pazarlanmas nedeniyle azalmas Tarm arazilerinin klme eiliminin devam etmesi Tarmda yanl ileme ve sulamadan kaynakl erozyon olumas Kresel iklim deiiklii ve mevsimlerin kaymasnn sektr olumsuz etkilemesi
116
3. VZYON, STRATEJK AMALAR, NCELKLER VE EYLEMLER 3.1. Blge Vizyonu TR21 Trakya Blgesi sahip olduu stratejik konum, verimli tarm topraklar ve barndrd kltrel ve tarihi deerler ile retim asndan olduu kadar kltrel ve sosyal adan da srekli bir cazibe merkezi konumunda olmutur. Tarih boyunca pek ok medeniye ev sahiplii yapmann yan sra dnyann en byk imparatorluklarnn da bakent olarak blgeyi semesi bu gerei dorulamaktadr. Sahip olduu bu birikimleri gnmze kadar tayan Blge, bugn lkemizin nemli sanayi retim stlerinden biri olduu gibi tarm ve hayvanclk sektrnde de lke ekonomisine byk katk yapmaktadr. Bunlarla birlikte Blge, zellikle corafi konumu, retim ve tketim merkezlerine yaknl dolays ile lojistik sektrnde, sahil turizmden agro-turizme ve kltr turizmine kadar pek ok alanda nemli potansiyeller sunmaktadr. Genel olarak ifade edilen bu unsurlar erevesinde, kresel rekabet ortam ierisinde Blgenin lkemizin olduu kadar dnyann da nemli bir ekonomik gc olmas ve bu temel hedefe giderken doal ve kltrel deerlerini de korumasn salamay amalayan Blgenin vizyonu aadaki ekilde belirlenmitir: Srdrlebilir kalknma ilkeleri erevesinde, evreye duyarl, potansiyellerini deerlendiren, kresel lekte rekabet edebilir bir Trakya. 3.2. Stratejik Amalar ve ncelikler Bu blmde TR21 Trakya Blgesinin vizyonuna hizmet etmek zere oluturulan stratejik amalar, bu stratejik amalar erevesinde belirlenen ncelikler ile bu nceliklere ulamak amacyla uygulanacak politika ve eylemlere yer verilmektedir. Planda yer alan strateji ve ncelikler; blge genelindeki kamu, sivil toplum ve zel kesim temsilcileri ile yaplan odak grup toplantlar, atlye almalar, mlakatlar ve anketler, Kalknma Kurulu Toplantlarnda gerekletirilen grup almalar ile Ajans tarafndan yaplan mevcut durum analizinde elde edilen frsat ve tehditler temelinde, blge ii gelimilik farklarnn azaltlmas, gelimilik nnde yer alan sorunlara zm nerileri getirilmesi ve Blgenin sahip olduu potansiyelin optimum dzeyde deerlendirilmesi amacyla, gereki ve uygulanabilir politikalar zerine ina edilmitir. Bu erevede TR21 Trakya Blgesi vizyonuna ulamak iin belirlenen stratejik amalar aadaki ekilde oluturulmutur: Rekabet gcnn arttrlmas Altyapnn planl geliiminin salanmas evresel srdrlebilirliin salanmas Sosyal yap ve beeri sermayenin gelitirilmesi
Vizyon ve Strateji emas Srdrlebilir Kalknma lkeleri erevesinde, evreye Duyarl, Potansiyellerini Deerlendiren, Kresel lekte Rekabet Edebilir Bir Trakya REKABET GCNN ARTTIRILMASI 1.1. Ar-Ge ve novasyon Kltr ile Markalamann Yaygnlatrlmas 1.2. Giriimciliin Desteklenmesi 1.3. Tarmsal Yapnn yiletirilmesi 1.4. Ticaretin Gelitirilmesi 1.5. Etkili Yatrm Promosyonuyla zel Kesim Yatrmlarnn Arttrlmas 1.6. Turizmin Gelitirilmesi
ALTYAPININ PLANLI GELMNN SALANMASI EVRESEL SRDRLEBLRLN SALANMASI
2.1. Ulam ve Lojistik Altyapsnn Glendirilmesi 2.2. Sanayi Altyapsnn Glendirilmesi 2.3. Planl Kentsel ve Krsal Geliimin Salanmas
3.1. 3.2. 3.3. 3.4.
Toprak ve Su Kaynaklarn Kirletici Faktrlerin Kontrol Altna Alnmas Srdrlebilir Tarm Uygulamalarnn Yaygnlatrlmas evre Dostu Enerji Sistemlerinin Yaygnlatrlmas ve Enerji Verimliliinin Arttrlmas evre Alannda Kurumsal Yapnn Gelitirilmesi
SOSYAL YAPI VE BEER SERMAYENN GELTRLMES
4.1. 4.2. 4.3. 4.4.
nsan Kaynaklarnn Blge htiyalarna ve Potansiyellerine Gre Gelitirilmesi Eitim ve Salk Hizmetlerinin Nitelik ve Eriilebilirliinin Gelitirilmesi Sosyal Dayanmann ve rgtlenmenin Gelitirilmesi Dezavantajl Gruplarn Yaam Kalitelerinin Arttrlmas, Ekonomik ve Sosyal Hayata Katlmlarnn Desteklenmesi
118
3.2.1. Stratejik Ama 1: Rekabet gcnn arttrlmas TR21 Trakya Blgesinin, sahip olduu avantajlar ve potansiyelleri deere evirerek, markalar ve rekabeti retim yapsyla, tannan bir blge konumuna gelmesi amalanmaktadr. Blgenin, stanbula yaknl ve Avrupa ile ana ulam balantlar zerinde olmas, Trkiyenin dier blgelerine gre grece nitelikli igcne, stanbulda younlaan ihtisaslam hizmetlere ve daha iyi altyapya sahip veya eriebilir olmas temel avantajlarn oluturmutur. Dier taraftan verimli Ergene Havzas, Blgenin temel tarmsal rnler retiminde rekabeti olmasna imkn tanmtr. te yandan, Blgede stanbulun desantralizasyon eilimlerine bal olarak daha ok dk teknolojili ve evreyi kirletici sektrlerin veya retim aamalarnn erkezky-orlu ve Lleburgazda younlaarak gelimesine bal olarak Blgede nfusun artmas ile youn tarm uygulamalar, evre kirlilii sorunlarnn artmasna neden olmutur. Bu nedenle, Trakyann bundan sonraki gelime perspektifi; Blge dndan gelecek daha yksek teknolojisiyle daha fazla katma deer reten yatrmlara uygun ortam oluturmann yannda, insan kaynaklarn ve sermaye birikimini kendi giriimcisi eliyle harekete geiren, bununla birlikte evre sorunlarn arlatrmayan bir ekonomiye dnm gzetmek durumundadr. Bu erevede, Blgenin Ar-Ge kapasitesinin arttrlmas, nemli bir blm KOB niteliinde olan iletmelerde yenilikiliin yaygnlatrlmas, markalama ve standartlara uyum salayarak pazarlama gcnn ykseltilmesi nem tamaktadr. Dier taraftan, giriimciliin uyarlmasna ynelik programlarla Blge kaynaklar yeni i imknlar yaratlmas iin harekete geirilecektir. Blge dndan yatrmc cezbetmeye ynelik faaliyetlerde ise yenilik ve teknolojik kapasitesi yksek, evreye duyarl teknolojiler kullanan sektrlere ve firmalara odaklanlacaktr. Tarmsal retimde, bir yandan Blgenin su ve toprak kaynaklar potansiyeli ile rn eitlendirmesi salanarak verimlilik ve katma deer art hedeflenirken, dier taraftan tarm uygulamalarnn evreye daha duyarl hale getirilmesi hedeflenmektedir. Blgenin sahip olduu turizm potansiyelinin daha tannr olmasnn salanmas yannda alternatif turizme de ynelmek suretiyle srdrlebilir ekilde gelitirilmesi esas alnacaktr. Blgede stanbul ile sk iliki ierisinde olan sanayi sektrnn ulat hacim ve edindii deneyim, lojistik hizmetler konusunda Blgede bulunan gelime potansiyeli, tarm ve gda sektrlerinin ulat gelime ve rgtlenme dzeyi, kmelenme yaklamnn benimsenmesi ve yaygnlatrlmas konusunda frsatlar sunmaktadr. Bu plan dneminde, yukarda belirtilen temel stratejiler esas alnarak belirlenecek birka sektrn, bata stanbul olmak zere dier Blgelerle ve yakn lkelerle ilikileri de gz nnde bulundurularak, rekabetilik ve kmelenme analizleri gerekletirilecek; bu kmelerle
ilgili paydalara bilgilendirme, teknik destek ve rgtlenme destekleri sunulacak ve kmelerin gelime stratejileri ortaya konulacaktr. Bu stratejiler, nmzdeki dnemlerde hazrlanacak blge plan ve programlar iin nemli girdiler tekil edecektir. ncelik 1.1. Ar-Ge ve inovasyon kltr ile markalamann yaygnlatrlmas Ekonominin katma deeri yksek retime geiinde Blgedeki Ar-Ge ve inovasyon kapasitesinin gelitirilmesi, bunun bir kltr olarak yaygnlatrlmas nemli rol oynayacaktr. Bylelikle, bir yandan iletmeler yeni bilgi ve teknolojileri rnlerine, retim srelerine, organizasyonlarna, yeni piyasalara erimeye ve yeni pazarlama kanallar gelitirmeye aktararak rekabeti glerini arttrabilecektir. Dier yandan, Blge ekonomisinde nemli yer tutan veya byme potansiyeli sergileyen sektr veya retim zincirindeki firmalarn ortak yararna hizmet edebilecek Ar-Ge faaliyetlerinin gerekletirilmesi ve yeniliki sistemlerin gelitirilmesi de, bu sektrlerin daha rekabeti hale gelmesinde etkili olacaktr. Plan dneminde ncelikli kmeler iin hazrlanacak gelime stratejileri, sz konusu kmeler iin ihtiya duyulan Ar-Ge ve inovasyon sistemlerinin belirlenmesinde ilevsel olacaktr. retim yapsnn nemli blmn oluturan KOBlerin rekabet glerini arttrmas ve byme imkn bulabilmesi ynnde markalama ve standartlara uyum desteklenecektir. Markalama ile firmalar kendilerini ve rnlerini farkllatrma, bunun yannda rn, retim, evre, ii gvenlii, gda gvenlii gibi konularda ulusal ve uluslararas standartlara uyum salayarak tketici gvenini ve sadakatini salama ve zellikle gelimi lke piyasalarna erime imknn arttrabilecektir. Blgedeki niversitelerin, Ar-Ge ve yenilikilik kapasitesine ancak snrl dzeyde katk salayabilmesi, ayrca ihtisaslam hizmetlerin yeterince yaygnlamam bulunmas; bir yandan iletmelerin bata stanbul olmak zere dier blgelerdeki niversiteler ve ihtisaslam hizmet salayc kurumlara eriimini, dier taraftan uzun vadede Blgedeki niversite ve kurumlarn ihtiya duyulacak bu tr hizmetleri yerine getirmek zere gelitirilmesini gerekli klmaktadr. Bu erevede, bu hizmetlere ihtiya duyan iletmeler ile gelime ve kurumsallama ihtiyac duyan niversiteler ve hizmet salayc kurumlarn blge dyla ibirliklerinin gelitirilmesi nem tamaktadr. Bu ncelik kapsamnda: 1. KOBlere ynelik olarak Ar-Ge, inovasyon, markalama ve standartlara uyum konularnda bilinlendirme ve kapasite gelitirme faaliyetleri ile bu konularda eitli kurumlarca salanan destekler hakknda bilgilendirme ve eitim faaliyetleri dzenlenecektir. 2. letmeler, fikri ve snai haklar ile patent, marka, faydal model belgelerinin elde edilmesi sreleri ve ulusal veya uluslararas standartlara uyum salama konularnda bilgilendirilecek, KOBlerin bu yndeki faaliyetleri desteklenecektir.
3. KOBlerin rn kalitesini ykseltmeye, standartlara uyum salamaya, retim organizasyonunu iyiletirmeye, kurumsallamaya, yeni teknoloji transferi gerekletirerek verimliliklerini arttrmaya ynelik faaliyet ve projeleri desteklenecektir. 4. Markalama; Blgenin, kentlerin ve bunlara has rnlerin tantmnda da nemli bir strateji olarak izlenecektir. Blgenin, kentlerinin ve rnlerinin marka deerlerinin belirlenmesine, bu kapsamda marka olarak tantlmasna ynelik faaliyetler yrtlecektir. Bu kapsamda Blgenin un ihracat ss, bitkisel ya retim ss, lojistik merkez, yava ehir, ocuk dostu ehir vb. konseptlerde markalamas iin tantm faaliyetleri yrtlecektir. 5. letmelerin gncel bilgiye ve teknolojilere eriebilmelerine, faaliyet alanlaryla ilgili gelimelerden zamannda haberdar olabilmelerine, bu kapsamda verimliliklerini arttrc alternatifleri deerlendirebilmelerine imkn salayacak, kamu kesimi-zel kesim-niversite ibirliklerine dayal i gelitirme, teknoloji transferi, Ar-Ge ve inovasyon merkezleri oluturulacak ve desteklenecektir. 6. Tarmsal retimde, Blgeye has veya yksek katma deer salama potansiyeli bulunan trlerin belirlenmesi, slah edilmesi, gelitirilmesi ve kullanmnn yaygnlatrlmasna, Blgeye has tarm ve gda rnlerinin corafi iaretler kapsamnda tescil edilmesine ynelik faaliyetler desteklenecektir. 7. Kmelenme stratejilerinin belirginlemesiyle birlikte, yukardaki stratejiler kapsamndaki proje ve faaliyetlere ncelik verilecektir. ncelik 1.2: Giriimciliin desteklenmesi Blgenin giriimcilik kltrnn gelitirilmesi yoluyla, bugne kadar bymesini arlkl olarak Blge dndan gelen, zellikle stanbulun etkisiyle younlaan yatrmlarla salayan Blgenin beeri ve mali kaynaklar harekete geirilecektir. Bylece, Blge insannn ekonomik gelimeden daha fazla pay almas, ekonomik gelimenin sosyal btnlemeye daha fazla katkda bulunmas hedeflenmektedir. Bu ncelik kapsamnda: 1. niversite, KOSGEB ve sanayi ve ticaret odalar ibirlii ile yeni bir i kurmak isteyenler veya iini yeni kurmu giriimciler iin i gelitirmeye ynelik bilgi ve beceri dzeylerini arttrc eitimler dzenlenecek ve yaym faaliyetleri yaplacaktr. 2. Potansiyel giriimcilerin cesaretlendirilebilmesi iin baarl giriimcilerin ve giriimcilik rneklerinin kitleler tarafndan tannmas ynnde farkndalk faaliyetleri yrtlecektir.
