You are on page 1of 414

Kenize Murat _ Saraydan Srgne Kitaplar, uygarla yol gsteren klardr.

UYARI: xx Kitap sevenlerin yeni buluma noktasndan herkese merhabalar... Cehaletin yenildii, sevginin, iyiliin ve bilginin paylald yer olarak grdmz sitemizdeki tm e-kitaplar, 5846 sayl kanun'un ilgili maddesine istinaden, engellilerin faydalanabilmeleri amacyla ekran okuyucu, ses sentezleyici program, konuan "Braille Not Speak", kabartma ekran ve benzeri yardmc aralara, uyumlu olacak ekilde, "TXT", "DOC" ve "HTML" gibi formatlarda, tarayc ve OCR (optik karakter tanma) yazlm kullanlarak, sadece grme engelliler iin, hazrlanmaktadr. Tmyle cretsiz olan sitemizdeki e-kitaplar, "engelli-engelsiz elele" dncesiyle, hibir ticari ama gzetilmeksizin, tamamen gnlllk esasna dayal olarak, engelli-engelsiz yardmsever arkadalarmzn youn emei sayesinde, grme engelli kitap sevenlerin istifadesine sunulmaktadr. Bu e-kitaplar hibir ekilde ticari amala veya kanuna aykr olarak kullanlamaz, kullandrlamaz. Aksi kullanmdan doabilecek tm yasal sorumluluklar kullanana aittir. Sitemizin amac asla eser sahiplerine zarar vermek deildir.

Ben de bir grme engelli olarak kitap okumay seviyorum. Sevginin olduu gibi, bilginin de paylaldka pekieceine inanyorum. Tm kitap dostlarna, grme engellilerin kitap okuyabilmeleri iin gsterdikleri abalardan ve yaptklar katklardan tr teekkr ediyorum. Bilgi paylamakla oalr. Yaar Mutlu LGL KANUN: 5846 sayl kanun'un "Altnc Blm-eitli Hkmler" blmnde yeralan "EK MADDE 11" : "ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar ama gdlmeksizin bir engellinin kullanm iin kendisi veya nc bir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri formatlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izinler alnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir ekilde satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur."

Bu e-kitap grme engelliler iin dzenlenmitir. Kitap taramak gerekten incelik ve beceri isteyen, zahmet verici bir itir. Ne mutlu ki, bir grme engellinin, dzgn taranm ve hazrlanm bir e-kitab okuyabilmesinden duyduu sevinci paylaabilmek tm zahmete deer. Bu kitaplar, size gelene kadar verilen emee ve kanunlara sayg gstererek, ltfen bu aklamalar silmeyiniz. Siz de bir grme engelliye, okuyabilecei formatlarda, bir kitap armaan ediniz... Teekkrler. Ne Mutlu Bilgi iin, Bilgece yaayanlara. xx

Tarayan: Yaar Mutlu xx www.yasarmutlu.com bir sarayda doan Selma sultan, mparatorluk kerken ocuk yata idi. Sava ve igal yllarn istanbul'da geirdikten sonra, Osmanl hanedan mensuplarnn yurtdna karlnda, annesi Hatice Sultan'la beraber, Fransz mandas altndaki Lbnan'a giderek Beyrut'a yerletiler. Damat baba kendilerine katlmamt. Geride braktktan saray hayatndan tamamen farkl, skntl bir yaam iinde, bir Fransz okulunu bitirdi. lk gen kzlk duygular hsranla sonuland. Bir racayla evlenmeyi kabul edip, Hindistan'da milracelerin ihtiamna, yanbalarndaki yoksullua, ngiliz smrge ynetiminin son yllarna tank oldu. Benimsemek istedii bu lke insanlar tarafndan, toplumsal tabular ykmak iin giritii mcadelede, anlalnayp dlannn aclarn ekti. Trkiye'den sonra, her yerde, hep "yabanc" idi. Daha sonra Paris, gerek akla karlat ehir oldu. 29 yanda, orada, kinci Dnya Sava'nn balarnda, arkasnda bir kz ocuu brakarak, yokluk iinde ld. O kz ocuu da, bydkten sona, annesinin hikyesini kaleme ald. "Sonralar, ok sonralar, annemi tanmak istedim. Onu tanm olanlarla konuarak, tarih kitaplarn okuyarak, o devrin gazetelerini kartrarak, ailenin dank arivlerini aratrarak, bulunduu yerlerde dolaarak, yaamnn eitli kesimlerini canlandrmaa, yeni batan yaamaa altm. Sonunda, ona daha fazla yaklaabilmek, onu bulabilmek iin sezgime ve hayal gcme gvendim. Selma Hanmsdtan'n hikyesi budur ite" diyor Kenize Murat.

ISBN 975-428-021-5 SARAYDAN SRGNE ,-V !f KENZE MURAT SARAYDAN SRGNE Franszcadan eviren Esin elikkan eviriyi gzden geiren Saman Helvacolu ISS sis Yaymclk Ltd emsibey Sokak 10, Beylerbeyi - Istanbul Tel: 321 66 00 - 321 38 51 Fax: 321 86 66 ISBN 975-428-021-5 Birinci bask Aralk 1990 kinci bask Austos 1991 nc bask Ekim 1992 ditions Robert Laffont, S.A., Paris, 1987 Kezban Akal Ajans De la part de la Princesse morte adl bu kitabn Trke yayn hakk sis Yaymclk Ltd irketine aittir. Dizgi: sis Yaymclk Ltd Bask: Yazr Matbaaclk ykmz, Hristiyanlk lemini yzyllardr titretmi olan Osmanl mparatorluu'nun bakenti stanbul'da, Ocak 1918'de, balamaktadr. Batl devletler sonunda, uzun sredir "Avrupa'nn hasta adam' denilen bu kkl imparatorluun gcn krabilmiler ve enkazn paylama kavgasna girimilerdir. Krkiki yl iinde Osmanl tahtna karde kmtr: Sultan Murad, onu tahttan indirilip ve gzaltna aldran ve kendisi de ttihat ve Terakki'iler tarafndan tahttan indirilen Sultan Abdlhamit ve onun yerine geen Sultan Read. Sultan Read artk merut bir hkmdardr. Gerek iktidar, lkeyi Almanya yannda savaa sokan Talat-Cemal-Enver lsnn elindedir. \ Bu kitabn yazl serveni srasnda, Trkiye'de, Lbnan'da, Hindistan'da ve Fransa'da pek ok dostun yardmn grdm. Onlarn anlar ve tavsiyeleri sayesinde, Resmi Tarih'ten ok kez farkl olan otuz yllk bir tarihi, yeniden yaatmakla kalmayp, gnlk hayatn ufak tefek olaylarm da yeniden canlandrm oldum. Tedirgin olabilirler diye adlarn yavnadysam da kendilerine minnettar olduumu bilmelerini isterim. eri tr Bu kitapta baz kiilerin adlar, belirli nedenlerden tr, bilinli olarak deitirilmitir. / BRNC BLM STANBUL Hamit Amca ld! Hamit Amca ld! Ortaky Saray'nn byk kristal amdanlarla aydnlatlm beyaz mermer koridorlarnda, kk bir kz kouyordu. Annesine haberi ilk veren kendisi olmalyd. Tel yznden, iki yal hanm az daha drecekti, soylar, soplar, mevkileri ve dereceleri tular ve deerli talarla ssl hotozlarndan da anlalan iki yal hanmefendiyi.

Birincisinin: Ne mark ey! tepkisine, dierinin cevab daha da fkeliydi: Ne yaparsnz? Sultann tek kz. Pek martyor. Gzel olmasna gzel kz da ileride kocasnn bana ok dert aar... Artk nasl davranmas gerektiini renmesinin tam sras! Yedi yana bast, ocuk deil artk... stelik de sultan kz! ocuk, henz ortalarda olmayan bir kocann bana, ileride aaca dertlere aldr etmeksizin komaa devam ediyordu. Sonunda, nefes nefese, kadnlara ayrlan ksma varabilmiti. Kapda, balarnda kpkrmz fesleriyle iki haremaas duruyordu. O gn pek ziyareti gelmedii iin, oturmu sohbet ediyorlard. "Kk SultaV'n belirmesiyle, tella ayaa frlayp kendisini byk bir saygyla selmladlar. Bu ar sayg gsterisinde, ikyet edilme korkusu da yer alyordu. Ama kk kzn kafas baka eylerle meguld, haremaalarna bakmadan ieriye girdi. Byk, Venedik ii aynann nnde bir saniye durdu. Kzl buklelerinin dank olup olmadklarna, mavi ipek elbisesinin krk olup olmadna bakt, sonra kendinden emin bir tavrla kuma kap perdesini iterek, annesinin leden sonralar, genellikle hamamdan sonra dinlendii kk salona girdi. Rutubetli koridorlarn aksine, bu odada insana ho gelen bir scaklk vard, ki cariye, gm mangaldaki atei tazeliyordu. Sultan divana uzanm, ba-kalfann zmrt talarla bezenmi zarf iindeki fincana cezveden kalve koyusunu izliyordu. Kk kz, uzun kaftan iinde kprdamadan duran annesine gururla bakt. Sultan, ondokuzuncu yzyln sonlarndan itibaren istanbul'da hkm sren Avrupa modasna sadece darda uyuyor, evin iinde "alaturka" giysileri tercih ediyordu. yle, korseler, kabark kollar, dar etekler yerine, iinde rahata nefes alabildii, saraylarn byk salonlarnda bulunan sedirlere dilediince uzanabilecei geleneksel giysilerle rahat ediyordu. Yaklan Selma Hanmsultan! Osmanl saraynda lubalilie yer yoktu. Anne ve babalar ocuklarna daha kk yalarndan itibaren, toplum iindeki yerlerini ve grevlerini bilsinler diye, nvanlaryla lilab ederlerdi. Cariyercr, kk sultana temennah ederken, Selma da annesinin gzel kokan elini pp bana koydu ve kendini daha fazla tutamayacak: Anneciim, Hainil Anca ld dedi. Yeil gzlerinde sanki bir imek akt ve kk kz bu gzlerde bir zafer sevinci grr gibi oldu. Ama Sultan'n sesi buz gibiydi: Her halde cvketmcap Sultan Abdlhamit Han demek istediniz. Mekn cennet olsun. Byk bir padiaht. Bu ac haberi kimden duydunuz? Ac m? Kk kz akn, annesine bakt. Selma'nn dedesi olan z kardeini deli diye tahttan indirten bu bykamcamn lm m ac? Beinci Murat'n hikyesini dadsndan ok sk dinlemiti Selma. Bu sevilen, iyi yrekli ehzadenin tahta kn, halkn, byk reformlar bekledii iin, nasl sevinle karladn artk ezbere biliyordu. Yazk ki Beinci Murat ancak ay saltanat

srebilmi hassas sinirleri, saray entrikalarna, tahta ktktan sonra sregelen cinayetlere dayanamamt. Dnemin byk hekimi, avusturyal Dr. Liedersdorf, hnkrn dinlenmekle birka haftada iyileeceini sylemiti ama, kimse bu szlere aldr etmemiti. Murat tahttan indirilmi ve btn ailesiyle birlikte raan Saray'na kapat m i l. Sultan Murat, yirmisekiz yl boyunca ite bu sarayda, esir hayat srmt. Bu sarayda, aslnda kardeinin tekrar tahta karlmasndan korkan Abdlhamit'in espiyoncularndah baka bir ey olmayan uaklarla yaamt. Saraya kapatldnda otuzalt yandayd, buradan ancak ls kmt. Selma, talihsiz dedesini her dnnde, kendini mrebbiyesi Matmazel Roz'un anlatt ve ihtillci Marat'y ldren Charlotte Corday ile bir tutard. Ama ite... artk cellt lmt... sknet iinde... eceli ile! Anneciim nasl zlebilir ki? mrnn yirmibe yln raan'da geirdikten sonra, zgrlne ancak, Sultan Abdlhamit'in zoru ile berbat bir adamla evlenerek kavuabildii halde? Neden yalan sylyordu ki? Selma, annesini byle sulamaktan korktu. Onun yalan syleyecek kadar klebileceini nasl dnebilmiti ki? Yalana ancak, cezalandrlmaktan korkan kleler bavurabilirdi; ama ya bir sultan? aknlndan syrlarak, annesinin sorusuna nihayet cevap verebildi: Baheden geiyordum. Aalar konuurken duydum. Ayn anda, tknazca bir haremaas, istanbulin denilen siyah giysileri ve beyaz eldivenleri iinde eikte grnd. Yerlere kadar kez temennah ettikten sonra, el pene divan durdu ve kadns sesiyle: Muhterem Sultan'm diye sze balad. Sultan szn keserek: Biliyorum dedi. Selma Sultan senden daha atik davrand. Kardeerim Fehime Sultan ile Fatma Sultana, yeenlerim Nihat Efendi ile Fuat Efendi'ye hemen haber yolla. Akama kendilerini burada bekliyorum. Aabeyi ehzade Sellattin'in lmnden sonra, Beinci Murat'n en byk ocuu Hatice Sultan idi. Zeks ve kiilii sayesinde, ailenin tartlmaz reisi o idi. Krkiki yl nceki o mthi gnde, raan Saray'nn kaplan, bir daha almamacasna zerine kapandnda, elik gibi sert bir kiilie brnmt. Kurbaaldere'deki saraylarnn muazzam bahesinde komay, Boaz'da kayk sefas yapmay seven ve ii iine smad iin "Yldrm" diye ad taklan bu ele avuca smaz ocuk, hapsedildiinde alt yandayd. Alasa da, barsa da, demir kaplar yumruklasa da, kaplar kapal kalmt. Bunun zerine hastalanm ve hayatndan endie edilmiti. Acilen arlan doktor, raan'a girebilmek iin, gn boyunca Abdlhamit'ten izin kmas iin beklemek zorunda kalmt. Doktor, ocua slk yaptrm ve ac otlar kaynattrp iirmiti. Onu bu ilalar m yoksa iki kalfann doksandokuzluk tespihleriylc gece gndz baucunda ettikleri dualar m kurtarmt? Aradan bir hafta getikten sonra kk mahpus gzlerini amt. lk grd ey, babasnn zerine

eilmi gzel yz ve tatl, sevecen baklar idi. Ama baklarndaki bu hzn niye? O zaman hatrlamt... bu bir kbus deildi! Yatann iinde bzlerek, tekrar hkrmaa balamt. O zaman Sultan Murat yzn asarak sormutu: Hatice Sultan, en ufak zor karsnda alam olsaydk, ailemiz, altyz yl byle bir imparatorluu ynetebilir miydi? Gururlusunuz, onurlu da olunuz! Sonra, szlerini yumuatmak istercesine, glmseyerek devam etmiti: Kk kzm artk glmeyecek olursa, bu saray nasl enlenir? Yldrm'm, buradan kacaz. Hi zlme. O zaman seni byk bir yolculua karacam. ocuk: Ah, baba! diye kendinden geercesine haykrmt? Nasl haykrmasn ki o gne kadar hi bir sultan, Trkiye dna, hatta stanbul dna km deildi. Paris'e de gidecek miyiz? Sultan Murat glmt: imdiden kadnca isteklerin var demek? Peki, sz veriyorum ieim, buradan kar kmaz, seni gtreceim... Buna inanm myd? Yaayabilmesi iin midetmesi gerekiyordu. Yaayabilmek? Hatice Sultan'n gzleri buuland... hatrlyordu. Yirmisekiz yllk esareti sresince, Sultan Murat her gn, lmne biraz daha yaklamt. Sarayn i avlusuna, harem kapsnn ald avluya byk bir grlt ile iki fayton girdiinde, akamn alacakaranl basmt. Altn varak kakmal faytonlardan birinden, mor araf vcut hatlarn gizleyen, zarif bir glge indi. Dierinden basit bir siyah araf giymi, imanca bir kadn kt. Her ikisini de haremaalar izliyordu. ki kadn, ieriye girmeden nce, sarmadola oldular. ehzadelere ve sultanlara tahsis edilen ou ikametgh gibi bu saray da, yersarsntlarna dayansn diye, ahaptan yaplmt. emeler, gller, selvi aalar ile bezenmi byk bir bahenin iindeki beyaz oymal yap, Boazii'ne hakimdi. Gnn bu saatinin alacas Boaz'a yansm gibiydi. Ev, oymal, ilemeli merdivenleri, balkonlar, verandalar ve taraalar ile dantelden yaplm gibiydi. Merdiven banda, bakalfa konuklan bekliyordu. Boazna kadar ilikli ipekten elbisesi, ince brmckten barts, mevkiini belirleyen aln kabzal bastonu ile bekliyordu. Sultanlarn nlerinde eilmeye kalkt ama onlar izin vermedi. Bu emektar kalfalar aileden saylrlard. Asla saygszlk etmezler, hadlerini bilirler, terifatn gereklerini titizlikle yerine getirirler, buna karlk da hanmlarndan grdkleri samimiyeti sadakatlarnn dl sayarlard. ki cariye, sultanlarn araflarn ald. Bakalfa sevinle: Hamdolsun! dedi. Canlann gn getike gzelteiyorlar. Fildii rengi tafta elbisesinin iinde siyah gzleri daha da belirginleen sevimli Fatma'cn ve 1914 Austosunda Fransa'ya sava amak gibi sama bir dnce yznden artk Paris'ten harikalar getirtilemedii iin Viyana'nn en iyi terzisi Alder

Muller'in ellerinden km olan uzun, zeri kelebekli elbisesi iinde ince beli daha da incelmi duran Fehime'ciini szd. ki karde glerek kolkola merdivenlerden karken, kk mavi bir frtna yznden az daha dyorlard. Kk frtna birden durmu ve ellerine sarlmt: Cicim! Beni az daha ldryordunuz vallahi! Fehime byle diyerek Selma'y kollarnn arasna ald. Kalfa ise syleniyordu. Mavi frtnann hemen ardndan, soluk yzl kk bir olan belirdi. Bu, Selma'nm kardei Hayri idi. Aslnda Hayri ondan iki ya bykt, ama, onun sadk bir bendesi gibiydi. Ona hayr diyemez, her arzusuna boyun eerdi. Hatice Sultan, merdivenlerin banda duruyordu. Kardelerinden daha uzun boyluydu. Yry zarif, ekici ve azametli idi. En dik ballara bile boyun ediren bir havas vard ve aile iinde "Sultan" dendii vakit, her kz karde sultan olduu halde, ondan sz edildii bilinirdi. Fatma, ablasna hayran hayran bakmaktan kendisini alamad. Gnn anlayna gre kardeinden daha gzel olan Fehime ise, bu hayranla son vermek istercesine atld: Sevgili ablacm, neler oluyor? Byle alelacele niye arldk? Avusturya-Macaristan elisinin davetine gidemeyeceimi bildirmek zorunda kaldm. Oysa bir hayli elenceli olacaa benziyordu... Olan u ki... amcamz Abdiilhamit vefat etti. Fehime gzlerini krptrd: Peki ama, beni balodan alakoyan ey, bu zalimin lm m? Saolun hala! Bundan iyi taimlayamazdnz. Herkes sesin geldii yne bakt. Otuzbe yalarnda, csseli bir erkek, ehzade Nihat Efendi ieriye girmiti. Hayatta olmayan ehzade Selhattin Efendi'nin byk olu. Yannda kardei Fuat Efendi vard. Fuat Efendi, srtndan hi karmad asker niformasyla gelmiti. Kendisine "Efendi-Paa" ya da "ehzadePaa" denmesine ok nem verirdi. Savata kazand paalk unvann, ehzadelere verilen Efendi unvanna tercih ediyordu. Ar yaraland Dou Cephesi'nden geleli ok olmamt. stanbul'da tatl bir nekahat dnemi geiriyor ve hanmlar nezdinde kahramanlnn tadn dirhem dirhem karmaa bakyordu. ki erkek, sultanlar selmladktan sonra, onlarla birlikte yeil odaya getiler. Kk halayklar, kristal avizenin yzotuzyedi kandilini yakmaa urayorlard. Selma ile Hayri ieriye szlverdiler. Hatice, glmseyerek; herkesin yerine oturmasn bekledi. inin kolay olmayacan biliyordu. Zorluklardan kanmazd zaten. Sizleri buraya artmamn sebebi u... Yarn, Sultan Abdlhamit'in cenaze treni yaplacak. Bu trene katlalm m, katlmayalm m, karar vermemiz gerek. Gelenee gre, ehzadelerin cenazenin ardndan yrmeleri, sultanlarn da kadmefendilcre basal dilemeleri gerekir. Hatice Sultan daha da ciddileerek devam etti: Kararnz duygularnza gre deil, halkta brakacanz izlenimi dnerek vermelisiniz.

Sessizlii ilk bozan Fehime oldu: Tam Corneille'lik bir durum. Herhalde ben, gidecek deilim. Sevgili amcamz yirmibe ylm heba etti. Bundan byle, tek gnm mahvetmesine izin veremem. Fatma ekinerek sordu: ayet affedilecekse, gn bugn deil mi? O zavall da tahttan indirilerek cezasn ekti, on yl mahpus hayat srd. Artk unutamaz myz? Unutmak m? Nihat Efendi, oturduu yerde kpkrmz kesilmiti. Selma, bir an iin boulacan sand. Gzlerini halasna dikmiti: Ya sadakat? Sulanan, diri diri gmlen dedem Sultan Murat'a hi mi sadk deiliz? Cenazeye gitmek, zalimi hakl klmak olur. Biz katlmayalm ve ailemize yaplan hakszl bir kez daha gsterelim. llerimizin bizden bekledikleri de bu zaten. Aabey, ltfen llerden sz etmeyiniz... Btn gzler, purosunun keyfini kartmakta olan Fuat Efendi'ye dnd. Bir knz olarak nasihat verir gibi grnyorsam, zr dilerim. Ama cephede geirdiim ve Anadolu'nun, zmir'in, Karadeniz'in basit insanlar ile birlikte olduum bunca yl boyunca, bir ey rendim. Kusurlarmz olsa da, halkn bize saygs byk. Murat'n yerini Abdlhamit'in almas, onun yerine de kardei Reat'n gemesi, bu insanlar iin olaan iler. Esas olan, ailemizin her zaman hnkrn etrafnda birlik olmas. zellikle bu kark sava gnlerinde halkn bekledii bu. Salam bir yere dayanmak istiyor. Bu salam dayanak, alt-yz yl boyunca Osmanl Hanedan olmu... yle olmaa da devam etmeli. Yoksa ok piman olabiliriz... Tam bu srada ieriye giren bir harem aas, hnkrn bir habercisinin geldiini syledi. ri yar bir habenin girmesiyle, herkes ayaa kalkt. Gsterilen sayg elbette ona deildi, alt taraf bir kle idi ajna haberi gnderene, byle bir saygnn gsterilmesi gerekiyordu. Sultan Abdlhamit Han'n cenaze merasimine davet ediliyorlard. Hi kukusuz bu bir davet deil bir buyruk idi! Haberci odadan kar kmaz, Nihat omuzlarn silkerek sylendi; Ne olursa olsun gitmeyeceim. Hatice Sultan azarlarcasna szn kesti: Nihat! Sanrm Fuat hakl, durum ciddi. Aile birliini mutlaka korumalyz Aile birlii mi? Sevgili halacm, altyz yldr birbirinin ban kesen bir ailenin birlii mi kald? ran fatihi dedemiz nc Murat, ka kardeini ldrtt? Ondokuz muydu? Yanlyor muyum? Babas daha insafl kp sadece be kardeini ldrtmt. Hatice Sultan serte szn kesti: Devletin kar bunu gerektiriyordu... Btn hkmdar ailelerinde buna benzer facialar yaanmtr. Tek fark, Avrupa'da karde saysnn daha az oluu... Ben bile.artk Abdlhamit'e kzmyorum. ngilizin, franszn, rusun lkeyi paylamak istedikleri bir dnemde, onu paralamak istiyenlere kar,

imparatorluu korumasn bildi. ok fazla drst, ok fazla duygulu olan babam, bunu baaramazd. Syleyin bakalm, vatanmz hereyin zerinde deil mi? Fehime Sultan ile ehzade Fuat birbirlerine gz krptlar. Sultan her zaman greve ncelik verirdi... ama artk byle deerlere aldran m vard. Fehime hereyden nce elenceye nem verdii iin, raan'daki esaret yllarnn acsn karmaa bakyordu. Ne'esi ve hoppal yznden "Kelebek Sultan" unvann almt. zdeletii ve btn giysilerini ssleyen kelebeklerin unvann! Fehime bir san'atkrd. Harikulade piyano almasnn yansra, beste de yapyordu. Ciddiyet ve sorumluluktan nefret ettii kadar hibir eyden nefret etmezdi. Yeeni ehzade Fuat'a gelince, o da keyfine dknd, yaamay severdi ama gereklerin biraz daha farkndayd. Nerede kan olduunu iyi bilenlerden olduu iin, kaz gelecek yerden tavuk esirgemeyenlerdendi. Zor durumlardan sevimlilii sayesinde syrlmasn bilirdi. Ama imdi, Hatice Sultan'a taklmadan da edemiyordu: Anlyorum efendimiz. Merasime katlmakla kalmayp, stelik birka damla gzya dkmemiz de uygun olur herhalde! Katlmanz yeterli. Yalnz unu da unutmayn Fuat, ve siz de Nihat, ayet bir gn tahta kacak olursanz, dedeniz ve benim de babam Sultan Murat' deil, byk amcanz Sultan Abdlhamit'i rnek aln. Hem kz kalacaksn hem ocuun olacak! Grlm ey mi? Bu szlerin arkasndan Sultan, konumasndaki aksakla hibir vakit alamam yaknlarnn akn yz ifadelerine kahkahalarla glerek, ayaa kalkt ve grme bylece bitmi oldu. II Ertesi sabah, Hatice Sultan arya inip kurdele almak istei ile uyand. Aslnda bu gibi vrzvr rum ve ermeni satclar saraya getirirlerdi. Bir sultann, halkn girip kt bu yerlere gitmesi, hatta her yan kapal bile olsa, arabasnn merakl gzlerce izlenmesi ho karlanmazd. Ama bugn ii iine smyordu. En sevdii aas Zeynel'i artt. Zeynel, krk yalarnda olmalyd. Son zamanlarda biraz imanlam, sultan da iin iin elenerek, onu gbekli paalara benzetir olmutu. Yirmibc yl nce, babas ve kardeleriyle mahpus hayat yaad raan Saray'na gelen bu rkek delikanly hatrlyordu. Sultan Abdlhamit'in baagas tarafndan gnderilmi, bylelikle de ondan kurtulmann bir yolu bulunmutu. nk delikanl, zeks ve canll ile Enderun'da dikkati ekmise de, sonradan haremin kaskat disiplinine ayak uyduramayan bir asi kesilmiti. Ama raan'a abuk almt. Acaba iinde yaayanlar da mahpus olduklar iin mi? Hatice onun hep peinden geldiini, en ufak hareketine dikkat kesildiini, buna karlk kzkardeleri Fehime ile Fatma'ya hi aldr etmediini hatrlyordu. Sadakatinden o derece honuttu ki, farkna varmadan ona iyice dayanr olmutu. stelik, dier haremaalar, eneleri dk halayklar gibi dedikoducu iken, Zeynel arbal ve ketum idi.

imdi de Sultan'n gz ve kula kesilmiti. Kahvehanelerde neler konuulduunu, kentte ne gibi haberler dolatn renmesi iin hep onu gnderirdi. Savatan bkm, gnlk skntlar altnda ezilmi stanbul halknn neler sylediini, neler zlediini renmek de hep Zeynel'e derdi. Bylece, Hatice Sultan haremde kapal da kalsa, ailenin dier fertlerine oranla, olan bitenden haberdar olurdu. Onun iin de hep onun grlerine bavurulur, tavsiyeleri dinlenirdi. Zeynel'in bu sarslmaz sadakatini dllendirmek iin onu bir sre nce "baaala" ykseltmiti. Bu unvan, bugne kadar daha yal aalara verilirdi. Sultan, dnceli dnceli klesini inceleyedursun, Zeynel gzleri yerde emirlerini bekliyordu. Fevkalde bir hizmetkr oluunun dnda, onun hakknda ne biliyordu ki? Sarayn dnda yaasayd, acaba nasl bir hayat srerdi? Mutlu muydu? Hibir fikri yoktu... alt taraf onu ilgilendirmezdi de. Aa, bana derhal bir kiralk fayton bulman istiyorum. Zeynel, hayretini belli etmedi, eildi. Sarayn iki ak arabas, de faytonu vard. Hibiri de bozuk deildi. Geri arabalarn, saray arabalar olduu belli idi. Acaba Sultan Hazretleri, tam da ei Hayri Bey seyahatte iken, tebdil mi gezmek istiyordu? Zeynel, kadnlarn fantezilerine alkt, daha ondrt yandayken, saray hareminde, bunlarn her trlsn grmemi miydi? Ama kendi sultan bakayd. Ondan bir an bile phe etmi olmaktan duyduu fke ve pimanlkla bir araba evirip getirmek iin saraydan frlad. Hatice, kalfalardan birinin yardm ile srtna koyu renk bir araf geirdi. Tam kaca srada, kapnn nnde bekleyen Selma: Anneciim diye yalvard. Ltfen beni de gtrn. Nasl? Ya piyano dersiniz? almanz gerekmiyor muydu? Dnte yaparm. Szm sz. ocuun gzlerinde yle bir yakar vard ki, annesi kar koyamad. Kendisi, kapal kald yllar, o kadar azap ekmiti ki, kzn olabildiince zgr yetitirmek istiyordu. Tabii bu iin bir snr vard. Yine de fitne fcurlar, bu sralarn aldn sylemekten geri kalmazlard... Pencereleri incecik kafes rtl fayton avludan kt. Zeynel, arabacnn yanma oturmutu. Gzel bir k gnyd. Gvercinler, camilerin ve Boaz kylarndaki saraylarn zerlerinden uuyordu. Sultan, gzleri aralk, uzun sre sevgilisinden uzak kalm birinin zlem gidermesi gibi, "canm istanbul!" diye mrldand. Yannda oturan Selma, hayranlktan az ak, byd zaman stanbul'u en az haftada bir kere gezeceine kendi kendine sz veriyordu... lem ne derse desin, bunu yapacakt! Galata Kprs'nden, bakentin iki yakas arasnda ince bir erit gibi uzanan Hali'ten getiler. ar, eski ehir tarafnda, Topkap Saray'nm yaknlarndayd. Topkap Saray, Sultan Abdlmecit Dolmabahe Saray'n yaptrdndan beri, kullanlmyordu. Bylece, rutubetli duvarlar ardnda mr geiren ehzadelerle sultanlarn, veremden gp gitmeleri nlenmiti.

Sokaklarda allmadk bir kalabalk vard. Birka metre sonra, fayton durmak zorunda kald. Zeynel'in uzun yz ieriye sarkt. Daha ileriye gidemiyoruz efendimiz. Cenaze alay buradan geecekmi. Sultan hafife glmsedi: Yaa yle mi? Unutmutum. yleyse gemesini bekleriz... Selma gzucuyla annesine bakt. Dnd gibi, kurdele almak sadece bir bahane idi. Annecii giyimine pek nem vermezdi. Demek ki cenaze trenini grmek istemi ve, kadnlarn katlmas adet olmadndan, byle bir hileye bavurmutu. Sultan, bu kadar byk bir kalabal hi beklemiyordu. "Bu sava gnlerinde, insanlarn oyalanacaklar o kadar az ey var ki, en ufak olayda sokaa frlyorlar" diye dnd. Birden sessizlik oldu. Cenaze, caddenin bana gelmiti. nde, siyah istanbulinleri iinde asker bando, onun ardnda on askerin tad tabut ar ar ilerliyordu. Cenazenin ardndaki ilk sralarda ehzadeler yryordu. En nde en yallar sralanmt. Her birinin gsnde murassa nianlar vard. Hemen arkalarndan sultanlarn ve hanm sultanlarn eleri, damad- ehriyriler geliyordu. Sonra byk niformalar iinde paalar ve srmal redingotlaryla vezirler yryordu. Bunlarn hemen arkasnda, bu gibi resmi trenlerde bakanlarla ayn dzeyde tutulan Harem-i Hiimayun'un ve Enderun'un en byk aas olan kzlaraas geliyordu. Cenaze alaynn her iki yannda, Ayasofya ile eski padiahn defnedilecei Trbe arasnda, merasim kt'as selm duruyordu. On yl nce Abdlhamit'i tahttan indiren ve Sultan Reat'n kanatlan altnda imparatorluun kaderini elinde tutan ttihat ve Terakki hkmeti, kuku yok ki trenin ok grkemli olmasna zen gstermiti. llere kar byklk gstermenin tehlikesi yoktu nasl olsa! Byklk? Bugn bu saygnn gsterildii kii hi byk olmama ki... Hatice'nin gzleri buuland; birden ondrt yl nceki o souk geceyi hatrlad. Abdlhamit'in husumet dolu emriyle, kimseye grnmeden gizlice, babasnn gmld geceyi. Sadece birka hizmeti vard. Onu seven halkn son grevini yapmasna bile izin verilmemiti. Hatice rperdi. Celladn cenazesindeki grkem kinini yeniden uyandrd. Kk drlm bir Abdlhamit'i, o da uzun yllar mahpus kalm olduu iin kendisine kar yumuam olan duygularyla, belki de affedebilirdi. Ama bu muhteem tren bu adama, hak etmedii, kardeinden ald bir eref kazandryordu. Ham i t lmde bile Murat' eziyordu. On yllk hapishane hayatndan sonra cenaze treni ile dirilmi oluyordu. Hatice Sultan aznda bir aclk duydu. Yoksa bir ly ni kskanmt? Geleneklere aldrmakszn bu treni neden izlemek istediini daha iyi anlyordu. Bunun basit bir merak olduuna kendini inandrmak istemiti, oysa sz konusu olan intikam idi! Yirmisekiz yl boyunca, babasn her gn yava yava ldrm olan bu adamn ldn grmek, bundan zevk almak iin gelmiti. Yreinin hl bunca kin dolu olduunu bilmezdi. Cenaze alay araba hizasna geldii vakit, Hatice gzleriyle yeenlerini arad. Nihat gelmemiti ama, Fuat gsterili niformas iinde aileyi, gerektii gibi, temsil etmekteydi. Demek ki tavsiyesine uymuu Ama Sultan her zaman doru karar verdii, ne

yaplmas gerektiini bildii halde, bu kez hakl olup olmadn bilemiyordu. te tam bu srada kalabalktan haykrmalar ykseldi. Sultan glmsemesini zor tuttu. Demek ki bunun iin bu kadar kalabalk vard. Demek ki, lye sayg gstermek gerektiine aldr etmeksizin, zalime hak ettiini vermek iin buradaydlar. Dikkatle sesleri dinledi. Grltnn arasndan alama sesleri duydu. Olamazd. Yanlm olmalyd! Oysa... Hatice ta kesildi, yz sarard, hakaret, kin ve nefret sand bu sesler, yeis ve mitsizlik alamalar idi. Ne? bir sre nce zalimi aalayan bu halk, bugn kalkm da ardndan m alyordu? Muhbirlerin, jurnalcilerin, zabtann egemenlik srd o karanlk yllar ne abuk unutulmutu? Jn Trkler'in darbesiyle Abdlhamit'in tahttan indirilerek yerine kardei Reat'n geirilmesine alk tutulduu ne abuk unutuldu? Hatice, tiksinerek ban sallad, "hafzai beer gerekten nisyan ile mallm". Bir kadn, evinin penceresinden sarkm, haykryordu: Babamz, bizi brakp nerelere gidiyorsun? Devri saltanatnda ekmeimiz vard, imdi alktan lyoruz. Baka sesler de ykseliyordu: Bizi yalnz brakp nereye gidiyorsun? Yalnz m? Sultan rperdi. Bu adamlar ne demek istiyordu? Padiahlar yok muydu? yi kalpli Sultan Reat hnkrlar deil miydi? Artk ona 10 gvenmiyorlar myd? Yoksa sarayda herkesin bildiini onlar da fark etmiler miydi? Padiahn, lkenin gerek hakimleri olan Enver, Cemal ve Talt'n ellerinde kukla olduunu? Drt yl nce 1914'te, bu lnn Trkiye'yi Almanya'nn yannda savaa sokarken, hnkra danmak gereini bile duymadklar biliniyordu. O tarihten beri hata zerine hata yapmaktaydlar ve ne denli saklanmaa allsa da, durmadan yenildiimiz biliniyordu, llergn yzlerce yaral cepheden geliyor, frnlarn nnde kuyruklar oluuyordu. Dilenciler btn sokaklar igal etmiti. Hatice Sultan i ekti. Sultan Abdlhamit ile, gl ve itibarl Trkiye'nin son simgesi de yok oluyordu. tte halk bunun iin alyor olmal, iini tarifsiz bir hzn kaplad. arya gitme istei de kalmad. Zeynel'e: Dnelim dedi. Haremaas zntyle ona bakt. Sultannn duygularn sezmiti. u sra kendisini avutacak bir sze ihtiyac olduunu biliyordu ama, konumak ona dmezdi. Eildi, sonra emri arabacya tekrar etti. Araba yava yava Ortaky Saray'nn yolunu tuttu. Boazii'nde gne batyordu. Hatice, penceresinin demirleri arasndan denizi seyrediyordu, oradan da kar kylar, Anadolu yakasndaki Beylerbeyi Saray'n. Talihin cilvesi diye dnd. Onu yllarca hapiste tutmu olan adam, bu kez kendisi mahpus olarak, tam karsndaki sarayda son yllarn geirmiti. Dedikoducular, Hatice Sultan'n, dk hnkrn tam karsndaki saray mahsus setiini syleyip duruyorlard ama, bu doru deildi. Bu saraya ok daha nceleri gelmiti. Zaten, intikamn baka trl almt...

Kayk hazrd. Cennetnckn hnkrn ailesine taziyede bulunmak gerekiyordu Her iki ailenin, birbirlerini tanmazlktan geldii resm trenler bir yana, uzun yllardan beri ilk kez karlaacaklard. Hatice, iki kzkardei ve kz ile deniz kenarna indi. Drd de matem rengi beyazlar iindeydi. Osmanl saraynda, uursuzluk getiriyor diye siyah giyilmezdi. Haremaalarnn yardm ile kaya bindiler. Kanuni dnemindeki gibi, patiska gmlek ve al alvar giymi on kreki saygyla eildi. ehzadeler ve sultanlar, on krekiye kadar kullanabilirlerdi. Vezirler ise, sadece sekiz kreki. Hnkr kayndaen az ondrt kreki bulunurdu. Boaz'da ilerlerken, sultanlar hava almak iin peelerini kaldrdlar. evrede onlar grebilecek kimse yoktu. Krekilerin balar ne eikti. Baka trl, ilerinden olurlard, Hele daha eskilerde, byle bir su yznden kelleleri uard. Selma k tarafa oturmu, herzamanki gibi, suya sarktlm mavi atlasa ili sazanlarla gm renkli alabalklarn gerek olduunu, kay izlediklerini hayal ediyordu... Beylerbeyi'ne vardklarnda, ak havadan sersemlemi gibiydiler. Haremaalarnn eliinde yeil-krmz ekillerle bezenmi yksek tavanl koridorlardan getiler. Duvarlarda, sedef amii aynalar asl idi. Beylerbeyi Saray, geen yzylda Sultan Aziz tarafndan yaptrlmt. Hnkr, Avrupa 11 modasna kar kp, Dou'nun hametini egemen klmak istemi gibiydi. Anlatldna gre, ak olduu mparatorie Ojeni d Montijo, Svey Kanal'nn alndan nce, istanbul'da, bu sarayda kalmt. Yine derler ki, Sultan Aziz jeni'nin incecik cibinliinin kck incilerle ilenmesine kadar ilgi ve zen gstermiti. Sultanlar, nlerinde terifat kalfas olduu halde, duvarlar krmz kadife kapl bir odaya girdiler. Buras Valide Sultan'n kabul odas idi. Abdlhamit'in annesi lm olduu iin, altn yaldzl koltukta, sonuncu ei Mfike Kadnefendi oturuyordu. Efendisinin son nefesine kadar yanndan ayrlmamt. Bu yas gn, onun zafer gnyd; bunca fedakrlnn karln gryordu. lemeli yastklar zerinde oturan her yatan bir sr kadn, Kadnefendi'nin etrafn sarm, cennetmekn sultann iyiliklerini, meziyetlerini anlatp, alayorlard. Yksek sesle alayanlardan bazlar, yeni gelenleri grmek iin alamalarna ara verdiler. sultann grnmesiyle, odada hayret sesleri duyuldu. Kadnefendi glmsedi; bu ziyaretin siyasi mecburiyetlerle yapldn anlayacak kadar zekiydi. Ama yine de bu davrann bykln takdir etti. Yerinden frlad, en byk saygnn kendisine gsterildii byle bir gnde bile, padiah soyundan gelen sultanlara gsterilmesi gereken hrmeti ihmal edemezdi. Alt taraf kendisi, tm padiah eleri gibi, onun tarafndan seilmi bile olsa, haremdeki sradan cariyelerden biriydi. Selma, Kadnefendi'nin etrafnda oturan byklerin ellerini pp bana koyuyordu. Sa tarafta oturan, ok irkin bir kadnn

kendisine hnla baktn farkederek durdu. Ne yapmt ki? ararak, annesine dnd. Annesi kendisini ne doru itip: Selma, dedi, cennetmekn Sultan Abdlhamit Efendi'mizin kzlar, teyzeniz Naime Sultan'n elini psenize! Odadakilerin ayplamalarna aldrmakszn, kk kz, kzla alan buklelerini iki yana sallaya sallaya, Naime Sultan'nn yanna gitmeyi reddetti. Hatice Sultan, ocuu serte ilerek: ocuu mazur grnz dedi. Bykamcasnn lm onu iyice akna evirdi. Naime Sultan, konuan grmee daha fazla katlanamazcasna ban evirdi. Hatice btn hametiyle dorularak odada bulunanlara alayc bir bak frlatt ve kendisini yanna aran Kadnefendi'nin soluna oturdu. Zafer onundu, amcakznn kabal bile kukusuz bir sayg belirtisiydi, demek, aradan ondrt yl gemi de olsa, yara hl kapanmamt. Efendisinin lmn kanc kez anlatan Kadnefendi'yi dinler gibi yapan Hatice gemie dald... Naime'nin apkn ei Kemalettin Paa, dorusu ok yakklyd. ki kuzin, ayn yl evlendirilmilerdi... tam onyedi yl nce! Sultan Abdlhamit, tahta kt gn doan en sevgili kz Naime'ye prl prl bir subay setii halde, Hatice'yi irkin olduu kadar-da darkafal bir kk memurla evlenmee 12 zorlamt. Evlilik, Hatice'nin ocukluundan beri kapal kald hapishanesi, raan Saray'ndan kurtulmasnn tek yolu idi. Otuzbir yanda hayatndan bkt bir srada zgrlne kavumak iin hereye razyd ama, bylesine alaltc bir seimi de beklemiyordu. Haftalarca, yatak odasnn kapsn kocasna amam o da gidip hnkra ikyette bulunmutu. Hatice sonunda, bu savatan bkt iin boyun emiti. lk geceyi dndke rperirdi... Duyduu tiksintiyi iinden hl atabilmi deildi. Hnkrn, her evlenen sultana olduu gibi ona da hediye ettii saray, Naime Sultan'nkiyle komu idi. Hatice gen kadn sk sk grmee gider, nasilatlerde bulunur, Zeynel'le ufak tefek hediyeler gnderirdi. Birbirleriyle ok abuk arkada olmulard. Naime, uar kocasna delice akt. Hatice iin, onu ayartmaktan dala iyi bir intikam olabilir miydi? Kendisine, tapt babasna ikence eden adam yaralamann en iyi yolu kzn mutsuz klmak deil miydi? Hatice, bir hakkn yerini bulmas iin bir grev stlenircesine, soukkanllkla, nceden hesaplayarak, Kemalettin'i batan karma iine girimiti. Bu hi de zor olmamt. htiyatsz Naime, hi deti olmad halde, kocas ile en iyi arkadan tantrmt. Hatice gzeldi. Paa onu grr grmez k olmu, iindeki atei, kaleme ald ateli mektuplarla dile getirmiti. Hatice bu mektuplar, zenle saklamt. Bu ara, Kemalettin'in umursamazlna gittike kahrolan Naime, yemeden imeden kesilmi, kznn hastaln merak eden hnkr yeise dmt. Zavall kz sadece Hatice'ye iini dkerdi. Sonunda, oyunun yeterince srdne, iin olgunlatna karar

veren Hatice, Kemalettin'in giderek srarc olmas, kocas Vasf in da sitemlerini arttrmas zerine Kemalettin'in mektuplarn Zeynel'e verdi. Zeynel bunlar, tesadfen eline gemi gibi, hnkra gtrecekti. Bylece hem intikamn alm hem de zgrlne kavumu olacakt. yle ya? Byle bir rezalet, ister istemez boanmakla sonulanrd. Aradan ondrt yl getikten sonra bile, Hatice nasl bu kadar saf olduuna amaktayd. Abdlhamit'in oyuna getirileceine nasl inanabilmiti? Hnkrn kendisini saraya artmas sanki dn olmu gibi... Elinde paann mektuplar, kk siyah gzlerinde fke... ama kendisini asl etkileyen ey, bu gzlerdeki alay... Btn saray, ne karar kacan merakla bekler olmutu. Kemalettin Paa Bursa'ya srlmt. Ya kendisi? Ona ne olacakt? Cezasn ekecek miydi? Byle bir ey, Abdlhamit'i tanmamakt. Hatice'ye hi bir sitemde bulunmam, glp gemi ve... kocasna geri gndermiti. Sultan, kocasndan ancak 1908'de kurtulabilmiti. Sultan Hamit'i tahttan indirip iyi kalpli Sultan Reat' tahta karan darbe sayesinde! Yeenini hi krmayan yeni padiah, boanmasna da izin vermiti. Artk herkes "bylesi bir ak hikyesinin" nasl sonulanacan bekler olmutu... Sultan ile Kemalettin Paa herhalde evleneceklerdi. Nitekim, paa serbest kalr kalmaz, sultana olan sevgisi dala da artm olarak doru ona komu ama... souk karlanmt. Hatice ak ak, onu asla sevmediini sylemiti. Bir yl sonra, Gksu'da bir kayk sefas srasnda, yakkl bir hariciyeciye rastlam, grr grmez k olmu ve evlenmee karar vermiti. Bu yakkl adam, Hayri Rauf, Bey'den bakas 13 deildi... Selma ile kk Hayri'nin babas. tu I Ill Kesilmeyen, tatl, ahenkli bir ses Selma'y uyandrd. Gen bir kz, yatann ayak ucuna oturmu ud alyordu. Bu, uykudan birden bire uyanlmasn diye detti. Gece, baka lemlere umu olan ruh, bedene bylece yava yava dnme imknn buluyordu. Selma byle uyandrlmaa baylyordu. Udtan dklen nameler, gnn iyi geeceini vaadediyordu sanki. Selma hergnkinden ne'eliydi bugn, herkesin bayramlklarn giyip birbirine hediyeler verdii Kurban Bayram'yd. Dolmabahe Saray'nda bayram, daha bir baka, daha bir grkemli olurdu, hnkr, gn boyunca tebrikleri kabul ederdi. Selma, teni gzellesin diye her sabah iirilen st istemedi, doru hamama kotu. ki halayk tarafndan ykandktan sonra sra gl banyosuna geldi. Gl banyosunu sadece zel gnlerde yapabiliyordu. Sultan, kznn vaktinden nce ss dkn olmasn istemiyordu. Gm ibrikten dklen lk suyla ykandktan, beyaz tlbentlerle kurulandktan sonra, bandan aaya dklen gl yapraklaryla

btn vcudu, cariyeler tarafndan uzun uzun ovuldu. Selma, mis gibi kokuyu iine ekip, kendini bir an iin iek olmu sand. Yarm saat sonra, ingiliz ilemesi elbisesini giymi, annesinin dairesine kouyordu. Babas Hayri Bey oktan gelmiti. Dolmabahe'deki bayramlamada hazr olabilmek iin, iftliinden bir gece nce dnmt: Kzn glmseyerek karlayp, hafife ban okad. Sevgide, bundan teye gidilmezdi. Selma, sevinten kzarm, gzlerini ondan ayramyordu. Gri redingotu, krmz fesi ile ne de heybetliydi! Byklarn, yle yukarya kvrlm olarak nasl tutabiliyor ki? Hayri Bey zayf, orta boylu, kibar ailelere zg o zarafet ile bezginlii badatrm, gevek, tasasz, kadnlarn ilgisine alk, kiisel ihtirastan btnyle uzak bir kiilie sahipti. Hi de zel bir aba sarfetmeden, hi de hevesli olmad halde Sultan ile evlilie adeta srklenmiti. "Damat" olduu iin yaplan dalkavukluklarn farknda olacak kadar zekiydi ama, kendi bana bir mevkie gelemeyecek kadar uyuuktu. Eskiden, gelecee gvenen, hayalperest bir delikanl idi ama artk, hereyden bezmi bir hali vard. ocuklarna bile ilgi duymuyordu. Kendisini biraz oyalayabiliyorlarsa ne l... o da sadece sevimliliini iyi kullanmasn bilen Selma! Eine gelince... tam o srada odaya girdi. Hayri Bey ayaa kalkt, elini pt. Her zamanki iltifatlarn tekrarladktan sonra, kadife kapl bir kutuyu eine uzatt. Bayramlarda ve sultanlarn ya gnlerinde, damatlarn hediye vermeleri det olmu... bu dete uyulmamas, 15 boanma istei anlamna geliyor. Damat, iin iin glyor. Allatlan ki vekilharc her eyi dnr. Kadife kutuda koyu mavi, gz kamatran, safir bir kolye duruyordu. Sultan hafife: Ne harikulade bir gerdanlk! dedi. Hayri bey eildi: Size az bile Sultanm! Dorusu vekilharc ileri iyi ayarlam! Gel gr ki, bu sava gnlerinde, tahsisatlarn ksld u darlk gnlerinde, bunun paras nereden bulunacak? Eh... aileye bunca yldr bor veren ermeni sarraf dnsn. Bu yatan sonra tasarruf yapacak deil ya? Cebinden daha kk bir kutu kard ve Selma'ya verdi. Bu, kendisinin setii bir ine idi. Altn zerine kymetli talarla ilenmi bir tavus kuu... tylerinde zmrtler! Zarif bir teekkr beklerken, kk kznn ar sevincine hayret etmekten kendini alamad. Yoksa mcevher tutkusu daha imdiden mi balamt? Ya da sadece annesini mi taklit ediyordu? Aslnda, bu sorularn cevabn hi merak etmedii iin, kznn ineden ok, heyecanla kendisine baktn fark bile etmedi. ocuun heyecan nedeni akt: babas ilk kez ona, bir hanma yakr bir hediye almt! Sultan, biraz de tella: Selmla ge kalacaksnz dostum dedi. Ziyan yok. Bu trenler beni neredeyse hasta edecek. Henz gidip gitmeyeceimi bilmiyorum.

Ama gideceini kendi de biliyordu, Sultan da! Yine de karsn inelemeden edemiyordu. Yllar getike, "damad- ehriyari"lie daha az katlanabiliyordu. Boanmak ise sz konusu bile olamazd. Bu hakka, o da hnkrn izin vermesi kouluyla, sadece Sultan sahipti. Aslnda, Hayri Bcy'in ikyet edecei hibir ey yoktu. Sultan mkemmel bir kadnd ama... fazla sultand! Onu mthi can skc bulurken, gl kiiliinin altnda ezildiini ve bir glgeye dntn kendi kendine bile itiraf etmekten ekiniyordu Hayri Bey. Selma, babas ayrldktan ok sonra bile, yznn niin bu kadar ask olduunu anlamaa alyordu. Bir yandan annesini beklerken, ayaklarn bolukta sallayp duruyor ve babasn teselli edememi olmaktan znt duyuyordu. Ama ona diyecekti ki? Kendisiyle alay ederdi. Sultan hazrd, inci ilemeli bir elbise giymiti. Elbisesinin kuyruk ksm epeevre samurdand. Koyu kumral salarn ensesinde toplam aralarna da deerli talar serpitirmiti. Gsnde, sadece bir ka hanma verilmi olan, "efkat Nian", boynunda da sadece ehzadeler ile sultanlarn takabilecei saltanat armasn tayan mineli altn gerdanlk vard. Selma'nn kzl bukleleri mutluluktan kpr kpr: annesi herkesten gzel! Kupalarna kalfalarn yardm ile bindiler. Srma ilemeli mavi ceketi iinde pek gsterili duran arabac, krbacn aklatt. Araba yava yava ilerlemee koyuldu. Hnkrn sarayna sadece iki kilometrelik bir yol vard. 16 Selma, saraya girdiinde durdu, altn ve kristal bolluu karsnda hayran hayran bakakalm. Geri buraya ilk kez gelmiyordu ama, her geliinde bunca ihtiam karsnda az ak kalrd. Avizelerden ve amdanlardan binlerce k dklyordu. eref merdiveni bakara kristalindendi. Muazzam mineler de yle... bu minelerin elmas kesimi eteklikleri gnn her saatinde hare hare k yanstrd. Kk kz, bu debdebeden holanyordu. Tm bu hamet, imparatorluun yenilmez bir gc, bitmez bir zenginlii olduuna, dnyann gzellik ve mutluluk dolu, yaanmaa deer olduuna inanmasn salyordu. Geri, babasnn arkadalarnn kalarn atarak szn ettikleri sava vard; geri, saray bahesinin parmaklklarna bir lokma ekmek iin aslan fke dolu insanlar vard ama, Selma iin hepsi, sanki bir baka gezegene aitti. Sava da, Selma'ya gre, byklerin azlarnda geveledikleri bir szckt, o kadar! Kendilerini iki sra halinde karlayan haremaalarnn arasndan getikten sonra, araflarn, yeryzne inmi huriler kadar gzel zaten sarayda irkine yer yoktu kzlara verdiler. erke ii yelei ve alvar ile ikramda bulunan gen bir kzn elinden yorgunluk kahvelerini itiler. Sarayda ve zellikle haremde, eski gelenek ve grenekler srdrlmekteydi. Genler, kalfalarn sk gzetiminde yetitirilmekte, geleneksel giysiler kullanlmakta, ziyarete gelen sultanlarn "alafranga" giysilerine biraz merak

biraz da alayla baklsa da, onlar taklit etme istei duyulmamaktayd. Saray her trl modann stnde deil miydi? Terifat bakalfas, mevkiine uygun ilemeli elbisesi iinde, btn hametiyle grnd. Gelenleri Valide Sultan'a gtrecekti. Saraydaki her ziyaret, olundan sonra hanedann ikinci srasnda yer alan Valide Sultan'dan balamak zorundayd. Viktorya stili ar koltuklarn bulunduu, efltun ipek kapl kabul odasnda, Valide Sultan tahtnda oturuyordu. Bir zamanlar ok gzel olduu sylenirdi ama, yala ve hareketsizlik yznden korkun imanlamt. erke olduu, sadece gzlerinden anlalyordu. Mavi, ekik gzlerinden... Selma ve annesi, bu eski cariyeye sayglarn sundular. Saraydaki btn kadnlar gibi Valide Sultan da, saraya kkken satlmt. Ailesi fakirdi ve kzlarna iyi bir gelecek salamak istemiti. Klelerin, cariyelerin sarayda iyi bir eitim grdkleri artk herkesin bildii bir eydi. Kimileri vezir olmutu, kimileri de haseki... Onun iin de, artk devletin kurulu yllarnda olduu gibi, ocuklar ailelerin barndan koparmaa hi gerek kalmam, ocuklar saraya alnsn diye onlar yalvarr olmulard. Valide Sultan, ailesini bir daha hi grmemiti. Selma, onlar zleyip zlemediini hep merak ederdi. Aslnda, byle bir zlem duymaa hi vakti olmamt. Saraya gelir gelmez, cariyeleri eitmekle grevli bakalfa tarafndan ele alnmt. Dierleri gibi ona da, iir okumasn, kanun almasn, ark sylemesini, raks etmesini ve grg kurallarn retmilerdi. yice yetitiine kanaat getirildiinde de, hnkrn hizmetine verilmiti. Yal kadn, hnkrn kendisini farketdii ve gzdesi yap gn anlatmaktan holanrd. Yalnz kendisine ait olan bir odaya ve ipek giysilere 17 kavumutu o gn. Sonra da talihi yaver gitmi, Hnkar, kendisinden bkmam ve tekrar yanna artmt. Bylece, herkesin olmak iin can att "ikbal"lie ykselmiti. Tabii bunun sonucu, daha da byk bir odaya gemi, emrine de kalfa verilmiti. imdi i bir erkek evlt dourmaya kalyordu. Selma, gzel erkes kznn, olu Reat doduu vakit nc Kadnla ykselmesiyle ilgili hikyeleri, yal saray kadnlarndan dinlemiti. kballer arasnda kendine bir yer yapmak ve gzde bir konuma eriebilmek iin, gzel olmak yeterli deildi, zeki ve sabrl olmak da gerekiyordu. nk haremde derece ykseldike, rekabet ve kskanlk da o denli artar ve tehlikeli boyutlara varrd. Bu kademelerde, sava acmasz olurdu. Btn kadnefendilerin oullan ehzade idi... yani her biri gl birer hnkr aday... Kurala gre, tahta en byk ehzade geerdi ama, altyz yllk osmanl tarihi, nice veliahtn, ya kaza, ya bilinmeyen hastalk gibi nedenlerle yokolu hikayeleriyle dolu idi. Sultan Reat'n annesi, olunun bakmn kimselere brakmamt. Durumu kskanan rakibelerden biri tarafndan satn alnm bir sine veya bir haremaas rnei oktu. "Olum muhakkak tahta kmal" diyordu. Bylece kendisi de Valide Sultan

olacakt. Hayat boyunca bu ama iin yaam, gereklemesini grmek iin yetmisekiz yana gelmesi gerekmiti. Oysa imdi, altm yl sresince duyduu ihtiras yokolup gitmiti. Artk yalyd ve yorgundu. Valide Sultan, fildii beyazlndaki eliyle Selma'nn yanan okad. Bu, iltifatlara en by idi. Hatice'ye de gzelliinden tr okayc szler syedi. Sonra altn kakmal nargilesinden derin bir nefes ekerek, gzlerini yumdu? Grme bitmiti. imdi sra, herbiri kendi dairesinde tebrikleri kabul eden kadnefendilerdeydi. Bunlara ayrlan dairelerden her biri, saray iinde birer sarayd. Haremaalar, vekilharlar, ktipler, kalfalar, raklar, bu dairelerin ayrlmaz birer parasydlar; her trenden nce bu dairelerde bulumak det olmutu. Selma "terifat" snavndan ilk kez bu yl geecekti. Selma, bu snavdan geerken en ufak bir hogryle karlamayacan biliyordu. Kiilerin nemine gre, temennahlarn uzatp, ksaltyordu. Kiilerin nemini saptamak ise ok karmak bir denklem iiydi. Dou, mevki ve ya dikkate alnrd ve ocuun saray geleneklerini ve detlerini ayrntlar ile bilmesi istenirdi. evresindekilerin glmsediklerini gren Selma, rahat bir nefes ald. Snav atlatmt. Birden bir kaynama oldu: Hnkr bayram namazndan dnmt. Tren balamak zereydi. Hanmlar konumay, yiyip imeyi keserek, Muayede Salonu'nun st blmne getiler. Kafeslerin ardndan, yln en grkemli ve en elenceli gsterilerinden birini izleyeceklerdi. ki iman hanmn arasnda skp kalm olan Selma, zor nefes alyordu ama, yerinden de ayrlmak niyetinde deildi. Otuz metre kadar aaya baktnda, siyah veya gri redingotlar arasnda yer yer parlayan askeri niformalar ve gelincik tarlasn andran krmz fesleri grd. Sylendiine, gre, bu Muayede Salonu; Avrupa'nn en byk tren salonu idi. Burada birka aina yz grmek, hi de kolay olmayacakt. Ta dipte, hnkr, som altndan, kymetli talarla bezenmi tahtna oturmutu. Hnkrn sa tarafnda, ya srasna gre, byk niformalar iinde ehzadeler duruyordu. Selma doruldu, en ok sevdii kuzeni Vasf grmee alt. Ama bulunduu yerden onu grmesi imknszd. Sultan'n sol tarafnda, gsleri nianlarla dolu vezirler ve damatlar yer alyordu. Selma, 18 aralarnda olmas gereken babasn de gremiyordu. Kar tarafta, byk niformalar iinde mirler, ferikler ve yksek rtbeli subaylar yer almt. Asma katta ise, pusuya yatm kargalara benzeyen yabanc diplomatlar yer almt. Hazr bulunanlar srasyla, lal ta yaklap, kere temennan ettikten sonra, kimsenin dokunmasna msaade edilmeyen hnkrn elini deil ama mabeyin mirinin tuttuu saa perlerdi. Krmz kadifeden, zeri altn ilemeli, iktidarn simgesi olan saa! Daha sonra sra, yksek devlet grevlilerine geldi. Bunlarn ardndan, bunca grkem karsnda akna dnm, kurallara aykr bir ey yapmaktan korkan ve sadakallar dllendirilmek zere bu trene arlm olmaktan gurur duyan birka kii grnd. Saa

ptkten sonra, orada bulunanlarn alayl baklar arasnda, temennan ede ede geri ekildiler. Sonra sessizlik oldu. eyhlislam banda srmal sar, beyaz giysisi iinde, padiaha doru ilerledi. Hnkr, usulne uygun biimde, ayaa kalkt. eyhlislamn ardndan, yeil, mor, kahverengi giysileri iinde ulema geliyordu. Daha sonra, Osmanl mparatorluu iinde yer alan eitli milletlerin temsilcileri, rum-ortodoks patrii, ermeni patrii ve Avrupa'dan katklar lnc yzyldan bu yana ayrcalkl bir konuma sahip yahudilerin dini lideri hahamba geldi. Tren saatten fazla srm ve bu sre boyunca saray bandosu marlar ve Beethoven senfonileri almt. Kadnlar, kafes ardnda oturmu, glyorlard. Birbirlerini drterek, baston yutmu gibi dik, tepeden bakan bir Prusya subaynn karikatrn andran Liman von Sanders Paa'y gsteriyorlard. Akamlar stanbul sokaklarnda atyla dolaan Avusturya-Macaristan bykelisi, sevimli Marki Pallavicini de oradayd. Hcreyi bilir hibir ey bilmezmi gibi grnr derlerdi onun iin. Tam bir diplomat yani! Aslnda kadnlar, lkenin hakimini grmek istiyorlard. Nasrl ellerinden gemii hakknda bir fikir sahibi olunan, ve bir boaya benzeyen Sadrazam Talt Paa. Ksa boyu, sar benizi ile Bahriye Nazr Cemal Paa. Onun iin, kadife eldiven iinde demirden bir el derlerdi. 1915'te Suriye'ye gnderilip; isyan acmasz biimde bastrd iin ad "am Kasab"na kmam myd? Ama kuku yok ki gnn yldz yakkl Enver Paa idi. Harbiye Nazr olan bu ince, zarif ve kibar insan, triumvirann asl lideri olan bu asker, btn hanmlarn gnllerini fethetmiti. Cesaretinin haddi yoktu... kibirinin de! Kendisini askeri bir deha olarak gryordu ama, 1918'in ilk aylarnda, osmanl ordusu btn cephelerde gerilerken, kendisiyle "Napolyoncuk" diye alay edilen Enver Paa'nn yldz snmee yz tutmu gibiydi. Bir sre nce herkesin tapt bu adam yere batrmak iin, sylenmedik sz braklmyordu. Hanmlardan biri: Bu zamanda byle davetler vermek ayp! diye syleniyordu. Basit bir memurun olu iken, sultanla evlendii iin, ne oldum delisi oldu! Jn Trk devriminin kahraman, Sultan Reat'n yeeni Naciye Sultan ile 19 evliydi. Enver Paa, ei ile gururlanr, bunu herkese gstermek ister ve sava sredursun, grlmemi davetler vermee devam ederdi. Padiah saraynda bile yiyecek kstlanmken, Enver Paa'nn sofrasnda bir ku st eksikti. Aslnda hanedan btn bunlar ho grrd, yal hnkr, dolays ile de btn aileyi kk drerek, padiahlk taslamaa kalkmasa! Efendimizin haline bakn. Hasta gibi. Enver Paa'nn hesaplar onu bu hale soktu. Kadnlarn kastettikleri, Enver Paa'nn bir ka ay nce hnkr, Kayzer kinci Giyom'u istasyonda karlamas iin zorlamasyd. erledikleri de hnkrn yorulmas deil, kk dmesiydi.

Kurulutan bu yana hibir osmanl hakan, ister kral olsun, ister imparator, kimseyi karlamaa gitmemiti! Ayrca, hnkrn en sevgili yeeni Mnirc Sultan'n kocas, gen ve yakkl Salih Paa'y astrm olmas da affedilecek gibi deil! Enver Paa, ttihat ve Terakki'ye kar komplo kurduu gerekesiyle ban istemiti. Mnire Sultan, Padiah'n ayaklarna kapanm, O da damadnn almamas iin Enver'e ricac olmutu ama, nafile! Sultan Reat, istemeye istemeye, lm fermann imzalamt. Gzyalarna boulduu iin bu ferman kere, yeni batan imzalamak zorunda kald sylenirdi. Diller zlm, alabildiine eletiriler ve yorumlar yaplyordu. Selna btn sylenenleri can kula ile dinlemekteydi, ama birden orkestra durdu. Hnkr ayaa kalkmt. Tren son buluyordu. Padiah ve ardnda ehzadeler Muayede Salonu'ndan ktlar. Ulema malum teraneyi tekrarlyorlard: "Marur olma padiahm, senden byk Allah var." Hanmlar tella Mavi Salon'a yneldiler. Az sonra sra onlara gelecekti. Terifat kalfa her birini yana ve derecesine gre oturtuyor, altm kadar sazendeden oluan harem orkestras yerini alyordu. Haznedar kalfadan hemen sonra hnkr ieriye girdiinde, orkestra bir ho geldin havas almaa balad. Selma, gz ucuyla, beyaz sal yal hnkra bakyordu. Porselen mavisi gzleri ve kaln dudaklar vard. yi kalpli birine benziyordu. Yanbana annesini oturtmu, glmsyordu. nce sultanlar sonra da hanm sultanlar ilerledi. Her birinin uzun etei ipek hallar zerinde hr hrd. zarif temennahtan sonra hnkrn sa tarafna getiler. Sonra, kadnefendilere ve ikballere sra geldi. Onlar da sol tarafa dizildiler. En sona, saraydaki hizmetkrlar kalmt. En kdemlisinden balayarak, yerlere kadar eilen kalfalar, odann dip tarafna getiler. Tebrikler bitince iki cariye, o yln tarihini tayan il il altn dolu iki kadife kese getirdi. Haznedar kalfa, elini daldrp bir avu altn orkestraya, bir avu altn da raklara serpti. Padiahn cmertliine hayrdualar eden bu insanlar, etrafa salm altnlar kapmak iin hcuma getiler. Sra sohbetteydi. Hkmdar, elerine ye akrabalarna oturmalarn buyurdu. Hal hatr sordu. Her birine gnl alc bir sz syledi. Ancak padiaha hitap edilemeyecei ve sorulan sorulara cevap vermekle yetinileei iin, sohbet o kadarla kald. Hanmlar, sandalyelerinin ucuna ilimiler, dimdik otururken, hnkr hafife ksrmee balad. Padiaha bakmaa devam eden Selma, o zaman, hayretler iinde kald. Koskoca hnkr, utanyordu, mahcuptu. Her birine aradan yz yllar gemi gibi gelen bir sessizlikten sonra, hnkr gvercinlerinden sz etmee balad. Avrupa'dan getirttii bu kulara ok byk 20 ' zaaf vard. Bu konunun hanmlarn ilgisini ekeceini sanyordu. Hepsi de ok ilgilenmi tavrlar takndlar. Ardndan, Ihlamur Kasr'nn bahesindeki gllere sra geldi. Hnkr, bir aatan sadece bir gl koparmak gerektiini, daha fazlas

kopanlacak olursa aacn hrpalanacan anlatyordu. ok tatl bir adamd! Tek kzd eyin, yabanc bir elinin bacak bacak stne koyup karsnda oturmaa yeltenmesi olduu sylenirdi. "Gvurun olu, ayaklarn burnuma dayad" dermi. fkesini Kur'an'dan bir yet okuyarak geirmee alrm. Sultan Reat son derece dindard, hatta bir tarikat mensubuydu ama, bundan hi sz etmezdi. Sonunda, gvercinler ile gller konusu bitip de geriye konuacak bir ey kalmadn dnen hnkr ayaa kalkt. Hanmlar selamlad ve dairesine ekildi. Tren bitmiti. imdi iin keyifli ksm balyordu. Sultanlar, birbirleriyle bulumann mutluluu iindeydiler. Konuuyor, fsldayor, birbirlerine iltifalar yadryor, srlarn anlatyor, ksacas eleniyorlard. Geen bayramdan beri birbirlerini grmeyenler vard. Anlatacak ne ok ey birikmiti! Bir kede, sultanlardan biri piyanoya oturmu, moda olan mazurkalar alyordu, bazlar da kahkalar atarak dans etmee alyordu. Bir baka kede tavla oynanyordu. Bakadnefendi'nin dairesinde iir yarmas yaplyordu. iir, osmanh saraynda hep rabet grm, hep el stnde tutulmu... padiahlar arasnda da nice byk air kmt. En byk kalabalk, masalcnn ykler anlatt odadayd. Kentin en iyi masalcs bu, btn enliklere arlr. Selma, yere bada kurmu, yzn avularnn arasna alm, kadna bakyordu: yz yanda olmalyd! Ama yava yava yzdeki buruukluklar yok oluyor, omuzlar dikleiyor, gzler parlyor. O yal bir kadn deil artk, O, Mecnun'un yanp tututuu Leyl. Sesi byleyici, gzleri ahu, ekicilii ile kuaktan kuaa btn klar alatan... Akam oluyor. Hnkr halk iin donanma enlii yaplmasn buyurmu. Bunu karmamak iin, baheye inme vakti... imenlere seccadeler, yastklar serilmi... Cariyeler hi grlt karmadan, altn kaplar iinde akam yemeini getiriyorlar. Orkestra pes perdeden Mozart alyor. Birden bir lk, herkesi yerinden frlatyor... Gen sultanlardan biri, beti benzi atm, zerlerine gelen ortancalar gsteriyor. Eildikleri vakit, ellerindeki muazzam iekleri hanmlara sunmak isteyen saray cceleri olduklar anlalyor. Bu akay herkesin ayn derecede beendii sylenemez ama; saray asnn benzeri olmayan tatllarn ve erbetlerini vmede herkes birleiyor. Gkyznde kl demetler, gkyznde havai fiekler ebediyen yaayacak olan Trkiye'nin simgesi ay-yldz oluturuyor. Herkes ayn eyi dnyor o an: hi bir zaman ama hi bir zaman bu kadar gzel bir bayram yaanmad! Boazii mehtapta l l.... Selma, kendilerini Ortaky Saray'na gtren faytonun iinde, gnn ok gzel getiini, hayatn da ok tatl olduunu dnyor. Zengin ve bylesine gl bir imparatorluun yklacan syleyen om azllara, felaket tellallarna inanmak mmkn m?

IV istanbul scaktan kavruluyordu. Temmuzun bu ilk gnlerinde, serinlemek iin Boaz'n esintisi de yetmiyordu. Gece, Dolmabahe Saray'ndan bir haberci gelmiti. Ertesi gn Hatice Sultan Sclma'y artarak: Yarn Hayri ile birlikte Sadiye Sultan'a gideceksiniz demiti. Efendimizin torunlar Mukbilc Sultan ile Namk Efendi de orada olacaklar. Selma yzn buruturmutu. Sadiye'yi hi sevmiyordu. Daha alt yandayd ama, azametinden geilmiyordu. Babas Abdlmecit Efendi, kznn gzeller gzeli olduunu tekrar edip durur, her aile toplantsnda btn ocuklar sraya dizerek, en gzeli benimki diye vnrd. Annecii btn bunlar bildii halde, ne diye srar ediyordu. Neyse ki, amlca srtlarndaki kkn bahesi, saklamba oynanacak kelerle doluydu. Bir de Mukbile orada olacakt. Onunla insann hi can sklmaz! Matmazel Roz ne yapyor ki? Selma bir aa bir yukar gidip geliyor ve nrebbiyesinin odas nnde sabrszlanp duruyordu. Bu kadnn, sslenmee neden bu kadar vakit ayrdn bir trl anlatlyordu. Hele de sonucuna baklrsa! Ufak tefek kusurlarna ramen, Selma mrebbiyesini seviyordu. Tabii bu sevgide, kadnn zerinde hibir otorite kuramam olmasnn rol bykt. Trk toplumunun, dolays ile Saray'n rf ve adetlerini bilmemesi, Selma'nn ocukluklarna let olmas iin yeterliydi. Matmazel Roz, stanbul'a, sava balamadan nce, Fransa ile Osmanl mparatorluu arasndaki ilikilerin nisbeten iyi olduu bir dnemde gelmiti, l'icrre Loti ve Claude Farrere'in romanlarnn etkisiyle, Trkiye'ye ve trklere hayrand. Onlar iyi tandn sanyordu. Kendisinin de yetitii Notre Dame de Sion'un bir ilanna cevap vermiti. stanbul'daki okul iin bir resim retmeni ;nyorlard. Tek aday olduu iin, hemen ie alnmt. Yirmisekiz yandaki bu taralnn yurt dna kmas bir cesaret iiydi. Bylesi bir servene byk bir ak hikyesinin kurban olmasayd, asla atlmazd. Memleketi Beauvais'deki garnizonda grevli bir svari yzbas, evlilik vaadiyle onunla flrt etmiti. Yzbann kendisini pmesine sadece bir ka kez izin vermiti... biraz da okamasna! Taa ki imzasz bir mektup ve bir resim alana kadar. Kahramanmz, bu resimde nefis bir sarna sarlmt ve iki yannda iki ocuk duruyordu. Kars ile ocuklar... Gnlerce alamt Matmazel Roz... alam ve annesinin erkeklere gvenmemek gerektiine dair tlerini mr boyu tutmaya yemin etmiti. nne kan ilk frsatta da ailesini ve yurdunu terk etmiti. Manastra kapanrcasna... Ne var ki Matmazel Roz, 22 iflah olmaz bir romantikti. Bu kez stanbul'da, Galatasaray Lisesi'nde retmen olan bir fransza ak olmutu. Geri adam evli deildi ama, uar idi. Kendisinden baka, iki hanm meslektana kur yaptn renince, hastalanp yataklara dmt.

Onu kurtaran "Kelebek Sultan" Fchime oldu. Fransz Sefareti'nden bir mrebbiye tavsiye etmelerini istemiti. Vaktinden nce ruhu kocam olarv Matmazel Roz iin, byle bir sekin evreye girmek, bulunmaz bir frsatt. Bylece kk sultann "fransz matmazeli" olmutu. Saat olmu bile... Sclna artk midini kestii bir srada, mrebbiyesi koskoca mor bir apka e grnd. Mor apkasnn kenar, elbisesinin rengindeki sar koncalar ve kanaryalarla sslenmiti. Zeynel, her zamanki gibi ifadesiz bir yzle, onlar rhtmda bekliyordu. Yannda, bahriyeli giysisi iinde Hayri, iki dirhem bir ekirdekti. Siyah salar ortadan ayrlm, briyantinle yaptrlm gibiydi. Sclma "btn ieyi boca etmi" diye dnd. "Sadiye'yi bu yolla etkileyeceini sanyorsa!" Hayri ile kavga nedenlerinden biri de, kardeinin kuzinine ilgi duymasyd. Anadolu yakasna kaykla getiler. Kendilerini st ak bir araba bekliyordu. Sultan'la klarnda kapal faytonlarla gezmek zorunda kalan Selma, kupay grnce sevindi. Hristiyan bir mrebbiye ile bulua ermemi bir kz ocuunun ak arabaya binmelerinde saknca grlmemi olacakt. ehzade Mecit Efendi'nin yazlk kkne giden akll yolda, gnei ve rzgr ilerinde hissettiler. Sadiye onlar bekliyordu. Pembe dantelden bir elbise giyini, bukleli sar salar "anglez" modeli taranmt. Konuklarn karlamak zere ar ar merdivenlerden inerken, birden tostoparlak bir varlk, kk bir kz, onu iterek Selma'ya kotu. Bu Selma'y grnce ok sevinen, yaramazlklarnn su orta Mukbile idi. Kk kardei Namk da onu izliyordu. Bir sre tarttktan sonra ne oynayacaklarna karar verebildiler. Bizans'n Fethi'ni oynayacaklard. Tabii en kkleri Namk olduu iin, esir o olacakt. Ama herkes Fatih'i oynamak istiyordu. Kim Fatih olacakt? Ad ekimine gre Fatih'i oyna.nk Selma'ya dt. Sadiye kar kt: Olama*.. Sen Fatih olamazsn! Sultan bile deilsin! Ne demek istiyorsun? Ben de senin kadar sultanm. Hayr efendim. Baban, senin babann ehzade olmadn syledi. Sen sadece hanm sultansn. Selma Sadiye'yi boabilirdi. Ama eli kolu bal, donup kalmt. Kendini beenmiin hakk vard. Babas sadece "damat" idi. Evde, Ortaky'de herkes ona "kk sultan" diyordu ama, Dolmabahe Saray'nda terifatlarn kendisinden kk baz sultanlara ondan nce yer verdiklerini hatrlyordu. Ne olduunu tam anlamasa da, bir takm ufaktefek davranlardan bir eyler sezebiliyordu. Ama artk bunun tam olarak ne anlama geldiini kavrayabilmesi iin bu hakaret yetmiti. Gkyz gzlerine kapkaranlk grnd, sert bir rzgr aalar 23 titretiyordu sanki ve gelecek kapkara idi: o sadece bir hanm sultand nk. Ne yaparsa yapsn hep ikinci srada olacak. Sanki kanatlar kesilmiti. Annesini tlund... "Cihangir" diye ad taklan, byk, azametli, marur annesini... hakszla isyan

etti. Annesi, kendi z annesi, ailede nice ehzadeden daha deerli, daha stn deil mi? Kanndaki soyluluu, srf kadn olduu iin mi aktaramyor. Bu hem ok sama, hem ok haksz. Ban kaldrp, becerebildi-Aicc tepeden Sadiyc'ye bakt. Ar bir sz sylemek istedi, ama hi birini yeterince ar bulmad. mitsizlikle Hayri'ye dnd. O oktan ortadan kaybolmutu. "Alak!" diye dnd. Sonra onu gl bahesinin arkalarnda grd. Ne /.aman bir olay olsa ortadan kaybolur zaten! Selma'nn garibine giden, buna kzaca yerde, mitsizlik duymasyd. Selma'nn yanbanda duran Mukbile, ne diyeceini bilemiyordu. Hibir /uman bu kadar g bir durumda kalmamt. Nihayet: Saklamba oynasak m? diye sordu. Herkes rahat bir nefes ald. leden sonra hareketli geiyordu. Selma ile Mukbile, en kuytu kelere saklanyor, elbisesini kirletmekten korkan Sadiye'nin kendilerini bulamayaca yerleri seiyorlard. Sadiye kzgnlkla "Ama buna hakknz yok" diye baryor. "Bir Sultan asla byle davranmaz!" diye syleniyordu. ocuklar bu szlere katla katla, gzlerinden ya gelene kadar Buluyorlard. Kahvalt sofrasna geldiklerinde, ekimeler son bulmu hava yumuamt. Verandada, sesleri cvl cvl kyordu... kavga oktan unutulmutu. Ge saatlerde, Namk ile Mukbile'nin babalar mer Hilmi Efendi, byk niformas iinde, bahenin arka tarafnda belirli. Mukbile hayretle: Babam niye byle giyinmi ? Bayram deil ki... diye sylendi. Sadiye, bilmi tavrlar ile szn kesti: Yoksa bilmiyor musun? Deden Sultan Reat ld. Babam da veliaht oldu. Gle Mukbile, glle yemiesine sarsld. Sadiye'ye bakakald. Gzlerinden akan yalarn farknda bile deildi. Selma fkeyle Sadiye'ye dnp alak esle: Defol ylan! diye seslendi. "Ylan" alayl bir tavrla omuzlarn silkip, arkasn dnd. Sultan Reat, btn halim selimlii ile, dedelerinin gml olduu grkemli trbeler yerine Eyp Camii'nc defnedilmeyi istemiti. Bu sade ve sakin yeri, kularn ve ocuklarn cvltlarn duymak iin semiti. Birka gn sonra. Sultan Vahdeltin'in clus treni olacakt. Krkiki yldr hkm sren drt kardeten sonuncusu! ttihat ve Terakki Partisi'nin lideri olan Knver Paa, trenin grkemli, asker geit treninin de tantanal olmasnda srar etmiti. Halk etkileyeblimek iin! Ama halk daha ok, tam o gn bakente yndrlan ingiliz bombalarndan etkilenmiti. Bu yeni hkmdara bir uyan myd? Yeni hkmdar, gerek yetkileri konusunda hi de hayale kaplmyordu. 24 Tren boyunca yz askt. Ertesi gn aile bireyleri kendisini tebrike geldiinde de ac konumutu: Ne iin tebrik ediyorsunuz? zerinde oturduum taht, dikenli bir taht!

Ama bu szler kimseyi etkilememiti. Vahdetn'in ktmserlii teden beri bilinirdi. ocuklar bile ona "Bayku" diye ad takmlard. om azl olduu iin. Bu sefer de herzamanki gibi abartyordu: geri ordu skntdayd ama, alt taraf bu geici bir durumdu. mparatorluk neler grmemiti ki? Kald ki mttefikimiz almanlar son derece gl... Ordu, gerekten de zor durumdayd. Yzbinlerce askerin kat bilmezlikten gelinse bile, binlerce yaral hastaneleri doldurmaktayd. Pek ok resm bina hastaneye dntrlmt. Hatice Sultan her hafta, ehrin merkezindeki Haseki Hastanesi'ne gidiyordu. Yaral askerlere yardmc*oluyor, ufaktefek armaanlarla gnllerini alyordu. O gne kadar, Selma'y gtrmemiti. Ama artk kz yedibuuk yandayd, bir takm eyleri bilmesinin zaman gelmiti. Kald ki Sultan acnn her trlsn biliyor. Dala kk yanda en kt olaylar yaad ve bunlardan alnnn ak ile kt iin, insan karakterini, olaylar yaamak kadar hi bir eyin yourmadna inanyor. stanbul'un iyi evrelerindeki ocuksu kadnlarn aldklar gevek terbiyenin ne sonu verdiini yeterince grd iin, Selma'y byle yetitirmek istemiyordu. ocuu hastaneye gtrmek niyetini, eine at vakit, genellikle kaytsz olan kocas fkelendi: ocuu perian edeceksiniz. leride, felaketler grebilir, kimbilir belki kendi bandan da geer. Brakn imdi rahata oynasn! Ama Sultan, kznn terbiyesinden sadece kendisinin sorumlu olduunu dnyordu. Evin idaresinden sorumlu olmas gibi... slam lkelerinde oullar, erkekler tarafndan yetitirildikleri iin, Hayri'nin terbiyesini kocasna brakmt. Ama sonucunun, pek parlak olmad kanaatindeydi. Olunun dleklii arna gidiyordu. Ka kez onu uyuukluundan kurtarmaya, gururu ile oynamaa kalkmt ama, sonunda vazgemek zorunda kalmt. ocuun zerine vardka, olan dala da iine kapanyordu. Acaba Hayr kendisinden korkuyor nu-ydu? Sert olmaktan vazgeerek, yumuak davranmaa balam ve dleklik sand eyin ar hassaslk olduunu farketmiti. Hayri, bir san'atkrd. ocuun kendi dnda ilgi duyduu tek ey kemand. Hatice, kentin en iyi keman hocasn tutmutu. Bir avusturyal. Ama bir sre sonra, gerei kabullenmek zorunda kalmt. Geri Hayri'nin yetenei vard ama byk san'atkrlarda grlen o tutkudan, o cokudan yoksundu. yi ki Selma vard. Halice onda kendi genliini, genliindeki cesareti ve cokuyu gryordu. Hayri'ye gelince... babasna ekmiti. Hem baba hem olu yznden urad d krkl birbirine karr olmutu. Oysa, Hayri Rauf Bey'i ne denli sevdiine Tanr tankt. Onsekiz yandaki bir gen kzn tutkusu ve ona rastladndaki ya olan otuzsekizindeki bir kadnn zor beenisi ile ona tutulmutu. Belki ondan ok ey beklemi, ok 25

ey istemiti. Yetimekte olan gen bir kzn tm hayalleri, ilk kocasndan nefret eden bir kadnn tm perianl ile ona sarlmt. Bir sre sonra hereyinden kukulanr olmutu. Ona, yer yznn btn e/.tyctlcrini yaktrdktan sonra birdenbire hi birini onda grmez olmutu, li/t haksz olduunu dnr, kocasna yaklamaa alr, o ise bu abasn hiiyrctle hazan da alayla karlard. Artk ondan hibirey beklemiyordu. Selma'nn domasndan bu yana, H-tlen ilikileri de olmamt. Kendisini aldattn sanmyordu ama, buna Ncvinccci yerde, onu kk gryordu. Sadakati bile uyuukluunun bir sonucu di likileri, bir bardak lk suya benziyordu. zlem, Hatice'nin unuttuu bir kavramd. Kocasna baktnda amaktan kendini alamyordu: bunca sevdii itilam bu muydu? Bir scak temmuz sabah, Sultanla kz hastaneye gittiler. Selma, bir gn ncesinden, yarallar iin kk paketler hazrlamt. Kalfalardan biri, pembe tlbentlere biraz eker, biraz ttn, biraz da para koymu sonra bu ufak hohacklar mavi saten kurdelelerle balamt. Sepetin iinde byle yzlerce kk boha vard. Selma, bu armaanlarn ok beenileceini dndke, yerinde duramyordu. tki ayr araba gerekiyordu. Birincisine Sultan ile kz, ikincisine armaan Nt'petlerini tayan hizmetiler bindi. Hastaneye varmak iin Galata Kprs'nden ve mahalle aralarndan gemek gerekiyordu. Kpr mthi kalabalkt. Galata, hakctin en canl ticaret merkeziydi. Bankalar, seyahat acenteleri, i hanlar, dkknlar, sarraflar hep burada toplanmlard. Hristiyanlarn yaad frenk kesimi ile mslmanlarm yaad eski stanbul'un kesime yeri, imparatorlumun btn rk ve mezheplerinin kaynama yeri burasydi. Uzun siyah giysileri iindeki rum papazlanyla, uzun sal, ilemeli kaflanlaryla yaludi satclar yanyanayd; alvarl, sarkl, yal trkler ile iki dirhem bir ekirdek cicibeyler de yanyanayd. Selma, faytonun penceresinden hangi tarafa bakacan arma. Kprnn hemen banda, gk mavisi giysisi iinde oturan bir arnavut, beyaz ciltli ermeni kzlarna byk buruyordu. ri kym olularndan ve krk takkelerinden bulgar olduklar anlalan bir ka adam grup halinde gezinirken, renkli araflar iinde bir ka mslman kadn, al- veri yapmak iin buraya kadar gelmeyi gze almt. Karmakark, birbiriyle hi ilgisi olmayan bir kalabalk, kouup duruyordu. Kprden gemek bir olayd! Arabac bara ara, binbir aracn birbirine girdii, arabaclarn deh- esleriyle enlenen bu curcunadan kurtulmaa alyordu. Bouna! k faytonlar, lks arabalar, kiralk kupalar, el arabalar arasnda skp kalmlard. Ar ykleri altnda iki bklm olmu hamallar, "destur" diye diye kendilerine yol umaa alyorlard. Sucular, bardaklarn akrdata akrdata ilerliyor, dondurmaclar ile erbetiler de, renk renk

klfd ve kadehleri ile, bu skkln yaratt zoraki dura frsat bilerek, susam olanlara yetiiyorlard. Hi bir 26 ayrnty karmak istemeyen Sclma'nn can, kavunlu bir dondurma istedi. Uygun dmeyecei ve bir de teiniz olmayaca iin, annesi kalarn atverdi. ocuklarn, dondurma klahlar ellerinde, gle oynaya gidilerine bakmakla yetinen Selma, soylu olmann her zaman ie yaramadn dnd. Sonunda stanbul tarafna varabilmilerdi. Buras sanki bir baka lkenin bir baka kentiydi. Galata'nn patrd ve grltsnden sonra, kafesli evlerin bulunduu dar sokaklarn sessizlii tam bir elikiydi. Her yanda ta kemerler, dner merdivenler, kk glgeli meydancklara alyordu. urackta camiin yanbanda, iplerle tutturulmu bir tente altnda kurulmu bir kahvehanede, erkekler kahvelerini yudumlarlarken bir yandan da tavla oynuyor, ya da hayallere dalm... nargile iiyorlard. Daha tede pazar kurulmu. Sebze ve meyve dacklannn arkasndaki gbekli satclar, peelerinin ardna gizlenmi kadnlara mal satmaa urayorlard. Bir aacn altnda, nnde mrekkep hokkas ve kam kalemi ile arzuhalci, oturmu ciddi ciddi karsndakini dinlerken, az tesinde yere melmi yal kadnlar, nlerine serdikleri kilimlere kemik paralar atarak gelecei okumaa alyorlard. Bir de dilenciler vard. Kimseyi taciz etmiyorlard. Verilen sadakaya raz idiler... Kitab'n yazd gibi, Allah baz kullarn zengin etmise, fakirlerle paylasnlar diye etmi... ki saat sren yolculuktan sonra, faytonlar hastane avlusunda durduunda Selma Zeynel'in kapy amasn beklemeden yere atlad. Days Fuat'n deyimi ile "erefli muharipleri"' grmek iin, meraktan lyordu. Hastane siyaha alan byk bir yapyd. Onaltnc yzylda Kanuni tarafndan yaptrlmt. Sultan ve Selma, pelerinden gelen hizmetkrlar ile ieriye girdiler. Mdr kendilerini bekliyordu. Yerlere kadar eilmi bir ay ikramnda bulunmak iin srar ediyordu. Selma bir an, annesinin bu ikram kabul etmesinden korktu ama korktuu bana gelmedi. Annesi nezaketle reddetti. Mdr zlm myd yoksa yle grnmek mi istemiti bilinmezdi ama, adamn esas amacnn hanedanla tankln etrafa gstermek olduu her halinden belliydi. Daha ilk koridora sapar sapmaz, Selma iini bulandran ekimtrak bir koku duydu. Dilerini skt. Tiksindiini belli edemezdi. lerledike koku daha da artyordu. "Ne biim ila bu?" kinci koridora saptklar vakit, dehet iinde kald. Her yerde, her kede kan ve dk dolu taslar vadi. la sandnn ne olduunu anlamt. iltelerin ya da sadece rtlerin zerine yatrlm adamlar inleyip duruyorlard. Kimi "anneciim" diye baryor, kimi gzleri kapal zor nefes alyordu. Bu havasz yerde en az yz kii vard. Baz talihli hastalarn baulannda kadnlar vard. Karlar myd? Yoksa kz kardeleri mi? Hastaya su veriyor, kan phtlarna konmamalar iin sinekleri kovuyorlard. Mdr aklama gereini duydu:

Gece gndz nbet tutuyor bu hanmlar. Biz de gz yumuyoruz. Bu zavalllarn her birine bakacak kadar adammz yok. Uzun beyaz bir gmlei, salarn balad tertemiz beyaz tlbenti ile hemire, tek bana koridordaki btn hastalara yetimee alyordu. ne yapyor, derece alyor, ilalar datyor, kouturuyordu. Yine de glmsyor, herkese gnl alc bir sz bulabiliyordu. inden kamaktan baka bir arzu 27 duymayan Selma birden utand. Kendini tutmas gerektiini anlad! Bitmezmi gibi gelen bir ka metreden sonra byk bir koua girdiler. Buras daha aydnlkt. Duvarlar, nazar demesin diye maviye boyanmt. Pencereler koskocamand. Demir karyolalar sra srayd. Sarg bezi yapmak iin araflarn kullanlmasndan beri, yarallar artk arafsz iltelerde yatyorlard. (,'ogu genti. Bazan iniltiler feryat halini alyor ama kimse dnp bakmyordu. I k-rkes kendi derdindeydi. Herkes lm alt edebilmek iin tm gcn toplama abasnda idi. Yarallarn ou ikier ikier yatrlmt. Yine de anslydlar. Durumlar limitsiz olanlar, yataklarn altna, yere yatrlmlard... deerli yerleri igal etmesinler diye! Her sabah ayn facia tekrarlanyordu: ller ailelerine teslim edilmek ya da toplu mezarlara gmlmek zere alnyordu. Yerlerine durumlarndan mit kesilenler konuyor, onlarn da yerini yeni gelenler alyordu. Selma aknlk iinde, byk bir tiksinti duydu. Peki ya "erefli uharipler'e" ne olmutu? Geit trenlerindeki askerlerle bu inleyen yaratklar arasnda nasl bir ba olabileceini dnemiyordu. Alamak istiyordu ama, bunu acma duygusundan m yoksa d krklndan m istediini bilemiyordu, "lm karsnda cesaret" "Vatan iin can feda" gibi ehzade-Paa'nn dilinden drmedii deyimler yoksa koskoca bir yalan myd? Annesi elini skmt: Km korkma. Yanndaym. Bu alk olmad sevecenlik onu daha da altst etti: Anneciim... ne olur... gidelim! Sultan ban sallad: Selma, bu insanlar ok mutsuz. Onlar biraz rahatlatmak istemez misiniz? Selma "hayr" demek, onlar daha fazla grmek istemediini, ac ekmelerinden nefret ettiini sylemek istiyordu. Pis yaratklar! Birden ne acma, ne korku... bunlara kar muazzam bir fke duydu. Bu yaratklara kar, ehzade-Paa'ya kar, daha bilemedii bir sr eye kar. Sanki bouluyordu. Evet anneciim, diyen sanki bakasyd. Ama ite, pembeli, mavili paketleri datmaya balamt bile. Hatice Sultan, her yatan nnde teselli edici birka sz sylyordu. En gszler sadece glmseyebiliyordu. Bazlar Sultan' alakoymak istiyordu. Bu gzel kadnn lm geciktireceine adeta inanarak! Kimileri... ban eviriyordu. Selma, iindeki pimanlk duygusuyla, gzleri beyaz papularna dikilmi, ilerliyordu. Birden, havaya uuyormu gibi bir duyguya kapld. Adamn biri onu yatann kenarna ekmi:

Necla, canun kzm diye sarlmaa kalkmt. Selma, korkudan avaz avaz barmaa balamt. Annesi yanna komu, ama kendisini adamdan uzaklatraca yerde, elini omuzuna koyarak: Bu zavall asker sizi kz sanyor, brakn da size baksn, belki de bu, son mutlu an. Kz m? Selma dikleiyor... Bu adamn haddine mi? Sonra, bitmez tkenmez bir dakika... bir anlk bir babann sevgi dolu baklar... ve kzgnlnn eriyip gittiini hissediyor Selma ve adamla birlikte alamaa balyor. 28 ki ay sonra, 30 Ekim 1918'de, herkes yenilgiyi renmiti. Osmanl mparatorluu, mtareke istemiti. Sava nihayet bitmiti. Bitmi tkenmi olan halk nihayet nefes alabilecekti. Selma sevin iindeydi: artk ne hastane, ne yaral, ne l olacakt. Hastaneye gittii gnden beri peini brakmayan o uursuz grntleri artk unutabilecek. Hayat, tpk eskisi gibi olacak, en akrak srecekti. Peki ama, annesi niin bu kadar zntlyd? Mtarekeyi bar diye karlayanlarn mutluluu on gn srd. Souk ve puslu bir kasm sabah, galip devletlerin sava gemileri, anakkale Itoga/'ndan geerek Marmara'da demirlediler. Tam altm sava gemisi... l^li/i, fransz, italyan hatta yunan... hele bu sonuncusunun mtareke un tamalarnda ad bile gemiyordu ama, Trkiye bunu protesto edecek halde lt'Cildi. nde destroyerler, rktc bir sessizlikle ilerleyen sava gemileri, tam I >t>lmabahe Saray'nn karsnda demir attlar, toplar ise Saray'a ve Babli'ye donuktu. Sultan, hi kprdamadan, sarayn penceresinden bakyordu. "Bu kadar m decektik?" diye sylendi. Yzyllar boyu Avrupa'ya boyun edirmi olan mparatorluk, imdi ona baeiyordu. yi ki babas lmt. Bir de bu acya ve hakarete katlanmas gerekecekti. Selma, Galata taraflarnda bir yeri gsterince, dncelerinden syrld. Ne oluyor anneciim? bir atma m... yoksa bir kutlama m bu? Sultan drbnn ald. Grdkleri karsnda donup kald. Rhtmda, kentin hristiyan kesiminde, kark bir kalabalk bayrak sallyordu. Fransz, ngiliz, italyan bayraklarnn yan sra bir de, beyaz izgili mavi bayra... yunan bayran! lnanmazmcasna, drbnn ayarlad... sonra onu fkeyle bir kenara brakt: hainler, dmana hogeldin diyorlar. Birden korkun bir halsizlik duydu. Kendi kendine "neden?, ama neden?" diye sylendi. Dierleri gibi rumlarmz da osmanl deil mi? Hristiyan olmasna hristiyan ama, diledikleri gibi yaamyorlar m? Patrikleri, imparatorluun en nemli kiilerinden biri. Anadolu'da, toprakla cebelleip duran lllrkten ok daha rahat bir hayatlar var. Doksan yl nce, Yunanistan bamszln iln ettii vakit, isteselerdi gidebilirlerdi ama, gitmediler... /.engin olduklar, para kazandklar, ekmek

yedikleri bu topraklarda kalmay yelediler. Ticaret, ermeniler ve yahudilerle birlikte ellerinde. stedikleri daha ne? Aslnda, ne istediklerini ok iyi biliyor ama, hayalci bulduu bu istekleri dikkate bile almak istemiyordu. Bunlar, altyz yl geriye dnmek, trkleri Trakya'dan srmek ve zellikle stanbul'dan kovarak, Bizans mparatorluu'nu diriltmek istiyorlard. Bu dlerini gerekletirebilmek iin de, igalcinin yardmna bel balamlard! 30 Bir ka gn sonra tilaf Devletleri Birleik Komutanl kuruldu. Kentin ynetimi kt zerinde trklerc braklmt ama, limandan, tramvay idaresinden, jandarma ve polisten igal kuvvetleri sorumluydu. Franszlar stanbul tarafn, ingilizler Pera'y, italyanlar da Boaz'n Rumeli yakasn denetleyeceklerdi. Galala'nn ve Bcyolu'nun hristiyan mahalleleri yeniden canlanmt. Barlar, meyhaneler, igal kuvvetlerinin denizcileri ve askerleriyle doluydu. Bu yerleri iletenlerin oktandr grmedikleri kadar bol para sarfediyorlard. Subaylar daha lks yerleri yeliyorlard. Bolevik devriminden kaan rus kadnlarnn garsonluk yaptklar yerleri... Kentin ndir elektrikli otellerinden biri olan Pcra Palas'n holnde, her trl niforma bolluu vard... hatta, pastel rengi trbanlaryla hint ordusundaki sililer, parlak krmz pelerinleri ile sipahiler bile vard. Mdriyet, "dansl ay partileri"ne yeniden balamak iin fazla beklemek zorunda kalmamt. Halic'e bakan geni salonlarda yakkl subaylar, Pera sosyetesinin gen kzlarn, lkenin yenilmesi sayesinde ayaklarna byle bir ksmetin gelmi olmasndan mestolmu analarn gzetiminde, dndrp duruyorlard. Kentin kar kesiminde, nslman mahalleleri yas iindeydi. Sarho askerlerin saldrlarna uramamak ya da sokakta gesinler diye kenara ekilmek zorunda kalmamak iin darya pek klmyordu. Bugne kadar baka uluslarn egemenlii altna girmek kadar ar, kltc, onursuz bir durum dnlemezdi! Hele o gne kadar bir arada, iice, hi bir olay olmakszn beraber yaadklar hrisliyan aznlklarn taknlklarna tank olmamak iin, Beyolu'na gitmek gibi bir zorunluluk varsa, rum mahallerine girmeden, evrelerinde koskoca bir kavis izerek gidiliyordu. Gelecek daha az karanlk deildi: tilaf Kuvvetlcri'nin bana, kstahl ve hoyratl ile tannan General Franchcl d'Espcrcy'in atanacandan sz ediliyordu. stanbul'u bir fransz kenti haline getirmek ve trkleri kleletirmek niyetinde olduu, yaygn bir sylentiydi. Ortaky Saray'nda deien bir ey yoktu ama Selma, yine de kendi kendini yiyordu. Darya kmasna, sadece birka tarih yapy grmesi iin izin vard. Sultan, etrafndakilerin ayplamasna karn, kznn kltrn arttrc geziler yapmasna izin vermiti. Sclma'nm drt ba mamur yetimesini istiyordu. Bu davrannda, geleneklere ballk ile dnce zgrlnn tuhaf bir karmn bulmak mmknd. Dedikodulara kulak asmamas gereken bir konumda olduunun bilinci iindeydi. "Kurallar

konulacaksa, onlar biz koyarz!" demei alkanlk haline getirmiti. Selma, her aramba olduu gibi, 8 ubat 1919'a rastlayan aramba gn de Matmazel Roz ile kacakt. Yedinci yzylda, Patrik Kyrakos II tarafndan yaptrlan Zeyrek Manastr'n grecekti. Ama bu aramba dierlerine benzemiyordu. O gn fransz generali stanbul'a gelecekti. Sultan, karklk kar diye geziye mani olmak istemi ancak kznn srarlarna dayanamamt. Manastr stanbul tarafndayd. ehzade Camii yaknlarnda. Generalin korteji ise Galata'dan, Fransa Bykclilii'nin bulunduu Beyolu'na kacakt. Nasl olsa yollan ayryd. Faytonla yola koyulmulard. Zeynel de yanlarndayd. Manastr 31 gezmek ok srmemiti. Herzaman binbir soru sorarak bu gibi ziyaretleri uzatan Selma, nedense o gn bir an nce dnmek istemiti. Ancak tam Ortaky yoluna tapacaklar srada arabacya: Beyolu'na diye seslendi. aran arabac arabay durdurdu. Zeynel oturduu yerden atlad, kapya yanap, pencereden ieriye bakarak: Bu imknsz, dedi. Geit treni var. yi ya! Onu grmek istiyorum. Sultan Efendi'nin buna asla izinleri olmaz. Daha nceki kaamaklarmza da izinleri olmazd. Kk kz, mzeleri grdkten sonra, bir ka kez geziyi uzatmak iin srar etmiti. stedii de olmutu. Tehditkr bir eda ile: Onlar anlatacak olursam dedi, neler olacan grrsnz... Aa kalarn att. Matmazel Roz, oturduu yerde bir ileri bir geri salland. ocuun srarlarna kar koyamam olmalarnn, imdi cezasn ekiyorlard. Geri hem kendilerinin hem ocuun houna giden bu geziler masum gezilerdi ama, ite imdi ceremesini nasl deyeceklerini bilemiyorlard. Karlarnda oturan u kk canavarn antaj yapaca kimin aklna gelirdi ki? ocuk bu kaamaklar anlatacak olsa, kukusuz cezandrlrd ama... Matmazel Roz Sultan'n gvenini sarst iin kovulmu olurdu. Zeynel'e gelince, hanmn d krklna uratm olacan, dnmek bile istemiyordu. Zararsz birka kaamak yznden, uzun yllar urayp gelebildii bugnk konumunu, dorusu tehlikeye atmak niyetinde deildi. Hatice Sultan'n baz konularda ne derece duyarl olduunu iyi bilirdi. raan'da malpus olduu yllar srasnda ylesine ihanete uramt ki, pek az kiiye gvenir olmutu. Onlardan da tam bir drstlk ve sadakat beklerdi. Zeynel, bu kk kza kar hep zayf davranmt. Bugne kadar sevdii yegne ocuktu. ok kzd halde, bu yata bu kadar dzenci olmasna da hayranlk duydu. En iyisi, dediklerini yapmak olacakt. Matmazel Roz'la baktktan sonra: Sadece birka dakika dedi. Evet sadece be dakika. Teekkrler Aa! Araba Beyolu'na glkle trmand. Her yanda ne'eli gruplar vard. Glkle, kortejin geecei Cadde-i Kcbir'e gelebildiler. Dkknlar kapalyd. Beyolu'nun oymal binalar bayraklarla sslenmiti. Kaldrmlarda stanbul1 un tek kaldrml soka

burasyd ellerindeki flamalar sallayan insanlar ststeydi. Rumlarn flamalarnn yan sra, Dou Anadolu'da bamsz bir devlet kurmak istiyen ermenilcrin de flamas vard. Ermeniler, yllardan beri elaltndan ingilizlerin, franszlarn ve ruslann yardmn gryorlard. Bu yzden de zaferle birlikte bir eyler elde edecekleri midini besliyorlard. Faytonun, saltanat armalaryla ortalk yerde grnmesi tehlikeli olacandan, yan sokaklardan birinde durmulard. Selma, Matmazel Roz ve tehlikenin tek bilincinde olan Zeynel, kalabalk arasnda kendilerine bir yer amaa alyorlard. Kzl bukleli bu kk kz ile, modas gemi istanbulin giyen bu adamn nslman olduklarna kimse inanmazd. stelik yanlarndaki 32 sarn hanm tam bir franszd. Birden trampet ve borazan sesleri duyuldu: general geliyordu. Beklenildiinden de heybetliydi. Krmz kasketi, geni pelerini ile son derece gzel bir beyaz ala binmiti. Alktan geilmiyordu. Beyaz atn manasn herkes anlamt. Falih Sulum Mehmet Bizans'a nasl beyaz atn srtnda girmise, inanl bir Hristiyan olan general de, kenti beyaz bir atn srtnda geri alyordu! Tren zaten onlardan yana olan insanlar bir kat dala etkilemek iin grkemli tutulmutu. Kortejin en nnde, byk niformalar iinde jandarma subaylar, bir ka metre arkalarnda atnn dizginleri iki yannda iki er tarafndan tutulan, dimdik oturmu general, ardnda bayrak taycs ve yaverleri geliyordu. Uzunca bir boluktan sonra, uzun mzraklar ile "dragon" snf svariler, ak mavi niformalar iinde atllar, ve topular gelmekteydi. Dala sonra, ingiliz generali Milne, ve iskoyal "highlandcrs"leri, italyan generali ve tyl apkalaryla "bersaglieri" leri geliyordu. Gsterinin can alc noktasn yunana efzonlar oluturuyordu. Beyaz fistanlar, krmz pomponlu takkeleri iinde, rkdalarnn "yaa!" naralarna karlk veriyorlard, "trkten kurtarmaa" geldikleri rkdalarnn naralarna... Kortej, Selma'nn, Zeynel'in ve Matmazel Roz'un bulunduklar yerden geer gemez bir lk ardndan da kfrler ve glmeler duyuldu. "Sylesene be kadn! Dilin mi kopar?" Sesler dala tizlcli. Gz dnm bir sr kadn, arafl bir kadna hcum etmi, tartaklyorlard. arafn yrtnlard. Zavally tekmeliyorlar, bir yandan da "Haydi! Bayramz selamla! Haydi... Zito Venizelos de" deyip duruyorlard. Yanlarndaki erkekler olay glerek seyrediyor, ne de olsa namuslu olduklarndan (!) kadna dokunmuyor ama karlarnn bir mslmana haddini bildirmek (!) iin sarfelkleri abay da nlemiyorlard. Selma barmak zereydi. Matmazel Roz sert bir ifade ile: Sesinizi karacak olursanz, sizi ldrrler dedi. Kk kz korkmutu. Kmldamadan durdu. inden "Tanrm! Ne olur, kurtar onu, kurtar onu" diye yalvard. Tanr, oradan gemekte olan fransz denizcilerini gndererek kendini gsterdi. Franszlar patrtya komular, kadncaz kurtarmlard. Buralara kadar gelmek tedbirsizliini gsterdii iin, bir de azarlamkrd.

Selma, iki koruyucu arasnda, titreye litreye arabaya bindi. Arabac endieyle kendilerini.bekliyordu. Arabaya biner binmez, krbacn aklatt. Neyse ki eve vaktinde varacaklard... Tehlikeyi atlatmlard ama, Selma duyduu utanc atlatamamt. mrnde ilk kez alaka davranmt. Kendi kendine ne kadar, Matmazel Roz'un sznden kamad iin, Zeynel'i tehlikeye atmamak iin yle davrandn tekrarhyp dursa da... ta iinden bir eyler, korktuunu sylyordu. Olaylar olduu gibi deerlendirecek kadar drst olduu iin, sonu ortadayd: korkakt! Kahraman olmay, tpk atalar gibi byk iler baarmay hayal ederken... alaka davranmt. Uzun sre, hemen her gece kbus grm... mazeret uydurmak istemi ama yapamamt. Sonunda, zamana ve yorgunlua yenik dmt Selma. indeki sknt, huzursuzluk, yava yava kaybolup silinmiti. Elenceleri, gzel ynleri ile 33 hayat yeniden yaanr lale gelmiti. Ama Selma asla, halktan, basit bir kadnn, bir sultan kz olan, padial soyundan gelen kendisinden daha cesur ve daha onurlu davrandn unutmayacakt. 35 VI Savan son yllarnda, yenilgi gzle grlr hale geldii zaman bile, istanbullular ne denli vurdumduymaz ve bakar kr olmularsa, igalden beri de o denli ktmser ve mitsiz olmulard. Konuulan tek ey, yabanc askerlerin aldklar rvet, topladklar hara idi. Bir de sokakta karlap da gereken sayg gsterilmedi diye kamsn aklatan ingilizin hoyratl, rastladklar kadnlara eteklerini ap ap glen isko askerinin hayaszl, franszlarla italyanlarn sarholuklar ve senegallilerin edepsizlikleri dillerden dmez olmutu. Hele de senegalliler ty dikmiti. Yzyllar boyu kle diye kullandklar bu zencilerin imdi balarna efendi kesilip emir vermee kalkmalar... Trklere yaplacak hakaretlerin en by idi. Her yerde rvet, yolsuzluk, hara hikyeleri anlatlyor, azdan aza daha da katmerli hale geliyordu. Her zaman "meden" diye kabullendikleri avrupallarn yaptklar ktlkler karsnda dehete dyorlard. Hatice Sultan, herkesin duyduu bu genel sknty hafifletmek iin bir hamam enlii dzenlemeyi tasarlad. Sultan bir tek art komutu. Kimse siyaset konumayacak, kimse olan bitenden sz etmeyecekti. gal kuvvetleri, her daveti de basacak deillerdi ya? Bu uursuz gnlerde, hibirey olmam gibi elenmek, bir eit kafa tutmak, bir eit vatanseverlikti. Sultan, ekilen skntlara ramen, davetinde eski gnler gibi dirlik, dzenlik ve bolluk olmasn istemiti. Davetlileri, byk holde otuz kadar gen ve yal kalfa karlad. Duvarlarda boy aynalar, nlerinde iekler vard ve cariyeler bu blmde davetlilerin balarndan gl yapraklar satlar. Halayklar, konuklarn salarn, srma eritler ile rp balarna tutturdular. Ellerine altn ilemeli hamam takmlarn,

petemallarn, gm hamam taslarn verdiler, ayaklarna da aedef kakmal nalnlar geirdiler. Sultan kend'lerini orta blmede bekliyordu. Burada, araplarn imekten holandklar ve enerji verdii sylenen kakuleli kahvelerini itiler. Her biri, yanlarnda altn veya gm tuvalet takmlarn getirmiti. Birbirlerininkini inceliyor, kyaslyor, birbirlerine vgde bulunuyorlard. Bu daveer, her gelinin eyizinde bulunan mcevherli, ince ili lavanta ielerini, taraklar, fralar, allklar, sa tokalarn sergilemek iin bulunmaz frsatt. Dala sonra hamama geildi. Davetlilerden her birine iki cariye ayrlmt. Keseleme, adalama, sabunlama, ovma ilerinin stesinden bu cariyeler gelirdi. Birbirine geen beyaz mermer blmelerin en scak olan, buhardan gz gz grmeyen i hamamd. Oymal beyaz mermer kurnalarn stnde, souk ve scak su aktan altn ve gm musluklar sram sramd. Hanmlar, i ksmda, dayanabildikleri oranda kalrlar sonra da, soukluk denilen yere kp dinlenirlerdi. Burada, cariyelerin sunduklar ahududu erbetini ya da demirhindiyi ierlerken, arka tarafta, pes perdeden alan musikiyi dinlerlerdi. Nedense, ne kadar gizli kapakl i varsa, burada ortaya dklrd. Kendisini ruhen ve bedenen hafiflemi hissedenler, cariyeler kollarn, bacaklarn ovarken, d alemine kayvcrirlcrdi. Bu yumuak; ehvetimsi havada, en irkinler bile kendilerini ekici ve gzel sanrlard. Selma sanki cennetteydi. yi ailelerin kzlarna verilen sk Avrupa terbiyesi, hamamda uup giderdi. Bu samimi ortamda, Dou'nun cmert, nyargsz, muhabbetti ve keyif karmasn bilen kimlii, yapay bir cilay andran yabanc grg kurallarn ykp geerdi. Bu, bedenlerine dkn, bakml kadnlar arasnda erotizm ile ocuksu bir sevin karmasnn oluturduu ho bir su ortakl vard. Birbirlerini hayran seyrederler, birbirlerine usulca dokunurlar, birbirlerini hafife akadan perler, birbirlerinin sevgiyle bellerine sarlrlard. Smblteber kokusundan ii gemi olan Selma, bu koca koca memeler ve gergin karnlar karsnda hayale dalmt... Onun da memeJeri olacak myd? Ceceleri, yatmadan nce kendini okar, bysnlcr diye meme ularyla oynard. Hanmlar gevedike, konumalar da alp sald. Selma, annesinin kendisini darya atmamas iin, bir kenara ekilip bzld. Gen bir davetli, Hariciye'de grevli olan einden sz ediyordu. Adam ak fikirli olduu iin kendisini de davetlere gtrmekteydi. Tarafsz kalm ender bykeliliklerden biri olan sve Scfareti'ndeki bir daveti anlatmaa balad. "Avrupal kadnlar dorusu ok ktlar ama ylesine dekolleydiler ki; onlar adna utandm. in tuhaf, oradaki erkeklerin hi biri, bunlara bir dnp bakmadlar bile. Neredeyse kendilerini sunan bu hanmlarn ortasnda, tam bir umursamazlkla dolayorlard". Zaten malm! Batl erkekler pek ehvetli deillermi. Onun iin karlar yan plak dolaabiliyorlar.

Glmekten krlyorlard: Maallah! Bizimkiler iin ayn ey sylenemez. Bir ak kol, bir ak bilek grseler, akllar balarndan gider. Zavall kadnlar. Pek mutsuz olmallar. Onlarn yerinde olsaydm, fkemden kudururdum. Farknda bile deiller... kendilerini zgr sanyorlar, erkeklerini hogrl sanyorlar, oysa adamlar ilgisiz ayol! Kimbilir? Belki de dinleri yledir... Bunu, bilgilik taslayan, kara kuru bir kadn sylemiti. sa Peygamber, biliyorsunuz tabii, onu da tanr sayyorlar, zaten bunlar ok'tanrl canm... tanrlar var bunlarn... baba, oul ve ruhulkuds! Her neyse, ne diyordum..? sa Peygamber kadnlardan kaarm, hi evlenmemi zaten. Hristiyan dininin en nemli mezhebi olan katoliklikte, tanr iin bakir kalma, tanr adna bakir kalma, kemale ermenin en st mertebesiymi. Zaten papazlar da bu yzden bekr... ralli beleri de! Bekr m? Rahibeler de mi? Hanmlar baktlar. Onlar iin evde kalmak, lanetlenmek gibi bir eydi. Kadnn balca grevi dourmak deil miydi? Peygamber dahi dokuz kere 36 evlenmemi miydi? Mslman kadn iin cinsellik, gnah deildi, tam aksine! Onbirinci yzylda yaam nl ozan Gazali'nin syledikleri bilmeyen mi vard? "Koca, karsnn elini tuttuunda, gnahlar parmaklarnn ularndan akp gider. Onunla birlikte olduunda, melekler etraflarn sarar. Arzu ve haz, dalar kadar gzel!" Hazreti sa'nn aksine, pek ok kars olan Hazreti Muhammet'in, ulat yce mertebeden dolay, bu dnyann zevklerinin, Allah'n yannda olmasna mani olmadn syliyen de yine Gazali deil miydi? "Hazreti Aye'nin koynunda iken kendisine vahiy inmiti" diyen de oydu. Hristiyanlarn tuhaf adetleri, bitmez tkenmez konuma konularndan biriydi. Bilgilik taslayan, ortaya yeniden bir laf att: Roma'dakiler yamyamm. Yamyam m? Herkes rperdi. Evet; Her sabah, rahipler, bir takm trenlerle, tanrlarn bir lokma ekmein iinde yer yzne indiriyor sonra da onu yiyorlar. Kadnlar, azlar bir kar ak, dinliyorlard. Aralarndan biri: Ama bu bir simge olsa gerek dedi. Ben de yle dnmtm ama, tanrnn, etiyle, kan ile orada olduunu sylyorlar! Bir de bizi banaz bulurlar. Hep yledir. Gl olanlar yalnz yasalarn deil, dncelerini de zorla kabul ettirmee kalkrlar. Hznl bir sessizlik oldu. Hay -Allah, nereden de bu lflara gelinmiti? Oysa tatsz eylerden, tatsz eyleri hatrlatan eylerden sz edilmeyecekti. Havay datmak iin, sultanlardan biri ortaya yeni bir konu att:

Son haberi biliyor musunuz? ^ Herkes ona dnd: Neymi? Bizi meraktan ldrme. Efendim, Sar Gl... Hanmlarn gzleri parlad. San Gl'e ne olmutu? Sar Gl, Sabiha Sultan'a talip olmu. Bir uultu ykseldi. Nasl? Padi."alnn kzna m talip olmu? Olamaz! . Haberi veren sultan, inanlmamasna alnd: Ama doru. Haberi, Sabiha'nm annesinden, Kadnefendi'nin kendinden duydum. Heyecan doruk noktasndayd. Sultan Vahdettin'in gzel kz Sabiha ile Gelibolu kahraman, stanbul'u ingilizlerden, anakkale Boaz'n geilmezletirerek, kurtaran gen paa m evlenecekti? Sar Gl, bu hanmlarn tm iin bir efsane, bir masal kahraman idi. Koskoca bir Avrupa ordusuna, amirlerine de kar karak, kafa tutmutu. Cesareti, kendine ve adamlarna olan gveni sayesinde, stanbul'daki ve cephedeki tm asker uzmanlarn mitsiz diye niteledikleri bir durumu zafere dntrmt. Askeri dehas ile elde ettii bu 37 zafer onu ne kavuturmutu. Daha sonra, uranlan bir sr yenilgi arasnda ka/anlan yegne zaferi, Bitlis ve Mu'u ruslarn elinden alarak salamt. Siyaset adamlarnn hatalarndan, yal paalarn baarszlklarndan bkm olan gen nesil, onu gklere kartyordu. Kadnlar ona baylyorlard. Yalnz cesur deil ayn zamanda yakkl ve apknd. Ak tenli, akaklar kk, etrafa imekler yadrmasn bildii kadar tatl olmasn da bilen gzleri mavi ve sular altn sars idi. Sar Gl., altn sars salarndan tr ona taklan isimdi, selnik doumluydu arnavut asll olduu sylenirdi. Babas, kk bir gmrk memuruydu ama o, bir prense benzerdi. ok iyi dikilmi niformas iinde, dal gibiydi. stnlnn de farkndayd. Benliinden vahi bir enerji ve g fkrrd. Sava bitince stanbul'a dnmt. Onu sarayda grmlerdi. Padiahn, ordunun eilimi hakknda ona dant ve ilerici fikirlerini ve tavsiyelerini dinledii sylenirdi. Daha 1917'de, veliaht iken Almanya'ya Kayzer'i ziyarete giderken kendisine yaverlik yapt gnlerden beri onu takdir ettii bilinirdi. Saraya geldii gnler, gen sultanlar pencerelere rler ve kafes ardndan bu, banda bir zafer tac tayan gen subay izlerlerdi. Her birinin hayalinde ona varmak vard. Gen bir sultan, cariyesi ile ona ateli mektuplar gndermiti. Ama kalpsiz, cevap vermee tenezzl etmeyerek gen kadnn yataklara dmesine sebep olmutu. Yoksa daha o zamandan hnkrn kznda gz vard da, bu yzden mi ilgisiz davranmt? Mtevazi bir aileden geliyordu ama bunun ne nemi vard? Trkiye'de, hanedan dnda, zaten soylular snf yoktu. nsanlar dorua, yetenekleri sayesinde ularlard. Sultanlar genelde, hnkrn onurlandrmak istedii vezirler veya paalarla evlendirilirlerdi. Be yl nce Naciye Sultan da, Harbiye Nazr Enver Paa ile evlendirilmemi

miydi? Oysa o da, demiryollarnda alan kk bir memurun oluydu. Sar Gl'n yannda... Enver'in ad m olurdu? Hamam, n nd. en, akrak sesler yansyp duruyordu. Kadnlar sedirlere serilmi, bu haberi getiren sultan dinliyorlard. O da keyiflenerek, kelimelerini tarta tarta, ballandra ballandra anlatmaa devam ediyordu. Hayr, hnkr henz cevap vermemiti. Tabii ki cevap verecekti. Vermeden olur mu? Ama bilindii gibi, kolay karar veremezdi. Canm, paaya tam olarak ne demi? Kznn kk olduunu, dneceini sylemi. Galiba hnkrmz tereddt ediyorlarm. Geri paa, ordumuzun en iyi generali ama, ok sertmi. ok da iiyonnu. Sonra diyorlar ki... cumhuriyeti fikirler beslermi... Ortal bir dehet havas kaplad: Cumhuriyeti mi? Sar Gl m? Olamaz! Selma daha fazla dayanamad, yannda oturana eilerek sordu: Affedin, kim bu Sar Gl? Nasl? Kim mi? Mustafa Kemal Paa! VII "Yunan ordusu zmir'e girdi. Kanl almalar oldu. imdi durum sakin." Hayr Bey iini ekti. Gazetesi koltuun kenarndan kayd. Yabanc basn yazdna gre dorudur. Kendi kuandaki, kendi evresindeki pek ok kii gibi damat da Avrupa hayranyd ve "alaturkalk" dedii hereyi, zellikle lkesinin basnn hor grrd. Zaten o gazeteleri okumaz, hergn Fransa'dan ve ngiltere'den getirttii yarm dzine gazeteyi gzden geirirdi. Ona gre bu gazeteler, dmann grlerini yanstsalar bile, yine de kendi lkesindeki sansre tabi basndan daha tarafszdlar. Sansrdeki memurlarn, hayran olduu avrupallardan emir almakta olduklarn nedense unuturdu Hayri Bey. Geri bu onun iin nemsiz bir ayrntyd, nk Trkiye'de enformasyon, her devirde sansrl olmutu. ster otuz yllk Abdlhamit ynetiminde, isterse de dokuz yllk Enver Paa diktatrlnde! "zgr" lkelerdeki basnn da, bunun kadar sk ama daha akllca bir denetime tabii tutulduuna, bir trl inanmak istemezdi Hayri Bey. Demokrasilerin, iine geldii gibi ynlendirme sanat olduunu syliyenlere de yalanc gzyle bakyordu. Bu kt niyetlilerin anlattklarna gre, artk Avrupa'da, gazetelerin yaz ileri mdrleri hapse tklaca yerde, yemee arlmakta ve bu ziyafetler esnasnda lke sorunlar kendilerine itenlikle anlatlmaktadr. Bu ekilde pohpohlanarak herhangi bir muzrlk yapmalar engellenmektedir. Bu szler Hayri Bcy'i ileden karyordu. Bunlara inansa bile, ona gre Trkiye'nin tek k yolu batllamakt. Sk sk "Avrupa'nn gllerini almak gerekir... dikenlerine de katlanmak" diye tekrar ederdi. Fransz Devrimi'nin ideallerini benimseyen, rasyonalist grl bir insand. Halka baz haklar verilmesinden yanayd ancak bu haklar halkn kendisinin elde etmee kalkmasna karyd.

Dier gazetelere gz gezdirirken, fransz gazetesi Le Journal'in 17 Mays 1919 tarihli nshasnn ba sayfasnda, Landru cinayeti ile ilgili haberin yan banda; Saint-Brice'in bir haber-yorumuna gz iliti: "Mtareke, mttefiklerin sadece asayii salamasna izin vermektedir. Oysa gelen haberlere gre, asayii bozucu ciddi hi bir olay olmamtr. Dolays ile, nceden tasarlanm siyasi bir eylemle kar karya bulunmaklayz. Bu siyasi eylemin anlam ok byktr: zmir'in igali, Osmanl mparatorluu'nun lm belgesidir." Kapda bir hareket oldu. Kk, kzl bir kafa grnd. Gzel kzm gelmi. Bu gelii acaba neye borluyum efendim? eriye girsene... 39 Sultan'dan, hizmetilerden uzak, ikisi babaa kaldklarnda senlibenli olurlard. Hayri Bey kzn kucana ald, sonra alayc bir bak frlatarak sordu: Ne olduunu sylemeyecek misin? Bu sefer ne istiyorsun bakalm? Sabahtan beri nasl hcuma geeceini tasarlarken, niyetinin bu kadar abuk kefedilmesine bozulan Sclma: ' Yok canm dedi. Vallaha... Babas bir kahkaha att. Bir arada olduklar zaman nasl da bakalayordu... ne'eli, hi de bezgin olmayan, tatl bir adam oluyordu. Selma, babasnn kendisini her grdnde sevincini gstermesinden holanyordu. Btn cilvesiyle sordu: Baba, geen gn Avrupa'da ocuklarn daha zgrce yetitirildiklerini, bylece hayata atlrken daha hazrlkl olduklarn sylemitiniz. Hayri Bey kalarn att... ardndan bakalm neler gelecekti? phesiz. Gen bir kzn da, iinde yaad dnyay tanmas gerekmez mi? Hayri Bey dudaklarn srd. Acaba bu cmleyi hangi kuyunun dibinden karmt? Her halde mrebbiyesinin odasnda duran romanlarn birinden ezberlemi olmalyd. Ama Selma, sen henz gen bir kz deilsin ki... Selma ksmeesine bakt: Matmazel Roz, ya deil olgunluk nemlidir diyor. Tam dnd gibiydi. Matmazel Roz! Bu akl bir kar havada kz-kurusunun, ideal bir mrebbiye olduundan pek emin deildi. Sadede gelelim. Ne istiyorsunuz? Sesi birden sertleti. Selma, gzlerini yalvarrcasna babasna dikti: ey istiyordum... ey... beni, Sultanahmet'teki mitinge gtrmenizi istiyordum. Nereye? Hayri Bey tkanr gibi oldu. Deli misiniz? Yzbinlcrcc ne id belirsiz insann ortasnda ne iiniz var? Ne siz gideceksiniz ne de ben! Bu aylak takmnn arasna karmaa hi niyetim yok! Selma'nn gzleri doldu:

Ama baba,... zmir'deki katliam... Zeynel, bir eyler yapmak gerek diyor. Zeynel ha? Maallah! Kendi babanzn deil de uan m szn dinliyorsunuz? Ben de, anneniz Sultan Efcndi'nin ne dediini bilmek istiyorum. Anneciim mi? O kt... Tabii... benden bunu istemek iin onun kmasn beklediniz. Hayri Bey syleyecek sz bulamyordu Bu... bu... bu sama sapan istekte bulunmak iin... Neresi sama enite? Hatice'nin kardei Fatma Sultan eikte duruyordu. Yannda bir haremaas vard. Adamcaz, bir sreden beri damat beyin ilgisini ekmek, ziyaretisi olduunu bildirmek istiyordu. Gen sultan, habersiz olarak ablasna uram, 40 onu bulamaynca, yeenini grmek istemiti. Ben de bu gsteriye gitmeyi dnyordum. Tabii kapal araba ile gidip, arabadan inmeden... Bu buhranl gnlerde, halkmzla btnlemek istiyorum. stelik, bu din bir gsteri. Hayri Bey tella ayaa kalkp eildi. Kzgnln belli ettii iin kendi kendine ierlemiti. O pek nl rtgisizliine ne olduunu bilemiyordu. Acaba ocuuna otoritesini n gstermek istemiti? Yoksa zmir'in igal ediliinin, ocuk zerinde kendinden daha fazla etki yapm olmasna ierledii iin mi? Ama i ayet dua eunekse... bu kadnlar ilgilendiren bireydi. Bunun din bir tren olduundan, rndan kan gsterilerden biri olmadndan emin misiniz Sultan'm? Pek tabii Damat Bey. Zaten her trl nlem alnm. O halde ocuu gtrmenizde saknca yok. Ama daha gvenilir olmas iin Zeynel'i yannza aln. Bu babozuk kalabalk ile ne olaca belli olmaz. Sultanahmet Camii'ne, girmek iin, iki tarafnda aktar dkknlar, ticarethaneler ve her zaman dolu olan kahvehaneler bulunan grltl bir sokaktan gemek gerekiyordu. Ama o cuma, ortada bir lm sessizlii vard. Dkknlar kepenklerini indirmiti. Her yanda osmanl bayra dalgalanyordu. Gnderler siyaha boyanmt. Sokaklardan grup halinde kan insanlar, ar ar nlerindeki insan seline katlyordu. Her yatan insan vard. Glkle yryen ihtiyarlar, gzleri alamaktan kzarm iri yar adamlar. Askerler de vard... gsleri madalyal harp mallleri. Hkrklarn zor tutuyorlard. Sonra okul ocuklar... snflar sanki boalmt. Kollarna siyah bir bant takmlar, zerine de yeil harflerle zmir yazmlard. Bir de kadnlar vard... her zaman kafes ardnda olan kadnlar... binlercesi sokaa frlamt. ou peesini kaldrmt. Betleri benizleri atm, yzleri gergin, gzleri hnlyd.! Birden ingiliz uaklar belirdi. Halk rktmek iin alaktan uuyorlard. Bouna! Tek kii kprdamamt... kmseyen baklar, aalayan glmsemeler: "ldrsnler istiyorlarsa... zaten memleket elden gidiyor!" Gzlerde hem nefret hem de btn lkelerce terkedilmilie kar isyan var. Kime gvenmilerse,

ihanete uramlard. Ne diye saldryorlar ki? Sava biteli yedi ay olmu, Trkiye atekesi imzalam, askerini terhis etmi, silhn brakm, Paris ve Londra'da galip devletlerin verecekleri karan bekliyor... Artk Osmanl mparatorluu diye bir eyin kalmad biliniyor. Avrupa'daki son kaleler dm... Balkanlar gitmi.. Trablusgarp gitmi... Yakndou'daki btn arap lkeleri gitmi, gvenilen mslman din kardeleri ihanet etmi nk... Mekke'nin son erifi Hseyin hkmdar olan osmanl sultannn yannda yer alaca yerde, isyan bayran aarak Babli'ye kar, ona krallk vaad eden ingilizleri tutmu... Tam bir k: yediyz ylda ina edilen bir imparatorluun son bulmas iin yedi yl yetmiti. Feylesof olanlar yle diyordu: "Alt taraf, hak yerini buldu. Fethettiimiz 41 lkeler, bamszlklarn geri alyor. En azndan yle sanyorlar. nk fransz, ingiliz, ve italyan mandalar, uzaklardaki stanbul ynetiminden daha yumuak olmayacak. abuk aylacaklar." Trkler, ok fazla bym bir imparatorluun kaybn tevekklle karlyorlard. Onlara yabanc uluslarn, dinlerin, rf ve detlerin oluturduu bir imparatorluk! Ama kabul edemedikleri, lnceye kadar urunda savaacaklar vatanlarnn dman igaline uramasyd. Onbirinci yzylda Asya'dan kopup gelerek Anadolu'ya yerlemi olan trklerin torunlar, kanlaryla yourduklar, ckip-bitiklcri, zerinde oturduklar kendi z topraklarna yaplan saldry affedcniyorlard. Zafer kazanm mttefikler, mitsizlik iindeki bu ulusun direni gcn, belli ki kmsyorlar, hereyi yapabileceklerini sanyorlard. Aslnda, franszlarla italyanlarn kar kmalarna ramen, yunan hkmetinin srarlarna dayanamayan ve lkenin ikinci kcnli'lzmir'e kmalarna izin veren, ngiltere Babakan Lloyd George olmutu... ngiltere Yunanistan' kendine balamak istiyordu. Muazzam petrol zenginliine sahip ve tacnn en deerli mcevheri Hindistan ile arasna girmi olan bu az tand slam dnyasnda, yunanllar aracl ile sadk bir s kurmak sevdasndayd. Araba bir trl ilerlemedii iin Fatma Sultan yaya gitmee karar verdi. Zeynel de beraber gelecekti. Selma sevinle el rpt. Btn bu, durmamacasna yryen, zmir'i geri almaa gidercesine yryen insanlarn arasnda arabada olmaktan utanyordu. Sonunda Sultanahmet Meydan'na varabildiler. ne atlsa yere dmeyecekti ama, rzgrda dalgalanan bayraklarn kardklar ses dnda tek bir ses duyulmuyordu. Birden, minarelerden ezan sesi ykseldi. "Allahu Ekber". te o zaman, kenti evreleyen yedi tepeden, sesler birbirine arparcasna, bir minareden dierine yanklanp durdu: "Allahu Ekber, Allahu Ekber". stanbul'da yzbinlcrin barndan kopan bu sesleni, yeri g inletiyordu. Selma'nn gzleri, gz yalarndan grmez olmutu. Acdan m yoksa mutluluktan m alyordu? Daha nce yreinin byle arptn

hatrlamyordu. Sanki artk Selma deil, kalabaln iinde eriyen, binbir para olan, len, dirilen bir varlkt. Derme atma bir krsye zayf bir kadn kmt: Selma ona, bir sis perdesinin arkasndan bakar gibi bakyordu. Kadn peeli deildi, sade siyah bir elbise giymiti. zmir'den sz ediyordu; yzyllardr, aralarndaki farkllklara ramen iyi geinmi olan trklerle rumlarn, bir arada yaadklar o mavi, o gzel zmir'den! Bu iki barl halk birbirine dman eden bu savatr, yabanc parmadr diyordu. "Kkrtclarn duygularla oynamalar kolay! Bir kilise yakyorlar, bir miislmnm katlediyorlar, artk unutulmu olan yzyllar ncesinin kinini, husumetini canlandryorlar. Oyunu anlayp, faciay nlemek isteyenler, szlerini dinletemiyorlar. Kendilerine ya alak ya da hain denecek diye sinip oturuyorlar. Dostlarm, biliniz ki, zmir'in igali, Trkiye'yi paralamann balangcdr. Yunanl Vcnizelos, tm Ege sahillerini, tm adalar, hatta bakentimiz stanbul'u istiyor. Geriye ne kalacak? Orta Anadolu'da, bir avu kurak toprak... her yanndan denetlenen kk bir arazi paras, yani hi! Buna 42 boyun eecek miyiz? Kardelerim, aabeylerim, cevap verin: bu idam hkmn kabullenecek miyiz?" Heyecanla kollarm kalabala uzatyor: muazzam bir homurdanma, sanki bir gkerlts, sanki bir yer sarsnts, cevap veriyordu: "Asla! Kabul etmiyoruz. Kabul etmeyeceiz. Gzel Trkiye, canmz Trkiye, canmza can katan, bize hayat veren Trkiye, and iiyoruz, soz veriyoruz: Sen lmeyeceksin!" Dnerlerken, Selma teyzesine sordu: Krsdeki hanm kimdi? Halide Edip Hanm. nl yazar, kadn haklarnn savunucusu. Halk nasl da coturdu, deil mi? Yazk ki onun gibi erkek pek az. Kk kz, kesine bzlm dnyordu..Demek, bir kadn da yapabiliyordu. Yava yava yz aydnland: ite, byd vakit byle olacak, vatan, ulusu, halk iin yaayacakt. Arlk tutkusunun ne olduunu biliyordu. VIII Gsteri dn, Sclma koridorda kardei Ilayi'yc rastlad: Artk tamam! Savamaa gidiyoruz. Kadnlar da, ocuklar da savaacak. Hayri'nin gzleri fal las gibi ald. Savamaa hi de niyeti yoktu ama bunu da bir kza belli edecek deildi ya.' Hi nemsemiyormu gibi sordu: Ne zaman gidiyoruz? ii! Kimse bilmemeli, u anda hnkr nazrlaryla bunu konuuyor. Selma yalan sylemee niyetli deildi ama kendini nemsetmek istiyordu. Sultanahmet'te grdklerinden sonra, trklcrin zmir'i geri alacaklarndan emindi. Babasnn odasna Ilayri'den nce girdi. Haberleri vermek iin acele ediyordu.

