E.B.O.B. E.K.O.K.

A. ASAL SAYILAR
1 ve kendisinden baka hibir sayma says ile blnemeyen 1 den byk doal saylara asal saylar denir. 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19 saylar 1 ile 20 arasndaki asal saylardr.

2 den baka ift asal say yoktur. 0 ve 1 doal saylar asal say deildir. Bir saynn asal say olup olmadn anlamak iin kkten bye kendisinden nceki asal saylara blnp blnmediini kontrol etmemiz gerekir.

B. ARALARINDA ASAL SAYILAR

1 den baka pozitif ortak bleni olmayan doal saylara aralarnda asal saylar denir.

C. BR DOAL SAYIYI ASAL ARPANLARINA AYIRMA

12 saysnn tm arpanlarnn kmesini yazalm: 1, 2, 3, 4, 6, 12 Bu arpanlarn bazlar asal, bazlar da deildir. Buradan u sonucu karabiliriz. Doal saynn arpanlarndan asal olanlarna, bu doal saynn asal arpanlar denir. Bir doal say asal arpanlarnn arpm eklinde yazlabilir.

D. BR DOAL SAYININ BLENLER (ARPANLARI)

Bir doal sayy kalansz olarak blen sayma saylarna, o saynn blenleri denir.

Herhangi bir doal saynn blenleri ayn zamanda o saynn arpanlardr. Her doal say, kendi arpanlarna kalansz blnr.

E. BR TAM SAYININ TAM BLENLER

a, b, c birbirinden farkl asal saylar ve m, n, k pozitif tam saylar olmak zere, A = am . bn . ck olsun.

A y tam blen asal saylar a, b, c dir. A saysnn pozitif tam blenlerinin says:

(m + 1) . (n + 1) . (k + 1) dir.

A saysnn pozitif tam blenlerinin ters iaretlileri de negatif tam blenleridir.

F. EN BYK ORTAK BLEN (E.B.O.B.)

Bir say, iki farkl doal saynn bleni ise, buna doal saylarn ortak bleni denir. ki ya da daha fazla sayma saysnn ortak blenleri arasnda en byk olanna, bu saylarn en byk ortak bleni denir ve e.b.o.b. biiminde gsterilir.

E.b.o.b. bulunurken verilen saylar ayn anda blen asal saylarn arpm bu saylarn e.b.o.b. unu verir. ki veya daha fazla doal saynn e.b.o.b. u bu saylarn ortak asal arpanlarnn her birine, ayr ayr blnr.

G. EN KK ORTAK KAT (E.K.O.K.)

Bir say iki farkl doal saynn kat ise, buna doal saylarn ortak kat denir. ki ya da daha fazla sayma saysnn ortak katlar kmesinin en kk elemanna, bu saylarn en kk ortak kat denir ve (e.k.o.k.) biiminde gsterilir.

ki sayma saysnn arpm, bu saylarn e.b.o.b. u ile e.k.o.k. unun arpmna eittir. Fakat ikiden fazla pozitif tam saynn arpm, bu saylarn e.b.o.b. u ile e.k.o.k. unun arpmna eit olmayabilir.

A x B = (A; B)e.b.o.b. x (A; B)e.k.o.k. eklindedir.

A ile B aralarnda asal ise,

(A; B)e.b.o.b. = 1 (A; B)e.k.o.k. = A x B dir.

A ve B sayma saylar ve A < B olmak zere;

(A; B)e.b.o.b. A < B (A; B)e.k.o.k. eklindedir.