3. Krsal kesimde mnferit giriimlerin veya retici rgtlenmeleri yoluyla giriimciliin gelitirilmesine ynelik zgn destek ve finansman modelleri gelitirilecektir. 4. Blgede giriimcilik kltrnn yerletirilmesi amacyla mesleki eitim kurumlarnda bu kapsamda yaplacak eitim faaliyetleri yannda okul-iletme ibirliini gelitirici faaliyetler desteklenecektir. 5. Giriimciliin gelimesine imkn salayacak olan kuluka merkezi ile yapsal oluumlar tevik edilerek desteklenecektir. ncelik 1.3. Tarmsal yapnn iyiletirilmesi TR21 Trakya Blgesinde tarm sektr, sahip olunan verimli topraklar, eltik, ayiei, buday gibi tarmsal rnler yannda st ve et retiminde yakalanan yksek retim kapasitesi ile zellikle gda sanayi asndan nemli bir potansiyele sahiptir. Ancak sahip olunan bu gl potansiyele ramen tarm sektrnde istenilen ekonomik geliim salanamamtr. Bu itibarla sektrde yaplacak yapsal dnmler Blgenin sosyoekonomik geliimine nemli katklar yapacaktr. Blgede tarmsal iletmelerin genel olarak kk lekli, tarmsal ve hayvansal retimi beraber yrten bir yapda olmas ve tarm alanlarnn, ok paraya blnmesi dolays ile tarmsal retimde verim lke geneline grece yksek olmakla birlikte potansiyelinin gerisinde kalmaktadr. Bu kapsamda mevcut potansiyelin etkin deerlendirilmesi amacyla iletmelerde ibirlii ve ortak hareket etme kltrnn yaygnlatrlarak ortak retimin tevik edilmesi yoluyla ekonomik lek byklne ulamak byk nem tamaktadr. Yine bu dorultuda tarmsal iletmelerin kurumsallama srelerine destek olmas ve retici rgtlerinin kurumsallamalarnn salanmas, ortak hareket etme kltrn gelitirecek ve nitelikli, katma deeri yksek rnlerin Blgede yaygnlatrlmas konusunda farkndalk oluturulacaktr. Blgede sulanabilir araziler iinde sulanan arazi miktarnn arttrlmas amacyla altyap almalarnn gelitirilmesi yannda iftide sulama bilincinin gelitirilmesi hem bitkisel retimde verimin arttrlmasn hem de Blgede yaygn olmayan ancak katma deeri daha yksek meyve ve sebze tarmnn Blgede geliimine imkn verecektir. Bu ncelik kapsamnda: 1. reticilerin alkanlklarndan ve bilgi eksikliinden kaynaklanan verimsiz uygulamalar gidermek amacyla, bata ilgili retici rgtlerinin katlm ile niversitelerin, tarm il mdrlklerinin, aratrma kurulularnn destei ile tarm reticilerine ynelik bilgilendirme faaliyetleri yrtlecektir.
122
2. Blgede tarm retici rgtlerinin yaygnlatrlmas, mevcut retici rgtlerinin ise kurumsallamas desteklenecektir. Bu kapsamda, rgtlenme bilincinin arttrlmas, yeni retici rgtlerinin kurulmas, rgtlerde profesyonel ynetim anlaynn gelitirilmesi ve rgtlerin a kurma faaliyetlerine ynelik almalar, ilgili kurumlarn ibirlii ile salanacaktr. 3. Blgede ekonomik lek byklnde hayvanclk yaplabilmesi iin ortak retim uygulamalar tevik edilecektir. Yine bu kapsamda kapasite arttrmay amalayan giriimlere destek verilecektir. 4. Tarmsal retimde verimliliin arttrlmas amacyla; mnavebeli ekim sistemlerinin yaygnlatrlmas, modern retim tekniklerinin kullanlmas, sulama altyap eksikliklerinin giderilmesi, sulama konusunda kltrn gelitirilmesi ve arazi toplulatrmas konularnda eitim faaliyetleri yannda ilgili giriimler desteklenecektir. 5. Blgede grece az gelimi olan kanatl sektrnn gelitirilmesi amacyla niversite ve aratrma kurulularnca yaplacak fizibilite almalar desteklenecektir. 6. iftlikten sofraya gda gvenliinin salanmas amacyla; tarmsal retim ve pazarlama aamalarnda ncelikle ila ve gbre ile nitelikli tohumluk kullanm, bitki ve hayvan sal, gda hijyeni ile gda zinciri konularnda eitim ve yaym hizmetleri niversiteler, tarm il mdrlkleri, tarmsal aratrma enstitleri ve retici rgtleri kanalyla arttrlacaktr. 7. Meyve ve sebzeciliin gelitirilmesine ynelik olarak niversiteler ve tarmsal aratrma enstitleri koordinesinde adaptasyon almalar yaplacak ve bu almalar neticesinde Blgeye uygun olan eitlerin retimi yaygnlatrlmasna ynelik farkndalk faaliyetleri tarm il mdrlkleri ve ilgili retici birlikleri kanalyla gerekletirilecektir. Bu kapsamdaki retim ve ileme giriimleri zendirilerek desteklenecektir. 8. Endemik bitkilerin deerlendirilmesi ile organik rnlerin retimine ynelik farkndalk faaliyetleri yannda giriimler desteklenecektir. ncelik 1.4. Ticaretin gelitirilmesi Blgede yer alan sanayi tesislerinin bir ksmnn vergi kaytlarnn stanbulda olmas ve ticari ilemlerini Blge dndan yrtmeleri gereine ramen, Blge sahip olduu KOB varl yannda stanbul ve Avrupa pazarlarna olan yaknl dolaysyla nemli bir ticaret potansiyeline sahiptir. Ancak, Blge iletmelerinin d pazarlara yeterince nfuz edemedii grlmektedir. Bunun nedenlerinden biri, Blgede iletmelerin kurumsallama, markalama ve yenilikilik alanlarnda yeterli kapasiteye sahip olamamalar ve pazarlama
stratejisi gelitirememeleridir. Blgede zellikle Avrupa pazarlarna ynelik d ticaret kapasitesinin gelitirmesi nem arz etmektedir. Bu nedenle ncelikle farkl pazar organizasyonlar sayesinde iletmelerin krizlere dayanklln ve bu pazarlara mal tedarik edecek retim yeteneklerini arttrmak zere KOBlerin pazarlama ve ihracat kapasitelerinin arttrlmas gerekmektedir. Bu ncelik kapsamnda: 1. Blgede retilen rnlerin ihracata ynelik olarak pazar aratrmalar yaplacak, bu kapsamda zellikle snr komusu olan Yunanistan ve Bulgaristan yannda AB pazarna ynelik olarak aratrma ve yeni pazar balantlarna ynelik giriimler desteklenecektir. 2. Blgede snai ve ticari iletmelerin i ve d ticaret ile pazarlama teknik ve yntemleri konusunda kurumsal kapasitelerinin arttrlmasna ynelik eitim faaliyetleri KOSGEB, sanayi ve ticaret mdrlkleri ile mesleki rgtler koordinesinde yrtlecektir. 3. Blgede uluslararas kalite ve standartlarda mal retilmesini salamak amacyla, kalite bilincini gelitirme almalar yannda ulusal ve uluslararas sertifikasyon gereksinim ve faydalar konusunda farkndalk almalar yrtlecektir. 4. Gmrklerde srelerin hzlandrlmasna ve daha kaliteli hizmet verilmesine ynelik kapasite arttrm faaliyetleri desteklenecektir. ncelik 1.5. Etkili yatrm promosyonuyla zel kesim yatrmlarnn arttrlmas Ekonomik bymenin salanmas ve yeni i imknlar yaratlmas ynnde Blgede zel kesim yatrmlarnn arttrlmasnda Blgenin stanbula olan yaknlnn dezavantajlar azaltlp avantajlarndan daha fazla yararlanma yoluna gidilecektir. Bu kapsamda; Blgeye dardan yatrm cezbedilmesinde yksek teknolojili, inovasyon kapasitesi yksek ve evreye duyarl retim yapan firmalar ve sektrlere odaklanlacaktr. Bu suretle, Blgenin kalknmasnda kilit rol oynayacak teknolojinin, retimi srelerinin veya ihtisaslam hizmetlerin Blgeye ekilmesi ynnde aba sarf edilecektir. Kmelenme stratejilerinin belirginlemesiyle birlikte, yatrmc ekme faaliyetlerine daha fazla odaklanma salanacaktr. TR21 Trakya Blgesinin tantm stratejisi, Blgeye yatrmc ekme ve retilen deerlerin ulusal ve uluslararas boyutta pazarlanmas odakldr. Blgenin sahip olduu yatrm frsatlarnn ulusal ve uluslararas dzeyde tantm konusundaki eksiklikleri gidermeye ynelik olarak Blge aktrleri ile koordineli ve etkin bir tantm faaliyeti yaplarak, Blgenin mevcut potansiyelinin ekonomik kazanma dnmesi yannda yerel kalknmaya da hizmet edilmi olacaktr.
124
Bu ncelik kapsamnda: 1. Blgenin yatrm potansiyeli ve imknlar ile yatrmlara salanan destekler, farkl sektrlerdeki firmalarn yatrm tercihleri ve yer seiminde etkili olan faktrler dikkate alnarak, farkllatrlm ekilde tantlacaktr. Blgenin tantmnda, Trkiye Yatrm Destek ve Tantm Ajans ile zel kesim kurulular ve mahalli idarelerle ibirliine gidilecektir. 2. Potansiyel yatrmclarn ilemlerinin hzl ve etkili bir ekilde gerekletirilebilmesi amacyla, gerekli izinlerin alnmas veya yatrmlara destek salanmas konusunda yetkili kurumlarla ibirliine gidilecek, ilerin takibinde illerde kurulu bulunan Yatrm Destek Ofisleri etkili bir ekilde faaliyet gsterecektir. 3. Kmelenme stratejileri sonras oluacak olan eksik oyuncularn Blgeye ekilmesine ynelik tantm ve destek faaliyetleri ilgili meslek rgtleri ile ibirlii halinde yrtlecektir. 4. Blgeye ynelik yatrm tevik, hibe ve desteklerinden iletmelerin daha verimli bir ekilde yaralanmalarn salamak amacyla, iletmelere ynelik farkndalk faaliyetleri ile beraber proje dngs ynetimi eitimleri organize edilecektir. ncelik 1.6. Turizmin gelitirilmesi Turizmin gelitirilmesinde, Blgenin yeterince kullanamad turizm potansiyelinin, stanbul metropolne yaknln, Avrupa transit gzergh zerinde bulunmann ve zellikle sanayinin younlat byk kentlerin i amal ektii insan hareketliliinin salad frsatlardan yararlanlacaktr. Bu frsatlardan yararlanmak zere, turizm faaliyetlerinin temel odan, kltr, doa, spor, eko ve agro turizm gibi alternatif turizm faaliyetleri oluturmaktadr. Bunun yannda, transit gzerghlarda konaklama, yeme ime gibi hizmet tesisleri ile nemli kentsel ve turizm merkezlerinde nitelikli konaklama tesislerinin faaliyete geirilmesine nem verilecektir. Turizm stratejisi, bir yandan etkili tantm ve pazarlamaya dier yandan konaklama meknlarnn nitelik ve niceliinin ykseltilmesi, mzelerin ve dier kltrel hizmetlerin gelitirilmesini, mimari zellie sahip deerlerin korunarak kullanma almasn ieren turizm altyapsnn iyiletirilmesine ynelmektedir. Bu ncelik kapsamnda: 1. TR21 Trakya Blgesi, turizme yneltilebilecek marka kent Edirne, Istranca Dalar ve Saros Krfezi gibi tarihi ve kltrel varlklaryla tek bir slogan altnda tantlacaktr. Ayrca, Trakya tur destinasyonlarnn oluturulmas, Edirnenin ise
125
stanbul ve anakkale gibi kentlerin dhil olduu turlarn arasna katlmas ynnde giriimlerde bulunulacaktr. 2. Blgenin turizm alannda ne kmasnda dzenlenen festivallerin etkin bir biimde kullanlmas amacyla Babozumu enlikleri, Tarihi Krkpnar Yal Greleri, Kakava enlikleri gibi organizasyonlarn etkin ekilde tantm yaplacaktr. 3. Eko turizm, agro turizm, doa, spor ve kltr turizmine ynelik faaliyetler desteklenecektir. Benzeri turizm seenekleri iin daha uygun olan kylerin, dokular ve mimari zelliklerinin korunmas, potansiyel tayanlarn restore edilerek turizme kazandrlmas amacyla Ganos ve Istrancalara ncelik verilerek eko-turizm kyleri oluturulacaktr. Bata baclk olmak zere agro-turizme uygun tarmsal retimin bulunduu yrelerde agro-turizm iftliklerinin oluturulmas, butik otel tarz konaklama tesislerinin yapm ve gelitirilmesi ynndeki giriimler desteklenecektir. 4. Geni bir tarihi birikime sahip olan Blgenin tarihi eser younluu deerlendirerek restorasyon projeleri ile turizme katk sunar duruma getirilmeleri amacyla, Edirnedeki Salk Mzesi, Tekirdadaki Rakoczi Mzesi gibi rneklerin oaltlmas yannda sokak salklatrmalar ve mevcut tarihi eserlerin evre dzenlemelerinin yaplmasna ynelik Vakflar Genel Mdrl, yerel ynetimler, niversiteler ve zel giriimciler tarafndan yaplacak restorasyon projeleri ile giriimlere destek salanacaktr. 5. Blgede drt ve be yldzl otel eksikliini gidermek zere yatrm promosyon ve bilgilendirme faaliyetleri yrtlecektir. 6. Blgeye zg motif ve kltrel eleri barndran dokuma ve ss eyalar gibi turistik hediyelik eyalarn retimi desteklenecektir. 7. Kentlerde toplumsal yaam zenginletirecek ve eitlendirecek kltr ve sanat faaliyetlerinin yrtlmesi ve dorultuda kurumsal yaplarn oluturulmas zendirilecektir. 8. Gelirin dk, yoksulluun yaygn olduu, g verme eilimindeki orman kylerinde ekonomik faaliyetlerin eitlendirilmesine ve gelirin arttrlmasna imkan salayacak olan Blgede bulunan milli parklar gibi doal varlklarn korunmasnn yannda, alternatif turizmin gelitirilmesine ynelik orman kamplar, trekking ve doa fotorafl gibi faaliyetlere ynelik fizibilite aratrmalar, tantm faaliyetleri ve giriimler desteklenecektir.
126
