TEMEL KAVRAMLAR

A. SAYI 1. Rakam Saylar yazmaya yarayan sembollere rakam denir.

2. Say Rakamlarn okluk belirten ifadesine say denir. basamakl abc says a, b, c rakamlarndan olumutur.

Her rakam bir saydr. Fakat her say bir rakam olmayabilir.

B. SAYI KMELER 1. Sayma Saylar {1, 2, 3, 4, ... , n , ...} kmesinin her bir elemanna sayma says denir.

2. Doal Saylar ={0, 1, 2, 3, 4, ... , n , ...} kmesinin her bir elemanna doal say denir.

3. Pozitif Doal Saylar = {1, 2, 3, 4, ... , n , ...} kmesinin her bir elemanna pozitif doal say denir.

Pozitif doal saylar kmesi, sayma saylar kmesine eittir.

4. Tam Saylar = {... , n , ... 3, 2, 1, 0, 1, 2, 3, ... , n , ...} kmesinin her bir elemanna tam say denir.

Tam saylar kmesi; negatif tam saylar kmesi:

, pozitif tam saylar kmesi:

ve sfr

eleman kabul eden: {0} kmenin birleim kmesidir. Buna gre,

5. Rasyonal Saylar

a ve b birer tam say ve b 0 olmak kouluyla saylar denir.

biiminde yazlabilen saylara rasyonel

biiminde gsterilir.

6. rrasyonel Saylar Virglden sonraki ksm tahmin edilemeyen saylara irrasyonel saylar denir.

biiminde yazlamayan saylar: a, b

ve b 0} biiminde gsterilir.

Hem rasyonel hem de irrasyonel olan bir say yoktur.

saylar birer irrasyonel saydr.

7. Reel (Gerel) Saylar Rasyonel saylar kmesiyle irrasyonel saylar kmesinin birleimi olan kmeye reel (gerel) saylar kmesi denir. biiminde gsterilir.

8. Karmak (Kompleks) Saylar

kmesinin her bir elemanna karmak say denir.

C. SAYI ETLER 1. ift Say olmak kouluyla 2n ifadesi ile belirtilen tam saylara ift say denir. = {... , 2n , ... , 4, 2, 0, 2, 4, ... , 2n , ...} biiminde gsterilir.

2. Tek Say olmak kouluyla 2n + 1 ifadesi ile belirtilen tam saylara tek say denir. T = {... , (2n + 1), ... , 3, 1, 1, 3, ... , (2n + 1), ...} biiminde gsterilir. T : Tek say : ift sayy gstersin.

Blme ilemi iin yukardaki biimde bir genelleme yaplamaz.

Tek saylar ve ift saylar tam saylardan oluur. Hem tek hem de ift olan bir say yoktur. Sfr (0) ift saydr.

3. Pozitif Saylar, Negatif Saylar

Sfrdan byk her reel (gerel) sayya pozitif say, sfrdan kk her reel (gerel) sayya negatif say denir.

a, b birer negatif saydr. c, d birer pozitif saydr. ki pozitif saynn toplam pozitiftir. (c + d > 0) ki negatif saynn toplam negatiftir. (a + b < 0) karma ileminde eksilen kandan byk ise sonu (fark) pozitif, eksilen kandan kk ise fark negatif olur. m n ifadesinde m eksilen, n kandr. Zt iaretli iki sayy toplamak iin; iaretine baklmakszn byk saydan kk say karlr ve byk saynn iareti sonuca verilir. Ayn iaretli iki saynn arpm (ya da blm) pozitiftir. Zt iaretli iki saynn toplam; negatif, pozitif veya sfrdr. Zt iaretli iki saynn arpm (ya da blm) negatiftir. Pozitif saynn btn kuvvetleri pozitiftir. Negatif saynn tek kuvvetleri negatif, ift kuvvetleri pozitiftir.

4. Asal Say Kendisinden ve 1 den baka pozitif tam saylara tam blnmeyen 1 den byk doal saylara asal say denir. 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23 saylar birer asal saydr. En kk asal say 2 dir. 2 den baka ift asal say yoktur. Asal saylarn arpm asal deildir.

5. Aralarnda Asal

Ortak blenlerinin en by 1 olan tam saylara aralarnda asal saylar denir.

a ile b aralarnda asal ise,

oran en sade biimdedir.

D. ARDIIK SAYILAR Belirli bir kurala gre art arda gelen say dizilerine ardk saylar denir.

n bir tam say olmak zere, Ardk drt tam say srasyla; n, n + 1, n + 2, n + 3 tr. Ardk drt ift say srasyla; 2n, 2n + 2, 2n + 4, 2n + 6 dr. Ardk drt tek say srasyla; 2n + 1, 2n + 3, 2n + 5, 2n + 7 dir. n kat olan ardk drt tam say srasyla; 3n, 3n + 3, 3n + 6, 3n + 9 dur.

Ardk Saylarn Toplam n bir sayma says olmak zere, Ardk sayma saylarnn toplam

Ardk ift doal saylarn toplam 2 + 4 + 6 + ... + (2n) = n(n + 1) Ardk tek doal saylarn toplam 1 + 3 + 5 + ... + (2n 1) = n2

 Art miktar eit olan ardk tam saylarn toplam r : lk terim n : Son terim x : Art miktar olmak zere,