Damat, ampir stili salonunda, hariciye ve maliye 'nezaretlerinden birka dostunu arlamaktayd. Sclma'y glerek karladlar. Henz arafa girecek yata olmadndan, hemen hepsi onu tanyordu. Babas: Gel bakalm, kk patriyol diye takld. Gsteri nasld bakalm? Sclma, zerindeki baklarn bilinci iinde, olan bileni en ufak ayrntsna kadar anlalt. Sra Halide Edib'in konumasna geldiinde, odadakiler glmee balad: Bu sfrajete de ne oluyor? Kadnlarn cepheye, peeli mi gitmelerini istedi, yoksa peesiz mi? Sclma sustu. Krlmt. Ama artk ona aldr eden yoktu. Beyler, Sclma'nn gelmesiyle yarda kestikleri konumalarna devam ettiler; Millet tkenmi diyorum size. Bir daha savaamaz. 1918 Temmuz'unda kaaklarn says hakknda bir fikriniz var m? Bcyzbin! Haksz da deillerdi. Ayaklarnda papu, srtlarnda kaput, silahlarnda mermi yoktu. Bugn de durum farksz. Ekinler rd. Her yerde alk var biliyor musunuz? Esas nemli olan, zmir'i almak iin Don Kiot'luk yapmak deil, tarlalar srmektir. Aksi halde, yarn brgn, Trkiye'den geriye hibirey kalmayacak. O yl moda olan "bonjur"u iinde ok k grnen diplomatlardan biri i ekti: Aslnda yanl tarafa oynadk. Ama almanlar da yenilmez grnyorlard. imdi, bar anlamas iin masaya oturup, ne mmknse onu koparmalyz. Silhlara sarlmak hayal! Esas cesareti gereki olmakla gstereceiz. Selma, dikkat kesilmiti. lkenin durumunu, babasndan ve babasnn arkadalarndan dala iyi kim bilebilirdi ki? Oysa, Sultanahmet'te grd halk, savamak istiyordu. Sclma birey anlamaz olmutu. Kendini birden yorgun hissetti; koltuun iine kvrld. Sesler uzaktan geliyordu ama "zmir" "Allah- Ekber" diye 44 yanklanyordu. Birden duyduu sesle irkildi. Son haberi biliyor musunuz? eriye ksa boylu biri girmiti. Padiah Mustafa Kemal'i Anadolu'ya yollad. Selma gzlerini at. Btn yzlerde aknlk okunuyordu. Anadolu'ya m? Ama ne iin? Grnrde asayii salamak iin. Sava bittii halde, yer yer atmalar devam ediyormu... bir de ekyalk! Mttefikler rumlarn silahlarn ellerinden almadklar iin, bunlar trk kylerini basyor, daa kan trk askerleri de rum kylerine saldryormu. Gen bir subaya dnp, yzn buruturarak, konumasna devam etti: Dostunuz Karabekir Paa da iyice akln karm! Mtarekeyi tanmyor, birliklerini terhis etmiyor ve alt tmeniyle birlikte Erzurum'da kararghn kurmu bekliyornu. Dallar, bir de Enver

ile Talt'n adamlar ona katlmlar. Yani ksacas ingilizler fkeden kudurmu durumdalar Asayii salamak iin kendi birliklerini gnderecekleri tehdidini savuruyorlar. Anadolu dalarnda, ingilizcikler gznzn nne geliyor mu? Bizimkiler onlar bir lokmada yer alimallah! Harbiye Nczareti'ndcn ohm ksa boylu adam konumasn srdrd: Hnkr yabanc birliklerin, ierilere bir kez girdiler mi bir daha kmamalarndan endie ediyor. Onun iin lkenin asayii konusunda, sorumluluu yklenip teminat verdi. Artk hkmranl sadece kt zerinde kaldndan, ingilizlere halife sfat ile bu iin stesinden geleceine dair sz verdi. Dinleyenler kukuluydu. ngilizler kabul ettiler mi? Deneyecekler. Askerlerini Anadolu dalarnda harcamaa niyetleri yok. Hem, ngiltere'de ho karlanmaz. Alt taraf sava bitti. Hanm sultanlarn ryalarna giren Sar Gl'den... Mustafa Kemal'den bahsettiklerinden beri Sclma'nn gzleri iyice almt. Dikkat kesilmi sylenenleri izlemee alyordu. Hayri Bey: Mustafa Kemal'in yetkileri ne? diye sordu. Padiah onu, Ordu Miifctilii'nc atad. Yetkileri ok belirgin deil, bu yzden de ok geni olabilir. Bir kahraman olarak, bakentin emirlerini uygulatma olanana sahip tek kii de o! Dostum, gerekten de salmsnz... Soluk benizli biriydi sze karan. Sarayda nemli bir grevi vard ve o ana kadar hi konumamt. Hnkrmz bundan daha kt bir seim yapamazd. Anadolu'ya gidebilecek paalarn isimlerini kendisine sunduumuzda, Kemal'in hrsl, becerikli biri olduunu, emirlere uyaca yerde isyana n ayak olabileceini syledik. Hi oral olmad, seiminde srar etti. Harbiye Nezareti'ndc grevli bey, ban sallad: ngilizler de bundan korkuyordu. Bakomutan Milne kprd. Mustafa Kemal'in atanma vizesini, yardmcs kendisi yokken vermi. Dndnde emri 45 iptal ettirmek istemi ama, Mustafa Kemal oktan yola km. Dnsenize... nrkasndan bir de torpido gnderdi. Ama, ku oktan umutu. Hepsi, ingilizlere oynanan oyuna kahkalarla gldler. Soluk yzl: Lf aramzda Mehmet Bey diye sze girdi, sizce hnkrmz, Mustafa Kemal'e, gvenlii salamak dnda bir grev verdi mi acaba? Pek tehlikeli bir i olur! Unutmayn ki, Atekes Anlamas'nn 6. maddesi, igalcinin, isyan olmas halinde, stanbul'u tamamen alabilmesini ve saltanata son vermesini ngryor. Mehmet Bey iini ekti: ' Hnkrn ne dnd bilinmez! ylesine iine kapal ki... Size tek syleyebileceim, hnkrn Mutala Kemal'e ne

sylediidir. Bana da ba- yaveri anlatt. "Paa, demi. imdiye kadar devlete byk hizmetleriniz oldu. Ama onlar unutun. Onlar gemite kald. Bundan byle yapacaklarnz, hepsinden daha nemli. Paa, lkeyi kurtarabilirsiniz." Gen subay hayretle bakt: lkeyi kurtarabilirsiniz de ne demek? Bu szler iki yana da ekilebilir; "blgede gvenlii salayn ve igal kuvvetlerinin mdahalesini nleyin" anlamna da gelebilir, "Anadolu'daki kuvvetleri toplayn ve direniin bana gein" anlamna da. Mehmet Bey: Gerek, her zaman olduu gibi, ne biri ne de dieri, ikisinin ortas dedi. Efendim bendeniz, hnkrmz ile ayn diiye gitme erefine erenlerdenim. "Tooth Paa"1 bana ne dedi biliyor musunuz? Ona gre, padiahmz hem nalna, hem mhna oynuyor. Bir yandan igalciye kar byk esneklik gsterip, ok iyi bir bar andlamas salamak istiyor, te yandan da Anadolu ayaklanmasna kar kmyor. Bu yzden de, onca yetenekli paa arasndan Mustafa Kemal Paa'y seti. Hnkr, igalcilere, trk ulusuna her istediklerini kabul ettiremeyeceklerini kantlamak istiyor. Anadolu'da karklklarn artmasyla, bar grmelerinde deerli bir koz elde etmi olur. Ya savan ahdamar? Soruyu soran maliyeci idi. En basit ete savan dzenlemek bile para ister. Hazinenin tamtakr olduunu syleyebilirim. Aylardr, memurlar yar maa alyor, hatta bazan aylklarnn te birini. Mehmet Bey, bir srr aklarcasna bir tavr taknd: Mustafa Kemal nemli miktarda altn ald dedi. Hatta General Milne, Trkiye'nin iflsn eiinde olmas nedeniyle bu ie ok atm syledi. Bu parann nereden geldiini mutlaka renmek istiyor. Tabii elimde kant yok ama, sarayda, hnkrn el altndan safkan atlarn satt ve Mustafa Kemal'e 50.000 altn verdii syleniyor. Konyak servisinin yan sra, mavi kaftanl bir uak da puro dolatryordu. Herkes kendi dncesine dalmt. Geri bu tehlikeli bir macerayd ama, her eye deerdi... en azndan General Milne'nin ekilmez suratnn ne hale 'Tooth Paa, Sultan Vahdettin'in diisine takd ad Toot ingilizce di demek. .N. 46 geleceini grmee deerdi. Birden, gri bonjurlu bey doruldu: Peki... Mustafa Kemal Anadolu'ya getiine gre, Sabiha Sultan ile evlenmesi ne olacak? Damat byk altndan gld: Evlilii mi? Geri hnkr hayr demedi ama, hibir zaman evet demeyecek. Aslnda, ikiye ve kadnlara dkn olduu sylenen bir adama en sevgili kzn verip vermemeye aldr etmez. Ama yaknlarna, politikasn kabul ettirmee kalkacak bir ikinci Enver Paa istemediini sylemi! Selma "zavall Sar Gl.." diye dnd. "Hsrana urayacak... oysa ben aileye girmesini yle ok istiyordum ki..."

Selma parmak hesab yapmaa balad. Be ya da alt yl sonra evlenme ana gelecekti. Birden, evlenmei tasarlad kuzeni Vasf ona pek yavan geldi. Sar Gl ylesine ekiciydi ki! stelik byk bir asker, bir kahramand! Ona ilerinde yardmc olurdu, dman memleketten birlikte kovarlard. Kadnlar rgtler, ikinci bir Halide Edip olurdu. Selma, o gece uykuya daldnda, yznde bir glmseme vard. IX Hatice Sultan'n sarayndaki btn cariyeler arasnda ince, uzun boylu, dikgsl gsl Glfiliz, en gzeliydi. Bal rengi ekik gzleri, buday baa rengindeki salaryla tam bir erkes gzeliydi. Sekiz yanda yetim kalm, onu saraya pahalya satmay tasarlayan bir esir tccar tarafndan satn alnmt. Adam ileriyi grm olacak ki, bir ka ylda onun, sarayn mcevheri olacan dnmt. Ama 1908 Devrimi'ni hesaba katmamt. Sultan Abdlhamit tahttan indirilip, kardei Sultan Reat tahta knca, mutlakiyet rejimi merutiyet rejimine dnmt. Jn Trkler'in yaptklar reformlarn banda, klelie son verilmesi geliyordu. Haremlerin kaplan alm, ailelerin kzlarn, kzkardclerini gelip alabilecekleri sylenmiti ama-, bavuranlarn says ok az olmutu. Yine de bir ok gen kadn, saraylarn yaldzlarn terk edip basit ky evlerinde zgrln tadn karmak istemiti. Lkse, nazik ilere alkn olduklar iin, kendilerini bekleyen yorucu ilerin altndan nasl kalkacaklar akllarna gelmi olsa bile, bu yolu semilerdi. Aylarca, iler tekrar yoluna girmeden, hayat kle tccarlar iin zor olmutu. Glfiliz'in sahibi Blent Aa da, saraya dorudan bavurmay gze alamayarak, el altndan pazarlk etmeyi yelemiti. Bylece Glfiliz Sultan Murat'n ailesinin sarayna girmiti. Temizlik ileri yaptrlmayacak, gzlerini bozabilecek ince hesap ileriyle uratrlmayacak kadar gzeldi. Bakalfa, musiki renmesini, bir de ieklerle uramasn kararlatrmt. Sarayn her kesindeki, bir san'atkr elinden kmasna gzel iek demetleri, onun eseriydi. Harem orkestrasnda ba yeri almt. ok iyi kanun alyordu. Onyedi yama geldiinde, satld gnden ok daha gzeldi. Sultan'n en sevdii cariyesi de oydu. Sultan ona bakar, derin derin i ekerdi: Hnkarn hizmetine verilecek olsa, kinbilir, gnn birinde gzdesi olurdu... ama hi farkedilmeycbilir, genlii geip gidebilirdi de! nk artk hnkr yalanmt, hele bu zor gnlerde, kadnlardan ok, siyasetle ilgileniyordu. Glfiliz'in srf kadnlarn arasnda mr tketmesi de yazk, yazk bir yana, tabiata aykr idi! Bylesi gzel bir yaratk, bylesi gzel bir varlk... ak iin yaratlm olmalyd. Ona bir koca gerekti! Bir sabah, Selma odasndan karken, Glfiliz'e arpt. Kz, iki gz iki eme, alyordu. Alamaktan konuamyordu. Selma, onu yanna oturttu, elini tuttu. Sakinleen Glfiliz, usulca: Sultan beni evlendirmek isliyor dedi. Dadsnn anlatt masallar hatrlayan Selma: irkin ve yal m? diye sordu.

Yoo.. otuz yanda ve yakkl. Kafesin arkasndan grdm. Kk kz anlamyordu: 48 O halde ok fakir... Hayr, hem zengin hem de Maliye Nezareti'nde iyi bir ii var. Zaten onu Sultan Efendi'ye tavsiye eden de damat bey t>ldu. Ama... Yine alamaa balad. Ben evlenmek istemiyorum. Buras benim evim, ailem. Niye gideyim ki? Selma Glfiliz'e sarld: zlme Glfliz. Anneciime sylerim. Seni zmek istemeyeceinden eminim. Sevgilisi iin dvmee giden bir valye edas ile Sultan'n dairesine yneldi. Sultan yalnz deildi. Ermeni kuyumcu Memciyan Aa, bir sr kkbyk kadife kaph kutunun ortasnda, yere melmi. Gelin Selma, bana yardmc olun. Selma mcevherlere baylyordu. Gzleri parlayarak yaklat. Glfliz ii sonraya kalabilirdi. Sabiha Sultan iin bir hediye seiyordum. Nikh tarihi nihayet belli > oldu. Selma, Sabiha Sultan' ok sevdiinden, haberi duyunca sevindi ama, Anadolu'ya savamaa giden Sar Gl acaba bu ie ne diyecekti? nk mutlu damat aday Mustafa Kemal deil, geleneklere aykr olarak bir osmanh ehzadesi, Sabiha'nn kuzenlerinden biriydi. Bu i, btn saray halkn ayaa kaldrmt. nk ister harika densin ister rezalet, sz konusu olan bir ak hikayesiydi. Hi kukusuz, ehzade mer Faruk Efendi, imparatorluun en yakkl erkei idi. ok uzun boylu, sansn, ince hatl, ekik mavi gzlyd. Halinde ve tavrnda yle bir zarafet vard ki, stanbul'un btn kalburst genleri, onu bo yere taklit etmee alrlard. Trkiye'nin mttefiki olan Prusya mparatoru'nun Muhafz Alay'nda subay olarak, sava Almanya'da, Bat Cephesi'nde geirmiti. stanbul'a dnd vakit padiahn yaverliine atanm ve Sabiha'ya rastlamt. Yldrm akyd bu. mer Faruk, yarm i gren bir adam deildi. Babas ehzade Abdlmecit Efendi'ye aka, gen kzla evlenemezse intihar edeceini sylemiti. Herkes sznn eri olduunu bilirdi. Ne var ki hnkr bu evlilie olumlu bakmyordu. Yzyllar nce konulmu, Avrupa hanedanlarndaki yozlama grlnce de yzyllar boyu srdrlm bir kurala, osmanh hanedan mensuplarnn birbirleriyle evlenmelerini yasaklayan kurala aykr idi. stelik, hanedann bu iki kolu, birbirine dman saylrd. Abdlaziz'in lmn, ocuklar, Abdlmecit kolundan gelenlerin tertiplediklerini iddia ettikleri iin, ilikileri bozuktu.

mer'in Sabiha'ya ak, Avrupa'daki Montaigu-Capulet dramnn bir benzeri gibi bir eydi. Saray iki ay boyunca, nefesini tutarak, hnkrn verecei karar bekledi. Abdlmecit Efendi, gururunu ve kinini bir yana brakarak, tek olunun hatr 49 iin, saray ziyaret edip duruyordu. Sonunda hnkr yumuad, nk kznn mutluluu sz konusuydu. stelik bu kark gnlerde ailenin birlik olmasnda da isabet vard. mer Faruk'la Sabiha'nn evlilikleri de krk yllk bir husumeti ortadan kaldracak, bir krgnla son verecekti. Selma, ka kez annesinin zerinde grdnde hayran hayran seyrettii bu mcevherlerin ortasnda, yere olurmu, kararszd: Sabiha iin en iyisini semek istiyordu ama, gen kzn da ok ar taklardan holanmadn biliyordu. Sonunda yonca yapra biiminde zmrt bir kolyede karar kld. Yapraklarn zerindeki kk prlantalar, damlacklarn simgeliyordu. Bundan baka, ayn motifte bir bilezik, kpeler ve bir de ta vard. Mkemmel! Bunlar Sabiha'mza ok yakacak. imdi de en az sevdiiniz iki paray sein. Selma, bir ka saniyelik teredlten sonra, iki kutu gsterdi: birinde incili yakut bir kolye, dierinde uzun, firuze bir kolye ile iki bilezik ve bir yzk vard. te Memciyan Aa. Karar vermekte zorluk ekecektim ama neyse ki masumiyetin parma hkmn gsterdi. Gerisini Zeynel ile grrsnz. Kuyumcu, hayrdualar ederek iki kutuyu ald ve siyah deri antasnn iine soktu. Sonra temennah stne temennanla bulunarak izin istedi. Selma gzlerine i nanamyordu: Anneciim, neden mcevherlerinizi ald? Bugn satn aldnz eyler crcde? Memciyan Aa'n her ziyaretinde byk alveriler olurdu ama son imanlarda bu ziyaretler seyreklesin iti. Sultan kzn kendine doru ekti: Selma dedi. Hibirey satn almadm... hatta gsterdiklerinizi sattm. Sava ve imdiki mtareke dneminde, herey ok zorlat, ocuum. Bu evde altm kiiyi beslemek zorundayz. Geri yarsn yollayabilirim ama, nereye giderler? ou, ocukluundan beri yanmda, dierleri babamn yannda yetimi. Bize hep bal olmular. Onlar terk etmee gnlm raz deil. Mcevherleri de bu yzden satyorum. Zaten, gereinden de oktu! Yani... yoksul muyuz anneciim? Selma dehet iindeydi. Sokakta, ine iplik, engelli ine satan soluk benizli ocuklar grmt. Matmazel Roz bunlarn "yoksul ocuklar" olduklarn sylemiti. Onlara biraz para vermi, gzel elbisesine, iyi taranm salarna baktklarnda, utancndan kamt. Kendisine sz vermiti, asla, asla yoksul olmayacakt! Sonra, insanlarn nasl beyaz ve kara renkli douyorlarsa, zengin ve fakir olarak da dnyaya geldiklerini dnp rahatlamt.

Aslnda dnya ikiye blnmt neyse ki kendisi iyi tarafta bulunuyordu! Oysa imdi, annesinin sylediklerinden sonra, uuruma yuvarlanm gibiydi... geriye hibir mcevher kalmazsa, o da sokaklarda ine iplik mi sutacakt? Sultan ban okad: 50 Hayr kk budala. Yoksul deiliz. Ama evremizdeki yoksullar giderek artyor. Onun iin de yarndan itibaren "fukaralara yemek" dattracam. Selma fukara orbasnn ne olduunu bilmiyordu; buna karlk, ertesi gn Dolmabahe Saray'nda len olduunu biliyordu. Padiahn tahta knn birinci yldnm kutlanacakt. Ne giyeceini kararlatrmas bir saat srmt. Anneciim... bu orba... lenden nce mi yoksa sonra m? len filn olmayacak. Padiahtnz, igal altnda, mflis bir lkede elenceye yer olmadn dnyor. Donanma, maytap, hatta yldnmlerinde atlmas adetten olan top atlar da olmayacak. Bunlardan tasarruf edilecek para, fakir fukaraya verilecek. Bundan sonra sadece din bayramlar kutlanacak. Selma ban edi. D krklna uramt. Vasf grmeyi mit ediyordu. Onu zmek istemiyordu ama, Sar Gl'e varmak niyetinde olduunu ona sylemeliydi. Evlilik konusunda annesine bir soraca vard... Anneciim, Glfiliz ok mutsuz. Evlenmek istemiyor. Onu burada tutamaz myz? Yanmzda kalsa? Sultan bkmt: Glfiliz konusunu aan drdnc kiisiniz. Hem onu, hem de en gzellerinden iki cariyemizi evlendirmek niyetindeyim. Bunu anlamanz iin biraz bymeniz gerek. Sadece u kadarn biliniz ki, bir kadnn mutluluu bir kocaya ve ocuklara sahip olmasna baldr. Glfiliz'e iyi bir eyiz hazrlanacak, istedii zaman da gelip bizi grebilir. Birka yl daha geerse, korkarm iyi bir ksmeti de kmayabilir. Bir de, ona yardm etmek iin burada olmayabilirim. Burada olmamak m? Ama niin? Niin her ey eskisi gibi deil? Selma, annesinin sylediklerinden hibirey anlamadn, ama daha fazla srar etmemesinin doru olacan dnd. Zaten Sultan da ayaa kalkm peindeki kalfayla hamama ynelmiti. Ertesi sabah, Karadeniz'den kopup gelen poyraza kar, bir avu hizmetkr, sarayn nnde ie koyuldu. Byk tahta levhalar birbirine akarak kalaslarn zerine oturtuyorlard. Bylece iki byk masa yapmlard. Arkalarndan, tablakrlar, birbirlerini izleyerek skn ettiler. Balarnda tadklar tablalar masalara koydular. Koca orba kazanlar getirmilerdi. Kazanlarn kenarlarnda, byk sepetler iinde dilimlenmi ekmekler vard. Sultan'n iyilik severlii mahallede abuk duyulmutu. Alt a yama datma balamaya frsat bulmadan, nlerinde uzun kuyruklar olumutu. Karklk olmamas, olay kmamas iin, Sultan masalardan birinin kadnlara dierinin erkeklere ayrlmasn emretmiti. Oysa gerek Sultan'n, gerek aaya inmesi

yasaklanan Selma'nn tahminlerini aksine, kimse srasn bozmam birbirini itip kakmam, sadece sona kalanlarn geriye bir ey kalmaz korkusu ile homurdanmalarndan baka bir ses de kmamt. Kazanlar, tencereler boaldka yerlerine yenilerinin geldii grlnce, bu homurtular da kesilmiti. stanbul'un ezeli dilencileri dolumutu ama, yamal niformalaryla gelmi pek ok asker de vard. Terhis edildiklerinden beri, ou isiz gsz, sekiz yl sren savalar sonucu iflas etmi olan bu lkede, aylak aylak 51 dolayorlard. Kalabaln arasnda, giysilerinden gmen olduklar anlalan kiiler de vard. Trklerle bir arada 'yaamalarnn olanaksz olduunu mttefiklere kantlamak amac ile rumlarla ennenilcrin yama ettikleri kylerini terk edip gelmilerdi. Sonra... yeni yoksullam olanlar vard. Son derece temiz giysilerinden ve ekingen hallerinden hemen belli oluyorlard. Bunlar, sava balamadan nce, geimlerini kt kanaat salayan esnaf ve zanaatkar takmyd. malthanelerinin ykl, pepee iflslar, ellerindeki avularndakini de yok etmi, onlar yardma mulu hale getirmiti. Selma en ok, bunlara acyordu. Kendilerini tanyan kmasn diye saa sola bakyorlard, son derece huzursuz olduklar belli oluyordu. Datm bitmi, masalar sklmeye balanmt. Selma, kk bir kz elinden tutan bir adamn geldiini grd. Adam ok uzun boyluydu. Rus mujikleri gibi giyinmiti. raklardan birine yaklaarak, bozuk bir trkeyle ekmek kalp kalmadn sordu. rak yzne bile bakmadan: Bugnlk bu kadar diye cevap verdi. Zamannda gelseydiniz. Artk yarna... Selma, adamn parmaklklara yasland grd. Baylmak zereydi. Zorlukla cebinden bir deste ruble karp yalvard: Ltfen! Kk kzm iin. ki gndr hibirey yemedi. rak rublelere alayla bakarak: Ben bu kt paralarn ne yapaym? diye sordu. Bitti dedim ya... Hadi bakalm, ya gidin ya da muhafzlar arrm. Adam sarard. Hakarete alk olmad belliydi. Btn gcn toplad, gitmee hazrlanrken, berrak bir ses onu alakydu: Bekleyiniz ltfen! Selma, bir rpda mcdivenlcrdcn inmiti. Hiddetinden kpkrmz kesilmi, raa baryordu: Et getir, tatl getir, peynir getir. Hem de hemen! rak korkuyla ieriye svt. Selma o zaman, himayesine ald bu insanlara dnd. Adamn ince bir yz, sar bir sakal vard. Mavi gzlerinin ii glyordu: Teekkrler kk hanm. zin verirseniz, kendimi tantaym. Kont Walenkoff, ar ordusu svari subaylarndan. Bu da kzm Tanya. Selma akn, kza bakyordu. Aa yukar ayn yata olmalydlar, ama rus kznn o-kadar ekingen, o kadar elimsiz bir hali vard ki, kendisinden bir ka ya kk gibi duruyordu. Ben de Selma Hanmsultan'm. Ltfen geliniz.

Parmaklklarn az tesinde, bahenin bir kesinde, beyaz mermerden kk bir kk vard. evresi gllerle ssl bu kk kk, ziyaretilerin saraya girmeden nce dinlenmeleri iin yaplmt. Selma konuklarn oraya gtrd. ()lar oturtur oturtmaz, a yama da yannda bir tablakr ile grnd. On kiilik yemek getirmiti. ocuk kendini affettinne abas iindeydi ama, kk sultan hi de o niyette deildi. Annesi ne derdi herzaman? Ha evet... zayflar 52 ellerine bir yetki geirmeye grsnler, canavar kesilirler.. Yabanc sanki dndklerini okumutu: Bu zavallya aldrmayn dedi. Ona niin kzdnz bile anlamaz. stelik, hizmetini saat 1 l'de bitirmekle verilen emirlere uydu. Selma bozuldu; aslnda subayn bu hogrs horgrnn doruk noktasndan baka bir ey deildi. Rus soylularn, klelerine hayvan gzyle baktklarn duymutu... damarna baslm gibi: ok iyi anlar efendim dedi. Sonunda ii Franszca konumaya dkmt. Subay, General Wrangel komutasndaki ar yanls son alayn, Krm'da yenilmesi zerine, karsyla kzn bulmak zere nasl Saint Petcrsbourg'a gittiini anlatmaa balad. Oraya vardnda, yerle bir edilmi bir evden baka bir ey bulamamt. Komular, karsnn "kzllar" tarafndan nasl ldrldn anlatmlard. Kz ise, eski bir hizmetkrnn evinde, emniyetteydi. "Bu bana byk bir darbe oldu. Gen karma delicesine aktm. lmek istedim. Ama hizmetim, ocuu kollarma tututurarak, beni gerekle yzyze getirdi. Sonra bize kyl giysileri buldu. te o klkta, Trkiye'ye kadar uzun bir yolculuk yaptk." Kont, defalarca yakalanma tehlikesi geirmiti. Bembeyaz elleri, soylu tavrlar dikkati ekmiti. Ama ya kar nedeniyle bu yolculuk srasnda rvet olarak binlerce ruble datmt ya da kan grmekten artk bktklar, veya ocua acdklar iin, kyller onu ele vermemilerdi. Al, sussuzluu, korkuyu anlatyordu. Selma yal gzlerle onu dinliyordu. Bir sre sonra onu duymaz oldu. Kendisini, alevler . iindeki saraylarnda, "yaasn devrim!" diye baran insanlarn ortasnda grr gibi oldu. Dehet iinde annesiyle babasna sesleniyor, kimse cevap vermiyordu. O zaman, onlarn ldn ve kendisinin yalnz kaldn anlyordu. Komaa balyor, durmadan, durmadan kouyordu. Kurunlar, kulaklarnn dibinde vnlyordu. Korkmasna ramen, kendisini neden ldrmek istediklerini tekrar tekrar soruyodu. Hkra hkra alamaa balad. Subay konumasn kesti. Selma'nn hali ona dokunmutu: yi kalplisiniz yavrum. Tanr sizden raz olsun. Bencilliinden ve adam yanltm olmaktan utanan Selma, gz yalarm sildi: Ama bir ey yeriliyorsunuz.

Bir aydr o kadar az yiyoruz ki, yemei unutmuuz. yleyse ne varsa gtrn. iareti zerine, hizmeti yiyecekleri sararak byk bir sepete koydu. Ama Selma endieliydi: imdi ne yapacaksnz? Tanr yardan eder. Tanr m? Selma yzn buruturdu. Tanr yerine, Sultan' grmee gitse daha iyi olacakt. Beni bir ka dakika bekler misiniz? Annesinin odasna geldii vakit, ok kt karland: Ne oluyor efendim? Bahe kknde yabanclar arlyormusunuz,.. 53 te onu sylemee geldim anneciim... Sonra bir nefeste btn hikyeyi anlatvcrdi. Anneciim, onlara yardm edemez miyiz? Sultan yumuad: ok isterdim, ama stanbul'da yzbin rus gmeni var. Anadolu'dan ve Ege sahillerinden de her gn binlerce vatandamz geliyor. nce bunlarla megul olmalym. ok zgnm yavrum, ama.bundan fazlasn yapamam. Selma kalakald. Annesi ilk kez yardmda bulunmay reddediyordu. Demek ki her ey ktye gidiyordu. Sessizce annesinin elini pp, odasna kotu. En gzel giysisini, siyah rugan ayakkablarn ve Ukrayna'dan gelmi olan bebeini ald, bahedeki kke dnd. Kk rus kz hediyeleri ylesine hznl bir glmsemeyle kabul etmiti ki, Selma'nn yrei burkuldu. Parmaklklarn ardndan, Tanya ile babasnn elele vererek uzaklamalarn izledi. Bircy yapamam olmann ezikliini duydu. stanbul halk, 16 Mart 1920 sabah uyandnda, gzlerine inanamad: bir gece iinde koca ehir, askeri bir kampa dnmt. Zrhl aralar sokak balarn tutmu, her ke bana mitralyzler yerletirilmiti. Karakollar, Harbiye, Bahriye ve Dahiliye vekletleri, kaymakamlklar, subay maht'elleri igal edilmiti. ngiliz askerleri, yanlarnda hintli gurkalar olduu halde, stasyonda, gmrklerde ve Galata Rhlm'nda kanp kurmulard. Parklar ve Darlbedai Tiyatrosu'nun bahesi fransz askerleriyle dolmutu. Sencgalli askerler, Eski Saray' kuatmt. Askeri mfrezeler, nemli kiilerin konaklarnn kapsnda nbet tutuyorlard. Drt kiilik devriyeler bir ingiliz polisi, bir fransz jandarmas, bir italyan karabiniyeri ve arkalarndan ayan sryerek zoraki giden bir osmanl polisi sokaklarda kol geziyordu. En ufak gruplar coplarla datyor, kentin sokaklarda, askeri polisler evleri basyor ve Anadolu'daki isyanclarla iliki kurduklarndan kuku duyulan trkler tutuklanyorlard. General "Tim", diye tannan ingiliz birlikleri komutan Sir Charles Harrington, o gne kadar tereddt gsteren fransz ve italyan makamlarn, istanbullularn sessiz direnilerine kar harekete gemenin zaman geldiine ikna edebilmiti. Nitekim her

gece, ok iyi korunduklar halde, mttefik depolarndan silah ve cephane yok oluyor, hergn trk subay ve askerleri, eitli giysiler iinde, Mustafa Kemal'in kuvvetlerine katlmak zere bakentten kayordu. Artk bu ie bir son vermenin zaman gelmiti. ngiliz Yksek Komutanl, kentteki btn avrupallar katletmeyi amalayan bir komployu haber aldn iddia ediyordu. O gne kadar yumuak bir asker ynetim vard ama artk igalin sert yzn gstermenin sras gelmiti. Niyetinin ne denli ciddi olduunu kantlamak iin de, General Tim her duvara bir iln yaptrtmt. Kara harflerle LM kelimesinin ta uzaklardan okunabildii bir iln! Bir asiyi saklayana LM! Silh karana LM! Mustafa Kemal denilen kanun kaana yardm edecek olana LM! Hatice Sultan'n saraynda heyecan doruktayd. Btn uaklar, haber toplasnlar diye kente gnderilmiti. Her biri korkun haberlerle dnyordu. Askerler, silh bulacaz diye, mezarlklar bile didik didik ediyorlard; igalciler, asker sanarak onalt gen bandocuyu ldrmlerdi. Pek ok mebus, aralarnda Bahriye Vekili Rauf Bey ve Msrl Sait Halim Paa olduu halde, tutuklanmt. ou milliyeti olarak biliniyordu. Malta'ya srlecekleri syleniyordu. Polis, yazar Halide Edib'i de aryordu. Yazlan ve sylevleriyle halk galeyana getirdii iin... Her eyi merakla izleyen Selma, Sultanahmet Mitingi'nde kendisini alatm olan o gzel kadn hatrlyordu. lk kez, kendi z yurdunda, lkenin gerek sahipleri gibi davranan yabanclardan nefret etti. 55 Bir laremaas gazeteleri getirmiti. Hepsi de, ilk sayfada, ingiliz, fransz ve italyan yksek komiserlerinin ortak bildirisine yer vermilerdi: "Kuvay Milliye denilen rgte mensup olanlar, merkez hkmetin iyi niyetini ktye kullanmaktadrlar. hilaf lkeleri, Konstantiniyye'yi geici olarak igal etme gereini duymulardr." Selma, "beyz yldr stanbul adn tayan bu kente, hristiyan bir isim takmadaki srar cinnet" diye dnd. Bildiri yle devam ediyordu: "tilf devletleri, saltanatn otoritesini ykmak deil, aksine, glendirmek islemektedir. Konstantiniyye'yi trklerin elinden almak niyetinde deillerdir. Ancak; karklk ve kyam olmas halinde, bu karar deitirilebilecektir. Eski imparatorluun enkaz zerine yeni bir Trkiye ina edebilmek iin. herkes saltanata bal kalp,.itaat etmelidir." Hatice Sultan fkesinden ldrmak zereydi: Saltanata itaat! Ne maskaralk! Padiahn, igalcilerin tutsa olduunu, en ufak hareketinde tahtndan uzaklatrlacan ve stanbul'un yunanllara verilecei tehdidinin savrulduunu sanki kimse bilmiyor! Selma annesini hi byle grmemiti. Bu kadar fkeli... bundan da durumun vahim olduu sonucunu karyordu. Belki babas ona durumu dala ak anlatabilirdi. Babas, her zamanki gibi, bir ka dostu ile yaz odasndayd. Hepsi, yldrm arpma dnmt.

Bakanlklar igal edilmi, meslekdalarnm pekou tutuklanmt. Haremdeki gibi, uaklar gidip geliyor, son haberleri getiriyorlard. Her haber, yeni bir aknla neden oluyordu. Bak sen... filancann da kemalist olduunu bilmiyordum. Belki de deildir ama, coniler silah soygunundan, karya geenlerden ylesine bezmiler ki, herkesten kukulanyorlar? Haksz da deiller. ehrin en byk cephaneliini bekleyen trk bekileri, mennilerin neden kaybolduunu soran ingiliz subayna ne demiler biliyor musunuz ? Kaplardaki mhrleri, gece ayrda otlayan kailer tos vurarak kryorlamu. stne stlk Kur'an'a da el basmlar. Eh, byle olunca, ingiliz subay "mermileri de mi keiler yedi?" diye sormay gereksiz grmtr. Hepsi gltler. Son nlemler Mustafa Kemal Pna'nn daha ok tutulmasna yol ayor. Bu sabahtan beri, o lgn, gzme dala sevimli grnmee balad. lgn m? Hayri Bey dnceli bir tavrla sze girdi. Padiah efendimiz hi de bu fikirde deil. Hatta ingilizler, kendisinin, vakit kazanmak iin yzlerine glp, Mustafa Kemal'i tevik etmesinden pheleniyorlar. Dileri bakanlar Lord Curzon, Mustafa Kemal ile hnkrn bu denli sk fk olduklarn yeni farkeltiini sylemi. ok gerekli olmadka kimse sokaa kmyordu. Selma'nn ii iine smyordu. Hep byle olurdu zaten! Ne zaman ilgin bir eyler olsa, onu eve kapatrlard. Artk arkeolojik geziler fasl kapanmt. Sarayn kaplar, smsk kapal idi. Hareme canllk katan, gnn haberlerini ve dedikodulann getiren 56 ziyaretiler de gelmez olmulard. Sanki hayat durmutu. Matmazel Roz, kk kza (Yanszca arklar reterek, oyalamaa alyordu ama'bu yzden bana gelmedik kalmamt. Selma, dobra dobra, franszlardan da, ingilizlerden de, evden kamamasna sebep olan tm yabanclardm da nefret ettiini sylemiti. Bir gece, yatanda dnp dururken koridorda bir takm ayak sesleri, ardndan da birinin "ilt!" dediini duydu. Bir srayta frlad, kapy araladnda Zeynel'in, elinde lmba, uzun paltolu bir adam annesinin odasna gtrdn grd. Baucu lmbalna saatini ehzade paann svire'den getirdii saatini tuttu, vakit gece yarsn geiyordu. Bu saatte Sultan' kim grmee gelebilirdi ki? Kalbi arpa arpa odasndan kt, koridorda ilerlemee balad. Bir yandan merak te yandan korku iindeydi: en iyisi, yakalanrsa kendisini bekleyen cezay dnmemekti. Bir yandan da kendine ierliyordu: hem Halide Edip gibi bir kahraman olacak hem de annesinin azarndan korkacakt! Derin bir nefes alp, korkusunu yenmee alarak ilerlemee devam ettiv Koridorun ucunda, kaln kuma perdenin ardndan k szlyordu. Yaklatka ieriden gelen konuma seslerini duydu. Perdenin geni kvrmlar arasna saklanarak, gzn anallar deliine uydurdu. Grd ey hayretini daha da

arttrd. Gen saylabilecek bir adam, Sullan'n yanndaki koltua oturmutu. Fsldayarak konuuyor ve Sutan'a baz ktlar gsteriyordu. Sultan, ktlara gz atarken adam, endieyle etrafna bakmyordu. Besbelli, aileden biri deildi. Tra olmamt ve elbisesi buruuktu. Babasnn arkadalarna da benzemiyordu. Bu gece ziyaretisi de kimdi? Annesinin, kocasndan baka hi bir erkei, hatta yakn akrabalarn bile kabul etmedii bu daireye.nasl oluyor da girebiliyordu? Odann bir kesinde Zeynel, gzleri yerde, huzursuz bekliyordu. Sultan birden ayaa kalkt, Zeynel'i gstererek adama, onu izlemesini iaret etti. Selma, kendini kaln perdenin ardna zor alt, iki adam darya kmt bile! nnden geip, nc kata kan merdivenlere yneldiler. Merdivenden kmaa baladlar. Selma, tavanarasna alan kapnn gcrtsn duydu. Bir ka dakika sonra Zeynel tekrar grnd, bu sefer yalnzd. Selma hayretten dona kalmt: annesi haremde, yalnz kadnlarn girebildikleri bir yerde; bir yabanc erkei gizliyordu! Sultann odasndaki k snd. Sultan yatm olmalyd. Kk kz koarak odasna dnd. Hem akn, hem de mutluydu: nihayet, skntdan patlad bu sarayda bir eyler oluyordu! Aklndan binbir soru geiyor, hibirine doru drst cevap bulamyordu. Ya bu adam hrszsa? O halde annesi ne diye saklasn? Babasna anlatacak m? Yokluunda byle eyler olmasndan hi holanmayacak o da! Hayri Bey, skdar'a, dostlarna birka gn kalmaa gitmiti. Her seferinde daha fazla kalyordu. Selma, yal kalfalarn, Sultan' bu zor gnlerde yapayalnz brakmann sras m diye sylendiklerini ka kez duymutu. Saatine bakt... gecenin ikisiydi. Vakit bir trl gemek bilmiyordu. Bir sabah olsa, bir 57 olan biteni rense... Tam uykuya dalaca srada, giri kapsnn yumruklandn duydu. Pencereye kotu... ellerinde fenerler, trk polisi, i avluya girmi el kol hareketi yapyor, haremaalar da onlar nlemee alyordu. Haremaalarndan ikisi ne frlad, Selma onlarn, evin beyinin evde olmadn, kendilerinin harem ksmnda bulunduklarn ve derhal gitmeleri gerektiini sylediklerini tahmin edebiliyordu. Polisler zr diliyor ama tehlikeli bir haydutun saraya girdii ihbar yapldm, arama emri olduunu sylyorlard. Harenaalarmn, yzleri sararm belleri benizleri atmt ama haremi korumaa kararlydlar. Saray muhafzlar ise aknd... evet, saray korumakla grevliydiler ama... devletin polisine de mi kar? Birden gl bir ses duyuldu: Ne oluyor? Bu, Sultan'dan bakas deildi. Kapnn nne km, yzn koyu renk bir peeyle rtmt. Burada ne iiniz var beyler? Ne zamandan beri mslmanlar harem kapsn zorlar oldu?

Emniyet amiri, bir an tereddt geirdikten sonra eildi ve Sultan'm dedi. Emin olunuz ki ok mahcubum. Ama ieriye bir sulunun kat grlm. Sadrazam Damat Ferit Paa Hazretleri arama emri verdiler. Sultan, aalayc bir tarzda glmsedi: O kukla bana emir vermee mi yelteniyor? Buna, hnkrdan baka kimse emir veremez. Padiahtan yazl emir getirirseniz, bam stne... Emniyet amiri ne diyeceini bilemiyordu: Ama Sultan'm... Ltfen srar etmeyiniz, ieriye giremezsiniz. erefim sz konusu... Adamn tereddt ettiini grnce, muhafzlardan birine: Tabancan ver! diye buyurdu. Selma pencereden, polislerin silhlarna davrandklarn grd ama, barmasna frsat kalmadan, Sultan araya girdi. Korkmaynz. Bir trk askerine silah ekecek deilim. Ama u kadarn bilin ki... ben yaadka bu haremden ieriye giremezsiniz. Tabancayla, oyuncakla oynar gibi oynuyordu. Sonra buz gibi bir sesle devam etti: Sizin bileceiniz i beyler. Hangisini tercih edersiniz? Damat Ferit'in kzgnln m yoksa beni bu hale soktuunuzu rendii zamanki hnkrn fkesini mi? Emniyet amiri, nice erkekte grmedii bu yreklilii bir kadnn gstermesine duyduu hayranl gizlemeyerek: Affnz dilerim Sultan'm dedi. Aradmz adamn ieride olduunu biliyorum ama, azledilsem bile sizi daha fazla rahatsz etmeyeceim. Sonra topuklarn birbirine vurdu ve gecenin karanlnda kayboldu. 58 Sabah olduunda Selma annesinin yanna kotu. Onu, Paris'in nl moda dergisi "Chiffons" u kartrrken buldu. Halayklardan biri de, uzun salarn fralyordu. yi uyuyabildiniz mi anneciim. ok iyi yavrum. Ya siz? Pek iyi deil... bir takm sesler duydum. Selma, hikyenin nasl sonulandnn merak iindeydi ve annesinden baz itiraflar dinleyeceini sanmt. Bouna! Annesinden kuru bir "yaa? yle mi?" den baka bir ses kmad, byk bir ilgisizlikle dergisini kartrmaa devam etti. Selma, daha bir sre odann iinde dnp durdu. Bir eyler renemeyeceini anlaynca, can skkn, odadan kt. Demek annesi kendisine gvenmiyordu. Dokuz yama bast halde, demek onu hl ocuk sayyordu! Pek l! O da neler olup bittiini tek bana renecekti. Saat ll'e geliyordu. Her sabah Kur'an dersine gelen hocaefendi, mazeret beyan etmiti. ki saat bo vakti var demekti. Matmazel Roz'u, odasnda Kur'an okuyacan syliyerek atlatt. Kadn odadan kar kmaz, koridora frlad, tavanarasma kan merdivene yneldi. Ayaklarnn ucuna basyordu, nefesini

tutmutu, son derece sessiz olmaa alyordu ama o byle yaptka sanki tahta demeler daha ok gcrdyordu. Tavanarasma kan kapnn nne gelince durdu. Acaba kapy almas gerekir miydi? Daha uygun olurdu. Ama bir suluya terbiyeli davranmann ne gerei vard? Sonunda kuvvetlice ksrd ve kapy yavaa at. Tavanaras o kadar karanlkt ki hi bir ey gremedi. Yavaa ilerledii bir srada bouk bir ses onu olduu yerde durdurdu: Olduun yerde kal, yoksa vururum! Gzleri karanla almt. Bir ka metre tesinde, yere melmi bir adam, tabancasn zerine dorultmutu. Adamn sesi titriyordu. Belli ki o, kendisinden ok korkuyordu. Selma bunu anlaynca ferahlad. Zaten tabancasn ateliyeceine hi ihtimal vermemiti. st perdeden: Korkmayn! dedi. Size bir ktlm dokunmaz! Adam, ararak ona bakakald. Sonra durumun glnln anlayp glmee balad. Hi dinmeyecek gibi glyordu. Selma polis tarafndan aranan bir haydutun, byle deli gibi glmesini pek yakksz buldu. Adam nihayet nefes alnca sordu: Sen de kimsin? Tabii., byle bir adamda terbiye ne gezerdi? Kalkm bir de kendisine "sen" diye hitap ediyordu. Dikleti, fkeli bir sesle: Gece evine gizlice girdiiniz Hatice Sultan'n kzym. Adamn birden kendine gelip dizlerine kapanacan beklerken, alayl bir ekilde konumasna bsbtn ierledi. Demek bizi gzetliyordun! Kk sultanlarn bu kadar merakl olduklarn bilmiyordum. Selma "hdk!" diye dnd. Konuma hi de istedii gibi yrmyordu. O soru soracakken, imdi sulu gibi sorguya ekiliyordu. Bu bykler de ekilir ey deil: oysa ocuklarla herey istedii gibi yryor! Duruma hkim olmas 59 gerekiyordu. En ciddi halini taknarak Polis sizi aryor. Neden? Siz kimsiniz? diye sordu. Adam glmsedi, yz aydnland, gzleri parlad. Ooo... tam bir sorgulama desene! Size memnuniyetle cevap vereceim efendimiz... acaba... karma oturma ltfunda bulunmaz msnz? Adam son derece resm biimde, yannda duran kuma paralarn gsteriyordu. Selma, "benimle alay ediyor" diye dnd. Ama-ne diyebilirdi ki? Adam kendisiyle ok terbiyeli biimde konutuu iin mi kzacakt? Kald ki onu kzdrmak istemiyordu, hikyenin iyzn renemezse meraktan lrd. Dikkatle oturdu. Adam ona bakp: Pek irin olmusunuz. Oysa bebekken ne de irkindiniz, dedi. te bu kadar fazlayd. Sclma'nn yz kpkrmz oldu. Adama haddini bildirmeliydi. Sizi grdmde, bir yanda var yoktunuz. Daynz ehzade Salahattin Efendi'nin yaveriydim. O ldkten sonra, Kafkas

Cephesi'ne gittim... yl sren bir kbustu... hem de bizimle ilgisi olmayan bir sava iin! Selma adamn bir an iin kendisini unuttuunu sand. ok ksk bir sesle konuuyordu. Hatta onu duymakta glk ekiyordu. Yenildik... dmanlarmz imparatorluu blt. imdi de bizi haritadan silmek istiyorlar. Sanki Trkiye bir canavarm gibi... bir daha ban kaldrmamas iin kafasn ezmek gerekirmieesine... yzyllar boyu, titreip durdular. imdi intikam almak yarndalar. Oysa yanlyorlar, bu kez ok ileri gittiler, bizi lm-kalm savana itiyorlar. Kaybedecek neyimiz kald ki? Selma iinden, "neden, ama neden u byk insanlar daha sade bir dille konumazlar? Sorulan sorulan dorudan cevaplandrsalar olmaz m?" diye sylendi. Ak biimde sorusunu yineledi: Polis sizi aryor. Ne yaptnz? Adam bakt. O kadar kkt ki... anlayabilir miydi? Mustafa Kemal Paa'dan sz edildiini duydunuz mu hi? Gayet tabii! Onu aptal m sanyordu bu adam? te ben de onun subaylarndan biriyim. Anadolu'ya gemek istiyen subaylarla iliki kurup, stanbul'dan kmalarnda yardmc oluyorum. Ama beni ihbar ettiler. Dn, gizlendiim evi ingilizler kuatt. Damdan katm. Nereye gidebileceimi dnrken, Salahattin Efendi'nin anneniz iin "her eyden nce vatan gelir" dediini hatrladm. Belki beni kabul ederdi. Polisin, Sultan'n sarayna girmee cesaret edemeyeceini dndm. te burada yanlmm. Sultan Efendi dn gece onlar uzaklatrabildi ama; yine geleceklerdir. Burada olduumu biliyorlar. Bakn. at penceresinin perdesini aralad ve haremin nnde bekleyen polisleri gsterdi. Bir bu kadar da binann giri ksmnda bekliyor. Saray kuatma emri ulnlar. Bir an nce gitmeliyim. Ama nasl? 60 Bir ka saat sonra, siyah arafl bir ka kadn haremden kp pazara yneldi. Kocaman sepetler tayor, hararetli hararetli sebzeyle meyvenin en iyilerinin hangi pazarda bulunduunu tartyorlard. Sarayn nnde nbet bekleyen polislere bakmakszn, konua konua, sa taraftaki sokaa saptlar. Allah kadnlara, eytann kuyruu gibi bir dil vermi... pirin tanesi byklnde de bir beyin. Bunu polislerden biri sylyordu. Dierleri bu szlere gldler, aslnda hi de glecek halleri yoktu. Sabah ayazndan beri saray gzetliyorlard. Daha ne kadar srecekti? Her halde bir hayli. Sorun, hassas bir sorundu. Sultan'n gl kiilii nedeniyle, ii yzlerine gzlerine bulatrabilirlerdi. Itilflarn en son istedikleri ey de bir rezalet kmasyd. Ama gln duruma dmeden bu iin iinden nasl syrlacaklard ki? Polisler, souktan titreyerek kt hayallere daldlar.

arafl kadnlar, bir sundurmann nnde durdular. Aralarnda en yal olann etrafn sarp, onun, gelen geene grnmeden arafn dzeltmesine yardmc oldular. Sonra bu kara kumalar arasnda bir eyler kprdad, adamn biri evden kyor olmalyd. Kadnlar ona bakmakszn sepetlerini kollarna takarak yollarna devam etliler. Adam kar kaldrma geerek, kalabaln arasna kart. Sokak tekrar eski sessizliini brnd. Ama sundurmann nnde yerde, kara bir ey duruyordu: yal kadnn arafyd bu! hafta sonra Selma, esrarengiz bir pusula ald: "Tavanarasndaki fare yuvasna ulat. Koruyucu meleklerine teekkr ediyor". Sevinle annesine kotu. Annesi hayretle yzne bakarak: Bu garip pusula nereden gelebilir? diye sordu. Hibir fikrim yok. Tabii sizin de yoktur. Kzyla, su ortaklar gibi baktlar. Selma mutluluktan uuyordu. Artk ikisi arasnda gerek bir sr vard. galcilerin tehditlerine baklrsa, lmcl bir sr! Anadolu'da Kuvay Milliyecilere katlm olan Halide Edib'i dnd. Sanki ona glmsyordu. XI Fayton, arpk kaldrmlar zerinde ilerliyordu. Her an devrilebilirdi. Arabac ya dizginlere aslyor ya da krbacm aklatyordu. Selma, faytonun iinde teyzesi Fatma Sultan'n zerine devrildike glyordu. Bu i, bayramlarda sarayn bahesine kurulan salncakta sallanmaktan ok daha elenceliydi. Bu kez gerek bir macera yayordu, istanbul'un, neredeyse in cinin top att mahallclcrindcydiler. Araba devrilecek olsa, herhalde geceyi burada geirmek ve Sclma'nn her zaman ierisini merak ettii minicik ev bozuntularndan yardm istemek zorunda kalacaklard. Ka kez Matmazel Roz'u, bu mahallelere gelmek iin kandrmak istemi, her seferinde azarlannut. L Neyi merak ediyorsunuz? Pislii mi? Sefaleti mi? Merak edilecek hibir yn yok. Bundan emin olun. Bu sert tepki karsnda, Selma susup otururdu. Neyi mi grmek istiyordu? O da tam bilmiyordu ama, o yetitirildii kozann uzanda, onu bunca korkutan sefaletin iinde gerek hayatn varolduunu dnyordu. Ka kez, faytonun penceresinden, yarplak ocuklarn pepee koutuklarn grmt. Onlara imrenmiti. Birbirlerini itip kakmalarna baylyordu. Bu ocuklar, kendi evresindekilerden ok daha ilginti... hem de ok daha salkl... Bu grn, arkadaln ilerlettii Glfiliz'c amt da, kzcaz dnceli biimde: Tam tersi sultancm demiti. Hayat ekilmez klan, zenginlik deil fakirliktir.

Selma bu szlere pek inanmamt. ayet yle ise, ne diye fakir ocuklarn gzleri zcnginlcrinkindcn daha byk, daha parlak... ne diye baklar daha anlaml? Fayton, selvi aalarnn glgeledii bir yolda ilerliyordu imdi. Selma gerei kabullenmek zorundayd. Besbelli ki bugn kaza filan olaca yoktu. Yolculuklarnn hedefi olan dergha yaklatka, sabrszl artmt. Teyzesi, yllardan beri her hafta gittii bu kutsal yere, ilk kez onu da gtryordu. kzkardein dnr Hatice, sanatkr Fchimc ise... Fatma da sofusu idi. Daha gen kzlndan beri, gnlerce, saatlerce kapanr, dua ederdi. Evlendikten sonra kendini daha da bu yola adamt. Ei Refik Bey 13. yzylda Celalettin Rum tarafndan kurulan mevlevi tarikatna bal idi. Tarikat, kadnlara da ak olduundan, Fatma da ei gibi mevlevi olmutu. Teyzesi Selma'ya, Trkiye'de bu tarikatlarn tedenberi varolduklarn anlatmt. Mritlerine, safiyetin simgesi olarak, sof denen beyaz ynl, dokumay giydikleri iin, sufi ad veriliyordu. Aslnda, dnya ilerinden ellerini 62 ekmeleri, eylemde bulunmalarm engellemiyordu. Tam aksine! Teyzesi ona, Osmanl ordusunun nl yenierilerinden, kurulu yllarnn dervi-askerlerinden sz etmiti. Selma teyzesini dikkatle dinliyordu. Sofuluun ne olduunu pek anlamamt ama, Fatma Sultan'n, bunlar anlatacak kadar kendisini byk grmesi houna gitmiti. Btn bunlar, gnlk Kur'an derslerinden ok farkl, ok daha ekiciydi. Bir kere arapa bilmiyordu ve ihtiyar hocann sesi, uykusunu getiriyordu. Ama bundan kurtulmamn yolu yoktu, gelenee gre, snrl insan idrakini aan kelamullah gnderildii dilde okunmalyd. Buna karlk Sclma her zaman, sema eden mevlevileri merak etmiti. Dnerek ibadet eden mevlevileri! Oysa kendisine dans etmenin kt olduunu sylemilerdi, hatta bir seferinde kk bir cariye ile karlkl gbek atmaa kalkmt da, annesi kyametleri kopartmt. stelik bu suundan tr odasnda gn cezal kalmt. Tabii, gbek atmann pek saygn bir i olduu sylenemezdi, derviler de gbek atyor deillerdi... glmemek iin kendini zor tuttu. Sultanlar zaman zaman, kendi aralarnda ok moda olan polkalar ve mazurkalar denerlerdi. Selma, dervilerin polka admlar ile dnp ibadet etmelerini dledi... birden sofuluk, ona son derece ekici geldi. Araba, demir parmaklklar getikten sonra glgeli bir avluda durdu. eyhin mtevazi evi, sarmaklarn ardnda kaybolmutu. Fatma Sultan yeenine bahedeki mezartalarn gsterdi, incecik ilenmi oyulmu bu talar daha nceki eyhlere aitti. Bahede bir sre durup fatiha okuduktan sonra, iki kenarnda gl aalar bulunan bir yoldan ilerlediler. Yolun ucunda, zeri yeil kubbeli, ta bir bina vard. Trenlerin yapld tekke burasyd. arafa brnm Fatma Sultan, Sclma'y topuklarna kadar bir rtnn iine soktu, kadnlar ksmna yneldiler. Dar bir merdivenden

yuvarlak bir odaya ktlar. Odann etraf epeevre kafesli idi. Odada her yatan kadnlar, seccadelere oturmu dua ediyorlard. Kapal oda kokusuna karan ter kokusu yznden burnunu tkayan Selma, gzleriyle oturacak bir yer arad. imanca bir kadn, Fatma Sultan'n elini pmek zere yerinden frlad. Bu, eyhin kars idi. Gelenleri, nemli kiilere ayrlm zel blmeye gtrmek istiyor, zellikle byle bir yerde mevkie nem verilmemesi gerekliine inanan Fatma Sultan da itiraz ediyordu. Ama baarl olamad. Kadn krmamak iin raz oldu. Yzn kafese dayayan Selma, aaya, duvarlar yarm tahta kaplamal semahaneye bakyordu. epeevre, ince bir parmaklk arkasnda Mevlna muhipleri yer almlard. Ortada, mihrabn nnde bo bir alan vard. Birden sessizlik artt. Derviler grnmt. Uzun beyaz elbiseler giymiler, siyah hrkalarn srtlarna almlard. Balarnda uzun sikkeleri vard. Son olarak eyh girdi. Mritlerden birinin syledii ilhinin tekdze sesi ykselirken birlikte mihrap nnde eildiler. Sonra kudm ve ney sesleri duyuldu. eyh ayan yere vurmutu. Derviler teker teker ilerlediler, yavaa, oday kez dolatlar. Tann'ya erimenin evresini simgelediler. Bunlar irfan 63 evresi, sezgi evresi ve ak evresi idi. lm simgeleyen siyah hrkalarn srtlarndan atarak, bembeyaz giysileriyle l l ortaya ktlar. Saf, lekesiz ruhlar gibi beyaz... yava yava dnmee baladlar. Sa elleri gkyzne alm... sol elleri yeryzne dnk. Tann'dan alp kula vermek zere. te bu srada eyh de semaya katld, ahenk hzland. O, bilgisinin nlaryla bir gne, derviler de kendi evrelerinde ve onun evresinde dnen birer yldz... evrenin srrna varmak, kemale ermek istiyen birer ruh. Ney sesleriyle mestolmu gittike daha hzl dnyor, ilahi cokuya kaplm yce gerek ile birlciyorlard. Selma'nn musikiden ve semadan ba dnmt. O da onlara katlmak, onlar gibi dnmek iin yanp tutuuyordu ama, kafesin ardnda gizlenip oturmas gerekiyordu. Birden alamak istedi: orada, ok nemli bireyler cereyan ediyor ve o, bunun dnda tutuluyordu. mitsizce evresine bakt: Tanr bu kasvetli yere uram olamazd! Tanr, onun oturduu odada deil, batan gnein nlaryla aydnlanan o kutsal yerde, dnen dervilerle birlikteydi, bundan emindi! Kafese alnn dayam, gzlerinden ip gibi yalar szlyordu. Buna haklan yoktu! Nefes almasn engellemee, onu hayatn dna itmee haklan yoktu! Bugne kadar, kendisinden stanbul'un bahelerini, sokaklarn, kalabaln esirgemilerdi. Hepsine katlanmt. Ama imdi ondan Tanr'y esirgiyorlard. Hiddetten, mutsuzluktan, aczinden, isyan edecek raddeye geldi... Ney sesi yava yava dinmi, beyaz girdaplar hzn kaybetmiti. Sema sona ermiti.

eyh, mritlerini kabul etmek zere odasna ekilmiti. Selma hayretle, kadnlar da kabul ettiini grd. Hem de yzleri akt... Efendi Hazretleri, byle bir yerde, kutsal semann i ac masumiyet havasnda, herhangibir fesada, kem nazara yer olmayaca dncesindeydi. Fatma Sultan, sklganlk gsteren yeenini yal adama doru itti. eyh yere, minder stne oturmutu, mritlerinden biri terleyen alnn siliyordu. Zayf, ufaktefek, alelade bir adamd. Tren srasnda evresine sat panlt sanki yok olmutu. Kk kza, kendisini aldatmlar gibi geldi. Zevksiz biimde denmi bir odada, alelade bir adamn karsnda, koyun bakl mritlerin ortasnda idi. Teyzesi, eyhin elini pmesi iin iaret etmiti. Selma bir an geriler gibi oldu, sonra kendisini toplad. Alt taraf, az m el pmt? Sert, yumuak, asabi, tirit, kuru, kokulu, nemli, nekes ya da cmert, ehvetli, huysuz, istensiz veya enerjik, sevip sayd ya da snnak istedii eller! Ama eyhin nnde eilmekle, ocukluundan beri altrld o ikiyzl grg kullarndan daha byk bir sahtekrlk yapacan sanyordu. El, kadife bir yastk stnde ince, beyaz ve saydam el, onu bekliyordu. Selma eildiinde el dnerek pembe bir avu oldu. Kk kz anp teyzesine bakt. 64 Avucun iini p, bu bir ltuflur. Etendi Hazretleri size alyor, size yreinin iinde yer veriyor. Selma, dudaklarnn ucunu dcdirir gibi yapt. Ban kaldrdnda, ihtiyarn gzlerinden kan parlak kla sersemledi. Gzlerini ayramayaca kadar parlak bir kt bu. Odann geri kalan ksm kararmt. Selma ani bir korkuya kapld. Btn gcyle ayaa kalkmaa alt. Teyzesi sanki bir sis perdesinin arkasndayd, var kuvvetiyle koluna asld. Fatma Sultan hibireyin farknda deildi. Zaten, birey olmu muydu? eyh imdi, bir dedenin torununa bakt gibi, sevecenlik ve hogryle bakyordu. Yumuak bir sesle Selma'y yanmasna ard. Fatma Sultan glmsedi, bu ilgi onu sevindirmiti. Efendi Hazretleri sadece sevdiklerini yanna oturturdu, sadece deer bulduklarn! Konuklar yava yava oday doldurmaa balad. Herkes birbirini tanyor gibiydi. Aralarnda konuuyor, bulumu olmaktan memnun grnyorlard. Birden kap ald, niformalar srtlarnda drt trk subay ieriye girdi. Kalabalk, onlara yer vermek iin ald. Selma, yeni gelenlerin az nce sema yapan mritler olduunu farketti. eyhin elini ptkten sonra, tam karsndaki minderlerin zerine oturdular. eyhin kars, peinde hizmetileri ile, stl tatllar getirmiti. Konumalar giderek hararetleniyordu. Dogmalardan ve imandan sz ediliyordu. Genlerden biri, iyilik timsali Tanr'nn yaratt bir dnyada nasl olup da ktnn bulunduuna akl sr erdiremiyordu. Herkesin

kendine gre bir aklamas vard. Subaylar, oturduklar yerde, kprdanp duruyorlard. Sonunda biri dayanamad: Kt nasl m var olabiliyor? Acaba gerek sorun bu mu? Kt zaten var. stelik dinimizin ba eyhlislam tarafndan destekleniyor. Herkes sustu. Gzler, konumasn srdren subaya dikilmiti: lkemiz kfirlerin elinde, slam dnyasnn ba padiahmz onlarn elinde rehin. Bizim gibi iman sahiplerine onu ve Trkiye'yi kurtarmak, lkemizi hristiyanlarn ellerine brakmamak dmez mi? eyh, onaylarcasna ban sallad. Haklsnz evldm. lk grevimiz budur. yleyse eyhlislam niin Anadolu'da Mustafa Kemal tarafndan ynetilen Milli Mcadclc'yi alenen knyor? Niin hepimizi inciten, bizleri hain iln eden, halk bize kar silahlanmaya aran bir fetvay yaynlyor? Sessizlik boucu bir hal almt. Herkes eyhe bakyordu. Sonunda, Efendi Hazretleri iini ekerek konumaa balad: Padiahmzn zgr olmadn sylyorsunuz, doru. Herhalde eyhlislam da deil. Hi deilse konumay reddedebilirdi. Tabii, cesur olabilirdi! Ama belki, pek ok yurttamz gibi o da, Milli Mcadele'nin bir sonu vermeyeceine itenlikle inanyor. Belki, bize kabul ettirmek isteyecekleri andlamanm daha kt olmasna yol aacana inanyor. Efendi Hazretleri! Bir mcadeleyi kazanacaz. Baka aremiz yok. Subaylardan en yal grneni ayaa kalkt, orada bulunanlarn tanklna snarak: 65 stanbul'un igalinden bu yana, lkenin her kesinden bize katlanlar gibi byyor. Hatta yarallarmza bakmak zere, kadnlar, gen kzlar baba ocan brakp geliyorlar. Bazlar, haber ulatracaz diye hayatlarn tehlikeye atyor. Mennileri bebeklerinin kundaklar iinde karp bize ulatryorlar. Bir de stanbul'dan Anadolu'daki kararghlarmza kadar bize yol gsteren, bize elik eden, yedirip iiren, bizleri saklayanlar var. galcilerin aramay akllarna bile getiremedikleri nice tekke ve dergh var. Subay glmsedi. eyhin nnde eildi, sonra konumasn yle bitirdi: Biliyorsunuz, efendimiz, bu bizler iin byk bir manevi destek. Selma kulaklarna inanamyordu. te tam Milli Mcadele'nin iine girmiti. Bu dnen derviler, bu uysal mritler, gzne gittike sevimli grnen u eyh demek ki eymiler... kelimeyi bir trl hatrlayamyordu... oysa babasnn odasnda konuurlarken duymutu... eymiler... komplocu! Demek enitesi Refik ve teyzesi Fatma da komplocuydu. Artk herey birden bire mthi heyecan verici olmutu. Selma, bir uan ieriye girip kasalarn hazr olduunu, kz arabalarna yklendiini ve subay efendilerin

deitirecekleri kyafetlerin hazrlandn sylemesi zerine dald dncelerden syrld. eyh: yi, diyerek subaylara dnd. Gece yars hareket edeceksiniz. Nbetilerin uyuklamaa baladklar zaman. Dervilerden biri size en gvenli olan yolu gsterecek. Selma bir hayal lemindeydi. Sandklar m? Hi kukusuz silhlar! Yanbandaki gerek kahramanlar, cepheye ulamaa alacaklard. Selma burada bulunmaktan gurur duydu. Adamlara hayranlkla bakt, hepsi, hepsi ne de yakklydlar! Hi kuku yok, sava kazanacaz! Olaand hibirey olmam gibi konumaya devam edildi. Subaylar glerek, ingilizlerin burunlarnn dibinden Anadolu'ya nasl silah karldn anlatyorlard. Halkmz yardmc ama, belki de inanmayacaksnz, fransz ve italyan askerleri de bize yardm ediyorlar. Zaferden sadece kendilerini ve himayelerindeki yunanllar yararlandrmak istiyen ingilizlere kar kpryorlar. rnein zmir, italyanlara vaad edilmiken yunanllar verildi. Franszlara gelince, ingilizlerin aslan payn, Irak ile petroln kendilerine ayrdktan sonra imdi de btn Trkiye'yi denetimleri altna sokmak istediklerini ve sadece Kilikya'y franszlara brakmak niyetinde olduklarn anlamaa baladlar. Hatta Clemenceau hkmeti ylesine kzm ki, gizliden Mustafa Kemal'i desteklemenin arelerini aryormu. ngiltere'nin btn Ortadou'yu ele geirmesini mutlaka nlemek istiyor. Bu nedenle de, fransz askerleri cephaneliklere girmemize gz yumuyorlar. Bir fransz grevlisi, ad Delacroix m ne, nbetilerin hangi geceler gezmee gitmek niyetinde olduklarn bize haber veriyor. Herkes dikkat kesilmi dinliyordu. Baz genler "yaasn Fransa!" diye baracak oldu ama eyhin buz gibi baklar ile sustular. Birisi sordu: Peki ama, silhlar ve cephane Boaz'dan nasl geirilip Anadolu yakasna ulatrlyor? 66 Bir subay cevap verdi: Kayklar loncasnn verdii kayklarla geceleyin. Hemen hepsi ermeni olmasna ramen bu kymetli yardm esirgemiyorlar. Bunda alacak ne var? stanbul'da pek ok ermeni dostumuzdur. ki topluluk bu topraklarda yzyllar boyu bir arada yaad. 1915'te cereyan eden olaylarn, ayn topraklara sahip kmaa kalkan kurt airetlerince dzenlendiini ermenilerin kendileri de biliyor. Ama Osmanl mparatorluu yklmak istendii iin, Avrupa basn olaylara, stanbul'un emrettii bir soykrm ss verdi. Oysa verilen emir, yollarda len kadnlar ve ocuklar dnldnde yeterince insafsz bulunsa bile, sadece bir g emriydi. Ne diye onlar ge zorladlar ki? Soruyu soran delikanl, byle bir soru sormak cesareti gsterdii iin kpkrmz kesildi. Tam savan ortasnda, ok nemli gerekesi olmasa, hkmet bir de g iini bana karr m? Ermeniler, sava halinde olduumuz

rus snr boyunca, son derece stratejik bir yerde oturuyorlard. Arlar, ya da ermeni milliyetiler diyelim, bamszlk istiyorlard ve ruslar da bunu onlara vaad etmiti. ar ordularna rehberlik ederek trk siperlerinin yerlerini gsterip baarl saldrlarna frsat veriyorlard. Dou snrmz, ruslar iin yol geen han olmutu. Dmann daha fazla ilerlemesini nlemek iin Talat Paa, bu trajik g emrini vermek zorunda kald. Herkes kendi dncesine dald. Bir sre sonra, eyhin sesi duyuldu: Pek iyimsersin Cemal Bey. Bize yardm eden, ufak bir aznlk. Aslnda ermenilerin ou igalciye yardm ediyor, nk bamsz bir lkeye kavuacaklarna inanyorlar. Zavalllar, hayal kuruyorlar... Dman onlar kullanyor, ihtiyac kalmadnda bir kenara frlatacak. Selma konuulanlarn tek kelimesini kalmyordu. Matmazel Roz'un szn ettii ermeni dram onu ok duygulandrmt, stelik bir vezirin torunu olan en iyi arkada bir ermeni idi. Annesinden daha fazla bilgi istemek zere azn atnda, Sullan'n gzleri dolmutu. Selma ilk kez annesinin aladn gryordu. Altst olmutu: Af edersiniz, af edersiniz, anneciim! demi, ellerini pm, bu konuyu bir daha hi amamak zere odadan kamt. Ancak imdi, lkesinde ok vahim bir eyin cereyan ettiini anlyordu. Kimselerin szn etmedikleri bir eyin... Kklnde krd eyalar gmer, sorunu byle zmlediini sanrd. Demek ki bazan bykler de, ocuklar gibi davranabiliyorland. Hizmeti tepsi iinde, bal rengi bir iecek getirdi. Bahedeki otlardan yaplan bu iecek sadece bu derghta yaplrd. Adna "huzur erbeti" deniyordu. eyh'in endiesi gememiti: Mustafa Kemal'in Bolevik Hkmeti ile dost olduklar syleniyor. Kendisi de komnistmi, doru mu bu? Subaylardan biri alayl biimde glmsedi: Ben ne kadar komntstsem, Mustafa Kemal de o kadar komnist. Eitliki dnceler emin olun hi tasas deil. Daha ok diktatr tipinde. Sovyetlerle iyi geiniyorsa yardmlarna ihtiyac olduu iin. Paramz da yok, cephanemiz de! Sovyet Hkmeti altmbin tfek, yz kadar kamyon-ve iki milyon altn-lira vaad etti. tiraf edin, halifeyi bu allahszlarn altn ile kurtarmak hi de fena fikir deil! Herkes kahkahay bast, ama eyh tatmin olmamt: Bolevikler marifetlidir. Rusya'daki mslmanlar, komnizm ile slm'n ayn lky paylatklalarna inandrmaa alyorlar. Hatta, insanlar arasndaki eitlii, yalnz Allah'a ait olan topran semeresinin onu ileyene ait olduunu belirten Kur'an'dan rnekler vererek anlatmaa alyorlar. ran'n kuzeyini, bu fikirleri yaymaa alan mollalar ile doldurdular bile! Anadolu'da da Kemal Paa'ya yakn baz eyhler bu ykc dnceleri yayyorlarm. Sesi daha da ciddileti:

Benim tarafmdan Paa Hazrctleri'ne, Trkiye'yi kurtarmak pahasna olsa da komnist dncelerin lkeye szmasna izin verirse, kendisini hibir tarikatn desteklemeyeceini syleyiniz. Hi endie buyurmaynz efendimiz. Komnistler nem kazanacak olurlarsa, onlar ilk yok edecek Mustafa Kemal Paa olacaktr. eyh tatmin olmucasna ban sallad. erbetini imee balad. Vakit bir hayli ilerlemiti ama hi kimse aklndan geen soruyu henz sormu deildi. Sonunda, eyhlislamn korkaklna isyan eden gen subay dayanamayarak sordu: Efendimiz, acaba ryalarnzda ne gryorsunuz? Sava kazanacak myz? eyh dnceye dalmt. Selma, soruyu duyup duymadn merak etti. Birka saniye sonra, cezbeye kaplmcasna, uzaktan gelen bir sesle cevap verdi: Mcadele uzun srecek. Trkiye kfirleri kovacak. Ama onlar tarafndan yenilgiye uratlacak. Topluluktan mrldanmalar ykseldi: Ama nasl? Ne demek bu? Daha fazlasn bilemeyeceim. Trkiye, askeri adan galip gelecek ama bu zaferi kazand andan itibaren gerek egemenlik Avrupa'nn olacak. Ruhlara, kafalara egemen olacak... eyh sustu. Yorulmutu. Subaylardan biri dayanamad: yleyse... savamaa gidelim mi? eyh doruldu. Ban sabrszlkla iki yana sallad: Bunca soru neden? Bugn iin grevimiz lkeyi kurtarmak. Ama yarn, on yl sonra, ocuklarmz ve torunlarmz yabancya kar bir baka sava amak zorunda kalacaklar. ok daha nemli, ok daha esasl bir sava... Selma ve teyzesi saraya dndklerinde vakit gece yarsn geiyordu. Hatice Sultan ve kardei Fehime onlar bekliyordu. Bu ara hararetli bir tartmaya girimilerdi. Abla, kzkardeinin Fransz Bykelilii'nde verilen davetlere hi aksatmadan gitmesini eletiriyordu. Hi mi utanmanz yok? lkemizi igal ettiler, yoksa unuttunuz mu? 68 Dmann evinde nasl keyif srersiniz? Bir kere sevgili ablacm, ailenin bu ekilde davranan tek yesi ben deilim. ehzadelerden bir ksm da franszlara sk sk gidiyor. stelik bunda ne ktlk var? Yani manastra kapanr gibi kapanacak olursak, lkemiz daha abuk mu kurtulacak? Fatma, tekkeleri dolamaktan holanyor, ben de balolar! Yani o Trkiye iin benden fazla ne yapyor ki? Bu soruyu kk bir ses yantlad: Biz komploculuk yapyoruz! ift gz Sclma'ya dikildi. Kendi cesaretine kendisi de aan Selma, o an yerin yz kat dibine inmek istedi. Genelde dilini tutmasn bildii halde, acaba hangi eytan onu drtmt? Fehime onlara alayc bir bak frlatt: Komploculuk mu yapyorsunuz? yleyse u kadarn syleyeyim ki, ben de komploculuk yapyorum. stelik daha da etkili biimde. Ben,

yksek diplomasi ile urayorum. Ilcrgn Paris'e rapor veren fransz grevlilerine trklerin uygar insanlar olduklarn, franszlarla dost olduklarn, gemiteki hatalarmz, zellikle Almanya ile birlik oluumuzdaki yanl anladmz ve yarn brgn iktidarn dizginleri bizim elimize getiinde Fransa'nn en sadk dostlar olacamz sylyorum. Selma duraklad. Teyzesinin bu ksa sylevi onu ikna etmi gibiydi. Ama Hatice Sultan omuzlarn silkli: Franszlar ilerine nasl gelirse yle davranrlar. Sizin glckleriniz yznden fikirlerini deitirecek deiller. Buna karlk trk ulusu, onu ezenlerin evlerine gidip dans etliimizi grdke, bir gn sizden hesap sorabilir. Sizden ve btn ailemizden! XII Bravo dorusu, nasl olduysa, padiahmz iradeli davranabilmi! Mustafa Kemal'i lme mahkm etmi. lkenin kahraman gzyle bakmaa balad, igalcilerin emirlerini dinlemeyi reddeden, yeniden bir ordu, stelik savaan bir ordu kurabilen tek adam! te bu adamn lm fermann karm. nanlr ey deil... onu dllendirmesi beklenirdi... ama ne gezer efendim, sadece kaynbiraderi Damat Ferit'in szne kulak asyor, u ingiliz uann. Hkmetimiz acaba ingiliz ulusuna m hizmet ediyor yoksa trk ulusuna m? Hatice Sultan, bu hakaretler karsnda sarard. Ei Hayri Bey, birka haftadr, padiahn tutumundan kendisi sorumluymu gibi, ona yklenip duruyordu. Niyeti neydi acaba? Kendisinin de hnkr knamasn m bekliyordu? Bunu asla yapmayacan o da biliyordu. Ailesine kr krne bal olduu iin deil ama zeki ve bccerekli olarak tand padiahn ikili oynadndan emin olduu iin! Yzlerce kilometre uzaktaki, ulalmas mmkn olmayan Mustafa Kemal'in mahkmiyeti, sadece sembolik idi... Kemalistler ile dvsnler diye stanbul'dan gnderilen kuvayi inzibatiye ise bir sr babozuk gnllden ibaretti. Bunlar, birka yank uyandran zaferden sonra imdi durmadan yenilgiye uruyordu. Tm bu nlemler, ingilizlerin sabrn tarmamak iin gzboyamadan ibaretti. Hatice sakin olmaa alt. Einin saldrlarndan sarslm grnmeyi onuruna yediremiyordu. Dinleyin dedi. Sabiha Sultan'n, evvelki gn bana anlattklarn tekrarlayacam. Damat Ferit hkmeti kurmakla grevlendirildiinde, babasn grmee gitmi. "Anlamyorum" demi. "Daha alt ay nce gitmesine ok sevinmitiniz" Hnkr da "Ah Sabiha" demi "Buseydin... elimden artk hibirey gelmiyor". Hayri Bey'in dudaklar alayl biimde kvrld: Tamam, dedi, amcanzn hi bir yetkisi yok, ama bu kukla hkmeti reddedemez miydi? Odann kesinde bzlp kalm olan Selma, aknln yenemiyordu. Eskiden dostlarnn sylevlerini alayla karlayan babasnn, politikaya bu denli merak sardn bilmiyordu. inden bir ses, babasnn hnkr deil, eini incitmek istediini

sylyordu. Annesine baktnda, onun gzlerini kocasna dikmi olduunu grd: Hayri, bir hkmdarn hesap vermesi gerektiine gerekten inanyor musunuz? Bence padiahmz dman oyalayp, Mustafa Kemal'e ordusunu glendirmesi iin vakit kazandryor. Bu ordu ne kadar gl olursa, ban grmelerindeki kozumuz o kadar byk olur. Mttefiklerin yeniden silha 70 sarlmaa hi niyetleri yok. Anadolu'da gl bir direni grrlerse, tutkularna gem vurmak zorunda kalacaklardr. Hayri Bey, alayl bir tavrla, omuzlarn silkti: Her zamanki gibi hercye bir cevap buluyorsunuz. Aslnda hnkrn tutumu affedilir gibi deil. Hatice Sultan, onu tepeden trnaa szd: Dostum, madem ki byle dnyorsunuz ne diye paann yanna gidip Anadolu'da dvmyorsunuz? Cesaretinizi ve vatanseverliimiz gstermi olurdunuz. Tok bir ses kt. Damadn beyaz elleri arasndan, ince fildii bastonun krklar dkld. Tartmann heyecan ile, kolluunda bzlp kalm olan Selma'y unutmulard. Annesi ile babas arasndaki giderek sklaan bu tartmalardan ne denli nefret ettiini Tanr biliyordu ya. Kavga etseler neyse, buz gibi alayclklar daha da ktyd. Aralarnda, her gn daha ok ykselen bir duvarn rldn sezinliyordu. Hangisinin hakl olduu umurunda bile deildi. stedii tek ey, susmalar, birbirlerini incitmekten, onu incitmekten vazgemeleriydi. Zeynel, yumruklarn skm, Doaz'n bat yakasndaki bahelerden ve yallardan geerek Halic'e doru gidiyordu. Yamur iseliyordu. Belirsiz bir mehtap, camilerle saraylar buulu biimde aydnlatyordu. Haremaas, kentin gzelliklerine bakmakszn yryordu. Baka zamanlar, bu gzellikler onda elikili duygular uyandrrd. Bir yandan, bu kentte yaad iin gururlanr te yandan doduu lkenin lkesinin sarp dalarn zlerdi, ilkbahar gecesinin serinliine aldrd bile yoktu, skntsna esir dm, kararsz ve gsz biimde ilerliyor, duruyor, tekrar yryordu. Saat 10 olmutu. Mahmut onu bekliyor olmalyd. Ama onunla bulumak iinden gelmiyordu. fkeden, aczinden kudurmu gibiydi. Her akam olduu gibi bu akam da, baka bir istei olup olmadn sormak zere Sultan'n kapsna kadar gitmiti. Kapnn nnde, Hayri Rauf Bey'in sert sesini duyunca ieriye girmemi, merakla dinlemee balamt. Damadn sesi biraz daha ykselecek ve sertleecek olsayd, mdahale edecekti. Belki iinden olurdu, alt taraf bir hizmetkrd. Hanm ile kocas arasna hangi hakla girebilirdi ki?

Hanm... Dudaklarnda bir glmseme belirdi. Sultanna byle der, bu szckteki ikili anlamdan ayr bir zevk alrd. Gzlerini kaldrp, ona bakmaa asla cesaret edemezdi... ama hayalleri? Hayal kurmaktan onu kim alakoyabilirdi ki? Kadife perdenin ardnda, sabrla, heyecanla beklemiti. Ama damat, sadakatini kantlamasna frsat yaratmamt. Sultan'n alayc baklar onun kamasna yetmiti. Manolya aacndan bir yaprak koparan Zeynel "dlek" diye sylendi. Sultan, nasl olmutu da byle yavan bir adama k olmutu? Varl kendisine bal olan bu adamn kstahlklarna nasl dayanabiliyordu? Uzaklarda, Bcyolu'ndaki kiliselerden birinin an almaa balad. Zeynel 71 bilinsiz, saymaa balad. Saat 11 olmutu. Mahmut'un endieli yz gzlerinin nne gelde. Her zaman bulutuklar kahvehanenin mermer masasna parmaklarn vurup duruyor olmalyd. Kahvehane, Sleymaniye Camii'nin yaknlarnda, sakin bir semtteydi. Zeynel buray, sadece semt sakinleri geldii iin semiti. Bylece tannmak tehlikesi yoktu. Burada, haftada bir veya iki kez buluurlard. Ama bazan, Zeynel, ya Sultan kendisini azarlad ya da hi yz vermedii iin mthi bir bunalma der ve bulumalarn iptal ederdi. Mahmut bir ey sylemezdi. Ana her zaman ayracak vakti vard. Acele etmesi gerekiyordu. Uzaktan krmz-mavi klar grnen Galata'ya inmesi, akamclar yznden bu saate kadar kalabalk olan kprden gemesi gerekiyordu. Ancak o zaman, tm bu basitlikleri geride brakarak, stanbul'un sakin sokaklarna ulam olacakt. Ama cesareti kalmamt... yoksa artk can m istemiyordu? O gen uysal bedeni, o saf baklar, o okayan elleri hatrladka kendini yorgun hissediyordu. u delikanl kendisini niin bu denli seviyordu? O da Mahmut'u seviyordu ama bu ak ya da tutku deildi. kisi arasnda byle eyleri dnmek bile glnt! Duraksad. Bu bulumaya gitmeyecek olursa... ocua ac verecekti. Ama gidecek olursa... Sultan'n hayali ile dopdolu olduu u srada... ona ihanet etmi olacakt. Bunun cn de Mahmut' dan alacakt, bunu biliyordu. En iyisi dnmekti. Kendine kar, delikanlya kar, btn dnyaya kar, kzgn ve fkeli, Ortaky Saray'nn yolunu tuttu Zeynel. Ertesi gn hava "snbli" idi. Gkyznden etrafa szm szm inen hafif morumtrak renkli havaya verilen isimdi bu. Hatice Sultan, Selma ile birlikte Eyp Sultan'a gitmee karar vermiti. Bu felketli gnlerde oraya mit ve cesaret bulmaa giden trklcrin says bir hayli oktu. Selma, bu sakin, bu yeillikler ardna gizlenmi kutsal yeri seviyordu. Ama asl etrafndaki mezarl, taa denizin zerinde ykselen tepelere kadar uzanan mezarl seviyordu. Kentin en eski mezarl idi; mezartalarndan her biri ayr bir sanat eseriydi. Gkyzne doru uzanm bu talarn bazlar eskilikleri ve orada yatann nemi lsnde muhteem kavuklarla yontulmulard, daha yeni olanlar fesliydiler. Kadnlarnki, oymal, nakl,

ilemeliydi. Sonra, minicik fesli ya da gl ilemeli ince talar vard. Bunlar ocuk mezarlaryd. Selma bunlarn bir hayli ok olduunu farketti. ki sultan aalkl yolda, bir saate yakndr, gidip geliyorlard. Anne tespih elinde esma'l-hsnay zikrederken kz hayallare dalmt. Arasra nl bir kiinin ya da bir aile dostunun mczarta nnde duruyorlard. Hatice Sultan bir fatiha okuyor, Selma ise dimdik ayakta, lnn yatt yerden sylemek istediklerini, btn gcyle sezinlemee alyordu. Ama baaramyor ve zlyordu. Kutsal bir grevi yerine getirememi gibi bir duygu iindeydi. Ama bir gn, kendisini tam olarak bu ie verdii taktirde, llerin dirilere syleyeceklerini duyacana inanyordu. ki lem arasnda iletiim olduuna inanyordu. riyar bir sudanl olan stninesi, yeniden dirilmi ller olduklarna 72 inand iekler ve aalarla konuuyordu. Mezarlktan ktklarnda Sel ma ile annesi Piycr Loti'nin esinlendii, yasemin kokulu, Halic'in morunurak renginin izlenebilecei kahvehanenin nnden getiler. Hatice: Hi deilse o bize ihanet etmedi diye sylendi, iyi gn dostlar bize srtlarn evirdiler, o ise bkp usanmadan Trkiye'nin davasn savunuyor. Bizi anlayp seven ender kiilerden. Zavall vatandalarmz o kadar arm, avrupallarca sevilmemee o kadar alm ki, bu sevgiyi yz misli iade ediyorlar. Gerekten de Trkiye'de Piyer Loli kadar sevilen bir baka yabanc yoktur. Kente dnerlerken, arabac kalabal yarmaa alyordu. Bir tel ve heyecan vard. Millet, gazete satclarnn balarna.mt. Gene ne oluyor? Sultan, meraklanarak Zeynel'i olup biteni renmesi iin gnderdi. Aa bir iki dakika sonra, allakbullak bir yzle geri dnd. Elindeki gazetenin ilk sayfas siyah bir ereve iine alnmt. Sultan, sabrszlkla gazeteyi ekip ald. Birinci sayfa boydanboya, galip devletlerin bar koullarna yer vermiti. Sultan bir nefeste bunlar okudu, sonra ban arkaya devirerek: Hepsi delirmi! dedi. lm fermanmz imzalamamz istiyorlar. Yolun geri kalan ksmnda ban arkaya atm, gzleri kapal, hi kmldamadan durdu. Sclma korkuya kaplm, en ufak bir harekette bulunmaktan ekinerek, annesine bakyordu. Ac gnler gelip atmt. stanbul halk, sille yemi gibiydi. En ktmserler bile, mttefiklerin bylesine acmasz koullar ileriye srebileceklerini dnemezdi. Trkiye'nin paralanmasn kararlatrmlard. in zeti buydu. Trakya, gzel zmir ve btn evresi Yunanistan'a veriliyor, Dou Anadolu Ermenistan oluyor, Krdistan zerklik elde ediyordu. Anadolu'nun gneyine gelince, fransz ve italyan nfuz blgesi olacakt. Trkiye'ye sadece Anadolu yaylas ve Karadeniz'e alan ufak bir pencere kalyordu. Bir de, birka kilometre karelik evresiyle stanbul. Ama buras da bamsz olmayacakt. Boazlar,

uluslararas denetime girecek, osmanl bakenti de mttefiklerini asker ve mal denetimi altnda olacakt. Kentte durum gergindi. Gsteriler artyordu. Aylardr esneklik ve yumuaklk politikasn destekleyenler, azlarm aamyorlard. Buna karlk, Mustafa Kemal'in ve silhl mcadelenin yandalar, ounluk olmulard. Hergn yzlerce vatansever cepheye katlyordu. Sansr nedeniyle gazeteler, Anadolu'da olup bitenler hakknda hibir bilgi vermiyor ama herkes kemalistlerin baarlar ile sonulanan atmalardan sz ediyordu. stanbul'da, ar yeniden haber kayna oluvermiti. Dkknlarnn nnde, bir bardak ayn etrafnda toplanan esnaf, mal satmaya gelen kyllerden ya da igal altndaki yreler ile minicilerin kurtardklar blgeler arasnda iletiimi salayan gnlllerden aldklar haberleri, st rtl biimde aktaryorlard. Alverie giden herkes, haberlerden payna deni alyordu. Hatice Sultan'm saraynda dars ile iletiimi aalar salyordu. Her trl 73 haberi ve sylentiyi aktaryorlard. Haziran ortalarnda bir gnd. Zeynel, gzlerinim ii glerek nemli bir haber getirdi: Kemalistler kuva'yi inzibatiyeyi ezmiler, hatta bir ingiliz mevzini ele geirerek Tuzla'ya varmlar. Buradan otuz kilometre uzaktalar. Bir hafta kadar sonra stanbul'a gircceklcnni. eker ayram'nm son gn. Sultan rperdiini belli etmeyerek sordu: Nereden biliyorsun? Alemdar gazetesi yazilcri mdrnn arabacsndan rendim. O da karsndan duymu. Kars, sadrazamn yeeninin en iyi arkadaym. Sadrazam byk tel iindeymi. stelik ingilizler, iki ay bile dayanamayan szde "yenilemez" kuvayi inzibatiye ile kendilerini gln duruma soktuu iin ok fkeliymiler. Hatice Sultan iin iin gld. Ama sevinci sratle kaygya dnt. Kemalistler daha fazla yaklaacak olurlarsa, dman ho durmayacakt! Bu da yeni batan sava demekti. Bu sava, isavaa da dnerek eskisinden de feci, olurdu. Hem artk yalnz cephede deil, bakentin iinde de cereyan ederdi. Hatice, sokaklarda yaplacak almalar', kente atlacak bombalar, kadn ve ocuu ile onbinlerce ly dnd, titredi. Milli mcadelecilerin kazanmalarn isterken iin bu yann hi aklna getirmemiti. Birden, kemalistlerin stanbul'a girmeden geri pskrtlmelerini diledi. Sonra kendisini toparlad. Tpk hainler gibi dnmt. Oysa yabanc izmesi altnda yaamaktansa lmek daha onurluydu. Gzlerini kapad. Sevgili stanbul'unu yklm grd. Yirmibc sultann hkm srd Topkap Saray yklm... mermer kkler yamalanm... emeler akmaz olmu... Boazii'nin beyaz ryas Dolmabahe harap edilmi... halifeler kentinin gururu olan camiler yanm, hanlar, hamamlar, eski medreseler, ortaya kmalar yzyllar alan btn bu aheserler kl olmu, gitmi... bu uyum, bu sihir, bu gzellik yok olmu! Hatice hayretle, bu olasln, kendisine insanlarn yaamlarn yitirmelerinden ok daha fazla ac verdiini grd.

Selma iin durum farklyd, hem de herey ok basitti: Mustafa Kemal gelecek ve dman kovacakt. Padiah tahtna yeniden oturacak ve Trkiye'nin zengin, insanlarnn mutlu olmalar iin yasalar karacakt. Mustafa Kemal'i de herhalde sadrazam yapacakt, sadakati dllendirmeyi bilirdi. Ya Halide Edip? Sclma, zmir igal edildiinde halk coturan siyah arafl kadn unutamyordu. Onun iin Halide Edip, zgrln simgesiydi. Kadnlarla o megul olacak, o irkin araflar, o boucu kafesleri kaldracak, faytonlarn pencelelerini haremlerin kaplarn aacakt. Selma da ona yardm edecekti. kisi babaa yepyeni bir dnya kuracaklard. Skntsz, kadnlarn tpk ngiltere'deki gibi hkmdar olabilecekleri bir dnya. Daha sonra, stanbul rya ile kbus aras gnler yaad. nsanlar, sinirden tyleri diken diken, ya glme ya da fke krizine tutuluyorlard. Sokaklarda, hanmlar gizlice ulusal renkte kokartlar satyor, alanlar da zafer gnne kadar bunlar yakalarnn arka tarafna takyorlard. Btn kent diken stndeydi, ama haberler hep aynyd: Tuzla'da kenalistler hazrlk yapyorlard! 74 eker Bayram gelmiti ama, birliklerden haber yoktu. Orlaky Saray'nda hem znt vard, hem rahatlama! Selma, annesinin verdii ekerden yaplm koskoca bebei, sinirinden, bandan topuuna kadar yemi ve mide fesadna uramt. Sultancun, Kemal Paa gelmeyecek. Yunanllar, zerine alt tmen gndermi. Onun ise askeri ve silh ok az. Btn cephelerde geriliyorlar. Ne? Dnyann altnn stne gelmesi iin drt gn yatmas yeterli mi olmutu? Hasta iken, hibireye dikkat etmemi, hibir yakarda bulunmamt, te Allah da imdi onlar brakyordu. Kemal Paa'nn yenilmez ordusu geri ekiliyordu. Sclma ihanete uram gibiydi. Kimin tarafndan? Allah tarafndan m? Yoksa Mustafa Kemal tarafndan m? Ya da yunanllar tarafndan m? Oras pek ak deildi ama, ile hastalan frsat bilmilerdi. Stninesinin koca kara elini yakalad: Benimle birlikte diz k dad. Allah bizi duymak zorunda kalana kadar dua edeceiz. O rahman ve rahimdir. Bu kadar adaletsiz olamaz. Bedeni ve ruhu arndrmak iin alman aptest, yere serilen namaz seccadesi... koca kara varlk ile kk kzl kafa, yanyana duaya baladlar: "Lilfde llallah, Muhammcdcn Rcsulullah... yleyse? Allah iyi kapl trk ulusuna, u esnaf klkl geveze yunanllar ve u yavan, kibirli ingilizleri mi tercih ediyordu? Gkyzne alm elleriyle ve titrek sesiyle tekrarlayp duruyordu: Ey hereye kadir yce Allah'm! Bize yardm et. Mustafa Kemal Paa'y muzaffer kl. Gzlerinden akan gzyalar o denli oktu ki, dantel yakas srlsklam oldu. Bir konu vard ki, kk kzn kafasn

kurcalayp duruyordu. eyh ona tek bir Allah olduunu sylemiti. Mslmanlar ile hristiyan-larn tanrs birdi. Ya hristiyan ocuklar da, mslman.ocuklar kadar kuvvetle dua edecek olurlarsa? Tanr byle bir seimi yaparken, zorlanacakt. Onun iin de terazinin kefesini mutlaka "iyilerden yana" ayarlamak gerekiyordu. Ertesi gn Sclma, yalan alt ile oniki arasnda deien on onbe kadar ocuk toplad. Onlara dua edeceklerini bildirdi. Gnde be kez, bu kk cemaat bahenin bir kesinde toplanyordu. Buram buram mis kokan gl aalarnn bulunduklar kede. imenlere ipek seccadeleri ihtimamla serdikten sonra, kbleye dnerek, imamlk eden kk sultanlarnn ardnda dua ediyorlard. Ama gnler getike haberler daha da ktleiyordu. Kuvayi milliyecilerin bozguna uradklar akl. Yunanllar ilerliyorlard. Kentler pepee dyordu. Akhisar, Balkesir, Bandrma ve nihayet Bursa! Osmanl mparatorlusunun ilk bakenti, ilk sultanlarn ebedi istirahalghlar Bursa, slam sanatnn en belirgin aheseri, altyz yl nce doudan gelen atllarn cesaret ve hamasetini simgeleyen camiler ve saraylar kenti Bursa, imdi kfirin elindeydi! Trk halk iin bu, zmir'in aln kadar mthi bir darbe idi. Mustafa Kemal'e bunca mit balamak, belki de yanl olmutu. Artk gzler yeniden, 75 Halife Sultan'a dnmt. Hnkr li kukusuz tepki gsterecek, evlatlarna harekete gemeleri iin cesaret, halta emir verecekti. Ama Dolmabahe Saray'nn kaplar kapal idi. Mermer saraydan t kmyordu. Selma fke iindeydi. Edirne ve btn Trakya igal edilmiti. Yunan birlikleri ilerlemee devam ediyor/ard. Padiah ne yapyordu? Ne diye sava iln etmiyordu? Annesi, stste sorduu sorulara cevap vermiyordu. Kk kz mitsizlik iindeydi. Hibircy yemek istemiyor, hibir oyundan zevk almyordu. Dzenledii dua toplantlarndan da yava yava vazgemee balad. Hayale dalyor, kitap okuyor ya da ya/ kalfalardan byk padiahlarn yklerini, Fatih Sultan Mehmet'in onsekiz yanda Bizans' aln, mthi bir sava olan Yavuz Sultan Sclim'in "rler peneyi kalrmda olurken lerzan, beni bir gzleri ahuya zebun etti felek" derken sevgilisinin yannda nasl duygusallaann dinliyordu. nc Ahmet'in, dostu Nedim'in iirlerinden honut kald iin onu incilere boduunu ya da osnanl ordusunu Viyana kaplarna gtren Kanuni Sultan Sleyman'n grd byk ileri, yeniliki ve ilerici Sultan Mahmut'un Trkiye'yi nasl adalatrdn dinlemekten zevk alyordu. Btn hepsi, sava ruhlar, ihtiamlar veya yetenekleri ile hanedanlarn yceltmilerdi. Oysa bugn herey ne kadar farklyd. Padiah, iine kapanm, oturuyordu. Sclma, mutfan nnden gezerken, yamaklarn hkmdarn korktuunu ima etliklerini duyunca bsbln kahroldu.

Bir sabah, saraydaki ocuklar yeniden toplad. Ktiplerin, vekilharlarn, kapclarn, alarn ocuklaryd bunlar. Bahenin dip kesindeki evlerde, mutfaklarn yan balarnda otururlard. Varlkl trk evlerinde ve saraylarda tabii, mutfaklar olabildiince uzakta bulunurdu. Kokudan rahatsz olunmasn diye! Btn ocuklar ve zellikle fkesinde de sevgisinde de anc olan tatar kz Glnar, pembebeyaz, gamzeli ekerpare, Hayri Bcy'in ktibinin kk olu Ahmet, hepsi kk sultann birer bendesiydi. Ahmet daha onbir yandayd ama, kendini bildiinden beri kk sultana akt. Onu grr grmez kzarp bozarr, eli aya birbirine dolard. Btn bunlar kk kzn sinirine dokunurdu, onun iin de onu amar olan gibi kullanrd. Ona eziyet ettike direneceini sanr, oysa olan daha hznl baklarla bakar, ak da daha fazla byrd. O sabah, btn ocuklar oradayd. Selma, artk dua faslnn bittiini, bundan byle savalk oynayacaklarn syledi. Bir yanda trkler ve balarnda sultanlar bu da ancak kendisi olabilirdi, te yanda da yunanllar! Oyun hepsinin houna gitti. Her biri baheden, silh yerine geecek ince dallar, denekler bulmaa gitti. Ama i, hangi taraftan olmaa gelince, Selma byk bir sorunla karlat. Kimse "yunanl" olmak istemiyordu. Yalvarmalar, pohpohlamalar, vaatler, tehditler bounayd. Hibiri kabul etmiyordu. Selma hrsndan alamak zereydi. Yerde bir lakm iaretler iziyor, hrsn adeta topraktan alyordu. Derken yumuak bir ses: Ben yunanl olmay kabul ediyorum dedi. Bu, Selna'ya latl bak/arla bakan Ahmet'ten bakas deildi. Sadece houna gitmek iin dman oynamay kabul etmekle kalmam, krlan 76 otoritesini de yeniden kazandrmt. yi. Sen General Paraveskopulos olacaksn. Ordun nerede? Ordu mu? Kk olann son lasasyd bu. Sultann houna gitmi olmann mutluluu ile, gerekirse tek bana dvrd. stelik yunanllar trkleri yenecek deillerdi ya? IIclc kendisi, Ahmet, sevdii kz m yenecekti? Ama SeUna ie o gzle bakmyordu. Kolay bir zafer, zafer saylmazd. Ahmet'le kim yunanl olacak? ki ekingen kz ocuu, bir de dolgun yanakl olan yanat: Ahmet yunanl olursa, biz de oluruz. Selma aakald. Ne fkesi, ne vaatleri onlar yunanl yapamazken, imdi nasl olur da Ahmet'in yannda, itenlikle yer alabiliyorlard? Bu g ona nereden geliyordu? Sadeliinden mi? tenliinden mi? Omuzlarn silkti. Sama! Ne sadelik, ne itenlik liderlik iin yeterli vasllard. Oysa amar olann gelip destekleyenler, etenin en silik ocuklaryd. Hrslanmt. Kendisine birey sylemeden ders vermek ister gibi bir halleri vard. imdi btn ocuklar ona bakyordu. Savan balad iaretini vermesini bekliyorlard. Ama Selma, Trklerin sayca stn olduklar iin yunanllar yenmelerini istemediinden,

ordusunu sadece drt kiiyle kurdu. Tabii en gl drt kiiyle! Herey tamam olduunda, doruldu, kzl salar gnete parlyordu. Deneini kapt ve kkredi: Allalu Ekber, Allahu Ekber. Birlikleri peinde, dmana saldrd. Daha ilk anda, yunan ordusunun ayn gte olmad anlald. Kendisini cesaretle savunuyordu ama, iki kk kz ve iko yanakl erkek, Sclma'nn scklcriyle ba cdemiyorlard. Sonra... onlar yunanl idi. Ezilmeleri gerekiyordu. lke olarak biraz direndikten sonra, teslim oldular. Sadece Ahmet dvmee devam ediyordu. Sclma'nn askerleri evresini saryor ama savunmasn yaramyorlard. Cva gibi, denei havada dnyor, ok yaklaan bir bacaa ya da bir yanaa acmaszca vuruyordu. Ahmet, General Paraveskopulos olduunu tamamen unutmutu. O, sevgilisinin gzne girmek amacyla kahramanca dven bir valye idi. Ama Selma da Selma deildi. O, gl kudretli bir hkmdar, Allah'n yeryzndeki glgesi idi. Ordusunu hi bu yunanl generale paralatr myd? Esirlerini bir yana itmi, hcuma gemiti. Dmanla kar karya bulunuyordu. Deli gibiydi. Demek Paraveskopulos denilen u adam Trkiye'yi ele geirmek, trk halkn esir etmek istiyordu ha? Ordusu kyleri yakyor, kadnlarla ocuklar katlediyor, istanbul'u ele geireceini, saltanat devireceini sanyordu, yle mi? Grrd o. O kpek, o kppeolu kpek, trk ordusunun ve padiahnn nelere gc olduunu grrd. imdiye kadar hnkr sabrl davranmt, kan dkecek yerde, grmeyi yelemiti. Ama artk fazla olmulard. u yunanllar, ly kardklarna gre, bedelini deyeceklerdi. Selma denei ile vuruyor, vuruyor, btn gcyle vuruyordu. Aylardr biriken hn, fke, kzgnlk, bu denein ucundan karak, trkleri kurtaryordu. Acaba kolu mu yorulmutu yoksa birden ok youn bir sessizliin farkna m varmt? Selma birdenbire hareketsiz kalverdi. General Paraveskopulos ayaklarnn dibinde, ac ile inliyordu. Kk kanl elleri ile 77 ban korumaa alyor, yrtlan giysilerinin arasndan vcudunda meydana gelen syrklar ve yaralar grlyordu. Delirdiniz mi siz? Sultan, sapsar bir yzle Selma'nn karsna dikildi. Kzgn grnmyordu. Daha ok kznda canavar bir ruh kefetmiliin aknl iindeydi. Selma aniden kendine geldi. O, hnkr, ayaklarnn dibinde inleyen de General Paraveskopulos deildi. Yerde yatan, arkada Ahmet'ti ve onu ldrmt. ocuun yanbama kerken, gzyalarn tutamaz olmutu. ocuun ate gibi yanan yzne yanan dayam, salarn okayp, tatl szler sylyordu. Ahmet, ldne ve cennette olduuna iyice inanmt. Dier ocuklar aknlkla bu sahneyi izliyorlard. Analarndan, babalarndan ktei yiyecekler, belki merdivcnaltna da kapatlacaklardr. Kibirli kk sultann da ceza grecei, Ahmet'in cenazesinin grkemle kaldrlaca dncesi bile onlar teselli edemiyordu. Bu aptal Ahmet de ne diye kendini ldrtmt?

nce aslanlar gibi savami sonra Selma zerine atldnda, kendini savunaca yerde, ona bakp klcn atmt. Selma ise, kendini kaptrm olduundan, bunu fark bile etmemiti. Silhsz savann zerjnc atlmt. Sulum buz gibi bir sesle: Bu kadar kendini bilmezlik yeter! dedi. Derhal odanza knz! Hkrklar arasnda Ahmet'i deil de General Paraveskopulos'u ldrmek istediini anlatmaa alan Selma'y dinlememiti bile! Bildii tek bir ey vard: kz kendi hizmetlerinde olan ve kendisini savunamayan birini dvmt. Bu yzkaras i cezasz kalamazd. Ailenin onuru sz konusuydu! Aalarn haber salmalar zerine sarayn yal doktoru hemen gelip "ceset"i muayene etmi, onu kt durumda bulmakla birlikle "canl" olduuna teminat vermiti. Mutlak dinlenme, Hindistan'dan getirtilmi olan kaplan ya merhemi ile ocuk abuk ayaa kalkard. Sonraki gnler Selma odasnda hapis kald. Btn kitaplar alnm, sadece Kur'an braklmt. Yemeini normalde atlara yedirilen yulaftan yaplm ekmekti bu getiren hizmetiden bakasn gremiyordu. Kadnn konumas yasakt. Ama Sclma'nn Ahmet'i merak etmesine dayanamayarak, iaretle iyi olduunu anlatmt. ki hafta byle gemiti. Sultan cezann ibret olmasn istiyordu. Bir sabah, Selma allmam bir ezgi ile uyand. yice dikkat edince, mezzinlerin sala verdiklerini anlad. Bir minareden dierine,' ulusal yas ilan ediyorlard. Pencereden baktnda, uzakla sokaklar dolduran bir kalabalk grd. Gene ne olmutu? Acaba padiah m lmt? Ekmeini getiren cariyenin gzleri yalyd. Bu kez cevap vermek iin hi de nazlnnmamt. Hayr padiah lmemiti. Daha da kts, Fransa'ya gitmi olan Osmanl temsilcileri, mttefikleri raz edememilerdi. Sevr'de, aydr sz edilen ama gerekleeceine inanlmayan andlamay imzalamak zorunda kalmlard. Trkiye'yi btnyle paralayan andlamay... 78 kalan herey botu! XIII Selma'nn o gne kadar grdklerinin en sevimsizi olan k sona ermi, ilkbahar gelmiti. 10 Austos 1920'de imzalanan Sevr Andlama'sn izleyen byk gsterilerin ardndan ehir zntsne ve utancna yeniden gmlmt. Trkiye'nin en nefret edilen adam Damat Ferit'in iktidardan dmesi bile kenti uyuukluundan kurtaramaml. Bu ksa boylu, iman, gsteri merakls sadrazam, ingiliz yanls olmann cezasn ekiyordu. Halk, o kahrolas andlamay imzalamasn, hele bir de onaylamas iin hnkr zorlamasn bir trl affetmiyordu. Bakentte yaam, hergn biraz daha zorlayordu. galin uzadn gren fransz ve italyan askerleri, detlcrince, surctihaklan grnerek halkn arasna kartklar halde, ingilizler katlklarn srdryorlard. Asayii salama bahanesiyle akl almaz kurallar koyuyorlard. Kabak, bunlardan hi bir ey anlamyan halkn bana path)ordu. Byk Britanya ocuklarnn

hayvan sevgisini gsteren en son kural, btn kent halkn afallalmt: ayet bir tavuk, ayaklarndan tutulacak olursa ki bu sadizm belirtisi saylyordu 10 lirafceza verilecekti. Bir iinin ayda 80 lira kazand dnlecek olursa, bu ok byk bir parayd, itiraz edilirse ceza 20 liraya kacakt. Bu i, paray deyenin, ngilizlerin zrdeli ve yeryznn en rezil alaklar olduklanna iyice inanm olarak, enesini kapatana veya kesesi boalana kadar srp gidecekti. Aslnda bu kepazeliklerin ouna levantenler neden oluyordu. Nesiller boyu stanbul'da oturan bu lcvantcnJcrin bir ksm, igal zerine, mttefiklere yardmc olmak bahanesiyle ingiliz niformas kuanmt. Sratle de yzbala ya da binbala ykseltilmilerdi ve ingiliz bayrann koruyuculuu altnda kiisel ilerini dzenlemek ve servet yapmak iin bu yepyeni glerinden yararlanmaa alyorlard. Halk mitsizlik iindeydi. Oysa ocak aynn banda hereyin deieceini sanmt. Anadolu'da, nn bucann yaknnda, Mustafa Kemal'in silh arkada olan smet Paa, yunanllar geri pskrtmt. Bu, milliyeti glerin ilk zaferiydi ve her ailede sevinle karlanmt. stanbul halk bu zaferi, kar-saldrnn balangc olarak nitelemi ve beklemee balamt. Gnlerce bekledii halde hibirey olmam ve kent eski uyuukluuna brnmt. Kemalistlerin ordusu, bu frsat dccrlcndiremeyecek kadar zayft. Birka aydan beri, sadece Yunanllara kar deil, giderek bastran ekya ile de savamak durumundayd. eyhlislamn fetvas zilinleri bulandrmt. Mustafa Kemal istedii kadar, padiah iin savatn ileriye srsn, ona ksmen inanlyor hatta baz kyler yardmda bulunmaktan kanyordu. Halkn gvenini yeniden kazanmak iin Kemal Paa, milliyeti eilimi 80 ile tannan veliaht yanna gelinmeyi dnmt ama, Abdlmecit bir hayalperest, bir sanatkr idi... bir eylem adam deil. Tereddt etmi, danm, ,fikir alm, sormu, soruturmu... sonunda i ingilizlerin kulana kadar gitmi ve onlar da kknn evresine nbetiler dikmilerdi. O zaman olu mer Faruk Efendi Anadolu'ya geerek Mustafa Kemal'e katlmak istemiti. Enerjik, hrsl bir mizaca sahip olan mer Faruk, lkenin savunmasnda n kazanmak iin yanp tutuuyordu. Ama o tarihle hamile olan gen ei Sabiha'ya ok tutkun olduu iin, bebein doumunu beklemiti. Byk bir gizlililik iinde yola ktnda mevsim ilkbahard. Selma, "Kasrga Day"ya baylyordu. ehzade Faruk Efendi'ye ocuklarn taktklar isim buydu, nk lkcsi kadar eviklii ile de n yapmt. Onunla Anadolu'ya gemek iin erkek olmay ne kadar da isterdi! Kardei Hayri'ye kmseyerek bakt... ekerleri attrarak keman alp duruyordu. Can sklyordu... Sarayda gnler bitmiyordu. Davetler azalmt. En iyi aileler bile skntdayd. Topraktan gelen gelir, nlaktan gelen akar gelmez

olmutu. galden bu yana, ortaklar da, kiraclar da para demez olmulard. Hatice Sultan bile, elmas salarak evin dzenini srdryordu. Selma artk, Memciyan Aa'y sk sk grmee almt. Neyse ki ilkbaharla birlikte terziler de gelmiti. Selma'nm etek boylar, yal kalfalarn kalarn aktracak durumdayd. Kk kz onbir yama gelmiti ve ev halk artk arafa girmesi gerektiine inanyordu. Ama Sultan direniyordu: Selma daha ocuk! Buna gerekten inanyor muydu yoksa kznn zgrln olabildiince uzatmaa m alyordu? tirazlar keserek, Selma oniki yana bast vakit arafa gireceini kestirip att. Dedikoducular ne sylerlerse sylesinler! Diki odasnda yksek duvar aynalar vard. Btn eyalar beyaz klflarla kaplanmt. eride uultu mthiti. Hcrzamanki gibi rum olan terziler, modac La Ferriere'in modellerini ve birbirinden gzel kumalar getirmilerdi. Selma'nn, ilk kez seim yapmasna izin veriliyordu. Selma bir modelden dierine bakyor, her bir kumaa dokunuyor, bir trl karar veremiyordu. Ama bunun pek nemi yoktu. Tartmak, kyaslamak, semek, en ufak ayrnty kararlatrmak sonra yeniden fikir deitirmek iin bol vakit vard. Hem nasl olsa, o kadar az elence vard ki! Kararszlklar uzadka, terziler seviniyordu. nk basit birer uygulayc olmaktan kp, birer danman, birer hakem durumuna geliyorlard. Sonra dier mterilerine: Sultan ile kznn sadece bana gveni vardr. Son davette giydikleri elbiseler mi? Hem biimlerini hem de renklerini ben setim, diyebileceklerdi. Selma, hangi modeli nasl yaktracan dnrken, bir yandan da terzilere kaamak baklar frlatyordu: dokuz kiiydiler. ki makastar, dikii, drt de nak. Onlar kklnden beri tanrd. Adlarn, salk durumlarn, ocuklarnn yalarn bilirdi. Sava konusu dnda hereyin szn ederlerdi. Selma, stanbul ramlarnn, bunca yldr bir arada yaadklar trklere neden kar ktklarn sormak iin yanp tutuuyordu ama sormaa cesaret edemiyordu. Birinci makastar l almaa baladnda neredeyse akam olmutu. l, uzaktan alnrd. nk hanedandan birine dokunmak yasakt. Bu usul, 81 geleneksel geni giysiler iin bir sorun yaratmazd da, beli oturmu Avrupa giysileri iin zorluklar yaratr, Sultan da ou kez toplu ineleri kendisi deitirmek zorunda kalrd. Bu rahatsz ie iin iin sylense de, yararm kabul ederdi. Bu kark gnlerde protokol kurallarna uyulmasn istemek ok nemliydi. in grnts deil, simgeledii sayg nemliydi. Gcn yitirince tahtn elinde saygdan baka ne kalyordu ki? Selma bir sredir, hayal kurmak iin, yalnz kalmay det edinmiti. En sevdii yer de, bahenin dip tarafnda, "blbl yuvas" ad verilen, gl aacndan yaplm, oymal ve gerekten blbln yuvasn yapt kk kk idi. Bu aka susam ruhun,

gln acmaszl karsnda yeise derek, mrn ark sylemekle geirdiine dair ykleri dinlemekten bkmazd. Hava yumuakt. Yerdeki kilimlere boylu boyuna uzanm olan Selma, gzlerini krparak gnei esir almaktan holanrd. Gzbcbeini yakacak diye, Matmazel Roz ile dadsnn yasakladklar bir oyundu bu. Birden klar koyulat, bir karalt geti. Gzlerini aan Selma, saraya ynelen bir glge farketti. Gzleri kamam olduundan tam seemiyordu ama... gideni tanr gibiydi. Aman Tanrm, Kasrga Day'yd bu! Yok canm, Kasrga Day Anadolu'dayd, Mustafa Kemal'in yannda! Ei de burada kalyordu, daha geen gn ondan gelen en son mektubu okuyordu. Selma gzlerini outurdu, gerekten de ehzade mer Faruk'tu bu! Bir srayta ayaa kalkt, parmaklarnn ucuna basarak onu izlemee koyuldu. Mavi salonun nne geldiinde, ierden krk bir ses duydu: Beni istemedi, ite o kadar! Evet bu mer Faruk Efendi'ydi. Elleri arkasnda oday arnlyordu. Yz askt, einin ve halasnn sorduklar sorular, onu daha da fkelendiriyordu. Birden patlad: Kemal'in Trkiye'yi kurtarmak iin yardmmz kabul edeceine inanmak ne saflk! Komnistlerin ve bilmem ne etelerinin yardmlarna evet! Ama ehzadelerinkine hayr... zellikle hayr! halk, bu lkeyi yceltenin ailemiz olduunu pekl biliyor, Kemal savamamza olanak verse, zaferinin glgeleneceinin farknda. Herey bitti sandnda bize bavurdu ama nn zaferi ve boleviklerle yapt son anlama sayesinde doruldu. Artk bize ihtiyac kalmadn dnyor. Hatta pek ok kii, gnn birinde bizi bir kenara itip iktidar ele geirmek iin hain olduumuzu iln edecei kansnda. Ama bu, bugnden yarna olacak deil! ehzade fkeli biimde konumaa devam etti: Trk halk bizi seviyor. Karaya ayak bastm vakit, inebolulularn beni nasl karladklarn grmeliydiniz! Zavalllar sevinten alyorlard. Sanki onlarla birlikte savamaa hnkrn kendisi gelmi gibi. Mustafa Kemal'in cevabn beklerken, orada geirdiim birka gn iinde, evre kylerden akn akn beni grmee geliyorlard. stanbul'dan geldiim vapurun ingilizler tarafndan batan aaya nasl arandn ve esir dmektense kurunu yemee raz olarak gr'eg1 82 elimde tabanca alt saat sreyle bir dolabn iinde nasl saklandm defalarca anlattrdlar. yleyse ne demee dndnz? Soruyu soran, bir iki dakika nce ieriye giren ehzade Osman Fuat idi. inde kendisinin olmad ykleri sevmezdi. mer Faruk yavaa dnd, kuzenini batan aaya szdkten sonra sordu: > Ya siz ehzadem, siz ne demee gitmediniz? Hava elektriklenmiti. Hatice Sultan araya girdi: Ltfen

Sonra en tatl tavrn taknarak Faruk Efendi'yc sordu: Sonra ne oldu? Birka gn sonra Ankara'dan haber geldi. Paa, son derece nazik bir biimde, geldiime teekkr ediyor, cesaretimi vyor, ancak tehlikeye atlmam istemiyordu. Kendimi, ulusun yksek karlar iin daha nemli grevlere saklamalymm. Anlayacanz, evine dn demenin kibarcas! ehzadenin gen ei Sabiha Sultan i ekti: Korkuyorum. Paa, hi kuku yok ki, askeri bir deha, ama ayn zamanda ok ihtirasl. Anlattklarnz, padiah efendimizin endielerini doruluyor. Kendileri, Mustafa Kemal'i Anadolu'ya gnderdiinde ona gveniyordu. Ama imdi "ondan her ey beklenir" diyor. Mavi salona ar bir sessizlik kt. Faruk Efendi'nin anlattklaryla altst olan Hatice Sultan, Vahdcttin'in hakl olup olmadn, herzaman savunduu Mustafa Kemal'in kendilerine ihanet edip etmediini dnd. XIV "Kk Sultan" son zamanlarda ok deimiti. Byyordu. evresindeki halayklar selvi boyundan, levent endamndan sz ediyorlard. Sultan, piyanodan baka, kollar gzcllcsin diye, harp de almasna karar vermiti. Selma, vglere baylyordu. Holuunun bilincindeydi ve ldrmesine ramak kalndan bu yana en iyi arkada olan Ahmet zerinde nasl bir etki yaptn deneyip duruyordu. Odasnda cezal geirdii onbe gn, kendisi iin mthi bir deneme olmutu. Gzyalarnn ve haksz bulduu eczaya isyannn arkasndan bir eit haz da duymutu: herkese kar tek bana kalmann, anlalmamann hazz. Saatlerce, islam'n kurbanlarn ve onlar anlamayan bir toplum tarafndan mahkm edilen sofular dnp durmutu. Kendi durumu ile onlarnki arasnda bulduu benzerlikler cesaretini arttrm, cezay kahramanca gslemesine imkn vermiti. Btn o kahramanlar yanna armas gerekmiti. nk imdiye kadar en sayg duyduu kiiyi, annesini, yitirmek zereydi. Kusursuz, kendisini onun yannda bir hi olarak grd annesi, onu haksz yere cezalandrmt. Onu anlamaa bile almamt. Selma sorunu her adan evirip eviriyor, ikisinden birinin haksz olduu sonucuna varyordu. Ama o biri kendisi deildi. Vard bu sonu kendisini memnun edecek yerde daha da zyordu. O gne dek byle zntl, hatta mitsiz olmamt. Sonra, bir gece bir rya grd. Karanlk bir hcreye kapatlmt ve her hareket ediinde ba, demir parmaklklara arpyordu. Birden bir ses duydu: "Gzlerinin zerindeki perdeyi kaldr. Daha ak grecek, ac ekmeyeceksin." Bu perdeyi nasl kaldracakt? Gzlerinin zerindeki bu perde kendinden bir parayd. kartrken, gzleri paralanabilirdi. Karmakark duygular iindeydi: hi hareket edemeden srekli karanlkta kalmak m yoksa kr olma pahasna perdeyi amak m iyiydi? Sonra hayretle, bir dokunuta aldn! grd. Yeryz, eskiden olmad kadar aydnlk ve parlakt.

Selma, bu ryay grdnn ertesi gn, kendini ok daha iyi hissetti. Hatta bunca gn yle bir kbus iinde nasl yaam olduuna at. Yeryz, tpk ryadaki gibi, aydnlkt. Grmek iin, anneciinin gzlerine artk ihtiyac yoktu. Annesi, o kadar gl olmasna karn, yanlmt ve bu yzden dnyann sonu gelmemiti. Bunu kefetmekle, binlerce zgrln yolunu ayordu... Kemalistler, nn'de, yunanllar ikinci kez pskrtmlerdi. imdilik atmalar durmutu. stanbul, yeniden bayram etmek iin bu zaferi frsat 84 bilmiti. Nisann ortalaryd. Gn saydam, hava gen kz duda kadar yumuakt. Boazii'ndcki saraylarn duvarlarn sarm mor leylklardan ba dndrc bir koku yaylyor, smbller ile menekeler sokaklar enlendiriyordu. Sandal salalar yeniden balamt. Eskimi yzl de olsalar, zerleri srmal kadife dcmcleriylc kayklar, eski gnlerde olduu gibi Gksu Deresi'nde szlp duruyorlard. inde yaanan zor gnlerin tek belirtisi, kreki saysndaki azalmayd. ou Anadolu'ya savamaa gitmiti. Dere ylesine dard ki, karlaan kayklar birbirlerine deiyordu. Bu frsatla sandaldan sandala selamlalyor, hal hatr soruluyor, bazan da bir delikanl gen bir hanmn baklarm yakalamaa alyordu. Gen hanmn niyeti ciddiyse, emsiyesinin ardna gizleniyor, ciddi deilse uzaklara dalp umursamaz bir tavr taknyordu. Delikanl bu kez, yakasndaki iei alp dudaklarna gtryordu. Kz glmserse, ki bu pek serbest tavrl olduu anlamna gelirdi, delikanl iei kzn kucana atyordu. Ama i bu son aamaya gelinceye kadar, bir takm usullere uymak, bir takm iaretlerden yararlanmak, bir lakm ifreleri zmek gerekiyordu. Delikanl bir eker paras tutacak olursa bu, "gnlm sizi ok arzuluyor" demekti. Bir erik tutacak olursa "kalrmdan lyorum" anlamna gelirdi. Mavi ipek bir mendil tutarsa "delicesine am" demek isterdi. Sclma ilk kez bu imal iaretlerden bir anlam karabiliyordu. inde yumuack hisler duyuyor, annesinin yanbanda dimdik otururken, gelecek ilkbaharlar dlyordu. Durgunluk ksa srmt. 13 Haziran 1921'de Yunan Kral Konstantin, seksenbin kiiyle zmir'e gelmiti. Limanda gemiden inmek yerine, sembolik olarak, bir vakitler Hallarn kt yerden karaya ayak basmt. Amac, direniin merkezi Ankara'y ezmek, istanbul'u ele geirmekti. Tanr ondan yana deil miydi? Papaz Yuhan'n pek nl kehanetine gre lristiyan bir hkmdar, Bat'da ad Konstannopl olarak kalm bakenti,, ekimden nce alacak ve barbarlar oradan kovacakt. Bu kehanetin verdii gle Konstantin, 13 Austos'ta Ankara'ya kar saldrya geti. Kent panik iindeydi. Daha kalabalk ve daha iyi donatlm olan yunanllar sr'atle ilerliyor, trk ordusu geriliyordu. Daha imdiden kemalistlerin bakentinden bir takm insanlar hatta baz milletvekilleri ge hazrlanyorlard. Bu alaklk karsnda byk bir fkeye kaplan Mustafa Kemal daha byk yetkiler

istemiti. O gne kadar sadece padiahlara ait olan bakumandanlk unvan kendisine verildi. Anadolu kylsn seferber etmi, milli orduya yardm iin erkekleri ve kadnlar silh allna almt. Plan: son tabii savunma snn olan Ankara'dan en aa yz kilometre uzaklktaki Sakarya Nehri'nde yunanllar durdurmakt. istanbul halk btn umudunu yitirmiti. Dier taraftan, rumlarn ve levantenlerin semti Pcra'da Mustafa Kemal'in esir alnd syleniyor, bunun erefine ampanya kadehleri kaldrlyordu. Lokantalar, kabareler doluydu. zellikle, kentin en lks yeri olan nl Siyah Gl kabaresinde her birinin soylu, prenses olduu sylenen gzel mlteci rus kzlar iki datyor ve sabaha 85 kadar mterilerle dans ediyorlard. Yirmiiki gn ve yirmiiki gece boyunca kemalist ordular direndi. mitsiz, korkun bir savat bu. Herkes, lkenin kaderinin buna bal olduunu biliyordu. 11 Eyll gn yunan ordusu kayordu. Trkiye kurtulmutu. Btn lke bayram ediyordu. stanbul'da camiler hncahnt. Halk, igalciye aldrmakszn, lantana ile zaferi kutluyordu. Artk duvarlara srnerek deil, yolun ortasndan balar dik, omuzlar yukarda yrnyordu. Bir ingiliz askerine rastlandnda. "Senin de gnn yakndr" denircesinc alayl baklyordu. Oysa sava bitmi deildi. Bakentten baka, lkenin yars igal altndayd. Ama darda, hkmetler rzgrn yn deitirdiinin farkndaydlar. Paris, bir saniye bile vakit kaybetmeden, gnl almak zere bir temsilci gnderiyordu. "Levantenler prensi" olarak tannan Franklin Bouillon, Mustafa Kemal'le grecekti. Beraberinde kasalarla fransz konya getiriyordu. Elilikler byk adamn zaafn renmee balamlard. Ama Franklin Bouillon'un asl getirdii, fransz birliklerinin Kilikya'dan ekilecekleri mjdesiydi, bir de Londra'nn kudurmasna aldrmakszn bar nerisi! Aylar geiyordu. Kemal Paa, acele etmeden, ordusunu glendiriyordu. Karsndaki yunanllar da hazrlanyorlard. Ama Atina'da kamuoyu savan srdrlmesine giderek kar kyor, cephedekilerin morali giderek bozuluyordu. Tek bir kurunun atlmad bir yln arkasndan 22 Austos 1922'de, trk ordusunun saldrya getii haberi alnd. "Ordular! lk Hedefiniz Akdeniz'dir" komutas dorultusunda zmir'e doru ilerliyorlard. Yunan ordusu bozgun halinde kayordu. stanbul halk inanmaa cesaret edemiyordu. Ama Aydn'n, Manisa'nn, Uak'n kurtulduklar haberleri gelmee balamt. O zaman coku doruk noktasna ulam, bir eit cezbe halini almt. Dolmabahe Saray'n atafatna itibar etmeyerek Yldz Saray'nda oturan Sultan Validenin, gnlerini dua etmekle geiriyordu. Sadece, zel ktibini haber toplamaya gndermek iin dualarna ara veriyordu. Kuvay milliyeciler nereye kadar ilerlemilerdi? zmir'e yaklayorlar myd? Gerekten sava kazanyor muyduk?

Gazete idarehaneleri kalabalktan geilmez olmutu. Yeni basklan danya karp datmak olanakszlamt. Gazeteler balkondan sokaa atlyor, orada kaplyordu. Btn yaam; dakika dakika, trk ordusunun ilerlemesine balanmt. Nihayet 9 Eyll gn, paann ordusunun izmir'e girdii renildi. Sonuncu yunan askeri de kamt. ler taraf klandrlm, bayraklar, flamalarla sslenmiti, sokaklarda insanlar, gzleri yal kucaklayorlard. Oniki yllk felaketten sonra trk ulusu nihayet ban kaldrabiliyordu. Artk zafer mutlakt, sava bitmiti. Mezzinler, minareden minareye Allah'n bykln haykryor, camilerde durmadan Tanrya krediliyordu. En grkemli kutlama Ayasofya Camii'ndeydi. Selma ve annesi, zmir'in kurtulduu gn oraya gitmiler, kpr 86 kpr bir kalabalkla kucak kucaa, sevin gzyalar dkmlerdi. Onbe n sonra yunan filosu stanbul'u tcrkcdiyor, 11 Ekim'de bu kez igal ordular tarafndan istenen mtareke imzalanyordu. XV Selma somurtuyordu. Dn, oniki yana basmt. mrnn en mutsuz gn! Odasna getirilen bir sr armaann arasnda, bir byk kutu vard. Annesine Paris'ten gelen giysilerin konulduu kutuya benzer bir kutu! Gzlerini kapatm, sonra heyecanla atnda... camgbei renginde bir araf ve bir ferace bulmutu! Boaz dmleniyor, gzleri doluyordu. Kalfalar, kadnla ilk admn att iin onu kutlamlard ama o, bu "gezici hapishane"nin iine tklmay reddetmiti. Geleneklere boyun edii iin annesine ierliyordu. stelik araf kullanlmas, kk ehirlerde deilse bile, bakentte kalkyordu. k hanmlar bol araflarn, belde daralan bir dpiyese dntrmler, peeyi de yandan balanan bir ss haline getirmilerdi. Kalfalar kpryorlard: Onlar aifte, kt hayat sren kadnlar, ya da daha kts u Halide Edip ve benzerleri gibi okumular, ihtillciler! kadn zgrletirmek bahanesiyle, yzleri ak, topuklarn, hatla baldrlarn rtmeyen elbiselerle dolayorlar. Bir sultan byle eyler yapmaz, islam ahlkn ve geleneklerini korumak zorundadr. Ahlk m? Btn bunlarla ahlkn ne ilgisi var? Yzn, san gstermek, erkek iin deil de kadn iin neden ahlkszlk oluyordu? Selma'mn fkesi yatmyordu. Kzgnlkla Kur'an'n kapl. Artk yelerince arapa biliyordu, kadnlar ile ilgili btn sureleri gzden geirmiti. Hibir yerde, ama hibir yerde, kadnn yzn hatta san rtmesi gerekliine dair tek bir satr yoktu. Oysa eyhler, hoca efendiler, bunun gnah olduunu syleyip duruyorlard. Kur'an- Kerim sadece, derlitoplu bir kyafeti art kouyordu. Sclna ate pskryordu. Peygamberimiz, ei Aye'den bile yzn rtmesini istemi deildi. Onu toplantlara beraberinde gtrr, o da erkeklerle zgrce tartrd. Hazret-i Muhammed'in torununun (orunu, pee takmay srarla reddetmiti. "Allah'a kar gelmek olur bu" demiti. "Allah beni, gizleyeyim diye gzel yaratmad".

Selma, btn stanbul'un zgrl iine ektiinin farkndayd. stanbullular ilk kez ralat nefes alabiliyor, gelecee korkmadan bakabiliyorlard. Onlar titreten bu atei, Selma da btn benliinde duyuyordu. rf ve det mendireine arpan bir dalga gibi duyuyordu bunu. Sarayn ipek kapl duvarlarna, kalfalarn ince terbiyesine, annesinin hogrl glmsemesine arpan takn bir sel gibi duyuyordu bunu. Boulur gibiydi. Pembe salonun bir kesinde oturmu, somurtuyordu. Yaz masasnn nne oturmu yazd mektubu bitirmee alan Sulian, onun bu halini grmezlikten geliyordu. Birden darda ayak sesleri duyuldu. Hayri Bey ieriye haber bile gndermeden, giriverdi. Ondrt yllk evlilik hayatnda ilk kez, eini selamlamay ihmal ediyordu. nanlr gibi deil! nanlr gibi deil! Sultan endieyle ona bakt. Hayri Bey kendini bir koltua brakvermiti. Dnebiliyor musunuz? Ankara'daki Byk Millet Meclisi saltanat ilga etti. ,..:'. Hatice Sultan srad. .'-',. Yani, Sultan Vahdettin tahttan indirildi n demek istiyorsunuz? Hayr efendim. Saltanatn kendisi kaldrld demek istiyorum.' ' Kelimelerin zerine basa basa konuuyordu: ' . Bundan byle Trkiye'de padiah olmayacak, sadece bir halife olacak. Her trl siyasi yetkisi elinden alnm dini bir lider. te buyrun'. Eine bir sr gazete uzatt. Haber byk harflerle yaynlanmt. Hatice, gz gezdirip, omuzlarn silkli: mknsz! Kimse byle bireyi kabul etmez. slm'da, siyasi g ile dini g birbirinden ayrlamaz. Hayri Bey kuru bir biimde konumaa devam etti: ou milletvekili de buna kar km. Einin sknetine ierliyordu. * Tutucular, hatta lmllar bile Kemal'in grlerini paylamyorlar. Milliyetilerin gzetiminde meruti bir monari istiyorlar. Madem ounluktalar; niye kazanmadlar yleyse? Direnmelerini gren Kemal, krsye km, "Meclis ve herkes meseleyi tabii grrse, fikrimce muvafk olur. Aksi taktirde yine hakikat usul dairesinde ifade olunacaktr. Fakat ihtimal baz kafalar kesilecektir" demi. Muhalifler o saniye susmu. Paann akas olmadn biliyorlar. sava srasnda az kafa kesilmedi. Hatta milletvekillerinden biri "zr dileriz, biz soruna bu adan bakmamtk, imdi ne olduunu anladk" demee kadar gitmi. Korkmular dlekler! Birka saat sonra da Millet Meclisi, oy birlii ile saltanatn ilgasna karar vermi. Selma afallamt. Artk padiah olmayacak ...da ne demekti? Basz bir lke, herkesin istediini yapt bir lke olabilir miydi? Olamazd! Mustafa Kemal tarafndan ynetilen bir lke? O

baka... Birden iinde yeni bir umut dodu. Mustafa Kemal padiah olursa, belki o kalrolas araf giymek zorunda kalmazd. Ei Latife Hanm da, arkada Halide Edip de; etrafndaki dier kadnlar da araf giymiyorlard. Onlar zgrd. stedikleri gibi giyinmekte, diledikleri gibi sokaa kmakta zgr... Birden, babasnn getirdii haberin doru olmas, Trkiye'de padiah olmamas, Kemal Paa'nn lkenin yeni hakimi olmas iin dua etti. Tabii iin kts, ailede tahta kmay bekleyen ehzadelerin ne yapacaklarn bilmemeleriydi. Zavall Fuat Day, zavall Kasrga Day. Bu ie bozulacaklard. Ya Sadiyc? Sclma'nn glmesi tuttu. Hele kuzini, ok bozulacakt. Babas veliaht olduundan beri kurum kurum kurumlanyordu. Selma, teyzesi Kelebek Sultan'n, davetlerde rastlad gln kadnlar tanmlarken kulland bu kurumlanmak deyimini pek seviyordu. Bu kadnlarn 89 "hava" yerine "kurum"larmdar sz edilmesini pek anlayamyordu ama, yine de kelimeyi pak yerinde buluyordu! O srada odaya Kelebek Sultan girdi. Koyu renk bir elbise giymi, bir matem havasna brnmt. Ama Selma; gzlerinin parladn fark etmiti. Yanaklar pembe pembeydi. Yldz Saray'ndan hnkrn ilk ei, Birinci Kadnefendi'nin yanndan geliyordu: Kadnefendi ok endieli. Yeni vali Refet Paa, bugn leden sonra-saraya gitmi, hnkrn ekilmesi hususunda imada bulunmu. Padiah'd aSla feragat etmeyeceini sylemi. Herkes, ne olacan merak ediyor. Mustafa Kemal, kendisine kafa tutulmasna izin verecek insan deil. Acaba ne yapacak? Hnkr, hereyi bekliyormu... hatta hayatnn tehlikede olabilecei ima edilmi. Hayri Bey: Onu da bizi de ldrebilirler diye sze kart. Kemal'in dostlar bolevikler, ar ailesini ldrmekte tereddt etmediler. O vahiler ocuklara bile acmadlar. Selma kulaklarna inanamyordu. Ne yani? Sar Gl, kazanmas iin kendisinin ve ailesinin bunca dua ettikleri paa, onlar ldrtecek miydi? Olamazd. Annesinin de ayn dncede olduunu grnce rahatlad: Durum ok ciddi ama, abartmaya da gerek yok. stelik dostum, biz trkler o mujiklerden ok daha uygarz! Kelebek Sultan i ekti: Ya bizim tahsisatmz? Bundan byle nasl yaarz? Hatice Sultan yzn buruturdu: Dala az dantel satn alrsnz. Zaten artk ihtiyacnz da kalmayacak. Bakaca yorumda bulunulmamas iin, iine devam etti. Ertesi gn, Sadrazam Tcvfik Paa Babli'den karak mhrn padiaha iade etmee gidiyor, Refet Paa da kentin ynetimine, Ankara temsilcisi olarak, el koyuyordu. Polis ve jandarma emirleri ondan alacakt. eitli bakanlklara, her trl ii brakmalar talimat gelmiti. Meru hkmet artk Ankara'dayd. Ali Kemal birka gn sonra ldrlecekti. nl gazeteci, kemalistlere kar kmt. Berberinde yakalanarak, muhakeme edilmek zere zmit'e gtrlm, ancak buna vakit kalmadan, lin edilmiti. Haber sarayda tepki yaratt. nk Ali Kemal,

dncelerini savunan drst bir insan olarak tannyordu. Ama asl nemlisi, bu lin olay, polisin kendisini, eski rejimin insanlarn korumak iin tehlikeye atmaa hi de niyetli olmadn gsteriyordu. Padiah bile artk kendini saraynda gvenli hissetmiyordu. Ankara'daki Byk Millet Meclisi'ndc, baz milletvekilleri "ingilizlerin dostu" iin idam cezas istemiti. Hizmetkrlarn ou kamt. Hnkrn kurmay heyetinden bazlar da onu terk etmiti. Yldz Saray gn getike biraz dala boalyordu. Padiah iin en byk darbe, kendisine bunca kt tavsiyelerde bulunmu 90 olan eski sadrazam Damat Ferit'in ka oldu. Haber verdiklerinde ac ac tebessm etmi ve: Bana veda etmek cesaretini bile gsteremedi demiti. Sonra da, omuzlan biraz daha kmt. Ertesi cuma, Hatice Sultan llamidiye Camii'ndcki cuma selamlna, gitmee karar verdi. Padiahlarn cuma namazlarna katldklar bu trene, hnkr her zamanki gibi gideceini bildirmiti. Hatice Sultan, bu kt gnlerde dayanma iinde olduklarn gstermek istiyordu. arafa sokulmu Selma ile . birlikte, saltanat armasn tayan faytonuna binecei, srada, posbykl bir karadal olan arabac, bu kark gnlerde alelade bir arabaya binmenin belki daha iyi olacan hatrlatmak istedi. Baklarnda imekler akan Sultan dnd ve: Dne kadar saltanat arabas srmekle vnyordun dedi. Bugn korkuyor musun? Gil yleyse. Seni tutacak deilim. Kfhya paran der. Adam kendini savundu: zr dilerim efendim ama, oluk ocuk sahibiyim. Onlar yetim brakmaa niyetim yok. Sultan yumuad: Pekl. Haydi evine git. Bu ara, teki arabacy ar. Adam kzanp bozard: Efendim dedi. Onun da ihtiyar bir anac var. Olundan baka kimsesi yok. Zaten dn gitti. Hatice'nin baklar imek imekti. Bana haber vermeden mi? Cesaret edemedi. Utand. Her zamm o kadar iyiydiniz ki... Demek iyiliin dl buydu! bu noktaya gelince, gln oluyordu. Demek ki arabacmz kalmad. yi ki Zeynel burada. Bizi gtrr. Peesini sert bir hareketle bann stne all, her zamankinden hametli bir eda ile arabasna bindi. Hamidiye Camii iki kilometre uzaklktayd. Gelenee gre hanmlar, cuma selamln arabalarnn iinden izlerlerdi. Selma ile annesi geldiklerinde, Yldz Saray'nn kaplar henz almt. Hnkr ak bir arabann iindeydi. Arkasndan yaveri, drt ktibi, birka da zenci harcmaas yaya geliyordu. Ne bir vezir vard ne de bir resmi grevli. Selma hayretle bakyordu. Cuma selml

denen bu muydu? Gemiteki atafatl trenleri hatrlyordu. Srmalar, nianlar iinde ehzadelerin, damatlarn, paalarn sra sra hnkrn ardna sralandklar, marlar alnrken arabasnn ardndan yrdkleri gnleri. Bugn hereyi rengi kuruni idi. Cenaze alayndaki gibi! hani bunun atafat? Hani mavi giysileri iindeki mzrakl svariler. Hani "ok yaa padiahm" diye yeri g inletenler? Sadece, sessiz duran birka grevli asker. Sultan Validenin, asker niformasyla, hi bir nian takmam olarak, arabasndan indi. Hareket 91 etmek iin ok byk aba sarfetmesi gerekiyor gibiydi. ok zayflam, kmt. Selma, acaba hasta m diye dnd. Onu neredeyse tanmayacakt. Birka ay iinde ihtiyar bir adam olup kmt. Dnerlerken, Sultan ve kz grdkleri hazin manzara karsnda sarslm olarak, hi konumadlar. Ne sylense, yersiz kaacakt. Saraya bir ka yz metre yaklatklarnda, sokan alt tarafndan iki adam frlad. Atlar rkt iin, Zeynel dizginlere asld. Araba gcrdayarak durdu. Yrtk bir pantalon bir de asker ekeli giymi olan adamlardan biri Zeynel'e tabancasn dorulturken, dieri ban arabadan ieriye soktu: Hainler! Yaknda sizi geberteceiz. Yaasn Mustafa Kemal! Gelip geenler toplanm, hayretle olan biteni seyrediyordu. Birden bir kkreyi duyuldu: Defolun serseriler! Altm yalarnda bir kyl ileriye alld. Al al, moru mordu. Pis domuzlar. Kadnlara, hem de hereyi borlu olduunuz hanedan mensubu kadnlara saldrmaa utanmyor musunuz? Hemen af dileyin, yoksa ikembenizi deerim. Bu szlerin etkisiyle kalabalk iki adamn etrafn sard. Zeynel frsattan yararlanarak krbacn aklatt, araba ileriye frlad. Hercy o kadar abuk olmutu ki, Selma korkmaa bile vakit bulamamt. Ama adam, onu iten yaralayan bir sz sylemiti: "Hainler!" Bu nefreti ye kmsemeyi belirleyen deyimi biliyordu. galcilerle ibirlii yapm osmanl uyruundakiler iin sylendiini duymutu. Ama Selma ve ailesi... neden hain olsunlar? Byle bir hakareti yzne savurmu olmalar onu altst etmiti. Ban annesine evirdiinde, onun kaskat, baklar uzaklarda oturduunu grd. Anneciim, niin bize... Ses tonuna kendisi de at. Przl, titrek, tkenen bir soluk gibiydi. ... hain dedi? Sultan srad. Kzna o kadar hznle bakt ki, ocuk soruyu sorduuna piman oldu. Gzlerini indirdi. Annesi yumuak bir sesle: unu iyi bilin Selma diye sze balad. Dtnz vakit daima barp aracak ve size tekme alacak alaklar olacaktr. unu da bilin ki, osmanl hanedannn zaaf ve kusurlar ne olursa olsun, hibir vakit ihanet etmemitir. Dnmesi bile sama! Trkiye'nin ycelii, bizim de yceliimiz-dir. Ona ihanet edersek, kendimize etmi oluruz.

