Professional Documents
Culture Documents
com
ilk ve tek t us portal
ANAT OM
SCAPULA
st kenarndaki incisura scapulae denilen entik, canlda ligamentum transversum scapulae superius ile delik haline getirilir. Delikten n. suprascapularis,ligamentin zerindenise a.v. suprascapularis geer. N. suprascapularis, kola abdksiyon hareketini balatan kasn (m. supraspinatus) siniridir. Processus coracoideus denilen kntsna; m. pectoralis minor, m. coracobrachialis ve m. biceps brachiinin caput brevesi tutunur. Acromion, spina scapulaenin geni olan lateral ucudur. st ekstremite uzunluunun llmesinde kullanlan proksimal noktadr. M. deltoideus (kolun esas abdktr kas) ile m. trapezius (omuz kmesini nleyen kas) tutunur.
HUMERUS
Tuberculum minusa m. subscapularis insersiyo yapar. Tuberculum majusa yukardan aa doru; m. supraspinatus-m. infraspinatus-m. teres minor tutunur. Sulcus intertubercularis; tberklmler arasndaki oluktur. Oluktan, m. biceps brachiinin caput longumunun tendonu geer. Bu tendon ayn zamanda omuz ekleminin iinden geen tek tendondur. Oluun tabanna m. latissimus dorsi (gvdeyi yukar eken esas kas) insersiyo yapar. Oluun i kenarna (crista tuberculi minorise) m.teres major, oluun d kenarna (crista tuberculi majorise) m. pectoralis major tutunur. Collum chirurgicum, humerusun en zayf yeridir. Humerus en ok buradan krlr. Krklarnda yakn komuluk nedeniyle, n. axillaris ile a.v. circumflexa humeri posterior yaralanabilir.
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
ANAT OM
Sulcus nervi radialis; gvdenin arka yzndeki bu olukta, n. radialis ile a. profunda brachii (a. brachialisin dal) seyreder.
Sulcus nervi ulnaris; epicondylus medialisin arkasndaki bu oluktan, canlda n. ulnaris geer. Humerusun suprakondler krklarnda, a. brachialis ve n. medianus yaralanabilir.
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
ANAT OM
Os capitatum-Os hamatum (Trapez Trapezcinin Cann Hafifletti) Os scaphoideum; en ok krlan karpal kemiktir. Proksimal srann en byk kemiidir. Os pisiforme; os triquetrumun zerindedir. M. flexor carpi ulnarisin tendonu iinde yer aldndan ayn zamanda sesamoid bir kemiktir. Os trapezium;birincimetakarpalkemikile os scaphoideum arasndadr. El baparma eklemine (art. carpometacarpalis pollicis) katlan karpal kemiktir. Os lunatum; luksasyonu en ok grlen karpal kemiktir. knda n. medianus zedelenir.
FORAMEN ISCHIADICUM MAJUS; incisura ischiadica major, spina ischiadica, lig. sacrotuberale ve lig. sacrospinale ile snrlanan bu delik, pelvisten gluteal blgeye bir aklktr. Foramen ischiadicum majustan geen en byk oluum m. piriformistir (plexus sacralis bu kasn zerinde oturur). Kas, bu delikten geerken yukarsnda ve aasnda birer kk aklk kalr. Foramen suprapiriformeden geen oluumlar;
- A.v. glutea superior ve n. gluteus superior. Foramen infrapiriformeden geen oluumlar; - A. v. glutea inferior ve n. gluteus inferior - N. ischiadicus, n. cutaneus femoris posterior - N. pudendus - A.v. pudenda interna FORAMEN ISCHIADICUM MINUS; incisura ischiadica minor, spina ischiadica, tuber ischiadicum ve nceki deliin oluumuna katlan ayn ligamentlerle snrlanr. Gluteal blgeden perineuma bir aklktr. Foramen ischiadicum minustan geen anatomik yaplar; - N. pudendus - A.v. pudenda interna - M. obturatorius internusun tendonu ve siniri
N. pudendus ile a.v. pudenda interna, hem for. ischiadicum majustan hem de for. ischiadicum minustan geer. Bu damar sinir paketi daha sonra m. obturatorius internusun fasyas zerindeki canalis pudendalis (Alcock kanal)ten geerek perine blgesinde dalr.
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
ANAT OM
PELVS
Yanlarda ve nde iki os coxa, arkada sacrum ve os coccygisin birlemesi ile meydana gelir. Linea terminalis;arkada S vertebradaki promontoriumdan balayp, yanlardailiumlardaki linea arcuatadan ve pubislerdeki pecten ossis pubis ile crista pubicalardan geip, nde symphysis pubica zerinde birleen hayali bir izgidir. Linea terminalisin stnde kalan pelvis blmne pelvis major, altnda kalana ise pelvis minor denir. Linea terminalis ayn zamanda, pelvis minorun st giriinin de (apertura pelvis superior) snrn yapar.
1
PELVS APLARI Apertura pelvis superior (pelvis girii) ile ilgili mesafeler
Conjugata anatomica (diameter anteroposterius); promontorium ile symphysis pubicann st
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
ANAT OM
kenar arasndaki mesafedir (12 cm). Conjugata vera (obstetrica); promontorium ile symphysis pubicann arka yznn orta noktas arasndaki mesafedir. Apertura pelvis superior ile ilgili en dar mesafedir (11 cm). Doumda nemlidir. Conjugata diagonalis; promontorium ile symphysis pubicann alt kenar arasndaki mesafedir. Vaginal tue ile llebilen tek mesafedir (12.5 cm).
Talus
Calcaneus, os naviculare, tibia ve fibula ile eklem yapar.
Calcaneus
Achilles tendonu (tendo calcaneus) calcaneusa tutunur.
VERTEBRALAR
Tipik bir vertebrann arcus vertebraesi zerinde 7 tane knt vardr. Processus articularis superior ve processus articularis inferior (zygapophyses); her iki tarafta, pediklolaminar birlemeden yukarya ve aaya doru uzanan ikier kntdr. Processus transversus; her iki tarafta, pediklolaminar birlemeden yanlara doru uzanan birer kntdr. Processus spinosus; iki taraf lamina arcus vertebraenin arkada birlemesi ile oluan tek bir kntdr. Lamina arcus vertebrae; processus spinosus ile processus transversus arasnda kalan arcus vertebrae blmdr. Pediculus arcus vertebrae; processus transversus ile corpus vertebrae arasnda kalan arcus vertebrae blmdr.
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
ANAT OM
SERVKAL VERTEBRALAR
Servikalvertebralarn en karakteristik zellii, processus transversuslarndaki foramen transversarium vertebrae cervicales denilen deliktir. C vertebra hari, dier servikal vertebralardaki bu deliklerden a.v. vertebralis geer. C ninkilerden sadece v. vertebralis geer.
7 7
C (atlas)
1
Corpus vertebraesi ve processus spinosusu yoktur. Arcus posteriorunda bulunan sulcus arteriae vertebralisten a. vertebralis ile n. suboccipitalis (C spinal sinirin arka dal) geer. Arcus anteriorun arka yznde fovea dentis ad verilen ukur bulunur
1
C (axis)
2
Servikal vertebralarn en kuvvetlisidir. Atlas (fovea dentis) ile eklem yapan dens axis isimli bir knts vardr. Dens axisi, ligamentum transversum atlantis pozisyonunda tutar.
C (vertebra prominens)
7
Processus spinosusu ve processus transversuslar en uzun servikal vertebradr. Canlda elle muayenede, spinalknts hissedilebilen tek servikalvertebradr. Bu nedenle vertebralarn saylmasnda kullanlr. Processus spinosusu atalsz tek servikal vertebradr. En kk foramen transversariumu olan servikal vertebradr. Foramen transversariumlarndan sadece vertebral ven geer, a. vertebralis gemez.
OS PARIETALE
Sulcus arteriae meningeae mediae; i yzde grlen bu oluklar, a. meningea mediann dallarna aittir. Bu dallarn almas, epidural hemorajilere neden olur. Yenidoanda bulunan 6 fontanelin de yapsna katlan tek kemiktir.
OS ETHMOIDALE
Lamina perpendicularis; septum nasinin st parasnn byk blmn oluturur. Lamina cribrosa; cavitas nasinin atsnn byk blmn yapar. zerinde bulunan deliklerden(foramina cribrosa), olfaktor sinir uzantlar kafa iine geer. Crista galli isimli kntsna, falx cerebri tutunur. Bulbus olfactorius, crista gallinin her iki tarafnda, lamina cribrosa zerinde oturur. Labyrinthus ethmoidalis; iki laminal olan bu parann, d laminas orbita i duvarnn, i laminas da burun boluunun d duvarnn yapsna katlr. ki lamina arasnda etmoidal sinsler bulunur. Burnun d duvarndaki concha nasalis superior, concha nasalis media ve concha nasalis suprema
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
ANAT OM
(bazen bulunur) ile meatus nasi mediustaki processus uncinatus, labyrinthus ethmoidalisin uzantlardr.
OS OCCIPITALE
Foramen magnum; kafa iskeletindeki en byk deliktir. Canalis vertebralis ile fossa cranii posterioru balar. Medulla oblongata (bulbus) ile medulla spinalis aras snrdr. Bu delikten; medulla spinalis ile onu saran zarlar, a. vertebralisler ve dallar (a. spinalis anterior ile a. spinalis posteriorlar), C spinal sinirlerin meningeal dallar ve
1-3
n. accessoriusun (XI nci kranyal sinir) spinal paras geer. Clivus; kk bir blmn sfenoid kemik gvdesinin oluturduu bu dz alana, canlda medulla oblongata (bulbus) ile pons oturur. Plexus venosus basilaris, clivus zerindedir. Canalis nervi hypoglossiden, dilin motor siniri olan n. hypoglossus ile a. pharyngea ascendensin meningeal bir dal geer.
OS SPHENOIDALE
Chiasma opticum, bu kemik zerinde oturur. Sella turcica; sulcus prechiasmaticusun arkasnda tuberculum sellae denilen bir tmsek bulunur. Bu tmsein arkasnda da iinde hipofiz bezinin oturduu derin bir ukur vardr. Fossa hypophysialis denilen bu ukur, arkadan dorsum sellae isimli bir tmsek ile snrlanr. Bu yap birlikte sella
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
ANAT OM
turcica ad ile bilinir. Sulcus caroticus, iinde a. carotis interna var. Canalis opticus; kk kanatlarn iki kk arasndadr. N. opticus ile a. ophthalmica geer. Sulcus tubae auditivae Foramen rotundum; fossa cranii mediay, fossa pterygopalatinaya balar. inden maxillaris geer. Foramen ovale; fossa cranii mediay, fossa infratemporalise balar. inden n. mandibularis geer. Foramen spinosum; fossa cranii mediay, fossa infratemporalise balar. A. meningea media ile n. mandibularisin meningeal dal geer.
n.
OS TEMPORALE
Canalis caroticus; foramen jugularenin hemen n tarafndadr. inden a. carotis interna geer. Tegmen tympani;buince kemiklamel, antrum mastoideum, cavitas tympani ve semicanalis musculi tensoris tympaninin atsn yapar. Meatus acusticus internus; i kula fossa cranii posteriora balar. Balangcna porus acusticus internus denir. Meatus acusticus internustan; n. facialis, n. intermedius (n. facialisin duyu kk), n. vestibulocochlearis ve a.v. labyrinthi geer. Ganglion vestibulare, meatusun dibinde lokalizedir. Canalis nervi facialis; iinde n. facialis ve ganglionu (ganglion geniculi) bulunur. N. facialis, kemik ii en uzun seyir gsteren kranyal sinirdir. Kanal iinde tane dal (Ganglion geniculi hizasnda kanal terk eden n. petrosus major, n. stapedius ve chorda tympani) verir. Foramen stylomastoideum; n. facialis kafatasn buradan terk eder. Foramenjugulare (TO=Temporal+Oksipital); temporal ile oksipital kemik arasnda kalan bu aklktan, ndenarkaya doru; sinus petrosus inferior, a. pharyngea ascendensinmeningeal dal, n. glossopharyngeus, n. vagus, n. accessorius, a. occipitalisin meningeal dal ve sinus sigmoideus (v. jugularis interna) geer. Impressio trigeminalis; ganglion trigeminalenin izi. Foramen lacerum (TOS= Temporal + Oksipital + Sfenoid); atsndan ACI ve n. canalis pterygoidei (Vidian siniri) geer. Canalis musculo tubarius
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
ANAT OM
VISCEROCRANIUM
MANDIBULA
Foramen mandibulae;ramus mandibulaenini yzndekibu delik, canalis mandibulaenin balangcdr. V.a.n. alveolarisinferior, bu delikten kanala girerek alt dileribesler ve duyusunu tar. Alt dilerin anestezisi iin anestezik madde foramen mandibulaeye verilir. Foramen mentale; genellikle alt ikinci premolar di seviyesinde bulunan bu delikten, v.a.n. alveolaris inferiorun terminal dallar (v.a.n. mentalis) geer.
VOMER
Septum nasinin arka-alt blmnn byk parasn oluturur.
MAXILLA
Os nasalelerle birlikte apertura piriformisin snrlarn yapar. Os palatinumlarla birlikte palatum durum (sert damak)u oluturur. Sert daman 3/4 n blmn iki taraf maksillann processus palatinuslar, 1/4 arka blmn ise palatin kemiklerin lamina horizontalisleri yapar. Sulcus infraorbitalis ve canalis infraorbitalis; maksillann lamina orbitalisindedir. inden v.a.n infraorbitalis geer. Kanal, maksillann n yzne foramen infraorbitale isimli delik ile alr. Sinus maxillaris; Paranazal sinslerin en bydr. Molar dilerle komuluk yapar. Duvarlar ok ince olduundan sinsteki bir tmr, orbita tabann iterek bulbus oculide yer deiikliine neden olabilir. Molar dilerin ekilmesi srasnda sinsn taban hasar grebilir.
FISSURA ORBITALIS SUPERIOR; Orbitay fossa cranii mediaya balar. Bu yarktan n. oculomotorius, n. trochlearis ve n. abducens (gz kaslar ile ilgili kranyal sinirlerdir), n. trigeminusun oftalmik dalnn dallar (n. frontalis, n. lacrimalis ve n. nasociliaris), v. ophthalmica superior ve bazen v. ophthalmica inferior geer. N. abducens, n. oculomotorius, n. nasociliaris, n. opticus ve a. ophthalmica, ANULUS TENDINEUS COMMUNIS (ZINN HALKASI)ten geen anatomik yaplardr. FISSURA ORBITALIS INFERIOR; Orbitay, fossa pterygopalatinaya balar. inden; n. maxillaris ve onun zigomatik dal, a.v. infraorbitalis ve v. ophthalmica inferiorun plexus pterygoideusla olan kk balant dallar geer.
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
10
ANAT OM
FOSSA INFRATEMPORALIS
Fossa infratemporalis; foramen ovale ve foramen spinosum ile fossa cranii mediaya balanr. Foramen mandibulaede bu fossadadr.
FOSSA PTERYGOPALATINA
Orbita apeksinin altnda kk, piramidalbir boluktur. Sfenoid kemiin processus pterygoideusuile
maksilla arasndadr.
10
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
11
ANAT OM
11
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
12
ANAT OM
Gomphosis: Di kkleri ile ene kemikleri arasndaki eklem (articulatio dentoalveolaris). Vcuttaki tek rnektir.
Labrum articulare
Articulatio humeri (labrum glenoidale) Articulatio coxae (labrum acetabuli) Fibrz kkrdak yapsnda halka eklinde bir oluumdur. Artikler kenarlara tutunur. Konkav eklem yzn derinletirir ve temas alann artrr. Vcutta sadece iki eklemde vardr. Articulatio humeri (labrum glenoidale) ve articulatio coxae (labrum acetabuli).
12
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
13
ANAT OM
ARTICULATIO CUBITI
eklemden oluur. ki kemik arasnda kurulu bir eklem olduu iin art. compositadr. Art. humeroulnaris; humerusun trochlea humerisi ile ulnann incisura trochlearisi arasnda ginglimus tip eklemdir. Art. humeroradialis; humerusun capitulum humerisi ile radius ba arasnda sferoid tip eklemdir. Art. radioulnaris proximalis; radius ba ile ligamentum anulare radii ve ulnadaki incisura radialis arasnda trokoid tip eklemdir. Lig. anulare radii; radius ban kuatp, ulnadaki incisura radialisin ularna tutunur. Radius ban, ulnadaki incisura radialiste tutar.
ARTICULATIO RADIOCARPALIS
Radiusun distal ucu ile os scaphoideum ve os lunatum arasnda, bir discus articularis araclyla
13
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
14
ANAT OM
ulna distal ucu ile os triquetrum arasnda kurulu elipsoit tip eklemdir. Os pisiforme ekleme katlmaz. Discus articularis, articulatio radioulnaris distalisin discus articularisi ile devamldr.
ARTICULATIO COXAE
Femur baile acetabulumdakifacieslunata arasnda kurulu sferoid tip eklemdir. Acetabulumu derinletirmek amacyla labrum acetabuli denilen bir labrum articularesi vardr.
Ligamentleri
Lig. iliofemorale; eklemin en gl ligamentidir. Ters Y harfi eklinde olan bu ligament, uyluun ar ekstensiyonunu nleyen esas ligamenttir. Ek olarak ar addksiyon, abdksiyon ve d rotasyonunu da snrlar. Eklemin stabilizesinden sorumlu en nemli ligamenttir. Lig. pubofemorale; Uyluun ar abdksiyonunu nler. Lig. ischiofemorale; Uyluun ar i rotasyonunu nler. Zona orbicularis; eklem kapslnn derin liflerinin bir blm, femur boynunu sararak bu ligamenti oluturur. Negatif hava basncndan sonra, femur ban acetabulumda tutan en nemli yapdr. Lig. capitis femoris (lig. teres femoris); Uyluk fleksiyondayken yaplan addksiyon ve d rotasyonu snrlar. erisinde femur ban besleyen a. obturatoriann r. aceteabularisi bulunur. Lig. transversum acetabuli; labrum acetabulinin bir parasdr.
14
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
15
ANAT OM
ARTICULATIO GENUS
Femur ile tibia arasnda bikondler tip eklemdir. Ekleme, vcudun en byk susams (sesamoid) kemii olan patellada katlr ve femurun kondlleri ile eklem yapar. Eklemin stabilizesini salayan en nemli oluum, m. quadriceps femoristir(zellikle m. vastus medialis ve m. vastus lateralis). Menisks ieren eklemdir.
15
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
16
ANAT OM
Lig. cruciatum anterius; Femur zerinde tibiann ne hareketini snrlar. Bacak fleksiyondayken gevek, ekstensiyondayken gergindir. Bacan ar ekstensiyonunu nler. Lig. cruciatum posterius; zellikle fleksiyondaki dize arlk bindiinde(rn. merdiven karken, yoku karken), femuru stabilize eden esas yapdr. Femur zerinde tibiann arkaya hareketini snrlar. Bacak fleksiyondayken gergin, ekstensiyondayken gevektir. Bacan ar fleksiyonunu nler. Lig transversum genus; meniskslerin n ularn birletiren bu ligament, meniskslerin birlikte hareket etmesini salar. Lig. meniscofemorale anterius ve lig. meniscofemorale posterius; meniscus lateralisin uzantlardr. Her ikisi de meniscus lateralisin arka boynuzundan femurun medial kondlne uzanr.
16
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
17
ANAT OM
Ligamentleri
Lig. collaterale mediale (lig. deltoideum); malleolus medialis ile tarsal kemikler arasnda uzanr. Ayan ar eversiyonunu nler. Drt paras vardr. Pars tibionavicularis - pars tibiocalcanea -pars tibiotalaris posterior - pars tibiotalaris anterior. Lig. collaterale laterale; malleolus lateralisten balar. Lig. talofibulare anterius, lig. talofibulare posterius ve lig. calcaneofibulare denilen paras vardr. Ayan ar inversiyonunu nler.
17
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
18
ANAT OM
ARTICULATIO TEMPOROMANDIBULARIS
Ban tek hareketlieklemidir. Temporalkemiktekifossa mandibularis ve tuberculum articulareile caput mandibulae (condylus mandibulae) arasnda bikondler tip eklemdir. Discus articularisi vardr.
Ligamentleri
Lig. sphenomandibulare; birinci perikondriyumundan derive olur. faringeal arkus kkrdann (Meckel kkrda)
ARTICULATIO ATLANTOOCCIPITALIS
Atlasn massalateralisinin st yzndekifacies articularis superiorlarile oksipitalkemiin condylus occipitalisleri arasnda elipsoit tip eklemdir. Baa fleksiyon-ekstensiyon, bir miktar lateral fleksiyon ve rotasyon yaptrr. Eklemin esas hareketi baa fleksiyondur. EVET-YES ifadesini verdiren ba hareketi bu eklemde yaplr.
Ligamentleri
. Membrana atlantooccipitalis anterior; atlas ile foramen magnumun n kenar arasnda uzanr. Kaln olan orta parasna ligamentum atlantooccipitale anterius denir ve aa doru vertebra gvdelerinin n yzn rten ligamentum longitudinale anterius olarak devam eder. . Membrana atlantooccipitalis posterior; atlas ile foramen magnumun arka kenar arasnda uzanr. Seyir bakmndanlig. flavumile benzerdir. Trigonum suboccipitale(ense geni)nin demesiniyapar. A. vertebralis ve n. suboccipitalis (C1 spinal sinirin arka dal) tarafndan delinir.
18
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
19
ANAT OM
ARTICULATIO ATLANTOAXIALIS
eklemden oluur. Art. atlantoaxialis lateralis; atlasn massa lateralislerindeki facies articularis inferiorlar ile axisin processus articularis superiorlar arasnda her iki yanda kurulu plana tip eklemdir. Art. atlantoaxialis mediana; dens axisteki facies articularis anterior, atlasn arcus anterior atlantisindeki fovea dentis atlantis ve ligamentum transversum atlantis arasnda kurulu trokoid tip eklemdir. Ban rotasyon hareketlerinin yapld eklemdir. HAYIR-NO ifadesini verdiren ba hareketi (ban bir taraftan dier tarafa evrildii hareket) bu eklemde yaplr.
Ligamentleri
Ligg. alaria; ban rotasyon hareketlerini kontrol eden esas ligamentlerdir. ki tanedir. Dens axisin yanlarndan condylus occipitalislerin medial kenarna uzanr. Ligamentum apicis dentis; dens axisin tepesinden foramen magnumun n kenarna uzanr. Ligg. alarialar arasndadr. Bu ligament, notokord denilen embriyonik yapnn kranyal ucunun kalntsdr. Ligamentum transversum atlantis; atlasn massa lateralislerinin medial kenarlar arasnda uzanr. Dens axisi pozisyonunda tutan ligamenttir. Membrana tectoria; yukarda bahsedilen ligamentlerin hepsini arkadan rter. Vertebra gvdelerinin arka yzlerini rten ligamentum longitudinale posteriusun, axisten sonra yukar doru devamdr.
19
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
20
ANAT OM
SYMPHYSIS INTERVERTEBRALIS
Vertebra gvdeleri arasndaki simfizis tip eklemlerdir. Gvdeler arasnda, discus intervertebralis denilen fibrz kkrdak yapsnda oluumlar bulunur.
Ligamentleri
Ligamentum longitudinale anterius; oksipital kemiin baziler parasndan sakruma kadar uzanr. Vertebra gvdelerinin ve diskuslarn n yzn rter. Columna vertebralisin ar ekstensiyonunu nler. Ligamentum longitudinale posterius; membrana tectoriann devam olarak C (axis) gvdesinin arkasndan balar. Canalis vertebralis iinde aa doru inerek, canalis sacralise kadar uzanr. Vertebra gvdelerinin arka yzn rten bu ligament, columna vertebralisin ar fleksiyonunu nler.
2
20
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
21
ANAT OM
Ligamentleri
Ligg. supraspinalia; processus spinosuslarn ularn balar. Omurgann ar fleksiyonunu ve rotasyonunu nler. C7seviyesinden sonra yukar doru bu ligamentlerin yerini ligamentum nuchae alr. Ligg. interspinalia; komu processus spinosuslarn aralarn doldurur. Ligg. flava; atlastan, S vertebraya kadar komu lamina arcus vertebraeleri balayan sar renkli elastik ligamentlerdir. Omurgann dik durmasnda ve omurgann normal kavislerinin korunmasnda fonksiyonlar vardr. Ligamentum nuchae; C7 vertebrann processus spinosusu ile protuberentia occipitalis externa arasnda uzanr. Bu seviyede supraspinal ligamentlerin karl olarak bulunur. Ban dik tutulmasna yardm eder ve ar fleksiyonunu nler.
1
BA BLGES
Kafa kemikleri, be tabakal bir yap ile rtldr. Bu yapya, her katn ba harflerinin temsil ettii SCALP ad verilir. S (Skin, deri) C (Connective doku, fascia superficialis) A (Aponeurosis epicranialis, galea aponeurotica, fascia profunda) L (Loose areolar doku, gevek areolar tabaka); kafa d venleri, dural sinslere balayan emissaryan venler bu tabakadadr. Bu nedenle scalpn en tehlikeli tabakasdr. P (Pericranium); kafa kemiklerinin d yzn rten periosteumdur. SCALPn ilk tabakas (SCA), birbirleri ile ok sk balantldr ve ayrlmaz. Bu nedenle tek bir tabaka gibidir ve scalp proper denir. Scalp, bu tabaka nedeniyle hareketlidir.
YZ KASLARI
Yzeyel fasyann iki yapra arasnda yer alan yz kaslar, ikinci faringeal (brankiyal) arkustan geliirler ve bu arkn siniri olan n. facialis tarafndan uyarlrlar. Yz blgesinde derin fasya yoktur.
M. ORBICULARIS OCULI
Gz kapaklarnn sfinkteridir. Kornea refleksinde gzleri kapatan kastr. M. orbicularis oculi, gz kapan aan m. levator palpebrae superiorisin (bu kas n. oculomotorius tarafndan uyarlr) antagonistidir.
