GR

31.07.2006 tarihinde MTL Yap naat Ltd. ti.de bro stajna baladm. Bu iyeri mimari ve statik betonarme projeler yapan ayrca inaat, taahht, dekorasyon gibi ilerde yaplan bir mhendislik brosu olup bilgisayar programlarndan AutoCAD ve deCAD kullanyordu. Staj sresince broya gelen projelerin nasl hazrlandn, statik ve mimari projelerinin nasl yapldn renmeye altm. ncelikle bu bilgisayar programlarndan istersek;

deCAD Program
deStatik program betonarme binalarn analiz, izim ve tasarmn yapan grafik tabanl bir programdr. Kullanc verilerini grafik ortamn salad olanaklarla mouse ve klavye yardmyla kolayca girer. Grsel alldndan yap geometrisi tanmlamas son derece kolaylamtr. Kullanc butonlar tklayarak, pencereleri bytp klterek programn tm menlerine kolayca ulaabilir. Programn rettii izimler kendi grafik editrnde grntlenir ve plot edilir. stenirse DXF olarak AutoCAD ve benzeri programlara data transferi yapabilir. Tm veriler grafik ortamda girilir ve grntlenir.

Bir proje yapmak iin program altrldnda izlenmesi gereken admlardan bahsedelim. Program altrld anda Proje A ve Yeni Proje komutlar aktif, dierleri aktif deildir. Program ilk kez altrldnda kullanc ya yeni bir projeye balar ya da mevcut bir projeyi aar. Yeni proje amak iin Yeni Proje ikonu tklanr. Yeni proje diyalogu alr. Yeni Proje diyalounda, proje ayarlarn belirleyen seenek bulunmaktadr. Son ayarlar kullanarak balat: Bu seenek iaretlenirse, program bir nceki aamada alan projenin ayarlarn yeni projede aktif hale getirir. Bu seenek altnda ayrca En son kullanlan materyaller ve En son kullanlan bileik materyaller eklinde iki seenek daha mevcuttur. Bu seenekler iaretlenirse, bir nceki aamada alan projenin materyalleri ve bileik materyalleri yeni projede aktif hale gelir.

Varsaylan kullanarak balat (Ayarlar ilk hale getir): aretlenirse, program varsaylan (default) ayarlarla yeni bir proje aar. ablon kullanarak balat: aretlenirse, hazrda bulanan proje ablonlarndan birini seerek yeni bir proje alr. Drt adet klasrde drt tane ablon bulunmaktadr. Yeni projenin ayar olarak kullanlmak istenen ablon, sol tu ile tklanr. Program altrldnda nceden ayar yaplmamsa Ayarlar mens altnda Genel Ayarlar satr tklanarak Genel Ayarlar diyalou altrlr. Genel Ayarlar diyalou, programn genel durumuna ait zelliklerin (fare hassasiyeti, arka fon rengi, kullanlacak birimler gibi) zelletirildii diyalogdur. Yine Ayarlar mensnde Proje Genel Ayarlar satr tklanarak deprem bal altnda bina nem katsays, yap tipi katsaylar, zemin hakim periyodu, tayc sistem davran katsays, deprem blgesi, deprem yk belirleme yntemi, sneklilik dzeyi, kullanlacak ynetmelikler; yk-gvenlik bal altnda beton ve elik gvenlik katsaylar, zati yk ve hareketli yk faktrleri, toprak birim hacim arl, zemin emniyet gerilmesi, beton birim hacim arl; dinamik analiz bal altnda zemin snfna gre spektrum deerleri (TA ve TB); beton snf balnda yapda deiik yerlerde(kolon, kiri, perde, deme, merdiven, temelde) kullanlacak beton snflarn; benzer ekilde elik snf bal altnda elik snflar; dier bal altnda minimum donat aral, maksimum ilave donat says, minimum pilye alt alan, isim verme dzeni gibi ayarlar seilerek projenin ana ayarlar yaplm olur.