Saraya vardklarnda, Hayri Bey ve ehzade, Osman Fuat Efendi kendilerini bekliyordu. Olanlar endieyle dinlediler. Hayri Bey: Bunu bekliyordum. Bu sadece balang diye sylendi. Osman Fuat Efendi kalarn atl: Halacm, ltfen daha ihtiyatl olunuz. Bugnlerde ehirde herkes birbiriyle kavga ediyor. Ya, ingilizlerin derhal gitmeleri istiyen milliyetilerin 92 yada sk ynetim ilan etmek iin bahane arayan ingilizlerin tahriki ile atmalar srp gidiyor. ngilizler, kuvay milliyccilerin yarattklar karklklardan endie duyuyorlar, halta hnkrn tehlikede olduunu dnyorlarm. Padiah, General Harrington'dan muhafzlarnn arttrlmasn istemi. Hatice Sultan: ngiliz muhafzlar m? diye bard. li mi sadk trk kalmad? Halacm, bildiiniz gibi polis, ordu ve memurlar kemalistlerin emrinde. Bazlar inandklar; dierleri korktuklar iin... Sultan dinlemiyordu bile. Bu kez eine dnerek, soruyu tekrarlad: Hi mi sadk trk kalmad, Hayri? Damat, ask bir yzle, tesbilyle oynayp duruyordu. Bastonunu krd kavgalarndan bu yana, Sultanla pek az karlamt. Kendi dairesinden pek kmyor, hanedan ile yakn ilikide olduklarndan yirmidrt saat iinde grevlerinden alnan dostlaryla bir arada uzun sohbetlere dalyordu. u an, tartmaya hi niyeti yoktu ama einin dorudan sorusuna cevap vermek zorundayd. Gzlerini manikrl trnaklarndan ayrmakszm: Sultan'm, u an yaplacak en doru i, kadere raz olmaktr dedi. Yoksa isava kar. lke, oniki yldr kandan baka birey grmedi. Hatta Mustafa Kemal'den phe edenlerin bile, Trkiye'yi kurtard iin minnettar olduklarn sanyorum. Baka felaketlere yol amak istemiyorlar. Sultan glmseyerek eine bakt. Selma, bu glmsemede bir kmseme grr gibi oldu. XVI Ertesi cuma bardaktan boanrcasna yamur yayordu. Selma, annesiyle birlikte cuma selmlna gidemeyeceklerini dnd. Parka gidip gezinmek de sz konusu deildi. Gn, belli ki skntl geecekti. Uzun uzun esnedi, elini azna gtrmeden, koridorda kimsecikler yoktu naslsa, istedii gibi davranabilirdi. Birden Zeynel'i grd. Sultan'n dairesine koar adm gidiyordu. Selma dona kald. Aann bu kadar laubalice hareket ettiini hi grmemiti. Ar ar, sessizce yrmesi gerekirken, bu hi alk olmad kou, i yanaklarn hoplatyor, gln birgrnt yaratyordu. Merak, glme isteini bastran Selma: Aa, neler oluyor? diye bard. Aann kimseleri duyacak hali yoktu. Selma da Zeynel'in ardndan komaa balad. Annesinin odasna vardnda, aa tcmcnnallannn ncsndeydi.

Sultan'm... Azn amas ile, gzlerinden yalar boanmas bir oldu. Sultan bir koltuk getirip aay oturtmalarn iaret etli. Yzne souk su serpmelerini ve nane ruhu koklatmalarn emretti. Ortalarda nemli bireylerin olduunu sezinleyen emektar kalfalar, yavaa odaya szlmlerdi. Selma, kk bir tabureye oturmu, sabrszlktan dudaklarn sryordu. Birka dakika sonra, aa kendine geldi. Ayaa kalkt, el pene divan durdu. Sonra, ok ksk bir sesle: Padiah efendimiz... kat! dedi. Neye uradn aran Hatice, doruldu: Yalanc! diye bard. Ne haddine... Cmlesini bitiremedi, tkand. Kalfalar ile cariyeler, yardma koamayacak kadar akndlar. O srada berrak bir ses duyuldu: Anlat aa! Ltfen. Baylmak zere olan bu kadnlar arasnda tm cesaretini toplam olan Selma, hereyi renmek isliyordu. Bu sabah stanbul'u terk eltiler. Yanlarnda olu Erturul ve maiyetlerinden dokuz kii vard. ngiliz zrhls Malaya ile gittiler. Zeynel ban edi. Siyah istanbulini gzyalaryla slanmt. Selma iinden isyan etti. "Ne ayp! Bizlere bunu nasl yapabilir? A yamaklar, hnkr korkuyor derken, haklymlar. Bu szleri anneme naklettiimde kzm ve 'yamaklar ancak yamaklarn davranlarn anlarlar, bir sultannkini deil' demiti. Ama ite, onlar haklymlar. Padiah, bir a yama gibi davrand." 94 Odasnda drt dnyor, eyalar tekmeleyip duruyordu. "imdi neye benzedik. Hakkmzda ne dnecekler? Alak olduumuzu mu? Darya tek adm atmayacan." Onbc dakika sonra, fkesi yatan Sclma, ayaklarnn ucuna basarak odasndan kt. Saray sessi/.di. Oysa kendisine, her keden, yaklatnda kesilen fsltlar duyuyormu gibi geliyordu. Karlat kalfalar onu grmezlikten geldiler. "Bana bakmaa cesaret edemiyorlar, benim adma utanyorlar" diye dnd. Barmak istiyordu: Bana bakn, bana! Deimedim ben! Ben olsam kamazdm! Ben neysem gene oyum. Benden ne diye utanyorsunuz? Ama barmaa cesaret edemiyordu. Doruldu. Ba yukarda, yava yava yrmee balad. Bir sultann davranmas gerektii gibi... kendisini, saraya gelen en yeni klelerden biri gibi hissct.se bile! Bir de, her zaman alk olduu sayg gsterilmeseydi, kendini rlplak soyunmu sanacakt! Ertesi gn stanbul gazeteleri "ka" ayrntlaryla yazyordu. Hatice, sedire uzanm, halayklardan biri ensesini ovarken, Zeynel'den btn yazlar batan aaya okumasn istemiti. Haremaas, uygunsuz kelimeleri, hakaretleri atlamaa kalkyor, ama

Sultan' kandramyordu. Sultan en sonunda ylesine kmt ki aa, . istemeyerek de olsa, btn yazlanlar, en ufak ayrntsna kadar okumak zorunda kalmt. Yazarlarn hepsi, padiahn Trkiye'nin dmanlaryla birlik olduunun en belirgin kant olarak ingiliz gemisi ile kan knyorlard. Hkmdarn hazine'ye ait bavullar dolusu mcevher gtrd de yazlanlar arasndayd. stanbul Valisi, nelerin gtrldn tan olarak belirleyebilmek iin, Yldz Saray'nn kaplarn miihiirleinili. Gazetecilerin bir ksm da, hnkrn kutsal emanetleri beraberinde gtrdn yazyordu. Bu emanetler olmad taktirde, Trkiye, halife tayin edemez diyorlard. Bylece, slm dnyas zerindeki beyz yllk stnln kaybetmi olacakt. Selma iyice afallam biimde annesine bakyordu. Hnkr bunlar yapm olamazd, deil mi? Ama btn gazeteler de yanlamaz... yalan sylemezdi ya? Kendini bitik hissetti. Kmldayacak hali yoktu. Gzlerini kapatt, bugnn yaanmam olmas, gzlerini atnda hereyin eskisi gibi olmas iin dua etti. Ama Zeynel'in tek dze, przsz sesi "kaan" sularn sralamaa devam ediyordu. Anneciim niin, ama niin bunlar son noktasna kadar okutuyor? Birden bir sessizlik oklu. Selma gzlerini atnda, Sultan Vahdettin'in en sevgili haremaas olan Nesim Aa'y grd. Odaya yeni girmiti. Hatice Sultan, gzlerinde bir mit , doruldu: Seni gnderen Tanr'ya krler olsun aa! Yklmakta olan bir dnyada, sadk bir hizmetkra olan minnet duygusunu belirtmek iin, oturmasn rica etti. Ama aa otunnad. Saltanat sallantda iken, sulamalarn ve iftiralarn yapld bir srada, gerekli saygy gstermek iin 95 srarcyd. Hatice Sultan stelemedi. Aann gsterdii incelie minnet duydu. Hereye ramen, gemiteki gibi davranmas uygundu. Nesim Aa, yal gzlerle anlatmaa balad: Efendimiz gidilerinden bir gece nce bendenizi artt. Byk srrn aklad ve birka bavul hazrlamam emretti. Kendilerine bakmak cretini gsterdim. Gzleri kpkrmzyd. Bana "idareli davran. Az ey al" buyurdular. Sadece yedi takm elbise, bir de arzulan zerine, clus treninde giydikleri merasim niformasn koydum. mer Yaver Paa'dan ka paras olduunu hesaplamasn istedi, sonra glme ile alama aras bir sesle bana: "Birka gn iinde bize katlrsn, ama sevgili Nesim'im, byk skntlara hazrlkl ol, nk btn ailemi besleyecek, yelerince param yok, ancak bunu kimseye sylemeyeceine yemin et, nk halk, byklmz paramza gre ler" dedi. Selma, "Ne tuhaf!" diye dnd. "Oysa anneciim hep, asaletin zenginlik ile ilgisi yok" der. Ya hnkr dediinde haklysa? Rus subay ile kk kznn ekmek isterken, uak tarafndan kovulularn hatrlad. rperdi. Onlar da byle birey mi bekliyordu?

Nesim Aa anlatmaa devam ediyordu: Padiahmzn kullandklar yakut tal altn sigara tabakasn hatrlyor musunuz efendimiz? Gitmelerinden bir gn nce, Yaver Paa'dan hazineye teslim etmesini, makbuzunu da getirmesini istediler. Orada bulunan Zeki Bey ve Albay Richard Maxwell hayret eltiler. Efendimize, d lkelerde yaayabilmeleri iin bir ka deerli para almalarn tavsiye ettiler. Hnkrmzn sarardn grdm. Albaya buz gibi bir sesle: "Gsterdiiniz ilgiye teekkr ederim, ama zerimde bulunanlar bana yeter. Saraydaki eyalar devlete aittir!" dedi. Sonra hmla Zeki Bey'e dnerek, "benimle byle konumana kim izin verdi?" diye sordu, "hanedan lekelemek mi istiyorsun? Bil ki, ailemizde asla hrsz olmamtr, defol!" Gittii gn zerinde 35000 ingiliz liras kt para Vard. Gerek bu, bir tank da bcjin. . Herkes dnd. ehzade Osman Fuat ile, yanndaki uzun boylu, subay niformal biri eikte duruyorlard. Byle, teklifsizce konuan da oydu. Kalfalar akn, birbirlerine bakyorlard. Odadan kmalar gerekirdi ama, meraklar, terifat bastrd iin, yzlerini rtmler ama yerlerinden kprdamamlard. Sultan, gr salarn yabancya gstermemek iin, alkanlkla bartsn and. Bulamaynca omuzlarn silkti. Artk... ne nemi vard! Olaylar, kurallar nemsetmeyecek kadar vahimdi. Gsterdii cesaretten dolay mahcup, odann dibinde, gzleri yerde dikilip duran o adam da tanyor gibiydi. Onu uyaran Selma oldu: Anneciim, hatrlasanza, tavan arasndaki fare! Sdma'nn adam tanmas biraz vakit almt. Karsnda duran gl kuvvetli adamn, tavan arasna sakladklar kaakla hibir benzerlii yoktu. Onu, yeil gzlerinden, uzun siyah kirpiklerinden tanmt. O tarihte, "ahu gzl" diye dnmt. ehzade Fuat, zr stne zr diliyordu: 96 Sultan'm bu ani giriimizi ltfen mazur grnz. Ama sarayda, geldiimizi haber verdirecek lek kii bulamadk. Arkadam Mirliva Kerim, padiahmz efendimizin gidileriyle ilgili ylesine artc bilgilere sahip ki... onlar size nakletmesini istedim, ok iyi dnmsnz yeenim. Esasen kendileriyle ile eskiden kalma bir dostluumuz var. Sultan, ehzadenin ardn grnce glmsedi. Herkesi artmaa baylrd. Osmanl toplumunun, uyulmasn kendisinin de zorunlu bulduu kaskat kurallarn arasra inemekten holanrd. Beylere yer gsterdi. Halayklara erbet getirmelerini syledi. Solma, "anneciim lm deinde bile erbet ikram edecek" diye dnd. O ise, konukseverliin, en kt koullarda bile, bu ikramc ynn sama buluyordu. Ama annesi "usuller, yava ve ar davranlar, darbeyi yumuatan kadife yastklardr" derdi. Solma, bu gr hi paylamyordu. Onun istedii, hayatt, yle yumuak, ar lop lop bir yaam deil... keli, kenarl, alar olan, cvl cvl bir hayat! Subay ekiniyor gibiydi. Bir ka kez ksrdkten sonra, sze balad:

Her ne kadar bir kuvay milliyeciysem de, aramzda saltanatn ilgasna zlen pek ok kii bulunduunu sylemek istiyorum. Kemal Paa'nn niyetlerinden, oktandr kukulanyorduk. Ama memleket ile saltanat arasnda bir seimde bulunmamz gerekiyordu. Bu ok da zor oldu. nk bir osmanl subay olarak, padiaha sadakat yemini etmitik. Aramzdan istifa edenler oldu. Ben ise, ailenize olan ballma ramen, kalmaa karar verdim. Trkiye'nin, askerlerinin tmne ihtiyac var. Mirliva Kerim'in syliycceklerini dikkatle tasarlad anlalyordu. Ama yine de huzursuzdu. Kalfalar nefeslerini tutmutu. Sultan parmandaki yzkle oynuyordu. Birden basn kaldrd: Sanrm Kerim Bey, ruh halinizi anlatmaa gelmediniz dedi. Solma srad. Annesi bugne kadar, kendinden aa derecedekilerle hi byle konumu deildi. Ama acaba artk karsndakini yle deil de, yeni iktidarn bir temsilcisi olarak m gryordu? Belki de byle bir k yapmas, bu yeni iktidara karyd. Mirliva kzard. Solma kalkp gideceini sand. Oysa, ac bir tebessmle eildiini grd. Aslnda Sultan'm, sadece gemite grdm iyilikleriniz nedeniyle buradaym. Yanlmn. Demek ki baz eyleri badatrmak mmkn olmuyor. Hatice Sultan dudaklarn srd. indeki yara, haksz davranmasna yol amt. Ama artk olan olmutu. zr dileyecek deildi ya! Sadece: Sizi dinliyorum dedi. Szlerini tatl ve yumuak bir biimde sylemek istemiti ama, sesi emir verir gibi kmt. ehzade Fuat, diplomata sze kart: Haydi dostum, hepimiz meraktan lyoruz. Gitme isteine kar koyan mirliva, kararl biimde koltuuna yerleti. Anlatmaa balad: 97 Hnkrn deniz yaveri ocukluk arkadamdr. Bu sabah bana geldi. Altst olmutu. Bana anlattklarndan sonra, hnkr kamaa itenin Ankara olduunu syleyebilirim. Odada mrldanmalar duyuldu. Bu adam alay m ediyordu? Albay aldrmadan konumasn srdrd: Padiahn tahttan feragat etmeyi reddetmesi zerine, Ankara btn abasyla onu rktmek istedi. Halkn, onu lin edecei sylentileri karld. stanbul valisi Refet Paa'ya, saray civarnda gsteriler dzenlemesi emri verildii, onun da bu emri kabul etmedii syleniyor. Drt yl sren igalden sonra, esasen km olan padiah, bsbtn ileden karlmak istendi. Baar da saland. Hnkrn ka, kemalistler iin ne byk nimet! hanet suu ile yarglanmasna da gerek kalmayacak. Byle bir mahkeme, kamuoyunun byk ksmn kendilerinden uzaklatrm olurdu. Hkmdar kamakla yalnz halkn gzndeki saygnln

kaybetmekle kalmad, btn ailesini de lekelemi oldu. Bu da, kenalistlerin ellerini kirletmelerine gerek kalmadan; saltanat iini zmlemi oldu.l Sultan: : Ankara'nn kar ortada! diye sze kart. Ama basklar ne denli ar olursa olsun, padiah kamamalyd. ehzade: erefimize leke srd, diye ekledi. Tuhaf olan, padiah sulayann kendi ailesi, savunann da kemalist bir subay olmasyd. Padiah kamakla hi kukusuz bir isava nlemi oldu. Rcfet Paa kendisini uyarmt: "Feragat etmeyecek olursanz, kan dklecek." Belki de padiah, mminlerin ba olarak, slm lkeleriyle bir ittifak kurup, gnn birinde geri dnmeyi tasarlyordun Herhalde hanedandan hikimsenin, sadece halife unvan tayarak, yerine padiah olmay kabullenmeyecei kanatiyle ayrlmtr. yle mi? Hatice Sultan, alayl bir tebessmle devat etti: Yaknda grrz. Padiahmz hayaller kurmu olmal! ehazadelerimi-zin hepsi de kahraman deil! 'Atatrk adl kitabmla, Mustafa Kemal'in nl biyografi olan Lord Kinross, hnkr gzetmekle grevli deniz subaynn. 17 Kasm 1922 gn sabah saat 6'da, padiahn gizli bir bahe kapsndan karak bir ingiliz ambulansna bindiini grm olduunu yazmaktadr. Tel iinde, ayanda terlikleriyle birbuuk kilometre koup, nihayet bulabildii bir faytonla drt kilometre uzaklktaki Babli'ye gitmitir. (Btn yol, yarm saaten fazla srmemitir) Vali, gidip uyumasn, kendisinin de, Mustafa Kemal'e telgraf ektikten sonra, tekrar yatana dneceini syleyerek deniz smi iyim hayrette brakr. te yandan, ngiltere Bykelilii'nin Londra'ya gnderdii telgraftan. Malaya zrhlsnn saat 8.45'te hareket ettii bilinmektedir. Lord Kinross'un anlattklarna baklacak olursa kenalistlerin, ingilizlerle mutabakat halinde, hnkrn kan kolaylatrdklar anlalmaktadr. Valinin haber ald saat ile Malaya'nn hareket saati arasnda iki saat onbe dakika vardr. Bu sre iinde hkmdar aramak iin hibir giriimde bulunulmamtr. 98 Ertesi gn, Veliaht ehzade Abdiilmecit Efendi, kemalist hkmetin nerisini kabul ederek, Vahdctlin'in yerine halife oldu. 24 Kasm 1922'de Topkap Saray'nn Kutsal Emanetler blmnde, Ankara'dan gelen bir heyetin nnde, halifelii resmen tannd. XVII

gm mangal iindeki ate oktan snmt. Cariyeler ancak akama doru mangal yakacaklard. Kurtuluun birinci yl olan 1923 ylnn ocak aynda, kmr sknts ekiliyordu. Btn stanbul, tek gzl evlerde de, saraylarda da titreiyordu. Sultan ayrcalk islemedii halde llayri Bey, bakanlklarda hfd almakta olan birka arkadana konuyu amt. Bouna! Eskiden, hanedan mensuplarna hizmet etmekle vnenler, bugn kaacak delik aryorlard. Selma-, ii samur kapl kaftannn iine gmlm, hareketsiz duruyordu. Odasndaki ipek seccadeye araf sermiti. Pembe, yeil ve camgbei olanlar! Onlara bakp dalmt, artk bu araflara kzmyordu, onlar kurban etmee karar verdiinden beri, stelik gzel de buluyordu. te... kendilerine gre gzel! Kk, zayf, sarn bir ocuk hafif admlarla odaya girdi. Bu ekerpare idi. Gzel tatar kz Glnar, Yldz Saray'na gittiinden beri, en iyi arkada oydu. Glnar gideli birka ay olmutu ama, Selma bu gidii her dnnde, kzgnlktan kpryordu. Glnar'n gidii birka saat iinde kararlatrlm... kendisi ancak ertesi gn haber alabilmiti. ki arkada birbirlerine veda bile edememilerdi. Sclma'nn gcenmi olarak sorduu sorulara, Sultan'n da, kalfalarn da cevaplar bir olmutu: Glnar'n bana, kadncfendi tarafndan fark edilmek gibi bir devlet kuu konmutu. Kadncfendi onu nedimeleri arasna katacak ve iyi de bir ksmet bulacakt. stelik Glnar, arlk ondrt yana basmt, yani kadn olmutu! Bundan iyisi can sal idi! Bizim iin bundan iyisi... i.te bu! Selma, merasimle eline makas akl. ekerpare korku iinde: Bunu yapmamz art m? diye sordu. art! Arkadann korkmas onu bsbtn harekete geirdi. Kararllkla arafa eildi sonra makas darbeleriyle, araflar katletti: "Bu sana! Bu da sana! Bu sonuncusu da sana! Beni hapsetmee yeltenmek ne demekmi anlarsnz!" ekerpare de yreklenerek yardmna geldi. Sessizce, zorunlu gnaha girmenin bilinci iinde, ince kuman altn stne getiriyorlard. Ne de uzun iti! Bu kadar sreceini tahmin etmemilerdi. Selma: Acele edelim diye sylendi. Biri gelip iimizi engelleyebilir. Makas brakm, drt elle, cezbeye kapl m casna, kuma paralyorlard. Sonunda amalarna ulatlar. Geriye dn olmayan bir rii baarmann St msi

100 huzuruna ermilerdi. Paraladklar ipek kumalarn hrts, kulaa ne de ho geliyordu! zgrln bu tok ve dokunakl sesi ne de heyecan vericiydi! Ayaklarnn dibinde, enliklerdcki kurdelelere benzeyen paavralar serilmi

duruyordu. Selma: Sra paketleri yapmaa geldi dedi. Biri Halide Edip dieri Ltife Hanm'a. Sanrm memnun kalrlar. Selma'nn zmir'in igali zerine yasl insanlar bylemi olan Halide Edib'e ayr bir hayranl vard. Sultanahmet mitingi aklndan km deildi. O tarihte dokuz yandayd ama, sanki dnyaya o gn gelmiti. Ama son zamanlarda gzde olan, Mustafa Kemal'in en akrak ei Ltife Hanm'd. Her giriimini ilgiyle izliyor, Matmazel Roz'un saraya gizlice getirdii feminist dergilerde kan yazlar merakla okuyorlard. Ltife Hanm "kzkardelerini" zgrletirmee ve nc olmaa karar vermiti. Byk Millet Meclisi toplantlarn izleyen ilk kadn olduktan baka, einin alma odasnda milletvekillerini kabul etmekle herkesi akna evirmiti. Politikaya karmakla m sulanyordu? Kahkahalar atarak, kadnlarn bundan byle lkelerinin kaderinde sz sahibi olmaa haklar olduunu hatta bunun bir grev olduunu sylyordu: Gazi'nin einin ukallklarna kzan Hatice Sultan, syleniyordu: Zaten kadnlar lke kaderinde herzaman sz sahibiydiler. Ama bunun rtkanln yapmyorlard. Yzyllar boyu, kadn sultanlar, kafes ardnda Divan toplantlarn izlemile, hkmdara tavsiyelerde bulunarak imparatorluk politikasna yn vermilerdir. Dou'da her akll kadn, kocasnn kararlarn etkiler. Ancak bunu iln etmemek basiretini de gsterir. u Ltife Hanm, kendilerini gstermedike, seslerini duyumadka yaamadklarn sanan Bat'l kadnlar gibi davranyor. Ancak ocuklar ve ilkel kavimler byle davranr. Selma, ne diyeceini bilmeden, ban sallayp duruyordu. Nasl oluyor da annesi anlamyordu? Ltife Hanm'n kibirli ya da ukal olmasnn ne nemi vard? nemi olan eski alkanlklar altst etmesi, parmaklklar krmas, kapal haremleri biraz havalandrmas idi. "Anneciim, siz de benim kadar sklmyor musunuz? Yoksa kaderinize ba m eiyorsunuz? Ba emek? Bu szck, imparatorluk azametine hi de yakmyor. Acaba anneciim zamanla feylesof mu oldu? Ama ben? Ben gencim, yaamak istiyorum!" Selma derin bir nefes ald, kendini yle gl, byk iler iin ylesine biilmi kaftan hissediyordu ki... usuz bucaksz ayrlar karsnda tan vakti rperen saf kan atlar gibi titriyordu. ekerpare sordu: Ne yapacaz? Selma, arkadann sesiyle kendine geldi. Ya evet... kahraman belledikleri o hanmlara ne yazacaklard? Oniki yanda olduklarn, oktanberi onlarn gelmelerini beklediklerini, onlara yardma hazr olduklarn, darda hayat cvl cvl iken daha fazla hareme kapanp kalmak istemediklerini, oradan kurtulmak istediklerini, savaa katlmak istediklerini, aksi taktirde... leceklerini! ekerpare hayretle: lmek mi? diye sordu.

Tabii! 101 Selma, sert sert arkadana bakt. Saraya gelmee devam eden satc kadnlarn konumalarndan rendii, Matmazel Roz'dan ard gazetelerde okuduu herey onu kabna sdrmaz olmutu. lkesinde byk deiimler oluyordu, stanbul bir devrim yayordu ve o, Selma, nak ilemek zere kapanp oturmaa mahkm ediliyordu! Birka gn nce, Halide Edib'in dernei tarafndan kurulan yeni kz okullarndan birine gitmek istediinde, Sultan'n gzlerinde imekler akmt. retim dzeyinin ok iyi olduu sylendii iin, srar etme cesaretini gstermi ama annecii ona cevap bile vermemiti. Selma yine de cesaretini kaybetmiyordu. Ilerzaman amacna ulamasn bilmiti. Yaknda Halide Edip ile Ltife Hanm gelip annesiyle konuurlard. Bu ara kendisi hazrlk yapmalyd. ekerpare ile birlikte, stikll Sava'nda yararllk gstermi kadnlarn yklerini defalarca okumulard. "Asker Sahne" adyla tannan ve gsterdii olaanst cesaretten dolay madalya almaa hak kazanan Mnevver Saime'nin hayat hikyesini ayrntlaryla biliyorlard. Dn gecesi kocasyla birlikte daa kp etelere katlan Makbule'nin maceralarn, 9. Tmen'in bir blnn banda fransz kararghn basp ehit olan Rahmiye'nin kahramanlklarn ezbere biliyorlard. Haremde yetien nadide iek kavram, artk onlara sama geliyordu. Mustafa Kemal'in de belirttii gibi, bu kadn kahramanlar olmasayd sava kazanmak mmkn olmayacakt. Ltife Hanm "Sava bitti ama mcadele sryor" demiti. Gerekten de her geen gn, Selma ile ckcrpare'nin heyecanla izledikleri bir yenilik daha oluyordu. Yunan igalciye kar srdrlen savatan ok, bu sava kendi savalaryd. Emniyet Mdrl, iranvaylardaki, trenlcrdeki, araba vapurlarndaki, kadnlar erkeklerden ayran blmeleri kaldrtmt. Kadnlar bundan byle, artk hi bir ceza vermeden, kocalarnn yannda oturabileceklerdi. Lokantalarda ve tiyatrolarda da durum aynyd. Ama bu deiiklikleri, hakarete, hatta btn bunlarn slm'a aykr olduunu syleyen tutucu takmn saldrsna urama korkusu yznden pek az aile uygulayabiliyordu. Asl kyamet, stanbul nivcrsitesi'nde bundan byle karma eitim yaplacann iln edilmesiyle koptu. O gne kadar snflar, niversiteye gidebilen pek az gen kz korumak zere, kaln perdelerle ikiye ayrlmt. Ama artk imdi mslma aileler, dikenli bir sorunla kar karya idiler. Ya kzlarnn okumalarna ara verecekler ya da onlar ilelebet kocasz kalmaa mahkm edeceklerdi. nk en ilerici genler bile, kadnn zgrln kazanmasn hararetle savunanlar bile, i evlilik gibi ciddi bir konuya geldiinde, annelerinin setiine raz oluyorlard. Anneler de zenle, dikkatle, hi bir erkein yzn grmediinden emin olduklar kzlar seiyorlard. I

102 Gne batmak zereydi. ekerpare kalktnda, saat 5 olmutu. Annesinin yanna dnmeliydi. Yalnz kalan Selma, iki kme halindeki rengrenk kuma paralarna bakyordu. Glgeler oday sarmaa balamt. leden sonra varlan gzel kararlara imdi belirsizlikler stn geliyordu. Ne oluyor cicim? Pek zntl grnyorsunuz. Oh! Babacm! Her trl protokol unutan Solma, babasnn kollarna alld. Onu en az bir haftadr grmemiti. Damat, son zamanlarda hareme pek gelmiyordu. Eskiden, onu grmek istediinde Hayr Bcy'in dairesine gemek iin trl bahaneler yaratrd. Ama imdi, u oniki yana bast gnden beri, haremi selmlktan ayran kapdan geemiyordu. Kyametleri koparm, babacn grmek istediini sylemi ama kalfalarla haremaalanna sz geirememiti. "Arlk ocuk deilsiniz sultanm". Artk ocuk olmamak" ne anlama geliyordu ki? Baba sevgisine ihtiyac olmayacak kadar bymek mi,demekti? Tabii ki babas kendisiyle fazla ilgilenmemiti ama, okuduu ya da konuklaryla sohbet ettii zamanlar yannda olmak, yanbanda oturmak, Solma iin deeri biilmez bir mutluluktu. Ona hi sesini karmadan bakard... yle yakklyd ki! Kendisini kzdran ama ayn zamanda stn bir zeknn belirlisi olan alaycln, azametinin bir belirtisi sayd umursamazln, hereyini severdi. Onun varlna ihtiyac vard, ona baknca mutlu oluyordu. tenlikle eline sarkl: Baba, ltfen anneciime... Sarld el katlat, glen gzler glgelendi, buz gibi bir sesle: Kk hanm, postacnz deilim! dedi. Gsne koca bir kaya paras dmt sanki. Nefesi daralm, omuzlan kmt. Ban edi. Niin bu kadar sertti? Ne demiti ki? Birden anlad. Ne aptald! Haftalardan beri annesiyle babas Zeynel aracl ile konuuyorlard. Durumu birbirlerine anlatp, dedikodusunu yapan halayklar azarladn da hatrlyordu. te... imdi de kendisi patavatszlk etmiti. Oysa babas ne de keyifliydi! Srf kendisini grmek iin gelmiti. imdi her eyi berbat etmiti. Bu kez tatl bir ses: Ama babanza syliyeceiniz birey varsa, sizi dinlemee hazmn dedi. Selma susuyordu. Azn aacak olsa, hkrarak alayacan biliyordu. Babasnn alamak kadar sinirlendii baka bir ey olmadn da biliyordu. Ama konumalyd... Yoksa babas, kstn ya da annesinin yann tuttuunu' sanrd. Oysa bu doru deildi. O kimseden yana deildi, ikisini de seviyordu, ama o kadar farkl bizimde seviyordu ki, iindi iki ayr Sclma var sanyordu. in bu yann sk sk dnmt. Annesi kendisine glmsediinde, btn dnyay fethedecekmi gibi bir duyguya kaplyordu. Babas kendisine glmsediinde, btn dnyay unutup, mutluluktan

uacakm gibi oluyordu. Bu iki glmseme arasnda bir seim yapmak da istemiyordu. Glkle ban kaldrd. Parlayan gzleriyle uzun solgun yz, ince dudaklar, gz kenarlarnda yldzlar oluturan 103 binlerce kr inceledi. Ona, iine sokmak ve hep iinde tutmak istercesine bakyordu. Babas purosunu karp, su ortaym gibi gz kpt: Haydi cicim. u byk derdinizi anlatn bakalm! Baba, okula gitmek isliyorum. Anlyorum. Tabii size, sultanlarn gidebilecekleri bir yer olmad sylendi. Ama herkes gidiyor. Selma Sultan'a atlan ta grmezlikten gelerek, srar etti: Sreyya Hanm Hukuk Fakltcsi'nc gidiyor. Btn gazeteler resmini bast, Kemal Paa onu tebrik etti. "Trkiye'nin gelecei kadnlarn ilerlemesine baldr, halknn yans cahil olan bir lke, yar yarya fellidir" diyor. Hayri Bey, alkanlkla byklarn kvryordu: Hm! Sanrn, o sinin haksz olmad ender noktalardan biri bu! Selma kahraman hakknda syleneni duymazlktan geldi., yleyse, gidebilir miyim? Nereye? Okula tabii! Hayri Bey omuzlarn silkti. Syleyin bakalm... ne zamandan beri babalar, kzlarnn yetitirilmelerine karyor? stelik bir de anneleri sultan ise? Israr etmeyin. Sizin iin elimden hibirey gelmez. Gelir... ama istemi olsanz! Selma hrsndan al al olmutu. : Baba, artk dayanamyorum. lkemizde herey deiiyor, herey yayor. Sadece biz, hibirey olmam gibi uyuklamaa devam ediyoruz. Bu saraydan kmak istiyorum. IKMAK! Damadn yz hznlendi: Sakin olun yavrum, dedi. Belki sandnzdan da abuk kacaksnz... ama korkarm zleceksiniz. Ltife Hanm da, Halide Edip de, su orta satc kadnn sepetiyle darya karlp gnderilen mesaja cevap vermemilerdi. Selma ve ekerpare'nin btn mitleri krlmt. araflara gelince, Sultan nereye kaybolduklarn bile sormam, terzilere yenilerini yaptrmt. Bu seferkiler siyah ti! Ortaky Saray'nda hayal eskisi gibi sryordu. Ancak daha idareli gidiliyor, daha sade yaanyordu. Yeni vali sultanlarn tahsisatm kesmiti. Byk Millet Meclisi gln bir maa balamt. Buna ok da zlnmyordu. Tahsisatlar kslm tm dost ve akrabalar ayn sknt iindeydi. Hatice Sultan'n alayc biimde syledii gibi "Yeni zengin olmaktansa, yeni fakir olmak yedir!" Baz hizmetkrlara yol vermek gerekmiti. Ama teden beri aileden saylan evin adamlar vard. Sultan asl zen artk fakirlere yemek datlamamasyd.

104 Bunu, tasarruf olsun diye kaldrm deildi. Sofrasndaki tek tabat bile paylard. Ama hkmet buna benzer davranlar iyi karlamyordu. Osmanl hanedanndan olanlar, ortalkla pek griinmemeliydiler. Onun iin de Sultan, kapsn alana gizlice yardm edilmesi talimatn vermiti. yle de ok gelen vard ki! 1923 ylnda, stanbul'da ve bln lkede durum ktyd. On yllk sava ve igalden bitip tkenmi olan halk, sefalet iindeydi. Savatan nce 1 kuru olan ekmein kilosu 9 kuru olmu, etin okkas 6 kurutan 80 kurua kmt. Birka ayrcalkldan baka kimse, etin yanur yanaanuyordu. Yzlerce insan, alktan ve souktan lyordu. Ankara'daki karklklar yznden durum daha da ktlemiti. Btn yetkiler, Anadolu'nun bu nemsiz kasabasnda, Mustafa Kemal'in bakent yapma niyetinde olduu bu yerde toplanmt. Mustafa Kemal gemie srt evirerek modern, ileri Avrupa lkelerine benziyen bir devlet yaratmak istiyordu. Trk aydnlarn yz yldr etkileyen cumhuriyeti ve laik Fransa rnek alnacakt. "Cumhuriyeti ve laik!" in can alc noktas buydu! Hernekadar Byk Millet Meclisi Bakan, bandaki zafer tac sayesinde btn gc elinde bulunduruyorsa da, mcadele arkadalarndan ou "despota" eilimlerinden kukulanyordu. Kamuoyunun, Mustafa Kemal'in babakan olaca meruti bir monariyi bekledii srada, saltanatn nasl ilga edildiini unutmamlard. Gerekten btn meclis ve onunla ilk yola kanlar Gazi'den saknyordu. Sava srasnda onun etrafnda birlemilerdi, askeri dehasna gvenleri tamd. Ama imdi, yasal bir hkmet 'kurmak sz konusu olduunda, milletvekilleri sertliine ve dikballna tank olduklar bir kiiyi balarna geirmekten endie duyuyorlard. 1923 ilkbaharnda, Ali kr Bcy'in ldrlmesi onlar dehete drmt. Parlamentodaki muhalefetin balca liderlerinden biri olan Trabzon Milletvekili Ali kr sk sk Kemal'e kar kar, Halife Abdlmecit'in baz yetkilerinin yeniden verilmesini savunurdu. Bir sabah ls bulundu. Boulmutu. Katil ok abuk bulunmutu. Bu, Gazi'nin zel muhafzlarndan "Topal Osman" idi. Ancak konumaa frsat bulamadan, jandarmayla giritii atmada, lmt. Olay byk heyecan yaratm, Mustafa Kemal siyasi bir muhalifini yok etmekle sulanmt. Dehete den milletvekilleri, bunun bir uyan olduunu dnyorlard. Kendi parlamento grubunda bile muhalefetin arttn hisseden Mustafa Kemal, gl bir. halk destei salamaa yneldi. 1919'da, Milli Mcadele'yi yrtmek iin kurulmu olan cemiyetler, komiteler bakomutan olduu iin dorudan kendisine balyd. Bu yar askeri rgtten siyasi bir parti karacakt: "Halk Partisi". Bu partinin her kentte, her kasabada ubesi olacakt. Bunun iin lke apnda bir geziye kt: komite temsilcilerine "lkemiz hainlerle doludur! Uyank olun! Hkmet etme hakk sizin, Halk Partisi'nindir" dedi. Bu srada stanbul'da baz gazeteciler yeni "diktay" eletirirlerken, saltanatn geri getirilecei gibi baz iddialar

da ortaya attlar. Mustafa Kemal, Ankara'ya dnnde, devam ettikleri taktirde aslacaklarn bildirdi. Halka hitaben yaplacak bu tr konumalar yasaklanacak hatta gerekirse parlamenter 105 dokunulmazlklar kaldrlacakt. nk gerici ya da safdil diye nitelendirdii milletvekillerinin muhalefetlerine zor katlanyordu. Ancak bu son noktada baar salayamayacakt... "Safdiller", zerine oturduklar dal kesmeyeceklerdi. Btn bu gelimelerden bkan eski arkada Rauf Bey istifa etmiti. Eski arkadalar ve Milli Mcadele'nin en deerli isimleri Rahmi, Adnan, Refet, Ali Fuat, Karabekir ondan uzaklamlard. Mustafa Kemal'in elindeki ounluk gzle grlr biimde eriyordu. Sertliine ve retmenlik taslamasna tahamml edilemiyordu. Ncysi ki ordu onunla birlikti. Halk Partisi de btn lkede dallanp budaklanmaa balamt. Asl, asl nemlisi... bar imzalanmt! 24 Temmuz 1923'te, sekiz ay sren ok uzun grmelerden sonra, Trkiye'yi temsil eden smet Paa'nn bakanlndaki Trk heyeti ile Batl temsilcileri bir araya getiren Lozan Konferans, parlak bir baaryla sonulanmt: Trkiye bir imparatorluk kaybetmiti ama, artk zgr ve bamsz bir ulustu! Bunu da her eyden nce Mustafa Kemal'e borlu olduunu halk biliyordu! Selma son igal kuvvetlerinin ayrllarn her zaman hatrlayacakt. Asker treni grmek iin, annesiyle birlikte Dolmabahe Saray'na gitmiti. Teyzeleri ve kuzenleriyle birlikte, sarayn Boazii'ne bakan pencereleri nnde kmelenmilerdi. Ekim gnei mermer emeler zerinde oynayordu. Boaz'n her iki yakasnda halk rhtmlar doldurmutu. Saat 10.30'da, bahriye bandosu nde olmak zere, trk piyade mfrezesi meydandaki yerini ald. Beyaz ay yldzl krmz bayrak dalga dalgayd. Birka dakika sonra fransz birlii geldi. Arkadan italyanlar ve ingilizler yerlerini aldlar. Trklerin karsnda sra halinde dizilmilerdi. Bir kenarda kordiplomatik, hazrola gemieesine, dimdik ayaktayd. 11.30'da mttefik yksek komiserleri grnd: General Pelle, General Harrington Marki de Garroni. Srmal niformalar ve solgun yzleriylc! stanbul valisi heyecann zor saklayan admlarla ilerledi. Bando srasyla ingiliz, fransz ve italyan marlarn ald. Sonra trk mar, rzgrda dalgalanan al bayran glgesinde, ar ar gkyzne doru ykseldi. Mttefik birlikler trk bayran selamladktan sonra yerlerinden ayrldlar ve kendilerini bekleyen teknelere bindiler. Sava gemilerinden herbiri, kendi milli marlarnn eliinde, be yldr hkm srdkleri trk sularn terk etmee baladlar. Halk, sessiz, onlar gzleriyle izliyordu... Marmara'nn mavi sularnda ufak bir nokta oluncaya kadar... Dolmabahe Saray'n penceresinde, yetime anda bir kzocuu, annesinin elini skyordu, gzyalar iinde birbirlerine glmsyorlard.

Selma birka gn sonra, top sesleriyle yatandan frlad! ite bundan korkuyordu. "Gider gibi yapmlar, sonra btn gleriyle geri mi gelmilerdi?". plak ayaklaryla pencereye kotu, darya bakt. Tek bir sava gemisi yoktu, Boaz'da tek tk birka kayk ve birka balk teknesi sabah gneini selamlyordu. Oysa top atlar devam ediyordu. Dzenli, belli aralklarla. Selma, kzgnlktan yznn yandn hissediyordu. Bir srayta kaftann ald, iki er? 106 dakika sonra Sultan'n odasndayd: Hayr cicim. Ne ingilizler, ne franszlar, en italyanlar, hamdolsun, ne de yunanllar! Cumhuriyet iln edildi! Cumhuriyet mi? Fransa'deki gibi mi? Sclma bu soruyu sorarken. Matmazel Roz'un derslerini dinlemediine hayflanyordu. Sultan yzn buruturdu: Pek ok lrk iin cumhuriyet, zgrlk, eitlik ve kardelik demek... ama bunlardan hibirinin olmamasndan korkarm! Rauf Bey'in ok kzdn haber aldm. Bu ie birka saat iinde karar verilmi. Ona da, muhalefetteki yz kadar milletvekiline de haber verilmemi. Rauf Bey, bu iin Mustafa Kemal'in bir darbesi olduunu sylyormu. Ayn zamanda kendisini cumhurbakan setirmi. stanbul basnnn yazdklar da bu yndeydi. ounun bir hkmet darbesi gzyle bakt bu ii hazrlayana kar da pek hogrl deillerdi. "Cumhuriyet, milletin akana bir tabanca dayanarak iln edildi." "Birka gn iinde Mustafa Kemal taralndan hazrlanan ve evet efendimcilerc onaylatlan bir anayasa ile kurulan yeni lrk devleti bu mu?" "Gazi'ye verilen yetkiler, hibir padiahn sahip olamad kadar byk." Mustafa Kemal'i ayn anda baba, oul ve kutsal ruh olan kutsal lye benzetenler de kmt. Gerekten de btn yetkiler kendisinde toplanmt: cumhurbakan idi, hkmet bakan idi, meclis bakan idi, bakomutand ve Trkiye'nin tek siyasi partisinin ba idi. Meruti monari ya da Bat tipi demokrasi zlemi duyanlar iini bu tam bir oktu. Bundan sonra hibireyin, hibir kimsenin, Gazi'nin kararlarna kar kamayacan biliyorlard. Oysa halk sokaklarda bayram ediyordu. Trkler syleniyor, mealeler yaklyordu. "Cumhuriyet" neyin nesidir pek bilinmiyordu ama, her iyilik ondan bekleniyordu. Merkez hapishanedekiler bile "yaasn cumhuriyet, yaasn adalet" diye baryorlard. Selma iin, Trkiye'nin cumhuriyet ya da monari olmas fark etmiyordu, nasl olsa Mutala Kemal batayd. Kalbinin ta derinliklerinde kendisi iin hl "Sar Gl" olmasna karlk, baz kararlarna da kzmyor deildi. zellikle "kibar" stanbul yerine Ankara'y bakent iln etmesine kzyordu. Bundan oktandr sz ediliyordu ama kimse gerekleeceine inanmyordu. orak Anadolu topraklarnn ortasndaki bu khne kasaba, o gzelim, imparatorluun vnc stanbul'un yerini nasl alabilirdi? ki kla arasna bir yzk ta gibi oturmu, Hicret'ten on yzyl nce Apollon'un bir kehanetinden domu, btn kltrlerin, btn

uygarlklarn beii olan stanbul, Dou ile Bat arasnda yegne kavak idi. Bu nasl olabilirdi? Ama Mutala Kemal apnda biri iin, soru sormak bir lkst. O cevaplar yeliyordu. 13 Ekim 1923'te stanbul, onu dnyann merkezlerinden biri yapan bin yllk statsn kaybediyordu. Almet'in babas, damadn hizmetinden ite bu srada ayrlmaa karar verdi. Kemalizmin doruk noktasnda olduu u gnler, damadn ktibi olmak, pek ho karlanmyordu. Ankara'da yeni bir i bulmutu. Sclma, aylardan beri Ahmet'i 107 grmemiti. Daha dorusu, oniki yana bast ynden beri. Ama birbirlerine uzun uzun mektuplar yazmlard. Aracl da,- Kk Sultan'n bir dediini iki etmeyen Zeynel yapyordu. Ne var ki, Ahmet'le grmek istediini syledii vakit, kalarn atmt. Bamn tacsn ama biliyorsun ki, bunu yapamam! Aa bana tek yardm edecek kii sensin. Gidiyor. Onu son bir kez, mutlaka grmeliyim. yle yalvarmt ki sonunda aa daha fazla direnememiti. Onu o kadar seviyor, onun da kendisini ayn derecede sevmesini istiyordu ki Zeynel! Tek bir tebessm hereyi yaptrabilirdi... Sultan gibi glmsyordu! Vedalama "blbl yuvas"nda olmutu. Zeynel kapnn nnde durmu, onlara da onbe dakika vermiti. Ahmet en gzel giysilerini giymiti. Yz sararm, ayakkablarna bakyordu. "Onu grmek nereden de aklma seldi? Hi de memnun grnmyor... bilseydim! Oysa ne gzel mektuplar yazyordu. Niye konumuyor? te, imdi de kzaryor... zavallck, hi tutarl deildi zaten! Hakszlk ediyorum, mutsuz... ama ben de mutsuzum! Hem de ok mutsuzum! stelik ayrlan ben deilim, o. Tanrm, onbe dakika ne kadar uzun srermi. Konu benimle Ahmet, konu, yoksa patlayacam..." Ahmet! ocuk ban kaldrd. Alyordu. Ahmet, ltfen, alama. Alaman yasaklyorum. Alayacak biri varsa, o da benim. Sen mi? Neden sultanm? nk beni brakp gidiyorsun! "le bunu sylememeliydim. Ne de zntl duruyor... Susuyor. Kendini savunmuyor bile. Nasl savunsun ki? Babasn sulam olur. Hep byledir zaten, bykler hep ilkelerden sz ederler, ama ilerine geldiinde onlar unuturlar, fyi ki anneciim byle deil... Babam da., tabii!" zlme Ahmet, Ankara'da ok arkadan olacak. Beni unutursun. Ben mi sultanm?... unutur muyum? Ona ylesine bir bak frlatt ki, Selma utand, verdii acdan, paylamay beceremedii acdan tr uland. Oysa gideceini rendii vakit, yrei skm "ite... ak bu!" diye dnmt. Hatta kamalarn nermesini hayal etmiti. Belki de... kabul edeceini syleyecekti. Oysa o, tutmu alyordu. Elini bile tutmamt. Boaz dmlendi. Ahmet gidecei iin deil, ama aniden onu sevmediini anlad iin.

Ani bir hareketle salarn balayan kadife kurdeleyi karp Ahmet'e verdi. Almet'in yz aydnland. O kadar mutluydu ki, Sclma utand, yalan sylemi gibiydi. Ama alt taraf bu kurdelenin, sadece bir kurdele olduunu syleyebilir miydi? stelik kendisi de bu ilerden ne anlyordu ki? Birka gn sonra Selma scVgili Glfiliz'ini de kaybetti. Almet'in gidiinden sonra, en son, en sevgili arkada o idi. Bir sabah, bebei kucanda, alayarak gelmiti. Maliye Nezareti'nde alan kocas, Ankara'ya atanmt. Glfiliz gitmemekte drenmiti. Annesi belledii Sultan'dan, kendisini ve t 108 bebeini alakoymasn istemiti. Sultan saatlerce gen kadna, kocasn izlemek zorunda olduunu anlatmaa almt. Glfiliz'in yannda duran Selma, annesinden, olanakszd ama, bir zaaf belirtisini gstermesini dilemiti. Glfiliz'in dnme vakti olan, ufukla morlu altnl karaltlar belirene kadar... Bu zntlerden kurtulmak amacyla Sclma, gzel erkez kznn onuruna, haremdeki btn arkadalarnn katlacaklar bir gezi dzenlenmesini istedi. Hali srtlarnda, kz arabalaryla yaplan Kthane gezilerinin belki de sonuncusuydu... Sonbaharn son gnleriydi. Bakr rengi yapraklar arasndan szlen k, ta yollar aydnlatyordu. Alnlar knal, boynuzlan nazar boncuklu kzler, rengarenk, iekler ve yapraklarla bezenmi arabalar ekiyorlard. Sanki gemi gnlerde, ky aalarnn kanlarn ekercesine... erde, ipek perdeler ardnda, yastklara dayanm kadnlar, eski gzel gnlerdeki gibi, ene alp glyorlard. Tm bu neenin ortasnda, bir lek Glfiliz sessizdi. Ona dayanm olan Selma, elini tutuyordu. Gen kadnn baklar yreini paralyordu. Ahmet'in baklar gibi ac doluydu. Dudaklar "pek yaknda" derken, gzler "asla" diyordu. ok elenceli geeceini sand bugn, mezarlklar ziyaret, lleri anma gnne dnmt. Israr ettii iin piman olmutu. Glfiliz'i hep hoppa, vurdumduymaz olarak hatrlamak isterdi. Sanki by bozulmutu. akalamalara, verilen szlere, Glfiliz'in bir yl sonra stanbul'a gelip birka gn kalmas, Selma'nn da bydnde Ankara'ya mutlaka gitmesi vaadlerine ramen, birbirlerini hi grmeyeceklerini biliyorlard. Dolmabahe Saray'nda yeni halife, rahat bir hayat sryordu. Ellibe yandaki bu kibar insan, vaktini resim, mzik ve din konularla uraarak geiriyordu. Siyasi bir rol oynamak iddiasnda deildi. ok dindar olduu iin, 350 milyon msliimandan sorumlu olan cmir'l-mminin olma grevini ok ciddiye alyordu. Haftada bir kere cuma selmlna kyordu. Bu trene eski grkemini kazandrmak iin srar etmiti. Bu nedenle her cuma, ardnda kalabalk bir maiyetle, Ayasofya Camii'ne veya civardaki dier camilerden birine gidiyordu. Bir hafif svari mangasnn eliinde, bazan arabasndan inerek ahane bir beyaz ata biniyordu. Yoldan geerken, halk toplanp alklyordu. Bembeyaz sakal ve meneke rengi gzleriyle ok yakkl bir adamd.

Halife bazan altn yaldzl beyaz saltanat kay ile Boaz geip skdar Meydan'ndaki camie gidiyordu. Hatta bir iki kez, 1453'te 18 yandayken, Bizans' fethetmi olan Fatih Sultan Mehmet'in, sar ve giysisi zerinde sokaa kmt. Bu gsteriler ve halifenin halk tarafndan benimsenmesi, Trkiye'nin yeni hakimi tarafndan ho karlanmyordu. stelik, Abdlmecit bykelileri ve baz yabanc ziyaretileri hatta trk siyaset adamlarn kabul ediyordu. Bunlar . 109 arasnda stikll Sava kalramalan Rauf Bey ile. Refet Paa da vard ve kendisine hkmdarm gibi litabetmeye devam ediyorlard. Hatta Refet kendisine son derece gzel safkan bir at hediye etmi, halifenin her hareketini adm adm izleyen istanbul basn, bunu da btn aynntlanyla yazmaktan geri kalmamt. Abdlmecit istemedii halde, honutsuzlar mknats gibi ekiyordu. Bunlarn says pek oktu: eski aileler, emekli paalar, azledilen memurlar, eski saray mensuplar ve zellikle din adamlar. Zaferden sonra Mustafa Kemal dini geri plana itmiti. Ankara'da kadnlarn balar ak sokaa ktklar syleniyordu. Yaknda btn lkede ayn ey olacak deniyordu. Son rezalet... Gazi'nin bir heykeli dikilmiti. Hibir padiah, din nedenlerden, bunu gze alamamt. Yava yava, slm adna, gruplar oluuyordu. Camilerde ve meydanlarda hocalar ve eyhler "zndklar hkmetine" ver yansn ediyorlard. Eskiden, stikll Sava'nda, Mustafa Kemal'e 'yardan etmi olan tekkeler, ona cephe almlard. zel hayat eletiriliyordu. Bu ara, Ltife Hanm'n kskanlklarndan bkt iin boanm ve bekr hayatna dnmt. 1923 sonbaharnda Fikriye'nin intihar etmesi de Mustafa Kemal'in saygnln arttrmayacakt. Bir vakitler yakkl paasna delice k olan bu gen akrabas, boandn duyar duymaz Ankara'ya komutu. Sevdii adam ne isterse yapmaa hazrd. Kemal, onu istememiti. Ertesi gn bir hendekte ls bulundu. Tabanca ile intihar etmiti Artk sadece saltanat yanllar ve din adamlar deil, her trl arlktan bkan pek ok demokrat da halifeye ynelmiti. Abdlmecit pek iyi bir meruti hkmdar olabilirdi. Saduyusu olan, drst bir insand ve muhtemel bakanlaryla anlamazla decek kadar kiilik sahibi deildi. Mustafa Kemal ufuktaki tehlikeyi sezinlemiti. Bugne kadar yakn evresinde "ortaa uru" olarak niteledii hilafeti yok ederek, halk dorudan karsna almaa ekinmiti. Ama szn geirebilmek iin de onu ortadan kaldrmas gerektiinin farkndayd. Frsat yaratan yine Abdlmecit oldu. Hilafet makamnn gereklerini "lykiylc yerine getirebilmesi iin" tahsisatnn arttrlmasn istedi. Kemal'in cevab alaycyd: "Bir halifenin mtevazi yaamas gerekir. Esasen hilafet, mevcudiyeti kantlanmam tarihi bir kalntdr." Dmanlklar aa vurulmutu. Resm basn, zincirinden boanm gibiydi: "Halifelik ne ie yaryor? Devlete pahalya mal olan, saltanat

yeniden getirmee yarayan bir kurum." Ilml gazeteler ise "Hilafetin lkemiz iin paha biilmez deeri vardr. Kaldracak olursak, on milyon nfusu ile Trkiye, slam alemindeki nemini kaybedecek, Avrupa'nn gznde de nemsiz kk bir devlet olacaktr." diye yazyorlard. Bomba, 5 Aralk gn, Aa Han'n stanbul gazetesinde yaymlanan mektubu ile patlad. smailiye mezhebinin ba, halifenin aalanmasn knyor, ve ona "slm leminin sayg ve gvenini srdrecek biimde" davranlmasn istiyordu. Haber zararszd ama, mektup Londra'dan postalanmt. Bu frsat kamazd. Mustafa Kemal bunun bir komplo olduunu sylyor ye Aa Han'n trk ulusunu blmek istiyn d glerin ajan olduunu ileriye sryordu. 110 Mektubu yaymlama cesaretini gsteren yaz ileri mdrleri tutuklanarak mahkemeye sevkedilmilerdi. Bir "vatana ihanet yasas" karlmt. Buna gre cumhuriyete kar veya eski rejimden yana olanlar lm cezas ile cezalandrlacaklard. lke apnda tutuklamalar yaplyordu. Trkiye bir darbe eiinde yayor gibiydi. Abdlmecit frtnann gemesini bekleyerek, saraynda susuyordu. Ama Gazi bu ii bitirmee kararlyd. stanbul Valisi cuma selamln yasaklamt. Halife camiye gitmek istiyorsa, kiralk bir faytona binebilirdi. Svariler artk elik etmeyecek, saltanat kayna da el konacakt. ehzadenin tahsisat, ktip ya da danman kullanamayaca boyuta indirgenmiti. Hereye ramen kalmak isteyen sadk hizmetkrlara "kendi gvenlikleri iin" saray derhal terk etmeleri tavsiye edilmiti. Aradan iki ay gemiti. Mustafa Kemal, yllk manevralar izlemek zere zmir yresine gitmiti. Halifenin yaknlar yeniden mitlenmilerdi, olan biten demek ki sadece bir uyarym! Aslnda Gazi, askeri komutanlara danmaa gitmiti. Birka gnlk tartmadan sonra, osmanl ailesinin dini yetkisine son vermesi gerektiine onlar ikna edebilmiti. Ordu onunla birlikte, darbeyi indirebilirdi. Byk Millet Meclisi'ne hkimdi. Her zaman olduu gibi pekok milletvekili isyan edecek ama sonunda ona kar gelemeyecekti. Esasen nlemlerini almt. En nemli muhaliflerinden biri olan Rauf Bey'i artarak, Halk Partisi'nin ynetim kurulu nnde cumhuriyete ve bakanna sadakat yemini ettirmiti. Aksi halde meclisten ve lkeden karlacakt... Nelerin hazrlandn bilen ve bunlar nlemee gleri olmayan Rauf Bey ve Rcfet Paa, Ankara'y terk etmilerdi. 24 ubat 1924'te son bir k yapld. Eski rejim yandalarnn entrikalarn aklayan kemalist grup, hilfetin ilgasn istedi. Bir hafta sren kavgal tartmalardan sonra Byk Millet Meclisi 3 Mart gn ak oylamayla, sadece Abdlmccit'in deil hanedan mensuplarnn hepsinin lkeden derhal karlmasna karar verdi. gn iinde hepimizin gitmi olmas gerekiyor! ehzade Osman Fuat Efendi fke iindeydi. Bu sabah saat 9'da Hatice Sultan'n dairesine gelmiti. Halifenin, iki karsnn ve

ocuklarnn Orient-Express'le svire'ye gnderildiklerini renmiti. Mabeyincisinin anlattklarna gre, vali ve emniyet mdr gece yans gelmiler. Halife ktphanede kitap okuyormu. Hatta kaar korkusuyla, sarayn etrafn sardrmlar. Halife ok vakurmu. Sadece, hazrlanmas iin birka gn iin istemi. Herifler reddetmi. Halkn tepkisinden ekiniyorlar. Gazetelerin, haberi yirmidrt saatten nce yaymlamalar yasaklanm. Veliahtn bir an nce gitmesi isteniyormu. Bavullarn ancak toplayabilmi. Sabahn 5'inde, alanlar byk salonda toplanm. Herkes alyormu. Halife ok heyecanlym. Herkesin elini skm. Sonra "lkeme hi ktlk etmedim, etmeyeceim de. Aksine, lncee kadar hatta daha sonra, kalknmas iin dua edeceim" demi. 111 Sonra emniyet mdr onu bir arabaya bindirmi. Ancak Sirkeci stasyonuna deil de, her trl gsteriyi nlemek iin, kentten 25 kilometre -uzaklktaki kk bir istasyona gtrmler." Selma az bir kar ak dinliyordu. Hibircy anlamyordu. Yllar boyu igal kuvvetlerinden korkmulard. ngilizlerden, yunanllardan herey beklenirdi. Ama imdi, sava kazandktan sonra, halifeyi gnderen ve kendilerini kovmak istiyen trklcrdi... Dclirdiler mi ne? Her halde yanl anlama var. Anneciim, her zamanki gibi Fuat Day'y yattracak, ona anlatacak, hereyi yerli yerine oturtacaktr. Annesine bakt, yzn iki avucunun arasna alm "Srgn m? Olacak ey deil!" diye syleniyordu. chzadc-Paa, odada dolap duruyordu. Uyrukluumuzu kaybettik. lkeye bir dala ayak basmamz yasakland. Mallarmza el kondu, sadece kiisel eyalarmz gtrebileceiz. Hal! Unutuyordum.. Hkmet byklk gstererek her birimize 1000 altn lira veriyor. Bizi ancak birka ay idare' eder. t-c sevgili halacm. Durum bu. Sulular gibi cezalandrlyoruz. Hatta aramzda Trkiye iin kanm dkenler bile... Elini, sava alanlarnda kazand nianlarla dolu gsne gtrd. Dudaklar titriyordu. Selma, alayacan sand. Ba dnyordu. Yok, gerekten anlamyordu. Gitmek mi? Nereye? Ama niin? Ne kadar sreyle? Fuat Day "lelebet" demiti. "lelebet ne demek? stemeden barmt. Annesi ona dnmt. Nckadar da solgundu. Anneciim! Selma annesinin ayaklarna kapand. . * Doru olamaz bu, doru olmadn syleyin bana. Bizden ne istiyorlar? Ltfen anneciim, Fuat Day, cevap verin. Neler oluyor? Olan u ki Mustafa Kemal... Selma ferahlam olarak ayaa kalkt: Paa m? yleyse her ey yolunda demektir. Ona gidip, anlatp, kendisini yanlttklarn, ona kar asla hareket etmediimizi anlatrz. Hatrlasanza anneciim, Onun byk bir vatansever olduunu sylyordunuz... sava srasnda her gece kazanmas iin

dua ediyordunuz. Sonra, sakladmz o subay... Ankara'ya gidip her eyi anlatmalyz. Anlayacandan eminim. Annesi neden ban eviriyor? Fuat Day neden omuz silkiyor? Kimse onu dinlemiyor. ehzade: Sultan'm diye tekrarlad. Unutmayn, sadece gnmz var. Eildi ve sr'alle odadan kt. Sis... Selma, i ekmeleri, tela, gz yalarm, kklkleri, beklenmeyen iyilikleri, ihanetleri, sadakati hep bu sis perdesi ardnda hatrlayacakt. gn boyunca, odadan odaya, denk yapan, tekrar sken, katlayan, yerletiren ve aralarnda ekiip duran hizmetkrlarn ve haremaalarnn ayaklan altnda kalmt. gn boyunca bu grltden, bu karklktan, kalfalarn I r 112 sylenmelerinden, zellikle onu tescili etmek iin peinde dolap duran Matmazel Roz'dan kamak ilemiti. Du hayhuy iinde, sakin, dantel oymal sarayn tanmaz olmutu. Artk buras onun yuvas deildi: bu karklk ve grlt onu dala sras gelmeden kapdar etmiti. Sonunda odasna kapanm, unutmamak, hafzasna naketmek iin sevdii eyalara teker teker bakm, ama artk onlar grmez olmutu. imdiden belirsizlemilerdi. ki hizmeti byk bavulunu getirip ne gtrmek istediini sorduunda, iir kitab ile defterini bavulun dibine atm, gerisini hizmetkrlara brakmt. Hayri, bavulunun ok kk olduundan yaknnca da, kendi bavulunun yarsn onun eyalarna ayrmt. Onu evreleyen bu sis perdesinden baz renkli manzaralar grebiliyordu: annesinin elbiselerinin diki kvrmlarna mcevher diken terzileri... Sultann bunlar gtrmee hakk olduunu sylemelerini... ama gayretke bir gmrk ile karlamak korkularn... Hatta bir zmrdn, usulca birinin cebine girdiini bile hatrlyordu... sonra Zeynel, iyi kalpli Zeynel! Bir sandn stne km, herkesi azarlar, bir orkestra efi-gibi kollarn sallayp dururken... Btn bu karmaa arasnda, yeniden glmseyebilen, teselli eden, yattran Sultan'... Korkmayn ocuklar... birka aylk bir i... Halk bizi geri aracak. Halk, imdilik susuyordu. Hkmet gerekli nlemleri almt. Btn byk ehirlerde istiklal mahkemeleri kurulmutu. "Vatana ihanet yasas" halifenin ve hanedan mensuplarnn kovulularn tartacak olanlara da uygulanacakt. gn boyunca Ortaky Saray dostlaryla dolmutu. En azndan gzetime aldrmayanlarla... gn boyunca dnlp durulmutu: Nereye gitmeli? Dala nce hanedann hibir kadn mensubu lkesinden km deildi ve yallar arasnda saraylarnn dna km olanlar bile ndirdi. nce Fransa'dan, iklimi stanbul'unki kadar yumuak ve g masmavi, boaznn ad da "Akdeniz"olan Nis'tcn sz edilmiti. Ama sonunda Sultan, Beyrut'u semiti. "nk yanbamzda, abuk dnebiliriz." Selma, babasnn ne dndn merak ediyordu. Srgn kararndan beri onu grmemiti. Zavallnn, kitaplar, tm o ktlar ile,

ii bandan akn olmalyd. Birden onunla konumak istedi. Alayarak ellerini pp duran bu kadnlardan bkmt. Haremin kapsnda kimsecikler yoktu. Uzun koridorlar koarak gemi, onun dairesine varmt. alma odasnda kimse yoktu. Babas salonda da deildi. Odasndaki ekmeceler ak ve botu... Ok gibi, koridoru tekrar geerek annesinin yanna geldi: Anneciim. Babam? Babam nerede? Alk olmad bir tatllkla Sultan salarn okad: Cesur olun yavrum. Damatlarn seme haklar vard... Babanz gelmeyecek. Kelimeler bolukta yankland... Giderek ukurlaan, donan, bir boluk... taa gsnn, taa karnn iinde... parmaklarnn ucuna kadar olutu. "Gel..mi..ye.. cek." Anlamyordu. Btn vcudu arlamt. Oysa ba hafif hafif... uuyordu. Anlamyordu. Ona, veda bile etmeden gitmiti. 113 7 Mart 1924, sabahn saat 8'iydi ve her yer prl prld. Onlar istanbul'dan alp gtren trende, srann zerine bzlm olan Selma, onu terk eden vatanna bakyordu. Gzlerinin nnden yksek am ormanlar, prl prl dereler ve buday tarlalarndaki beyaz bartl kadnlar akp geiyordu. Yamur iseliyordu. IKl'NCBLM BEYRUT , Beni diledii kadar tokatlasn, gzlerimi indirmeyeceim. Bir kere szlanacak olsam, cn alm olacak, vurmasna gerek kalmayacak, af etmi olacak. Ona bu zevki tattrmayacam. Bu hakl olduunu kabul etmek anlamna gelir... Avluda, siyah giysili kadnn ve kzl sal kzn etrafnda, renciler, sessiz, kmelenmilerdi. Bir elence diye baktklar ey kzl sal kendini beenmiin aladn grmek bir drama dnmek zereydi. Mere Achile fazlaya kayordu, kzn bir yerini kracakt, o kadar zayft ki... Ne diye barmyordu ki bu aptal kz? Can acmaya balamadan barmak gerektiini bilmiyor muydu? "Mere"lcrin yrekleri yufka olur, lklara dayanamazlard. Rahibe durmutu. Yorulmutu. Selma enesini kaldrm, yzne de bir kmseme ifadesi vemiti. Celldn karsndaki inan kurban gibiydi. Bu dersi yz kere yazacaksnz. Hayr. renciler afallamt. Bu kk trk kz, amma da pekgzlyd! Mere Achile sarard: eytann birisiniz! Barahibc ne diyecek, greceiz. Etekleri ve kollar yelycpclck baralbenin odasna yneldi. Esmer bir kz ocuu Selma'ya usulca yaklat. Bu, byk drzi ailelerinden, yzyllar boyu Lbnan dalarna egemen olmu derebeyi ailelerinden birinin kz Emel idi. Kovulacaksnz. Anneniz ne der sonra? Beni kutlar. __??? Annem ailemize hakaret edilmesini asla kabul etmez. u szm ona tarih retmeni, yalancnn biri!

Rahibeler yalanc demek! renciler kulaklarna inanamyorlard. rencilerden bazlar, dierlerine, bu inanlmaz hakareti fsldamak iin gruptan ayrlmt. Ne olacan kestirmek olanakszd ama, herhalde ok eleneceklerdi. Koyu renkli tahtayla kapl odasnda Mere Marc, Tanr'nn kendisine ilham vermesi iin, han nnde dua ediyordu. Bu tipik bir bakaldr olayyd ama u k ailesi aleyhine konuturmaa zorlayabilirler miydi? Geen yl buna benzer bir sorunla karlamt: Hallar ile ilgili dersten sonra, snfta bulunan iki mslman kzn, babalar gelip, tek bir kelime sylemeden, okuldan almlard. Mere Marc'n Beyrut'ta ynettiine benzer kurulular Besanon 118 Srleri her dinden ocua akt. Amalar "yoldan km kuzularn" dinlerini deitirmek deildi ama, gnn birinde Tanr kelmnn, rzgrn tad tohum gibi, semeresini verecei midini hi yitirmezlerdi. Kap kere vuruldu. ekingen bir vurutu bu. Lcivert niformasn aydnlatan beyaz yakasnn stnde prl prl kzl salar, dik ba, yere akl baklar ile yle duruyordu. Derin bir reverans! Dorulabilirsiniz kk hanm! Mere Marc, fildii rengi uzun parmaklaryla masann zerine vuruyordu: Beni kararszla ittiniz ocuum. Benim yerimde olsanz, ne yapardnz? Sitem dolu baklarn, cevabndaki nezaketin krcln ngrmemiti: Yerinizde olmak erefine sahip deilim sayn barahibe. ...beM! Efendim? BarahibcM! Evet, sayn rahibe. MercMarc, itaatsizliini, yelerince franszca bilmeyiine balayarak, tatl bir sesle devam etti: Merc Achil6c kovulmanz istiyor. Snfta disiplini ancak byle salayabilecekmi. Selma susuyordu. Annesini dnyordu. Zavall annecii! Arkadalar kendisine "altes" diyecekleri yerde "aptes" dedikleri iin okula gitmeyi reddeden Hayri'den sonra, imdi de kendisi onu zm olacakt. Sultan'n zleceini dnnce, yelkenleri suya indirdi: Sayn rahibe, size bykbabanzn deli, bykamcanzn kanl bir cani, dier bykamcanzn ahmak, sonuncusunun da bir "alak" olduunu1 ezberletmee kalksalard, siz n> yapardnz? Mere Marc yeniden haa bakt. Sonra, gzleri parlayarak Selma'ya dnd: Efendimiz llazreli sa, adalar kendisini sahtekr sandklar iin armha gerildi. nsanlar, aplarna gre yargda bulunurlar. Aslnda tarih yoktur, sadece bak alar vard.

Gerei bilebilecek tek varlk, bak as olmayan varlktr. nk hibir yerde olmayp her yerde olandr. Tann'dr. Hayatlarn gerei bulmaa adam ve Hal Scfcrleri'ne katlm nl bir aileden gelen More Marc, onlara ihanet cunicsine huzursuzluk duydu. Birden bu ie bir son vermek istedi. Kararn aklarken sesi titriyordu: Tarih derslerine girmez, program kendi banza izlersiniz. Bu olay Sultan'a bildirmeme herhalde gerek yok... Oh! Teekkr ederim barahibem! Selma, barahibenin eline pp trk usul, bana koydu. aran rahibe: Tanr yardmcnz olsun ocuum dedi. Selma hi dnmeden, mslman adetlerine gre cevap verdi: Allah sizden raz olsun! Mere Marc'a sa, armhta glmsyor gibi geldi. ^Srasyla son drt padiah: V.Mrad. II.Abdlhamit, Reat, Vahdettin. 119 Osmanl bakenliylc kyaslandnda Beyrut, yzbin kiilik, sevimli bir tara kentidir. Glgeli baheler iinde, krmz kiremitli bembeyaz evleri olan gneli bir kent. Bat'da, Sultan'n oturduu Ras Beyrut semtinde, evlerin balkonundan deniz grnr. Selma ilk grdnde, maviliinin koyuluu karsnda afallam sonra yava yava, hlyalar ve zlemlerle dolu deiken saydamlklara sahip olan ve insana alama istei veren stanbul'un ve Boazii'nin aksine, Akdeniz'in gle ve hayat fkran bu manzarasna almt. Yeni evlerinin sahibesi lbnanh hanm, kendi deyimi ile "btn mahalle halk gibi" Trkiye'ye ve trklere baylyordu. ncir aalarnn ve kaln yaprakl bitkilerin bahesini ssledii evini beeni ile gezdiriyor ama akan oluklar, rzgrn ieri girdii doramalar grmezlikten geliyordu. En kkl snni aileler Ras Beyrut'ta otururlar. Franszlar gelene kadar, Osmanllar dneminde, ehrin hkimi onlard. Tam drtyz yl boyunca... urada, ttn rejisinin sahipleri Gandurlar ve limann denetimini ellerinde tutan Baltaclar oturur... le yanda, Dauklar, Bcyhumlar, ve Solhlar. Hepsi de muazzam zengindirler. Trkeyi arapa kadar iyi bilirler hatta atalar arasnda bir erkes ya da istanbullu bulunduu iin, (rk kan tamakla vnrler... Anlatmaa devam ediyordu: Bu yksek snni sosyetesi, burada gl bir aznl oluturan rum Ortodoks aileleriyle ok iyi geinir. Her gn, oyun oynamak iin buluurlar. Beyler poker oynarlar, hanmlar da kaasla. leden sonralar, civardaki tepelere karlar, at gezintisi yaparlar. zellikle ilkbaharda, bu tepeler nane ve kekik kokar. Sultan nezaketle ban sallyordu. O ban salladka evsahibesi cesaret bulup, anlatmaa devam ediyordu. Ilerbiri banka sahibi olan ve en gzel davetleri dzenleyen Sursoklar, Tradlar ve Tueyniler hakknda bilgi veriyordu.

Mslman ya da hristiyan Beyrut'un btn ileri gelenleri onlarn" maliknelerinde bir araya gelir. Hristiyan derken, Ortodokslar kastediyorum. Nesiller boyu, bakente yerlemi bir ka aile dnda, martiniler Beyrut'ta pek kalabalk deillerdir. ou dada yaar. Topraa ve kiliseye bal kyllerdir. Pek ok lbnanlnn aksine, martiniler kendilerini arap saymazlar. Fenikelilerden indiklerini sylerler. Hani u, Byk skender'in subay Ptolemayos tarafndan yok edilene kadar denizlere hakim olan kavim. te onlardan. Bunu kantlamak iin de, onyedinci yzyln ortalarna kadar tek kelime arapa konumadklarn sadece aran konutuklarn sylerler. Aslnda, stanbul'un blgedeki nfuzuna son veren fransz mandas, byk Lbnan devletini kurmu ve Beyrut'u, Fransa'nn 1860'dan beri koruduu hristiyan marunilere dayanan bir bakent yapmt. Bunlarn ou, Lbnan'da yerleik misyonerler tarafndan eitildikleri iin, mkemmel franszca konuurlard. Fransz mandas, bunlara ynetim kademesinde pek ok i salayarak, ticari kolaylklar tanyarak yava yava kente inmelerini tevik etmiti. Maruniler kentte kendilerine en sadk uyruklar oluturacaklard. Bu yeni 120 kentliler Erefye yresinde toplanmlard nk buras hemen hemen ssz olduundan, Beyrut'un batsnda, deniz kysndaki harikulade maliknelerin bulunduu yerlerden daha ucuzdu. stelik Erefiye'de, ounun akrabalarnn, bir kk evlerinin ve tarlalarnn bulunduu dadan da fazla uzaklam . olmuyorlard. te bunun gibi pratik ve duygusal nedenlerle Beyrut'ta ayr birer kltr ve din adac olan semtler olumutu. Ancak bu adacklar kapal deil, tam aksine, birbirlerine son derece aktlar. Nitekim yllar geike, "zenginleen" aileler Ras Beyrut'un merkezindeki k mahallelere tanp yerleiyorlard. te yandan, sakin, aalkl Erefyc Tepesi'ndc, kentin en kibar semti olan Sursok, yz yl nce kurulmutu. Ondokuzuncu yz yldan kalma Floransa-Venedik stilindeki lks maliknelerinde gzel Linda Sursok, uar Bustoslar, apkn Tueni kardeler, eskiden osmanl ynetiminde olduu gibi, imdi de fransz mandasnda ahane davetler dzenliyorlard. Deniz ile da arasnda yaylm olan Beyrut, her eyden nce elenmeyi seviyordu. Kabul etmek gerekirse franszlar da buraya Paris'in canlln, parlakln, havasn getirmilerdi! Topluluklar yanyana, hogr iinde yaadklar halde, yine de toplumsal bir dlama vard. Eski aileler, manda tarafndan korunan bu dadan inmelerin birka yl iinde gelenekleri, grenekleri olamayan "sonradan grme" zenginler olularna katlanamyorlard. Eski beyrutlular ile yeniler arasndaki bu mesafe her geen gn daha oalyordu. Oysa fransz mandas sadece marunileri tevik etmiyordu, mslman topluluu iinde de salam destekler aryordu. Yksek snni tabakadan hibirey beklenemeyeceini biliyordu nk Lbnan devletini kurmakla, onlar ingilizlerin vaadctliklcri ve

Suriye'yi, Lbnan' ve Filistin'i ierecek olan arap kralmdan yoksun brakmlard. stelik, fransz mandas, iyice yerlemek amacyla, zengin snnilerin ekonomik ayrcalklarn da ellerinden almt. Yine de, herzaman iyi. diplomat olan lbnanllar ilikilerini koparmayp, srtmesiz srdrmlerdi. Ama kendi aralarnda, altn para yerine fransz frangna baml kt paray getirdikleri iin Fransa'y, lke ekonomisini bozmakla suluyorlard. Bir de, siyaset, adalet, ordu gibi kesimlerin kilit noktalarna hristiyanlan getirmelerine kzyorlard. Buna karlk, osmanl dneminde de nemli mevkilere getirilmeyen bir orta snf snni mslmanlar vard ve franszlar bunlar desteklemekle, sadakatlarn salam oluyorlard. te Hatice Sultan, ocuklar, Zeynel ve iki kalfasyla, yeni efendilerinin ve "dostlarnn" etkisi altndaki iin iin kaynayan bu Beyrut'a gelmiti. Bir hayli ilgi halta sevgi uyandrmlard. Bir kere V. Murat'n kimseye zarar dokunmamt, u nedenle ki, zavallck ancak ay saltanat srmt... Ya zavall kz? Otuz yl hapis hayatndan, yirmi yl kendisini herhalde dven bir koca ile kendisini herhalde aldatan bir dier koca arasnda geirdii ileden, savatan, devrimden sonra imdi de srgnd. Btn bu sosyete hanmlarnn yrekleri burkulmutu. Sultan ilk ziyaret eden kii olma yar balamt. Ne var ki, buulu baklarla duygusal aklamalar, imparatorluk ailesine reva 121 grlen alaka davranlar konusunda ayrntl bilgiler, ya da i ekmeler, Sultan'n elini okamalarna frsat yaratacak yaknmalar beklerken, bir hayli d krklna urayacaklard. Eski yzl sar ipek kaplamal salonda, yznde nazik bir glmseme, hkmdarlara yarar vekar ile, sayg sunmaya gelen uyruklarn kabul eder gibiydi Sultan. Merak ve sabrszlk yznden gittike mnasebetsizleen sorulan soukkanllkla yantlyordu. Hayr, gerekten de kendilerine anlataca ilgin birey yoktu; Kemal grev sayd eyi yapt; kardevrim olana, saltanatn yeniden ihyas m? Allah'n bilecei ey; yeni halife kim mi olacak? te kendisi de bunu onlara sormak isliyordu... Abdlmccit'in gidiinin ertesi gn, gazeteler, bu makama, kendi oullar tarafndan, Hicaz Kral Hseyin'in getirildiini yazmlard. imdi Msr Kral Fuat'tan sz ediliyordu. "Hibir ilikim olmad iin, ben de sizlerden fazla birey bilmiyorum..." Ziyaretiler d krklna urayarak ama ayn zamanda da Sultan'n o stn kibarlna hayran olarak eri dnyorlard. En yksek mevkide olan hanmlardan bir ka uygun grecekleri bir leden sonra aya buyurduklar taktirde birka dosl da takdim edeceklerini sylemi, Sultan da zlm bir tavr taknarak: ok naziksiniz ama arlk kmyorum... ama beni grmee gelirseniz ok sevinirim diye davetleri tmyle reddetmiti. Sar ipek kaplama salon, birka hafta sresince bo kalmamt, sonra ziyaretler yava yava kesilmee balad. Bu kadar akll olduu sylenen, kiilii bu kadar vlen Sultan'n konuacak pek bireyi yoktu. Beyrut'un yksek sosyetesi sonunda bkt, merakn

baka yerlerde gidermee bakt. Sadece konumlar daha mtevazi olan bir takm zppeler gelmee devam ediyor ve evrelerini "Dostum Sultan'n bugn biraz nezlesi vard" ya da "dn, sultanln tam yanstan, yeil ipekten bir elbise giyiniti..." gibi szlerle etkilemee alyorlard. Sonunda sknet gelebildi. Sultan sessiz sessiz glyordu: Bir sultanla birarada grnp, iinmee kalkan sersemlere iyi bir ders oldu! Beni davet etmee yeltenmek! Gerekten de hibir eyin farknda deiller! Hi bir padiah kz, hele de benim yamdaysa, ziyarete gider mi? unu asla unutmayn Sclna: artk paramz yok diye davranlarmz deitirecek deiliz! Sultan kz olduunuzu hibir vakit unutmayn. Selma i ekti... Meteliksiz bir sultan, ne anlama geliyordu ki? Btn snfn alay konuuyum. Bana "oraplar yamal asaletneap" diyorlar. Hi unutmuyorum anneciim demekle yelindi. Hatice arm bakyordu: yi gitmeyen bir eyler mi var? Okulda? Yo, yo. Anneciim. Okul ok iyi. Ne olursa olsun, annesini zmcmcliydi. Sultan ban dik tutuyordu ama, aylar getike, eskiden parlayan baklar buuanmt. Baklarndaki ifade de buruklamt. Halknn sessizliini anlamyor, kabullenemiyordu. Sabah ve akam radyonun banda, Trkiye ile ilgili haberleri yakalamaa alyordu. I 122 Tekkeler ile medreselerin kapatlmasna kzm, buna karlk kadnlarn araflarn kamaa, erkeklerin de islmiyctin simgesi saylan feslerini atmaa mecbur tutulmalarna sevinmiti. te imdi, halk isyan ederdi. Ama bu sefer de, dierlerinde olduu gibi, halk kabul etmiti. Gnler getike, Hatice'nin yzndeki izgiler derinleiyordu. lkesini terk ederken, Mustafa Kemal'in "hakszlklarndan" bkan halkn kendilerini geri aracan mit etmiti. Srgn edileli bir yl gemiti ama halk susuyordu. Geri istikll Mahkemeleri vard, geri muhalefet, basn, sk denetim altndayd ama, Sultan "Ya trk halk?" diyordu. On milyon insan denetim altna almak mmkn myd? Einin kendisini terk etmesinden duyduu ac, halkn ilgisizliinin onu yiyip bitiren acsnn yannda hafif kalyordu. Selma, yiit bir valye gibi, prensesini korumaa and imiti. Annesine duyduu hayranlk, ok duygulu olduu iin yeni bir felaketin onu bsbtn kraca korkusuyla, endieli bir efkate dnmt. Bu yzden de, okul sonras, hemen eve dnerdi. Annesinin dizleri dibinde, kk bir yastn zerine oturur, onu oyalamak iin saatlerce binbir hikye uydurup dururdu. Hibir vakit yannda bu kadar zaman kalm deildi. Ortaky Saray'nda terifat kurallar ve kalfalarn 'srekli yanlarnda olmalar yznden, annesine yakn olmas olanakszd. Srgn, en azndan onlar yakmlatrmt. Ama Selma aslnda bunun byle olmadn biliyordu. Sultan' hibir zaman bu kadar uzak grm deildi.

Selma, matematik retmeninin gelmemesi yznden okuldan bir saat erken kmt. Kapda, ierden gelen kahkaha sesleri duydu. Usulca yaklat. Glen... annecii idi. istanbul'dan geleli hi byle glmemiti! Ayak ucunda, herzaman kendisinin oturduu yastkta, Zeynel oturmu, nutuk atyordu. Sapsar bir yzle ilerledi. Haremaas ayaa kalkt. Sultan glmeyi kesti: Ne oldu Selma? Hasta msnz? Meraklanm grnyor ama, Zeynel yannda olduktan sonra, lsem de gam yemez! Hayri glyordu. Selma onu grmemiti. Kskanyor. Hibireyi yok anneciim. Kk hanmn bakasna, hatta bana bile ilgi gstermenize tahamml yok! Bana glmsediiniz zaman, olmu bir ayva gibi sapsar kesiliyor! Selma kardeine yiyecekmi gibi bakt. u ikonun gzlem yeteneini hi dikkate almamt. Kskanyor muyum? Ben mi? Sama. Hi de kskanmyorum... sadece... atm, ayn zamanda memnun oldum... sizi glerken grnce anneciim! Sesinin doal olmadn hissediyordu. Bu ikenceye son vermek iin, kitaplarn dzeltmek bahanesi ile odasna gitti. Hatice Sultan endielenerek onu izlemiti: Neyiniz var Selma? Selmann gzleri yaard: Ah anneciim, sizi o kadar seviyorum ki... sizin de beni sevmenize her eyden ok ihtiyacm var. Hereyden ok mu? Ama Selma, sizi hereyden ok seviyorum. Hayri'yi de tabii. 123 Birden sesi buz kesildi: Ama sevgi istismarna da izin vermem. Bakas da yapsa, ocuklarm da! Tutkuya gelince, sanrm bundan sz ediyordunuz, bana hep yersiz birey gibi gelmitir. Vatan iin duyulan tutku dnda. Selma ban edi... Herzaman o kadar iyi olan annesi, nasl bu kadar kat olabiliyordu? Babam, "kzd vakit ne kadar acmasz olabileceinin farknda deil" derdi. Babam... taptm ve beni terkeden babam, imdi de annem! Selma dudaklarn srd. zldn, her ne pahasna olursa olsun, gstermemeliydi. Ah! Onu daha az sevebilseydim, belki houna gitmek iin bu kadar beceriksiz, bu kadar tell olmazdm... ona kar ilgisiz davranabilsey-dim... o zaman, eminim beni severdi. Oysa imdi. Ona sanki yk oluyorum... ka kez kendisini boduumu sylemedi mi? Selma derin bir nefes ald. Yok, bu iin altnda kalmamalyd. Anneciim... babanz tutkuyla sevmez miydiniz? Babam m? Hatice'ninin yzne tatl bir glmseme yayld. Aniden bir gen kz havasna brnmt. Evet, onu tutkuyla severdim. Olaanst bir insand, hi azalmayacak bir akla sevilebilecek ender insanlardan biriydi. Selma sessiz, ona bakakald.

ite anneciim, ben de sizin iin ayn eyleri duyuyorum. Bir gn, Tanr olmak cehennem azab olsa gerek demitiniz. nsanln btn midi, btn ak, eteklerinize yapm. Ne yk! biraz umursamazlk, ltfen biraz soluk alacak hava. Bu akaya ok glmtm. Ama imdi, ne denli iten olduunuzu anlyorum. Hep kabahatli olmak! Ya yeterince sevmemek ya da gereinden fazla sevmek yznden! II Bizimkilerden yiizlcrccsini ldryorlar! Emel, Sclma'y teneffs avlusunun bir kesine ekmiti. Yz her zamankinden solgundu. Cebcl'de, franszlar kyleri yakyorlar. Kadnlara ve ocuklara acmasz davranyorlar. Bunun hesabn elbel bir gn sorarlar! Drzilerin intikam mthitir! Sonbaharn ilk gnleriydi. Gne, ipek gibiydi. Selma Emel'in elini tuttu. Besann rahibelerinin okulunda, kk drzi kz tek arkadayd, kendisini itlikleri yalnzl delebilen tek kii! Kk kz, Selma'nn aknln anlyordu. Kendisi de o yoldan gemiti. Rahibeler "Emel gzel, akll ama ne yazk ki mslman!" dememiler miydi? lk gnler, bu okulda kalmak istememiti ama babas diretmiti; Lbnan'da en iyi okullar hristiyan okullaryd ve iyi aileler, mslman da olsalar, kzlarn bu okullara yollamay saygnlk sayarlardt. Selma usulca sordu: Emel, dier lbnanllar fransz mandasn kabul ettikleri halde, drziler ne diye dvyor? Bu bir eref meselesi! Mavi gzler prl prld. Balangta, franszlara kar deildik ama yksek komiser General Sarrail reislerimize hakaret elti. 1925 ylnn bu ilkbaharnda, drzi topluluunun statsn tartmak zere Suriye'den bir heyet gelmiti. Topluluk, yzyllk geleneklerini altst eden fransz vali Carbillet'in giriimlerini protesto ediyor ve 1921 tarihli anlamann ngrd gibi, valinin diirzilerden atanmasn istiyordu. Yksek komiser kendilerini souk karlam Carbillet'in giriimlerini onayladn sylemi ve 1921 anlamasnn artk eskimi bir belge olduunu sylemiti. Daha sonra Beyrut'a baka heyetler de gelmi ama Sarrail'n yanna bile yaklaamamt. Bu, rasyonalist ve kilise dman "solcu general" iin drziler, tand Afrika zencilerinden fark olmayan, vahilerdi. Onlarla kaybedecek vakti yoktu. Bir gn, yz kadar allnn eliinde drzilerden ileri gelen birka kii, kendisini grmee gelmi ancak Sarrail onlar atlatmak amacyla kt gizli kapnn nnde... onlarla burun buruna gelmiti. Drziler iin bu, kabul edilemeyecek bir hakaretti. Kefiyelerini balarndan karp yere atmlard. Bu, franszlarla aralarnda "sava" demekti. Yksek komiser, ileri dzenlemek iin am'daki temsilcisine belli bal drzi liderlerini, isteklerini incelemek 125

bahanesiyle, armasn ve hepsini tutuklamasn emretmiti. En nllerinden bu tuzaa decekti. ite bu bard taran son damlayd! 17 Temmuz'da, drziler, balarnda Sultan el Atrah olmak zere, ayaklandlar. Onlar bastrmak zere gnderilen fransz birliklerini perian etliler. Emel: Arkas gelecek dedi. Lbnanl drziler, Suriye'deki Cebel drzileriyle birlik oldular. Bugn elli binin sliindelcr. Selma: Grdnz m? dedi, kazanacaklar. Ne diye endie ediyorsunuz. Emel iini ekti: nk fransz hkmeti, tpk sizin gibi, kazanacamz dnyor. Onun iin de General Gamelin ile birlikte bir erkes svari takm, bir tunus alay ve yedi piyade bl gnderdi. Kylerimizi en modern toplarla, yerle bir ediyorlar. Bizimkiler aslanlar gibi dvyor. Ama topa kar tfekle ne yaplabilir? Selma Emel'in omuzuna kolunu dolad. O da anmsyordu... gal, hakaret, ayaklanma, acz ve... zafer! Arkadann kolunu skt: Kazanacaksnz Emel, dedi. Bizler, Trkiye'de yabanc ordular nasl yenmisek, siz de... Dizler n? Dizler kim? Aradan yllar getii halde Selma bir trl, kendisine korkun bir eliki gibi gelen dnceyi kabullenemiyordu: lkesinin zafere kavumas ile ailesinin kovulmas! Tarih bir yerlerde yolunu arm olmalyd. Emel konumasn srdrd: Daha da kts, franszlar hakl bir dava gttklerini sanyorlar. Topramz paralyorlar, halkmz blyorlar, bir de kalkm gerekte... Ne gerei ? diye kiikredi Selma. Sizi ldrmeleri gerektii mi gerek? Mustafa Kemal'in bizi kovmas gereklii mi gerek? Ben de uzun sre ortada bir anlamazlk olduunu, bunu anlatmak gerektiini dnm ve anneme kzmtm, masum olduumuzu haykracak yerde, sustuu iin! Ne aptalmm! Anlamak iin ok gentim... Glmeyin! Geri ondrt yandaym ama, yalar yllarla hesaplanmyor! yi niyetin bir ie yaramadn anlaynca, yalandm. Esas soru "gerek nedir?" deil, "kim daha gl?" sorusu! te ancak o zaman szlanmaktan vazgetim ve birgiin gelecek, en gl ben olacam diye and itim. Ne o? Komplo mu kuruyorsunuz? ki renci, alayl bir tavrla yanlarna yaklat. Bunlar, fransz ordusunun yksek rtbeli subaylarnn kzlar, iki ayrlmaz arkada olan Marie-Laure ile Marie-Agnes idi. Emel irkildi: Ne zek! Gereklen de sizi Lbnan'dan nasl koyabileceimizi konuuyorduk. Maric-Laurc kmseyerek bakt: 126 Sakin ol km! Diz olmasaydk daha hala Osmanllarn elinde esirdiniz! Marie-Agnes araya girdi:

u ekimenize bir son verin bakalm. Bizi dinliyorlar, rahibeler siyaset konutuumuzu renecek olurlarsa, hepimiz kovuluruz. Selma sert kt: Buna kallelik derler. Bize hakaret ettikten sonra, bir bahane ile kayorsunuz. Bak sen! Prenses zr dilememizi istiyor diye Marie-Laure alaya ald! Pek la! Anlamazlmz jimnastik alannda zmleydim. Silh seimini size brakyorum. Koma m, allama m? Yksekten atlama! Marie-Laure Sclna'dun en az 10 sanlm uzundu ve Selma, komada hibir ans olmadn biliyordu. Jimnastik alan, renciler rahat hareket etsinler diye, ana binalarn biraz uzandayd. Sa tarafta geni bir kum havuzu ve madeni direklerin istenildii kadar ykseltilcbildii bir iskele vard. Marie-Laure: ki metreden balayalm m? diye sordu. Olur. Hakarete uradnz dndnze gre, nce siz balayn. kisi de meydan okurcasna bakllar. Kavgalarnn asl nedeni olan Emel'i unutmulard bile! Asl neden mi? Yoksa bahanesi mi? Boy lmek iin oktandr yanp tutuuyorlard. Kibirli, tutkulu, hogrsz ve birbirlerinin benzeriydiler. Belki baka koullarda arkada olabilirlerdi ama imdi birbirlerinden nefret ediyorlard. renciler etraflarn almt. Herbiri dikkat kesilmiti. Aralarndan ikisi direi ykseltme iine gnll oldu. Her atlaytan sonra yirmier santim ykselteceklerdi. Teneffsn bitmesine az kalmt. ki kii gzetleme iini stlenmiti. lk atlay kolay oldu. ocuk oyunca! ki yirmi! Selma ileriye atld, peinden Marie-Laure atlad. Gl bacaklar vard. ki krk! ciddileiyordu. Pepcc allyor, melip doruluyorlard. Selma, yukan ktnda bir mrldanma duydu. ocuklarn arasnda Emel'in kk yz kaybolmu gibiydi. Onu yattrmak istercesine bir el iareti yapt. Biraz sinirliydi. Hi bu kadar yksekten allamamt. Ama aada bunca kum varken, sorun kmazd. Dizlerini bir kere, iki kere yaylanr gibi bkt. Hop! Baarmt. Ayaa kalkmaa frsat bulmadan Marie-Laure'u hemen arkasnda hissetti. O da atlamt. Baktlar, bir an tereddt ettiler sonra birbirlerine arkalarn dndler. kiseksen! Selma basamaklardan ar ar kt. Gsnde tuhaf bir sknt vard. Aada tam bir sessizlik hkm sryordu. Yirmi ift gz ona dikilmiti. Geri dnmek sz konusu olamazd! ^127 Derince bir nefes ald.: haydi bakalm!

Daha atlar atlamaz, bana gelecei farketmiti, atrty, kam vurulmu gibi yanmay, dayanlmaz acy; ayn zamanda bir rahatlama duydu: sona ermiti, artk korkmasna gerek yoktu. Etrafnda lklar, herey dnyor, hayr kusmayacak, o.. Neredeydi? Ne olmutu? Niin Mere Jeanne yzne buzlu su serpiyordu? Bu tel nedendi? Sa bacandaki ac onu geree dndrd. Kmldamayn km. Cankurtaran geliyor. Bu ne ihtiyatszlk! lebilirdiniz. O kadar yksekten ne diye alladnz? Selma yzn buruturdu: Olimpiyat oyunlarna... hazrlanyordum! rencilerin yzlerindeki korkulu ifadenin yerini bir rahatlama ald. Hatta glmeler oldu. Marie-Laure bu kadarna dayanamazd: Bu benim suum efendim, onu ben... Selma tella araya girdi: Beni siz spora sndrdnz. Ama sizinle boy lemeyeceimi bilmem gerekirdi. Rahibe Jeanne sylendi: Zavall ocuk! u ie bakn., kibir insanlar ne hale sokar, gryorsunuz. Cankurtaran sonunda grnd. Yaraly binbir zenle yerletirdiler. Btn snf veda etmek iin Selna'nn bana t. Emel hknyor, Marie-Laure bembeyaz bir yzle bakyordu. Yaknda grrz Selma. abuk dnn. Birbirlerine baktlar. Yzlerinde ekingen bir glmseme belirdi. Selma, baca krld iin mutlu oluuna ayordu. Kt bir krkt. Doktor alt hafta kmldamadan yatmasn tavsiye etmiti. Hergn, okul dn, Emel hastay ziyarete geliyordu. Selma'ya duyduu sevgi tutkuya dnmt. Benim iin yaptklarnz asla unutmayacam. Okulda herkes cesaretinizden sz ediyor. Hibircy sylemediiniz iin herkes size minnettar. Onlara iyi bir ders verdini^! Selma'y kollan arasna alyor, alnnda terden slanm bukleyi sevecenlikle dzeltiyor, ellerine pckler konduruyordu. Yatana serpilmi kitaplar ve defterler arasnda Selna'nn ders almas Emel'in de ona her gnk dersleri anlatmas bekleniyordu gevezelik etmekten bkmyorlard. Emel iki yandayken hi hatrlamad annesini kaybetmiti. Onu, drzilerin emiresi Sit Nazire'nin bir kuzini olan teyzesi bytmt. Sit Nazire'yi bir kere grdm. uf Da'nn tam ortasnda, Muhtara Saray'nda. Alak bir sedire oturmu, basit siyah bir elbise giymi, ban da bizim ora kylleri gibi beyaz bir rtyle rtmt. Kralie gibiydi! I 128 Emel, yirmi kadar airet reisinin, emirelcrinin grn almaa geldiklerini hatrlyordu. eriye girerken, ona duyduklar saygdan tr, tfeklerini ve fiekliklerini darda brakmlard. Onlarn sert, krk yzleri gznn nndeydi.

Bylesi yzlere ehirde rastlamak olanakszd. Oysa o elimsiz kadnn nnde ocuklar gibi utanga davranmlard. Sit Nazire onlarla uzun uzun konumutu. Sonra ak renk gzlerini onlara dikerek, herbirine ayn soruyu sormutu. Hcrbiri kabul edip gelmi, eteinin ucunu eilerek pmlerdi. Bu en byk sayg ifadesiydi. Emel'in dikkatini eken, emirenin bir kez olsun, sesini ykseltmemesiydi. Sehna dalgn: Annemi andryor dedi. Daha dorusu annemin bir zamanki halini. Zavall anneciim! Srgnden bu yana bir hayli deiti! Ya babanz? Selmann gzleri koyulusu: Artk babam yok. zr dilerim. Bilmiyordum... Hikimsc bilmiyor, benden baka! Selma iki ay sonra, kolluk deneklerine dayanarak okula dnd. Sevinle karland, o gne kadar kendisiyle konumam olanlar bile etrafn sardlar. Marie-Laure, avlunun kar ucundan salma salma ilerledi: Sizi yeniden grdme sevindim. Basil bir ka szck. Ama kimse yanlmamt. Fransz-maruni takmnn elebasndan gelen bu karlama, barma anlamna geliyordu. Selma iin o gn adeta bayramd. Rahibeler bile onu el stnde tutuyorlard. Akam, Marie-Laure eve kadar elik etmei nerdi. Onun da, dier fransz rencilerinin ou gibi, okul k bekleyen ofrl bir arabas vard. Selma kabul edecek gibi oldu, gzleri Emel'in hznl baklaryla karlat. ok naziksiniz. Teekkr ederim. Biraz hava almak istiyorum. Emel'de kitaplarn tamay stlendi. Marie-Laure kanmad, omuzlarn silkmekle yetindi: Yazk! Birbirimize anlatacamz eyler olabileceini dnmtm. Sonra, d krkln belli eden bir tonla devam etti: Ama haklsnz. I lereyden nce sadakat! Selma uzatlan eli reddederek hala etliini dnp zld. MarieLaure'un uzaklamasn gzleriyle izledi. Kendi kendini hakl karmak istiyordu. En kt anlarnda yanbandan ayrlmayan Emcl'i yapayalnz brakmann uygun olmayacana kendini inandrmaa altysa da... o gnk mutluluu uup gitmiti! Gne bile scak deildi. Yanndaki drzi kz alayla: Bak una! Souk neva bizi kskand m dersiniz? diye soracak olunca, patlayvcrdi: Rica ederim, yorumlarnz kendinize saklaynz! Kk yzdeki krgnl grnce, iin iin kprd: "Ona da ac 129 veriyorum. Bana ne oluyor byle? Arkadalk niin bu kadar bencil olabiliyor? Niin her ne pahasna olursa olsun, hangi yandan olduunu semek gerekiyor?" Birka gn sonra, edebiyat dersi srasnda. Mere Trsina, Racine'in, ihtiraslarnn kurban kiilerinin tredlr karsnda Corncille'in ahlak anlaynn ne olduunu anlatmaa

alrken, snfn kaps ald ve barahibe ieriye girdi. Yannda banda larbuu,' elinde gm tokmakl bastonu ile son derece kibar grnl bir bey vard. Mere TCre'sina'nn birinci el rpnda btn renciler ayaa kalkt. kinci el rpnda, sra aralklarnn elverdii lde, reverans denilebilecek bir diz bkmesinde bulundular. Balar nde, yar aralk gzlerinin ucuyla yabancy inceliyorlard. Merc Marc, ahenkli sesiyle: zr dileriz ma mere dedi, ama Ekselanslar Suriye Valisi Damat Almet Nami Bey messesemizi ziyaret etmek erefini verdiler. Zaten yeeni de sizin snfnzda. Gelin Selma, enitenizi selmlayn. Yz kzaran Selma, koltuk deneklerine dayanarak ilerledi. Srtn kamburlatrarak, acemice bir selm verdi. Valinin glmesi duyuldu: Kkken daha az ekingendiniz! Tamam yeenim, bu kadar terifata gerek yok... yoksa br bacanz da kracaksnz. Babacan bir tavrla yanan skt. Anlatn bakalm, ne oklu? Selma yedi kat yerin dibine gemek isledi. Tam herkes tarafndan benimsenirken, dikkati zerine ekmenin sras myd? Geveledi: Ilibircy Ekselans. Biraz yukardan atladm. Bir yarma myd? Bir bakma... Aferin! Sonra rahibelere (a alarcasina devam etli: Serde Osmanllk var! Devam edin yeenim. Selma kpkrmz kesildi. Valiyi her yerde izleyen iki foto muhabiri, damat onuzuna eline koruyucu bir ekilde koyduu esnada, stsle resim ektiler. Selma, hrsndan alayacakt. Btn abalar boa gitmiti: yarn, ne yaparsa yapsn, arkadalar ona yine "kendini beenmi" diyecekti. Ama ertesi gn, beklediinin aksine, renciler etki altnda kalm gibiydiler. Sabah gazetesi "Orient", sosyete stununda Selma ile valinin resmini basm, altna da "gzpek kk prenses" diye yazmt. Kendisine byk mitler balanan bir adamn yeeni hakknda aileler kzlarn soru yamuruna tutmulard. Damat, yeni fransz yksek komiseri Henri de Jouvcncl tarafndan valilie getirilmiti. Yksek Komiser, Ahmet Nami Bey'in, bir osmanl olarak drzilere yaknl kadar franszlarn da gvenine sahip olarak, korkun Cebel savama zm getirecek tek adam okluunu dnyordu. Kahvalt masasnda yaplan konumalar herzanankindcn canl ve farkl olmutu. Babalar "u k niye davet etmiyorsunuz?" derken, anneler "kz mslman ama ne de olsa prenses.." diyorlard. Lbnan'da fese verilen tul. 130 Bir yldr, kendisini armay akl bile etmeyen arkadalarndan, verdikleri ve arldklar davetlerin szn duyan Selma, son bir hafta iinde stste birok davet ald. Nezaketle teekkr

etti. annesine sormas gerektiini syledi ama iinden onlara hakaret etmeyi geirdi. Marie-Laure uzaktan, "fazla ciddiye almayn" demek ister gibi iaret etmiti. Hi deilse o, byle birey yapmamt. Bu yzden ona minnettard. Ya ben? Ben yok muyum? Onlarn gznde sadece bir Unvan mym? Oysa bir an iin onlarn sevgilerini kazandm sanmtm. Ne aptalmm! Selma, koltuk deneklerinin ucuyla yerdeki akl talarndan hrsn alyordu. Arkadann gzlerinde ilk kez yalarn birikiini gren Emel'in kolunu tuttuunu bile farketmemi. Sakn zlmeyin. Onlar nemsemi olursunuz. Biliyorum, buna demezler. Ama Emel, elimde deil. Sevilmee ihtiyacm var. Ama ben sizi seviyorum Selma. Biliyorum bu ok birey deil... Elbette birey Emel, hem de ok ey! ok da houma gidiyor. Selma glmsemeye alt sadece dudaklar bzld. Arkadann elini tuttu. Doru Emel. Beni seviyorsun. Ama niin? Bu snfta senin gibi, kuular arasnda irkin bir rdek olduum iin mi? Bizi kk gren hristyanlar arasnda iki mslman olduumuz iin mi? Tutamad gzyalar arasndan, bembeyaz Ortaky Saray'n gryordu. Afacan ve dediim dediki "kk bir sultan" ve ona tapan dier ocuklarn hayranln! Ne kadar da uzakt btn bunlar. Glfiliz, ya sen Ahmet, Selma'nz hatrlyor musunuz? Beni seviyordunuz ve bu bana doal geliyordu. Oysa imdi kimsem yok. Hatta babam bile... Hayr. Onu dnmek istemiyorum. Kafasn iki yana sallad. Elinin tersiyle gzlerini sildi. Kendi kendine ne sylenip duruyordu? Nasl kimsem yok derim? En nem verdiim yanmda ya... Anneciim... Anneciim, o beni seviyor! Tabii ya... Ben onun kzym. Olmasaydm, sever miydi? Beni, ben olduum iin sever miydi? Daha sonraki haftalar, davetiyelerin ard arkas kesilmedi. Selma, annesinin hayret dolu baklarna ramen, bunlar amay bile reddediyordu. Her kzn en k olma iddiasnda bulunduu ve balca konuma konusunun orada olmayanlar ekitirmek olduu bu toplantlardan skldn ileriye sryordu. Sultan srar etmemiti. Kznn dikkaiahhnda daha derin bir yarann var olduunu sezinliyor ama Sclma'nn sadece istedii zaman iini aacan biliyordu. "Eskiden o kadar ak yrekliyken, imdi nasl da iine kapand. Bazan benim yzmden diye dnyorum. Ona ve Hayri'ye ok az ilgi gsteriyorum ama artk cesaretim yok... isteim de. Zaten onlara ne diyebilirim ki? Kendi kendimi yokluyorum... Suskunluktan baka kar yol bulamyorum" diye 131 dnyordu. Zeynel ile kalfalarn arasnda oturan Selma, hallarn ekillerini inceliyordu. Raks eder gibiydi bu ekiller... Maric-Agnes'in, ay saatinde bir hocann gelip arliston rettiinden sz ettiini hatrlad. Glmeleri, mzii duyar gibiydi. Bacaklar

karncaland. Bo yere hayal kuruyordu. Gitmeyecekti. Kald ki doru drst giyecei bir elbisesi bile yoktu. Sonra, btn bu davetlere bir karlk vermek gerekirdi. Paray nereden bulacaklard? Aile zaten kt kanaat yayordu. Her iki ayda bir, Sultan, Memciyan Aa'nn yeeni, genliini stanbul'da geirmi ve aileye ok bal bir ermeni kuyumcu aracl ile bir mcevherini satyordu. Talarn gzelliinden ok, drt asrdr egemenliine tabi olduklar osmanl ailesinin kalntlarn sergilemek amac ile yeni zenginleen manini sosyetesinin hanmlarnn kapacaklar mcevherlerinden birini... ama mcevher hazinesi de elbet bir gn tkenecekti. Sultan'n ciddi ciddi tasarrufum sz etmesi, evdekilcri gldryordu. Sultan'in hi para kavram yoktu. Bir hesab kontrol etmei her zaman reddeder: "Beni bezirgan m sandnz?" diye sorard. stelik "o iren ktlara" dokunmaktan da nefret ederdi. Evin ynetimini Zeynel stlenmiti. Ailenin tek erkei o idi! Hayri, onal yana geldii halde, hl ask suratl bir ocuktu. Sultan, "Bu ekilmez iten" kurtulmann sevinci ile, Zeynel'e istedii gibi hareket etme zgrl vermiti. Sofrada yemein genellikle pek fakir olmas, etin hi bulunmamas gibi ayrntlar zerinde asla durmazd. Bu ilerin ok zerindeydi. Buna karlk kapsn alan fakirleri geri evirmeyi bilmezdi. Cmertlii nam salmt. Kimse, zamann deitiini, daha az ltufkr olmas gerektiini sylemee cesaret edemiyordu. Hele Selma, hi! Sultan'n dostlarna, hizmetkrlarna, klelerine, fakirlere hep verici olduunu grmt. Vermek... doald, eyann tabiatna uygundu! Bugn artk para yoksa, deimek mi gerekirdi? Annesi gibi o da, yalvaran gzlere dayanamyordu. nsanlar sevindirmekten o kadar mutlu oluyordu ki... Bir gn, her dilencinin yaklamas ile para antasn boaltmasna kzan bir renci: Prenseslik etmekten vazgein! demiti. Selma donakalmit. Sonralar, artk varolmayan bir staty, bir stnl koruduuna kendisini inandrmak iin mi byle yaptn dnp durmutu. Ama sadece iinden geldii gibi hareket ettii sonucuna varmt: askerin grevi nasl savamak, doktorunki iyiletirmek ise, prenseslerin grevi de prenseslik etmekti! Mektubu bir berberi gelirdi. Esmer tenini daha da koyulatran krmz niformasn kuanmann vnc iinde, salon kapsnn nnde dimdik duruyordu. Sultan, koca yaldzl bir tacn ssledii zarf amakla meguld. "ngilizler sayesinde Hdiv'in 'Msr Kral' unvann ald bir gerek!" diye dnd. "Byle uysal giderse, onu imparator da yaparlar!" Benzerlerine kar gsterdii alayl hogr, bugn belirgin bir 132 honutsuzlua dnmt. 1024 ilkbaharnda dlek hkmdarn, osnanl ailesinden olanlar topraklann kabul etmek istemediini unutmamt. Mektuptaki koca koca harfler, kendini beenmiliin bir simgesiydi. Kral Fuat'n yeenlerinden Prenses Ziibcyde,

Beyrut'tan geerken, Sultan'la grmekten "memnuniyet" duyacan yazyordu. Memnuniyet ha? Daha urada dn, efendileri olduumuz zaman, "kabul edilmek erefini bahetmemizi" islerlerdi. Kendisini gerei gibi kabul ederiz... ama "memnun" kalacandan o denli emin deiliz!" Sultan muzip bir glmseme ile, saltanat armasn tayan son mektup katlarndan birini ald ve prensesi ertesi gn aya beklediini yazd. Tam ortasnda yumurta byklnde bir elmas bulunan ar zmrt gerdanlk drt bir yana k sayordu. Prenses Zbeyde eikle kalakalmit. Gzlerini Sultan'n boynundan ayramyordu. ieriye girmez miydiniz? Zbeyde derhal, nezaket ile azametin en doal biimde birbirine kart hametli ses tonunu tand. ocukluunda kendisini hayran brakan ve ayn zamanda rkten, daha sonralar tm abalarna ramen taklit edemedii ses tonunu... Salonun dip tarafnda, berjer kolluktaki glge, dimdik bekliyordu. Prenses kendini toparlad, zarafetle eildi, derin bir temennahta bulundu. Dorulduunda, buz gibi, soran baklarla karlat... hi kuku yok... ev sahibesi, tpk osnanl sarayndaki gibi, lemennah bekliyordu. Beyrut'taki mtevaz evinin darack salonunda, herzamankinden fazla "Sul(an"d. Gen kadn zorlukla, aralan gittike ksalan iki temennahta bulundu ve daha iin banda yerli yerine oturtulmann kzgnln yznde hissetti. Sultan nihayet glmseyerek, yan bandaki koltuu iaret etli. Oturulunca fark ediliyordu... berjer koltuklan daha alak, ev sahibesi ile konumak iin boynun uzatlmas gereken bir kolluktu. Taht ile soylularn taburesi arasndaki fark! Giderek huzursuzluk duyan prenses, hakarete uradn farzederek bunu belli etmek gerekir mi diye dnrken. Sultan, son derece yumuak ve tatl bir sesle, deerli vaktini zavall bir srgn ziyaret etmek iin harcadna teekkr etti. Alay m ediyordu? Ama bu menevili gzler ve tatl szler karsnda nasl hrnlaabilirdi? Daha sonraki bir saat, Ziibeyde'nin mrndeki en uzun saat oldu. Zenginliine ve gcne gvenerek her zaman kskanm olduu bir ailenin felketini grmek hatla, incelikle, antasnn dibindeki, sarp sarmalad kk bir mebla sunmak zere gelmiken, bu hanedann saltanat srd devirlerden de byk hamet ve azametle kabul ediliyordu. Tm u dedikodulara nasl da inanmt? Fakirlikten hatta sefaletten sz ediliyordu. Geri ev byk deildi ama, Sultan'n mcevherleri, ikramn bolluu? mkemmel hizmetkr larafndan, altn kaplama takmlar iinde biri 133 gidip biri gelen pastalar, dondurmalar, tatllar hi de fakirlii yanstmyordu. Nasl altndan kalkabiliyordu? Son derece pervasz ve asla sorulamayacak bir soruydu bu. Sras ve yeri geldiinde prenses teekkrlerini sunarak izin istedi. Bu kez Sultan'n nnde geri geri giderek, kez

temennahta bulunmay unutmad. Sultan koltuunda, sevecenlikle glmsyordu. Zavall Zbcyde'nin duyamayaca ve asla ihtimal veremeyecei, o uzaklatktan sonra Hatice'nin att kahkaha idi. Rk! Gzlerine inanamad. Sanrm ona iyi bir ders oldu. Artk buna benzer ziyaretler, uzunca bir sre yaplmaz sanrm. Haydi ocuklar gelin, bu pastalar harika! Oynanan oyunun ve Sultan'n neesinin sevinciyle Selma, Hayri, Zeynel ve az nce hizmeti klna girmi iki kalfa masaya oturdular. Bir de ksa boylu bir adam vard. Hatice onu sana oturttu ve bizzat ikramda bulundu. Bu sadk ermeni kuyumcudan bakas deildi. Bir saat sonra, koca siyah antasnn iinde, bu olaand davet iin getirdii zmrt gerdanl ve altn tabaklan gtryordu. 135 III "Mektup bana m?" Selma hayretle, Irak puluna bakyordu. Ona kim mektup yazabilirdi? Oradan kimseyi tanmyordu ki... Hcrzaman, anahtar Zeynel'de olan posta kutusuna mektuplar atan postac, kapdan okula gitmek iin kan gen kz durdurmutu: On kuruluk bir fark demeniz gerekli, ite, buray imzalayn. Teekkrler matmazel. Bisikletine binip slk alarak uzaklamt postac. Maysn altn renklere brnm bir sabah idi. Sclma merakla mektubu tartt. zerindeki ince yazy tanyor gibiydi... oysa... mektubu cebine soktu. Okula, geometri snavna ge kalmt. Hzland. Kalfalarn pencereden onu artk gremeyecekleri kebana geldiinde komaa balad. abuk... zilin almasna on dakika vard. Problem kolayd. Snav knda renciler, cevaplarn karlatrmaa alyorlard. Selma'nn ikizkenar genler ve paralel drtgenler ile kaybedecek zaman yoktu. zr dilerim, beni bekliyorlar. Cevaplarn kontrol etmek isteyen Emel'i de hi bir aklama yapmadan, atlatt. "Beni bekliyorlar". Bunu ne diye sylemiti? Yalan sylemekten nefret ettii halde? Onu, cebindeki kt parasndan baka bekleyen mi vard? Evine deil, deniz kysna, Koni'e doru yneldi. Yava yava yryor, gnein tadn karyordu. Bu mevsimde para kran kk dondurma ve limonata satclarnn nerilerini glmseyerek geri evirdi. Eski Basul Oteli'nin civarna gelmiti. Oradaki kntlardan birinde, sakin bir ke biliyordu. Tahta sraya oturmu, mektupla oynayp duruyordu. ncesi, daima daha keyifli olurdu. Sizi uzaktan grp akn ilan eden hayalinizdeki prensi dlemek mmknd. Ama mektubu bir kere atnz m... sizi tatsz bir ziyaret iin rahatsz edecek bir kuzininizin ya da habersiz braktnz iin sitem eden bir teyzenizin imzasyla karlardnz. Kuzenlere gelince, onlar hi yazmad.

Selma mektubu at. Badat, 1 Mays 1926 Sevgili Kk Kzun, Size bu mektubu, denize atlan :?ic misali gnderiyorum. ki yldr size ka kere, bo yere yazp durdum. Mektuplarm ya kayboldu ya da bana cevap vermek istemediniz. Biliyor musunuz? Babanz gzel Selma'sm kaybettii iin ok mutsuz. Tabii bu benim kabahatim: lkemi semitim. Bana ihtiyac olduunu sandm: ne iddia! . O gnden beri, bu karar verdiime piman olmadm tek bir'an gemiyor. Anlayabilir... affedebilir misiniz? Kendimi o kadar yalnz hissediyorum ki... sizi byyp yetiirken grmei o kadar isterdim ki? ok gzel bir ocuklunuz, imdi ok gzel bir gen kz olmalsnz. Dndm ki... belki, bunca zamandan sonra, yal babanz grmei arzu edersiniz. Hlen Badat'ta konsolosum. ok gzel bir kent. Ziyaret etmek istemez miydiniz? sterseniz bana haber verin, sizin iin ve kalfanz iin derhal yol paralarn gnderirim. Birka ay, hatta daha fazla kalabilirsiniz, isterseniz tabii! Beni hibirey bundan daha mutlu edemez. Cevabnz sabrszlkla bekliyorum. Sizi seven babanz Hami: Tabii Hayri'yi de grmek isterim. Ama nce okulunu bitirmeli. Sultan'a hrmetlerimi iletmenizi rica ederim. Allah onu korusun! Babam! Babam? Selma nefret ile mutluluk arasnda uuyordu... Bana neden bunu yapyorsunuz? Size ne yaptm ben? Beni brakyor, sonra almak istiyorsunuz. Beni artk sevmiyor sonra yeniden seviyorsunuz Sizin iin neyim ben? Kck glge, mektubu gsne bastrm iki bklm, hkryordu... ac ve tatl gzyalaryla! Sizi o kadar sevmi, beni sevmediiniz iin sizden o kadar nefret etmitim ki... Yz kasld, azndan bastrlm bir lk, kt. Oradan gemekte olan bir adam, mitsizlii bylesine iddetle patlak veren kk kza hayretle bakt. Kz onu grmedi, varolan tekey elinde buruturduu kt parasyd... Beni zlediniz yle mi? Ya ben? "Kk sevgili kznzn" ihanetinizi nasl karladn hi dndnz m? nk bana ihanet ettiniz. oktandr ortadan kaybolmak istiyordunuz. Bunu hissediyordum. Daha sk yok oluyor, evde herey size ar geliyordu. zgrlnze kavumak istiyordunuz. Srgn emri, aradnz frsat yaratt. Babacm... En ok beni pmeden gittiiniz iin kzdm. Konumu olsaydnz 136 137 herey o kadar kolay olurdu ki... Anlamayacam m sandnz? Beni bu kadar m az tanyorsunuz? nsan on yasnda arlk ocuk deil... hatta kendini koruyacam diye krleen yetikinlerden

daha iyi anlyor baz eyleri. Benim zrhm yoktu. Sinirlerimle hissetmek istiyordum... yalanlar arasndan, kaamaklar arasndan erimek... erimek mi? Neye erimek? Bilmem. Ama bildiim yaamak buydu ite. Baka yolu yok. Zor bu, g ister... ama siz severken gl idim. Beni: hibir ey sylemeden terk elliinizde, gcm elimden aldnz.. O kadar mutsuzum ki baba... bilseydiniz... Sclma farkna varmadan bard. Gzyalar iindeydi, gne etrafnda dnp duruyordu. Birden mthi bir yorgunluk hissetti, yere batmak, gmlmek, daha derine gmlmek isledi... huzur iinde! Bu srann stnde ne vakittir oturuyordu? Eve dnmee karar verdiinde deniz kzarmaa balamt. Heyecanl seslerle karland: "Neredeydiniz? Ne oldu? Yaral deilsiniz ya?" ki kalfa, etrafnda kaybolmuken bulunan bir civcivin evresinde dner gibi, dnyordu. Salonda, bilmem kanc kez karakola telefon etmee alan Zeynel, elinde ahize, az ak kalakalmt. Hayri glmekten krlyordu: Size sylemitim. Gezmee gitmi! Ne diye bunca mesele kardnz! Kznn tuhaf baklarndan, nemli bir ey olduunu anlamt Sultan: Ne oldu Sclma? Gen kz onu duymamt. Zeynel'e dnm, gzlerini dikmiti: Babamn iki yldr gnderdii mektuplarn kim ald? Herkes donakald. Srgnden beri ilk kez, Sultan'n nnde Hayri Rauf Bey'den bahsetme creti gsteriliyordu. Ama Selma'nn grgyd, kurald, dinleyecek hali yoklu. fke iinde sorusunu yineledi: Babamn mektuplarn kim ald? Kim? Sultan, buz gibi bir ifadeyle szn kesti: Kendinize gelin ve Zeynel'i sulamaktan vazgein. Mektuplar alan ve yokeden bendim. Byk bir acyla annesine dnd: Siz mi anneciim? Ama niin? Oysa onun suskunluu yznden ne kadar mutsuz olduumu biliyordunuz... Daha fazla strap ekecektiniz... Sultan yumuad, Selma'nn ellerini elleri arasnda ald: Kk kzm, yaralanacaktnz. Kendi kendinize binbir soru soracaktnz. Sizin iin, madem ki ayrlk olmu, tam olmas daha iyi diye dndm. Biliyorum, ilk bata kolay olmad. Ama sonra yava yava kadere boyun ediniz, unutmaa baladnz. Unutmak m? Ah anneciim, babam unutabileceime nasl inanabildiniz? Sultan tereddt etti: yiliiniz iin yle davrandm... hal da hakl olduuma inanyorum... baksanza, sizi ne hale getirdi? Sizin yznzden, sizin krlnz yznden! Selma'nn gzleri akmak akmakt. Dudaklarn srd. Onarlmaz eyler sylememeliydi... kamal... kap da ok uzakta... odasna gitmeli... anahtar evirip, kilitlemcli... kimseyi, hikimseyi grmemeli...

Yere yld! "Baban ve anneni ldreceksin!"Mere Bemabi ne demiti?Bu, emirlerin kancsyd? Altncs m yoksa yedincisi mi? Kafanzn ii kevgire dnm! Evet Mere Achillee. Dedem dndnde Sizi ' . Ayanzdan asacak O zaman her yerde Dedem deli diye Anlatacak eyiniz kalmayacak. Amma da yorum yorum sabahlar Cinler gibi Yanyorum geceleri eytan gibi Amma da kalabalk! u alayan beyazl kadnlar kim? u, giderek byyen delik?... ey mi? HAYIR! Beni gmmeyin, lmedim, durun! Zavall, ldnn bile farknda deil! Ama lmedim ki! stelik bir de deliriyor. O gzelim annesini de zm, zaten hibir vakit akl banda deildi... Babas da kahrndan ld. Babasn o ldrd. Doru deil! Babam beni sever. Ben onun "kk sevgilisiyim. Btn snf glmekten krlyor... sen de mi Emel? Sen de mi onlarla birliksin? imdi de neyi sylyorlar? "Tanr kralieyi korusun " Eh! Bu daha iyi! Nasl? Benim iin deil mi? Ben kralie deil miyim? Zavall annem kckken ld. Onu ldren ben deilim. Ltfen doktor, bana doruyu syleyiniz. yileecek mi? Sultan sapsaryd. Selma'nn baucundan ayrlmyor, onu, kendi varl daha ktye gitmesini nleyecekmi gibi, bir saniye yalnz brakmyordu. 138 Bilemiyeceim prenses hazretleri. Hassas bir ynne darbe yemi gibi! Ailede benzeri olaylar var m? Tam deil! Baban... melankoli buhranlar geirirdi. zr dilerim prenses. Ama gerei bilmem gerek. Babanzn hezeyan ettii olur muydu? Bilmiyorum doktor Hatice Sultan baylacak gibi oldu o zaman ok gentim. Baban ktiilctiindc, bizi uzaklatrrlard. Dalla sonra, tamamiyle iyileti. Doktor doruldu. Ba parman yeleinin arasna soktu: Yani babanzn delilik geirip geirmediini bilmiyorsunuz. Sizce, kznz da bunu bilmiyor. Bu hereyi aklyor. Anlayamyorum... Doktor, konumadan nce, kelebek gzlklerini dzeltti: Doktor Freud'tan bahsedildiini duydunuz mu, bilmem, avusturyal bir psikiyatrdr ve teorileri, ruh hastal alannda, devrimler yaratt. Bu teorileri okudum, kendi gzlemlerimle kyasladm, baz pratik sonular elde ettim ve itiraf etmeliyim ki bu sonulardan bir hayli memnunum."

Heceler zerinde leker teker durarak devam etli: Doktor Frcud'a ve bana gre, ocuunuz nasl zmleyeceini bilmedii bir sorunla kar karya kalm. Bu sk rastlanan bir olaydr ve herkes kendine gre bir are bulmutur: kimi alkol, kimi i, kimi zevksefa, ne bileyim... ama daha hassas olanlar, delilie snmay tercih ediyor. Tercih mi ediyor? Evet Prenses Hazretleri. Bilinli olmasa da bir tercih sz konusu. Bilincin eitli kademeleri, Doktor Freud'un maharet alanna giriyor. Bir bilgi hazinesidir o, deil mi? Ya kzm? Sylevi iinde kaybolup gitmi olan doktor, Sultan' duymad bile. Ne diyordum? Niin byle bir tercih de, daha "mantkl" olan bir dieri deil? eitli nedenleri olabilir, hazan hayran olunan ve kendisiyle zdeleilen birinin etkisi de rol oynayabilir. Onun iin, kznzn dedesinin hastaln bilip bilmediini sordum. ayet biliyorsamaalesef hizmetiler yznden hi bir ey gizli kalmyor bu zdeletirmenin uzun srmeyeceini mit edebiliriz. nk salam deil, "bclki"lerc dayanan bir zdeleme. Gerilimler azaldnda, ben doktor Ukhan, size bu kt zdelemenin yok olacan syleyebilirim. Sesi ciddilemiti: Ama sizin de oynayacanz bir rol var efendim. Hereyi yaparm doktor... siz sadece... zellikle, hibirey yapmayn! Gidin dinlenin. Brakn, kznzla bakalar megul olsun. nk bu haldeyken bile, ve belki de zellikle bu haldeyken, merak etliinizi sezinliyor ve size kar sululuk duygusu daha da artyor. Babasna ihanet etmeden sizin nasl hounuza gideceini, size ihanet etmeden onun nasl houna gideceini bilmiyor. Onun iin de gerekd olana snyor. Benim tavsiyem: ocuunuzu rahat brakn! Tahmininiz, benim varlmn ocuuma zarar verdii eklinde mi? 139 Taliminim deil, tehisim! Sayglarmla prenses hazretleri. Bu doktor bir eek, dahas, bir hdk! Anne sevgisinin kzna nasl zarar dokunurmu ki? Sultan aresizlik iinde odada dolap duruyordu. Bir de, kentin en iyi psikiyatr dediler. imdi ne yapacaz? Zeynel ekinerek ve Sultan'a bakmaa cesaret edemeden: Msaade ederseniz Sullan'm. dedi, onun safsatalarna bir an olsun inanmadm ama, sizin dinlenmee ihtiyacnz var. Ben hanmsultana bakar, en ufak olayda size haber veririm. "Gnahn diyeceksin !" ekilsiz glgeler beyaz duvarlarn arasndan geip Selma'nn etrafm alyordu. Ama ne yaptm ki? Ha! Ha! Ne yaptn soruyor ! Ne salaka bir gl! Onlar kzdrmamak gerek ! Vallaha, ne yaptm bilmiyorum. Hibir zaman bilmeyeceksin. Cezan da bu ! Affedilmez bir gnah ilediini bilmek, ama bu gnahn ne olduunu bilmemek. Anlamyorum ...

Anlamayacak ne var? Suunu bilir, cezan ekersen, kefaretini demi olursun. Bakkal hesab gibi, terazinin bir kefesine gnahn dierine cezan koy, bir sre sonra borcundan kurtulmu olursun. Bu iin kolayna kamak. Ceza ekersin ama, eza ekmezsin. Biz seni cezalandrmayacaz. Sen cehennemliksin ve azabn ceza grmemen! Selma dehet iinde, yalvard: Hayr, ltfen, bunu yapmayn. Glgelerden birini yakalamaa alt ama tm abalarna karn baaramad. lmek isliyorum diye szland. Sana ne anlatmaa alyorduk? Sesler uzad, uzad sla dnt. "Bizim dnyamzda, ufack odanda, ufack lkende deil, gerek olanda lnmez. Ne lm vardr ne yaam, ne gerek vardr ne yalan, ne ilk vardr ne de son. Alt taraf, senin yaptnn hi nemi yok, nk bizim dnyamzda ne iyi vardr, ne kt, ne hakl vardr ne de haksz. Sonsuz ve kuralsz bir dnyadr bu!" Selma sze kart: O halde, yaptmn hibir nemi yoksa, beni affedebilirsiniz Bu bir sabit fikir sende, fstesek bile yapamayz. Tamamiyle zgr olma ayrcalna sahibiz ama, bu zgrlk en ufak bir karar vermemizi engelliyor. Biz, zerinde hibirey tartlmayan teraziler gibiyiz. Selma kzarak yastna gmld: \ 140 Btn bunlar anlamsz dedi. Belki. Ama sen li anlam olan szler duydun mu? Kt zekllarn yarattklar o kahrolas szckleriniz gerei nasl yakalayabilir ki? Hi dnmeyin, elenmeye devam edin ve boyutlu kutunuzdan darya kmaa kalkmayn. Buna kalkanlar, bizim mdahalemize gerek kalmadan, kendi z kardeleri, yakmadlar veya armha germedilerse, deli diye iln edip demir parmaklklar ardna tktlar. "tnan bana, kende rahat durmak yedir. Skc ve dar m dedin? Doru. Ama sonsuzluk da tekdze... bitmez tkenmez alanlar, dayanlacak tek bir duvarn olmay, kapanan kaplarn yokluu, dahas, souktan donulur, rtnecek tek rt bulunmaz, hii hi snrlar... yorucu mu yorucu! "Nihayet uyudu. Zavall kk kzm. Kzarm ve terlemi." Zeynel usulca araf Sclma'nn zerine ekti. Narin bedenini olmayacak bir serinlikten deil de, evresinde dolad hissine kapld ktlklerden korumak istiyordu. Az nce, Sclma barp aran hayaletlerle urarken, haremaas sa eliyle Kur'an' alm, klar sonuna kadar am, btn dolaplarn iine bakmt. Gnmzde istendii kadar hortlaklar kocakar uydurmasdr densin, Zeynel, lkesindeki kynde, ackan hayaletlerin ieriye girmemeleri iin, geceleri yatmadan nce kap nne ekmek ve meyve konulduunu hatrlyordu. Erlcsi gn hepsi yenmi olurdu.

Tombulca parma ile Sclma'nn yanan okad, sonra da bu cesaretinden rkt. Biri grecek olsa, bu saygszln nasl aklard? Bo bulunmak m yoksa bir yalnn taze bir cilde duyduu arzu mu? Gerek, ikence altnda bile sylenmemeli! Onu iin iin kemiren ve mesteden, onu felketlerin en bynde bir kral gibi, bir ilh gibi, bir insan gibi ycelten o mthi, o mkemmel sr! Baba! Selma, gzleri korku ile alm, haykrarak doruldu: ldrme beni! Haneri geri ek, ben senin kk kznm. Beni tanmadn m? Bak bana! Bu deriyi karp atacam! Deli gibi yzn trmalyor, onu tutmak isteyen Zeynel'i itiyordu. Bak, benim. Kk bebeini tanmadn m? Minicik bebeini... Dizlerini kvrarak enesinin altna getirdi, kollaryla omuzlarn sard. Beni hl grebiliyor musun? ylesine abuk ufalyorum ki, yaknda cebine sokup gtrebilecein pembe bir deniz kabuu olacam. Seni hi skmayacama, sz veriyorum. Ama arasra... beni okayacan syle? Evet kk kzm, seni okann, korkma... Zeynel, inleyen ocuun alnnda elini hafife gezdirdi. Dnmemi nlemek iin, kafama iviler sokuyorlar. Baba, beni brakma! Buradaym cicim. Sakinlc, seni asla brakmam. 141 Selma titreyerek kollan arasnda bzld. Seni, yalnz seni o kadar seviyorum ki! Heyecandan gzleri doldu, Selma'y gsne bastnp sevgiyle sallamaa balad: Ya benim seni ne kadar sevdiimi bilsen, benden nce hibir baba, ocuunu byle sevmemitir... Baba? Hizmetilerin gizli gizli ardndan gltkleri Zeynel ... onalt yl nceki o kutsal geceyi, hayal mi elti, gerekten mi yaad ? Sultan, tl perdelerle evrili byk bir yatan iinde uyuyordu. Sert bir rzgr km ve kar konulmaz biimde kendisini ona, hanmna, ecesine doru ekmiti. O gne kadar olmad biimde zgr ve benliine hakim bir Zeynel, dudaklarn beyaz alnn zerine dedinniti. Bylenmi gibiydi. Sonra... sonrasn hatrlamyordu. Dokuz ay sonra Selma domutu. Herkes Hayri Bey'e ok benzediini sylemiti, Zeynel susmutu. Ama tm bedeninde, bir paras olan, tand o minicik varln kendisini ekiini hissetmiti. Uzun sre bu delice fikirleri itmi ama zellikle son yllarda, srgnn kendilerini... bir aile gibi birletirdiinden beri, bu fikirler olanca gcyle geri gelmiti. Bugn ona seslenen kendi kk kzyd. Altst olmu, ocuktan biraz uzaklaarak onu seyretmee balamt: Selma'm! Benim mucizemsin, benim afamsn, tanrlann inanlmaz armansn, Allah'n zerime serpitirdii gzyasn ... Selma mest olmu, onu dinliyordu.

Anlat baba! Gzel eyler syle... Zavall kk ieim, tek bir gn seni mutlu klmaa yetiyor. Ban babann omuzuna daya. imdi, anlyor musun? Gzleri yan aralkt: Evet diye mrldand. Ne byk ac, ama sana ne diyebilirdim? Bana asla inanmazdn. Srrmz kendi bana kefetmen gerekiyordu... Srrmz... Selma daha da sokuldu. Bir ey sylemeyeceine sz ver. Bizi deli sanrlar! Zndklar! Kadir-i mutlak iin olanakszn varolduuna m inanyorlar? Haremaas fkeyle doruldu. Bu inanszln szn etmek bile onu kprtyordu. Selma hayretle gzlerini at... aniden nasl da kzarmt? Ne diye bu denli yksek sesle konuuyordu? Bize divane diyorlar. Aklnz sizin olsun yolunu kaybetmi kr solucanlar! Selma'nn ellerini tuttu: ocuum, benimle birlikte delilii kutsa! Sonsuzlua, hereyin birbirine kart ve hereyin ak okluu en son noktaya gtren esiz yoldur o! Tannya; ayamz srtrd iin kredelim, kafamzn iinde dnp duran I 142 o bir damla cva iin kran duyalm. O damla artsn, binbir lt sasn. Kamatr gzleri Nur, ey Balayc. yle tuhaf bir rya grdm ki Zeynel, bir bilsen... . Selma pembe pembe olmu, geriniyor, esniyordu. Saat ka? Alktan lyorum. Hava gzel mi? Gnaydn Leyla Hanm, ilek reeli yiyebilir miyim? ilek re... Kalfa, gzleri fa]ta gibi alm, kekeliyordu. Beni tandnz... Sizi tandm da ne demek? Leyla ilanm, iyi misiniz? Allah'm, Allah'm... Kalfa heyecan iinde odadan darya frlad: Sultanm! Kk sultanmz... kk sultanmz iyileti! Ona ne oluyor byle? O kadar hasta mydm? Neyim vard Zeynel? I... pek nemli bir eyiniz yoktu... sadece kk bir... kk bir gripti, ite o kadar. Zavall Zcynel'ciim. Yalan hi beceremiyorsun. Sarayda yetien biri iin, ayp dorusu! Anneciim bana niin yle bakyorsunuz? Sultan odaya girmiti. Syleyin, ne oldu? Annesi niin onu kollarna aln, hi alk olmad bir sevecenlikle skp duruyordu? Bir eit ateli hastalk Sclma'cun... ite o kadar! Selma susuyordu. Sultan sakladna gre durum ciddi olmalyd. Btn gcyle hatrlamaa alt... hibirey anmsayamad... sadece Zeynel'in dediklerini... sahi ne demiti? Selma ancak iki ay sonra babasna cevap vermee.karar verdi. Badat'a gidemeyecekti... dersleri... ama niin o Beyrut'a gelmiyordu? "Memnun olurum" diye yazyordu. Memnun olmak m? Tm o

heyecanlar, o gzyalarn kapsyor muydu bu szck? Ama kapsayanlar da o yazmayacakt. u davetiyelere baslan ve kiiliksiz, belirsiz "memnuniyet" szcn, varsn babas istedii gibi yorumlasnd! Birka hatla sonra mektubu geri geldi. Irak'taki bykeli birka satrla bilgi veriyordu: Hayri Bey istifa etmi ve oradan ayrlmt, istanbul'a dnmemiti, yeni adresi bilinmiyordu. Selma akn, fildii renkli ipek kda yazlm kara yazlara bakyordu. ok ge... ok ge yazmt. Babas gitmiti. Onu grmek istemediini sanarak gitmiti. Onu yeniden yitirmiti ve bu kez kabahat kendisindeydi. inden alamak gelmiyordu. Sadece yordu. IV Minete'l Ilsn kysnda denize uzanan bir kayalktan, Beyrut liman rahata grlebilir. Her perembe stanbul'dan gelen bembeyaz Pierre Loti gemisi, yolcularn boaltr, birka saat sonra yenilerini ve ykn alarak dncesinde hep yle kalm, bakente geri dner. Yetime andaki bir kz, srtn ta duvara dayam, hayallerini alp gtren bu byk beyaz gemiyi, ufukta kaybolana dek, gzleriyle izler. Selma nceleri limana inerdi. Kalabaln kendisini itip kakmasna aldrmadan, memleketinin sesini ve kokusunu duymak iin, gzleri, kapal dolard. Onlar iyice iine sindirdiine inand zaman, sadece o zaman, gzlerini aard. Tm bu yzler aina gibiydi. Onlar tek tek inceler, baklarnda kendi ehrinden bir eyler, tebessmlerinde Halic'in zledii o ahane gn batn bulmaya bulmaa alrd. stanbul'da insanlar mutlu mu? diye sormaktan, ya da bir sepetlen grnen similin bir parasn, stanbul ivesinin scakln... solmu bir gl istemekten kendini zor alrd. Hayallerini ssleyen bu yolculara ackl baklar frlatr, onlarsa akn ve ayplayc gzlerle yanndan geerlerdi. Daha sonralar, bu ssz kydaki kayalklara snmay tercih etmiti. Esrarn koruyan o kalabalktan ve o sevimli ve sakin canavardan uzakta, hayallerine daha iyi gmlebilirdi. Aylarca, bir /ivrctgftha gelir gibi gelirdi buraya, unutmak istemiyordu, nasl unutabilirdi ki? Hu, Pierre Loli'n'm ekiciliini kaybedip dierleri gibi alelade bir gemiye dnt, yolcularnn Selma iin, dnyann herhangibir yerinden gelen yolculara benzedii gne kadar srd. Birka hafta boyunca onu gemiin Selma'sna balayacak o heyecan, o acy duymaa gayret etti. Bouna. Artk acsn bile yitirdiine gre, hereyini gerekten kaybettiini anlyordu. ok daha sonra, limann yolunu artk unuttuunda, Selma, oraya, acsn krklemek iin mi, yoksa yava yava ondan kurtulmak iin mi gittiini kendi kendine soracakt. Evinde hikimse, bu haftalk gezilerden phelenmemiti. Perembeleri Selma'nn tatil gnyd ve btn gnn Emcl'de geirdiini sylerdi. Sabahlan bir kalfann eliinde gelir, akamlan yine bir kalfann eliinde dnerdi.