21
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
22
ANAT OM
M. BUCCINATOR
Yardmc ineme kasdr. ineme hareketi srasnda molar dilere kar yanaklar bastrarak, inemeye yardm eder. Dil ile birlikte yiyecein yanak ve diler arasnda tutulmasn salar. Emme ve fleme hareketlerini yaptrr. fleme kas olarak da bilinir. Ductus parotideus, bu kas delip st 2. molar di hizasnda vestibulum orise alr.
M. PLATYSMA
Azn almasna yardm eder. Ek olarak korku veya aknlk ifadelerinde olduu gibi, az kelerini ve alt duda aaya eker. Boyun derisini gerer. M. platysma, derin inspiryumda alr. V. jugularis externa, kasn altndan geer.
NEME KASLARI
Her bir tarafta drt tanedir. N. mandibularisin dallar tarafndan uyarlrlar. M. temporalis, m. masseter, m. pterygoideus medialis ve m. pterygoideus lateralis
M. MASSETER
Kasn yzeyelinden; ductus parotideus, n. facialisin dallar ve a.v. transversa faciei geer.
M. PTERYGOIDEUS LATERALIS
ki ba vardr. Balar arasndan, a. maxillaris ile n. buccalis geer. ene eklemindeki discus articularise tutunmas vardr. Az aan tek ineme kasdr. ki tarafl alarak, mandibulaya depresyon (az aar) ve protraksiyon yaptrr.
BOYUN BLGES
Vagina carotica; derin boyun fasyasnn kalnlamas ile oluan bu klf iinde; medialde a. carotis communis ve a. carotis interna, lateralde v. jugularis interna, arkada n. vagus bulunur. Ansa cervicalis klfn nnde yer alr.
M. STERNOCLEIDOMASTOIDEUS
Boynun anahtar kasdr. Boynu, n ve arka (yan) iki gen alana ayrr. V. jugularis externa kasn zerinde (nnde) seyreder. Vagina carotica, plexus cervicalis, ansa cervicalis ve a. subclavia kasn altndadr. (arkasndadr)
22
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
23
ANAT OM
N. accessoriusun spinal paras tarafndan uyarlr. Tek tarafl altnda, ba alt tarafa eer ve rotasyon yaptrr. Bylece yz kar tarafa baktrr. ki tarafl altnda, baa fleksiyon yaptrr. Supin pozisyonundayken m. longus colli ile birlikte, ban kaldrlmasnda kullanlr (ba yastktan kaldrrken). Bu iki kas yemek yerken sk olarak kullanlr.
HYOD ST KASLAR
Fonksiyonlar srasnda, hiyoid kemii yukarya ekerler.
M. DIGASTRICUS
ki karnldr. Venter anterior, n. mandibularis (n. trigeminusun dal), venter posterior ise n. facialis tarafndan uyarlr.
M. STYLOHYOIDEUS
N. facialis tarafndan uyarlan tek hiyoid kastr.
M. MYLOHYOIDEUS
Az boluunun tabann yapan kastr. N. mandibularis tarafndan uyarlr.
M. GENIOHYOIDEUS
- M. mylohyoideusun zerindedir. Spina mentalisten balar. zerinde m. genioglossus vardr. -C spinal sinir tarafndan uyarlr.
1
23
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
24
ANAT OM
M. STERNOHYOIDEUS
Manubrium sterni ve claviculadan balar, hiyoid kemikte sonlanr.
M. STERNOTHYROIDEUS
Hiyoid kemie tutunmas olmayan tek hiyoid kastr.
M. THYROHYOIDEUS
Ansa cervicalis tarafndan uyarlmayan tek hiyoid alt kastr. C1 spinal sinirin n dal tarafndan uyarlr.
M. OMOHYOIDEUS
Boyun arka (yan) genini, iki gene ayran kastr. Venter superior ve venter inferior eklinde iki karn vardr. Venter superioru hiyoid kemie venter inferioru scapuladaki incisura scalpulaenn yaknlarna tututunur.
M. SCALENUS MEDIUS
N. thoracicus longus (Bell siniri) ve n. dorsalis scapulae tarafndan delinir. n tarafnda, a. subclavia ile plexus brachialis vardr.
M. SCALENUS POSTERIOR
24
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
25
ANAT OM
TRIGONUM SUBOCCIPITALE
Bir ense genidir. Kafann arkasnda, oksipital kemiin aasnda ve m. semispinalis capitisin altndadr
Snrlar
st-ite; m. rectus capitis posterior major st-dta; m. obliquus capitis superior Alt-dta; m. obliquus capitis inferior atsn; m. semispinalis capitis ve ksmen m. longissimus capitis yapar. Demesini; membrana atlantooccipitalis posterior ile atlasn arcus posterioru yapar.
25
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
26
ANAT OM
TRIGONUM CAROTICUM
Snrlar
M. sternocleidomastoideus M. digastricus, venter posterior + m. stylohyoideus M. omohyoideus, venter superior
TRIGONUM OCCIPITALE
N. accessorius bu gende m. levator scapulaenin zerinde seyreder.
26
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
27
ANAT OM
M. TRAPEZIUS
Omzumuzda bir yk tarken omzun kmesini nleyen esas kastr. Bu fonksiyonu srasnda m. levator scapulae yardm eder. Kolun 90 den sonraki abdksiyonunda (hiperabdksiyon), m. serratus anteriora yardm eder.
0
M. LATISSIMUS DORSI
Vcudun en geni kasdr. Humerustaki sulcus intertubercularisin tabanna insersiyo yapar. Kola adduksiyon, i rotasyon ve ekstensiyon yaptrr. Fonksiyon bakmndan m.teres majorla benzerdir. Kolun en gl adduktor kasdr. Fonksiyon kaybnda hasta koltuk denei kullanamaz. Temel trmanma kasdr. Bir yere trmanrken (rn. barfiks ekerken); m. pectoralis majorun sternokostal paras, m. teres major ve m. deltoideusun arka lifleri ile birlikte, gvdeyi yukar ve ne doru eker. Gvdeyi yukar eken esas kastr. N. thoracodorsalis tarafndan uyarlr.
27
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
28
ANAT OM
M. levator scapulae; omuz zerinde bir yk tarken, omzun kmesini nlemede m. trapeziusa yardm eder. N. accessorius, oksipital gende bu kasn zerinde seyreder.
M. PECTORALIS MAJOR
Humerustaki crista tuberculi majoriste sonlanr. Kola addksiyon ve i rotasyon yaptrr. Klavikler paras kolun fleksiyonuna yardm eder. Bir yere trmanrken (rn. barfiks ekerken) sternokostal paras; m. latissimus dorsi, m. teres major ve m. deltoideusun arka lifleri ile birlikte, gvdeyi yukar ve ne eker.
FASCIA CLAVIPECTORALIS
Clavicula ile m. pectoralis minor arasndaki boluu dolduran kuvvetli bir fasyal klftr. M. pectoralis minor ile m. subclaviusu sarar.
M. PECTORALIS MINOR
Proc. coracoideusta sonlanan tek kastr. Kola tutunmad iin kola hi bir hareket yaptrmaz. Skapulay stabilize eder. Omzu ne (protraksiyon) ve aaya (depresyon) eker. Mm. rhomboidei ve m. levator scapulae ile birlikte, cavitas glenoidalisi aaya baktrr. M. pectoralis minor, aksilladaki oluumlar (zellikle a. axillaris ve plexus brachialisin fasiklsleri) iin nemlibir anatomik ve cerrahi iarettir. Bu yaplar, m. pectoralis minorun arkasndan geer.
M. SERRATUS ANTERIOR
Yumruk atma hareketisrasnda aktif olduuiin boksr kas olarak bilinir. Kola hiperabdksiyon yaptran kastr. Bu hareket srasnda, m. trapezius ona yardm eder (sinerjist). M. pectoralis minorla birlikte scapulay ne ekerek toraks duvarna yaptrr (protraksiyon). Bu fonksiyonu ile skapulaya retraksiyon yaptran romboid kaslarn antagonistidir.
28
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
29
ANAT OM
Fossa axillarisin medial duvarn yapar. Angulus inferioru da ekerek cavitas glenoidalisi yukarya baktrr. Bylece kolun, ban zerine kaldrlmasn (hiperabdksiyon) salar. N. thoracicus longus (Bell siniri) tarafndan uyarlr.
MM. INTERCOSTALES EXTERNI; diaphragma ile birlikte inspiryumun temel kaslardr. MM. INTERCOSTALES INTIMI; sadece toraksn yan duvarlarnda bulunurlar. Ekspiryuma yardm ederler. MM. LEVATORES COSTARUM; kaburgalar kaldrarak inspiryuma yardm ederler. M. TRANSVERSUS THORACIS (M. STERNOCOSTALIS); toraks n duvarnn i yznde bulunurlar. Ekspiryuma yardm ederler. A.v. thoracica internalar, bu kas ile mm. intercostales interniler arasnda seyreder. nterkostal nrovaskler yaplar, mm.intercostales interniler ile mm. intercostales intimiler arasnda seyreder.
Apertura thoracis inferioru kapatr. nspiryumun esas kasdr. Toraksn vertikal apn artrr.
29
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
30
ANAT OM
A.v. epigastrica superior, her iki tarafta trigonum sternocostaleden geer. V.a.n. subcostalis, her iki tarafta ligamentum arcuatum lateralenin arkasndan geer. Truncus sympathicus, her iki tarafta ligamentum arcuatum medialenin arkasndan geer. Diaphragmann motor siniri, n. phrenicustur (plexus cervicalisin dal). Santral parasnn duyusun n. phrenicus, periferik paralarnn duyusunu son alt interkostal sinir ve n. subcostalis tar.
M. DELTOIDEUS
Adduksiyon hari, kolun btn hareketlerinde fonksiyon gren tek skapular kastr. N. axillaris tarafndan uyarlr. Acromiona tutunmas vardr (m. trapezius gibi). M. deltoideusun balad yerler m. trapeziusun insersio yerleridir.
M. TERES MAJOR
Humerustaki crista tuberculi minorise sonlanr. Kola ekstensiyon, i rotasyon ve addksiyon yaptrr (m. latissimus dorsi ile fonksiyon ynnden benzer kas). N. subscapularis tarafndan uyarlr.
30
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
31
ANAT OM
Rotator cuff (rotator manet), omuz eklemi kapslyle birleen bir tendon kitlesidir. Bu tendonlarn ait olduu kaslar, tonuslar ile omuz eklemini destekleyerek, humerus bann cavitas glenoidaliste tutulmasnda nemli rol oynarlar. Articulatio humerinin stabilizesini salayan en nemli yapdr. Rotator cuff kaslar drt tanedir. M. supraspinatus (S) M. infraspinatus (I) M. teres minor (t) M. subscapularis (S)
M. SUPRASPINATUS
Kolun abdksiyon hareketini balatan kastr. Kola, ilk 15 lik abdksiyonu yaptrr. Rotator cuff kas olmasna ramen, kolun rotasyon hareketlerinde fonksiyonu yoktur. M. deltoideusun fonksiyon kaybnda, bu kas ile kola ksmen abdksiyon yaptrlabilir. Siniri, n. suprascapularistir (skapuladaki incisura scapulaeden geen sinir). M. supraspinatus, tendon yrt en ok grlen rotator cuff kasdr.
0
M. INFRASPINATUS
Kola d rotasyon yaptrr. Siniri, n. suprascapularistir.
M. TERES MINOR
Kola d rotasyon yaptrr. N. axillaris tarafndan uyarlr.
M. SUBSCAPULARIS
Humerustaki tuberculum minusa insersiyo yapan tek kastr (dier rotator cuff kaslar tuberculum majusa insersiyo yapar). Kola i rotasyon yaptran esas kastr. Adduksiyon da yaptrr. Siniri, n. subscapularistir.
31
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
32
ANAT OM
Axillann en tehlikeli duvar d duvardr. A. v. axillaris ve plexus brachialise ait sinirler bu duvar zerindedir. Axillann en tehlikesiz duvar i duvardr. N. thoracicus longus bu duvar zerinde seyreder.
32
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
33
ANAT OM
KOLUN HAREKETLER M. deltoideus adduksiyon hari aadaki hareketlerin hepsiniyaptrr. FLEKSYON : M. coracobrachialis M. pectoralis major M. biceps brachii (yardm eder) DI ROTASYON: M. infraspinatus M. teres minor ABDKSYON : M. supraspinatus M. deltoideus
33
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
34
ANAT OM
Scapuladaki
processus
coracoideustan
balar,
humerus
gvdesine
insersiyo
yapar.
M. BRACHIALIS
Ulnadaki tuberositas ulnaeye insersiyo yapar. nkolun esas fleksr kasdr. nkolun fleksiyonu srasnda her zaman aktiftir ve primer olarak fleksiyonun devamndan sorumludur.
M. BICEPS BRACHII
nkola hzl ve kuvvetli supinasyon yaptran kastr. Ek olarak fleksiyon da yaptrr. Ksa ba kola fleksiyon da yaptrr. (Hem kola hem nkola fleksiyon yaptran kastr)
34
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
35
ANAT OM
kibaldr. Ksa ba(caput breve) processus coracoideustan, uzun ba tuberculum supraglenoidaleden balar. Uzun bann tendonu, sulcus intertuberculariste seyreder ve omuz ekleminin iinden geer. Kasn esas tendonu, radiustaki tuberositas radiiye insersiyo yapar. Aponroz yapsndaki dier tendonu (aponeurosis bicipitalis, lacertus fibrosus) ise, fascia antebrachiiye karr. Aponeurosis bicipitalisin yzeyinden v. mediana cubiti, derininden ise a. brachialis ile n. medianus geer.
M. TRICEPS BRACHII
nkolun esas ekstensr kasdr. N. radialis tarafndan uyarlr. bal bir kastr. Caputlongumu, tuberculum infraglenoidaleden balar. ban ortak sonu tendonu, ulnadaki olecranona insersiyo yapar.
35
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
36
ANAT OM
M. PRONATOR TERES
N. medianus seyri srasnda bu kasn iki ba arasndan geer. nkolun pronasyon hareketine hz ve g katar. Ek olarak nkola fleksiyon da yaptrr.
36
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
37
ANAT OM
M. PALMARIS LONGUS
Sonu tendonu, el bileindeki fleksr retinakulumun yzeyelinden (nnden) geer. Tendonu, aponeurosis palmarise insersiyo yapan tek nkol kasdr.
FOSSA CUBITALIS
Snrlar
. . . . Lateralde; m. brachioradialis Medialde; m. pronator teres Taban; humerusun epikondllerini birletiren hayali transvers izgi ats; deri, fasya ve aponeurosis bicipitalis (lacertus fibrosus)
2-5 nci parmaklara hzl ve kuvvetli fleksiyon yaptrr. Esas olarak orta falankslara fleksiyon yaptrr.
37
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
38
ANAT OM
Parmaklarn yava ve nazik fleksiyon hareketinden sorumludur. Distal falankslara fleksiyon yaptrr. Elin kavrama hareketinde nemli bir kastr.
M. PRONATOR QUADRATUS
Bir ucu ile sadece ulnaya, dier ucu ile de sadece radiusa tutunan tek kastr. Ulna ve radiusun distal ularn bir arada tutan en nemli kastr. nkolun esas pronator kasdr. Bu hareket srasnda daima aktiftir ve ilk alan kastr. Hzl ve kuvvetli pronasyonda, harekete m. pronator teres de katlr.
M. BRACHIORADIALIS
nkolun radial tarafnda en yzeyel kastr. A. radialis, nkolun distalinde bu kasn tendonunu ile m. flexor carpi radialisin tendonu arasnda bulunur. N. radialis tarafndan uyarlmasna ramen, dirsek eklemini n taraftan aprazlad iin nkola fleksiyon yaptrr. zellikle hzl fleksiyon hareketinde alr. Fleksiyona hz ve g katar. Tam pronasyondaki nkolu midpronasyona getiren kastr. Proc. styloideus radiide sonlanr.
38
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
39
ANAT OM
M. EXTENSOR DIGITORUM
Elin dorsalyznde drt tendon, connexus intertendineus denilen fibrz yapda transvers ara balantlarla birbirine balanr.
39
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
40
ANAT OM
M. SUPINATOR
nkolun esas supinator kasdr. Yava supinasyon hareketinde tek bana alr. Kuvvetli ve hzl supinasyonda harekete m. biceps brachii de katlr. N. radialisin ramus profundusu (PN) tarafndan delinir.
NKOLUN HAREKETLER
HAREKET
Fleksiyon Supinasyon Pronasyon
ESAS KAS
M. brachialis (n. musculocutaneus) M. supinator (n. radialis) M. pronator quadratus (n. medianus)
HIZ VE G KATAN
M. brachioradialis (n. radialis) M. biceps brachii (n. musculocutaneus) M. pronator teres (n. medianus)
En sk krlan karpal kemik olan os scaphoideumun krk muayenesi fovea radialise yaplan palpasyon ile olur.
EL BLENDEK RETNAKULUMLAR
RMF ile karpal kemikler arasndaki kanala, canalis carpi (Karpal Tnel) denir.
40
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
41
ANAT OM
RMEun altndan (nnden) geen oluumlar; RMEun altnda, alt tane kanal vardr ve bu kanallardan ekstensr kaslarn tendonlar geer. Radial taraftan-ulnar tarafa doru srasyla; I. kanaldan; m. abductor pollicis longus ile m. extensor pollicis brevisin tendonlar II. kanaldan; m. extensor carpi radialis longus ile m. extensor carpi radialis brevisin tendonlar III. kanaldan; m. extensor pollicis longusun tendonu IV. kanaldan; m. extensor digitorum ile m. extensor indicisin tendonlar V. kanaldan m. extensor digiti miniminin tendonu VI. kanaldan m. extensor carpi ulnarisin tendonu geer.
41
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
42
ANAT OM
M. OPPONENS POLLICIS
M. abductor pollicis brevisin altndadr.
M. ADDUCTOR POLLICIS
Baparmaa adduksiyon yaptrr. Tenar kas deildir. Baparmakla ilgili kaslarn en derinde olandr. Arcus palmaris profundus denilen arteryel kemer, oblik bann altndadr. Pollicis szc ierip, n. ulnaris tarafndan uyarlan tek kastr.
M. PALMARIS BREVIS
Hipotenar blgenin yzeyel fasyas iinde ince, drtgen bir kastr. Hipotenar kas deildir. Palmar aponrozdan balar, deriye tutunur. Altndan a. ulnaris ile n. ulnarisin r. superficialisi geer. Hipotenar kabarntnn derisini buruturur, avu iini derinletirir. Bylece avu iinde bir objenin tutulmasna yardm eder. N. ulnarisin r. superficialisi tarafndan uyarlan tek kastr.
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
43
ANAT OM
M. flexor digitorum profundusun tendonlarndan balayan drt tane kastr. 1. ve 2 nci lumbrikal kas n. medianus ile, 3. ve 4 nc lumbrikal kas n. ulnaris ile uyarlr. Sk olarak nc lumbrikal kas, her iki sinir tarafndan uyarlr. Lumbrikal kaslar, 2-5 nci parmaklarn proksimal falankslarna fleksiyon, dier falankslarna ekstensiyon yaptrr (L hareketi). Yaz yazarken fonksiyon gren kaslardr.
43
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
44
ANAT OM
M. iliopsoas;
N. femoralisle birlikte lacuna musculorumdan geen kastr. Femurdaki trochanter minora insersiyo yapan tek kastr. Uyluun esas fleksr kasdr. M. gluteus maximusun antagonistidir. Uylua d rotasyon da yaptrr. nemli bir postural kastr. Otururken gvdenin dengesini salar. Supin pozisyonundan oturma pozisyonuna geerken gvdeyi kaldrr. Plexus lumbalis, m. psoas majorun arka parasnda gmldr.
N. femoralis Kas medial kenarndan terk eden sinirler; yukardan - aaya doru N. obturatorius N. obturatorius accessorius N. genitofemoralis
M. SARTORIUS
Terzi (sartor) kas olarak bilinir. N. femoralis tarafndan uyarlr. Spina iliaca anterior superiordan balar. Sonu tendonu diz ekleminin medialindeki pes anserinus (kaz aya)a katlr. Trigonum femoralenin lateral snrn yapar. A. femoralisi rter. Canalis adductorius bu kasn altndadr. Uylua ve bacaa fleksiyon yaptran kastr.
44
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
45
ANAT OM
M. QUADRICEPS FEMORIS
M. vastus lateralis, m. vastus medialis, m. vastus intermedius ve m. rectus femoris denilen drt paras vardr. Kasn sonu tendonu (ligamentum patellae), tuberositas tibiaeye insersiyo yapar. Patella, bu tendon iindedir. Bacan esas ekstansor kasdr. M. rectus femoris paras spina iliaca anterior inferiordan balayp kala eklemini n yznden aprazlad iin uylua fleksiyon da yaptrr. N. femoralis ile uyarlr. Sinirin felcinde kastaki fonksiyon kayb nedeniyle, bacak ekstensiyon yapamaz. Ek olarak diz ekleminin de stabilizesi bozulur.
TRIGONUM FEMORALE
Snrlar
45
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
46
ANAT OM
te; m. adductor longusun medial kenar Dta; m. sartoriusun medial kenar Yukarda (taban); lig. inguinale Demesi; dtan-ie doru; m. iliacus, m. psoas major, m. pectineus ve m. adductor longus V. femoralis ve v. saphena magnann proksimal paras Lenf damarlar ve inguinal lenf dmleri
CANALIS KANALI)
ADDUCTORIUS
(SUBSARTORYAL
KANAL,
HUNTER
Uyluun orta 1/3de, trigonum femoralenin apeksinden balar. Yaklak 15 cm uzunluunda intermuskler bir kanaldr. M. sartoriusun altndadr. Kanaln uyluk arkasndaki aklna hiatus adductorius denir ve m. adductor magnusun aponrozundadr.
46
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
47
ANAT OM
47
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
48
ANAT OM
M. ADDUCTOR MAGNUS
Adduktor grup kaslarn en by ve en kuvvetlisidir. Uyluun hem i, hem de arka blgesinde yer tutan tek kastr. Uyluk arkasnda bulunan paras (kasn hamstring paras olarak adlandrlr), n. tibialis tarafndan uyarlr ve uylua ekstensiyon yaptrr. M. adductor magnus, n. obturatorius ile n. tibialis tarafndan uyarlan tek kastr. Canalis adductoriusun uyluk arkasndaki akl olan hiatus adductorius, bu kasn aponrozundadr.
M. GRACILIS
Adduktor kaslarn en yzeyel olandr. Sonu tendonu pes anserinusa katlr. Uylua addksiyon, bacaa fleksiyon ve i rotasyon yaptrr.
M. PECTINEUS
Trigonum femoralenin demesini yapar. n yz; a.v. femoralis ve v. saphena magna ile komudur. Genellikle n. femoralis (bazen n. obturatorius accessorius) tarafndan uyarlr.
48
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
49
ANAT OM
M. GLUTEUS MAXIMUS
M. iliopsoasn antagonistidir. N. gluteus inferior tarafndan uyarlan tek kastr. Uyluun esas ekstensr kasdr. Uyluun d rotasyonuna ve tractus iliotibialisi gererek bacan ekstensiyonuna da yardm eder.
M. GLUTEUS MEDIUS
Uyluun en kuvvetli abdktr kasdr. rotasyon da yaptrr. Yry ve koma srasnda, pelvisi yere basan ayak tarafna eker. N. gluteus superior tarafndan uyarlr.
M. gluteus mediusun fonksiyon kaybnda, kii etkilenen taraf ekstremitesi zerinde ayakta dururken, pelvis kar (desteklenmeyen) taraf zerine der (Trendelenburg belirtisi). Bu durum kala k, femur boynu krklar ve coxa varada grlr.
M. PIRIFORMIS
Foramen ischiadicum majustan geen en byk anatomik oluumdur. Plexus sacralis, bu kasn n yz zerinde oturur.
M. GEMELLUS SUPERIOR
Spina ischiadicadan balar.
M. OBTURATORIUS INTERNUS
Membrana obturatoriann i yz ve foramen obturatumun kenarlarndan balar.
49
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
50
ANAT OM
Foramen ischiadicum minustan geer. Pelvisin lateral duvarnn byk blmn rter. Fossa ischioanalisin (fossa ischiorectalis) d duvarn yapan kastr. N. pudendus ve a.v. pudenda interna, bu kasn fasyasnda bulunan canalis pudendalis (alcock kanal)ten geerek regio perinealise gelir.
M. GEMELLUS INFERIOR
Tuber ischiadicumdan balar.
M. QUADRATUS FEMORIS
Uyluk d rotator kaslarnn en kuvvetlisidir.
M. OBTURATORIUS EXTERNUS
Membrana obturatoriann d yznden balar. Fossa trochantericada sonlanan tek kastr. N. obturatorius tarafndan uyarlan tek uyluk d rotator kasdr.
M. BICEPS FEMORIS
Caput longumu n. tibialis, caput brevesi ise n. fibularis (peroneus) communis tarafndan uyarlr. Bu sinirler, n. ischiadicusun u dallardr. Bu nedenle m. biceps femoris, n. ischiadicus tarafndan uyarlan tek kastr. Sonu tendonu caput fibulaeye tutunur.
50
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
51
ANAT OM
M. SEMITENDINOSUS
Sonu tendonu pes anserinusa katlr. Siniri n. tibialis.
FOSSA POPLITEA
Snrlar
Yukarda - ite; m. semimembranosus ve m. semitendinosus Yukarda - dta; m. biceps femoris Aada - ite; m. gastrocnemiusun caput medialesi Aada - dta; m. gastrocnemiusun caput lateralesi ve m. plantaris
51
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
52
ANAT OM
N. cutaneus femoris posterior (atsnda)
52
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
53
ANAT OM
53
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
54
ANAT OM
N. tibialis felcinde, ayaa fleksiyon bu kaslarla yaptrlabilir.
M. GASTROCNEMIUS
Bacak arka blgesindeki kaslarn en yzeyel olandr. Koma ve atlama gibi hzl hareketlerde fonksiyon yapar. M. gastrocnemius, hem diz hem de ayak bilei eklemini arkadan aprazlad iin hem bacaa hem de ayaa fleksiyon yaptran kastr.