Yeni bir proje yaplrken tpk nce kalp plan iziliyor, ardndan ykler tanmlanyor, yk analizleri yaplyor, betonarme analizi ve hesab, son olarak donat plan otomatik olarak izdiriliyor. 1.Akslarn izilmesi: Yeni bir proje yapmak iin program altrldktan ve ayarlar yapldktan sonra akslar izilir. Aks izebilmek iin ara ubuunda aks ikonu tklanr veya men ubuunda iz-objeler-aks sekmesi tklanarak aks izme kutucuu ekrana gelir ve akslar istenilen aralklarla istenilen dorultuda izilir.

izilen aks dorultusunda birden fazla aks izebilmek iin aks offset yaplmas yeterlidir. Aks Ofset, daha nce izilmi bir akstan belirli bir mesafede, o aksa paralel yeni bir aks tretmek iin

gelitirilmitir. Bu yntemle aks ara mesafeleri girilerek projedeki akslar ok seri bir biimde retilebilir. ki ekilde kullanlabilir. En son izilen akstan teleyerek;

iz/Objeler/Aks/Aks satrn veya Aks ikonunu tklayn. Aks yardmc toolbar ekrana gelecektir. Aks toolbar zerindeki Aks Ofset toolboxuna istediiniz mesafeyi girin. Girilen deer pozitif ya da negatif olabilir. Deerin pozitif ya da negatif olmas izilecek aksn mevcut aksn hangi tarafna doru teleneceini belirtir. rnein; referans alnan aks yatay bir aks ise ve aks mesafesi pozitif ise, yeni aks mevcut aksn st tarafna izilir. Mesafe negatif girilirse, yeni aks mevcut aksn alt tarafna izilir.

Aks Ofset ikonunu tklayn. Aks izilecektir. (Hzl izim modu kapal ise aksn adn deitirin veya enter tuuna baslarak varsaylan ad onaylayn) lemi tekrarlamak iin enter tuuna basn. Aks Ofset kutusuna yeni deer girin. Aks Ofset ikonunu tklayn. En son izilen akstan, girilen deer kadar mesafede yeni bir aks izilecektir.

2.Kolonlarn izilmesi: Akslarn kesiim noktalarna kolonlar istenilen boyutta ve ynde yerletirilir. Kolon izmek iin ara ubuunda kolon ikonu tklanr veya men ubuunda izobjeler-kolon sekmesi tlanarak kolon izme kutucuu ekrana gelir.

Kolonlar akstan itibaren ne kadar sada veya solda olaca kolon seilip sa tu ile zellikler seilerek ayarlanr. Veya kenara yanak kolon, keye yanak kolon, ortalanm kolon ikonlarna tklanarak da kolon yerletirilmesi yaplabilir. Kolon toolbarndaki komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr: Dikdrtgen Kolon ikonu. Dikdrtgen kolon komutunu altrr. Kolon boyutlar Kolon Boyut kutucuklarndan girilebilir.