3.2.2. Stratejik Ama 2: Altyapnn planl geliiminin salanmas Blgenin ulam, iletiim ve enerji altyapsnn gelitirilmesi Blgenin kalknmasnn hzlandrlmasnn en temel nceliklerinden biridir. Her ne kadar Blge lke geneline gre gelimi bir altyapya sahip olsa da, Blge ii ve d ulamn salanmasnda altyap ve hizmet eksiklerinin kaynakland sorunlarn minimize edilmesi gerekmektedir. Ulam altyaps; Blge iinde oluturulacak hizmet ve sanayi merkezlerinin geliimi, retim-pazarlama srecinde yerlemelerin birbirini tamamlayan bir yapya dnm ve blge d pazarlara eriimin kolaylatrlmas amacyla blge meknsal analizi dorultusunda gelitirilmelidir. Ayrca Blgenin sahip olduu stratejik konum yannda var olan deniz yolu, karayolu, demiryolu ve havayolu an glendirmesi ve birbirini tamamlar bir yapya dntrmesi Blgenin lojistik bir s konumuna ykselmesini hzlandracaktr. retim faktrleri asndan olduu kadar yaam kalitesi asndan da kritik neme sahip olan enerji altyaps Blgede gl bir yapya sahiptir. Blgede orta vadede retim dengesini etkileyecek bir enerji arz a beklenmemektedir. Ancak enerji iletim altyaps bakmndan yeni kurulan OSBlerde grlen eksikliklerin giderilmesi gerekmektedir. Blgenin yatrmclar iin cazip hale getirilebilmesi iin, ulam ve enerji altyapsnn iyiletirilmesi ve insan kaynaklarnn gelitirilmesi gerekmektedir. Ayrca, yatrm destek politikalar ile istihdam alan reten, yoksulluu ve gelir dalmndaki dengesizlii azaltan mikro, kk ve orta lekli iletmelerin, yeni sanayilerin ve ekonomik faaliyetlerin desteklenmesi gerekmektedir. Ayrca kresel, ulusal ve blgesel piyasalara ulama imknlarnn arttrlmas, teknoloji ve enformasyon gibi kaynaklara eriimin kolaylatrlmas, stratejik ve ncelii belirlenmi teknoloji arlkl kalknma modellerinin tevik edilmesi nem arz etmektedir. Tm bu unsurlar birlikte deerlendirildiinde, Blgenin altyap imknlarnn gelitirilmesi blgesel kalknma iin gerekli grlen dier stratejik ncelikler iinde kilit bir grev stlenmektedir. ncelik 2.1. Ulam ve lojistik altyapsnn glendirilmesi Blgede retim kapasitesinin arttrlmas, ekonomik geliim ile hizmet ve retim merkezleri arasndaki etkileimin salanmas gl bir ulam ve lojistik altyaps ile salanabilir. Bu sebeple, Blgede hizmet ve retim alanlarnn intermodal bir ulam altyaps ile rlmesi nemlidir. TR21 Trakya Blgesinin tm ulam modlarn bnyesinde barndrmasna ramen, ulam hizmetinin arlkl olarak karayolu a ile salanmas ve demiryolu ann Blgede aktif olarak stanbul-Edirne hatt ve bu hatta ekle Tekirda arasnda almas dolays ile ulam
altyapsnn intermodal bir dnmle birlikte hizmet kalitesinin arttrlmasna ihtiya bulunmaktadr. Bu balamda yeni hizmete alan Tekirda (Akport Liman)- Muratl demiryolu hattnn yolcu tamaclnn yan sra zellikle yk tamaclnda kullanm potansiyeli dier lojistik unsurlar ile birlikte deerlendirilerek planlanmal ve bu yndeki yapsal unsurlara destek verilmelidir. Blgede genel itibari ile gl karayolu ana ramen Edirne OSB, Krklareli OSB ve Hayrabolu OSBnin yer ald sanayi alanlarnn balantlarnn glendirilmesi, retim hizmetlerinin planl sanayi alanlarnda yaygnlatrlmas asndan nem arz etmektedir. Bu ncelik kapsamnda: 1. Ulam ann nitelik bakmndan yeterli olmayan blmleri tespit edilerek bu alanlarn altyapsnn ulusal ve uluslararas ulam koridorlar erevesinde iyiletirilmesi ilgili kamu kurum ve kurulularnca ibirlii halinde salanacaktr. Bu kapsamda OSBlerin ulam altyaplarnn desteklenmesine ynelik giriimlere ncelik verilecektir. 2. Blgede etkin bir intermodal ulam ann kurulmas amacyla; liman, demiryolu, havayolu ve karayollarnn etkin bir birliktelik oluturduu projeler ilgili kurum ve kurulularla koordinasyon iinde yrtlecektir. Bu kapsamda Blge Lojistik Master Plan ilgili tm kurum ve kurulularn katlm ile hazrlanacaktr. 3. Blgede ncelikle liman balantlarn etkili kullanacak bir alanda lojistik merkez kurulmas desteklenecektir. Tekirdada 2,5 milyon TEU kapasiteli Asyaport limannn yapmnn balamas ve Tekirda Valilii nclnde Tekirda Merkez Lojistik OSB kurulma giriimi dolays ile ncelikle bu alanda ve sanayinin youn olduu orlu, erkezky veya Muratl ilelerindeki lojistik merkez oluturma giriimleri desteklenecektir. 4. Blgenin tek havaalan olan orlu Hava limannn bata stanbul metropoliten alan olmak zere Blge geneline daha etkin ve geni apl hizmet vermesini salamak amacyla Hava limannn kapasitesinin gelitirilmesine ynelik planlama ve proje srelerine destek salanacaktr. 5. Blge ii rayl tamaclk ann geniletilmesi ynnde demiryollar blge mdrlkleri ile ortaklaa olarak planlama almalar yaplacak ve ncelikli alanlardan balamak zere proje almalar yrtlecektir.
128
ncelik 2.2. Sanayi altyapsnn glendirilmesi Sanayi sektr kendisini verimli klacak sosyal, beeri ve teknik altyap imknlar iinde geliir ve rekabet stnl kazanr. Bu nedenle sanayiye ynelik altyap; retim verimliliini mutlak ekilde etkileyen, ekonomideki retim olanaklarnn yaratlmas ve gelitirilmesini salayan etkenlerin tmn iermektedir. TR21 Trakya Blgesinde sanayinin byk blm organize sanayi blgeleri dnda konulanm olmas sebebi ile OSBler dndaki alanlarda hem plansz bir sanayi yaplamas hem de nitelii standartlamam bir altyap bulunmaktadr. Blgede zellikle orlu-erkezky-Lleburgaz aksnda (D-100 karayolu zerinde) bulunan bu sanayi alanlarnn organize bir planlama kapsamnda Blgenin srdrlebilir kalknma vizyonu dorultusunda dntrlmesi gerekmektedir. Bu kapsamda, slah amal yeni organize sanayi alanlar oluturulmas, henz kapasitesini doldurmam olan OSBlerin altyaplarnn glendirilmesi bu amaca hizmet edecektir. Bu ncelik kapsamnda: 1. OSBlerin enerji, ulatrma, artma, bilgi ve iletiim teknolojisi altyap ihtiyalar tespit edilerek, mevcut altyap ilgili kurum ve kurulularla ibirlii halinde iyiletirilecektir. Ayrca bu kapsamda OSB ynetimlerine teknik destek salanacak, baarl OSBlerin uygulamalar dier OSBlere tantlacaktr. 2. OSB ats dnda plansz yaplama gsteren sanayi alanlarnn yasal mevzuat erevesinde planl sanayi alanlarna dntrlmesi almalar desteklenecek ve Blgeye gelecek yeni yatrmlarn ncelikle planl sanayi alanlarna yerlemelerinin salanmas hususunda gerekli yatrm destek ve rehberlik faaliyetleri yrtlecektir. 3. Sanayi alanlarna ynelik planlanan altyap yatrmlarnn hayata geirilmesi amacyla gerekli olan finansmann salanmasnda kullanlabilecek hibe ve kredilerin tedarikinde OSB ynetimleri ve dier ilgili kurumlara rehberlik yaplacak ve teknik destek salanacaktr. 4. niversiteler, aratrma merkezleri ve ticaret ve sanayi odalar ile ibirlii halinde Gelitirme, Teknoloji Transfer, Ar-Ge Merkezi ve novasyon Merkezi gibi sanayinin geliimini hzlandracak ortak kullanma ak yaplarn oluumuna destek ve katk salanacaktr. 5. Blgede kmelenme yaklamnn gelitirilmesine ynelik; Blge Sanayi Envanteri karlacak ve sektrlerin uluslararas rekabetilik analizleri yaplacaktr. Sz konusu analizlerde yerel katlmclk n plana karlarak, odak grup almalar yannda sektrel altaylar dzenlenecek ve sektrlerin imkn ve
129
kstlar yannda byme olanaklar analiz edilecektir. Analizler sonras ne kan bir sektrde pilot kmelenme almasna balanacaktr. ncelik 2.3. Planl kentsel ve krsal gelimenin salanmas TR21 Trakya Blgesindeki kentsel ve krsal alanlarn, ekonomik ve toplumsal faaliyetleri eken bir yapya kavuturulmas gelimede ok nemli bir rol oynayaca gibi kalknmann srdrlebilirliine de katk salayacaktr. Bu amala kentsel ve krsal alanlardaki altyapnn planl ve etkin bir nfus projeksiyonu ile evresel deerler gzetilerek gelitirilmesi salanacaktr. Bu kapsamda; nfus, istihdam ve ulam eksenlerine dayal olarak oluturulacak meknsal planlamalar dorultusunda bata yerel ynetimler olmak zere dier ilgili tm kurumlarca gerekli tedbirler alnacaktr. Bu ncelik kapsamnda: 1. 1/100.000 lekli Ergene Havzas evre Dzeni Plan dorultusunda kentsel ve krsal alanlarnn etkin bir meknsal planlama dorultusunda yaplanmalarnn salanmasnda yerel ynetimlere destek verilecektir. Bu kapsamda oluan altyap ihtiyalar ilgili yerel ynetimler tarafndan giderilecektir. 2. Blge kentlerinin kalifiye igc ve giriimcilerce tercih edilmesinin salanmas yannda, Blge halkna kaliteli bir yaam imknnn sunulmas amacyla kltrel ve sosyal donat alanlarnn gelitirilmesine ynelik giriimler desteklenecektir. 3. Krsal alanda yaam kalitesinin arttrlmas amacyla yol, imesuyu, kanalizasyon gibi teknik altyaplar ile eitim, salk gibi kamu hizmetlerinin niteliinin arttrlmasna ynelik yerel ynetimler ve kamu kurulular tarafndan yaplacak giriimlere destek verilecektir. Bu kapsamda yerel ynetimlere, planlama sreleri yannda hibe ve kredi olanaklar konularnda da teknik destek salanacaktr. 4. Yerleim yeri planlamalarnda Blgenin nemli bir ksmnn deprem blgesi olmas yannda sel gibi dier doal afet riskleri de gz nnde bulundurularak risk ynetim planlar hazrlanarak gerekli tedbirler alnacak ve bu kapsamda toplumda farkndalk oluturucu faaliyetler, bata il afet acil yardm mdrlkleri ile yerel ynetimler koordinesinde yrtlecektir.
130
3.2.3. Stratejik Ama 3: evresel srdrlebilirliin salanmas evre kirliliinin nlenmesinde iki etapl bir yaklam benimsenmektedir. lk etapta kirletici faktrlerin kontrol altna alnarak kirlenmenin yavalatlmas, sonrasnda durdurulmas, ikinci etapta ise kirlenmi kaynaklarn rehabilite edilmesi ve tekrar topluma ve ekonomiye kazandrlmas ngrlmektedir. Bu erevede, 2013 ylna kadarki plan dneminde, kirletici faktrlerin kontrol altna alnmas ynnde ilk admlarn atlmas hedeflenmektedir. Blgede youn olarak gzlenen su kirliliinin yannda, hava ve toprak kirlilii ile atk ynetimi ncelikli konular olarak ortaya konulmutur. Sz konusu kirliliin plansz gelien sanayi ve kentlerin altyap eksikliklerinden, youn tarm uygulamalarndan ve kirletici enerji kaynaklarnn kullanlmasndan kaynakland grlmektedir. Bu erevede, plan dneminde kentlerin atk su artma tesisi, kat atk depolama ve bertaraf tesisi gibi altyap eksikliklerinin giderilmesine; su kaynaklarn ekonomik kullanan, evresel duyarll yksek srdrlebilir tarm uygulamalarnn yaygnlatrlmasna; enerji konusunda ise bir yandan enerji verimliliinin arttrlmasna, dier taraftan Blgenin bata rzgr enerjisi olmak zere alternatif enerji kayna potansiyelini deerlendiren enerji retim sistemlerinin gelitirilmesine arlk verilecektir. Ayrca, evre konusunda kurumsal yapnn gelitirilmesi, bir yandan kamu kesiminin planlama, uygulama, koordinasyon, izleme ve denetleme ilevlerini, dier yandan sivil toplumun bilincinin arttrlmas, karar alma ve izleme srelerinde etkin rol almas hedeflenmektedir. evrenin korunmas konusunda sanayi sektrnde izlenecek strateji ve ncelikler, planl meknsal organizasyon erevesinde altyapnn gelitirilmesine ynelik ikinci Stratejik Ama kapsamnda ele alnmaktadr. Bu erevede, ksa vadede sanayinin altyap eksikliklerinin giderilmesi, orta ve uzun vadede ise sanayinin daha yksek teknolojili ve evreye duyarl sektrlere doru dnmesi ngrlmekte olup bu konuda 2013 ylna kadar izlenecek stratejiler de ilgili stratejik ama altnda aklanmaktadr. ncelik 3.1. Toprak ve su kaynaklarn kirletici faktrlerin kontrol altna alnmas Trakya Blgesinin en nemli sorunlar arasndaki toprak ve su kaynaklarnda gzlenen kirliliin azaltlmasnda ilk adm, kirletici faktrlerin kontrol altna alnmas olacaktr. Bu amala, yksek nfuslu kentlere, Ergene Havzasndaki belediyelere ncelik verilerek, planlama eksiklikleri ve kentlerin altyap sorunlar giderilecek, kentsel gelime toprak ve su kaynaklarnn korunmasn gzetecek ekilde salanacaktr. Bu ncelik kapsamnda: 1. Blgede ilgisine gre il zel idareleri veya belediyelerce gerekletirilmesi gereken il evre dzeni planlar veya imar planlarnn Blge Plan ve 1/100.000 lekli DP ile uyumlu olarak tamamlanmas salanacaktr. Bu amala il zel idareleri ve
131