Emel, kendinden ya byk aabeyi Marvan ile, drzi mahallesinde grkemli bir evde otururdu. Anneleri kalp hastalndan ldnde, ikisi de kk birer ocuktu. Birka yl sonra babalan da attan derek lmt. ki yetime bakmak iin teyzelerinden biri Mar-llyas'daki byk eve gelip yerlemiti. ocuklara ok sk "eski zaman" terbiyesi vermiti. Okulda Emel 144 gibi diz bkp selm veren ya da bir bykle konutuunda yz kzaran baka bir kz yoktu. Ama teyze yal bir kadnd ve gnn uzun saatlerini yatakta geirmesi, ocuklara yine de belirli bir zgrlk salyordu. Emel, kendisi de yalnz byd iin, Selma'nn yalnz kalma istediini iyi anlyordu. Esrarengiz gezintileri hakknda birey sormaz, sadece arkada kzarm ve imi gzlerle dndnde elini tutar, o da birey sylemeden ona sarlrd. Emel hibir ey sormad iin, Selma yava yava ona alacak, babasndan sz edecektir. yle sanlmasn istedii gibi babasnn lm olmadn, Irak' terk ettiinden bu yanalcr ay dnyann bir ucundan bir kart yolladn anlatacaktr. lki Brezilya'dan geldi, ikincisi Venezuela'dan. Dn Meksika'dan bir kart aldm. Ona cevap bile yazamyorum, adresi yok bende. Yerletiinde vereceini vaad etti. imdilik durmadan dolayor... ileri iin. Gney Amerika'nn, cesurlarn zengin olabildikleri, mthi bir kta olduunu, beni yaknda aldracan, yeniden bir sultan gibi yaatmak istediini yazyor. Ama benim ne istediimi hi sormuyor. Ne istediini kendi biliyor mu? Herey ylesine gerekd gibi ki... bu cevap beklemeyen mektuplar, bu ele avuca smayan baba, bu muazzam tasanlar, bu vaadler... Bazan bana yazmasn istiyorum. Artk mit ile mitsizlik arasnda bocalamamak iin... ama yazmayacak olursa, bu sefer de... Ancak duyulabilen bir sesle ekliyor: ' Biliyor musunuz Emel? Onu seviyorum. Oysa, yarn yeni batan beni terk edebileceini biliyorum... o zaman da ondan nefret ediyor... lmesini istiyorum. Ban hrsla iki avucunun iine alarak: Beni sevmemesine dayanamyorum. Artk ne dneceimi bilemiyorum dedi Omuzlarn saran kollar, alnna konulan bir pck. Btn leden sonra, geni divanda, birbirlerine sarlarak oturmulard. Emel hibirey sylememiti, szlerin yaray deeceini ve bu ac karsnda her yreklendirmenin uygunsuz dp, her tn yetersiz kalacan igdleriyle biliyordu. Arkadann ihtiyac olan ey onun sevgisiydi. Akam olduunda, hanm sultan almaa gelen kalfa, hibirey farketmeyecekti. Selma rahatlam, sknet bulmutu. Emel'in efkati ona gcn yeniden kazandrmt. Kk bahe kapsnda bir fayton bekliyordu. Sultan' grmee kim gelmi olabilirdi? Beyrut'un sosyete hanmlarnn zppeliine set ektiinden beri, pek az ziyareti oluyordu. Selma, annesinin bu

davranndan gurur duyuyor ama bedelini pahalya dediini dnyordu. O kadar yalnz kalmt ki... Ortaky Saray'nn bo kalmad, zamann, hayr ileri, siyasi tartmalar, aile toplantlar; arkada sohbetleri, ziyaretler arasnda bltrld-, kleler ve cariyeler ordusuna hkmedildii ve bunlarn herbirinin sorunu ile 145 ayr ayr urald gnlerden sonra, iki yldan beri bu evde iki kalfa ve bir haremaas ile babaa kalnmt... Tabii Zeynel haremaasndan te bir eydi. Vekilhart, ktipti, gnlk hayata ilikin hereyde grne bavurulan danmand... ama bir dost, bir srda myd? Selma annesini tanrd, mitsizlie dse bile, maiyetinde bulunan birinin nnde zaaf gstermeyeceini bilirdi... bu bir kibirlilik deildi. Sultan, Zeynel'i ailesindeki pek ok kiiden daha ok takdir ederdi. Bu ylesine kk salm deer yarglaryd ki, yer yerinden oynasa deimezdi. Geleneksel olarak, koruma durumunda olduklarndan yardm istemek olmazd. Onlarla neeni payla, derdini paylama! Salonda siyah sal, grkemli biri oturuyordu. Bu, Sultan Abdlhamit'in kz Naile Sultan'd. stanbul'da, iki aile pek grmezdi ama srgn onlar yaklatrmt. Beyrut'ta saylar o kadar azd ki... ehzadelerin ve sultanlarn ou halifenin peinden Nis'e gitmilerdi. Orada da kk bir saray ve erkn olumutu. Fuat Day da oraya gitmiti. zntsn gstermemek iin "gzel kadnlar diyarna gidiyorum" diyerek ii akaya dkmt. Cte d'Azur' grmeyi hep hayal eden Kelebek Sultan da oraya gitmiti. Selma, en, akrak, k, kln faytonlarnn rengini elbiselerinin rengine uydurmaa kadar gtren teyzesini sk sk dnrd. Acaba ne olmutu? Fransa'da mutlu muydu? Gen kz teyzesinin oradaki hayatm gzlerinin nne getiremiyordu. Fehime Sultan o kadar az yazard ki... oysa Fatma Sultan devaml yazyordu. Ei ve ocuu ile Sofya'ya yerlemi, sakin bir hayat srmekteydi. Haftada birka kere, ei Refik Bey'le birlikte, tekkeye, pirini ziyarete gidiyor, huzur buluyorlard. Fatma Sultan "Hak yolunda ilerliyoruz, bunun dnda ne varsa anlamsz olduunu her geen gn daha iyi anlyorum" diye yazyordu. "Bunun d?" Srgn, geri dnme olasl... Hatice Sultan ile Naile Sultan bunlar konuuyorlard. stanbul'dan gelen haberler, onlar iin iyi deildi. Mustafa Kemal'e suikast giriimi, pek ok muhalifin tutuklanmasna yol amt. Mahkeme yarglarndan "Kel Ali", gazetecilere, sanklarn sulu bulunduklarn, idam sehpalarnn kurulduunu, infazn o sabah 27 Aostos 1926'da yerine getirildiini aklamt. Haberi veren Londra radyosuydu, lkenin sakin olduunu, her kente "stikll Mahkemeleri" gnderildiini de bildiriyordu. ' Hatice Sultan fkelenmiti: Trkiye'nin bamszl iin savaan btn o insanlardan geriye birey kalmad m? Babakan smet nn kald. izgiden ayrlanlara kar o denli sertmi ki, "Gazi'nin krbac" adn takmlar. Dierleri, Rauf Bey, Rahmi Bey, Doktor Adnan, Halide Edip, birka ay nce

yurtdna kamlar. Kemal siyasi partileri lavettii vakit, yaplacak bir ey kalmadn, kendilerinin de tehlikede olduklarn anlamlar. Yazk! Halkmzdan uzun sre tepki bekledim, ama eli kolu bal... Acaba memlekete dnebilecek miyiz? Sultan ilk kez phelerini dile getiriyordu. Selma zgn, akn, ilerleyip teyzesinin elini ptkten sonra, annesinin yanna oturdu: Anneciim... elbette ki dneceiz. stanbul'da kimse memnun 146 deilmi. renciler, aydnlar, din adamlar ve zellikle tccarlar! Memciyan Aa'nn yeenine yazdklarn unuttunuz mu? Btn ar yeni rejime karym... ar kprdanmaa balad m, yneticiler tehlikededir! Yaknda Trkiye'ye gideriz, grrsnz anneciim. Gen kz olanca inanc ile konuuyordu. Annesinin mitsizlie dmemesi gerekliydi. Sultan kznn ban okad: Hakknz var ocuum, baza hznleniyorum. Siz bana aldrmayn. Selma'nn ii burkuldu. Annesi, onu zmemek iin, szlerini kabul etmi grnyordu. Her ikisi de birbirine rol yapmaktayd. Ama aslnda her ikisi de biliyordu. Biliyor muydu? Selma irkildi. Neyi biliyorlard? Hi! Sadece yenilgiyi kabul etmek zereydiler. Oysa Sclma reddediyordu. "Savamak gerek. Eskiden annecii byle demez miydi? Hcrey olabilir." Byk bir heyecanla ayaa kalkt, birden mthi bir sava istei ile doruldu. i alev alevdi, bunu aa vurmasa, patlayacakt? Halide Edip ile Rauf Bey'e katlsa? Trkiye'ye baka bir ad altnda szmaa kalksalar? Binlerce honutsuzla birlikte rejime ba kaldrsalar? Hcrey olabilir! Selma gecenin ge saatlerine kadar sava planlar yapt. Kk yaz masann bana oturmu, hatra defterinin sayfalarn doldurup duruyordu. Kendisine ka kez, "yapmak iin istemek gerekir" dememiler miydi. stedii, stanbul'a dnmekti, bunu hereyden ok istiyordu, boyun emeyi reddediyordu! Ak pencereden ieriye yasemin kokusu geliyordu, meltemin okaylarn, crcr bceklerini gevezeliklerini duyabiliyordu Selma. Gecenin nemli havasn iine ekti. Vcudu mavi karanln iinde kayboluyor, byyor, uzuyor, binlerce yldza ulayor, onlarla oynuyor, oynayor, parltlarnda mutluluktan eriyordu; artk bu gzelliin dnda deildi, onunla btnlemiti. Ancak afakta, rahatlam, doyuma ulam olarak uyuyabildi Selma. Daha sonraki gnler Selma iin ryada gibi geti. Madem ki artk "biliyordu" gnlk tm sorunlar sama idi. Snfta, evde, bu kadar neeli olmasna ayorlard; en ufak bir eletiri karsnda dikleen sanki kendisi deildi, hogrl olup km, tm kurallar altst eden sabrszl, sonsuza kadar zaman varmcasna bir durgunlua dnmt. Allmadk tebessmnn neler sakladn Emel bile anlayamyordu. Sclma sanki orada deildi.

Sonra bir sabah, beklenmedik biimde yorgun ve ylgn uyand Selma. Basit biimde denmi odasna gz gezdirdi. "Gerek ite bu!" diye dnd. Bir anda tkenmieesine ve umutsuzcasna yastna kapanp alamaa balad. u Lbnan'dan ne kadar da nefret ediyordu. Hep u mavi deniz, u yakc gne, u nee! Tm bu insanlardan, onu "kendi evlerinde" "kendi memleketlerinde" arlayan, "bizimkiler, vatanmz" diyen bu insanlardan ne kadar da nefret ediyordu! stanbul'a hi kavuamayacak, artk hi oral olamayacakt. Geen btn bu gnler zarfnda kendisini aldatmt. nsan ancak bir topraa, zerinde dvebilecei, zerinde dp kalkaca bir toprak parasna sahip olursa savaabilirdi! Sizi evreleyen eyler sizde hibir an yaratmad, tuttuunuz hibirey sizin olmad, szleriniz kuru grltden ibaret olduu srece... nasl dvlr? Neye kar? Kime kar? Bo yere hayal kurup durmutu: srgndekiler iin hayal, bir tasan deil 147 bir katr. Bir de kendini cesur sanrd... "gerek" ile uzlaanlar ayplard... Acaba, dedikleri gibi, gerek cesaret, raz olmak mdr? Biliyordu, stelik cesaretin ne ie yaradn, stelik iinden alamak geldii halde glmsemek gerektiini... Biliyordu, hayvanlarn bile barnaklar, yurtlar olduunu, aksi halde ldklerini... Gzel kuzinimin glmsemesini kim ald? Sultan Abdlhamit'in torunu ehzade Orhan, nefis bir beyaz Delahaye'den indi. Aslnda "taksicilik" yapyordu. Bylece hem herkesin hem hi kimsenin hizmetindeydi. Ksa boylu, zayf, mthi gl ve heyecanl bir delikanlyd. ehzade cenaplar, kendini hakarete uram saymaya grsn, houna gitmeyen mteriyi, yakasndan tuttuu gibi yolun ortasna atverirdi. Selma ona baylyordu. Kuzeni, Hayri'nin aksine, elenceli, resmiyetten uzakt... oysa daha onsekizindeki Hayri, yazn bile koyu renk takm elbise giyer, sert kolal yakalar takard. Yirmi yandaki Orhan ise, hibir eyi ciddiye almaz, Trkiye'den sz etmemei yeler ve halazadesinin iskntlarn alaya alrd: Bu senin slav damarn! O gzelim rus kzlar, erkes kzlar... atalarmzn haremlerini ssleyen ve bize kanlarndan bir peyler aktaran kzlar! Haydi sultanm, zgrlnden yararlanmaa bak. stanbul'da olsaydn, kafes ardnda mahpustun. Haydi git sslen. Seni gezmee gtryorum. Sultan arkalarndan mfik baklarla bakt. Kk kznn elenmee ihtiyac vard ve Orhan'la olduunda, ii rahatt. Mor salkmlar, boru iekleri ve krmz ard aalar arasndan kvrlarak ykselen am yoluna saptlar. Sclma, batan kartac bir sesle daha hzl ve daha uzaa gitmek islediini syledi. Orhan'n, Beyrut'un 20 kilometre kadar uzandaki k sayfiye yeri Aley'de durmak isteyeceini biliyordu ama, uzun kirpiklerinin glgeledii gzlerini szerek ona glmsediinde hibir eyi reddedemeyeceini de biliyordu. Sclma gevedi, cam aarak yzn rzgra verdi. Trmandka hava serinliyor, gn durulayor, selvi aalar ile bodur amlar yerlerini, yeil yapraklarn

insann okayaca gelen yksek amlara ve keiboynuzu aalarna brakyordu. Bamdun'u getiler, Lbnan'n hafif mavimsi, sisli sradalar, bir k huzmesini yrtarcasna karlarna kmt. Sanin'in karl tepeleri grnyordu. Selma arabadan frlad, yksek otlar ve katrtnaklaryla dolu patikada, ban yukarya kaldrm btn bu gzellikleri kucaklanmak istercesine kollar ak komaa balad, durmak bilmiyordu. Orhan'n uzaktan seslendiini duydu, ama dnmeyecekti, benliini bulmasna yardmc olan doa ile babaa kalmak istiyordu, en sevgili dosttan daha yakn, terk edilme korkusu duymadan kendini kollarna terk ettii, btn gzeneklerinden iine dolduunu hissettii ve kendisine g veren doa ile. Kendini otlara brakt, doymazlkla nemli kokuyu iine ekti, ba dnyordu. Bacaklarnda, karnnda topran scak atlarn duyuyordu, bu .uakln iinde erir gibiydi. Sanki artk Sclma deildi, daha fazlas idi, sanki bu 148 ot parasyd, sanki bu yapraklar,'sanki bir bulutu yakalamak ister gibi uzanan u dal kendisiydi, sanki doumunun karanlk ve esrarl inine kadar kk salm u aat, sanki pnarn sesiydi, akp giden ve hep orada duran su idi, gnein okay oydu sanki, frdolay dnen rzgr da oydu. Artk Selma olmadn sadece varolduunu hissediyordu. Gen kz dn yolunda hi konumad. Hassas bir alev parasna benzeyen sevincini korumak ister gibiydi. Hznl olduunu sanan Orhan, onu elendirmeye alyor, binbir hikye anlatyordu ama; Selma onu dinlemiyordu. Susmasn tercih ederdi... suskunluun, dostlarn en atelisi, en dikkatlisi, en cmerti olabileceini ona nasl syleyebilirdi? "Yalnzlk" szcnn kendisi iin "yldz" anlamna geldiini nasl anlatabilirdi? Daha sonralar, hayalnn bu dnemini hatrlarken, Selma doa ile olan bu yakn ilikisinin kendisini mitsizlikten koruduunu ve kendine getirdiini dnecektir. Bu sihirli dnyaya kalar olmasyd, tm sevdiklerinden ayrlmann acsna, Rstem Paa Soka'ndaki konan zlemine dayanamazd. Hzn! Sultan lergn biraz daha halsiz. Mustafa Kemal'in 1927 kasmnda yeniden cumhurbakanlna seilii, onun iin altndan kalkamayaca bir darbe oldu. Artk trk halknn, osmanl hanedannn geri dnmesi iin savamayacan kabul etmek zorunda... sal daha da bozuldu. Doktor, kalbini hasta buldu. "Gerekten de rahatszlm kalbimde" diye glmsedi Sultan. Zeynel'in ve kalfalarn gnllerini ho etmek iin, baucunda sralanm ilalarn hergn almay kabul ediyordu. Selma'y hastalktan ok, bu uysallk endielendiriyor, iyilemek midi yerine derin bir umursamazln, bir kendini brakmln varln hissedebiliyordu. Gen kz annesi iin ac ekiyor, ve mcadele etmeyiine kzyordu. "Cihangir" diye nam salacak kadar elik bir iradeye sahip annesinin, kendisini koyuvermee, benliini inkra hakk yok! Herhangi bir fani gibi zaaflarn

belli edemez. "Sultanln" srdrmek zorunda. Put atlamaya grsn, evresindeki dnya ker. Bugn, 30 Haziran 1928, okulun son gn! Besanon Enstits'nden artk tamamen ayrlacak olan renciler, kk gruplar halinde, anneleriyle birlikte, avluda toplanmlard. Okulu bitirip "hayata atlmann" sevinci ve heyecan ile gzler prl prld. Burada mutluydular. Yanlarnda herzaman birileri olmu, daima zerlerine titrenmi, arasn cczalandrlsalar bile, hep korunmulard. Rahibeler iyi idi. Onlardan ayrlmak hzn veriyordu. Cezalar, hakszlklar, gz yalar, herey unutulmutu. Okula sk sk gelecekleri yolunda vaatlerde bulunuyorlard. Ayrlmaktan duyduklar mutluluk yznden kendilerini nankr addediyorlard. Ama srler anlaylydlar, herkese sevecenlikle bakyor, kzlaryla iftihar ettiklerini, artk yetikin birer gen kz olduklarn sylyorlard. Tm o yllar boyunca, hi bu kadar yakn olmamlard. [i 149 Onyedi yanda olmak ve yaamaa balamak! Baz renciler Lbnan'dan ayrlacakt. Marie-Agues Fransa'ya dnyordu. MarieLaure da gidiyordu. Buenos-Aires mi? Fevkalde deil mi? Bembeyaz ve son derece elenceli bir kentmi. Evet yleymi... Selma'nn ald son mektup, bir yl nce Buenos-Aires'ten postaya verilmiti. Bir rya lkesine geldiini ve artk gezgincilie son vereceini yazyordu. Gzel prensesi iin gzel bir ev aryordu. Yerleir yerlemez ona yazacakt babas. Sonra ondan hibir haber alamamt. Hasta myd? Bana bir ey mi gelmiti? Selma sorularn iinde kaybolmu gibiydi, acaba... diye dnmt. Ama hayr! Bu olanakszd! yleyse, onu nasl bulacakt? Annesinin yardmn isteyemezdi ama baka kime bavurabilirdi ki? te imdi de Marie-Laure, Selma'nn aylardan beri aklndan kmayan bu kente gidiyordu. Belki ona yardmc olurdu. O mehur yksekten atlama olayndan sonra arkada olmulard. Geri Emel ile olduu gibi samimi deillerdi ama, gerek bir takdir hissi ile birbirlerine balanmlard. Sevgiden ok cesaret ve sadakate nem veren silah arkadalar gibi. Selma, Marie-Laure Mere Achile ile konumasn bitirdikten sonra onu avlunun bir kesine ekecekti. Biraz geriden, uuk renkli gzlere, sarn baa, dmdz alna, kibirli dudaklara bakt. Onu, okyanuslar geip kendisine babasn getirecek bir valyeye benzetti. Ona hereyi anlatacakt, hereyi... Neyi anlatacakt? Babasnn onu brakp gittiini mi? Buenos Aires'te olduunu ama hi adres bildirmediini mi? Kelimeler beyninde uuuyordu. Marie-Laure'un dudaklarnn anlayszlkla bzldn acyarak deil, byle bir hakareti ondan beklemezdi grr gibi oldu. Marie-Laure'un sayg duyduu, iine kapank ve cesur Selma, kendisiyle zletirdii kaya gibi sert Selma... demek bir zavall idi! Yok, Selma anlatmayacakt. Yalnz gururundan

tr deil, bireye yaramayacan bildii iin! Marie-Laure, felaketi tatmam olanlarn gcne sahipti, zaafa tahamml yoktu. Daha sonra Selma, susmakla iyi mi ettiini dnecekti. MarieLaure belki de son ansyd. Babasndan bir daha hi haber almad. nsan onyedi yanda, sultan, ve parasz ise, Beyrut'ta elence yok gibidir. Selma sabrszlkla okulun, zamana titizlikle balln, nlklerin ve not karnelerinin son bulmasn beklemi, zgrlk gn geldiinde yapaca eyi, hayata, gerek olanna balamay cokuyla dlemiti. imdi zaman, nnde usuz bucaksz dururken, onun hareketsiz akp gidiine, her trl olasl ieren zenginlikteki bolua dikkat kesilmiti. En sevdii eyin, hibir ey yapmamak olduunu hayretle kefetmiti. Daha ok yaayabilmek iin hibirey yapmamak, hayat btn plakl ile yaamak, hayat deitiren ve dolduran eylerden arndrarak yaamak, dnyann btn titreimlerini hissetmek ve her saniye sonsuzluu tatmak en sevdii iti... Gnnn byk ksmn koltuunda geiren Sultan, Selma'y gzlyordu. Eskiden yerinde duramayan ocuun bu uyuukluunu endieyle izliyordu. 150 Yoksa o da babas gibi tembel mizal myd? Her zamanki aldanmazh ile Hayri'nin hibir ie yaramadn gryordu, kz da onu hsrana uratamazd. Btn mitlerini ona balamt. Baarsz olmamalyd! Bu yzden de Selma'nn bir eylerle megul olmasnda srar ediyordu: ngilizcenizi ve italyancanz ilerletmelisiniz. Aksannz berbat. Leyl Hanm'dan size nak ilemei retmesini istedim. Arapa hat derslerinde ok yetenekliydiniz... onu da ihmal ediyorsunuz. Selma, gzelsiniz, akllsnz, soylusunuz. Sizi parlak bir gelecek bekliyor. Bu gelecee hazr olmalsnz. Miskin miskin oturmayn! Cesaret edebilse, kulaklarn tkayacakt Selma. Artk, "Byle yapmal, yle yapmamal"lara tahamml edemiyordu. Sanki mrnden bireyler alyor gibiydiler. Nasl oluyordu da annesi onu bu kadar az anlayabiliyordu? O da gen olmam myd? Neyse ki Emel ve aabeyi Marvan sk sk geliyorlard. Sultan ikisini de seviyordu: o kadar terbiyeliydiler ki! Bu yabanc kentte kz iin onlardan iyi arkada bulunamazd. Yirmi yanda, yetikin bir adamn olgunluuna sahip olan Marvan'a o kadar gveniyordu ki, leden sonralar kente dolamaa gittiklerinde, Zeynel'i yanlarna katmaya gerek grmyordu. Selma'nn arada bir kmasn istiyordu. Ar hassas oluu, iine kapankl, hayal lemine dalma eilimi Sultan' endielendiriyordu. Hatice Sultan uzun sre, bunu kendi kendine bile itiraf etmek istememiti. Selma Ilayri Bey'dcn ok, dedesi Sultan Murat' hatrlatyordu. Saatler boyu piyanosunun banda oturduuna, coku iindeyken bir anda yeise kapldn, uygulama alan bulamadnda dengesizlie dnen g ile zaaf karmn, yrei szlayarak anmsyordu Hatice Sultan! Onun iin de Selma'nn sinemaya olan dknlne kar kmamt. Gen bir kzn hayallerinin, her eyin gemii

anmsatt bir evin yalnzlndan ok, romantik yklerle daha salkl biimde geliebilecei dncesindeydi. Yedinci sanat hamledeydi! Byk bir Hollywood irketi olan Warner Bros, mthi birey yapm, sesli film "Caz arkcs"n evirmiti. Filmde oyuncular konuuyordu! Selma ile Emel, cumalar kadnlar matinesine gitmee balamlard. Marvan, st ak. otomobili ile onlar brakyor, sonra gelip alyordu. Gsteri srasnda sk sk teknik arza oluyordu. Karanlk bir odada beklemekten bktklar iin, kp gnete gezmeyi yeliyorlard. Btn sinemalarn bulunduu eski kentin bu mahallesi, balbana bir lemdi. Eski ad ile Tophane Meydan olarak bilinen ve osmanl valisi Cemal Paa'nn onbir milliyeti direniiyi astrmas zerine, "ehitler Meydan" adn alan yerden giriliyordu bu semte. Beyrut'un en civcivli yeriydi. Btn gn masalarnn banda nargile iip, tavla oynayan adamlar vard. Ras Beyrut'daki mslman hanmlarn anlattklarna gre, lokantalar ve kadnlarn plak dansettikleri gece kulpleri de buradayd. Selma, kalbi gmbrdeyerek Emel'in eline tutmutu. Bu yerlerde bulunmak bile, yasak meyveyi tatmak demekti! Sanki herkes onlara bakyordu. "Byk Fransz Lokantasna doru yrrken, rahat grnmee 151 alyorlard. Birka kez oraya gitmi olan Orhan "ok elenceli bir yer" demiti. Beyrut'un tm kozmopolit sosyetesinin urak yeriydi. Genellikle Paris'ten gelen oyuncularn gsterilerinden sonra, denize bakan terasta sabahn be veya altsna kadar dans edilirdi. Selma, byk krmz harfler tayan afie imrenerek bakt: "Matmazel Nini Rocambole, akl almaz rocambolesk dansn sergiliyor!" Elenceli olmal! diyerek i geirdi. Yazk! Byle yerlere asla gidemeyecekti. Bir gen kz iin, hele de mslman bir gen kz iin, uygun deildi. Byle gezindikleri bir gn, toprak rengi, kaplar ve pencereleri kemerli, Kk Saray'a geldiler. Buras Lbnan hkmetinin bulunduu yerdi. Pinekliyen birka odacnn dnda, in cin top oynuyordu. Yksek komiser Henri Ponsot'un alma yeri olan Byk Saray'da esas iler grlp kararlatrldna gre burada kim vakit kaybetmek isterdi ki? ki gzel kzn yalnz geldiklerine gren bir grup fransz askeri, onlar izlemee balad. Yzleri al al, admlarn sklatran kzlar, bazlarnn ak sak laf atmalarn anlamaz grndler. Onlar ancak "Suk el-Franj"n dar sokaklarnda atlatabilmilerdi. Buras sebzelerin, meyvelerin, ieklerin ama ayn zamanda Avrupa'dan gelen mallarn cennetiydi. Buras Lbnan'n burjuva aile kadnlarnn, srtlarnda kfeli ocuklar pelerinde dolatrarak alverie geldikleri yerdi. Ama gen kzlar daha ok kuyumcular arsn seviyorlard. Burada dkknlarnda oturan kuyumcular, incecik parmaklaryla altn ve gm telleri

iliyorlard. Bir de terzilerin, Paris'in son modellerini kopya etmekte stlerine olmayan ermeni kunduraclarn ve her trl ie yaramaz "hakiki!" vr zvr satclarnn bulunduu Suk Tavilc'yi seviyorlard. Gne batmak zereydi. Kadnlarn alverie veya gnn ilk serinliini teneffs etmee ktklar saatti. Sattklar su portakal iei kokan sucular ya da engelli ine satan kk ocuklar rtkanlk ederler, kent bayram havasna brnrd. Gnlk bayram havasna! Hava gzeldi.. Yannda Emel, kalabaln iinde kaybolmu olan Selma, zgrln tadn karyordu: stanbul'u unutmutu. Emel ile Marvan'n ailesi, Lbnan'n en eski ailelerindendi. Onun iin de Beyrut'un en parlak evreleri, bu iki yetimi kucaklamt. Onsekiz yana basan Emel artk kyordu ve Selna'y da beraberinde gtrmek istiyordu. Arkada o kadar gzeldi ki... her yerden davet edilmesi iin, bir grnmesi yeterdi! Ama Beyrut'ta, bir osmanl prensesinin baz ok eski ailelerle grmesinde saknca olmadna Sultan' ikna etmek kolay deildi. Linda Sursok'un Erefye'deki saraynda verdii dansl ay partisi buna frsat oldu. ki gen kz, uzun uzun tartmlard: dansl ay, balang iin, balodan dalla ikna ediciydi. Sonra Linda Sursok akraba saylrd. En azndan Emel ile Marvan'n kendisine teyze demeleri iin srar edip durmutu. Bu aya, bir eit aile toplants da denelebilirdi. Davetiye geldiinde, Emel arkadann evinde tesadfen bulunuyor olacakt. Sultan kmser bir ifade ile sordu: 152 Bu Sursoklar da kim? Yanlmyorsam, tacir bunlar! Emel usulca: % Hayr efendimiz dedi. Beyrut'un en kkl ailelerinden biri. Buraya yzyllar nce yerlemiler. Bankalar, irketleri... Ben de onu sylyordum, tacir ite, diye Sultan serte szn kesti. Neyse ki bayan Ghazavi o srada oradayd. stanbul'da domu, yksek dereceli bir memurla evlenmiti. "Lbnan'da Sursoklar'dan daha iyisinin olamayacan" sabrla anlatmaa alyordu. Geri ortodoksturlar ama en esasl snni burjuva ailesi kadar mkemmeldirler. Salonlarnda Beyrut sosyetesinin kremas bulunur. ayet Selma Sultan bir gn toplum iine kacaksa, onun iin Sursok Saray'ndan daha iyisi dnlemez. Ama ayet efendimiz onun evde oturmas dncesindeyse... Selma, Bayan Ghazavi'yi pebilirdi. Ama umursamaz bir tavr taknd, sanki konuulanlar onu ilgilendirmiyordu... Hatice Sultan duraksad. Bayan Ghazavi Lbnan sosyetesini iyi tanrd. Herzaman deerli tavsiyeleri olurdu. Ama Sultan' tereddte sevkeden, son szleri olmutu. Bir sredir uykularn karan derdine parmak basmt. Selma ne olacakt? Okulda bulunduu, okuduu srece byle bir soru aklna gelmemiti. Ya imdi. Srgn hayat srp giderken ve Trkiye'ye dnmek artk bir hayal olmu iken, kz ne olacakt? Ona bir koca bulmak gerekiyordu, tabii mslman, zengin, soylu. En kkl snni ailelerin bile osmanl hanedan ile hsmlk kurma

iddiasnda bulunamayaca Beyrut'la; bu koulu biraraya getirmek olanakszd. Olsa olsa Msr kraliyet ailesinden, ya da Hindistan mihracelerinden biri...? Ama Bayan Ghazavi'nin hakk vard. Selma bu sre iinde kapal kalmamalyd. Toplum iinde nasl davranlmas gerektiini imdiden renmeliydi. Sultan'n bildiklerini retmesi yetmiyordu, kznn gerekle yzyze gelmesi gerekliydi. Bir hkmdar sarayndan farksz Ortaky Saray'nda hi kukusuz Selma beeri ilikileri ok iyi renirdi. Ancak Ras Beyrut'daki bu kimsesiz evde, sadece Zeynel ile iki kalfa arasnda, gnn birinde iinde yaayaca alemi nasl bilecek, nasl anlayacakt? Sultan nazike Emel'e dnd: Yarn gelin ocuum, cevabm bildiririm, dedi. Aslnda kararn vermiti. Selma Sursoklar'a gidecekti. Ama zmlenmesi gereken bir sorun vard: ne giyecekti? Ona uygun giysiyi alacak para yoktu. Paris'in byk terzilerinden giyinen, mcevherlerle kapl u lbnanh kadnlarn yannda, kznn mevkiini korumas gerekiyordu! Fikir kp olan Bayan Ghazavi imdada yetiti: Eer izin verirseniz efendimiz, bir nerim olacak. Marifetli parmaklara sahip olan Leyl Hanm, sizin saray giysilerinden birini dzeltemez mi? Dolaplarnzda, ryp giden son derece deerli kumalar... Bu giriimlere, durumdan haberdar edilen Suren Aa da katld. Bu ermeni 153 kuyumcu, satlan mcevherlerden gelen paray harcamak yerine, alnacak tahvillerin geliri ile geinmenin daha iyi olacan syledii gnden beri aile dostu olmutu. Hatta bu girift ilemlerde Zeynel'i ynlendirme iini de stlenmiti. Sadakati btn ev halknn gvenini kazandrmt. O gn leden sonra, ipek elbise ile uraan kalfalarn arasnda bir aa bir yukar gidip geliyordu. Sanki sylemek isteyip de syliyemedii birey vard. Sonunda kzanp bozararak cesareti ele ald: Cesaretimi mazur grn Sultan Hazretleri.' Selma Sultan gzeller gzeli olmal. Acaba elimdeki mcevherler arasndan birini seip takmay kabul eder mi? Neyim varsa onundur. stediini sesin. Bu benim iin byk ereftir. Duygulanan Sultan, ufak tefek adama glmseyip elini uzat. Adamcaz admlarn ararak yaklat ve uzatlan eli heyecanla pt. Bayan Emel el-Daruzi! Bayan Selma Rauf! Bay Marvan el-Daruzi! Siyah giysisi iindeki uak, Daruziler'in yanndaki gen kza merakla bakt. Onu daha nce hi grmemiti. Linda Sursok'un davetlerine gelenler ok kalabalk-olurdu. Sorun bu deildi. Uak tecrbeli baklar ile, debdebeli giysiler altndaki yeni zenginin kokusunu hemen ald halde, bu kez tereddt ediyordu. Bu yeni gelen, yrmesini biliyordu, ban tutuunda, havasnda, soylu bir azamet grlyordu ama Bab- dris'teki kk bir terzi elinden

kan saakl elbisesi ve leden sonralar hi taklmamas gereken safir kolyesi ile... onu nereye oturtacan kestiremiyordu. Ev sahibesi onlar karlad: Emel! Marvan! Sevgili ocuklarm. Sizleri grdme sevindim. Arkadanz da... Bayan Rauf mu dedinizdi? Ho geldiniz. Yeenlerimle geldiinize gre, evinizde saylrsnz. Anneleri en yakn arkadam, kardeim... Linda Sursok iini ekti. Krk yanda, Beyrut'un en ekici kadnlarndan biriydi. Gzelliinden ok zeks, albenisi ve yirmidrt yanda dul kaldndan bu yana misliyle artt sylenen yaama tutkusuyla n salmt. zr dilerim, sizlerden ayrlmam gerekiyor. Eminanslan bapiskopos gelmi. Marvan: Sizden holand dedi, zaten, trklere baylr. Selma, Emel'in Marvan'a kt kt bakmasna, Marvan'n alayl glmsemesine bir anlam veremedi. ok sonralar, kendisi de Beyrut sosyetesine girdiinde, ateli Linda'nn, sava yllarnda, Cemal Paa ile yakn dostluunu renecekti. ie geen, ak pembe ieklerle sslenmi salonlar k bir kalabalk ile doluydu. Dipte, Endls tarz denmi bir salon vard. Fskiyeli havuzunun etrafa sat serinlikle, l ortasnda bir vahay andryordu. Uaklar, portakal ieklerinin, Arabistan yaseminlerinin ve mimozalarn bulunduu geni baheye bakan caml kaplar amlard. Marvan, gen kzlar terasa gtrd. Buras, kimsenin rahatsz etmeyecei, herkesin rahata seyredilebilecei ideal bir yerdi. Marvan, Selma'ya nemli kimseleri tantyordu: u yakasnda beyaz karanfilli bey, Nicolas Bustros'dur. Kkl bir Ortodoks aileden gelmektedir. Davetlerinin ihtiam Sursok'lannkini geer. Yannda duran, Markiz Jean de Freige'dir. Sonradan olma soylulardan! Daha ileride, u yz lekeli adam, Edebiyat Kulb bakan Henri Pharaon'dur. yle bir eye benzemediine bakmayn, btn Lbnan'n ve kukusuz btn 155 Suriye'nin en muhteem sanat eserleri koleksiyonuna sahiptir. am ve Halep'te eski saraylar satn alyor, oradaki mineleri, duvar kaplamalarn sktrerek salonlarna taktryor. Byk-Saray'n yanbandaki evi, Ali Baha'nn maaras gibi. Oraya davet edilmek bir ltuf saylr. Pek az kimseyi arr. Her perembe at yarlarna gider. ki yz atlk bir haras vardr. Dostlar ile kahvesini yudumlad, yeillikler kapl kulesinden, atlarnn antrenmann seyreder. Lbnan politikasnn bu kulede oluturulduu sylenir. Bak sen! Emire ebab da burada... En eski dal soylulardandr. u da gzel Linda Trad. Yanndaki kibar yal bey de Jean Tueyni. Osmanl mparatorluu'nun ar nezdindeki bykelisi imi. ngiliz Kral Yedinci Edvard'n da alisi dostudur. urada solda, u kzl sal adam gryor musunuz? O da Nicolas Sursok! Ressam Van Dongen portresini yapmak iin ok srar etmi... kaba sabacadr, ama korkmanza gerek yok, gen kzlar sevmez!

Birka dakikadr, terasn br ucunda, kendilerini izleyen iki delikanly farketmeden glyorlard. Bence fransz! u ince bele, u beyaz tene bak! Bir aheser! Octave, bu ilerden hi anlamyorsun. Bu baygn baklar, u etli dudaklar, u hem masum hem ehvetli eda, tam bir doulu! yleyse bahse girelim Alexis! Ancak gzelin kkeninden ok, hangimize nasip olaca konusunda bahse girelim. Bir fransz subayndan da ancak bu beklenirdi. Avn zerine her an atlmaa hazrsnz! Ama dikkat! Eline baktm, evli deil, seni imdiden uyarrm ki, bizde btn gen kzlar... ama belki bizim takmn en nl iki temsilcisine kar koyamaz... haklsn Octave, gidip ansmz deneyelim. Doal bir tavrla yaklatlar: Merhaba dostum Marvan! Delikanlnn samimiyetle srtna vurdular. Kz kardeinin nnde eildiler. Selma'nn nne geldiklerinde, tereddt eder gibi yaptlar. Emel atld: Selma Rauf! Selma, sana ev sahibesinin kuzeni Alexis'i ve Yzba Octave de Verpes'i tantraym. Hararetli bir konumaya balad. Yeni gelenler zeki ve yakklydlar. Hayran hayran bakmalar Selma'y mest ediyordu. Bir de gelmek istememi, sklacan sanmt! Havadan sudan konuuyorlard. Alexis, kibarca sorular soruyordu: Demek Beyrut'a tandnz. Babanz diplomat olsa gerek! Deil mi? ld m? zlm gibi yapt: zr dilerim. Anneniz hanmefendi kendisini ok yalnz hissediyordur. Eminim annem kendisini tanmaktan, aya davet etmekten mutluluk duyacaktr. Hasta m? Ne yazk! Demek yalnzlk eken gzel bir ieksiniz... Selma kzard. Bugne kadar hi bir erkek onunla byle konumamt. Tabii kendisine karde gzyle bakan arkadalarnn aabeyleri dnda... kalbi hzl hzl arpmaa, balad. Flrt, dedikleri, yoksa bu muydu? Olan bitenden habersiz olan Marvan, tam bu srada, Emilie Teyze'nin hatrn sormadklarn hatrlad. 156 Selna, salonun u kesinde oturan yal hanmefendiyi gryor musunuz? Sursok'larn en yal yesidir. Gen kzlnda nc Napolyon'la nasl dans ettiini anlatmaa baylr. Emel ile hatrn sormayacak olursak, bizi topa tutar. Sizi emin ellere brakyorum. Sadece birka dakika iin izninizi istiyeceim. Alexis glmseyerek: u Marvan gerek bir beyefendi dedi. Selma neyin kastedildiini anlamayarak: Evet gerekten yle diye cevap verdi. Cevab Octave' elendirmiti. Alexis atld: Buray ok skc bulmuyor musunuz? Doru drst bir mzik bile almyor. Dans etmei sever misiniz? Sadece snftaki kzlarla dans ettiini itiraf etmektense lmeyi tercih eden

Selma: Hem de ok! dedi. yleyse ok daha elenceli bir nerim olacak. Bir ka arkada ve bir ka sevimli hanmla evimde kk bir parti yaparz. Paris'ten getirttiim son plaklar var. Sizi temin ederim, bir saniye bile sklmazsnz. Selma kzard, iinden azametine lanetler yadryordu. Dans bildiini sylemenin ne lemi vard? Ya annesi duyarsa? Giunesi sz konusu olamazd! Ama diye geveledi. Marvan ile Emel... Octave gz krpt: Onlar eski kafal! onlara sylemenize gerek yok. Size elik etmeyi nermi oluruz. Zaten eviniz de yolumuzun zerinde, onlara iyi bir aka olur! Alexis biraz hzl davrandklarnn farkndayd, ama fazla zaman yoktu. Az sonra Marvan dnm olacakt. Son bir k yapt: Bize gvenmediinizi sylemeyin sakn! Gcenmi gibiydi. Aslnda gcenmi deildi tabii! Kzn direnmesi houna gitmiti. yle kolay avlar sevmezdi! Ama krtp nazlanmas da gereksizdi. Kadnlar konusunda tecrbeliydi. u karsndaki fet, u gzler ve u dudaklarlar, bakire bile olsa masum olamazd! in en iyi yan da anasnn yatalak oluu* hesap verilecek bir babann olmay idi. Zahmetsiz i! Octave Vepres gen kza yaklam, kolunu beline dolamt: Haydi gzelim. Bizden holanmadn m? Selma, hiddetten titreyek, kendini kurtard: Brakn beni! ren yaratk! Demek nezaketleri, iltifatlar bu yzdenmi! Daha nce nasl anlamamt? Ama... onu bir... bir fahie yerine koyacaklarna nasl ihtimal verebilirdi? Kendisini, kirletilmi, aalanm hissetti. Alamak istiyordu. u ie bakn! Burada ne yapyorsunuz prenses? Uzun bir glge yaklat, Selma hayretle, gelenin Naile Sultan olduunu grd. O kadar az kan sultan hangi mucize Sursoklar'a getirmiti? Gen kz, 157 sultann Emilie Teyze ile stanbul'da tantklarn, bu toplantya katlarak onu onurlandrmak isteyeceini bilemezdi tabii. Acaba sultan bir ey fark etmi miydi? derin bir reverans yapp uzatlan eli pt. Azlar hayretten ak iki delikanl eildi: Aseletmeaplar... Sultan kukuyla onlara bakt sonra kuru bir ifadeyle: Beyler, yeenimi gtryorum. Onu oktandr grmemitim dedi. Selma'y kolundan tutup srkledikten sonra: Delirdiniz mi? diye sordu. Yar karnlk bir terasta, nleri hi de iyi olmayan iki adamla ne yapyordunuz? Kendi erefinize aldrmyorsanz, ben aile erefimize aldryorum. leride daha makul davranacanaza sz vereceksiniz. Yoksa zavall annenize haber vermek ve size koca bulunana dek odanza hapsetmesi tavsiyesinde bulunmak zorunda kalacam!

Ama Selma, bizi bu zor duruma neden drdnz? Emel, kendilerini eve gtren arabann iinde syleniyordu: Niin sizi Selma Rauf diye takdim etmemiz iin srar ettiniz? Linda Teyze mthi kzd. Alexis'e gelince, onu gln mevkie drdm iin bana sylemediini brakmad. Neden gerek kimliinizi saklamak istediniz? Selma, oturduu yerde bzlm, kupkuru gzlerle nne bakyordu. Sessizlii arzuluyordu ama Emel, peini brakmyordu. Sonunda cevap vermee raz oldu: Emel, yedinci yzylda yaam Badat halifelerinden Harun Reit'i bilir misiniz? Geceleri tebdil gezmekten holanrm. Halkn, ynetimi konusunda ne dndn renirmi. Ben, daha ok kimliini aramaa ktn sanyorum. Dalkavukluun, karcln, korkunun etkisinden, uzak insanlarla iliki kurarm. Niteliklerine deer verenleri dost, kk kusurlarn yzne vuranlar dman bilir, dikkat ekici bulmad kaytszlara ilgisiz kalrm. Onu tanmayan bu insanlarn gzlerinde kendisini grr, eline vermeyi reddettikleri aynay bulurmu. Emel, bu akam ben, ok ey rendim. Bu ac deneyimden sonra Selma eve kapand. Dnyaya, kendisini sevmedii iin ksmt. Oysa yanhyordu. Belki kendisini sevmiyorlard ama... imdiden ona tapyorlard. Kibirli olduu kadar valisi olan bu zmrt gzl prensesin n abuk yaylmt. Hergn, grkemli davetiyeler yayordu. Herkesin birbirini tand bu ufak kentte, yeni bir sima bulunmaz bir nimetti! Gen kz kmamaa kararlyd. Ama bir sre sonra fikrini deitirmee balad. Onsekiz yana basmt ve elenmek istiyordu. Eve kapand birka hafta boyunca, iyice bilenmiti. Hatra defterine, biraz da kendisini inandrmak istedii iin, ocukluk dneminin artk bittiini yazmt. Artk yetikinler arasna kartn iyice belirtmek iin de, kuafrden gizlice randevu almt. Orada piman olmaktan korktuu lde sert bir tavrla, gzelim uzun salarnn, son Paris modasna gre " la garonne" kesilmesini 158 emretmiti. Romantik gen kz, bir ka makas darbesiyle, kzl miferli bir savaya dnmt. Eve dndnde, dehetengiz seslerle karland. Ama ne annesinin sitemlerine, ne cesaretini kskanacak olan arkadalarnn eletirilerine ne de hayranlarnn d krklna aldracakt. Hi pimanlk duymuyordu. ou kez ressamlara ilham veren ve gl bir erkein uzun salarndan tutup srkledii gzel esireye benzeyen efsanevi grntsne kafa tutuyordu. te imdi dnyaya meydan okuyabilirdi! Selma birka ay iinde Beyrut sosyetesinde imrenilecek bir konuma sahip olmutu. Btn kadnlar iinde en gzeli olduu iin deil, kskananlar burnunun uzun, enesinin gen biiminde olduunu sylerlerdi ama erkekler bu gibi ayrntlar zerinde durmaz hem ocuksu hem tahrik edici bir tebessme, toyca bir nezakete, mesafeli yaklamna, utangalkla kstahlk karm bir edaya sahip olduu iin hayranlk topluyordu.

Unvanndan yararlanmaa karar vermiti. Kimseyi arp arlayamad iin, onun da davetlere karlk verme biimi buydu. Masalarnda bir prensesin bulunmas, insanlarn koltuklarn kabartyordu. Bazan, bu ekilde davranmakla kldn dnyor ama bu rahatsz edici dnceleri kafasndan uzaklatr-yordu. Alt taraf, baka bir seenei var myd? Emel dnceli dnceli: Ne kadar deitiniz Selma! Mutlu musunuz? dediinde de tersleniyordu. Elbette ki mutluydu! Her geen gn kendini daha gl hissediyordu. Beenilmekten holanyor hatta buna baylyordu. Beenilmenin hi bu kadar badndrc olacan talimin etmezdi! nceleri, kmas iin srar eden Sultan endielenmee balamt. Beyrut'un yaldzl genlii arasndan kzna uygun birini gremiyordu. Kz bir hristiyana ya da alelade bir snniye ak olursa... ne rezalet! Selma balolar anlattnda, kzn usulca yoklard: Bu genler arasnda sizi gerekten ilgilendiren biri yok mu? Selma onu yattnrd: Korkmayn anneciim! Kalbim kaya gibi. Ac ekmemek iin asla sevmemek kararn verdiini annesine aklayamazd ki... Kznn umursamaz maskesi ardnda, hayatnn erkei tarafndan terkedilmi ve alayan n yandaki kz ocuu saklydr. Konu komu, Sultan'n kzna tand zgrl ekitiriyordu. Bu kk burjuva Snni ailelerine gre, franszlarn neden olduklar det ve geleneklerdeki deiiklik, kzlarn ahlkn bozuyordu. Kadnlar hl pee takan bu ailelere gre bu etkiler, geleneksel ilikiler dengesini, dahas toplumun tm dengesini bozuyordu. Bazlar ii daha da ileriye gtryor, avrupallarn, hakimiyet kurduklar toplumlar zaafa uratmak ve bylece onlara daha kolaylkla egemen olabilmek 159 iin, bunlar kokumaya ilk kez itmediklerini sylyorlard. Onlara, franszlar kendi usullerince yayor ve kimseyi zorlamyor denildiinde, genlere kt rnek olduklarn ileriye sryorlard. te bu kadnlar Sultan'a kzyorlard. Gelenekleri korumak ii nce ona dmeliydi. Hanmlardan biri birgn Zeynel'e "Kalbinden rahatsz oluu kzn gzetmeyi engelliyorsa, bu ii neden size yaptrmyor?" diye sormutu. u szleri eklememek iin kendisini zor tuttuu anlalyordu: Alt taraf bo yere hadm edilmediniz ya? Zeynel souk bir ekilde; Sultan ne yaptn bilir! demi ve arkasn dnmt. Ama kendisi de Selma'nn fazlasyla bana buyruk olduunu dnyordu. Geri, Hayri'nin ya da kardei saylan Marvan'n ve Emel'in eliinde kyordu, bana herhangi birey gelemezdi. Hatta nceleri onu bu balolara kendisi gtrmt. Dar istanbulini iinde, kapnn nnde, ayak ilerine bakan uaklarn yannda dikilip durmutu. Ama durumu onur krc olmaktan te nk

kendisi bir uak deildi? anlamszd da. Zaten gen kzlar, dans pistinin epeevre etrafnda oturan ve kzlarndan gzlerini ayrmadan dedikodularn srdren anneleri tarafndan gzleniyorlardu. Aslnda Zeynel'in onaykunad, bu toplantlarda olan bitendi. Erkek ile kadnn herkesin nnde vcutlarn birbirine dedirdii bat usul danslar kabullenemiyordu. Erkek elinin, kendi kk sultannn koluna, beline dediini dndke btn kan beynine sryordu. O kadar temiz ve saf ki! Terbiyeli davranlarn altnda bu erkeklerin neler tasarladklarn bilemezdi. Oysa kendisi biliyordu! Elbette Selma'nn en gzel, en beenilen, en holanlan olmasn istiyordu. Ama ayn zamanda en saylan, en takdir edilen olmasn da istiyordu. Bu zppelerin onun evresinde dolatklarn grdke hem memnun oluyor hem kinleniyordu. Ona hayran olmalarn istiyor ama yaklamalarna fkeleniyordu. Selma, dncesinde Meryem Ana'nn kk heykelcikleri gibiydi... hristiyanlarn cam fanus iinde saklayp taptklar heykelcikler gibi... kk kzyd o! Onu, ona ramen korumak zorundayd! Kendisiyle konuacakt... Daha ilk szler azndan kar kmaz, Selma dehetle ona bakt. Sonra aknlnn yerini mthi bir fke ald. Hangi hak ve yetkiyle byle konuabiliyordu? Sadece annesinden ve bazen de ok eskidendi bu babasndan azar iitmeyi kabul edebilirdi. Ama Zeynel'den? Yeni sorumluluklar ve Sultan'n gsterdii gven yznden... akl bandan gitmi olmal! Kendisinin, hele hele karsndakinin kim olduunu unutuyor! Ona cevap bile vermeyecekti. Serbest davranlarnn ar hassasln rtmede bir eit savunma silah olduunu sylemeyecekti. Savunmada bulunacak kadar klmeyecekti! Kendisini yarglama hakkn bulmasna zaten deli olmutu. Bunu bir hakaret daha da acs kendisine sayg ve sevgi borlu olan emektar bir hizmetkrn sadakatsizlii sayyordu. Kafa tutarcasna paltosunu srtna, apkasn bana geirmi, kapy suratna vurup kmt. 160 Ne oldu Aa? leden sonralarn geirdii odadan, nefes aln bile duyulaca kadar sessiz olan bu evde, alk olmad sesler duyan Sultan, Zeynel'in yzn grnce bireyler olduunu anlamt. Haremaasnn tereddd zerine, konumasn emretmesi gerekmiti. O zaman Zeynel, komularn sylediklerini, yaplan dedikodular, uygunsuz yaktrmalar ve kendi kukularn bir solukta anlatt. Bir osmanl sultan, alelade bir lbnanl kz gibi davranabilir miydi? Mesafeli durmas ve kendi dnyas olmayan bu leme karmamas gerekmez miydi? Selma'nn, eer herey yolunda gitseydi, kendisini grmek erefine bile sahip olamayacak delikanllarla grp elenmesi doru muydu? Sultan'n kendisini onaylamasn, en azndan anlamasn bekliyordu. Fakirleince geriye bir tek onur kalrd. Ama kzgn baklar, kinci szleri hi beklemiyordu:

Sen ne anlarsn! Konuulanlara gelince, dedikodular vz gelir! Onlara bu denli kulak vereceini talimin etmezdim dorusu! Zeynel sarard. Sultan daha yumuak bir biimde devam etti: Zavall Zeynel'ciim... oysa beni raan Saray'nda hapis gren sen deil miydin? Ne kadar mutsuzdum! Benim gibi genliini mahpus geirenler, zgrln deerini daha iyi anlar. Hatta zgr olduum Ortaky'de de pek kmyordum. Selma'nn kendisini zgr hissetmesini istiyorum. Beyrut'taki zgrlk ile stanbu'dakinin bir olmadn anlamalsn! Baz snrlar amamas kouluyla, ki bu konuda ona gveniyorum, kzm eleniyorsa, bu beni sadece memnun eder. Hatice Sultan, hogrsnn dier nedenini aklamad. Dorudan kendi hastalna bal olan. Daha yirmi yl yaayabilecei gibi bugnden yarna, bir kriz sonucu lebileceim de biliyordu. ok korunup gzetilen tm o gen kzlar gibi kendi kz da akn bir rdek gibi yalnz kaldnda ne olacakt? ocukluundan beri geirdikleri, iki kez boanmas, imparatorluun kmesi, yoksullamas, srgn edilii, Sultan'n bir takm nyarglardan kurtulmasna yol am. Selma bir gn yalnz kalacak olursa, baa kmasn bilmesi gerekiyordu! VI Veldetini tebrik ederim! Doum gnn kutlu olsun! Yznde gller asn, cennetin kokulan burnuna gelsin, mrn ball kaymakl gesin! Kalfalarn ieklerle doldurduktan sar salonda ailece toplanm, Selma'nn yirminci ya gnn kutluyorlard. Tahtas yaldzl masann zerine hediye paketleri konmutu. Her biri parlak ktlara zenle sarlmt. Nervin Hanm ile Leyl Hanm ince mendiller almlar, kenarlarna Selma'nn baharfni ilemiler zerine de ta kondunnulard. Zeynel Millot'un "Crepe de Chine" lavantasn almt. Sevgili Zeynel! En sevdii kokuydu bu! Bunu alabilmek iin, haftalarca sigara imemi olmalyd. Herzaman iin pratiine kaan Hayri, herkesin yararlanabilecei ekerlemelerden almt. Sultan'a gelince... bir koltuun zerinde uzun samur mantosu duruyordu. Selma, Dolnabahe Saray'na giderken annesinin bu krk giydiini anmsyordu: Ama anneciim... niin? Sevgili ocuum, artk ben kullanmyorum. Siz giyerseniz ok sevinirim. Teekkr fasln ksa kesmek iin de glerek devam etti: Her zaman, gzel bir krke, burumu bir yzn yakmayacan dnmmdr, oysa taze bir ten, onu canlandnr. Nervin Hanm, ikolatal pastann zerindeki yinni mumu yakt. Pastay yapmak iin sabah ezannda kalkmt. Prensesin boazna ne denli dkn olduunu bilirdi. Doum gn iin bir gn nceden kalma bir pasta sunacak deildi ya! Selma hayale dalm, oynaan alevlere bakyordu. Deiiyor, byyor, oalyorlard. u anda... Ortaky Saray'tjda yzlerce kristal lamba yanyordu. ocukluundaki doum gnlerinde, erefine, hepsini yaktklar gibi... O grkemli davetlerin her ayrntsn hatrlyordu, kadnlar saz heyetini, halayklarn

kendisini giydirip sslemelerini, annesiyle babasnn ve btn harem halkn bekledii Aynal Salon'a gidinceye kadar, Sultan'n ald yeni elbiseleri iinde ona elik eden oniki kk cariyeyi. Salona girdiinde, doum gn paras her yl yenisi bestelenirdi alnr, kalfalar da bandan aaya, kokusu btn oday kaplayan yasemin iekleri dkerlerdi. Sonra sra, Selma'nn Sultan ile birlikte cariyelerin ve harem mensuplarnn her biri iin ald hediyelerin datlmasna gelirdi. Almak kadar vermek de mutluluktur ve bir doum gn, evredekilerin de mutluluu olabilmelidir. Hediyelerin datm bittiinde, iki cariye, rengrenk paketlerin oluturduu dan zerindeki ipek rty ekerdi. Selma'nn btn paketleri ap ilerine bakmas, iki- saatini alrd. 162 Kalfalarn, halayklarn, cariyelerin verdikleri kk hediyeler vard, Hayri'nin hazrlad "aldatmaca paketler" vard, Sultan'n ve Rauf Bey'in verdikleri harikulade hediyeler vard. Selma zellikle onnc ya gnn hatrlyordu... Babas, Paris'ten, nl kuyumcu Cartier'den ylesine olaanst kk sarkal bir saat getirtmiti ki... Selma nceleri ne olduunu anlayamamt. Kristal kadrann epeevre inciler ve prlantalar evreliyordu. breler elmastand. ki pembe kuars stuncuk arasndan sarkan sarkac altnd. Selma stanbul'dan ayrlrken, ii skkn, saati Glfiliz'e vermiti. Onu artk sevmeyen babasyla ilgili hibir eyi yannda istemiyordu. Bugn, asla unutamayaca insann ince zevkini gsteren o paray vermi olduuna pimand. Acaba yirminci ya gn iin ne alrd? Oynaan alevlerin arasnda Selma, kendisini uzun bir elbise giymi bana bir ta takm olarak grd. Oymal, dantel gibi saraynn bahesi kpkzl ieklerle doluydu, allklarn ardna gizlenmi orkestralar romantik valsler alyordu. Boaz'n tatl esintisine kar yryordu, etrafnda kadnlar vard... altn srmal kaftanlar giymilerdi, mutluluunu paylayorlard. Mumlar pastann zerine akmak zereydi. Selma kararl biimde btn mumlar bir nefeste sndrd. Kalfalar candan alkladlar. Bu, sultanlarnn bu yl iinde evleneceine iaretli. Evlenmek mi? Kiminle? Selma annesinin baz soylu aileler ile mektuplatn biliyordu. Bir zamanlar imparatorluun buyruu altndaki ailelerle. Mektuplama konusunun kendisi olduunu da biliyordu ama bilmezlikten geliyordu. Zaten evlenmek iin ok genti, elenmeye dala yeni balamt ve bu kadar abuk son vermek niyetinde deildi! Oysa birka ay nce talya Prensi Umberto, Belika Prensesi MarieJos ile evlendiinde, on hkmdar ve altm prenses onlara

kilisede elik etmi ve Selma bu grntye imrenmiti: bylesi grkemli bir dn kendisine hi nasip olmayacakt. Oysa u MarieJose kadar soylu ve ondan ok dala gzeldi! Ama eyiz sandnda... kendisinden baka birey yoktu... 1931 ilkbaharnda grevler ve gsteriler Beyrut'u felce uramt. rencilerin, dala ucuz sinema bileti istemeleri gibi baz sudan bahaneler yznden, sokak ile polis kar karya gelmiti. Tccarlar, renciler ve eraf bir komite oluturmutu. Bu komite tramvay ve elektrii boykot etme karan vermiti ve boykot eylemi haziran sonuna kadar srecekti. Parlamento, dayanma gstermi olmak iin, mum nda toplanacakt. Fransz Yksek Komiserlii'nce atanan ve denetlenen hkmet, boyun ememek ve irketten fiyatlarn indirmesini istemek zorunda kalmt. Mandadan beri Lbnan'n ekonomik hayatn denetleyen pekok irket gibi bu irket de, yabanc bir fransz-belika irketiydi. Aslnda lbnanllarn kar ktklar, bu yabanc tekellerdi. Fransa'y, son derece ar vergi toplamak ve bunu da "ie yaramaz memurlar ordusunu" beslemek iin yapmak, Lbnan lirasn fransz frangna ayarlad lde enflasyonunu ihra etmek ve lkeye 1926'da kendisinin bahettii anayasaya sayg gstermemek ile suluyorlard. Henri de Jouvenel'in 163 yerine gelen fransz yksek komiseri Henri Ponsot, senatoyu feshetmi, hkmeti parlamento karsnda dala gl klm ve kendi adam olan Charles Debbas'n, bakanla yeniden seilmesi iin bask yapmt. Amerikan niversitesi'nde hukuk tahsil eden Marvan, eve hergn byk heyecanla dnyordu. Manini olan arkadalar bile, lkenin vesayet altna konulmasna kar kmaa balamlard. Kzkardeine ve Selma'ya Antun Saddeh'den sz etmiti. Brezilya ile Almanya'da yetimi, otuz yalarnda lbnanl bir hristiyand. niversitede, her dinden genlerin katld, gizli bir rgt kurmutu. Franszlar def enek ve Lbnan ile Filistin'i iine alan Byk Suriye'yi kurmak istiyorlard. Arap dnyasn her trl yabanc mdahalecilie kar ayaklandracak olan birleik bir Suriye! Bamszlk isteklerini, diplomatik dilde manda ad verilen yabanc igali rezaletini Trkiye'de yaam ve yeterince acsn ekmi olan Selma, arkadala-nnn fkesini ok iyi anlyordu. u anda herkes politika ile ilgiliydi, gelecek yl, seimler yaplnca herey altst olabilirdi. Bakanlk iin ad geenlerin ou maruni idi. En nlleri arasnda, krkyedi yanda, drstl ve franszlara yaknl ile tannan Emile Edd ve parlak bir avukat olan, arap dnyasna dala yakn ve manday ciddi biimde eletiren Beir el-Huri vard. Onlarn karsna ilk kez bir mslman kyordu. Meclis Bakan eyh Muhammed el-Jisr! Beyaz sakall, yakkl, mslman hrstiyan tm meslektalarnca saylan bir adamd. Eski osmanl mebusu, Beyrut'un eski vali yardmcs idi ve sava srasnda marunilere ok yardm etmi, patriklerini srgne gitmekten kurtarmt. Onun iin de yalntz iiler, Snniler, drziler

tarafndan deil ama ayn zamanda pek ok ordotoks ve maruni tarafndan da destekleniyordu. Blnm hristiyan cephesine kar kazanma ans yksekti. Lbnan'n banda bir mslman! Pek ok hristiyan lbnanl ve Ortadou'da gvenilir bir mttefike sahip olmak iin smarlama bir lke yaratm olan Fransa iin bu, dnlecek bir ey deildi! Suriye ve arap yrngesine sokard Lbnan' bu. O kadar dnlemeyecek bir eydi ki, 1932 maysnda yksek komiser Henri Ponsot, meclisin eyh el-Jisr'i semek yanls olduunu grnce hatta siyasi nedenlerden tr Emile Edd de onu desteklemee karar vermiti seimlerden gn nce, anayasay askya ald. Yirmi ay sresince Charles Debbas bakanlk edecek ve nceden Byk Saray'da belirlenen kanun gcnde kararnameler ile lkeyi ynetecekti. Ama 1931 yaznda byle bir darbe ngrlmyordu. Tam tersine, grevlerin baarsnn verdii cokunlukla mandann ar yetkilerine kar klyordu. Selma, Marvan ve Emel ile saatlerce tartyordu. Franszlarn davranlarna kzyor, eyh el-Jisr'i destekliyordu. Zaten eyh, Sultan'a srgnde yardm etmee alan yakn dostlardan biriydi. Sultan Abdlhamit tarafndan davet edilen babasnn yannda, drt yanda iken gittikleri Dolmabahe Saray'n hi unutmamt. Selma, eyhin en ateli yandalarn-dand. Ta ki, Hayri ile birlikte Mar-lyas sokana gelen Orhan, haddini bildirine 164 165 I kadar Btn bunlar seni ilgilendirmez hanm sultan! Sen karma! Sonra, eve dnerlerken, uzun uzun konumutu: Selma, delirdin mi? Hepimizi bir kez daha kovdurmak m istiyorsun? Nereye gideriz? Ltfen, akln bana topla. Artk kendi lkemizde olmadmz hatrlamaa al! Unutabilirmi gibi! Ama Orhan da haklyd. Osmanl ailesine daha hl eski efendileri gzyle baklyordu, taraf tutmalar doru olmazd. Orhan devam etti: "Arkadalar arasnda bile rengini belli etmemelisin, nk hibirey gizli kalmyor." Selma bunun en doru hareket olduunu biliyor ama birtrl kabullenemiyordu. Siyasete ilgi duymak, byk bir dva uruna savamay istemek ona anne tarafndan gemi olmalyd. Daha dokuz yanda, Sultanahmet Meydan'nda, yal gzlerle Trkiye'yi kurtarmaa and imiken, artk, vatansz olduu, sadece bir konuk olduu u sralarda ne yapacan bilemiyordu. Geriye davetler, balolar, aylar kalyordu... oralarda parlayacakt! Gndzleri de sinema! Kt oynanan ya da bol bol dedikodu yaplan gndz aylarndan nefret ediyordu. Terzilerde, kuafrlerde oyalanacak kadar paras yoktu. "Rialto" ya da "Majcstic"tcki matineler olmasa... gnler bitip tkenmezdi. On yldan beri Hollywood, "yedinci sanat"n bakenti idi. Lbnan'n byk dergilerinden biri olan "Reveil"dc, politikadan imdilik bkm grnen Winston Churchill, Birleik Amerika gezisi

hakknda yazd yazda, bu kenti "periler lkesinde karnaval" diye niteliyordu. "Stdyolar binlerce dnm arazi zerinde, iyi para alan binlerce oyuncu ve uzman altryor. Bir ii ordusu, sr'atle in mahalleleri, Londra ya da Hindistan sokaklar kuruyor. Ayn anda yirmi film birden ekiliyor. Genlik ve gzellik ba tac edilmi!" Her halde oyuncular birer hkmdar... btn dnyaya moday yayan onlar... beyaz perdede bir grnmeleri, halk coturmaa yeterli. Bugne kadar hi bir kralie, ne denli sevilirse sevilsin, "Mavi Melek" veya "La Divine"in nne sahip olamad... Selma, filmlerden herbirini, bir ka kez grmee gidiyordu. Marlene'e hayrand! "Lola" rolnde, ksk sesiyle "batan aaya akm ben" diye ark sylerken, ne de evhet doluydu! Gen kz iinde yepyeni bir keifti bu: erkekleri bu denli ldrtmak mmkn myd? Ama Morroco'da smokini ve silindir apkas ile lejyoner Gary Cooper'i batan karrken, ya da srasyla niformal bir pilot ya da fettan bir kadn klndaki "MataHari" olarak, kendisini ldrmee gelen subayn klc ile dudak rujunu dzeltirken, onu ok daha gzel ve alml buluyordu. Ama en ok beendii Garbo idi. Ona benzemek iin nelerini vermezdi! Kalarn alm, san onun gibi taramaa balamt. Saatlerce, aynann karsnda, onun hareketlerini taklit etmee, onun gibi yrmee, umursamaz ifadesini taknmaa alrd. Garbo'nun Anna Karenina'y canlandrd "Love'", ya da "Courtisane" veya "Mata-Hari'yi grmesinin arkasndan, Zeynel'in afallam baklarna, ve deien ruh haletlerinden bir ey anlamayan kalfalarn aknlna aldrmayarak, ya hassas ve romantik, ya da ehvetli ve gzpek bir kiilie briinyordu. Bir gece, Tradlar'daki bir davette, Selma, yemek boyunca kendisine gzlerini dikmi olan, elli yalarnda bir adamla karlat. Kahve imek zere yan salona geecekleri bir srada, adam yanna yaklat: Bizi tantrmay unuttular... Ben Metro-Goldwin-Mayer'in sanat ynetmeni Richard Murphy'yim ve birka haftadan beri gzel lkenizde bulunuyorum. Beni mazur grnz, bir sredir size bakyorum, aktris misiniz? ltifattan holanan Selma hafife gld: yle bir halim mi var? Kukusz ok gzelsiniz ama asl nemli olan bu deil. yle bir "havanz" var ki... ok az rastlanr... Hi film evirmei dndnz m? Beceremem ki... Haydi canm, alakgnll olmaynz! Bir kamera karsnda hareket etmek, bir meslektir, renilir. Ama Hollywood'ta eksik olan, sizin gibi kadnlar. Canl, zarif ve zellikle seviyesi olan kadnlar! Pek az sylediim birey syleyeceim: sizde cevher var? Adnz neydi? Selma... Harika! Bir yl gemez, bu isim btn dnyada hret olur. nk sizi zafere ulatracaun. Buna izin verir misiniz?

Tabii, Richard Murphy bilgi topladn, Selma'nn kim olduunu bildiini, aslnda unvanna ilgi duyduunu sylememiti. Gen kz gzel olmasna gzeldi ama, herhalde kt bir oyuncu olurdu. nemli olan, bir prenses olmasyd! Hollywood'da bir prenses! Gazetelerin balklarn grr gibiydi. Amerikallar, aristokrasi dendi miydi, deli oluyorlard. Bir hkmdarn torunu ile, filimleri kt bile olsa, MGM irketi, Columbia'y, Warner Bros'u ve Fox'u am olacakt. Av kolay deildi. Sert tabiatn anlattklar Sultan'n, bir kibar fahienin ii diye bakt bir meslee kznn girmesine izin vermeyecei akt. stelik dnyann br ucuna, Hollywood denilen o gayya kuyusuna! Richard Murphy iin iin planlyordu: "Ya, kzna gz kulak olsun diye, annesini de gtrsek? Hollywood'ta peeli bir yal sultan! Harika olurdu! Ama hayale kaplmayalm. Esas kandrlmas gereken kzn kendisi!. ne kavumak midiyle ba dnd iin, annesinden izin almaa gerek grmez belki! Rtn ispat etmi nasl olsa! Byle bir frsat karmak ister mi? Btn hayat sz konusu!" Richard Murphy Selma'y kandrmaa alyordu. Tradlar'da kalyor ve onu hergn aya davet ettiriyordu. Fazla dnmesine frsat vermemeliydi. Hrsl ve saf gen kzlarla nasl konuulacan bilirdi. Bugne kadar hi baarsz olmamt. Selma, aklnz tamamiyle karm olmalsnz! Sultan, koltuunda dimdik oturmu, kalar atk, kzna bakyordu. Onunla konuan, sanki bir yabancyd. Selma, nc kez anlatmaa koyuldu: 166 Anneciim, ltfen anlamaa aln! MGM dnyann en byk sinema irketi. Beni mutlaka almak istiyorlar. Teklif ettikleri kontrat, altn deerinde! Ylda be film evireceim, her birinde ba rol oynayacam! Bana ne vereceklerini biliyor musunuz? Ylda 100.000 dolar! Dnsenize anneciim, yeniden bir saray satn alabiliriz, mrnzn sonunaJcadar rahat yaarsnz! ocuksunuziBu iin ahlksz ynn, artistlerin kokumu evrelerini hi dnmyorsunuz... Ama ben kendimi saydrabilirim! Zaten ak sahneler evirmeyeceimi syledim, onlar da kabul ettiler. Ak sahneler mi? Kabul mu ettiler? Ne de iyilikseverler! Sanrm delirme sras bende! Bu anlamsz ii bir saniye bile dinlemek istemiyorum. Selma'nn gzleri yala doldu. Kendini tutma, gzyalarn saklama gereini bile duymuyordu. Ayaa kalkm, odann iinde gidip geliyordu. Yaadm hayattan bktm! Dansl ay partileri, yemek davetleri, balolar, balolar ve yine balolar... okulu bitireli drt yl oluyor, yirmibir yana bastm, zaman geiyor ve ben hayatma bir yn veremedim. Bu genlik isyannn ardndaki acl, mitsizlii anlayan Sultan, kznn uzun sre bu hayata katlanamayacan talimin etmiti. Sesini yumuatarak konumaa balad:

Selma'cm, her ii ktye yormayn... Gerekten de byle yaamaa devam edemeyecek kadar kiilik sahibisiniz... evlenmeniz gerek! S elma durdu: Hayallerimin erkei prens nerede acaba? diye sordu. Sultan istifini bozmadan devam etti: Dndm de... size gerekli olan... bir kral! Selma dona kald. aka etmek, annesinin hi adeti deildi. Kral m? Ama... Kznn aknln grmezlikten gelen Sultan, sakin biimde konumasn srdrd: Tanrya kr, hl yeryznde bir ka kral var. Sizin iin dndm Arnavutluk Kral Zogo! Bir sredir, tabii son derece ihtiyatl baz ilikiler kurdum. Kraln kz kardeinin, Sultan Abdlhamit'in en kk olu Abit ile evlendiini biliyorsunuz. Bu da iimizi kolaylatrd. Kral Zogo'nun byk bir kral olduu sylenemez, sadece bir milyon insana hkmediyor. Ama gen, yakkl, son derece terbiyeli imi... stelik de hi bir kt alkanl yokmu. Ayrca ok iyi trke biliyor, tahsilini stanbul'da yapm, ailemize de byk saygs var. Bazlar, gerek ad Ahmet Zolu olan Kral Zogo'nun sonradan grme olduunu sylyor. Soyluluu ok kkl deil, hatta bir eit darbe ile ta giydii syleniyor. Ama hi deilse, 1913'te elde ettii bamszlndan beri eitli gruplara blnm olan bu kk lkede dzeni salad. Pek parlak zeks yok deniyor ama bence daha iyi... onu daha ok etkinizin altna alrsnz. Ne dersiniz? Kralie olmak hounuza gider mi?" 167 "Ne rol ama!" Selma btn gece yatann iinde dnp durdu. Bir trl uyuyamyordu. Hollywood klar birden snm ve anlamszlamt. Kralie olacakt! Film kraliesi deil! Yarn ilk ii Metro Goldwin Mayer'in ynetmenine kontrat imzalamak istemediini, yapacak daha iyi ii olduunu syleyecekti! Ne denli aracam grr gibiydi: MGM aslan gibi az ak kalacak ve binlerce soru soracakt. Tabii hibirey syleyemiyecekti. Ertesi haftalar Selma, Arnavutluk'tan sz eden tm kitap ve dergilerin iine dald. Srrn bilen tek kii olan Emel ile birlikte kentin btn kitaplarn ve ktphanelerini dolamlard. Tm leden sonralarn, i amarlanyla Emel'in byk yatana uzanarak, okuyacak, tartacak, yorumda bulunacaklard. Kefettikleri pembe bir dnya deildi. Kk da lkesi, bir gzellikler lkesiydi; drst ve sert tabiatl kylleri, geleneklerini srdryorlard. Besalarna ok sadktlar. Sz namustu onlar iin! Byk derebeyi aileleri arasndaki rekabetler arasnda ezilen bu lkenin sakin oluu, Kral Zogo'nun kendisini rahatsz edenleri ortadan kaldrmas sayesindeydi. Hkmdarn cmertliine hayran kalanlar, ayn zamanda dostlaryla ailesine hediyeler vermek iin kendi kesesi ile devletin kasasna birbirine kartrdn sylyorlard. Selma tek kelimesine inanmyordu. Gller hakknda en berbat eyler anlatlmaz m? Kendi ailesi hakknda son yllarda

Trkiye'de sylenenlerden, ne kt yalanlarn uydurulabileceini biliyordu. Hnkrn hazineyi ve kutsal emanetleri beraberinde gtrd sylenip yazlmam myd? Buna karlk lkenin fakirliini ve geriliini belirten rakamlar dikkatle kaydediyordu. imdiden, yardm elini uzatt kadnlarla ocuklarn glmseyilerini grr gibiydi. Grevinin kolay olmayacan biliyordu, detleri, alkanlklar sarsp deitirmek gerekecekti. Ama savaacakt. Btn bir halkn sevgisini imdiden hissediyor, kendini gl sayyordu. ten bir sevgiyle arkadana sarlmt: Beni unutmayacak, grmee geleceksiniz deil mi? Emel sevgiyle onu pmt: Geleceim, sz! Selma'nn mutluluunu paylayordu ama, oradan buradan edinmee altklar bilgilere ramen, gelecein bu bilinmezlii onu korkutuyordu. Emel, drzi dalarnn bir kz olarak, dallar tanr, pek kolay insanlar olmadklarn bilirdi. Selma ise bir ehir kzyd, deniz kenarndaki kentlerin tatllna, Dou'nun ar ve uygarlatrlm davranlarna alkt. Ona tamamiyle yabanc olan sertlie tepkisi ne olurdu? Dnceli dnceli, kzl bukleleri, yumuak omuzlar okuyordu. Sultan'n iyi bir seim yapp yapmadn, bunun bir kardeten ok sevdii Selma'sn mutlu edip etmeyeceini dnyordu. Ama birey sylemeyecekti. Sehna'nn kaderinde kralie olmak varsa, varsn olsundu! Aradan iki ay gemiti. Arnavutluk'tan bir trl haber gelmiyordu. i ilke olarak kabul ettiini bildiren Sultan, daha ileriye gitmek istemiyordu. Tm bu anlamalar hassas ilerdi. Zaman isterdi, acele eder grnmek hi de iyi sonu vermeyebilirdi. 168 Nihayet bir gn, o denli beklenen mektup geldi. Krmz balmumu ile kapatlmt kraliyet armasn tayordu. Kraln zel kalem mdr tarafndan gnderiliyordu. Sultan kendisini stanbul'da tanmt. Belli nezaket szlerinden, hal hatr sormadan sonra, sadede geliyordu: "Majesteleri Kral'n kzkardeinin asaletmeap ehzade Abit Efendi ile evlenmesinden sonra, Cumhurbakan Mustafa Kemal'in Arnavutluk'la ilikilere kesmee karar verdiini herhalde biliyorsunuz. Kralmz, anlayla karlayac-nz pek ok nedenden tr, Trkiye ile ilikilerini dzeltmek istiyor. Bir osmanl prensesi ile evlenmesi, iki lke arasndaki ilikileri bsbtn tehlikeye sokacaktr. Majesteleri, bu nedenle gnlden arzuladklar bu tasardan byk bir zntyle vazgemek zorunda kalmlardr. Bir hkmdarn kiisel arzularnn devletin karlarndan sonra gelmesi gerektiini takdir buyurursunuz. Enderin..." Sultan bembeyaz bir yzle mektubu Selma'ya uzatt. Selma okudu, bir kahkata att sonra mektubu usulca yrtt. VII

Klrengi kl bulutlar, kme kme sralanm, batya doru kayyordu. Tan vaktiydi. Yollarn arm kular, gnein peinde daireler evirip duruyorlard. Kendini insan ayann altndan kurtarm olan toprak, nefes alyor ve derinliklerden kan sular etrafa ho bir koku yayyordu. Odasnn balkonuna yaslanm olan Selma mezzini dinliyordu. Caminin yanbamdaki Saint-Louis des Franais Kilisesi'nin anlar ezan sesine karmaktayd. Giyinmesi gerekiyordu. Bu gece, Lbnan'n en zengin manini ailelerinden Tabetler yeni gelen yksek komiser Kont Damien de Martel onuruna bir yemek veriyorlard. Yksek komiserin keskin bir zekya sahip deneyimli bir diplomat, ayn zamanda ok da cana yakn bir insan olduu, selefi tarafndan askya alnm olan anayasay tekrar uygulamaa koyaca ve pek yaknda bakanlk seimlerinin yaplaca syleniyordu. Yemekte, Beyrut sosyetesinin siyaset ve i evrelerinin ki ikisi de ayn kapya kmaktayd kremas bulunacakt. Emile Edd'yle rakibi ve dostu Beir el-Huri, ikisi de manda dman ve bakan adaynn kz kardei Yumma el-Huri'ye delicesine k drzi milletvekili Emir Fuat Aslan ile snni mUletvekili Riyad El-Sol gibi, ekici gen politika kurdu Kmil amun da orada olacakt. Btn Yakndou'da onun kadar yakkl bir adam bulunmad sylenirdi ve Nicolas Tabet'in kzyla evlenince nice kadnlar hsrana uratmt. Geceye renk katmak amacyla, kentin en gzel kadnlar da davetliydi: Yvonne Bustros, Maud Farjallah, drzi aslndan, kmr gzl Necla Hamdam, imdi Robert Sabbal'n ei olan, spanya Kral Onnc Alfonso'nun eski dostu, kabna smaz sabclita. Beyrut hoa gitmek istemeye grsn, cmertlikte zerine yoktur. Bol bol en gzel mcevherlerini sunar, neesiyle, parlak ve ou kez keskin zeksyla etrafnda, ni olduu kadar srekli veya, ayn ey demek olan geici, zira gerek doulular olarak lbnanllar sonsuzluun nn iinde olduunu bilirler bir dostluk a rerek gzdenin akln bandan alr. Bu gece Beyrut'un prltl an etrafnda recei gzde, yeni efendisiydi ve Selma, bu an bir ilmii olarak davet edilmiti. ki yl nce olsa, yararlanlmak iin davet ediliine kzar, sadece kendisi iin davet edilmeyi, sevilmeyi isterdi. Oysa imdi eleniyordu. "Sadece kendisi..." Artk bunun bugn ne anlama geldiini bilmiyordu, krlan o kadar ok ayna vard ki... iinde Hollywood kraliesini grd prltlar rengrenk olan ayna, tatl ve arbal gen Arnavutluk kraliesini gsteren tahta erevesinin yaldzlar dklm olan ayna, dnyay fethetmee kalkmadan nce buklelerini dzelten kk bir sultan yanstan Ortaky Saray'ndaki aynalar... 170 Selma sert bir hareketle salarn geriye itti. Yirmiiki yandayd. Kendi gereini bulmak iin i eken osmanl sultan ardndaki Selma'y bulup ortaya kardn sandnda, bu Selma'nn ardnda nelerin olduunu kendi kendine soran gen kz deildi artk! Rus bebekleri gibi bir eydi bu: ap kaldrdka, iinden bir bakas, sonra yine bir bakasnn kt bebekler.

Sadece d kalplar vard, asl bebee hi bir vakit ulalmazd. Ama acaba asl bebek var myd? Seip seip kendine yaktrd rollerin dnda, bir baka gerek Selma olduunu kim syleyebilirdi? Herhalde bunun cevabn kendisi verecek deildi. Bu anlamsz aray srdrmeyi de artk istemiyordu., Genti, Beyrut'un en aranan kiilerinden biriydi, artk daha fazla dnmek istemiyordu. Zaten Nervin Hanm fazla dnmek krk yapar dememi miydi? Elenmek istiyordu, ite o kadar! Aman Allah'm! Daha hazr deil misiniz? Emel, Paris'in byk terzilerinden Lucicn Lelong'un yaratt, bedene oturan son moda elbisesi iinde ok gzeldi. Kapya vurdum, cevap alamaynca girdim. Ne oluyor? Hasta msnz? Dokuzbuukta Talbctler'dc olmamz gerekiyor, yksek komiser gelmeden nce... Herhalde "hazr ol"a geeceiz! Hayr Emel hasta deilim. Sadece, bu gece ge kalmak istiyorum. Gen kzn ayplayan baklarn grnce bsbtn parlad: Bu benim iin fedakrlk! Btn o insanlar birbirlerine anlatacak lf bulamazken, onlara dedikodu konusu olacam. Fena m? Yoksa beni bir daha davet etmezler mi? Baklarnda yle bir kibir, sesinde yle bir meydan okuma vard ki, Emel cevap vermemeyi tercih etti. Bu kstah kisve altnda, arkadan tanyabilmesi zordu. O hassas, ince Selma, Arnavutluk ii ve Hollywood frsat suya dnce kaskat kesilmiti. Bu olaanst frsatlardan, zntsn saklamak iin, alayla sz ediyordu. Hayal kurmu olmann ve kurduu hayallere Emel'i ortak etmenin hncn karmak istermi gibi! Artk kimse onu aptal yerine koyamayacakt! Hereyin; akn, parann, baarnn kolay olmas yznden bkknln ve bezginliin hkim olduu bu evrede ayr bir n vard. Etrafn saran erkeklerin merakla kolladklar ey, Selma'nn kalbini kimin alaca idi! Soukluu ile nam ahniti: kimse onu pmek hatta elini tutmakla bbrlenemezdi! Aslnda bundan holanyorlard. lgisizliin, daha fazla beendirme taktii olduunu biliyorlard. Bunun sonucu elde edilecek zafer de o denli byk olacakt! Emel arkadana baktka iinden "Hepsi de yanlyor" diye dnyordu. "Gerekten ilgisiz! Elendii zaman bile, sanki bir grev yapyor..." Kapya vuran Hayr ile Marvan'd. Selma iin iin glerek Hayri'nin iki dirhem bir ekirdek oluuna bakt. Krem rengi antung smokin ceketinin yakasna krmz bir karanfil takmt. Emel'i etkilemek istiyordu. Birka gn nce kzkardeine "k oldum. Ne dersiniz, sultan olmak houna gider mi?" diye sormutu. Selma'nn "umurunda bile deil!" demesini de, kzkardeinin ktlne yormutu. Onun iin de Emel'e kur yapmaa kararlyd. Bir haftadan beri Mar-lyas Soka'na krmz gller gnderip duruyordu. Bu gece bir teekkr glc beklemekteydi, bundan yararlanarak gen kzn btn danslar 171 kendisiyle etmesini isteyecekti.

Ama Emel glmsemedi. Hayri bunu utangalna verdi. stelik daha sonra Marvan koluna girip kzkardeinin gllerden nefret ettiini kokusunun ba ans verdiini syleyince bunu ar bir nezaket olarak yorumlayacak ve daha da ilenecekti. "lgi ekmek iin ge kalan" Selma'ya ierliyordu. Siz nden gidin. Zeynel beni arabayla gtrr. Marvan tereddt etti. Selma'nn gzlerindeki prlt, hele de yeni edindii ksk gl hi houna gitmiyordu. Bu gece onunla konumak istiyordu. Ama belki nceden bir "eli" gndermesi daha iyi olacakt. Cebinden kk bir paket kard: Size Feridddin Attar'n bir kitabn getirdim. Drzilerin en byk mistik ozandr. ayet gelmeyecek olursanz, size arkadalk eder. "Yeryznn tm kular oktandr kayp olan krallar Zmrdanka'y aramaya koyulmulard. ok yal bir kuun dnda kimse nerede olduunu bilmiyordu. O da onu tek bana bulamyordu, nk yollar tuzak doluydu. Onun iin hep birlikte gitmeleri gerekiyordu. Zmrdanka Kafda'nn ardndayd. Oraya varmak iin ate emberlerinden gemek, azgn sular amak, vahi canavarlarla boumak gerekiyordu. Binlercesi yola km ama yllarca sren yolculuk boyunca ou lmt. Sadece en aklllardan otuzu, nice zorluklardan sonra Kafda'nda Zmrdanka'nn sarayna ulamt. Orada kamaan gzleriyle, binlerce gne, binlerce ay ve yldz kefetmilerdi. Her bir yldzn nda kendilerini ve Zmrdanka'y grmlerdi. Kendileri mi yoksa Zmrdanka m olduklarn kestiremiyorlard. Ta ki kendilerinin Zmrdanka, Zmrdanka'nn da kendileri olduunu anlayana kadar... ve ta uzaklara aramaa gittikleri kraln, ilhn kendileri olduunu..." Selma kitab drd. stanbul'da bir tekkede kk bir kz, yal bir eyhin avucunu pyordu, birden gzleri kla kr olmutu. Gzlerini aacak olsa kta kaybolacan biliyor, bunu istemiyordu. Korkuyordu... gzlerini kapam ve herey yerli yerine oturmutu. Selma herzaman bu parltnn zlemini eker ve korkmu olduu iin utan duyard. Bu utanc onun iinde besleyip bytt bir gurur kayna idi ayn zamanda. nk utan duymak, ruh stnlnn, kendi kendini amann bir kantyd. Nicedir birliin aray iindeydi. Ama hep eikte kalakalmt. Elini verip kolunu kaptrmaktan korkuyordu, mutla arayta snr olmadn, tpk Zmrdanka kularnn a varamadan lmeleri gibi, iinde kaybolma tehlikesi bulunduunu biliyordu. Ama salt din kurallarn uygulamak, o aray unutmak demek deil miydi? Marvan bir akkal, drzi tasavvufuna gre bir mptedi idi! Birgn kendisine, din ile ahlkn, Allah' hibir zaman bulamayn en emin yollar 172 olduunu sylemiti. "Emirler ve yasaklar, gkyzne ermek iin ykseltilen duvarlardr, ama ykseklikleri arttka gkyz darlar ve gn gelir, ona hi de benzemeyen mavi bir nokta kalr. Bizlere mermer

merdivenlerden, altn tahttan sz ediyorlar, kendi ahlklar kadar cansz eylerden! Gkyznn sonsuz okluuyla hayat olduunu anlamyorlar, sonsuzlua giden yol nasl duvarlarla evrilebilir ?" Selma bann dndn hissediyordu. Marvan bu kitab niin vermiti? Rahatt, etrafn almalarndan honuttu.... Marvan niin hereyi bozuyordu? Niin herkes gibi mutlu olmasna izin vermiyordu? Mutlu? Szck dudaklarnda tm basitlii, tm bayal ile donup kalmt. Bu ie herzaman aacakt! Ne derse desin, bylesi bir mutlulukla yetinecek kadar dmemiti! stanbul saraylarnda, bo bakl nice kadn grmt; Beyrut salonlarn dolduran k kadnlar da yleydi. Kendisi de onlara m benzemee balyordu? Titredi. Byk dnr Celicddin-i Rum'nin szlerini hatrlad: "Sudan da, vicdan szndm da daha deerli olan strap! Sensiz, cansz bir tahtadan ibaret olacama gre, seni hi yitirmeyeyim!" Selma kk 'baheye indi. Gece dost, yldzlar aina idi. Uzun, ok uzun bir aradan sonra kendine geldiini hissediyordu. Araba caddeden aaya iniyordu. Arabac dilini aklatp, krbacyla hayvan harekete geiriyordu. ki gzel hanm tamann gururu iindeydi. Herkes onlara bakyordu! neri Emel'den gelmiti. Birka hafta nce, mthi marifetleri olan khin kadndan sz etmilerdi. Onu yeryzne Tanr gnderdi diyorlard... belki de eytan! Onu gidip grmee karar vermilerdi. Marvan'a bir ey demeden... yoksa kzard. Pancurlar kapal evden ieriye onlar gen bir ocuk alm ve hibir ey sylemeden lo bir odaya sokmutu. Buhurdanlklardan szan tts kokusu, nefeslere ve ter kokularna karyordu. Yal, lopur lopur bir kadn yksek bir sedire yaylmt. Mritleri etrafn sarmt. Sunduu ak erbeti, gnahlar balayan, nefsi ldren szleri azndan dirhem dirhem kyor, baldan sonra zehir olan bir ka szck dudaklarndan dklrken, yakc baklar gsleri delerek yreklere ulayordu. ki gen kz, kapnn yannda, lolukta durmulard. Ama ihtiyar onlar grm, emsalsiz birer av olduklarn hissetmiti. Yal eliyle yaklamalar iin iaret etmi, yatan etrafndaki kalabala karmalarn istemiti. Ama reddetmilerdi, siler! htiyar glmsedi. Onlar ite byle severdi. Kibirli, isyankr, a tutulan plak bebeler gibi. tahn kabartan ite byleleriydi! Allah'n sevdii kullar olduklarn sanan bu bilinsiz ocuklar, ite onlar, canna can katyorlard. Etrafn saran bu srye bakacak deildi, onlar ta ilerine kadar biliyordu. Onun binlerce hcresini oluturan, szlerini kentte tekrarlayan, bekledii haberleri getiren mritleriydi onlar. 173 Sedirin kenarnda kuku duyanlar da vard: tahtna kurulmu bu korkun ve muhteem ihtiyar, ne gibi glere sahipti? Tanrsal olanlara m, eytanca olanlara m? Ama anlalyordu ki bu gler ayndr. Anlalyordu ki, ryerek eytan ortaya karm olan btn cruftan arnm k, Tanr'dr. En cesur olanlarla en

bilinsiz olanlar, dn olmayan sefere kacaklar ve sonsuzda eriyecekler... ya cehennem atei ya da tanrsal akla yanarak! Hl ayak srtp kararszlk gsterenler ise, sonsuza eriememenin lk ve i bulandrc huzursuzluunu duyacaklar. Ama korkunun eiine gelmi olanlara ihtiyar cadnn sunaca armaan ayn olacaktr: ilelebet srecek endie! Kapnn eiindeki kzlsal gen kz gzlerini evirdi. "Gidelim" diye fsldad, "Herey kapkara." / htiyar onu iitti mi? Sedirinde doruldu, karanlk azndan u szler dkld: Ban eeceksin, sen kibirli yaratk! ki geceye kalmayacak, unutma, iki gece iinde sende olacam! Selma uzun sredir byle elenmemiti. Jean Tu6ni, Rameau'nun operasndan esinlenerek "les Indes galantes" konulu bir kostml balo dzenlemiti. Selma, Nervin Hanm'n toz almakta kulland tylerden yapt sorgucu ve beyaz atlas alvar ile mihrace olmutu. Suren Aa'nn o gecelik verdii alt dizi inciyi de boynuna takmt. Gzn kapayan maskesinin altnda kimse onu tanyamam, herkesi bir kez daha artmt. Oysa son dakikada bu elenceden vazgemee kalkmt. Bycnn savurduu tehditlerden etkilenmi, nekadar zorlanrsa zorlansn, onlar aklndan karamamt. Emel btn gn, ihtiyar cadnn hayranlarndan g aldn, Selma'y etkileyemeyeceini anlaynca azna geleni sylediini bo yere anlatmaa almt: Dnsenize! Etrafndaki koyun srsnn dalmasna raz olabilir miydi? Size nasl gelecek ki? Yerinden kprdayamayacak kadar iman bir kere... Selma, Trkiye'de de byler yapan kadnlar olduunu syleyip kararszlk gsterdike, Emel daha fazla dayanamayarak barmt: Beni gerekten artyorsunuz! Bizim saf kyl kadnlara dndnz! Sonunda, servenden haberdar edilen Marvan, Selma'y evde bulunmamann daha isabetli olacana ikna edebilmiti. zellikle Zeynel'e ve kalfalara, ne olursa olsun kapy amamalarn tembih etmeyi unutmamalyd! Orkestra bir tango daha almaa balamt. Saat sabahn drdyd. Davetlilerden ou gitmiti. Gm amdanlardaki mumlar tkenmek zereydi. Selma, yakkl brahim Surkok'un kollarnda dans ediyordu. Gecenin en keyifli saatleriydi bunlar... Sadece birka dost kalmt... daha samimi bir hava vard. Musa de Freige, Henri Pharaon'a elik etmek zere kemann kard. Pharaon iyi bir baritondu ve son moda arklar sylerdi. Gabriel Tabet komik 174 hikyeler anlatr ve sabelita da kastanyetleri ve frfrl krmz elbisesiyle flamenco yapard. Gn maa baladnda, uaklar scak kahve getirir, herkes ayrlma saatinin geldiini anlard. Selma hi bu kadar ge kalmazd. Genellikle gecenin ikisine doru Hayr gitme iaretini verirdi. Ama o gece,

kararlatrdklar gibi, Emel ile birka dans etme uruna, prensiplerini unutmutu. Bahe kapsnda siyah bir araba duruyordu. Evin kaps ardna kadar akt. Selma bir srayta hol geti. Btn klar yanyordu, ortalkta kimseler yoktu. Merdivenleri drder drder kt, annesinin kaps nnde kalakald: bir felket olmu olmalyd... biliyordu... byc kadn... Titreyerek kapy itti. Oda lotu. Selma nce gri redingotlu geni omuzlar grd, sonra srasyla Zeynel'i ve iki kalfay farketti. Parmaklarn dudaklarna gtrm susmasn iaret ediyorlard. Yavaa ilerledi, gzleriyle annesini arad, gri redingotlu ban evirip, monoklnn arkasndan, sarkl bu garip yabancy eletiren bir gzle szd. Selma ona bakmad, yaklat ve birden yere yatrlm, kaskat bir vcut grd... lm! Avaz avaz "Anneciim" diye barp ileriye atlacak oldu. Ama sert bir el onu durdurdu. Yava! Byle davranmann sras deil! Onu Zeynel'in kollarna serte iten doktor, diz kp muayeneye devam etti. Selma'nn birka saat mi birka dakika m srdn anlamad bir sreden sonra kalkt ve battaniye getirilmesini istedi. imdilik kmldatmamahyz. Ama scak tutulmal... Scak tutulmak m? O halde? Hayri ar ar yaklat. Selma ilk kez onu hayranlkla izledi. Sakin bir biimde: Ben oluyum doktor dedi. Bana gerei syleyebilirsiniz. Doktor ona bakp ban sallad: Anneniz ok ciddi bir kriz allatt delikanl. Allah tan kalbi dayand... yaayacak, ancak... Ancak? Felli kalmasndan endie ediyorum. Selma piyanonun nnde hareketsiz oturuyordu. Biraz nce Schubert'in impromptulenni, anneciinin en ok sevdii ikincisini ve beincisini; Liszt'in, Haydn'dan esinlenerek besteledii varyasyonlar almt. Hi kmldamad tekerlekli sandalyas zerinde oturan Sultan, gzleri aralk onu dinlemiti. Kendinden gemieesine... Bacaklarna inme ineli alt ay olmutu ve Selma tek bir gn ikyet ettiini duymamt. Aksine, srgn edildiinden beri onbir yl olmutu ilk kez, neredeyse neeli ve huzurluydu. Oysa... bu yalanm ve yardma muhta kadna baktka, Selma ac iinde "Sultan"! hatrlyordu. Samur krkl elbisesi, saltanat nian ile ba 175 yukarda, harikulade kadn... polislere saraynn kapsndan girmeyi yasaklayan ve tanmad biri iin hayatn tehlikeye atan kadn... ereften baka bir ey tanmayan, ama insani zaaflar da balayabildi tanray! Geri hibir zaman yumuak olmamt ama ne harikulade kadnd! Selma alt aydr kmyordu, iinden gelmiyordu. Balangta, annesinin yanndan ayrlmak istemedii iin yle olduu sand,

sonra kendisini cezalandrmak istediine inandrd. Kalp hastalnn krizlere yol atn biliyordu ama aslnda bycnn aldn dnyordu. Bir de, endieliydi. Doktor ikinci bir krizin ldrc olabileceini sylemiti. Kabul edemedii, inanamad, onu ileden karan dnceyi yava yava kabul etmek zorunda kalmt; annesi lmlyd! Onu tam olan kaya paras, hayatnn daima var olacak deimez varl, yenilip uurumun dibine debilirdi. Bunu nceden hi dnmemiti. Bugne kadar lm... daima bakalarnn lm idi. Ama ananesinin lm? Kendinin en iyi parasnn lmesi gibiydi... lk zamanlar, Sultan'n hastal duyulduunda arkadalar ona yazm, bazlar da onu grmee gelmiti. Bir ay sonra, kendini toparlayabilmesi iin bekledikleri sreden sonra, onu yeniden davet etmee balamlard. Ama cevap alamaynca, bkmlard. Sadece Marvan ile Emel,'Rsten Paa Soka'ndaki eve gidip geliyordu. Selma'nn iine kapanmasna ve btn gnn sonatlar ve hznl balladlar alarak geirmesine zlyorlard. Bir gn Sultan, Marvan' usulca bir kenara ekmiti: Mutlaka kmas gerek! Ltfen onu karmann yolunu bulunuz yoksa hasta olacak; bir evde iki hasta ekilmez, demi, sonra glerek eklemiti: ayrcalm srsn istiyorum! Ak hava balolar balamak zereydi. Mevsim ilkbahard. Sursoklar'n maliknelerinden, bahvanlar Avrupa'dan getirtilen ortancalara bakyor, gl aalarn buduyorlard. Balolarn en elencelisi, hi kukusuz her yl Anirnllik'in, Jeanne d'Arc okul gemisinde verdii baloydu. Davetliler titizlikle seilirdi. Emel ve Marvan, seilenler arasndayd. Fransz-drzi sava gerilerde kalmt. 193>O'an beri Cebel muhtariyet elde etmiti ve franszlar gerek Lbnan'da gerek Suriye'de dal derebeyleri kzdracak birey yapmamaa zen gsteriyorlard. Marvan, okul gemisindeki davete Selma'y armak iin gelmiti. Reddedeceini kestirip, fkelenmi gibi yapyordu: Bana bunu yapamazsnz! Bu bir yemek daveti. Btn yerler bir ay ncesinden belirlendi. Emel de srar etmiti: Gemideki balo deiik oluyor. Sonra kuzenim Vahit ile tanmanz istiyorum. Nasl olduysa, dadan inmei kabul etti. Sit Nazira ile uzaktan akraba olurlar. Greceksiniz, kendine zg, ho bir insandr. Selma sonunda raz oldu. VIII Sadece bir ka lambann aydnlatt limanda Jeanne d'Arc btn klan yaklm bir Noel.aac gibi duruyordu. Gvertede duran amiralin etrafn, tren niformalarn giymi subaylar almt. Biraz geride duran donanma orkestras, Offenbach'n la vie parisiennenim alyordu. Yksek topuklu, uzun elbiseli hanmlar, dar kprden gemiye geerken, korkulu ve neeli lklar atyorlard. ok kibar bir adam olan amiral, her gelene ayr iltifat ediyordu. Memnundu, nk gecenin baarl olaca belliydi: 300 metrekarelik yere

btn Beyrut snt! Gen renciler davetlilere yol gsteriyorlard. Daruziler'in masas orkestradan bir hayli uzaktayd. Ge kalmlard. Herkes, gller, gm takmlar ve Limoges porselenleri ile donatlm masalara oktan oturmutu. Barmalarla karlanmlard: Artk midi kesmitik! Sevgili Emel. Sadece bir saatlik bir gecikme. Grmeyeli ilerleme kaydetmisiniz, diye bir gen takld. Vahit, kiminle geldiimi grdnzde, beni affedeceinizden eminim. Selma, size kuzenimi tantaym. Korkmayn, grnd kadar sevimsiz deildir. Uzun glge, ardan almcasna eildi, sonra yan masadakilerin dikkatini eken bir almla: Ooo! Prenses! dedi. Atalarm, sizi ryalarnda grm olsalard, ailelerimiz arasnda yzlerce yl sren savalar nlenmi olurdu. O vahi savalar hemen teslim olurlard. Yar alayl, yar byl mavi gzler Selma'y sanki esir almt. Gen kz sama oturtmak iin bir rpda masann oturu biimini deitirtti. Dier konuklan ihmal etmi, sade ona bakyor, yaamyla ilgili sorular soruyor, ne yaptn, nelerden holandn anlamak istiyordu. Tamamiyle bylenmi gibiydi ve bylesine ak bir ilgiyi nasl rtbas edeceini dnen Selma'nn huzursuzluunu farketmemi grnyordu. Selma'nn ektii ikence onbe dakika srd. Sonra, merakn gidermi, ilgisi azalm gibi Vahit birdenbire srtn ona dnd ve arkadalanyla hararetli bir siyasi tartmaya girdi. Selma'nn sanda ince, kibar biri oturuyordu. Frsattan yararlanmak istedi, geri onun adn duymamt ama... olsun, daha sonra renirdi. Kendimi takdim edeyim: Garles Corm, air. iirden holanr msnz, Matmazel ? Selma, frtna gibi drzi delikanlsndan sonra, Beyrut'un sknetini yanstan airi bulmann rahatlamas iinde glmsedi: ok holanrm. 177 Bana "Fenike'nin ozan" derler. Son kitabm, "Esinli Da" okudunuz mu? Edgar Allan Poe dln kazand. Sz edildiini duydum, diye cevap verdi Selma, incelikle. Birka para okursam, hounuza gider miydi? Elbette! dedi, Selma, yazarlarn kendilerini beenmiliklerinin lszlne iin iin glerek. air hafife ksrp sesini ayarlad, sonra gzlerini ufukta bir noktaya dikerek okumaa balad: Ah! Syleyin bana Nasl oldu da Bizimkiler ikibin yldr Akdeniz'den in'e kadar Sadece Lbnan'da Bunca sark arasnda Halarn korudular? Mslman kardeim Ak dersem kzma sakn Ama ibadeti ve inanc ile Gerek Lbnan benim, ben. nancm...

Selma srad. Bu kibar adam yoksa bir kkrtc myd? Ama saf ve miyop baklarn grnce, glmesi tuttu. Kim olduunu anlamam olmalyd! air kendi lemine dalm devam ediyordu: Fenikelilerin dili Lbnanllarn dili Aln alar dili Senden tremitir \ Dier alfabeler lkemin dili Bizlere inan ver Kendimize, atalarmza Gvenmemizi sala Brak da bizler hl lahlarn masasna Oturabilelim! Selma snfta baz marunilerin araplar arasna girmekten kamdklann anmsad. Akdeniz'e hkmetmi ve parlak medeniyetleri ikibin yl nce snm olan fenikelilerden geldiklerini sylerlerdi. Birden can elenmek ve "sarkllann cn almak" istedi. I I 178 Ama bildiim kadaryla fenikelilcr ne mslmand ne de hristiyan! dedi. air kzararak bu gen cahile "hristiyanlann kkenlerine sadk kaldklarn, Lbnan, ne yazk ki, araplatrlm bile olsa, gerek Lbnanllarn ..." diye anlatmaa alrken Selma ban evirdi ve Vahit ile gzgze geldi. Alayc baklar, gzkrp kendilerini dinlediini ele vermiti. Demek ki umursamazl sadece bir, d grnm! Gen kz kalbinin hzl hzl arptn hissetti. Bu adam bir serseri gibi davrand halde, hereyini kabul etmee, her kusurunu affetmee hazrd! Bu, burnu havada hayalperestin beenilecek nesi var ki? Ele avuca smaz yn m? Ilereyi. alaya alan tavrlar m? Yemek bitmiti. Uaklar kahve ve likr servisine balamlard. O ana kadar usul usul almakla olan donanma orkestras, hareketli bir tangoya girimiti. iftler dans pistine kmlard. Sclma merakla onlara bakyordu. Can atyordu ama, annesine "vahiler gibi bel krmamaa" sz vermiti. Sultan sadece valslere izin veriyor, bu da arkadalar arasnda alay konusu oluyordu. Gen kzn arkadalar, sadece "ba dndren" danslara izni olduunu syleyip glyorlard. Orkestra Strauss'un bir valsini alyordu. Selma aya ile tempo tutuyor, yan gzle komusuna bakyordu. Onu dansa kaldracak myd? Oysa o, kendisine bile bakmyor, arkadalaryla konuuyordu. Bana bu dans ltfeder misiniz Prenses? Bir fransz subay nnde eilmiti. Beyaz niformas iinde ince, uzun, yank tenli bir adamd. Batan karc bir glmsemesi vard. Beni tanmyorsunuz ama Bustros'Iarda tantnlmtk. Georges Buis, svari yzbas! Gruba yabanc birinin davetini kabul etmek usulden deildi. Olsun! Can dans etmek istiyordu... stelik u Vahit'e haddini bildirmi olacakt!

Selma, mziin ar temposuna kendini brakverdi. Orkestra stste vals ald. Dedikodu yaplacan biliyordu ama yakkl subayla sonuna kadar dans etti. Ba hafife dnerek yc"rine henz oturmutu ki Vahit, yay gibi gerilmi biimde, bir k yapt: Mslman bir gen kzn, stelik osmanl hanedanndan bir hanmsultanm bir fransz subay ile dans ettiini grmek artc! Bu ak fikirlilie ve bu unutma soyluluuna hayran olmamak mmkn deil! Selma kzard. Dier davetliler akn, Vahit'e bakyorlard. Can sklm olan Marvan durumu dzeltmee alt: Treci Vahit Bey! Son sfatnz bu mu? Alayc olduunuzu biliyordum ama bu kadarn beklemiyordum. Vahit buz gibi bir sesle: Alay etmiyordum dedi. Marvan dilerini skt. Arkadana hakaret edecek deildi. Zaten airet 179 dayanmas bunu yapmasna mani idi. Ama davetlisinin hafife alnmasn da kabul edemezdi. Selma, canm, bu dans bana bahetmek ltfunda bulunur musunuz? Selma robot gibi ayaa kalkt. Vahit arkalarndan kt bir bak frlatt. Masadakiler tekrar konumaa balamlard. Huzursuzluu giderici bir sr lf... Vahit iiyordu. Belki drdnc ya da beinci konyandayd ki kadehini masaya vurdu. Bardak parampara oldu. Garson! Bu konyak berbat! Bir bakasn getirin. Hizmetkr akn geveledi: Ama Bey'im! Bu ok eski bir konyaktr. Elimizde bir tek bu var. Bize lyk grdkleri tek bu! Belki de efendilerimiz biz lbnanllar, aradaki fark anlayabilecek derecede uygar bulmuyor! Sesini ykseltmiti. Btn gzler ona dnmt. Kt bir konyak, kukla bir hkmet, gstermelik bir anayasa... ilkel olanlara yeter de artar bile! Kendi kendilerini ynetmek iddiasnda bulunacak deiller ya! Ama ben diyorum ki beyler, arlk yeniniz! Defolun gidin! Hem de derhal! nk herzaman bu kadar nazik olmayz! Salonda t kmyordu. Orkestra, mahsus yapm gibi, susmutu. Kimse kprdamyordu. Gen drzi lideri, arkasna yaslanp bir kahkaha att, sonra kadehini kaldrd: Lbnan'nn zgrlne ve bamszlna! Selma, kendisini masaya getiren Marvan'a usulca: Tann'm, sarho bu! diye fsldad. Yo hayr. Asla sarho olmaz. Vahit kadar alkole dayankl bir bakasn grmedim. Onun imdi sylediklerini, toplumdaki yerlerini manda ynetimine borlu birka aile dnda, hepimiz, sylemesek de dnyoruz. Fransa savatan nce bize bamszlk vaadetmiti. Peki imdi ne yapyor? Lbnan ile Suriye arasna yapay snrlar koyuyor, oysa bu iki blge, yzyllardr siyas, ekonomik ve mal bir birlik iinde yaam. Baka ne yapyor? Bizi, bar olduumuz ve dverek deil de konuarak sonu

almay sevdiimiz iin, vesayet altna alyor. Ama artk bktk. Onbe yldr konuup tartyor, hibir ey elde edemiyoruz. Maruniler bile bkt. Ne de olsa... bir fransz gemisinde byle szler etmek! te bu da Vahit'in ta kendisi! Kkrtmaa baylr. Onu kap dar etmemek iin sarholuuna verir gibi yapacaklarn bildiinden, iin iin eleniyor. Saldr szl olmaktan ibaret kaldka, franszlar bir drzi liderine dokunmay gze alamazlar. Cebel'deki kanl sava henz unutmadlar. Ben Vahit'in bu gece uslu duracan sanyordum. Marvan glmseyip gz krpt: Sanrm bu gsteriye biraz da siz neden oldunuz. aka m ediyorsunuz? Son derece ciddiyim. Fransz subay ile dans etmekle, Vahit'i ileden kardnz. ada grne bakmayn... geleneklerine ve trelerine sanldndan da ok bal bir derebeyidir o! Yzyllk bir namus kavram vardr. Tahsili, eitimi, okuduklar onu hi deitirmedi! I 180 Ertesi sabah, Ras Byrut'daki evin kaps alnd. Tfei omuzunda sakall bir adam, kucandaki muazzam krmz glayl buketi ardnda yaryarya kaybolmu olarak: ef bu iekleri prensese getirmemi emretti dedi Zeynel armt: ef mi? Ne efi? ef ite...! Vahit Bey! Adam kucandaki yk haremaasna aktard, fiekliini dzeltti, topuklarn birbirine vurdu ve vakarla oradan uzaklat. Paris'in vitrini saylan byk Beranger maazasnda alveri eden Emel ile Selma, Beyrut'ta kadnlarn gidebilecekleri tek ay salonu olan Patisserie Suisse de dondurma yiyorlard. Bulutuklar andan beri sz dnp dolap Vahit'e getirmek isteyen Selma: Kuzeniniz amma da tuhaf! dedi. Emel glmsedi: Biliyor musunuz, bizim ailede her eidi vardr. Belki bazlar size "Vahit delidir"' diyecektir. Bana kalrsa ailenin en aklls odur. ine geldii iin yle grnr. Airetlerimizde sk grlen entrikalar ve suikastler sonucu yaran yzyl nce aya kaydrlan bir soydan gelir. Hl, az da olsa, taraftarlar vardr ve ona ok sadktrlar. Asl, Vahit daha on yandayken ldrlm olan babas, arap dvasnn nderlerinden, lanza Bey'e byk sayg gsterirlerdi. Sit Nazira'nn kocas Fuat Bey de ldrlnce yerini Valit'in almas beklenmiti. Ama Sit Nazra ile o tarihte daha bebek olan olu Kemal, airetin ounluuna nkmediyor, stelik, halen de olduu gibi Fransa onlar destekliyordu. Ama kimbilir? Durumlar bazen abuk deiir. Kemal'e bir ey olursa, zaimlik yani eflik Vahit'e geer. Onun iin herkes, zellikle franszlar, onu idare etmee alrlar... Daha sonraki haftalar Selma ok kacaK ve kendi kendine bile itiraftan ekindii bir eyi, Vahit'i tekrar grmeyi, ok arzulayacakt. Aslnda, karlamadklar tek bir davet yoktu. Her

seferinde nazik bir selm veriyor ama ilk karlamalarndaki gibi grp konumaya yanamyordu Vahit. Zaten, umursamazlnn ekiciliine dayanamayan kadnlar tarafndan paylalmaz olmutu. Geni aln, kartal burnu, sabit mavi baklar ile irkin bulanlar dahil, hepsi onu mthi ekici ve batan karc buluyordu. ekingen glmseyiine, akn baklarna, ona dostluk gsterilemeyeceini sanrcasna en ufak iltifattan etkilenmesine baylyorlard. Ama aralarndan biri biraz senli benli olsa, bak alayc, szler krc oluveriyordu. Selma baklarnn altnda bazen ezilir gibi oluyordu. Beenilmek isteyen her kadn gibi, etrafn alan genlere hafif bir ilgi gsteriyor, onlar da bunun nedenini bilmeksizin mutluluktan uuyorlard. Nihayet bir gece Vahit yaklat ve zntl gstermee alt bir sesle sordu: 181 Prenses, neden benden kayorsunuz? Bana hl kzgn msnz? Amirallik'in davetindeki kabalmn srf kskanlktan kaynaklandn anlamadnz m? Szlerin ciddiyetini yalanlayan alayc glmseyi... ama kaygl baklar! Selma hayretle bu koca adamn utanga olduunu farketti. Yine de kk bir almak istedi: Kzgn m? Niin kzgn olacakmm? Amirallik'in daveti mi? O kadar ok oldu ki... tamamiyle unutmuum! yleyse bu valsi reddetmezsiniz deil mi? Alay m ediyordu? Baklar karlat, ayn anda, ikisi de kahkaha ile gldler. Vahit Selma'y dans pistine srkledi. Tanr'n! Ne kadarda kt dans ediyordu! IX Yaz gelmi, boucu scaklar ehirden byk lde ge yol amt. Varlkl olanlar, drt ay iin daa, kyorlar, Sofar'n Alley'in ve Bikfaya'nn byk otellerinde ya da kat kat bahelerle evrili lks villalarda kalyorlard. Hkmet bile tanyordu. Emel Selma'y Ras el-Mctn'dcki, vadiye hkim, aileden kalma konutlarna davet etmiti. Gen kzn, ailenin ilk okumu kiisi olan dedesi, Beyrut'a yerlemee karar verince, geen asrda terkedilmi, iinde drzi halknn bir ksm kaderinin belirlendii bu konak, imdi yazlk olarak kullanlyordu. Buradaki sosyal yaam, bakenttekinden de canlyd, nk elence dzenlemekten baka yapacak birey yoktu. nsanlar birbirlerine teklifsiz gidip geliyor, gndzleri darack patikalarda at arabalaryla gezintiler yaplyor, billur gibi pnarlarn banda piknikler dzenlenerek tka basa yenip iiliyordu. Bazan da, bakalar tarafndan rahatsz edilmemek iin, tamam kapatlan da hanlarnda yemee gidiliyor, sporcu olanlar ya da macera sevenler, btn gn at srtnda dolayorlard. Her akam bulumak det olmutu. Heryerde bir elence vard. Birinden dierine gitmek iin, kilometrelerce yol almaktan kimse ekinmiyordu. afak vaktine kadar dans ediliyor, gn d vakit de hizmetiler odalarda yer yataklarn hazrlyorlard. Kyde kimse kusura bakacak deildi... Btn davetlilere yetecek yer

vard. Gne iyice ykseldiinde, sabah kahvaltsna oturuluyordu. Hemen her sofrada/;// ve humus bulunurdu. Vahit'in saray Ras el-Metn'e yaknda ama pek az Lbnanl iini grebilmiti. Btn bir yl boyu bu sarayda oturan annesi, ok sade bir hayat srerdi. Binaya sadece civardaki birka drzi kylsnn ve aileye sadk birka eyhin girebildii sylenirdi. Btn gnn Emel ve Marvan ile geiren gen Bey'in, onlar hi davet etmeyiini hayretle karlamt Selma. Emel iin alayndayd: araf giymediimiz iin olacak! Mritlerine mahcup dmek istemiyor! Alay da olsa, Selma bu szlerde bir gerek pay olduunu biliyordu. Ancak Vahit'in Ras el-Metn'de bu kadar uzun kald da grlm ey deildi. Marvan'n dedii gibi, Selma iin mi geliyordu? yleyse bu ne biim kur yapmakt? Neredeyse gen kzla hi konumuyordu! Daha ok okuluk yarmalanyla ya da bitmez tkenmez siyasi tartmalarla ilgileniyor, sadece erkeklerle konumay tercih eder grnyordu. Ne var ki, Selma'nn yanna bir erkek gelip, nezaketin gerektirdiinden fazla kalacak olsa, herkesin hayret dolu baklarna aldrmakszm, yanlarna gelip konumaya balyordu. Bazan daha da 183 ileriye giderek "zr dilerim dostum" diye konuann szn kesiyor ve Selma'ya dnerek "Size syleyeceklerim var, biraz gelir misiniz?" diye kolundan yakalayp srklyordu. lk seferinde, Selma karkoyacak olmutu: Vahit, size ne oluyor byle? Size fitmiim gibi davranyorsunuz. yle olmak hounuza gitmez mi? Sonra da elini alp avucunun iini pm, Selma'nn ii titremiti. Daha nce byle bir duyguyu hi tatmamt. Gzlerini kapatm ve "Evet senin olacam" diye dnmt. Selma, benim iin nekadar deerli olduunuzu bilmelisiniz. Bu ahmaklarla flrt etmee kalkmayn! Sonra, ni bir hareketle arkadalarnn yanna dnmt Vahit. Arkadann gn getike daha dnceli ve dalgn olduunu gren Emel, onu uyarmak zorunluluunu duydu: Dikkat edin Selma, Vahit hibir zaman ne istediini bilmemitir. Ac ekmenizi istemem. Ama ak insann gzn kr eder ve Selma da kt. Son yllarda brnd zrhn iinden, k olanlara kmseyerek ve acyarak bakmt ama imdi bu zrh, bir anda delinivermiti. Sanki plakt ve iin tuhaf, buna seviniyordu. te yandan, Vahit de ehlileir gibiydi. Ona baktnda, artk alayc gln taknmyor, sevgiyle bakyordu. Dedikodulara aldr etmeksizin uzun yryler yapyorlard. Vahit ocukluunu anlatyordu, babasn... ldkten sonra bile yaamn glgeleyen babasn. Hi kimsenin, bir kahramann olu olmasn dilemem. Tek bir gn gemezdi ki, biri kp iyi niyetle de olsa "Ah! babanz... ne mthi adamd!" demesin. Sonra, baklarndan "Bu, onun trna

bile olamaz" hkmn verdiini anlardnz. Bu hayaletten kurtulmam uzun srd. Ama yine de, "gerekten kurtuldum mu?" dediim oluyor. Bu anlarnda o kadar korumasz grnrd ki Selma elini tutar, gzlerinin iine bakard: Vahit, byk iler baaracanz biliyorum. nemli olan, kendinize gvenmeniz! Vahit minnetle glmserdi. Dier kadnlardan o kadar farklsnz ki, hem krlacak gibisiniz hem de gl... Selma itiraz edecek olur ama o brakmazd: Gl olduunuzu biliyor, sizi bu halinizle seviyorum. Onu; korkular, kukular olmayan bir kaya paras gibi grmek istiyordu. Oysa Selma, kendinden emin kstah prenses kimliinden arnp, olduu gibi grnmek arzusundayd. Ama iindeki en yumuak, en iten, en krlgan olan anlatmak istedii her seferinde Vahit kzyordu, kaya parasnda atlaa tahamml edemezmieesine... byle bir kayann varlna inanmak ve belki bir gn kendisinin de yle olacana gvenmek istermiesine... 184 Byle zamanlarda susar, onu dinlerdi. Kadnlarn ne denli sabrl olabileceklerini kefetmenin aknl ile... bu g myd yoksa zaaf m? Peki, evlenmekten sz eimedi mi? Tanrm! Bu sorularyla amma da sinir bozucuydu Emel! Mutlaka renmek istiyorsanz... tek sz etmedi, ama tm konumalar, davranlar o ynde... Birka istisna dnda, drzilcrin hep kendi aralarnda evlendiklerini bilirsiniz. Vahit'in annesi ok tutucudur, bir yabancy asla kabul etmez. stelik, olunu airetin muhtemel iktidarna hazrlkl bulundurmak istiyor. Vahit bugne kadar grdm en bamsz insan. Annesinin kendi adna kararlar vermesini kabul eder mi sanyorsunuz? Emel aresiz kalmcasna ban sallad: Ya ak gzlerinizi kr etmi ya da bizim erkeklerimizi hi anlamamsnz! Tartma Selma'y zmt. En iy arkada mutluluunu paylaaca yerde, onu uyaryordu. Neden? Vahit'in sevgisinden niin kuku duyuyordu? Yoksa kskanyor muydu? Emel, gen beyzadeyi ocukluundan beri tanyordu. Vahit ondan sadece drt ya bykt. Marvan ile oyun arkadaydlar. Belki Emel'inki, bilinsiz bir sahip kma duygusuyd.ii! Olanlar Vahit'e anlatmaktan kendini alamad. Konutuklarn naklederken, akayla kark phelerinden sz etli. Kskanyor mu? Elbette ki kskanyor. Ama kskanlnn konusu hakknda yanlyorsunuz. Sevgili Selma, o beni deil sizi kskanyor. Selma yzne bir amar yemi olsayd, bu kadar sarslmazd. Bakakalmt. Kzarmt. Bylesi rezil eyleri nasl ima edebilirdi? Emel'i severdi, Emel de kendisini. Bu saf sevgiyi kirletmesine izin veremezdi. Kzgn ve kskn, doruldu: Sanrm hereyi ykmak hounuza gidiyor! Vahit fkeyle:

Yo! diye karlk verdi. imdi de ak szllme mi kusur bulacaksnz? Oysa sizde asl sevdiim, gerekleri gsleme gcne sahip olmanz... __G m? Evet biliyorum. Ama gl olmaktan bktm! Benim de gzetilmee, korunmaya hakkm var. Oysa dobra dobra olmak bahanesiyle sevdiim eyleri iniyorsunuz. Arkasn dnd. Bu adamla bir saniye daha kalmak niyetinde deildi. Ama nereye gidecekti? Ne Emel'i, ne bakasn grmek istemiyordu. Tek istedii yalnz kalmakt. Selma ertesi sabah, Vahit'i grmeden Ras el-Metn'den ayrld. Drzi delikanlsnn sylediklerini unutmak arzusundayd. Onun bencil olduunu 185 biliyor ama bylesi baya karalamalarda bulunabileceini sanmyordu. Btn gece hrsndan, zntsnden alamt. Karar karard: artk onu grmeyecekti. Ayrlrken, Emel'i ptnde, garip bir huzursuzluk duymutu. Onu kucaklarken, yalan sylyormu hissine kaplm, Emel endieyle gzlerine baktnda "Artk beni sevmeyin" diye barmamak iin kendisini zor tutmutu. Acaba, sylenmemi olmas gereken bir sz yznden, ikisini de yitiriyor muydu? Selma Beyrut'a dneli henz gn olmamt ki, tfekli, fiekli adam bir mektupla kageldi. "Sizden ayr kalmaa dayanamyorum. Azma geleni syledim. Beni affedebilecek misiniz? Bugn leden sonra, saat 4'ten itibaren Saint-Georges Oteli'nin ay salonunda bekleyeceim. Yalvaryorum, geliniz. Vahit'iniz" Ne sanyor kendini? Azna geleni syleyecek, sonra da bir "affet beni" demesi, Sehna'nn ona komas iin yeterli olacak yle mi? Ne kolay i! Tabii ki gitmeyecek! Aralarndaki hikye oktan bitti! B-i-t-t-i ! Zaten ona ilgi duymuyor. Onu nasl ekici bulabilmiti ki? Selma btn gn evde oyalanp, arklar mnldanmt. Uzun zamandr bu denli neeli olmamt. Glmseyerek, Vahit'in kendisini nasl bekleyeceini dnyordu. zlecekti, kahrolacakt! Mektup zerine mektup yazacak, iek stne iek gnderecekti. Hibirine cevap vermeyecekti, hibirine! Artk onu tanyordu. Kendisini daha fazla issmar etmesine izin vermeyecekti! Saat drd be gee, cildinin gzelliini daha da ortaya koyan yeil antung tayyr iinde Saint-Gcorgcs Oteli'nin kapsn itiyordu Selma. Birbirlerini kaybettiklerini sanmasalard bu kadar yakn olmayacaklard. Vahit artk, sz karsndakine vermeksizin, uzun uzun konumuyor, ilk kez Selma'y dinliyordu. Selma mutluluktan uuyordu. Hergn gryorlard. Annesine Emel'e gittiini sylyordu. Saatlerce deniz kysnda; kzgn kumlar zerinde yryor sonra da, mezeleri ve biber kzartmalar ile nl deniz stndeki kk meyhanelerden birine giriyorlard. Ya da btn Beyrut'a bakan

Byk Saray'n bulunduu tepeye kyor, arabadan inerek, korkun grltlerle yoku aaya inen tramvaya biniyorlard. Kentin dar sokaklarnda, tandk birine rastlama korkusu duymadan, dolayor; konuuyor, birbirlerine ilerini dkyor ve binlerce proje yapyorlard. Weygand Caddesi'ndcn geldikleri bir gn, drtnala yaklaan bir kara bornuz bulutu yznden bir keye sinmek zorunda kalmlard. Gelenler yksek komiserin sipahileriydi ve kk arap atlar zerinde, her zamanki gibi resm arabaya elik ediyorlard. Vahit bir kfr savurmu sonra alak sesle: 186 Geri zekllar! demiti. Yaknda onlardan kurtulacamzn farknda bile deiller. st perdeden, kendinden emin konuuyordu. Selna soran baklarn Vahit'e evirmi o da gzlerini ksarak uzun uzun ona bakmt: Kimseye birey sylemeyeceinize sz verirseniz, sizi yarn akam bir yere gtreceim. O zaman ne demek istediimi anlarsnz. Kentin ne kadar gizli kapakl i greni varsa, Acroclub'iin barnda deri koltuklar, koyu renk lambriler buluurdu. Bakentin en becerikli barmeni Pierre'in, Ortadou'nun btn gizli habcralma rgtlerinin adam olduu sylentisi kal, Saint-Gcorgcs'da bulumaktan vazgeilmiti. Vahit'in Selma ile gelmesi herkesi artmt. nk bu gece, olaanst bir toplant yaplacakt. Manda kart eitli gruplarn temsilcileri, bir ortak eylem projesi tartmak zere toplanmlard. Herkes birbirine bakyor, ne diyeceini bilemiyordu. Bir yabancnn aralarnda bulunmas doru birey miydi? Ama bu kadar gzel bir insan nasl kap dar edilebilirdi?... Madem ki Vahit Bey onu gelinnekde saknca grmemiti... aksine davranmak Bey'e hakaret saylrd. Bu yzden de gen kz arlamlar ve tartmalarna devam etmilerdi... konyak ielerinin etrafnda! Vahit alak sesle orada bulunanlar tantyordu: u dalgal sal adam bir.masondur. Onun locas mandaya aka cephe ald. Onun yannda oturan sadece bir gzlemci. Lbnan'n ilk manda aleyhtar gazetesi El Nalar'm yaz ileri mdr Gebran Tucyni. Fransz siyaset lemini iyi tanr, grleri bize ok yararl oluyor. Onun karsnda oturan sert bakl adam, mehur Antun Saddeh'tir. Lbnan ile Filistin'i ierecek olan Byk Suriye yanls Suriye Halk Partisi'nin kurucusudur. Taa Kenan devrinden kalma doal bir Suriye tezi, ie bakn ki, bir bclikal cizvi papaz olan rahip Lammens'in yazlarndan kaynaklanyor. Antun Saddch'in sanda oturan arap birlii taraftar iki kii, Byk Suriye tezini, btn arap dnyasnn birlemesinin ilk aamas olarak gryor... Selma, "lkelerini yabanclarn izmesinden kurtarmak iin" belki de yarn hayatlarn verecek olan bu kahramanlar dikkatle inceliyordu. Bunlarn bylesi kibar evrelerden olabileceklerini hi sanmazd. Paris'in mehur Sulka'sndan gelen gmlekleri, kravatlar ve k giysileri onu gerekten artmt. Daha bir

"devrimci klkl" olmalarn bekliyordu. Geri bu ocuka bir dnceydi. Komplocularn, zellikle komploculara benzememeleri gerekirdi. Ama ne de olsa, bulunduklar yerin kibarl, skneti, yaklm olan koca koca purolar, alnmakta olan kkl kararlara ters dyor gibiydi. Aralarnda sadece Antun Saddeh'in idealist bir grnm vard. te ona gvenebilirdi... bir de... Vahit'e! Konuma sras ondayd, drziler adna konuuyordu: Suriye'deki kardelerimizle temastayz. Silhmz var. Ama kyllerin ou tereddt ediyor. Byk Suriye doacak olursa, bu snni mslman dnyasnda seslerini duyuramayacaklarndan, haklarn alamayacaklarndan 187 korkuyorlar. Drzileri franszlarn resmen tandn unutmuyorlar. Sit Nazira da her frsatt bunu onlara hatrhtyor! Ama yine de bamszlktan yanalar. Onun iin de asl nemli olan, btn glerimizi franszlara kar birletirmektir. Halk iin iin kaynyor... harekete gemenin tam sras! Gerekten de 1935 baharndaki sert grevlere bavuruldu. Avrupa'dan ithal edilen enflasyon ve ekonomik sknt, keselerin boalmasna, politikaclara veryansn edilmesine yol amt. Ele yaplan zam yznden kasaplarn greve gittikleri Zahle'de ayaklanmalar olmu, gstericilerin hkmet binalarn igali zerine, polis mdahcle edip ate amt. Beyrut'ta taksicilerin grevi, sylendiine gre komnistlerin kkrtmalar yznden haftalarca srmt. Bunu, Lbnan Barosu'nun fransz avukatlara almasn protesto eden avukatlar grevi izlemiti. Ama ister mslman ister hristiyan olsun, burjuva takmn en ok tedirgin eden olay, ttn tekeli iiydi. 1920'de Fransa tarafndan el konulan tekelin, bu yl anlama sresi dolmu ve lbnanl i evreleri imtiyazn kendilerine devredilmesini istemilerdi. Bir ttn boykotu da dzenlenmiti. Yksek komiser ise, ekinmeksizin, imtiyaz tekrar bir fransz iadamlar grubuna vermiti. stelik yinnibe yl iin! Yar aydnlk barda komplocular ellerini ovuturuyorlard. Mandaya kar honutsuzluk fkeye dnmek zereydi, i bir destek vermee kalyordu. Tartmann bundan sonraki ksmn kimi armah, nerede toplanmal, hangi eylemleri hazrlamal gibi konulan Selma yarm kulakla dinlemiti. Sadece, Antun Sadden ile birlikte dizginleri ele alm bulunan Vahit'e hayranlkla bakyordu. te imdi onu niin bu kadar sevdiini anlyordu! Kendisini arabasyla eve gtrrken "Mcadele etin olacak, benimle birlikte dvmeye hazr msnz?" diye sorduunda, elini ak ile evk ile tutup skt Selma! Selma ayaklarnn ucuna basarak eve girdiinde, vakit gece yarsna geliyordu. Annesi salonda onu bekliyordu. Buz gibi bir sesle Emel'in nasl olduunu sorduktan sonra, cevap beklemeksizin konumasn srdrd: Yalan sylcmekc kalkmaynz. Sizi ikinci kez, u drzi ile grmler. Aranzda ne var?

Selma, kaamak cevaplar verecek halde deildi. Aslnda ferahlamt. Gizlilikten bkmt. Anneciim, u var ki, birbirimizi seviyoruz. Sultan sabrszlkla kalarn att: Sorumun cevab bu deil. Sizinle evlenmek istiyor mu? Tabii... Bir an tereddt etli. Vahit hi bir vakit niyetini aklam deildi. Ama onunla evlenmek istedii her halinden belliydi. yleyse niin annesi benimle grmee gelmiyor? ok uzakta, Ayn Zalta'da oturuyor. Bir da ky. stelik sal 188 yolculuk etmesine mani... yi. yleyse yarn bu delikanly aya getireceksiniz. Ama anneciim... Amas yok. Ya sz dinlersiniz ya da bundan byle sokaa ancak Zeynel veya bir kalfa eliinde karsnz. Bu delikanly kabul etmem bile byk ey... buna memnun olun. Dunu da, onunla grnp adnz kardnz iin yapyorum. Tek kzm iin baka trl bir evlilik dlediime Allah ahittir! Dnyorum da... bir drzi! Mslman bile deil! Ama anneciim, drziler mslmnndr. Kendilerinden menkul! slam'n be artn yerine getirmezler, hintliler gibi ruh gne inanrlar! Haydi, dala fazla canm skmadan ortadan kaybolun. Grme tam bir felketti. Vahit, Selma ile evlenme isteinde samimiydi ama onu keye sktrmalarna dayanamyordu. Sultan'n; hayat, tasarlar, gelecei konusunda sorduu sorulara kaamak, kaba saylacak kadar, tek heceli szcklerle cevap veriyordu. Sclma'nn ad ortaya hi atlmamt. Ayaklarna srtnp duran acem kedisini okuyordu Vahit. Sultan'a gelince, dudaklarn sryor, fkesini zor bastryordu. Dala ilk bakta ne mal olduunu anlama: bir sorumsuz bir hayalperest! Vahit ise, byle otoriter tipli kadnlardan nefret ederdi. Yoksa bugn, Selma'da kiilik diye nitelendirdii kimlik, otoriterliin ilk belirtisi miydi? Sonra, bu ev de rahatsz ediyordu Vahit'i... geri lks bekledii yoktu her eylerini kaybettiklerini biliyordu ama en azndan, bir eit kartvizit yerine geecek, birka para deerli eya, grkemli gemilerini yanstacak eski tablolar, gm takmlar bulunmalyd... Bylesi ortann altnda bir burjuva evi dnmemiti hi... prensesini byle bir dekor iinde dlememiti. Evin zavalllnn suunu iinde oturanlara ykleyerek... aldatlmlk duygusuna kapld. Nezaket kurallar elverir vermez, izin isteyip kalkt. Onu kapya kadar geiren Sclma'ya ertesi gn daa gideceini syledi. nemli kararlar verilmesi gerekiyordu, orada olmalyd. Sclma ard. Neden daha nce sylememiti! Yeni haberim oldu. Bu sabah bir mektup gndermiler... zlmeyin canm, ufda dnyann br ucu deil! Ne zaman dneceksiniz?