54
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
55
ANAT OM
M. SOLEUS
M. soleus, yrrken kullanlr. Diz eklemini aprazlamad iin bacaa hareket yaptrmaz.
M. POPLITEUS
Fossa popliteann demesini yapar. Tendonu, eklem kapsln deler ve eklemin iinden geer (tendon, diz eklemi iindedir yani intrakapslerdir). Diz ekleminde eklem kilitlenmesini zen kastr. Tam ekstensiyondaki bir bacakta, tibia da doru rotasyon yaparsa diz ekleminde kilitlenme olur. Kilitlenme, bacan fleksiyonunun balangcnda m. popliteusun femura yaptrd d rotasyonla zlr.
M. TIBIALIS POSTERIOR
Bacak arkasndaki kaslarn en derinde olandr. M. tibialis anteriorla birlikte ayan esas invertr kasdr. Malleolus medialisin arkasndan geen yaplarn en nde olan bu kasn tendonudur.
55
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
56
ANAT OM
M. OBLIQUUS INTERNUS ABDOMINISN ile FASYA ve APONROZunun oluturduu yaplar; Fascia cremasterica; funiculus spermaticusun orta tabakas Falx inguinalisin (tendo conjunctivus) ksmen oluumuna katlr M. cremaster; m. obliquus internus abdominisin alt parasnn lifleri tarafndan oluturulur. M. TRANSVERSUS ABDOMINISN APONROZunun oluturduu yap; Falx inguinalis (tendo conjunctivus)i balca bu kasn aponrozu oluturur. FASCIA TRANSVERSALISin oluturduu yaplar; Fascia spermatica interna; funiculus spermaticusun en i tabakas Lig. interfoveolare Anulus inguinalis profundus; inguinal kanaln i azdr. Fascia transversalis zerindedir. EKSTRAPERTONEAL DOKU PERITONEUM PARIETALE
56
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
57
ANAT OM
CAVITAS PERITONEALIS ve OMENTUM MAJUS PERITONEUM VISCERALE VISCER (ORGAN)
CANALIS INGUINALIS
Testisler 28 nci haftada kanaldan gemeye balar ve iki yada gnde kanal geer. Yaklak drt hafta sonra (32. hafta), scrotuma iner ve kanal kontrakte olur. Kanaln fascia transversalis zerinde bulunan ve karn boluuna bakan i azna anulus inguinalis profundus denir. Erkeklerde daha byktr. Medialinde, a.v. epigastricainferior veligamentuminterfoveolare vardr. A. epigastrica inferiorun lateralinden erkeklerde ductus deferens, kadnlarda ligamentum teres uteri geip kanala girer. Kanaln, ligamentum inguinalenin medial ucunun tam stnde, m. obliquus externus abdominisin aponrozunda bulunan gen eklindekid azna anulus inguinalis superficialis denir. Anulus inguinalis superficialisin arkasnda bulunan tendo conjunctivus, anulusu kuvvetlendirir.
Snrlar
Altta; lig. inguinale Dta; a. epigastrica inferior te; m. rectus abdominisin d kenar
M. RECTUS ABDOMINIS:
Linea albann her iki tarafnda, rektus klf iindedir. Symphysis pubica ile processus xiphoideus arasnda uzanr. zerinde intersectio tendinea denilen transvers fibrz bandlar bulunur. Kasn lateral kenar linea semilunaris olarak bilinir.
M. PYRAMIDALIS:
57
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
58
ANAT OM
M. rectus abdominisin alt parasnn nnde, rektus klf iinde, gen eklinde kk bir kastr. Linea albay gerer.
VAGINA MUSCULI RECTI ABDOMINIS (VMRA, REKTUS KILIFI) Rektus klf iinde bulunan yaplar
M. rectus abdominis M. pyramidalis A.v. epigastrica superior ve inferior T-T sinirlerin ventral dallarnn terminal blmleri (T nin ventral dal n. subcostalistir) ve bunlara elik eden posterior interkostal damarlar Lenf damarlar
12 12
CANALIS FEMORALIS
Femoral klf iindedir. Yaklak 1.25 cm uzunluunda olan bu potansiyel kanal, hiatus saphenusa kadar uzanr. inde lenf damarlar ve anulus femoralise yakn bir tane derin inguinal lenf dm (Rosenmller yada Cloquet lenf dm) vardr. Kanaln karn boluuna bakan proksimal ucuna anulus femoralis denir.
58
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
59
ANAT OM
Apertura pelvisinferioru kapatr. Urethra, canalis analis ve kadnlarda ek olarak vagina tarafndan delinir. kitaraf m. levator ani ve m. ischiococcygeus (m. coccygeus) ile bu kaslar saran fasyalar (fascia pelvis) tarafndan yaplr. Diaphragma pelvis, pelvik organlar fossa ischioanalis (ischiorectalis)ten ayrr.
M. LEVATOR ANI
Diaphragma pelvisin byk blmn yapar. st yz, fasya (fascia superior diaphragmatis pelvis) ve ekstraperitoneal ba dokusu ile; mesane, prostat, uterus, vagina, rectum ve peritoneumdan ayrlr. Alt yz, fossa ischioanalisin medial duvarn yapar. M. levator ani, pelvik organlar destekler ve pozisyonunda tutar. paras vardr. M. pubococcygeus; kasn esas parasdr. Her iki taraf m. pubococcygeusun komu kenarlar arasnda kalan aklktan retra, ans ve kadnlarda ek olarak vagina geer. Baz lifleri erkeklerde prostata (m. levator prostatae yada m. puboprostaticus), kadnlarda ise vaginann duvarlarna tutunur (m. pubovaginalis, m. sphincter vaginae). Rectuma tutunan baz liflerine m. puboanalis denir. M. puborectalis; m. pubococcygeusun i tarafta kalan lifleridir. ki tarafn kas, anorektal birlemenin arka tarafnda U eklinde bir halka oluturarak birleir. M. iliococcygeus
M. pubococcygeus; rectum, retra ve vaginay evreledii iin obstetrikte nemlidir. Doum srasnda yaralanma riski en fazla olan paradr. Yaralanmas halinde sistosel, sistoretrosel
59
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
60
ANAT OM
yada rektosel geliebilir. Diaphragma pelvisin zayflamas sonucu stress inkontinens oluabilir. Bu riskleri nlemek iin zellikle ilk doumda epizyotomi yaplr. Anorektal fleksrn devamlln salayan m. puborectalis, feesin istem d geiini (fekal inkontinens) nleyen major yapdr. Bu kasn yaralanmas, fekal inkontinense neden olur
M. COCCYGEUS
Diaphragma pelvisi oluturan dier kastr.
PERINEUM
Diaphragma pelvisin altnda, uyluklarn arasnda ekenar drtgen eklinde bir blgedir Snrlar; apertura pelvis inferiorun snrlar ile ayndr. Yukarda ve nde; symphysis pubica Aada ve arkada; os coccygisin ucu Yanlarda; ramus inferior ossis pubisler, ramus ossis ischiiler, tuber ischiadicumlar ve lig. sacrotuberaleler Perineum, iki taraf tuber ischiadicumlar birletiren transvers bir hayali izgi ile iki gen alana ayrlr. izginin n tarafnda kalanna trigonum urogenitale, arkasnda kalanna trigonum anale denir. izginin tam ortas, perineumun da orta noktasdr ve centrum perineinin olduu yere isabet eder.
TRIGONUM ANALE
Fossa ischioanalis, ligamentum anococcygeum, canalis analis ve m. sphincter ani externusu ierir.
Snrlar
Dta; tuber ischiadicum, m. obturatorius internusun alt paras ve canalis pudendalis (Alcock kanal) te; m. sphincter ani externus ve m. levator ani Arkada; lig. sacrotuberale ve m. gluteus maximusun alt kenar nde (apeksi); derin perine aralndaki kaslarn (m. transversus perinei profundus ve m. sphincter urethrae externus) arka kenarlar indekiler; ya-ba dokusu, v.a.n. rectalis inferiorlar, S -Sn dallar.
2
60
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
61
ANAT OM
TRGONUM UROGENTALE
D rogenital organlar (erkeklerde scrotum ve penis, kadnlarda vulva) ierir. Urethra ve kadnlarda ek olarak vagina tarafndan delinir. Yzeyel ve derin perine boluklar bu gendedir.
Spatium
Erkek
perinei
superficialede
bulunan
anatomik
yaplar
Radix penis (bulbus penis ve crus penisler) Spongioz retrann proksimal blm
Kadn
Radix clitoridis (bulbus vestibuli ve crus clitoridisler) Glandula vestibularis majorlar (Bartholin bezleri)
61
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
62
ANAT OM
Ortak Yaplar
M. bulbospongiosus, m. ischiocavernosus ve m. transversus perinei superficialis A.v. pudenda internann perineal dallar Corpus perineale (centrum perinei) N. pudendusun perineal dallar
M. ISCHIOCAVERNOSUS
Corpus perinealeye tutunmayan tek kastr. Cruslar rter. Erkeklerde crus penise, kadnlarda da crus clitoridise bas yaparak, venz dn nler ve penis ya da clitorisin ereksiyonunu devam ettirir.
Kadn
retra ve vagina (ksmen) A.n. dorsalis clitoridis
Ortak yaplar
M. transversus perinei profundus ve m. sphincter urethrae externus A.v. pudenda interna ve dallar N. pudendus ve dallar
Aa. intercostales anteriores;9 ifttir. lk alt ifti a. thoracica internadan gelir. 7-9ise, a. musculophrenicann dallardr. Aa. intercostales posteriores;11 ifttir. lkikiifti(I. ve II.), a. subclaviadan ayrlan truncus costocervicalisin dal olan a. intercostalis supremadan gelir. Sonraki dokuz ift (III.-XI), aorta thoracicann dallardr.
62
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
63
ANAT OM
63
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
64
ANAT OM
BURUN BOLUUNDAK MEATUSLARA AILAN YAPILAR
Meatus nasi inferior Meatus nasi medius Meatus nasi superior Recessus sphenoethmoidalis Ductus nasolacrimalis Sinus frontalis, sinus maxillaris, sinus ethmoidalis in n ve orta grubu (cellulae ethmoidales anteriores ve medii) Cellulae ethmoidales posteriores Sinus sphenoidalis
Sinus maxillarisin drenaj, ostiumlarnn ykseklokalizasyonu nedeniyle fakirdir. Bu yzden, infeksiyonlar en ok grlen paranazal sinstr.
Etmoidal sinsler, orbita ve optik kanalla olan yakn komuluu nedeniyle, infeksiyonlar orbitaya en kolay yaylan paranazal sinslerdir. zellikle arka grup etmoidal sinslerin infeksiyonlar, optik nrite neden olabilir.
LARNKSN KIKIRDAKLARI
64
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
65
ANAT OM
TEK KIKIRDAKLARI
Cartilago thyroidea Cartilago epiglottica (epiglottis) Cartilago cricoidea
FT KIKIRDAKLARI
Cartilago arytenoidea Cartilago corniculata Cartilago cuneiformis Cartilago thyroidea; en byk larinks kkrdadr. zellikle erkeklerde belirgin olan prominentia laryngea (Adams apple, adem elmas) isimli knt bu kkrdaktadr.
Tiroid kkrdan st kenarile hiyoid kemik arasnda uzanan membrana thyrohyoideann herikiyan tarafnda bulunan delikten, a.v. laryngea superior ile n. laryngeus superiorun r. internusu geer. Membrann serbest arka kenarlar iinde, cartilago triticea denilen birer tane aksesuar kkrdak bulunur. Cartilago cricoidea; larinks iskeletinin temeli olan kkrdaktr. C6 vertebra seviyesindedir.Yzk eklinde olup, havayolu evresinde tam bir halka oluturan tek larinks kkrdadr. Cartilago arytenoidealar, cartilago cricoideann zerinde oturur. Sesin oluumundan sorumlu larinks kkrdaklardr. Ligamentum vestibulareler ile ligamentum vocaleler arkada aritenoid kkrdaklara, nde tiroid kkrdaa tutunur.
LARNKS KASLARI
M. cricothyroideus (anticus); larinksin n tarafnda yer alan tek kastr. Ligamentum vocaleleri gerer.
65
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
66
ANAT OM
N. laryngeus recurrens tarafndan uyarlmayan (yada n. laryngeus superiorun ramus externusu tarafndan uyarlan) tek larinks kasdr. M. cricoarytenoideus posterior (posticus); ligamentum vocalelere abdksiyon yaptrarak, rima glottidisi aan tek kastr.
Larynx kaslarndan sadece m. cricothyroideus, n. laryngeus superiorun ramus externusu ile, dierleri n. laryngeus recurrens tarafndan uyarlr.
66
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
67
ANAT OM
Trachea, mediastinum superiustadr. Ayrlma noktasna bifurcatio trachea ad verilir ve mediastinum mediusta bulunur.
Akcierlerin mediastinal yznde komuluk yapt organlarn izleri bulunur. En byk iz kalbe aittir ve her iki akcierde de vardr. zofagus, tam orta hatta seyrettii iin her iki akcierde de izi vardr. Sol akcierin lobus superiorunun alt ucunda, lingula pulmonis sinistri denilen dil eklinde bir uzants vardr. Bu uzant, sa akcierin lobus mediusuna karlk gelir. stlobun n kenarnda, drdnc kkrdak kaburga seviyesinin altnda, kalp nedeniyle olumu derin bir entik (incisura cardiace pulmonis sinistri) bulunur.
HILUM PULMONIS
67
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
68
ANAT OM
Akcierlerin mediyastinalyzndedir. Organa giren-kan anatomik yaplarn bulunduu yerdir. Mediyastinal plevra ile sarl bu yaplar, radix pulmonis denilen bir kk oluturur.
68
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
69
ANAT OM
Mediyastinum, akcierlerin birbirlerine bakan yzlerini rten mediyastinal plevralar arasndaki blgedir. Mediyastinum, angulus sterniden, T -T vertebralar arasndaki discus intervertebralise uzanan hayali
4 5
transvers bir dzlem ile, mediastinum superius ve mediastinum inferius olarak ikiye ayrlr. Mediastinum inferius, fibrz perikardiyum araclyla; mediastinum anterius, mediastinum medium ve mediastinum posterius olarak blme ayrlr.
MEDIASTINUM SUPERIUS
nde;manubrium sterni, arkada;ilk 4 torakalvertebra, altta;hayalidzlem, yukarda;apertura thoracis superior ve yanlarda; mediastinal plevra ile snrlanr.
MEDIASTINUM ANTERIUS
Pericardium fibrosum ile corpus sterni arasndadr. Mediyastinumlarn en kk olandr.
69
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
70
ANAT OM
MEDIASTINUM MEDIUM
Mediyastinumlarn en by ve mediastinum inferiusun en geni parasdr. Fibrz perikardiyum ile mediastinum anteriustan, bifurcatio trachea, pulmonal damarlar ve fibrz perikardiyum ile mediastinum posteriustan ayrlr.
MEDIASTINUM POSTERIUS
nde; fibrz perikardiyum, bifurcatio trachea, pulmonal damarlar, arkada; T -T12 vertebralar ile snrlanr.
5
HEM MEDIASTINUM SUPERIUS HEM DE MEDIASTINUM ANTERIUSTA BULUNAN ANATOMK YAPI Thymus HEM MEDIASTINUM SUPERIUS HEM DE MEDIASTINUM MEDIUMDA BULUNAN ANATOMK YAPILAR N. phrenicuslar - V. cava superior HEM MEDIASTINUM SUPERIUS HEM DE MEDIASTINUM POSTERIUSTA BULUNAN ANATOMK YAPILAR Oesophagus - Ductus thoracicus - N. vaguslar HEM MEDIASTINUM MEDIUM HEM DE MEDIASTINUM POSTERIUSTA BULUNAN ANATOMK YAPI V. azygos
70
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
71
ANAT OM
KARDYOVASKLER SSTEM
Apex cordis Sol ventrikln koni eklindeki ucudur. Basis cordis (facies posterior)
Byk blmn sol atriyum, kk bir blmn de sa atriyum yapar. Oesophagus, basis cordisin arka yznn komuluk yapt primer anatomik yapdr. Vv. pulmonalesler, v. cava superior ve v. cava inferior, basis cordiste atriyumlara alr.
ATRIUM DEXTRUM
yznde grlen kaslara mm. pectinati ad verilir. Bu kaslar, crista terminalisten balayp, auricula dextray oluturur. Embriyonel hayattaki foramen ovalenin kapanmas ile oluan fossa ovalis, ostium venae cavae
71
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
72
ANAT OM
inferiorisin stnde ve solunda, septum interatrialededir. Fossann kenar kabarktr ve limbus fossa ovalis ad ile bilinir. Sa atriyumun i yznde; v. cava superior, v. cava inferior, sinus coronarius, vv. cardiacae anteriores ve vv. cardiacae minimaelerin azlar vardr.
VENTRICULUS DEXTER
yzndeki kas kabarntlarna trabeculae carneae denir. yznde grlen crista supraventricularis, trikspid kapak ile pulmoner kapa ayran kaln bir kas kabarntsdr. Ventrikln sol ve arka duvarn, septum interventriculare yapar. Septumun byk blm musklerdir. Yaklak 1 cm lik st paras membranzdr ve septum interatrialenin alt parasyla komudur. Sol ventrikl, sa ventriklden, sa atriyum da sol atriyumdan daha byk olduu iin, membranz parann bir blm sol ventrikl ile sa atriyum arasnda yer alr ve atriyoventrikler para olarak bilinir. Membranz parann geriye kalan blm ventrikller arasndadr (interventrikler para). Ventrikln, ostium truncipulmonalisin altnda kalan blm dzdr. Conus arteriosus(infundibulum) denilen bu blm, pulmonal kapan kspislerini destekler. Septum interventriculare ile m. papillaris anterior arasnda uzanan kas kabarntsna trabecula septomarginalis (moderatr band)ad verilir. Ventrikln septalyzn ve m. papillaris anterioru destekleyen bu oluumun iinde, kalbin ileti sistemi ile ilgili lifler bulunur. Sa ventriklde, m. papillaris anterior, m. papillaris posterior ve m. papillaris septalis (medialis) denilen tane papiller kas bulunur. Papiller kaslar, trabeculae carneae kalnlamalardr.
72
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
73
ANAT OM
ATRIUM SINISTRUM
Kalbin en arkada bulunan blmdr. Basis cordisin byk blmn yapar. Akcierlerden gelen drt tane v. pulmonalis, sol atriyuma arka-d yznden alr. Kalbin zofagus ile komu olan ksmdr.
VENTRICULUS SINISTER
yz sa ventrikln i yzyle benzer zelliklere sahiptir. Sol ventriklde, m. papillaris anterior ve m. papillaris posterior denilen iki tane papiller kas vardr.
KALBN SKELET
Kalbin iskeletini yapan oluumlar; septum membranaceum, trigona fibrosa ve anuli fibrosidir.
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
74
ANAT OM
Atriyoventrikler dmn devamdr. Septum interventricularenin membranz paras zerindedir. Fasciculus atrioventricularis, septum interventricularenin muskler parasnn balangcnda, crus dextrum ve crus sinistrum denilen iki dala ayrlr. Crus dextrum, sa ventriklde trabecula septomarginalise girip, m. papillaris anteriora ve ventrikln n duvarna ular. Ventrikl duvarnn endokardiyumu altnda, plexus subendocardialis (Purkinje lifleri)i oluturur. Crus sinistrum da, dallarn nce papiller kaslara verir, daha sonra plexus subendocardialisi (Purkinje lifleri) oluturur. Bu nedenle, papiller kaslar ventrikllerden nce kaslr. Kalpte en hzl ileti Purkinje liflerindedir.
KALBN ARTERLER
Kalbi besleyen arterler, aorta ascendensin dallar olan a. coronaria dextra ve a. coronaria sinistradr.
A. CORONARIA DEXTRA
Sa (yada n) sinus aortaeden kar. V. cardiaca parva ile birlikte, sa atriyum ile sa ventrikl arasnda sulcus coronariusta seyreder. Sa atriyum, sa ventrikln byk blm, solventrikln diyafragmatik yznn bir blm,interventrikler septumun 1/3 arka-alt paras ve solatriyumun bir blmile kruslarn proksimaline kadar ileti sistemine ait tm yaplar besler. r. interventricularis posterior; crux cordiste sa koroner arterden ayrlr. V. cardiaca media ile birlikte sulcusinterventricularis posteriorda seyreder. Bu arterden ayrlan septalarterlerin en by, nodus atrioventricularisi besler (r. nodi atrioventricularis).
A. CORONARIA SINISTRA
Truncus pulmonalisin arkasnda, sol (yada arka) sinus aortaeden kar. Sol ventrikln ve sol atriyumun byk blmn, sa ventrikln kk bir blmn, interventrikler septumun 2/3 n parasn ve crus dextrum ile crus sinistrumu besler.
Dallar:
r. interventricularis anterior; v. cardiaca magna ile birlikte sulcus interventricularis anteriorda seyreder. Klinikte, LAD (left anterior descending artery) ad ile bilinir. Septum inter ventricularenin n blmn besler. r. circumflexus; sulcus coronariusta sola doru seyreder ve dallarn verir.
SINUS CORONARIUS
Ostium sinus coronarii sa atriyuma alr.
74
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
75
ANAT OM
anteriorla birlikte, sulcus interventricularis anteriorda yukarya doru seyreder. Sinus coronariusa alan en byk vendir. v. cardiaca parva; a. coronaria dextra ile birlikte seyreder. Sinus coronariusa sa ucundan alr. v. cardiaca media;Sa koroner arterin dal olan ramus interventricularis posteriorla birlikte, sulcus interventricularis posteriorda yukarya doru seyreder. Sinus coronariusa sa ucundan alr. v (v). ventriculi sinistri posterior(es) v. obliqua atrii sinistri (Marshall veni);
AORTA
Aorta ascendens, arcus aortae ve aorta descendens olarak blme ayrlr.
AORTA ASCENDENS
Sol nc kkrdak kaburgann alt kenar seviyesinde, sol ventriklden balar. Truncus pulmonalisle birlikte mediastinum mediumdadr. A. coronaria dextra ve a. coronaria sinistra, aorta ascendensin dallardr.
ARCUS AORTAE
Tamam manubrium sterninin arkasnda ve mediastinum superiustadr. Arcus aortaenin konveksliinden tane dal kar. Sadan-sola doru; truncus brachiocephalicus,
75
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
76
ANAT OM
a. carotiscommunis sinistra ve a. subclavia sinistra.
TRUNCUS BRACHIOCEPHALICUS
Sa sternoklavikler eklemin arkasnda, a. subclavia dextra ve a. carotis communis dextra denilen iki u dalna ayrlr.
A. CAROTIS COMMUNIS
A. carotis communis dextra; truncus brachiocephalicustan, a. carotis communis sinistra ise; arcus aortaeden kar. A. carotis communisler, cartilago thyroideann st kenar (C3-C4 vertebra aras diskus) seviyesinde, a. carotis externa ve a. carotis interna denilen iki u dalna ayrlr (bifurcatio carotidis).
A. CAROTIS EXTERNA
Ba ve yz besleyen esas arterdir. Seyrisrasnda trigonum caroticum ve trigonum submandibulareden geer. Glandula parotidea iinde a. maxillaris ve a. temporalis superficialis denilen iki u dalna ayrlr.
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
77
ANAT OM
a. meningea media; foramen spinosumdan geip, kafa boluuna girer. Dura materi besleyen esas arterdir. a. alveolaris inferior; a. palatina descendens (a. palatina major); n. palatinus majorla birlikte canalis palatinus majorda seyreder. Kanal iinde aa. palatinae minoresleri verir. Foramen palatinum majustan knca, a. palatina major adn alr. a. sphenopalatina; a. maxillarisin terminalidir. Fossa pterygopalatinadaki foramen sphenopalatinum dan geip, burun boluuna gelir. Burnu besleyen en byk arterdir. aa. alveolares superiores
A. CAROTIS INTERNA
lk servikal vertebrann processus transversuslarnn nnden geip, temporal kemikteki canalis caroticusa girer. Kanaln i azndan kp, foramen lacerumun atsndan ve sfenoid kemikteki sulcus caroticustan geip, sinus cavernosusa girer. Sinus cavernosus iinde n. abducensle birliktedir.
Dallar
A. hypophysialis inferior ve superior; sinus cavernosus iinde verdii dallardr. A. ophthalmica; a. carotis internann, sinus cavernosusu terk ederken subaraknoidal bolukta verdii ilk daldr. N. opticusla birlikte canalis opticustan geip orbitaya girer. A. ophthalmicann nemli dallar; a. centralis retinae (Zinn arteri); ilk ve en kk daldr. End arterdir. N. opticusa girer ve sinir iinde retinaya gelir. A. communicans posterior; a. carotis internay, a. basilarisin dal olan a. cerebri posteriora birletirir. N. oculomotorius, en ok a. communicans posteriorun anevrizmasndan etkilenir. A. choroidea anterior
A. CEREBRI ANTERIOR Hemisferini yznde arkaya doru seyreder. Pariyetal ve frontal loblarn i yzlerini ve st kenarn besler.
A. cerebri anteriorun tkanmalarnda, kontralateral bacak ve ayakta belirgin motor ve duyu kayb olur. Ek olarak miksiyonun istemli kontrol bozulur. A. communicans anterior; iki taraf a. cerebri anterioru birletirir.
77
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
78
ANAT OM
A. cerebri media 2 u dalna ayrlr; st dal Broca (44 BA) alann ve bacak-ayak dndaki tm motor ve duyu alanlarn, alt dal Wernicke (22 BA) alann besler. Vizel korteksteki makulann temsili yerini besler.