belediyelere, nfus byklkleri ve teknik kapasite ihtiyalar da deerlendirilerek teknik destek salanacaktr. 2. Kentlerdeki kanalizasyon, atk su artma tesisi, kat atk depolama ve bertaraf tesisi eksiklikleri belediyelerce giderilecektir. Belediyelerin bu yndeki planlama, projelendirme, fizibilite ve bteleme almalarna teknik destek verilecek, AB ile mali ibirlii kapsamnda salanan fonlar da dhil olmak zere finansman imknlar aratrlacaktr. Belediyelerin bu amalarla birlik kurma ve ibirlii giriimleri zendirilecektir. 3. Blgede orlu-erkezky ve orlu-Lleburgaz hattnda sanayinin younlat alanlarda yeralt suyu kullanm konusunda Blgedeki evre ve Orman Bakanl ve DS Genel Mdrl tekilatlar ile niversiteler, Kalknma Ajans, ilgili belediyeler ve sivil toplum rgtlerinin katlmyla alternatif ynetim mekanizmalar ve bunlarn Blgede uygulanabilirlii aratrlacaktr. Bu alternatifler arasnda, yeralt sularnn bedava kullanmnn cretli hale getirilmesi, ekim yaplan kuyularda uygunluk denetimlerinin arttrlmas ve kaak kuyu amna ynelik denetimlerin sklatrlmas gibi hususlar deerlendirilecektir. 4. Blgede havza ynetimi ilkesinin doal kaynaklarn ynetiminde uygulanabilirlii, ihtiya duyduu teknik ve kurumsal altyap ile ne kadar mali kaynaa ihtiya duyulduu aratrlacak, olumlu sonuca ulalmas durumunda nmzdeki plan dneminde uygulanmak zere neri gelitirilecektir. Havza ynetimi kapsamnda; Blgede toprak ve su kaynaklarndaki kirlilik ile hava kirliliinin izlenmesi; alt blgeler ve mikro havzalar baznda toprak ve su kaynaklarnn tarm ve sanayi gibi faaliyetler ve nfus tama kapasitelerinin belirlenmesi; iklim ve toprak zellikleri ile su potansiyeline uygun rn deseninin belirlenmesi; planlama almalarna veri tekil edecek bilgilerin salanmas; evre koruma ve kaynak ynetimine ynelik kst ve nerilerin gelitirilmesi, bu konularda kamu kurumlarnn faaliyetlerinin izlenmesi ve koordinasyonu konular ele alnacaktr. ncelik 3.2. Srdrlebilir tarm uygulamalarnn yaygnlatrlmas yi tarm uygulamalar ve organik tarm gibi evreye duyarl, srdrlebilir tarmsal retim yntemlerinin yaygnlatrlmasyla, tarmsal retimden kaynaklanan kirleticilerin azaltlmas amalanmaktadr. Bu erevede, retici gelirlerinde azala neden olmadan, byk kentlerde ve AB gibi yurtd piyasalarda evreye duyarl yntemlerle retilmi, organik ve yerel rnlere artan talebin ortaya koyduu frsatlardan yararlanlarak retici gelirlerinde art salanmaya allacaktr. Srdrlebilir tarm uygulamalarnn yaygnlatrlmasna ynelik stratejiler, tarmda rekabet gcnn ve gelirin arttrlmasna ynelik olarak Stratejik Ama 1de sunulan
132
stratejilerle birbirini tamamlayc mahiyette dzenlenmi olup koordinasyon iinde uygulanacaktr. Bu ncelik kapsamnda: 1. T.C. Tarm ve Kyileri Bakanl tekilat ile retici rgtlenmelerinin ibirliiyle srdrlebilir tarm uygulamalar konusunda retici eitimi faaliyetleri dzenlenecektir. Bu uygulamalar kapsamnda; mevcut durumda youn tarm yaplan alanlarda azaltlm toprak ilemesi, ekonomik ve srdrlebilir su kullanma, bilinli gbreleme ve zirai mcadeleyle kimyasal kalntlar azaltma, anz yangnlarn nleyerek topran organik madde orann koruma, monokltr yerine ekim nbeti uygulama gibi hususlar, yresel ihtiyalara gre deerlendirilecek, ihtiya duyulmas halinde eitim faaliyetleri kapsamnda demonstrasyon ve iyi rnek uygulamalar tantmlar yaplacaktr. Bu eitimler kapsamnda yanl uygulamalarn doal kaynaklarda sebep olduu bozulma, doal kaynaklarn bozulmasnn insan, bitki ve hayvan sal ile retici gelirleri zerindeki etkileri konusunda da reticiler bilinlendirilecektir. 2. Tarm arazilerinin ama d kullanmnn izlenmesi rgtlenmeleri bilinlendirilerek etkinlikleri arttrlacaktr. konusunda retici
3. Yresel bazda uygun rn, tohum ve fide eitleri belirlenecek, bunlarn reticiye tantlmas ve yaygnlatrlmas konusunda retici rgtleriyle ibirlii yaplacaktr. 4. Tarmn rekabet gcnn arttrlmasna ynelik desteklerde, srdrlebilir tarm uygulamalarnn yaygnlatrlmasna ynelik faaliyet ve yatrmlara ncelik verilecektir. ncelik 3.3. evre dostu enerji sistemlerinin yaygnlatrlmas ve enerji verimliliinin arttrlmas retimde evre dostu yaklamlarn hayata geirilmesiyle, enerji arznn kompozisyonu yerel potansiyele dayal ve evreye daha az zarar veren alternatif kaynaklar lehine gelitirilecektir. Enerji verimliliinin arttrlmas ise gerek TR21 Trakya Blgesinde ve Trkiyede evrenin korunmasna gerekse Trkiyenin enerji bamllnn azaltlmasna katk salayacaktr. Enerji talebi karlanrken evresel zararlarn en alt dzeyde tutulmas, enerjinin retimden nihai tketime kadar her safhada en verimli ekilde kullanlmas esas alnacaktr.
133
Bu ncelik kapsamnda: 1. Doalgaz kullanm, kentlerde ve sanayi blgelerinde yaygnlatrlacak, altyaps gelitirilecek, evsel snmada kmr yerine doalgaz kullanlmasna ynelik bilinlendirme faaliyetleri yrtlecektir. 2. Blgede hava kirlilii riski tayan yerleim yerlerinde hava lm istasyonlar kurulmas ynnde giriimde bulunulacaktr. 3. Belediyeler, sanayi ve ticaret odalar ve niversitelerle ibirliine gidilerek, iletmelere ynelik enerji yneticisinin gereklilii ile enerji verimi yksek teknolojilerin kullanmnn oluturaca ekonomik kazanm konularnda bilgilendirme, enerji verimliliinin nasl salanaca konularnda eitim ve teknik destek programlar uygulanacaktr. 4. Mahalli idareler ve sivil toplum kurulularyla ibirliine gidilerek evsel kullanm yannda sanayide verimli kazan sistemlerinin kullanlmasndan salanacak ekonomik ve evresel yararlar konularnda bilinlendirme ve eitim faaliyetleri dzenlenecektir. 5. Ayrca enerji verimlilii kapsamnda ulusal ve uluslararas lekte Blgeyi iine alan fon ve hibelerden yararlanlmasna ynelik olarak proje retilmesi tevik edilecek ve bu kapsamda teknik destek salanacaktr. 6. Trakyann sahip olduu yksek rzgar enerjisi potansiyeli, santrallerin kurulmas yoluyla retime kazandrlacak, bu yndeki giriimlere teknik destek salanacaktr. Bu santrallerin yer seimi ve uygulanmasnda, evrelerine olas etkileri deerlendirilecektir. 7. Blgenin enerji retim sistemi iinde yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarnn paynn arttrlmasna ynelik aratrmalar, dk emisyon deerlerine sahip ileri teknoloji yakma sistemlerinin Blgede kullanm olanaklarnn aratrlmas tevik edilecektir. 8. Blgenin sahip olduu yeralt rezervlerinde n plana kan linyitin evreye duyarl teknolojiler kullanarak karlmas ve yaklmasna ynelik aratrma ve gelitirme almalarna destek verilecektir. 9. Blgede var olan tarm sektr ve hayvan varl dolays ile oluan atklarn enerji sektrnde deerlendirilmesine ynelik aratrma ve gelitirme almalar yannda bu yndeki giriimler desteklenecektir.
134
ncelik 3.4. evre alannda kurumsal yapnn gelitirilmesi Bata yerel ynetimler olmak zere kamu, sivil toplum ve zel kesimde kurumsal anlamda evre bilincin gelitirilmesi ve evre alannda uygulayc birimlerin teknik kapasitelerinin arttrlmas salanacaktr. Bu ncelik kapsamnda: 1. Blge niversiteleri ve ilgili kurumlarn tekilatlaryla ibirliine gidilerek, zellikle yerel ynetimlerin evre ve doal kaynak ynetimi, atk ynetimi vb. konularda kendilerini gelitirmelerine ynelik danmanlk ve teknik destek hizmeti salanacaktr. 2. Blge genelinde evre problemi ile ortak mcadele iin bilin ve sinerji oluturmak amac ile yerel ynetimler bata olmak zere kamu ve zel sektr kurulularn temel alan eitim ve bilgilendirme faaliyetleri niversiteler ile ibirlii halinde yrtlecektir. 3. Yerel ynetimler ve evre mdrlklerinin evre alannda etkili bir kontrol ve denetim mekanizmas kurmalarna ynelik olarak donanm ihtiyalar yannda insan kaynaklar kapasitesi gelitirilecektir.
135
3.2.4. Stratejik Ama 4: Sosyal yap ve beeri sermayenin gelitirilmesi Blgesel gelime iin ngrlen mekansal, ekonomik, ekolojik ve kurumsal stratejik amalar beeri ve sosyal yapnn glendirilmesi kapsamnda izilen stratejiler ile desteklenmekte ve tamamlanmaktadr. Bu kapsamda retilen politikalarn temel amac, toplumun tm kesimlerinin eitim, salk, sosyal hizmetler gibi temel kamu hizmetlerinden etkin bir ekilde yararlanmasnn salanmas ile birlikte gelir dalmnn iyiletirilerek toplumun ekonomik refah dzeyinin ykseltilmesidir. Bu itibarla bu blmde verilen ncelikler bamsz birer ncelikten ziyade dier stratejileri btnlemekte ve Blgenin ekonomik ve sosyal gelimesinde nemli rol oynamaktadr. Bu kapsamda insan kaynaklarnn Blgenin ihtiyalar dorultusunda ilgili kurum ve kurulularla ibirlii halinde ekillendirilmesi Blgede retimin kalite ve kapasitesinin art yannda giriimcilerin Blgeye ekilmesine de zemin oluturacaktr. Sanayi ve hizmet retimlerinin etkin ve verimli bir ekilde yerine getirilirken istihdamnda arttrlmas iin mesleki eitimin Blgedeki niversite, mesleki eitim kurumlar ve sektrel rgtlerle ibirlii halinde yaplandrlmas salanacaktr. Beeri yapnn gelitirilmesinde nemli bir unsur olarak dezavantajl gruplarn yaam kalitesinin arttrlmas ve bu gruplarn ncelikle ekonomik ve sosyal hayata katlmlar salanacaktr. Bu stratejik ama altnda ifade edilen ncelikler kadar dier stratejik amalarn etkin bir ekilde yrtlmesi ancak kamuyla birlikte alacak gl sivil toplum ile mmkndr. ncelikle sivil toplumunun glenerek, kendi alannda toplumu rgtleyebilmesi ve bu ekilde toplumun beklentilerinin daha geni kesimlerde dile getirilmesi gerekmektedir. Bu itibarla sivil toplum rgtlerinin kurumsallamalar yannda yeni sivil toplum rgtlerinin oluturulmas Blge iin stratejik neme sahiptir. ncelik 4.1. nsan kaynaklarnn Blge ihtiyalarna ve potansiyellerine gre gelitirilmesi sizliin temel sebeplerinden biri, iletme ihtiyac ile igcnn nitelii arasnda yaanabilecek uyumsuzluktur. Bu itibarla igc arz ve talep eilimlerinin belirlenerek bu kapsamda uygun stratejiler retilmesi iin nfusun eitim, istihdam gibi analizleri yannda igc piyasa analizleri gerekletirilmelidir. gc piyasasna ilikin bu tr bir veritabannn gelitirilmesi istihdamn salanmas ve igc verimliliinin arttrlmas asndan nemlidir. Sanayi ve hizmet retimlerinin etkin ve verimli bir ekilde yrtlmesi yannda istihdamn arttrlmasnda dier nemli bir unsur olarak, rgn ve yaygn mesleki eitim kurumlar ile sektrler arasnda dorudan bir ibirlii a kurularak, mesleki eitimin teknolojik gelimelerle uyumlu ve Blgedeki retimin ihtiyacna gre gereklemesi salanacaktr.
136
Bu kapsamda zel sektr ve sivil toplum kurulularnn bu ama dorultusundaki giriimleri zendirilecektir. Bu ncelik kapsamnda: 1. niversiteler, aratrma kurulular ve sivil toplum rgtlerince Blgedeki sektrel yap ile igc yapsnn analizine ynelik aratrmalar desteklenecektir. Bu kapsamda Blgenin igc arz ve talep yapsnn ortaya kmasna hizmet edecek igc piyasas analiz almalar yrtlecektir. 2. Blgedeki niversiteler yannda rgn ve yaygn mesleki eitim kurumlarnn retim sektrleri ile a kurma ve gelitirme giriimleri yannda i garantili eitim programlar tevik edilecektir. 3. Blgenin acil ihtiya duyduu, zellikle, imalat sanayi, lojistik, tarm, ticaret ve turizm alanlarnda kalifiye igcnn yetitirilmesi amacyla niversiteler ve mesleki eitim kurumlarnda, eitimin bu dorultuda sektrel ihtiyalarla uyumlatrlmas konusundaki giriimleri zendirilecektir. 4. Meslek liseleri ile niversitelerin staj programlarnn Blge igc gereksinimleri dorultusunda planlamasna ynelik projeler desteklenecektir. 5. Mesleki eitimdeki okullama orannn ykseltilmesi amacyla rencilerin temel eitim sonras mesleki eitime ynlendirilmeleri amacyla rehberlik hizmetleri il milli eitim mdrlkleri ve sivil toplum rgtleri tarafndan koordineli olarak yrtlecektir. ncelik 4.2. Eitim ve salk hizmetlerin nitelik ve eriilebilirliinin gelitirilmesi Yaam kalitesi gstergeleri olarak eitim, salk ve sosyal hizmetlerin yaygn ve standart bir biimde sunulmas sosyal gelimiliin temel gerekliliklerindendir. Bu itibarla bu gereksinimlerin Blge genelinde rasyonel bir planlama yaklam ile demografik ve kentsel dnmlerde dikkate alnarak salanmas gerekmektedir. Bu temel hizmetler iinde eitimin, frsat eitliine dayal bir yapda insan kaynaklarnn geliimini destekleyecek bir ekilde gelitirilmesi, salk hizmetlerinde altyap sorunlarnn giderilerek bu hizmetlere eriimin glendirilmesi ve sosyal dlanma riski tayan gruplarn sosyal hayatta yer almalarnn salanmas Blge iin ncelik gstermektedir. Bu ncelik kapsamnda: 1. Derslik bana den renci saysnn Blge genelinde tm yerleimlerde en az Trkiye ortalamasn yakalamas salanacaktr.