Bilmiyorum. Her halde drt hafta sonra. Dner dnmez sizi ararm. Selma'ya yalan sylyormu gibi geldi: Vahit, ltfen bana doruyu syleyin. Beni artk sevmiyor musunuz? Btn sevimliliiyle, biraz alayc gld: Sevgilim, ok kuruntulusunuz. Benim iin ne kadar deerli olduunuzu bilmiyor musunuz? Elini tuttu ve her zaman yapt gibi avucuna bir pck kondurdu: Yaknda grmek zere sultanck! Eikte durarak, ke bana varp kaybolana kadar, onu gzleriyle izledi. Vahit dnp bakmad. 189 Aradan geen bir ay boyunca Selma hibir haber alamad. Vahit'in mektup yazmaktan nefret ettiini biliyor ama yine de endie ediyordu. Yoksa hastalanm ya da yaralanm myd? Dalarda adam vurmuk iten deildi ve Vahit pekok kiiyi rahatsz ediyordu. Yoksa... yoksa annesi dizginleri ele alp, kendisini nce airetine adamas ve bir drzi kzyla evlenmesi gerektiini mi sylemiti? Bir akam st, oktandr ihmal ettii Marvan ve Emel ile bulutuu bir toplanda son dedikodular dinliyordu Selma. Birden Vahit'in adn duyarak srad. Hi tanmad bir sansn, yksek sesle konuuyordu: Son haberi biliyor musunuz? Evleniyor. Kadn, yaratt etkinin tadn karmak istercesine bir an sustu, sonra ar ar devam etti: Hem de kiminle bir bilseniz? Bir amcrikal milyarderle. Byk hava irketi Air Am'n bakannn kzyla! Politikaya atlmak iin paraya ok ihtiyac olan dostumuzun bu ii iyi becerdiini itiraf edin. Vahit mi? Bir amerikali m? Selma kalbinin yerinden frladn sand. Marvan ona bakyordu. Yalvarrcasna, buyururcasna... Korkma Marvan, herkesin bana baktn biliyorum, ama onlara temaa keyfni tattrmayacam. Zaten btn bunlar imknsz, kadn yanlyor olmal, bu yine Vahit'in akalarndan biri olmal. Dedikodu yaplsn diye uydurma haber yaratmaa baylr. Ama, onu grdn sylyor. Demek ki Beyrut'ta ve beni aramad. Vahit, benim Vahit'im! Selma gzlerini yumdu, ba dnyordu. Kafasn toparlayamyordu. Birden, kadnn anlattklarnn doruluuna inand. Marvan ve Emel, dn yolunda hi konumadlar. Ne syleyebilirlerdi ki? Sylenecek birey yoktu! Ertesi gn Selma, btn gn telefon banda beklemekle geirdi. Arayacakt, aramamas olanakszd, en azndan bir aklama yapmak iin... Telefon sadece bir kere ald, arayan Emcl'di. Yldrmla vurulmu gibi, haberi doruluyordu. Selma sadece "teekkr ederim" diyebildi. Arkadana neden teekkr ettiini bilmeksizin... sonra uyurgezer gibi koridoru geti, odasna kapand. Gzleri ardna kadar ak, yatana uzanm, dalgalar zerinde sallanyor gibiydi. Hi bir yeri armyordu. Sadece kendi kendine, bunu neden yapan aklamaa alyordu. Siyasi nedenlerden tr bir drzi kzn almasn anhyabilirdi de... bir

amerikaly? te buna akl erdiremiyordu. Para peinde koan bir aalk myd yoksa? O halde, kendinden ne ummutu? Syledii kelimelerden herbirini, herbir sktunu, birlikte geirdikleri gnleri en ufak aynnsna kadar harlyordu. O zaman samimiydi, bunu biliyordu-. Ama ondan ayrlr ayrlmaz, onu unutmas mmkn myd? Yoksa mcadelesine para gerektiinden, akndan feragat mi etmiti? Bunu gelip aklasayd, ona inanr, kabul ederdi... ama bu sessizlii, bu korkakl, bu hibir ey sylemeden 190 kendisini terk etmesini... asla! Ona hi de yabanc gelmeyen, eski bir yarann kanamas gibi bir ac duymaya balamt. Vahit'in yz silinmi... yerini... Hayri Bey'in yz almt. Umursamaz bir tavrla kendisine sesleniyordu: Niin hep bakalarn suluyorsun? Seni terk ediyorlarsa... kaballat sende olmal! Herhalde... ama istedii kadar zorlansn, nasl bir kaballat ilediini ve daha nce babas gibi Vahit'in onu niin brakp gittiini anlayamyordu. Suu neydi? Hangi yasay inemiti? Alnn yumrukluyor, bir neden aryordu. Bir nedeni olmal... ya da btn dnya andan km olmal. Yine de, kark bile olsa kendisini rahatlatan izah kabul etmeyi yeliyordu: haksz olan kendisiydi! Sultan oturduu yerden kzn endieyle izliyordu. Birka gnden beri azna bir ey koymuyordu Selma. Odasna kapanyor ya da bo gzlerle koridorda geziniyordu. Gerekten hastalanmadan nce ie el koymak gerekiyordu. Selma, o delikanlnn size yalan sylediine inanyor musunuz? Hi kukusuz size kt. Bu yzden de bu ii bitirme cesaretini takdirle karlyorum. Selma annesine sitemle bakt: Anneciim, canm hi aka etmek istemiyor. Sizi sevdi diyorum. Ama sizin yapnzda bir kadnla baedeceinden emin deildi. Gizli bir greve ya da arkadalaryla avlanmaa veya metresine gittii iin sekiz gn ortalarda grnmediinde kendisine sorgu sual etmeyecek ve dnnde onu gler yzle karlayacak bir kadn gerek ona. Byle bir e rolne bir ay bile katlanamazdnz. Ailemizdeki kadnlar herzaman balarna buyruk, hrn ksraklar gibi olmulardr. Hatice Sultan bir yandan da kzn szyordu. Selma inatla yere bakyordu. Ksmen yalan sylemek pahasna kzna kendine olan gvenini kazandrmalyd. Sultan devam etti: O delikanl korktu. Sizin deyiminize uyarak syleyeyim, ayet sizi "terk ettiyse", sizi sevmedii iin deil aksine fazlasyla sevdii iin terketti. 1936 ilkbaharnda Fransa'da Halk Cephesi seimleri kazanm ve Leon Blum bakanlnda bir hkmet kurmutu. Olaylarn ilgiyle izlendii Beyrut'ta bu yeni "sosyalist" ekibin, bunca beklenen bamszl verip vermiyecei merak konusuydu.

lk adm atlmt: 20 Ocaktan beri lkenin yeni bir bakan vard. Emile Edd6, on yldan bu yana, bakanla ilk kez seimle geliyordu. 1934 ylnda, devlet bakann kendisi atayarak parlamentoyu kalem odasna dntren ve anayasay kendine gre yrrle sokan yksek komiser Damien de Martel, genel honutsuzluk zerine seimlerin yaplmasna izin vermek zorunda kalmt. Ama bu, lbnanllara yetmemiti. Artk kendilerini ynetmee hazr olduklarn hissediyor ve mandann getirdii kstlamalar kabul etmiyorlard. 1936 ubatnda martinilerin patrii Monscnyr Arda, bir rahipler kongresi toplad. Kongre, yksek komisere sunulmak zere bir manifesto hazrlad. Lbnan'n tam bamszl isteniyordu. Gei dnemi srasnda, basn, toplanma ve siyasi parti kurma zgrlklerini teminat altna alan yeni bir anayasa yaplacakt. Mandaya olumlu bakan Bakan Emile Edd6 bile lbnanl milliyetilerle Suriye ile birlemeyi istiyen anp milliyetiler arasnda blnm olan lkenin, fransz himayesinden kmaya henz hazr olmadn dnyordu Kont Martel'in keyfi ynetimine kar kmt. Aslnda birbirlerinden nefret etmeleri Raiska yznden! diye Emel omuz silkti. Belika Konsolosu'nun kars olan Raiska de Kerchov, kontun delicesine ak olduu gzeller gzeli bir beyaz rustu. Bu akn farknda olan Beyrut'un siyaset-sosyete evresi, her aamay merakla izliyordu. Zira Raiska'nn gn gnne uymazd. Kapsn ou kez konta kapal tutar, ona azap ektirirdi. Sadece "sevimli Robertito" diye tannan koca ile, ok onurlu ve o denli irkin Kontes Martel olaydan habersiz grnrlerdi. Emile Edd6 Raiska'ya pek saygszca davranmt. Onun adayln desteklemek iin, bilhassa kont nezdinde, byk fedakarlklara katland sylenirdi. Edd6 nankr ise, seildiinin ertesi gn verdii ve tm Beyrut'un arl olduu le yemeine onu davet etmemiti. Bu affedilir ey deildi. Yksek komiserin, sevgilisi kadar kendisini de hakarete uram farzettii fsldanyordu. Selma Raiska'y tanyordu. Hatta onun davetlerinden birinde ilk kez Vahit ile yeniden karlamt. ektii ac yznden hi de eve kapanmam aksine 192 btn balolara giderek kendince bir umursamazla brnmt. Kendisini teselli etmee hazrlanan arkadalar kalakalmlard: gen kz hi bu kadar neeli grmemilerdi. Herzamanki gibi ge kalan Selma, o akam Kerchovlar'n salonuna girdiinde, mineye yaslanm, tamdk silueti farketmiti. Kalbi duracak gibi oldu. Vahit ile konumakta olan Raiska, onu karlayarak belki de dalgnlkla: Sanrm birbirinizi tanyorsunuz dedi. O an herkes sustu. Selma, muazzam bir abayla glmsedi, elini Vahit'e uzatt, sesinin titrememesine alarak: Tebrikler dedi. Evlendiini duydum.

Vahit sarard, bireyler geveledi, ama ona bakmaa cesaret edemedi. Birden Selma'nn gzne kiiliksiz, apsz bir dlek olarak grnd. O zaman glerek, yemek odasna gitmek iin kolunu uzatm olan kavalyesine dnd ve ar bir ykten kurtulmucasna, ty gibi hafif, hayatn gzel olduunu dnd. Emel o gn leden sonra nemli bir haber getirmiti: Suriye'nin en gl drzi ailelerinden cl-Atral'lardan bir akrabasyla nianlanyordu. Yllar nce, birbirleriyle iki kere karlamlard. Uzun boylu, geni omuzlu, gle yzl birini hatrlyordu. Emcl'den onsekiz ya bykt. "lmeden nce mrvvet grmek istedii iin" bu evlilii ayarlayan teyzesi "Bir aslan kadar cesur, altn kadar saf' demiti onun iin! Ortadou'nun incisi, arap dnyasnn kalbi, emevi halifelerinin ihtiamnn canl tan am'da oturacaklard. Emel glmseyerek: Eninde sonunda evlenmek gerekiyor dedi. Sonra kalarn atarak arkadana bakt: Ya siz Selma? Ben mi? Btn kaplar bana ak! Bazan otomobil yars olabileceimi ya da czzamllara bakabileceimi dnyorum... ama iin kts ne hzdan holanyorum ne de hastalktan! Kralie olmak? Denedim... yrmedi! Yldz olmak? O da yle! k olmak? Dala da kt! Bir baka neriniz varsa... denemee hazrm. mitsizliini gizlemek iin azna geleni sylyordu. Emel'e, kendisini brakp gidecei iin kzyordu. Aslnda bu evlilik, ona hep kap durduu bir baka gerei hatrlatmt: yirmibe yandayd ve akranlar arasnda tek bekr kendisiydi! Evlenmek istedii yoktu! Yeterince az yanmt! Gurur ya da ac ekme korkusu... nc bir baarszla dayanamazd. zgrln, Emel'in dedii gibi "erge bu i evlilik ile noktalanmal" dncesine feda etmeyi de henz gze alamyordu. Oysa bu ekilde yaamaa devam edemezdi. u son yllara baktnda, sanki bir noktann etrafnda dnp durmutu. Yapacak dala iyi bir ii olmadndan, kabullerle, ie yaramaz bin trl vr zvrla oyalanp durmutu. Beyrut'dan ayrlma istei, hergn dala fazla artyordu. Bakent obuasna bakentti ama, yine de beklentileri karlayamayan bir kasabayd... Bir paras olsayd... yolculua kabilir, Paris'e, New-York'a, Hollywood'a gidebilirdi! Tabii yalnz deil... Zeynel'i de alrd. Ama mali durumlar bozuk 193 olmaktan te, dramatikti. Hayat gn getike pahallanyor ve Suren Aa'nn itinal yatrmlarna ramen, gelirleri aydan aya azalyordu. Selma bazan... almay dnyordu! Baz burjuva kadnlarnn alt syleniyordu. Pek tand yoktu ama duymutu. Sultana sylese... tepkisini bile gze alamyordu. Sonra, zaten ne yapabilirdi ki? Alayc bir ifadeyle: Beni oda hizmetisi olarak ie alrlar m? diye sordu. Nak biliyorum, iek dzenlemesinde ustaym... Emel kalkp Selma'ya sarld:

Canm, hayata ksmeyin. Burada en az on erkek sizinle evlenmee can atyor. Aralarndan hi beendiiniz yok mu? Hi! Selma, cevabnda bir kibir sezinlememesi iin devam etti: Aslnda Beyrut'ta patlyorum. Dnyann br ucuna gitmek istiyorum. rnein Amerika'ya... madem ki stanbul'a dnemiyorum. Prl prl gzlerle arkadana bakt: Deimek istiyorum Emel. Burada hayat gevek, fazlasyla keyifli. Ne denli idealist ve ihtirasl olduumu unuttunuz mu? imdi sadece bir elenceden dierine koan bir salon hanm oldum. Emel, Selma'ya bakmamak iin, ayakkabsn dzeltir gibi yaparak: Sorduum iin gcenmeyin dedi. Ama acaba... Vahit'in yznden mi? Selma bir kahkaha att: Yok canm, nereden aklnza geldi? Vahit, eski bir giysi gibi, srtmdan dt. Hatta bazan, acaba sevdiim o muydu yoksa onun yannda girieceim mcadele miydi diye dnyorum. Yoksa, siz de gryorsunuz ya, duygusal deilim... ama, bir erkek, kendisiyle byk bir dvay paylamam nerecek olursa, dnyann br ucuna kadar peinden giderim... erkein deil, dvann! Emel glmsedi: Size baylyorum. Tandm en romantik insansnz. Selma'nn kzmasna frsat vermeden yanandan pt ve kat. Marvan Selma'y alverie gtrmek zere, krmz arabasyla gelmiti. Birka haftadan beri artk soylu ofr yoktu... Orhan gitmiti... Arnavutlua! Mustafa Kemal'in kzgnl gemi, Trkiye ile ilikiler dzelmiti. Bunun zerine kraln enitesi ehzade Abit Efendi, yeenini dnerek, Beyrut'ta "taksicilik" yapmak yerine Majesteleri I. Zogo'nun yaverliini yapmasnn dala uygun olacan dnmt. Araba keyi dner dnmez Selma apkasn karm, ban arabann deri demesine dayamt. Salarnn rzgrda uumasndan pek zevk alyordu! Marvan ile iyi anlayorlard. Yerinde Hayri olsa, apkasn kardn Sultan'a yetitirirdi. ini ekti: Hep sizin gibi bir kardeim olsun istedim. Benimki, kzkardei iin 194 parman bile oynatmaz. Marvan itiraz elti: Hakszsnz. Onu ne denli itip kaktrdnzn farknda deil misiniz? Ben mi itip kaktryorum! Bir salyangozdan da yava ise, kaballat bende mi? Marvan glmsedi. Tartmak niyetinde deildi, salyangoz tr bir yumuakann da iyi ynleri olabileceini kabul ettirmesi zordu. Kendisinin de Hayri'ye pek sempatisi yoktu ama, geen akam, Emel'in nian aklandnda, ne hale girdiini grnce, ona acmt. Bab dris'te alveri yaptktan sonra Marvan, Beyrut'un en gzel dondurmasn yapan Ajann'ye gitmeyi nerdi. Top Meydan'ndan geerken bir gsteriyle karlatlar. Lacivert ortlar ve gmlcklcriyle elli kadar gen, geit resmi yapyordu. S elma:

Gidip bakalm diye atld. Arabalarndan inip, lf alan, homurdanp yorumlar yapan kalabaln iine kartlar. Oul Gemayel'in milisleri! Berlin'deki olimpiyat oyunlarna gittiinden bu yana yerinde duramyor. Bunlara ne ad vermi biliyor musunuz? Falanjlar! Fhrer'i rnek alyor. Derneinin sadece bir spor demei olduunu sylyor ama, gen lbnanllar Hitler genlii gibi yetitirmek istiyor. Saf, sert ve ar milliyeti bir genlik! O da ne demek? Hepimiz milliyetiyiz. Yanlyorsunuz. Bu genlere gre, Suriye ile birlemek istiyenler, yani halkn yars, kt lbnanlym! Onun iin de militanlarn hep maruniler arasndan seiyor... bir ka da mslman katlm bunlara. Gln! Babasna eczanede yardun etse daha hayr dokunur. Eczanede mi? Tam karda umumhanelerin bulunduu sokan giriindeki... bylesi bir ayrcalndan tr de Baba Gcmayel'e "kaput kral!" adn takmlar! Herkes glmee balad. Sclma: Ne diyorlar? diye sordu. Hi. Haydi gelin. Endieyle kolundan ekip oradan uzaklatrd. Rstem Paa Soka'ndaki evde Sultan kendilerini sabrszlkla bekliyordu. Annesinin konukseverliini herzaman ok an bulan Selma, bu kez Marvan' aya alakoymayna at. Marvan, nezaket gerei bir ka kelime syledikten sonra izin isteyip ayrld. Kap kapanr kapanmaz Sultan kzn ard ve onunla ciddi eyler konumak istediini syledi. Bylesi bir sze giri, gen kzn herzaman irkilmesine neden olurdu. Ama bugn annecii ok keyifli grnyordu. Gzel kzm, annenizin geleceinizi hi dikkate almadn m dndnz... hayr, hayr, szm kesmeyin! Btn arkadalarnz evli. Emel 195 de yaknda yuvadan uuyor. Aslnda son yllar ok talibiniz kt ama, size hi szn etmedim. nk alelade bir soyluyla yetinecek deildim. annza, soyunuza, gzelliinize uygun bir koca istiyordum. ok aradm, belki biraz da uzun srd... Etkisini tartmak istiyen oyuncu gibi bir an durdu, Selma'nn bir ey sylememesi zerine devam etti: -Sonunda onu buldum! Bir soru, en azndan merakl baklar bekliyordu. Ama Selma susuyordu. Kuku yok... kz herzaman onu artacakt... bir gn bir ate paras... ertesi gn buzdan bir heykel oluu ile... Biraz bozulmu olarak sordu: Evet, ne diyorsunuz? Selma i ekti: Anneciim, mutlaka evlenmem mi gerekiyor? Bu ne biim soru? Tabii ki gerekiyor, ama evde kalm bir kzkurusu olmak istiyorsanz,., o baka! O drzi gencini unutamadnz sylemeyin sakn! Haydi Selma... biraz ciddi olun.

Hercailik yan oktan getiniz, hayatnz dzene sokmanz gerekiyor. Bir kadn iin bunun yolu evlilikten geer. Bunu pek ala biliyorsunuz. Cebinden uzun mavi bir zarf kard: te mektup! Sanrm ilginizi eker. Hindistan Hilafet Hareketi'nin kurucusu Ali evket Molla'dan geliyor. Teyzezadeleriniz Nilfer Sultan ile Drrehvar Sultan'n Haydarabat Nizam'nn oullar ile evlenmelerini ayarlayan da odur. Bildiiniz gibi Haydarabat, Hindistan'n en byk eyaleti. Molla son derce ketum bir insandr ve ailemize ok baldr. Onunla bir yl nce iliki kurdum. Hatta sizin bir resminizi gnderdim. Hi haber alamaynca, bu ii neredeyse unutuyordum. Bu sabah cevap geldi. Ne yazdn renmek ister misiniz? Tabii anneciim. Selma o denli umursamaz bir hal almt ki, annesi fkeli bir bak frlatt. Ama Sultan, ii bozabilecek herhangi bir davrantan kanyordu. nemli olan Selma'nn dinlcmcsiydi. Daha sonra gen adamla karlard. inde bulunduu ruhsal durumda bu pek de kolay bir i olamayacakt. Molla Cenaplar otuz yalarnda bir racadan sz ediyor. Yakkl, tabii zengin ama ayn zamanda kltrl ve modern! mrnn yarsn ngiltere'de geirmi, nce Eton'da sonra Cambridge niversitesi'nde okumu. Ad Emir ve Badalpur Eyaleti'ne hkmediyor. Nepal snrna yakn bir yer. Ama vaktinin byk bir ksmm, Hindistan'n en nemli kentlerinden biri olan Lucknow'da geiriyor. Molla Cenaplar kkl bir aileden geldiini yazyor. Peygamber efendimizin torunu Hazreti-i Hseyin'den inen bir aile. Atalar onbirinci yzylda Hindistan' fethetmi olan ilk arap fatihlerinden. Daha ne diyeyim? Resminizi grm, sizi beenmi. Usulne uygun bir evlenme.talebinde bulundu. Tabii, grmeniz gerektiini belirttim. u anda seim kampanyas ile megul. Hindistan ingiliz mstemlekesi olal beri, burada ilk kez seimlere izin veriliyor. Seimler yl sonunda yaplacakm, Biter bitmez Beyrut'a gelecekmi. Selma 196 kesin bir ifade ile: Hi zahmet etmesin dedi. Ltfen biraz mantkl olun! Hi deilse onu grmeyi kabul edin. Kimseye sylemeyiz. Bylelikle, hounuza gitmezse kolaylkla reddedebilirsiniz. Ama belki de hounuza gider? Bir insanda bu kadar ok niteliin bir arada olmasna ender rastlanr. Bu hintli prenslerin ou geri kafaldr, oysa bu Avrupa'da yetimi... Anneciim, beni yanl anladnz. Zahmet edip'gelmesin dedim. Onunla evlenmee hazrm. lliebircy Sclma'y kararndan dndrmedi. Ne, bu ani karardan endielenen Sllan'n uyarlar, ne Zeynel'in yalvarmalar, ne kalfalarn gzyalar. Kimseyi dinlemiyor ayrca neden endielendiklerini arlamyordu. Ailedeki niltin kadnlar grc usul ile evlenmiti. stisnalar da pek baarl olmamt, deil mi?

Sultan bu kstaha imaya cevap vermemiti. Kznn patlamak zere olduunun farkndayd. Tutumunu deitirmesi iin, onu zorlamamak gerekiyordu. mrnde hibireyi iki kere tekrar etmemi olan Sultan, onu ikna etmek iin gnlerce Hazrct-i Eyp sabr gstermiti. Selma iyi dnn. Size racadan sz ettimse, mitsizlikten sizi kurtarmak, ilgi gsterilecek insanlarn var olduunu kantlamak iin ettim. Yoksa, gzleri kapal; bu evlilie evet deyip dnyann br ucuna, hi bilmediiniz bir lkeye idesiniz diye deil... Dndm anneciim. Beyrut'ta kalacak olursam, delireceim. Yaadm hayat deitirmek isliyorum. Vahit konusunda sylediiniz gibi, ak ile evlilii birbirine kartrmamak gerek. Bu raca hakknda btn syledikleriniz beni ikna etti. imdi niin kem km ediyorsunuz? Hatice Sultan akna, dnm, kzn dinliyordu. Onun cokulu huyunu, ar duyarlln, sonularn ne olacana bakmadan utan uca geilerini iyi bilirdi. Bir kzgnlk annda verilmi bir karar ile btn hayatn mahvetmesinden korkuyordu. Ama szlerinin zerine basa basa mantk yrtmesine ne diyebilirdi ki? Pek l. Madem ki yle isliyorsunuz... yirmibe yanda ne yaptnz bilecek adasnz. Hi olmazsa racann Hindistan'da kalmak zorunda olduu bu birka ay iinde, birbirinize yazp, birbirinizi tanyn. Bu iten kimseye sz etmeyiz. Bireyi aklnzdan karmayn Sclma, bir kere evlendikten sonra, geriye dn yoktur. Kararnz zgrce verdikten sonra, bu karara uymasn bilmek gerekir. Yanlm bile olsanz... Raca onbe gnde bir mektup yolluyordu. Selma'nn yapay, Sultan'n doru bulduu bir dzenlilikle... Sanki bir seyir defteriydi bu mektuplar... Hindistan' sarsan siyasi olaylara arlk veriliyordu. Gen kza, lkesinin karlat muazzam sorunlar, devleti ynetirken karlat zorluklar, duyduu kvanlar ve kendisi gibi yurtdnda okumu birka arkada ile yobazl, nyarglar yok ederek ada bir toplum yaratma azmini anlatyordu. 197 Neleri sevip neleri sevmediini, zel yaamnda neler yaptn hi yazmyordu. lkesinin iinde bulunduu durumun yannda bunlar ikinci planda eylermi gibi... ilk nceleri mektuplar pek ilgilenmeden okuyan Selma, bylesine tutkuyla anlatlan bu yabanc diyara yava yava ilgi duymaa balamt. Artk, onun yanbanda oynayabilecei rol dlyordu. Duygulu mektuplar yazmayna memnundu. Evvelden tasarlanp dzenlenmi bir evlilikte duyguya yer yoktu. Resmini grnce "yldrm ak" hissettiine de pek inanmyordu! Onu asl ilgilendiren, bir osmanl sultan ile evlenmesi olmalyd. Hindistan'daki mslmanlar iin imparatorluk hanedan, tahttan indirilmi bile olsa, Allah'n yeryzndeki temsilcisi olan halifenin ailesi idi. Politikaya atlmak isteyen biri iin byle bir aile ile ba kurmak, bulunmaz bir kozdu. Kendi mevkii ve parasnn gen kz etkilediini biliyor olmalyd.

Selma, biraz da fkeyle, ailesi ile Bcsanon srlcrinin, kendisini yetitirirken tekrarlayp durduklar ilkeleri hatrlad: "Servetini, mevkiini kaybetmek, onurunu kaybetmedike, nemli deildir" u son aylara kadar bu ilkeye inanmak istiyordu. Vahit'dcn, en azndan birey renmiti: Ac da olsa gerek ile karkarya gelmeyi! K sakin gemiti. Selma gitme hazrlndayd. Annesinin tlerine ramen, dilini tutamayp arkadalarna srrn aklamt. Btn kent, racann nianls olduunu biliyordu. Hindistan, mihraceleri ve efsanevi servetleri ile... bir hayal lemiydi. Artk ona acmyor, ona imreniyorlard. Vahit'den bile tebrik mektubu almt. Mektup yle bitiyordu: "Beni affettiiniz umarm. Zorunlu olarak verdiim kararn bana nekadar ac verdiini talimin edemezsiniz. Sevdiim yegne kadn sizsiniz. Sizi kaybetmenin mutsuzluuna katlanamyorum." Hi deimemiti. Yine, bir kez daha, kendinden sz ediyordu. Mektubu usulca yakt... biraz hzn, bir hayli kmseme ile! Racann mevkinden dolay, dn Hindistan'da yaplacakt. Sultan, yine de Beyrut'a gelip nianlsn gtreceini sanmt. Ama uzun uzun yazd mektuplarnda, siyasi durumu anlatm, durumun zellikle hassas olmas nedeniyle lkesinden daha birka ay ayrlamayacan belirtmiti. Dn nisan ay iin ngrlmt. Acaba... ertelemek gerekir miydi? Selma, hayatn birletirecei erkei grmeden maceraya atlmamasn istiyen annesinin tm srarlarna karn direnmiti. Mademki raca gelemiyordu, o halde kendisi giderdi. Zeynel ve Bayan Gazavi ile birlikte! Sultan, kznn korktuunu ancak hibireyin kararn deitirmeyeceini gryor, hissediyordu. Son gnler hazrlk tel ile geti. Ayrlk saatinde, Selma annesine veda etmee geldiinde, Sultan gzyalarn tutamad. Yalyd, hastayd, evldn tekrar grebilecek miydi? Selma'y btn gcyle kollarnn arasnda sikti: Sevgili ocuum, tamamiyle emin misiniz? Selma ban annesinin omuzuna yaslad, ocukluundan tand kokuyu iine ekti: Anneciim, biliyorsunuz ki gerekiyor... Baka arem yok! 198 Doruldu. ki kadn uzun sre baktlar. Aradaki yllar kaybolmu, ta ilk zamanlardaki gibi birbirleriyle kaynamlard sanki... Canm kzm.Selma gzlerini yumdu. Kendini brakmamalyd. Yavaa kendisini saran kollar at, annesinin gzel ellerini tutkuyla pt: Dneceim anneciim, hi endie etmeyin. Beni bekleyin. Sonra hzla kt, kaarcasna. NC BLM BADALPUR Mihracenin treni nerede kald! Selma, bu kzgn plkte, bu renk ve ses hayhuyunda, kamyla, sopayla kendisine yol amaa alm on kadar iri kym ve koca bykl muhafz olmasa kendisini karacaklar izlenimini ald bu ipe sapa gelmez kalabalkta saatlerce yryormu gibiydi. Mart

aynda olunmasna karn, hava scakt ve Bombay Gar, anl anl Britanya mparatorluu'nun byk tren istasyonu deil de, sanki lgn bir panayrd. Yksek gotik kemerlerin altnda, Viktorya stili iek oymal stunlar arasnda, grltc bir kalabalk, leblebi satclarnn rtkanlklarn umursamadan, ter ve sidik kokularna karm yasemin ieklerinin i bulandrc kokusuna aldrmadan kouuyordu. Selma boulur gibiydi ama, baka bir yerde olmay da istemezdi: demek ki yeni vatan buydu! Vapurdan indiinde, dinlenmesi iin gittikleri Tac-Mahal Oteli'nin beyaz mermerden ve havuzlu salonlar ok uzaklarda kalmt. Artk gerekten Hindistan toprana ayak basyordu. Selma, gne nlar altnda korkun bir renk uyumsuzluu gsteren grntleri zihnine kaydetmek istercesine, gzlerini amt. Hamallarn, bavul ynlar ardnda kaybolan kpkrmz trbanlar, hintli "ilekelerin" safran ans klklar, yeni gelinlerin sar "srma-al krmz sarileri, birinci snf yolcularnn kar beyaz uzun gmleklerinden oluan beyaz lekeler etrafnda dnp duran kuruni renkte dilenciler. Fazla gzellikten, fazla irkinlikten patlayacak gibiydi... Artk ne bu ahane sefaleti, ne de bu ayn zamanda saf ve acmasz kalabal seebiliyordu; az nce bir ihtiyarn yere dtn ve hibir ey olmamasna, yoluna devam eden kalabal grmemi miydi? Bu koyu kafalarn, onu szen derin baklarn ardnda ne var? Kark duygular iinde, kendisini Beyrut'tan geliinde karlayan, racann gvenilir adam Rait Han'a dnd. Sessiz sorusunu zaten byle mutlak bir soruyu hangi szcklerle sorabilirdi yznde gven verici bir tebessmle karlad Rait Han: Telalanmayn efendim. Hindistan, her yeni geleni artr. Alacaksnz. Sonra kendi kendine sylenircesine devam etti: Anlalmaza ne denli allabirse... En dipte, ivit renkli niformalarnda Badalpur Eyaleti'nin armas bulunan silhl adamlarn, aslmaya alan insanlarn saldrlarndan koruduu zel bir vagon kendilerini bekliyordu. Selma aknln g bastrd. Haydarabad Nizam'nn gelinleri Nilfer ve Drrehvar sultanlar gibi kendisine de zel bir tren tahsis edilmesini 202 203 bekliyordu. Rait Han'n, Bombay' Lucknow'dan ayran bin kilometreyi gemek iin gn iki gece yolculuk yapacaklarn sylemesi bundan olsa gerekti: pek iddial biimde "ekspres" adn verdikleri bu kaplumbaa, belli ki her kyde duracakt! in iin haffsendii duygusuna kapld. Raca karlamaa gelmeyince de ayn duyguya kaplmt. indeki frtnay sezinlemekten ok uzak olan yol arkada saf saf glmsyordu. Hi kukusuz racann adam iin, herey normaldi.

Yoksa yanl m anlamt? Bir kralie gibi karlanacan sanyordu. Nianls, Lbnan kadar geni bir devletin bakan deil miydi? Molla evket Ali'nin Beyrut'a gnderdii zel temsilcisi, hintli prenslerin efsanevi zenginliklerini, boy boy saraylarn, deerli talarla dolup taan hazinelerini uzun uzun anlatmt. Bu anlatlanlar ocukluk gnlerini anmsatm ve kararn pekitirmiti. Oysa imdi herey, istasyonun tozu topra arasnda onu ihtiama kavuturacak bu szde saray kupasnn yerine geen tknefes vagonun eiinde, buhar olup uuyordu. Vagonun iinde telal bir hareket vard. Trbanl uaklar, yeni ranilerini1 karlamann heyecan iinde, basamakta bekliyor, onlarn arkasnda kaln araflarnn iinde sesleri boulan kadnlar kprdanp duruyorlard. Bunlar nedimeleriniz Asalctmeap. Raca, size refakat enelerini istedi. Ama darya kmalar yasak. Ltfen, biner misiniz? Birazdan hareket edeceiz. Tren kalktnda, Selma rahat bir nefes ald. Kompartman rahatt. Maun lambrileri, parldayan bakrlar ve kristal lmbalar aydnlatmaktayd. Geri kadife demelikler ve ar perdeler, ngiltere'nin sisli havasna gre yaplmt ama, herey, modas getiine inand mallar smrgelerine yan Londra'dan geliyordu. Gen kzn karsnda yarm dzine kadar kadn oturuyordu. Ona bakp aralarnda konuuyorlard. Dilleri kabayd. Onlar kargalara benzeten kara burkanlarn karmlard. Elbiseleri rengrenkti. Boazlar, kulaklar, kollar prl prl altn iindeydi. aknlkla, biraz da ayplayarak, hanmlarnn bo parmaklarna, plak kollarna bakyorlard. Selma'nn boynunda sadece bir sra inci vard. Rahatsz olmutu. Yine de glmsedi. Bu saygszlara, kendi memleketinde, byle stste takp taktrmann... nasl anlatmalyd? Ama buna frsat bulamad. Bir hamlede, kimi bileziini, kimi kpesini, kimi yzn karp, bir tanray donatr gibi Sclma'y donatmlard. Sevinle el rpyorlard: Rapstrat, baot rapsuratl Gzel, ok gzel! Selma'nn anlad tek unluca2 szck buydu, nk geldiinden beri her getii yerde bunu duymutu. Yine de bu iltifat, kendisiyle bir bebekle oynar gibi oynamalarndan duyduu fkeyi yattramamt. Ama o kadar saf ve iyi niyetliydiler ki... sonunda o da, onlarla glmee balad. Annesi Sultan Efendi bir grseydi! Kalfalar da! Osmanl sarayndaki, sizi ocukluunuzdan beri Rani: Racann ei ^Urduca: Kuzey Hindistan'n yarsnda konulan, farsa, trke, arapa karm dil. tanyor olsalar bile, asla senli benli olmayan nedimelerin arballklar ile ne byk elikiydi bunlarn srnakl! Selma'nn son Paris modeli son derece k beyaz tayyrde onlar memnun etmiyordu: beyaz uursuzluktu, dullarn rengi. Aralarndan en gen olan kalkm, bir kede duran sand aarak kenarlar gm simli tire rengi bir giysi karmt. Gelin adayna ancak bylesi yakrd! Herkes onaylamt. Selma'nn kar koymalarna aldrmakszn, onu soymaa kalkrlarken, kap vuruldu. Rengrenk

iek demeti bir rpda burkahlanna brnp yeniden kargaya dnt. Kompartmann eiinde duran Rait Han'n gzleri hayranlkla parlad, ama abuk kendine geldi: Bir isteiniz var m Asaletmeap? Bayan Gazavi ve Zeynel Aa yandaki kompartmanlarda dinleniyorlar. Kendilerini isteyip istemediinizi soruyorlar. \ Teekkrler Han Sahip! Racann ktibinin soylu bir aileden geldii belli oluyordu. ocukluundan beri saray detlerini bilen Selma, ona alelade bir hizmetkr gibi davranlmayaca-n anlamt. Mmknse biraz dinlenmek istiyorum. Nedimelerin amatalar onu yormutu. Yalnz kalmaa can atyordu. Ama onlar krmadan bunu nasl syleyecekti? Rait Han glmsedi: Uyumak istediinizi sylerim. , Kadnlarn kar koymalarna ramen nk raninin yalnz kalmas sz konusu olamazd, uyuyacaksa onlar da uykusuna nezaret ederlerdi Rait Han hepsini nezaketle darya kard. Selma gerindi; ar kpeleri ve boynunu actan gerdanl kartp, kzl buklelerini kartrd. Nemli alnm vantilatre tuttu. Pencereden, gneten kavrulmu tarlalarda tarih ncesinden kalma karasabanlar ekmee uraan kzlerinin balarndaki kylleri grebiliyordu. Kulbelerinin nlerine melmi kara kuru kadnlar hamur youruyor, bunlar kurutmak iin evlerinin duvarna yaptryor sonra da balarnn zerinde tadklar byk sepetlere koyuyorlard. Parlak renkli sarileri iinde, balar dik, edal edal yryorlard. Selma "kimbilir ka kralie byle yrmek iin can atar?" diye dnd. Daha uzakta, beyaz boynuzlar knal ineklerin yan sra, koca koca srlar amura bulanm yryorlard. Sanki Dolmabahe'nin karaaalan, haremdeki ak ieklerin etrafnda nbetteydi... "stanbul, gzelim! Seni bir daha grebilecek miyim? Beyrut'ta sana yakndm, sana dnmeyi dlyordum, bugn senden uzaklayorum. Yabanc bir dnyaya yaamaa gidiyorum, seni grmek midini yitirerek..." Camn ardnda, buday ve eltik tarlalar birbirini izliyordu. imdi baka grntler, baka kyler geiyordu gzlerinin nnden... kzl kafal kk bir kzn, bir baka trenin kesine bzlp seyrettii grntler... on yl nce, Trkiye'yi boydan boya geerken grdkleri... Selma aniden doruldu. Teyzeleri yal sultanlar gibi, mr boyu hayflanacak deildi. Genti, almlyd, vakitlerini imek ya da olmayacak bir ihtill iin ene yormakla geiren btn kuzenlerinin topuna ta kartacak gc 204 vard. Kazanacakt. Neyi? Oras pek belli deildi. Sadece, yerini bulmas gerekliydi. Kimse onu, Lbnan'n gevekliini terk etmesi iin zorlamamt. Yeniden kk salmas, kendine bir yurt edinmesi, ecesi olaca ve sevilecei bir vatana sahip olmas gerektiine kendisi karar vermiti. Artk, erkeklerin akna inanmyordu.

Babasnn ihanetini asla affelmemiti. Vahit'in kendisini brakmas, sadece eski bir yaray kanatmt. Artk halk tarafndan sevilmek istiyordu. Kralie olmak demek buydu, bir takm ahmaklarn sandklar gibi para iinde, atafat iinde boulmak deil, sevgi iinde yzmek demekti. Sultan her zaman derdi ki, atafat, yoksullara sunduu gzellikler ve hayaller yznden yararldr. Kendileri muhtac himmet kiiliksiz memurlarn ya da nemrut suratl hayrsever hanmlarn merhameti yerine, bir iyilik perisinin yardmlar gibi bireydir. Yoksullar, hkmdarlara ne byk bir armaan sunduklarnn farknda deillerdir. Bize ihtiyalar olmalar... bizim gerekli olduumuzu hissettirmeleri! Scaa ramen Selma rperdi. Badalpur halk onu nasl karlayacakt? Tren, Hindistan' batdan douya boylu boyunca kesen Gat sradalarna yaklayordu. Otlar daha bir yeermiti. Lal rengi trban ile bir oban, koyunlar ve keileri otlatyordu. Uzakta, tarlalarn tam ortasnda, rzgrda dalgalanan flamalarn arasnda, beyaz tal kk bir tapnak, sanki bir serapt... Gn batnmdan az nceydi, sknet ve rehavet! Kendinden gei! Selma, cam koruyan demir parmaklklara yaklat. Akamn ilk serinliini kana kana iine ekti. Her saniyenin, her yeni izleniminin tadn kartmak istiyor, bu yolculuun sonunda kendisini nelerin bekleyebileceini dnmek istemiyordu. Geliinde, Emir'i grmeyince urad d krkl gemi deildi. Yoksa kendisini grmek iin acele etmiyor muydu? Bir sultan oluu yeterli miydi? Bu evlilik, sadece bir alverie mi dayanyordu? "Onu nasl sulayabilirim ki? Den de paras iin evleniyorum." Hrsla salarn ekitirdi. Alamak isliyordu. "Sama, hi karlamadk. Birbirimize ak numaras yapacak deiliz ya?" Ne denli mantk yrtmee alrsa alsn, gz yalarn nleyemiyordu. Kendisini o kadar yalnz hissediyordu ki... kendini kandrmann, umursamaz tavrlar taknmann kime hayr dokunacakt? Aslda, iflah olmaz bir romantikti... Parlak ve cesur racann hayalini kurmu, mektuplarnda reform tasarlarn ve lkesi iin yapmak istediklerini yazdnda, ii titremiti. Sonra, bunu da saklamann lemi yoktu, yakkllna da kaplmt. Kadife bir kutudan bir madalyon karp, iindeki resmi szd. Koyu renk gzler, akaklara doru uzar gibiydi. nce ve kemerli bir burun... enenin zerindeki sevimli gamzeyi glgeleyen kaln, yumuak grnl dudaklar... ki ay nce Badalpur'dan gelen eli ona bu resmi getirdiinde, iinde garip bir holuk duymutu. Souk ve iten pazarlkl olmay tasarlarken, bu doulu ilah onu batan karmt. Ama niin ktibini yollamakla yetinmiti? Zavall Rait Han! yle nazik, yle de tuhaf ki! Elinde koskoca bir buket, ezbere rendii belli olan trkesi ile onu karlamt. Ancak "sayg sunaca" yerde "yanan yreini serince," Selma'nn afallamas karsnda arkadalarnn

muzipliine kurban gittiini anlamt. ylesine kzarmt ki, gen kz 205 glmee balamt. Buzlar erimiti. O andan itibaren dost olmulard. Bunlar hatrlamak, Selma'y neesine kavuturdu. Bu evlilik baarl olacakt: mutlu olmak iin hereye sahip deiller miydi? Altm saat sren yolculuk... gndzler kavurucu, geceler dondurucu!... stste kalabalk, ay ve rek satclar ve zellikle parmaklklara trmanp Selma'y baklaryla yiyen dilcncileriyle hepsi birbirine benzeyen dzinelerce istasyon... Selma, boaz kurumu, bilmedii, tanmad bir dnyann insanlarna ait bu sabit baklar sorguluyordu. Deliye mi yoksa bilgeye mi aitti bu baklar? Etrafn saran sihirden kurtulmak istercesine, uzanan ellere para koymutu. Ama onlar, nirvanadan km bu beyaz ilaheyi seyretmee devam ediyorlar ve orackta, hareketsiz, ufukta kaybolup gidiinden ok sonra bile dikilip duruyorlard. ki saat sonra Lucknow'da olacaz. Rait Han'n uzun glgesi Selma'y yerinden sratt. Yolculuk o kadar uzun srmt ki, zaman kavramn yitirmiti. "Lucknow? Bu kadar erken mi? Kalbi heyecanla atmaa balad. Baklaryla racann ktibine sanki yalvanyordu. Bu kck telal yz karsnda heyecana kaplan Rait Han, onu yattrmaa alyordu: Herey ok iyi geecek, greceksiniz. Ne de dnceli! Teekkr etmek, ama asl, gzlerindeki parltdan ok gzel olduunu ve ok beenildiini anlad icm onu on lanayak ^(iKlusi'inc siyle dllendirmek istedi. Ltfen, Bayan (a/avi'ye gelmesini syler misini/.? Sabahn ilk nlar buday baaklarm aylnlalynd Dil1} kumumu sras deildi, hazrlanmas iin sadece iki saati vard. Sevimli |m-stnn gzlerini kamatrmak istiyordu. Selma, giyinmeye ve makyajn yapmaa hi bu kadar zaman ayrmazd, ama yine de kendisini aynada beenmedi. Elbiseleri karsnda da hi bu kadar tereddt etmezdi. Sonra birden bir sevin l att: Tabii ya! En dorusu sari giymek! Sari mi? Elbette... yeni vatanna ulusal giysisi ile ayak basmak kadar uygun ne olabilir ki? Onu istasyonda karlayacak olan nianlsn ve arkasndaki maiyetini, yollara ylm bulunan kalabal onurlandrmak, hintli olduunu gstermek iin bundan uygun kyafet olur muydu? Tren istasyona girmiti. Darda, her zamanki gibi kalabaln barmalar vard. Selma sabrszlkla kulak kabartt. Rait Han'n, btn perdelerini indirttii bu kompartmanda beklemek zoruna gidiyordu. Birden vagonda bir kaynama duydu. Yoksa Emir mi? Kalbi duracak gibi oldu. Gelen, sadece Rait idi. Biraz daha bekleteceim, Asaleneaplar. Purdah}? hazrlyorlar. Neyi? ^Purdah veya Purda: Hindistan'da gerek evlerde gerek arabalarda kadnlar erkeklerin grmesini engelleyen perde.

206 Skntl, cevap vermemiti. Sclma'nn yannda bulunan Bayan Gazavi, btn bunlarn normal- olmadn syleyip duruyordu. Selma, can skkn, onu susturdu. Hindistan'a ayak bastklarndan beri, kendisine yeterince ilgi gsterilmedii iin olacak, lbnanl szldanp duruyordu. O srada nedimeler yeniden ieriye daldlar. Yolculuk boyunca ellerinden gitmi olan haklarn geri alm gibiydiler. Yzlerinde, bir yeniye kucak aan rahibelerin rktc iyi yreklilik izleri belirmi, gen kza, tepeden trnaa kendisini rtecee benzer bir giysi uzatmlard. Gen kz baklaryla ne olduunu sorunca, kararl bir biimde, etrafn aldlar. Hayr! lk fkrr gibi ykseldi. Vagonun ta br ucunda bulunan Rait Han koarak geldi. Selma, kara araf paralamak zereydi. Kadnlar afallam, ne yapacaklarn bilemiyorlard. Racann ktibi soukanlln yitirmek zereydi: yolculuk olaysz gemiti, imdi bu aptallar hereyi berbat etmek zereydiler. Alayarak saraya giren bir nianl iin ne derlerdi? Her zaman son derece nazik olduu halde sert bir sesle kmak ve dar kmalarn istemek gereini duydu. Kadnlar nce bakaldrmak istediler, sonunda ona itaat ettiler. Dar karken grevlerini engellediini sylemekten ekinmediler. Rait Han, herkes gittikten sonra, Selma'y yattrmaa alt: nemli deil efendim. Ltfen sakin olun. Burkah4 giymek zorunda deilsiniz. Trenden inebilecek misiniz? Kendinizi iyi hissediyor musunuz? Her ey hazr. Vagonun kapsyla, kar tarafta bekleyen bir otomobil arasna, iki tarafl uzun renkli rtler gerilmiti. Prenses bylece, kimseye grnmeden istasyondan kabilecekti. armasna frsat kalmadan, Rait Han nnde eildi: Elveda, Asaletmeaplar! Tanr sizi korusun! Dnp baktnda, Rait Han oktan gitmiti. Onun yerinde, tombulca bir kadn Begm Nusrct duruyordu. Ellerini yakalam, pckler konduruyordu: Huzur, Asaletmeaplar, mrmn en gzel gn, diyen, ingilizcesi zor anlalr bu can skc kadnn Badalpur Valisi'nin kars olduunu glkle anlayabildi. Sormamas gerektiini bildii halde, dayanamad, iini kemiren soruyu sordu: Raca nerede? Ne dediniz? Huzur! Ksa boylu tombul kadn hayretler iindeydi. Onu dnden nce gremezsiniz Gen kzn d krkl karsnda srtarak devam etti: Ama merak etmeyin, trenler ok yaknda, en ge bir hafta iinde yaplacak. Bu zaman zarfnda sarayda, efendimizin ablas Rani Azize'nin yannda oturacaksnz. ^Burkan: Batan-ayaklara kadar inen ve sadece gz ksm ak olan siyah giysi. Hindistan'daki mslman kadnlarn sokak kldr, bugn de giyilmektedir.

207 Muazzam sota Fraschini'nin bir kesine bzlen Selma, lds. ktklsn saklayamyordu. Bembeyaz, farlar ve silecekleri alln olan otomobilin pencerelerini rten perdeleri fark etmiti, tpk ocukluundaki faytonlarda olduu gibi... stanbul'da! fke giderek btn benliini saryordu: oniki yanda reddettii eyi imdi, btn o zgrlk yllarndan sonra m kabul edecekti? Si)/. konusu olamazd! Btn bunlara herhalde bo yere zlmekteydi: kuzinleri Nilfer ile Drrehvar'n, sergi aarlarken, bir yemee bakanlk ederlerken, resimlerini grmt gazetelerde. Rya deildi ya? indeki panii bastrarak kendi kendini teselli etmee alyordu. Ama zorlukla nefes alyordu. Rait Han'n acyan baklarn, sorularn cevapsz brakn hatrlayp, bir anlam karmaa alyordu. Hindistan'a geldiinden beri ilk kez, korkun bir yanlg ve pimanlk duygusuna kapld.. Araba yavalad. Yanndakinin itirazlarna aldrmakszn aralad perdeden Kayzerba', "hkmdar bahesi"ni grd. Etrafnda prense ait saraylarn ykseldii birarada Louvre ve Tuileries saraylarndan daha byk olduu sylenen imenler ve iek bekleriylc kapl bir drtgen bir alan. Kayzerba... 1856'da ingilizlerin kendisince sebepsiz yere tahttan indirdikleri Vecit Ali al'n bir ryasyd. Musikiinas, air, siyasetten ok san'ata merakl bu hkmdar, bakentinin dnyann sekizinci harikas olmasn istemi, Kayzerba'da ise kendi Vcrsay'n dlcmiti. Bu muazzam, toprak rengi saray kendisi ve drtyz kars iin yaptrmt. Oymal balkonlar, beyaz mermer sslemeli cephesi ile saray, rokoko zevkinin sekin bir rnei idi. Selma, zevksizliin aheseri bu olmal diye dnd, ama aksine, ok da gzeldi. Mcadele etmek yerine, batdan gelen krmz ceketli barbarlara boyun emeyi yeleyen bir toplumun hassaslna tpatp uyuyordu. Badalpur saraynda ise barok slubu egemendi. Racann kentteki malikncsidir, diye aklad Begm Nusret. Lucknow'daki ikametghna, bugn elli eyaletin bal olduu, ngiliz Ynetim Merkezi yerleti. Bizim yanbamzda, kentin en gzel harasna sahip Navap Dalior oturur. Biraz tede, bldrcn yarlar dzenlemekle nl Dilvani Racas'nn evi vardr. Karmzda ise, klasik iir merakls olan Mahdabad Mihracesi oturuyor. Begm Nusret bu nl isimleri byk bir zevkle sralyordu. Onlarla ayn havay teneffs etmek ve alkanlklarn bilmekle kendisini ayn slleden hisseder gibiydi. ok kr araba durmutu. Selma'nn, durup dinlenmeden konuan gevezeye tahamml kalmamt. Yeni hayatnn eiinde kendini dinlemek istiyordu. nne yine renkli rtler gerilmiti. Yolun ucunda grlebilen bir kapnn nnde, iki harcmaas sarklar yerleri sprrcesine eilmilerdi. ocukluunun haremaalar! Selma birden onbe yl geriye gitmi gibi oldu. Geni alvarlar ve ivit rengi kurtahlar yerine, istanbulinler olsayd, kendini Dolmabahe Saray'nda sanacakt.

Ama daha merdivenlerin son basamanda bu ainalk yok oluverdi. Dantel oymal balkonlar, havuzlarn akd i avlulara alan verandalar ve yeni raninin elini pmek ya da sarisinin bir ucundan tutmak iin birbirlerini iten bu kadn kalabal, koca kara gzlerini 208 kendisine dikmi yar plak ocuklar ile yeniden Hindistan'dayd. Begm Nusret hepsini iteleyip yol at. "Acele etmeliyiz, Rani Azize bizi bekliyor." Rani Azize? Selma grmcesi hakknda daha fazla bilgi istedi. Begm Nusret'in canna minnetti. Bildiklerini anlatmaa baylrd: Rani racann vey kardeidir. Anneleri ayr. Kardeinden onbe ya byktr. Esrarengiz bir kazada racann annesi ve babas lnce, ona analk etmitir. Mstesna bir hanmefendidir, erkekler kadar aklldr! Raca onbe yandayken, muhtemelen kendisine naiplik yapan amcas tarafndan zehirlenince, Rani Azize onu ngiltereye gndennege karar verdi ve saray ilerini kendisi stlendi. Yakk almayacan dnd iin hi hesap sormayan yal racadan ok, khyalar ondan korkarlar. Begm Nusret sesini alaltt: Btn mitleri, yeni efendimizin rani kadar ince eleyip sk dokumayaca. Oniki yl darda kaldktan sonra dneli az oldu ve aalklar onu smrmeye baladlar bile. Neyse ki rani var. "Ya ben? Beni dikkate alan olmayacak m?" Selma, daha yzn grmeden Rani Azize'yi sevmeyeceini sezinledi. Yksek tavanl bir odaya girene kadar, onbe dakika yrmeleri gerekti. Bir dzine kadar kadn yere melmi, gm havanlarda tembul5 cevizi kryorlard. Selma'nn gelii sevin lklarnn atlmasna neden oldu. Etrafn alyor, sarlyor, gzelliine vgler yadryorlard. Karlamann scak itenlii karsnda bir yandan aknla den te yandan honut olan Selma bu en akrak grubun kendisini srklemesine ses karmad, ipek perdelerden sonuncusunu aralayp gen kz, sedef kakmalar ve ku ve iek motifleriyle ssl aynalarla bezenmi geni bir salona aldlar. Gm ayakl sedirlerinde, bir yandan, tembul cevizi ve eitli ac yapraklar karm pn ekerlemelerini ineyen te yandan hukkahlam6 tttren kadnlar, aralarnda sohbet ediyorlard. Ta dipte, altn ayaklar glgede bile ldayan daha yksek bir sedir zerinde, yastklara dayanm bir kadn dinleniyordu, tki kle, tavuskuu tynden yaplm geni yelpazeleri sallayp duruyorlard. Selma, buyurucu ifadesinden raniyi hemen tand. Hl gzeldi. Sert izgiler, derin baklar, kibirli bir az! Gelip yanma olurun ocuum. Ses ahenkli ama scak deildi. iveli bir ingilizceyle, yolculuunun nasl getiini sorarken, gen kz batan aaya szyordu! Pek gzelmisiniz. Sonra sesini herkesin duyabilecei ekilde ykseltti:

Gararay1 giymeyi renmelisiniz. Sari hindularn giysisidir. Burada bizler mslmanz. Selma, kpkrmz oldu. Ona, halifenin torununa, mslman olduunu ^Tembul: Hindistan'da yetien bir tr trmanc biber aac. ^Hukkah veya Hokka: Hint nargilesi ^Garara: Hindistan'da mslman kadnlarn giysisi 209 hatrlatmak! Yzne bir amar yese bundan kt olmazd. ki kadn bakt, o andan itibaren dman kesildiler. Ball-bademli rekler ve urubumsu bir ay getirdiler. Selma ay yudumlarken "karlamamzdaki ekilii gidermek iin olacak" diye dnmekten kendini alamad. Annesi Sultan Efendi'nin sal ile Beyrut'taki yaam hakknda sorulan nazik sorulara dalgn cevaplar verdi. Konuma uzaynca, kendini tutamayp sordu: zr dilerim, yol yorgunuyum, odama ekilebilir miyim? Kalar hayretle yukar kalkt: Ama... odanz buras ocuum. Bir hafta sresince benimle oturacaksnz. Neyiniz var? Yeterince byk deil mi? Hizmetkrlar zmrt yeili bir garara getirmilerdi. Gidip deiin. Bu renk size ok yakacak. stelik, slam'n rengi... Selma serte szm kesti. ncinmiti: Biliyorum. yleyse ailemizin dorudan Peygamberin torunu Hazreti Hseyin'den indiini de bilirsiniz. Bizler iiyiz. Siz tabii snnisiniz yapmack olduu belli biimde i ekti ama alt taraf hepimiz mslmanz. "Ylan... neyi ispatlamak istiyor ki? Yabana olduumu ve burada onun sznn getiini mi?" Selma'nn kzgnl, banyonun keyfi ile geiverdi. Herey ocukluundaki gibiydi... gm ibrikler, renkli kpkler, billur ieler iinde eitli kokular! Beyrut'taki evlerinin basit banyosundan sonra... ne zevk! Gzleri kapal, nerede olduunu unutarak, kendini klelerin usta ellerine brakt. Tyleri alnm, ovulmu, taranm, makyaj yaplmt... aynadaki grntsnden honuttu... bir de u bukleleri olmasa... Bayan Gazavi de nerede kald? Merak etmeyin dedi rani, dinlenmesi iin odasna gtrdler. Holn kar tarafnda... ikinci avludan sonra... Nasl? Ama o benim refakatim. Benim yanmda olmas gerek. Yeterince hizmetkrnz yok mu? sterseniz on, yirmi... dilediiniz kadar hizmetkrnz olabilir. I lounuza gitmezlerse, gnderir bakalarn veririz. Selma alamak zereydi. Bayan Gazavi ve Zeynel gemii ile arasndaki yegne ba idi. Onlarsz kaybolmu gibiydi. Ancak zaafn belli etmektense lmeyi tercih erderdi. Raninin ince dudaklarnda bir glmseme belirdi: Bizim aramzda yoksa kendinizi iyi hissetmiyor musunuz? Bundan byle sizin aileniz biziz, gerisini unutmak gerek... Selma sustu. Kar taraf bir say kazanmt. Daha sekiz gn, bu kadnn srekli denetimi ve gzetimi altnda olmaya katlanabilecek miydi? Sekiz gn! Daha sonra Emir yannda olacakt... ona derdini

anlatacak, o da anlayla karlayacakt. Bu ara belki Rait Han... tabii ya! zm bulmutu! Daha nce nasl olmu da dnememiti? Doruldu, kendinden emin bir tavrla: Rait Han ile grmek istediimi bildirilebilir mi? diye sordu. 210 Kiminle? unu iyi bilin... kardeimin ktibi sizi almak zere Bombaya gtyse... gidenin bir erkek olmas gerektii iin gitti. Ama artk onu grmeniz sz konusu bile deil! Erkekler zenanaysfi giremez. Kadnlar da oradan asla kmazlar. Selma, rahatszln bahane ederek baheye indi. Boynundaki earb kard. Boulur gibiydi. Tutsak... o artk bir tutsakt! Krler gibi kapana kslmt. Ama kurtulmas iin daha vakit vard. Szn geri alacakt Onu zorla tuucak deillerdi ya! Otlarn zerine oturdu, nefesini tuttu, birden elinin zerine bir elin kapandn hissetti: Korkmayn Huzur. Rani o kadar kt deildir. Sadece geleneklere uyulmasn istiyor, aksi taktirde btn toplum km olur. Valinin kars yanna gelmiti. Baklar candand. Sadece bir hafta sabredin. Mstakbel einiz ada bir insandr neredeyse bir ingiliz! Onunla zgr bir yaamnz olur, Rani Azize karamaz O da bunu biliyor, onun iin de hrnlayor. Sadece bir haftack Huzur. Herhalde bu gayreti gsterebilirsiniz deil mi? Hakk vard. O kadnn kendisini ezmesine izin vermeyecekti Selma glmsemeye alt, ama gnn gerginlii ar gelmiti, dudaklar titredi bir sultan olduunu unutarak alamaa balad. 8Zenana: Harem II Dnden nceki hafta, Selma belki de yz kez vazgeme noktasna geldi. Onu durduran Emir'i dnmesinden belki daha ok raniye yenik dmeme istei idi. Kadnn kendisiyle oynad, sabrn tarmak istedii ve gitmesini salamaa alt izlenimini almt. Kukusuz kendisinden nefret ediyordu. Begm Nusret'e almaa karar verdi. Rani'nin dnda burada ingilizce bilen tek kii oydu ve kasntl ve bo grnm altnda, Selma esasl bir basiretin ve saduyunun varln hissetmiti. Valinin kars kararszd. Konuacak olursa, kampn semi olacakt. Gen kz ilk karlayan kendisi olduu iin, onu himayesinde farzediyordu ama rani glyd ve kindard. Begm Nusrct'in u an verecei karar, kocasnn gelecekteki durumunu sarsabilirdi. Prenses, raniyle baedebilecek kadar becerikli kacak myd? Bir e, bir kardeten daha etkili deil midir? Begm Nusret riske girmekten korkard. Ama Selma'nn srar karsnda bir karar vermesi gerektiini anlamt. Her halde Pervin'in yznden, dedi, i ekerek. Pervin mi? Rani Azize'nin yeeni. Kzkardeinin kz. Onu sarayda kendi kz gibi bytt. ou kez bunu analk duygusuyla m nk erkek kardeini yetitirmek iin evlenmedi yoksa Pervin bir gn

yararlanabilecei bir ara olur diye dnd iin mi yaptn kendi kendime sormuumdur. Selma'nn kukulu baklar karsnda daha da ileriye giti: Tabii ya! Burada herkes, Pervin'in raca ile evlendirileceim biliyordu ve herkes bunun isabetli bir karar olduunu dnyordu. Gen kz gzel, kltrl ve prens soyundan. Bu sarayda yetitii iin usulleri iyi bilir. Bir baka soydan, daha da kts, bir baka kentten gelecek bir gelinin yarataca sorunlar da olmayacakt. En nemlisi de, kendisine minnet borcu olan bu yeen aracl ile rani iktidar elinde tutacakt. Ama... Begm Nusret tereddt etti, Selma'y incitmek istemiyordu, ama, mademki srar ediyordu... Ama Molla evket Ali ortaya kt, diye konumasn srdrd. Halifelik hareketinin kurucusu dikkat ekici bir adamdr demiyorum, ama ie karmas btn planlar bozdu. Hint mslmanlarnn osmanl halifeleri ile olan balarn glendirme hayali ve hevesiyle, gelecein siyasi liderlerinden biri olarak grd racamz sizinle evlendirmeyi aklna koydu. Badalpur ailesi iin bu kukusuz byk bir onurdu ama Rani Azize iin byk bir felketti. Yalnz yeeni bir kenara itilmekte kalmyor, denetleyemeyecegi, hkmedemeyecei bir 212 yabanc, saraya gelin geliyordu. Racamzn bir ingiliz kzna k olup evlenmesi gibi bir eydi bu! unvannz, soyunuz ve nezaketinizle rtmee altnz szn geirir mizacnz ile, kendi yerini alacanz biliyor. Selma boulur gibi oldu. Kendisinin beklendiini, sevinle karlanacan umuyordu, oysa birden ileri ne denli bozduunu anlyordu. Yalnz rani deil-, yzyllar boyu deimeyen kurallara gre yaayan bu kk topluluk da huzursuzdu. Yeniden o dlanmak duygusu! Her yerde her zaman yabanc m olacakt? Hi deilse Zeynel ve Bayan Gazavi yanndayd. Varlarnn ertesi gn, yanna gelebilmilerdi. Herhalde Rait Han'n mdahelesi sayesinde... Selma'nn onlar istediini nasl duymutu ki? Nasl oluyordu da bu muazzam sarayda herey duyulup biliniyordu? Artk , byk salonun bir kesinde, trke konuuyor, glyorlard. Rani, nemsenmedii duygusuyla, ifrit oluyordu. Rait Han, Zeynel'in aracl ile gen kz makul olmaa davet etmiti: Hindistan'da herey hogr ve sabrla yrtlr. syan etmek bir ie yaramaz. Rakibinizden daha becerikli olmaa alnz. Neden gizleyeyim? Aka mcadele ederim ben... trklerin herzaman yaptklar gibi. Zeynel srad: Gl olanlar gibi, en kuvvetli kendileri olduklar iin buyurabilecek-ler gibi demek istiyorsunuz herhalde. Pek parlak saylmasa da, yaamlarn srdrmek iin akgz, esnek ve bazen dzenci davranmaktan baka seenekleri olmayan gszler gibi deil. Sizin de, sultanm, henz bir seeneiniz olduundan emin deilim.

Selma, emektar Zeynel'in sesinde bir sitem mi sezdi? Ama hayr! Neler dnyordu? Zavall Zeynel bile, Rani'nin yaratt dmanca ortamdan rahatsz olmalyd! Oysa Rani, ileri anna uygun bir azametle yrtyordu. Selma, kentin en byk kuyumcularnn getirdikleri mcevherleri seme zorluu ile kzgnln unutuveriyordu. Lbnan'da annesinin saltanat gnlerinde takt harikulade mcevherlerin teker teker elden karlmasna tank olmu ve bir daha byle gzel eyler grp takabilecek miyim diye dnmt. te, peri masal yeniden balyordu ve prlanta, inci, zmrt gerdanlklar nne seriliyordu. Herbirine dokunuyor, herbirini deniyor, seim yapamyordu. yi ki Bayan Gazavi vard. Tavsiyede bulunuyor, pratik grl olduu iin en zengin gerdanlklar; en deerli talar seiyor, Selma'nn beendii ve tokgzlln-den tercih edebilecei daha sade olanlar bir kenara itiyordu. ocuk olmayn diye fsldyordu. Mcevher, kadnn yegne teminatdr. Bunu bilmeniz gerekirdi. Selma, ince ilenmi birbirinden harika paralar yerine, boynunda ve kollarnda hayat sigortas tamak dncesinin verdii huzursuzlukla seim yapyordu. Rani tslayarak araya girdi: Gerekten baka istediiniz birey yok mu? Dilerseniz hepsini r 213 alabilirsiniz. Alayc ifadeden hi rencide olmayan Bayan Gazavi duraklad. Gen kz diklendi: Hibirine ihtiyacm yok. Hepsini gtrebilirsiniz? Sakin olun ocuum. htiyacnz olsa da olmasa da bunlar takacaksnz. Kardeimin karsnn yoksullar gibi ortalkta grnmesini istemem. Selma ileden kt: yleyse kardeinize bir baka e bulmasn syleyin. mal szlerinize daha fazla dayanamayacam. Zeynel'e dnd: Hemen Rait Han'a haber gnder dedi. Beyrut'a giden ilk vapurda bana yer ayrttrsn. Bu arada da otelde bir yer buldursun! Raninin gzlerinden, kendisini bundan daha memnun edecek birey yapamayacan anlad. Sonunda, bu sinir harbi patlamasna yol amt. Aldrd yoktu, tek bir istei vard, kamak. Beyrut'a, annesinin sade, vakur ve huzur dolu evine kavumak! Bylesi para ve iktidar ekimeleri, onun harc deildi. Ertesi gn Rani Azize'nin rahatsz olduu, zenanann bir baka blmne tand ve hikimseyle grmedii haberi geldi. Selma nelerin olup bittiini hibir vakit renemiyecekti, sadece, racann ok kzd ve ablasnn, ilk kez, boyun emek zorunda kald sylenmiti. Bu isyan Selma'ya, o gne kadar datt glcklerden ok daha fazla itibar kazandrmt. Rani Azize'den bakasn dinlemeyen ve onun sevgisi ile nefretine krkrne katlan kadnlar, yeni gelinlerin, geleneklere gre, pek

itibarlar olmad halde, yeni sahibeleri olarak Selma'y kabullenmee balamlard. Kuyumculardan sonra sra, ipek, diba ve dantela tccarlarna gelmiti. Salonda, kesip bien, diken, nak ileyen bir kalabaln tel izleniyordu. Gelinin eyizi, aslnda yllar ncesinden hazrland halde, bu kez nlerinde sadece... be gn vard. Kuyruklu garara'larn1 bir yzn iinden geecek kadar ince Sikan Kurtah'laim,2 altn ve inci ilemeli rupurtah' lann3 hazr olmalar gerekiyordu. Aslnda, ok uyuuk olan bu kadnlarn byle altklar hi grlmemiti. Akrabalarn ve komularn yanlarnda getirmiler, btn zenana'y bir diki atlyesine evirmilerdi. Bir eyizde en azndan yz kadar giysi bulunmas gerekirdi, ama gzelliini anlata anlata bitiremedikleri bu peri masallarndaki kz iin, acaba yz giysi yeterli olacak myd? Daha yallar, biraz da kmseyerek, bugnk racann bykannesinin, ayn elbiseyi hibir vakit iki kez giymemi olduunu, yirmi yllk evliliinden sonra ldnde daha almam sandklarn durduunu anlatyorlard. Onlara gre yz garara... bir sefaletti! Garara: Hindistan'da Mslman kadnlarn giysisi. Sikan Kurtah: nce tlden tunik. 3Rupurtah: al. 214 Tartmalar srp gidiyordu: gelecein ranisine gerei gibi bir eyiz hazrlayabilmek iin, yoksa dn ertelemek yerinde olur muydu? Bir sultan, halifenin torunu, ailemize girme sererini bahediyor ve ona... bir yoksulun eyizi sunuluyor! Ne yapmal? Raca bir gn daha beklemek istemiyordu. stelik bir "inglezi"4 kadar sabrsz olmutu. ikyet edilmesine ediliyordu ama.... koltuklar da kabaryordu: bu evlilik sayesinde Badalpur soyu, lkenin en zengin ve en gl hkmdar Haydarabat Nizam5 ile e dzeye geliyordu. Nilfer Sultan ile Drrehvar Sultan'n yaamlarn, en ufak ayrntsna kadar lkede bilmeyen yoktu. Yaknda, Sclma Sultan'nki de bilinecekti. Mool hanedannn ingiliz ordusu tarafndan lkeden kovulduu ikiyz yldan bu yana, Hindistan mslmanlar, Osmanl hanedann kendi hkmdar ailesi olarak benimsemilerdi. Kendi z vatanlarnda ezilmi olan bu insanlar, moollar gibi trk olan Osmanl mparatorluu'nun hametinden teselli bulmulard. 1921'de Trkiye'de hilafet tehlikeye dt vakit, hintli msliimanlar, daha nce grlmemi bir iddetle igalci ingilizlere kar ayaklanmlard. Gandi ve hindular tarafndan da desteklenen bu hareket, bamszlk iin yaplan byk gsterilerin ilk admn tekil etmiti. Btn bu hayhuyun dnda kalan sadece biri vard: balk etinde, beyaz tenli, iyice yalanm siyah salar beline kadar inen gen bir kz! Biraz byke burnuna ve katmerli gerdanna ramen, bura anlayna gre gzel bir kz! Selma, burada balca gzellik lsnn cildin beyazl olduunu, son derece ince ve muntazam hatlara sahip bir kadnn, esmer olduu taktirde, gzel saylamayacan renmiti. Cilt renginin, asaleti veya avamh, herhangi bir soy aacndan ok daha fazla ortaya kardn

sylemilerdi. nk Hindistan' fethedenler ari, arap ve moollar beyaz tenliydi ve esmer olanlar bunlara kle olmu yerlilerdi. Bu renk denklemi, zihinlerde iyice yer etmiti! Beyaz efendilerin, siyah klelerin rengi idi! Selma baknca, gen kz ban evirdi. "Acaba ? Tabii, bu Pervin olmak. u son gnlerde, dierlerinin aksine, benimle tek bir kelime konumamasna amtm. Zavall ! Yakkl raca ile evlendirilmek midiyle bytlm, belki de ona k... Gel gr ki, yeni biri gelip, ryalarn bozuyor! imdi kendisi ne olacak ? Bir erkee adanm, sonra da kendisinden yz evrilmi, onu kim ne yapsn ? Buradaki anlaya gre, bir bakasn dnp arzulayarak 'lekelenmi' bir kzla evlenmeyi kim gze alabilir ? Bu darkafallarn dnyasnda, tam bakire saylmyor '." Selma'nn gen kza yaklama, glmseme, konumaya alma abalar bir ie yaramad. Karlnda ne bir bak ne de bir glmseme ald. Acnmak, Pervin'in houna gidecek birey deildi. Sonunda Selma vazgeti. martlm insanlarn, gsterdikleri yaknl takdir etmesini bilmeyenlere kar duyduklar, tnglezi: ngiliz. Nizam: Hkmdar. Hindistan'daki tek bamsz hkmdar Haydarabat Nizam idi. 215 vicdan rahatl iindeydi. Baka tasalar vard. Koridorlarda gezinirken, zifaf odasnn, raninin odasnn yanbamda hazrland grmt. Dehet iindeydi. Bylece rani, yeni evlilerin her hareketini izleyebilecekti. Bir sabah, valinin karsna pallayverdi: Raniyle mi evleniyorum yoksa raca ile mi? Bu lkede hi mahremiyet yok mudur? Trkiye'de bir sultan evlendii vakit, ona ayr bir saray, ayr hizmetkrlar verilir. O artk bamszdr! Ltfen Huzur! Bunlar ayrnt, herey dzelecek. kredin ki sadece bir grmceniz var... ya, en k kocalarn bile kar kamayacaklar bir kaynananz olsayd? Niin yalnz kalmak istiyorsunuz ki? Hayatta yalnz kalmaktan kt bir ey var m? Burada bir derdiniz olduunda size yardma koan bir aileniz var... Selma bozulmutu : Yo hayr ! diye kt. En azndan benim sorunlarm bana brakn! Begm, usulca ekilmeyi tercih etti. Masaj, bedene olduu kadar zihine de iyi geliyordu. Selma bir kez daha bunun doru olduuna inand. Yumuak ve becerikli ellerin altnda dertleri uup, yok oluyordu. Vcuduna srlen kokulu yan altnda zevkten erimek zereydi. Stte ezilmi hardal taneciklerinden, zencefilden ve daha alt eit baharattan yaplan sar renkli bir hamurdan kartlmt bu ya! Teninin her milimetresi daha yumuak olsun ve btn gzeneklerinden gzel kokular yaylsn diye, ayak parmaklarndan sa diplerine kadar ovup duruyorlard. Be gn sreyle ykanmas yasakt. Bo yere kar koyup durmutu. Gelinler iin hazrlanan bu mucizevi yan,

derisinin derinliklerine girip kann temizlemesi gerektiini sylemilerdi. Dn sabah, nihayet ykanabildiindc kendisini, uzun bir bekleyiten sonra kozasndan frlayan bir kelebek gibi hissetmiti. ' Altn ayakl karyolann zerinde, Rani Azize'nin yanna oturmutu. Rani o sabah glmsiyerek gelmiti: "Gzel prensesimle bulumak... ne byk mutluluk!" Selma ise hayallere dalmt. Baka trl dn ncesi skc saatlere, merakl baklara, etraftaki kadnlarn yorumlarna nasl katlanabilirdi ? Lucknow'un btn nemli kiileri gen sultan grmek iin sraya dizilmi, nnden geiyor, ona bakyor, onu inceliyorlard. O ise, saatler boyu, gzleri yerde, kmldamadan oturmak zorundayd. nceleri delireceini sanmt. Sonra Dolmabahe Saray'ndaki uzun trenlerde olduu gibi, kendi kendine masallar anlatmaa balamt. En ok da kendi masaln ... u anda yaamakta olduu masaln yannda tm tekilerin yavan grnd masal! Emir ile ilk karlamalarnda neler olacan dnmekten kendini alamyordu. Kendisini kollarnn arasna alacak ve o kadar uzun pecekti ki... eriyecekti. Gzleri, karanlk ununanlar kadar derin, onu sevdiini sylerken sesi bouk olacakt. "Rani Bitia6 geldi!" Sevinli lklar atlyordu. Gene ne oluyordu? Hayalinde, Emir'in omuzuna dayanm olan Selma, gzleri kapal, bu hayali yitirmek niyetinde ^Bitia: Evin kz. 216 217 deildi. Koluna hafife dokunulduunu ve ok temiz bir ingilizceyle kendisine seslenildiini ancak duyabildi: Bana bakn Apa7. Ben Zehra'ym, kzkardeiniz. ncecik, krpecik bir kz, nne diz km, glmsyordu. Selma rperdi: yle ya, racann, on ya k, imdilik, rahatsz olan bykannesinin yannda, Badalpur'da kalan, kzkardeinden sz etmilerdi. Soylu yzne, dnceli gzlerine bakt. Ne de gzeldi! Emir'in resmine nasl da benziyordu! Zehra da hayranln gizlemiyordu : Ne kadar gzelsiniz! Selma'nm ellerini itenlikle pt. Gen kadn afallamt, sonra yava yava, ne zamandr srp giden gerginliini alp gtren bu scakl ta iinde duydu. Bu yabanc evrede nihayet bir dost bulabilmiti. Ertesi gnler Zehra, sevimlilii, neesi, duyarll ile Selma'nn glkleri amasna yardmc olacakt. Bir ingiliz mrebbiye tarafndan yetitirildii iin, Bat edebiyatn ok iyi biliyordu. Keats'i, Byron'u, Stendhal'i, Balzac' okumutu. Bir zenana'dan dierine kapal arabayla yapt yolculuk saylmazsa, d dnya ile hibir temas olmad halde, hayat tanyordu. Selma'nn bu kadn kalabal ortasnda skldn hemen anlam ve byk bir mcadele vererek, yalnz ikisinin, pelerinde durmadan konuan nedimeleri olmakszn bahede dolamalarn salamt. Sadece, belirli bir mesafede arkalarndan gelen bir

harcmaas vard. Bu ssz yerde bile salarn rtmesi iin bana konulmu rtden kurtulan Sclma, hayata yeniden dnm gibiydi. Skntsn, bu alacak derecede olgun gen kza amak, Emir'den sz etmek, korkularn, mitlerini anlatmak istedi, ama Zehra'nn sadece kitaplara dayal bilgilerindeki salt safl abuk farkelti. Gen kz aabeyine tapyordu ve Selma'nn, onunla evlendii iin, dnyann en ansl kadn olduuna inanyordu. En ufak ekincei anlayamayacak hatta bundan incinecekti. Selma ocuun huzurunu bozacak kadar bencil deildi, endielerini kendisine saklayacakt. Selma o sabah, gen kzlarn berrak glmeleriyle uyand. Sabahn serinlii henz devam ediyor ve verandadan yasemin kokular geliyordu. Niin zntlyd? Oysa hava ne gzeldi! Apa, uyann... ellerinizi, ayaklarnz uzatn, kna srelim. Kna uur, mutluluk getirir. Gzlerinizi an... bugn mrnzn en gzel gn! Neeyle yatan etrafn almlar, trkler mrldanyorlard. Ellerine zenle kna srerlerken, Selma sanki kendisini ilgilendirmeyen bir manzara izlermicesine bakyordu. Ba roln oynayaca enlie ilgi duymaa altka, gerek d bir dnyaya srkleniyordu. Rani Azize'nin akalatn, ince bileine bezden bir bilezik geirdiini ve yzyllardr tekrarlanan szleri sylediini ryadaym gibi izliyordu, Sana bu bilezii takyorum. inde, bereketin simgesi pirin, dourganln simgesi yeil ot, sadakatin simgesi demir yzk var. 7 Apa: Abla. Kadnlar duygulanm susuyorlard... belki de hatrlyorlard. Birden zenanay erkeklerin ksmndan ayran ar kapya iddetle vuruldu. Ellerine birer gl alm olan gen kzlar, glerek kapya gittiler. Damat, gzel nianlsn karmaa geliyordu. Kzlar da ellerindeki ieklerle ona vuruyor, szde engellemee alyorlard. Bir iki baarsz giriimden sonra, dini trenin yaplaca mermer ve mozaik kapl aile tapnana, imambaraya. kat. Selma'y kadnlar salonunun zerindeki odada yalnz brakmlard. Buras, nianl kzn en yakn arkadalaryla eski gnlerini anmsad ve veda ettii gen kzlk gnlerine birka damla gzya dkt bir odayd. Ama Selma'nn arkadalar uzaktayd ve o... alamasn sevmiyordu. Aada, davetliler vard. Selma, be ayr salonda sergilenen dn hediyeleri karsnda kardklar hayranlk dolu sesleri iitebiliyordu. Gelenee gre, herkes damat ailesinin geline ne denli cmert davrandn grmeliydi. Mcevherler, gm takmlar, kristaller, ipekliler bir vn yuma gibi birbirine karmt. Kadnlar gzlyor, deerlendiriyor, baklaryla tartyor, lp biiyorlard. Dnler, nesillerden nesillere anlatlan olaylard. Dnlerle ne kavuulur, yada., rezil olunurdu! Selma daha ne kadar bekleyecekti? Hibir fikri yoktu. Yannda oturan Bayan Gazavi, aadaki atal bak seslerini duyduka bsbtn sabrszlanyordu :

Ne ayp! Herkes eleniyor, keyif atyor, sizi yalnz brakyorlar. Bunlar uygarlktan uzak! Ltfen Sultanm, bu anlamsz evlilikten vazgein, henz vakit varken... Susunuz ! Selma nedimesinin szlanmalarn, buradaki gelenekler kendisine garip gelse de, ekecek durumda deildi. "Niin hazrlanmak iin kimse yardma gelmiyor ? Nikh neredeyse kylacak. Beni nezaman ykayp, giydirip, ssleyecekler ? Btn bu kadn kalabal, ene alarken, gelini unuttu !" Uyann Apa, molvi8 geliyor. Kadnlar gelip, imamn kendisini grmemesi iin Selma'nn nne araf erdiler. Peki ama, nianl neredeydi ? Gen kzn endieli halleri karsnda Zehra glmee balad: Apam, onu ancak yarn grebilirsiniz. Yarn m ? Selma anlayamyordu. Ama soru sormann sras deildi. arafn te yannda kprdanmalar, mrldanmalar, ksrkler duyuldu. Sonunda bir sessizlik oldu ve Selma kendisinin arldn duydu. Kelimelerin, hecelerin zerinde teker teker duruluyordu : Selma, Ilayri Rauf ve Hatice Murat kz, badalpurlu Emir Ali ve selimabatl Aye olu Emir'i kocala kabul ediyor musun ? "Hayr! etmiyorum !" Selma bardn sand, ama yanndaki kadnlarda en ufak bir kprdanma bile olmamt. Gzleri korkuyla Zehra'y arad, sadece Rani Azize'nin ciddi yzyle karlat. Cevap vermesi gerekiyordu. Birden, imdiye kadar oyun ^Molvi: Hindistan'da imama verilen ad. I ( 218 oynadn anlad. Nianllk oyunu oynamt... ama iinden, asl kararn molvinin, nnde, Emir'i grp, gzlerinin iini okuduunda vereceini dnmt. Onu aldatmlard ! Yoksa kendisi mi kendi kendini aldatmt ? Hafzasn yokluyordu... doru ... gerek slam geleneinde nianllar ancak nikhtan sonra bir araya gelip birbirlerini grebilirlerdi. Hcrbiri, hayatn birletirecei insan grmeden nce imama "evet" derdi. Ama osmanl saraynda durum farklyd, onun iin zannetmiti ki... Selma... kocala... Ses tekrarlyordu, dnmesine, bir saniye bile izin vermeyecekler miydi ? Etrafndaki kadnlarn btn dilerini gstererek gldklerini, binlerce alayl bakn kendisine dndn sanyordu. "Belki de korktuumu dnyorlar" Evet, kabul ediyorum. Konuan kendisi... Sclma myd ? mam kez soruyu tekrarlam, kez "evet" diyen sesini duymutu. ylesine kararl kmt ki, kadnlar birbirlerine hayretle bakmlard! Gen bir gelin iin amma da tuhaf bir davran biimi ! Btn tren ancak be dakika srmt. imdi imam, imambarayn9 gidiyordu. Damat, ailesi ve arkadalaryla orada bekliyordu. Tren iin "irvani" giymiti. Kadnlar merakla eyhi

izlemilerdi. Gizli merdivenler sayesinde tapnaktaki treni izleyebileceklerdi. Selma'nn yannda sadece Zehra kalmt. Sessizce, anlayla elini tutmutu. ok sonra, oda kararmaa baladnda, bir kandil yakp Celalettin-i Rumi'nin iirini okumaa balayacakt. stanbul'dan ayrlndan bu yana bu byk ozann iirlerini duymamt Sclma... ama her msra tanr gibiydi. Aknla filemin erganunu oldum. Senin mzrabnla gizli hallerim faoldu. Vcudumun harabolan ekliyle bir enge benzedim ; Hangi perdeye dokunursan oradan inliyorum. Kervanmz ak yk ile adem diyarndan kalkt. Vuslat arab daima bizim gecelerimizi aydnlatr. O arap ak mezhebinde haram deildir Dudaklarmz onunla adem safcilunu kadar kurumayacakr. Hakikatte senin ruhunla benim ruhum birdir. Sen bende ve ben sende peydah olur ve saklanrz. te benimle senin mnasebetimizin manas: kimizin arasnda ben ile sen yokuz.10 Kandilin titreip duruyordu. Ortalk ok sakindi, hava tatlyd. Selma yatm, uyuyakalmt. "Nihayet su", Selma, vcudnden akp giden serinlie doyamyordu. 9lmambara: Bazan saraylarn iimle ile l-ulnan u mescidi. 10eviri: Asaf Hatet elebi. 219 Gnlerdir bunu beklemiti. Hayata yeniden dnm gibi, zevkten titredi. Onu byle heyecanlandran... suya kavumas m... yoksa Emir'i beklemesi miydi ? Vcudne yeni batan kokular srmler, gelinlerin al krmz, altn simli gararasn giydirmilerdi. Boynuna ve kulaklarna saysz prlantalar takmlard. nce kollarna geirdikleri dzinelerle altn bilezik, dirseine kadar kyordu. Ayak bileklerine bile altn zincirler takmlar, baparmana deerli bir yzk geirmilerdi. Eksik olan sadece, bir gelinin onsuz gzel saylmad, burnundaki prlantayd. Birka gn nce, kadnlar burnunu delmek istediklerinde Selma o denli sert tepki gstermiti ki, srar edememilerdi. Gne ykselmiti. Makyaj yaplm, bir ilahe gibi donatlm, nakl gararas giydirilmiti. Selma hazrd. Yakkl racas gelmeyecek miydi? Hazr ? Tam deil ! zeri gller, yaseminler ve yaldzl talarla bezenmi krmz bir tl zenle tutan bir kadn yaklat. Bu, gelinin tren boyunca yzn saklayacak olan duvakt. kat tl altnda zor nefes alan Selma, bu bekret simgesini tamazlk edemeyeceini biliyordu. Gen kzlar ark sylemee koyulmulard. Gl kollar; altndan ve yakuttan bir paketmiesine onu kaldrp zenanann orta avlusuna getirmi, binbir zenle oturtmutu. Artk bu andan itibaren hi kmldamamas, hatta soluunu tutmas gerekiyordu. Bundan byle sadece tatllk, nezaket, tevekkl, bekleyi olmalyd. Etrafn kadnlar ve ocuklar almt. Ran i Azize, arasra duva aralayp, gzelliini seyretmelerine izin veriyordu. Kadnlar, birbirlerini itip kakarak, birbirlerinin zerine abanarak

hayranlk lklar atyorlard. Selma utancndan kpkrmz kesilmiti. Kendisini, deerini bien at cambazlarnn arasnda bir panayrda hisseder gibiydi. stelik kendisini gren kadnlar, ayak ucuna altn atyorlad. Atlan altn says tek olursa uursuzluu def ederdi. Selma, daha fazla sersemlememek iin, glmser gibi bireyler yapt. Yere bakn ! Utanga bir gelin asla glmsemez. Rani Azize fkelenmiti. "Bu kk aptal erefimizi lekeleyecek. Gen kzlktan kadnla adm atarken mutlu grnmenin uygunsuz, mutsuz grnmenin de yeni ailesine hakaret olduunu anlamyor mu? Yine de basit bu! Scak artmt. Sclma glkle nefes alabiliyordu. Bu haykrlar, iti kalklar, ter kokularna karm ar kokular... bunlara daha fazla dayanamayacakt... ii geiyordu... Ne kadar zaman baygn kald ? Kendine geldiinde ba uulduyor, gzleri kararyordu. Mide bulantsn zorlukla bastrarak gzlerini at : bir ka metre tede, tepesinde parlayan bir yldz ile koskocaman gri renkte bir kitle, zenanann kapsn tkamt. Bu koca kitle sessizce salland, usulca eild. Kimsenini bakmad bir srada Selma duvan aralad: karsnda, binbir renkte dibalarla kapl, ayaklarnda altn zincirler bulunan bir fil duruyordu. Racann fili! Ar ar diz bkp eildiinde, zerindeki tahtrevana oturmu yz rtl uzun bir glge ona yaklat... Emir ! Kadnlar, gen racann bast yere nianlsnn ykand sudan serpmiler 1 220 sonra saygyla geri ekilmilerdi. Hafif admlarla gelip Selma'nn bekledii atafatl sedire, ona dokunmamaa alarak oturdu. Selma onu grmyor ama soluduunu duyuyordu. Yoksa o da kendisi kadar heyecanl myd ? zerlerine, bakalar grmesin diye, kmz bir al rtlmt. Bir kadn tepelerinde bir Kur'an tutuyordu. Ayak ularna ayna konmutu. Birbirlerini ilk kez bu aynadan greceklerdi. "Yzndeki rty asa ya, kendisininkini amak iin de bekliyor. Sonunda onu grebileceim. Niye korkuyorum ?" Selma'nn, gzleri nnde korkun yzler beliriyordu. Kocasnn yzndeki rtnn ardnda... iek bozuu biri olmalyd, stelik sivilceli... bir canavar ! te bu nedenle nikhtan nce grnmek istemedi ! Ya resmi ? Sahte... kendisini kandrmak iin gnderilmi... Btn gcn toplayarak, rtsne uzanrken, eli, mrnde, kendisine hi bu kadar ar gelmemiti... Bu iareti bcklermi gibi Emir yzndeki rty kaldrd. Aynaya gzel yaz bir yz, yalarla buulu zmrt yeili bir ift gz yansmt... Selma dualarn sonunu iitmedi. Trenin bittiini ancak farkettii bir srada iki kadn onu alp tahtrevana, kocasnn yanma, oturttu.

Perdelerin arasndan, davetlilerin geiini izliyordu. Ssl takmlarla donatlm filler zerinde mcevherleri ldayan navablar,11 ve racalar, pelerinden bayraktarlar, mzrakl svarileri ve tren giysileriyle hizmetkrlar; arkadan, safkan arap atlarn kurumla sren, tarann her kesinden gelmi kk soylular. En sonda, srek av iin giyinmi gibi krmz ceketler ve beyaz pantalonlas- bir hint orkestras. Orkestra efinin pudral peruk takmt iareti zerine; davullar, ziller, fltler, gm renkli trompetler ve gaydalar, Iskoya'lardan gelmi seslerle yerli mziin karm sama sapan bir senfoni almaya balamlard. Manzaray karmamak iin kouan kalabaln alklar arasnda alay, ar ar ilerliyordu. Bu genellikle en dokunakl, gelinin bir dala dnmemek zere baba evini terk edip, kocasnn evine gittii and. Selma'nn baba oca olmad iin, dn alay sembolik olarak, be kere saray bahesinin etrafn dolam ve balang noktasna dnmt. Selma filin zerinde, eletirilerden ve merakl baklardan uzak olduunu hisseder hissetmez, duvan at. akn, mutlu, kocasna bakyordu. O da yzndeki rtden kurtulmak iin frsattan yararlanmt. Su orta gibi glmsemiti. Selma'nn yrei sevinle doldu, demek ki kendisini anlyor, btn bunlarn Selma iin ne zor olduunu biliyordu ! Fil durdu. Sonra yavaa diz kt. zerine altn bir merdiven dayadlar. Aada bir grup nedime Selma'y bekliyordu. Onu kucaklayp dairesine gtreceklerdi. Selma kurtulmaa alt, yrmek istiyordu. Ama tam arkasnda Emir'in sesini duydu: Geleneklere sayg gstermelisiniz ! lk sz bu olmutu. Selma unutmayacakt. Gelin odas iek ynlarndan grnmez olmutu, gm tepsilere lNavab: Hindistan'daki mslman hkmdarlara genelde Navab denir. Ama Ud Eyaleti'ndeki hkmdarlara hindlarda olduu gibi, Raca denilir. 221 meyveler ve ekerlemeler konmutu. Odann drt kesine yerletirilen buhurdanlklardan miski amber kokulan yaylyordu. Odann tam ortasnda, beyaz satenler ve dantellerle donatlm muazzam bir gelin yata hazrlanmt. Hollywood filmlerini hatrlayan Solma "tam bir ak yata!" diye dnd. Kadnlar etrafn sarm, tell (clli gidip geliyorlard. Srtna ipek bir kaftan geirmilerdi. Kzl salarn, gizleyemedikleri bir hayranlkla fralyorlard. "Batmakta olan gne, ay parasn sarm" deyip duruyorlard. Bununla yalnz kzl salarn deil, "gece parlayan yldz kadar beyaz" tenini de kastediyorlard. Gelin oktan hazrd. Yastklarna yaslanm bekliyordu. Emir nerelerde kalmt ? Kadnlar epeevre yatan etrafnda oturmu gevezelik ediyorlard. Pan ineyip, oraya buraya konulmu hokkalara tkryorlard. Her seferinde sryordu Selma ; buna hi ahamayacaki ! Kadnlar glyorlard. "Yoksa alay m ediyorlard ?"

Vakit geiyordu. Bu koca yalakta neye benziyordu acaba ? Aalanmt. Dudaklarn srd: zgn olduunu belli etmemeliydi! Bir saat sonra nihayet... Emir grnd. Ablas Rani Azize'nin zmlenecek acil bir sorunu olduu iin... ona gitmi, gecikmiti. Selma kahroldu. Acil bir sorun mu? Kardeinin zerinde, yeni gelinden daha ok etkisi olduunu herkese gstermek iin uydurulmu bir bahane olmalyd... Zifaf gecesi konusunda, en akrak akalar yapan kadnlar darya ktktan sonra, Selma alamaa balad. Ne oldu canm ? Emir yatan kenarnda durmu, gen karsna endieyle bakyordu: Hasta msnz? Kafasn yastklara gmm olan"Selma hknyordu : Bir doktor aracam. Hayr ! Kpkrmz kesilmi, doruldu. Demek hibirey arlamyordu ! Emir duraksad. Ne yapmalyd ? Selma ok fkeli grnyordu. Onu kracak birey mi sylemiti ? Ne olmutu ki ? Onu kollarna alp teselli enek istiyor ama cesaret edemiyordu : onu incitebilirdi! "... yle durmu neye bakyor ? yorum. Beni kollarna alp kucaklasa, stsa." Emir "Ne aptalm !" diye dnyordu. Zavall kz, dehete dm! Herhalde zerine atlp, haklarm kullanacam sanyor... ona sayg duyduumu anlamyor. Bana almasn bekleyeceim. nmde vakit var." Yatan kenarna oturmutu : Gn yorucu geti, dedi, uykuya ihtiyacnz olmal. Sizi rahatsz etmeyeceim. Selma, aknlktan donakalm ona bakt: "Alay m ediyordu ? Hi mi ekici deildi ? Bu an o kadar dlemiti oysa... ne aptallk! Bunun bir ak evlilii olmadn biliyordu, eh ite, kendisini beenmediini aka, belli etmiti." Cesaretle doruldu. Umursamaz bir tavr taknd: I 222 Gerekten de... bitkinim. yi geceler ! Yatan br kesine kayp, bzld. Emir i ekti. En azndan bir glmseme, sevgi dolu bir iki sz, inceliinin takdir edildiini gsteren bir iaret bekliyordu. Onu rahatsz etmemek iin o da doruldu. Aylardr resmine bakp, yannda olaca an beklemiti. Zifaf gecesinin byle geeceini hi aklna getirmemiti! 1 III Odann perdeleri arasndan gne nlar szlyor, yatan etrafnda birka glge sessizce kmldyor. Anneciim, Leyla Hanm siz misiniz? diye, Selma, yar uykulu, mrldanyor. Fsldamalar, glmeler kulana geliyor ve yava yava hatrlyor ki Beyrut'ta pembe odasnda deil, Hindistan'dadr ve

dnden beri... evli bir kadndr! Ama bu hizmetiler bu odada ne aryorlar? Niin kendisini Emir ile yalnz brakmyorlar? Bitkin kollarn uzatyor, eliyle araflan yokluyor: "Emir?" Tamamyle uyanm, yatakta doruldu: Emir nerede? Kadnlar glerek ve birbirlerine imar ederek yaklatlar. Selma kzardn hissetti. Nasl olup da byle bo bulunmutu? Dala stanbul'da iken, dnmeden hareket ettii iin kalfalar onu azarlamaz myd ? "Sevincini, acn darya vurma, sakin ol" derler ve rnek olarak da Hatice Sultan' gsterirlerdi. Annesine olan hayranlna ramen kz soylu bir ruhun, belki de, ruhtan ok soylulua sahip olduunu dnmekten kendini alamazd. Emir'in yokluu onu endielendiriyordu : yoksa darlm myd? Oysa dn gece, klar sndkten, sonra, ona yaklap salarn okamam myd? Bu hareketi Selma'nn gerginliini yok edivermiti. Derin bir i ekmesi ile ban kocasnn omuzuna dayamt. Uzun sre byle kalmlard, sessizlikte vantilatrn kard gcrty dinlemilerdi. Sonra... uyuyakalm olmalyd. Ya Emir? Okamasn srdrm myd? Acaba ...? birden nefessiz kald... Uyurken... bu mmkn myd? Elini gizlice arafn altna soktu, karnn, ordan da aasn yoklad, endieyle vcudne bakt. Olaanst herhangibir ey grmedi, oysa... "Tanrm, etrafmda dnp duran bu kadnlar tam birer ba bels! Birey olup olmadna bile bakamyorum..." Hizmetilerin utanmalar yoktu. Teklifsizce Selma'y itip orasndan burasndan ekitirerek zifaf arafn ellerine geirdiler: lekesizdi: Hayret sesleri, eseflenmeler, yan bakmalar ! Selma kpkrmz olmutu. Tuvalet masasna oturmu, olanlar grmezlikten geliyordu. Hizmetiler gaklayp guklayarak uzaklayor, kant Rani Azize'nin dairesine gtryorlard. Utan ile fke karm bir duyguyla; fray, tara, parfm iesini, pudra kutusunu bir yerden alp baka bir yere koyuyordu gen kadn. Ne dneceklerdi? Kocasnn houna gitmediini mi? Dala da kts, bakire olmadn m? Kzgnlkla tuvalet masasndaki rty alp ince eritler halinde yrtmaa balad: 224 Apa, ne yapyorsunuz? Zehra eikte durmu Selma'ya bakyordu: Ne oldu? Zmrt gzleri merakla szd, hznlydler. Neden ki? Emir nerede? Zehra glmsediini belli etmedi ama rahatlamt. "Demek buymu ! imdiden, bu ne ak!" Her zamanki gibi, saat 6 ile 8 arasnda, scak bastrmadan, ata binmee gitti. Her sabahki gibi! Selma irkildi: Sanmtm ki dn ertesi ...

Gzleri alev sayordu, Zehra aptallam gibiydi. Bir erkek istediini yapabilir. Zehra aknlktan ok hayranlkla bakyordu Selma'ya: "Sanki hakarete uram bir imparatorie ve bu haliyle de gzel". Niin benimle zenanay gezmiyorsunuz? Ancak yarsn grdnz, diye sz deitirmeyi denedi. Selma tereddt ediyordu. Dolamay istiyor ama cesaret edemiyordu. Herkesin lanet olas araftan sz ettiini sanyordu. Hayr, alayc, acyan, sulayan baklar karlayabilecek gte deildi... Konuklarmz sizi grrlerse o kadar sevineceklerdir ki... diye srar etti Zehra. Rani Azize'nin dairesinin kar kanadnda oturuyorlar. Haydi gelin. Selma'y elinden tutarak, sarayn o gne kadar grmedii koridorlarndan geirdi. Helezoni basamaklarla klan teraslar ve i avlular tpk bir labirente benziyordu. En sonunda odalara bakan, sivri kemerli yuvarlak bir alana ktlar. Odalarn her birinde bir aile kalyordu. Ne zamandr buradaydlar? Bu kna sal ihtiyarlar ve u ok ocuklu gen kadnlar kimdi ? Selma'nn gelii onlar iin beklenmedik bir mutluluktu. Etrafn alyor, onu paylaamyorlard. ocuklar, byk bir i yapmann gururu ile Selma'nn geldiini drt bir yana haber veriyorlard. Yan odalardan frlayan kadnlar sevinle kouyor, raniyi odalarnda arlayabilmek iin aralarnda ekiiyorlard. Bereket ki Zehra vard. Tam bir diplomat gibi davranmasayd, Selma belki de yz kadar daveti kabul etmek zorunda kalacakt. Ama gen kz onu srklemi, her odann nnde, iindekilerin nemine gre, ksa ya da uzunca kalmlard. ayet ierdeki aileden biriyse veya soylu bir kimseyse, o zaman ieriye giriyorlard. Bu konuklardan bazlar, birka gn nce dn iin gelmilerdi; ama ou, aylardr, hatta yllardr buradayd. Bir bayram dolays ile gelmi sonra da burada rahat ettikler iin kalmlard. Ziyaret, eref vermek demektir. Btn Dou byle dnmez mi? Ziyaret ne denli uzun srerse, gsterilen sayg o denli byk demektir. Konuklardan bazlar, genellikle yal hanmlar ya da dul kadnlar, mr boyu kalmaa gelmilerdi. lk zamanlar, evin hanm ile konuurken, yaknda gideceklerini sylerler, Rani bu szlere zlr ya da kzard: yoksa rahat deiller miydi? Kendileriyle yeterince ilgilenilmemi miydi? Bunun 225 zerine, srf onun hatr iin biraz daha kalrlard. Birka ay sonra da hane halkndan olurlard: giderlerse yersizlik etmi hatta hakarette bulunmu saylrlard. Bir de fakir akrabalar ve onlarn ocuklar vard. Burada kalmak haklar olduu in kalrlard. Bu hkmdar ailelerinde mallar blnmeyip sadece byk oula kald ve devleti ynetmek de miras hakk ile ona getii iin, akrabalar btnyle yoksul ve yoksun kalrlard. Racann grevi bunlara bakmak, oullarn okutmak,

kzlarna eyiz dzmek ve onlar, Allah yle takdir etseydi, kendilerinin olabilecek bu sarayda oturtmakt. Btn bu kadnlar iin Selma, sadelii ve nezaketi ile bir raniden ok bir evlat yerine gemiti. Onu kucaklyor, ban okuyor, oturtmak iin srar ediyorlard. Ama Zehra yumuamyordu. Dzeni altst etmenin lemi yoktu! ay sadece, olu Birleik Eyaletler'in en bynn hkmdar olan yal Karimpur Ranisi'nin ve bir de Emir'in sininesinin odasnda imeyi kabul etmilerdi. riyar slninc, gler yz ile Selma'nn bir anda gnln kazanmt. Gezinti drt saate yakn srmt. Selma, nasl hareket edeceini fsldayan Zehra sayesinde, bu iin iinden iyi syrlmt. Gerekten de bu isimler, unvanlar, akrabalk dereceleri, eski dostluklar karmaas karsnda kime daha ok sayg gsterileceini, kime sadece nazik bir glmsemeyle baklaca kime sadece bala selam vermekle yetinilcceini nereden bilecekti? Dairesine dndnde yorgunluktan bitmiti. Bunca sevgi gsterisi, bunca itenlik iini stmt. Sevilmeyi ne de ok seviyordu! Bunu... srgnden beri tatmamt. Emir henz dnmemiti. Zehra aklama gereini duydu : Devlet ileriyle megul. u anda baz zorluklar var. Bir yandan Selma'y yattrmak, te yandan meraklandrmamak istiyordu. Tm Kuzey Hindistan'da Kongre Parsi'nin kkrtmasyla kyllerin, ou Gandi'yi komnist olarak gren byk toprak sahiplerine kar isyan ettiklerini anlatmann sras deildi! Zaten bugn Selma devlet ilerini umursayacak durumda deildi. Neesi kamt. Dnn ertesi gn kocas onu terketmiti. Btn leden sonray onu bekleyerek geirmiti. le uykusuna geleceinden emin olduu iin, ykanm, kokular srnmt; oysa Emir ay saatinde bile grnmemiti. Onuru krlmt. Okur gibi yapyor, geldiinde bir ey sormamaa hazrlanyordu. Hafif bir rzgr kmt. kalm Zehra. Camileri ve imambaralar grmek istiyorum. Yengesinin dindar olmadn sanan gen kz sevinmiti. Verdii emir zerine Selma'nn kendisine niin kt kt baktn anlamadan haremaasna: Selim! Rani Azize'ye hangi arabay kullanabileceimizi sor demiti. Arabann hazrlanmas bir saat srmt. Rani, prensesin isteini "garip" bulmu ama herkesin duyabilecei biimde, gen gelinden hibirey esirgemek istemediini sylemiti. Ne var ki, saraydaki oniki atl arabadan otomobiller sadece racann izniyle kullanlabilirdi bo olann bulmay olanakszlatrmay da ihmal etmemiti. 226 Nihayet sokaa kabildiklerinde gn batyordu. Saraylar ve camiler aln bir renge brnmt, bir bahvan ordusu tarafndan yeni sulanm imenler ho bir koku yayyordu. iek bekleri ortasnda, efsanev hayvanlar biiminde budanm, aalardan oluan koruluklar iinde, beyaz mermerden emeler ve

sra sra ince stunlar arasndan birbirine geilen kkler, gelemeyecek ziyaretileri bekler gibiydi. Araba yava ilerliyordu. Nayab Tikka Han'n ve ei Lal Daraderi'nin gzel trbelerini, Ud krallarnn elileri ve soylular kabul ettikleri krmz tal saray, narin kubbeli kk imambaray ve sessiz bahelerin ortasnda romantik bir sonatn notalar gibi dizilmi kasrlar gemilerdi. Bir tepenin zerine kurulmu olan Cuma Camii, btn kente hakimdi. Gzelliin ve sessizliin verdii ilhamla Selma durup dua etmek istedi. mknsz Apa, buna hakkmz yok. Dua etmee hakkmz yok mu? Girmee hakkmz yok. Camiye sadece erkekler girer. Kadnlar evde dua ederler. Bu samalklar da neyin nesiydi ? Sclma, arabadan atlad, peesini dzeltti, hurafelere kar dinini korumak isteyen bir mmin edas ile onu durdurmaa kalkan nedimeleri itti. Halifenin torununu camiye girmekten alakoymak kimin haddineydi? Byk avluda kimseler yoktu. Gne batm, mavimtrak bir saydamlk btn tatll ile etrafa yaylmt. Kular, serinlii cvldaarak karlyorlard. Bir yldz parlyordu. L lle llallah, Senden baka ilh yoktur Allah'm, nk sen Sonsuzluk'sun, ezelden ebede Varolan'sn. Sen'in dnda hibirey yok. Selma diz kt. Bu gzellikte, bu sessizlikte, bunca kez tekrarlanm olan szckler onu a bouyor, yatm, bir dilekte bulunmakszn iini dkyordu. Yan bandaki telal glgeyi farketmemiti. Birden, kolunu ektiklerini hissetti. Yanbanda koskoca bir karasinek el kol hareketleri yapyordu. Gzlerini kapatt. Sknetini tekrar bulmak istiyordu. Ama fkeli molvi barmaa balamt. Selma doruldu: bu eek onu bu ie dnnden hangi hakla alakoyabiliyordu? Susacak msn iblis! Btn slam lkelerinde camiler kadnlara aktr. Peygamberimizin kz Hazret-i Fatma'nn Kabe'de erkeklerle yanyana dua ettiini bilmiyor musun, cahil? Yceler ycesi Hazreti-i Muhammet'in izin verdiini sen nasl yasaklarsn, sefil? Molvi akn, bu beyaz eytana, varl kutsal yeri kirleten bu kfire bakyordu. Ne syleniyor, ne diyordu? Tercme et Zehra, her kelimesini ! Selma, hrsndan kprm, gen kzn kolunu ekitirip duruyordu. Syle ona: Dar kafallklar, riyakrlklar, budalalklar ile o ve tm onun gibiler, dinimizi bilmiyorlar. Hangi hakla grev yapmaa kalkyorlar ? I 227 slam'da, Allah ile kulu arasnda arac yoktur, ruhban snf yoktur. Tek rehber, Kur'an ve Peygambcr'imizin szleridir. Molvilcr, mollalar, imamlar, halkn cehaletinden yararlanarak kendilerini kabul ettirmeye kalkan sahtekrlardr!

Bir haftadan beri gem vurduu fkesi, sonunda hakl bir nedenle patlamt. Hiddetinin keyifini karrken yz kl rengine dnen molla yelkenleri indirdi. Saraya dndklerinde Selma, raniye sayglarn sunma gerei duymakszn dairesine yneldi. Yanndakiler, rezaleti haber vermek zere raniye komulard. Odasnda Emir'i, bir aa bir yukar gezinirken buldu. Kendisini tuttuu, her halinden anlalyordu: Neredeydiniz? Sizi bekliyordum. Bense sizi btn grr bekledim. Sadece bir saatliine kmtm. Emir, yeni bir gelinin yapmas gerektii gibi, Selma'nn kendisini sonuna kadar sabrla beklememi olmasndan ele gne kar mahcup, sustu. ok ar sorunlarla uratn sylemedi; bunlar bir kadnla konuulacak eyler deildi. Vaktini nasl geirdiinin hesabn da verecek deildi! Selma'nn sabrszln bir gvensizlik olarak yorumlam, krlmt. "Ona ne diye bunlar syledim? Azarlanm bir ocua benziyor... Btn gn sade onu dndm, imdi karmda... ona hakaret ediyorum. Ondan bir af dileyebilsem! Kendisini ne kadar zlediimi syleyebilsem!" Selma gzlerini yere dikmiti. "Ona nasl anlatsam? Sabi fsizliim, akmn kant deil mi?" "Geen gece uyurken ne de gzeldi" diye aklndan geirdi Emir. "Buradaki kadnlarn koyu esmer gzelliklerinden farkl, ocuksu bir gzellik!" Bu berrakl, bu tatll btn gece seyrelmiti. Oysa imdi... fkeliydi. Nedenini anlayamiyordu. Hintli kadnlarn uysallklarnn aksine trklerin alngan olduklarn sylemilerdi... gene ne vard? Besbelli sinirliydi, herey onun iin o kadar yeniydi ki... almas iin zaman tannmalyd. Birbirleriyle sarmadola olacaklar uzun bir gecenin hayali ile ilerini yarda kesip, gen karsyla bulumak iin gelmiti. stemeyerek ayaa kalkt: Yorgunsunuz. Dinlenmeniz iin sizi yalnz brakyorum. Yemeinizi burada m yemek istersiniz yoksa sizi davet etmi olan ablamn dairesinde mi? Selma akn, barmak zereydi: "Yine nereye gidiyorsunuz?" Kendini, tuttu, dudaklarn srd: Burada yerim, teekkr ederim. "Gitti". Hareketsiz, onu Emir'den ayran karsndaki bembeyaz kaln duvara bakakald. Her ii berbat etmenin huzursuzluu iindeydi! Kavumalar bu denli zor muydu? 228 Zavall prensesim, sevgili blblm, sizi nasl da ihmal ediyor u yabaniler! Bayan Gazavi, abartl biimde iini ekti. Bu evliliin yrmeyeceini sylemiti! Daha ilk gnnden anlamt! Bir katar tutacak kadar paras olmayan insanlarn arasnda bir padiah torununun ne ii vard? Selma, Bayan Gazavi'nin ii byttn, Hindistan'dan ve zellikle bir Beyaz olduu iin hak ettii saygy gstermeyen hintlilerden nefret ettiini biliyordu. Genelde onu sustururdu, ama bu gece acnmaya ihtiyac vard.

Odann bir kesinde, ellerini nne kavuturmu olan Zeynel onlara bakyordu: "Bu deliyi getirmek ne aptallk! Neye dokunsa zehirliyor, ortal velveleye veriyor. Sultan uyarmtm... ama Selma ok srar etti. Bu entrikacya baland, nk kzn zayf noktasn biliyor. Bizim kzuz, daha hl osmanl sarayndaym gibi, pohpohlanmaktan zevk alyor, kendisine taplsn istiyor. Kadn da bunu kefetmi. Durdurulmayacak olursa u Gazavi denen yaratk muradna eriecek: evlilii bozup, Sclma'y Beyrut'a geri gtrecek. Buna izin vermeyeceim. Sultan'm ok zlr." mz burada yemek yiyelim. Selma, Emir'i unutup elenmee karar verdi. lk kez, gzetlenmekten ve fiskoslardan uzakta, yalnz kalyorlard, ... ilk kez, Hindistan'a ayak bastndan bu yana, kendini zgr hissediyordu. Bu gece eleneceiz. Mahzun olmak da, ciddi olmak da yasak ! Bayan Gazavi el rpt: Yaasn ! te imdi cesur sultanm geri geldi! Sonra, Rani Azize'yi taklit ederek devam etti: Yazk ki... zavallck siinni, oysa biz iiyiz. de kahkaha att. Lbnanlnn taklit yetenei mthiti ! Yemekte ok elenmilerdi. Eski gnler anlm, seyahatler tasarlanmt: nce Sultan' grmee Beyrut'a gideceklerdi, sonra da Paris'e! Artk para sknts olmadna gre, Selma'nn nne bir zevksefa filemi alyordu. Ya Emir? Onu ikna ederdi. Fethetmek istediinde kim Selma'ya kar koyabilirdi ? Yeniden gen, ftursuz, gamsz olmutu. Az nce neden mutsuz olduunu bile hatrlamyordu... ark sylemek, dans etmek istiyordu. Buraya bir piyano koydurtacam. Mzik geceleri dzenleriz. Zeynel, abuk gitarm getir! Bu, Beyrut'un k gece kulplerinden biri olan Kristalde bir ispanyol gitarcnn hediye ettiit, ince ve zarif bir aletli. Selma hayale dalm, erkeklerin gzelliini vdkleri gnlere dnmt. Ne kadar da uzakt o gnler! ark syleyelim, hznn can cehenneme! Ayakta, bir ayart kollua dayam olarak, birka nota tnlatt. Sonra, scak, ahenkli sesiyle sylemee balad: "ki akm var... vatanm ve Paris...!" Sadece filmlerde grd ama, btn arklarn ezbere bildii Josephine Baker, Tino Rossi: "Al! Katarinetta bclla... i, i". Sesi yumuam, dalga dalga idi, "dinle, ak seni aryor, i i", neden hayr diyorsun, aaal... aaahh, ey gzel Katarinetta'm!". ki dinleyicisi mest olmu, el rpyordu. Ssss! 229 Perdenin arkasndan iki akn yz, raninin iki nedimesi grnd. Prensesi ark sylerken grnce, gzleri hayretten fal ta gibi almt, dehet iinde susmasn iaret ediyorlard. Selma alayc, devam etti: "O zaman bilseydim aaah aaah, ey gzel Katarinetta'm".

Nedimeler yok oluverdi. Sonra, Sclma'y susturmak iin bir kez daha glndler. Selma ii inada bindinniti. Daha kuvvetli sylemee balad. Bu gece bir yanarda gibi patlamak, yeri g inletmek istiyordu. ; Ne oluyor? Kkreyen bir sesti bu. Selma sustu. Rani ieriye girmi, ona bakyordu. Eleniyorum ablacm! Gitar alar, ark sylerim ben. Saknca grmezsiniz her halde? Ben... grmem! ama etrafmzdaki cahilleri dikkate almanz gerekir. Onlar iin mzik ve ark... sefahat demektir. leri, bu olanlarn yapmas uygun grlr, nk. Lucknow gzel sanallara ak bir kenttir, ama bir raninin bunu yapmas... utan verici saylr. Saylsn., kt bir ey yapmadm ki! Ktlk greceli bir kavramdr. Yerine gre deiir. Tekrar ediyorum, burada alg almak ayptr. nsanlar utanca bouyorsunuz. Sonra size hibir sayglar kalmaz ve bu horlan Emir'e de yansr... ite buna izin vermem! Uyan ok akt: "Seimini yap, ya gitarn ya evliliin" diyordu. Rani Azize sesini yumuatt: Haydi, makul olunuz. Yaam tarznz deiiyor. Byk olan kazanlarndan yararlanmaa aln, baz sakncalarn da sineye ekin. Cevap vermesine frsat brakmadan ekip gitti. Zaten, ne diyebilirdi? Raniden nefret etmesine ramen, bu noktada belki de haklyd. Ama "bu evliliin byk olan kazanlarndan" derken, neyi kastediyordu? Paray m? Ona kar durmadan, durmadan kullanacaklar silh bu muydu? Gecenin keyfi kamt. Selma dostlarn gnderdi. Tek istei uyumakt. Rya gryordu... yakkl kocas, usulca yanna girmi, alnna kaamak bir pck konduruyordu. Kendisi de kollarn ayor, ona sokuluyordu. Vcudu ne kadar kaygand, ne gzel kokuyordu! imdi de Selma'y okuyor, yanaklarn, boynunu, omuzlarn pyor, onu sevdiini sylyordu. Bir kpek yavrusu kadar yumuak ve sevimli diye dnyordu Selma. Glmek istiyordu. Uyurken glnr m? O halde? Gzlerin at. Emir orada, zerine eiliyordu. Gergin yzn iki elik parltl izgi aydnlatyordu. Emir! Ellerini uzatt. Kendisini gryor muydu? Gzleri bir tuhaft. Sadece kendi kendilerini yanstan aynalar gibi bulankt. Niin onu pmyordu? Niin hareketsizdi? Szlanrcasna: Emir, sev beni, diye fsldad. Bunu sylerken neyi kastettiini pck-bilniyordu ama, tatl szler duymak istediini, yattrlmaa ihtiyac olduunu biliyordu. nce uzun eller ensesini tutmutu, parmaklar boynunda geziniyordu. 230 231

Sonra bu parmaklar yavaa indi, dantelleri aralad, gzleri skt, okad ve.. Hayr! Selma bir srayta doruldu. Gsnde be krmz izik vard. Kocasna bakt... bir deli ile evlenmiti! Emir gzlerini kapatt, lekrar atnda madeni parlt yok olmu, scak, sevecen bir ifade kalmt. Beni affedin sevgilim, gzelliiniz aklm bandan ald. Ne zamandr hayallerimi sslyorsunuz! Selma'y kollarna alp, sallamaa balad, sonra usulca, ekinerek izikleri pt. Bana kzmayn. Bu izikler bende uyandrdnz ihtiras ateinin birer kant. Pek az kadn yle bir atei yakabilir. Hem utanyorum, hem de mutluluktan uuyorum. Bugne kadar byle bir duyguyu hi tatmamtm. Selma uzun kirpikleri arasndan onu szd. Gerekten de zlm grnyordu. Yava yava, okana okana, gevedi. Kendisine yle byk bir sevgiyle bakyordu ki, kukulanm olmasndan utand. Seni seviyorum diye glmsedi. Emir ona kuvvetle sarld, onu kaybetmekten korkarcasna... Selma sevgiye, efkate at. ocukken, kalfalar onu, zerlerine atlp pckler kondurduu izin azarlarlard. Byle davranlara osmanl saraynda yer yoktu. Babasnn en byk sevgi ifadesi yanan okamaktan ibaretti. Annesine gelince, ocuklarn alnlarndan pmesi bile, fazlasyla duygusallk gstermek demekti. Selma usulca kendini rman akntsna, evrintisine brakt. Ilk bir rzgr km, buklelerini, geceliini, karnn okuyordu. Gece olmutu. Yldzlar tepesinde dans ediyordu. Keskin bir acyla dald hayalden kt. Emir kapal gzler ve gergin bir yzle, zerindeydi. Yoksa o da ac m ekiyordu? Kurtulmaa alt. Ne yapyor? Niye devam ediyor ? Sclma'nn can yanyordu. Durun! diye bard. Onu duymuyordu. Selma panik iindeydi. Yumruklar, trmklarla kendini saran kollar amaa alyordu. Emir onu grmyor gibiydi. Selma yorgun dm kendini yastklara brakm, gzyalarn tutamaz olmutu. Acdan ok aknlktan alyordu. mrnde ilk kez kaba kuvvete ba eiyordu. Derin bir soluktan sonra Emir yld. Deliye dnm olan Selma, bu arln .altndan kmaa alyordu. Kafasna tek bir dnce taklmt: kamak, ykanmak, kan, teri, lekeyi karmak! Emir'i itip banyoya kotu, musluklar ardna kadar at, hrsla ykanmaa balad. Derisini yzp bu ayb skmek istiyordu. Acaba arnabilecek miydi? Ak denilen bu muydu? Yo hayr, olamazd. Bir kadn seven erkek ona bakar, onunla tatl tatl konuur, ne hissetliini anlamaya, her an ona yakn olmaya alr. Selma, yasakland halde, Franszca romanlar okumutu, evli kadnlarn anlattklarna kulak misafiri olmutu, biliyordu.

i bulanyordu ama alamak istei duymuyordu. Bir de dinmeyen u kan! Birden, tiksindii, delicesine cezalandrmak ve sakatlamak istedii, ona tm bu deheti hissettiren vcudunu ykamaktan hi bkmayacan sand. Ya lecek olursa? Ya geirdii bir kanama ise? Ya Emir onu ldrmee kalkmsa ? Belki de en iyisi bu olurdu! Ne intikam ama! Ne ahane olurdu! bembeyaz tabutunun baucunda annesi alyor... Selma onu alar grnce zlyor... "Beni affedin anneciim, mahsus yapmadm..." Ne de ac ekeceklerdi zavalllar... Perdenin arkasndan endieli bir ses duyuldu: Bir eyiniz yok ya canm? Hayr, hayr, geliyorum. Temiz bir gecelii aceleyle stne geirdi. Yarasn saklamalyd. Emir, enine yataa uzanmt. Glmsemesi ehvetliydi. Yaratt dramn farknda deildi. Mutlu musunuz? Selma ban evirdi. Bu davrann utangalna veren Emir: Yaklan, diye fsldad. Onu yavaa kendine ekti. Selma, btn sinirlerini yitirmieesine uysal, hareketsiz, kendini brakt. Emir elini kamnn zerinde gezindirirken rpedi. Onu isteklendirdiini sanan Emir memnunlukla gld : Biraz dinlenmeme izin verin! Selma kzard, geveledi: "Ama ben..." Emir daha ok gld. Kendine duyduu bu gvene fena ierlemiti Selma. Bu gzel karn bize oullar verecek deil mi? Sonsuz bir yorgunluk duydu. Can acsn hissetmee bile gc yoktu. Sadece u an kendisinin ne olduunun bilincindeydi: Badalpur eyaleti iin veliahtlar retecek bir karn! syan bile etmiyordu, sadece kendisinin, Selma'nn bu noktaya nasl geldiini anlayamyordu. Bir sis perdesinin ardnda o eski "ben"liinin cevap verdiini duyar gibi oldu: Yakkl oullar ya da gzel kzlar. Yannda yatan erkek yeniden glyor: Kzlar... ayet istiyorsanz... ama daha sonra! Bunun bir aka deil bir emir olduundan kesinlikle emin! Bylenmicesinc yeil gzlere bakyor. ekiliyor, uzuyor, bir izgi halini alyor o gzler. O ince yz daha da incelip bir gene dnyor. Birden bir lk atyor Selma: karsnda tehditkr duran... Tanr Kobra! Hi kprdayamyor, sadece onu cezbeden o baklar.... dirense... ya da benliinin en cra kesine saklansa! Btn gcn toplayp yumruklarn skyor ve karsndakinin gz kapaklarn kapaltrabiliyor. Kurtuldu! ok uzaklardan alayc bir ses duyar gibi oluyor: Bitkin grnyorsunuz, izin verin de ekileyim. Zarif bir ba selm. Raca gzden kayboluyor. Ya Kobra? Rya m grd? Dcliriyor mu? IV

' Sonsuzluk eiindeymi gibi... cehennem eiindeymi gibi... . Selma iki hafta sresince, altn ayakl sedire oturmu, akraba, dost, komu, ve kendi gzleriyle mutluluunu grmee gelmi saysz merakl kadnn ziyaretlerini kabul etti. Evlenmeden nce onunla karlam olanlar ne denli gzelletiini sylemeden cdcmiyorlard: "Ne kadar solgundu. imdi ise u pembe yanaklara, prl prl gzlere, dolgun dudaklara bakn! Vcudu da gelimi, balk etinde! Tevekkeli ak mucizeler yaratr dememiler. Bizim yakkl racamz da bu alanda hi kukusuz bir sihirbaz!" Glnyor, akalalyor ve ,Sclma'ya imreniliyordu. Bir yandan gm varaklarndan kardklar pn inerlerken te yandan taklar zerinde tek tek durup yorumlar yapyorlard. Yeni gelin; eyizindeki en gzel, en nadide paralan sergilemekle ykmlyd. Selma, gnde birka kez, agzl kadnlarn doymayan meraklarn giderebilmek iin elbise deitiriyordu. Kendi zaferini kutlarcasna kurumlanan Rani Azize, saa sola emirler yadryordu. Altn, gm kaplama tepsilerin zerine sanatkrca dizilmi zerleri kremal ve kakuleli ceviz tatls balaiki gilorianlaihelvalar, olak etinin yannda yenilen ve bir eit reel olan mutanjanlai ikram ediliyordu. Dnlerin geleneksel yiyecekleriydi bunlar... Hanmlar, yedi kez srardan sonra Lucknow, Hindistan'da trelere en sk uyulan kent olmakla vnrd yiyeceklere iltifat ediyorlard. Yzlerindeki ifadeden, saray alarnn hakl bir ne sahip olduklarn anlamak mmknd. Selma nnden geirilen bu nefis yemeklere sadece imrenerek bakyordu. Yeni gelinlerin, mutluluk ile doymu olup itahlarnn kalmad farzedilirdi. Bereket versin ki, tm bu elenceleri ksa kesmek gerekti. nk, yas gnlerinin babyaca Muharrem ayna giriliyordu. Bu gnler boyunca; elenceye, taklara, renkli giysilere yer yoktu. Sadece cenaze alaylar dzenlenecek, toplantlarda strap tellallar, herkesi gzyalarna boarak, Kerbela faciasn ve ehitlerin faziletlerini hatrlatacaklard. Lucknow btn Hindistan'da, trenlerinin grkemi ve dokunakll ile nlyd. "Birleik eyaletler" valisi Sir Harry Waig, bu yl endieliydi. Muharrem iinde yaslarn en koyulat gnlerden ikisi olan ayn 9'u ve 10'u, hindularn ilkbahar enlii Holi'yc rastlyor, vali, iki topluluk arasnda atma kmasndan endie ediyordu. Oysa Lucknow'lular hogrl insanlard. Her ciddi eyi efendice karlamasn bilirlerdi. zellikle de politikay! Birka yldan beri, Hindistan' 233 kartran ayaklanmalar henz yaylm deildi. Aslnda mslmanlann ou, her yldan farkl olarak, hindu enliine katlamamalarna yol aan bu rastlantya esef ediyordu. Ayn ekilde hindular da, kendileri iin hem bir gsteri olan hem de bir byk iman kurbanna saygda bulunmak frsatn veren Muharrem trenlerinden uzak kaldklan iin znt duyuyorlard. mann, kendi imanlar olmaynn bir nemi yoktu, eitli dinlerin "ayn Gcrek'c gtren farkl yollar" olduklarna inanrlard.

zerk eyaletlerde btn lkeyi kartran ilk seimlerin yapld ve Jahawarlal Nehru'nun Kongre Partisi ile, Muhammed Ali Cinnah'n Mslmanlar Birlii'nin kar karya geldii 1937 ylnn bu ilkbaharnda, en ufak olay byk patlamalara yol aabilirdi. Bu yzden Sir Harry Waig, 144 numaral kararnameyi silh ve sopa tama yasa, toplant ve gsteri yasa ve polisin glendirilmesi yrrle sokmaya karar venniti. Din trenleri de yasaklamak sz konusu olamayacana gre, onlar denetim altnda tutmak maksadyla, aklna, ordu iin, tonlarca dikenli tel satn almak gelmiti. Bu sayede iki topluluun gsterilerini snrlandrm olacakt. Maiyetindeki, dncelerine bavurduu, limliler, bunu dahiyane bir fikir bulmulard. Sir Harry, yirmi yldr grev yapt Hindistan' iyi tanrd. Scan, rutubetin ve zellikle youn bakl, kadidi km, kalabaln hasta ettii vatandalarnn aksine, o, airliinin tuttuu bir gece "imparatorluun siyah incisi" diye ad takt bu lkeyi seviyordu. Lucknow'a atanmas bir eref, kendisine duyulan gvenin bir belirtisi ise nk, Birleik eyaletler, Nehrular'n kenti Allahabat ve byk slam niversitesi Alighar ile birlikte hint siyasi hayatnn merkezindeydi sosyal hayattan, tersine, tam bir uzaklamayd. Sir Harry ve zellikle ei Lady Violet, Bombay', Delhi'yi hatta Kalktta'y tercih ederlerdi. Bu anakentlerde, ingilizler yerel zellikler tasa da, bir vatan kesi olutunnay baarmlard. Hatta ahbablk kurulan ve ou ingiliz niversitelerinde yetimi olan limliler bile... daha az... nasl sylemeli... daha az hindiydi! Lucknow'a gelince, son derece "yerli" kalmt ve bundan gururlanr gibi bir hali vard. Sir Harry, ingilizlerin tahttan indirdii "Byk Mool"un hkmdar olduu Delhi'nin yerini alan bu kentin, eskiden Kuzey Hindistan'n kltr merkezi olduunu dndke, dala da zlyordu. En nl sanatkrlarn katldklan grkemli enlikleriyle nl, kendisini boydan boya kateden ve biri altn dieri gm anlamna gelen Ganj ve Yamna nehirlerinin adlarndan esinlenerek "Ganj-Yamna" uygarlnn incisi diye tannan Lucknow, hkim snfn destek olduu, hindu ve mslman geleneklerinin kaynamasn simgeliyordu. Oysa bugn, racalar, navablar, iir geceleri, konserleri olsa da bir tara ehri olmaktan teye gitmemekteydi. Vali Cenaplan, mziin uzad, doatan iirlerin tekdze bir makamla okunduu ve salt erkeklerin katldklan bu toplantlara iltifat etmiyordu. Hindistan'a ilk geldii gnler, hem merak ettii hem de vatandalarnn alaylarna aldrmadan iyi niyet gsterisinde bulunmak istedii iin, ilgi gstermiti. Urducay iyi anlad halde, bu iirler ona hibirey ifade etmemiti. 234 235 Mzie gelince, dayanlmaz bir biimde uykusunu getiriyordu... Ama asl nemlisi, limlilerin dostluunu ve saygsn, onlarn dilini, geleneklerini, yaam biimlerini anlamaa almakla

kazanamayacan grmt. Yzelli yldan beri smrge olularnn etkisiyle, ara sra isyan etseler bile, Bat usullerini ve deer yarglarn takdir ediyorlard. Yabanclar, bin yllk geleneklerle ve farkl dn biimlcriyle beslenmi olan ruhlarnn derinliklerinde ne frtnalar estiini anlayamazlard. Herkes yerli yerine! Hint topluluunda herzaman iin geerli olacak ilke, ite buydu! Bunun en belirgin gstergesi, hi bir hintlinin, ne yaparsa yapsn, kurtulamayaca kast sistemiydi. Sir Harry, bu "kadercilii" anlamaktan oktan vazgemiti. Rahip veya sava, soylu bir kasttan olmak veya parya olmak, kutsal veda yazlarna gre, bir baka hayatta yaplm olanlarn bir sonucuydu, dolays ile dildi. Buna isyan etmek gnaht ve dnyaya br gelite bir solucan ya da hamambcei olmak gibi bir tehlikesi vard. Buna karlk paryaln gerektirdii gibi davranmak, ayb ve yoksulluu kabullenmek, br gelite daha iyi bir kasta gemenin garantisi saylyordu. Gen Harry Waig'in idealizmi ve demokratik dnceleri Hindistan iin geerli deildi ve Vali Sir Harry Waig, bunun byle olmasnn ok daha isabetli olduu sonucuna varmt. Bu hi deilse, patlamas iin her trl nedeni olan bir toplumun istikrarn salyordu. Herkes yerli yerine: Majestelerinin bir memurunun bir hintliyi anlamaya almas botu, efendinin klesini anlamaa almas nasl bosa! Bo ve tehlikeli! Ama bu yine de herkesin, kurallarn ve snrlarn bildii "dostluklarn" kurulmasna mani deildi. Tanrya kr bu "grg kurallarn" benimsemi yksek sosyetedeki hintlilcrin says az deildi. Sir Harry; i ve resmi davetler dnda yerlilerle ahbaplk kurmaktan kanan meslektalarnn aksine, Lucknow'da nemli ilikiler kurmu olmakla vnrd. Ak fikirli biri olarak rklk gdlmesine kzard, kald ki, tenlerinin rengi olmasa, bazlarnn hinlli olduklarn anlamak bile zordu! Byk toprak sahiplerini bir araya getiren Ulusal Tarm Partisi bakan ve grkemli kaplan avlan dzenleyen mkemmel bir insan olan Cehrabat Racas; yemeklerde sadece fransz ampanyas ikram eden Sarpur Racas; parlak bir zekya sahip, hem yasama meclisine seilmek, hem de bir osmanl prensesiyle evlenmek suretiyle ifte baar elde emi olan gen Badalpur Racas gibi ou ngiltere'de yetimi soylulard. Vali Cenaplar piposundan uzun bir nefes ekti; "u Emir ne adam ama...!" diye dnd. "Onu davet etmeliyim, karsn merak ediyorum..." Karanlk sokaklarda ilerleyen tahtrevan, tayclarn admlarna uymu, sallanp duruyordu. Sclma, sim ilemeli kara perdenin ardndan bakyordu. Bu gece Muharrem aynn dokuzuncu gecesiydi. Hseyin'in lmnn ve Kerbela olaynn yldnm! ehrin yars alamak, yaknmak, dua etmek zere akn akn byk imambaraya yollanyordu. Civardaki ky ve kasabalardan da binlerce insan gelmiti. Muharrem, Hindistan'n baka hibir

yerinde, ran asll Ud hkmdarlarnn 1724'te bakent yaptklar ii mslmanlarn merkezi Lucknow'daki kadar debdebe ve cokuyla kullanmazd. Byk imambaraya bir ka yz metre kala, kalabalk ylesine younlamt ki, tahtrevan durdu. Bar arlar, tekmeler, yumruklar sayesinde tayclar bir yol amaa uram ama baaramamlard. ncelikler bu gece para etmiyordu. ster raca ol isler saka, sen de mminler arasnda sadece bir mminsin. Ranileri ve yannda bulunan soylu Begm yaya devam etmek zorundaydlar. Selma iin bu bir frsatt... tam yere ayak basaca srada, bir ses onu durdurdu: Burkah'nz prensesim! Begm Yasemin tam zamannda yetimiti. Ne rezalet! Tm bu erkeklere yzn gstermi olacakt. Hem sklm hem de ierlemi olarak geveledi: Unutmuum, alk deilim de... Arkada glmsedi: abuk alrsnz. Hele bir de burkalm bir zgrlk arac olduunu kefedince... Sadece gz ksm kafes biiminde ak bu kara ipekten hapishane mi zgrlk aracyd? Bu kadn ne sylyordu? Begm, Selma'nn elini tuttu: Bana gvenin. Bu yeni yaam tarznn size nekadar zor geldiini biliyorum. Ama size yardm etmek iin yannzdaym. Arkada olabilecek miyiz? Israrla Selma'ya bakyordu. akr gzleri esmer yzn aydnlatyordu. Gzel miydi? Her halde etkileyiciydi. Yaklak otuzbe yalarnda, evlenir evlenmez dubalaan buradaki kadnlarn aksine, uzun ince bir kadnd. yle bir etkisi vard ki, Selma byleyici mi yoksa rktc m olduuna karar veremiyordu. Emir'in ona byk saygs olduu belliydi, en iyi arkadann karsyd. Tayclarn bedenleriyle yaptklar siperin arkasnda muazzam bir avlunun eiine kadar gelmilerdi. Bu kutsal yerde, kara dalgalar ikiye ayrlyor, kadnlar ve erkekler ayr dua yerlerine gidiyorlard. Avlunun en ucunda, imambara btn hametiyle ykseliyordu. Yzlerce kemerle blnm cephesi, altn avizeler ve kristal amdanlarn klaryla parlyordu. Ylda bir kere, bu muazzam ant, uyuukluundan kyor, tozu alnyor, parlatyor, krallarn ta giydikleri gnk gibi ssleniyordu. ehitlerin ve lmn zaferini kutlamak zere! "mam Hseyin! mam Hseyin!" Yasa brnm, kalabalktan bir hkrk gibi bouk, bir harp l gibi ateli szler ykseliyor. Yava yava hzlanan, coan, serbestleyen ar bir ahenkle, sklm yumruklar, gsleri dvyor: soluk solua vcudler, vecd iinde yzler, aniden boanan bir tutku. "mam Hseyin! mam Hseyin!" 236

Kesik kesik haykr, abucak ykseliyor, minare erefelerine ulayor, oradan yldzlara vararak gnllerde taht kuruyor. pek lahlara basarcasna kor ateler zerinde yryen tvbekarlar, imann mucizesini sergiliyor. Kalabalk nefesini tutmu, bylenmi seyrediyor. Mimberin zerinden, imdi, susulmasm isteyen molla, orada bulunanlar avucunun iine alyor. Kaln sesiyle, Peygamberin torununun son anlarn anlatyor, sonuncu arpmasn, kahramanln, bin yaradan fkran kann, mzrakla vurulmasn, ikenceyi, deheti... Azna bakan kalabalk i ekiyor, inliyor, hkryor, tkanyor. Molla onlar yattryor, sakinletiriyor sonra yeni batan coturuyor, heyecanlandryor, fkelendiriyor, acnn son aamasna ulatryor. Karalara brnm develer kageliyor... ne byk felket! ehitler kervannn develeri bunlar, btn erkekler ldrlm, al aylk bir bebee bile kylm, ve kadnlar, Peygamber ailesinin kadnlar esir alnm... "Ya Hseyin!" Sesler yeniden duyuluyor... bouk, yabans... yumruklar gsleri yara bere iinde brakyor, trnaklar etlere geiyor, facia doruk noktasnda, hibir ac bu ac gibi olamaz... Selma var gcyle direndi. nce kmsedi: "te iilerin cezbe hali... sama... isterik... ne iyi ki, biz snnilerde byle eyler yok." Sonra alay etti: "Fransz dostlarm beni burada grm olsalard!" nleyemedii titremesini, Beyrut'taki ne'eli gnlerin ans ile durdurmak istiyor, alaycln saygszla dntrmee alyordu ama... bouna! Akan gzyalarn tutamyordu. Neden, ama neden? Hseyin'den ona neydi? Ona hibir zaman zel bir sayg duymamt ki.... ahalinin bu denli coku ile ycelttii kii sa ya da Buda olsayd da... byle alayacakt. Kendini tutmaa kalkmad bile... dnmekten vazgemiti, her yan heyecand, mantn silip spren bir heyecan. Artk yabanclk duymuyordu, o da bu kalabaln bir parasyd, bu rpnan kitlenin iinde erimi, ta uzaklara srklenmiti... huzur iinde! . Gn aaryordu... sararm, bitkin yzleri aydnlatarak. Tren sona ermiti. Gidip dinlenmek gerekiyordu, sadece birka saatliine, yeniden balamadan nce... Dar kmanz sz konusu bile deil canm. Geen gece bakayd. Karanlkta kimse sizi tanyamazd. stelik yannzda Begm Yasemin vard. Akl banda bir kadndr, onunla birlikte olunca banza kt bir ey gelmez. Ama bugn ne o ne de herhangi bir hanmefendi, sokaa kmaa cesaret edemez. Ama geit resmi ok grkemliymi... yle! Eyalet hkmdarlarnnki ahanedir. zellikle bizimkisi. Ama bu ahane gsteri, arkadan ortaya kan vahiler gruhu, ilkel yaratklar tarafndan bozulur hep! Ama gerekten niyetiniz varsa ana verandaya geiniz. Muarabiyenin ardndan her eyi rahata grebilirsiniz. Ablam da herhalde orada olacaktr. Kadnlarn kan grmekten niin zevk aldklarn bir trl anlayamadm gitti... 237

Selma'nn cevap vermesine frsat kalmadan raca gzden kayboldu. Selma omuz silkti, geen gece aladn grm olsayd, herhalde delirdiini sanrd! Ne artc yaratk! Halkn coturan eylere kar bu denli ilgisiz mi? Grnmek istedii kadar duygusuz mu? Veranda, Rani Azize'nin nedimelcriyle doluydu. Sabahn ilk saatlerinden itibaren, hereyi rahata seyredebilmek iin gelip yerlerine oturmulard. Gzleri prltl, azlan itahl... bekliyorlard. Selma, istemese de, Rani Azize'nin yanndaki koltua oturmak zorundayd... siyah giysileri iinde geldii vakit, baklaryla yapt davete itaat etmekten baka are yoktu. Davulun ald matem havas uzaktan duyuluyordu. Siyah takmlarlarla donatlm filler, tozu dumana katarak ilerliyorlard. Srtlarndaki bayraktarlar, eyalet bayraklarn ve sava alanlarndan kazanlp nesilden nesile gemi sancaklar yarya indirmilerdi. Arkadan, ar aksak yryen develerin zerinde sallanarak, Kur'an'dan ayetlerin ilendii kutsal sancaklar tayan svariler geliyordu. Bu sancaklarn zerinde tuntan yaplm ak duran bir el vard. Hseyin'in vey kardei Abbas'n susuzluktan yanan askerlerine su aramaa gittii iin kesilen eli miydi bu? Yoksa, be ii byn, Hazret-i Muhammed'i, kz Fatma'y, damad Ali'yi, iki oullar Hasan ve Hseyin'i simgeleyen be parmak myd? Kim syleyebilirdi ve ylan halkn cokusunda bunun ne kadar bir nemi vard? Renklerden bir nota... ceketleri krmz, muslin sarklar siyah bandocular. lm ezgilerini tek sesli, tek dze, srarl yayarak, Hseyin'in, tek bana ve muhteem; tyleri kan iinde, ba eik, yorgun, mitsiz ilerleyen at Zulzinah'a, yolu ayorlard. Heyecanlanan topluluk, imamn son kader arkadana dokunabilmek iin harekete geti. Hseyin'in Kerbel'daki mezarnn renkli mumdan ya da yaldzl kttan yaplm benzerini, tazzialan grmek, onlara dokunmak iin birbirini iteledi. Katledilen bebein kanl beiini ve ehitlerin kanl sandukalarn tutmak iin birbirinin stne kt. Onlarn can ekimelerini duymak, fedakrlklarnn bilincine varmak itiyak iindeydi bu topluluk... mminler, ehitlerin ahadetini temsil edip anlatrken dvnp, vurunup, alayorlard. Sra tvbekarlardayd... yetikin adamlar, delikanllar, ocuklar! Yar bellerine kadar plak, ellerinde ularna yeni bilenmi sivri kamalar taklm be dizi zincirden olumu kamlar tutuyorlard. Verandann nnde durdular. Halk: mam Hseyin, diye bard. Ya Hseyin! diye cevap verdiler. Zincirler bir anda plak bedenlere vurdu, sivri kamalar etleri yard, kan fkrd. Ya Hseyin!

Ses daha yksek, daha hzl kyordu. Bak yaralar alm, kan bellerinden aaya, bacaklarna doru iniyor, kaldrmlarn zerinde kara birikintiler oluturuyordu. Ya Hseyin! nce bir adam devrildi, yar baygn... sonra bir bakas, neredeyse ocuk!