A. BASILARIS
ki taraf a. vertebralisin sulcus bulbopontinus ta birlemesi ile oluur. Ponsun n yznde, cisterna pontis iindedir. Ponsun st ucunda a. cerebri posterior denilen iki u dalna ayrlr.
Dallar
aa. pontis a. inferior anterior cerebelli (AICA) a. labyrinthi; sk olarak a. inferior anterior cerebelliden kar. kula besler. N. facialis ve n. vestibulocochlearisle birlikte meatus acusticus internustan geer. a. superior cerebelli A. cerebri posterior; a. basilarisin u dallardr. A. communicans posterior araclyla a. carotis interna ile birleir. Vizel korteksin major arteridir. Tkanklnda kontralateral homonimos hemianopi olur, ancak makler grme (a.cerebri mediadan da beslendii iin) salamdr.
A. SUBCLAVIA
A. subclavia seyri srasnda, m. scalenus anterior ile m. scalenus medius arasndan ve trigonum
78
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
79
ANAT OM
supraclaviculareden geer.
Dallar
A. vertebralis A. thoracica interna Truncus thyrocervicalis; dal verir. A. thyroidea inferior, a. suprascapularis ve a. transversa colli Truncus costocervicalis; iki dal verir. A. cervicalis profunda ve a. intercostalis suprema A. dorsalis scapulae (bazen) A. VERTEBRALIS; a. subclaviannilk daldr. Servikalvertebralarn processus transversuslarndaki foramen transversariumlardan geer. Atlasn st yznde bulunan sulcus(canalis)arteriae vertebralisten geip, trigonum suboccipitaleye gelir. Burada, membrana atlantooccipitalis posteriorun alt kenarndan geip, foramen magnumdan kafa boluuna girer. Dura ve arachnoidea materi delip, subaraknoidal bolua geer. Sulcus bulbopontinusta iki tarafn arteri birleerek a. basilarisi oluturur. Dallar; a. inferior posterior cerebelli (PICA) a. spinalis anterior; medulla spinalisin 2/3 n blmn ve bulbusun n yzn besler. a. spinalis posterior; medulla spinalisin 1/3 arka blmn ve medulla oblongatann arka yzn besler. A. THORACICA INTERNA (IMA); a. subclaviann alt yznden kar. Toraks boluuna girerken n. phrenicus tarafndan nnden aprazlanr. Altnc interkostal bolukta, a. epigastrica superior ve a. musculophrenica denilen u dallarna ayrlr. A. thoracica internann nemli dallar; a. pericardiacophrenica; n. phrenicusla birlikte, kalbe komu olarak diyafragmaya doru seyreder. rr. intercostales anteriores; (1-6) ilk alt interkostal boluu besler. a. musculophrenica; arterin u daldr. 7-9 ncu r. intercostalis anteriorlar verir. a. epigastrica superior; arterin dier u daldr. Rektus klf iinde aaya doru seyreder. Klf iinde, a. iliaca externann dal olan a. epigastrica inferiorla anastomoz yapar. TRUNCUS THYROCERVICALIS; a. thyroidea inferior; n. laryngeus recurrens ile olan komuluu, tiroid bezinin cerrahi giriimlerinde nemlidir. Larinksi besleyen a. laryngea inferioru verir. a. suprascapularis a. transversa colli (a. transversa cervicis)
A. BRACHIALIS
A. axillaris m. teres majorun alt kenarn geince a. brachialis adn alr. TRUNCUS COSTOCERVICALIS; a. intercostalis suprema; I. ve II. a. intercostalis posterioru verir a. cervicalis profunda
79
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
80
ANAT OM
A. AXILLARIS
A. subclavia, birinci kaburgann d kenarn geince a. axillaris adn alr.
Dallar
A. thoracica superior A. thoracoacromialis A. thoracica lateralis; kadnlarda meme bezini besleyen dallar verir. A. subscapularis; a. axillarisin en byk daldr. ki u dalna ayrlr. a. circumflexa scapulae; Ayn isimli veni ile birlikte spatium axillare mediale (skapulotrisipital aralk, triangler aralk, gen aralk)den geer. a. thoracodorsalis A. circumflexa humeri anterior; collum chirurgicumun nnden geer ve a. circumflexa humeri posteriorla anastomoz yapar. A. circumflexa humeri posterior; n. axillarisle birlikte spatium axillare laterale (humerotrisipital aralk, kuvadrangler aralk, drtgen aralk)den geer. Kolda n. medianusla birlikte seyreder. Kolun ortalarnda, n. medianusu arkasndan (altndan) aprazlar ve sinirin lateral tarafna geer. N. medianusla birlikte aponeurosis bicipitalisin (lacertus fibrosus) altndan geer.
80
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
81
ANAT OM
A. brachialisin terminal paras, fossa cubitalis iindedir. Collum radii seviyesinde, a. ulnaris ve a. radialis denilen u dallarna ayrlr.
Dallar
inde collateralis szc olan arterler, a. brachialisin dallardr. A. profunda brachii; arterin en byk daldr. N. radialisle birlikte, sulcus nervi radialiste seyreder. A. radialis A. ulnaris
A. RADIALIS
nkolun distalinde, m. flexor carpi radialisin tendonunun lateralindedir (veya m. flexor carpi radialisin tendonu ile m. brachioradialisin tendonu arasndadr). A. radialis, anatomik enfiye ukuru iinden geer. Birinci dorsal interosseus kasn balar arasndaki aklktan geer ve palmar yze gelir. Palmar yzde, a. ulnarisin r. palmaris profundusu ile birleerek, arcus palmaris profundusu oluturur.
A. ULNARIS
Ulnar sinirle birlikte retinaculum musculorum flexorumun nnden(yzeyelinden)ve Guyon kanalndan geer. M. palmaris brevisin altndan geip, palmar aponroz altnda a. radialisten gelen r. palmaris superficialisle birleerek, arcus palmaris superficialisi oluturur. A. interosea communis en nemli daldr.
AORTA DESCENDENS
T4 vertebra gvdesinin alt kenar seviyesinde arcus aortaenin devam olarak balar, L4 vertebra gvdesi nnde u dallarna ayrlr. Ayrlma noktasna bifurcatio aortae denir.
81
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
82
ANAT OM
Dallar
Rr. bronchiales; sa akciere giden genellikle bir tane broniyal arter vardr ve nc a. intercostalis posteriordan yada sol st broniyal arterden gelir. Sol akcierin ise, genellikle iki tane broniyal arteri vardr ve aorta thoracicadan gelirler. Aa. intercostales posteriores (III.-XI); aorta thoracicann arka yznden karlar. A. subcostalis; aorta thoracicann verdii son ift daldr. Aa. phrenicae superiores; diyafragmann st yzn beslerler.
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
83
ANAT OM
I - VENTRAL DALLARI
tanedir. Truncus coeliacus, a. mesenterica superior ve a. mesenterica inferior.
TRUNCUS COELIACUS
Hiatus aorticusun hemen altnda (T12 vertebra alt kenar) aorta abdominalisten ayrlr. dala ayrlr.
Dallar
A. gastrica sinistra; truncus coeliacusun en kk daldr. Midenin curvatura minorunda lig. hepatogastricum ierisinde a. gastrica dextra ile anastomozlar. A. splenica (A. lienalis); V. splenica ile birlikte, pancreasn st kenar boyunca dalak hilumuna doru seyreder. Cauda pancreatis ve v. splenicaile birlikte ligamentum splenorenale(lienorenale) iindedir. Dallar; Aa. gastricae breves;terminalblmnden ayrlan 5-7 tane arterdir. gastrosplenicumun yapraklar arasndadr. Midenin fundus blmn beslerler. A. gastrica posterior A. gastroomentalis (gastroepiploica) sinistra; Omentum majusun yapraklar arasnda, midenin byk kurvaturunda seyreder. Burada a. gastroomentalis dextra ile anastomoz yapar. Ligamentum
83
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
84
ANAT OM
A. hepatica communis; 2 u dalna ayrlr. A. hepatica propria; a. gastrica dextray verdikten sonra, ligamentum hepatoduodenalenin yapraklar arasnda, ductus choledochus ve v. portae hepatisle birlikte karaciere doru ykselir. A. gastroduodenalis; duodenum ile pancreas arasnda aaya doru seyreder. A. gastroomentalis (gastroepiploica) dextra; Omentum majusun yapraklar arasnda, midenin byk kurvaturu boyunca seyreder. A. pancreaticoduodenalis superior
A. MESENTERICA SUPERIOR
Duodenumun birinci parasndan, colon transversumun 2/3lk sa blmne kadar olan sindirim kanal blmn besler.
Dallar
A. pancreaticoduodenalis inferior; arterin ilk daldr. Aa. jejunales ve aa. ileales A. colica dextra A. colica media A. ileocolica; a. appendicularisi verir.
A. MESENTERICA INFERIOR
L3 vertebra seviyesinde, aorta abdominalisten ayrlr.
RECTUM 1-A. rectalis superior (a. mesenterica inferiordan) 2-A. rectalis media (a. iliaca internadan) 3-A. rectalis inferior (a. pudenda internadan) BBREK ST BEZ 1-Aa. suprarenales superiores (a. phrenica inferiordan) 2-A. suprarenalis media (aorta abdominalisden) 3-A. suprarenalis inferior (a. renalisden) V. suprarenalis dextra (V. cava inferiora)
84
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
85
ANAT OM
V. suprarenalis sinistra (V. renalis sinistra)
Dallar
A. colica sinistra Aa. sigmoideae A. rectalis superior; a. mesenterica inferiorun devamdr.
II - LATERAL DALLAR
A. PHRENICA INFERIOR
Glandula suprarenalisi besleyen aa. suprarenales superioresleri verir.
A. SUPRARENALIS MEDIA
A. phrenica inferior ile a. renalis arasnda aorta abdominalisten ayrlrlar.
A. RENALIS
Glandula suprarenalisi besleyen a. suprarenalis inferioru verir.
85
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
86
ANAT OM
IV - TERMNAL DALLARI
Aorta abdominalis, L4 vertebra gvdesinin nnde a. iliaca communis dextra ve a. iliaca communis sinistra denilen iki u dalna ayrlr. Ayrlma yerine bifurcatio aortae denir. A. iliaca communisler, art. sacroiliacann nnde, L5-S1 aras diskus seviyesinde a. iliaca interna ve a. iliaca externa denilen iki u dalna ayrlr.
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
87
ANAT OM
A. umbilicalis; Doumu takiben oblitere olur ve karn n duvarnn arka yznde lig. umbilicale medialis olarak kalr. Aa. vesicales superiores bu arterin daldr. A. obturatoria;pubisibesleyen r. pubicusu, a. epigastricainferiorun aynisimlidalile pubis gvdesi zerinde anastomoz yapar. Bu anastomoza corona mortis denir. A. vaginalis; kadnlarda bulunan bu arterin erkeklerdeki karl a. vesicalis inferiordur A. uterina; erkeklerdeki a. ductus deferentisin karldr. Lig. latum uterinin iinde seyreder. Cervix uterinin yaklak 2 cm yaknnda, ureteri nden aprazlar. Bu komuluk histerektomilerde nemlidir. A. rectalis media A. glutea inferior; Foramen infrapiriformeden geerek pelvisi terk eder ve gluteal blgeye gelir. A. pudenda interna; perineumun esas arteridir. N. pudendus ve ayn isimli veni ile birlikte foramen infrapiriformeden pelvisi terk eder ve gluteal blgeye gelir. Foramen ischiadicum minustan geerek, fossa ischioanalise gelir. Fossann d duvarnda m. obturatorius internusun fasyasnda yer alan canalis pudendalis (Alcock kanal)e girer. A. rectalis inferior a. pudenda internann daldr.
A. ILIACA EXTERNA
Balangc; ureter ve gonadaldamarlar(a.v. testicularis ve a.v. ovarica), son parasise; n. genitofemoralisin genital dal ve ductus deferens (kadnlarda ligamentum teres uteri) ile n tarafndan aprazlanr.
Dallar
a. circumflexa ilium profunda a. epigastrica inferior; anulus inguinalis profundusun medial kenarndan, funiculus spermaticusun arkasndan geer. Linea arcuatada fascia transversalisi delip, rektus klf iine girer. M. rectus abdominis ile klfn arka yapra arasnda yukarya ykselir. Klf iinde, a. thoracica internann u dal olan a. epigastrica superior ile anastomoz yapar. Karn n duvarnn arkasnda, periton bu arterirterek bir plika (plica umbilicalis lateralis) oluturur. Direk inguinal herni a. epigastrica inferiorun medialinden, indirek inguinal herni ise lateralinden olur.
A. FEMORALIS
A. iliaca externa, ligamentum inguinalenin altnda a. femoralis adn alr. Uylukta, m. sartoriusun altndadr. V. femoralis ve n. saphenusla birlikte canalis adductoriusa girer. Kanaln uyluk arkasnda bulunan aklndan knca, a. poplitea adn alr (hiatus adductorius).
nemli Dallar
A. profunda femoris; femoral gende a. femoralisten ayrlr. A. femoralisin en byk daldr. Uyluun esas arteridir. A. descendens genu
A. POPLITEA
A. femoralis, hiatus adductoriustan knca a. poplitea adn alr. A. poplitea, m. popliteusun alt kenarnda a. tibialis anterior ve a. tibialis posterior denilen iki u dalna ayrlr. Dallar; iinde genus szc olan arterler, popliteal arterin dallardr (a. descendens genus hari, nk bu arter a. femoralisin daldr). a. superior lateralis genus a. superior medialis genus
87
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
88
ANAT OM
a. inferior lateralis genus a. inferior medialis genus a. media genus aa. surales; end arterlerdir. a. tibialis anterior a. tibialis posterior
A. TIBIALIS ANTERIOR
N. fibularis (peroneus) profundusla birlikte aaya doru seyreder. Malleoluslar aras orta noktada, a. dorsalis pedis adn alr. A. dorsalis pedis, birinci interosseus bolukta ne doru seyreder. Pulsasyonu, 1. metatarsal aralktan alnr. A. dorsalis pedis, birinci dorsal interosseus kasn balar arasndan geip, ayak tabanna gelir ve a. plantaris profunda adn alr. Burada, a. plantaris lateralis ile birleerek arcus plantaris profundusu oluturur.
A. TIBIALIS POSTERIOR
M. soleus ile m. tibialis posterior arasnda, n. tibialisle birlikte aaya doru seyreder. Malleolus medialisin arkasndan nabz alnan arterdir. Malleolus medialis ile calcaneus aras orta noktada, fleksr retinakulumun altnda, a. plantaris lateralis ve a. plantaris medialis denilen iki u dalna ayrlr. Bu dallar, ayn isimli sinirlerle birlikte ayak tabannda birinci ve ikinci kas tabakalar arasnda seyreder. A. fibularis (peronea), a. tibialis posteriorun daldr.
BA-BOYUN VENLER
VV. OPHTHALMICAE
Kapaklar yoktur. V. ophthalmica superior; v. facialisle balantldr. V. ophthalmica inferior; sk olarak v. ophthalmica superiorla birleir. V. centralis retinae; ayn isimli arteri ile birlikte optik sinir iinde seyreder. Siniri terk ettikten sonra sinus cavernosusa yada v. ophthalmica superiora alr. Vv. vorticosae(koroidal venler);choroideann d blmn drene ederler. Scleray delip, oftalmik venlere alrlar.
V. FACIALIS
Aln blgesindeki venz adan balayan v. supratrochlearis ile v. supraorbitalis, gzn i kesinde birleerek v. angularisi oluturur. Bu ven, v. labialis superior ile birleir ve v. facialis olarak devam eder.
88
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
89
ANAT OM
V. facialis, v. retromandibularisin n dal ile birleip, v. jugularis internaya alr.
V. facialis kapak iermedii iin, zellikle st dudak yukarsnda kalan blgedeki infeksiyonlar, iki yolla sinus cavernosusa geebilir. V. labialis superiorv. angularisv. supraorbitalisv.ophthalmica superiorsinus cavernosus facialisplexus pterygoideussinus cavernosus V.
V. RETROMANDIBULARIS
V. maxillaris ile v. temporalis superficialisin parotis bezi iinde birlemesiyle meydana gelir. n ve arka olmak zere iki dala ayrlr. n dal, v. facialisle birleir. Arka dal, v. auricularis posteriorla birleerek v. jugularis externay oluturur.
V. JUGULARIS EXTERNA
M. platysmann altnda (arkasnda), m. sternocleidomastoideusun zerinde (nnde) olarak, clavicula orta blmne doru oblik olarak seyreder. V. subclaviaya alr.
V. JUGULARIS ANTERIOR
Submental gende balar. ki taraf ven, boynun orta hattnda aaya doru iner ve kendi tarafndaki v. jugularis externaya alr.
V. JUGULARIS INTERNA
89
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
90
ANAT OM
Foramen jugularede, sinus sigmoideusun devam olarak balar. Vagina carotica iinde aaya doru seyreden ven, sternoklavikler eklemin arkasnda, v. subclavia ile birleerek v. brachiocephalicay oluturur.
V. SUBCLAVIA
V. axillaris, birincikaburgann d kenarn geince v. subclavia adn alr. Sternoklavikler eklemin arkasnda, v.jugularisinternaile birleerek v. brachiocephalicay oluturur. Birleme yerindekiaya angulus venosus denir. Sol angulus venosusa ductus thoracicus, sa angulus venosusa ise ductus lymphaticus dexter alr.
90
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
91
ANAT OM
n. vagusu nden aprazlar. Arcus aortaenin yukarsndan, thymusun arkasndan geer.
V. CAVA SUPERIOR
V. brachiocephalica dextra ile v. brachiocephalica sinistrann birlemesi ile oluur. V. cava superiorun st yarm st mediyastinumda, alt yarm ise fibrz perikardiyum iinde orta mediyastinumdadr. V. azygos, v. cava superiora alr. V. cava superior sa atriuma alr.
V. HEMIAZYGOS
Sol taraftaki v. lumbalis ascendens ile v. subcostalisin birlemesinden oluur. v. azygosa alr.
V. HEMIAZYGOS ACCESSORIA
V. azygosa alr.
91
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
92
ANAT OM
ST EKSTREMTE VENLER
V. CEPHALICA
Fovea radialis (anatomik enfiye ukuru)in atsnda balar. nkolun radial tarafnda, fascia superficialisin yapraklar arasnda yukarya doru ykselir. Deltopektoral (klavipektoral) gende, fascia clavipectoralisi delip, v. axillarise alr.
V. BASILICA
n kolun medial tarafndan fascia superficialisin yapraklar arasnda yukarya doru ykselir. Kolun ortalarnda, fascia brachiiyi deler ve a. brachialisin medialinde seyreder. M. teres majorun alt kenarnda, v. axillaris adn alr.
V. AXILLARIS
M. teres majorun alt kenarnda, v. basilicann devam olarak balar. V. axillaris, birinci kaburgann d kenarnda v. subclavia adn alr.
V. SAPHENA PARVA
Ayan lateral kenarndan balar. Malleolus lateralisin arkasndan geer. Tendo calcaneusun lateralinde yukarya doru ykselir. Fossa popliteada, v. popliteaya alr. N. suralisle birlikte seyreder.
92
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
93
ANAT OM
v. renalis dextra ve sinistra v. testicularis (ovarica) dextra; sol tarafn veni, v. renalis sinistraya alr. v. suprarenalis dextra; sol tarafn veni, v. renalis sinistraya alr.
V. PORTAE HEPATIS
V. splenica ile v. mesenterica superiorun birlemesi ile oluur. Ligamentum hepatoduodenalenin yapraklar arasnda, ductus choledochus ve a. hepatica propria ile birlikte porta hepatise gelir.
93
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
94
ANAT OM
V. MESENTERICA SUPERIOR
A. mesenterica superiorun ayn isimli dallarna karlk gelen venleri ve v. gastroomentalis (gastroepiploica) dextray alr.
94
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
95
ANAT OM
Retroperitoneal blge; karacierdeki area nudann venleri ve kaln barsak venleri (VPH) ile retroperitoneal venler (frenik, lumbal, renal; VCI) arasndadr. Patent ductus venosus; ok nadiren ductus venosus ak kalr ve v. portae hepatisin sol daln v. cava inferiora balar.
DUCTUS THORACICUS
Cisterna chylinin st ucundan (T12 alt kenar) balar. Hiatus aorticustan geerek arka mediyastinuma gelir. Daha sonra yukarya ykselerek st mediyastinuma gelir. V. subclavia ile v. jugularis internann birleme noktasna yada birleme yerine yakn bu venlerden birisine alarak sonlanr.
95
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
96
ANAT OM
96
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
97
ANAT OM
zerinde olup, balca dilin lenf drenaj ile ilgilidir. Fossa supraclavicularis majorda yerlemi olan alt grup NCPye nodi supraclaviculares ad verilir. Supraklavikler lenf dmlerinin ductus thoracicusla balantlar vardr. GS (zellikle mide) veya toraks organlarnn tmrlerinde bu dmler tutulur ve bir tanesi fossa supraclavicularis majorda belirgin olur (Virchow dm). Nodi axillares; fossa axillariste bulunan 20-30 tane lenf dmdr. Be grup oluturur. Nodi humerales (laterales); st ekstremitenin lenfi (v. cephalicay takip edenler hari) buraya dklr. V. cephalicay takip edenler ise nodi apicalese ve infraklavikler (deltopektoral) lenf dmlerine gider. Nodi pectorales(anteriores); Meme bezinin 3/4lk d tarafnnlenfiburaya dklr.(1/4lki tarafnn lenfi ise nodi parasternalese dklr). Nodi subscapulares (posteriores) Nodi centrales Nodi apicales; Aksiller lenf dmlerinin terminal grubudur. Afferentleri; meme, v. cephalicay takip eden lenf damarlar ve dier aksiller lenf dm gruplarndan gelir. Efferentleri birleerek truncus subclaviusu yapar. Nodi preaortici(preaortik lenf dmleri);aorta abdominalisin n yznde yer alr. Pankreas, karacier, dalak ve zofagusun alt ucundan, rektumun alt ucuna kadar sindirim kanal organlarnn lenfini alr. Efferentleri trunci intestinalesi oluturup, cisterna chyliye alr. Nodi aortici laterales (paraaortik lenf dmleri); aorta abdominalisin her iki yannda dizili terminal lenf dmleridir. Nodi aortici lateralese; bbrekler, bbrek st bezleri, reterlerin abdominal paras, testisler, ovaryumlar, tuba uterinalar, uterusun st paras ve karn arka duvarnn derin dokularnn lenfi gelir. Lateral aortik lenf dmlerinin efferentleri, her iki tarafta truncus lumbalis dexter ve sinister denilen lenf trunkuslarn oluturur. Bu trunkuslar, cisterna chyliye alr. Nodi profundi; v. femoralisin medialinde yer alan 1-3 tane lenf dmdr. En stte olan, anulus femoralisin azndadr ve Rosenmller (Cloquet) lenf dm ad ile bilinir. Derininguinallenf dmleri; alt ekstremitenin femoral damarlara elik eden derin lenf damarlarn, popliteal lenf dmlerinin efferentlerini, glans penis (clitoridis)in lenf damarlarn ve yzeyel inguinal lenf dmlerinden gelen bir ka tane efferent lenf damarn alr. Yzeyel ve derin inguinal lenf dmlerinin efferentleri nodi iliaci externiye gider. Nodi popliteales;fossa popliteada, v. saphena parvann terminasyonu yaknnda 6-7 tanelenf dmdr. Afferentleri, v. saphena parva ve tibial venlere elik eder. Efferentleri, derin inguinal lenf dmlerine gider. Ayak srt, ayak srtnn medial blm ve ayak tabannn lenfini tayan yzeyel lenf damarlar, v. saphena magna ile birlikte seyrederek yzeyel inguinal lenf dmlerinin distal grubuna drene olur. Ayan ve topuun lateral blmnn lenfini tayan yzeyel lenf damarlar, v. saphena parvaya elik ederek popliteal lenf dmlerine drene olur. Popliteal lenf dmlerine, diz ekleminin ve ayan derin lenf damarlar da gelir.
97
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
98
ANAT OM
98
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
99
ANAT OM
M. palatoglossus; isthmus fauciumu daraltr. Bylece az boluu ile orofarinksin irtibatn keser. M. palatopharyngeus Bu kaslardan sadece m. tensor veli palatini, n. mandibularis ile dierleri plexus pharyngeus tarafndan uyarlr.
DL (LINGUA)
Dil:
M. hyoglossuslar ile hiyoid kemie, M. genioglossuslar ile mandibula ya, M. styloglossuslar ile temporal kemie, Plica glossoepiglottica mediana ve lateralisler ile epiglottise, Arcus palatoglossuslar ile yumuak damaa, M. constrictor pharyngis superiorlar ile de farinkse tutunur.
DL PAPLLALARI
Papillae vallatae Papillae fungiformes Papillae foliatae Papillae filiformes; dil srtnn 2/3 n blmnde bulunan ty eklindeki papillalardr. En fazla sayda olan dilpapillalardr. Tat reseptr iermezler ve bu nedenle tat duyusu ile ilgili deildirler. Azdaki gdaya mekanik etki yaparlar.
DLN DI KASLARI
M. genioglossus;mandibuladakispina mentalis superiorlardan balar. Hiyoid kemie ve dilin mukozasna tutunur. Dili azdan dar kartr (protraksiyon). Tek tarafl altnda dili kar tarafa iter. Dilin arkaya gitmesini nleyen kastr. M. hyoglossus M. styloglossus M. palatoglossus
DLN KASLARI
M. longitudinalis superior M. longitudinalis inferior M. verticalis linguae M. transversus linguae M. palatoglossus hari, btn dil kaslar n. hypoglossus tarafndan uyarlr. M. palatoglossus, plexus pharyngeus ile uyarlr.