Daire Kolon ikonu. Daire kolon komutunu altrr. Poligon Kolon ikonu. Poligon kolon komutunu altrr. Poligon kolon ayarlarnda seili bulunan poligon kolonu izer. stenilen poligon kolonu izmek iin nce poligon kolon ayarlarna girilip, ilgili kolon buradan seilmeli, ya da poligon kolon ktphanesinde byle bir kolon bulunmuyorsa, poligon kolon ayarlarnda izilip, poligon kolon ktphanesine eklenmelidir. Kolon Bal ikonu. Kolon bal izer. Kolon bal kirisiz demeli sistemlerde kullanlan bir elemandr. Varsaylan Kaklkl Kolon ikonu. Kolon ayarlar diyaloundaki mevcut kaklk deerlerine gre kolon izer. Kolon modundayken klavyeden 1 tuuna basarak da altrlabilir. Kenara Yanak Kolon ikonu. Kolon ayarlarna girmeden, kenara yanak dikdrtgen kolon tariflemek iin kullanlr. Kolon dm noktas kolonun sol kenarnn orta noktasnda yer alr. Dier kenara yanak kolon iin, kolonun boyutlarn ters girmek gerekir. (rnein; 50/25 yerine 25/50). Kolon modundayken klavyeden 2 tuuna basarak da altrlabilir. Keye Yanak Kolon ikonu. Kolon ayarlarna girmeden, keden tanml dikdrtgen kolon tariflemek iin kullanlr. Default olarak kolon dm noktas kolunun sol st kesinde yer alr. Kolon modundayken klavyeden 3 tuuna basarak da altrlabilir. Ortalanm Kolon ikonu. Ortalanm kolon iin kolaylk. Dm noktas kolonun tam ortasnda yer alr. Kolon modundayken klavyeden 4 tuuna basarak da altrlabilir. Simetri X ikonu. Tklandnda kolonun lokal X eksenine gre simetrisini alr. Ayn ilem klavyeden space-bar tuuna baslarak da yaplabilir. Duvarlar Kolonlarla Bl ikonu. Basl pozisyonda ise, zerine kolon yerletirilen duvar, kiri, panel objeleri, kolonun yerletirildii noktadan otomatik olarak ikiye blnr ve kolona balanr. Kolonla Blnen Objeleri Otomatik Adlandr ikonu. Basl pozisyonda ise zerine kolon yerletirildikten sonra blnen kiri ve panel objeleri otomatik olarak isimlendirilir. Kolon boyut kutucuklar. Bu kutucuklara dikdrtgen kolon iin boyut deerleri girilir. izilecek kolonun boyutlar kolon ayarlarna girmeden buradan ayarlanabilir. Kolon izilirken boyutlar

planda kolon sanal grntsnn olutuu ilk tklamadan sonra da deitirilebilir. Yaplan deiiklik annda izime yansr. Kolon Ayarlar ikonu. Kolon ayarlar diyalounu aar. Bu diyalog kolonlarla ilgili parametreleri ierir. Ayrca diyalog iinden poligon kolonlarla ilgili ilave parametreleri ieren Poligon Kolon Ayarlar diyalouna gei vardr. 3.Kirilerin izilmesi: Kolonlar arasna kiriler izilir. Kiri izmek iin ara ubuunda kiri ikonu tklanr veya men ubuunda iz-objeler-kiri sekmesi tklanarak kiri izme kutucuu ekrana gelir. Kiriin ilk noktas belirlenir imle ikinci kolon zerine getirilir, imle ekil deitirince klavyeden space tuu ile kiri izim hatt deitirilebilir. Kiriler seilip sa tklanarak zellikleri deitirilebilir, kolonun sa veya sol tarafnda istenilen kaklkta olmas salanr.

Kiri toolbarndaki komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr: Kiri ikonu. Kiri komutunu altrr. Panel ikonu. Panel komutunu altrr. Deme eridi ikonu. Kirisiz deme sistemlerinde, deme eridlerini tanmlar. Kaklk ikonu. Kiriin bak ynne gre alttan, stten, ortadan tanmlamak iin kullanlr. Ayn ilem klavyeden space-bar tuuna baslarak da yaplabilir. Kesiimlerle Bl ikonu. Basl ise, kiri-kiri, kiri-panel kesitiinde, kesien objelerin kesiim noktalarndan otomatik olarak blnerek birbirlerine balanmalarn salar. Blen Objeyi Otomatik Adlandr ikonu. Basl ise izilecek kiri objesi kestii objelerden paralara ayrlr ve en soldaki paradan balanarak otomatik olarak isimlendirilir. Blnen Objeleri Otomatik Adlandr ikonu. Basl ise kiri tarafndan blnen objeler otomatik olarak adlandrlr.