238 Hemen orackta hazrlanan sedyelere konup gtriilyorlard. Darbeler daha da hzlanmt. Tvbekarlar hrsla, nefes nefese, kendilerini dvyor, aclarna kr ve sar, bedenlerini yok etme delilii iinde BR' ile bir olacaklar en son evreye ulamaa alyorlard. Hi durmayacaklar myd? Sclma iki bklm olmu, gzlerini ayramyordu. Aznda kan tad, iinde bulant, yoksa baylmak zre miydi? Yanbanda rani, hibirey olmamasna, bir fincan ay yudumluyor, gsteriyi seyreden nedimeleri ise eker attrp meyve ezmesi tkmyorlard. Selma ayaa kalkt, gitmek istiyordu. Rani, ban bile evirmeden, kolunu tutup onu oturttu : Henz bitmedi. Hereyi sonuna kadar grmek gerekir. Bunu, gzleri yar kapal, dudaklarnda garip bir glmseme, emir verir gibi sylemiti. Darda halk susmutu. Tvbekarlar sendeleyerek geri ekilmee balamlard. Soluk alp yaralarn silecek kadar... sonra baka verandalarn nnde, tatl yerken onlar merakla seyredecek baka kadnlarn karsnda, gsteri yeniden balayacakt. mam Hseyin! Artk, bir zafer ya da bir sava l deil, bir mrldan, saygl ve rkek bir i geiriti, sz konusu olan. Kllar havada bir grup adam kmt ortaya. Dua ederlerken, kalabalk suskundu. "Sezar lmek istiyenlcr..." Selma fkeyle ban sallad. Bu cmle de nereden aklna gelmiti ? Kllar bir hamlede kafalara indi, sal deriyi kesti. Kan gzlerden, burundan fkrd. Kollar sessizce havaya kalkp yeniden indi, kan gl byd. Grnmez olan yzlerde darya frlam gzler farkedilebiliyordu. Kllardan biri yana kayd, bir kula kopart, kara bir delikten koyu krmz bir kzllk fkrd. Halk, dehet iinde, soluunu tutuyordu. nc kl darbesinde adamlardan biri yz topraa dnk, kafas paralanm, hareketsiz yld. Keskin ddk sesleri ortal kaplad. Haki niformallar, kalabal yararak atldlar, sersemlemi uysallam adamlara kelepe takarak, halkn tepki gstermesine frsat brakmadan, asker aralara tktlar. Rani:

Olaca buydu dedi. Hkmet bu ii yasaklamt. Her yl ok insan lyor. Ama lmek istiyenler yasak dinler mi? Bu, telkari bir tkrk hokkasna kusmakta olan Selma'nn hi anlayamayaca bir felsefeydi! Bizi bu gece davet etmek de nereden kt? Sir Harry matemde olunduunu bilmiyor mu? Selma, tuvalet masasna oturmu pudralanyordu. Gzlerini boyam, koku srnmt. Kendisini hafiflemi hissediyordu. Evliliinden bu yana ilk kez kacakt. Kanc kez kravan balamaa alan Emir: 239 Belki de ingiliz mizah nlaynn bir gereidir dedi. Bu gece batllar gibi giyinmee karar vermiti. Resm bir davet deil, dostlar arasnda yenecek bir akam yemei idi ve bu klkta daha rahat ediyordu. Buna karlk Selma, kaln Benares ipeinden mavi bir sari giymiti. Ne denli atafatl olursa olsun, garara fazla geleneksel bulunuyor, modas gemi saylyordu. Byk kentlerde, ada mslman kadnlar bu giysiyi artk terketmi, hindularn kyafetlerini benimsemilerdi. Bu yolla, ada, laik bir insan olarak Emir'in de takdir ettii bir ak fikirlilii sergiliyorlard. Valinin, byk bir parkn iindeki ikametgh prl prld. Yzlerinde tek bir hat oynamayan sarkl muhafzlar, yol boyunca dizilmilerdi. Bunlar, Hindistan ordusundaki sipayelcrdl' Sipayeler, 1857'de hem de burada, Lucknow'da, isyan ederek ingiliz garnizonlarn kltan geiren ve bylelikle lkenin kuzeyini yakp ykan savalar balatm olanlarn soyundandrlar. Selma, bo baklarn grnce, kendi kendine "Acaba ne dnyorlar?" diye sormaktan alamad. Kime sadktrlar? iinde bulunduumuz, ve tm Hindistan'da bamszlk lklarnn atld u 1937 ylnda, ingiliz komutasna nasl bal kalabiliyorlar? Bu konuda Sir Harry Waig'in hibir kukusu yoktu. Bu adamlar bize baldrlar. Zaten limliler barsever insanlardr. Sonra sinsice srtarak devan etti: Savatklar zaman da, kendi aralarnda savarlar. Selma, orada bulunanlardan hi birinin kar kmayina hayret etii. Glmekle yetinmilerdi. Onlarn adna utan duydu. Oysa gece iyi balamt: kaz cieri, beyaz arap, burgonya arabyla pimi sln... Vali Cenaplar ikram biliyor? ok da mltefit! Sclma, erkeklerle bir arada olmann, zellikle gzlerinde hayranlk prltlar grmenin ne derece keyifli olduunu neredeyse unutmutu! Kadnlna yeniden kavumu gibiydi. Konumaya ne diye politikadan baland ki? Bir ka saniye nce zeki ve ekici bulduu Sir Harry, imdi gzlerine kibirli ve ukal grnyordu. te u anda da Muharrem zerine ene alyor ve orada bulunan mslman racalarn huzurunda, yalnz iileri deil tm slam' banazlkla sulayabiliyordu. Viskinin meneini bir iskoyaldan daha iyi bilmekle vnen Chrabad Racas herhalde ona kar kacak deildi, ama ya Dilvani

Racas? Ya Sahrapur Navab? ngiliz detlerini en ufak ayrntsna kadar ilerine sindirmi ama yine de karlarn purdah altnda tutan bu kusursuz efendiler? Huzursuzdular ama susuyorlard. Ya siz Emir? Siz ki aklc bir kafaya sahipsiniz, ne dnyorsunuz? Halkmz cahil Sir Harry, dinine bu yzden bu kadar bal. Baka tutana yok... yani... u son yllara kadar yoktu. Emir sustu. Daha ileriye gitmee ne gerek vard? Birbirlerine baktlar. Vali tereddt etti... sonra ii akaya dkmeyi tercih etti: Dostum, bamszlk isliycnlcrin tm sizin gibi olsayd... gitmekte Sipayeler: Hindistan'daki ingiliz ordusunun yerli askerleri. 240 241 hi tereddt etmezdik. lkelerimizin dost kalacandan, ayn karlara, ayn ideallere sahip olacamzdan emin olurduk. Ama milliyeti denilen hareketin ban eken ainalara kar halknz kendisine kar, korumak grevimiz. Emir bam hafife edi: Sayn Vali! Ne byk bir licenaplk! Masann br ucunda, irvani giyen tek erkek oluu ile Selma'nn gzne arpm olan gen bir adan sze kart: Hintlilerle mslmanlarn atmalarn nlemek iin aldnz tedbirlere hayran kaldk. ki gn sonra hristiyanlarn paskalyas balyor. Onlar da trenlerini dikenli teller arasnda m yapacaklar? Son derece kibar ve masum bir edayla konumutu. Vali kpkrmz oldu. Bunun ilgisi yok diye geveledi. Selma dudaklarn sryordu. Masann ucundaki adama bakp glmsedi, sonra tatl bir sesle kendini savan iine att: Ekselans, spanya'da her yl tvbekarlarn sokaa kp, burada Hseyin'in lmn andklar gibi, sa'nn lmn anmak iin, kanayncaya kadar kendilerini krbaladklar doru mu? Sir Harry fkeyle kekeledi: Herey kk farklarda Prenses! Korkarm ki bu nokta gznzden kam. Tartmaya son vermenin harika bir yolu! ngiliz soukkanll da buradan geliyor... stnlnden o denli emin ki, tartmaya bile mahal yok! Bir fransz olsayd Selma Beyrut'da tandklarn hatrlad kkrerdi. Kendine daha az gvendii iin, ikna etmek, inandrmak iin dvrd. Belki gln ama... ok daha sevimli olurdu. Ya son polo mana ne diyorsunuz? Polo mu? yle ya... yavan eylerden bahsedip duruyorlard. Polo daha nemliydi ve herkes canlanmt. Vali kzgnln unutmutu. Yemek bitmiti, erkekler, her zamanki gibi, purolarn imek zere ayr salona gemiler, hanmlar da Lady Violet'in ikram ettii papatya ayn imek zere kk salonda toplanmlard.

Ev sahibesinin dnda hi biri, fransz aksan ile konuan ve valinin zel bir sayg gsterdii bu ok gzel kadnn kim olduunu bilmiyordu. Ona "prenses" denmi olmas, ilgin bulunmas iin yeterli idi. Mutlaka davet edilmeliydi, burada oyalanacak o kadar az ey vard ki! Dierlerinden daha giriken ve daha merakl bir sansn, cesareti ele ald: Prenses! bu kelimeyi sylemek amma da hotu! Fransa'dan aynlal ok oldu mu? Selma ard: Fransa'da hi bulunmadm. Onlarn ardn grnce anlad: Herhalde aksanm yznden olacak. Beyrut'ta okudum. Hanmlardan biri i ekti: Ah! Beyrut! Dou'nun Paris'i! Franszlar bu kenti uygarlatrmay gerekten baarmlar. Babanz beyefendi yksek bir memur ya da bir diplomat veya bir subayd herhalde? Selma, konumann nereye varacann pek farknda olmadan: Sanrm babam, atlaryla megul olmann dnda, mrnde pek bir eyle uramad dedi. Hanmlar onayladlar... yle ya... bir prens... O sadece damat, sultan olan annem. Damat, sultan? Yolunda olmayan birey var, bizimle alay ediyor! yleyse fransz deilsiniz? Ne phe, trkm. Trk! Azlar kmseyerek kvrld: bir trk! Nasl da aklanmlard. Ama u beyaz, porselen gibi effaf tenini kime borluydu? Trkler karayaz olur... bu bilinen birey! Herhalde annesi... bizim stanbul'u igal ettiimiz dnemde... askerlerimizden biriyle kaamakta bulunmu olmal... Dierlerinden daha iyi yrekli bir hanm, zavall kzcaz bu skntl durumdan kurtarmak istedi: Yani rum kkenli trkm demek istediniz... aslnda hristiyansnz... Selma fkelenmiti. Sesini ykseltti: Hi de deil! Yzde yz trk ve mslmanm. Dedem Sultan Murat idi. Bu szler topluluu hi mi hi etkilemedi. Bu ingiliz burjuvalar iin, sultan bile olsa, bir mslman trk, bir ingilizin ayak bileine ulaamazd ! yi kalpli kadn son bir hamle yap: Peki burada yalnz ne yapyorsunuz? Yalnz deilim, evliyim. yi... belki de grlmee deer biridir. Kocas fransz olmal... Badalpur Racas ile evliyim. Bir yerli ile evli! Tabii ya... bir trk... stelik de mslman... kiminle evli olacakt? Kadnlar arkalarn dndler. Birden, birbirlerine anlatacaklar binlerce zel sorunlar olduunu hatrladlar. yi kalpli kadn, arkadalanndan azar iitme korkusuyla, konumasn srdremedi, nndeki eliine dald. Beyrut'ta, fransz okulunda bile, Selma bylesine i bir rklkla karlamamt. nce arm sonra bu memur karlar

stanbul'da, yanma yaklamay hayal bile edemezlerdi diye dnp glmsemiti. Tm bunlar gerekten tuhaf... Tuhaf m? Birden bundan da pek emin olamad. Kendi mevkiinin ve kendi soyunun gururu ile yetitirilmi olmak gibi bir talihi vard. Ama ya, nesiller boyu alt tabakada olduklar kendilerine retilenler ne yapacaklard? Tenlerinin rengi, dinleri, yaam biimleri deiik olduu iin az gelimi insanlar olduklanna inandrlmlar ne olacakt? Artk glmek istemiyordu. Bugne kadar onun iin avrupal demek, eit ya da hemen hemen eit silahlarla mcadele edilen rakip demekti. Yenilmi olmak, somut olaylara yol aard: iflas etmi bir ekonomi gibi, kalitesiz mallar gibi, siyasi ve stratejik hatalar gibi. Yani kabul edilebilir eyler! Oysa bu gece, utanc, kabul edilemeyecek rezillii kefediyordu: aksini 242 sylese de, iinden, daha aada olduunu kabullendii iin boyun een, bamszlk istediinde de, ruhunu yitirdii iin kendilerinden kurtulmak iddiasnda olduu efendilerine benzemee alan bir halk! Hepsinden tiksiniyordu: Emir'dcn, ingilizleri taklit eden dostlarndan, dostluu ile kendilerine eref bahetmi saylan Sir Harry'den ve kendisiyle konuma ltfunda bulunan Lady Violct'dcn! Bylesi bir kini hi duymamt. Saraya dnerlerken Emir: Dikkatli olmalsnz canm dedi. O gen hintliye glmsediniz. Biliyorum, kt bir niyetiniz yoktu, ama bu insanlar, baka trl yorumlarlar... "Bu insanlar"... Holi enlii srasnda Lucknow'da olay kmad. Buna karlk civar kent ve kasabalarda ayaklanmalar birbirini izledi. Palna'da, Barcilly'de, Ratnagari'de, hemen her yerde iki topluluk kar karya geldi. Bir yerde, hindularn bir caminin nnde "mahsus" davul zurna aldklar gerekesiyle, bir baka yerde, ilkbahar enliine kendilerini kaptrm genlerin tazzialara boya srdkleri bahanesiyle... En byk olay Avrangabal'ta kmt. Muharrem'in bitii dolays ile bir inei kurban etmee kalkan bir mslman kyn, sekizyz sopal, yabal hindu kuatm, ky, polisin mdahalesi ile ucuucuna kurtarlm ama yirmi l ve yaral verilmiti. Mslman kamuoyu, "bir mezbahann nnden gemee tahamml edemediini, bunun yapamayan insanlar da anlayp desteklediini" syleyen Nehru'yu ve ingilizlere kar iddet kullanlmamas vaaznda bulanan ama bu olaylarda sesini karmayan Gandi'yi suluyordu. Her iki tarafta kin birikiyor, hogrszlk artyordu. Batan gne emelerin suyunu tunlatrrken, beyaz mermerlere uzanm Selma, balayan serinliin tadn kartmaktayd. Kadnlar avlusunu getikten sonra girilen bu i bahede, kimse onu rahatsz edemiyordu. Buras kendi tapna olmutu. Burada hayal kuruyor, alyor, ve annesine, mutluluundan sz ettii, mektuplar yazyordu.

Bugn evliliin ikinci ay idi. ki ay... iinde bir sknt, doruldu, birden burada ne aradn, hayatna ne gibi bir ekil verdiini kendi kendine sordu... aylar, yine aylar, bir sr kadn... belki sevimli, eletirilecek bir yanlar da yok; Zehra'nn tebessm, rani ile ekimeler ve... Emir! Gndzki Emir, geceki Emir, ekici raca, mkemmel beyefendi, siyasetle ve devletin ynetimi ile uraan insan ve o karanlk, sessiz, a, ilgisiz beden! lk geceki oktan sonra, almt artk! Korkun sz... ama kocas sar, dilsiz, kr ise ne yapabilir? Eikte ayak sesleri. Kimin haddine? Ooo, Zeynel! yi Zeynel'im, bu zntl hal ne byle? Kayg, efendimiz. Sultan Beyrut'ta yalnz ve sal... Zavall Zeynel, ne de tasalanyor! Anneciimin banda sabah akam nbet tutan iki kalfa var. Geri hastalndan beri ocuk gibi oldu. Yine de Zeynel'e taklmaktan kendini alamyor Selma: Beni yalnz m brakacaksn? Selma'n artk sevmiyor musun? Kzaryor, dudaklarn sryor. Selma, yaptna piman: aka ediyordum. Bence de Beyrut'a dnmelisin. Annemin yannda olduunu bilirsem, daha rahat ederim. Zeynel yeis iinde: Ya siz kk Sultanm? Nasl "ya ben?" Seni gidi kendini beenmi! Kendini vazgeilmez mi sanyorsun? Gler gibi yapyor: Etrafm alp beni nasl martyorlar, grmyor musun. Anneciime ok martlan bir gelin olduumu sylersin. Zeynel'in gzleri dolu dolu... En azndan, yolunda gitmeyen bir eyler olursa, bana bildireceinize sz verin... hemen dnerim. Sz. Ama artk daha fazla zlme, yoksa kzacam. Kzdm zaman da... Zeynel, kkken nasl kzdm hatrlyor musun? Burnumun bydn, Sultan Abdlhamit'e benzediimi sylerdin... ben de susardm. Gel yanma otur, syle bakalm, stanbul'u bir daha grebilecek miyiz? Susuyordu Zeynel, Selma'nn bir cevap beklemediini, sadece anlarn 244 paylamak istediini biliyordu. Gemile aralarndaki tek bad ve onu bu yzden zleyecekti Selma. En iyisi ayrlmakt. Unutuyordum. Bayan Gazavi sizinle konumak istiyor. Gitmek mi istiyor? Hakl. Burada yapacak bir ii yok. Lbnanl, Selma'y, devaml ikyetleri ve szlanmalaryla bktrmt. Zehra'nn kendisini, fitne fcurluk ettii iin azarlamasndan bu yana, surat ediyordu. Aslnda Selma yalnz kalmay tercih ediyordu. Bundan byle hayat burada geecekti. zlem, zayflarn ve ahmaklarn iiydi! O ise mcadele etmek istiyordu; bu lkede, bu halk iin, yaplacak o kadar ok ey vard ki! Rani Azize de kim oluyordu? Artk bundan byle rani, kendisiydi. Az daha treni karyorlard. Bir bavullar kaybolmu, son anda bulunmutu. Artk kompartmana yerlemilerdi. stasyonda, mays

aynn boucu scanda, Selma dimdik durmu, onlara glmsyordu. Emir, karsnn "hizmetilerini" istasyonda geirmek istemesini anlayamamt. Zavall Emir! Allahasmarladk kk sultanm. Zeynel, imi gzlerle camdan sarkm, mendil sallyordu. Tren hareket etmiti. "Gle gle! Gle gle!" Selma'nn boazna bir eyler tkanyordu. Onlar gittii iin mi yoksa kendi kald iin n? zlmeyin, burada dostlarnz var. Begm Yasemin elini tutup hafife skt. Selma dnp bakt. Onu tamamiyle unutmutu. Oysa istasyona onun sayesinde gelebilmiti. Kocasnn aracl ile racay ikna eden oydu. Skntnz anlyorum. Sizin iin herey ok deiik. Emir iyidir ama kolay insan deildir. Kendinizi nezaman yalnz hissederseniz, bana gelin, ok memnun olurum. Selma "Ne kadar candan! Oysa ilk grdmde hi gven vermemiti" diye dnd. Sonraki gnler sk sk Begm Yasemin'e gitti. nceleri, yapacak baka bireyi olmad iin, sonralar holand iin ona gider olmutu. Oradaki hava, saraydakinden ok daha rahat ve ilginti. Akll ve uyank bir kadn olan Begm, sosyal durumlarn pek fazla dikkate almadan, etrafna bir ok kltrl ve zeki kadn toplamt. Kendisi de soylu deildi ama ailesinde n salm yazarlar ve niversite mensuplar vard. Herkesin, Lucknow'un en iyi avukat olarak kabul ettii kocas, servetini tek bana yapmt. Artk ok zengindiler. Evlerindeki herey bunu kantlyordu. Gemiten gelenlerle kendini skntya sokmak zorunda olmayan burjuva snfnn rahatlln ve adaln burada bulmak mmknd. Begm sk skya purdah kuraln uygulamasa nk yalnz kadnlar arlyordu Selma kendisini neredeyse Beyrut'ta sanacakt. Emir bu yeni arkadalktan ok honuttu. Gen kars topluma uyuyor, detlerini, alkanlklarn benimsiyordu. Kendisinin bugnlerde onunla megul olacak vakti yoktu. Devlet ilerinin iine gmlmt. Kongre, oylarn kazanmak iin, kylleri, bamszlk dman gibi tantt mihracelere kar kkrtyordu. zellikle tarada youn propaganda 245 yapyordu. ou mslman olan ynetici snf, tehlikeli biimde hinduculua dayal bulduu Kongre politikasna kar kyor ve tepki olarak Ali Cinnah'n Mslman Birlii'ne yneliyordu. Kyllerden ou, yneticilere kar ayaklanm ve vergi vermeyi reddetmiti. Badalpur'a komu eyalette, buday stoklar yamalanmt. imdilik Badalpur'da herey sakin grnyordu ama, racann gizli polisi, kylerde bir takm adamlarn yasad toplantlar dzenlediklerini haber vermiti. Neden durumu tespit etmee ve kyllerle konumaa bizzat siz, gitmiyorsunuz. Safln bu derecesine glyordu Emir:

Kyllerle konumak m? Ne demek iin? let olduklarn sylemek iin mi? Bana inanmazlar. Bu, halen varolan dengeyi bozar. Beni esas endielendiren de bu. Hemen yararlanmaa kalkrlar. En uysal olanlar bile, efendi zaaf gsterirse, canavarlasn Osmanl mparatorluu'nun tarihi size bunlar retti sanyordum. Asl rendiim, hnkr kendilerine daha yakn olsayd, halkn onun devrilmesine izin vermeyecei. Sizin de ayn hataya dmenizden korkuyorum. Emir beklenmedik bir sevecenlikle Selma'ya yaklat: Benim bir despot olduumu dnyorsunuz deil mi? diye sordu. Oysa, sizden de idealisttim, eskiden... Lucknow sosyetesinin elenceden vazgemesi iin, birka din atmadan ve birka kyl isyanndan ok daha ar, akla hayale gelmeyecek olaylar gerekirdi. Uurtma sava mevsimine girilmiti. Haftalardr, gkyznde zorlu bir yar, srdrlmekteydi. Buna katlmayan tek bir raca ailesi, tek bir hanedan yoktu. Lucknow, bazan aylar sren bu ekimelerle nlyd ve bunu grmek iin uzaklardan gelinirdi. Begm Yasemin'in Horasan haklaryla kapl terasnda kadnlar, gzlerini gkyznden ayrmakszn tartyorlard. Selma onlarn bu kadar heyecanlandklarn hi grmemiti. Mehrar Racasnn, ince altn saakl ve 10 rupilik paralarla ssl uurtmasn birbirlerine gsteriyorlard. Onu yakalayan, alakoyard. Kural buydu. Raca bu mevsim elli kadar uurtma kaybetmiti. yle olmas da doald, bu kadar ykn verdii arlk yznden zor uabiliyorlard. Ama racann aldrd yoktu; onun, uurtmalar kazanmak iin deil, en gzeline sahip olduunu gstermek, btn kente zenginliini ve cmertliini sergilemek iin uurttuu biliniyordu. Hanmlardan biri: fls ettii syleniyor, dedi, sonu, Navab Yusuf Ali Han'nkine benzeyecekmi! Yusuf Ali Han! Onbe yl nce, uurtmalar iin krksekiz ky sattndan beri bir efsane olmutu. Yzbin uurtmas vard ve btn Lucknow'a, tek bana meydan okurdu. Malarn en nls alt ay srmt. Gece durmamak iin, uurtmalarnn kuyruuna kck ampuller takmt. Oluna, Navab'n 246 borlar ile birlikte bu merak da kalmt. Olu da btn msabakalara katlyordu. Ama yaknlarna baklacak olursa, bunu srf babasnn hatr iin yapyordu. Son derece zengin bir akrabasyla evlenmiti ve u srada onun servetini eritmekle meguld. Bu heves ok kiiyi ifls ettirmiti. Son derece karmak ve mkemmel-letirilmi uurtmalarn yapm bir servete mal oluyordu, islm'da yasak olmasna karn, bahis tutuluyordu. fls edenler bunu tevekklle karlyorlard, nk bu yolda elde ettikleri n ve saygnlk, kentin btn yksek evrelerini kendilerine am oluyordu. Selma "zppelik!" diye dnd. Yine de havada szlen ve bir anda dmana saldrarak ipini kesen bu kocaman, rengrenk kularn

ekiciliine kaplmaktan kendini alamad. Ona, bu iin tekniinin ilerlediini sylemilerdi: artk sadece daha salam ve daha hafif uurtma deil daha ldrc ipler de yaplyordu. Yumurta akna bandrlan bu iplere jilet gibi keskin krk cam paracklar yaptrlyordu. Bu da mlhi sonular veriyordu. Begm: Eskiden dedi, onlar uurtmak yeterli marifet saylyordu. Sadece gzelliklerine baklrd. zellikle hindular, uurtmalarna tanrlarnn resimlerini yapmay severlerdi. Sonra Delhi'den savama modas geldi, biz de bu moday benimsedik. Herhalde yapabileceimiz yegne sava olduu iin... Begm'n evindeki konuklar her zaman rastlad kiiler deildi. Ud'un en soylu ailelerinin kadnlar ve kzlar gelmiti. Selma, Begm'n deiik evrelerde bu kadar tannmasna imreniyordu. Emir, onun mthi bir diplomat olduunu, eine deerli yardunlar olduunu sylyordu. yi de, bunu nereden biliyordu? Selma ona bu soruyu sormu, o da glmt. Telefon, canm. Bizim molvilerimizin gnah sayd ve dindar kadnlarn kullanmay reddettikleri eytan ii ara sayesinde biliyorum. Belki de haklar var... bazan bir ses, bir yzden ok daha anlaml olur, ok daha fazla hayale srkleyebilir... Kzmayn, Begm'n sesiyle olan ilikim, sadece meslek bir iliki. Bildiiniz gibi benim hem en iyi arkadam hem de hukuk danmanm olan kocasyla devaml balant halindeyim. Tabii ki Selma btn bunlar biliyordu. Biraz kskanmt. u purdah gerisindeki baz kadnlarn yle bir gc vard ki, nice batl kadn imrendirebilidi. Kocalar faal, parlak bir hayat srer ve nemli kararlar alrken, aslnda ii kotaranlar onlard. arafn gerisindeki bu bilinmeyen rakibeler, ok daha etkili ve tehlikeliydiler. Muazzam bir iktidar hrslar vard, nk, herhangi bir gerein bozmasna imkn olmayan bir hayal aleminde yaarlard. Kocalar ise, dnyay denetlcmerinc imkn veren birer aratan ibaretti. Begm, zeri altn kakmal geni bir kutu getirtti. Bu, bir hintli evinde bulunmas gereken en nemli nesne, pn kutusuydu. i blmelere ayrlmt ve her birinde ulusa keyfini kardklar pnn hazrlanmas iin gereken maddeler vard. Hintliler onsuz yapamyorlard ve ingilizler bamszlk hareketini felce uratmak istiyorlarsa, tembul tarlalarn imha etmeleri yeterli olur deniyordu. nk halk yirmidrt saate kalmaz teslim olurdu. Selma, bu asma biberin neresini ekici bulduklarn hi anlamyordu. 247 Raninin, yapraklarn en yeilini seip, bunlar biraz kirece bandktan sonra onu krmz rengini ve acln veren ve aa kabuundan elde edilen kathaya batrdn, iine biraz tembul cevizi, bir fiske ttn, iki papatya tanecii, biraz afyon kattn, sonra yapra koni biiminde sarp, onurlandrmak istedii davetlilere ikram ettiini grmt. Pn inemek, ta eskilerden gelen bir hint detiydi ama herhalde asl nn mool saraylarnda yapmt. Hkmdar, yaplan

hizmetleri dllendirmek istediinde, deerli hediyelerin yan sra tembul yapraklar da sunarm. Selma'y gelince, o hint nargilesi olan hookah' tercih ediyordu. Yastklara gmlyor, mlhi keyif alyordu. Bylesi ilhi bir karm, Lucknow'un baka hibir yerinde tatmamt. Ttne yalnzca, bal tad veren melas deil, ayrca koku da veren eitli baharat kartrlmt ve iin erbab bu karmn srrn kimselere vermiyordu. Selma, yar aralk gzkapaklarnn arasndan, yanbana uzanm kadnlara bakyordu. Scaktan, yaryarya plaktlar... bazlar nefisti. Birbirlerinin yal salarn taryor, erkek bakndan uzak olmann verdii zgrlkle, bacaklarn, kollarn, omuzlarn ovuyor, akalayor, srlarn anlatyor, mutlu grnyorlard. Biraz kenarda kalan gen bir kadn, onlar seyredip eleniyordu. Beyaz tenli, mavi gzlyd. Selma, Nampur Racas'nn yeni ei olduunu renmiti. Soylu olmad halde, gzellii ile racann gnln fethetmiti. Biraz burun kvrarak, annesinin ingiliz olduunu sylemilerdi. Selma'nn kendisine baktn grnce kalkp yanna geldi: Sizinle tanmak istiyordum. Burada kendinizi nasl hissediyorsunuz? Uyum salayabildiniz mi? Selma'nn gen kadna o an kan snd. Sevimli ve ak bir insan olmasndan dolay; yar yarya ingiliz olmann zor olup olmadn, kendisini iki arada kalm hissedip etmediini sormak istiyordu ama, Hindistan'da rk konularnn son derece hassas olunduunu biliyor, karsndakini incitmekten korkuyordu. Bize gelmenizi ok isterdim. Kaynvaldemi tanm olurdunuz. Olaanst bir kadndr. Politikaya ok merakldr, Muhammet Ali Cinnah'n ve Mslman Birlii'nin ateli bir yandadr. Vaktini buradaki gibi toplantlarda harcamaz, biz kadnlarn lkenin geleceinde oynayacaklar birer rol olduunu syler. Selma sordu: Ama, purdalu var, deil mi? Tabii var, ne fark eder? Selma anlamyordu. Begm de ayn eyi sylemiti. Nitekim o da yanlarna geliyordu: Sizi hnzr, eref konuuma el koymusunuz! Gelin yanma oturun prenses! Sevimli konumasnn ardnda fke titreimleri sezmek mmknd. Yoksa kskanm myd? Karanlk basmak zereydi, hizmetiler kandilleri yakmlar, yemek iin byk bakr sinileri hazrlamaa balamlard. 248 Gkyzndeki uurtmalarn hcrbiri birer ate kresiydi... uraya bakn... ne kadar gzel! Begm heyecanla Selma'nn beline sarld: u kk olanna bakn... ne kadar da hzl, hi kukusuz kocaman olan paralayacak. te... dememi miydim? Heyecandan titriyordu. Selma, biraz huzursuz, kadnn kollarndan syrlmaa alt ama Begm onu sk skya tutuyordu. Cann

skmak istemedi. inden, huzursuzluk duymasna kzyordu, rahibelerin eitimi onu, her trl temasn tedirgin edecei kadar banaz m yapmt? Burada, kadnlar arasndaki bu davranlar, bu bedensel zgrlk o kadar doal, stelik hibir art dnceye yer vermeksizin o kadar salkl idi ki... hristiyanla gre herey gnah, slm ise bedenden utanmaz. Aksi, yaradana hakaret saylr... Begm, dier konuklarla megul olmak zere kalkt. Selma, bir an iin de olsa, dostluunun safiyetinden kuku duyduu iin utand. Koun gzel atlarm, hzl, daha hzl! k kupa, sakin Kayzerba sokaklar, iekli baheler ve le uykusuna yatm saraylar arasndan uuyordu. Hzl, pancurlar arasndan esen rzgr solumaktan baka yaplacak i yok. Saat ancak drt ve uzun bir leden sonra olacak. Selma, gl almaya, en tazelerinin bulunduu, Aminabat arsna gidiyor. Kupa, Bat Kaps'ndan eski ehire giriyor, artk atlar yavalyor, meyve sepetlerinin yanna melmi kk satclara, yolun ortasna btn hametiyle serilmi ineklere ve tekerlekler arasnda komaca oynayan yar plak ocuklara arpmamak iin... Aminabat ars, ssl psl balkonlar olan a boyas evlerle evrili geni bir meydana kurulmutu. Kemerli yolun yannda yzlerce dkkn vard. Kentin en nemli alveri merkezi burasyd. thal mal satan k maazalarn bulunduu ve hemen hemen sadece ingilizlerin gittikleri Hazerganj ars saylmayacak olursa, en ilek yer de burasyd. Selma burada gezmee, dkkn dkkn dolap ne var ne yok diye bakmaa baylyordu. Bazan hibir ey almad c'iyordu. Kimse de alnmyordu, burada detti: kadn mteriler kaprisli oluyorlard vt bu, onlara tannm bir hakti. Tccarlar, bu kadar beyaz tenli bir hanma hizmet etmee baylyorlard. Selma, burkan giymeyi kabul ediyorsa da, sarayn kesini dner dnmez, balan zyor, peeyi kaldryor ve o korkun kara adr, pek k bir pelerine dnyordu. Yanndaki hizmeti, konuacak olursa, hemen iine son verileceini biliyordu. Selma onu, yeni olduu ve henz Rani Azize'nin sultas altna girmedii iin semiti. Aralarnda konumu deillerdi. Prenses onu ufak tefek hediyeler de veriyordu. ar bugn tenhayd, dkknlarn yars kapalyd. Selma bugnn bayram sayldn bilmiyordu. Muharrem yarn bitiyordu. Camiiden pek uzak olmayan kk bir parkta, adamn biri etrafn alm olanlara bireyler anlatyordu. 249 Birden, meydann kar tarafnda haykrmalar duyuldu, yz kadar sopal adam ortala frlad. Kkreyerek ilerliyor, tezghlar deviriyor, yollarna kim karsa ksn; kadn, ihtiyar, ocuk demeden insafszca vuruyorlard. Parktaki grup da harekete gemiti. Usulca siper alm, saldry bekliyorlard. Huzur! abuk gelin! Arabac dehet iinde hanmn kolundan ekmiti. Selma etrafna baknca yalnz olduklarn grd. Koca meydan birka saniye iinde boalm, dkknlar kepenklerini indirmilerdi. Sratle arabaya

bindi. Tam vaktinde... talar tepelerinde uuuyor, silhlar patlyordu. Atlar rkerek, aha kalkmt. Arabac korkmu, onlar kamlyordu. Selma, kafesli pencerenin ardndan, yanan evleri, oraya buraya kouan insanlar grebiliyordu. Meydan birka saniyede sava alanna dnmt. Azlar kpk kpk, atlar drt nala gidiyor, arabac onlara hkim olamyordu. Sokaklarda insanlar dehet iinde, duvar diplerine kap, arabaya yol ayorlard. Selma gzlerini kapad.... bana gelecek felketi beklemee balad. En sonunda kupa sarslarak durdu. Pencereden, ter ve dehet iinde kalm olan arabacnn yz grnd. Hizmeti, bir keye kvrlm, hkryordu. Bu durumda, sorgu suali nlemek iin en iyisi, hemen saraya dnmemekti. Selma: Begm'e gidelim dedi. Evi uzak deil. Ama bana nce unu syle Ahmet Ali, kim saldrd? Mslmanlar m, hindular m? Arabac ban edi. Evet? Mslmanlar, Huzur. Hepsi mslnand. Hi hindu yoktu. Selma kzd, sorusunu tekrarlad. Adam ok korkmu olmal... ne dediini bilmiyor! Emin olun Huzur! Mslmanlard. Tabii gerek dindar deil bunlar. ki gnden beri Tchok1 mahallesinde dvp duruyorlar ama, Aminabat'a, saraya bu kadar yakn yere kadar gelebileceklerini sanmyordum. Niye dvyorlar? nce Snniler balad. Hazret-i mer'e hakaret ediliyor bahanesiyle bir ii ayinini bastlar. Yirmi kii lm, yz kii yaralanm... Ne kadn dinlemiler ne de ocuk... Tchok'un bir ksmn atee vermiler. Tabii iiler de bo durmamlar! Hlen Tclok'da sokaa kma yasa var ama, polisin niin bu kadar ge geldiini kimse aklayamyor... Selma dehet iinde kalmt. Arabann bir kesine bzld. Hintliler ile ingilizler, hindular ile mslmanlar arasndaki atmalar yetmiyormu gibi... imdi de mslmanlar ile mslmanlar! Bir bu eksik! O gn akam st, Begm Yasemin'in evi pek hareketliydi. Gazeteler; cesareti, korkakl, insanolunun en asil ynne olan saygs, Tann'ya ve Tchok: Lucknow'un nl bir semti. 250 kutsal grevine hakaretinden tr aylardan beri lkenin her kesinde konuulan, dostlarn arasn bozan, aileleri birbirine dren, alatan, hayal kurduran, heyecan veren, fkelendiren bir byk ak hikyesinin nasl sonulandn yazyorlard: Kralmparator VIII. Edvard'n, iki kez boanm bir amerikalnn gzel gzleri uruna tahttan feragat etmesini! 3 Haziran gn, Fransa'da Cande atosu'nda, ok yaknlarnn huzurunda evleneceklerdi. Selma ieriye girdiinde, ksa boylu, imanca bir kadn, "ak... ak...!" diye bireyler anlatyordu ki, Selma, "bu kadn ak ne bilir? ben ne biliyorum?" diye fkeyle dnd. Bu hintli

kadnlarn, yzelli yldan beri, sadece lkelerini smrp durmakla kalmayp bakaldranlar ldren bir hanedann zel yaamna duyduklar ilgiyi hayretle izliyordu. u son zamanlarda, hemen btn lke, tundular ile mslmanlar arasndaki atmalar yznden kana bulanrken, bu kadnlar oturmu, ingiliz hanedanndaki ak konuuyorlard. Selma imdiye kadar ayplam ama nezaketle susmutu. Ama bugnk olaylardan sonra, daha fazla dayanamad: Su safsatalarn ne nemi var? Siz bir de yakn evrenize baksanza... sizin kentinizde, sizin mahallenizde, evleriniz nnde, millet birbirini ldryor. Aminabat'tan geliyorum... az daha lin ediliyordum. Sinirleri boald, konuamad... yanna kotular. abuk souk su, nane ruhu ... sonunda sakinleebildi. Anlatmaa balad. Mslmanlar arasnda m dediniz? Hayret edildi, fke duyuldu. Otuz yldan bu yana, iilerin, kendi ehitlerine hakaret saydklar sahabelerin okunmasn engelleyip, ona cevaben halifeleri birer gasp olarak gsteren tabarekeleri okumaa kalktklar 1908 ylndan beri byle bir ey grlmemiti. imdi ne oluyordu? Bu karklklar neden tekrar balyor du? Begm Yasemin, sert bir biimde gen Nampur Rani'sine bak: Sanrm bu da ingilizlerin bir oyunu! Nifak sokmak, bamszlk istediimizde de; buna taraftar olduklarn, ama nce aramzda anlamamz gerektiini sylemek. Rani sakin bir ekilde karlk verdi: Bence bu Kongre Partisi'nin ii! Mslmanlarn blnml ve karlarn savunmada, hintlilerin stnlne kar, birlik olamaylar en ok onlarn iine geliyor. Rani alina'nn kocas, Mslman Birlii'nin yneticilerindendi. Begm'n kocas ise, Kongre Partisi'nin ender mslman yelerindendi. Ona gre, asl nemli olan ingilizlerden kurtulmakt, topluluk sorunlar daha sonra zmlenebilirdi. Siyasi grleri tartan kadnlar, kocalar arasndaki rekabetleri yanstyorlard. Havay yumuatmak iin, hanmlardan biri, yeni kraln ta giyme trenine hangi racalarn gideceini sordu. Politika o saniye unutuldu; parlayan gzlerle, katlacak mihracelerin adlar sralanmaa baland: Gwalior, Patiala, Cypur, ndor, Kapurtala mihraceleriyle, tabii Haydarabat Nizam katlacaklard. Bu soylular heyetine yal Baroda Mihracesi bakanlk edecekti. Selma, Nilfer ve Drrehvar da gidecek diye dnd. ngilizlerin, onu da davet etmesini ve daveti reddederek hakaret etmeyi isterdi. Ama bu zevkten yoksun kalacam 251 biliyordu. Birden, Emir'in kk bir eyaletin racas olmasna ierledi. Aabeyi VIII. Edvard'n yerine geen VI. Gcorge'un ta giyme gn olan 12 Mays'ta, Lucknow klar, iek taklan il& donatlmt. Valinin bu geceki daveti muhteem olacakt. Btn soylular, nemli

kiiler, tebrik etmek ve yeni kral-imparatorun uzun mrl olmasn dilemek iin orada olacakt. Emir, tren irvanisini giymi, Selma'nm odasna gelmiti: Daha hazr deil misiniz? Acele edin, ge kalacaz. Selma gzlerinin iine bakt: Siz gidebilirsiniz, ben gelmiyorum. Emir aalad. Kars imdi de hangi buluttan nem kapmt? Hi valiye hakarette bulunulur mu? Anlamyor musunuz? Benim anlamadm, sizin bu toplanya nasl katlabildiiniz! Btn nutuklarnz ingiliz smrgeciliine kar, bamszlk savandan yana! Lafugzaf! Vali Cenaplar parmaklarn aklatr aklatmaz, hepiniz kouup sraya giriyorsunuz ve szm ona kurtulmak istediiniz yabanc efendinizin ta giyme trenini, kannzdan, soyunuzdan biriymi gibi, hararetle kutluyorsunuz! Emir kzard, ona hakaret eden bu kadna doru yrd. Yoksa ona vuracak myd? Kendi tuttu. Yumruklarn skt. Yanlyorsunuz Prenses Hazretleri. Hindistan hibir zaman, igal altndaki Trkiye olmad, ingilizler bu lkeyi kalkndrmak iin ok ey yapt. Biz sadece, kendi kendimizi ynetecek kadar bydmz kanaatindeyiz. Onlarla sava halinde de deiliz. Mmkn olabilecek en iyi koullarda, iktidarn el deitirmesi iin mzakere ediyoruz. ngiliz askerinin adam hapsetmesine, adam ldrmesine, siz mzakere mi diyorsunuz? Bu, u deli Gandi'nin suu. Herey sakin, efendice zmlenecekken, o meczup, halk savaa srklemek istiyor. Bir an durdu. imdi, gelmiyor musunuz?... Peki! Hrsla darya kt. Bastramad bir huzursuzluk duyuyordu. VI Eskiden, Lucknow-Badalpur aras gn srermi. Ardlarndan sekiz gl klenin tad tahtrevanlar ve yklerinin altnda km develer gelen, eyaletin renklerine brnm fillerin ar ahengi ile, yz millik yolun alnd gn! Kervan, tan aarrken yola kar, sonra scan dayanlmaz olduu le saatinde dururmu. Aklk yerlerde, hizmetkrlar koca koca adrlar kurar, yerlere hallar sererlermi. Gne batana kadar uyunur, sonra serinlikte yola klr, silhl muhafzlar, yldzlarn altnda yoluna devam eden kervann iki yannda, onu korurmu. Bugn ise yolculuk, beyaz bir sota Fraschini ile drt saat sryor. Kk bir salon kadar geni, bar, maun masalar, ay takam, gl suyu ile doldurulmu kristal ieleri ile tam bir rahatlk! Selma, yal baz racalarn srdrdkleri bu yolculuklar iir dolu buluyor, ama, ada bir insan olan raca, hzl gitmeyi, rahat yolculuu yeliyordu Yine de halkn arzularna ve geleneklere verdii bir dn var: eyalet snrna bir mil kala durulup, sabahn karanlnda Badalpur Saray'ndan yola km olan fillerin arabaya yetiip, ona refakat etmesi beklenecek. Emir, karsna, artk otuzbin

kiilik nfusu ve ikiyz kadar ky kalm olan Badalpur'un, eskiden Hindistan'n byk eyaletlerinden biri olduunu iftiharla anlatyor: Atalarm Dekkan Mahratlar'na ve daha sonra ingiliz igalcilere kar savatlar. Bu savalar bizi tketti. Kuvvete hi boyun emedik. 1857'de byk dedem svire'ye yakn bir alana eit olan ikibinalyz ky kaybetti. O tarihteki ingiliz generali, hatra defterine unlar yazm: "Badalpur racalarna asla gvenmemeli. Otoritemizi kabul eder grnrler ama, her zaman bakaldrrlar." Emir gld, sonra zlemle anlatmaa devam etti: Bizim en gzel zafer tacmz, bu szler. Ama birka yl sonra, Tac'n vesayeti altna girdik.1 Arabalar iekli taklarn altlarndan geiyordu. nlerinde altnlarla ssl alt fil ve eyalet marn alan bando gidiyordu. Yolun iki yanna toplanm olan halk, hindular ve mslmanlar, iki bklm eilmiti. Ne bar, ne alk... bu grlt eitliliinde skt, en byk sayg ifadesiydi. Arabann n ksmnda oturan raca, gzleri ileride, hareketsiz duruyordu. Yzyldan beri lkenin gerek efendileri istedii kadar ingilizler olsun, halkn gznde affeden, ceza veren asl kudret sahibi yine oydu. Arkada, esintinin ingilizlere kar ilk defa isyan edilen 1857 yl ile bamszla kavuulan 1947 yl arasnda, Hindistan eyaletlerinin ou, ingiliz denetimi altndayd. Hkmdar grnen racalar eyaletlerindeki ilerin dzenli yrtlmesinden ingiliz valisine kar sorumluydular. 253 kprdatamad kaln diba perdelerin gizledii Selma, kraliesi olduu ama kendisini grmee hakk olmayan halk seyrediyordu. ehre girmek zereydiler. Kalabalk artmt. Kentin giriindeki krmz ta kprnn altnda, yal bir adam, sayg ifadesi olarak, elini bir ka kez alnna gtrm, sonra elindeki torbay aarak bir avu rupiyi frlatmt. Herkes kapmak iin, birbirine girmiti. Emir, sanki tatan yontulmu hibir eyi grmyor gibiydi. Ama Selma, mrldandn duydu: u ihtiyar mezcup Hamdullah, bunca cmertlikle saacak paray nereden buluyor? Alay anayola girmiti. Dkknlar, eyalet rengi kurdelelerle ssl, her tarafta racann resmi aslyd. Kadnlar balkondan; bereket, bolluk ve dourganlk simgesi olarak, pirin taneleri serpiyorlar, banyorlard: "Raca sahip zindabad, ok yaa racamz!". Arada "rani sahibe zindabad, ok yaaranimiz!" sesleri duyuluyordu. Onlar alelacale susturuyorlard. Ne ayp! Bu gen beyinsizler, hkmdarmzn eini alenen azlarna nasl alabiliyorlard? Rani bunun acsn karmaa kalkmasa bari! Araba kent merkezinden km, on mil tedeki saraya ynelmiti. Geen yzyla kadar, Badalpur racalar ehrin merkezindeki kalede otururlard. Ama bir yaz gecesi, kasten veya kazara, kan bir yangn, kaleyi de eski kenti de harabetmi; gvenlik endiesiyle

ve daha da rahat olduu iin, o gnk raca, krlk bir yerde, nilfer ieklerinin at bir gln, kysnda bir saray yaptrmt. Yksek duvarlar sarayn dardan grnmesine engel oluyordu. Mool bahesinin ortasnda beyaz mermerler ve kafesoyma balkonlar ykseliyor, st ksmlarndaki yeil ve altn renkli seramiklerden bir friz zerinde, dimdik mzraklar, bereket boynuzlar ve bir sra; tavukulan, kaplanlar, balklar gibi grkemli veya kutsanan hayvanlar grlyordu. Drt bir kesinde, tarlalara, kylere hkim taraalar vard. Uzakta, Himalaya kollarndan birinin mavi glgesi grnyordu. Esas binann birka adm tesinde, terkedilmi grnen, kk kasr vard. Yal raca bunlar kendi ve soyundan gelenlerin karlan iin yaptrmt... bugn ise konuklara ayrlmt. Selma yeni evini hemen sevdi. Sknet veren beyazl, berrak bir suyun akt mozaik su yollarnn getii iekli baheyi, kokulu aalarnn evreledii yollan, akn kular gibi gkyzne kanat am yksek palmiye aalann... Sarayn nnde eref ktas selm durmutu. ivit rengi ceketleri ve sanklan, kaytan byklar, geen yzyldan kalma mavzer tfekleriyle elli kiilik bir ktayd. Basamaklarn balad yerde, bembeyaz giysileri, ivit rengi kemerleri ve trbanlanyla hizmetkrlar ordusu bekliyordu. Bir yanda seyisler ve fil bakclan, alar ve yamaklar, bahvanlar, berberler, metrdoteller, uaklar, arka srada da olsa, siliciler, temizlikiler, yer almlard. Basamaklann te yannda kadnlar duruyordu. Selma hayretle, yzlerinin ak olduunu grd. Yirmi kii kadard. Oda hizmetileri, hizmetiler, amarclar. Yeni raninin hizmetine tahsis edilmilerdi. 254 Huzur, ne mutluluk, ne eref! Krmz ipekten bir top paras atlm Selma'nn ellerini pyordu. Bu, kendisini geldii gn karlayan, Dadalpur eyalet valisinin ei Begm Nusret'ti. Kocas, divan, siyah irvan iinde, Emir'le konuan, uradaki arbal adam olmalyd. Selma "Bana niin selam vermedi?" diye dnd. Sanki saydamm gibi bir duyguya kapld. Orada bulunanlarn hepsi onu grmezlikten geliyordu. Tabii bu bir sayg ifadesiydi ama, gen kadn yokmu gibi sevimsiz bir duygu hissetti. Buna almas gerekiyordu. Aslnda bu, burkah giymekten daha iyiydi. Badalpur'da, kara hapishane, babalar ve kocalarn, kzlarn veya kanlarn merakl baklardan korumaa kalkt kentlerdeki gibi zorunlu deildi. Zaten burada, kendi bakmndan, hi kimse en ufak bir teklifsizlie cesaret edemez, aklndan geiremezdi. Burada o bir kadn deil, rani idi. Begm Nusret tella: Gelin Huzur dedi. Rani Saide bir an nce sizi tanmak istiyor. Yanma raca ile birlikte girmeniz uygun dmez. Koca ile karnn bir arada girmeleri saygszlktr. ayet kadn kayvaldesinin yannda iken kocas gelmek istediim haber verirse, derhal rtnmesi ve kocas ieriye girmeden odadan kmas gerekir.

Rani Saide... Emir'in bykannesi. ngiltere'de geirdii onbe yl sresince Rani Azize sadece Lucknow Saray'nn ynetiminden sorumlu iken, devleti purdah gerisinden ynetmi olan kadn! Sylendiine gre, mthi bir kadn! Selma da onu merak ediyordu. Yannda Begm Nusret olduu halde, mermer merdivenlerden kt. "Bu yandan Huzur." Yaldzl koltuklar ve konsollar ile denmi kk kabul salonunu, sedirler, acem hallar ve Kemir ii masalarla ark usul dekore edilmi toplant salonunu ve nihayet taht odasn getiler. Begm, bbrlenerek fildii taht gsterdi. Av ve sava sahneleriyle bezenmi ve ivit rengi kadifeden yaplm, burgulu stunlar ile bir irkinlik rnei idi. Selma susuyordu, mrnde bu kadar sakil bir ey grmemiti. Dikkatini, duvarda asl aile portrelerine verdi. Tm Badalpur racalarnn tablolar idi bunlar. En eskisi 1230'da tahta kan racaya idi. En yenisi de 1912'de len Emir'in babas... Tuhaf! Birbirlerine ne ok benziyorlar. Selma daha yakndan bakt ve birden, glmemek iin dudaklarn srd. Tm bu hkmdarlar, yediyz yllk bir tarihi simgeleyenler, ayn ressamn frasndan kmlard... Aziz Han diye birinin! Ya bu adam, olaanst bir sre yaamt ya da Emir'in babas, bilinmeyen bir nedenle, bu atalar galerisini yaptrmaa kalkmt. Ancak ressamn imzasn sildirmei unutmu olmalyd. Kibir ve saflk! Acaba Emir de... Selma iindeki huzursuzluu defetti. Hayr... Emir'i asla byle dnemezdi. Yaklan ocuum. Selma daha ilk bakta yal kadnn bysne kapld; dullara uygun beyazlar giymi, hibir mcevher takmamt. Tek ss: topuz yapt beyaz salarna, iilerin en sevdikleri ta olan firuzeden bir tarak oturtmu olmasyd. Gelin sizi kucaklayaym! Mavi gzler, binlerce izginin bir tl gibi indii ak tenli yznde l 255 sld. Selma, kemirli olmal diye dnd. Hindistan'n baka hibir yerinde bu kadar beyaz tenli kadn yoktu. Yal raca, komu lkeler arasnda gidi geliler daha kolay olduu halde, zamannda, eini semek iin neden bu kadar uzaa gitmek gereini duymutu ki? Selma saygyla eildi. Yal kadn onu kaldrp kucaklad. Leylk kokusunu iine eken Selma, kendini bir an evinde sand. Senin sadece gzel olmandan korkuyordum rani, enesini avucuna alm, yzn inceliyordu gryorum ki sende ondan fazlas var. Emir talihliymi. Ona senin gibi bir kadn gerek. Kendisine yardm edeceksin deil mi? Artk ben olmadmda, ona destek olacaksn deil mi? Emir'e destek olmak m? Selma akn bir havaya brnm olmalyd. Rani: Ne dediimi biliyorum, dedi. Emir sevgisiz byd. Daha alt yandayken, annesi ve babas lnce, dalkavuklar evresini sard, onun yzne glp srtndan geinmee altlar. Tam anlamasa da bunu sezinleyebiliyordu. ok hassas ve uyank bir ocuktu. Ondan

birey beklemeyen tek insan bendim. Ablas Azize'nin bile, ona kar gelmemesi, ileride acsn karr korkusundand. En byk darbeyi, onbe yanda, neredeyse tapt amcas, devleti ele geirmek iin onu zehirlemee kalktnda yedi. Haftalarca odasna kapand, benden baka kimseyi grmek istemedi. Alyor ve durmadan "raca olmak istemiyorum, uzaklara gideceim, beni kimsenin tanmad, beni yalnz kendim iin sevebilecekleri bir yere gideceim" diyordu. Selma rperdi. Kendisi de ka kez, isimsiz bir ksz olmak, srf kendisi iin sevilmek istememi miydi? Rani devam etti: te o tarihte onu ngiltere'ye gndermee karar verdik. Hem gvenlii hem de ruh sal iin. Annesiyle babasnn lmn; bilinsiz de olsa, kendisini terk etmiler gibi yorumluyordu. Dalkavuklarn riyakrl, amcasn ihaneti, kendisine tatl glckler yollarken bir bakasyla buluan bir kuzinine duyduu talihsiz ak, kendisine olan gvenini, kaybetmeyi de gze alarak savama, ksacas bir erkek olma yeteneini kaybetmesine neden olmutu. Giderken kukulu, sinirleri hassas bir delikanlyd. Dndnde, yetikin, faal, heyecanl, mantkl... biraz fazla mantkl... bir erkek olmutu. Sanrm hep kendini tutuyor, hassaslna yenilmek istemiyor. Acaba hl yaral m? Yoksa sadece onu saklamay m rendi? Zavall Emir'ciim mutlu olmasn o kadar istiyorum ki... Rani gzleri yal, Selma'ya bakt: Ona yardm edeceine sz ver! Haziran aynn bu son gnlerinde scaklar, dayanlmaz olmutu. nsanlar da hayvanlar da mitsizcesine gkyzne bakyorlard... inadna masmavi olan gkyzne! Daha haftalarca da mavi kalacakt, Tanr kuruyan tarlalara, atlayan topraa, bunalm yaratklara acyp bir deiiklik yapmadka muson yamurlarm bu kadar erken beklemek abesti. 256 Selma gnde .yirmi kere, souk su ile doldurulmu havuza girip kyor ve ancak o zaman yaladn hissediyordu. Ama havuzdan kar kmaz, vcudundaki damlacklar buharlayor ve cehennem azab yeniden balyordu. Yataa uzanm, hi hareket etmeden, yzn pankanm verdii serinlie tutuyordu. Bu, odann dnda melmi bir delikanlnn iplerini ekerek altrd, Nuhunebiden kalma dev bir vantilatrd. Geri sarayda elektrik mevcuttu ve Emir, ngiltere'den dner dnmez btn saray muazzam elik vantilatrlerle donatmt ama, geldiklerinden beri elektrikler kesikti ve Selma, tepesindeki geni elik aralarn ileyebilecei midini oktan yitirmiti. Selma, bu byk scaklara ramen, Badalpur'u Lucknow'dan ok seviyordu. Burada hayat, Rani Azize'nin kk oyunlarndan, entrikalardan, dedikodulardan uzak, ok daha sade idi. Devlet ilerinin younluuna ramen, Emir de daha rahat grnyordu. ok erken saatlerde, krlarda, ormanlarda at gezintisi yapyorlard. Bazan Zehra da onlara katlyor; berrak gl gkyzne dalga dalga, ykseliyordu. zgrln verdii sarholukla atlarn drt

nala sryor, kyllerin hayret dolu baklar arasnda geip gidiyorlard. Raca ilk kez yaz Badalpur'da geiriyordu. Normal zamanlarda, imkn olanlar, ndo-Ganj ovasnn boucu scandan kaar, Himalayalarn k tatil yrelerine giderlerdi. Genel vali ve hkmet de tanr ve kararghn, Kemir Eyaleti'nin bakenti Srinagar'da kurard. Ancak bu yl, Kongre Partisi'nin kkrtmalar yznden, kylerde durum karkt ve Emir, isteklerini yakndan incelemek iin vatandalaryla kalmay yelemiti. Aslnda Badalpur kyllerinin zel bir ikyetleri yoktu; kendi racalar adil ve komu eyalet hkmdarlarndan ok daha cmertti. Hasat kt olmusa, vergiyi tam almaz, kzn dn ya da hastalk nedeniyle borlanlmsa, kyn tefecisine borcu bizzat derdi. Ancak birka aydan beri kentten, okuma yazma bilen bir takm adamlar gelmiti. Artk vergi verilmemesi, kyllerin rnn haslatn son kertesine kadar alakoymaa haklan olduu gibi lflar ediyorlard. Tabii kimse bunlara kulak asmyordu, kimse bunlar efendiye nakledecek cesarette de deildi, ama, olay yine de dndrcyd. Ancak bu ara, yamuru, scaklar, kurakl bahane edip bu yl deme yapmalarnn mmkn olamayacan sylemeyi ihmal etmiyorlard. Raca her sabah divan toplayp grme yaptktan sonra, halk kabul ediyordu. Ayrca grme talebinde bulunmaa gerek yoktu. steyen herkes; toprak sahipleri, muhtar veya sade vatandalar, gelip dertlerini anlatabilir, hkmdardan yardm dileyebilir, ya da bir anlamazlkta hakem olmasn isteyebilirdi. Selma, Emir'in uyruklarn kabul ediini seyretmekten holanyordu. Sessizce taraaya szlyor ve dinliyordu. Emir, ana verandann altnda bulunuyordu. nci ilemeli ince muslinden bir kurtah giymiti. ki hizmetkr yelpaze sallarken, alt muhafz, dimdik, arkasnda duruyordu. Aslnda bunlara gerek yoktu ama, Emir bunlar iin atafat iin bulundurduunu sylyordu. Halk d krklna uratmamak gerekti, ne de olsa grmee geldikleri racalar idi! O sabah Selma, ikyetiler arasnda bir kadn grnce ard. Burada ii neydi? ler hep erkekler arasnda zmlenirdi. Yznn alt ksm, tuhaf bir biimde dmdz aaya inen bir peeyle rtlmt. Ayrca garip olan uydu ki, erkeklerle birlikte tarlalarda almak zorunda olan kyl kadnlar pee 257 takmazlard. Pee ve araf, sosyal statnn birer simgesiydi ve kadnn,almak zorunda olmadna iaretti. Siyah peeli kadnn yannda, ellerini kollarn sallayarak konuan erkekler, birbirlerine hakaret eder gibiydiler. Gruba baka erkekler de katilmi, herbiri kendi yksn anlatmaa balam, kadn bsbtn ufalmt. Raca, byk bir ciddiyetle baz sorular soruyor cevaplar dinliyordu. Sonra kararn verdi: tin rupia, rupi ceza. Erkekler sakinlemi, odadan

kyorlard. Peeli kadn da arkalarndan, sessizce onlar izliyordu. Emir odaya ktnda, Selma merakla sordu: Ne oldu? Neydi o? nemli deil. Koca, karsn ihanetle suluyor. Onu cezalandrmak iin bir kl darbesiyle burnunu kesmi. Kadn, masum olduuna yemin billal ediyor, ailesi ikyete gelmi. Selma dehetle Emir'c bakyordu: Yani kesilen bir burun iin sadece rupi mi? Ucuz kurtuldu saylr. Suluysa, kocas onu ldrebilir, ve ceza almaz. det byle! Susuzsa? pheyi uyandrd ve bylece kocasnn erefini lekeledii iin yine de sulu! Selma dehet iinde kocasna bakyordu: olamazd! ada fikirli, gelimi, ngiltere'de en iyi kurumlarda ycmi olan Emir, Ortaa usullerini nasl benimseyebilirdi? Sclma'nm aknln gren Emir: Baka trl bir karar veremezdim dedi. Kocaya daha sert davransaydm, bunu hi kimse, hatta kars ve karsnn ailesi bile, onaylamazd. Ama onlara anlatmak gerekir. Bunu yapabilecek tek insan da sizsiniz! Zihniyetlerini mi deitireceim? aka ediyorsunuz! Bunun iin yzyllar gerekir. stelik deer yarglarn, namus anlaylarn eletirme, dahas, deitirme hakkna nereden sahibim? Yapabileceim tek ey, bunlara uymalarn salamak. Ama bunlar onaylamyorsunuz deil mi? Selma'nn sesi titremiti. Raca ona apraz bir bak frlattktan sonra: Merak etmeyin dedi. Sizi burunsuz grmektense, lm grmeyi yelerim. Bu insanlar estetie hi deer vermiyorlar! Fildii tcsbihiyle oynamaa devam ederek, dalgn, szlerini tamamlad: Ama dier konularda haksz olduklarndan pek o kadar emin deilim... Ucpal ky, sarayn bir mil kadar uzandayd. Seima, balkonlardan, kerpi evleri, hasr damlar ve kadnlarn, bir eit iine soan konmu peksimet olan ve genellikle asl yemek yerine geen chapalilcr hazrladklar i avlular grebiliyordu. Badalpur'da bulunduu bir haftadan beri, Emir'le yaptklar at gezintileri saylmayacak olursa, saraydan darya admn atmamt. Gerek hayattan; oyun 258 oynayan ocuklar arasnda i gren kadnlarn, bir bardak ayn etrafnda tartan erkeklerin, bakr gmleri tepelerinde salna salna emeye su almaa giden kzlarn, aldrmyormu gibi yapp onlar uzaktan izleyen delikanllarn yaadklar kydeki hayattan tecrit edilmiti. lk gnler, yeni bir yere gelinenin, kr hayatnn sevimliliinin, kimsenin ortaklk taslamad raniliin ve yabanc olduu iin kaprisleri anlayla karlanyormu gibi bir muamele grmenin

mutluluu ile gemiti. Ama artk gnler gemek bilmiyordu. Zehra da okumak iin, Lucknow'a dnmt. Selma bir eyler yapmak istiyordu. Ama nasl? Derdini at Rani Saidc, ie, leden sonralar nk sabahlan tarla veya ev ile urarlard kadnlar kabul etmekle' balamasn tlemiti. steyen herkes gelebilir diye haber gnder. Onlara yardma hazr olduunu syle... gld sylemedi deme sakn, kalabaln nne geemeyeceksin, nereye bakacan aracaksn! Ama haklsn. Bu senin ranilik grevin! Ben de eskiden yapardm ama artk ok yalandm... Mavi, berrak gzleri bir an iin lznlendi. O insanlar bizim ocuklarmz. Ilereyi bizden beklerler. Ben daha fazlasn yapmak isterdim ama, kocam racann zamannda bu szkonusu olamazd, belki fazla hevesli de deildim. Ama sen, gensin, dnyay tanyorsun, burada ok eyi deitirebilirsin. Ben de, Badalpur kadnlar ile ocuklarnn kendi hallerine terk edilmediklerini bilirsem, daha rahat lrm. Rani Saide'nin syledii gibi, Selma'nn giri katnda dzenlettii kabul odas dolup tayordu. Kyl kadnlar, pelerinde bir dizi ocuk, gnn her saatinde geliyorlard. Raninin ayak ucuna oturuyor ve onun tek kelimesini anlamad bitmez tkenmez hikyeler anlatyorlard. Bu yzden, Lucknow'un en iyi okulu olan srlerin okulunda ingilizceyi renmi olan Begm Nusret'in kznn yardmn istemiti. ay servisi iin iki hizmeti ayrlm ama bu itiraz ve huysuzluklara yol amt. Raninin hizmetini grmekle gururlanan hizmetiler, bu pis ve ilkel kyl kadnlara hizmet etmek istememiler, ama Selma diretmiti. Onu grmek iin bunca yoldan gelen bu kadnlara, st ve ekerle piirilen, uruba benzer aydan ikram etmek, konukseverliin temel artyd. Bazlar uzak yerlerden geliyordu. Onlar iin, bir byk odada, yerlere araflar serilmiti. Evlerine dnmeden nce, burada geceleyebilirlerdi. O kadar rahattlar ki, hi biri dnmek istemiyordu, zellikle oluk ocuu olmayan yal kadnlar. Onlar yerleiyordu. Rani anneleri ve koruyucu melekleri deil miydi? Selma, endieyle, sarayn her gn daha fazla dolduunu gryordu. Sonunda Emir bunlar farkedecek, kzacak ve hepsini kovacakt. Ne yapmal? Durumu Rani Saide'ye am, o da glmee balamt: Sevgili ocuum! Onlara kk bir hediye vermezsen, gitmezler ki... Kk kutular hazrlat, ilerine kebap ve burf2 koydur. Bir de 5 rupi ekle. ^Burfi: eker ve kaymakla yaplan kk rek. 259 Ama bunun veda armaan olduunu aka belirtmeyi ihmal etme. Ama gcenmezler mi? Gcenmek mi? Bu da nereden aklna geldi? Aksine, onur duyarlar. Eminim kutuyu komularna gstermek iin, sk sk muhafaza edeceklerdir. Kutular krmz kurdele ile balat. Krmz mutluluk rengidir...

Mutluluk... Btn gn sarayda dolanp duran bu kadnlarn, mutluluk hakknda en ufak bir fikirleri var myd? Acnacak sefaletlerini, tp hastalanan ve brahminlerin dualarna ramen lm deinde olan tek erkek evladn hikyesini, gebe kalmad iin ailesine geri gnderilen kzn yksn, isiz kocay, a ocuklar, 50 rupi borlu olunan tefecinin evi hacize kalkmasn pepee anlatp duruyorlard. Ranilerine mitle bakyorlard. ylesine iyi bir insana benziyordu ki, mutlaka yardm elini uzatacakt. Selma ilk gnler, dilekleri yerine getirmee alt. 20 rupi una, 30 rupi tesine ama sefalet alay giderek uzuyordu. Bu, bitmez tkenmez bir zavalllk, dipsiz bir kuyu idi ve devlet hazinesi bile, bununla ba edemezdi. Gsz! Karlat saysz sorunu zmlemekte gsz kaldn anlamt. Hepsine birden yardm edemeyeceini onlara nasl anlatmal? Ona inanmayacaklar, Raninin dier btn zenginler gibi olduunu, mienmekle hata ettiklerini sylecekler, ona zntl, kskn bakacaklard... fakirlerin her zamanki baklaryla... Biliyorum, dedi Emir, bir akam Selma aresizliinden bahsettiinde. Ama siz de, bizim gibi, alacaksnz... in en kt yan da bu. Aramzdaki en iyiler bile katayor. Baka ne yaplabilir ki? Karsna geip bakunzda bizi deliye evirecek durumlar grmemek iin; kap gitmek, intihar etmek, sabah akam imek mi? Hibir kafa yorma, rendiimiz, inandmz, bizi insan yapan eylerin hibiri btn bir halkn ektii bu acy, bu bitmez tkenmez can ekimenin gerekesini gsteremez. ngiltere'de okurken zmn sosyalizm olduunu sanyordum. Arkadalarm benimle alay ediyorlard. Bana "kzl raca" adn takmlard. Dndmde hi kimsenin ihtill istemediini grdm. Hele kyller hi... Yzyllardr sren klelik ve gszlk, onlar, ne yaparlarsa yapsnlar, hibir eyin deimeyeceine inandrm. Ama bu doru deil ki... Mahatma'nn peine takldklarna gre... Aslnda yanl yapyorlar. Gandi, iddete bavurmama doktriniyle, i evrelerinin sosyal bir ihtille kar bulduklar en iyi are. Onun iin de onu ve partisini paraca destekliyorlar. te bu yzden... bir de bu bamyalarn3 ceplerini doldurmalarn, lke ekonomisini denetimlerine almakla engelleyen ingilizleri kovmak iin... ama sakn hayale kaplmayn, ingilizler gittikten sonra halk; tek tesellisi, ayn renkten insanlar tarafndan smrlmek olarak, eskisi kadar sefil olacaktr. 3Banyas: Hintli byk tccarlar. 260 Ama imdi de ayn renkte insanlar tarafndan smrlyor. Byk toprak sahipleri, prensler... Emir, gzlerini nefretle kst: yle... ben, siz! O halde? Bu saray terk etmek, basit bir sari giymek, kyllere eitlik ve devrim dersleri vermek iin ne bekliyorsunuz? Delirdiinizi sanrlar ve sonunda sizi ldrrler!

Emin olun, sandnz kadar basit deil. Kiisel zveri hounuza gidebilir ama, ileri daha beter klmaktan baka bir ie yaramaz. Selma'nn yznde bir kuku grlr gibi oldu. Bana inanmyor musunuz? Emir omuzlarn silkti. Pek l, deneyin... grrsnz! Kendisini dzenli aralklarla grmee gelen kadnlar arasnda, ok gzel iki gen kz Selma'nn dikkatini ekmiti. By onalt yalarnda olmalyd. Alnnda, evli kadnlara srlen krmz tikka vard. Henz yeni yetmelie erimi olan dieri, ok sade beyaz bir sari giymi, hi bir tak, hintli kadnlarn, onlarsz kendilerini plak hissettikleri cam bilezikleri bile takmamt. Yanyana oturmular, saatlerdir raniyi seyrediyorlard. Selma meraklanmt... Sonunda, bir arzulan olup olmadn sordu: Hayr Huzur. Sadece sana bakmak istiyoruz. Houmuza gidiyor. O kadar gzelsin ki! Daha by, Parvali kendinden krk ya byk biriyle evli idi. Kocasnn kendisine iyi davrandn, tarlaya almaya yollamadn ve her yl, klar festivali Dival iin, ipek bir sari aldn anlatt. Daha kk olan, Sati, duldu. Onbir yanda bagz edilmi, alt ay sonra dul kalmt. Kocasnn ailesiyle oturuyor, mutfak dnda, ev ilerine bakyordu. Zavall kzcaz! Selma ona acyarak bakyordu. Hindistan'da uzun sreden beri yaamyor da olsa, hintlilerin dullara lyk grdkleri hayat bilecek durumdayd. Kocalarnn cesediyle birlikte yaklmalarn zorunlu klan ve ingilizler tarafndan 1829'da yasaklanmasna ramen sregelen sultee'dcn yakasn kurtarm bile olsa, mrnn geri kalan ksmn parya gibi geirmek zorundayd. Daha nceki hayatnda iledii ehevi gnahtan tr, kocasnn lmnden sorumlu tutulurdu. Artk lekeli biri olduu iin, mutfaa yaklamas, hele de yemee oturmas yasakt. Ancak artklarla yetinmek zorundayd. ocuklaryla megul olma haklan bile yoktu. Sita glmsedi: Allahtan ki ocuum yok. Kaynvaldem de kt bir insan deil. Beni kilit alnda tutmuyor. Dullara yapld gibi, bam da tra ettirmedi. Ama eksikliini hissettiim enliklere, katlamamam. Mzii, renkleri ok severdim, ama benim iin bunlar bitti artk. zerimde uursuzluk varm. Selma kzd: Sama! Gel yanma otur. 261 Sita tereddt etti. Dier kadnlara korkuyla bakt, buradan kamak istiyordu ama, raniye nasl kar gelebilirdi? Titreyerek yaklat Zavall ocuk, dedi, garara giymi bir kadn yksek sesle. Bizde dullara kt davranlmaz. Hatta yeniden evlenmeleri gerektii dnlr. Peygamberimiz rnek olmu, ilk kars Hazrcli Halice bir duldu. Topluluktan bir mrldanma ykseldi. Kimse yorum yapmak istemiyordu. Rani mslman deil miydi? Sita'nn gerisinde oturan Parvati doruldu:

Huzur, neden kye geliniyorsun? Orada seni grmek isteyen ok kadn var. Buraya gelmee cesaret edemiyorlar. Sonra dierleri... paryalar... muhtar seni rahatsz etmemeleri iin gelmelerini yasaklad. Paryalar m? Evet, "dokunulmaz" dedikleri, yanlarna yaklalamayanlar. Glgeleri bile kirli, denir. Tabii onlara yaklaamazsn ama hi deilse seni uzaktan grm olurlar, yle sevinirler ki! Ya u ocua, rallilerinin saraydan kmasnn yasak olduunu nasl sylemeli? Geleceim Parvati, sz! Gineyeceksiniz. Onlarn arasna karmakla bir haynnz m dokunacak sanyorsunuz? Onlan artmaktan baka bir ie yaramayacaksnz. Gideceim. Emir hrsndan bembeyaz kesilmiti ama bu kez Selma diretmee kararlyd. En fazla acnacak olanlar, onu bekliyordu; onlan d krklna uratabilir, umursamaz olduuna inanmalarna yol aabilir miydi? Nilfer ve Drrchvar hastaneleri, yetimhaneleri pek l ziyaret ediyorlar... Ama kyleri deil... Kyleri de. Resimlerini grdm. Yalan sylemi ama bir adm ilerlemiti. Nizam'n gelinlerine btn Hindistan hayrand. Yaptklarna kimsenin bir diyecei olamazd. Emir tereddt etti: yleyse Rani Saide'ye danalm. Yal kadnn dncelerine ok gvenirdi. Devleti onbe yl boyunca yneten o deil miydi? Kyllerin tepkisini en f o bilirdi, nk hintli hassasiyeti ile ingiliz terbiyesi arasnda skp kalm olan Emir iin bu tepkiler, daha hl birer bilinmezdi. Rani: Gidebilir! diye haber gndermiti. Devir deiti. Bana gelip anlattk-Janm gzlerimle grm olsaydun, daha az hata yapardm. Raca kalarn att. Bykannesinin ak fikirliliine, bu darya tek adm atmam kadnn kurallara sk skya bal olmayna her zaman hayret 262 etmiti. Ama o ne derse olacak demiti bir kez... Pek l dedi. Gideceksiniz ama, yannzda silhl iki muhafz bulunacak. VII Selma, annesine yazd mektupta, "bir hint kynn nasl olduunu tasavvur edemezsiniz" diyordu. "Sarayn balkonundan kerpi evler, hasr damlar pek irin grnyordu. Ama yaklatnzda... insann midesini azna getiren eki bir koku... insan dksnn kokusuyla karlarsnz. Dikkat etmezseniz, zerlerine basma tehlikesi vardr. Kyller, nereyi bulurlarsa, orada ihtiya gryorlar... genellikle de kye yakn yerleri tercih ediyorlar. Gizlenmee de gerek duymuyorlar, alt taraf dnyann en doal ii

deil mi? Tahtrevanla getiinizde, yol boyu melmi insanlara rastlyorsunuz. Yzlerinde derin bir skntnn izleri... Ama bu ii yapan kadn grmedim hi! Evlerinin penceresi yok, sadece herkesin bir arada yaad, i avluya alan kk bir kap var. Bu avlu, hem mutfak, hem yemek odas, hem konuk odas, yazn da yatak odas yerine geiyor. Evin kendisi de tek gzl, zengin saylanlarnla iki gzl. K geldi mi, kadn, erkek, ocuk, bu odada memek iin birbirine sokulup oturuyor. Yine de byk saylr bu odalar, nk hibir eyas yok. Sadece iki hamak ve bir de bayramlk giysilerin sakland bir sandk. Uzaktan, kadnlarn saatlerce melerek, bir eit amuru kartrp rek gibi bir eyler yaptklarn grmtm. Bunlar evin duvarlarna yaptrp gnete kurutuyorlard. Sonra da avluda, pek san'atkrane biimde stste diziyorlard. plak elleriyle, bunca zen gstererek yaptklar neymi biliyor musunuz? Tezek! Meer pek esasl bir yaktm, hem snmaa hem yemek piirmee yaryor. Gldnz grr gibiyim. Ama belki de, vcuttan kan eylerden tiksinmekle, esas glnecek olanlar bizleriz. Gazetelerde hindular ile mslmanlar arasndaki atmalar herhalde okuyorsunuzdur. Merak etmeyin. Buradaki kyler, toplumlararas hogrye rnek gsterilebilecek yerler. Ucpal'da halkn % 6O' hindu, % 4O' mslman ve pek l da geiniyorlar. Mahalleleri ve kuyular ayr. Kimi caminin, kimi tapnan etrafnda gelimi mahalleler. Birbirlerine gelip gidiyorlar ama asla yemee deil! Hindular, mslnanlara ve tabii bu ara ranileri olan bana da, pis, gzyle bakyorlar. Aslnda, eitli kastlara ayrldklar iin, her biri karsndakini pis addediyor. Bir tek brahmanlar bu horlanmaa dahil deil. nk onlar st snftan kutsal yaratklar saylyor ve kendilerine, okuma yazma bilmeseler de pandit bilgin dedirtiyorlar. En alt basamakta, herkesin horlad zavalllar var. nsan demee bin ahit ister. Bunlar "kast d" kimseler. Adlarndan da anlalaca gibi, topluluk iinde yerleri yok. Bunlara "parya" ya da "dokunulmazlar" deniyor. Onlarla temas etmek felketine her kim uramsa, arnmak zorunda. Bunlar kyn bittii yerde, sefil 264 kulbelerde yayorlar ve utan verici ilerde altrlyorlar: apteshane temizlemek ya da ayakkab onarmak gibi. Bunlarn tapnaa gidip dua etmee ya da bakalarnn kulland kuyulardan su ekmee haklan yok. Bunlarn kuyular kuruyacak olsa, ki geenlerde kurudu, kadnlarnn kilometrelerce teden su getirmeleri gerekiyor. Kye ilk kez gittiimde, onlar grmek iin srar etmekle tam bir ihtilal yarattm. Onlar mutlu etmek istiyordum ama sanrm korktular. Benden deil kurallara kar gelmemin acs kendilerinden karlr diye. Ama imdi altlar. Ne kadar minnettar olduklarn bir bilseniz. O kadar da hassas ve efendiler ki... bana bir bardak ay bile ikram etmee kalkmyorlar.

Bakalarnn evlerini kirletmemek iin, en son onlar ziyaret ediyorum. Sanrm bu, sorunu zmledi. Hindistan'a geldiimden bu yana, ilk kez gerekten mutluyum. Nihayet bir ie yaryorum ve seviliyorum." Selma artk haftada birka kere kye gidiyordu. l, giyecek ve ocuklar iin defter, kalem gtryordu. Muhafzlarnn, kye girerlerken kendisinden ayrlp, ihtiyarlarla ay imee gitmelerini ayarlamt. Serbest kalnca, kadnlarla saatlerce oturuyordu. Her ev onu kabul etine yarma girdiinden, kskanlk yaratmamak iin ok dikkatli davranyordu. Oysa aralarnda tercih ettikleri vard. Ona ilk kez kye gelmesini neren iki gen hindu ve zellikle, himayesine ald gen dul Sita, sonra dobra dobra konumaktan hi ekinmeyen, uyank ve enerjik bir mslman kadn olan Kaniz Fatma vard, riyar ama narin yzl bir kadnd ve onbir ocuk dourmutu. Ondrt yanda olan byk kz bir erkek ocuk anasyd. Sclna, kadnn yan sormaktan kendini alamad. Kaniz Fatma durdu, dnd. Byk sava baladnda babamn ingiliz ordusunda savamaa gittiini ve aladm hatrlyorum. yandaymm. 1914'te yanda! Sclma arm, ona bakyordu: her ikisi ayn yata, yirmiyedi yandaydlar... Bir gn, Kaniz Fatma ve on kadar kadn, Selma'y bir kenara ektiler. Ram Sahibe. yle ok ey biliyorsun ki... biz ise zavall cahil kylleriz. Bu "girizgh" Selma'y gldrd. Bu kadnlarn, basiretleri ve manklaryla pek ok aydn kadnn stesinden gelebileceklerini artk biliyordu. Ama bunu onlara syleseydi, kendileriyle alay ettiini sanrlard, nk, okuma yazma bilen herkese sonsuz bir hayranlklar vard. Kzlarmzn, bizimkinden daha iyi bir hayatlar olsun istiyoruz. Yalnz topra eelemek ve chapalcr piirmekle bu i olur mu? htiyar raca, erkek ocuklar iin bir okul yaptrmt. Sonunda ne oldu? Erkeklerimiz, yalnz imzalarn atmasn bilseler de, bizleri hor grr oldular. Rani Sahibe, kzlarmz iin bir okul istiyoruz. Selma'ya umut dolu nazarlarla bakyorlard. Onlara gre okul, tm 265 ktlklerin ilac, cennetin anahtaryd. Bu ie kocalarnz ne diyor? Onlara birey sylemedik, bizi dverlerdi. Seninle konutuumuzu hi bilmemeliler. Dier kadnlar onaylyor mu? Hemen hepsi. Yalnz, erkekler buna asla izin vermezler diyorlar. Ne var ki... ayet raca karar verirse, syleyecekleri birey olamaz. Selma onunla konumaya sz verdi. Kadnlar, heyecanla ellerine sarlp pmee baladlar. Onlara gre, dava kazanlmt. Ark ayrntlar konuuyorlard. Okul nerede kurulmalyd? Ka rencisi olacakt? retmenler nasl salanacakt? Selma da

onlara katld. Dndke, onlara en iyi yardm yolunun okul olduuna artk kendisi de inanmt. Selma bu yeni iin heyecanna ylesine kaplmt ki, akam Emir ile bir araya geldiinde, onun, endieli biimde anlatt, dnyay sarsan olaylara glkle ilgi gsterebildi. Hillcr'in baarlar ve dnyay tehdit edii, spanya isava, ingilizlerin Filistin'i yahudilerlerle araplar arasnda bltrmek isteyileri, sanki bir baka dnyada, hi ilikisi olmayan bir lemde cereyan ediyor gibiydi. Birey de anlatlyordu, zaten iinde bulunulmayan olaylar iin endie duyulmasn hibir zaman anlam deildi. Emir'e biraz da acyarak bakyordu. O ise, kadnlarn yuvalarndan baka bireye ilgi gstermeyen hayvancklar olduklarn dnyordu. Ama Selma'nn yuvas, artk Badalpur ve Hindistan'd. Onun iinde de, Emir Kongre'in ald son kararlarla ilgili endielerini sylediinde, ilgisizliinden syrlvcrdi. Mslman Birlii'ndekilcr ate pskryor, nk Kongre, salt kendi yelerinden oluacak yerel hkmetler kurma karar verdi. Oysa geen k, iki parti, ingilizlerin destekledikleri gerici eylemlere kar ortak hareket etmeyi kararlatrmt. Daha sonra da, birlik yelerinden seilmi olanlar, hkmete girecekti. zellikle Lucknow'da, yedi bakandan ikisi Mslman Birlii'nden olacakt. Oysa imdi, Kongre bakan Nehru, bunun imknsz, partisinin kurallarna aykr olduunu ve ayet hkmette mslman bulunacaksa, bunlarn Birlik'ten ayrlp Kongre'ye katlmalar gerektiini sylyor. Hatta, cmlesini tekrar etme yzszln de gsterdi. "Hindistan'da iki parti vardr. Kongre ve hkmet (ingilizler demek istiyordu) dierleri bunlarn peinden gelmelidir." Mslman aznln endie duymas umurunda deil. Hindular tarafndan ynetilecek bir Hindistan'da bu aznln durumu ne olur? Cinnah, bunun nceden saptanmasn istiyor. Nehru, bu neriye aldrmayarak, toplumlar arasnda sorun olmadn ve Mslman Birlii'nin, kurulmas sama olan bir Ortaa rgt olduunu sylyor. Ya Gandi ne diyor? Gandi bu ayrntlara karmyor. O, Gerek'i aryor. Her sabah, Bagavad-Gita'y, ncil'i, ve Kur'an' okuyor. Ona gre, btn insanlar karde. 266 Talimatna uyulacak ve manevi ycelie ulalacak olurursa, btn sorunlar zmlenilmi. Cinnal ve saylar gitgide oalan baz mslmanlar, Gandi'nin, dini siyasete alet eden bir sahtekr olduuna inanyorlar. Ben yle dnmyorum. Bana gre Gandi, olmayacak bir hayalin peinde koan bir deli. Ne var ki, bu tip hayaller ekici olur, halk zerindeki etkisi byktr. Gandi atei yakan kvlcm. Kongre'ye gelince, o titizlikle bu atein izleyecei yolu iziyor. Galiba, Gandi kendisini nasl kullandklarnn farknda deil. O akamst, kyn ihtiyar, aile reislerini toplad. Paryalar dnda, mslman ve hindu, hepsi biraraya geldiler. Bir takm

kayg verici eyler oluyordu ama kadnlar, tm abalarna karn, ne olup bittiini renemediler. Erkekler dnceli, kenevir uvallarnn zerlerine oturmulard. Hookah azdan aza dolayordu. Kimse bo lf etmeyecekti, konu ciddiydi ve topluluun gelecei iin ciddi sonulara yol aabilirdi, ihtiyarlardan biri iini ekti: Zaman deiti. Byle bireye tank olacama, lsem inanmazdm. Neye tank olacana baba? Daha karar vermedik ki... Bir bakas sz kart: Daha ilk banda iin ktye gideceini anlamtm. Bu kye geli ekli... imdiye kadar hibir rani byle bir ey yapmad. Haydi, saygn aileleri ziyaret etmekle kalsayd... bir de tuttu, paryalarla oturmaa kalkt! Bizleri utanca bodu. Dier kylerin alay konusu olduk. Adamlar balaryla onaylyorlard, dnceliydiler. Oysa kt biri deil... Bugne kadar hibir rani, karlarmz ve ocuklarmzla bylesine megul olmad. Kanlarmzla... evet, kafalarna mnasebetsizlikler sokarak! Zaten bir ingilizden ne hayr gelir ki? ngiliz deil ki, mslman. Belki... ama aslnda yine de ingiliz! Kyn muhtar kalkt: Aranzda en akl erenlerin benimle racaya gelmelerini neriyorum. Karar verilmeden nce acele etmeliyiz. Yoksa itaat etmekten baka aremiz kalmaz. Herkes onaylad. Muhtar akll adamd, en hassas sorunlara bir zm bulmay bilirdi. Tartma yaplmad, herkes "en akl banda olanlarn" kimler olduunu zaten biliyordu. Kyller huzur iinde evlerine dndler. Raca onlar kukusuz onaylayacakt, "ingrese" eitimine ramen, ne de olsa onlardand! Bana haber verebilirdiniz ! u dtm duruma bakn? Benimle tasan hakknda konumaa geliyorlar, neden sz edildiini anlamyorum bile! Emir kpryordu, kyller zerindeki nfuzu, hem de bir kadn yznden, sarslmt! Rani Saide'ye sz etmitim, size de anlatacaktm. 267 Raca, bykannesinin ne dediini sormad bile, yal kadnn Selma'nm etkisi altna girdiini biliyordu. Tabii kyllere, bunun imdilik bir dnceden ibaret olduunu, uygulanmasnn sz konusu olmayacan, ilerinin rahat etmesini syledim. Selma kpkrmz, ayaa kalkt: Ama niin? nk buras Bat deil. Burada kzlar okula gitmez. Ama bunu neren ben deilim ki... isteyen onlar. Raca hayretle kalarn kaldrd: Bu, Hindistan'n gerekten deitiine iaret. Siyaset adamlarmzn sylediklerine inanmamtm... ini ekti: Keke bu okula izin vercbilseydim. Raca olsam da buna yetkim yok. Gelenler ne denli saygl konutularsa da, szlerinin altnda

topyekn bir direni sezmek mmknd. Kadnlarn eitilmesiyle birlikte, bakaldrnn, ahlkszln, ailelerin dalmasnn, ocuklara baklmamasnn, geleneklerin sonunun geleceini, ksacas toplumun ifls edeceini sanyorlar. Bunun aksine onlan inandrmam mmkn deil! Bir ie yaramyor biliyorum ama, siz, hayr ileri yapmaa devam edin, size sylemitim: onlarn beklentilerine aykr davranlamaz. Zaten yeterince sorunum var, bir de bunlar bama karmayn... Emir, Kongre Hkmeti'nin, prenslerin ve byk toprak sahiplerinin, kiralarn demeyen kylleri uzaklatrmalarn yasaklayan bir yasa kardn anlatt. Bu, onlara artk hibir bask yapamayacaz demektir. dememe karan aldklar gnn ertesinde, hazine tamtakr kalr, nk ben iddete bavurmam. Byklarn dzeltiyordu : Ne garip! Herzaman toprak reformundan yana oldum, her zaman zenginliklerin utan verici biimde bllmesine kar oldum, ama bana bunu zorla yaptrmalarna dayanamyorum. stelik Kongre'nin byk balar olan sanayiciler ve iadamlar, zemindar\aidan ve kk eyalet hkmdarlanndan ok daha zengin iseler... bsbtn arma gidiyor. Sonraki haftalar, Badalpur kylerine garip ziyaretler yapld. Bu ziyaretlerin hepsi geceleri yaplyordu. ki kiilik gruplar halinde gelen adamlar, kyn muhtarn soruyorlard. stelik ismen! Kendilerinin, Kongre Partisi'nin, ingilizleri Hindistan'dan kovacak olan zgrlk partisinin, adamlar olduklarn sylyorlard. Deri antalarndan, zerlerinde kk kk iaretler olan ve etkileyici damgalar ve mhrler tayan kararm ktlar kartyorlard. Bunlann, halk iin karlan yeni yasalar olduklarn sylyorlard. Kyn btn erkeklerini topluyor, onlara adalet saatinin geldiini kendilerini utanmazcasna smren racaya kar ayaklanmalar ve vergi vermeyi reddetmeleri gerektiini 1 Zemindar: Byk toprak sahibi. 268 anlatyorlard. Korkmalar iin hibir neden yoktu. nk yeni yasa, kovmay ve hatta kovuturmay yasaklyordu. Raca onlara bask yapmaa kalkrsa, gl Kongre Partisi yardmlarna gelirdi. Kyller akn, dinliyorlard. Bir ksm ilgilenmi de olsa hl kukuluydu. Kentten gelmi ve evvelce hi grmedikleri adamlara nasl gvenebilirlerdi ki? Dierleri tamamiyle kartt. Tm bu hikyeler, balarna beldan baka bir ey getirmezdi. Onlarn racalar, Kongre Partisi'nden ok daha glyd, stelik eletirilecek bir yan da yoktu. Daima dil ve anlayl olmutu. Sizin racanz m dil? Adalet, topran size ait olmasn gerektirir, ite Kongre de bunu vaat ediyor. Efendiniz de bu yzden bizden nefret edip ingilizleri destekliyor. Hindistan'n bamszln istemiyor nk hereyini kaybedeceini ve

kaybedeceklerinin size geeceini biliyor. Baksanza, saraynda oturmak size bir ey ifade etmiyor mu? Byle bir varsaymn bykl karsnda kyller glmee balad. Ama iddialarn sonu gelmiyordu: Racanzn bamszlk hareketine kar oluunun kant, bir ingiliz ile evlenmi olmas! Byle olunca ingilizleri Hindistan'dan nasl kovabilir? Mrldanmalar... kimileri yksek sesle onaylyor. Adamlar devam ediyorlard: Vergi vermei kabul edenler, vatansever deillerdir. Dvaya ihanet etmektedirler. Yalnz kendi deil, ocuklarnn, torunlarnn gelecei ile oynamaktadrlar. Haydi! Erkeklii elden brakmayn. Kongre Partisi size yardm edecektir. Dediklerini harfiyen yerine getirmelisiniz nk yalnzca sizi ve sizin karlarnz dnyor. Kendilcrinkindcn sonra! Odann arka tarafndan ykselen ses, alaycyd, iki kelime ile adamlarn cakasn bozmutu. Konuan yabanc, ne diyeceini bilmez duruma dm, kyllerin yeni batan kukulu baklaryla kar karya kalmt. Sesini bir perde indirdi: Tabii sizin bileceiniz i! iyice dnn. Tekrar geleceim. Bu, haftalarca byle srd. Kyller dinliyor, aralarnda tartyor bazan da kavga ediyorlard. Baka kylere, ne dndklerini renmek iin, adam gnderiliyordu. Ama karar verilemiyordu. Neredeyse racaya gidip danlacakt. Her zaman en doru yolu o gstermemi miydi? Emir'in olup bitenlerden haberi vard. Her kyde, "gvenilir adamlar" dedii casuslar vard. Ama acaba onlar da hereyi anlatyorlar myd? Belki hoa gitmek iin tehlikeyi saklyor ya da nemsenmek iin abartyorlard. Emir, kadnlardan, karlar olmad iin, daha salkl bilgiler almakta olan Selma'ya danmay det edinmiti. Kadnlarn ou, kocalarnn tereddt etmelerine kzyorlard. Adn hi duymadklar Kongre Partisi'nden onlara neydi? Yzlerini grmedikleri, onun iin de glerini tarlamadklar ingilizler de yle... Buna karlk, gerek olan, gnlk hayatlarn etkileyen racann gc, raninin iyilii idi. Bu yzden, anneleri, bykanneleri ve nesiller boyu atalar gibi onlara sadk kalmak niyetindeydiler. Kafasz kocalar bunlar nasl unutabiliyor ve hi 269 tanmadklar adamlarn szlerine nasl kanabiliyorlard? Onlar doru yola sokmay bilirlerdi! Nihayet muson mevsim gelmiti. Gkyz, iki aydan beri insanlar ve hayvanlar perian eden ar havadan kurtuluyordu. Sanak halinde yaan yamur, hasr damlar deliyor, evlerin iini su basyordu. Kadnlar, sandklarn ve buday torbalarn, rasgele kurduklar iskelelere koyuyorlard ama, bu bile para etmiyordu! Tarlalar kapkara, sszd. Bazan iki hortum arasnda, gkyz, morlu pembeli koskoca bir kavisle aydnlanyor, ocuklar sevinten el rpyorlard. Gne, okayc, tatl yzyle tekrar ortaya kyordu. Tozlar ykanm yapraklar parlatyor, doaya rengini

kazandryordu. nsanlar berrak havay ve toprak kokusunu ilerine ekmek iin darya kyorlard. Dnya sanki ilk gnn yayordu. Bu aralardan yararlanan Sclma, kyleri dolap kuru battaniye ve giyecek datyor, her zamankinden daha byk bir minnetle karlanyordu. Atl arabayla gitmek sz konusu bile deildi, bu yzden de drt adamn tarken diz boyu amura battklar dand ilere biniyordu. Hindistan'a geldii alt aydan bu yana, insanlarn hayvan yerine konup tamacla koulmalarndan duyduu utan deimi deildi; ama herkes, hamallarn kendileri de, bunun dierleri gibi bir i olduunu dnyorlard. Emir, fazla hassaslnn, adamlar ekmek paralarndan yoksun brakacana dikkatini ekmiti. Sclma buna yaryarya inanm ama suunu glmsemeler ve bol bahiler datarak rtmee kalkmt. Musonlarla birlikte kylere srngenler ve koca koca fareler dadanmt. Kyller bunlar tala kovuyor ama bir ocuun srlmad ve hekimin2 hazrlad otlar ve ilalara ramen, bunlarn lmedii gn gemiyordu. Selma'nn dinlendii bir leden sonra, Kaniz Fatma, allak bullak olmu, ieriye girdi. Rani Sahibe, kyde iki kadn ld. Birka gnden beri, kara kara kusuyorlard. Allah korusun, ama sanrm hastalk bu. Hangi hastalk? Hastalk, iyileilncycn! Endielenen Selma ayaa kalkt. Emir'e hemen haber verilmeliydi. Hemen geldi, kadn sorguya ekti, ayrntl bilgi ald. Kadn konutuka yz karard. Kentten derhal bir doktor getirtmeli. Korkann bu... veba olmal. Veba? Selma donup kald. Veba... bunun bir eski zaman hastal olduunu sanyordu. Korkun salgn hikyeleri, yok olan kentler, sokaklarda srnen binlerce ceset. Hepsi, teker teker aklna geliyordu. Korku iinde Kaniz Fatma'ya bakt. Kamal, en hzl ekilde kamal! Dehete kapldn gren Emir, onu yattrmaa alt: Durum ciddi ama artk Ortaa'da deiliz. Veba, alt etmeyi rendiimiz bir fet. ila ve salk nlemleri gerekli. Lucknow'a dnmek ister ^Hekim: Otlarla tedavi eden yerli doktor. 270 misiniz ? Ya siz? nce evreyi dzene sokmam gerek. Kyllerimi byle ortalk yerde brakamam, nk o taktirde hibiri kurtulamaz. Kamak. Selma gzlerini kapal. Utanyordu. Ama korkusu daha ar basyordu. Sanrm... kalyorum. Byle demee kim zorlamt onu? Sylemek istediinin tam tersi! u krolas gururunun oynad bir oyun daha! Acaba Emir'in ses tonundaki kmseme mi yoksa Kaniz Fatma'nn bak m?

Selma, daha sonraki gnleri bir kbus gibi hatrlayacakt. Kentten gelen doktor, gen bir adamd. Daha yal, dolaysyla daha deneyimli olan meslektalar, bylesi tehlikeli bir salgnla mcadele etmek iin kye gelmezlerdi. Hayatlarn tehlikeye sokmann ne lemi vard? Ama Doktor Rza, kendine zg bir adamd. Haftada iki kez kentteki muayenehanesini kapatp, kk arabasna ila doldurarak, ky ky gezerdi. Raca ondan sz edildiini duymu, gelmesini rica etmiti. Selma'ya % 95 gvenli bir serum yaptktan sonra, dnyann en doal eyini sorarm gibi, kendisine yardm etmek isteyip istemediini sordu. Aksi halde, kyl kadnlara yaklaamam. Erkee muayene olmaktansa ou lmeyi tercih eder, bana refakat edecek kadn meslekta bulamadm. Selma arm olmalyd. Doktor glmsedi ve tatl bir sesle unlar syledi: Ne de olsa siz rallilerisiniz. Evlenirken hristiyanlarn dedikleri gibi "en iyi ve en kt gnlerinde..." Bu dnceyle vcudunun btn kan ekildii halde, Selma, evet dedi. Gnlerce, bir robot gibi, ellerinde eldiven, yz gaz beziyle rtl olarak doktorun peinden gitti. Evlere giriyorlard. Hastala; dayanksz olanlar, ocuklar, kadnlar ve yallar, yakalanmlard. Yzleri mosmor, kara bir su kusuyorlard. Koku dayanlr gibi deildi. Selma, korku iinde, nefes almamaa alyordu. Gen doktor, sknetle, nabz sayyor, boaz, bademcikleri, kasklar muayene ediyor, yaralan temizliyor, teri siliyor, cesaret veriyor, yattryordu. Kaniz Fatma'nn yan sra daha iki kadn, yardm nerisinde bulunmutu. Selma, onlarn leenleri tutularna, suyu stlarna, kanl irinleri ve dklar temizleyilerine bakyordu. Eli kolu tutulmutu. stanbul'da Haseki Hastenesi'ni, annesinin yarallar grmesi iin kendisini gtrd hastaneyi hatrlamt. Tiksintisini, korkusunu anmsyordu. Doktor Rza, hi de anlayl deildi: Yardmnza ihtiyacm var. Sarg bezlerini uzatr msnz? Bekliyor... Selma istemiyerek yataa yanayor, pamuu, gaz bezini uzatyor. 271 Yanmda durup, illar verir misiniz? Bylenmicesine, denileni yapyor. Gemek bilmeyen dakikalar sresince, o, zenle, ihtiyatla i gryor. Sonunda doruluyor ve ilk kez Selma'ya bakarken gzleri glyor. Teekkrler... Selma ban sallyor, bu iyiliin, bu anlayn etkisinde kalmcasna! Yo, asl teekkr etmesi gereken benim. Sonraki gnler, Selma yanndan ayrlmyor hi. Hibir zaman hastalara el srmesi isteinde bulunmuyor, sadece orada olmasn, onlarla konumasn, onlara glmsemesini istiyor.

Salgn, iki hafta iinde nlendi. kibin kylden sadece elli kii lmt. Bu bir mucizeydi! Bunun zerine Emir, artk Lucknow'a dnme zamannn geldiine karar verdi. Doktor Rza, daha birka gn kyde kalacakt, daha bir gven iin. Ayrl gn, Selma'y geirmee gelmiti. nanr msnz? Gittiime neredeyse zleceim. Ya ben? En iyi hemiremi kaybediyorum. akalama, glme... ama glmeler sahte! Birbirlerine olmayacak kadar yakn olmulard. Ama imdi, herkes kendi dnyasna dnyordu. Belki birbirlerini hi grmeyeceklerdi, bylesi daha iyiydi. Rani ile bir kasaba doktorunun birbirlerine syleyecekleri ne olabilirdi ? Araba saraydan karken, saanak halinde yamur yayordu. Perdelerin arkasndan Selma, kalbi skkn, frtnann altndaki, hareketsiz ince glgeye bakyordu. VIII Pek solgunsunuz ocuum! Rani Azize, keskin baklarn, Badalpur dn onu ziyarete gelen Selma'nm yznde gezdirdi. Umarm hastala yakalanmamsmzdr. Ya da gzlerini ince bedenine dikti belki zel bir nedeni vardr? Gen kadnn armas zerine, mitsiz, iini ekti: Gryorum ki deil! yazk... evlendi alt' ay olduu halde. Sylemeden edemiyeceim, biliyor musunuz? Usul usul dedikodu yapmaa balamlar... Ona ne? Selma fkeyle odasna dnd. Dadalpur'daki ksm zgrlnden sonra, Lucknow'daki sarayn basksna, grmcesinin fesatna hi mi hi dayanamyordu. Hele de u birbirlerinden sadece perdeyle ayrlan odalara daha az tahamml vard. Bu ie bir son vermeliydi. Kapnn nnde pinekleyen haremaasn ard: Bana hemen bir marangoz bul! Birka saat getikten sonra, haremaas dnmt. Marangoz sarayn dnda bekliyordu, zenanaya girmesi yasakt. Selma, kzgnl iinde, iin bu ynn unutmutu. Ona kim yardmc olabilirdi? Emir, danmanlaryla toplantdayd, geriye bir tek Rait Han kalyordu. Her an hizmete hazr, iyi kalpli Rait! Raninin, kap yaplana kadar hibir eyden phelenmemesi gerek. Selma aceleyle bir ka satr yazd: Bunu Rait Han'a gtr. Haremaas, yznde tek bir kl kprdamadan, eildi. Selma'nm iledii suun bykln haremasnn baklarndan anlamas kabil deil. Bir erkee mektup yazmak! stelik de bir rani olarak! Rahmetli racann zamannda byle bir rezalet asla olmazd. nk o tarihte, mahremiyeti korumak ve byle uygunsuzluklar nlemek iin, kadnlara yaz yazmay retmemek basireti gsterilirdi. Emir akam dndnde: Azizem, tam bir ihtill balattnz diye sze girdi. Bu sarayda hibir zaman kap olmamtr. Perdeler yeterli geliyordu. stelik hava akmn kolaylatrrlar. Ablam ok kzd ve herkese, sarayn bir ingiliz yapsna dntrlmesine izin vermeyeceini syledi.

Kapm olacak m, olmayacak m? Bu kadar nemsiyorsanz... ama bu ufak ayrnt yznden, herkesi kendinize dman ediyorsunuz. Ayrnt m? Bunun, bizim zel hayatmz olduunu anlamyor musunuz? 273 Emir duygulanm ama ikna olmamt: Belki yledir... ama biliyor musunuz? Burada zel hayat diye birey yoktur. Biz, bir byk aileyiz. Neyse... bakarz. Birka gn sonra Selma kapsna kavutu. Kendisini ziyarete gelen Begm Yasemin'den, bunu Rait Han'a borlu olduunu rendi. Racay, ileride daha byk olaylar karsnda gerilcmeklense, byle ufak tefek eyler zerinde durmamas iin ikna etmi. Selma, odasnda, yeniden kavutuu huzurunun tadn karyordu. Yine de, hizmetkrlarn, odaya girmeden nce kap almay renmeleri haftalar almt. ou kez, son derece iyi niyetle kapy alyorlard... ama ieri girdikten sonra! Rani Azize, bu kapy, kendisine hakaret saydndan, uzun sre Selma ile konumamt. Selma aslnda buna memnun olmutu. Gen kadn, Begm'e gidip gelmee yeniden balamt ama, onu fazlasyla otoriter bulduu iin Zehra ile kmay tercih ediyordu. Ne var ki Zehra da btn gn ders alyordu, birka hafta sonra bitirme snavna girecekti. Gen kz; btn ders programn saraydan izlemi, zel ders almt. Snavlara ise kolejde girecekti ama yine de khyalarnn eliinde skskya sarnd burkan ile birlikte! Raca, kzkardeinin iyi bir eitim grmesini istiyordu. Her nekadar tutucu evreler bunu iyi karlamyorlarsa da bu, daha gelimi soylu aileler iin byk itibar nedeniydi. Ne var ki; bu bilgi birikiminin birgn bir ie yarayaca kimsenin aklna getirmedii bireydi. Yararllk kavram bile, bayaln dik lsyd! Emir; racalar, navablar ve byk toprak sahiplerinin katlacaklar bir toplantnn hazrl ile meguld. Kyl haklaryla ilgili yasalar grlecekti. Ayrca, Yasama Meclisi'nin de yesi olduu iin, pek ok sorunla uramak zorundayd. Kongre hkmeti, zafer sarholuu ile, halkn byk ksm iin kabul edilemeyecek nlemler almt: her dinden ocuun okuduu okullarda, Kongre bayrann ekilmesini ve ulusal mar olarak Bands Mataram'm alnmasn mecburi klmt. Bande Mataran'm szleri, bir 18. yzyl Bengal romanndan alnmt ve mslman zemindarlar, hindular smren zorbalar olarak tanmlanmt. arknn kendisi de, Hint toprana, ana tanraya vgyd ki bu... slam anlayna gre putperestlikten baka birey deildi. Btn Hindistan'da ite bu yzden olaylar kyordu. Okullarda ve niversitelerde renciler atyordu, Madras'ta mslman parlemanterler meclis salonunu terk etmiti. Biz de ayn eyi mi yapsak? Emir milletvekillerinden bir kan armt. Tartma hararetliydi. Sertlik yanllarna, kongrecilerin bundan ok memnun olacaklar, bylelikle hibir muhalefetle karlamadan istedikleri yasalar karabilecekleri syleniyordu. Buna da

dierleri: "Nasl olsa ounluk onlarda! stediklerini zaten yapacaklardr. Dier partililer oluruma katlmay reddederlerse, ulusal bir parti olmak iddiasnda bulunan kongrecilerin bu iten vazgemeleri gerektiini anlatabilirlerse, moral bir bask yapm olurlar. Zaten yapabilecekleri yegne bask da budur" diye cevap veriyorlard. 274 Selma, yandaki odada oturmu, dinliyordu. Grnmeden dinlemesine imkn veren muarabiyeye1 krediyordu. Bu adamlarn arasnda bulunacak olsayd, bir kadnn dinlemesi gereken eylerden, yani havadan sudan sz ederlerdi. Begm'n purdah'n yararlarn verken ne demek istediini imdi daha iyi anlyordu. Harem'den hi kmayan, ama imparatorluk politikasn etkileyen hatta denetleyip yneten hasekilerin gcn oluturan da bu deil miydi? Beyrut'ta, rahibeler okulunda yetitii iin neredeyse bir avrupal olmutu ama, burada, Hindistan'daki bu geleneksel slam topluluunda, atalarndan kalma igdlerinin ortaya kmasna hayret ediyordu. Birden, seslerin ykselmesi zerine srad. armt nk en hararetli siyasi tartmalarda bile, Lucknow'lular, Bombay veya Delhi burjuvazisinin miskinlik diye niteledii bir sknetle hareket ederlerdi. Selma, iyice duyabilmek iin sarkt. Kulana bir takm blk prk szler geliyordu: "Daha hzla ama daha yumuaklkla... protesto ediyorum... ok daha dayankldr... harikulade bir pedigri... geen yl gzellik msabakasn kazanmt... bu iten hi anlamyorsunuz azizim, en dayanakllar, uzun tyl afganlarsa da en hzllar rus tazlardr! Rus tazlarnn Kongre politikasyla ne ilgisi vard? Selma biraz daha sarkt, yabanc sima grd. Cilanrabat Racas ile arkadalar olan iki navab. Cihanrabat Racas, eyaletin en zengin adamyd ve cins kpek merakls olmakla tannrd. Bir ka gn sonra Lucknow'da yaplacak 38. kpek yarmasn dzenleyenlerden biri de oydu. Siyasi sorunlarn bir anda unutuluvermesi iin, pedigri konularn amas yetmiti, kokerin rengi ya da labradorun baca ok daha nemliydi. Selma "bunlar delirmi" diye dnd. Osmanl topluluunun knden nceki durumu andryordu... ayn bilinsizlik, ayn hafifmereplik... hl duruma hakim olabilirler belki biz de olabilirdik ama olabilecekler mi? Siyas ekimelerin tesinde, Hindistan' sarsan glerin farkndalar m? Farkn-dalarsa, buna kar koymak iin yaam biimlerini deitirecekler mi? Deitirebilecekler mi?" Selma hrsndan alayabilirdi. Akam bulutuklarnda, Emir: Ne denirse densin, faydas yok diye cevap verdi. nk dinlemiyorlar. Arkadalarnn bilinsizlii karsnda Emir, tuhaf biimde, gerekiydi. Ama genti ve kendisinden bykleri elkileyemiyordu... Selma, isyan, ihtill kokulan alyordu: Hereyi kaybedecekler, hereyi biz nasl kaybetmisek...

1937 Austos'unun son gnlerinde, Kongre bakan Jawaharlal Nehru, partisinin hedefinin, byk mlkiyetleri ortadan kaldrarak, topraklan kyllere datmak olduunu aka iln etti. hafta sonra, bin delege Lal Baraderi'nin Kzl Saray'nda toplanmt. Muarabiye: Bir eit kafesli pencere. 275 Mihracelerin en bynden en kne kadar eyaletin tm derebeyleri bir araya gelmiti. Aslnda toprak asilzadelerini deil, btn eyaleti temsil ediyorlard. nk btn eyalet onlarnd. Selma, dier kadnlarla birlikte, balkonda oturmu izliyordu: "yangn kacak olsa, diye dnd, kyllerin hibir sorunu kalmaz. Bu salonda temsil edilen milyonlarca dnm toprak, onlara kalm olur. Tabii Kongre sznde durursa..." Hint-lngiliz Dernei bakan ve evsahibi sfat ile Cihanrabat Racas toplanty at. Beyaz tenli, iri yar bir adamd ve burnu enesine kadar iniyordu: Dostlarm, bu tarih binada, bugne kadar hi bu derece nemli bir sorunu zmlemek zorunda kalmamtk. Demokrasinin, eyaletlere verilen zerkliin, bize zarar verebileceini hi dnmemitik. Milyonlarca kylnn tabii lideriydik. imdi btn bunlar, kyllerin iyiliini istediklerini iddia edenlerin yalanc vaadleri yznden tartlr hale geldi. Tehlikeye kar birlemeli, kavgalarmz bir kenara brakmalyz. Kyllerin sadakatini yeniden kazanmak iin, onlar tatmin edecek reformlan yapmalyz. O srada, bir karalt doruldu. Bu, kara bir burkah giymi, kocas ld iin eyaletini tam yetkiyle temsil eden bir rani idi: Sosyalizm, komnizm ve ihtill kapmzda! Varlmz tehdit ediyorlar. Ayakta kalmann tek yolu, snf bilinci iinde rgtlenmektir. Herkes onaylad. Biri, bu buhranl gnlerde, lke savunmas iin, gen toprak sahiplerinden bir milis oluturulmasn nerdi. neri oybirlii ile kabul edildi. Yeni birliin sembol olacak bir bayrak nerisinde de bulunuldu. ki kzn ektii bir kan arabas, bayran armas olacakt. Herkes alklad; bir bayrak... evet, bize gerekli olan bu! Ama u ortal kartran, kelimelerle oynadmz, derhal somut nlemler almamz gerekliini syleyen gen divane de kim? Ne racas? Nasl? Ha! Badalpur mu, u kuzeydeki minik eyalet mi? Ne geveliyor? Hereyi kaybetmektense, imdiden kyllere toprak datalm m diyor? Tehlikeli bir deli bu adam! Bir komnist! Deil mi? Haaa... ngiltere'de okumu... orada sosyalizm, genler arasnda modaym... ama yine de byle kt dncelere saplanmasnn mazereti olamaz! O bir raca, snfna ihanet etmee hakk yok! Emir konumasn bitinnemiti, yuhalamalarla sz kesildi. Cesaretini yitirip yerine oturdu. Bu karklkta, bu maskaralkta, akln sesini duyurmaa alm ama korktuu bana gelmiti. Yazk! Ama bunu denemesi gerekiyordu.

Yukarda, balkonda bulunan Selma, kendini mthi bir bask altnda hissetti. Birdenbire, Emir'in kendi cinsleri arasnda bir yabanc durumuna dtn anlad. tenlii, cesareti, Eton ve Cambridge'deki soylu arkadalaryla tarttklar daha ada ve daha sosyal dnceleri uygulamak arzusu, iinden kt ve ne de olsa bir parasn oluturduu topluluk tarafndan dlanmasna neden oluyordu. Akam yorgun argn dndnde, Selma usulca, vazgememesini syledi. Hakl olan Emir idi ve Selma onun yannda yer almaa hazrd. Alayc baklarla karlat: 276 Demek... sadece ikimiz dnyay deitireceiz! Azizem, ayet hakl olan tek kalmsa, bu haksz olduu anlamna gelir. Toplum hayatnn ac gereidir bu. Onlar ikna etmee altm; baarsz oldum. Bana da, hepimize de yazk! Ne var ki, sizden istemediim yegne ey Selma'ya mitsizce bakt acmanzdr. Bu szler zerine odadan kt. Onunla niin bu kadar beceriksizim? Mutsuz bir ocua benziyor. An hassas, ama ayn zamanda kat ve krlgan. Benden saknrm gibi, bir saniye bile kendini braklyor. Rali ahine ertesi gn, sinemaya gitmek zere Selma'ya urad. Bu, Lucknow'un ender elencelerinden biriydi. ngiliz ve amerikan filmleri, birka aylk gecikmeyle Action Hazrctganj Sinemas'na geliyordu. Greta Garbo ve Marlene Dietrich, hretlerinin doruundaydlar. Tyrone Power ve Clark Gable btn kadnlarn sevgilisiydi... Selma arasra, Hollywood'dan ald neriyi hatrlyordu. Piman myd? Soruyu kendi kendine sormaktan kanyordu. Zehra'ya, almasna biraz ara vermesi iin, birlikte gitmeyi nermiti. Gen kz sevincinden yerinde duramyordu, ilk kez sinemaya gidecekti. Her , onlar sinemann kadnlara mahsus arka kapsna gtrecek olan arabaya bindiler. Sinemada, kk bir merdivenden birinci balkona kacaklar, orada da her yan kaln perdelerle rtl bir locaya yerleeceklerdi. Film balayp, salon kararnca perdeyi kaldracaklard. "Kralie Kristin" gsteriliyordu. Zehra heyecan iindeydi. Greta Garbo'ya baylmt. Onu, Selma kadar gzel bulmutu. Saraya dndklerinde, onlar tam bir dram bekliyordu. Rani Azize, Zehra'nn Selma ile birlikte sinemaya gittiini renmi ve soluu Emir'de alarak karsnn gen kz balan kardn sylemiti. Selma itiraz elli: Ama biz bir locadaydk ve onu hibir erkek grmedi. Rani tslad: Ama o, erkek grd! Erkek mi grd? Nerede? Rani bu kadar dncesizlik karsnda, sabr tkenmi banyordu: Nasl nerede? Beyaz perdede tabii ki! ki kadn arasnda skp ve sklp kalm olan Emir, susuyordu. Ablas haftalardan beri, Selma'y bu kadar zgr brakmamas gerektiini, kendisiyle alay etmee baladklarn ve karsna ancak bir ingiliz kadar sz geirebildiini syleyip duruyordu.

Heryerde yz ak dolayor. Ailemizde bylesi, bugne kadar grlmedi. O bir yabanc, doru, ama geleneklerimize uymas gerekir. Kardeim, harekete gein, hepimizin erefi sz konusu! Emir, pek de istemeyerek, Selma'ya burkah giymenin zorunlu olduunu syledii vakit, bir safkan tay gibi yle bir ahlanmt ki... 277 Sz konusu bile deil! Purdah kabul ettim, kapal arabayla kmay kabul ettim, beni skntdan patlayacak noktaya getiren salt kadnlarn bulunduu toplantlardan bakalarna gitmemeyi kabul etlim, ama benden bu pis kafese gitmemi isterseniz, ok ak syleyeyim, bunu kabul edemem. Bu kadar sert tepki karsnda sersemleyen Emir, Rait Han'a dant: Pee takp takmamasna o kadar aldrdm yok... alt taraf iyi ailelerde kadnlar artk yzlerini rtmyor. nk bu, ada bir eitimin gstergesi ayn zamanda. Ama Lucknow'da insanlar bilgisiz ve tutucu... Asaletmeap, sanrm Rani Azize bo yere kayglanyor. Burada herkes, einizin ne denli hametli bir aileye mensup olduunu biliyor. Haydarabat Nizam'nn gelinleri olan kuzinleri, her yerde aka grnyorlar ve kimsenin aklna, onlar eletirmek gelmiyor. ayet einiz raniyi, burkah giymee zorlarsanz, korkarm... Sustu. Raca korkun bir bak frlatmt. Her ikisi de ne olacan biliyorlard. ayet Emir, eine kar ok sert davranacak olursa, onun gideceini biliyordu. En azndan kendisini alakoyacak bir ocuk olmadka... kars tarafndan terk edilmek, kabul edemeyecei bir utan olacakt. Rani Azize'nin uyarlarna ramen, vazgeti. Zaten baka tasalar vard. Kongre Partisi tarafndan ynetilen eyaletlerde durum ay iinde kllemiti. zellikle Birleik Eyaletler'de mslmanlarn nfusun %14'n oluturduklar ve Hindistan'daki slam'n ba ve yrei saylan yerlerde... Asl sorun, okullarda ve resmi dairelerde, yzyllardan beri kullanlan urducann2 yansra, hindu yazsnn da zorunlu tutulmasyd. Baz resm dairelerde mslmanlarn ie alnmalar durdurulmutu zellikle emniyet tekilatnda pek ou da ilen karlmt. Yeni hkmet, hindu-mslman oranna zen gsterdiini ileriye sryor, mslmanlarn yzyllardr kazanm olduklar ncelikler ve gelenekler hi hesaba katlmyordu. Ancak ortal asl kartran, zellikle kylerde, ar sac hindularn, mslmanlar din deitirmeye zorlamalaryd. Bunlara gre, seksen milyon mslman, aslnda hindu idi ve dinleri evvelce zorla deitirilmiti; imdi artk asllarna dnmelerinin zaman gelmiti. Mahasabah'n da aklad gibi: "Bugnk mslmanlar ii, sadece bir ayrntdr. Hindistan'n gelecei, hindu kurumlarna dayal bir ulusal Hint devletinin kurulmasdr." Btn bunlar, laik olduunu syleyen Kongre'nin grleriyle badamyordu. Ancak bunlar knamamas ve Gandi'nin hindu deerlere dn konusundaki tulumu ve fanatik liderleri

"vatansever" olarak nitelemesi, mslmanlarn endielerinin artmas iin yeterliydi. Son olaylar mslmanlarn gereinden ok bekledikleri eyi kantlamt; artk rgtlenmelerinin zamanyd. ^Konuulan urduca, hinducaya yakndr ama arap harfleriyle yazlr. Oysa yazl hinduca Sanskrit harfleriyle yazlmaktadr. 278 13 Ekim 1937 Cuma gn, sakin Lucknow kenti, byk heyecan iindeydi. Muhammed Ali Cinnah, Mslman Birlii'nin olaanst toplantsnn aln yapacakt. Bebin delege oktan gelmiti. En nlleri, prenslerin saraylarna konuk edilmiler, dierleri Kayzerba'n bahelerinde kurulan rengrenk adrlara yerletirilmilerdi. Hereyi dzenlemi ve paraca desteklemi olan, Maldabad Raca'syd. Selma ona birka kez rastlamt; ayn grleri paylamamakla birlikte, Emir'in iyi arkadayd. Raca dindar bir adam, bir idealistti. Muazzam saraynn tek bir odasnda, bir ileke gibi yayordu... da gibi ylm kitaplarnn arasnda: Kur'an, ncil, Hindistan'n kutsal kitaplar, bunun yan sra Dickens'in eserleri. Bu kitaplarnn, 19. yzyl ngiltere'sinin sefaletini anlatrken kendisini alattn itiraf etmiti. Sonra, kendisine ok yakn bulduu Tolstoy'un kitaplar. O da, tpk kendisi gibi, mensup olduu derebeyi snfna isyan bayran amam myd? Raca, karsnn piirdii arpa ekmei ile beslenirdi, tpk Peygamber gibi. Eyaletine gittii zaman da, kyllere topra srmede yardm ederdi. Hatta sadece koyun yetitirmek istemiti. deali, ky hayatna dnmekti. Ne var ki babas, Maldabad Mihracesi ld vakit, vasilerinden biri olan Cinnah, buna kar kmt: "Benimle alacaksn, grevin, mslmanlarn kalknmalar iin mcadele etmektir." Hayatn kyde geirmei tasarlayan gen adam, bylece birliin temel direklerinden biri oluvermiti. te bu cuma gn, Cinnah' istasyonda karlamaa gitti. Lider daha grnr grnmez cokulu bir kalabalk, eref ktasn yarp geldi. "Cinnah Zindabad! Muslim Lig Zindabad! ok yaa Cinnah! Yok yaa slam Birlii!" sesleri arasnda bindikleri araba, konferansn yapld Lal Ba alannda kurulmu olan Pandal'v? nne kadar, deta havada tand. Pandal tka basa doluydu. Delegeler, Hindistan'n her yanndan koup gelmiti. Bengal ve Pencap babakanlar zellikle dikkati ekiyorlard. Mslmanlarn ounlukta olduklar bu eyaletlerden, birlii desteklemek niyet ve kararll ile geldikleri syleniyordu. Muarabiyelerin ardnda gizlenmi tribnlerde, ekbir hanmlar, iki ylda mslman dvasnn lideri haline gelmi bu Bombay'l avukat grebilmek iin, birbirlerini iteleyip duruyorlard. Uzun Lovlu, ince, beyaz sal, kartal bakl bir adam olan Muhammad Ali Cinnah, byleyiciydi. Dimdik, krsye ilerlemi ve hibir el kol hareketi yapmadan, ayakta, otoriter ve gr sesiyle konumaa balamt. Dinleyiciler bylenmiti. Hibir girie gerek duymadan, dorudan sadede gelmiti:

Kardelerim, Kongre Partisi, salt hindu siyaseti gtmekle mslmanlarn kendisinden soumasna yol at. Seimde verdii sz tutmad, topluluumuzun varln tanmay reddetti, bizimle ibirlii yapmak istemedi. Parti yneticileri, aznlklar korumuyor, eylemleriyle toplumlararas atmalara ortam hazrlyor ve bylece emperyalistlerin ekmeine ya sryorlar. Mslmanlarn kendileri iin gveni ve selmeti, ingilizler veya Kongre ile ibirliinde aramamalar gerekir. Kongre Partisi'ne katlanlar haindir. ^Pandal: Konferanslar ve dnler iin kumlan rengrenk muazzam adr. 279 Birka aydan beri iten ie oluan kopma, artk aa kmt. Dardaki kalabalktan, elikili sesler duyuluyordu: Jay Hint! Yaasn Hindistan! Taksim Hint! Blnsn Hindistan! Selma, birka yl sonra parola haline gelecek bu szleri ilk kez duyuyordu. Feylesof air Muhammed kbal'in, Hindistan mslmanlarnn zerk bir coraf blgede toplanmalar konusundaki dncesi henz yaygn deildi. Cinnah bile bunun ciddi bir ey olmadn, sadece Kongre'nin kat tutumuna kar bir bask arac oluturacan dnyordu. Krsye, Hindistan mslmanlarnn te birinin yaad Bengal Eyaleti'nin babakan Fazl Hak kmt. Yz yze bulunduklar byk tehlike karsnda, partilerini Mslman Birlii iinde eritmee karar verdiklerini aklad. Dinleyiciler deta ldrmt. Birlik bayrann, yeil zemin zerinde beyaz bir hill ve konferans iin bestelenen marn, btn mslmanlarn ortak haykr olarak, parti mar olmasna karar verildi. Sonuta, uzun zamandan beri beklenen karar geldi: Birliin hedefi, artk sorumlu bir hkmet kurmak deil, bamszl elde etmekti. Bu nedenle, Cinnah partinin yeniden rgtlenmesini, daha demokratik bir temele oturtulmasn istiyordu. Eskiden, partiye sadece sekin kentliler ye olabildikleri halde, bundan byle her kyde, birliin bir ubesi alacak ve isteyen herkes iki anna4 dedii takdirde ye yazlabilecekti. Mahdabat Racas yeni halk hareketinden sorumlu olacakt. Kadnlarn da oynayacaklar nemli roller vard: Yal Nampur Ranisi'nin bakanlnda bir kadnlar kolu kurulacakt. ki gn sonra, konferans kapandnda, tarih bir olay yaandnn farkndayd herkes: Mslman Birlii artk Hindistan'daki btn mslmanlarn zlemlerine cevap verecek bir kitle partisine dnmt. Yeni program halk etkilemiti. ay iinde doksan ube alm, yzbinden fazla ye kaydedilmiti. Yine de Nehru, Mslman Birlii'nin gerici karlar savunduunu ve duygusal bir kimlii olduunu ileri srecekti. Konferansn yaratt byk heyecan dinince, Lucknow'da hayat eskisi gibi sakin, sessiz srmee balamt. Yine de kentlerde ve kylerde olaylar olmuyor deildi. Bunlardan en ciddisi, Ballia'da hayvan satclar fuarna katlan krk kadar mslman celebin, hindular tarafndan ldrlmesiydi.

Birleik Eyaletler'in bakentinde, bu "hunharca eylem" ortak bir tepkiye neden olmutu. Gazeteler byk balklarla ama bu yl pek parlak geecei anlalan, btn soylularn heyacanla bekledii, polo mevsiminin almasyla abucak unutulacak olan bu olaydan sz ediyorlard. Hkmet, bundan yararlanarak kyl borlarnn affedilmesini kararlatrd. Baz toprak sahipleri hemen tepki gsterilmesini istemiti ama, kimse onlara kulak asmamt. Alt taraf bylesi soylu bir sporla megul iken, para ileri gibi adi eylerle uramann hi lemi yoktu. Sinemada yzyl nceki olaylar anlatan Bengal Svarileri, halka gzyalar dktryordu ve dergilerin ortaya att en nemli sorun, yeni film yldz Shirley Temple'n gerekten kk bir kz m yoksa krkbelik bir cce mi olduu sorusuydu. 4 Anna: Rupinin onalda biri. IX Ekselanslarnn ve Lady'lerinin bahettikleri byk onur... Cihanrabat Saray'nn yemek odas ehrayin gibi prl prld. Diba sarkl hizmetkrlarn tadklar mealelerin alevleri, muazzam gm amdanlardan dklen mum klaryla yaryor, zmrtler, elmaslar l l gz krpyordu. Ud'un btn kalburst kiileri oradayd. Racalar ve navablar, kkl bykl eyalet hkmdarlar... hepsi ingiliz valisi Sir Harry Waig ile eini ereflendirmek iin gelmilerdi. Son derece dik, eneleri yukarda, marur duruyorlard ama yzlerce yl iktidar srmenin kibirli izleri ve can skntlar yzlerinden okunuyordu. Ama artk iktidarlar da yok olmutu. Bu krali kaplanlarn dilerini skmlerdi. Geriye, can sknts ve bitmez tkenmez bir kibir kalyordu. Kald ki ailemiz Tac'a her zaman sadakatla hizmet etmi!.. Cihanrabat Racas iltifatlar yadrdktan, sadakat yeminlerinde bulunduktan sonra, anl atalarndan sz etmee balamt. Sir Harry, esnememek iin kendisini zor tutuyordu. "Sz nereye getirmek istiyor? Hibir eyi dorudan istiyemezler, adam atlatrlar!" Kabul resmine baklacak olursa kendisini fillerin srtnda karlamaya gelen elli kadar prens, drt bando, mzrakl svariler raca besbelli ki nemli bir ey istiyecekti." t ki yerine getirebileyim. En sadk mttefiklerimizi kaybetmek niyetinde deilim." Lady Violet, einin sabrszlandn hissediyordu. "Harry hi de eleniyor grnmyor. Oysa ben bu daveti pek ho buluyorum. Btn bu erkek kalabalnn arasnda yegne kadn olmaktan, gzlerini zerimde hissetmekten ok holanyorum. Harry, omuzlar ak elbise giymemem gerektiini sylyor ama, hindiler karlarn gizliyor diye, ben de Kralie Viktorya gibi ne bulursam, onunla rtnecek deilim ya! Gzel bir dekoltem var ve bunu farketmelerinden holanyorum! Ehliletirilmi canavarlar arasnda bir ceylan! Ama onlar ehliletirebildc mi yoksa sadece birer tasma m taktk?" ... ite bu nedenle de yksek anlaynza snarak, saraymz zel olarak Lucknow-Delhi karayolunu balayacak olan

sadece birka millik yolun yapm iin gerekli izini ve kolayl talep ediyoruz. Bu, kyllerimiz iin paha biilmez bir kolaylk salayacaktr. Sir Harry'nin yznde kl oynamad. "Kyllermi! ok aldrrlar da kyllere! Kanlar ile, toprak yollar yeter de artar bile! Gel itiraf et, iyi yolu gzel arabalarn iin istiyorsun, bir dzine Rolls-Royce'un, Lincoln'un, Bentley'in iin... tozlanmasnlar diye. Bunu biliyorum ve sen de bunu bildiimi biliyorsun. Ama asl sorun bu deil... yolu yaptrmayacak olursam, hergele gidip Kongre Partisi'ne yanaacak!" 281 Lady Violet "canavarlar" szyordu: u gen Badalpur Racas'nn ne gzel gzleri var, yazk ki bizi kmsemee yeltenen o kk budalayla evli. Yabaniymiiz gibi! Dnya gerekten tersine dnm. Yabaniler derken aklma geldi, yemekten sonra o zavall kadnlar ziyaret etsem iyi olacak. Purdahlarnn gerisinde, skntdan patlyorlardr. Hatrn saydm grmekle rani onur duyacaktr." Cihanrabat Racas'na doru eildi. Racann kalar atld ve bunu dzeltmek istercesine yznde geni bir glmseme belirdi: Hi olmaz olur mu? Ne ince bir dn! Derhal raniye haber gnderteceim. Cafcafl dibalar arasnda simsiyah giysisiyle pek k olan Sir Harry ayaa kalkt. ampanya kadehini havaya kaldrd, Hindistan'daki btn o ingiliz memurlarna zg kibirli baklarla etrafna bakt. Altnn gerek olup olmadn anlamaktan aciz baldr plaklara, altna damgasn vuranlarn stnl ile seslendi: Asaletmeap, sayn prensler... byk bir kvanla... benim iin ne byk bir onur... imparatorluk... majesteleri... grevimiz... sadakatiniz... Lady Violet dikkatsiz dinliyordu. "Harry biraz abartyor. Hep ayn nutuk... ya fark edecek olurlarsa? Bu renkli insanlar ylesine alngan ki... her nekadar Cihanrabat Racas son derece uygarsa da... fizii olmasa, ingiliz sanlacak., yani neredeyse! Eton ve Oxford'da yetimi bu kk sekinler grubunda bile ayrdedilen bireyler oluyor... ya fazlasyla ingiliz bir aksan, ya fazlasyla kriket dknl... zellikle bizlerle olan ilikilerinde, ya fazlasyla bendelik ya fazlasyla azamet. alacak ey hibir zaman doal olamadlar." Ba haremaas racann kulana bir eyler fsldad? Raca sinirli sinirli baz el kol hareketleri yapt. Valinin konumas son bulunca da ayaa kalkt; bu yemek faslnn bittiine iaretti. Beyler sigara iilen odaya getiler, hanmlar... Leydileri bir saniye msaade ederler mi? Rani, kendisini ziyaret etmenizden o kadar honut oldu ki,> sizi gerei gibi karlayabilmek iin birka dakika izin istedi... Sarayn br ucunda, kubbeli salonda, Cihanrabat Ranisi bir divana uzanm, arkadalanyla gevezelik ediyordu. Racann yemek davetindeki resmiyete karlk, burada herey son derece sadeydi. Burada geerli olan protokol, btn davetliler soylu olduklar iin, protokol yokluu idi. Bu soylular arasnda yzyldan bu yana

yaplan evlilikler, btn lkeyi bir rmcek a gibi saran karmak ve youn ilikiler ebekesi yaratmt. Baz ailelerin dierlerinden daha zengin ve daha nl olduklar bilinirdi ama bunu belli etmek aypt. Sadece, prens aileleriyle boy lmee kalkan esnaf takm, baniyalar, byle bir grgszlk yaparlard ve bir de tabii... ingilizler! Haremaalanndan biri, racann gelmekte olduunu haber verdi. rkm civcivler gibi, kadnlar drt bir yana katlar. Sadece rani ve iki kz kald. Prens, ter iinde ve tella geldi: Rani Sahibe... kulaklarma inanamadm. Rahatszmsnz ve Lady Violet'i kabul etmeyecekmisiniz. 282 Salm son derece yerinde Raca Sahip... ama o leydiyi grmek bile kelimelerin zerinde tiksinerek durdu insan hasta eder. Raca karsnn kaprislerine alkt. Son derece gzel bir kadnd ve kocasyla arasndaki ya farkndan tr, marak bir ocuk gibi davranabili-yordu. steklerini ou kez kabul ettiriyordu. Ama bu gece, ly karmt. Valinin karsna hakaret edemezsiniz. Bunu asla affetmez. Affetmek mi? Deyim, raniyi kzdrmak iin yeterliydi. Aylardan beri, hrsndan atlayacak gibiydi. Ama bu son damla barda tarmt. Onlarn affna neden ihtiyacmz olsun? ktidar elimizden alan, eyaletlerimizi vesayet altna sokan, her yl bizi vergi haracna balayan haydutlara! ki ien, domuz eti yiyen, kadnlanmz batan karan ve stne bizi hor gren sefiller! "Sizi, siz Cihanrabat Racas'n, btn Ud soylular arasnda en iyi dostlar olmakla vnen sizi hor gren..." dememek iin kendisini zor tutmutu. u ingilizlerden nasl da nefret ediyordu! lkesini igal ettikleri iin deil de bamszlk hareketleri ona boa harcanan abalar gibi geliyordu nk Hindistan hi bir zaman bamsz olmamt ve Byk Moul'n ynetimi ingilizlerinkinden yumuak deildi kocasn deitirdikleri iin onlardan nefret ediyordu. Atalaryla vnen, uyruklarnn ve arkadalarnn sayg gsterdii efendisi, bu kendisi beenmi beyazlar karsnda saygl ve yumuak bal bir ocuktan farkszd. Neden? Bunu bir trl anlamyordu. Mslman ya da hindu prenslerinin eleri olan ve "efendilerinin" yabancya dalkavukluk ettiklerini, hayretle ve acyla gzlemleyen arkadalarnn herbiri de yle... Sz konusu olan, elerine gvenmemek deil! Byle bir eye haklar yok zaten! H kukusuz btn bunlar ingilizlerin kabahati! Lady Violet'i kabul etmeyeceim. Rani Sahibe... ltfen mantkl olunuz. Yol... Raninin bir an iin kafasnda imek akt: Ah! Raca Sahip... daha nce neden sylemediniz? Btn bunlar onu kandrmak iinse, erefi kurtardk demektir. Karsnn ahlk anlay karsnda biraz akna dnen raca, istediini elde ettii iin, sylediklerine kar kmad. Valiyi kandrmaa hi niyeti olmadn, ilikilerinin karlkl kara ama ayn zamanda krhkh dostlua ve karlkl olduuna inand

saygya dayandn syleyecek olsa, rani belki de karanndan vazgeerdi. Lady Violet, raninin dairesine girdiinde, etrafnda sadece yal kadnlar grnce ard. Bu garip durumu, bir sayg gsterisi olarak yorumlad. Onu karlamak iin ihtiyarlar setiklerine gre, kendisine besbelli ki sayg gstermek istiyorlard. Raninin, genlerin gitmesini emrettiini nereden bilebilirdi? Bu yaryanya plak, ahlk yoksunu kadnn glgesinin bile zerlerine dmesi uursuzluk getirirdi... 283 Tek istisna, Badalpur Ranisi'ydi. Alt taraf "dnyay grm" bir insand ve bir tercman gerekliydi. Selma artk urducay iyice konuuyordu ve byle bir elenceyi dnyada karmak istemezdi. Rani tslad: Hizmetkrnz fakirhanesinde grmee gelmek ne byk bir eref leydileri! Sizi karlamak iin aya kalkmama mani olan zavall bacamn kusuruna bakmayn... Raniden baka, dierlerinin de ayaa kalkmadklarn gren Lady Violet, "hepsinin de baca m aryor?" diye dnmekten kendini alamad. Rani, zntl biimde glmsedi. Lady, byklk gstermek iin, eilip onu pt. Raninin kendisini geriye ektiini hisseder gibi oldu, dudaklar ancak bartsne deebildi. "u zavall kadnlar, ne de utanga... biz ingilizlerin kendilerine dostluk gstermemize o kadar alk deiller ki... Ben herzaman kendimi onlarla bir tuttuumu gstermee altm. Harry abarttm dnyor, kendimi saydrmalymm, ama onlara o kadar acyorum ki... D dnya ile hi temaslar olmayan, erkekler dnyasnn kleleri bunlar!" Konuma, hintkiraz dondurmas zerine srdrlyordu, sonra sra havalara geldi, saraydaki giysilerin gzelliinden, ocuklarn salndan bahsedildi. Lady Violet kafasn yorup duruyordu: Bu eitimsiz kadnlarla hangi konuda konuabilirdi acaba? Rani: airlerinizi ok seviyorum, dedi. zellikle Lord Byron'u. Lady Violet hayretle: Nasl? diye sordu. ngilizce biliyor musunuz? Okuyorum. Konumuyorum. Acaba bana aklayabilir miydiniz... Milton Kaybolmu Cennet adl iirinde ne demek istiyor ? Milton'u hi okumadn itiraf etmektense kyma makinesinden gemeyi tercih eden Lady Violet kekeledi: Oh! Hayat ile Lm hakknda pek ak olmayan bireyler ite! stelik modas oktan geti. yle mi? Rani arm gibi bakt, valinin kars baklarnda ince bir alay sezinler gibi oldu. "Bu kk rani, ukalnn biri. Onu yerine oturtaym da grsn." Racanz ok etkileyici bir adam. Birlikte saatlerce tarttmz oluyor. Kald ki, kocam edebiyata hi merakl olmad iin, golf oynamaa gidip, bizi yalnz brakyor. Biliyorum. Raca, benden ok sizin yannzda... hatta kskanyorum diyebilirim. Hep gzelliinden sz ediyor...