137
2. Dezavantajl gruplar arasnda okullama orannn arttrlmas ve temel eitime devamda yaanan ksmi sorunlarn giderilmesi amacyla milli eitim mdrlkleri koordinesinde gerekli tedbirler alnacaktr. 3. Okul ncesi eitimde okullama orannn arttrlmas amacyla krsal yreler ncelikli olmak zere yaplacak farkndalk faaliyetleri ile bu alandaki altyapnn iyiletirilmesine ynelik giriimler tevik edilecektir. 4. Eitim kurumlarnn kltrel, sportif, laboratuar ve derslik gibi altyap imknlarnn etkin ve ortak kullanmna ynelik olarak il milli eitim mdrlklerince gerekli tedbirler alnacaktr. 5. Bilgi teknolojisine gei srecini ynetebilmeye ynelik olarak il milli eitim mdrlkleri koordinesinde okullarda bilgi ve iletiim teknolojilerinin kullanm yaygnlatrlacaktr. 6. Blge niversitelerinin yurtii ve yurtd niversiteler ve zel kurulular ile a kurmalar ve bu kapsamda Blge ihtiyalar dorultusunda eitimin eitlendirilmesi ve niteliinin arttrlmas ynndeki giriimleri desteklenecektir. 7. Bata birinci basamak salk hizmetleri olmak zere salk hizmetlerinin kalitesinin ve altyap imknlarnn gelitirilmesine ynelik salk yatrmlar ile balar zendirilerek desteklenecektir. 8. Dezavantajl gruplara ynelik olarak temel salk hizmetleri, aile planlamas, anneocuk sal ile koruyucu salk hizmetleri konularnda bilgilendirme faaliyetleri il salk mdrlkleri koordinesinde yrtlecektir. ncelik 4.3. Sosyal dayanmann ve rgtlenmenin gelitirilmesi Blgesel kalknma srecinin etkinlii asndan sivil toplum rgtlerinin stlenecekleri roller olduka nemlidir. Kukusuz, bu rgtler ynetiimden katlmcla, toplum bilincinin arttrlmasndan rgtllk kltrnn gelimesine kadar birok fonksiyon stlenmektedir. Bu fonksiyonlar ierisinde; TR21 Trakya Blgesinde ocuk haklar, kadn haklar, engelliler ve dezavantajl dier gruplarn karlarnn korunmas ve evre bilincinin oluturulmas gibi alanlar sivil toplumun rgtl ve bilinli hareket etmesi gereken en nemli konular olarak grlmektedir. Bu ncelik kapsamnda: 1. STKlarn daha etkin ve kurumsal rgtler olarak hareket etmesini salamak zere kurumsal kapasite gelitirmeye ynelik eitim ve bilgilendirme faaliyetleri yannda, sivil toplum rgtlerinin teknik kapasite ve fiziki altyaplarnn da gelitirilmesi desteklenecektir.
138
2. Yerel idarelerce Blgede katlmclk ve ynetiimin salanmasna ynelik gerekletirecek proje ve faaliyetler zendirilecek ve desteklenecektir. 3. retici rgtlerinin yaygnlatrlmasna ynelik bilgilendirme ve bilin arttrma faaliyetleri yannda mevcut rgtlerin profesyonel ynetim mekanizmalarn kurmalar desteklenecektir. 4. Sosyal politikalar arasnda uyumlu bir egdm salanmas amacyla; g, istihdam, eitim, salk, sosyal hizmetler ve benzeri alanlarda Blgenin analizler yaplacaktr. ncelik 4.4. Dezavantajl gruplarn yaam kalitelerinin arttrlmas, ekonomik ve sosyal hayata katlmlarnn desteklenmesi Geliim ile birlikte oluan sosyo-ekonomik refahn toplumun her kesimine yaygnlatrlmas Blgenin temel nceliklerindendir. Ancak bu ekilde toplumda gven ortam ile birlikte srdrlebilir refah salanabilir. Bu kapsamda Blge genelinde gerek krsal gerekse kent alanndaki dezavantajl gruplarn sosyal ve ekonomik anlamda geliimlerinin salanmas Blgenin beeri ve sosyal yapsnn gelitirilmesine dorudan hizmet edecektir. Bu ncelik kapsamnda: 1. Dezavantajl gruplarn yaam kalitelerini ykseltebilmesine ynelik eitim, salk ve sosyal hizmetlere srekli eriimlerinin salanmas konusunda yrtlecek sosyal projeler desteklenecektir. Bu kapsamda; zrllerin sosyal ve fiziki evre artlarnn iyiletirilmesi ynnde yerel ynetimler gibi hizmet sunucularn gerekletirecekleri projeler, niversitelerin gelitirecekleri salk taramas faaliyetleri, veri elde edilmesine ynelik aratrma projeleri, danmanlk faaliyetleri, Yal ve zrllere ynelik evde bakm hizmetleri, Sua itilmi kesimlerin sosyal entegrasyonuna ynelik projeler, Kadn istihdamn tevik edecek projelere ncelik verilecektir. 2. Dezavantajl gruplarn istihdamnn salanmasna ynelik projelerin gelitirilmesi tevik edilerek bu gruplarn meslek sahibi olmalarn veya mesleki becerilerini arttrmalarn salayacak projeler desteklenecektir. Yine bu kapsamda sanayi ve ticari iletmelerinin bu gruplara ynelik istihdam arttrc projeler gelitirmeleri zendirilecektir. 3. Yerel idarelerin kentsel dzenlemelerde yallarn ve engellilerinin hizmetlere eriilebilirliine dnk faaliyetler gerekletirmesi tevik edilecektir. 4. Dezavantajl gruplarn topluma entegrasyonuna ynelik olarak AB hibe kaynaklarndan yararlandrlmas yolunda retilecek projelere teknik destek salanacaktr.
4. BLGE MEKNSAL GELME EMASI TR21 Trakya Blgesinin dousu sanayi ve hizmet alanlar olarak deerlendirilebilecekken, bats verimli tarm topraklar ile karakterize edilebilir. Dolaysyla, 1/100.000 lekli Trakya Alt Blgesi Ergene Havzas Revizyon evre Dzeni Planna paralel olarak, Blgenin gelecee dnk yaplanmasn; kuzey ve gneybat ksmlarnda yer alan koruma alanlar ve ortasndaki gelime alanlar zerine kurgulamak mmkndr. 4.1. Merkez Kademelenmesi Merkez kademelenmesinde belirleyici olan temel faktrler nfus, hizmet alan istihdam ve ulam eksenlerine dayal olarak beklenen etkileim ve gelimeler olarak n plana kmaktadr. Bu dorultuda, 1/100.000 lekli Trakya Alt Blgesi Ergene Havzas Revizyon evre Dzeni Plannda TR21 Trakya Blgesinde kademeli merkez yerleimler be grupta kurgulanmtr. Tablo 54: TR21 Trakya Blgesinde Nfusa Gre Merkezler Kademelenmesi
I. Kademe Kentsel II. Kademe III. Kademe IV. Kademe V. Kademe Merkezler Kentsel Merkezler Kentsel Merkezler Kentsel Merkezler Kentsel Merkezler Lleburgaz (130.375) Edirne (150.717) Krklareli (83.378) Tekirda (161.136) Kean (77.442) erkezky (131.723) orlu (225.244) Uzunkpr (70.977) Babaeski (51.815) Malkara (56.484) Pnarhisar (20.338) Demirky (9.128)
Vize (30.348) Enez (10.714) M Erelisi (16.970) Meri (16.959) Pehlivanky Hayrabolu (36.942) psala (30.240) (4.586) Muratl (25.962) Havsa (21.533) Lalapaa (8.406) Saray (44.530) Slolu (9.474) Kofaz (3.288) arky (29.395)
Kaynak: 1/100.000 lekli Trakya Alt Blgesi Ergene Havzas Revizyon evre Dzeni Plan
Bu erevede; III. ve IV. Kademe Kentsel Merkezler orta merkez karakteri tamaktadr. Bu grup da, sanayi retimine olduu kadar tarmsal sanayi trnde faaliyet gsteren merkezler de olabilmektedir. V. Kademe Kentsel Merkezler ise, temelde krsal alanlara kentsel hizmetler vermek zere donatlacak alt merkez karakteri tayan yerleimlerdir. Burada nemli olan, nerilen merkezlerin Tekirda merkezli ylmay Blge geneline datmas ve kr-kent aras kutuplama gidermesine ynelik beklentidir.51 Merkez kademelenmesinde, Tekirda ili 1. derece merkez kademesinde bir hizmet merkezi olarak ngrlmektedir. Fakat Blge genelinde bugne kadar sregelen Tekirda merkezli gelimenin dengeli dalabilmesi iin, Edirne, Krklareli il merkezleri ve Kean, Lleburgaz, orlu, erkezky ileleri 2. Kademe Merkez olarak gelitirilecektir. Edirne ve Krklareli illeri, mevcut durumlarna paralel olarak evre ile ve krsal merkezlere hizmet edecek ticaret-hizmet, eitim merkezleri olarak nerilmektedirler. Edirne il merkezine,
51
1/100.000 lekli Trakya Alt Blgesi Ergene Havzas Revizyon evre Dzeni Plan, ss. 19
Krklareli il merkezinden farkl olarak hizmet merkezi kimlii dnda, sahip olduu tarih turizmi potansiyeli, salk hizmetleri ve nemli stratejik konumu sebebi ile global lekte gelitirilecek marka kent fonksiyonu yklenmitir. Bu dorultuda kentte kltrel turizm canlandrlacak ve kentin uluslararas bir ekim noktas olmas salanacaktr.52 Kean ve Lleburgaz ise, Blge iindeki konumlarna, ana ulam akslarnn zerinde bulunmalar ve eilimlerine (mevcutta da 2. kademe merkez olmalar) paralel olarak 2. Kademe Merkez olarak nerilmilerdir. Dier yandan Lleburgaz ilesinin, 2. derece merkez olarak nerilmesi, Lleburgaz uzantl yaylma srecine giren orlu erkezky aksnn geliimin de snrlandrc rol oynayacaktr. Son olarak, gnmzde de III. ve IV. Kademe merkezler arasnda yer alan Babaeski, Saray, Vize, Hayrabolu, Malkara, ve Uzunkpr ileleri tarmsal zelikleri ile n plana ktklar iin, ncelikle evrelerindeki krsal merkezlere hizmet verecek 3. derece merkezler olarak nerilmilerdir. Marmara Erelisi, Muratl ve Havsa ise 3. Kademe Merkezler olarak gelitirileceklerdir.53 Tablo 55: TR21 Trakya Blgesi Nfusunun Hizmet Sektr alan Saysna Oran
l-le Tekirda erkezky orlu Edirne Kean Krklareli Lleburgaz Babaeski M. Erelisi Muratl Saray arky Hizmet (%) 67 48 56 67 50 48 37 32 56 41 37 30 Kademe 1 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 Nfus (2023) 286.250 405.100 600.000 205.000 93.000 125.500 180.000 61.406 86.000 62.000 85.200 41.000 l-le Vize Malkara Hayrabolu Enez Havsa Demirky psala Kofaz Lalapaa Meri Pehlivanky Pnarhisar Hizmet (%) 26 27 29 26 20 37 20 32 24 25 30 38 Kademe 3 3 3 4 3 4 4 4 4 4 4 4 Nfus (2023) 35.100 70.950 46.700 14.500 24.000 10.600 32.100 4.000 11.000 18.000 6.023 23.312
13.000
Uzunkpr 36 3 75.000 Slolu 50 4 Kaynak: 1/100.000 lekli Trakya Alt Blgesi Ergene Havzas Revizyon evre Dzeni Plan
52 53
1/100.000 lekli Trakya Alt Blgesi Ergene Havzas Revizyon evre Dzeni Plan, ss. 20 1/100.000 lekli Trakya Alt Blgesi Ergene Havzas Revizyon evre Dzeni Plan, ss. 20
ekil 34: TR21 Trakya Blgesi Merkez Kademelenmesi ve Etki Alanlar
4.2. Hizmet Merkezleri Merkez kademelenmesi ierisinde her il ve ile merkezi kendi nfusunun temel hizmet ihtiyacn karlayacak nitelikte olmasnn dnda, Tekirda, Krklareli, orlu, Lleburgaz ve Kean yerlemelerinin farkl kriterler baz alnarak hizmet fonksiyonlarnda ihtisaslamalar ve Blgede ne kmalar nerilmitir. Bu merkezlerin hizmet, ticaret, finans, eitim, fuar ve turizm-kltr aktiviteleri younluk kazanmas beklenmektedir. Tekirda ve Krklareli il merkezlerinin, mevcut eilimleri paralelinde Blgenin kuzey ve gney kesimlerinin st kademe hizmet merkezleri olmas planlanmaktadr. Lleburgaz ve Kean ileleri ise alt kademe hizmet merkezleri olarak dnlmektedirler.
142
ekil 35: TR21 Trakya Blgesi in ngrlen Hizmet Merkezleri ve Etki Alanlar
4.3. Sanayi Merkezleri Blge genelinde sanayi alanlar, erkezky-orlu-Bykkartran hattnda younlamtr. 1/100.000 lekli Trakya Alt Blgesi Ergene Havzas Revizyon evre Dzeni Plannda erkezkyn blgenin sanayi merkezi konumunda olmas ngrlmektedir. Fakat, bugne kadar genellikle plansz ekilde gelien sanayinin, evreye daha duyarl ynde dnme uramas nem arz etmektedir. Bu kapsamda Sanayi ve Ticaret Bakanlnca hazrlanan Islah OSB yasa tasars Blge iin bir frsat sunmaktadr. Sz konusu tasarnn kanunlamasn mteakip, Blgede zellikle D-100 aks zerinde younlam olan plansz sanayinin OSB ats iinde toplanarak slah edilmesi salanabilecektir. Edirne ve Krklareli illerinde ise, dank ve denetimsiz yaplaan sanayi alanlar yine ncelikle mevcut OSBlere ynlendirilmesi ve tarm ve hayvancla dayal sektrlere yer verilmesi ngrlmektedir.
143