DLN DAMARLARI VE SNRLER Dilin ana arteri, a. carotis externann dal olan a.
lingualistir. Venz kan, v. lingualis araclyla v. jugularis internaya boalr. Dilin lenf damarlar; submental, submandibler ve derin servikal lenf dmlerine (zellikle nodus jugulodigastricus ve nodus juguloomohyoideus) gider.
99
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
100
ANAT OM
olan n. mandibularisin daldr), tat duyusunu chorda tympani (n. facialisin dal) tar. 1/3 arka blmnden ve papillae vallataelerden, her iki duyuyu da n. glossopharyngeus tar. Epiglottisin nnde kalan dilin en arka blm, yumuak damak ve farinks blmnden her iki duyuyu n. laryngeus superior (n. vagusun dal) tar.
TKRK BEZLER
I- GLANDULA PAROTIDEA
Parotis Bezi inde Bulunan Yaplar;
N. facialis ve terminal dallar V. temporalis superficialis, v. maxillaris ve bu venlerin birlemesi ile oluan v. retromandibularis A. carotis externa ve u dallar olan a. maxillaris ile a. temporalis superficialis A. transversa faciei; a. temporalis superficialisin bez iinde verdii daldr Parotid lenf dmleri Parotis bezini salglatan parasempatikler, n. glossopharyngeus ile tanr ve n. auriculotemporalis ile beze getirilir. Ductus parotideus(Stensen kanal, Stenon kanal); m. masseterin yzeyelinden geer, m. buccinatoru deler ve st ikinci molar di hizasnda vestibulum orise alr.
100
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
101
ANAT OM
Gl. submandibularis ve gl. sublingualise parasempatikler, n. facialisin chorda tympani dalyla gelir.
TONSILLA PALATINA
Orofarinksin herikiyan duvarnda, arcus palatopharyngeus ile arcus palatoglossus arasnda bulunan fossa tonsillariste (sinus tonsillaris) oturan kapsll, oval ekilli lenfoid doku kitlesidir. Tonsilla palatinalar, a. facialisin tonsillar dal besler. Tonsilla palatinalarn afferent lenf damarlar yoktur. Efferent lenf damarlar, derin servikal lenf dmlerine (zellikle nodus jugulodigastricus) gider. Tonsilla palatinalarn duyusunu, balca n. glossopharyngeusun tonsillar dallar ve ksmen n. maxillarisin dallar tar.
YUTAK (PHARYNX)
NAZOFARNKS
Burun boluklarnn arka aklklar (choanae) buraya alr. Tuba auditivann (tuba auditoria, Eustachian borusu) az (ostium pharyngeum tubae auditivae), bu parann d duvar zerindedir.
OROFARNKS
Orofarinksi, az boluundan isthmus faucium ayrr.
101
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
102
ANAT OM
LARNGOFARNKS
Plica glossoepiglotticalateralislerin altnda,larinksle parslaryngea pharyngis arasnda herikiyanda oluan kmaza recessus piriformis denir. Recessus piriformisin mukozasnda, plica nervi laryngei superioris denilen kabarnt bulunur. Bu kabarntnn altnda n. laryngeus superiorun r. internusu vardr.
II - Levator kaslar:
M. stylopharyngeus M. salpingopharyngeus M. palatopharyngeus M. stylopharyngeus hari, farinks kaslarnn tm plexus pharyngeus ile uyarlr. M. stylopharyngeus, n. glossopharyngeus tarafndan uyarlr ve bu sinirin uyard tek kastr. Plexus pharyngeus; n. vagus, n. glossopharyngeusun dallar ile ganglion cervicale superiustan gelen faringeal dallar tarafndan oluturulur. N. vagusun dallar iinde XIin kranyal parasna ait lifler bulunur.
102
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
103
ANAT OM
rectovesicalis denilen bu kmaz, periton boluunun erkeklerdeki en derin noktasdr. Kadnlarda ise, rectumun n yznden uterusa (excavatio rectouterina; Douglas kmaz) ve uterustan da mesane st yzne (excavatio vesicouterina) atlayarak iki tane kmaz oluturur. Excavatio rectouterina, periton boluunun kadnlardaki en derin noktasdr. Mesane st yznden karn n duvarna atlayan periton, buradaki baz yaplar rterek plikalar oluturur. Plica umbilicalis mediana; umbilicusla mesane apeksiarasnda, tam orta hatta uzanan plikadr. Plikann altnda allantoisin kalnts, (urachus) olan ligamentum umbilicale medianum bulunur. Plica umbilicalis medialis; plica umbilicalis medianann her iki tarafnda bulunan bu plika iinde, a. umbilicalislerin art olan chorda arteria umbilicalis (ligamentum umbilicale medialis) bulunur. Plica umbilicalis lateralis (plica epigastrica);herikitarafta, plica umbilicalis medialislerin d tarafnda yer alan bu plikalar iinde a.v. epigastrica inferior vardr.
OMENTUM MAJUS
En byk periton plikasdr. Drt yaprakldr.
103
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
104
ANAT OM
n iki yapra, midenin curvatura majorundan balar, ince barsak kvrmlar zerinden aaya doru iner. Bir kurv yapp, arkaikiyaprak olarak yukarya ykselerek, colon transversumdaki taenia omentalise tutunur.
104
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
105
ANAT OM
Snrlar
nde; ligamentum hepatoduodenale (ligamentin iinde; a. hepatica propria, ductus choledochus, v. portae hepatis vardr) Arkada; v. cava inferioru rten periton Yukarda; karacierin lobus caudatus Aada; duodenumun birinci parasnn st kenar.
105
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
106
ANAT OM
RETROPERTONEAL ORGANLAR
Aorta abdominalis ve v. cava inferior Bbrek, reter ve suprarenal bez Cisterna chyli Truncus sympathicus Colon ascendens Colon descendens Duodenumun birinci parasnn ilk yars hari, geriye kalan blm Pancreas Son drt organ balangta intraperitoneal dir. Ancak gelimenin ileri dneminde, arka yzlerini rten peritonlar erir ve retroperitoneal olurlar. Bu nedenle sekonder retroperitoneal organlar olarak bilinirler.
DUODENAL IKMAZLAR
Recessus duodenalis inferior; en ok bulunan duodenal kmazdr. nternal hernilerin en sk grld kmazdr. Recessus paraduodenalis; yetikinlere gre, fetusta ve yeni doanda daha sk bulunur. Bu kmaza olan hernilerde, kese boynu v. mesenterica inferior ile a. colica sinistrann bir daln ierir. Recessus retroduodenalis; duodenal kmazlarn en bydr. Nadiren bulunur. Aorta abdominalisin nnde, pars horizontalis (inferior) ve pars ascendens duodeninin arkasndadr.
106
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
107
ANAT OM
Diyafragma altndaki pariyetal peritonun duyusunu n. phrenicus, karn duvarn rten pariyetal peritonun duyusunu son 6 interkostal sinir, n. subcostalis ve L1 spinal sinirin dallar, fossa iliacadaki pariyetal peritonun duyusunu n. cutaneus femoris lateralis ve pelvisteki pariyetal peritonun duyusunu da n. obturatorius tar. Visseral peritonun duyusunu, rtt yada sard organn otonom sinirleri tar.
MDE (GASTER)
zofagusla birleme yerindeki aklna ostium cardiacum, duodenumla birleme yerindeki aklna da ostium pyloricum ad verilir.
Pars Pylorica
Incisura angularisten curvatura majora inen hayali vertikal izgiden, pylorusa kadar olan blmdr. Geni olan balang parasna antrum pyloricum, bundan sonra gelen yaklak 2-3 cm uzunluundakiparasna da canalis pyloricus ad verilir. Antrum pyloricum, mide doluyken en aadaki mide blmdr.
Venleri
v. gastrica sinistra; hiatus oesophageustan geen zofageal dallar vardr. Bu dallarn, v. azygos ve v. hemiazygosun zofagusu drene eden dallar ile olan anastomozlar, zofagusun alt ucunda porto-cava anastomoz oluturur. V. gastrica sinistra, direk olarak v. portae hepatise alr. v. gastrica dextra; direk olarak v. portae hepatise alr. v. gastroomentalis sinistra (v. gastroepiploica sinistra); ligamentum gastrosplenicum iindedir. V. splenicaya alr. v. gastroomentalis dextra (v. gastroepiploica dextra); v. mesenterica superiora alr. vv. gastricae breves; ligamentum gastrosplenicum iindedirler. V. splenicaya alrlar. v. prepylorica (Mayo veni); v. gastrica dextraya alr. Ostium pyloricumun dtan yerini iaret eder. Bu nedenle cerrahi bir klavuzdur.
NCE BAIRSAK
DUODENUM
lk 2.5 cmlik paras intraperitoneal, geriye kalan blm sekonder retroperitonealdir. Drt blm vardr.
107
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
108
ANAT OM
JEJUNUM - ILEUM
Flexura duodenojejunalisten balar, ostiumilealede sonlanr. Proksimalde kalan 2/5ijejunum, geriye kalan 3/5i ileumdur. Jejunum ve ileumu saran mesenterium, radix mesenterii denilen bir kkle karn arka duvarna tutunur. Radix mesenterii, soldan-saa doru oblik bir seyir gsterir.
108
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
109
ANAT OM
KALIN BAIRSAK
Plica semilunaris, colonun i yzndeki mukoza plikalardr. Taeniae coli; kaln barsan longitudinal kas liflerinin younlamas ile oluan tane erittir. Appendix vermiformisin tabanndan balarlar, rektosigmoid birlemeye yakn colon sigmoideumda biterler. Rectum ve appendix vermiformiste yoktur. Colon sigmoideumda dier yerlerdekinden daha genitir. Taenia libera; bu tenyaya hi bir yap tutunmaz. Taenia mesocolica; mesocolon transversum tutunur. Taenia omentalis; omentum majusun arka iki yapra tutunur. Tenyalarn uzunluu, kaln barsan uzunluundan daha ksa olduundan, kaln barsa bzerek haustra coli denilen keseleri olutururlar. Appendices omentales(appendices epiploicae, appendices adiposae coli);sadece kaln barsak zerinde grlen ii ya dokusu ile dolu kk periton kesecikleridir. Rectumda bulunmazlar.
CAECUM
Kaln barsan ilk ve en geni blmdr. Yaklak 6 cm uzunluundadr. Genellikle tamamen peritonla rtldr, ancak mezosu yoktur.
APPENDIX VERMIFORMIS
Appendix vermiformisin ostiumu, ostium ilealenin yaklak 2 cm altnda, caecumun posteromedial duvarndadr. ntraperitonealdir ve mesoappendix denilen gen eklinde bir mezosu vardr. Taeniae coliler, appendix vermiformisin tabanndan balar. Bu nedenle tenyalar takip edilerek appendix vermiformis bulunabilir. Appendix vermiformisin en sk rastlanan lokalizasyonu retroekaldir. kinci sklkta pelviktir.
RECTUM
Kolon sigmoideum S seviyesinde rektum olur. Rectumun i yzndeki yarmay eklinde ve transvers ynde uzanan plikalara, plicae transversae recti (Houston plikalar) ad verilir. Genellikle 3 tanedir ve en by ortada olandr (Kohlrausch plikas).
3
CANALIS ANALIS
Linea pectinata, endodermal ve ektodermal birlemeyi gsterir.
PANCREAS
Sekonder retroperitoneal bir organdr. Mide yatann en byk blmn yapan organdr.
Caput pancreatis
Duodenum kavsi iindedir. Alt sol tarafndan, yukar ve sola doru uzanan engel benzeri bir uzants vardr. Processus uncinatus denilen bu uzant, a.v. mesenterica superiorlarn arkasnda, aorta abdominalisin nndedir.
Collum pancreatis
109
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
110
ANAT OM
V. portae hepatis, bu parann arkasnda oluur.
Corpus pancreatis
n yz, bursa omentalis ile mideden ayrlr. Arka yz; aorta abdominalis, a. mesenterica superior, glandula suprarenalis sinistra, sol bbrek ve damarlar (zellikle v. renalis sinistra) ve v. splenica ile komudur. Gvdenin n kenarna mesocolon transversum tutunur. st kenarnda grlen kabarntya tuber omentale denir.
Cauda pancreatis
Sol bbrein nnden dalak hilumuna uzanr. A.v. splenica ile birlikte ligamentum splenorenalenin (lienorenale) yapraklar arasndadr.
SPLEN (LIEN)
Lig. phrenicocolicumun hemen stndedir. 9-11. kaburgalarla komudur. Hilum splenicum(lienale)hari, tamamen peritonla sarldr (intraperitonealdir). Dala saran periton, hilumdan curvatura majora (ligamentum gastrosplenicum = gastrolienale) ve solbbree (ligamentum splenorenale = lienorenale) atlar. Lig. gastrosplenicumun yapraklar arasnda; aa. ve vv. gastricae breves ile a.v. gastro-omentalis (gastroepiploica) sinistra, lig. splenorenalede ise; cauda pancreatis ve a.v. splenica bulunur. Dalan visseral yz; mide, sol bbrek, cauda pancreatis, ligamentum phrenicocolicum ve flexura coli sinistra ile komuluk yapar.
110
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
111
ANAT OM
KARACER
KARACERN PERTONSUZ ALANLARI
Area nuda Porta hepatis Sulcus venae cavae Fossa vesicae biliaris Fissura ligamenti teretis hepatis Fissura ligamenti venosi
KARACERN LGAMENTLER
Karacierin alt tane ligamenti vardr. Bunlardan be tanesi periton tarafndan oluturulurken, birisi (lig. teres hepatis) embriyonik kalntdr. Lig. falciforme hepatis; karacieri karn n duvarna balar. inde paraumbilikal venler ve v. umbilicalisin kalnts olan ligamentum teres hepatis bulunur. Lig. coronarium hepatis; karacieri diyafragmaya balayan esas ligamenttir. Area nuda, bu ligamentin yapraklar arasnda kalan gen eklindeki peritonsuz bir alandr. Lig. triangulare dextrum; lig. coronarium hepatisin n ve arka yapraklar tarafndan oluturulur. Lig. triangulare sinistrum; ligamentum falciformenin sol yapra tarafndan oluturulur. Omentum minus; karacieri, mide ve duodenuma balar. Ligamentum hepatoduodenale ve ligamentum hepatogastricum denilen iki ligamentten oluur. Lig. teres hepatis; doumdan sonra oblitere olan v. umbilicalisin kalntsdr. Lig. falciforme hepatisin iki yapra arasnda seyreder. Karacieri pozisyonunda tutan en nemli faktr karn ii basncdr.
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
112
ANAT OM
Karaciere gelen kann % 30unu a. hepatica propria (a. hepatica communisin dal) tar.
SAFRA SSTEM
nterlobler safra kanallar birleerek, daha byk toplayc safra kanallarn yapar. Toplayc safra kanallarnn birlemesi ile ductus hepaticus dexter ve sinister oluur. ki duktus porta hepatiste birleerek ductus hepaticus communisi yapar. Ductus hepaticus communis ductus cysticusla birleerek ductus choledochusu oluturur. Ductus choledochus; V. portae hepatis ve a. hepatica propria ile beraber lig. hepatoduodenale iindedir. A. gastroduodenalisile birlikte, duodenumun birinciparasnn ve pankreas bann arkasndan geip, genellikle ductus pancreaticus (Wirsung kanal) ile birletikten sonra, duodenumun ikinci parasndaki papilla duodeni major (Vater tberkl)un tepesine alr.
BBREKLER
112
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
113
ANAT OM
Retroperitoneal organlardr. Sa bbrein n yz; suprarenal bez, karacierin sa lobu, colon ascendens, flexura coli dextra, duodenumun ikinci paras (pars descendens) ve jejunum kvrmlar ile komudur. Karacier ve ince barsakla komu alanlar peritonla rtlyken, dier organlarla komu olduu alanlar peritonsuzdur. Sol bbrein n yz; suprarenal bez, dalak, mide, pankreas gvdesi, splenik damarlar, flexura coli sinistra, colon descendensin balangc ve jejunum kvrmlar ile komuluk yapar. Mide, dalak ve jejunumun komu olduu blgeler peritonla rtlyken; suprarenal bez, pancreas ve flexura coli sinistrann komu olduu alanlar peritonsuzdur. Bbreklerin st-i yzleri, glandula suprarenalis ile komudur. Bbreklerin arka yzleri; Diyafragma, m. psoas major, m. quadratus lumborum, m. transversus abdominis V.a.n. subcostalis N. iliohypogastricus ve n. ilioinguinalisle komudur. Sa bbrek 12. kosta ile sol bbrek 11. ve 12. kosta ile komudur.
Bbreklerin medial kenarlarnda bulunan yara hilum renale denir. Hilum renaledeki yaplarn nden arkaya dizilimi; VAP (U) (v. renalis, a. renalis, pelvis renalis yada ureter) eklindedir.
113
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
114
ANAT OM
tarafndan beslenir. V. renalisler, v. cava inferiora alr. Lenf damarlar, nodi aortici laterales (paraaortik lenf dmleri)e gider. Sempatikleri T -L den, parasempatikleri n. vagustan gelir.
10 1
URETER
Pelvis renalis, L1 vertebrann spinoz knts seviyesinde ureter olur. Abdominal, pelvik ve intramural olarak, paras vardr.
PARS ABDOMINALIS
Pelvis renalis ile linea terminalis arasndaki paradr. Her iki tarafn abdominal paras seyri srasnda; m. psoas majoru ve n. genitofemoralisi nden, gonadal damarlar (a.v. testicularis/a.v. ovarica) arkasndan aprazlar. Kk pelvise girerken, a.v. iliaca communisleri (bifurkasyonlarna yakn) ve a.v. iliaca externann balanglarn nden aprazlar. Sa reter, v. cava inferiorun lateralindedir. A.v. testicularis (ovarica), pars descendens duodeni, a.v. ileocolica, a.v. colica dextra ve radix mesenterii tarafndan nden aprazlanr. Sol reter ise; a.v. testicularis (ovarica), a.v. colica sinistra ve colon sigmoideum tarafndan nden aprazlanr. Mesocolon sigmoideumun apeksindeki kmazn (recessus intersigmoideus) tabanndan geer.
PARS PELVICA
Linea terminalis ile mesane arasndaki paradr. Her iki tarafta; a. umbilicalis, a. rectalis media, n. obturatorius ve a.v. obturatoriay nden aprazlar.
114
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
115
ANAT OM
Erkeklerde ductus deferensi arkasndan aprazlayp, glandula vesiculosann tam stnde fundus blmnden mesaneye girer. Ductus deferens, erkeklerde ureterle peritoneum arasndan geen tek yapdr. Pelvik para, kadnlarda fossa ovaricann arka snrn yapar. Cervix uterinin yaklak 2-3 cm lateralinde,
PARS INTRAMURALIS
Mesane duvar iindeki paradr. Mesane duvarnda yaklak 2 cm kadar oblik olarak seyreder ve ostium ureteris denilen azla mesaneye alr. reter, yerde darlk gsterir. Pelvis renalisle birleme yeri (reteropelvik birleme); reterin ikinci en dar yeridir. Apertura pelvis superioru aprazlad yer (linea terminalisi veya a. iliaca externay aprazlad yer) Mesane duvarndan getii yer (reterin en dar yeridir).
115
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
116
ANAT OM
116
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
117
ANAT OM
SCROTUM
SCROTUMUN TABAKALARI; dtan ie
Deri Tunica dartos (musculus dartos); Camper fasyasndan derive olur. Scrotum derisinin buruuk grnm bu kasn kontraksiyonu nedeniyledir. M. dartos, n. genitofemoralisin genital dal iindeki sempatik sinirlerle innerve edilir. Fascia spermatica externa; m. obliquus externus abdominisin fasyasndan derive olur. Fascia cremasterica ve m. cremaster; m. obliquus internus abdominisin fasyasndan ve liflerinden derive olur. Fascia spermatica interna; fascia transversalisten derive olur. Tunica vaginalis testisin pariyetal yapra (periorchium); peritoneumun pariyetal yapradr.
117
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
118
ANAT OM
FUNICULUS SPERMATICUS
TESTIS
Testisler, 28. haftaya kadar karn arka duvarndan anulus inguinalis profundusa gelir. Drt hafta sonra (32. hafta) scrotuma iner. Tunica vaginalis, processus vaginalisin alt ucunun kalntsdr. Tunica vaginalis testis,ikitabakaldr. Testisin tm yzeylerini rtenine lamina visceralis(epiorchium), testis zerinden scrotumun i yzne atlayanna lamina parietalis(periorchium) ad verilir. ki tabaka arasnda bulunan bolua tunica vaginalis boluu denir. Bu bolukta sv birikmesi hidrosel olarak bilinir. Her bir lobulus testis iinde, 1-3 tane tubuli seminiferi contorti denilen kvrntl tpler bulunur.
118
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
119
ANAT OM
EPIDIDYMIS
Spermlerin fonksiyonel olarak olgunluuna eritii yerdir.
119
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
120
ANAT OM
inde a.v. ovaricann bulunduu lig. suspensorium ovarii overin st ucuna tutunur. Alt ucu lig. ovarii proprium denilenligamentile uterusun cornusuna balanr. Buligament, gubernaculumun kalntsdr ve lig. latum uteri iindedir.
120
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
121
ANAT OM
Corpus uterinin st paras ve fundus uterinin lenf damarlar; lateral aortik, preaortik ve yzeyel inguinal lenf dmlerine (lig. teres uteri evresinde) gider. Parasempatikleri; S2-4 den, sempatikleri T12-L1 den gelir. Fundus ve corpus uterinin ar duyusu sempatiklerle, cervix uterinin ar duyusu ise parasempatiklerle tanr.
MEDULLA SPINALIS
Foramen magnum (yada birinci servikal spinal sinirin k seviyesi yada decussatio pyramidum)dan balar, L1-L2 arasndaki discus intervertebralis seviyesinde sonlanr. Intumescentia cervicalis, medulla spinalisin C4-T1 segmentler aras seviyede gsterdii genilemedir. Ayn saydaki vertebralar karsndadr. Plexus brachialisin kt yere uyar. Intumescentia lumbosacralis, medulla spinalisin L1-S3 segmentler aras seviyede olan genilemesidir. T9-T12vertebralar karsndadr. Plexus lumbosacralisin kt yere uyar. Medulla spinalisin alt ucu koni eklindedir (conus medullaris). L1 segmentinden sonraki (lumbosakral) segmentlerden kan iki taraf kkler, conus medullarisin aasnda cauda equina denilen at kuyruuna benzer grnm olutururlar. Conus medullaristen balayan ve filum terminale denilen uzant, medulla spinalisin kaudal parasnn kalntsdr. Yaklak 20 cm uzunluunda olan bu yapnn S seviyesine kadar uzanan ilk 15 cm lik paras, pars pialis (filum terminale internum) olarak bilinir ve pia mater tarafndan oluturulur. Filum terminalenin son 5 cm lik parasna pars duralis (filum terminale externum, lig. coccygeum) denir ve esas olarak dura mater tarafndan oluturulur.
2
121
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
122
ANAT OM
SPNAL SNRLER
Spinal sinirlerin n kkleri (radix anterior), sulcus anterolateralisten medulla spinalisi terk eder. Arka kkleri (radix posterior) ise sulcus posterolateralisten medulla spinalise girer. Radix posterioru, ganglion spinalede bulunan pseudounipolar nronlarn medulla spinalise giren merkezi uzantlar yapar. ki kk, foramen intervertebralede birleerek spinal siniri oluturur. Yaklak 1 cm uzunluunda olan spinal sinir, foramen intervertebraleden karken ramus anterior ve ramus posterior denilen iki dala ayrlr. Spinal sinirlerde parasempatik lif ve zel lif yoktur. Ganglion spinale (arka kk ganglionu); spinal sinirlerin radix posteriorlar zerinde, foramen intervertebralededir. Gvdeyle ilgili tm somatik duyularn birinci nronlar ganglion spinalelerdedir.
122
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
123
ANAT OM
Pia mater, medulla spinalisin bittii yerde (L - aras diskus seviyesinde) kapanr. Ligamentum denticulatum, medulla spinalisin herikiyannda, spinalsinirlerin n ve arka kkleriarasnda, subpiyal dokudan dura matere uzanan di benzeri ligamentlerdir. Pia mater tarafndan oluturulur.
1 2
LUMBAL PONKSYON
Yetikinlerde L veya L vertebralarn processus spinosuslar arasndan yaplr. lem srasnda srasyla u yaplar geilir. Deri-fasya-lig. supraspinalelig. interspinale-lig. flavum-epidural boluk-dura mater-arachnoidea matersubaraknoid boluk. Epidural boluk, nde; dura mater ile ligamentumlongitudinale posterius arasnda, arkada; dura mater ile ligamentum flavum arasndadr.
3 -4 4-5
123
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
124
ANAT OM
124
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
125
ANAT OM
tar. Funiculus posteriorda ipsilateral olarak ykselirler. Fasciculus gracilis; perineum, gvdenin alt paras ve alt ekstremitelerden, fasciculus cuneatus ise gvdenin st paras ve st ekstremitelerden ad geen duyular tar. Bu nedenle, fasciculus gracilis transvers kesitlerde tm medulla spinalis boyunca grlrken, fasciculus cuneatus sadece T ve yukarsndaki segmentlerde
6
grlr. T6 ve yukarsndaki segmentlerden geen transvers kesitlerde ite fasciculus gracilis, dta fasciculus cuneatus yer alr. Bu duyularn 1. nronlar ganglion spinalededir. Birinci nronlarn santral uzantlar, funiculus posteriorda ipsilateral ykselerek, medulla oblongata (bulbus)daki nucleus gracilis ve nucleus cuneatus iindeki 2. nronlarla sinaps yapar. kincinronlarn uzantlar (fibrae arcuatae internae), orta hatta decussatio lemnisci medialis denilen apraz yaptktan sonra, kar tarafta lemniscus medialis ad altnda talamusa ykselir. Talamusta nucleus ventralis posterolateralis(VPL)te bulunan 3. nronlarla sinaps yapar. nc nronlarn uzantlar, capsula internann crus posteriusundan geerek, pariyetallobda bulunan gyrus postcentralisteki primer somatik duyu korteksi (uur) olarak bilinen 3,1,2 numaral Brodmann alanna gelir.