Lady Violet tevazu gstererek: Yok canm diyecek oldu. Ya evet... Sarah'nm gzelliinden! Sanrm yeeninizin ad buydu deil mi? Valinin kars sarard. Selma dudaklarn srd, Rani hibir eyin farknda deilmicesine devam etti: Raca, bir evlilik tasarlyordu. Size szn etmedi mi? 284 285 Ev... evlilik mi? Lady Violet, ok altnda kalm, kekeliyordu. arabuk toparlanarak sordu: Kabullenecek misiniz? Ben hogrlymdr. Sanrm bu iyi birey olacak. Dnce, Valinin karma o kadar tuhaf gelmiti ki, glmee balad. Sansn Sarah'sn, bir yerli ile evlenmi grmek! Bu hintliler de gerekten hibir eyin farknda deiller! Neyse ki aklna hemen bir mazeret geliverdi: Racann yeenimi dnm olmasna ok memnun oldum. Ama daha henz yirmki yanda ve aradaki ya fark ok byk! Byk m? Olum sadece yirmibe yanda! Olunuz mu? Ama... Hay Allah... tabii ya, onunla tanmadnz... onu grmeden bir karar veremezsiniz. Hangi leden sonranz bosa, haber gnderin, tanm olursunuz. Eminim beeneceksiniz... ne ho bir ift oluturacaklar ve iki aileyi birletiren dostluumuzun ne ho bir simgesi olacaklardr! Bu, nitelikli insanlarn, baz nyarglarn stne kabileceklerinin de bir kant ve... Rani durdu, Selma baklaryla biraz ileriye gittiini, Lady Violet'in anlayacan iaret etmiti. Lady, herhangi bireyi farkedemiyecek kadar akn ve bitkindi. Tek bir istei vard: kamak! antasyla eldivenlerini toplad gibi, teekkr edip, pek yaknda, veliaht prensi grmee geleceini syledi; Raniyi ve aknlkla Selma'y kere pt ve gerisin geriye kt. Salonda kahkahadan geilmiyordu. Rani: Hi deilse onu bir daha grmeyeceimizden emin olabiliriz dedi. Sonra tiksinmi bir ifadeyle devam etti. abuk bir bez ve gl suyu getirin. u ingilizlerin pmek gibi illetleri de yok mu ya... Yzn ovuturup durduunu gren, Selma, Abdlaziz'in ei olan yengesini hatrlad. Bir "kfirin" pcnden arnmak iin, yanan kestirmiti. "Kfir"... o srada resmi ziyaretle stanbul'da bulunan mparatorie Eugenie idi. olmazsa, allklarn arasna, tfeklerini onlarnkiyle ayn zamanda ateleyen nianclar yerletiriyoruz. Bylece herkes memnun kalyor: ayan avnn zerine koyup resmini ektiren kaplan avcs ve elenceyi dzenleyen ve istei geri evrilmeyecek olan evsahibi. Onlar hor gryorsunuz deil mi? Emir srad, dikkatle karsna bakt:

ngilizleri mi? Onlar sevmiyorum ama takdir ediyorum. Onlarn enerjilerinin, sebatlarnn, sadakatlarnn yars bizde olsayd... Sadakatlarnn m? mparatorlua kar! mparatorluk iin her trl zilleti kabule hazrlar! Bize bahettikleri ayrcalklar hibirzaman Tac'n karlar ile atmaz. Onun dnda, inanlmaz derecede namussuz olabilirler. Hani doululara zg "ekini belli etmemek" diye bir ey vardr ya... o konuda onlara reteceimiz hibir ey yok. likilerimiz de zaten bu yzden bu derece heyecan vericidir. Selma, "kedi fare ile oynarken, fare iin heyecan verici olmal" diye dnmekten kendini alamad. "ngilizlerin bunlara hi aldrmadklarnn farknda deiller mi? Kendilerini kullandklarnn? Kafes ardndaki eleri, bunlardan daha uyank!" Cihanrabat Ranisi, kocasnn pek nem verdii ingilizlerden nefret ediyor. O ve arkadalar, onlarn insan olmayacak kadar beyaz tenli olduklarn sylyorlar. Adalarnda muazzam yumurta aalarnn olduunu ve onlarn bu yumurtalardan doduklarn sylyorlar. Raca gzlerini havaya kaldrd. u kadnlarn budalal inanlacak gibi dePdi! Sz almken canm, Cambridge'teki arkadalarmdan biri olan Lord Stiltelton'dan bir mektup aldm. Bir kontes ile evlenmi: Lady Grace. Balaylarn Hindistan'da geirmek niyetindeymiler. Birka gn sonra Lucknow'a gelip sarayda kalacaklar. Sonra alayc bir ifadeyle devam etti: Umarm milliyeti grleriniz, iyi bir evsahibesi olmanz engellemez! sota Fraschini tozlu yolda ilerliyordu, manda srlerinin, kibirli develerin, cenaze alaylarnn, kutsal ineklerin ve beyaz at zerinde gelini almaa giden mutlu damadn etrafndan dolanp ani kvrlmalarla ilerliyordu. Hindistan yollarnda yolculuk etmeyi bir ileye dntren engeller arasndan saatte elli mil hz ile giden ara, her an mucizeler yaratmaktayd. Emir glerek: Cihanrabat Racas, vali iin bir kaplan av dzenlemek zorunda kalacak dedi. Yoluna kavumak istiyorsa, en azndan buna mecbur! u ingilizlerin hepsi kendilerini keskin nianc sanyor... o zavall kaplanlar nasl sersemletirdi-|imizi bir bilseler! Byk gnn arifesinde, su imee geldikleri akar sularn yanbana, tkabasa afyon yutturduumuz buzalar salyoruz. Bu yeterli "Ne ho bir ift! Birbirlerine ne de yakyorlar!" Selma btn gece zenle onlar seyretti. Yasak eylerin sergilendii bir cameknm nndeki ocuk gibiydi. u gamszlk, u kafa denklii, u karlkl glmeler Selma'y ileden karyordu. Yemek neeli gemiti oysa... Londra'dan, Paris'ten, yeni piyeslerden, rabette olan gece kulplerinden, yln byk balolarndan konuulmu, son dedikodular anlatlmt. Emir tandklarndan haber soruyor, kimini hayretle karlyor, kimine

kahkahay basyordu. Selma onu hi bukadar rahat grmemiti, herkesi tanmasna da ayordu. Lord Stiltelton usulca: Kocanz diye sze giriti. Bizim grubun nee kayna idi. Aramzda pek ok en akrak insan vard, ama eleba oydu. Emir'in, en skc geceyi en I 286 heyecanl maceraya dntrmesini bilen, kendine zg bir slbu vard. Onu bir trl paylaamazlard. Hele onun iin deli olan kadnlardan hi sz amayalm... Emir mi nee kayna? Emir mi eleba? Selma konuklarna inanamyordu. Dalp gitti... ayet Londra'da tanm olsalard, belki birbirlerini sevebilirlerdi... sevebilirler miydi ? u anda onlar birbirine balayan nasl bir duyguydu? u srtndaki zrh karmay bir denemi olsayd... oysa ak, bir zihinsel hastalktr deyip duruyor. Sadece bir kere kendisine kar ne hissetiini sormu ve "sizi takdir ediyorum ve sayyorum" cevabn almt. Soruyu bir daha sorma cesaretini bulamamt. Yavaa piyanoya yneldi. Yegne sma, ona kap gitmekten alakoyan tek tesellisiydi bu piyano! Bu piyano, Rani Azize'nin fkesine ramen, Rait Han sayesinde buradayd. Sevgili Rait Han ! Lucknow'a geldii gnden beri ilk kez onu evinde arlamak, Selma iin ho bir srpriz olmutu. Yaa daha byk olmasna ramen, o da Lord Stiltelton'un arkadayd ve burada bulunmay nedenini aklamak mmkn olmazd. Emir, ak fikirli, nyargsz, gl, mantkl Emir, eski arkadana, karsn purdah1 gerisinde tuttuunu sylemek cesaretini nasl gsterebilirdi? Parmaklarnn ucuyla fildii tular okad ve dnceli bir ekilde Chopin'in nocturnenden ezgiler almaa balad. zlem, mit, ihtiras uzayp kayboluyor sonra yeniden titrek, hrn bir hkrk, hassas bir inilti gibi doarak bir gl yaprann yumuakl, bir i damlasnn serinlii iinde yok oluyordu. Ellerinin ve ensesinin zerine dikilmi baklarn hissediyordu Rait Han'n! Ateli, sevecen... btn gece, gzlerini birbirlerinden karmlard, ancak imdi, ezgiler arasnda kaybolup gittiini sand u anda ona bakmaa cesaret edebiliyordu. Baaklara vuran gne n gibi almasn, rayihalar samasn, canlanmasn salayan bu heyecann, bu tutkunluun herbir paracn iinde muhafaza edebilmek iin nefesini tuttu. Oysa onu sevmiyordu, bunu biliyordu, yakkl kocasnn ekiciliine sahip olmaktan uzakt. Ama u an, Selma'nn tek bir arzusu vard: kendini onun kollarna brakarak, bebek gibi sallanp okanmak! Kendisine anlay ve akla bakmas, sekiz ay nce bir ilkbahar sabah Bombay'da karlad en ve mutlu Selma olmas iin yetmiti. Lord Stiltelton'un sesi onu dald hayallerden syrd. Emir, geceyi Chatter Menzil Kulb'nde bitirmemize ne dersiniz? Eskiden Ud Krallarnn saray imi, muhteem bir yer olduu syleniyor.

Emir sarard: Bu kulbe ye deilim. Hi nemi yok. Konuumsunuz. Bu sabah ziyaretine gittiim vali, resepsiyona adm yazdrmak nezaketini gsterdi. Emir glmsedi: Buraya daha yeni geldiniz Edward. Ama sanrm buraya gelmeden nce Kalkta'dan getiniz, yle deil mi? Orada Yat Kulb'ne gittiniz mi? Avrupa'da yetimi hintliler, kanlarnn yabanclar nnde deil de kendi vatandalarna karj. purdah'a uymalarm, isterlerdi, 287 Tabii. Pek ho bir yerdi. Yat Kulp ile Chatter Menzil arasndaki fark biliyor musunuz? Emir ok yava konuuyor, elindeki konyak barda ile oynayp duruyordu. Size syleyeyim. Kalkta'daki Yat Kulb'ne kpekler ve hintliler giremez. Lucknow'da ok daha hogrl davranyorlar: kpekleri kabul ediyorlar. Ortada bir mezar sessizlii... btn gzler Lord Stiltelton'a evrilmi, o ise az bir kar ak kalmt. mrnde bu kadar zor bir durumda kalm deildi. aka ediyorsunuz. Bu herhalde yerliler iin... yani demek istedim ki... eee... halk iin konulmu kurallar olsa gerek, sizin gibi insanlar iin deil! Ne demek yani? Sizce ben hintli deil miyim? Emir, siz Hindistan'n en eski ailelerinden birine mensupsunuz. Londra'da sizi "prens" diye armyorlar myd ? Desler, sizi paylaamadklar iin aralarnda kavga ediyorlard. Londra'da evet, ama kendi lkemde... Gen Lord afallam, ban iki eli arasna almt. Bir de Hindistan bamszlm istiyor diye ayorlar! Btn u kk memur kafal ingilizler... hepsi birer kk bezirgan! Sizi aalamaa yeltenmeleri, inanlacak gibi deil! Birlikte gidelim, kapy zorlarz; greceksiniz hibir ey syleyemezler. Azlarn aarlarsa da, karlarnda kimin olduunu anlarlar. Emir arkadana bakt, tereddt etti. Denemeye hi de niyetli deildi. Ama belki bu, resm makamlar zor duruma sokmann bir yoluydu. Stiltelton ok tannm, gen olmasna ramen Lordlar Kamaras'nn nde gelen yelerinden biriydi. Neden olmasn? Hi kukusuz kazanan yine kendisi olacakt: ya arkada baaracak ve bylece ingiliz stnlne son veren bir mek oluturacakt; ya da onlar kabul ermeyeceklerdi... bu da rezalet yaratacakt. Bamszlk savann bu aamasnda bylesi rezaletler ingilizlere pahalya mal olabilirdi. Mehtapl bir geceydi. Rolls-Royce ana caddede, bedenleri gm renkli koca palmiyelerin ve yz yllk aalarn arasndan ilerliyordu. Chatter Menzil Saray'nn geni cephesi boydan boya klandrlm ve altm renkli kubbeleri prl pnld. Gen Lady hayranln gizleyemedi: Ne kadar gzel!

Emir, bu pirin kubbelerin bir vakitler altn olduunu ama ingilizlerin bunlar bunu nezaketen nasl sylemeli ki? ksacas bunlar aldn syleyemedi. Araba, yirmi kadar otomobilin park yapt byk kapnn nne yanamt. Lord Stiltelton arkadann koluna girmi kararl admlarla girie ynelmiti. Kapc karlarna dikilerek: zr dilerim efendim ama, yasa biliyorsunuz diyecek oldu. 288 Kiminle konutuunuzun farknda msnz? Ben bu yasa tanmam! Yasalar da, bunlar uygulama iddiasnda bulunan mikrobu da elinin tersiyle iter gibi yapt. Sehna, "yi balang!" diye dnd. Dnp ona glmsedi. Bir ingilizi ilk kez sevimli buluyordu. Buna benzer kafa tutmalara baylrd. Yanbamda Lady Grace'in kasldn hissetti, salonlara yaklayorlard ve buralardaki metrdotel kalabal, tek bana bir kapcdan ok daha tehlikeliydi. Chatter Menzil'in byk yemek salonu, o gece gller iindeydi. Orkestra kendine ayrlan yerde, pes perdeden alyordu. Sarkl uaklar, sessizce masalarn arasndan szlyor, ar gm tepsiler zerinde rengrenk ieler tayorlard. Hemen btn masalar doluydu, pek ok da hanm vard. Kaln hallar ve duvarlar kaplayan lambriler, konuurken kan sesleri emiyordu. Selma "Bir ey kutlanyor olmal" diye dnd. Bundan daha iyi bir zaman bulamazdk. Yarn btn kent bunu konuacak." Ensesinde bir rperti hissetti. Arenaya kyor gibi bir duyguya kaplmt. Gelileri zerine konumalar durdu. Mziin sesi, sessizlikte daha ok duyulur oldu. Btn gzler onlara evrildi. Lord Stiltelton ayrtt masay sordu. Eski kafal, tutucu bir ingiliz olan ba metrdotel ilerledi; cierlerine hava doldurmak isteyen bir sazan bal gibi bir ka kez azn at, ama azndan tek bir ses kamad. Metrdotelin iki yardmcs koutu. Masanz orkestrann az berisinde efendim. Ancak... Ancak ne? Bizi oraya gtrmek iin ne bekliyorsunuz? Burada amma da garip davranlar var... Efendim, mmkn deil... yannzdaki bey... kulbn kurallar buna izin vermiyor... Canm skmaa baladnz delikanl! Badalpur Racas benim konuumdur! Ona gsterilecek saygszlk, bana gsterilmi olur. Yoksa bana hakaret etmek gibi bir niyetiniz mi var? Metrdotel sapsar oldu. Daha fazla srar edemeden ortadan kayboldu. Lord Stiltelton salona alayc gzlerle bakt. Hi kimse ona bakmyordu, herkes kendi iine dalm gibi, konumasna dnmt. Haydi Emir, gidip oturalm... hanmlar ayakta kalmaktan yorgun dm olmallar. Bir sre sonra hintli bir uak siparileri almaa geldi. Besbelli, aralarnda konumular ve en gen olann masaya gndermilerdi. Parmaklar arasnda tuttuu kalem titriyor, racann yzne bakamyordu. Etraflarndaki masalar boalmaa balamt. Bazlar buz gibi, sessizce... dierleri tepkilerini yksek sesle belirterek... Ama hi kimse, kars kpkrmz kesilmi yere

bakarken kendisi ok elenir grnen bu gen adama dorudan sataamyordu. Otural be dakikay gememiti ki, krem rengi smokini iinde ilerleyen, son derece kibar biri, yanlarna geldi: Yanlmyorsam... Lord Stiltelton, deil mi? Chatter Menzil'e ho geldiniz efendim. Ben James Bailey, kulbn bakanym. Memnun oldum Bay Bailey! Size eim Lady Grace'i, dostlarm Badalpur Racas ile ei Rani'yi tantaym... 289 Mdr hanmlarn nnde saygyla eildi, Racay kasten grmezlikten geldi. Sizi ve hanmefendileri arlamak ereftir lordum. Ama beyi kabul etmemiz imknsz. Kulbmze... yerlilerin girmesi yasaktr. "Yerli" szcn bastrarak, sylemesi, Selma'y yerinden sratt: . Yerli mi? yleyse ben de yleyim, Raca ile evli olduuma gre! Beni de kovduunuz sonucunu mu karmalym? Mdr dudaklarn srd: Hayr efendim, dilediiniz takdirde siz kalabilirsiniz. Lord Edward araya girdi: Azizim Bay Bailey, hepimiz kalacaz. Tabii hepimizi zorla kapya koyarsanz, o baka... ama skandali da gze aln! ok zgnm lordum. Ama ynetmelii uygulatmam gerek. ki adam bakt. Hi biri dn vermee niyetli grnmyordu. Raca, bu tartma kendisini ilgilendirmiyormu gibi, azar azar konyan yudumluyordu. Btn gzler masaya evrilmiti. Bir kede yarm dzine metrdotel, dikilmi bekliyordu. Lady Grace, bu an beklermi gibi, araya girdi: Edward, bam dnyor. Buras ok scak... ltfen kalm, baylmak zereyim. Lord Stiltelton, fkelenmemek iin kendini tuttu, gen karsna bakt, gerekten baylr gibi bir hali vard. Bir an, Selma'dan onu hanmlarn dinlenme odasna gtrmesi iin ricada bulunmay dnd. Sonra bundan vazgeti: "Ne aptalm!" Zavall sevgilim. Byle davranlara hi alk deil? Zaten balay yolculuu iin onu byle bir yere getirmee ve tm bu ilerle kar karya brakmaa hi hakkm yoktu." Mdr Bailey atld: Yardmc olabilir miyim? Lord Stiltelton ona bakmad bile. Bakasyla konuurmu gibi: Hayr dedi. Daha dorusu evet. Arabay ann. Amma da dnek! Saraya geldiklerinde Selma, fkesini daha fazla tutamad. Ac m yoksa tiksinti mi duyduunu kestiremiyordu. Dn yolunda, arabada bir lm sessizlii vard. Lord Stiltelton sorunu Londra'ya kadar gtrp mesele yapacana yemin stne yemin etmiti. Hepsi, Londra'da herkesin bu ii sama bulacan biliyordu... o da, aras souyunca kendisi iin basit bir olay haline dnecek bu geceyi Lord unutmazsa tabii! Ne denli kt geeceini bile bile, birbirlerine iyi geceler dileyerek ayrlmlard. Emir, dilerini skm, odada drt dnyordu. Kulbe girdikleri andan itibaren, tek kelime sylememiti. Selma, u anda herkesten

nefret ettiini hissedebiliyordu. Onu bu maceraya srklemi olan ve ilk engelde ihanet etme bahanesi bulan arkadandan da, kendi karsndan da, bu beyaz tenle istemese bile 290 kar yakadan olan z karsndan da nefret ettiini... Onunla konumak, kmsemeye kar daha byk bir kmseme ile cevap verilebileceini sylemek istiyordu. Bu kadar aalamadan sonra, Emir'in ve tm Hint aristokrasisinin daha hl ingilizlerle dp kalkmalarn, dostluklarna nem vermelerini anlamyordu. Bylesi gururlu insanlarda, bylesi bir eziklik nereden kaynaklanyordu. Glerine ancak, yalnz ingilizlerin tmn deil, ama evrensel olduklar iddiasyla kabul ettirmee kalktklar deer yarglarn da kovarak kavuabileceklerini grmyorlar myd? Selma susuyordu. Emir'in u anda kendisine, ancak sustuu takdirde katlanabileceim biliyordu. Ama ya bunu umursamazlk sanrsa? Yanna yaklap usulca koluna dokundu; Emir sert bir ekilde kolunu geri ekti: Yo, hayr! Beni rahat brakn! Kin dolu baklar. Sanki dmanm, sanki herbirinin kendi stnln kantlamaa alt sama bir yarta rakipmi gibi! kiside, birbirlerini sevdikleri iin deil de asalet ve servet alverii iin evlendiklerine inanm olarak daha balangta karlkl bir oyun oynamlard ve bundan, Selma kendisini de sorumlu ve sulu tutuyordu. Acaba, Emir, pk kendisi gibi, bu evlilikten baka eyler beklemi miydi? Bir mucize olsa da kabuklan dklse, btn saflklanyla ile ortaya ksalar... oysa onu, prenses, gzel kadn, doacak ocuklarnn anas rol iine hapsetmiti. Selma'dan baka bekledii birey yoktu... zellikle ardna gizlendii zrh delebilecek herhangi bir anlay... Aksine, o zrh daha da pekitirecek, nk bu geceki olay, dostlua olan gveni yznden bylesine horlandn kantlam oldu. Selma, koca yatan iinde uyumaa alyordu. Emir yanna geldiinde dalmak zereydi. Nefesi iki kokuyordu. Hibirey sylemeden onu okamaa balad, eli beceriksizcesine, yukarlara doru kt. Selma kendini ekti; cann actyordu. Onu itmee alt. Bu, fkesini azdrmak iin yeterliydi. Demek kars da onu itiyordu? Grrd! Sert elleriyle Selma'y kollarnn arasna alp sikti, srtst yatrd... Sonra da arkasn dnp uyudu. Selma, gzleri ak, alamadna ayordu. Birka ay nce olsa, btn gece gzya dkerdi. Bu derece katlam myd yoksa Emir'in bu geceki fkesini anlyor muydu? Bu gece... daha nce hi bu kadar saldrgan olmam, onu incitmemiti. Beceriksizliine, aceleciliine artk almt Selma. Yine de vazgememiti: onu, o kadar yakkl grnce, hayale dalyor, tatl, bitip tkenmeyen sevime sahneleri dlyordu. Her gece nce mitlenmek sonra mitsizlie dmekle geiyordu. Karanlkta yapayalnz, barmamak iin kendini tuttu Selma.

Selma uyandnda, gne bir hayli ykselmiti. Emir oktan km olmalyd. Kalkmak istemiyordu, mahmurluu zerindeydi. Kapya ekinerek vurulduunu duydu: Rahatsz etmiyorum ya? Gelen, her sabah olduu gibi, kahvalty birlikte etmek istiyen Zehra idi. Gen kzn masumiyeti houna gidiyordu. Birlikte ettikleri sabah kahvaltlar vazgeilmez bir kural, onsuz gne balanamayan bir alkanlk olmutu. Hizmeti byk gm tepsiyle ince porselen takmlar ve gm kseler getirirken, Zehra da itenlikle yatan iine giriveriyordu. Bu gece ne kadar tuhaf bir rya grdm, bir bilseniz! Elele dolayorduk ve siz aniden deiime uradnz. Elbiseniz talarla kaplyd, inanlmayacak kadar gzeldiniz, gzlerim kamamt, size daha fazla bakamyordum. Elinizi tuttum, buz gibiydi. Sanki beni itiyordunuz, hkrklara bouldum... uyandm. Gzleri yalyd. Selma glmsedi, gerindi: Gerekten o kadar gzel miydi? Zehra, ellerini pcklere bodu: Gerekte olduu kadar deil. Grdm bir l yldz gibi parlyordu. Siz ise, ksnz; scak, aydnlk, parlayan bir k. Zehra, portakal marmelad srd ekmeini srarak devam etti: Zaten bunu siz de biliyorsunuz. Size en az bin kez, en gzelin siz olduunuzu syledim. kisi de glmee balad. Gen kzn lsz hayranl, aralarnda aka konusuydu. Emir bile, kzkardeinden birey istemek gerektiinde nce karsna bavurduunu itiraf ediyordu. Zehra: O kadar mutluyum ki... diye i ekti. Siz geldikten sonra hayatm tamamiyle deiti. Eskiden kendimi ok yalnz hissediyordum, alacam, iimi dkebileceim kimse yoktu. Aabeyim her zaman burada deildi, sorunlarmla ilgilenemeyecek kadar meguld. Zehra terliklerini karm, yataa girmiti. Ban Selma'nn kalasna dayad. Selma, alkanlkla siyah buklelerle oynuyor, Emir'in alnna benzeyen yuvarlak aln okuyordu. Zehra, gzleri yar aralk, kedi gibi mnnrlunyordu. Hafife dorularak, ban Selma'nn kask boluuna soktu. Selma rperdi. Btn vcudu titredi bu yumuak kafay karnna bastrmak gibi delice bir istee kapld. Aniden frlad: 292 293 Bu kadar zevzeklik yeter! imdi beni rahat brakn. Rani ahine'ye gideceim, hazrlanmam gerek. Zehra ararak kalkt. Selma'nn bu kadar sert konutuunu hi grmemiti. Yoksa onu kzdracak birey mi sylemiti? Selma yalnz kaldnda, ba ellerinin arasnda, tuvalet masasnn nnde kalakald. Zorlukla nefes alyordu. Az nce kendisini allak bullak eden o duygunun aknlndan kurtulamamt. Bu badndrc, batan karc istee boyun ememek iin iradesini olanca gcyle kullanmak zorunda kalmt.

Ama ite imdi vcudu alyordu: karn kaslyor, kasklarna giren sanc gzn yaartyordu. Yava yava normal nefes almaa, acsn dindirmee alt. Ar ar gevedi, ama bitkin dmt. Ban kaldrdnda, karsndaki ayna, gzleri mor halkalarla evrili, az acyla kvrlm, yabanc bir yz yanstyordu. Nampur Saray'nn giri kapsnda Selma'y iki kaplan karlad. Gzleri cam gibi, tyleri dkkt ama yine hametliydiler. Raninin nedimesi, zr zerine zr diliyordu: Rani Sahibe hazr deildi, acaba asaletmeaplar bir ka saniye salonda dinlenebilir miydi, derhal serin iecekler getirtecekti... Selma bir an iin de olsa, yalnz kalacana memnun, bayla onaylad. Bu geni, pencereleri ar perdelerle rtl odann sessizlii, Badalpur Saray'nn kmeslerdeki kargaaya benzeyen karmaasyla kyaslandnda, huzur vericiydi. ki hizmeti, oniki kiiye yetecek erbet getirip usulca ekildi. Selma hayretle, ilk kez Hindistan'da yalnz kalma gibi bir mutlulua eriebildiini grd. Besbelli ki rani yanyarya ingiliz olduu iin, bir Hint evinde dnlmesi olanaksz bir eyi, zel hayata, mahremiyete saygy, salayabilmiti. Kokulu ayn yudumlarken, salonun dibindeki lake paravann ardnda bir hrt duyar gibi oldu. Kulak kabartt: hi! Yanlm olmalyd. Oysa... biri varm ve onu gzlyormu gibiydi. Kendi kendine "Yok canm," diye sylendi. "Kim var orada?" diye sormas, belki de merakn ve kukusunu gidermi olacakt ama, bir arkada evinde byle bir soru sormak, yakk almazd. stelik, ha ayann dibine bada kurup kendisini seyretmiler ha paravann ardndan gzlemilerdi? unu kabul etmeliydi... bu lkede merakl baklardan kurtulmak olanakszd. Hrt oalmt, pervaszcasna! Bu bir gararann hrts olmalyd. Hizmetilerin giydikleri hafif tafta hrs deil, hanmefendilerin giydikleri ar giysilerin tok sesiydi. Selma iyice meraklanm, bekliyordu. Birden, ok zayf, kemikleri darya frlam bir el, paravann zerinden meydana kt. Siyah lakenin zerinde kar beyazl. Selma bylenmi gibi, herhangi bir kola bal deilmicesine duran bu hareketsiz elden gzlerini ayramyordu. Gidin! Ses... bir iniltiydi! Yal bir kadn iniltisi! Selma srad. Hayaletlere inanmazd ama bu grnmeyen varlk, salondaki bu garip hava... koltuuna iyice gmlm, sesin geldii yana bakyordu. Kan, hemen kan! nce bir karalt, omuzlara dklen bembeyaz salar, diba bir giysinin fazlasyla ar geldii bir beden, glkle ilerledi. Meneke gzler Selma'ya dikilmi, dudaklar titrek: Kan ocuum... ok ge olmadan! Baklar buuland, bulutland, ba ar ar iki yana salland: ok ge olmadan, ok ge... Ah! Annem sizi grmee gelmi bile!

Rani ahine ieriye girdi. Berrak sesi, sevimli yz, Selma'y iine dt girdaptan kard. Gne odaya yeniden dolmutu. Rani sevgiyle yal kadnn elini skt: Haydi anne, yorgunsunuz, dinlenmeniz gerek. Zili alar almaz bir kadn belirdi: Begm Sahab' dairesine gtrn. Onu yalnz brakmayn, size belki yz kez tembih ettim. Sonra Selma'ya dnd: zgnm, yznz sapsar olmu. Bylesine etkilenmeniz iin annem ne syledi ki? Biliyorsunuz... akl pek banda deil. Selma dnceli, mrldand: yle mi? Bu lkeden, ok ge olmadan, kamam tledi. Zavall anne! Siz ona genliini hatrlattnz. Tpk sizin gibi, Hindistan'a bir yabanc olarak geldii gnleri. Onun karlatklaryla karlamamanz iin, sizi uyarmak istedi. Oysa durum ok farkl. O krk yl nce gelmiti, o gnden bu yana ok ey deiti. stelik siz yan yarya doulusunuz, bizim kltrmz anlyorsunuz. Rani ahine devam etmek iin aba sarfeder gibiydi: O, gen bir ingiliz kzyd. Londra'nn basit bir burjuva ailesinden... o srada niversitede okuyan babama delicesine ak olmu. Yakkl, zengin, ho bir adamm babam. Evlenmiler ve bir yl sonra annemi Lucknow'a getirmi. Aile, babamn bir hintliyle evlenmesi gerektiine inandndan, annemi asla kabullenmemi. Sanrm balangta, sabrla, nezaketle kendisine gdlen dmanln son bulmasn beklemi annem, ama bunun olamayacan, daima davetsiz misafir gibi karlanacan abuk anlam. Niin kalm? Niin, bugnkinden ok daha kapal olan bu hayat kabul etmi? Babama olan akndan m? Belki ilk zamanlar yle. Babam da annemden abuk bkm. Onu pek az grd halde, yine de her yl hamile brakmay ihmal etmezmi. Onu burada tutmann yegne yolu olarak... onyedi doum yapm annem. Yaayan sadece alt kardeiz. Rani ahine'nin sesi buruk kyordu: in en korkun yan, doar domaz bebeklerini elinden almalar. Bykannem, torunlarnn bir ingiliz tarafndan bytlmesini kabullenemiyor-du. Bizleri, evdeki kadnlara teslim etmilerdi. Annemizi sadece ayda bir kere I 294 grebiliyorduk. Ben, birka saatlik beraberlikten sonra beni oradan ayrdklarnda, nasl aladm hatrlarm. Tepinir, barr, alar, hknrdm... o ise, gzleri dolu dolu, uslu durmam iin yalvarrd. ki kadnn baklar karlat, ac ve hzn dolu baklar. Acaba gerekten "ok ey" deimi miydi? Selma buna inanmyordu, ama boyun emeyecek, kendini kabul ettirecekti. Rani ahine, biraz da havay deitirmek iin, Lucknow'un k merkezi Hazretganj'a gidip Noel iin sslenmi vitrinleri grmeyi nerdi.

ok gzeldir. ngilizler, lkelerindeki havay vermek iin ellerinden geleni yaparlar. Bir kar eksiktir. Hazretganj Caddesi boyaan boya ieklerle sslenmiti. Kaldrmn bir yanndan kar yanna iice geiyor ve renkli bir ebemkua meydana getiriyorlard. Tahta flar iine oturtulmu cce palmiyeler ise, Noel aalar gibi prl pnld. Selma, pek ok hintli kadnn aksine, neredeyse yalnz ingilizlerin oturduklar bu semte pek az gelirdi. Butiklerin, lokantalarn, sinemalarn ou onlara aitti ve buralarda alanlar ingiliz deilse, ingiliz-hint krmas olurlard. Noel ncesinde buras ok hareketlenirdi. Dkknlarn nnde otomobil ve hatta atl kupalar kuyruu oluurdu. Ama burada ne tahtrevanlar, ne" iki kiinin tad doli'lm, ne de tonki denilen kk, boyal, ekek arabalarn grmek mmknd. Bu geleneksel ve sevilen tat aralar, kentin eski kesiminde ok rabet grse bile, buraya uygun dmezlerdi. Rani ahine: White Way'e gidelim mi? Ne dersiniz? diye sordu. Kurdele ve dantel satn almak istiyorum. Galiba Londra'dan yenileri gelmi. White Way Hazretganj'n en byk maazasyd. Btn ithal mallan buraya gelirdi. Yln en tutulan apkalarndan, puding yapm iin gerekli malzemeye kadar... Araba, giri kapsnn tam karsnda durdu. Selma, Nampur Saray'ndan karken giydii burkan srtndan at. Buras onun iin Avrupa idi ve kendisini zgr hissediyordu. Arkada ise, aksine, peesini takmt. eriye girdiklerinde btn baklar onlara evrildi. nk bu zerafet tapnana, Harrod's'&n gmlekler, Pope&Bradley'den giysiler ya da Loeb'den ayakkablar satn almaa hintli erkeklerin geldii olurdu ama, kadnlar pek ender grlrd. Nitekim parltl sarileri iinde bir iki hindu kadn vard ama, kendilerinden baka mslman yoktu. Selma'ya kalsa, etraf gezerek oyalanacak, tayyrlere, gece elbiselerine hatta krk etollere bakp duracakt. Bu iklimde krk giymek imknsz diye dnen Selma'nn aksine, bu hanmlardan bazlar samurlar ya da lutrlar iinde grnmee baylyorlard. Ancak rani huzursuzdu. Selma'y elinden tutarak maazann dip blmndeki amar ksmna doru srkledi. Tezghn arkasnda satc kz duruyordu. Gen, ipek giysileri ve beyaz frfrl yakalan iinde zarif kz... makyajla daha da beyazlam tenleri, 295 harikulade aksanlar ile ingiliz sanlabilirlerdi ama, ekik ceylan gzleri, parlak siyah salar, melez olduklarn ele veriyordu. Mteriyle ilerini bitirmi, kendi aralarnda konuuyor, bekleyen iki hanm grmezlikten geliyorlard. Rani ahine usulca: Bakar msnz? diye seslendi. En gen olan istemeyerek yaklat, konumasna adal bir Oxford aksan vermee alarak, sert bir biimde sordu:

Ne var? Son gelen kurdeleler ile dantelleri grmek istemitim. Ne renk? Pembe ve krem. Elinizde ne varsa grebilir miyim? Sac, sabrszlk iareti olarak, gzlerini tavana kaldrd: Yapacam baka i yok mu sanyorsunuz? Rengi tam olarak belirtmeniz gerek. Selma dayanamad: Yeter! Derhal raniden zr dileyin. Derhal, imdi... Ama... Hemen imdi! Ya da gidip mdrnzle greceim ve inann bana o saat kovulmu olacaksnz! Gen kz istemeyerek bir eyler mrldand: zgnm... Kan beynine sram olan Selma devam etti: imdi, elinizdeki btn dantelleri ve her renkteki kurdeleyi getirin. Ve de gler yzle... anlald m? Kendi lkenizin kadnlarna kar byle hareket etmek iin kendinizi ne sanyorsunuz? Yanlmyorsam melezsiniz, yle deil mi? Satc bembeyaz oldu. Selma bilerek byle konumutu. Hindistan'da, bir takm kadnlarla ingiliz askerlerinin birlemelerinden doan melezler, hor grlrlerdi. ngilizlere yaltaklk, hindilere zorbalk ederler, birinciler tarafndan kullanlrlar, ikinciler tarafndan horlarurlard. Maazadan ktklarnda, rani Selma'ya: Zavall kzcaz, bu kadar sert davranmamalydnz diye sitem etti. Bu yanyanya ingiliz, yanyanya hintli olan "anglo-hintliler" ok zor durumdalar. Kendilerine "Hindistan ingilizleri" diyor ve hindileri dlyorlar. "Bizim oras" derlerken, ngiltere'yi kastediyorlar. Oysa gnn birinde oraya yerlemek gibi anslar da yok... ngilizler tarafndan hibir zaman benimsenemeyeceklerini ve ingilizlerin, kendilerini beyaz sanmalarn alaya aldklarn anlamyorlar. Sulanmaktan ok acnmaya layktrlar. Selma ban sallad. Belki de hakszd ama asln inkr edenleri hi sevmiyordu. Rani ahine'nin bu hogrsnn, kendisinin de anglo-hindu deil de nk bu sfat hor grlenlere verilirdi yan yanya ingiliz olmasndan kaynaklanp kaynaklanmadn dnd. Hintli aristokratlarla iyi aileden ingiliz kzlan arasndaki, saylan pek de ok olmayan evlilikler, aksine iyi karlanrd. 296 Bunun canl kant karsnda duruyordu. Byle bir evlilikten domu ve Nampur Racas'nn ei olmaa layk grlmt. Acaba bunu nasl karlyordu? Merakm balayn. Siz hep, "ingilizler yle, ingilizler byle" diyorsunuz. Siz de kendinizi biraz ingiliz hissetmiyor musunuz? Rani durdu. Selma'ya hznl biimde glmsedi. Ne siz ne de ben, kendimizi tam olarak bir yere ait hissedemiyeceiz. Bu sregelen acdan belki kendimize bir pay karabiliriz. ayet gerekli gce sahipsek!

Arabac onlar bekliyordu. Rani binecei srada, Selma: Biraz yrsek, dedi. Biraz hava almak istiyorum. Sokakta m yryeceksiniz? Rezidans'a1 gitmeyi tercih etmez misiniz. ok daha sakindir. Selma'nn asl soka islediini, deiik yzlere, toz topraa, irkinlie, karkla, kalabala hasret olduunu, itilip kaklsa bile buna hi aldr etmeyeceini nasl anlatmal? Onu tktklar kapallktan bktn, gerek hayatla iice olmak istediini nasl aklamal? Birden, bir i szs gibi Beyrut'u hatrlad. Sahip olduu zgrl... o gnler, sokakta yrmenin bile onun iin beklenmedik bir macera olacan syleseler, asla inanmazd. Onlara elik eden ve homurdanarak Selma'nn kayp duran salarn bartsnn iine tkmaa alan iki khya kadnn itirazlarna ramen, birka adm yrdler. Her admda, kaldrmlar dolduran eker, tts, kuru yasemin iei satan satclar tarafndan durduruluyorlard. Ama onlar asl durduran, a dilenciler ordusuydu. ou, ocuklar ile birlikte dilenen kadnlard. Selma, onlarn bu kadar temiz olmalarna, dilencilerde rastlanmas olanaksz gururlarna hayret etti. Rani ahine aklad: Yakn kylerden gelmi kyller bunlar. Bu yl alk korkun boyutlara ulat. Uzun sren kuraklktan sonra, her taraf seller gtrd. Bu insanlar, bir yl nceden nlem alamayacak kadar fakir. Bereketli yllarda ancak beslenebiliyorlar. Ama hasat kt olunca, ki sk sk oluyor, tek mitleri, kente gelip yardm istemek. Rani, alveriten geriye kalan paray datmas iin khyasna iaret etti. Selma, altn ilemeli giysisinin utanc iinde, ayn eyi yapt. Acma duygularn sezinleyen kadnlar, bu gzel, beyaz raninin etrafn sardlar. ocuklarn om doru itiyorlard. Aralarndan biri, verilen sadakay almamt. Gen, belki bir zamanlar gzel bir kadnd. Yorgunluk, yokluk, yznde derin izler brakmt. mitsizce Selma'ya bakyor, kznn elini onun eline tututurmaa alyordu. Neden paray almyor? Benden ne istiyor? Kzn almanz istiyor. Beslensin, baklsn, barnsn diye. Eskiden, byle byk alk dnemleri olduunda, zengin aileler az bir para karlnda, ocuklar ailelerinden satn alrlar, ev ilerinde altrmak zere yetitirirlerdi. Bunlara iyi baklrd, ama zgr deillerdi. Bunlar evin mal olurlard. Ama birka yldan beri ingilizler bu ii yasakladlar. Buna kle ticareti diyorlar. Belki ' 'ezidans ingiliz ordusunun eski kalesiydi. 1857'de sipayelerin isyan srasnda yklm, bahesi gezinti yeri olmutu." 297 de yledir... ama bu mitsiz kadnlar, bir gelenek haline gelmi olan, hatta onlar iin bir hak olan bu ii neden srdrmediimizi anlamyorlar.

Kadn, tatl bir sesle ve yar urduca yar yresel bir dille bir eyler anlatmaa alyordu. Selma, ikide bir "ingrese" kelimesinin sylendiine ve etrafndaki yzlerin asldna tank oldu. Artk gidelim, yoksa biraz geerse buradan hi kamayacaz. Size yapacaklar, nk zincirin zayf halkasnn siz olduunuzu anladlar. Arabaya bindiler, khyalar grltyle kaplar kapatt. Kadnlar, bir an ocuklarn lmden kurtaracaklarna inandklar bu zengin begmlerin ardndan hznle bakakaldlar. Selma eve dndnde odasna kapand. Yalnz kalmaa ihtiyac vard. Bir yandan helva tkman te yandan gevezelik eden kadnlara u anda katlanabilecek gibi deildi. Hepsinden nefret ediyordu. Kendinden de nefret ediyordu. Onlardan ne fark vard, farkl ne yapyordu ki? Mutsuzdu... bak sen! Kapsnda kadnlar ve ocuklar alktan lrken... Emir: Alrsnz, diyordu. Asla! Allah onu, bu sefaletten ac ekmez duruma asla getirmesin! Kyl kadnlarn mit dolu, kapy yzlerine kapattnda sitem dolu baklarn asla unutmasn! Sitem mi? O bile deil... kadere rza ! Svgden de, isyandan da korkun sulama! Glerinin yetmedii, ne olduunu bilmedikleri isyan! Dier insanlar kadar yaamaa haklar olduunu biliyorlar m acaba? stanbul'da, ocukluunda, Hindistan'daki kadar korkun bir sefalete tank olmutu Selma. Ama o, yllardr sren ve lkeyi kasp kavuran sava yzndendi; yani olaanst bir durumdu. zerine gidilen ve stesinden geline -bilen bir durum! Burada ise, hergn binlerce ocuk lyordu. Bu, kabullenilmi, ngrlm, alkanlk haline gelmi bir durumdu. Baka trls artc olurdu zaten. Kimbilir, belki de yemek yemenin bir imtiyaz, imanln bir sosyal stat olduunu bildikleri iin, zenginler bu kadar itahl oluyorlard! Her saniye, ne denli ansl olduumuzu hatrlatacak fakirler olmasayd, zengin olmann keyfi karlabilir miydi? Kapya vuruldu: Rani Sahibe, bir dilenci kadn ve ocuu gelmi. Sizi grmek iin srar ediyor. Bunun olanaksz olduunu syledik ama, gitmiyor. eriye aln. Az nceki kyl kadnd bu... kzn Selma'ya vermek isteyen. Utanp, kapnn eiinde durmutu. Selma, gelmesine sevinmi, glmsyordu. Kadna ilgisizlik ya da umursamazlk gibi gelen davrann dzeltebilecek, gnln alabilecekti. Kk kz yanna alacak, kendi hizmetine ayracakt. Emir bunu reddedemezdi. Kadn anlamt. Raninin ayaklarna kapanm, etek ucunu pyordu. Sevinten alyordu zavall kadn, kk kz kurtulmutu. Haremaalarnn 298 haber vermeleri zerine, raca odaya girdi 5e ti 3 ksaca durumu anlatt.

Bu byk alk dneminde pek Lr^ey yapamayacamz biliyorum ama, hi deilse u ocuu alalm. Hu sarayda bir kii d al a olmu... hi farketmez. Emir, cam skkn, ban iki yana sallayp duruyordu. zgnm, ama olanaksz. ngiliz yasalar bu ii yasaklyor. Hemen ihbar ederler. Saray personelinden emin deilim. Tabii yasa, umurumda bile deil, ama herkesin prenslere bir kusur bulmaa alt bir srada, doabilecek siyasi sonulan gze alamam. Kongre Partisi'nin bu ii nasl istismar edeceini bir dnsenize... Racalar, ocuklar kle gibi kullanyorlar! ngilizler, halkn srtndan soylulara hizmet ediyorlar diye sulanmamak, thmet altnda kalmamak iin, ok sert davranmak hatta ceza vermek zorunda kalacaklar, ngiliz kamuoyunun bir ksm, bamszlmz elde etmee layk olmadmz ileriye srecek... yok hayr, sizi sevindirmek isterdim ama, durum ok nazik. Kadna iaret etti, cebinden bir altn kartp verdi. Allak bullak olan Selma ban edi. Gitmelerine bakamad. Birka hafta sonra Selma, peinde khyas, Annabat pazarnda alverie gittiinde, zerine bir uval geirilmi, iki yanndan iki kesilmi kol kan, sska bir kz ocuunu ileriye.doru iteleyip duran yal bir dilencinin yanna yaklatn grd. Khyasna, herzamankinden daha cmert davranmasn syledi, ama ocuk bu cmertlie frsat bile vermeden barp armaa balad. Selma geriye srad. Kara gzlerdeki ac ve nefret onu korkutmutu. Kendini toparlamaa alt: "Ne dleim! ocukcaz bana bir eyler sylemek istiyor". Kendini skt, kck yze bakt. Onu tanyor gibiydi ama nereden? Birden anmsad, itilemi salarn iki eliyle iki yana itti, ocuun alnn ortaya kard. Dona kald: bu o idi, geenlerde kendisine verilmek istenip de alamad ocuk! Gzlerini kendisine dikmi olan ocua bard: Ne oldu? Annen nerede? Sonra yal dilenciye dnd, btn gcyle onu sarsmaa balad: Kimsiniz siz? Bu ocua ne oldu? Dilenci aniden onu itip, debelenmekte olan kz kapt gibi komaa balad. Selma arkalarndan komaa alt ama, kalabalkta oktan kaybolmulard. Israr etmekte yarar yoktu, onlar bulmas mmkn deildi. Tek aresi, polise bavurmakt. Aminabat karakolu, pazarn hemen yanndayd. Nbeti avu, hintli gibi giyinmi bu beyaz kadna hayretle bakt. Telann nedenini anlayamyordu. Anladm kadaryla Mem Sahab,2 ocuk ailenize ait? Hayr ama... yleyse neden bu kadar zlyorsunuz? Sorun nedir? Bu lkenin btn zavalllarna zlnecek olsa, yaamak mmkn olmaz. ^Men Sahab: Beyaz kadnlara hitap biimi. Efendinin kars anlamna gelen Madam Sahib'in ksaltlm. 299 Selma:

Fikrinizi sormadm diye kesti Polislik grevinizi yapmanz, yannza bir ka grevli alp pazarda arama yapmanz, yal dilenci ile ocuu bulmanz istiyorum. Merak etmeyin, karln alrsnz. Polis ban kaldrd: Peki, alrz dedi. Kk kzn izine rastlanamad. Emir: Olaca buydu dedi. Bu dilencilerin hepsi profesyonel, rgtl bir ebekeleri vardr, polisi de haraca balamlardr, rahat i grebilsinler diye... Ama... Selma soruyu sormaktan korkuyordu, tuna bilmesi gerekti. Bu ocua ne olmu olabilir? Kaza m? Raca, gen karsna acyarak bakt: Neden bana soruyorsunuz? Tahmin ettiinizi biliyorum... Hindistan'da ok fazla dilenci var, dilenen bir el artk para getirmiyor. Bir takm kimseler fakir ailelerden ocuklarn satn alyorlar. Sonra, daha etkili olur diye bunlar sakatlyorlar. Klelik yasaklanal beri, en ok bavurulan yntem bu... Selma, baylacak gibi oldu. Kocasnn koluna yapt: Emir, bir eyler yapmak gerek. . Kara gzler daha da karard; Emir son derece bitkin grnyordu: Ne? Klelii yeniden geri mi getirelim? "uygar" dnyada kopacak skandali dnebiliyor musunuz? nsanlar smarlama dncelere kaplp, gerei grmek istemiyorlar. Hkmet iin nemli olan, Hindistan'n d dnyaya doru drst bir grnt vermesi. nann bana, aldatmaca oyunudur bu. Yaplacak birey yok. XI Dn gece ingilizlerin atei mi kt? Soruyu endieyle soran, nedimeleden biriydi ve cevap olarak Selma'nn akna dnm, yzyle karlat. "Bu kak da neler sylyor? ngilizlerin ateinin kp kmadn ben nereden bilirim? Olacak i deil... benim sahun sorsa, daha yerinde olur!" Akamdan beri hastayd Selma. Son haftalarn heyecanna sinirleri dayanamamt. Ter iinde kalyor, ba atlayacak gibi aryordu. ngilizlerin yanaklar kzarm, ksrdklerini de duydum. Selma dayanamad: u ingilizlerinizle birlikte defolun bamdan. Bana ne onlardan? Yanbana olurmu olan Zehra, glmekten krlyordu: Sakin olun Apa. Zavall kadn geleneklere gre konuuyor. Kt bir eyi sevdiklerine kondurmak uursuzluk getirir diye inanlr. Onun iin de "hasta msnz?" diye sorulmaz, "dmanlarnz hasta m?" denilir. Lucknovv'daki kadnlar ingilizlerden nefret ettikleri iin, "dman" szc yerine "ingiliz" diyorlar. Onun iin, "ateiniz var m?" diyeceklerine, "ingilizlerin atei mi var?" diye soruyorlar. Kap alnda. Hekim Sahip gelmiti. Hekim Sahip aile doktoruydu. Zehra'ya baklrsa, en az seksen yandayd. Bir gece nce onu artmlard ama yatm olduu iin gelememiti. Bir gazete

kdna sarl hap yollam, ertesi gn gelebileceini sylemiti. Hizmetkrlar Selma'nn etrafnda fr dnyorlard. kisi, bir arafa farkl byklkte iki delik amakla meguld. Daha sonra araf boydan boya gerip Selma'y, Zehra'y ve kendilerini gizleyecek bir perde oluturdular. Selma armt: Ne yapyorlar? Ama Apa, purdah germek zorundayz. Purdah m? Bu yata bir doktor iin mi? Zehra, yengesinin aknlna hayret etti: Ama... ne de olsa erkek! Beni nasl muayene edecek? ok basit. u araftaki byk delikten kolunuzu karacaksnz, nabznz sayacak, reflekslerinize bakacak. Sonra... kk delikten de dilinize ve boaznza bakacak. Selma, kendini srtst geriye att: Eh... bu muayene biimiyle... umarm ciddi bir eyim yoktur! Perdenin ardndan hekimin girdiini grd. Yrmekte zorluk ekiyordu. 301 Deiik boy ve renklerde cam ielerle dolu byk sepetler tayan iki delikanl kollarna girmilerdi. Hekim Sahip, eski Hindistan'daki tp sanat yntemlerine gre otlar, kabuklar, yapraklarn kaynatlmas ve dinlendirilmesiyle elde edilmi illara dayal bir tedavi uygulamaktayd. Selma'nn. kolunu usulca yoklad, parmaklarm oynatt, nabzn sayd. Btn bu ilemlerin her birinin ardndan bir "hinim" ekiyor ve verecei emirleri not etmek zere saygyla bekleyen yardmcsna bir eyler yazdryordu. Daha sonra, ceplerinin birinden gm bir kak kard: Rani Sahip azn aar m acaba? abucak ka diline bastrp, dilin pasndan bir eyler ald ve koklad. Bir sre, gzleri aralk, sessiz kald. Sonunda, ar ar tehisini aklad: Sinirlerin bozulmas, karacierin tkanmasna yol am. Bu da kan dolamn yavalatp ba arlarna sebeb olmu. Rani Sahip, u sar ieden tek saatlerde: u pembe ieden ise ift saatlerde birer kak imeli. Ama sakn saatleri arp ieleri birbirine kartrmamal. Gece, u bir tutam mavi tozu, u iki tutam beyaz toza kartrp imeli. Sahallar da yle... Bu basit bir hastalktr ve asaletmeaplar, dolunay ufalmaa baladnda tamanyle iyilemi olacaktr. Hekim odadan kar kmaz, Selma fkeyle: Bu byc reeteleri de ne? diye sordu. Yanlyorsunuz Apa, eski tp deerini kantlamtr. ok kere Avrupa tbbndan daha baarldr. Geen yl, sarlk olmutum, onbe gnde geirdi; oysa ayn hastalktan yatan ve ingiliz doktorlarna giden arkadalarm iki ayda zor ayaa kalktlar. Ya u dolunay hikyesi ne oluyor? Ay ufald zaman sinirler gever. Bu bilinen bireydir. Haydi Apa, rahatlayn biraz. Biliyor musunuz? Yine de talihlisiniz.

Annemin devrinde, hekimin hastann kolunu tutmas, diline bakmas, ona dokunmas sz konusu bile olmazd. Hastann bileine bir sicim balarlar, ucunu da, kapnn dnda bekleyen hekime verirlerdi. Sicimin oynamasna gre, hekim tehiste bulunurdu. Herhalde kadnlarn pek az da kurtulurdu... Zehra alay anlamamt: Tabii ok len olurdu. Neyse ki o zamandan bu yana ok byk ilerleme kaydettik! Saraydaki kadnlar, ranilerinin hastaln frsat bilerek odasn doldurmulard. Selma'nn kapal tuttuu kaps ardna kadar almt ve kadnlar, kk topuk darbeleriyle, kapal kalmasna kzdklar kapdan alyorlard. Hastann yatana yorlard. Bu kadnlar iin, ranilerinin hastal, bulunmaz bir nimet, sadakatlarn ispatlamak ve kendilerini nemsetmek iin ele gemez bir frsatt. lac kim nce iirecek, yastklar kim nce dzeltecek, akaklara kim nce gl suyu srecek, bacaklar kim nce ovacakt? Direnemeyecek kadar zayf dm kralielerinin evresinde, igzar arlar gibiydiler. 302 Bu gayretkeliklerden Selma'y kurtaran, Begm Yasemin oldu. Zehra'nn veya Nampur Ranisi'nin arkadalklarn yelemi olduu iin, begm iki aydr grmemiti. Alnm olabilirdi. Ama begm, bir gn ncesinden ayrlmlar gibi davrand. Bu enerjik kadn, ie herkesi odadan karmakla balad: Bir hastann sknete ihtiyac vard Kilnez tkenmez gevezeliklerinizle raninizi ldrmek mi istiyorsunuz? Hibirini kayrmadan, hepsini kap dar em Zavall ocuk! Bitmi olmalsnz... ite yle... dinlenin! Yatan kenarna oturdu, sesi kmadan, sknet verici. Selma gzlerini kapyor, ensesinin ve alnnn skldn hissediyor. Brakn da size masaj yapaym. Ellerimin byc eli olduunu sylerler. Byleyici, doru, ayn anda, gl ve hafif, serin ve scak. Baars yava yava hafifliyor, yerini bir rahatlk duygusu kaplyor... Selma uuyor sanki, biraz nce arlar iindeki ensesi, srt, omuzlar, tm bedeni geviyor... yiletirici eller durdu. Yazk, ok ksa srd! imdi uyumalsnz. Sizi brakyorum, yarn gene geleceim. akaa hafif bir pck kondurarak, byc kayboldu. Ertesi gn ve daha sonraki gnler yine gelecek. Usta parmaklarnn arasnda, arlar yok oluyor, ate de, yava yava dyor. Selma gzleri kapal, btn vcudunu kaplayan, her uzvunu ayr ayr youran, elektrikleyen, yattran, kar konulamaz dokunulara kendisini terkediyor. Damarlarndan sanki bal dolayor. Nerede, kiminle olduunu unutmu, kendisini o kadar iyi hissediyor ki... Becerikli eller, srtndan iniyor, kalalarda duruyor, baldrlara ufak ufak darbeler vuruyor, gbein zerinde noktalanyordu. Korkularn, endielerin hepsi, gelir bu noktada toplanr. Heyecanlanp, sinirlendiinizde midenizin armas ite bundandr. Eller, dzenli biimde karna dokundu. nce hafif hafif, sonra bastrarak. Selma rperdi. Begme endieyle bakt. Neyse ki

rpediini fark etmemiti. Ciddiyetle, zenle grevini yapmaktayd. Selma utand. Bir an iin, kendisini okayann Emir olduunu, zerinde gezinen ellerin, sevdii erkein elleri olduunu sand, arzu etti. Gzlerinle bak ruhum. Selma srayp doruldu. Yaryarya plak, vcudunu pcklere boan bu kadnn elleri arasnda ne ii vard? Aniden syrld: Duruni Deli misiniz? Geceliini ilikledi, kendisine yalvararak bakan, allak bullak olmu yze hayretle bakt: Ltfen, benimle oynama. Seni sevdiimi biliyorsun. Kendisine kollarn uzatan, yz acdan kaslm bu yaratkta Selma, daima kendine hkim grnen kibirli begmden bir eyler bulmakta zorluk ekti. Selma, sen tutku nedir bilir misin? 303 Elleri titriyordu ama yenik dm deildi. ok uzun sredir susmutu, artk konumann srasyd. Kendisine tiksinerek bakan u kzl sal ocuk da onu dinlemee mecburdu. Geceler boyu seni dledim. Gnler boyu, mitlerimin gereklemeyeceinden korkarak yeise dtm. Beni ardn her seferinde neden koup geldiimi imdi anlyor musun? Oysa hi de uak ruhlu deilimdir. Ya sen? Nasl da umursamazcasna beni karlar ve arlardn! Uurtma enliini hatrlyor musun? Seni belinden tutmutum, sen de kaslp kendini geriye ekmitin. Bir amardan beterdi. O an seni unutmaa karar verdim. Unutmak iradeyle olurmu gibi! Buna inananlar hi sevmemi olanlar... Sonra, bu son gnler yeniden mide kapldm. Beni grnce sevinmitin. Kafann hayr dediine, vcudun evet diyordu. Ltfen, inkra kalkma, yalana tenezzl etme! Akm tepmee hakkn var ama sevdiim kadn bir kk riyakr taral dzeyine indirmee hakkn yok! Parmaklarmla, gslerinin, karnnn rperdiini sonra usul usul bu dokunulara alp holandn hissetmedim mi sanyorsun? Btn vcudun okamalarm ne abuk arr olmu, ne denli alkla bekler olmutu..." Selma "doru" diye dnd. Ama begmn konumas art myd? Onu, srklenip kayd belirsiz lemden ekip karmas gerekli miydi? Bu vnme miydi, bir vcutten da fazlasn sahiplenmek arzusu muydu? Yoksa herhangi bir kalba girmeyi reddeden tutku muydu? Her tutku, btn sahiplenme istei yznden zaten l tanmaz bir gurur deil inidir? Sussayd... dn belirsizliinde her ey erimi olurdu. Okaylar Selma'y artmamt. Belki de oktandr onlar bekliyordu, hatta belki tahrik de etmiti. Meraktan m, emberleri krmak isteinden mi, yoksa baka lemleri tanmak arzusundan mi? Ya da sadece ho bir ey, tatl bir haz olduunu bildii iin mi? Ama, by bozulmutu ite. Selma, iki bklm, kuru bir sesle kt: Delirmisiniz. Ben kocam seviyorum. Sahi mi? Ya o? Seni seviyor mu? Begmn biraz nceki yalvaran sesi imdi buz gibiydi:

Aynaya bak. Susuz kalm bir iek gibisin. Dudaklarn daha imdiden atlam. Bu yz, sevilen bir kadnn yz m? Sevilen bir kadn vcudu m? Emir'in seni ihmal ettiini, soyunu srdrmek iin seninle evlendiini, ama sevgisinin bakasna ait olduunu bilecek durumdaym. "ntikam almak iin yalan sylyor. Ona hi soru sormayacam." Merakl deilsin! Begmn gzleri ksld. Avn sokmak zere olan bir ylan gibi Selma'ya gzlerini dikti. Bu kibirli yaratktan nasl intikam alacan biliyordu. Aklna, asla kurtulamayaca bir phe sokacakt. Kocamla kocan arasndaki derin dostluun, arkadalktan te birey olabilecei hi aklna gelmedi mi? Hi yle irkilme! Bu gibi eilimler, sadece belirsizlikten, yararszlktan, tuhaflktan holanan toplumumuzda pek sk grlr. Biz kadnlar, sadece dourmaya yararz. Sevmemiz, sevgili olmamz sz konusu bile deil, ayp! Susmaktan baka ne yapabiliriz? Elerimize itiz ama 304 onlarn bize it olduklarna inanacak kadar aklsz deiliz. Bizi korurlar, bize oullar verirler, kzlarmz hogryle karlarlar. Gen bir gelin olarak ben de, geceler boyu bekledim. Kocama tapyordum, bana tercih edecei erkei, gzlerimi krpmadan zehirleyebilirdim... sadece bir tek kii olsayd! Ama oktular, deiiktiler... altm. imdi maceralarn elenerek izliyorum... ama bir sredir... Selma'ya gzlerini dikti ... evet bir sredir, tek bir erkee sadk! Yalan sylyorsunuz! Selma barmaktan kendini alamad. Emir... bir erkein kollarnda! Dncesi bile irenti! Bu kadn, reddedildii iin, yalan syleyerek intikam almak istiyordu. Daha yava konuun canm. Hizmetiler duyabilir. Burada kural, gizli kald srece hereyin yaplabilir olmasdr. Burkalm ardnda rtnmekle zgrlmz kazanyoruz derken, size anlatmak istediim buydu. Onu nce reddettiniz, gn gelir kymetini anlarsnz... Sesi ciddileti: Selma, mutsuzsunuz ve sizi byle grdke zlyorum nk birlikte tadabileceimiz mutluluun nasl olabileceini biliyorum. Gelge bir sevgi deil bu benim iin. Size m. Dnn bunu... Begm ayaa kalkt. Yeniden, o kendine hkim havas geri gelmiti: Gzleri bir an iin Selma'nnkilere takld, sonra vakur bir eda ile kt. Zehra'nn yz gitgide yaklayor. Sonsuza kadar genileyen altn pullu gzbebeklerinde Selma kendini seyrediyor... allkta kvrm kvrm bir alev... Gel Zehra. Kendisine ac vermekten neden zevk alyor bu ocuk? Gel, sevdiim sensin, bunu artk biliyorum. Emir, alayl gzlerle bakyor. Umursad, korktuu yok Selma'nn. Alayn, tehdidin kendisini etkileyebilecei snr oktan am. Byle bir cinsel arzuyu bugne kadar hi hissetmemi, tek nemli

olan bu, yaralanmaya aldrmyor. u ocuu bir an iin kollarna alabilse, sadece bir an... iine girip, iinde erie... sonra mutluluktan lse, baka birey istemeyecek. Cennet bu... baka birey deil... Zehra tereddt ediyor. Sevdii bu iki insandan hangisini semeli? Onlara ayr ayr bakyor... zevkle! Yava yava kolunu gsnden kaldryor, gen kadna uzatyor... ama kalalar iyice sklm, almamaa kararl. Gerilim son aamasnda, nefes alamyor Selma, bouluyor. Ter iinde, rpnyor, kmldyor, kvranyor, boaz yanyor... Terden srlsklam olmutu uyandnda! Tanrya kr, rya imi! Ateten olmal ve bir gn nce begm ile aralarnda geen zc sahne yznden... yorgun kafas, hereyi birbirine kartrm olmalyd. Kartrm, m? Zehra'nn gs ularnn tazeliini dudaklarnda yeniden duydu ve kzcaz ban kalasna dayad gnk gibi, ta iinden lk bir kprty tekrar hissetti. 305 "Zehra, sevdiim sensin, bunu artk biliyorum..." Ryadaki bu itiraf, kulaklarnn dibinde yeniden nlad, yksek sesle sylermicesine... "Tm bunlar sama, bu ocuk kzjcardeim saylr." Kzkarde tabii... ama dn, Zehra'nn ellerine, dudaklarna dayanabilir miydi? Selma hrsla zili ald, telala kouan hizmetileri azarlad: Banyomu hazrlayn, abuk! Racaya haber verin, kmadan onu grmek istiyorum. Nedenini tam olarak bilmiyor ama Emir'i grmek isliyordu. Kutlarm canm. Bugn ok salkl grnyorsunuz. Bakyorum hekimimizin illar ve arkadalarnzn ziyaretleri size iyi gelmi. "Arkadalarndan" sz ederken, gzlerindeki parlt, yoksa alay m? Kimin umurunda? Ona syliyecekleri ok nemli. Banyo yaparken aklna gelmi ve felketi nleyecek tek are olarak grnmt bu dnce! Emir, bu gece bir rya grdm. Sizinle hemen konumam gerekti. Zehra hakknda... Zehra m? Ne grdnz? Selma, bir sr saklamak istercesine, ban iki yana sallad: Kt ryalar anlatmamak gerekir, sonra bir de bakarsnz gerek olur. ocukken, byle sylerlerdi. Sadece tehlikede olduunu bilmenizi istiyorum. Neyse ki yannda onu kurtarabilecek adam vard. Adam m? Kim? Ben mi? Hayr, daha yal biri. Ama yzn seemedim. Emir sinirlenmee balamt. Byle, ryaym, rya tabiriymi... kadnlara zg ilerden nefret ederdi. Selma'y, bu uyduruk ilere ilgi gstermez sanrd...

Dala yorgunluunuz gememi canm. nann bana, Zehra'y bekleyen hi bir tehlike yok. Belki haklsnz, ama bu ocuu ne kadar sevdiimi biliyorsunuz (bir bilseydiniz...) duygusall, krlganl, yalnzl beni endielendiriyor. Ona verdiimiz sevgiye ramen, biz anababann ya da bir kocann yerini alamayz... Emir srad: Koca m? Bu da nereden kt? Henz ok kk! Kk m? Onalt yanda! Bu yata ou hintli kzlar evlenmi oluyorlar. Raca ayaa kalkt, sinirli admlarla oday arnlamaa balad. Gnn birinde sevgili kk kardeinden ayrlmas gerektiini biliyordu ama dncesinden bile nefret ediyordu. Gerekten, itenlikle sevdii, kan ve sevgi balar bir arada nadiren olurdu, hayatn altst eden aile facialar bunu gstermemi miydi? ile bal olduu tek varlk oydu... Sonra, Zehra'ya olan sevgisinde bir bencillik de vard. Gen kz, yeryznde hibir karlk beklemeden sevdii tek insand. Kendisi onun gzlerinde bir tanryd gzellik, zek, alicenaplk mitsizlie kapldnda bu hayranla snyordu. 306 Kars? Tabii... onu da seviyordu, ama onunla aralarnda bu yaknlk, bu srdalk, ayn mayadan, ayn hamurdan oluun verdii bu ortaklk yoklu. Evlendirmek mi? Amma da acelecisiniz. Hem kiminle? Btn Rajkumarlar1 tanyorum. Hepsi dostlarmn ocuklar, akllan bir kar havada, mark, kibirli mahlklar. Taradan darya hi admlarn atmadklar halde, kendilerini yeryznn merkezi sanan ukallar. Hibiri Zehra'nn trna olamaz. Size bu genlerden sz eden kim? Zehra'nn korunmaa, zerine titrenmeye ihtiyac var. Ona olgun, bir erkek gerek. Ama hemen hemen btn racalar evli. Kzkardeimin ikinci ya da nc kuma olmas sz konusu olamaz. Kalarn att: Tabii Larabad Racas var ama, sarho; Kotra Racas pek ho bir adam ama, kocam; Dalior Navab, tpk babas gibi, ku'beyinli. Baka? Ha evet, bir de Bilinir Racas var, ama yle bir hayat srm ki... iflsn eiinde. Yok, doru drst kimse yok. Sonra... Zehra'dan ayrlmaa hi de acelem yok. Ayrlmaktan sz eden kim? Prenses Hazretleri... detlerimizi unuttunuz mu? Kar, kocasnn evinde yaar. Ya... kocasnn evi... bu sarayda ise? Raca dikkatle karsna bakt. Yoksa, ate bana m vurmutu? Talimin edin... dndm Rait Hari idi. Tabii biliyorum, o bir prens deil. Ama Hindistan'n en byk eyaletlerinden Bipal'in mihracesinin yeeni. Tad kan tartlamaz. stelik, akll, ada iyi kalpli ve son derece drst bir insan. Badanmanlnza getirdiinize gre, btn bunlar zaten biliyorsunuz. Bu evliliin ok ynl yararlar var: bir kere,

Zehra gitmemi oluyor, ikincisi Rait'i kaybetme tehlikesi ortadan kalkyor. leriye srd bu son gereke ile ta gediine koyduunu biliyordu. Selma, Rait Han'n, Badalpur devletinden ok daha byk ve gl devletlerden neriler aldn biliyordu. Hem drst hem de yetenekli bir insan bulmak kolay i deildi. Bugne dek, Emir'in hatr iin bu nerileri hep geri evirmiti. Ama ne zamana kadar? Her iini ona emanet etmi olan racann, onu kaybetmekten d kopuyordu. Selma, plannda bir adm ilerlemi olduunun farkndayd. Emir oturmu, dnyordu. Tabiatiyle Selma, Rait'i kendisi iin de alakoymak istediini sylemedi. Bu sarayda yegne mttefiki idi. Emir'e kar, ka kere, ondan yana kmt. Onu seyrek gryorsa da, Rait Han'n gznn zerinde olduunu biliyordu. Gerekten de, evliliklerinden beri ilk kez, Lord Stiltelton onuruna dzenlenen feci gecede karlamlard. Onun heyecanlandn hissetmi, kendisinin de heyecan duymasna amt. Zaten, aka ne denli susam olduunu, ne denli incinecek hale geldiini o gece anlamt. Tpk Zehra'ya kar da, kzcazn farkna varmad cinselliine kar da ne denli duyarl 1 Rajkumar: Bir racann en byk olu. 307 olduunu yeni anlad gibi... Korkmutu Selma. imdi, bu iki sevdii varl birletirmeyi dnyordu. Onlar hem alakoyacak hem kendisinden uzaklarm olacakt. Kendi huzuru iin bakalarnn hayat ile oynamasna olanak veren mthi bir bencillikti bu! Yok hayr! Ne yaptn sanyordu? Dndke, bu evliliin baarl olacana daha ok inanyordu. Zehra bir iek gibi alacak, vericiliine yeni zemin bulmu olacakt. Rait ise, ocuksu karsna delice k olacakt. Bundan emindi. Selma'ya gelince, artk aileden olduu iin Rait Han' istedii gibi grebilecek, bavuraca, iini dkecei bir dosta sahip olacakt. Ya Zehra ne diyor? Emir soukkanlln toplamt. Selma dvann kazanldn anlad. Size danmadan onunla nasl konuabilirdim? Dnce Emir'e cazip gelmiti: Alt taraf, pek de fena fikir deil. Selma glmesini tuttu. Raca devam etti: Tabii kardeini iin bir prens sememi olmam eletireceklerdir ama, durum o kadar kark ki... yarn ne olaca belli deil! Rait'le konuurum. Siz Zehra ile megul olur musunuz? Sonra beklenmedik bir biimde Sehna'nn salarn okad: Ailemizin sorunlarna ilgi gsterdiiniz iin... teekkrler. Gerek bir hintli oldunuz. Selma, onun bu denli iten olmasna neredeyse ierledi.

Daha fazla konumayn, anladm. Benden kurtulmak istiyorsunuz. Gen kz, sesini ayarlamak, gzyalarn tutmak iin olaanst bir aba sarfediyordu. Dizleri titriyor, kaslyor, ama bu kadnn nnde zaaf gstermemee alyordu. Zelra, kzcazm. Gen kz ban kaldrd. Baklarnda ac, affetmezlik, kabullenmezlik vard. Byle bir ihanete uramak iin ne yapmt? Bir abla, bir anne gibi benimsedii insan tarafndan bir kenara atlmak iin, ne kusur ilemiti? inde bir eyler kopmutu. kinci kez ksz kalm gibiydi. Selma, allak bullak olmu, ona bakyordu. Byle bir byk acy, ngrmemi, ngrmek istememiti. Zehra, kimse sizi zorlamyor, karar sizin. Sadece, dnmtk ki... Zehra onu dinlemiyordu, eskiden ona son derece tatl gelen yze, Selma'nn yzne, anlamsz baklarla bakyordu. Syleyin... beni gerekten sevdiniz mi yoksa yalan m sylyordunuz? "Kk kz, seni nasl sevdiimi bir bilsen, seni asl ok sevdiim iin... ama sen bunu anlayamazsn. Sana ac ektirmenin beni nasl fena ettiini bir bilsen." Zehra! ocukluk etmeyin, sizi nasl sevdiimi biliyorsunuz. i 308 Bu ar ar sylenmi, yzeysel gelen szleri cevaplamak iin, gen kz hi bir aba sarfetmedi. Dudaklarnda ac bir glmseme, susuyordu. Selma, u an onu kollarna ahnak, bunun kt bir rya olduunu, onu sevdiini sylemek iin dnyalar verirdi. Yanmda sz konusu kiinin resmi var. Grmek ister miydiniz? demekle yetindi. Ne iin? Karar vermi, aabeyimi ikna etmisiniz. Benim ekleyecek bireyim yok. Selma iin iin kzmaa balad. Gen kzn, kurbanlk rollerine brnmesine, zgrlklerin savunucusu olan kendisini acmasz vey ana rolne sokmasna kzd. Hibir ey kararlatrlmad ve siz de bunu biliyorsunuz. stediinizi yapmakta, istediiniz gibi hareket etmekle zgrsnz. Bunu da biliyorsunuz. Sesini ykseltmi, kzgn bir tavr alm, gevememek iin en iyi savunma arac olarak bu kzgnln ardna snmt. Zehra susmaa devam ediyordu. Ama baklarndaki, aclk kmsemeye dnmt. Selma'nn fkesi, bu sessizlik karsnda yava yava snd. Ok yaydan kmt bir kere... ne sylense botu. Ne sylese, ne yapsa, gen kz teselli edemezdi artk. Zehra, arkasndan kapy kapatmt. XII Dn iyi geti. Yatak odalarnn yannda, dinlenmek iin dzenledikleri odada Emir, divana uzanm, biraz nefes alyordu.

ki hafta aralksz sren tren ve davetlerden sonra, tekrar kavutuu sakin yaamn tadn karyordu. Mutluydu. Yanbanda kars, byk bir sevecenlikle pnn hazrlamaktayd. Yar aralk gzlerle onu seyrediyordu. Pek de iyi balamayan btn bu sre iinde rnek bir davran gstermiti. Kzkardeinin, danman ile nianlanmas, kendisinin de talimin ettii gibi, btn kenti dedikoduyla alkalandrmt. Oysa, damat "iyi aileden" idi. Bir de tm Bipal kral ailesi hatta ok byk bir ltuf olarak mihracenin kendisi dne katlp, stelik gen geline harikulade hediyeler getirince, evlenmenin denksizlii biraz unutulmutu. Sonra bir takm hesaplara giriilmiti: damat, baba kolundan en byk evlt idi. Geri mihracenin iki olu vard ama, pek salkl saylmazlard. Olur a bakarsnz.... gnn birinde, bir felaket, gen iftin bahtn aard! Emir, bln bu dcdikolular duymu, hatta bu dn iin khinlere dant hakknda sylentiler bile kulan gelmiti. Btn bunlara glm ve yalanlamaya bile gerek grmemiti. Savan en by, sarayn iinde verilmiti: Rani Azize'yi sakinletirmek kolay olmamt. Selma, Zehra'y kskand iin byle bir evlilii dzenledii yollu konumalarn kocasna anlatmamt bile. Rani Azize'yi ikna etmek iin, Rait Han'n meziyetlerini sayp, Zehra'nn mutlu olabileceini sylediinde, fkeden boulacan sanmt. Mutluluktan sz eden kim? Mutlu olmak iin mi evlenilir? Soyunu srdrmek, devlete veliaht vermek iin evlenilir. Zavall Zehra'nn, veliaht vermek gibi bir tasas olmayacak. Zehir saan gzlerini Selma'ya dikmiti: Hele, soyu srdrme durumunda olanlarn, bunu beceremediklerini grdke... Gen kadnn cevap vermesine frsat brakmadan odadan kmt. Selma, dedikodu yapldn, endie duyulduunu biliyor, byle bir ta bekliyordu. Nasl oluyordu da, neredeyse bir yldr evli olduu halde, hl gebe kalmamt? Bazan, Emir de kaygl grnyordu. Rani Azize'nin ikinci bir e almasn tavsiye ettii, Emir'in de onu tersledii kulana gelmiti. Selma ona minnettard, zira racann evresinde, szlerden daha krc olan dokundurmalar, susular, grr gibiydi. Ama ona asl ac veren ey, Zehra'nn son iki aydr kendisine souk davranmasyd. Gen kz terbiyeli ama mesafeliydi. Selma, bunun bukadar ac vereceini hi beklemiyordu. Zehra'nn glleri, gveni, sevgisi olmaynca, 310 saray ruhsuzlam, buz gibi olmutu. Balayna kal bir gn olmutu. Rait, karsna Avrupa'y gstermek istiyordu. ay kalacaklard. Selma, onlar gidince rahatlamt. Zehra uzakta olduu srece, kendisine dneceini dleyebilirdi. Odaya bir harenaasnn girmesi zerine, dlerinden syrld. Aa, efendisine, triyat tacirinin geldiini haber veriyordu.

Kokularn, racann hayatnda ayr bir yeri vard. Bu, geici bir heves deil, ince bir zevk, derin bir tutkuydu. Bir aratrmac kadar heyecanl, bir profesyonel kadar titiz, bir koleksiyoncu kadar merakl idi bu konuda! Bu yzden de triyaty byk bir honutlukla karlad. Yardmcs iki deri anta getirmiti. Aileyi ta eskiden tanrd. Racann babasna da hizmet sunmutu. Emir, kadns zevkler duymasna arm grnen karsna, aklama yapmak gereini duydu: Bu koku merak aileden kalmadr. Dedem mihrace zorlu bir avcyd, okuma yazma bilmezdi, ama gzel kokulara dknl ile tannrd. Btn Hindistan'n en gzel koleksiyonuna sahipli. Bir ksm ikiyz yllk olan bu ilh kokular koklamak, iine ekmek, keyfine varmak iin ta uzaklardan gelenler olurdu. Ne yazk ki bu koleksiyon, bir yangnda kayboldu. Genel panik srasnda, biri hazineyi alm olmal. Dedemin buna duyduu znt, sanrm lmn hzlandrd. Oysa kars ld vakit, ok metin davranmt. Satc, siyah kadifeden bir rt zerine yirmi kadar, deiik boyda kk kk, herbiri birer sanat eseri olan ieleri dizdi. Bazlar, altn telkrili billur, dierleri yeim ya da mercand. Emir: ie, iindekine lyk olmal... ne fazla, ne eksik! dedi, "zarf ile mazruf arasnda ahenk olmal". Bilge kiilerin bize rettikleri bu! Tabii onlar beden ile insann z olan ruhu kastediyorlar. Bu kokular da, doann z... kaba kaplara, konulmalar doru olmaz. Satc saygl tavrlarla, her ieyi alp, ince bir fildii ubukla iinden ufack bir miktar racann eline damlatyordu. Raca, gzlerini yummu, koku u yavaa, sindire sindire iine ekiyor, sonra ban arkaya devirerek uzun bir "oh" ekiyordu. Yzkl parmaklaryla ieleri ayn ayr okuyor, dakikalarca bu keyfi srdryordu. Satc, bir kenarda saygyla bekliyordu. Hazinesinin bilirkii tarafndan takdir edilmesinin sevinci iinde, btn bir gn de bekleyebilecei akt. Emir, bu ryalar leminden zorla ayrld. abucak yarm dzine ie seti. Yal adam sevecenlikle glmsedi: Asaletmeaplar hi yanlmaz! ocuklarmn en gzellerini, en deerlilerini setiniz! Seni kurnaz tilki! En gzellerini, belki de hi gstermedin... onlar kendin iin saklaman anlarm da, bakalarna satacak olursan, seni mr boyu affetmem! Selma, merakla ikinci antaya bakyordu. Birincisinden daha bykt. Kimsenin ilgilendii yoktu. Dier harika eyleri grmeyecek miyiz? diye soracak oldu. Huzur, bunlar asaletmeaplar lyk deil. Bunlar, fazla eski olmayan 311 kokular ve Raca Sahip kadar bilgili olmayanlar iin... Eskiliin, kokunun deerini arttrdn bilmiyordum. Satc, yeni bir tiryaki yaratmann kvanc ile aklamaa balad:

Hr noktaya kadar, diye, yeni bir ilgi duyana, incelikleri anlatmann kvanc iinde, satc aklamaya balad. Tabii, kendine zg kokular olar esanslar vardr, iris, yasemin, meneke, tefarikotu... bitki zl olanlar amber, misk... hayvanlardan. Bir parfm nadiren bunlardan biri veya dieri olsa da genellikle bazlarnn ustaca bir bileimidir. Ama zlerine dokunulmadan kalclklar salanamazsa yok olur giderler. Nur Cihan, Cihangir Sultan'n sevgili kars, ok sevdii bu kokulan muhafaza etmenin aresini kefetmiti. Onlar birka hafta, lanamyle saf bir yada yatryordu. Ne yazk ki, nasl yaptn bugn tam olarak kimse bilmiyor. Baz uzmanlar benzer yntemler uyguluyorlarsa da ksmen baarllar. u da var ki, gzel koku gelenei, XVIII. yzylda, Bat rnek alnp, alkol kullanlmaya balannca ortadan kalkt. Alkol, bata kokuyu yceltiyor, birka ay sonra deiiklie uralyor, birka yl iinde de yok ediyor. Ama byk miktarlarda retime imkn verdii, bylece daha ok para getirdii iin kullanlyor. Aslnda, parfmlerde kullanlan o geleneksel yntemler 18'inci yzylda kaybolmu... Batllar iine alkol koymaa baladklar zaman! lk konulduunda, kokuyu keskinleren ispirto, aylar getike rayihay baygnlatrp, ldryor. Ama yine de koymaa devam ediyorlar, nk para getiriyor. Bylece daha ok retebiliyorlar. lk balarda, koku hemen hemen ayn, fark nasl anlalacak? diye Selma merak etti. Satc, eline, iki ayr ieden birer damla damlam: Ltfen koklar msnz? Her ikisi de smblteber... fark hissedebiliyor musunuz? Peki. imdi, sa elinize srdm kokuyu fleyin. Souk, deil mi? nk iine alkol konmu. br elinizi fleyin... s ayn deil mi? nk bu koku kark deil, saf! Demek ki u ienin iindeki bozulmadan, yllar boyu, hatta yzyllar boyu kalabilecek... Selma glmee balad. Bu kadar mrlsn istedii yoktu! Einin satcya verdii kesenin arln grnce, iin ciddiyetini anlad En azndan elli altn vard. Hele Emir'in, ielerini, yanyana, duvara sakl bir kasaya yerletirdiini grnce, aknl bsbtn artt. Bu kokularn bazlar elmas deerinde. Benim iin, daha deerli! Aslnda, byldr bunlar... hznl, zor, yeknesak bir gn gerek bir enlie dntrmek iin, bir damlas yeterli! Sanrm bunlara kar duyarllm ocukluumdan kald... hayatmn mutlu ve tatl (masnda nemli bir rol oynadklar dnemden! Mutlu mu? Oysa anne ve babanz alt yandayken kaybetmemi miydiniz? Onlar pek tanmadm... beni bykannem ve ablam Azize bytt. Her ikisi de bana baylyorlard. Annem ilk iki olunu kaybettii iin, nazara 312

geldiine inanlyordu. Babam ise, devlet ilerine dalm, ocuk grecek gz yoktu. Zaten bizde, erkek ocuklar, yedi yana kadar zcnana'da kalrlar, daha sonra erkekler tarafndan eitilirler. Emir, Selma'nn yanbanda, yastklara uzanmt. Dnceli, hookasn iiyor, selvi aalarnn tepelerini aydnlatan gne nlarna bakyordu. ok sevdiim stannem; beni her hafta, annemle babam grmee gtrrd. Bu ksa ve resmi ziyaretleri ok iyi hatrlyorum. Onlar, Abba Huzur yani Ekselanslar Anne ve Ami Huzur yani Ekselanslar Baba diye armak zorundaydm. Onlar da bana hibir zaman Emir demezler, Veliaht diye aarlard. Birbirlerine de asaletmeaplar anlamna gelen Sarkar diye hitap ederlerdi. Btn bu atafat, kck bir ocuk olan beni skard ve oradan bir an nce ayrlmaa bakardm. Daha sonra, annemle babam kazada lnce, benimle saray kadnlar megul oldular. Be yama kadar, hizmetkrlarn kzlaryla oynadm. Binlerce hikye uydururduk, ben kral olurdum, onlar da rakkase! Onlar byk bir safiyetle severdim. Tek erkek varis olduum iin, ok martlmtm. Yemek yemek istemediim zaman, yemeklerde ark sylesin diye bir kz getirdiklerini hatrlarm. Be yamdan itibaren mzii sevmem, bu yzdendir. Tek bama ykanmak da sz konusu deildi. Bu i iin drt-be kadn grevliydi. Beni keselerler, sabunlarlar, ovarlar, kokular srerlerdi. ok keyiflenirdim. Bu i, ocukluum ve delikanllm sresince, ngiltere'ye gidene kadar devam etti. Selma'nn akn baklarn grnce glmsedi: yle akn akn bakmayn canm... sizi temin ederim, btn bunlar ok masum ilerdi. Ilmn... demek ki zamannz bu kadnlarn nazlandrmalar arasnda geiliyordunuz. Ya okumanz? Yedi yandayken, okuma yazma reten bir lalam oldu. Tabii zenanaya giremiyordu, onun iin de hergn, sarayn selmlna, gidiyordum. Ama aklmda tek ey vard: oyun arkadalarma dnmek. Onlarla bir arada olmaktan holanyordum. Bydke, onlara kar romantik duygular duyuyordum ama, pmenin ne olduunu bilmiyordum. Sekiz yama bastmda, bykannem, ingilizce ve matematik derslerinin yan sra grg kurallarn da renmemin zaman geldiine karar verdi. Yakn zamanlara kadar, btn iyi ailelerde yapld gibi, benim iin de saraya nedimeler getirtildi. Onlarla selmlkla buluuyor ama hi yalnz kalmyordum. Ya stannem, ya da bir hizmeti yanmda olurdu. Kadnlar, deiik yata, ok terbiyeli, ok da gzel kadnlard. Konumalar, davranlar ile bana nasl konuulacan, nasl davranlacan, ksacas nasl kibar bir bey olunacan rettiler. Bazlar mzik alard. Onlar sayesinde gazel'i, tumri'yi,1 halta raga'y2 rendim ama, benim ark syleyip saz almam sz konusu olamazd tabii! Bir prens, elenceden zevk almasn bilmeli ama asla kendisi elendirmemeli! Kadnlarn arasnda nl airler de vard. Bana iiri, Lucknow kentinin en byk vnc olan bu sanat daln, rettiler. Bu sanat, soylular da, kk

Tumri: Klasik hafif mzik. Raga: Gnn saatlerine gre deien mzik temas. 313 dme tehlikesine uramadan, icra edebilirler. Hayatm rya gibiydi... dahas... ryann ta kendisiydi. Oniki yama bastmda, bykannem, artk ciddi bir eitim grmem gerektiini kararlatrd. O zaman, "Prensler Okulu"na gnderildim. Her sabah, lalam, ingilizce retmenim, urduca retmenim, kitaplarmla megul olan hizmetkrm ve tabii ofrmle okula giderdim. Her leden sonra da beni almaa gelirlerdi. Erkek ocuklarla arkadalk edebilme frsat kmt ama ben pek hevesli deildim. Erkeklerle bir arada olmaa alk deildim, rahatsz oluyordum. Aklm fikrim kz arkadalarmdayd. Ne yazk ki, bir sre sonra onlardan ayrlmam gerekecekti. Ondrt yama bastmda, bykannem lalamn "hayat bilgisi" retmesinin zaman geldiini dnd. O gnden sonra kz arkadalarmla grmee hakkm olmad. Zaten, birka ay sonra da, amcam iktidar ele geirmek iin beni zehirlemee kalknca, beni ngiltere'ye, okumaa gnderdiler. Selma Emir'e acyarak bakyordu: Priten ngiltere! Eton, Cambridge! Buradaki hayatnzdan sonra, mthi bir ok olmal! Mthi mi bilmem. Herey o kadar yeni, o kadar heyecan vericiydi ki... ama tam anlamyla ne olduumu bilmiyordum. Bir hintli prens mi, bir ingiliz lordu mu? Selma, "zavall sevgilim" diye dnd, "hl da bilmiyorsunuz!" Tabii bu dncesini yksek sesle sylememeye dikkat etti. Emir'in elini hafife pmekle yetindi. lk kez karsna aldnn farkna varmayan Emir de, bu alk olmad sevgi gsterisi karsnda heyecanland. inde bir eyler kprdand, karsn kollarna almak istedi ama cesaret edemedi: bu mutlu ann bysn bozmak istemiyordu. Uzun sreden beri sevimenin, kars iin yerine getirilmesi gereken bir grev olduunun farkndayd. Byk d krklna uramt nk. Karsnn hereyi, dolgun dudaklar, kvrak bedeni, baygn gzleri... ehvetin ta kendisiydi. Ama onu kollarna aldnda, onu ptnde, onu okadnda, kasldn hissediyordu. Onu uyandrmaa, zevk aldrmaa alm, karlk grmemiti. Gerei kabul etmek zorundayd: ahane karsnn, bir mermer heykelden fark yoktu! zlemle kzl bukleleri parmana dolad. Selma ban omuzuna dayam, bekliyordu. El enseye indi, kulak memesini skt, yanaa dokundu, dudaklar okad... Selma titreyek Emir'e dnd, akamn loluunda baklarn yakalamaa alt. Katn m sanmt ? Eli bir anda yana dt, geriye ekildi: Ne gzel bir gece demekle yetindi. Bir k gecesi! diye, Selma kuru kuru cevap verdi. Sonra da ipek rupurtahn omuzlarna ald. Ay nda parlayan yzkl ele hnla bakt. Birden, begmn ciddiye almad szleri aklna geldi. Ya doruysa? Ya yakkl kocas bir erkein kucan tercih ediyor, karsnn yanna

devlete bir veliaht vermek iin yanayorsa? Bunlar, ksa sren sahiplenmelerden sonraki ilgisizlii aklamyor 314 mu? Yok! Mmkn deil! Gznn nne gelen grntleri defetmek iin ban sallad, utand. Ama bu grntleri kovmak istedike, daha da ar basyorlard. Bir srayta ayaa kalkt. Burada bouluyorum. Biraz temiz hava alacam. Selma, aydnlk gecede, terastan terasa geerek, sarayn bat ucundaki "Gnbat Kk"ne kadar geldi. Btn kent ayaklar altndayd. Mermer stunlardan birine dayanarak, Lucknow'u seyre koyuldu. Uzakta, camilerin oymal kemerleri, ince stunlar zerinden, Hseyinabat, altn bir hayal gibi grnyordu. Onun yanbanda, deli bir mimarn lgnl olan "Trk Kaps", bar iei diye bilinen ama gecenin aydnlnda sava mzraklar gibi grnen binlerce nilferi gkyzne sunar gibiydi. Lucknow, barok slupta ina edilmi, iinde mool hameti, hint kp, fransz zentisi, Victoria stilinin azameti bulunan karmakark bir mimariye sahipti. Gndzleri, yakan gnein altnda, zengin taklar krklarn rtmee yetmeyen yal bir kibar fahieye benziyordu. Ama gece oldu mu, zerafetini, gzelliini, kokusunu, bysn, badndrcln yeniden kazanyordu. O, herkesin ulamak istedii bir sevgiliydi... yabani, gizemli, cokulu mslman Lucknow... zarif, erotik hindu Lucknow... cinsellii mistiklie varan, mistiklii en byk hazz tattran, esrarengiz Lucknow... Selma, ta korkuluktan sarkp, bu lgn masal kentinden, mavi tller ardnda gizlenen altn bir kentin tatl yumuaklna, stanbul'a doru utu. XIII Kadnlarla ocuklar boazladlar. Yarallar kuyulara attlar. Sonra, evleri atee verdiler. Kaabilen birka kiiden bazlaryz. Bir tarlada gizlenmeyi baardk. Karanlk basnca ormana varabildik, sonra gnler boyu yrdk, buraya gelebildik. Adam, yorgunluktan sallanyor, yannda kars ve iki ocuu sessizce alyorlard. Biz ne olacaz Huzur? Bize artk hibir yerde rahat yok. Hibir yerde... Raca onlar oturttu, yemek getirilmesini emretti. Sonra sabrla sorguya ekti. Yine, bir arada, o gne kadar, olaysz yaam olan topluluklar arasndaki atma sorunuydu. nemsiz eylerden km, yaratlan gerginlik ortamnda ve arlarn kkrtmalaryla, kyma dnmt. Lakhpur kasabasnda, son derece faal .olan eylemci Mahasabah hcresi, hindu dinine dndrme bahanesiyle, mslman aznla, dehet sayordu. Mslmanlar, Kongre Partisi'nin yerel yneticilerine bavurmu ama kendilerini dinletememilerdi. Olay, bir cenaze namaz srasnda patlak vermiti. Bir hindu dn alay, cami kapsnda durup, davul zurna alarak enlik yapm, camiden kan birka kii, kendilerinden, biraz daha tede

camialarn istemiti. Bunun zerine kfrler pepee sralanm ve Peygambere aka svlmt. O zaman, talar savrulmu, baklar ekilmi, her iki taraf da kazma ve krekleri ele almt. Kavga saatlerce srm, btn kasabaya yaylmt. Polis, herey bittikten sonra gelmiti. Daha fazla dayanamayacaz Huzur. Biz fakir insanlarz, almak zorundayz. Neden bizi rahat brakmazlar? Hindular, mslmanlarn hain olduklarn, racalarmzn ingilizlerin dostu olduunu, Kongre'ye katlmamz gerektiini, bamszlk iin savamak zorunda olduumuzu sylyorlar. Ama Huzur, politika bizim iimiz deil; kentlilerin, zenginlerin, okumularn ii! Bizler bamszla kar deiliz, ancak grlen o ki ingilizlerle daha gvenlik iindeydik. Hindular, daha nce, seimleri kazandklar ve kendilerini hereyin hakimi sanarak bir yldan bu yana yaptklar gibi., bize saldrmaya cesaret edemezlerdi. Saylar bizden ok... bamza neler gelecek? Kyl birka kelime ile, btn politikaclarn sylediklerinden ok daha fazlasn syleyivermiti. Emir'in, mslmanlar ounlukta olsayd hindu aznla kar ayn biimde davranacaklarndan hi kukusu yoktu. Ama onun iin nemli olan, tarih boyu feylesoflar, mistikler, diktatrler yaratm olan dinlerin meziyetleri 316 hakknda yorumlarda bulunmak deildi. inde bulunulan 1938 ylnda btn Kuzey Hindistan'da ayaklanmalarn ve kymlarn artmas nemliydi. Kylnn memleketi olan Lakpur, Badalpur'a bal deildi kardei sarayda a olarak alt iin snmaya gelmiti komu Kalaba eyaletinde bulunuyordu ve bu tarz haberlerin kulaktan kulaa yaylmas ve abartlmas sonucu, baka eyaletlerde de her an olaylar kabilirdi. Emir o kadar endieliydi ki, ilk kez Selma'ya alyordu: Atein yaylmasn nlemek iin derhal nlem alnmas gerek, aksi halde denetimden kar. Belki bu gece Mahdabat Racas'nn davetinde bu hususu tartabiliriz. Blgenin hindi ve mslman btn stabakas orada olacak. Tabii bu muayiralarda^ siyasi konulara deinmenin, cinayet saylacan biliyorum. Ama olsun, yine de konuacam. Artk uyanmalar gerek! Btn Ud soylularn bir araya getiren bu muazzam muayiralar, Mahdabat Racas'nn yeni yoksul yaamna uymayan tek istisna idi. Bunu sadece, konukseverlik kutsal bir grev olduu iin deil, lkenin en iyi sanatkrlarnn arld, bu iir geceleri, ayn zamanda, hintli ve mslmanlara karlap grmek, yanyana cfurmak, birlikte hayal kurmak, alamak, ayn heyecan paylamak, en sonunda ve yalnzca gzellikte birleen insanlar olmak frsatn vermek iin yaplyordu. Lucknow, ikiyz yldan beri, btn Kuzey Hindistan' aydnlatan ve birbirine her ynyle kart grnen iki kltrn badamasn salayan hint-mslman uygarlnn merkezi olmakla vnrd. Bu grlmemi bahise, yz yl nce, mool hakanlarnn en by Ekber zamannda giriilmiti. Delhi'deki sarayna, filozoflar, bilginleri, dervileri toplam olan mool imparatorunun nihai

amac, hindu, zerdt, mslman, hristiyan, hepsinin gnlndeki iman saflndan hareketle, ilh din'i kurmakt. Sonusuz kalan bu muazzam giriimden elli yl sonra, mparator Evrengzip, bu tehlikeli ve ar bulduu hogry yasaklayarak, slm' btn katlyla geri getirmiti. te bu, aydnlar ve sanatkrlarn, Delhi'den kamalarna ve grkemi, dengesizlii ve cmertlii ile nl Ud krallarnn bakenti Lucknow'a yerlemelerine yol aacakt. Lucknow yneticilerinde Ekber Han'n hogrsnn varl, mistik bir aray iinde olmalarndan deil, btn yeniliklere, duygu ve dnce nazlarna, ak olmalarndand. Bylece Lukcnow, iinde saray mziinin, raksn, iirin vcut bulduu bir mslman-hindu dehasnn potas haline gelecekti. Kuzey Hindistan'n dili olan urduca, burada geliecek, ran'dan 13'nc yzylda alnm olan gazel, burada en st noktasna ulaarak, dncenin yetersizliklerini rten bir ileve sahip olabilecekti. Sevgiliyle syleiler anlamna gelen gazel, muayira gecelerinin sultanyd. Selma, bu iir biimini severdi. Bunlar sevgili, yaradan, zafer ryas, bir kadnn bilezik krts, gizli bir lemin yanp snen grnts olabilirdi. Muayira: iir gecesi. 317 Ama bugn, ayaklanmalar, kanl atmalar, kentlerle kyleri yakp ykan olaylar sregelirken, iirle mestolmak, ona bir cinayet ilemek gibi geliyordu. Endiesini at Mahdabat ranisi, korkmu bir ocuu yattrr gibi tatl bir glmseyile: Elden ne gelir, bugn yaptmzdan farkl, kzcazm? Sonu vermeyen tartmalara girmemek, uyumun, hogrnn rneini, davranlarmzla vermek! Lucknow, blgenin olay kmayan tek kenti olduuna gre, bunun doruluuna inanmak gerekir! Oymal mermer muarabiyelerden, uzun boylu, etraf kalabalk, bir adam gsterdi Selma'ya: te Kalaba'n, bana szn ettiiniz olaylarn getii yerin racas. Bugn burada hintli ve mslman dostlar arasnda bulunuyor. Kar tarafn dncesini bilip anlamak, deer yarglarna sayg gstermeyi salyor. Bu, etkili bir barn tek zm, inann! ayet racalarmz, her dinin ayn meziyeti olduuna inanmasalard ve tarafsz davranlaryla bunu vatandalarna gstermi olmasalard, sadece birka ayaklanmann verdii znty duymakla kalmazdk, btn lke alev alev yanard. Selma pek ikna olmamt. Bu soylu bak as, dzene sayg duyulduu, tartma konusu edilmedii bir dnemde, herhalde geerli olurdu. Ama bugn, grlerini ve yaama biimini deitirmee hi de niyetli olmayan, hele enerjisi hi olmayan soylular snfnn hsnkuruntusundan baka birey deildi. Gzleriyle Emir'i izledi. Kalaba Racas'na yaklap onunla konumaa alyor ama beriki, rahatsz olmu gibi ban iki yana sallyordu. Emir srar ediyor, Kalaba Racas, glerek onu evsahibine doru srkleyip, ondan kurtulmak ister grnyordu. Selma, yzn muarabiyeye dayam, dudak hareketlerinden, bo yere anlam kartmaa alyordu. Mahdabat Racas'nn

davranlarndan, ngiltere'den yeni dnm gen prensi yattrmaa altn, sylediklerini de pek ciddiye almadn tahmin edebiliyordu. Birka itirazdan sonra, Emir de susmay tercih etmi, eilerek selam vermi ve kalabala karmt. Beyaz ipek irvanisi iindeki bu ince siluet, dierlerine benzese de, farklyd. Selma rperdi. Kyamet gnn yayor gibiydi. Bylesi bir krle, bylesi bir dleklie, gereklerden uzak, onlar felce uratan bylesi bir kibarla isyan ediyordu. ngiliz igaline kar mcadele, Kongre'nin kkrtmasyla, ingilizlerin dostu diye tantlan byk toprak sahiplerine ve prenslere kar giriilen bir ihtille dnmekteydi. Ud blgesinde, soylular ounlukla mslman olduklar iin, milliyeti mcadeleden sosyal atmaya dnm olan sava, kitleleri coturan bir din sava olmutu. Birden sessizlik kt. Muayira neredeyse balayacakt. pek hallar zerine serpitirilmi yastklara oturan davetliler, yal, konusunun uzman biri olarak, btn yrede nam salm Muayira stad'nn krsye kmasn beklediler. Bir muayiray ynetmek kolay i deildi. Btn bir gece boyunca 318 dikkati canl tutmak, titiz ve iin erbab bir dinleyici kitlesinde heyecan yaratmak gerekiyordu. Gn batnmdan tan vaktine kadar ardarda kan ozanlarn srasn dzenlemek, iyiler ile daha az iyi olanlar bir dzene sokarak belli aralklarla karmak, ilginin snmemesine, dikkatin dalmamasna, coku yaratacak bir havann kvamnda tutulmasna dikkat etmek gerekirdi. Yavan bir msra, ahengin cokusuna kaplm dinleyicilerin farketmemeleri ve gecenin havasnn bozulmamas iin, glmseyerek durum idare edilmeliydi. Bal usulca szlmeli, dinleyici avucun iine alnmal, kendisini ahengin akna brakmas salanmal ve sras geldiinde, yreinin ta ortasndan, zevkten ldrrcesine vurmal! Pes perdeden alan bir tablamn2 eliinde ykselen gazel, ar ve byl idi. Delhi'de genellikle ezberlenmi gibi sylenirdi; burada, Lucknow'da, makamla okunmas yeleniyordu. Ahenk artndan, ses ile kafiye arasndaki ince uyumun zevkinden, ne diye yoksun kalmal? Selma, rahatszlk bahanesiyle, kimseye farkettirmeden kamak niyetindeydi. Raninin dikkatli baklar, onu olduu yere iviledi: Kaln, iir huzur verir. inden geenlerin anlalm olmasnn utancyla, kalk yere oturdu. Yava yava, anlamn pek karamad, ama ahenginin gzellii huzur veren msralarn akna kendini brakverdi. Aada, ayaklarnn dibinde, bir irvaniler topluluu, gm ve altn yaldzl bir ylan gibi, kvrm kvrm kvranyordu. Herkes birbirini szyor, geviyor, hayranlk duyuyordu. Kadnn biri, kara burkahnn iinde, kaln sesiyle ark sylemee baladnda, i geirten coku doruk noktasndayd. Gazel okumada stne olmad sylenen Begm ahnaz'd bu! Selma'ya, saygdeer

bir aileden olduu iin, rtnerek kt sylenmiti. Ama peenin altndan gelen ar, yasak edilmile, gizlenenle, ssl olduu derecede de gl ve dokunaklyd. Derinlerdeki hayalleri, duygular harekete geiriyordu. Gece bir hayli ilerlemiti. Kadnlar blmnde, baz yal begmler uyuyakalmlard. Selma, yar Uyumu, prldayan bir derenin talar zerindeki akrtsndan, yapraklar arasndaki altsndan, bir dzlkte kpkler samasndan, sonra da bir billur alayann srayndan baka birey duymaz olmutu. Birden, duyduu bir ses, onu dald hayallerden kard. "Ben, yaratklarn gnlnde yer alan Ben'im. Tm varlklarn ba, ortas, sonuyum." Mzik sustu. Muayire stad ekildi. Ortada sadece, yzyze oturan iki gen kald. Beyaz keten irvanileri iinde, taksz... Selma irkildi. Bu szleri duymutu. Ama hangi sufiden? Sorusunu ararak karlayan yanndaki: Ama prensesim, dedi. Bu hindu dininin kutsal kitab BhagavadGita'dan. Hindu dini mi? nanlacak gibi deil, bunlar Selma'nn teden beri aina olduu szler... muarabiyeye yanat, delikanl kutsal szleri mrldanmaa ^Tabla: iki elle ahnan bir eit darbuka. 319 devam ediyordu: Her saltanat srenin, her hkmedenin, her galip gelenin gc ve egemenliiyim. Baar kazananlarn, fethedenlerin siyasetiyim. Esrarl eylerin suskunluu, bilenin bilgisiyim. Dimdik oturmu, ak elleri dizlerinin stnde, brakt yerden arkada devam ediyordu: O'ndan ncesi olmayan, sonras olmayacak olan, ilk, son ve tek allah'n birliine hamdolsun. O'ndan evveli de, sonras da, st de, alt da, yakn da, uza da yoktur. Neden, nasl, nerede diye sual edilmez. Ne devlet, ne zrriyet, ne ardarda gelen anlar, ne zaman ne mekn, ne deiim gsteren canl vardr. "O Tek'tir, Hakim-i Mutlak'r O evveldir, hrdr, dardadr, ieridedir. O birliinde grnr, biricikliinde gizlenir." Selma rperdi... Bu szler, slm mutasavvf bn-i Arabi'nin "Allah'n Vahdeti" kitabndan alnma szlerdi. ki gen usulca bu szleri tekrar etmekteydi; asrlar, ktalar, derin duygular ap gelen ve ayn derin sezgileri, ayn gerei aksettiren szleri. "Kimileri Vahdet'ime, her ayr varlma ve milyonlarca evrensel grnmme tapar. Dnyada grdn her gzel, her yce, her gl ve muktedir varlk, bil ki Ben'den bir parlaklk, bir nur, Varlk'mdan domu youn bir erk, bir g parasdr". "O'nun dnda dndmz O deildir. nk bireyin kendi kendine var olduunu iddia etmek, onun kendi kendini yarattna, varln Allah'a borlu olmadna inanmaktr. Bu samadr (mademki o btndr) Allah'a irk koma, putperestlerin gnahn ilersin."

"Evren, varlmn grnmeyen gizinde mevcuttur. Btn varlklarda Ben'i ve Ben'de btn varlklar gren, Allah'n birliine inanan, btn dlerde Ben'i seven, nasl yaarsa yaasn, ne yaparsa yapsn, Ben'de yaayan ve Ben'imle btnleen insanolu." "Allah'n dnda inandn Allah'tan bakas deildir, ama bunu bilmiyorsun. O'nu gryor ama grdn bilmiyorsun. Ruhun bilincine vardn zaman, ifte kiiliinden kurtulacak ve Allah'tan bakas olmadn anlayacaksn. Peygamber, kendini bilen Tanr'sn bilir demedi mi?" "Yoga yapan bilgeler gayret ettiklerinde, Tanr'y kendilerinde grrler." "Bu esrar zdne gre, Allah'tan bakas olmadn anladna gre, varacan yerin kendin olduunu, kendini yok etmee ihtiyacn olmadn, ezelden beri var olduunu bileceksin. Allah'n btn vasflar, senin vasflarn. Bunun iin Geree ulam olann, "Asl bilici benim" ya da "an olsun ki inancm tamdr!" demee hakk vardr." "man yolu ile Ben'i bilen, kim olduumu, ne olduumu bilen, Varlmdaki gerei ve umdelerimi bilen, Yce Varlmla btnleir. Gerekli her eyi yerine getirerek Ben'de var olmay srdrrse, inayetimle, ezeli ve ebedi 320 hayata ular." Selma'nn gzyalar dinmiyordu. Kim bakarsa baksn umurunda deildi, uzun sredir olmad kadar huzurluydu. Btn gn, iddet ve nefret kbusu ile mcadele etmiti. Yobaz takmnn masum kylleri katlini unutamyor, tiksiniyor ve ilk kez intikam hissi duyuyordu. Adaletin yolu vahetten geiyorsa, gl olmak ve lmemek iin ldrmek gerekiyordu. mitsizliin yol at bu arenin daha byk felketlere neden olabileceini hissediyordu. Ama ne yapabilirdi? Muayiraya, bu kt koullarda gsterinin ertelenecei ve katlanlarn bir mcadele, en azndan bir kendini savunma stratejisi hazrlayacaklar midiyle gelmiti. Yazk! Evsahibi, en ufak tartmay bile kabul etmemiti. Oysa imdi, toplant bittiinde, cevab bulmu oluyordu: taraftarlar birbirini yese de, btn dinler aslnda ayn Gerei sylyordu. Sonunda herey Yce Varla, her insann znde olan Mutlak Varla ulayordu. imizde Ebediyetin var olduunu, sonsuz Gzellie ve Bilgiye sahip olduumuzu, Evreni ieren bir toz paras olduumuzu, nk bu tozun Allah'n bir paras olduunu, ykc lgnlmz iinde unutmamza bizi zorluyordu. Bir paras m? Yo! Yaratan'n ta kendisiyiz. O Yce G blnmez. Unutmamak gerekir: nsandan mit nasl kesilebilir? nsanolu karsndakini ba ezilecek dman olarak nasl grebilir? O insan ki Ben'den bakas deil, Ben ki, O'ndan bakas deil! Eve dnerlerken Emir: u Maharabad Racas da, iyice bunami! diye sylendi. Bir muayiray, ilahilerle bitirmek de nereden aklna gelmi? Selma irkildi: Anlamadnz m?

Neyi anlamadm m? Hi... nemi yok! Selma'nn hakarete uram kralie edalaryla, yapt imalardan bkt iin ban evirdi. Selma bir keye bzlmt. Emir'in anlayszlna ne zlyor, ne de kzyor, sadece bir bkknlk duyuyordu. Bhagavad-Gita'nn sylediklerini anmsamaa alt: "Btn varlklarda Ben'i grmek, her birinde Ben'i sevmek!" Gzlerini yumdu. Acaba bu merhaleye eriebilecek miydi? XIV Aye nereye kayboldu? Selma, bir haftadan beri, salarna takmas iin ona iekler getiren kk kz grmyordu. Yedi yanda, ok gzel bir ocuktu. Lakpur'daki olaylardan kaan ailesiyle birlikte, geen ay gelmiti. Aile, o gn bugn sarayda yayordu. Babas, aabeyine mutfakta yardm ediyor, anne dikile urayordu. Selma, bu onurlu kadnn, bakasnn srtndan geinmei kendine yediremediini, kocasna, olaylarn artk durulduunu kylerine dnmeleri iin srar ettiini duymutu. Nitekim Kalaba Racas, Kongre Partisi'nin yerel yneticileriyle grmee salisen gitmiti. Gvence alm ve mslmanlar evlerine dnmee, yaklp yklan onarmaa balamlard. Zaten gidecekleri baka bir yer yoktu. Kuaklardan beri; ailelerinin srdkleri bu topraklar racaya aitti ama onlar ileme haklan vard. Buras yuvalaryd. Sonra, baka yerde daha mt gvenlikte olacaklard? Kentte de, kyde de her an bir ayaklanma olabilirdi. Bir efendiye, bir sahibe bal olmasalar, onlar kim koruyabilirdi? Baml olmamaktan daha kt bir ey olamazd. Kimsenin mal olmamak... korunmay isteme hakkna sahip olmamak... Haklar var, diye sze kart oda hizmetisi. Oradan ayrlmalar benim bu evden bam alp gitmeme benzer. Ailem, be nesildir bu evin ekmeini yiyor, sizden nasl ayrlabilirim? Ama annesi Aye iin kayglanyordu, erkekler delirince, feci eyler olabilir... Selma sylenenlere pek kulak vermiyordu. Bu ailenin neden dnmek istediini de anlayamyordu. Belki biraz stste yayorlard ama, burada rahattlar. Hizmetkrlar blmnde, malzeme depolarnn yannda, kardeleriyle bir arada oturuyorlard. Yoksa eltisi mi surat etmiti? Selma "bununla megul olmam gerek" diye dnd sonra da, Bhagavad-Gita ile Sri Aurobindo'nun kitaplarna yeniden dald. Bunlar, muayirann ertesi gn getirtmiti. Gnlerce odasna kapanm, bu ok deiik dilin iinde; anlamaya, kaynaa varmaya, istanbul'da, bulunmu olduu bir sema ayininde, kendisini altst etmi olan duygularn aynn yakalamaya alyordu. Ama bugn, Karimpur maharanisini ziyaret edecekti. Yazn boucu scaklarndan nce, nisan ay, enlikler ay idi ve bunlara katlmas zorunluydu. Hangi gararay giyseydi acaba? Salarna yasemin ieklerinden bir ta oturtacakt. Herkesi artan ve etkileyen bu sadelii bir klk haline dntrmekle vnyordu. Aye nerede? Hasta m?

Yok, tam tersine... Huz,ur! I 322 Onu giydiren yardmcs glmsedi, sonra mest olmucasna, mutlu haberi verdi: Onu evlendirdiler. Evlendirdiler mi? Selma arm, bakyordu. Herhalde yanl anlamt. Hem de ok iyi bir evlilik yapt. Krk yalarnda, Ahmedabat'ta ticaretle uraan bir adama verdiler. Ona iyi bakacak. yi mi bakacak? Selma boulacak gibiydi: Ama bu cinayet! ocuk henz yedi yanda. Hi endie etmeyin Huzur. Kocas, evcilik oynamasna izin verecektir. Bu evliliklerde, kadn on, onbir yana gelmeden, ocuk doduu pek az grlmtr. Selma dehet iinde ona bakyordu. Aye, clz, sska bir ocuktu. Avrupallarn, Dou denince sama dncelerinden bir bakas olan "gnein nlar ile olgunlam bir kz" deildi. Git annesini bul, hemen! Kadn, sitem ve azar yamuru altnda ban emedi. natla gzlerini Selma'ya dikti. Gzlerinde nefret, hatta meydan okuma vard. Selma, sonunda bezmicesine: Peki... Neden benden birey istemedin? diye sordu. Rani Sahibe, bizim kendisini rahatsz etmee cesaret edemeyeceimiz kadar nemli ilerle megul. Sulama akt... mistik dnceleri iinde kaybolup gitmi olan Selma, kendisinin sorumluluunda olan bu kadnlara ve ocuklara kar grevini yerine getirmemiti. Aye, bencilliinin ve ilgisizliinin kurban idi. "Bana kt ve iyi ne gelirse gelsin etkilenmeyen, ne dvnen, ne sevinen bilgedir." Brahmanlarn bu bilgeliine ya sen ne dersin kk Aye? Ya bu lkenin milyonlarca zavalls ne der? Selma, masann zerini dolduran kutsal kitaplara hnla bakt. Btn bunlar dolaba sok! diye himetiye emretti. Hrsndan alamak istiyordu. Hayr, Yce Gc'n iinde eriyecek o derin ram olma duygusuna, tutkuya ve acya yer olmayan o ruh dinginliine henz ulamamt. Srf kendi huzuru iin, tm bu aclarn dnda kalmak? Hangi hakla Tanr'm, hangi hakla? Sinirli sinirli odasnda dolap durdu. "Densin ki aklm ermiyor, gerekli ruhsal dzeye henz erimedim. Sonunda herey anlalabilir, bunu biliyorum, herey. Ama insan anlamay reddetmek hakkna da sahiptir". Yr olum, acma! Gzmn nuru gzelim, gagann marifetini gster. Haydi... daha kuvvetli, ok daha kuvvetli! Barp ararak, hareketlerle, dvleri yreklendiriyordu yetitiriciler! Etraflarndakileri heyecanlandrmak ve bahis tutturmak niyetiyle... Selma o gne 323

kadar, genellikle pek bkkn olan Lucknow sosyetesini bu denli cokulu grm deildi. epeevre gerilmi beyaz araflarn ortasnda kalan kk alanda, tyleri kabarm, trnaklar bilenmi iki bldrcn, birbirine meydan okumaktayd. Bar ar da iin abasyd. Gzler parlyor, yzklerin arln g tayan parmaklar kaslyor, dudaklar nce endieyle geriliyor, sonra sevin ya da fke lklar koyuvermek zere alyordu. Bahis iin ortaya konan para muazzamd. Erkeklerin bir ksm, bu gece borcunu deyemeyecek, karlarnn taklarn rehin brakmalar gerekecekti. Aldrma! Zaman byle ayrntlarla urama zaman deildi. u an nemli olan tek ey u dvt. Kularn birbirlerini, zincirden boanmcasna, hrsla, iddetle ldrmelerini horozlanarak seyreden bu Lucknow soylular; yzyldan beri savamam, ingilizler tarafndan ehliletirilmi, nesilden nesile keyif ve elence ile krlenmi bu prensler, damarlarnda mool atalarnn kahramanlklarnn ahlandn hissediyorlard. Ayaa frlyor, dmana saldryor, tehlikeye gz kapal atlyor, ldrc darbeler indiriyorlard... Ya zafer ya da lm! Cesaretleri sonsuz... kahramanlklar snrsz! Beyaz araf kana buland. Yaral ku, bitkin, dmannn kzgn darbeleri altnda debeleniyor, bir hanerinkine benzer gagann altnda can ekiiyordu. Ac lk, yaylan kan... Aye, kk Aye! Selma barmamak iin dudaklarn srd. u beyaz arafn zerinde, korkun saldrganlarna kar dven, kanlar iinde, lmekte olan ocuu grd. Kadnlara ayrlm olan yerde, heyecan doruk noktasndayd. Yumuak bal eler, bu dvlerden, kocalar kadar zevk alyor ve paralar olmad iin, aln bilezikleriyle bahis tutuuyorlard. Karimpur Maharanisi sordu: Bu dvleri nasl buluyorsunuz prenses? Lucknow, horoz dvnden ok daha nadir olan bldrcn dvleriyle nldr. Aslnda, bldrcnlar barl hayvanlardr. Onlar saldrganla altrmak ok zordur, uzun sren bir eitim, ve bir yetenek iidir. Onlar nce a brakmak, sonra okamak, bu iko kuuklar adaleli ve saldrgan hale gelinceye kadar uramak gerekir. Selma hayretle: Ama niin? diye sordu. Doutan dvken olan yeterince hayvan yok mu? Maharani kalarn att: lahi prenses! Btn marifet, tabiat izlemekte deil, onu deitirmektedir. Atalarmzn pek sevdii fil dv, alt taraf bir kaba kuvvet gsterisiydi. Kaplan ve gergedan dv de yle! Ezeli dmanla dvmek marifet deil! Bizim toplumun ok daha ince zevkleri vardr. Dostlar, mttefikleri dvtrmek, ite zor olan, zor olduu kadar da zevkli olan i bu! Maharaninin glmsemesi alayc bir hal almt. Selma, evsahibesinin, bldrcnlardan deil de insanlardan sz ettiini anlamt ama bununla can skntsnn yaratt gnlk oyalanmalar m yoksa daha ciddi bir uyary m kastettiini karamad. Maharani devam etti:

324 Lucknowlular elenceleri dnda hibir eyi ciddiye almazlar... Bunun da sebebi, ok eski bir medeniyet oluumuz! Yaplacak hereyi yaptk ve artk hibir eyi nemsemiyoruz. Belki de yazk diye dnyorsunuzdur. Sanmyorum. Bu hi deilse, bir gnden dierine deitirdiimiz fikirler uruna dvmek gibi gln ve anlamsz bir davrantan bizleri alakoyuyor. Bir savan gzelliini takdir ediyoruz ama, onu hakl bulmaa almyoruz. Bu da dierleri gibi bir oyun. Snmekte olan bir soylu snfn k m? Hayr! Bu zihniyet, halkn kendinde de var. Yalnz, horoz dvne katlacak kadar paralan olmad iin, onlar da yumurta dn icat ettiler. Yumurta d m? ki yumurta zerine bahis tutulur. Sonra yumurtalar tokuturulur. Krlan, tabii kaybeder, bahisi, yumurtas salam kalan kazanr. ngilizler, bunlarn deli olduklarn, yumurtalar tokuturup israf edecekleri yerde, yemenin daha yararl olacan dnyorlar. Halkmz hibir zaman tanyamayacaklar. Yoksul olduklar iin, onlar yemek borusuna gre deerlendirmek, ne kklk! Brakn elensinler, brakn hayal kursunlar! Bldrcn dvnden sonra sra gvercin yarmasna gelmiti. Kadnlar merakla, yln olayn izlemek zere dorulmulard. Btn Dou lkelerinde, iyi huylu ve sadk olduklar kadar akll olan bu kulara ayr bir ilgi ve sevgi duyulmaktayd. Selma, sultanlarn zevki iin, Yldz ve Dolmabahe saraylarnda yetitirilen eit eit gvercini gzlerinin nne getirdi. Ama u anda grdkleri hibirisine benzemiyordu. Bir ksmnn kanatlan yeil ve koyu pembe idi; dier bir ksmnn boynunda pastel rengi iek motifleri vard. Maharani: Bunlarn boya olduunu sanmayn sakn diye aklad. Bu ok basit ve geici olurdu. Bu harika ii gerekletirebilmek iin uzmanlar, gvercinlerin tylerini tek tek yoluyor ve bunlarn yerine baka kulara ait renkli tyler dikiyorlar. Bu ilemden geen gvercinler, uzun yllar bu renkli tyleri muhafaza edebiliyorlar. Tabii bundan sonra, ok pahalya satlyorlar. ki kle, altn kaplama bir kafesle ilerledi. Byk bir zenle kafesin iinden garip bir yaratk kardlar. Selma'nn iki yanndan hayranlk sesleri ykseldi. Ku ya da kular? uup, sahibinin, yal Dirgpur Racas'nn omuzuna kondu. Orada, hareketsiz, uzun uzun, kuurdayp durdu. Selma ancak o zaman, bu yaratn iki bal bir gvercin olduunu anlad. Yannda oturan, hayran hayran: Harikulade deil mi, osmanl saraynda iki bal gvercinler var myd? diye sordu. Kleler, kafeslerden yarm dzine kadar bu kulardan kardlar. Kular elden ele geiyor, usulca yoklanp okanyor, sonra hayranlkla konuuluyordu: Ne maharet! Kral Nasreddin Haydar'dan bu yana, byle harika eyler yaratlmad. Gerekten de bylesi marifetler Lukcnov/a mahsustur...

Bir "hilkat garibesi" ile kar karya bulunduunu sanan Selma, birden bu tuhafln insan elinden kma olduunu anlad. Yannda oturan kadn, byk bir nezaketle, bu iin basit bir i olduunu anlatmaktayd: Yeni domu iki gvercini alrsnz, birinin sa kanadn, dierinin sol 325 kanadn keser, sonra bunlar skca birbirine balarsnz. Bundan sonras zahmetli itir. Pek az yaar... iyi bakm ister. Yara kapanp, gvercinler byynce, bunlara umasn retirsiniz. Bu, sabr ve yetenek isteyen bir eydir. Selma fkeyle: Vahet! diye sylendi. Kadnlar hayretle ona bakyorlard. Aralarndan biri, bir hindi, ona doru eilerek sordu: Yemek iin hayvan ldrmekten de mi valisi? Buna gerekten inanyor musunuz asaletmeap? Ne demeli? Sarayn keyfi iin dvtrp ldrmek, gz zevki iin sakatlayp ldrmek ile aradaki fark... aradaki fark... o da bilmiyor, susmay yeliyor Selma. Bu "harika eylere" sahip olabilmek iin kadnlarn nerdikleri paralar, bir sis perdesinin arkasndan izler gibiydi. "Dalior Navab' 10.000 rupi verdi ama, bouna!" 10.000 rupi... "Tek bir gvercin parasna, senin gibi ka kz kurtulur Aysel" Karimpur Maharanisi onu skntsndan kurtarabilmek iin yanat: Delhi'deki son mool sultan Bahadr ah'n, binlerce gvercini olduunu ve her darya ktnda, bunlarn ah gneten korumak zere, bann zerinde yanyana dizilerek utuklarn biliyor muydunuz? Son Ud kral, zirzop Vecit Ali al'a gelince, yirmidrtbinden fazla gvercini vard ve bunlarn arasnda en deerli olanlar, tyleri ipekten olanlard. ngilizler onu tahttan indirdiklerinde ve btn servetini kaybettiinde, gvercinlerinden ayrlmak zorunda kald. ocuklar sefalet iinde. Eski usul giyinmi u yal adam gryor musunuz? Onun torunu Prens Shaad'dr. Onunla ba edilemez. ocuklarnn ingilizce renmesini, gnn birinde, ihtiyalar zorlar da, onlarn yannda alrlar diye istemedi. Bu yzden de, doru drst, saygn bir ileri olacana, gnde 3 rupi karlnda arda sari ileyip gz nuru dkyor, ocuklarn ancak besleyebiliyor, anneleri prenses hazretleri, veremden lmek zere olduu halde, il parasn salayamyorlar. Yal prensin parmandaki firuze yz gren Selma: En azndan, parmandaki firuzeyi satabilir dedi. Asla! Bu ta onun son gelir kayna. Onunla geimini salyor. Selma bir an iin, eskiden sirkede eritilen inci erbetini ierek erkeklik gc kazanld gibi, prensin de firuze tozuna bavurduunu sand. Maharani devam etti: iilerde ve tibetlilerde firuze uurlu saylr. Bizim bura prenslerinde ok gzelleri vardr. Bahis tutumay, firuze

yarmasna kadar gtrdmz ok olmutur. Bir toplulukta en gzel firuzesi olan galip saylr ve oradaki btn talar onun olur. Prens Shaad'a, gururunu incitmeden, yardm etmek istiyen arkadalar, onu ziyarete giderler ve basit firuzelerini byk bir memnuniyetle kaybederler. Bunlar prensin acil borlarn demek iin yeterli olur. Ne garip bir haysiyet anlay! Karsn bakmszlktan, lme terk 326 etmek... ocuklarn sefalete mahkm etmek... gerekleri kabullenmek yerine onlar bir gelecekten yoksun brakmak... Racalarn ingiliz igaline kar uyuukluklar ile yal prensin bklmez sertlii arasnda, hangisinin doru olduunu kestiremiyordu Selma. Bir arayol olamaz myd? Buna inananlar, smrgecilerle temas ede ede, uzlamann kark burgac iinde kaybolmu ve sonunda hem hindilerin hem de ingilizlerin dmanln kazanmlard. Emir'i de bekliyen tehlike bu deil miydi? Dmann kuvvetli ve zayf noktalarndan yararlanarak, sabrla onun silhlann kullanarak, birgn onu yenme midini besleyen Emir'i bekleyen burga da bu deil miydi? Grnte, bir ingilizden daha fazla ingiliz olan Emir, onlarla kendi alanlarnda kendi silhlaryla savalmas gerektiine inanyordu. O Emir ki, birgn sonra, Vali Sir Harry Waig'in, her yl olduu gibi, Tac'n sadk bendelerine unvan ve nian datt byk durbara.1 katlacakt! Valinin ikametghnn byk bahesinde kurulmu olan rengrenk adrlarda, son derece sekin davetliler, niformalar ve diba irvaniler Ekselanslar'n beklerken, kendi aralarnda alak sesle konuuyorlard. Birden, btn balarn kalkmasna yol aan davul ve zil sesleri arasnda all pullu orkestra God Save The King'i (Tanr Kral Korusun) almaa balad. Saat tam 9.30'du. Majestelerinin bir temsilcisine yakr dakiklikte gelen valinin; siyah niformas ve gsnde parldayan madalyalar iinde, yz soluk gibiydi. Ei Lady Violet, apkas banda, eldivenleri ellerinde, btn resmiyetiyle yannda yryordu. Pelerinden yaverler ve yksek dereceli memurlar geliyordu. Sir Harry ve ei yaldzl kubbenin alna geldiklerinde, herkes ayaa kalkt. Yz yl kadar nce, Hindistan henz beyazlarca ynetilmiyorken, efsane saylacak kadar uzak bir gemite, Ud krallarnn altnda yer aldklar kubbe de ayn kubbe idi. Durbar resmen almt. "Han Balladr... Rai Bahadr... Serdar Sahip" Ba terifat, tumturakl biimde; iyi, sadk hizmetlerden tr bahedilen unvanlar sralayp duruyordu. Buna lyk bulunanlar, nemlerinin bilincinde olmann gururu ile krmz halda ilerliyor, tali tn nnde eiliyor ve imparator-kraln temsilcisinin elinden, dvlann en kutsai olan hint-ingiliz dostluuna btn bir mr hizmet etmi olmann dln, o pek deerli parmen kdn ya da bir nian alyorlard.

Bu yl en sadesi olan "Han Sahip"ten (Efendi) en ansls olan "valye, Hindistan Yldz Komandr"ne kadar, yirmiye yakn unvan datlmt. Racalarn bazlarna da "byk prens anlamna gelen mihrace unvan verilmiti. Herbiri, kibar alklarla karlanyor, herkes glmsyor, birbirini kutluyordu. Bu dostluk trenleri srerken, Hindistan'n her bir yannda, Mahatma Gandi tarafndan ynetilen kitlelerin, igalciye kar ayaklandklar, ingiliz askerlerinin gstericilere ate atklar, liderleri Muhammed Ali Cinnah'n Durbar: Bir prens veya smrge ynetimi srasnda ingiliz valisi tarafndan verilen byk davet. 327 etrafnda kenetlenmi milyonlarca mslmann, yabanclarn gitmesi ve bamszlk iin hindularla birleecei tahmin edilebilir miydi? Bamszlk? Yllardan beri lke bu szck ile rperiyordu. Ne tutuklanmalar, ne kurunlar, ne dklen kan, bu szcn anlamam yok edebiliyordu. Bamszlk! Ezik bir halk iin, ufukta, vaad dolu, sihirli bir szck! Burada da ise, zenle krplm imlerin zerinde, muazzam begonyalar arasnda oturmu, kran ve sayg dolu sekinler takm! Bu sanki bir rya idi! Alaklk m, bilinsizlik mi? Selma, efendilerini taklitten baka birey dnmeyen bu iyi terbiye edilmi maymunlara hakaret etmek istei ile yanyordu. "ngilizler, bizi nasl da hor gniyorlardr!" Gzleriyle onu arad, bahenin kar kesinde, kendisi gibi bamszlk hareketini destekleyen ve para yardmnda bulunan racalarla bir aradayd. Bu ikilik de ne oluyordu? Hibir zaman ingilizlerden bir unvan ya da nian kabul etmemilerdi, ama igalcilerle en iyi ilikiler iinde bulunmay da ihmal etmiyorlard. Onu uyutmak ve srtndan hanerlemek iin mi? Emir'e gre, evet. ngilizlerin kuvvetle kap dar edilemeyecek kadar gl olduklarn sylerdi. Selma durbar iin yola kmadan nce, son bir kez, srar etmiti. Ama, bylesine horlayc trenlere katlmak, mutlaka gerekli mi? Emir glmsemiti: Bazlarmzn irenliini ve efendilerimizin almn seyretmek, emin olun ok yararl oluyor; kini biliyor! Tren klcnn zmrtlerle ili kabzasnn zerindeki parmaklan bembeyaz kesilmiti Emir'in! Bu akam, durbardan sonra, vali byk bir balo dzenlemiti. Kalburst herkes davetliydi. Aa yukar, ingiliz ve hintli, iki bin kadar davetli olacakt. Selma btn leden sonrasn tuvalet masasnn nnde geirdi. Hindistan'a geldii bir yl akn bir sredir ilk kez baloya gidecekti. ok gzel olmak ve onu grmezlikten gelen u ingiliz kadnlarn kskanlktan atlatmak istiyordu. zenle, zeri elmas ili, lacivert renkli bir sari seti. Teninin beyazln ortaya karan bir mcevher kutusu gibiydi. Boynuna, bileklerine, salarnn arasna zmrtler takt.

Odann eiinde Emir durmu ona bakyordu. Onu hi bu kadar gzel grmemiti. Bu zerafete, bu soylulua, bu kyaslanamaz parlakla, gs kabararak bakt. Bu gece, btn kent onu kskanacakt. Ne bir prens, ne de bir ingilizin, vnebilecei byle bir mcevheri yoktu. ki yan palmiye aalanyla ssl, bitip tkenmez grnen yolun ucunda, valinin saray btn hametiyle ykseliyordu. yice aydnlatlm olan giri kapsnda, krmz ve siyah sarklarnn zerine ingiliz tac ilenmi bulunan muhafzlar, selma duruyorlard. Merdivenin banda, Ekselanslarnn iki sekreteri, bu nisan gecesinin scaklna ramen, siyah fraklar ve dik beyaz yakalar iinde, davetlileri karlyorlard. Btn konuklarn geldiine iyice 328 kanaat getirildikten sonra, Yce Majesteleri'ni salisen temsil eden Sir Harry ve Lady Violet ortaya kacaklard. Hizmetkrlar, davetlileri Korent balkl pembe stunlarn arasndan eref salonuna gtryorlard. Buras, mermerlerle kapl zarif kemerler zerinde yzen, altn ve firuze renkli bir hayal lemiydi. 10 metre kadar stte, ok ince ilenmi kubbelerle rtl localar boyunca bir geit uzanyordu. Muazzam kalabala ramen yine de byk grnen bir salondu. Siyah fraklara karan beyaz irvanilerin yan sra, Hindistan ordusunun parlak niformalar gze arpmaktayd. Piyadelerin krmz, svarilerin simli-mavi ceketleri... Selma'nn talimin ettii gibi, sari giymi pek az kadn vard. Karlarn yabanc gzlerin grmesine izin verecek pek az hintli bulunur. Buna karlk, rengrenk gece elbisesi giymi olanlar ounluktayd. "Tuhaf." diye dnd. "ngiliz kadnlar bu lkenin en arpc renklerini benimsemiler. u .limon kf sars, u ingene pembesi, u patlcan moru! Soluk benizlerini bunlarla m saklamak istiyorlar ne? Ben de neler dnyorum? I'ngilizin nesi varsa "stne daha iyisi olamaz" deil midir? Bizim gibi zavall lmllere basit gelen ey, onlara kibarln son aamas olarak grnr. Zaten gleri de bu yzden: deiken ruh halleri yoktur, ne olursa olsun, en iyinin kendileri olduklarna inanrlar." Prenses! Emir hafife dirseine dokundu. Selma, dnceleri arasnda kaybolmu, vali ile karsnn geldiklerini grmemiti. eref krssnde, ayakta duruyorlard. Orkestra milli mar almaa balamt. Gecenin en nemli olay olan takdim treni, birazdan balayacakt. Sunucu, tekdze bir sesle, isim ve unvanlar sylyor, iftler pepee, ilerliyorlard. Bazlarna tatl bir sz, dierlerine tatl bir glmseyi... daha sonra yaplacak pek ok yorumun konusunu oluturacakt. Selma, "tpk osmanl sarayndaki gibi" diye dnd. "Tabii biraz daha tara haval." Asaletmeaplar Badalpur Racas ve Ranisi!

Muazzam salonu ar ar geerlerken herkes sustu. Gzellikleri gz kamatrcyd. Bylesi azametin ve bylesi aaann aknl ve kskanl ile, btn balar onlara evrilmiti. Krsnn nne geldiklerinde, valiye glmseyilerindeki azamet, orada bulunan kalabala, hametli evsaliplerinin kendileri, konuklar ile uyruklarnn da Sir Harry ile karsnn olduu izlenimini vermiti. Emir, kan mrltlar yorumlayabiliyordu. Daha da dikleebilse, ban daha kaldrabilse, onu da yapacakt. u srada kendisi imparatordu ve yanndaki sultan, tacna ve servetine eklenen bir mcevherdi. Vali nce arm ama kendini abuk toparlamt: Sevgili Emir! u an Lady Violet'e sizin ve einizin yalnz gzel olmakla kalmayp... onun da tesinde gzelliin simgesi olduunuzu sylyordum. 329 Raca sarard. Bir hintli iin karsnn grnmnden sz edilmesi, hakaretlerin en by idi. Sir Harry bunu bilmezlik edemezdi. ngilizlere zg bir riyakrlkla, azametlerinden alyordu. Emir abucak evresine gz att, yaverin dnda kimse bu szleri duymamt. Rahat bir nefes ald. Ama gerekli dersi karmt: bir daha asla prensesi bu uygarlktan uzak olanlara getirmeyecekti! Artk her erkein onu gzleriyle soyduunu sanyordu. Yumruklarn skt. Herkesin onu grmesini istiyor, ama bakmasn istemiyordu. i iini yiyerek, kvrak yryne, sarisinin sarp sarmalad nefis vcuduna bakt. Kendisini nerede sanyordu? Daha alakgnll bir durua sahip olmas gerektiini ona sylemeliydi. Birden, Selma'nn irkin olmasn istediini farketti. Takdim treni bitmiti. Orkestra Strauss'un bir valsini alyordu. Vali, I.ady Violet'in nnde eildi, baloyu a, iftler pistte dnmee baladlar. Emir arkadalarn bulmaa gitmi, Selma'y ne yapacan bilmez durumda, yal dullarla babaa brakmt. Selma Emir'in kendisini dansa kaldracan ummutu ama, byle bir dnce aklndan bile gememi olmalyd. Oxford'taki gzel gnlerinden bu yana, bu tarz elencelere gitmemi olmalyd. Kald ki, buralarda hi bir erkek, karsn byle ulu orta gzler nne karmazd. Hintliler iin dans, sadece ecinsellerin ve kibar fahielerin iiydi. Selma imrenerek, vals yapanlara, kavalyelerinin kollarnda mestolmu kadnlarn mutlu gllerine bakyordu. iman, zayf, irkin, kendi lkelerinde dansa kaldrlma ansna sahip olamayacak bu kadnlar, Hindistan'da ba stnde tutuluyorlard. Tek bir dans kardklar yoktu. Selma gzleriyle onlar izliyordu. Ne hakszlk! u yal ve sakat cadlarla birlikte oturmaa mahkm edili! En gzel kendisi imi... neye yarar? Herkes eleniyor, kimse ona dikkat etmiyor, sadece kavalyelerinin kollarna aslm u acuzeler, arasra ona alayc baklar frlatarak: Nasl olur? Dans etmiyor musunuz? Ama niin? diye sorara benziyorlard.

Umursamaz havalara brnmt ama bu kimseyi kandrmyordu. Emir'e, kendisini yalnz brakt, bu hnl baklara, bu kskanla kar korumasz brakt iin ierliyordu. Zaten o da ortalarda grnmyordu. Herhalde, sigara iilen blmde, erkeklerle tartmaktayd; btn geceyi orada geirebilirdi; kendisini burada tek bana brakarak. Ya kalkp gitseydi? Rezalet mi kard? Sonra? Racann kendisine kar ilgisizlii de rezaletin dik ls deil miydi? Geri bunun, kar ile kocann bir arada grnmesinin ayp sayld hint adetlerine uygun olduunu biliyordu ama, Emir hi durmadan ikili bir yaam sremezdi ki! Kendisini u ingilizlere getirdiine gre, bir centilmen gibi davranmasn da bilmeliydi! Tm buradaki yabanclar iin, karsna kar bu davran, ilgisizlik ve hakaret anlamna gelmez iniydi? Bu erefi bana baheder misiniz madam? Selma srad. Gen, sarn bir adam, karsnda durmu glmsyordu. Gsterdii aknlk zerine adam da ezilip bzlerek: 330 Cesaretimi mazur grn... tantrlmadk dedi. Adm Roy Lindon, Hindistan'a yeni geldim ve yarn Ekselanslarnn maiyetinde, greve balayacam. Burada kimseyi tanmyorum. Kendi kendime, belki bu dans... Selma onu haddini bildirmek zereydi. Ama o kadar utanga grnyordu ki... beceriksizlii karsnda glmsedi: Dans etmiyorum, Sir. Gerekten mi? Azarlanm bir ocuk gibi kzard. Onu uzun sredir izlediini ve dans etmee can attn grm olduunu sylemedi. u gzel kadn dlemekle, aptalca davranmt. zr diledi, ayrlmak zereyken Selma onu durdurdu: Bir saniye oturmaz mydnz? Yanndaki kadnlar kulaklarna inananuyorlard. u kk rain, amma da utanmazd! Birbirlerini anlaml baklar frlatyor, kopabilecek rezaletin kokusunu havada hissediyorlard. Selma adama bakarken, "Kabul edersem, Emir ne yapar? Tam bir facia yaratr, bu apak!" diye dnd. Lbnan'ta, Jeanne d'Arc gemisinde verilen baloyu anmsad. Fransz subay ile dans ettiinde, Vahit amma da kzmt! Alt taraf, bir facia, hi de houna gitmeyecek birey deildi; u iinde bulunduu, almaa balad tekdze yaamn, biraz hareketlendirmi olurdu. Vals etmek arzusundan ok, kendini koyuvermek duygusu ona aniden u szleri syletti: "Haydi, dans edelim!" Roy Lindon olaanst dans ediyordu. Yoksa, olaanst olan, ald u saniyeler miydi? Ne gam! Selma, gzleri yar kapal, kendini girdaba brakmt. Daha hzl, ok daha hzl... mzikten, u gne rengi klardan, u firuze rengi tavann gz kamatnclndan ba dnyordu.