4.4. Turizm Merkezleri TR21 Trakya Blgesinin turizm merkezlerinin belirlenmesi asndan en nemli belgeler, T.C. Kltr ve Turizm Bakanlnn 2023 stratejileri ve 1/100.000 lekli Trakya Alt Blgesi Ergene Havzas Revizyon evre Dzeni Plandr. Belirlenen turizm alanlar, bu dorultuda, tamamen doal kaynaklarn ve potansiyellerin harekete geirilmesi ile oluturulacak marka kentler, ekolojik turizm alanlar, arkeolojik turizm alanlar, salk turizmi, doa turizmi alanlardr. 1/100.000 lekli Trakya Alt Blgesi Ergene Havzas Revizyon evre Dzeni Plannda TR21 Trakya Blgesinde turistler iin ekim noktas oluturmas amacyla Turizm Geliim Blgeleri belirlenmi ve potansiyelleri dorultusunda alternatif turizm eitleri sralanmtr. Edirnenin Marka Kent Olmas: Edirnede tarih turizminin gelimesi, Blgenin tmne yaylan festival, panayr ve enliklerin turizm iin bir girdi olarak kullanlmas ve Edirnenin Yunanistan ve Bulgaristanla olan snr dikkate alnarak, uluslararas genlik festivallerinin yaplaca bir merkez olarak deerlendirilmesi, buna ynelik altyapnn oluturulmasdr. Eko Turizm Kentleri: Demirky ve Vize ilelerinde spor, agro-eko ve doa turizm alanlar gelitirilecek ve neada- Kyky beldeleri eko-turizm kenti olarak deerlendirilecektir. Agro-Eko Turizminin Gelitirilecei Alanlar: TR21 Trakya Blgesinde Tekirda ilinin Merkez, Saray ve arky; Edirne ilinin Kean; Krklareli ilinin Kofaz, Demirky ve Vize ileleri agro-eko turizm potansiyeline sahip yerleimlerdir. Kofaz, Demirky, Saray ve Vizenin organik tarm potansiyeli ve zeytin ve arkyn zm yetitiricilii asndan potansiyeli Blgenin kltrel kimlii ile btncl bir anlay ierisinde deerlendirilmelidir. Edirne ilinde Merkez le ile Uzunkpr ilesi, Tekirda ilinde Merkez le ile arky ilesi, Krklareli ilinde Kofaz, Demirky ve Vize ileleri baclk ve kltre dayal turizmin gelitirilecei yerleimlerdir. Arkeolojik Turizmin Gelitirilecei Alanlar: Antik yerlemelerden Edirne ilinde Enez, Tekirda ilinde Marmara Erelisi, Krklareli ilinde Vize ileleri arkeolojik turizminin desteklenecei alanlar olarak belirlenmitir. Lalapaada bulunan dolmenler nemli bir turizm potansiyeli tekil etmektedir. Doa ve Spor Turizminin Gelitirilecei Alanlar: Doa turizmi yaplabilecek potansiyel alanlar arasnda: Kuzeyde Longoz ormanlar ile gneyde Ganos ormanlar, Gala Gl ve Meri Deltas, Kasatura Krfezi Tabiat Koruma Alan, Koruda Yaban Hayat Gelitirme Alan, neada ve Kykyde Karadeniz kumsallar ve bunun dndaki yapay ve doal gller; gneyde Saros Krfezi ile
arky ve Tekirdada Marmara kylar yer almaktadr. Doa ve spor turizminin bir arada deerlendirilmesine ynelik dzenlemeler yaplmas iin Tekirda ili Saray ve arky, Edirne ili Enez, Kean ileleri belirlenmitir. Salk Turizmin Gelitirilecei Alanlar: Salk turizminin gelitirilecei alanlar Krklareli ilinde Demirky ilesi ve evresidir.
145
Tablo 56: TR21 Trakya Blgesi neri Merkez Trleri ve ne kan Fonksiyonlar
Merkez Tr Hizmet Merkezi l Hizmet Merkezi le Yerleim Tekirda Krklareli Kean Lleburgaz orlu Sanayi Merkezi erkezky Babaeski Uzunkpr Malkara Saray Pnarhisar Kofaz Pehlivanky Slolu Lalapaa psala Meri Marmara Erelisi arky Enez Edirne Vize Demirky ne kan Fonksiyonlar Finans, Ticaret, Turizm, Eitim, niversite, Kltr, Lojistik, Liman Finans, Ticaret, Eitim, Kltr Finans, Ticaret, Eitim, Kltr, Fuar, niversite Hizmet Sektr Finans, Ticaret, Eitim, Kltr, Fuar, niversite, Lojistik, Serbest Blge, Fuar Uzmanlam Sanayi, Serbest Blge, Teknoloji Gelitirme Alanlar, Sanayi Sektr Fuar Arlkl Sektr Hizmet Sektr
Krsal Merkez
Tarmsal Depolama ve Lojistik, Tarmsal retime Ynelik Ar-Ge Tarm Sektr ve Danmanlk Hizmetleri, rn Borsas, Tarm Fuar, Ticaret
Turizm Merkezi le Turizm Merkezi Marka Kent Ekoturizm Kenti
Arkeolojik Turizm, Turizm Faaliyetleri, Ticaret Agro-Eko Turizm, Turizm Faaliyetleri, Ticaret Arkeolojik Turizm ve Doa Turizmi, Turizm Faaliyetleri, Ticaret Kltr ve Arkeolojik Turizm, Turizm Faaliyetleri, Ticaret, Fuar Spor Turizmi, Agro-Eko Turizm, Doa Turizm Salk Turizmi, Turizm Faaliyetleri, Ticaret
Hizmet Sektr Hizmet Sektr Hizmet Sektr
146
5. FNANSMAN Tm planlama faaliyetlerinde olduu gibi TR21 Dzey-2 TR21 Trakya Blge Plannda belirlenen ama ve hedeflere ulalabilmesi amacyla eitli finansman kaynaklarna ihtiya duyulmaktadr. Blge plannn uygulama srecinde ihtiya duyulacak finansman kaynaklar olarak; Ajansn Blgede uygulayaca destek programlar, KOSGEB destekleri, yatrm tevikleri, yerel ynetimlerin kaynaklar, Tarm ve Kyileri Bakanlnn destek ve kredileri Yatrm Programnda yer alan Blgedeki yatrm projelerine tahsis edilecek kamu kaynaklar, zel sektr yatrmlar, AB ve dier kurululardan alnabilecek fon, hibe ve krediler dnlmektedir. Blge plannda gzetilen ama ve hedeflere ulamak iin gerekli finansman ihtiyacnn, mekn, zaman gibi eitli etkenlere bal olarak deiebilmesinden dolay net rakamsal olarak ifade edilmesi mmkn olmamakla birlikte, Blge genelinde Ajans kaynaklar ile birlikte, genel ve zel bte kaynaklar ve dier fon ve hibe kaynaklar beraber dnldnde, etkin bir ibirlii ve koordinasyon ile birlikte, Blge plannda yer alan hedeflerin mevcut kaynaklarla gerekletirilebilecei dnlmektedir.
147
6. PERFORMANS GSTERGELER STRATEJK AMA-1 REKABET GCNN ARTTIRILMASI ncelik Performans Gstergeleri Patent bavuru saysndaki art oran (%) Alnan patent tescil belgesi saysndaki art oran (%) Endstriyel tasarm tescil saysndaki art oran (%) Faydal model saysndaki art oran (%) Alnan Ar-Ge destek tutarndaki art oran (%) Marka bavuru ve tescil saysndaki art oran (%)
ncelik 1.1. Ar-Ge ve novasyon Kltr ile Markalamann Yaygnlatrlmas
ncelik 1.2. Giriimciliin Desteklenmesi
Giriimcilik eitimleri ve eitimlere katlan kii says (adet/kii) Blgedeki baarl giriimcilerin tantmna ynelik etkinlikler (adet) Tarm, Hizmet ve Sanayi sektrlerinde alan yeni iletme saylar (adet) retilen sebze-meyve rn miktarlar(ton) Eitim verilen ifti says (kii) Kurulan kooperatif saysndaki art oran (%) yi tarm uygulamalar kapsamnda retim yapan retici says (adet) Tarmsal iletme bykl ortalamas (da) Tarmsal rgtlerin pazarlamadaki pay (%) hracat tutarndaki art oran (%) D ticaret eitimlerine katlan kii says(kii) hracat arttrlabilecek sektrler hakknda dzenlenen bilgilendirme toplants says (adet) Kurulan KOB says (adet) Yaratlan istihdam says (kii) KOB'lerin yararlandklar tevik tutar (TL) Yatrm tevik ve destekleri konusunda eitim verilen kii says (kii) Muhtemel yatrmclara verilen teknik destek says (adet) Yatrm tevik belge says (adet)
ncelik 1.3. Tarmsal Yapnn yiletirilmesi
ncelik 1.4. Ticaretin Gelitirilmesi
ncelik 1.5. Etkili Yatrm Promosyonuyla zel Kesim Yatrmlarnn Arttrlmas
148
ncelik 1.6. Turizmin Gelitirilmesi
Gecelik konaklama saylar (kii) Mze, ren yeri ziyareti saylar (kii) Blge ile ilgili yazl ve grsel basnda kan haber says (adet) Blgede dzenlenen fuar, festival saylar (adet) Blgenin yurtdnda temsil edildii, tantld fuar, festival saylar (adet) Turizme kazandrlan yeni yap says (adet) Blgeye gelen yerli, yabanc turist says (kii)
STRATEJK AMA- 2 ALTYAPININ PLANLI GELMNN SALANMASI ncelik Performans Gstergeleri Ulam altyapsna yaplan yatrm miktar (TL) Toplam blnm yol uzunluu (km) Demiryolu ile tanan yolcu (kii) Demiryolu ile tanan yk (ton) Demiryolu hat uzunluu (km) Lojistik merkez alan (m2) Limanlarda tanan yk(ton/TEU)
ncelik 2.1. Ulam ve Lojistik Altyapsnn Glendirilmesi
ncelik 2.2. Sanayi Altyapsnn Glendirilmesi
OSB, ASB ve KSS alanlarn doluluk oran (%) Blgede yerli ve yabanc sabit yatrm tutarlarndaki art (%) Alan imalat sanayi iletme says (adet) Yeni alan iletme says (adet)
ncelik 2.3. Planl Kentsel ve Krsal Gelimenin Salanmas
Krsal alanda yaplan yatrm tutar (TL) Hazrlanan risk ynetim plan (adet) Mze ve Tiyatro Says (adet) Sinema koltuk says (adet)
149
STRATEJK AMA -3 EVRESEL SRDRLEBLRLN SALANMASI ncelik Performans Gstergeleri Artma uygulanan nfusun belediye nfusuna oran (%) Bakm, onarm, slah ve yenilenmesi gerekletirilmi kanalizasyon sistemlerine sahip nfusun belediye nfusuna oran (%) Dzenli atk depolama tesisleri says (adet) Kompost ve geri dnm tesisleri says (adet) Kat atk bertaraf tesisi says (adet) Blgede evre bilinciyle ilgili yaplan yaynlar, konferans ve bilgilendirme toplantlarnn says (adet) Eitim verilen ifti (kii) Arazi-uygun rn haritasnn karlmasna ynelik bilimsel almalar says (adet) rn plan uygulanmas ilgili yaplan yaynlar, konferans ve bilgilendirme toplantlarnn says (adet) Blgeye uygun tohumluk eitlerinin tespit edilmesine ynelik bilimsel alma says (adet) Doalgaz kullanan nfus saysndaki art (%) Enerji verimlilii konusunda yaplan eitim ve bilgilendirme faaliyetlerine katlan kii says (kii) Enerji verimlilii konusunda Blgede retilen proje says (adet) Blgede rzgar ve biogaz enerjisinden retilen elektrik enerjisi miktar (MVA) Dk emisyon deerine sahip ileri yakma sistemlerince retilen elektrik enerjisi miktar (MVA)
ncelik 3.1. Toprak ve Su Kaynaklarn Kirletici Faktrlerin Kontrol Altna Alnmas
ncelik 3.2. Srdrlebilir Tarm Uygulamalarnn Yaygnlatrlmas
ncelik 3.3. evre Dostu Enerji Sistemlerinin Yaygnlatrlmas ve Enerji Verimliliinin Arttrlmas
ncelik 3.4. evre Alannda Kurumsal Yapnn Gelitirilmesi
evre alannda yerel ynetim, kamu ve zel sektrde kurumsal yapnn glendirilmesine ynelik salanan danmanlk ve teknik destek (adet) evre alannda kurumsal kapasiteyi glendirmeye ynelik olarak verilen eitim, seminer v.b. bilgilendirme faaliyetleri (adet)
150
STRATEJK AMA- 4 SOSYAL YAPI VE BEER SERMAYENN GELTRLMES ncelik ncelik 4.1. nsan Kaynaklarnn Blge htiyalarna ve Potansiyellerine Gre Gelitirilmesi Performans Gstergeleri Gerekletirilen igc piyasa analiz says (adet) niversite-sanayi ibirlii kapsamnda yaplan protokol says (adet) Mesleki eitimde okullama oran (%)
Derslik bana den renci says (addet) Okulncesi eitimde okullama oran (%) ncelik 4.2. Eitim ve Salk Hizmetlerinin Salk alannda yaplan bilgilendirmelerden yararlanan kii says (adet) Nitelik ve Eriilebilirliinin Gelitirilmesi Kamu salk yatrmlar (TL) lkretim anda olduu halde zorunlu eitime devam etmeyen ocuk saysndaki azal (%) ncelik 4.3. Sosyal Dayanmann ve rgtlenmenin Gelitirilmesi Sivil toplum rgtlerince hazrlanan proje says (adet) STKlara ynelik dzenlenen eitim faaliyetleri (adet)
ncelik 4.4. Dezavantajl Gruplarn Yaam Kalitelerinin Arttrlmas, Ekonomik ve Sosyal Hayata Katlmlarnn Desteklenmesi
Dezavantajl gruplara ynelik gerekletirilen mesleki eitimler (adet) Dezavantajl gruplarn topluma entegrasyonuna ynelik retilen proje says (adet) Dezavantajl gruplara ynelik yaplan altyap ve styap bte harcama tutar (TL)
151
7. KOORDNASYON-ZLEME-DEERLENDRME Trakya Kalknma Ajansnn koordinasyonunda Blgedeki tm paydalarn etkin katlm ile hazrlanan Plann uygulamasnda da katlmclk ncelikli ilke olarak benimsenerek, bata Devlet Planlama Tekilat olmak zere ilgili kamu kurum ve kurumlar, sivil toplum rgtleri, zel sektr ve niversiteler ile koordinasyon halinde allacaktr. Plann uygulanabilirliinin arttrlmas ve uygulama srecinde etkin koordinasyonun salanmas amacyla Ajans tarafndan Blge Plan ieriine uygun program metinleri ile birlikte eylem planlar paydalarla birlikte katlmclk ilkesi gzetilerek hazrlanacak ve ilgili kurum ve kurulularla bu metinler paylalacaktr. Plan uygulama srecinde, izleme ve deerlendirme aamalarnda elde edilen sonular effaflk ilkesi erevesinde kamuoyu ile paylalacak ve alnan geri bildirimler uygulama sreleri ile sonraki dnemdeki planlama almalar kapsamnda deerlendirilecektir. Bu kapsamda, Blgedeki paydalarn katlmyla plannn izleme-deerlendirme srecine ilikin olarak geni apl toplantlar ile birlikte odak grup almalar organize edilecektir. zleme ve deerlendirme almalar bata Genel Sekreterlik olmak zere Ynetim Kurulu ve Kalknma Kurulu tarafndan yaplacaktr. Bu amala Genel Sekreterlik koordinesinde ierisinde kamu kurum ve kurulular, sivil toplum rgtleri ve niversite temsilcilerinin yer alaca bir danma birimi oluturulacaktr. Blge Plannn uygulama ve sonular; performans gstergeleri ile birlikte, katlmclk, kurum ii ve kurumlar aras ibirlii, paydalar tarafndan sahiplenme, sonularn srdrlebilirlii ve st raporlar ile uyumu asndan da deerlendirilecektir. Planlama dnemi ierisinde ortaya kan frsat ve tehditler, payda beklentilerindeki deiim, kamu ynetimindeki olas yeni yaplanma ve dnmler, mevzuat deiiklikleri gibi d etmenler izlenerek gerektiinde plan revizyonu yaplacaktr. Ayrca plan uygulama srecindeki riskler takip edilerek bu risklere kar uygulama srecinde gerekli tedbirlerin alnmas ynnde stratejiler retilecektir. Plan ieriinde yaplacak revizyonlar Kalknma Kurulunun grne mteakip, Ynetim Kurulunun onay ile birlikte Devlet Planlama Tekilatnn onayna sunulacaktr.