Bu yollarla ilgili belirtiler medulla spinalis lezyonlarnda ipsilateral, medulla oblongatadaki apraz yeri ve yukarsndaki yaplarn (pons, mesencephalon, thalamus gibi) lezyonlarnda (lemniscus medialis lezyonu) kontralateraldir.
125
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
126
ANAT OM
ANTERIOR
ve
TRACTUS
Primer somatik duyu korteksine uramayan (uur alt) proprioseptif duyuyu tarlar. Gvdenin alt blm ve alt ekstremitelerle ilgilidir. Fasciculus gracilis ve cuneatus gibi ayn reseptrlerden ald bilgileri cerebelluma tar. Bu bilgiler, cerebellum tarafndan postrn devam ve alt ekstremite hareketlerinin koordinasyonunda kullanlr.
Spinoserebellar yollarnn lezyonlarnda hastalar dmemek iin oraklayarak yrrler, ancak yine de derler.
TRACTUS CUNEOCEREBELLARIS
T1 (yada C8) yukarsnda kalan segmentlerde, tractus spinocerebellaris posteriorun devam olarak kabul edilir. st ekstremitelerden ve gvdenin st blmnden uur alt proprioseptif duyuyu tar.
126
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
127
ANAT OM
ANTERIOR
ve
TRACTUS
Ganglion spinaledeki 1. nronlarn santraluzantlar, radix posteriorla medulla spinalise girdikten sonra tractus posterolateralise katlr. Burada bir yada iki segment yukar ykselir ve cornu posteriusta 2. nronlarla sinaps yapar. kinci nronlarn uzantlar, commissura alba anteriorda apraz yapar ve kar tarafa geip, tractus spinothalamicus lateralis olarak funiculus lateraliste ykselir. Bulbusta, oliva seviyesinde tractus spinothalamicus anteriorla bir araya gelir ve lemniscus spinalis ad ile talamusa ykselir. Talamustaki nucleus ventralis posterolateralis (VPL)teki 3. nronlarla sinaps yapar. nc nron uzantlar primer somatik duyu korteksine gider.
KURAL
Spinotalamik yollarn lezyonlarnda belirtiler (ar-s duyusu kayb) her zaman kontralateraldir.
127
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
128
ANAT OM
128
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
129
ANAT OM
SYRINGOMYELIA
Canalis centralis ve evresinde, santral kavitasyon (hydromyelia) ve gliozisle karakterize bir hastalktr. Genellikle servikal segmentlerde (en sk C8-T1 arasnda) grlr. Bazen lumbal segmentlerde ve bulbusta da grlebilir (syringobulbia). Lezyondan ilk olarak tractus spinothalamicus lateralisin commissura alba anteriordaki ikinci nronlarnn apraz etkilenir ve bu nedenle tutulan segmentlerle ilgili her iki taraf dermatom alanlarnda ncelikle ar ve s duyusu kaybolur. Duyu kayb omuz atks eklindedir. Dier duyular salamdr. leri dnemde alt motor nronlar da tutulur ve zellikle elin kk kaslarnda zayflk olaya elik edebilir.
TRGEMNAL YOLLAR
Yz ve ban n tarafndan dokunma-basn ve ar-s duyularn tar. Birinci nronlar, V (gang. trigeminale),VII(gang. geniculi), IX(gang. superius) ve X(gang. superius) kranyalsinirlerin ganglionlar iinde bulunan pseudounipolar nronlardr. Bu nronlarn periferik uzantlar, ilgili dalm alanlarndan duyuyu alr. Santral uzantlar beyin sapndaki ikinci nronlarn bulunduu ekirdeklere gelir. Ar-s duyusunu tayan santral uzantlar, nucleus spinalis nervi trigeminideki ikinci nronlarla, dokunma-basn duyusunu tayan santral uzantlar ise nucleus principalis nervi trigeminideki ikinci nronlarla sinaps yapar. Bu ekirdeklerdeki ikinci nronlarn uzantlar, apraz yapp kar tarafa geer ve lemniscus trigeminalis adile talamusa ykselir. Talamusta nucleus ventralis posteromedialis(VPM)teki nc nronlarla sinaps yapar. Bu ekirdekteki nc nron uzantlar, primer somatik duyu korteksine (3,1,2 numaral Brodmann alan, uur) gider. Yzn proprioseptif duyusuileilgiliekirdek, nucleus mesencephalicus nervi trigeminidir. Bu ekirdekteki unipolar nronlarn periferik uzantlar, kranyal sinirlerin dallar iinde seyrederek; diler, periodontium, sert damak, eklem kapsllerive ineme kaslarndaki gerilme reseptrlerinden basn ve kinesteziduyularn alr. ekirdekten kan santral uzantlar cerebellum, thalamus, trigeminusun motor ekirdei ve retikler formasyona gider. Mezensefalik ekirdek, balca srma kuvvetini kontrol eden mekanizmayla ilgilidir.
129
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
130
ANAT OM
Medulla oblongatann alt ucunda yada spinomedller birleme seviyesinde, liflerin yaklak %90 orta hatta apraz yapar ve kar tarafa geer. Bu apraza decussatio pyramidum denir. apraz yapan lifler, bulbusun n yzndeki pyramis bulbi denilen kabarntlar yapar. Bu nedenle bu yola tractus pyramidalis de denir. apraz yapp kar tarafa geen lifler, tractus corticospinalis lateralis ad ile funiculus lateraliste S seviyesine kadar iner. Bu segmentlerdeki motor nronlarla sinaps yapar.
4
Tr. corticospinalis, beyin sapndan geerken 3. 6. 12. kranyal sinirlerin motor nucleuslarna yakn seyreder. bu nedenle beyin sapnda kranyal sinir nukleuslarn etkileyen bir lezyon olduunda tr. corticospinalis de etkilenir (kontralateral hemipleji).
130
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
131
ANAT OM
131
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
132
ANAT OM
hemisferden (bilateral olarak) kortikonklear lif alr. Bu nedenle supranklear lezyon, sadece VII ve XII nci kranyal sinirlerle ilgilidir.
132
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
133
ANAT OM
133
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
134
ANAT OM
BULBUSUN ARTERLER
Bulbus, solunum-dolam merkezlerini ierdiinden beyin sapnn en nemli parasdr. n (paramedian) blgesini; a. vertebralisten gelen medller dallar ve a. spinalis anterior besler.
134
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
135
ANAT OM
Lateralblgesini(retroolivar blge);a. vertebralisten gelen medller dallarile a.inferior posterior cerebelli (PICA)den gelen dallar besler. Arka blgesini; a. inferior posterior cerebelli (PICA) ve a. spinalis posterior besler. Medial medller sendrom (Dejerinein anterior medller sendromu); a. spinalis anterior yada a. vertebralisin medller dallarnn tkanmas sonucu olur. XII nci kranyal sinir kklerinin tutulmasna bal, ipsilateral dil yarmnda fel (dil dar karldnda lezyon tarafna deviye olur), Tractus corticospinalisin tutulmasna bal kontralateral hemipleji, Lemniscus medialisin tutulmasna bal kontralateral vcut yarmnda roprioseptif duyu ile iki nokta ayrm duyusu bozulur. LATERAL MEDLLER SENDROM (WALLENBERG SENDROMU); a. vertebralisin yada bazen a. inferior posterior cerebellinin, bulbusu besleyen dallarnn tkanmas sonucu olur. Motor kayp yoktur. psilateral palatal ve laringeal kaslarn paralizisi nedeniyle disfaji, dizartri, bouk ses ve ipsilateral gag refleksi kayb (nuc. ambiguusun harabiyeti nedeniyle) psilateral yz yarm ile kontralateral vcut yarmnda ar-s duyusu kayb (nucleus spinalis nervi trigemini ve tractus spinothalamicus lateralisin harabiyeti nedeniyle), Vertigo, bulant, kusma ve nistagmus (vestibler ekirdeklerin tutulumu nedeniyle), psilateral Horner sendromu (inen sempatik liflerin harabiyeti nedeniyle), Ataksi; pedunculus cerebellaris inferiorun tutulmasna bal ipsilateral koordinasyon kayb, Retikler formasyondaki respiratuar merkezin tutulmasna bal hkrk olur.
PONS
V nci kranyal sinir, n-yan blmnden ponsu terk eder. Bulbustan, sulcus bulbopontinus denilen bir oluk ile ayrlr. Bu oluktan, medialden-laterale doru; VI, VII ve VIII nci kranyal sinirler kar.
135
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
136
ANAT OM
PONSUN ARTERLER
A. basilaris, a. labyrinthi, a. superior cerebelli ve a. inferior anterior cerebellinin pontin dallar tarafndan beslenir.
MESENCEPHALON
Tegmentum mesencephali; nc ventrikl ile drdnc ventrikl birletiren aqueductus mesencephali (aqueductus cerebri, Sylvius kanal) tegmentumun iinden geer. III ve IV nc kranyal sinir ekirdekleri ile inen-kan yollar tegmentumdadr. Tectum mesencephali; corpora quadrigemina, drt tane kk kabarntdr. Daha byk ve stte olan ikisine colliculus superior denir. Ani vizel uyarlara doan ba-boyun refleksinde ve gz hareketlerinin kontrolnde rol vardr. Altta olan ikisine ise colliculus inferior denir ve iitme yolu ile ilgilidir. Area pretectalis, pupilla k refleksi ile ilgili pretektal ekirdeklerin bulunduu alandr.
GRLEN
NEML
Nucleus nervi oculomotorii; n. oculomotoriusun motor ekirdeidir. Nucleus visceralis (nucleus autonomicus, Edinger-Westphal ekirdei); n. oculomotoriusun parasempatik ekirdeidir. Bu ekirdekten kan parasempatik lifler, n. oculomotorius iinde ganglion ciliareye gelir. Buradaki sinapstan sonra m. sphincter pupillae ile m. ciliarise gider. Nucleus nervi trochlearis; n. trochlearisin motor ekirdeidir. Nucleus mesencephalicus nervi trigemini;ineme kaslar, diler, di eti, sert damak ve ene ekleminin, basn ve proprioseptif duyusunun birincinronlarnn bulunduu ekirdektir. Isrma kuvvetinikontroleden mekanizma ile ilgilidir. Birinci nronlarn merkezi sinir sistemi iinde bulunduu tek ekirdektir.
136
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
137
ANAT OM
Nucleus ruber; fleksor kas tonusunun dzenlenmesi ile ilgilidir. Substantia nigra; bazal ekirdeklerden (ganglionlardan) birisidir. Dopamin reten nronlarn primer kaynadr. Motor kontrolde rol vardr.
CEREBELLUM
Esas fonksiyonu, hareketlerin koordinasyonudur. Bylece postrn devamn ve dengeyisalar. zellikle agonist ve antagonist kaslarn koordinasyonu ile ilgilidir. Cerebellum, iki tane olan hemispherium cerebelli ile bunlar orta hatta birletiren vermis cerebelliden oluur. Fissura prima, culmen ile declive arasndadr. Vermisin, lingula hari btn paralarnn serebellar hemisferlerde karl vardr.
NUCLEI CEREBELLI
Drt ift ekirdektir. Nucleus dentatus, nucleus emboliformis, nucleus fastigii ve nucleus globossustur. (DEFG). Nucleus fastigii; drdnc ventrikln atsnda lokalizedir. En iteki serebellar ekirdektir. Vestibler ekirdeklerle balantldr. Vestibler sistemle ilgili esas serebellar ekirdektir.
CEREBELLUMUN ARTERLER
a. superior cerebelli; a. basilarisin daldr a. inferior anterior cerebelli (AICA); a. basilarisin daldr a. inferior posterior cerebelli (PICA); a. vertebralisin daldr.
DIENCEPHALON
Mesencephalon ile beyin hemisferleri arasnda kalan merkezi sinir sistemi blmdr. Diencephalonun, drt blm vardr. Thalamus (dorsal talamus) Subthalamus (ventral talamus) Epithalamus Hypothalamus
137
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
138
ANAT OM
METATHALAMUS
Thalamusun kaudalinde, pulvinarn hemen altnda bulunan iki tane kk kabarntdr. Bu kabarntlarn medialde olanna corpus geniculatum mediale (CGM), lateralde olanna corpus geniculatum laterale (CGL) ad verilir. Birlikte metathalamus olarak bilinen bu kabarntlarn iinde ayn isimli ekirdekler bulunur. Nucleus corporis geniculati lateralis; grme ile ilgilidir. Retinadan giren vizel uyar, tractus opticus ile bu ekirdee gelir. ekirdekteki nronlarn uzantlar, radiatio optica ad ile oksipital lobdaki primer vizel kortekse (17 numaral BA) gider. Nucleus corporis geniculati medialis; iitme ile ilgilidir. Lemniscuslateralis ve colliculusinferiorla tanan iitme duyusu, brachium colliculi inferioris araclyla bu ekirdee gelir. ekirdekteki nronlarn uzantlar, radiatio acustica ad ile temporal lobdaki primer oditr kortekse (41 ve 42 numaral BA) gider.
138
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
139
ANAT OM
EPITHALAMUS
Thalamusun arka st tarafnda olup, epifiz bezi (pineal bez) ve habenler ekirdekleri ierir.
HYPOTHALAMUS
Visseromotor ve endokrin aktivitelerin kontrolileilgilimultifonksiyonelbir merkezdir. Otonom sinir sisteminin merkezidir. Nucleus suprachiasmaticus; Sirkadiyan(biyolojik)ritmle ilgilidir. zellikle uyuma/uyanma siklusunda rol vardr. Nucleus arcuatus (infundibularis)
139
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
140
ANAT OM
Frontal gz alan;Brodmannn 8 numaral alandr. Gyrus frontalis mediustadr. Vizeluyarlardan bamsz olarak gzn istemli hareketlerini kontrol eder (bir ua lokalize etmek iin gk yzn tarama gibi). Motor konuma alan (Broca alan); Brodmannn 44 ve 45 numaral alanlardr. Gyrus frontalis inferiordaki pars triangularis (45) ve buraya komu pars opercularis (44) blmnde lokalizedir. Motor konuma alan, fasciculus arcuatus denilen bir assosiasyon yol ile Wernicke alanyla balantldr.
140
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
141
ANAT OM
Primer oditr korteks lezyonlarnda, akustik bolukta sesin geli yn ve mesafesi, yani lokalizasyonu yaplamaz.. Oditr assosiasyon alan(Wernickenin duysal konuma alan);dominant hemisferde, gyrus temporalis superiordaki 22 numaral Brodmann alandr. 22 numaral alan; iitilen yada konuulan szcklerin anlalmas ile ilgilidir. Wernicke alan, fasciculus arcuatus denilen bir lif demetiyle Broca alanyla balantldr. itilen yada konuulan dil, primer oditr kortekste alglanr ve buradan Wernicke alanna geirilip, burada anlalr olur. Primer olfaktor alan; 34 numaral Brodmann alandr. Temporal lobun ucundaki piriform kortekstir. Primer olfaktor korteksi irrite eden lezyonlar, genellikle ho olmayan koku halsinasyonlarna neden olur.
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
142
ANAT OM
VENTRICULUS LATERALIS
Her bir hemisfer iinde bulunan C ekilli boluktur. Lateral ventrikller, thalamusun n ucunda yer alan foramen interventriculare (foramen Monro) aracl ile nc ventrikle irtibatlanr.
VENTRICULUS TERTIUS
ki taraf thalamus ve hypothalamuslarn i yzleri arasnda bulunur. nc ventrikl mezensefalonun iinden geen bir kanal ile (aqueductus mesencephali, aqueductus cerebri, Sylvius kanal) drdnc ventrikle balanr.
VENTRICULUS QUARTUS
Bulbus, pons ve cerebellum arasndadr. Drdnc ventrikl, medulla spinalisteki canalis centralis ile devam eder. Ayrca atsndaki delik (ikisi lateralde olan apertura lateralis=Luschka, birisi ortada olan apertura mediana=Magendie) araclyla, subaraknoidal bolua balanr.
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
143
ANAT OM
Beyin de, medulla spinalis gibi dtan-ie doru; Dura mater - Arachnoidea mater ve Pia mater denilen zarla sarldr.
DURAL SNSLER
Dura materin iki tabakas, baz blgelerde ayrlarak dural sinsleri oluturur. Sinus sagittalis superior;falx cerebrinin st kenar boyunca uzanr. En byk dural sinstr. BOSun esas drene olduu sinstr. Sinus sagittalis inferior; falx cerebrinin alt kenar boyunca uzanr. Sinus rectusa alr. Sinus rectus; Beynin en byk veni olan v. magna cerebri (Galen veni) ve sinus sagittalis inferior, sinus rectusa alr. Confluens sinuum (torcular Herophili); sinus sagittalis superiorun arka ucunun genilemesidir. Sinus transversus; protuberentia occipitalis interna seviyesinde balayan iki tane sinstr. Sadaki confluens sinuumun, soldaki de sinus rectusun devam olarak balar. Tentorium cerebellinin arka kenarnn yapraklar arasndadr. Sa tarafnki, sinus sagittalis superiorun devam olduu iin genellikle daha byktr. Oksipitopetrozal birlemede sinus sigmoideus adn alrlar. Sinus sigmoideus; sinus transversusun devamdr ve foramen jugulareden itibaren v. jugularis interna adn alr. Sinus occipitalis;Falx cerebellinin crista occipitalisinternaya tutunan yapraklar arasndadr. Confluens sinuuma alr. Sinus sphenoparietalis; sinus cavernosusa alr. Sinus petrosus superior; petroz kemiin st kenarnda seyreder. Sinus transversusa alr. Sinus petrosus inferior; petroz kemik ile oksipital kemik arasnda seyreder. V. jugularis internaya alr. Sinus cavernosusu v. jugularis internaya balar. Sinus cavernosus; sfenoid kemik gvdesinin her iki tarafndadr. inden a. carotis interna (A. C. I.) ve n. abducens geer (sinir, arterin lateralindedir). D duvarndan ise; n. oculomotorius, n. trochlearis, n. ophthalmicus ve n. maxillaris geer. Sinus cavernosusa alan yaplar; v. ophthalmica superior ve inferior, v. media superficialis cerebri, vv.
143
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
144
ANAT OM
cerebrales inferiores, v. centralis retinae (bazen) ve sinus sphenoparietalis. Sinus cavernosus; arkada sinus petrosus superior ile sinus transversusa, sinus petrosus inferior ile v. jugularis internaya ve venz dallar araclyla da plexus pterygoideusa balanr. Ek olarak v. Ophthalmica superior araclyla v. facialisle balantldr. Dural sinslerden; sinus sagittalis superior, sinus sagittalis inferior, sinus rectus ve sinus occipitalis tek, dierleri ifttir.
144
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
145
ANAT OM
ARACHNOIDEA MATER
Arachnodiea mater ile pia mater arasndaki bolua spatium subarachnoideum denir. Bu bolukta BOS ve byk damarlar bulunur. Villi arachnoideae ve granulationes arachnoideae, arachnoidea materin duralsinsiine olan uzantlardr. BOSu sinslere aktaran bu oluumlar, en fazla sinus sagittalis superiorda bulunur.
PIA MATER
Medulla spinaliste bulunan filum terminale nin pars pialisi ile lig. denticulatumlar da pia mater yapar. Subaraknoidal hemorajiler, genellikle arterlerdeki sakkler anevrizmalarn rptr sonucu olur.
CISTERNAE SUBARACHNOIDEAE
Baz blgelerde arachnoidea mater ile pia mater ayrlarak, cisternae subarachnoideae denilen, geni subaraknoidal boluklar oluturur. Cisterna cerebellomedullaris(cisterna magna); en byk sisternadr. Cerebellumile bulbus arasndadr. BOS, drdnc ventriklden apertura mediana (foramen Magendie) araclyla bu sisternaya gelir. Aada, medulla spinalisin subaraknoidal boluu ile devam eder. Cisterna interpeduncularis; willis halkas (circulus arteriosus cerebri) bu sisterna iindedir.
145
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
146
ANAT OM
Cisterna quadrigeminalis(cisterna superior);mesencephalonun arkasndadr. inde v. magna cerebri (Galen veni), epifiz bezi, ve a. cerebri posteriorlar bulunur. Cisterna pontis; iinde a. basilaris bulunur. Cisterna ambiens;mesencephalonun yan taraflarndadr.(UYARI: Baz kaynaklarda hatal olarak cisterna superior ile ayn kabul edilmektedir.) Cisterna lumbalis; L -Laras diskus ile S vertebra arasndadr. inde; cauda equina, BOS ve filum terminale (pars pialis) vardr.
1 2
de denir.
nucleus intermediolateralisler iindedir. Bu segmentlerden geen transvers kesitlerde, medulla spinalisin gri cevherinde cornu laterale denilen yan boynuzlar grlr. Nucleus inter mediolateralislerin cornu lateralede olu turduu stna columna intermediolateralis denir. Postganglionik sempatik nronlar, ganglion trunci sympathici (paravertebral) ve ganglion visceralis (prevertebral)te lokalizedir. Preganglionik nronlarn aksonlar, cornu anteriusta lokalize - motor nronlarn uzantlar ile beraber, medulla spinalisi radix anteriordan terk eder. Spinal sinirden ramus
146
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
147
ANAT OM
communicans albusa geer ve columna vertebralisin herikiyannda uzanan sempatik zincirdeki ganglion trunci sympathici(paravertebral ganglion) denilen ganglionlara gelir. Bu nedenle ramus communicans albus, sadece preganglionik sempatik nronlarn yer ald medulla spinalis segmentlerinde grlr ve 14 ifttir.
Ganglion truncisympathicidekipostganglionik nronlarn bazlifleri, ramus communicans griseus olarak geriye dnp, tekrar spinal sinire girer ve derideki ter bezleri, kan damarlar ve m. arrector piliye gider. Btn spinalsinirlere katlan ramus communicans griseus olduundan, ramus communicans griseuslarn says spinal sinir says (31 ift) kadardr.
C vertebralara komudur. C e karlk gelen ilk drt paravertebral ganglionun birlemesinden meydana
3 1-4
gelir. Bataki yaplara sempatik uyary gtren postganglionikliflerin (n. caroticus internus) nronlar, bu gangliondalokalizedir. Vagina caroticann arkasnda olup, n. vagusun ganglion inferiusu ile komudur. lk drt servikal spinal sinire katlan ramus communicans griseuslar, bu gangliondan kar. N. caroticus internus, ilk be torakal segmentteki preganglionik nronlarn uzantlar truncus sympathicusa getikten sonra, yukarya doru ykselerek ganglion cervicale superiusa gelir ve buradaki postganglionik nronlarla sinaps yapar. Postganglionik nronlarn uzantlar, ganglionu st ucundan n. caroticus internus ad ile terk eder. Kafa iindeki yaplara sempatik uyary tayan bu sinir, a. carotis interna evresinde plexus caroticus internus denilen bir pleksus oluturur. Pleksustan kan dallar, a. carotis internann dallar araclyla hedef organlara gider. Ganglion cervicale medium; C ya karlk gelen beinci ve altnc ganglion trunci sympathici 5-6 (paravertebral ganglionun)nin birlemesinden meydana gelir. Servikal blgedeki ganglionun en kdr. Cartilago cricoidea (veya C ) seviyesindedir.
6
Ganglion cervicale inferius; yedinci ve sekizinci ganglion trunci sympathici (paravertebral ganglionun)nin birlemesi ile meydana gelir. Genellikle birinci torakal paravertebral ganglion, ganglion cervicale inferius ile birleir. Bu durumda birlikte ganglion cervicothoracicum (stellat ganglion) ad ile bilinir. Ganglion cervicothoracicum, C7 vertebra seviyesindedir. A. vertebralisin ve apex pulmonisin arka yz ile komudur. Ansa subclavia; ganglion cervicale mediumdan kan dallardan birisi, a. subclaviann birinci parasnn nnden, altndan ve arkasndan geip yukar doru ykselerek ganglion cervicothoracicumla birleir. Buna ansa subclavia denir. Son yedi torakal gangliondan kan dallar, splanknik sinirleri oluturur. Torakal paradan orijin alan tane splanknik sinir vardr. N. splanchnicus major;T -T paravertebralganglionlardan sinaps yapmadan geen preganglionik
5 9(10)
sempatik dallar tarafndan oluturulur. Diyafragmadaki kruslardan geip, balca ganglion coeliacumdaki postganglionik nronlarla sinaps yapar. Baz dallar adrenalmedullaya gider ve buradakikromaffin hcrelerle(modifiye sempatik postganglionik nronlar) sinaps yapar. Bu nedenle glandula suprarenalis,
147
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
148
ANAT OM
preganglionik sempatik liflerin direk olarak gittii tek organdr. N. splanchnicus minor; T -T (bazen T -T ) paravertebral ganglionlardan sinaps yapmadan geen
9 10 10 11
12 preganglionik sempatik liflerce oluturulur. Diyafragmadaki kruslardan geip, ganglion aorticorenaleye gelir.
preganglionik sempatik lifler tarafndan oluturulur. Diyafragmadaki kruslardan geip, ganglion coeliacuma gelir. N. splanchnicus imus (n. renalis); T paravertebral gangliondan sinaps yapmadan geen
HORNER SENDROMU
Gang. cervicale superiusun veya buradan kan postgangliyonik liflerin lezyonunda ba boyun blgesinin sempatik innervasyonu bozulur. Bunun sonucunda; miyozis (m. dilatator pupillae (-) ) psdopitozis (m. tarsalis superior (-) ) enophtalmos (m. orbitalis (-) ) hemianhidrozis (terleme kaybolmu) facial flushing (kan damarlarnda vazodilatasyon)
148
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
149
ANAT OM
149
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
150
ANAT OM
N. OLFACTORIUS (I)
Koku yolunun birinci nronu olan bipolar nronlar, olfaktor reseptr hcrelerdir. nsanlarda oalabilme zellii olan tek nron grubudur. Ek olarak, insan sinir sistemindeki en kk apl ve miyelinsiz aksonlara sahip nronlardr. Bu nedenle en dk ileti hzna sahiptir. Thalamusa uramayan, merkezine 2 nronla tanan ve reseptr olarak nron kullanan tek duyudur. Concha nasalis superiorda lokalize olan pars olfactoriadaki bipolar nronlarn santral uzantlar, n. olfactorius ad ile etmoid kemiin kribriform laminasndan, kafa iine geer. Dura ve arachnoidea materi delip, bulbus olfactoriustaki hcrelerle sinaps yapar. Primer olfaktor korteks; Brodmannn 34 numaral alandr. Kokularn ayrt edildii yerdir.