Kolonlarla Blnen Objeleri Otomatik Adlandr ikonu. Basl ise kolon tarafndan blnen objeler otomatik olarak adlandrlr. Kiri/Panel Ayarlar ikonu. Kiri komutu aktif iken tklanrsa Kiri Ayarlar diyalounu, panel komutu aktif iken tklanrsa Panel Ayarlar diyalounu aar. Bir de saplama diye tabir edilen kiriler vardr. Basit kiri (saplama kiri) denilince, kirilere mesnetlenen kiriler anlalr. Kirilerin bir ya da her iki ucu kolon ya da panel yerine kirie mesnetlenebilir. Kiri ucunun kolon yerine kiri zerine oturduu durumlarda, kiriin kolona balanmasndan farkl olarak programda dikkat edilmesi gereken baz hususlar, uyulmas gereken baz kurallar vardr. 4.Demelerin izilmesi: Daha sonra kolonlar ve kiriler arasnda kalan alana demeler yerletirilir. Bu ilem yine aks, kolon ve kirilerde olduu gibi men veya ara ubuklarndan yaplabilir. Deme zerinde deme kalnl, sabit ve hareketli ykler belirir.

Deme toolbarnda yeralan komut ikonlar soldan saa srasyla unlardr: Deme ikonu. Kalp plan modunda deme oluturmak iin kullanlr. kon tklanp snrlar kiri, deme kenar ya da panellerle tariflenmi kapal bir alana farenin sol tuu ile tklanarak deme oluturulur. Duvar st Deme ikonu. Duvar zerine kiri girmeden deme yerletirebilmek iin kullanlr. Bu objeyi kullanmak iin duvarlarla evrilmi bir alan tklamak yeterlidir. Deme Boluu ikonu. Bu ikon tklandktan sonra mevcut bir deme zerinde kapal bir poligon izilerek deme boluu (yrtk) alr. Deme Kenar ikonu. Statik demelerin panel ya da kiri ile kapatlmayan kenarlar, deme kenar ile kapatlmak zorundadr. nk deme oluturulabilmesi iin deme snrlarnn belirlenmesi gerekir. Bu ikon tklanarak deme kenar izilir.

Kesiimlerle Bl ikonu. Deme kenar tklandnda aktif duruma geer. Basl ise, izilen deme baka objelerle kesitiinde, kesien objelerin kesiim noktalarndan otomatik olarak blnerek birbirlerine balanmalarn salar. Blnen Objeleri otomatik Adlandr ikonu. Deme kenar tklandnda aktif duruma geer. Basl ise izilen deme kenar tarafndan blnen objeler otomatik olarak adlandrlr. Deme Yazs Ta ikonu. Demeler zerindeki deme yaz bloklarn tamak iin kullanlr. kon tklandktan sonra fare deme yazs zerine getirilir. Sol tu tklanp srklenir. Yaz da fare imleci ile birlikte srklenir. stenen noktaya gelindiinde tekrar sol tu tklanarak yaz braklr. Nervre Dntr ikonu. Demeleri nervrl demeye dntrr. ncesinde deme tanmlamak gereklidir. Kasede Dntr ikonu. Demeleri kaset demeye dntrr. ncesinde deme tanmlamak gereklidir. Betonarme Hesap Aks ikonu. Betonarme hesap akslarn izer. Deme Ofset ikonu. Duvar st deme tanmlandktan sonra deme evre izgisinin duvar iindeki konumunu belirler. Duvar st Deme alann deitirir. Deme Ayarlar ikonu. Tklandnda Deme Ayarlar diyalou alr. Deme, nervr ve kaset parametreleri bu diyalogdan ayarlanr. Deme ad, rengi, kalnl, kotu, kaplama arl gibi ayarlar yaplr. Deme oluturabilmek iin ncelikle deme snrlarnn belirlenmesi gerekir. Statik demelerin snrlar kiriler, paneller ya da deme kenarlar ile belirlenir. Demelerin snrlarn oluturan elemanlar birbirlerine hatasz olarak balanmal, alan tam olarak kapatlmaldr. Bu aamada yaplacak hatalar demelerin oluturulamamas ya da hatal oluturulmas sonucunu dourur. Deme tanmlarken ncelikle kolon, kiri, panel, deme kenar gibi objeleri gerektii gibi tanmlayp, demeleri en sona brakmak data giriini daha da kolaylatracaktr. Sz edilen bu objeler gerektii gibi tanmlandktan sonra demeleri oluturmak son derece hzldr. Yine de programda herhangi bir sra olmad gzden karlmamaldr.