152
KATKIDA BULUNANLAR Tekirda 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 Tekirda Valilii Tekirda Belediyesi Namk Kemal niversitesi Tekirda l Genel Meclisi Tekirda l zel daresi Malkara Kaymakaml orlu Belediyesi Hayrabolu Belediyesi Malkara Belediyesi Muratl Belediyesi arky Belediyesi Kapakl Belediyesi Karacaklavuz Belediyesi KOSGEB Tekirda Hizmet Mdrl TCDD 1. Blge Mdrl Tekirda Gmrk Mdrl Tekirda l Bayndrlk ve skan Mdrl Tekirda l evre ve Orman Mdrl Tekirda l Kltr ve Turizm Mdrl Tekirda l Planlama ve Koordinasyon Mdrl Tekirda l Sanayi ve Ticaret Mdrl Tekirda l Tarm Mdrl Tekirda Baclk Aratrma Enstits Tekirda DS 113. ube Mdrl Karayollar 18. ube Mdrl Tekirda Ticaret ve Sanayi Odas Tekirda naat Mhendisleri Odas Tekirda Ticaret Borsas Tekirda Ziraat Odas erkezky Ticaret ve Sanayi Odas orlu Ticaret Borsas orlu Ticaret ve Sanayi Odas Malkara Ticaret ve Sanayi Odas Malkara Ziraat Odas Avrupa Serbest Blgesi erkezky OSB orlu Deri OSB Hayrabolu OSB Ky-Koop. Tekirda Birlii Muratl nc Kadn Kltr evre letme Kooperatifi
41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81
Mrefte Zeytin Tarmsal Sulama Koop. S. S. Mursall Ky Tarmsal Kalknma Kooperatifi S.S. 1 No'lu Tekirda Ta. Koop. S.S. Malkara Ta. Koop. St reticileri Birlii Tarm Kredi Koop. Tekirda Blge Birlii Tekirda Ar Yetitiricileri Birlii Tekirda Damzlk Sr Yetitiricileri Birlii Tekirda Kiraz reticileri Birlii erkezky Gen adamlar ve Yneticileri Dernei erkezky Sanayiciler Dernei orlu Deri Sanayicileri Dernei orlu adamlar ve Sanayiciler Dernei Ganahora Kltrleraras letiim Dernei leri Teknoloji Vakf Marmara Blgesi Un Sanayicileri Dernei nder ifti Dernei Tekidaa Hizmet Gnllleri Dernei Tekirda Aktif Sanayici ve adamlar Dernei Tekirda Basn Mensuplar Dernei Tekirda Turizm letmeleri Dernei Tekirda Turizm ve Tantma Dernei Trakya Aktif Gen iadamlar Dernei Trakya Dnyas Platformu Komisyonu Trakya Sanayici ve adamlar Dernei Trkiye Sakatlar Dernei Tekirda ubesi Akport Tekirda Liman letmesi Arelik A.. Asyaport A.. Barsan Global Lojistik BSH Ev Aletleri A.. zm Mhendislik Danmanlk Mak. San. Tic. Ltd. ti. DEVA la DSA Otomotiv Hema Endstri A.. Kaanlar Gda San. Ve Tic. A.. Orsan Ara Sistemleri ztan Gda Ltd. ekerbank Tekirda ubesi Trakya Blgesi Doal Gaz Datm A.. TREDA Genel Mdrl
154
Edirne 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 Edirne Valilii Edirne Belediyesi Trakya niversitesi Edirne l Genel Meclisi Edirne l zel daresi Enez Kaymakaml psala Kaymakaml Lalapaa Kaymakaml Meri Kaymakaml Enez Belediyesi Havsa Belediyesi psala Belediyesi Kean Belediyesi Lalapaa Belediyesi Uzunkpr Belediyesi KOSGEB Edirne DS 11. Blge Mdrl Edirne Vakflar Blge Mdrl Edirne l evre ve Orman Mdrl Edirne l Kltr ve Turizm Mdrl Edirne l Planlama ve Koordinasyon Mdrl Edirne l Salk Mdrl Edirne l Sanayi ve Ticaret Mdrl Edirne l Tarm Mdrl Trakya Tarmsal Aratrma Enstits Mdrl Kean Salk Grup Bakanl Edirne Az ve D Sal Merkezi Edirne Ticaret ve Sanayi Odas Edirne Makine Mhendisleri Odas Edirne Tabip Odas Edirne Ticaret Borsas Havsa Ziraat Odas psala Ziraat Odas Kean Sanayi ve Ticaret Odas Meri Ziraat Odas Uzunkpr Ticaret ve Sanayi Odas Edirne Kent Konseyi Edirne OSB Edirne li Damzlk Sr Yetitiricileri Birlii psala eltik reticileri Birlii Kean Kk Sanayi Sitesi Yap Kooperatifi
123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163
Kean St reticileri Birlii Uzunkpr eltik reticileri Birlii Uzunkpr Kanola reticileri Birlii Uzunkpr Kk Sanayi Sitesi Yap Kooperatifi Balkan Dnyas Dayanma Dernei Edirne Doa Sporlar Kulb Dernei Edirne Sanayici ve adamlar Dernei TEMA Vakf Akdatasoft Yazlm Baheehir Eitim Kurumlar Boreas A.. irozlar St Mamlleri A.. Edirne Ya Sanayi ve Tic. A.. Enez Tekel ve Gda Paz. Tic. Ltd.ti. Kum Saati Bilgi Sistemleri zdemir Tekstil Trakya Birlik Genel Mdrl Trakya Teknopark Ynetici A.. Yeni Bilgi Sistemleri Krklareli Krklareli Valilii Krklareli Belediyesi Krklareli niversitesi Krklareli l Genel Meclisi Krklareli l zel daresi Lleburgaz Kaymakaml Pnarhisar Kaymakaml Vize Kaymakaml Demirky Belediyesi Kofaz Belediyesi Lleburgaz Belediye Pehlivanky Belediyesi Vize Belediyesi KOSGEB TPAO Trakya Blge Mdrl Krklareli l evre ve Orman Mdrl Krklareli l Kltr ve Turizm Mdrl Krklareli l Planlama ve Koordinasyon Mdrl Krklareli l Salk Mdrl Krklareli l Sanayi ve Ticaret Mdrl Lleburgaz Tapu Sicil Mdrl Atatrk Toprak ve Su Kaynaklar Aratrma Enstits
164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197
Krklareli Devlet Hastanesi Lleburgaz Devlet Hastanesi Krklareli Az ve Di Sal Merkezi Krklareli Toplum Sal Merkezi Lleburgaz 2 No.lu Az Sal Merkezi nece Aile Sal Merkezi Krklareli Ticaret ve Sanayi Odas Krklareli Ticaret Borsas Krklareli Ziraat Mhendisleri Odas Krklareli Ziraat Odas Babaeski Ticaret ve Sanayi Odas Lleburgaz Ticaret ve Sanayi Odas Krklareli OSB Krklareli Ar Yetitiricileri Birlii Krklareli Damzlk Koyun ve Kei Yetitiricileri Birlii Krklareli Esnaf ve Sanatkrlar Odalar Birlii Krklareli Kltr Turizm ve Tantma Dernei Lleburgaz Sanayici ve adamlar Dernei TEMA Vakf Trakyal Sanayici ve adamlar Dernei Akku Kaya Hotel Alpullu eker Fabrikas Anadolu Efes Bira ve Malt Sanayi A.. Ardksan Ltd.ti. Bahvan Gda A.. Baaran Tekstil Han Sosyal Hizmetler Lleburgaz zel Bir Nefes Gs Hastalklar Lleburgaz zel Derman Hastanesi Lleburgaz zel Medikent Hastanesi NNT Nanoteknoloji A.. Trakya Cam Sanayi Trakya Dkm San.ve Tic. A.. ZENTVA
157
DZN
A agro-eko 144 agro-turizm 114 Akport 48, 89, 90, 91 alkoll 21 alternatif turizm 114, 126, 144 arazi ix, 15, 31, 32, 63, 104, 150 Ar-Ge 7, 8, 20, 22, 59, 60, 61, 62, 63, 111, 146, 148 artma 102, 107, 108, 112, 115, 150 ari 37, 57, 111, 113 arpa 35 ASB 7, 30, 149 Asyaport 89, 128 Avrupa 7, 15, 25, 27, 30, 48, 54, 57, 58, 76, 84, 96, 111, 113 Avrupa Serbest Blgesi 7, 30 ayiei vii, viii, 20, 22, 31, 35, 39, 43, 56, 58, 111 B baclk 27, 111, 144 baraj 102 Baraj Rezervuar Yzeyleri 105 baat 64 bertaraf 108, 109, 150 bitkisel viii, 22, 31, 32, 33, 34, 63 biyogaz 49, 96, 97, 114 blnm yol 52, 84, 85, 86, 149 buday 111 bykba viii, 31, 37, 38, 64, 111, 114 C canl hayvan 31, 33, 37, 38 ceviz 36 corafi vii, 15, 26, 27, 48, 52, 58, 67, 79, 84, 111, 114 eltik vii, 20, 35, 111 evresel 65, 104, 110, 131 geleneksel 21, 26, 27, 38, 64 gda vii, 18, 19, 20, 22, 23, 24, 26, 57, 58, 63, 64 giriimcilik 53, 54, 65, 115, 121, 148 g v, 17, 70, 71, 78 gne 97 gnbirliki 46, 47
D dal 111 demiryolu 48, 84, 87, 88, 89, 90, 128, 149 Denizcilik 91 denizyolu 48, 89 devlet yolu 84 d ticaret 43, 45, 91, 113, 124, 148 doa viii, 47, 59, 114, 144, 146 doalgaz viii, 49, 94, 98 E Edirne vii, 12, 15, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 28, 29, 30, 31, 32, 35, 36, 38, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 58, 59, 60, 62, 66, 67, 70, 71, 72, 73, 77, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 86, 87, 88, 94, 95, 96, 97, 99, 100, 101, 102, 104, 105, 108, 109, 110, 115, 126, 128, 140, 141, 143, 144, 145, 146 eitim 7, 11, 20, 27, 51, 53, 54, 70, 71, 76, 77, 112, 139, 140, 142, 146, 148 eko-turizm 114, 144 elektrik vii, 25, 46, 49, 62, 94, 95, 96, 97, 111 elleleme 91 elma 36 emek 17, 22 endstriyel vii, 58, 61, 62, 79, 99, 100, 108, 110, 112, 148 enerji v, viii, 7, 11, 15, 22, 48, 49, 50, 51, 94, 95, 96, 98, 100, 111, 113, 114 Ergene v, 13, 22, 23, 28, 32, 66, 67, 101, 104, 105, 106, 108, 112, 140, 141, 142, 143, 144, 146 et 20, 27, 37, 38, 115 F finans 53, 54, 65, 142, 146 G
158
H Haberleme 60, 93 havaalan 48, 86, 114 havayolu 84, 91, 128 Hayvanclk 11, 37, 114 hayvansal viii, 27, 31, 32, 33, 37, 39, 63 hazr yemek 20 hidroelektrik 97 hizmet vi, vii, viii, ix, 16, 17, 32, 43, 59, 74, 76, 102, 103, 107, 113, 126, 127, 128, 130, 140, 141, 142, 143, 146, 148 Holstein 26, 37 il yolu 84 inovasyon vii, viii, 22, 59, 60, 61, 62, 63, 113, 115 istihdam vi, viii, 15, 17, 20, 30, 33, 47, 64, 73, 74, 75, 76, 77, 127, 148 igc v, 19, 20, 21, 36, 52, 73, 74, 75, 136, 151 iletme 7, 19, 22, 26, 29, 31, 49, 52, 62, 89, 99, 136, 148, 149 isizlik vi, 17, 73, 75 K kamu yatrmlar 51 kanalizasyon 102, 103, 106, 107, 108, 150, 112 kanola 35 karayolu 15, 28, 84, 87 Kat atk 108, 150 katma deer viii, 20, 22, 33, 115 kavun 36 kei 38 Krklareli ix, 12, 15, 17, 18, 19, 20, 22, 23, 28, 29, 30, 31, 35, 41, 42, 43, 44, 45, 47, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 58, 59, 60, 61, 62, 66, 67, 69, 70, 71, 72, 73, 77, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 87, 88, 94, 95, 98, 99, 100, 101, 102, 104, 105, 108, 109, 115, 128, 140, 141, 142, 143, 144, 145, 146 Krklareli niversitesi 60, 61 Krkpnar Yal Greleri 126 kvrck 38 kiraz 36, 82 KOSGEB 22 koyun 38 kmr 49, 100 ky v, 15, 47, 69, 84, 110 kredi 40, 42, 43
kkba 37, 38, 64, 113, 114 kltrel v, viii, 15, 44, 52, 59, 78, 79, 82, 111, 112, 114, 141, 144 Kmes hayvancl 39 L liman 48, 89, 90, 91, 128, 146 linyit viii, 23, 49, 99, 114 lojistik vii, viii, 11, 18, 48, 52, 58, 62, 64, 87, 114, 127, 146, 149 M maden 7, 18, 19, 49, 99, 100, 116 mera 27, 31, 39, 104 mevduat 40, 41, 42, 43 N Nabucco 98 Namk Kemal niversitesi 7, 60, 61, 113 O organik 108, 144 organize sanayi 29, 111 ORTKA 7 OSB 7, 23, 25, 29, 30, 64, 112, 114, 128, 143, 149 Osmanl 78, 79 otoyol 52, 84, 85, 86, 114 SYM 7 P petrol 99 peynir 23, 24, 38 pirin vii, 31, 57 R rzgar viii, 111
159
S sanayi v, vi, vii, ix, 7, 8, 11, 12, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 25, 28, 29, 30, 33, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 50, 51, 56, 58, 59, 62, 63, 64, 65, 68, 72, 73, 74, 83, 84, 86, 89, 94, 95, 98, 100, 102, 105, 109, 110, 112, 113, 114, 115, 127, 128, 129, 140, 143, 146, 148, 149, 151 SAN-TEZ 55 Serbest Blge 146 seviye dm 105 snr 67, 84, 86, 87, 111, 113, 124 silajlk msr 35 su kirlilii 108 su rnleri 39, 64 sulama viii, 32, 36, 52, 95, 105, 113 srdrlebilirlik 104, 131 st vii, 20, 22, 26, 27, 37, 38, 57, 111 ap hastal 37 arap 20, 27, 58, 114 araplk 27, 114 ekerpancar 35 T tahllar 34 tarm vii, viii, ix, 11, 13, 16, 17, 21, 22, 24, 27, 31, 32, 33, 36, 39, 40, 43, 46, 51, 52, 56, 57, 59, 63, 64, 65, 73, 74, 110, 111, 112, 114, 115, 116, 140, 143, 144, 146, 148 tarma dayal vii, 21, 42 tarma elverili 16 tarmsal vi, vii, viii, ix, 15, 16, 17, 18, 20, 22, 31, 32, 33, 40, 44, 56, 57, 58, 63, 111, 113, 116, 140, 141 tarmsanayi 21 tarla bitkileri 33, 34, 35 tamaclk 48, 58, 128 Tekirda vi, vii, ix, 12, 15, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 35, 41, 42, 43, 44, 45, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 57, 59, 60, 62, 66, 67, 69, 70, 71, 72, 73, 77, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 94, 95, 96, 98, 99, 100, 101, 102, 103, 104, 105, 107, 108, 109, 113, 114, 115, 126, 128, 140, 141, 142, 144, 145, 146 Teknopark 60, 61, 115
tevik 25, 40, 53, 122, 125, 127, 134, 139, 148 ticaret vii, 8, 11, 12, 18, 20, 43, 44, 45, 51, 52, 55, 56, 59, 74, 83, 111, 140, 142, 143, 146 trafik 85, 86, 109 Trakya v, vi, vii, viii, 8, 11, 13, 15, 16, 17, 18, 19, 21, 22, 23, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 87, 88, 89, 91, 93, 94, 95, 97, 98, 99, 100, 101, 102, 104, 105, 106, 107, 108, 110, 111, 113, 115, 116, 124, 140, 141, 142, 143, 144, 146 Trakya ars 39, 64 Trakya Birlik 59, 111 TBTAK 8, 55, 113 U ulam 29, 51, 64, 76, 77, 84, 89, 100, 111, 113, 114, 115, 127, 128, 130, 140, 141, 149 Ulatrma 11, 51, 52, 84, 90 un ve unlu rnler vii zm 27, 36, 126, 144 V vergi 25, 45 verim viii, 35, 38, 49, 99 verimlilik vii, 33 Y ya vii, 20, 22, 56 yal tohumlar 34 yama parat 48, 111 yem bitkileri 27, 34, 39 yenilenebilir enerji 49, 94, 134 yourt 38 yolcu 47, 84, 87, 149 yumurta 37 yk 84, 98, 149 Z zeytin 36, 144
160