N. OPTICUS (II)
Retinal ganglion hcrelerinin uzantlar n. opticusu oluturur. Ganglion hcrelerinin uzantlar, corpus geniculatum lateralede bulunan nronlarla sinaps yapar. Bu nronlarn uzantlar primer vizel kortekse gider. Optik sinir ve retina, diensefalonun uzantsdr. inde a.v. centralis retinae bulunur. N. opticus, beyin zarlar ile sarldr. evresinde subaraknoidal boluk vardr. Bu nedenle BOStaki basn artlar, sinirin iinden geen v. centralis retinaeye bas yapp, venz dnte obstrksiyon sonucu discus nervi opticide deme (papildem) neden olabilir.
150
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
151
ANAT OM
N. opticusu oluturan liflerin miyelin klfn oligodendrositler yapar (dier btn periferik sinirlerde miyelin klfn Schwann hcreleri yapar).
GRME YOLLARI
Her iki gzn retinasnn nazal yarmlarndan gelen lifler makulalarn nazal yarmlar da dahil (makulalarn temporal yarmlar, retinalarn temporal yarmlarndan gelen liflere katlr) orta hatta apraz yapar. Bu apraza chiasma opticum denir. Chiasma opticumdan sonraki grme yolu tractus opticustur. Bir taraf tractus opticus iinde; ayn taraf gzn retinasnn temporal yarmndan gelen liflerle, kar gzn retinasnn nazal yarmndan gelen lifler bulunur (sa tractus opticusu; sa gz retinasnn temporal yarmndan gelen liflerle, sol gz retinasnn nazal yarmndan gelen lifler, sol tractus opticusu da; sol gz retinasnn temporal yarmndan gelen liflerle, sa gz retinasnn nazal yarmndan gelen lifler oluturur). Bir baka ifadeyle; sa tractus opticusta retinann sa yarmdan gelen lifler, sol tractus opticusta da sol yarmdan gelen lifler bulunur. Buna gre bir taraf tractus opticus, grme alannn kar yarmn grr. Tractus opticusu oluturanliflerin ou, corpus geniculatum laterale (CGL)de bulunan nc nronlarla sinaps yapar. Bir miktarlif vizeluyarlarlailgilirefleksleriin, CGLye uramadan brachium colliculisuperioris araclyla area pretectalise ve colliculus superiora gider. CGLden balayan nc nron uzantlar, tractus geniculocalcarinus (radiatio optica, ) ad ile primer vizel kortekse (17 numaral Brodmann alan) gider. Bir taraf sulcus calcarinusun st duda, grme alannn kar yarmnn alt eyrei ile, alt duda da grme alannn kar yarmnn st eyrei ile ilgilidir. Bir taraf tractus opticus, CGL, radiatio optica ve vizel korteks; grme alannn kar yars ile ilgilidir.
151
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
152
ANAT OM
dudan tutan lezyonlar ise kontralateral alt homonimos kuvadrantik anopiaya neden olur. Vizel korteksin major arteri, a. cerebri posteriordur. Ancak makulann temsil edildii alan, ek olarak a. cerebri mediadan da beslenir. Vizel korteksin vaskler lezyonlarnda da (a. cerebri posterior tkanmas) kontralateral homonimos hemianopia olur. Ancak makler (santral) grme salam kalr Polus occipitalise oturan lezyonlar, kontralateral homonimos makler defekte neden olur. Sa polus occipitalise bas yapan bir lezyonda, sol homonimos parasantral skotom (yada sol homonimos makler defekt) olur.
N. OCULOMOTORIUS (III)
Fossa interpeduncularisden ve sulcus pontocruralisten beyin sapn terk eder. Sinus cavernosusun d duvarndan geer. Fissura orbitalis superior ve Zinn halkasndan geerek orbitaya gelir.
152
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
153
ANAT OM
N. TROCHLEARIS (IV)
Sadece somatomotor lif tar. M. obliquus superioru uyarr. Beyin sapn arka yznden terkeden tek kranyal sinirdir. Beyin sapn terk etmeden hemen nce apraz yapan tek kranyal sinirdir. Bu nedenle bir taraf nucleus nervi trochlearis, kar taraf m. obliquus superioru uyarr. Sinus cavernosusun d duvarndan, anulus tendineus communisin dndan ve fissura orbitalis superiordan geip, orbitaya girer.
N. trochlearisin lezyonlarnda, gz aaya-da bakamaz. Vertikal diplopi vardr. Hasta diplopiyi dzeltmek iin, ban lezyonun kar tarafna ve ne eer. Bu hastalar zellikle merdiven inerken ve okurken glk ekerler. N. trochlearisin ekirdeini tutan lezyonlar kar taraf m. obliquus superiorda, n. trochlearisi tutan lezyonlar ise ayn taraf m. obliquus superiorda fonksiyon kaybna neden olur.
N. ABDUCENS (VI)
Sadece motor lif tar. Motor ekirdei (nucleus nervi abducentis) A. carotis int.nn lateralinde, sinus cavernosusun iinden geer. Fissura orbitalis superiordan ve Zinn halkasndan geerek orbitaya girer. M. rectus lateralisi innerve eder.
N. abducens (VI) En uzun subaraknoidal seyirli kranyal sinirdir. Petroz apeksteki Dorella kanalndan geer. Tmr, Anevrizma, KBAS, Kafa travmasndan en ok etkilenen kranyal sinirdir. Lezyonunda; e alk
153
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
154
ANAT OM
Horizontal diplopi
N. TRIGEMINUS (V)
Byk bir duyu kk ve kk bir motor kk vardr. N. trigeminusun tane duyu, bir tane motor, toplam drt tane ekirdei vardr. Nucleus principalis nervi trigemini; ba ve yzn dokunma-basn duyularnn ikinci nronlarnn bulunduu ekirdektir. Kornea refleksi ile ilgili ekirdektir. Nucleus spinalis nervi trigemini; ba ve yzn ar-s duyularnn ikinci nronlarnn bulunduu ekirdektir. Bu iki ekirdekten kan ikinci nron uzantlar, apraz yaptktan sonra lemniscus trigeminalis(tractus trigeminothalamicus) adile thalamustakinucleus ventralis posteromedialis (VPM)tekinc nronlarla sinaps yapar. nc nron uzantlar, primer somatik duyu korteksinde (3,1,2 numaral Brodmann alan) sonlanr. Nucleus mesencephalicus nervi trigemini; mezensefalonun alt blm ile ponsun st paras arasnda lokalizedir. Psdounipolar nronlarn periferik uzantlar, n. maxillaris ile n. mandibularis iine girip, periyodental ligamentlerden ve ineme kaslarndan kinestezi (proprioseptif) duyusunu alr. Isrmann kontrolnn devamllnda nemli olan ene hareketlerini kontrol eder. Merkezi sinir sisteminde, birinci duyu nronlar ieren tek ekirdektir. Nucleus motorius nervi trigemini; ponsta lokalizedir. Bu ekirdekten kan motor lifler mandibler dala katlr. Ganglion trigeminale (Gasserian ganglionu, semilunar ganglion); n. trigeminusun duyu ganglionudur. Temporal kemiin petroz parasnn apeksi zerinde oturur (impressio trigeminalis). Gangliondan tane dal kar. N. ophthalmicus (V1) ve n. maxillaris (V2), sadece duyu lifleri ierir. N. mandibularis (V3) ise miks olup, motor ve duyu lifleri ierir.
154
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
155
ANAT OM
N. ophthalmicus (V1);
Sadece sensitif lif tar. Sinus cavernosusun d duvarnda seyreder. Orbitaya fissura orbitalis superiordan geerek girer. Bulbus oculi, burnun tepesi ve gzlerin zerindeki yz blgesinin deri duyusunu alr.
N. maxillaris (V2);
Sadece sensitif lif tar. Sinus cavernosusun d duvarnda seyreder. For. rotundumdan geerek fossa pterygopalatinaya gelir. Orbitaya fissura orbitalis inferiordan geerek girer (n. infraorbitalis). Gzlerin altnda ve st dudan yukarsnda kalan yz blgesinin deri innervasyonu salar.
N. mandibularis (V3);
Motor ve sensitif lif ierir. For. ovaleden karak fossa infratemporalise girer ve burada 3 nemli dal verir; N. auriculotemporalis; Kulak derisi, d kulak yolu ve temporal blge derisinden duyu alr. N. lingualis; Dilin 2/3 n ksmnn genel duyusunu tar. N. alveolaris inferior; for. mandibulae ya girer ve alt ene dileri, alt dudak ve azn altnda kalan blgenin duyusunu alan dallar verir. N. mandibularisin innerve ettii kaslar; ineme kaslar, m. tensor tympani, m. tensor veli palatini, m. mylohyoideus,
155
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
156
ANAT OM
m. digastricusun venter anterioru
N. FACIALIS (VII)
Motor, duyu ve parasempatik lif ieren miks bir sinirdir. tane ekirdei vardr. Nucleus nervi facialis; motor ekirdeidir. Ponsta lokalizedir. ekirdekten kan motor liflerin innerve ettii kaslar; Mimik kaslar, M. stapedius, M. stylohyoideus M. digastricusun venter posterioru Nucleus lacrimalis-Nucleus salivatorius superior; fasiyal sinirin parasempatik ekirdekleridir. Nuc. lacrimalis, gl. lacrimalise Nuc. salivatorius superior, gl. sublingualis ve gl. submandibularise giden parasempatik lifler verir. Nucleus tractus solitarius; tat duyusunun ikinci nronlarnn bulunduu ekirdektir. Temporal kemikteki canalis nervi facialis (Fallopian kanal) iinde seyreder. Kemik ii en uzun seyir gsteren kranyal sinirdir. N. facialisin canalis nervi facialis (Fallop kanal)te verdii dallar; N. petrosus major; gang. geniculiden kar. Gl. lacrimalise giden parasempatikleri tar. N. stapedius; m. stapediusu innerve eder. Chorda tympani; Orta kulaa arka duvarndan girer, kulak zarnn i yznden geer. Fissura petrotympanicadan geerek temporal kemii terk eder. Fossa infratempolariste n. lingualise (n. mandibularisin dal) katlr. Ganglion geniculi fasiyal sinirin ganglionudur. Temporal kemikteki fasiyal kanal iindedir. Ganglion iinde genel somatik duyularn ve tat duyusunun birinci nronlar bulunur.
156
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
157
ANAT OM
Santral tip fasiyal paralizi supranklear lezyonda olur. Az salam tarafa (yada lezyonun olduu tarafa) kayar ve lezyonun kar tarafndaki az kesi aaya sarkar. Kornea refleksi salamdr. Periferik tip fasiyal paralizi(Bell paralizi) intranklear yada infranklear lezyonlarda olur. Az salam tarafa(lezyonun kar tarafna)kayar velezyon tarafndakiaz kesiaaya sarkar. Kornea refleksi kaybolur. Gz kapatlamaz. AIDS, sarkoidoz, Lyme hastal, tmr ve diabetin bir komplikasyonu olarak grlebilir. Ganglion geniculinin proksimalindekilezyonlarda;ipsilateralyz yarmnn tm kaslarnda paralizi, dilin 2/3 n blmnden tat duyusu kayb, hiperakuzi ve tkrk sekresyonu ile lakrimasyonda bozulma olur. Ganglion geniculinin distalinde, ancak chorda tympaninin proksimalindeki lezyonlarda; ipsilateral yz yarmnn tm kaslarnda paralizi, dilin 2/3 n blmnden tat duyusu kayb, hiperakuzi ve tkrk sekresyonunda bozulma olur. N. petrosus major, lezyondan etkilenmedii iin lakrimasyon salamdr. Foramen stylomastoideumdaki lezyonlarda; sadece ipsilateral yz yarmnn tm kaslarnda paralizi olur. Fasiyal sinir lezyonlarnda olan hiperakuzinin nedeni, m. stapediustaki fonksiyon kaybdr. Ganglion geniculinin proksimalindekifasiyalsinirlezyonlarnda, aksonlarn yanl rejenerasyonu sonucu n. intermediustaki preganglionik parasempatik lifler, chorda tympani yerine n. petrosus majora girer ve glandula lacrimalise gider. Bu durumda kii yemek yerken, lezyon tarafndaki gznden ya akar (crocodile tears syndrome, Bogorad sendromu). Mi-mi-mi sylenmesi, dudaklar hareket ettirir (fasiyal sinir test edilir).
N. VESTIBULARIS
Ban pozisyonu ve hareketleri ile ilgili bilgileri tar. Ban statik pozisyonu ile ilgili bilgiler, i kulakta bulunan utriculus ve sacculustaki ty hcreleri tarafndan, ban hareketleri ile ilgili bilgiler ise ductus semicircularislerdeki ty hcreleri tarafndan alnr. Meatus acusticusinternusun dibindelokalize ganglion vestibularedekibipolar nronlarn periferik uzantlar ty hcrelerinden uyary alr. Santral uzantlar, n. vestibularis olarak uyary vestibler ekirdeklere ve serebelluma getirir. Beyin sapnda toplam 8 tane vestibler ekirdek vardr.
N. COCHLEARIS
Cochleadaki canalis spiralis modioli iinde lokalize ganglion cochleare (ganglion spirale cochleae, Corti ganglionu)dekibipolar nronlarn santraluzantlardr. N. cochlearis, primer oditrliflerdir. Bulbopontin birlemedeki nuclei cochlearesteki nronlarla sinaps yapar. Beyin sapnda drt adet koklear ekirdek vardr.
157
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
158
ANAT OM
itmenin algland alandr. Temporallobdakigyrus temporalis superiordaki gyri temporales transversi (Heschlin transvers giruslar)dir. itilen kelimelerin anlam ile ilgili alan, Wernicke alan olarak bilinir (22 numaral BA).
Sensrinral tip iitme kayb; iitmede fonksiyon gren nral yaplarn harabiyeti nedeniyle olur. Cochlea, n. cochlearis yada nuclei cochlearesteki bir harabiyet, lezyon tarafnda tam iitme kaybna yol aar. Lemniscuslateraliste hem apraz yapm(daha fazla oranda)hem de yapmamlifler bulunduundan, lezyonlarnda kar tarafta daha fazla olmak zere her iki kulakta ksmi iitme kayb olur. Corpus trapezoideum lezyonlarnda, her iki kulakta eit derecede ksmi iitme kayb olur. Primer oditr korteks harabiyetlerinde, sesin iitilmesinde ok az bir kayp olur. Ancak gelen sesin lokalizasyonu yaplamaz.
N. GLOSSOPHARYNGEUS (IX)
Oliva ile pedunculus cerebellaris inferior arasnda, sulcus retroolivaristen bulbusu terk eder. Foramen jugulareden geip, kafa dna kar. tane ekirdei, iki tane ganglionu vardr.
158
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
159
ANAT OM
Motor ekirdek; bulbusta bulunan nucleus ambiquusun st parasdr. Buradan kan lifler, n. glossopharyngeus iinde m. stylopharyngeusu uyarr. Bu kas, n. glossopharyngeus tarafndan uyarlan tek kastr. Nucleus salivatorius inferior; parasempatik ekirdeidir. Glandula parotideann parasempatik uyars ile ilgilidir. Nucleus tractus solitarius; dilin 1/3 arka blmnden tat duyusunu tayan birinci nronlarn santral uzantlar, n. glossopharyngeus iinde seyrederek bu ekirdekteki ikinci nronlarla sinaps yapar. Tonsilla palatina ve orta kulak boluunun duyusunu tar. Kafay foramen jugulareden terk eder. En uzun kranyal sinirdir. ekirdei, iki de ganglionu vardr. Motor ekirdek; bulbusta bulunan nucleus ambiquusun orta parasdr. Buradan kan VE lifler, farinksin konstriktr kaslar ile larinks kaslarn uyarr. Nucleus posterior nervi vagi (nucleus dorsalis nervi vagi); parasempatik ekirdeidir. Solunum ve dolam sistemi organlar ile flexura coli sinistraya (yada colon transversumun 2/3 sa blm) kadar tm sindirim sistemi organlarna parasempatik uyary tar. Nucleus tractus solitarius; epiglot civarndan tat duyusunu tayan birinci nronlarn santral uzantlar, n. vagus iinde seyrederek bu ekirdekteki ikinci nronlarla sinaps yapar. N. laryngeus superior; iki dala ayrlr. N. laryngeus internus denileni, plica vocalisler seviyesine kadar larinks mukozasnn duyusunu tar. Bu dal a.v. laryngea superior ile birlikte membrana thyrohyoideay deler. N. laryngeus externus denilen dier dal, a. thyroidea superior ile birlikte seyreder ve m. cricothyroideusu innerve eder. N. laryngeus recurrens; sa taraftaki a. subclaviann birinci parasnn altndan, sol taraftaki ise arcus aortaenin altndan kavis yapp a. thyroidea inferior ile birlikte yukar doru seyreder. N. laryngeus recurrens, m. cricothyroideus hari, tmlarinks kaslarnn motor siniridir. Ayrca plica vocalislerin altnda kalan larinks blgesinin mukoza duyusunu tar. N. laryngeus recurrensin terminaline n. laryngeus inferior denir.
N. VAGUS (X)
N. ACCESSORIUS (XI)
Motor sinirdir. Kranyal ve spinal olarak iki kk vardr. Kranyal kkn, nucleus ambiquusun alt parasndaki nronlarn aksonlar yapar. Spinal kk oluturan lifler, medulla spinalisin servikal ilk 5 segmentinden kar. Spinalkknlifleriyukarya doru ykselip, foramen magnumdan geer ve kranyalkknlifleriile birleerek n. accessoriusu yapar. Foramenjugulareden kafa dna kar. Spinalpara m. sternocleidomastoideus ve m. trapeziusu uyarr. Kranyal para ise n. vagusa katlr. N. accessorius, iyatrojenik olarak en sk yaralanan sinirdir. Arka boyun geninde, sadece deri ve fasya ile rtl olduu iin, blgedeki cerrahi giriimlerde risk altndadr. Spinal kkn lezyonunda, ban kar tarafa evrilmesi zayflar. M. trapezius felci nedeniyle, ipsilateral omuz dkl olur. Kolun horizontalden yukarya kaldrlmas gleir.
N. HYPOGLOSSUS (XII)
Bulbusu n yznden terk eden tek sinirdir. Oksipital kemikteki canalis nervi hypoglossiden kafay terk eder.
159
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
160
ANAT OM
Motor sinirdir. M. palatoglossus hari (bu kas plexus pharyngeus tarafndan uyarlr) dilin tm kaslarn uyarr. M. genioglossusu uyaran nronlar, sadece kar taraf korteksten kortikonklear lif alrken, dier nronlar her iki taraf korteksten kortikonklear lif alr.
Santral tip paralizi; supranklear lezyonlarda olur. Dil dar kartldnda, salam tarafn m. genioglossusu tarafndan itildii iin, lezyonun kar tarafna deviye olur. Atrofi yoktur. Periferik tip paralizi; intranklear yada infranklear lezyonlarda olur. Dil dar kartldnda, salam tarafn m. genioglossusu tarafndanitildiiiin,lezyon tarafna deviye olur. Ek olarak o taraf dilyarmndaki kaslarda atrofi vardr. Bu nedenle dizartri olur. Dil az iindeyken, paralizik taraf dil yars salam tarafa gre daha yukardadr. paralizilerde, dil hareketsiz kalr. Konuma yavatr ve yutma gl olur. felcinde, dilin genel duyusunda ve tat duyusunda bozulma olmaz. hareket ettirir (hipoglossus test edilir). Bilateral
N. hypoglossus
KULAK (AURIS)
MEATUS ACUSTICUS EXTERNUS
D 1/3lk blm elastik kkrdak, ite kalan 2/3lk blm kemiktir. Kanaln n ve st duvarlarnn duyusunu n. auriculotemporalis, arka ve alt duvarlarnn duyusunu da n. vagusun aurikler dal tar.
AURIS MEDIA
Temporal kemiin petroz parasnda dzensiz bir boluktur. erisinde; Malleus, incus, stapes M. stapedius M. tensor tympani Chorda tympani Plexus tympanicus (n. tympanicus) vardr.
160
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
161
ANAT OM
Paries labyrinthicus(i duvar);cavitas tympaniilei kula ayran duvardr. zerinde; fenestra vestibuli, fenestra cochleae, promontorium ve prominentia canalis facialis denilen yaplar bulunur. Promontorium; i kulakta bulunan cochleann cavitas tympani iine yapm olduu kntdr. zerinde, plexus tympanicus denilen sinir a bulunur. Fenestra vestibuli (oval pencere); Cavitas tympaniyi, i kulaktaki vestibuluma balar. Stapesin taban ile kapatlr. Fenestra cochleae (yuvarlak pencere); Cavitas tympaniyi cochleann scala tympanisine balar. Membrana tympanica secundaria ile kapatlr. Prominentia canalis facialis, canalis facialisin, transvers segmentinin cavitas tympani iine yapm olduu kntdr.
Paries mastoideus (arka duvar); bu duvarn st blmnde, recessus epitympanicusu antrum mastoideuma irtibatlayan, aditus ad antrum mastoideum denilen byk ve dzensiz bir delik vardr.
161
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
162
ANAT OM
Duvarn alt blmnde, fenestra vestibulinin hemen arkasnda grlen eminentia pyramidalis isimli kabarntnn iinde m. stapedius bulunur. Fasiyal kanaln inen segmenti bu duvardr. Chorda tympani, bu duvardan orta kulak boluuna girer. Paries caroticus (n duvar); A. carotis interna ile komudur. st blmnde grlenikiazdan;stte olan m. tensor tympaniyiieren semicanalis musculitensoris tympaniye, alttaki ise tuba auditivann kemik blmnn oluturduu semicanalis tubae auditivaeye aittir. ki kanala birlikte canalis musculotubarius denir. Parotis bezine parasempatikleri gtren n. petrosus minor, orta kulak boluunu bu duvardan terk eder. Paries membranaceus (d duvar); membrana tympanica yapar. MEMBRANA TYMPANICA; Cavitas tympaniyi, meatus acusticus externustan ayrr. Chorda tympani, zarn st blmne yaslanarak geer. Manubrium mallei, membrana tympanicann i yznden, orta noktasna kadar skca yapr. Politzer geni n alt kadrandadr. Miringotomi arka-alt kadrandan yaplr. Zarn duyusunu; n. auriculotemporalis, n. vagusun aurikler dal, n. glossopharyngeusun timpanik dal ve muhtemelen n. facialis tar. Buna gre; V, VII, IX ve X ncu kranyal sinirler zardan duyu tar.
KULAK KEMKKLER
Membrana tympanicadan, fenestra vestibuliye (yada zardan i kulaa) doru; malleus, incus ve stapes (MIS) olarak sralanrlar (i kulaktan zara doru SIM).
162
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
163
ANAT OM
Malleus; ekli ekice benzer. Manubrium mallei kulak zarna tutunur. Bu kntnn st ucuna m. tensor tympaninin tendonu yapr. Incus; ekli rse benzer. Caput mallei ile sellar tip eklem yapar (articulatio incudomallearis). Stapes ile sferoid bir eklem kurar (articulatio incudostapedialis). Stapes; vcudun en kk kemiidir. ekli zengiye benzer. Basis stapedis, oval ekilli olup fenestra vestibuliye elastik bir ba araclyla tutunur. (syndesmosis tympanostapedialis). Boynunun arka tarafna m. stapediusun tendonu insersiyo yapar.
LABYRINTHUS OSSEUS
Vcutta, dilerden sonra en sert kemik dokusudur. Labyrinthus membranaceusu bir kabuk gibi
163
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
164
ANAT OM
sarar. kisi arasnda kalan bolua perilenfatik boluk denir . inde ekstraselller svya benzeyen ve sonuta BOSa karan perilenf (perilymh) denilen bir sv dolar. Kemik labirint; vestibulum, canales semicirculares ve cochlea olarak blmden oluur.