Deme izilirken dikkat edilmesi gereken bir dier husus da deme kenardr. Demelerin kenarlar kiri ya da panellerle evrilidir. Ancak baz durumlarda (balkonlar, merdiven sahanlklar vs.) demelerin baz kenarlar bu elemanlarla kapatlmaz, botadr. Buna ramen deme tanmlayabilmek iin deme snrlarnn bir ekilde tanmlanmas gerekir. Programnda bu i iin deme kenarlar gelitirmitir. Deme kenarlar deme snr belirlemeye yarayan objelerdir. Demelerin kiri ve panellerle tanmlanmayan snrlar deme kenar ile tanmlanr. Ayrca banyo, tuvalet gibi slak zeminlerde dk deme uygulamas yaplr. Dk deme, deme ayarlar diyaloundan ayarlanr. Deme kotu hanesine (-) deer girilerek demeler drlr. Deme kotunu ister deme tanmlamadan nce, ister deme tanmladktan sonra Obje zellikleri komutu ile tanmlayabiliriz.

Fare imlecini kotu drlecek deme zerine srkleyin ve farenin sol tuunu tklayarak demeyi seilir. Farenin sa tuunu tklayn ve alan menden zellikler satrn tklayn. Alan Deme Ayarlar diyalounda Kot deerini deitirin (rnein: -0.2 ya da 0.38 gibi.). Tamam butonunu tklayarak diyalogdan ktnzda ilgili demenin kotu drlecektir.

Merdiven sahanl da deme olarak geer. Merdiven sahanl kalp plan modunda deme tariflenerek yaplr. Merdivenin etraf genellikle kiri ya da panellerle evrilidir. Sahanlk demesi tarifleyebilmek iin, sahanlk demesinin kiri ya da panellerle belirlenmeyen snrlarn deme kenar ile belirlemek gerekir. 5.Kat Kopyalama: Kat kopyalama bir kattaki objeleri dier kata kopyalar. Bu objeler sadece seilen objeler olabilecei gibi, tm objelerde olabilir.

Kat kopyalama iin birden ok kata ihtiyacnz vardr. Kat genel ayarlarnda bu katlar tarifleyin ve katlar an. Dzen/Kat Kopyala satrn tklayn. Alan diyalogda kopyalama yaplacak katlar iaretleyin, yaplmayacak iaretleri kaldrn. Ayrntl bilgi iin, fare imlecini yazlarn zerine getirerek, farenin sa tuuna basn. bu nedir yazsn tklayn . Bu nedir(whats this Help) yardm aa kacaktr.

Tamam butonu stnde sol tu ile tkladnzda altnz kattaki objeler, dier katlara kopyalanacaktr.

Kat kopyalama diyaloundaki parametreler unlardr: Diyalogda bulunan liste Kat ve Kopyala stunlarndan oluur. Kat stununda projede aktif kat dndaki mevcut katlar, kopyalama stununda ise bunlarn her biri iin kutucuklar mevcuttur. Kopyalama yaplacak katlarn karsndaki kutucuklar iaretlenir, kopyalama yaplmayacak katlarn karsndaki kutucuklardaki iaretler farenin sol tuu ile kutucuk zerine tklanarak kaldrlr. Hepsini se butonu tklanrsa kopya stunundaki tm kutucuklar iaretlenir. Hibirini seme butonu tklandnda ise tm kutucuklardaki iaretler kaldrlr. 6.Kat Ekleme: Eer projesini yaptmz yap ok katl ise ve normal kat plan ile zemin kat plan aynysa kat ekleme ilemi ile tekrar kat izme ileminden kurtulunur. Kat ekleme Ayarlar mensnden Kat ayarlar seilerek alan pencere ile gerekletirilir. stenilen sayda kat eklenerek ve kat ykseklii ayarlanarak yaplr. Ardndan analiz ksmna geilir.