TR21 Trakya Bolge Plani

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TR21 Trakya Bolge Plani

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013

ye Zbeyir KEMELEK Tekirda Valisi

Bakan Gkhan SZER Edirne Valisi

ye Muammer MUMAL Krklareli Valisi

ye Adem DALGI Tekirda Bel. Bk.

ye Hamdi SEDEF Edirne Bel. Bk.

ye Cavit ALAYAN Krklareli Bel. Bk.

ye Mnr KARAEVL Tekirda l Gen. Mec. Bk.

ye Tacittin ALIM Edirne l Gen. Mec. Bk.

ye Mehmet Tuna SOYKAN Krklareli l Gen. Mec. Bk.

ye Mustafa YURDANUR Tekirda TSO Bakan

ye Cemil GLER Edirne TSO Bakan

ye Erturul Ziya ETNTA Krklareli TSO Bakan

TR21 TRAKYA BLGE PLANI (2010 2013)

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013

DZN ................................................................................................................................ 158

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013

TR21 TRAKYA BLGE PLANI TASLAI 2010-2013

Vizyon Sorun Analizi Stratejilerin ve nceliklerin Belirlenmesi Programlama ve Uygulama

Mevcut Durum Analizi

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013

ekil 2: Blge Plan Hazrlk Sreci

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013

Kaynak: TK, Gayri Safi Katma Deer statistikleri

Kaynak: TK Gayri Safi Yurt i Milli Hsla Verileri 1987-2001.

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013

TR21 Tekirda Edirne Krklareli

1.809 1.27 265 267

Kaynak: Edirne, Krklareli ve Tekirda l Sanayi ve Ticaret Mdrlkleri

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013

Kaynak: Tekirda KOSGEB l Mdrl

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013

Kaynak:1/100.000 lekli Ergene Havzas evre Dzeni Plan

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013

Tablo 5: Organize Sanayi Blgeleri (2010)

Firma Says retimdeki 187 70 2 4 8 0 na Hal. 22 1 14 6 5 0

OSB Bykl 1.234(ha) 120(ha) 107 (ha) 100(ha) 367(ha) 105(ha)

Doluluk Oran 53% 34% 39% 10% 12% 0%

Kaynak: Edirne, Krklareli ve Tekirda l Planlama Mdrlkleri

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013

Tarm ve hayvanclk sektr

Hesaplamada canl hayvan deerleri dikkate alnmamtr.

Kaynak: TK, Blgesel Gstergeler TR21, 2009

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013

ekil 8: llerdeki Bitkisel retim Miktarlarnn Blge retimine Oranlar (*)

35,0% 30,0% 25,0% 20,0%

15,0% 10,0% 5,0% 0,0% Tarla Bitkileri

TR21 Ort./Trkiye Ort.

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013

TR21 rn Miktar/TR21 Toplam Sebze Miktar

Edirne Tarm l Mdrl, 2008 Yl alma Raporu

40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0%

TR21 rn Alan/TR21 Toplam Meyve Alan

TR21 rn Miktar/TR21 Toplam Meyve Miktar

Edirne/TR21 Toplam Et miktar Tekirda/TR21 Toplam Et Miktar

TR21 TRAKYA BLGE PLANI 2010-2013