Cochlea
Salyangoz kabuuna benzer. Kemik labirintin n parasdr. Cupula cochleae denilen tepesinden,basis cochleae denilen tabanna doru santralolarak uzanan konik ekillikemik yapya modiolus cochleae denir. Ganglion cochleare(ganglion spirale cochleae, Corti ganglionu), modiolusta bulunan canalis spiralis modioli iindedir. Modiolus, yukarda lamina modioli denilen ince bir kemik yaprak ile sonlanr. Vestibulumdan balayp, modiolusun etrafnda yaklak 2.75 defa dnen ve cupula cochleaede sonlanan bir spiral kanal vardr. Canalis spiralis cochleae denilen bu kanal, yaklak 35 mm uzunluundadr ve birinci kvrm, cavitas tympanideki promontorium denilen kabarnty oluturur. Kanal, modiolustan uzanan spiral ekilli bir kemik lamina ile ksmen ikiye ayrlr. Lamina spiralis ossea denilen bu lamina, kanaln d duvarna kadar uzanmaz ve serbest olarak sonlanr. Arada kalan blm, lamina basilaris (membrana spiralis, paries tympanicus) isminde bir zar tamamlar. Bu zar,lamina spiralis osseadan balar,ligamentum spirale araclyla kanaln d duvarna tutunur. Corti organ (organum spirale), bu zarn zerindedir. Kemik laminann serbest ucundan, kanaln duvarna uzanan dier zar yap paries vestibularis (membrana vestibularis, Reissner membran)tir. Canalis spiralis cochleae, bu yaplar ile bolua ayrlr. Lamina spiralis ossea ve paries vestibularis ile kanaln d duvar arasnda kalan bolua scala vestibuli denir ve iinde perilenf vardr. Scala vestibuli, fenestra vestibuliye (oval pencere) bakar. Lamina spiralis ossea velamina basilarisile kanaln d duvar arasnda kalan bolua scala tympani denir ve iinde perilenf vardr. Scala tympani, fenestra cochleaeye (yuvarlak pencere) bakar. Lamina basilaris ve membrana vestibularis (paries vestibularis) ile kanaln d duvar arasnda kalan bolua ductus cochlearis (scala media) denir ve iinde endolenf vardr. Ductus cochlearis, scala vestibuliden membrana vestibularis ile, scala tympaniden ise lamina basilaris (membrana spiralis) ile ayrlr. Organum spirale (Corti organ), lamina basilarisin zerinde, scala media (ductus cochlearis)dadr. Lamina spiralis ossea da, canalis spiralis cochleae gibi modiolus etrafnda 2.75 defa dner. Cupula cochleae altnda, hamulus laminae spiralis denilen engeleklinde bir kntile sonlanr. Scala vestibuli ile scala tympani, hamulus laminae spiralis ile lamina modiolinin snrlad helicotrema denilen dar bir aklk araclyla, cupula cochleaenin altnda irtibatlanr.
164
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
165
ANAT OM
LABYRINTHUS MEMBRANACEUS
inde endolenfin (endolympha) dolat, birbirleriyle balantl kapal bir kanallar sistemidir.
Ductus cochlearis
Canalis spiralis cochleaede, scala tympani ile scala vestibuli arasnda, kokleann d duvar boyunca seyreden spiral ekilli bir kanaldr. Alttan lamina basilaris, stten de membrana vestibularis ile kapatlr. Ductus reuniens denilen bir kanal ile sacculusla balantldr. Lamina basilaris; lamina spiralis ossea ile birlikte, canalis spiralis cochleaeyi scala vestibuli ve scala tympaniye ayrr. Modiolus evresinde, canalis spiralis cochleae ve lamina spiralis ossea gibi 2.75 defa dner. Lamina basilaris, zarn kesitteki addr. Zarn tamamna membrana spiralis (paries tympanicus) denir. Corti organ, scala media (ductus cochlearis)dadr. Lamina basilaris zerinde oturur. Corti organnda bulunan ty hcreleri, gelen ses dalgalarnn frekansn ve amplitdn tayin eden transdserlerdir.
165
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
166
ANAT OM
Mnire hastal
etyolojisi bilinmeyen, oditr ve vestibler reseptr organlar etkileyen bir hastalktr. Bulant, kusma, tinnitus (kulak nlamas) ve ilerleyici sensrinral iitme kaybnn elik ettii tekrarlayan vertigo ataklar ile karakterizedir. Endolenfin volmndeki ar art (endolenfatik hidrops) nedeniyledir. Ancak olu mekanizmas bilinmiyor. Hastaln ileri evrelerinde zar labirint rptr olabilir.
KULAIN DAMARLARI
A.labyrinthi;sk olarak a.inferior anterior cerebelliden, nadiren de a. basilaristen ayrlr. Meatus acusticus internustan geip i kulaa gelir. V. labyrinthi, sinus petrosus inferiora alr.
ORBITA VE NDEKLER
Orbita; tepesi arkada, taban nde piramit eklinde iki boluktur. Tepesi, fissura orbitalis superiorun hemen i tarafnda yer alan canalis opticustadr. Anulus tendineus communis (Zinn halkas); canalis opticusu kuatan bu fibrz halka, periosteumun kalnlamas ile oluur. Rektus kaslarnn balama yeridir. N. opticus, a. ophthalmica, n. oculomotoriusun st ve alt dal, n. abducens ve n. nasociliaris halkann iinden geer. Bazen oftalmik venler de geebilir.
M. rectus medialis; gze addksiyon yaptrr. M. rectus lateralis; gze abdksiyon yaptrr. lk kas n. oculomotorius, sonuncusunu ise n. abducens uyarr.
166
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
167
ANAT OM
Musculi obliquii; iki tanedir. M. obliquus superior; Gz aa-da baktrr. Gzn aaya bak hareketinde m. rectus inferiorla birlikte alr. N. trochlearis tarafndan uyarlr. M. obliquus inferior; Gz yukar-da baktrr. Gzn yukar bak hareketinde m. rectus superior ile birlikte alr. N. oculomotorius tarafndan uyarlr.
ORBITANIN DAMARLARI
Orbitadaki oluumlar ve bulbus oculiyi, a. carotis internann dal olan a. ophthalmica besler. A. carotis interna, sinus cavernosusu terk ederken ilk olarak bu daln verir. A. ophthalmicann orbitada verdii en nemli dal; a. centralis retinae (Zinn arteri)dir. A. centralis retinae, bulbus oculiye yakn n. opticusu deler ve iine girer. Discus nervi opticiden kp retinada dallanr. Orbitann venz kann oftalmik venler tar. Orbitada lenf damar ve lenf dm yoktur.
BULBUS OCULI
167
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
168
ANAT OM
CORNEA
Cornea, gze gelen nlarn en fazla krlmaya urad yerdir. I kran dier yaplar; corpus vitreum, lens ve humor aquosustur. Cornea, kan ve lenf damar iermez (avasklerdir). Beslenmesini difzyon yolu ile humor aquosustan salar. Duyusunu, oftalmik sinirin dallar tar.
SCLERA
168
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
169
ANAT OM
Duramaterin kadeh eklindeki genilemesidir. Gze eklini veren fibrz bir yapdr. Gz ii basn artlarnda, gzn eklinin devamlln salar. Limbus corneaede, sclerann i yzne yakn olarak lokalize kanala, sinus venosus sclerae (Schlemm kanal) denir. Humor aquosus, n kamaradan bu kanala geer.
CHOROIDEA
Sclera ile retina arasnda, kahverenkli ba dokusu tabakasdr. Vaskler tabakann byk blmn (arka 2/3n)yapar. Retinadakikonive basilhcrelerinibesler ve ayn zamanda yapsnda bulunan melanositlerle, iddetli absorbe eder. Bylece yansmay nler.
CORPUS CILIARE
Lensin askda tutulmasnda ve akomodasyon mekanizmasnda rol vardr. Arkada choroidea, nde irisle devamldr. Corpus ciliare zerinde processus ciliaris denilen plikalar bulunur. Humor aquosus, processus ciliarislerin epitelinde sentezlenir. M. ciliaris, corpus ciliarededir. Kasn fonksiyonu, yakn grme iin lensi fokuslamaktr (akomodasyon). Kasn kontraksiyonu ile corpus ciliareden lens kapslne uzanan iplikikler (fibrae lentis) gever ve lens kalnlar. Bylece gz yakna uyum yapar. M. ciliaris, parasempatik liflerle uyarlr.
IRIS (gkkua)
Choroideann ne doru devam olan iris, melanositler ieren vaskler bir ba dokusudur. Cornea ile lens arasndadr. Camera anterior bulbi oculi ile camera posterior bulbi oculiyi ayrr. Gze giren n miktarn dzenler. Iris, melanositler az olduunda ak mavi, ok olduunda ise koyu kahve renkli grnr. Iris ile cornea arasndaki aya, iridokorneal a denir. Irisin i kenar serbesttir ve pupilla denilen delii snrlar. Gze gelen k miktar, pupillann boyutuyla kontrol edilir.
169
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
170
ANAT OM
lokalizedir. Lamina cribrosa scleraenin zerindedir. Optik diskin evresikabark olup, ortas ukur eklindedir. Bu grnmnden dolay discus nervi opticiye papilla ad da verilir. Optik diskte koni ve basil hcresi yoktur. Bu nedenle a duyarszdr ve kr nokta olarak bilinir. Optik disk ve evresine fundus ad verilir. KBASta grlen optik diskteki demin (papildem) nedeni, n. opticus evresindeki subaraknoidal boluktaki basn art sonucu, v. centralis retinaenin kompresyonuna bal retinadan venz dnn engellenmesidir.
MACULA LUTEA
Discus nervi opticinin altnda ve lateralindedir. Maculann santral blgesi, hafif ukurdur. Fovea centralis yada foveola denilen bu ukur alanda, yksek konsantrasyonda koni hcreleri vardr ve bu nedenle gzn en keskin gren yeridir.
HUMOR AQUOSUS
Gziinde var olan basntan ve bu basncn devamllndan sorumludur. Bylece bulbus oculinin boyutlarn korur. Ayrca lens ve corneay besler. Humor aquosus, processus ciliarislerin epitelinde yaplr. Salglandktan sonra nce arka kamerada toplanr. Buradan pupilla araclyla n kameraya gelir. n kameranni duvarnda,iridokornealbirlemede bulunan trabekler dokudan (Fontana boluklar) geip, sclerann i yznde bulunan sinus venosus sclerae (Schlemm kanal)ye boalr. Kanal, vv. ciliares anterioreslere drene olur.
LENS
Avaskler, bikonveks ekilli ve kapsll bir yapdr. Iris ile corpus vitreum arasndadr. Corpus ciliareden kapsle uzanan iplikiklerle (fibrae lentis, zonula ciliaris, ligamentum suspensorium, Zinn zonulas) yerinde tutulur. Akomodasyonda fonksiyonu olan lens, humor aquosus tarafndan beslenir.
170
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
171
ANAT OM
Duyusunu, n. ophthalmicusun dal olan n. nasociliaris tar.
APPARATUS LACRIMALIS
Glandula lacrimalis, ductus excretorius, canaliculus lacrimalis, saccus lacrimalis ve ductus nasolacrimalisi ierir. Glandula lacrimalis;orbitann st duvarnn d blmnde, frontal kemikteki fossa glandulae lacrimalis denilen ukurda oturur. Orbitalve palpebralolarakikiparas vardr. kipara arasndan m. levator palpebrae superiorisin tendonu geer. Kanallarna ductus excretorius denir. Ductus nasolacrimalis, yaklak 2 cm uzunluundadr. Os lacrimale, maxilla ve concha nasalis inferior tarafndan oluturulan kemik bir kanal (canalis nasolacrimalis) iindedir. Meatus nasi inferiorun n blmne alr.
PLEKSUSLAR
PLEXUS CERVICALIS (C1-C4)
lk drt servikal spinal sinirin n dallarnn birlemesi ile meydana gelir. M. sternocleidomastoideusun altndadr.
171
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
172
ANAT OM
C ve T1in kkleri birleerek truncus inferioru oluturur. 8 Her bir trunkus, claviculann arkasnda n ve arka olarak iki dala ayrlr. Truncus superior ile truncus mediusun n dallar birleerek fasciculus lateralisi, Truncus inferiorun n dal fasciculus medialisi, trunkusun arka dallar birleerek fasciculus posterioru yapar. Kkler (radices), m. scalenus anterior ile m. scalenus medius arasnda, trunkuslar (trunci) boyun arka geninde, divizyonlar (divisiones) claviculann arkasnda ve fasiklsler (fasciculi) aksillada olup, m. pectoralis minorun arkasndadr. Kkler ve trunkuslar, pleksusun supraklavikler parasn, fasiklsler ise infraklavikler parasn oluturur. Pars supraclavicularis boyun arka geninde, pars infraclavicularis aksilladadr.
172
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
173
ANAT OM
173
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
174
ANAT OM
174
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
175
ANAT OM
N. ulnaris n kolda; m. flexor carpi ulnaris ile m. flexor digitorum profundusun ulnar yarsn, elde
175
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
176
ANAT OM
ise; hipotenar kaslar, m. palmaris brevisi, interosseus kaslar, nc ve drdnc lumbirikal kas, m. adductor pollicisi ve m. flexor pollicis brevisin derin ban uyarr. N. ulnaris, elin ince hareketleriyle ilgili kaslarn siniridir. Bu nedenle elin ince hareketlerinin siniri olarak bilinir. N. ulnaris Humerusun medial epikondl krklarnda, kbital tnelde, el bileinde, canalis ulnaris (Guyon kanal)te ve elde yaralanabilir. N. ulnaris, en sk medial epikondl krklarnda yaralanr. Ulnar sinir tarafndan uyarlan lumbirikal ve interosseus kaslardaki fonksiyon kayb nedeniyle, yzk parma ile kk parmak, metakarpofalangeal eklemlerde fleksiyon, interfalangeal eklemlerde ekstensiyon yapamaz. Bu nedenle, drdnc ve beinci parman metakarpofalangeal eklemlerinde belirgin hiperekstensiyon, interfalangeal eklemlerinde fleksiyon vardr. El, pene (claw hand) grnmndedir. Bu grntnn nedeni, m. flexor digitorum profundusun n. medianus tarafndan uyarlan blm ile, n. radialis tarafndan uyarlan ekstensr kaslarn karlanamayan etkisidir.
Radix medialis nervi mediani N. medianus; fasciculus medialisten gelen radix medialis nervi mediani ile fasciculus lateralisten gelen radix lateralis nervi medianinin a. axillarisin lateralinde birlemesinden meydana gelir. A. brachialisi nden (stten) aprazlar ve medialine geer. A. brachialisle birlikte aponeurosis bicipitalis (lacertus fibrosus)in altndan geip, fossa cubitalise girer. M. pronator teresin iki ba arasndan geer ve n kolda m. flexor digitorum superficialis ile m. flexor digitorum profundus arasnda aa doru seyreder. N. medianus kolda dal vermez. M. flexor carpi ulnaris hari, n kolun fleksr kaslarn uyarr. lk
muskler daln m. pronator terese verir. El bileinde, m. flexor carpi radialis ile m. flexor digitorum superficialisin tendonlar arasndan geerek yzeyelleir. Burada m. palmaris longusun tendonunun altndadr. ele gelir. N. medianus elde; tenar kaslar (m. flexor pollicis brevisin yzeyel ba, m. abductor pollicis brevis ve m. opponens pollicis) ile birinci ve ikinci lumbirikal kas uyarr. Karpal tnelden geerek
176
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
177
ANAT OM
N. medianus En sk el bileinde ve n kolda yaralanr. Humerusun suprakondler krklarnda da yaralanabilir. Pronator kaslardaki fonksiyon kayb nedeniyle, n kol supinasyonda kalr. Elin fleksiyonu zayflar. M. flexor carpi radialisteki fonksiyon kayb ve n. ulnaris tarafndan uyarlan m. flexor carpi ulnaris ile m. Flexor digitorum profundusun ulnar yarsnn basknl sonucu, elin fleksiyonu addksiyonla sonulanr. zellikle ikinci ve nc parmaklarn, interfalangeal eklemlerinde fleksiyon kaybolur. Metakarpofalangeal eklemlerindeki fleksiyon ve interfalangeal eklemlerindeki ekstensiyon hareketi de zayflar (interosseus kaslarla kompanse edildii iin). Bu parmaklarn ince hareketleri bozulur. Drdnc ve beinci parmaklarn distal interfalangeal eklemleri etkilenmez (m. flexor digitorum profundusun unlar yars, n. ulnaris tarafndan uyarld iin salamdr). El baparmann distal falanks, m. flexor pollicis longustaki fonksiyon kayb nedeniyle fleksiyon yapamaz.
Oppozisyon hareketi bozulur. Kii baparma ile iaret parma arasnda (kerpeten hareketi) bir cismi tutmakta zorlanr. Tenar eminens kaslar paraliziktir ve eminens dzlemitir. Baparmak laterale rotasyon yapm durumda ve addksiyondadr. Buna grnmnden dolay maymun eli (ape hand) ya da vaftiz eli denir.
177
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
178
ANAT OM
N. radialis
Aksillada; humerusun proksimal ucunun krklar, humerusun aaya doru olan kklar veya koltuk deneinin hatal kullanm sonucu yaralanabilir. Bu durumda; n kol ve el ekstensiyon yapamaz, parmaklarn ekstensiyonu ise zayflar (parmaklarn ekstensiyonu lumbirikal ve interossseus kaslar ile de yaplabildii iin). Fleksr kaslarn karlanamayan aktivitesi nedeniyle el fleksiyonda (dk el, wrist drop), parmaklar da metakarpofalangeal eklemlerde fleksiyondadr. Bu pozisyondaki bir el, bir objenin yakalanmas iin parmaklara gerekli fleksiyonun yaplmasn nler. M. supinator ve m. brachioradialiste paraliziktir. Ancak n kolda supinasyon kaybolmaz. nk bu hareket, m. biceps brachii ile yaplabilir. Kolun alt-d blm, n kolun arka yz ve elde zellikle birinci dorsal interosseus kasn zerini rten deride (baparmak ile iaret parma arasnda kalan kama eklindeki deri alannda) duyu kayb olur.
N. radialis, en sk humerus gvdesi krklarnda yaralanr. Dk el olur, ancak m. triceps brachiinin uzun ve medial balarn uyaran dallar, aksillada sinirden ayrldndan etkilenmez ve bu nedenle n kolun ekstensiyonu bozulmaz.
178
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
179
ANAT OM
Truncus superior lezyonu (Erb-Duchenne felci) Pleksusun en yaygn traksiyon yaralanmasdr. C5 ve C6 kkleri yrtlr. Bu segmentlerden kaynaklanan sinirler tarafndan uyarlan kaslarda (m. deltoideus, m. biceps brachii, m. brachialis, m. coracobrachialis, m. brachioradialis, m. supraspinatus, m. infraspinatus ve m. teres minor) fonksiyon kayb olur. Kolun abdktr, fleksr ve d rotator kaslar ile, n kolun fleksr ve d rotator kaslarndaki zayflk sonucu; ekstremite sarkk, kol addksiyonda ve i rotasyonda, n kol pronasyonda ve ekstensiyonda, el bilei bir miktar fleksiyondadr. Ekstremitenin pozisyonu, bahi isteyen garson (waiters tip) ekstremitesine benzer. st trunkus yaralanmas en sk doum srasnda olur ve yeni doanda asimetrik Moro refleksine yol aar.
179
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
180
ANAT OM
Truncus inferior lezyonlar (Klumpke felci) Doum srasnda kolun ar abdksiyonu veya akcier apeksini tutan tmrlerde (Pancoast tmr) C8 ve T1 kkleri yaralanr. Bu segmentlerden kan lifler, balca n. ulnarise ve ksmen n. medianusa katldndan, elin tm kk kaslar etkilenir. Lumbirikal ve interosseus kaslar tarafndan m. extensor digitorumun etkisi karlanamadndan, parmaklarn proksimal falankslar belirgin ekstensiyonda, dier falankslar fleksiyondadr. El, pene eklindedir (clawhand).
Pleksusa ait sinirlerden n. genitofemoralis, m. psoas majoru delip n yznden kar. N. obturatorius kas medial tarafndan, dier dallarn hepsi lateral tarafndan terkeder.
180
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
181
ANAT OM
181
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
182
ANAT OM
N. obturatorius; Ayn isimli damarlarla birlikte a.v. iliaca communislerin ve ovaryumun altndan geip, kk pelvisin lateral duvarndaki canalis obturatoriusa girer. Canalis obturatoriustan geerek uylua gelir. Uylua adduksiyon yaptran kaslarn siniridir. Uyluun i yznden ovoid ekilli bir alann duyusunu tar. Ek olarak diz ekleminden duyu tayan dallar da vardr.
182
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
183
ANAT OM
Femoral nropatinin en belirgin zellii, m. quadriceps femoristeki fonksiyon kaybna bal, bacak ekstensiyonundakiglk nedeniyle olan yrme zorluudur. Ayrca uyluun n ve i yznn deri duyusu ile bacan ve baparman ucuna kadar ayan medial kenar boyunca duyu kayb da olur. Patella refleksi kaybolur. N. obturatoriusunlezyonlar ok nadirdir. Bazen doumda fetus baile yada pelvik tmrle pelvis duvarna bastrlarak yaralanabilir. Pubisi ieren pelvis krklarnda, sakroiliyak eklemin yada kala ekleminin hastalklarnda da yaralanabilir. Yaralanmas durumunda, uyluk addksiyonu ve d rotasyonu zayflar. Bu nedenle etkilenen ekstremite, dier ekstremitenin zerine getirilemez (uyluk uyluk stne koyulamaz!). Ayrca uyluun medial blmnde atrofi ve uyluun i yznn 1/3 distal blmnde ovoid ekilli bir alanda duyu kayb olur. N. cut. fem.lateralisinlig.inguinale altndan geerken skmas sonucu, uyluunlateralinde yanc ar olur. Bu nropati, meralgia paraesthetica ad ile bilinir.
183
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
184
ANAT OM
ve n. fibularis (peroneus) communise ayrlr. N. tibialis; Uyluk arkas (iskiyokrural kaslar, m. biceps femorisin ksa ba hari innerve eder) ve bacak arkas kaslarn siniridir. Bacan arkasnda a. tibialis post. ile birlikte seyreder. Malleolus madialisin arkasndan arter ile birlikte geer. Fleksr retinakulumun altnda, n. plantaris medialis ve lateralis denilen iki u dalna ayrlr. N. fibularis (peroneus) communis; collum fibulaenin d tarafnda, m. fibularis (peroneus) longus iinde iki u dalna ayrlr. N. fibularis (peroneus) superficialis; ayaa eversiyon yaptran kaslarn (fibular; peroneal kaslar) siniridir. Ayan dorsalyznde n. cutaneus dorsalis medialis ve n. cutaneus dorsalis intermedius denilen dallarn verir. Bu dallar, parmak srtlarnda seyreden nn. digitales dorsales pedis denilen dallar verir. N. fibularis (peroneus) profundus; a. tibialis anteriorla birlikte, m. extensor hallucis longus ve m. tibialis anterior arasnda aaya seyreder. Bacaktaki ekstensr kaslar (ayaa ekstensiyon yada dorsal fleksiyon yaptran kaslar) ve m. fibularis (peroneus) tertiusu innerve eder. N. cutaneus femoris post. N. pudendus Perine blgesinin esas siniridir. Seyri srasnda, a.v. pudenda interna ile birlikte hem foramen ischiadicum majustan, hem de foramen ischiadicum minustan geer. S deki nronlarnn oluturduu ekirdee onuf ekirdei
2-4
denir.
N. suralis N. tibialisten gelen n. cutaneus surae medialis ile n. fibularis (peroneus) communisten gelen n. cutaneus surae lateralisin birlemesi ile oluur. Genellikle greft olarak kullanlan bu sinir, bacan arka yznde v. saphena parva ile birlikte seyreder. Bacan 1/3 distalinin d ve arka blgesi, malleolus lateralis ve ayan lateral kenarnn kk parmaa kadar deri duyusunu tar.
184
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
185
ANAT OM
N. ischiadicus, en sk gluteal blgeye yaplan hatal intramuskler enjeksiyonlar sonucu yaralanr. Yaralanmalarn %90nda daha yzeyelde seyrettii iin, n. fibularis (peroneus) communise ait lifler etkilenir. Uyluk arkas kaslardaki paralizi nedeniyle, bacak fleksiyonu zayflar (m. sartorius ve m. gracilis ile de bacak fleksiyonu yapldndan tamamen ortadan kalkmaz). Ancak diz ekleminin altnda kalan tm kaslarda paralizi vardr ve bu nedenle yer ekiminin etkisine bal dk ayak (footdrop) olur. Ayrca n. saphenus ile duyusu tanan blgeler hari, bacak ve ayakta duyu kayb olur. N. tibialis, diz ekleminin kklarnda yaralanabilir. Yaralanmas halinde, bacak arkas kaslarda (ayak fleksrleri) paralizi olur. Bu durumda, ekstensr (dorsal fleksr) ve evertr kaslarn hakimiyeti sonucu, ayak dorsifleksiyonda ve eversiyonda kalr. Bu karakteristik grnme calcaneovalgus denir. Ek olarak ayak tabannda duyu kayb olur. N. tibialis felcinde ayak plantar fleksiyon (fleksiyon) yapamaz. Kii parmak ularnda ayakta duramaz. Tarsal tnel sendromu; n. tibialis seyri srasnda, fleksr kas tendonlar ile birlikte malleolus medialis ile calcaneus arasndan ve fleksr retinakulumun altndan geer. Burada oluan dem sinirisktrarak, topuk ve baldra yaylan, sklkla geceleri daha belirgin olan ar ve paresteziye neden olur. N. fibularis (peroneus) communis; alt ekstremitenin en sk yaralanan siniridir. zellikle bacak tam fleksiyon yaptnda gerilerek yaralanabilir. En sk, fibula boynu yada bann krklarnda yaralanr. Ayrca,lig. collaterale fibulareyiyrtan diz ekleminin travmalarnda da yaralanabilir. Bacan n velateral kompartman kaslarnn paralizisi sonucu, fleksr kaslar hakimiyet kazanr ve ayak plantar fleksiyonda (foot drop)veinversiyon yapm pozisyonda kalr. Bu karakteristik grnme equinovarus denir. Ayrca bacan n velateralblgeleriile ayan ve parmaklarn dorsalyzlerinde duyu kayb vardr. N. fibularis communis felcinde, ayak dorsifleksiyon (ekstensiyon) yapamaz (foot drop). N. fibularis superficialisin felcinde ayan eversiyon hareketi bozulur. Ek olarak bacan lateralinde ve ayak srtnda duyu kayb olur. N. fibularis profundus felcinde, ayak ekstensiyonu (dorsal fleksiyon) zayflar. Ek olarak baparmak ile ikinci parmak arasndaki deri alannda duyu kayb olur. N. pudendus felcinde, riner ve fekal inkontinens olur. Kurbaa bacak (frog leg); n. femoralis ile n. ischiadicusun birlikte olan felcinde grlen karakteristik durumdur. Lumbal meningomiyeloselde grlr.
185
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
186
ANAT OM
186
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
187
ANAT OM
187
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
188
ANAT OM
188
DrTus.com
ilk ve tek t us portal
189
ANAT OM
189