7.Analiz: Analiz yapmadan nce eitli kontroller ve veri girileri yaplmaldr. Bunlardan biri geometrik kontroldr.Geometri kontrol herhangi bir katta geometrik olarak problemli objelerin varln kontrol etmek iin kullanlr. Program, kontrol sonunda ekrana sonular listeler ve sz konusu objeleri otomatik olarak seer. Dieri donat seimidir. Men ubuunda betonarme blm seilerek donatlar seilir. Deme analizi, men ubuunda analiz blm tklanarak allan katta demeler sonlu elemanlar yntemine gre zlr ve betonarme hesab otomatik olarak yaplr.

Analiz + Betonarme, temel dahil, deme analizi dndaki tm analizleri yapar. Analiz/ Analiz + Betonarme satrn, ya da toolbardan Analiz + Betonarme butonunu tklayn veya F9 tuuna basn. Karnza seenekli bir diyalog alacaktr. Tm katlarda deme analizi yap : Yap 3 boyutlu analizi+betonarme ve temel analizi ile birlikte deme analizini de tm katlar iin tek seferde yapar. Bu seenek iaretlenirse, tm sistemin hesaplar yaplaca iin uzun srebilir. Zaman nemli ise bu seenei iaretlemeyin. Sadece bu katta deme analizi yap : Yap 3 boyutlu analizi+betonarme ve temel analizi ile birlikte, sadece alan katn deme analizi yaplr. Sistemde dier katlarn deme analizi bu seenek ile yaplmaz. Dier katlarn deme analizi ilgili kata geilerek Deme Analizi butonu tklanarak yaplabilir. Deme analizi yapma : Sadece yap 3 boyutlu analizi+betonarme ve temel analizi yaplr. Deme analizleri yaplmaz. En hzl analiz iim bu seenek nerilir. Deme analizleri her bir katta Deme Analizi butonu tklanarak yaplabilir. Analiz yapldktan sonra program ekranda rijitlik ve ktle merkezlerini gsterir. Ktle merkezi KM, rijitlik merkezi de RM simgeleri ile gsterilir.erevenin grafik olarak incelenmesi, sistemdeki deformasyonlar, dnmeleri, elemanlardaki kuvvet ve moment deiimlerini ereve zerinde grafik olarak grebiliriz, eitli yk kombinasyonlarn yap davrannn hareketlerini izleyebiliriz. Bunu ister eleman ister kat istenirse de tm 3-boyutlu ereve baznda yaplabilir. Son olarak temel analizi ve pushover analizi yaplr. Analiz yapldktan sonra betonarme mensnde istenilen tm donatlar ve yerleri grlebilir.

8.Planlar: Analiz bittikten sonra plan ayarlar ve plan llendirme ayarlar yaplr. Kalp plan, kolon aplikasyon plan ve temel aplikasyon plan kt olarak alnabilir. Rapor mensnden proje ile ilgili her trl bilgi elde edilir. Mesela metraj hesaplar kt olarak alnr.

AutoCAD Program
AutoCAD program her trl izim imkan salayan zellikle mimarlk, inaat mhendislii, makina mhendislii alanlarnda ska ve yllardan beri kullanlan grafik tabanl bir bilgisayar programdr.

AutoCAD aldnda ekrana gelen penceredeki menleri tantaym. File, Edit, View, nsert, Format, Tools, Draw, Dimension, Modify, Window, Help menleri men ubuunda yer alr. Bunlardan en sk kullanlan ve nemli olanlardan bahsedersek;

Draw: 2.modify

3.dimension

4.standard