Orkestra almay niye kesti? Ani durutan, sendeler gibi oldu. Kavalyesinin koluna tutunmak istedi ama o, kaar gibiydi. akn, gzlerini at. Emir, bembeyaz kesilmi, karlarnda duruyordu. Yzne bir defa bile bakmadan eliyle Selma'y bir kenara itti. Bu, erkekler arasnda zmlenecek bir ili. Bu hakareti diyeceksiniz baym. Hem de yarn sabah. Silh seimini size brakyorum. ngiliz arm, karsna dikilen adama bakyordu. Deli miydi? Yoksa..? Merakllar etraflarn sarmt, ama kimse mdahale etmee cesaret edemiyordu. Durumun ciddiyetini herkes anlyor ve racadan yana kyordu. Kurallara uymak gerekirdi: Racann namusu, hepsinin de namusu sz konusu! Azizim raca... Valinin sesi, btn balan ondan yana evirdi. Sir Harry'e haber verilmi, o da hemen koup gelmekte yarar grmt. Bu yakksz olay her zaman olduu gibi iinde kadn parma evet bir lm kalm iine dntrp rndan karmann gerei yoktu. Kendini, gen Lindon'un babasna, olunun evli bir kadn dansa kaldrmak cretini gsterdii iin bir delloda ldn aklarken gremiyordu. nk bu iten racann galip kacana, gn gibi emindi. Usta bir atc olduunu bilmeyen yoktu. Hem ayet, len raca olursa, 331 durum daha da ciddileirdi; bugnk siyasi ortamda, tam bir bomba etkisi yaratrd! Bamszlk hareketi, racay, karsnn namusunu korumak istedii iin smrge ynetimince ehit edilen bir kahraman olarak ilan ederdi. Kar ve koca, btn masum hintli kadnlarn ve btn namuslu hintli kocalarn eref simgesi olurdu. htilali balatmak iin bundan iyisi bulunamazd! Vali, bir saat boyunca racay yattrmaya alt. Diplomasinin btn hnerlerini gsterdi: gen adamn iyi niyetini, raniyi sulamadan kantlamak, kolay i deildi. Roy Lindon'un susuzluu ok akt. Kendisinin de saf saf anlatt gibi, yalnz ve sklyor grnen gen bir hanm farketmiti ama onun asla... Binbir zr diliyor, bu da Emir'i yattracak yerde bsbtn sinirlendiriyordu. nk bir sulu gerekti: u delikanl doruyu sylyorsa, bu iin tek sorumlusunun rani olduunu, bu gece ikibin kii nnde kendisini bilerek rezil ettiini kabul etmek zorunda kalacakt. Baka seenei yoktu, ingilizi ldrmesi gerekiyordu. Sir Harry sinirlenmee balad: eer raca, ne pahasna olursa olsun, "hakareti kan ile temizlemek" istiyorsa, karsn ldrmesi ok daha mantkl ve etkili olurdu! Ama neyse ki uygar insanlar arasnda bulunuyordu, yoksa bu i bir faciaya dnebilirdi. Tabii bu raninin de suu deildi. Hindistan detlerine gre yetitirilmemi, Bat eitimi grmt. . Yine de ona baz eyleri anlatmak gerekmez miydi? Emir, damarna baslmcasna doruldu: Yeter. Bu i sadece beni ilgilendirir Ekselans. Hibir sorun kalmayacak, ii kknden halledeceim.

Sir Harry irkildi. "Yoksa, onu ldrecek mi? Ph... alt taraf beni ilgilendirmez! Dars sakin olduu srece, gerisi vz gelir!" Bundan byle odanzdan kmayacaksnz. Yemeklerinizi burada yiyeceksiniz. Sarayn bahesinde dolamanz da yasak. Arkadalarnz da kabul etmeyeceksiniz. Bundan sonra, en sk purdaha uyacaksnz. Kardeinin yannda, namus simgesi Rani Azize'nin az kulaklarna varyordu. Btn bunlar ngrmemi, bu iin kt biteceini sylememi miydi? Emir, bkkn bir sesle devam ediyordu: Size fazlasyla iyi davrandm. Size gvendim. Bana ihanet ettiniz, beni kk drdnz. Doru drst davranamadnza gre, beni zor kullanmaa mecbur ediyorsunuz. Karmn, haysiyetimle oynayacan hi beklemezdim. Odadan ktlar, kapy kapadlar. Selma, anahtar evirdiklerini duydu. Yoksa hapis mi edilmiti? Hangi cretle? Mahkemeye, gerekirse genel valiye bavuracakt! Yetmezse, Beyrut'a, annesine... o milleti ayaa kaldrmasn bilir! Yar deli yal kadn, gzlerinin nnden gitmiyordu bir trl: "Kan, ok ge olmadan!" Panie kapld. Kapya kotu, zorlad, yklendi, trmalad, bouna! Selma ilk kez korkuyordu. Kim ona yardm edebilirdi? Hapsedildiini kimse bilmiyordu. Raca ve Rani Azize, ortalarda grnmeyiine, yz trl mazeret bulabilirlerdi. Kimse de yadrgamazd, Hindistan'da kadnlar o kadar az karlard ki... Balangta birka soru sorsalar bile, bir sarayn iinde neler olup bittiini 332 aratrmak kimin aklna gelirdi? Onu abuk unuturlard. Nampur ranisinin annesini unuttuklar gibi. Bu dnceyle rpedi. Asla! lr, ama kendisini diri diri gmmelerine izin vermezdi. XV Yapamam Huzur. Raca Sahip beni ldrr. Hizmeti, ban iki yana sallayarak geri geri gidiyordu. Ellerini arkasna kavuturmutu. Hayr, altn kolyeyi kabul edemezdi, hayr mektubu gtremezdi. Hayr Huzur, imknsz... Selma, yorgun, kolyeyi elinden brakverdi. Hapsedildi gn olmutu, midini yitirmek zereydi. Oysa yeni gelen bu hizmetinin baklannda, acmaya benzer bir eyler grdn sanmt, ama korkusu ar basyor, Emir nasl bir ceza ile tehdit etmi ki, yannda, altn bile gsz kalyordu? Emir mi yoksa Rani Azize mi? Hi kukusuz, kardeinin fkesinden yararlanarak, ileri ele alan oydu. Emir asla, Selma'nn herzamanki hizmetilerini geri ekmeyi akl etmezdi. stelik kapnn nne, belinde klc ile siyahi bir laremaasn dikmek gibi gln davranan da o olamazd. O uursuz geceden sonra, kocasn bir daha grmemiti. Eyalarn toplayp, bekrken kald daireye tanmt. Onunla konuabilse, onu yumuatabilirdi; alt taraf kendisini sevdiini biliyordu. Ama

grmeleri Rani Azize'nin elindeydi, racann ablas, zenanadan kan btn haberleri denetliyordu. Tehlike de ite buradayd: Selma lse bile, Emir bunu bilmeyecekti. lk gn, kzgnlk ve aknlk iinde, barp armt. Onu bir hayvan gibi kapatmalarna akl erdiremiyordu. Sesinin kslmasndan baka bir sonu elde edemedi. Yaptrmak iin o kadar urat oda kaps, imdi ona zindan kaps olmutu. Pencereden kasa? ok yksekti, stelik balkona dikilmi olan haremaas, gece gndz nbet tutuyordu. Selma, kendi kendine, "mitsizlie dmek yok" demiti. Direnmesi iin btn gcn toplamalyd. Ama zaman getike, geici olduunu sand durum, btn arl ile uzayp gidiyordu. Emir, "Bundan byle odanzdan kmayacaksnz" demiti. Bundan byle? Nekadar zaman iin? Ka gn, ka hafta kapal kalacakt? Bu iin ilelebet sreceine, bir an olsun inanmak istemiyordu. zellikle ilk akam, kap zerine kilitlendii zamanki gibi panie kaplmamalyd. Yapmalyd ki... yapmalyd ki... bilmiyor, ne yapmas gerektiini artk bilmiyordu. Gnler geiyordu; Selma yemekleri geri gnderiyordu. Bunu, istediini elde etmek iin deil rani varken bouna zahmet sadece, a olmad iin yapyordu. Yiyecekleri grmek bile, midesini bulandryordu. Einden haber soran racaya, Rani Azize, bu zoraki kapann ok yararl olduunu, karsnn dndn, anlamaa baladn sylyordu. Artk kamaz myd? Yo hayr, bu delilikti! Selma braklacak olursa; henz altrlan 334 valisi atlarn, dizginleri geveldiinde gemi azya almalar gibi, daha da isyankr olurdu! Kabahatinin bykln iyice anlamal, piman olmalyd, yoksa verilen ceza boa gitmi olurdu. Onunla konusa mydm? Onu bu seferlik af ettiimi, ama bundan sonra en ufak kusurunda boayacam sylese miydim? Selma'nn, duymu olsayd, bu szlere, nasl gleceini talimin etmekten uzakt. Osmanl hanedannda, hnkrn izniyle, kocalarn boayanlarn sultanlar olduunu bilmiyordu. Bir damadn, hkmdar soyundan gelen einden ayrlmasna asla izni verilmezdi. Bu, hkmdara yaplm bir hakaret saylrd. Selma, ailesi asla geri almayaca iin, evliliin bozulmasnn lm anlamna geldii hintli kzlardan deildi. Kocasnn boad bir kz, btn ailenin yzkaras olur, barnacak bir yer bulamazd. Onun iin de parya olmak yerine, yalnz kocasnn deil, btn ailesinin klesi haline gelirdi. Rani Azize zekiydi; bu yabanc kadnn lsz gururunu sezinlemiti. Tahta veliaht vermekten aciz bu utanmazn gitmesini hereyden ok istiyordu. Ama racann, savurduu tehditlere ramen, onu asla gndermeyeceini biliyordu. Tek zm, Selma'nn iyileemeyecek kadar hasta dmesiydi. Bunu dzenlemek pek de zor deildi... Kardeinin kaygl yzn sevgiyle okad: Merak etmeyin dedi. Onunla en iyi biimde megul oluyorum. e karacak olursanz, hereye yeni batan balamak gerekir. Sabrl

olun, iki haftaya kalmaz, sevecen, yumuak bal, hayallerinizi ssleyecek bir ee kavumu olacaksnz. Selma gnden gne eriyordu. tahn zorlam ama midesi bir ey almaz olmutu. ay bile midesini bulandryordu. Ensesi aryor, ayaa kalktnda ba dnyordu. Okumay ok sevdii halde, okuyamyordu. Hibirey istemiyordu, bekliyordu. lk nceleri, bu uyuukluk ile mcadele etmek istemi, rahatszln kapal tutulmasna balamt. imdi, bulutlar zerinde yzyordu, onu bitip tketen kusmalar kesildii iin, rahatt. Kk hizmeti Rassulan'd bunu aklna getiren... Selma'nn kusma krizi tuttuu bir gn, ona, yemek yemese belki daha doru olacan sylemiti. Azndan baka bir sz kmamt ama Selma, baz eylerden phelendii iin... kendi kendine "deli olmalym" diye dnmt. Ama iki gn stste tepsileri geri gnderince, kusmas da durmutu. Sadece musluk suyu iiyor ve Rassulan'n gizlice getirdii bir iki bademi yiyordu. imdi, geri kalkacak gc yoktu ama, daha iyi idi. Aradan hafta gemiti, artk aldrd yoktu, havada uuyor gibiydi, hibir hususta ne endieleniyor, ne de kzyordu. Annesini, stanbul'u, ocukluunu dlyor, gzlerinin nnden uuk renkli bir mutluluk eridi geiyordu. Sakindi, durulmutu... nihayet. Bu bir cinayet! Bu emri kim verdi? Selma, yar uyank, evresinde bir takm hareketler, kulana gelen bir 335 takm szler farkediyordu. Neden uyumasna izin verilmiyordu? ekti, hafife kprdad ve yumuak bir pamuk gibi onu kollarna alan sessizlik girdabna kendini brak verdi. Rani Azize'nin karsnda, o ekingen Zehra, sulayc bir ifadeyle doruldu: Yolculuumuzu ksa kesmeseydik, lsn bulacaktk! Acele arlan gen bir doktor, durumun ciddi olduunu sylemiti. Besin almadan birka gn daha geseydi, kalp durmu olacakt. Raca sapsar kesilmi, ablas Azize'ye bakyordu. Zehra'nn sorularn, kmseyici bir sessizlikle karlyordu Azize. Kendisi mi yoksa o mu daha suluydu? Selma'dan nefret ettiini bile bile, btn sorumluluu ona brakm, doruluunu irdelemek gerei duymadan, her szne inanmt. Karsnn gzyalarna dayanamamaktan m korkmutu? Kk drlen bir kocann gururuna m yenik dmt? almak m istemiti? nnde yatan bu zayf bedene, ku kadar kalm yze, huzursuzlukla bakyor, kars lm olsayd duyaca acy gznde canlandrmaya alyordu. Ama ne kadar zorlansa, hissettii sadece... ilgisizlikti! Utanm ve armt: "Ak" denilen hastala yakalanmamt ama, en azndan karsna sevgi duymutu. Genelde dncelerine hakim olduu halde, bu kez onlar denetleyemi-yordu, aklndan neler gemiyordu ki: grkemli bir cenaze alay... bir ka ay sresince teselli edilmesi zor bir dul olmas; sonra ailesinin, dostlarnn srar adn srdrmesi gerekti bu kez, ona tanrs gibi tapacak olan, gencecik bir

hintli kzla, mutlu bir evlilik yapmas, bir sr oul sahibi olmalar. Amir Bay1 Zehra, sitem dolu baklarn, dald hayallere glmsemekte olan aabeyine evirdi: Doktor, Apa'nn yannda gece gndz bir hemire bekletmemizi istiyor. Yeniden yemek yemesini salamak iin... iyi baklrsa, iki hafta iinde ayaa kalkabilirmi.. ama mutlaka yer deiiklii gerekiyormu. Sknty zerinden atabilmesi iin... Doktor, kendini lme terk etmek istediini, yaama zevkine yeniden kavuabilmesi iin, yardma ihtiyac olduunu dnyor. Dnyor mu? Raca fkeden kpkrmz oldu. Dnme kstahl gsteren bu toy delikanlda da kim oluyordu? Karm burada ok mutlu! Oras yle, ama belki kr havas ona iyi gelir. Mmkn olur olmaz, Badalpur'a gideriz. Evet, zm Badalpur idi. Lucknow'a geri dndklerinde, valinin balosundaki rezalet, belki unutulmu olurdu. Bay: Aabey. 336 Her an yaklamak bir adm lme Srmesi iin bo yaamak bu an Bir ey yapmadan, kmldamadan Karmakark edip silmemek iin Geriye kalan zaman ldrmemek yaam hele Yaarken Selma kalemi brakt. Pencereden, gnein douuna bakt. Ufukta, ta uzaklarda, titrek bir sis perdesi oynayordu. Bu, Himalayalarn, gerei arayanlarn ekildii; hayatlarn, terazinin bir gzne koymakta tereddt gstermeyenlerin, hibir ey kazanmamak pahasna, hereyi, hatta mitlerini bile, kaybetmee gze alanlarn kutsal da! Selma'da bu cesaret yoktu, veya belki de byle bir cesaret gsterebilirdi, emin olsayd... Yine u gven duyma ihtiyac, u altyz yllk imparatorluk kanyla bbrlenen kendisinde, sayman kafas! Oysa hi korkmamt leceini sandnda. Cesaret olduuna inanmak istiyordu bunun, ama, iin iin, yorucu bir yoldan sonra, artk tartlamaycak bir duruma gelmenin gevek huzuru olduunu dnyordu. l! Szck, kendisini hibir zaman tanmlayamam ve mr boyu bir ama, doruluk peinde komu birisi iin kulaa, yusyuvarlak, atlaksz, kesin geliyordu. Ah, u ne istediklerini bilip onun iin mcadele eden roman kahramanlar gibi olabilseydi, neler vermezdi? Bazen, hereyin sama geldii kendisini, tutkularnn gc, isteklerinin iddeti, artyor ve hayran brakyordu. Bilgelik, bu aldrszhk sufilerin rettii grnenler dnyasndan vazgei midir? zerinde iyice dnmek isterdi ama sayg duyamayacak kadar akl bandayd. nanma ve ilgilenme duygusu, yllar nce, lkesiyle babasn ayn anda kaybettii o ilkbahar gnnde terkettii eylerdi. Sadece, bakalarnn istekleri, kendisine duyulan ihtiya onu bugne getirmi, yaatmt. O nedenle de Badalpur'dan baka bir varlk sebebi kalmyordu. Ranilerinin evresini saran bu yoksullar, kendisinin onlara, onlarn kendisine olduklarndan daha fazla muhta olduunu

biliyorlar myd? Onun verdii biraz parayd, ama onlar gvenli baklar, beklentileriyle kendisine hayat veriyorlard. Dn gece buraya geldiinde, kyl kadnlarn onu karlamaa ktklarn grm, yrei snmt. Biraz tede, parmakln arkasnda, kk dul Sita, ona glmsyordu. Dier kadnlar, uursuzluk getirir diye, onu kovmak istemilerdi. Ama Sita, bu seferlik direnmiti. Gz kalr, nazar deer korkusuyla brakmlard. Selma, bir an iin, onu tanyamamt: o ince yz krm, geen yl o denli krpe olan ondrt yandaki ocuk, neredeyse bir kocakar olmutu. Bu hale gelmek iin, ne denli ekmi olmalyd! Selma, geri dnerlerken onu Lucknow'a gtrmeyi dnd, ama Lucknow'da olsun, bir baka yerde olsun, ocuun kaderi deimeyecek, her yerde itilip kaklan dul bir kadn olacakt... Parvati nerede? diye sordu. Selma, gelmeyiinden biraz d krklna uram olarak. 337 Size haber gnderdi Rani Sahibe. Parvati gelemedii iin, zr diliyor. Ama kocasnn baucundan, bir an olsun, ayrlamyor. Adam ok hasta, son mehtaptan bu yana, durmadan kan kusuyor. Hekimin ilalar da iyi gelmedi. Yazk, dedi Selma. Ama iinden, yal kocann lmesiyle Parvati'nin kurtulacan dnerek sevindi. Onu koca ailesinin ve evrenin ktlklerinden kurtarmak iin Badalpur'da brakmamaa karar vermiti. Sita'y da, bir yolunu mutlaka bularak, bu karabasandan ekip kartacakt. nsan mr, ondrt yanda tkenemezdi. Gecenin geriye kalan ksmnda Selma, byk denklerle Lucknow'dan getirdii hediyeleri dattrd. Bu, nce bir karkla neden olmu sonra i yumruklamaya dnmt. Muhafzlar, bara ara, ite kaka, herkes iin yeterli hediye olduunu anlatana kadar, ortalk durulmad. Sonunda herkes, hediyesini barma basm, evine dnmt. Selma, yorgun ama mutluydu; kendi kendisiyle barn kurmutu. Oda penceresinin bambu aacndan yaplm olan perdesine bir ta atldnda, gecenin ilerlemi bir saatiydi. nce dikkat etmemi, sonra grlt tekrarlannca balkona kmt: Rani Sahibe? ararak aaya bakm, karanlkta hi bir ey grmemiti. Rani Sahibe, benim, Parvati. Stunun arkasnda, tam penceresinin altnda ince glgeyi farkedebildi Selma. Parvati? Bu saatte burade ne iin var? Ne ihtiyatszlk... muhafzlar seni vurabilirlerdi. Yukar k, ben de brakmalar iin haber veriyorum. Yo, hayr Rani Sahibe. Kimse geldiimi bilmemeli. Ama sizi grmek istedim, korkuyorum. Korkma Parvati. Kocana bir ey olacak olursa, seninle ben megul olacam. Sz veriyorum. Ama Rani Sahibe... istiyorlar ki...

Selma hi bir zaman "ne istediklerini" renemiyecekti. Bir nbetinin ayak sesleri, Parvati'nin kamasna neden olmutu. Ertesi sabah, Selma, konutuklar aklna geldike byk bir huzursuzluk duydu. Parvati dehete kaplm grnyordu ve ranisinin szleri bile onu yattrmaa yetmemiti. Oysa Selma'nm hatrlad kadaryla sakin, akl banda bir gen kadnd. Bu kadar tela anlam veremiyordu. En iyisi Sita'ya, birey bilip bilmedii sormakt. Scak bir gnd. Selma, leden sonrasn, Emir'in bykannesinin yannda geirdi. Son grnden bu yana, Rani Saide bir hayli kmt. Artk devlet ilerine bakamyordu. Artk ileri ele alma sras Emir'de ve de sende ocuum. Mavi gzlerinde tatl bir k vard. Sonunun yakn olduunu bilen ve onu sknetle bekleyen ihtiyarlarn nur yzne kavumutu. Yatann ayakucuna 338 oturmu olan Selim, sevgiyle ona bakyordu. Rani evresine huzur sayordu ve her trl prz, sorun, aniden anlamsz ve gerekd grnen bir dnyann cruflar, yaylan bu nlar iinde eriyip gidiyordu. Gn batmna kadar orada oturacakt Selma. Hafif leylk kokusunu iine ekerek... yal kadnn uykuya daldn grene dek... birka saniye daha kalacak, btn sylevlerden ok daha fazlasn syleyen bu sessizliin iine gmlecekti. Gnein son nlaryla etraf kzla brnmt. Kk caminin minaresinde, ezan okunuyor, evredeki aprak ve dar yollardan, gn biterken, Allah'a hamdeneye koan glgeler farkediliyordu. Sarayn en st katndaki terasta Selma, Enir'in yanna oturmu, tatl serinlik ve bar tadyordu. Valinin davetinden beri, ilk kez babaaydlar. kisi de gemi haftalarda olanlardan sz etmiyordu, etmeyeceklerdi de. Aklamak, zr dilemek, affetmek, onlara yakmayan, dayanlmaz bir gevezelik olacakt. Bu gzel yaz gecesinde, birlikte oturmu, konumadan, tekrar bulduklar sknetin keyfini karyorlard. Uzakta, kyn biraz ilerisinde, bir atein kzll ve rzgrn dalga dalga geniz yakan kokusunu getirdii koyu bir duman gze arpyordu. Selma doruldu: Emir, acaba ot mu yakyorlar, yoksa yangn m? Ne biri ne dieri. Oras llerin yakld yer. Biri lm olmal. lhileri duymuyor musunuz? Gerekten de, mrlt halinde sesler kulana gelmekteydi. Parvati'nin ihtiyar kocas olmasn? Gen kadn, sonunda zgr olabilecek mi? Birden bahede, sesler, yapraklar arasnda bir kouma, bir kadnn tiz lklar duyuldu. Emir ayaa frlad, muhafzlar ard. Birka saniye sonra iri yar drt adam, yakaladklar av getiriyorlard. Beyaz, kk bir ekil, debeleniyor ve adamlara svg yadryordu. * Sita! Neler oluyor? diye, yrtlan sarisini, yzndeki gzyalarn gren Selma sordu:

Parvati, Rani Sahibe, Parvati... diye Sita gzleri yuvalarndan frlam, hkrd. Ne Parvati'si, ne oldu? Selma onu kollarna alm, soru yamuruna tutuyor ama kzcaz konuamyordu. Onu oturtup, akaklarna buzlu su srdler. Selma, ellerini ellerine almt: Sakinle yavrum. Parvati nerede, onu syle. Konumaktan ok, bir inilti kt ocuktan: Orada... odunlarn zerinde... kocasyla... yanyor... Emir srad: Sutteel Yabaniler! Hl ne cesaretle? Muhafzlar, abuk gidip, onu kurtarmaa aln! 33') Muhafzlar yetiememiti. Alanda, dua eden insanlarn ortasnda, kmr haline gelmi iki kara cisimden baka birey yoktu. Ertesi sabah, tan vakti, Selma yz gz alamaktan imi olarak kalkt. Onu zorladlar! Bundan eminim. O intihar etmedi. Hayat fazlasyla seviyordu. O yal, huysuz adamn lm ile, kurtulmu olacakt. Belki, ama nasl kantlamal? Emir, bir mslman hkmdar olarak, hindu vatandalarnn geleneklerine karmak istemiyordu. Parvati benden yardm istedi, ben anlamadm. Hi aklmdan gemezdi... Selma btn gece uyumamt, Parvati'yi, onu atee srkleyen celltlarnn elinden kamaa alrken gryordu. Emir, cn almak gerek. rnek olsun diye... Byle bir vahetin tekrarn nlemek iin. ki aileyi artp sorguya ekin. Biri erge konuacaktr. Yalvarrm! Hi hayale kaplmayn, ama, hatrnz iin deneyeceim. Hepsi, efendilerinin huzurundaydi. Srasyla nnden geerken, yerlere kapanmlard. imdi, ayakta, gzleri yerde hkmdarn yzne bakmak saygszlkt bekliyorlard. Racann yanna rani oturmutu. Onun, kurallara aykr olarak, burada bulunuu olaanst, endie verici bireyler olduunu gsteriyordu. Selma dikkatle, aile bireylerinin yzlerini inceliyordu. Parvati onlardan o kadar ok sz etmiti ki, tanmas iin isimlerini sylemeleri gerekmezdi. te kaynana, iyice kocam, sska, yz yan akn, disiz az tembul emmekten kpkrmz olmu bir ihiyar! te kaynbiraderler; hantal, ellerini ne yapacaklarn bilmeyen... kanlarn getirmemiler. Kocalarndan iyi bilecek deiller ya? te ablak yzl, len ihtiyarn tek olu. Belli ki alk... Parvati ondan hep yaknrd. Baba evde yokken tecavze kalkt iin... Kar tarafta, gen kadnn ailesi. Erkek ve kzkardeler... anne ve baba... Neden korkmu grnyorlar? Adalet, onlar iin, onlarn adna yerini bulacak. Raca hepsinin arlmasn istemi. Onun korumas altndalar, korkusuzca konuabilirler.

Emir, bir saati akn bir sreden beri onlar sorguya ekiyordu. Yal cad, alayarak, kocasna tapan gelininin intihar etmemesi iin yalvardn ama kendisinin bir dalgnl annda, gen kadnn kendini atee attn anlatyordu. Erkekler hayatlarn tehlikeye atarak onu oradan karmak istemilerdi. Bouna. Parvati, bir meale gibi kendini yakmt. Bu korkun sahneyi anlatrken, yal kadn inlemee, san ban yolmaa, ne kadar tanrs varsa adlarna and imee balamt. Ta ki raca, kuru bir tonla, sesini kesmesini emredene kadar... Selma'nn oynanan komediye hayret etmemesi olanakszd; geri canilerin suu kabullenmelerini beklemiyordu. Gerei kzn ailesi aydnlatacakt kukusuz. 340 Ama, hayret iinde, ailenin inatla sustuunu grd. Sktrlnca, kzkardei Parvati'nin byle bir niyeti olduunu kendisine sylediini aklad. Dierleri alayarak balarn sallyorlard. Yalan sylyorlard, Selma bundan emindi. Daha da kts, hem yalan sylyorlar hem de bunu kendisinin bildiini biliyorlard. Parvati'nin kaynbiraderlerinin bakmalarn yakalamt. Kendisiyle de efendileriyle de alay ediyorlard. fkeden sapsar kesilerek Emir'e dnd: Nasl konuturmak? Krbala! Ama bundan nefret ediyorum. Dier racalar, iktidar ile insanln badamadn sylerler. Ben bu ilkel dnceleri oktan braktm. Ama bazan, hakl olup olmadklarn dnmyor deilim. nk bugn, bunlar konuturabilmek iin kuvvet kullanmay reddetmekle, bu kyllerin gznde gln duruma dm oldum. Konu takipsizlik ile kapand. Selm ve sadakat gsterilerinden sonra, kyller evlerine dnd. Elindeki denekle oynayarak odasnda dolap duran Emir: Bu iin byle biteceini biliyordum dedi. Ama bana inanmayacaktnz. Onun iin de hatrnz kramadm. Hata etmiim. Kendi ailesi neden yalan syledi? Konumak ne ie yarayacakt? Kzlar lm bir kere. Konusalar geri gelecek mi? Bundan sonra ad saygyla anlacak. Kahramanca l, yedi gbek yukarsnn ve yedi gbek aasnn gnahlarn temizliyor. Gnll olmadm sylemek, bu ereften yoksun kalmay gze almak ve onun kt bir e olduunu itiraf etmek anlamna gelecek. Bu da ailenin adn lekeler ve kzkardelerinin evlenme ansn baltalam olur. Dorusu, susmakt. Kald ki, konumu olsalard, ben arkam dner dnmez, tekiler alrlard. Bizim kylerimizde topluluk kurallar, hakl da olunsa, bilerek inenmez. yleyse... dier kadnlarn Parvati gibi lmesini engelleyemeyeceksiniz, yle mi? Emir fkeyle dnd: Bunlar hindu detleri. Bunlar deitirmek iin ben kim oluyorum? Bin yllk gelenei terk etmeleri ve daha "ada" bir

ahlk anlay edinmeleri iin, kyllerime ikence mi edeyim? Neyin ve kimin adna? Ama Emir, uras gerek ki... Bu lkede hibir ey gerek deildir. Btn bunlar iin kafa yormadm m sanyorsunuz? Balangta, tpk sizin gibi, drst davranlmas gerektiini dnyordum. Her sorunun bir zm olmalyd. Oysa doru deildi. , iyi ile kt arasnda seim yapmak olsayd, ok kolay olurdu. Ban ellerinin arasna alarak devam etti: yi ile ktnn nerede olduunu kim bilebilir? Sadece ahmaklar ve bir de Tanr. Ama biz, prensler ve krallar, uluslar ynetmekle ykml olan bizler, bunu bilebilir miyiz? Biz dzmece kiileriz: aslnda bildiimiz hibir ey yok. Sutteeyi ve yarglama komedisini izleyen gnlerde, Emir fkeli ve 341 skntl gnler geirdi. Mslmanlar hindu dinine dndrmek istiyen Mahasabah rgtnden bir grup kkrtcy iddetle kyden dar attrd. Kyn ihtiyarlar, endieyle racaya haber vermee gelmiler, o da byk bir fkeye kaplmt. Siyasi militanlar m? Aslna bakarsanz, toplumlar arasna kin tohumlarn eken caniler! Burada, benim eyaletimde, din savana izin vermeyeceim! Sonra da bu adamlarn tutuklanmalarn ve adi soyguncular gibi zincire vurularak eyalet snrlarndan atlmalarn emretmiti. Selma onu bu kadar kzgn grmemiti. Laik olduunu iddia eden Kongre Partisi, bunlara gz yumuyor. Atele oynuyorlar. Gandi bile, ingiliz igaline kar en etkili silh olarak, hindu dininin deerlerine dnlmesi gerektiini sylerken, farkna varmadan onlar yreklendiriyor. Hindistan'da, hindularca erdemle bir tutulan Rama2 egemenliini eski durumuna getirmek arzu ve cokusuyla, kendilerini her geen gn daha fazla tehdit altnda hisseden 85 milyon mslmann endielerine srt eviriyor. ini ekti: Tam bir kargaa! Yirmili yllarn banda mslmanlarn ou, Mahatma'y takdir ediyor ve peinden gidiyordu. Oysa imdi, birlikten sz ederken hindu ounluun mslman aznla hkmetmesine ortam hazrlad iin, ona bir riyakr gzyle bakyorlar. Selma srad, honutsuzca: Sama! Mahatma, yksek ahlkl bir adam! Onu her tanyan... Sakin olun azizem... iin ahlk ynn tartmyoruz. Gandi'nin kendisini ya da bakalarn aldatp aldatmad umurumda bile deil... aslnda sonu, ayn derecede korkun olur. Sorun, eylemini alicenapla, hogrye, insan sevgisine dayandrmas. Ama syleyin bana, bu lkenin neresinde sevgi ve hogr var? Mslmanlar, hindulardan korkuyor ve onlar hor gryor; hindular, altyz yllk slam egemenliinin cn almaa ve eski efendilerini ezmee bakyor. Hristiyan aznlk bile endie iinde... zorla din deitirme eylemlerinden ikyeti. Onlar da,

tpk mslmanlar gibi? oylar byk oy kitlesi iinde kaybolmasn diye ayr seim istiyorlar. Ama Nehru ile Gandi, toplumlar arasnda sorun olmad iddias ile, bunu reddetmee devam ediyorlar. Grmyorlar m yoksa niyetleri mi kt? Yzlerce l yerine yzbinlerce l olursa, iyi niyet ka para eder? Selma inanmak istemiyordu. Diretmelerine niin kzyorsunuz? Cinnah da onlar kadar inat. Birlik, mslmanlar iin yeterli gvence verilmedike, bunlarn bamsz bir lke kuracaklarndan sz etmedi mi? Biraz ileri gitmiyor mu? Emir alayc, cevap vedi: Az elde etmek iin, ok istemek gerekir. Ama Cinnah tek bir saniye olsun Hindistan'n blnmesini aklna getirmedi. Daha son zamanlarda bunu yakn dostlarna sylemi. Ama Kongre mslmanlara, Hindistan bamszlna kavuunca ikinci snf vatanda olmayacaklanna dair teminat verinceye kadar, bu kozu kullanacaktr. Mcadele diye buna derim! 2Rama: Brahman mitolojisinde tann-kal. 342 Tartma gecenin ge vaktine kadar srd. Emir, Mahatma'dan sz ettii vakit, Selma "hsrana uram ak" diye dnyordu. Bu d krklna raslad ilk insan Emir deildi. Hayret ediyordu. Gandi'yi, dinin siyas sonular almann bir arac olduuna inandklar iin mi izlemilerdi? Mahatma'nn daha yukarya, ze baktn anlamamlar myd? XVI Tan yeri aarmaktayd, Selma, odasnn ald yuvarlak terasta yalnz oturuyordu. Emir bir gn nce, uzak kyleri grmee gitmiti. nde gelenlerin byk hayreti ve danmanlarnn itirazlarna ramen bu karar vermiti: Bu bir raca iin yakk almazd, artk ona sayg gstermeyeceklerdi, bir hkmdarn uyruklarnn ayana gitmesi grlm ey deildi. Bir dilekleri varsa, gelmek kyllere derdi. Her sabah saray kaplarnn kendileri iin aldn zaten bilirlerdi. Ama, en yoksul, yardma gerekten muhta olanlar, bu yolculuk iin gerekli rupileri nereden; bor demek iin sabahtan akama kadar, komusunun tarlasnda alanlar vakti nasl bulacaklard? Kald ki bu komu, tefeci ve kyn muhtar, onlar ikyete gitmeye brakacak kadar ahmak mydlar? Halka ak grmelere sadece belirli bir dzeyin stndekilerin geldiini biliyordu Emir: retmenler, tccarlar, kyn ihtiyar heyetinden panayailar, pek ender olarak da basit bir kyl! Ya tarlada alan yoksul? Asla! "Onlar bir yerden bir yere gitmeyi sevmiyor efendim. Onlarn adna konumamz istediler efendim." Ona ne phe... Ama sonunda raca yolculuu yapmaya karar verdi. Selma, yar uykuda, afak vakti yola kan atly grr gibiydi. Yamur yamt ve tpk bugnki gibi toprak kokuyordu. Emir kendisinden de, onu bu ie tevik eden karsndan da memnundu. Yolculuunun bir hafta sreceini sanyordu ve Selma bu sre iinde saraydan kmayacana sz vermiti.

-rMahusabahclarn almak istemelerinden korkuyorum. Muhafzlar bir misli amirdim. Ama ltfen, baheden darya kmayn. Selma sz vermiti. Emir de babakan yal Rajiv Mitra'ya son emirlerini bildirip gitmiti. Havada ho bir serinlik vard. Selma, ezlonga uzanm, keyifle geriniyordu. Dou lkelerinde, gkyz usulca morumtrak bir renge brnr. Bunlar, Selma'nn en sevdii anlar... geceden arnm dnyann yeniden gzlerini at sralar... Uzakta ezan sesi, daha tede ann almas, beri yanda bereket tanras Durgh'a adanm tapnan gong vurular! Kulbelerden ykselen ilk dumanlar, kadnlar ay demlemee ve erkekleri iin apati piirmee, erkekler tarlaya gitmee hazrlanyor. Hasat iyi olmusa, yanlarna bir ba soan ve iki kk krmz biber alacaklar. Hani boaz yakan, her derde deva, her hastala ifa biberlerden... Hizmeti saydam bir fincan iinde nefis bir iecek getirdi. Selma ierken, ingilizlerin insanla yaptklar yegne hizmet, cinlilerden "ay" adl sihirli otu alm olmalardr diye dnd. 344 345 Can kmldamak istemiyordu. Sessizlii bozmamak iin, usul usul nefes alyordu. Birden bir lk ve ardndan gelen grltyle yerinden srad. Kyn br ucundan baka tiz, lgnca lklar, geliyor tapnan gongu durmadan alyordu. Ne oluyor? Biri mi ld? Cinayet mi ilendi? abuk, birilerini gnderip ne olduunu renin. Peinde, az nce uyandrlan yal babakan ile, sarayn en st terasna kt. Oradan, btn ky grnyordu. Haber hi kuku yok korkun bir felket yaylmt bile. Birka dakika iinde, sabah uykusundaki kulbeler, sava siperlerine dnvermiti. Avlularda erkekler kouuyor, kadnlar kollarna aslm yalvarr grnyor, ocuklar ise, bu karklktan korkmu, annelerinin eteklerinin dibinde avaz avaz alyorlard. Haber almaa gidenler, gzleri yuvalarndan frlam olarak geri dndler: Camiye saygszlk edilmiti: iine, bir dii domuzla drt yavrusu konmutu. phesiz mahasabahclarn kkrtmasyla hindularn iiydi bu. Erkekler silahlanmaktaydlar, fkeden ldrm, intikam diyor da, baka birey demiyorlard. Daha szlerini bitirmeden, dier muhafzlar nefes nefese ieri girdiler. Hindular sava durumuna gemiler. Tapnakta boaz kesilmi bir inek bulmular... Btn mslmanlar ldreceklerini sylyorlar. Nitekim, Selma, her sokakta, gittike byyen gruplamalar olduunu grebiliyor, erkekler tapnan ve caminin etrafnda kmeleniyorlard: gen, yal, ellerine sopa, bel, kazma geirebilen herkes toplanmt.

Divan, hemen bireyler yapmak gerek, dedi, yoksa kyamet kopacak. Selma babakana dnmt; Raca olmad zaman, asayiten sorumlu olan oydu ve bu lgnl durdurmann bir yolunu bulmalyd! htiyar ban edi: Ne yaplabilir Huzur? En az beyz kiiler, oysa bizim burada, tehlike annda saray koruyacak sadece elli muhafzmz var. Selma kzd: Saray m? Saray tehdit eden kim? Haydi, gnderin gitsinler, kaybedilecek tek saniye yok. Babakan nne bakyordu: ok az saydalar Huzur. Bu, onlar kesin lme gndermek olur. Byle bir karar ancak raca verebilir. Ya yzlerce kylnn, kadnn, ocuun lm, birey deil mi? Bunlarn birbirlerini ldrmelerini, olduumuz yerden seyir mi edeceiz? yi dnn, raca dndnde yerinizde olmak istemem. Bu tehdit karsnda babakann yz allak bullak oldu. Larimpur polisine haber gndereceim. Buradan yirmi mil kadar uzakta... Onlar gelene kadar ok ge olacan siz de biliyorsunuz. Dinlesenize... lklar giderek artyordu. Kyn iki ucundan kalabalk gruplar harekete gemiti. Bir sre sonra kar karya geleceklerdi. Bir tek olaslk... diye, babakan geveledi. Peki yleyse ben gideceim, diye haykrd Selma. Onlar mantkl olmaa davet edeceim. Beni severler, belki szm dinlerler. Aklnzdan bile geirmeyin, Huzur. Bunlar kudurmular, sizi ldrebilirler. Sizinle geliyorum, Asaletmeap. Grubun arasndan, uzun boylu, bykl bir adam ne kt. Bu muhafz alaynn komutan Sait Ahmet idi! Teekkrler albay. Adamlarnzdan birini, davuluyla birlikte yannza aln. Bastne. , Bir an duraksad, sonra: unu sylemek istiyordum dedi. Raca Sahib'e adam yolladm. Birka saat iinde kuvvetleriyle birlikte burada olur... Zmrt gzler glmsedi: Sizi unutmayacam albaym, sizi de babakanm atl tozlar iinde drtnala gidiyordu. "abuk, Baghera, daha abuk!" Mahmuzlar, simsiyah safkann, bu darbelere alk olmayan brne batyordu. Caminin nnden gemiler, tek bir insana rastlamamlard. Evlerin kaplar kapalyd. Her zaman ocuklann cvldat sokaklarda, sadece kpekler dolayordu. Terk edilmi bir kyd sanki... u az ileride ykselen sesler olmasayd! Asaletmeaplan, tarlalardan gitmeli. Yoksa kalabalk nmze kp gememizi nler. Su yataklarn izleyerek ana yola kmlard. Uzun, toprak bir yoldu ve Badalpur'un mslman kesimini, hindu kesimine balyordu.

Tam zamannda gelmilerdi. Karlarnda iki grup, ellerinde kazma krek, birbirine girmek zereydi. Yalnayak, elleri nasrl, sefaletini, kinini, isyann kusan hrpan bir ordu! mrleri sresince boyun emi, mihnet ekmi, klkuyruk bu insanlar, imdi Tanr'nn askerleri, iman savunucusu, adalet datcs aslanlar kesilmilerdi. Birbirlerine birka admlk mesafedeydiler. Birazdan ilk talar atlacak, beyinler datlacakt, evet, cierler sklecekti, evet, leceklerdi! Varsn olsun! Baldrplak deil artk, u anda hepsi birer hkmdard! Ama u alan, enlii bozmaa kalkan davul da neyin nesi? zerinde bembeyaz bir ekil tayan, kara bir eytan aralanna girmiti. Bylenmi gibi kalakaldlar... ranilerini tanmlard. Birka saniye... kazanmak iin birka saniyesi olduunu, aknlklanndan, sessizlikten ancak yararlanabileceini biliyordu Selma. Durun! diye bard. Sizi kandrdlar. Politikaclar sizi karkarya getirmek istiyor. Kutsal yerleri kirletsinler diye parayla bir takm gz dnm canileri tutmular. Tuzaa dmeyin. Sonra sesine olanca ikna gcn katmaa alarak devam etti: 346 Herzaman birlikte, uyum iinde yaadnz. Sizden nce de, babalarnz, dedeleriniz uyum iinde yaadlar. Birbirinizle dvmek iin hibir neden yok. lrseniz, yalnz kalp sefalete decek karlarnz, oluk ocuunuz ne olacak? Oullarnzn bana neler gelecek? ekinerek, atn zerindeki grntye bakyor, anlamyorlard. Ne diyordu bu kadn? Ne politikacs? Ne canisi? Oullarna gelince, bu da kendi bilecekleri iti! Onlar iin dvyoruz, korkusuz, onurlu bir yaamlar olsun diye! Konuan kimdi? Hindu? Mslman? Bu szleri her iki taraf da onaylamt. Selma tekrar sz almaa kalkt, ama by bozulmutu. evresinde, dmanca, tehdit edici yzler vard imdi. Dostlarm... , Sesini bastran lklar arasndan daha gl bir ses ykseldi: Defol! Yabanc! Biz kendi iimizi grrz. Yabanc m? Yreine sanki bir haner saplanmt. Karsnda yal bir adam, atnn dizginini tutmutu. Gidin, Asaletmeaplar. Yapabileceiniz birey yok. Size bir ktlk edebilirler. Ktlk etmek mi? Glmek istiyordu ama gzleri yala dolmutu. Daha sonra, kalabalktan nasl syrlp saraya dnebildiini hi hatrlayamad. Sadece, birinin davulu paraladn, bunun da albay korkuttuunu anmsad. Sava, saatlerden beri srmekteydi. Odasna kapanm olan Selma'nn kulana uzaktan, arasra tiz bir lk, ya da bir kpek ulumas ile kesilen grltler geliyordu. Sonra, korkun, dayanlmaz sessizlik faslalar... lkinde, bir uzlamaya vardklarn, lgnlktan vazgeip, kan dkmekten usanp, grmee oturduklarn sanmt Selma. Ama arpma, daha iddetle yeniden balamt. imdi, bu

sessizliklerden rkyordu. Kadnlarn, yalvarlarn, yarallarn iniltilerini, cesetlerin gzyalar iinde tanmalarn; sonra, sa kalanlarn, ar ar, acmaszca, hasmlarna son darbeyi indirecek daha iddetli bir saldyi iin toplandklarn grr gibiydi. Sanki zaman durmutu. Dakikalar, drtnala srd atyla yolda olan Emir'in nndeki kilometreleri hesaplamaktan vazgemiti. Artk onu beklemiyordu, ge kalnmt. Her geen saat lenlerle kalanlarn bir ie yaramaz hesabn tutmay da bir kenara brakmt. Herey yklmt, biliyordu, ky, Hindistan'. Sevdikleri yok olmutu, kendisini seviyor sand insanlar da! Sanki bir ta ynyd.. yordu. Yabanc... 347 Silh sesleri duyuldu. Gene ne oluyordu? Babakan gler yzle ieriye girdi: Efendimiz dnd Huzur. Nerede? Ate eden kim? Yal adam doruldu, yznde geni bir glmseme belirdi: Raca Sahip ate ediyor! Yz kadar muhafz ile kye gitti. Bu i uzun srmez artk! Selma bir srayta ayaa kalkt: Nasl? Ama neden? Neden ate ediyor? Konumas yeterdi, onu dinlerlerdi! Denedi Huzur. Ama kyller delirmi gibi, hibir ey dinlemiyorlar. Bazlarn ldrmek gerek! Szn geirmenin tek yolu bu! Dinmeyen silh sesleri devam ediyordu. Yatann zerinde bzlm oturan Selma, kulaklarnn tkad. Bouna! Her at onu yerinden sratyor, her mermi sanki gsn deliyordu. Kylleri kurtarsn diye bekledii Emir, son darbeyi indirmekle meguld! Ne vahet! Onlar yattrabilirdi, bundan emindi, ama o iddet yolunu semiti... kolay, kestirme olan yolu! Racalarn vahetini herzaman eletirmi olan Emir, humanist konumalarna ramen, dierlerinden farkszd. Ondan nefret ediyordu. Babalar olduunu syledii bu insanlara, kendisine besledikleri gvene ihanet etmiti, ikisinin bir arada Badalpur eyaletini Ortaa'dan kararak uyruklar iin baka bir yaam biimi salama zlemlerine ihanet etmiti. Onu asla affetmeyecekti. O sabah, zgn, sessizlik iinde kyller llerini gmyorlard. Sokaklar sszd. Bazen, bir evden dierine bir glge szlyordu... bir yaralnn hatrn sormak, bir lye son grevi yerine getirmek iin. Selma, balkonundan, bunca sevdii, her kulbesini ayr tand ve bir daha asla gremeyecekmi duygusuna kapld kye bakyordu. Bu akam gidiyordu. Rait Han, Lucknow'dan onu almaa gelmiti. Gelii Selma iin, hi beklemedii bir ferahlk, glmseyii, iine dt karanlkta bir k olmutu. Emir'i grmemiti. Bir gece nce odasna kapanmt. Ama kzgnl gemiti, sadece byk bir yorgunluk ve banda

durmadan inen bir ekicin vurularna benzer bir zonklama hissediyordu: git buradan yabanc. Artk alamyordu. Daha Beyrut'ta iken, Besanon srlerinin okulunda, renciler ondan uzak dururlard. nk o "trk, yabanc" idi. Srgnden beri her tarafta o... "yabanc" idi. Ama burada, Badalpur'da, durum ayn deildi. Bir memlekete, bir aileye kavutuunu, kyllerin kendisini benimsediini sanmt. Omuzuna bir el kondu: zlmeyin prensesim, greceksiniz herey dzelecek. Selma dnmeden: 348 Teekkrler Rait Bay dedi. Siz burada iken gerekten de herey daha iyi grnyor. Bakn, ziyaretilerimiz v,ar. Tertemiz do/ilerinin1 iinde, bir grup ihtiyar, sarayn bahesinde ilerliyordu. Hindular ve mslmanlar! Bence bu bir heyete benziyor. Ne isteyebilirler ki? Muhafzlarn haber vermeleri zerine Emir darya kmt. Adamlar diz km, racalarnn bas topra pyorlard. Raca, onlar tek tek kucaklayp ayaa kaldrd. En yallar, resm bir ifadeyle konumaa balad, dierleri mrltlar ve ba hareketleriyle sylediklerini onaylyorlard. Uzun konumutu ve Selma hayretle, Emir'in duygulandn farketmiti. Onlara teekkr etmi, ay ikram etmiti. Sessizce aylarn yudumluyorlard. Selma Rait'e dnerek: Sanrsnz yeni bir ittifak kuruyorlar dedi. Biraz yle. O da heyecanlanm ve duygulanmt. Racalarna ayaklanmay durdurduu, beklenildii gibi hareket ettii iin teekkr etmee gelmiler. Artk, iki toplumu adaletle ynetecek bir hkmdara sahip olduklarn sylyorlar. Ondan phe ettikleri, fazlasyla ingiliz tarz dncelere sahip olmasndan kukulandklar iin zr diliyorlar. Artk mutluymular. Badalpur Eyaleti, ocuklar ve torunlar ile megul olacak bir baa sahipmi. Rahat lebilirlermi... Selma sersemlemiti: Ne? zerlerine ate a iin teekkr etmee mi gelmiler? Prenses! Rait Han sitem dolu baklarn Selma'ya dikti: Bu kadar kat olmayn. Bu karar nekadar zorlukla verdiini talimin edebiliyorum. Dncelerine, herzaman savunduu ilkelere ters dyor. Ama kan dklmesini durdurabilmek, kadnlarla ocuklar kurtarabilmek iin, ele-balann ldrmesi gerekti. Zavall Emir! Doru bildiinin aksine hareket etmek kadar kt birey olamaz. Cesaretine hayranm, ben olsaydm yapamazdm. : Beyaz pamukludan ber eit petemal. XVII

Kendisine sakin bir sesle en son bilmeceyi soran sfenksin karsnda yapayalnzd: "Hangisi daha iyi? Canl bir dnyada l m olmak, yoksa l bir dnyada canl m?" Ta yzden gzlerini ayramyor, bolukta lgna dnen kafasn toparlamaya alyordu. Selma ter iinde uyand. Sfenksin sorusunu o kadar ak seik duymutu ki bu bir rya olamazd. Ya da, eskilerin dedii gibi, gaipten haber veren bir rjiya idi. Birden, Badalpur'dan ayrlmadan evvel zntsn anlatmak iin gittii Rani Saide'nin son szn hatrlad: "Mutluluk, sevilmekten ok sevmektir." Sevilmeden sevmenin acsn ok gen yata tatt iin, bunun neresinin mutluluk verdiini anlamas zordu. Kocasnn ilgisizliine katlanabilirdi ama, ya Badalpur'da yedii darbe? Kyllerin hayatlarn deitirmeyi ummutu. Onu kabullenmemilerdi. Rani Saide, kendisini tatl tatl azarlamt: Ne sanyordunuz? Biz de, ben ve Emir, bu insanlar iin yabancyz. Saraylarmzdan kp, onlar daha iyi anlayp yardm etmek iin onlar gibi yaamaa kalksak bile, yle kalacaz. Zaten, gzlerine bu bir hakaret gibi grnrd. Hereyimizi kaybetsek bile, gemiimizi silip atamayz. Bizden kukulanmaya devam ederler, haksz da olmazlar! unu iyi anlayn ocuum: kimlik deitirmek, hl bir lkstr. Biz bunu, dememiz gereken bir bor olarak kabul ediyor, istemediklerini grnce de aryoruz. Yoksullasanz da prenses oluunuz deimez, zenginleen kylnn de kyll. Aslnda bunu biliyorlar ve kzgnlklar aradaki bu almaz uurumdan trdr. Ancak bizi ldrerek, aradaki fark yok etmenin en kkten aresi, bunu ortadan kaldrabilirler. Fransz halk, giyotini gece gndz altrd dnemlerde bunu hissetmiti... ortadan kaldrmak istedikleri, soylular, zenginler deil, sadece aradaki farkt. Ne yazk ki burjuvaziyi de yok etmemek gibi bir hata ilediler. O da de halk, eitlik, kardelik gibi tatl szlerle uyuttu. Uyandklarnda imparatorlukla karlatlar. Selma gzlerini hayretle a: Rani Sahibe, ihtilalci olduunuzu bilmiyordum! Deilim, kesin bir muhafazakrm. Sanrm Tanr, bizi belirli bir yerde, belirli bir rol oynamamz iin yaratt ve onun bu plann deitirmee kalkmak, baarsz olmaa mahkmdur. Benim sylemek istediim uydu: ayet halk, bizim yerimize gemek istiyorsa, aralarn da kullanmasn bilmeli ve nutuklarla, ufak tefek ayaklanmalarla yetinmemeli. ktidar ele geirmek ve muhafaza etmek iin gerekli olan meziyetlere sahip olmusa, bu takdirde iktidara 350 hak kazanmtr. Yce G ki ayn zamanda Adil G'tr, evrenin bitmez tkenmez deikenleri arasnda bu hafif titreimi kaydetmekle yetinecektir. Ama, sfrdan balayp nasl sonu alabilirler? Rani kahkaha att: Sfrdan m? Bu ne merhamet! Bir yerlerden, onlarn da bizler gibi insan olduklar kulama alnmt. Peki, ya bizler nasl

sonu alabildik? Yzyllar nce, bizler de baldnplaklardk. Uzun zamana ihtiyalar olabilir, ama baaracak olurlarsa, iktidara lyk olduklarn, bizim de hkmetme kudret ve yeteneini kaybettiimizi kantlam olurlar. Rani, kendi snfnn, pek yakn grnen yozlamasnn son aamasna geldiini grmemeyi temenni ederek konuyu kapatt. Tanr dildir. Sadece rm meyveler der. O gn leden sonra satclar en iyi kumalar getireceklerdi. Selma, son moda Paris dergilerini istetmi ve elbise dolabn batan aa yenilemee karar vermiti. Geldiinden beri sariler, gararalardan baka bir ey giymek istememiti. Hintli arkadalarnn bunlara bir pili, bir drape ekleyerek Paris havasn vermee altklarn elenerek seyretmiti ama, imdi artk bu giysilerden bkmt. Yeniden kendi kimliine kavumak istiyordu. lk gnler, Avrupa tarz giysilerini, Emir'e kar bamszln kantlamak istediinde giymiti. Kocasnn alayl bir ekilde Rait Han'a;' Selma'nn ruh halinin gstergesinin, o gn giydii giysiler olduunu anlatt ana kadar da byle davranmt. Sonra kendini gln bulmu, o akam da bu ocuka isyandan vazgeercesine, dolabn boaltmt. Babasnn kendisini tamamiyle terk ettii, daha sonra Vahit'in ihanetine urad Beyrut'ta olduu gibi, huzuru hafifliklerde bulmaa alyordu Selma. Lucknow'da ve zellikle Badalpur'da ne yapmaa kalkmsa, baarsz olmutu. Sadece yzlerce yllk detleri bozmay, yerine getiremedii mitler vermeyi ve sonunda snflar arasnda kaba gc, gerilimleri, kkrtmay, kadnlarn ba kaldrabileceklerini sanarak aileler iine geimsizlik sokmay baarabilmiti. Hindular ile mslmanlan kar karya getiren isyandan, dolayl olarak kendisi sorumlu deil miydi? Emir'i uzak kylere gitmesi iin tevik eden oydu, gitmemi olsayd felketi nleyebilirdi. Onlara yardm etmek istemi, karklk yaratmt. Sonra, onlar bulduundan da mutsuz brakarak, ekip gitmiti. Gitmesi gerekiyordu. Onu seven kadnlar bile bunu anlamlard: hibiri kendisini alakoymaa kalkmamt. Yan salonda Emir'in Rait Han'la konutuklarn duydu. Yanlarna gidebilirdi, Rait'ten kamas iin artk sebep yoktu, aileden biri olmutu, ama can istemiyordu. Politikadan sz ediyorlard. Eskiden o denli merakl olduu konular, artk onu skmaa balamt. Ama Gandi'nin adn duyunca, kulak kabartt. Yal adam Selma'y etkilemee devam ediyordu. Kanl olaylar Gandi'yi her geen gn haksz kard halde o, iddete kar tutumunu srdryor, oru tutuyor ve sonunda halk, bir mucize olmucasma yatyordu. Rait Han: Bu kez, Gandi delirmi! dedi. 7/arican'n1 son saysnda, Almanya' daki yahudiler konusunda, neler yazm biliyor musunuz? Nazileri yenmenin tek yolu, iddete bavurmamakm. Zavall yahudiler! Umarm dvrler. Hitler'in adamlarna kar Gandi'vari davranlar dnebiliyor musunuz? nsan kymndan baka bireye yaramaz.

in kts, bizim de nazilerimiz var. Rait Han'n sesi ciddileti: Mahasabah'n Nagrur'daki kongresinde yaynlad bildiriyi okudunuz mu? Hindistan'daki mslmanlann, Almanya'daki yahudiler gibi, hibir hakka sahip olmayan bir aznlk olduunu sylyorlar. Gandi bunlar knamad, "Hindistan hindulanndr" isteklerine de kar akmyor. Gandi'nin ne dndn bilmiyorum ama, bildiim, grmezlikten gelinemeyecek 85 milyonluk bir kitle olan mslmanlann gitgide korktuktandr. Btn bunlar sonu kt olacak gibiye benziyor. "Benziyor mu?" Selma dinledii yerden ban kaldrd. "Herey ok kt sonulanacak!" diye dnd. Badalpur'da tank olduu, yzyllardr birbirleriyle iyi geinerek yaam kyllerin, vahet ve kinini unutmamt. Basit bir kkrtma, kyma yetmiti. Kkrtmalar, siyas bir karara varmak ya da siyas bir karan nlemek iin giderek artacakt. Bu cahil kitleleri harekete geirerek, ibreyi kaydrmak hi de zor deildi. Ama bunlara ne diye kafa yoruyordu? Hintli olsayd, belki bireyler yapabilirdi, ama o, kendisine aka sylendii gibi, bir yabancyd... Bir yabanc da, her an patlamak zere olan bir yerde, siyasete karmamalyd. Hele sosyal dengenin temelini oluturan yz yllk gelenekleri deitirmee hi kalkmamalyd. Sadece hayr ilerine ses kanlmazd, daha ou... bel idi! Kabul etmek istememiti ama; imdi gerei gryordu. Onu dlayanlar sadece kyller deildi. Herkesin? uzun sredir aklndan geeni, onlar kabaca belli etmilerdi. Hint toplumundaki baz zelliklere, btn iyi niyetiyle bile dokunacak olsa, atlan kalan, nlan dudaklar hatrlyordu. Hatta bir gn, "houna gitmiyorsa evine dnsn" diye bir" eyler mrldanldn da hatrlyordu. Bunu, kskan bir kadnn tepkisi sanmt. Oysa imdi, olaylan tek tek birbirine balayp, Emir'in dleklik diye yorumlad lmllk tavsiyelerini1 de bunlara eklediinde, onun kendisini kendi coku ve ak szllne kar korumak istediini anlyordu. Bunlar Hindistan'da affedilmez ve tannlann kurduu dzeni tehdit eden niteliklerdi. Rani Sahibe, satclar geldi. Kim? Harijan: Tanr'nn ocuklar anlamnda. Gandi, paryalara bu ad vermiti. Gazetesinin ad da buydu. 352 Selma'nn kendisini toparlamas iin birka saniye yetti: Ha evet... satclar! Girsinler. Kadnlarn dnyas! Neredeyse unutacakt... madem ki kendisine baka eyler yasaklanmt... o da ss ps ile ilgilenirdi! Avrupa'nn en iyi organza, saten, kadife rneklerinin yere serilmesi birka dakika srmt. Hindistan'da eskiden pek nl olan dokuma tezghlan, nicedir kapalyd. ngiliz tekstilcileri rekabet istemiyorlard nk! Seyahatten yeni dnm olan Nampur

ranisi, seiminde yardmc olmak iin gelmiti. Ne seimi? Selma, gzleri parlayarak, para zerine paray ayrtyordu. Sarayn tm kadnlarn giydirecek kadar kuma! Rani onu hi bu kadar agzl grmemiti. Tereddt bile etmiyor, cezbeye kaplmcasna smarlyor, satclarn azlarn kulaklarna vardracak kadar ipekli kuma stste ylyordu. Btn bunlar ne yapa aksnz? Elbise! Bu lkede yaplacak baka ey var m? Rani ahine'nin cevap vermesine frsat kalmadan, kuyumcularn geldiini haber verdiler. Kentin en nl kuyumcusuydu. Talarnn temizlii, zellikle iilikleri, btn Hindistan'da mehurdu. Delhi'den bile, sipari vermee gelirlerdi. Badalpur ranisi haber gndermi ve en deerlilerini getirmelerini istemiti. Beyaz bir rt zerine ileri kadife kapl mcevher kutular boy boy yerletirildi. Kumalarn gzleri kamat. Byle deerlilerini bir arada hi grmemilerdi. Selma ilgisiz baklarla bu harika eylere gz gezdiriyordu. Birka kutuyu iaret etti. Rani ahine, Selma'nn bunlar doru drst grmedii gibi bir duyguya kapld. Gen kadna doru usulca eilerek: Selma, dedi, hasta msnz? Hznl baklar sessizce ona evrildi. Kuyumcular, selmlarn ararak prensesten izin istediler, onlarn ardndan azlan hayretten bir kar ak, satclar kt. Mcevher satn almak, yle birka dakika iinde sonulandrlmayacak, ciddi bir iti. Hepsinden zengin olan Cihanrabat mihranisi bile, yeni bir mcevher alrken bu ie saatler ayrrd. Bu gece btn kent, bu adamlarn yapacaklar dedikodu yznden, kk raninin samalklann renmi olacakt. Ama renemeyecekleri, kuyumcunun, sayglann ve faturalarn sunmaa geldiklerinde, racann yznn ald ekildi. Kongre'nin geirdii yasalardan sonra, eyalet kasas hemen hemen bombotu. Kyller kira vermekte mrn knn ediyorlard. Prenslerden bazlar, polisi satn alarak ve g kullanarak para toplama yntemine bavurmulard. Emir her zamanki gibi bunu reddetmiti. Kuyumculann nnde kendini abuk toparlam ama onlar skntsn farketmilerdi: Hi acelesi yok! Asaletmeaplar, bu nemsiz hesab ne zaman isterse deyebilir... kafanzda baka endielerin olduunu biliyoruz. Ama, anlarsnz, bizler basit insanlarz, kk bir taklm para bile bize ar gelir... Raca ksa kesti: Nekadar istiyorsunuz? Hi, asaletmeaplan! Snrsz krediniz var. Bizim iin ereftir. Sadece, 353 bir kk telfi... % 10 diyelim... ayda tabii! Raca % 10 diye hesaplad. Alaklar! On ayda fiyatlar iki misline km olacak... Tamam dedi. imdi beyler, sizi brakyorum, yapacak nemli ilerim var...

Kmseyici bir hareketle, gidebileceklerini iaret etti: Badalpur racasnn, mrnde ilk kez, tefecilerin insafna kaldndan kimsenin phesi yoktu. Aynasnn karsna gemi bir ark mrldanyordu Selma. Kendini iyi hissediyordu ve tuvalet masasnn zerinde yanyanya boalm duran ampanya iesinin bunda kukusuz pay vard. Hayat, haftalar ncesi, deiiklie uramt Emir'in... Bir an bile aklndan kmyordu, mcevherleri smarlad gnn gecesiydi... Emir deli gi-bi odasna gelmiti, bunun zerine o da patlamt: Boanmak, hemen Beyrut'a dnmek istediini, nlemeye kalkacak olursa kendini ldreceini, ona yaatt hayata daha fazla dayanamayacan bara ara sylemiti. Yldrm arpm gibi kalakalmt Emir. Ne istiyorsanz, yerine getiriliyor, diyebilmiti neden sonra. Ama mcevherlere gelince, ltfen biraz makul olun... O an ondan nefret etmiti: Hibir zaman hibir ey anlamayacaksmz! Mcevherler, elbiseler, saraylar umurumda bile deil... benim istediim yaamak, sadece yaamak... Tknp dedikodu yapmaktan baka ileri olmayan rani toplantlarndan baka bir yere gitmemei, gnlerimi vr zvr san alp sizi beklemekle geirmei kabul ettim. Nefes alabildiim, bir ie yaradm hissettiim tek yer Badalpur idi. imdi o yol da kapand... Alamaa balam, gzyalar dinmemiti. Emir onu bo yere teselli etmee almt... syleyecek birey bulamamt. Birka kelimeyle dindirilecek ocuk alamas olmadn biliyordu. Selma Badalpur'u Emir kadar seviyordu. Fedakrln, seban takdir etmiti. Ama abuk ilerlemek istemiti. abuk mu? Yine de, ne yaparsa yapsn onu dlayacaklard. Onu mutlaka oyalamak gerek. Elenin, geceleri kn. Emir, Selma'nn iine dt mitsizlii anlattnda, Rait Han'n tavsiyesi bu olmutu. Raca sramt: kmak m? mknsz! Sadece yle kadnlar... Size hintilerle kn demedim. Madem ki karlarmz, cinsel birer av olarak grmekten teye gidemiyoruz, o halde siz de... ingiliz dostlarnzla grn! Bazlan ok ho, hi de rk deil, yani... aka rk deil! Sizi evlerinde grmekten byk memnunluk duyacaklardr ve rani, az da olsa, Beyrut havasna girecektir. Bylece, kara dncelerinden syrlm olur... Bu konumadan sonra, hemen her gece kyorlard. Byk davetlere 354 deil... dostluklarn kurulduu, sohbetlerin koyulat kk toplantlara. Selma, nyarglarn bir kenara iterek, ingilizlerin pek l da ilgin, ho hatta elenceli insanlar olabileceklerini kabul etmee balamt. Kocasnn arkadalarndan bazlar Hindistan'da domutu, kendilerinin saydklar bu lkeyi byk bir tutkuyla seviyorlard. ounlukla da Hindistan' hintlilerden daha iyi tanyorlard. Bu gece davetli olduklar Binba Rawstick de onlardan biriydi. Emir, Rawstick'in bykbabasnn nl ve gl Hint irketi'nin gen yneticisi olarak 1850'de Kalkta'ya geldiini sylemiti.

Eton ve Cambridge sralarnda rendii ve edindii soukkanllk ve sabr gibi nitelikler, irketin basamaklarn hzla amasnaolanak vermiti. 1858'de, bir nceki yl Lucknow'da sipayelerin ayaklanmalarn bastrmakla nl albayn kz ile evlenmiti. Byk oullar Geddeon Bombay'da domu, babas gibi Eton ve Cambridge'de okumu ve dedesinin yolundan giderek hint ordusuna girmiti. O zamanlar durgun bir dnem yaanyordu. Mslman iktidar devrilmiti; byk ailelerin ounun mlk ellerinden alnarak ingiliz yanllarna verilmiti. Bu aileler, yararsz ve hrn bir inkarclkla ilerine kapanmlar, efendi deitirmekten baka bir ileme tbi tutulmayan hindular ise duruma uyarak, ingilizce renmee ve bu yeni toplulukta yerlerini bulmaa almlard. Dolays ile, Geddeon askeri dehasn kantlama olana bulamamt. Buna karlk, stninesinden ve himetilerden renmi olduu urducasndan yararlanlmaa baklmt. stihbarat subay olmu ve bylece hindu ve mslman topluluklaryla sk ilikiler kurmutu. Bu sayede, lkeyi sarsan eitli akmlar konusunda uzman olmutu. Bu bilgisini olu Edward'a aktaramamt nk ldnde, ocuk sekiz yandayd. Ama Hindistan sevgisini ve ingilizlerin olanaklar zengin, eitlilii byleyici, ama ada uygarla uymas iin eitilmesi ve ba edirilmesi gereken bu lkeye kar olan sorumluluk duygusunu alamasn bilmiti. Emir, arkada Rawstick'in de bir istihbarat subay olmasndan kukulanyordu. Ama bu onu pek fazla rahatsz etmiyordu, nk alt taraf btn ingilizler, yle ya da byle, birer istihbarat elemanydlar. Buna, vatana hizmet adn takmlard ve iddet olaylarna dnebilecek eylemleri ngrp nlemenin, hintlilerin yaranna olduunu ileriye srebiliyorlard. Binba ve raca bir anlama yapm gibiydiler: ikisi de karsndakinin dncesini biliyor, konumlarnn bilinci iinde, bu dnceleri doal karlyorlard. Bu gece inanlmaz gibi grnen haberin zerinde durulmutu: Mslman Birlii'nin Sind Eyaleti'ndeki kolu, resm olarak ilk kez, Hindistan'n iki federasyona blnmesini, yani ak seik mslmanlarn bamsz topraklara sahip olmalarn istemiti. Binba: Bunu Cinnah'n onay olmadan yapamazlard deil mi? diye sordu. Sizce zemin mi yokluyorlar yoksa gerekten tehdit mi savuruyorlar? Sanrm bu, Cinnah'n da dikkate almak zorunda kald, halk bezginliinin ve isyannn bir sonucu. Artk mslmanlar hindu kardelerine 1 355 gvenmiyorlar. On yl nce air kbal tarafndan ortaya atlan ve ou kiiye ar gelen "Pakistan" yani "temizler lkesi" fikri, imdi giderek taraftar kazanyor. Bir de bizden bamszlk istiyorsunuz! Sevgili Emir, gittiimiz gn isava patlar. unu kabul edin... vatandalarnz henz hazr deil! nce kendi aranzda anlan, sonra bizimle tartrsnz.

Emir, bu blnmelerin ingilizler tarafndan yaratlmadysa da, bamszlk hareketini zayflatmak iin onlar tarafndan kkrtldn sylemedi. Omuzlarn silkmekle yetindi. Brakn sorunlarmz yalnz bamza zmleydim. Bunu istemek ok mu? Selma, iinden, onaylyordu: u avrupallar, neyin iyi neyin kt olduunu asl ilgililerden daha iyi bildiklerini sanyorlar. Yalnz siyas, iktisad, sosyal yasalarn deil bir de dnce biimlerini kabul ettirmee kalkyorlar! Bunlarn en tehlikelileri de, u binba Rawstick gibi, Hindistan' sevenlerdir; durumun lehlerine olmadn grp meydan terk edenlerin aksine, bunlar sonuna kadar savaacak ve istenilmeyen bir iyilikte bulunacaz diye kendini feda edecek takmdandr. "Aslnda benim de Badalpur'da yaptm bu idi. Ben de hakl olduuma, evrensel deerlerin mevcut olduuna inandm. Ama dorusu imdi bilmiyorum... her eyin yeniden ina edilebilecei tek bir tartlmaz nokta varm dr? Hangisi? Yaama duyulan sayg bile kt sonular dourabilir..." Zavallck, yle ruhsal basklar altnda ki... hayatna son vermeyi bile aklna getirmi olabilir... Selma irkildi, karsnda oturmu, konumakta olan kadnlara bakt. Hayr, kendisinden sz etmiyorlard. ntihar... son zamanlarda onu da dnm, son saatlerini, son dakikalarn acyla gzlerinin nnden geirmiti. lm ann ka kez yaar gibi olmutu... ama gerekten kendini ldrmeyi istemi miydi? Sevdii, aldatmacaya saptn bile bile, lmn tadna bakmak, iinde reklenip kendinden gemekti... Salona geip, beyleri politika tartmalaryla babaa braksak m? Hanmlar zaten bunu bekliyorlard: ilgin eyler konumann nihayet sras gelmiti. Selma, evsahibesi Lucie'yi seviyordu. Ufak tefek bir fransz olan Lucie, ak szl, beraberken insann hi cannn sklmad bir kadnd. Selma'nn samimiyetle koluna girdi: ekerim, kskandm itiraf etmeliyim. ___ ? stelik de sadece ben deil. Einiz, tandm en ekici erkek. ok anslsnz. Herhalde harikalar yaratyordur! Hepsi, bu ftursuz szler zerine kkrdad. Yemekte su gibi ampanya akmt. Kadnlar ilerini dkecekleri iin memnundu, Lucie'den daha iyi dinleyici mi bulacaklard? Zaten franszn onlara yol gsterir bir hali vard, kendisi de pek ok sevgilisi olduunu saklamyordu. Ak kk grmenin Tann'ya kar gelmek olduunu syleyip dururdu. sa'nn bile Maria Magdalena'ya zaaf yok muydu? 56 Selma'nn utangal glme nedeni oldu. u gzel rani, pek ho... gen bir kz gibi utanga! Konuklar, utangalk sandklar eyin bilgisizlik olduunu nereden bileceklerdi? Doulular sevimede marifetli olmakla nl deiller miydi? Hele de mslmanlar! Peygamberlerini rnek almlard.

Sizde, kar koca arasnda, hereye, ama eksiksiz hereye, izin verildii doru mu? Selma, kendisine bu garip soruyu soran esmer gzeline bakt, ne demek istiyordu? Evsahibesi araya girdi: Armande! Arkadamz rahat brak. Sen asl, hakknda niyetler besleyen u nl kuzeninden sz et. Hakknda iyi niyetler mi? Yine gltler. Lucie, metrdotele ampanyay brakp ekilmesini syledi. Servisi kendileri yapacakt, bylece daha rahat konumu olurlard. Biraz akrkeyiftiler, bu da ok ho bir eydi. Daha arkalarn dner dnmez, birbirlerine maceralarn anlatan kocalarna kar, kendilerini gl, bamsz, ftursuz hissediyorlard. Karlarnn, kendileri gibi olacaklarn asla akllarna getiremezlerdi, ve onlar niin almayacaklard? Kocalarn terk etmeyi asla dnmezlerdi ama, onlar fiilen ya da fikren aldatmay... nasl demeli... bir haysiyet meselesi haline getirmilerdi. Kocalar hibir ekilde phelenmedike, daha ok zevk alyor nk bylece onlar katmerli aldatm oluyorlard. Selma aknln rtmek iin ampanyaya davrand. Bir yandan da konuulanlarn tek kelimesini karmamaa dikkat ediyordu. Kadnlarn bu denli iffetsiz olabilecekleri hi aklna gelmezdi. Ortaky saraynn hamamnda glmeleri, srtmalar, hayalini iletmesine yol aan st kapal szleri hatrlyordu; ama hibiri byle deildi. Bu, korseleri, uzun giysileri, dirseklerine kadar kan eldivenleri iindeki tkrldm hanmefendilerin yaptklarn... asla yapmazlard! Birden iini bir znt kaplad... szn ettikleri, baygn gzlerle benzeri olmadn syledikleri o zevki tatmadan ihtiyarlayp gidecekti. Ne byk bir hakszlk! Gzel olduunu, ekici olduunu biliyordu. Btn bu kadnlarn i geirerek szdkleri yakkl kocas Emir'i arzuluyordu. Bunu ona belli etmeli, anlamasna yardmc olmal myd? Asla cesaret edemezdi... Yeniden ampanyaya davrand. Selma'nn belli etmesine gerek kalmad. O gece, bilinmeyen bir varlk, en cretli dlerin tesinde, Emir'e, arzulu ve verici, srasyla uysal bir bende ve mahir bir usta; bin trl sevda oyununu bilen; ellerinin, dudaklarnn, cinsiyetinin nerelere kadar uzanabildiini fark etmeyen; boaznn derinliklerinden kan iniltileri tanyamayan bir kadn sunacakt. Birlikte akp gidecekler, birlikte titreimlere uraacaklar, ta dipten gelen dalgalara kendilerini brakacaklar, kendilerini tutmalarna ya da brakp koyuvermelerine gre ldren ya da dirilten kr bir derenin srkledii topraklara ayak basacaklard. Biri ve dieri her ikisi de, titreyek, boralar ve frtnalar arasndan geip, birden ortaya kan, binlerce yldza dnen gnee ulaacaklard. 357 "msn, sen, tnsm... koca denilen o berbat ve sevimsiz sfatnn ardnda, seni niin daha nce tanmadm? Ellerimle seni kefetmitim ama... cesaret edemiyordum. u sayg, u bedenlere

gereken nemi verdirmeyen sayg olmasayd, her ey ok daha basit olacakt." Ik odaya dolmutu. Selma, gzleri kapal, kolunu uzatt, onu orada bulaca midiyle... bu sabah dierlerinden daha deiik olmayacak myd? Bu, onlarn ilk sabah idi... eline sadece arafn serinlii geldi; elini yastn altna soktu, ryasn srdrmek istiyordu. Dn gece k olduu sr kp racasn grmek istiyordu dnde; arzularn nceden, kendi arzularym gibi tatmin ederek, yerine getirdii efendisini grmek istiyordu. Her okayn, her titreyiini hatrlayarak, her tarafn kaplayan atei, kanuna giren rpertiyi hissederek... btn vcudu uyanmcasna... yeniden uykuya dald. Uyandnda, le olmak zereydi. Hizmetileri ard, banyosunu hazrlamalarn, kokular getirmelerini, istedi... hem de abucak! Emir'in geleceini sezinliyordu. Jodbar ranisinin davetine gidemeyeceini bildirdi. Onu, kendilerini, dnmek iin yalnz kalmak istiyordu. Btn leden sonra Emir'i bekledi. Ama bu, ilk kez, onu yannda hissettii tatl bir bekleyiti. Tbi olmak* bara kavumak, birisinin olmak mutluluu gibi yeni duygulan tadyordu! Emir, akam yemeinde de grnmedi. Selma meraklanmaa balamt, akamlar gelmeyecek olsa, haber gnderirdi. Sinirini yattrmak iin piyanoya oturdu. Aynalar'va ilk notalarn almaa balad. Ravel'in hznl bysne kendini kaprd. Mzie hayat veren, yalnzca elleri, dleri deildi; her notann bir okaya dnt bedeniydi de ayn zamanda. Evet gzelim! Emir eikte duruyordu. Kendisine tuhaf tuhaf bakyordu. Selma bu baklarda kin, nefret, hn grr gibi oldu. Nasl? Gelip efendini pmyor musun? Omuzlarndan yakalayp, dudaklarn arad. Az iki kokuyordu, sarhotu. Selma rpnd, ellerinden kurtulmak istedi. Ama Emir sk sk sarlmt ona. Yo... numara yok! Gcenmi prenses hallerinizle bakalarn kandrn. Selma akn donakald. Emir delirmi miydi? Dn gece yaptn gibi, kendini zincirden boanmcasna kapp koyuveren kadnlar severim. ok sarho olmalydm. Bakasyla, yattm sandm. Bu sabah uyandmda, o kadnn karm olduunu grnce... nasl ardm tahmin edebilirsiniz... Eilip selm verdi, sonra alayc, devam etti: Dorusu oyununuzu iyi oynadnz. ki yl boyunca, saflnz zedelemeyeyim diye kendimi nasl tuttuumu dndke... ne ahmakmm! Selma rkm ona bakyordu. Eli aya kesilmiti... pnarlarn suyu ekilmi, birka saniye iinde l rzgr yemyeil ayrlar kurutmutu. Hrsla kendine ekip ezmee, baladnda, Selma, uyuup kalm, kendini brakt; onu zorlamasna hi gerek yoktu, btn isteklerine rknt veren bir uysallkla katlanacakt. 3.V)

XVIII Huzur, Huzur, uyann, ltfen uyann! Ras'sulan perdeleri bo yere am, ksrm, dolap kapaklarn grltyle ap kapam, musluklar aktm, hatta ince sesiyle hanmnn zerine eilip arklar sylemiti. Selma inlemi, sonra da ban yastn alna sokmutu. Rassulan telalanmaya balama. Vakit leyi geiyordu, Racann prensesi armalarn emrettiinden bu yana bir saat gemiti. Efendisinin fkesi ile hanmnn kzgnl arasnda, hangisinden daha ok korkmas gerektiini kestiremiyordu kzcaz. Yatan kenarna diz km, kzl bukleleri seyrediyordu. Birden mthi bir keifte bulunmucasna doruldu: Huzur, dinleyin dedi. Hecelerin zerine teker teker basyordu: Trkiye'nin kral ld! Yastk yzne frlatld, iki zmrt gz yzne dikildi: Ne diyorsun? Hangi kral? Trkiye'nin kral, Huzur. Mezzini duymuyor musunuz? Sabahtan beri kentin btn camilerinde sala veriliyor. Selma iyice uyanmt. Doruldu. Halife Abdlmecit mi lmt? Kar gibi sakaln, ocukken dn koparan, meneke rengi gzlerini anmsad. Onu grmeyeli ondrt yl olmutu. Srgn yeri olarak Fransa'y, Nis'i semiti. zlmedi nk onu fazla sevmezdi belki biraz zlemdi duyduu... son halifenin lmesiyle, imparatorluun can ekimesi de bitmi oluyordu... Boazii'nde bembeyaz Dolmabahe gzlerinin nne geliyordu. Binlerce kristal yapran sakrdad salonlarda kk bir kz, niformallar, parltl mcevherler arasndan altn tahta doru ilerliyordu. Orada, Mminlerin Emiri, Allah'n yeryzndeki glgesi... Bu sabah pek dalgnsnz... Emir ieriye girmiti. Srtnda siyah irvanisi vard. Ooo! Gryorum haberi almsnz... Tren bir saat sonra balayacak, Byk Cami'de. Siz de katlmay dnr mydnz? Ne biim soru bu? Elbette! Neden am gibisiniz? ey, hi... sanmtm ki... neyse... sizin vatansever olduunuzu bilirdim ama, paay bu denli sayacanz tahmin etmezdim. Paa m? yle ya... Cumhurbakan, Mustafa Kemal Paa. Kemal! ld m? Trkiye'nin kral!..." Ben de sanmtm ki... u ie bak sen! Hayr, katlmayacam. Siyah irvaniye bakt: Umarm siz de gitmezsiniz! Racann baklar buz gibi oldu: Biz hintliler iin Mustafa Kemal Paa'nn bir kahraman olduunu unutuyorsunuz prenses! O ryasn grdmz eyi gerekletirdi: ingilizleri lkesinden kovdu. u anda Hindistan'n btn ehirlerinde camiler alayan ve ruhunun selmete kavumas iin dua eden mminlerle azna kadar dolu... Selma kmseyici bir bak frlatt:

Ya siz baym ? Kemalist tutkunuz ile osmanl ailesine olan aknz nasl badatryorsunuz? Bundan daha ak konuamazd: Emir'i ikili oynamakla suluyordu. Emir, byk bir zevkle onu tokatlayabilirdi ama daha etkili bir silha'sahipti: Bir osmanl olarak, lkenizi kurtard iin paaya minnettar olduunuzu sanyordum. Unutmayn... O olmasayd, Trkiye de olmazd! Doru deil... bunu ondan isteyen bizzat sultand... yi ama ne e yarar? Hkmdarn paay Anadolu direniilerini rgtlemekle grevlendirdiini, ingilizlerin bir rehinesi olarak stanbul'da kalmak zorunda olduunu nk kendisini "makul davranmazsa" kenti yunanllara vermekle tehdit ettiklerini; Mustafa Kemal'in halk padiah adna harekete geirdiini, zaferi kazannca onu bir kenara ittiini nasl anlatmal? lke tarihinin bu blmn sz konusu ettii her kez acyan baklar, skntl glmsemelerle karlamt, ona inanmyorlar, aile erefini korumaya altn sanyorlard. Ama ya Emir? Kocasnn da hnkrn, hain olduunu dnecei hi aklna gelmemiti. Kusmak istiyordu. Bu alayc gzlere, bu hor baklara tahamml yoktu. Kendisi gibi bir asiyi zaptetmenin yolunu bulmutu Emir. Bu kahredici, souk baklar, her trl tepkiyi bastran buz gibi nazarlar yannda, zenanann drt duvar ka para ederdi? Birden sustu, bunalmt. Emir'in kendisi hakkndaki kans... iinde boulup kalmasn istedii u utan... Ya ona kendisini yarglama hakkn vermesse... hcresinin derinliklerinden, sulu ve deli, vurulduu, suu kabullenmilik ve pimanlk zincirlerini karp atar, erdemli sulayclarn, sulamaya cesaret ederse? Medz'n gzleri ancak gcne inanlar talatrabilir. Selma usulca ban kaldrd, Emir'e bakt. Zafer kazanm gibi bir duyguya kapld. Tatl bir glmseyile: Pek l dedi. Siz duadayken, ben de dostlarm davet edeceim! nce eller yumruklat... Emir birey demeden arkasn dnd. Belki de aka yaptn sanyordu. Saa sola birka himetkrla haber yolland. Lucie ve binba kocasna, Nampur ranisine, Rait Han'a, Zehra'ya. Masay ieklerle ssletmiti. lm lykyla kutlamak gerek! Bu da hatr saymann bir yolu! Onlar gzn krpmadan aldatann m hatrn sayacakt? Kendisine bunca 360 hayal kurdurmu olan San Gl' sevmiyordu artk. Ama yine de cesaretine, girikenliine, iradesine hayrand. Kazanmak iin gerekli olan niteliklerdi bunlar! "Hem ocuun olacak hem de bakire kalacaksn!" Annesinin szleri kulanda nlyordu. Ortaky'deki saraylarnda, Sultan Abdiilhamit'in ld gn anmsyordu. Bir araya toplanm aile bireylerinin nnde, kendilerini otuz yl srece hapsetmi olan adamn hakkn byle veriyor ve yeenlerine, iktidar oyunlarna dayanamayacak kadar,

hassas ve drst dedeleri V. Murat' deil Sultan Abdlhamit'i rnek almalarn tavsiye ediyordu. Prenses? Rait Han eikte duruyordu. Anlan iinde kaybolup gitmi olan Selma, geldiini duymamt. Bak sen, o da siyah irvani giymiti. Kandna bir glmsemeyle: u formaliteleri bir kenara atn Rait Bay... artk karde saylmaz myz? Zehra nerede? Camide... Ben de oradan geliyorum. Davetinize gelemeyeceimizi sylemek iin uradm. Niin ama? Selma, ltfen, u oyunu brakn. Size yakmyor. Rait gelip yanna otudu. Endieyle Selma'nn yzne bakt: Bir sredir mutsuz grnyorsunuz. Neler oluyor? "Ah! Kollarna atlsam, beni sallasa, kk kz olsam, beni avutsa..." Daha da ekici: Bunu da nereden kardnz? dedi. Dnyann en stne titrenen, sevilen kadn olduumu bilmiyor musunuz? Rait Selma'nn ellerini avularna ald', kuvvetle skt. Gen kadn ona bakt, armt. Daha nce byle bireye asla cesaret edemezdi. Altst olmu bir hali vard. Ne kadar deitiniz... iki yl nce, Bombay'da karladm iten gen kz nereye gitti? Selma, kendinize gelin... kendinizi mahvetmek zeresiniz. Ne byk kayp! Ltfen, beni biraz seviyorsanz... Sustu. Selma da sessiz, onu inceliyordu: gerekten kendisini bir kzkarde sevgisiyle sevdiini mi sanyordu? Bir anda yanldn kantlar, hem Emir'den hem de Zehra'dan alabilirdi. Zehra'dan m? O, iinden srar eden sese kendisi de ayordu. Evet, zellikle Zehra'dan! Emir, alt taraf bir erkekti ve artk hibir erkek kendisini d krklna uratamazd... oysa Zehra! indeki szdan, onu ne denli sevmi olduunu anlad. Cokusunu, safln, tutkulu bakn... ve imdi onun, huzuruna, evli kadn koyuvermiliine, ien karnndan duyduu byk mutluluuna kzyordu. Geni omuzuna yanan dayad: Beni gtrn Rait Bay. Daha fazla dayanamayacam. Bunu gerekten syledi mi? Yoksa sadece dnd m? Salarna hafife, bir baka eli hatrlatan, yattrc bir el, dokundu... hkrarak ona sarld, kollarn boynuna dolad: 361 Beni bundan sonra hi brakmayn! Gzyalaryla slanm yz Rait'in boynuna dayal, tek bir istei vard: hibir ey sormakszn onu buradan alp gtrmesi. Sizi seviyorum, dedi, hemen arkasndan, azndan kaan bu szlerden pimanlk duydu. Rait Han enesini avucuna ald, byk bir mendille, acemice, gzyalann sildi. Yz solgundu.

Selma, ben de sizi seviyorum. O koca gemiden indiiniz gnden beri... ylesine yalnz, ylesine korunmasz., ama imknszd. Arkadamla evlenmek iin geliyordunuz. imdi de... imdi? Sizi belki daha ok seviyorum, ama... Selma'nn yzne ac bir glmseme yayld: Benim kaderim bu. Herkes beni seviyor, ama hikimse beni, herkese kar, kendime kar koruyacak kadar sevmiyor. Ya Emir? Selma hafife uzaklat. Birden kendini ok bitkin hissetmiti. Emir'in ailemle evlendiini biliyorsunuz. Rait ne syleyeceini, ne yapacan bilemez durumda kp gitti. Onu mutsuz kld iin kendine kzd Selma. Oysa burada iyiliinden baka birey istemeyen tek insan oydu. Ayna, zayflam, gzleri halka halka bir yz yanstyordu. Deitii doruydu, yalanm myd? Belki. Beyrut'ta, film yldz olmak isterken onu mitsizlie dren dolgun yanaklar ieriye kmt. Yz incelmi, ok ince bulduu dudaklar tam tersine etlenmiti. Bu yeni yzn seviyordu, bu... kar konulmaz kadn havasm... gzel hayvan, diyordu, Emir. Saat 6 idi ama davetlilerden hibiri gelmemiti henz: artk gelmeyeceklerini biliyordu. Belki bunun bir kkrtma, yakksz bir alma, lye meydan okumaya kalkma alakl olduunu sanmlard. Hibirey anlamamlard... insan ld zamanki kadar canl olabilir mi? Gzyalar, en kk zaferini, en nemsiz insan davranlarn ycelttiinde, baarszlklarm, kklklerini, yalanlann sildiinde daha da bymez mi len kii? Geriye kalanlarn tuhaf krl ile, her len kii, birka saat, birka gn, gzyalan kuruyana kadar, olaanst grnr. te tam bu srada, Mustafa Kemal'in devletii anda, ona kar kmak istemiti bu utanlacak kadar eitsiz dello hakknda hkm versinler diye tanklar nnde... ama gelmemilerdi! Kutsal olana kar kmaktan rkmlerdi. Byk adam iin en ufak fiskeden tedirgin oluyorlarsa, gsterdikleri sayg pek hafif kalyordu. Selma'nn ona verdii deer ok daha fazlayd. Dnyann drt bir yannda kendi kaderiyle oynam olan, evreni dzenleyen, bir lka tanrs gibi, mevcudiyetini fark bile etmedii hayan en ufak ayrntsna kadar deitirmi olan, dahas, dnme biimini ve hissetme tarzn altst etmi olan insanla kar karya gelmek! Bazan, ona minnettar 362 olmas gerektiini dnrd; alt taraf, yuvasn ykp kendisini umaa zorlamt. Ama ayn zamanda, bir avu gkyzn elinden alarak, kanatlarn koparmt. Srgn... bu aileden bu denli ekinmi miydi ki srgne gndermiti? Oysa glyd, kaybedecek bireyi olmayanlarn gllne sahipti. Onun bu gcne, dmanlarn yenen zek ve cesaretinden daha ok imreniyordu. Son osmanh hkmdarlarnn, u hintli prenslerin, yoksun olduklar ite buydu, ilerindeki ate, geen yzyllar iinde snmt.

Toplumlar byle yenilenir, iktidarlar byle el deitirirdi, alnmaktan ok, yeterince inanc olmayanlarn bezmilii yznden verilirdi. Padiahtan ok Mustafa Kemal baa gemek istiyordu. Ama bunun iin onlar kovmasna, vatan topraklarn ebediyen yasak etmesine gereksinimi var myd? istanbul'un prl prl sabahlar, dar sokaklar, ahap evleri, itle evrili baheleri, beyaz camileri, Halic'e yansyan glgeleri... niin bunlardan yoksun braklmlard? Veliaht, kendisi ve ocuklar adna, tm saltanat haklarndan feragat etmiti. Saraynda, gzaltna alnm halife glgeden baka bir ey deildi. Hkmet, memurlar, ordu, btn lke kemalist oldu deniyordu. yleyse endie neydi? ite Selma, ona bunlar sormak, gerei kendisinden renmek istiyordu. u harikulade ikiden bir bardak daha... Selma ikinci ieyi at. Ona Badalpur'daki baarszln ve bazen Emir'in kendisini unutturan... Bardandaki svya sevgiyle bakt. Onunla artk hi konumuyorlard. Kendisini krmak, yok etmek istediini sanyordu. Her gece, ekiciliinin hissedildii parlak davetlerden dndklerinde, cezalandrlyordu. Sabah olunca, dehete dmeksizin hatrlayamad ve olanca varl ile tiksindii bu klelikten holanan kadn nereden kmt? Efendilerine tattracaklar zevkten tesini dnmeyen haremdeki kadnlar nekadar kk grrd... bu yaratklarla hibir ortak yn yoktu, o marurdu, hrslyd, o kadnlar gibi deildi... Selma aynann karsna geip, kadehini kaldrd. "Parlak kaderime!" Sonra glmee balad, gld, gld... Ah! u iki nasl da ferahlk veriyor! u iki... bir beyefendi, onunla hi sorun kmyor, facialara aldrmyor, ciddilii hafife alyor, kendi mttefiki; her yann kadife gibi saryor, onu koruyor, artk hibireyin nemi olmadn retiyor. Hibirey! Biraz nce Mustafa Kemal'e kafa tutmaa kalkmakla ne aptalm! Yine u hakl kmak, kendini bakalarna ispatlamak arzusu... Oysa u anda, bakalarna da, bakalarnn dncelerine de, onu anlar grnen u ahmaklara da bo veriyor... Aynay dikkatle inceliyordu: Prenses mi? Odalk m? Neden olmasn? Hkmdar kz annesinin dnda btn nineleri haremin en gzel, en ehvetli kleleri deiller miydi? Efendilerini bu yoldan fethedip haseki olmamlar myd? Zeklar, becerileri, entrikac tabiatlar ile nlydler geri... bunlar baa gemenin ve iktidar elde tutmann kouluydu kukusuz... ama nce, beenilmek gerekiyordu. 363 Osmanl saraynda erotizm, renmeleri gereken birinci sanat. Selma'nn damarlarnda otuzyedi padiahn kant akyordu. Altyz yllk bir mutlak bir iktidar, ama ayn zamanda altyz yllk sarayhhk! Bu iki koldan geliyordu Selma, ayn anda, hem sultan idi hem de kle!

Ba arkada, aynaya kaamak baklar alarak, ikisini byk yudumlarla iiyordu. Gzler daima oradayd, inatydlar, onlar tanyordu, yok olmalar iin daha imeliydi. "Selma, kendinizi mahvetmektesiniz..." "Ama Rait Bay, yayorum! Nasl glyorum bakn! Korkmuyorum, utanmyorum, bir kadnm baksanza!" Aynadaki gzler buuland, bir az per gibi yapt, plak vcut yere yld kald. "... ok iyiyim... gerekten ldm m? Kapkaranlk... beni gmdltir mi yoksa? Emir beni bulduunda ok perian grnyordu, kan vard... Derken ampanya bardan krp, yaralanm olmalym... Sonra? Sonrasn bilmiyorum. Emir alam olmal... Ne de olsa, beni seviyordu... yazk..." Siyah bandaj karn, sanrm uyanyor! Yumuak bir el onu ensesinden hafife kaldrd. Bandaki sargy zd. Sclma'y karanlktan kurtard. Gz kapaklar amma da ard... Yar aralk gzlerle, ayak ucunda glmseyen Rani ahinc'nin durduunu grd. Gl yapra gibi taptazesiniz. Geirdiiniz geceden sonra, bu byk bir nimet! Ah canm, bizi endielendirdiinizden emin olabilirsiniz; Emir deliye dnmt. Kapnz kilitlemek de nereden aklnza esti? Balkondan gemek gerekli. Yerde baygn yatyordunuz... Zavall einiz, kalp krizi geirdiinizi sand. Kendisine boalm ie ampanyay gstermemiz gerekti. Size bir kusturucu iirdik, banza buz koyduk... imdi naslsnz? Hafif... arnm... yenilenmi! Ah Rani ahine, olaanst bir ey bu. Sanki evremde her ey kpr kpr... Selma kalkt. adm atacak oldu, sonra bitkin, yatan zerine dt. Rani gelip yanna oturdu: Selma, hava deiikliine ihtiyacnz var; bu ge yatmalar, btn gn yatakta geirmeler size yaramyor. Mthi zayfladnz; Emir, artk yemek yemediinizi sadece iki itiinizi sylyor. Kendinizi... Mahvediyorum. Biliyorum, daha nce sylediler! Selma, birka haftalna Lucknow'dan uzaklasn. Beyrut'a annenizin yanna gidin. Kendinize gelmee, ne istediinizi renmee aln. Ne mi istiyorum? Seme hakkm var m? Rani ahine onu usulca kollarna ald: Daima var. Asl sorulmas gereken, bir semede bulunma ve bunu srdrme cesaretiniz var m? Ne olursa olsun, bu ekilde devam edemezsiniz. u bunalmdan ve toplam grndnz gcnzden yararlann: bir sre iin buradan uzaklasn. Selma aynada sararm yzn grd. ekti: Annemin karsna kesinlikle bu halde kamam. En kt olaylar, 364 ba dik karlad, zaaf gstermeyi kmser. Beni bu halde grecek olsa, nasl bakacan tahmin edebiliyorum. Ama Selma, ne de olsa anneniz, sizi sever. Sanrm asl sevdii, grmek istedii biimdeki kzdr.

"Birimiz hepimiz, hepimiz birimiz iin!" Beyaz pankartlara krmz harfler! Kayzerba caddesinin her bir yanndan bando mzka sesleri geliyordu. niformalar iinde uaklar, gelip geeni itip kakarak yol ayor, iportalar kaldrtyordu: alay geliyor, efendilere yol an! Sadece inekler yolun ortalk yerinde gevi getirmee devam ediyor, yalvarmalara aldrmyorlard. Bunca grlty merak eden Selma balkona kt. Flamalar ufku kaplamt. Uzaktan kineme sesleri duyuluyordu. Prenslerin zerleri diba takml filleri ilerliyordu. En bata, Bampur Racas'nn beyaz fili vard. Raca howdahmm1 iinde tm hametiyle oturmaktayd. Yanbandaki pankartlara "boleviklere kar birlik", "racalar, mihraceler halk korumak iin elele" diye yazlmt. Eyaletin her tarafndan gelmi derebeyleri, prensler, zemindarlar onu izliyordu. Kongre Partisi, sadk halk isyana tevik eden u komnistler, tarafndan, kabul edilen haksz yasalar protesto etmek iin byk atafatla geit resmi yapyorlard. Byle bir geit alay dzenlemek "racalar sendikasnn" aklna gelmiti. Sendika bakan olan Bampur racas, ok alklanan bir konuma yapm ve yeni hkmete kar birleme gerei zerinde durmutu: "Aramzdaki anlamazlklar unutmah, geleneksel konumumuzu korumal, liderliimizi muhafaza etmek iin her trl fedakrla hazr olmalyz." Hepsi, ihtilalci yn kulaa ho gelen slogan benimsemilerdi: "Birimiz hepimiz, hepimiz birimiz iin!" Pek inandklar yoktu ama, alt taraf slogan slogand. Kulaa ho gelsin de... Deliler! Selma'nn arkasndan Emir de balkona kmt. Yzn buruturmu, arkadalarnn geiini seyrediyordu. Devletin kendilerini ifls ettirdiinden yaknmak iin bylesi bir atafata, lkse bavurmann glnln anlamyorlar m? Bu dpedz insanlar daha ok isyana tevik etmek! Onlara anlatmaa altm, dinlemek istemediler. "Halkmz, sadece g ve hamete sayg duyar, zayf grnecek olursak, bizi ezmee kalkr, gcmz ispatlarsak, peimizden gelir, Kongre Partisi'ni dinlemez" dediler. Halkn deimekte olduunu, bilinlendiini nekadar anlatmaa altmsa da, hakaretten baka karlk alamadm. Herzamanki gibi "ingiliz" diye kestirip attlar. Emir'in sesinde o kadar aclk vard ki, Selma duyguland. Aylardan beri ilk kez iini ayordu. Onu anladn sylemek istedi ama cesaret edemedi. Sarho olduu geceden beri, yeni bir durum olumutu: yanyana yayorlard, nazik ama yabanc! Emir hibir sitemde bulunmam, hibir soru sormamt. Howdah: Tahtrevan. 365 Eski dairesine tanm, bir daha yanma gelmemiti. Selma memnun olmu, ferahlam, iinde boulduktan, ezildikleri, rdkleri ehvet birdenbire, ancak anmsanan geici bir nbet gibi, yok olmutu. Sessiz bir anlama ile artk darya da kmyorlard. Selma kimseyi grmek istemiyordu. Sanki bir nekahat dneminden

geiyordu. Ya Emir? Kyafetine bunca dkn racasn, sarayn iinde pijama yerine giyilen kurtah ile dolarken gryor ya da hookahn ier veya dostlar navablarla satran oynarken buluyordu. imdi anlamaa balamt. Emir, taan zntsn daha fazla zaptedemezcesine konumaa devam etti: Prenslerden bazlar artk bana selm vermiyor, onlara ihanet ettiimi sanyorlar. Kyllere dn vererek kongrecilere yaranmak istediimi dnyorlar. Eski dosarla bile tartamyorum. Hindistanm ilerlemesi iin tek yolun demokrasi olduunu dnmekle, yanlan acaba ben miyim? Yumruklan skl, odada dolap duruyordu: ngiltere'de geirdiim yllann talihsizlik olup olmadn aklmdan geiyor bazen. Balangta ingilizlerin dncelerine, onlarla daha iyi mcadele edebilmek iin, nfuz etmee kalktm. Ama bilmeden, deien ben oldum. Deer yarglarnn evrensel olduuna beni inandrmay baardlar. imdi de, artk... bilemiyorum. Onlardan nefret ediyorum, ama ayn zamanda hakl olduklann dnyorum. te, bu yzden kazanyorlar! Hi kukusuz gidecekler, ama yine de kalacaklar. Alnna vurdu te burada, beyinlerimizde, Beyazlar gibi dnen beyinlerimizde! ada bir eitim grdmz iin bu lkeyi ynetecek olan bizler, aslnda kimiz? Halkmzn zlemlerini anlayp gerekletirebilecek hindiler mi? Yoksa, bamszl elde etmenin zaferini kutlarken klelik etmee devam ettiimiz ingilizlerin kt kopyalan m? "Demek sen de kendini yabanc hissediyorsun " O gece, Emir ve Selma birlikte uyudular. Yavaa, usulca, birbirlerini teselli etmek istercesine sevitiler. XIX Hayr canm, kamazsnz. Aminabat'm her yerinde gsteri var. Hkmet bir aydan beri, hindular ile mslmanlarn kapmalarn nlemek iin, olaanst durum ilan edilmesine olanak tanyan "144. madde"yi yrrle sokmutu. O gne kadar Lucknow nispeten sakindi, ama evre kentlerdeki ve kylerdeki toplu ldrmeler gerginlii tehlikeli boyutlara ulatrmt. Sk nlemlere ramen, herkes gsteri yapyordu: mslman renciler, okul direine Kongre bayra ekildii ve Birlik bayrana izin verilmedii iin; kyller, yeni yasalara uymayan prensleri hkmetin zorlamas iin; prensler, bu yasalar kabul etmediklerini belirtmek iin; paryalar, hindularn girmelerine izin vermedikleri tapnaklarda dua edebilmeleri iin; mslmanlar, kendilerine "hindu usul" eitim verilmee kalkld iin; ve hindular da mslmanlar inekleri kesip yedikleri iin. imdiye kadar atma kmamt. Ama daha ne zamana kadar? Kongre'nin ingiliz igaline kar pek etkili olan "iddete bavurmama" stratejisini bu kez kendisine kar kullanan bu kitleler, imdilik gsteri ile yetiniyorlard. Hapishaneler gnden gne doluyor, polis ban kayacak zaman bulamyordu. Selma sabrszd:

kmalym. Bir hafta sonra Beyrut'a hareket edeceimi unuttunuz mu? Anneme hediye almam gerek. Evlendikten sonra ilk kez Lbnan'a gidecek, Sultan' grecekti. O kadar mutluydu ki, yerinde duramyordu. Son aylarn kbusu geride kalmt. Normal yemek yiyor, ampanyaya dokunmuyordu. Endieli baklar, derisi yzlm grnmndeki surat, normale dnmt. Emir ile ilikileri de iyilemiti. Bu ilikilerde tutku ya da ac yoktu. Selma glmseyerek "eskimi iftler gibiyiz" diye dnyor ve bunun kendisini rahatlatmasna hayret ediyordu. Huzur veren bu umursamazlk houna gidiyor, yine de kocasnn bunu kolaylkla kabullenmesine zlyordu. Ne var ki, soru sormaa da hi niyetli deildi. imdi kafasnda sadece Beyrut vard, gle yzl beyaz ev, annesinin tebessm, kalfalarn martmalar, Zeynel'in hayranl, arkadalar, kavuaca o genlik gnleri... Haremaasnn kadns sesiyle kendine geldi: Huzur, size bir haber var. Gm tepside mavi bir kt duruyordu. Beyrut'tan telgraf! Kararsz Emir'e bakt; Asanza canm. Herhalde Sultanefendi gemiden sizi karlayacan bildiriyor. 367 Bildirmek mi? Niin? Orada olacaklar besbelli! Onu karlamak iin, det zere, bir de enlik dzenlenecek... konukseverlik kolay deil: btn dostlar, ilerini glerini brakp, ellerinde ieklerle onu karlamaa gelecekler. Selma telgraf evirip eviriyordu. Posta damgasna gre, Lucknow'a onbir gnde gelmiti. Kendisi ise, geleceini iki hafta nce yazmt. Derin bir nefes ald, kararl biimde mavi zarf yrtt: "SULTAN BU SABAH VEFAT ETT STOP HEPMZ ZGNZ STOP SZ DNYORUZ STOP SADIK BENDENZ ZEYNEL" ok sonralar, Zehra Selma'ya, lk ve uluma sesleri duyduunu anlatacakt. Komu ve Selma'nn yzn gzn paraladn, kafasn duvarlara vurduunu grmt. Emir ve bir hizmeti onu tutmaa alyor, ama Selma tekmeler savuruyordu. Zehra, bir delilik krizi geirdiini sanmt: Selma'nn yz kan iindeydi, sylenenleri anlamyordu. Zehra, o esnada aabeyinin, masann zerinde duran fotoraf makinesini alp resim ekmee baladn grmt. O an, acsndan baka birey hissetmedii sanlan Selma, donakalm, sonra bir dii aslan gibi adama saldrm ama ona eriemeden yere ylmt. Bir hafta boyunca delireceinden korkmulard. Kentin en iyi hekimleri baucunda nbet tutmutu. Sadece onlarn bildii afyon karm otlarla, Selma'y gece gndz uyutmulard; "Byk bir acya gs germemek gerekir, yoksa akl isyan edip kaar" demilerdi. Ruhsal aclar dindirmek iin, bilinci geici olarak uyutmak, bedeni, bitkisel hayatta yaatp, zayflatmak gerektiini, bylece uyku esnasnda acnn beslenecek gc bulamayacan sylemilerdi. "Nasl yapabildi? Onu asla affetmeyeceim."

Selma yava yava, gnlerden beri evresini saran sis rtsnden syrlyordu. lk ii, kocam demek istemedii o canavarn tutumuna duyduu tepki oldu. Kendisine yardmc olaca yerde nasl alay edebilmiti? Oysa, annesine ne denli taptn biliyordu. Anneciinin lm ile Selma, ocukluunun, genliinin ldn, tm gemiinin yok olduunu duyar gibiydi. Artk, birlikte kendisini anmsayacak kimsesi kalmamt, ayn beden, tek bir bellek, kendi gzleri olan gzler, dnyaya sahip kp onu kendisine veren bir soluk alma, allm, scak... Hkrklara bouluyor, terkedilmilii kabul edemiyordu. ki yldan beri onu grmemi olmas hi nemli deildi. Yaadn bilmesi yetiyordu. Kendi kendine "hakkmda ne dnr? yerimde olsa ne yapar?" diye sorard. Annesi hep yanbamdayd. Onu, baklarna asla katlanamayaca iin, unutmaa alt u son aylara kadar... yoksa katlanamad kendi baklar myd? Arada pek fark gremiyordu, nk, zaman zaman isyan etse bile, annesiyle arasnda bu geiim, bu uyum vard. Onu ldrmt... evet onu kendisi, Selma, ldrmt. O delilik 368 gnlerinde, kendini yok etmee altnda, asl yok etmek istedii oydu! Kendisini annesine balayan ba, aradaki uzaklktan daha gl ama ilgisizlie kar dayanksz, hayat ba kopmutu. Annesi bu yzden lmt... ok daha nce ufak darbelerle ldrmt onu, daha dorusu yaralamt. Fazla glge yapt iin dallarndan her biri teker teker kesilen bir aa gibi. ok ncesine dayanyordu bu i... daha stanbul'dayken... hatrlyordu... padiahclk oynad, yunan generalini temsil eden Ahmet'i dvd gn, Sultan'n ne syleyeceini dinlemeyip kendisini odaya hapsettiinde duyduu fkeyi... Selma'nn grd ceza, tapt annesine duyduu fke ve burukluun yannda yine de hafif kalmt. Ya Lbnan'da? Sultan'n "kendi iyilii iin" babasnn mektuplarn saklad, daha sonralar da kznn bir prensle evlenebilmesi iin sessiz ama srarl bir direni gsterdii zaman, Selma hep itaat etmiti. Buna ramen ya da bu yzden iinden isyan ediyordu. Yoksa Emir bu isyan, kendisinden nce mi anlamt. Bu kadar garip davrannn nedeni bu muydu? Acsnn derinlerinde, daha fazla barmakla gizlemek istedii rahatlama hissini mi kefetmiti? Emir, hislerini saklama deneyiminden edindii isabetli tehis kabiliyeti sayesinde, Selma'nn hrnlnda yeterince ac ekmedii iin kendini yaralama, kendini cezalandrma isteini mi kefetmiti? Apa... Zehra'nn sesi hafife titriyordu. Apa, Emir Aabey sizi grmek istiyor. Dn kabul etmediniz, ona, daha ok yorgun olduunuzu syledim. Ama bugn bana inanmayacaktr Apa. O kadar zgn ki, onun yznden hasta olduunuzu tekrar edip duruyor. Ltfen Apa, sizi yle seviyor ki!

Seviyor mu? Seviyorsa beklesin... onu grmek isteyeceim zamana kadar beklesin... Ban yasta dayad, gzlerini kapad: yumuamyacak, boyun emeyecekti. ayet bu lkede yayacaksa baka nereye gidebilirdi? kendi kurallarn geerli klmalyd. mr boyu kendini beendirmee almt. Herkesin sevdii kk kz olmay, k olunan e olmay, saylp sevilen rani olmay istemiti. Ama artk bitmiti! Sultanla birlikte, kendisine kural kabul ettirebilecek tek varlk da yok olmutu. ok derinlerden bir duygu iini kaplad: artk zgrd! ilk kez, kendini gerekten, tamamiyle zgr hissediyordu! Aradan bir hafta gemiti. Onu yataa mhlayan bulantlar artmt. Hekim Sahip onu sk bir perhize sokmutu. Sarlktan phe ediyordu. Kentte salgn vard. Sarlk m? Ne budalalk! Bundan daha pembe-beyaz olamazdnz! Lucie Selma'y grmee gelmiti. Selma ona rahatszlklarndan sz ettiinde, bilgi bir hal taknd: .369 Yoksa... mutlu bir olay olmasn? Selma srad: Mutlu ne...? Nasl olur, imkansz! Arkadann akn baklar zerine dudaklarn srd: ona, aylardan beri, Mustafa Kemal'in lmn kutlamaa kalkp sarho olduu gnden beri Emir ile kendisinin... ama hayr... bir kez! prenslerin gsteri yaptklar gnn akam... Emir ok hznlyd, bir araya gelmilerdi... ki kayp ocuk gibi, o gece olmasn sakn, diye dnd. Selma'nn akn ifadesi karsnda, Lucie ileri ele almaa karar verdi: Bugn leden sonra doktorumu gnderirim. Mthi bir kadndr. Ltfen mitsiz haller taknmaktan vazgein: bebek beklemek felket deil ki! Selma'ya sarld, sonra bir kahkaha atarak kt. Doktor hanm odadan kar kmaz, kadnlar ieriye dolutu. Uuldayan bir ar kovan gibi yatan evresinde toplanyor, ranilerini kutluyorlard. ki yldr bekledikleri gn gelmiti, en ufak solgunluu, en ufak yorgunluu buna yormular ama hep d krklna uramlard: "Ne yazk! Bu kadar gzel, bu kadar soylu... ama zerine den grevi yerine getiremiyor! Efendinin onu boamaktan baka aresi var m?" Prensesin yerini alacak pek ok aday bulunmutu, hepsi gen, salkl, nl ailelerden ve hepsi de hintli! Rani Azize yabanc istemiyordu. Oysa imdi, veliaht, gelecein efendisi, ite buradayd... yani... burada olacakt. Sevinten, ranilerinin ellerini pyor, tebihlerini ekerek dualar ediyorlard. Selma yatana oturmu, onlar grmyor, duymuyordu. Odann ta dibinde, lp lmemek arasnda tereddt eden mum alevine bakyordu. En sevdii and bu, atein yok olmamak iin direndii an! Nefesini tutup, alevi seyreder, sonunda, snd, yok olup gittii zaman alad olurdu. Mum snd, Selma yanaklarnda bir serinlik hissetti: ld... Anneciim, benim bir bakasna hayat

verdiim gn ld. Sanki bana yer vermek istermi gibi, ya da sanki yerini almak iin lmn beklemiim gibi... Tekrar tekrar hesaplad, kuku yoktu: annesinin ld geceydi... vcudun byle sezgileri vardr... kendisi bilmeden ok nce, bedeni bilmiti... Birden, kendisine apak grnd ki annesi yaad srece, o, Selma, ancak ocuk olabilirdi. "Anne", yerini almaya asla cesaret edemeyecei, Sultan'd. Yeniden ldryor muydu? Vcudunun, dourganl kendine yasakladn ve binlerce kilometre uzaktan ald iaretten sonra buna izin verdiini sanmak? Ama gerek buydu... Tereddtl, utanga, elini karnna koydu. Gerek, u anda ite buradayd. Bu kez bundan kaamazd, kamak da istemiyordu. Dikkatle, elinin altnda bir kprt bekledi. Kendisine, uyanan bir dnya kefediyor gibi geldi. Gzlerini kapad, mutluydu. 370 Sevgilim! Harika bir haber bu! Emir, gzleri l l, yataa yaklat; ok etkilenmi gibiydi. Selma hayretle ona bakt, onu yanl tanmt, mutluluunu paylaacana asla inanmazd. Kendinize iyi bakn; zellikle de oluma... "Oluma m" Selma cmlenin gerisini duyamad. Kaskat kesilmiti. "Delirmi! Onun bu ile ilgisi yok! Kimsenin bu ile ilgisi yok, ocuk benim ocuum!" Korkudan titremee balad. Bebeini elinden alacaklard. Bu adamla yatan paylat diye nereden hak sahibi oluyordu? Ona imdi dmanca bakyordu yle byle bir koca, kt bir sevgili idi, ama bir baba? ocuunun babas ? Farkna varmadan kollaryla karnn, i kalesini rtt, nne engeller koyuyor, yabancnn gzdiktii deerli hazinesini koruyordu. imdi artk "yabanc" olan, "fazlallk" olan o deildi; anszn; btnletiini hissettii bu topraklara balanm, bin kk salm, kara balk, rzgrda hrdayan yaprak, hametli orman, etrafndaki sakin hava kendisi idi. Yava yava sakinle, o denli korkmu olmasna kendisi de at: karnndaki bu can kim koparp alabilir? Ne derlerse desinler, dinlemeyecek. Daha nce sanki varl ne diyeceklerine, ne karar vereceklerine balym gibi onlara neden nem vermi olduunu bile anlayamyor. Yan bandaki erkee bakyor, glmsyor, tam bir ilgisizlikle. Sakn balk yemeyin! Bebeklerin cildini bozar. Artk koku kullanmamalsnz makyaj da yapmayn. Sakn salarnza iek takmayn. Cinlerin itahn kabartrsnz. ocuun bahtn bozabilirler. Begm Nimet, ders verir gibi, tavsiyeleri, yasaklar, gereklilikleri pepee sralyordu. evresindekiler balaryla onaylyorlard. Aslnda bunlar her hamile kadnn bilmesi gerekirdi. Kim raniye ondan daha iyi t verebilirdi? ocuklar, torunlar, torunlarnn torunlar, hepsi shhatli, hepsi grbz idi. Demek ki anneleri onun tlerini harfiyen yerine getirmilerdi. Gnn her saatinde, hangi koulda olursa olsun, uyulmas gereken kurallar vard. Ne var ki bugnn genleri ingiliz tbbna

gveniyorlar! Eski yntemlere, devrini tamamlam diyorlar. Ne byk hata! ite, kt sonular ortada: d gebelikler artyor, erken doumlar oalyor, sakat bebeklerin says fazlalayor... ya Nishat'n ocuu? Yznn yars lekeli... oysa, gebeliin onbirinci haftasndan itibaren pancar yememesi gerektii sylenmiti kendisine! Selma dalgn, dinliyor, ara sra srf hatr iin, sorular soruyordu. Kadnlarn zerine titremesi houna gidiyordu. Haber duyulur duyulmaz, dikkatler yeniden zerinde toplanm, ondan baka bir ey konuulmaz olmu, mitler, kayglar, yeniden gn na kmt. Btn saray yaamn Selma'ya gre ayarlamt, herkes zerine titriyor, Rani Azize bile her yemee bir altn suyu damlatlmas iin emirler yadryordu. Altn, anneyi glendirir, bebein kemiklerini kuvvetlendirirdi. Baka zaman olsa, btn bu tel Selma'y kzdrrd, oysa imdi houna gidiyor, gven veriyordu. Bunlar olmasayd, 371 gebeliinin bilincinde olmayacakt. Her akam, aynann karsna geip kanuna, bakyor, gslerini yokluyor, ama hibirey hissetmiyordu. Bulantlar bile azalm gibiydi. Acaba doktor hanm yanlm myd? Selma kayglanyordu, bu nedenle de en ufak bir rahatszla sevinir olmutu. Artk gnn byk ksmn, dinlenme odas haline soktuu salonunda, yatarak geiriyordu. Oradan sadece aalarn sivri ularn, yapraklarn arasndan bir avu gkyzn gryordu. Dar kmay hele de misafirlie gitmei can hi istemiyordu. Hayal kurup duruyordu. Erkek olursa, hametli atas gibi Sleyman adn takacakt. Byk bir hkmdar olacak tarzda eitecekti. Cesaretli reformlar yapacak, bunlarn, kendi iyilikleri iin yapldn gren halk da onu destekleyecekti. Kadnlara zgrlk verecekti, nk olunu bu konuda duyarl yetitirecekti. Derebeyi gdleri ile yeniliki dnceleri arasnda tereddt edip duran Emir'in, "yabanc" dedikleri kendisinin yapamadklarn o, olu, gerekletirecekti. Ona tavsiyelerde bulunmak iin hep yannda olacakt. Sadece ikisi, kendi balarna Badalpur'u deitirecek, modern bir devlet kuracak, dier devletler iin bir rnek yaratacaklard. nc olacaklar, Hindistan'n, zn yitirmeden, ingilizlemeden, byk bir devlet olabileceini kantlayacaklard. Ya "kz olursa? Dnceleri belirsizleti. Bir kz! Kafes arkasna kapatmalar, kara burkahlar, ocuk yata kocaya vermeler... bir kz! arafl, peeli, satla karlan... titredi. Daha sonraki gnler, bu dnce onu gittike huzursuz etti. Daha nce nasl olmu da dnmemiti? Sarayda herkes erkek olacandan o denli emindi ki, Selma da inanmt. Ama ya kz olursa? Emir ne yapard? Ona bu soruyu sormak iin, ok keyifli bir akamn seti. Emir, hakarete uramasna srad ama kendini abuk toplad: Kz m? Hindistan'n en zengin, en soylu kocasna veririm. Ya evlenmek istemezse? akn Selma'ya bakt. Sonra glmee balad:

Bu davereden aklnza geldi? Hi evlenmek istemeyen kz olur muymu? Evlilik her kadnn amacdr, mutluluu iin arttr, kadn ocuk dourmak iindir. Siz de sevgilim, bunun en canl kantsnz: hamile olduunuzdan bu yana l slsnz! Selma cevap vermemee alt. Emir'i kzdrmann sras deildi. renmek istiyordu, srar etti: Kz olursa, pee takmaa, kafes ardnda yaamaa mecbur olacak m? Emir skntyla ban sallad: Selma, bu sorular ne diye soruyorsunuz? Siz de biliyorsunuz ki bu gerekli. Yoksa hem benim hem kzmn adlarmz ktye kar. Kimse onunla grmek istemez. Bizim toplumumuz kadnlarn namusunu hafife almaz. Ama emin olun, bundan dolay ac ekmeyecektir, nk bundan baka bir hayat bilmeyecektir. "Ama emin olun..." Selma'y yattrmak iin sylenen bu szler onu dehete drd. Kz, zgrl hayal bile edemeyecekti! Olamazd, dnyaya bir kle getiremezdi! O bir eylem insan olmalyd; yzyllardan beri zeklarn ve 372 iradelerini bomaa alan balardan kadnlar kurtarmaa almalyd. Kz mcadele edecekti... ona yabanc diyemeyeceklerdi, hi deilse onun mcadele etmee hakk olacakt! Ama acaba bunu kendisi isteyecek miydi? Selma'nn iinde yanan isyan atei kzn da tututurabilecek miydi? Hakk hi bilmeyen, hakszl nasl anlayacakt? Hindistan'n azameti onu rktyordu. Heyecanlan, tepkileri ar ar sndrp, istei yok ederek iradeyi ortadan kaldryordu.. "Kzm bu gc nereden bulacak? zgrl tatm olan ben bile bazan..." Selma, nefret ettii o kelimeyi sylemek istemiyordu ama... bir sreden beri o da... uyum salamaya balamt! Sabrsz, ii iine smayan Selma, evresindeki rehavete kendini kaptrmam myd? Farkna varmadan, hep ayn kaldna, hi deimediine inanarak kendini bu uyuuklua brakvermiti. Onu kendine getiren, bir hizmetkrn, iyi niyetle syledii szlerdi: yle mutluyuz ki... ranimiz iyice deiti, gerek bir hini oldu! O zaman Rani ahine'nin annesi gzlerinin nne geldi. ocuklarnn yannda kalabilmek iin hereyden vazgemi olan gen kadnn baarsz, felakete uram grnts! Aslnda kendine ihaneti asla kabul etmemi ve snmt... delilie! "Gidin! Kan! Henz vakit varken!" Sesi Selma'nn kulaklarnda nlyordu. O zaman bu uyary pek ciddiye almamt, her trl baskya kar koyabileceine gvenmiti. Gce kar direnmek... evet; ama rehavete direnmek? Selma'y bir korkudur ald; bu ho tatllk, bu haz veren tembellik, insanlarn mutluluk adn verdikleri bu koyuvermilik kadar tehlikeli bir ey olmadn biliyordu. Yorgunluktan, gszlkten, belki de mitsizlikten kendini koyuvermiti. ok ge olmadan gitmek, kamak gerek! Kukusuz ocuk iin, ama zellikle kendisi iin! Mutsuz olduu iin deil, bylesi bir mutluluu istemedii iin! XX

Nereyi setiniz? Paris'i mi, Lozan' m? Selma'nn piyano zerinde gezinen parmaklar kaskat kesildi, akn akn Lucie'ye bakt. eytan kadn, nereden tahmin etmiti? Heyecann gizlemek iin, Emir'in kendisine yeni hediye ettii yakut taa bakar gibi yapt ve geveledi: Yolculuk mu? Benim durumumda sz konusu bile deil! Onun durumundaym! Lucie gzlerine havaya kaldrd, derin bir i ekti: Sanki dnyann bebek bekleyen ilk kadn sizsiniz! Asl sizin durumunuzdayken gitmek gerekir, daha ge kalrsanz tehlikeli olabilir. Bu konuda doktorlar, bir kez olsun, ayn grteler: nc aya girmeden nce yolculuk yaplabilir. Herhalde burada dourmayacaksnz? Neden olmasn? Pek hosunuz, ama tamamiyle ldrmsnz! Azizem artk hikimse bu delikte dourmak gibi bir tehlikeyi gze almyor. Bir aksilik olacak olursa, sizin u gebelikle sarl birbirinden ayrmasn bilmeyen yal hekiminiz mi iin iinden kacak? ocuk dourmak iin, sadece iki yer var: Paris ve Lozan. Selma, baka yerlerde dourmaa kalkan zppeleri dnerek glmsedi; ne var ki Lucie'nin zppelii bu kez ona kurtulu kapsn gstermi oldu. Geceler boyu uyuyamad: kalsn m? gitsin mi? Erkek ise, onu iktidardan uzaklatrmaa hakk yok! Ama ya kzsa? Lucknow sarayndan kmak zor deil, bir ka hizmetiyi satn alrsn, olur biter. Ama ya Hindistan'dan kmak? Zor olan bu! Selma, ka trl senaryo dzenledi zihninde. Klk deitirecek, sahte kimlik dzenleyecekti. Ama Emir'in, kendisini bulmak iin yeri g birbirine katacan, btn snr kaplarna haber gndereceini biliyordu. Oysa, Fransa'da doum yapmak iin, resmen kacak olursa, geri dnmee onu kim zorlayabilirdi? Fransa, snanlarn vatan, zgrlkler lkesi... orada racann hkm gemez. Badalpur ranileri herzaman sarayda dourmulardr. Ailemizin, kadnlarna yzyllardan beri birey olmamsa, size de birey olmaz... Prenses! Unvan, Rani Azize'nin aznda krba gibi sakrdad: bu yabancnn cretinin bir snr olmalyd! Allahtan, hizmetilerden biri, neler tasarladn kendisine haber vermiti de, zamannda yetimiti. Ahmak kardei yine zaaf gsterecekti. Racaya gelince, u anda, buradan baka her yerde olmay istiyordu. 374 Katsna ya da ablasna, hangisine hak verirse, ask bir yz, szlanma, ikyet ile karlaacakt. Aslnda, ablasnn mdahalesinden honuttu: bunlar, alt taraf, kadn iiydi! Kendisi de bu yolculua kar idi, ama belki sonunda kabul etmek zorunda kalacakt... Selma kendisini endielendirmeyi bilmiti... Aklna parlak bir fikir geldi.-herkesin onayn salam oldu: Saraya bir ingiliz doktor getirtelim. Lucknow'da iyisi yoksa, Bombay'dan veya Kalkta'dan olabilir. Bylece, hem nlem alm hem de geleneklere uymu oluruz. nk ak syleyeyim, bir Badalpur

hkmdarnn yurt dnda domasn ben de istemiyorum. Bu kark gnlerde, meruluunu kabul etmeyecek birileri kabilir. Bu zmle ferahlam olan Emir, karsnn yzndeki honutsuzluu grmezlikten, ablasnn da bir mslman hkmdarn bir kfir tarafndan dnyaya getirilmesine kar klarn duymazlktan gelerek, odadan darya szlverdi. Racann kararn deitirmesine, vahim olaylar neden oldu. 1939 martnda, Hitler ekoslovakya'y ilhak ettii, Avrupa demokrasileri aknlk geirdikleri, Mahatma Gandi de Herr Hitler'in gzlerindeki perdeyi kaldracak ve silhszlanmasna yol aacak "ayn anda silhszlanma" yntemini tavsiye ettii1 srada, Lucknow'da yzyllk ekimeler; Snniler ile iiler arasndaki gerginlii artryordu. Anlamazlk gerekesi, snnilerin aktan okunmasn istedikleri, ilk halifeyi ven Nat- Sahabeyi, iilerin, bir tahrik olarak nitelemeleriydi. iiler iin ilk halife birer gaspt, esas halife, Peygamber'in damad Hazreti Ali idi. 19O5'te, pek ok kiinin lmesine yol aan ayaklanmalar zerine, Lucknow'un ingiliz valisi, Nat- Sahabenin okunmasn yasaklamt. Ancak Kongre Partisi iktidara geldikten sonra, Snniler bu "keyfi" nlemin kaldrlmas iin partiyi sktrmaa balamlard. iilerin Tebarekeyi okuduklarn, bunu kendi halifelerine hakaret saydklarn tekrarlayp durmulard. Hindu politikaclardan bazlar, iilerden kat kalabalk snnileri tutuyor ve bylece Kongre'ye oy salayacaklarn umuyorlard. Bunun ayaklanmalara yol aabileceine aldrdklar yoktu. Mslmanlar arasnda her ekime Birlik Partisi'ni ve nefret ettikleri Cinnah' zayflatmyor muydu? Hkmetin kararszln sezinleyen Snniler, son haftalar gsterilerini arttrmlard. Kendilerini tutuklattryor, banda bin trl dert olan polis bu yeni gelenlerle mcadele edemiyordu. 31 Mart gn, hkmet, herkesi artan bir karar verdi: Nat- Sahabe, yetkili makamlara haber vermek kouluyla, her an her yerde okunabilecekti. Panik! Lucknow sokaklarnda iiler ile Snniler, karlkl dualar okuyarak birbirlerine ta atyorlard. Byk mambara'nn nnde ok iddetli atmalar, lmlere ve yaralanmalara yol ayordu. Hkmet sokaa kma yasa iln etmiti ama, kimsenin dinledii yoktu. Dkknlar kepenk indirmiti, insanlar evlerine kapanyordu, silhl eteler kentte kol geziyordu. Birka gn iinde *24 Mart 1939'da New-York Times'* verdii deme. 375 binlerce mslman tutuklanmt, bu da yeni ayaklanmalara neden oldu. Bir grup gsterici hkmeti basp, babakan esir ald ama adam korktuu ile kald. Kadnlar, erkeklerini destekleme srasnn geldiine karar verip, kara burkahlaryla yollara dkldler. Yedibin ii, birka yz de snni tutukland. e bir de hindular karacak olsa, ordu bile felaketin nne geemezdi. Kayzerba, Aminabat arsnn yanbandayd. atmalarn byk ksm orada oluyordu. Raca, nbeti saysn artrmt ama, kalabalk saraya saldracak olsa, bu adamlar ne ie yarayacakt?

lkbaharn ilk gnlerinde Lucknow'da hi kimse iin nereye varacan bilmiyordu. Emir tehlikeyi gze alamyordu: o kalmal, ama gen kars gitmeliydi. Selma'nn sinirleri ok bozuktu, bunun bebee zarar vermesinden korkuyordu. Sakin Lucknow bile gvenli olmadna gre, Hindistan'da hibir yer gvenli saylamazd. Selma'y Fransa'ya gndermek, pek yle fena fikir deildi. Sultan leli, Beyrut'ta ii kalmayan Zeynel'i de yanna katard. Nisan scann tozlu ve kuru havasnda Lucknow gar, yolcularn peinden giden a hamallar ve dilencilerle, alelade bir gnn yayordu. Victoria slbu istasyon kapsnn nnde, altn kaplama beyaz sota Fraschini duruyordu. evresini, Badalpur Eyaleti'nin renklerini tayan giysileriyle, muhafzlar almt; kaln perdelerden oluan itler arasndan geecek olan altn sal raniyi grmee alan kalabaln merakl baklarndan onu korumaa alyorlard. Daha tan vaktinden itibaren, prensesin usulca trene binmesini salayacak olan diba perdeler gerildiinde, haber etrafa yaylmt. Gzellii, kentte dillere destand; onu pek az kii grmt ama, hizmetilerin anlattklar akllarda kalmt. Cmertlii de n salmt: gidii yeni bir takm ihsanlara yol aabilirdi. oalan kalabalktan yaa sesleri, hayrdualar ykseliyordu. Sabrszlanan Emir'in yannda oturan Selma, heyacanna gem vurmaa alyordu. Neden o denli gitmek istediini imdi pek anlayamyordu. oktandr ayrlmay dnd saraydan gidii, hi beklemedii ekilde cereyan etmiti. Geerli grd btn gerekeler ona imdi sama geliyordu. Son gnlerde, kendisine gsterilen yaknlk, her keden frlayp gelen kadnlarda ve ocuklarda tank olduu scaklk ve sevecenlik itendi. Gitmesini istemiyorlar, yalvaryor-lard; yal kadnlar onu "anne' diye anyordu; genler hznle, onlar terk ettii iin neredeyse sitemle bakyorlard. Raca "salk nedeni' ile gitmesi gerektiini sert bir sesle aklayp, onu vazgeiremeyeceklerini anladklarnda, hepsi kk bir armaan verme yarna girimiti. Bunlar onu, bilmedikleri o dnyada, kem gzlerden koruyacakt. Bu ipe sapa gelmez eylerden sabr taan Emir'in tavsiyelerine ramen, Selma bunlardan ayrlmak istememiti. Onlarn gvenine ihanet etmi olur, uursuzluk getirebilirdi. Oyal mendilleri, rengrenk talar, oymal tahta paracklarn, prl prl boncuklar sardrp, Paris'e gtrecei bavula koydurmutu. ayet orada, kendisini yalnz hissedecek olursa, bunlar karp bakacak, bu sevgi yadigrlar ile teselli bulacakt. 376 Perde hazr, kabiliriz. Emir arabadan frlad. Selma "nekadar acele ediyor, sanki bir an evvel gitmemi istiyor..." diye dnd. Bunun doru olmadn, hislerini saklamaa altn biliyordu ama bu sakinliine, bu bakalarna kar taknd tavrlar kendisine taknmasna kzyordu. Olduu gibi grnd ender gnlerde, daha sonra iki kat souk davranarak acsn misliyle karmt.

Raca, gerilen perdenin arasndan, iki yl nce tam ters ynde yrd yolda hafif admlarla ilerliyordu. mit dolu, prl prl bir nianl olarak yakkl kocasn ve yeni vatann kucaklamak zere gelmiti. imdiyse... kendisini tanyan ve kendilerine gre seven tm bu insanlardan uzaklatracak vagona doru ilerliyordu. Ardndan Zehra geliyordu. Byk bir akla sevdii, incecik bir gen kzken, rahat ve iman bir kadna dnm olmasn asla affetmedii Zehra. Ama belki de ona, bu lkede mutluluun kadnlar ne hale getirdiini gsterdii iin, minnet duymalyd... Zehra'nn arkasnda Rait Han yryordu. Geldiinden bu yana hereyi izlemi ve anlam olan Rait Han. Dnmemek zere gittiini yoksa sezinlemi miydi? Keskin yasemin kokusuyla dncelerinden syrld. Eyaletin ivit rengi vagonunun nne gelmiti. Basamaklarn st tarafnda kendisini muazzam bir yasemin buketi bekliyordu... bu en sevdii iekleri kim yollam olabilir? Zehra sessizce "Emir1 diye iaret etti. Zor tuttuu gzyalarna daha fazla hkmedemedi Selma. Emir mi? Neden bu kadar sonra? Gittii iin mi nihayet akn bir para belli ediyor? ii buruk, kompartmana girdi ve Emir'e yaklat. u an, kalmasn istiyecek olsa, kollarna atlrd. Ama Emir ona bakmakla yetindi, belli belirsiz geriledi. Daha sonralar, bu an ok dnecekti Emir. inden ne geerse gesin, mslman erkeklerin bakalarnn nnde karlarna yaknlk gstermemeleri gerektii kuralnn dna neden kmadn... oysa bakalar dedii sadece aile idi, bir de Beyrut'tan yeni gelmi olan Zeynel. Ve de... baklaryla bir yaknlk gstermesi iin yakaran kars! Nazik bir koca olarak sunduu ampanya bardan titreyerek ald Selma. Emir soukkanllna kavumu, prensesin salna kadeh kaldryor, iyi yolculuklar ve Fransa'da mutlu gnler diliyordu. Onu zleyeceini ya da yaknda buluacaklarn hi mi hi sylemiyordu. Yznde heyecanaan en ufak bir iz yoktu. Hareketi haber veren ddk sesi, bu tuhaf vedalamay yarda kesti. Zeynel'in dnda herkes trenden indi. Emir geride kalmt. Onu pecek miydi? Nezaketle, birka gnlne ayrlacaklarm gibi, eildi: Yaknda grmek zere Prensesim! Emir! Seslenmesi zerine dnd... uzun uzun acyla baktlar. Selma birden, bir daha hi grmeyecekler, Hindistan' hi grmeyecekmi duygusuna kapld. Sarkt pencereden, dumanlar arasnda, ince, beyaz giysileri iinde dimdik duran grntye bakt... Uzaklat, uzaklat ve kayboldu... DRDNC BLM PARS 2 Nisan 1939 "Sana Paris'ten yazyorum Mahmut'uum. ki haftadr, Selma Sultan ile buradayz. Yaa evet! Hayal grmyorsun, onbe yllk skttan sonra, Zeynel'ciin yine ortaya kt...

lk gnler bana gnderdiin sevgi dolu mektuplarna cevap vermediim iin beni affet. Gemiin gzel gnlerini yadetmek botu. zellikle senin gibi gen biri iin, en iyisi unutmak ve yeni bir hayata balamakt. Bana gelince, zihnim meguld. Btn vaktimi, enerjimi, aklm, sorumluluunu tadm talihsiz aileye ve zellikle... srgn kendine yedirememi olan Hatice Sultan'a ayrmtm. Sultan'm... Onu, gzlerim yaarmadan anamyorum. Bizi terkedeli aylar oluyor. Hi szlanmadan, hi sylenmeden, herzamanki hanmefendilii ile snp gitti... acdan delireceimi sandm. Hastalyla birlikte daha da yaknlamtk; bana gvenmekle kalmyor, ayrca gsterdii sevgiyle bana dnyalar veriyordu. Onun kayb benim iin, sana, bunu bugn itiraf edebilirim, ok uzun bir ak hikyesinin sonu oldu. Bunu belki oktandr farketmitin... Babasyla hapsedildii raan Saray'nda, onun hizmetine verildiim gn etkisinde kalmtm. Onbe yandaydm, annem olabilecek yatayd, ama onu korumam gerektii gibi bir duyguya kaplmtm. ylesine hzn doluydu ki! Yllar yl, zgr olmay ummu, sonra midini yitirmiti. Sarayn duvarlarna mezarnn talan gzyle bakyordu. Tutsakln kabullenemiyordu: ylesine yaama istei vard ki, sonunda kendini ldrmesinden korktum... Bir defasnda, Sultan Abdlhamit'in gnderdii doktora, kayglarm akladm. Cretime bir hayli at ama yine de hnkra bahsetmi olmal ki, bir ay sonra, Sultan evlendirmee karar verdiler. O srada korkularn en byn yaadm; ondan ayrlmaktan korkuyordum, ama talihim varm, beni de eyizine kattlar. O gnden sonra, onu hi terketmedim. Mutlu muydum? Hayr, kskanlktan lyordum. Kocasn, ona kar duyduu nefretin benimkinden byk; Naime Sultan'n kocas yakkl paay, isteinin, Sultan Abdlhamit'ten intikam almak olduunu anlayana kadar, deliler gibi kskandm. Sonra, itenlikle ona yardmc oldum, nk, ikimiz de bu hkmdarn kurban idik ve onun intikam benim de intikammd. Ama iime hi sindiremediim, ikinci kocas, ekici ve yakkl Hayri Rauf Bey oldu. Bu kadar ince, hassas, bu denli zeki bir kadn, kendinden baka 380 kimseyi sevmeyen o budalaya nasl k oldu... anlayamadm. ektiim cehennem azabn anlatamam. Oysa bana kar, her zamankinden daha iyiydi. Mutluluk onu daha da iyi yapmt. Onun gven sand, aslnda umursamazlk olan bu iyi yreklilikten, bu yaknlklardan nefret ediyordum. Kocas olmad zamanlarda, odasnda, dier kadnlarla birlikte beni de alakoyard. Uzanr, soyunur, o gzelim salarn taratr ve saray dedikodularn anlatmam isterdi. Sonra, ban arkaya atarak gler, glerdi...! Hereye ramen... bir erkek deilmiim, arzu duyamazmm gibi! Onun ve yar plak dier kadnlarn davranlar, kafam

patlatrcasna haykrr gibiydi: "di, bir iditen baka birey deilsin!" te o zaman, ondan nefret ettim, Allah'a, gzler nndeki bu mutluluunun cezasn vermesi iin yakardm. Dualarm... fazlasyla kabul olundu. Acmaszcasna! Bilmeden, hayatmdan ok sevdiim insana, geri alnmas mmkn olmayan, lanetler yadrm oldum. Ama Beyrut'ta mutluydum: srgn, bizi bir aile yapmt. Sultanm, her geen gn benden daha ok destek alyordu nk ailenin tek erkei bendim. Glmsediini grr gibiyim, zavall akn! Erkek olmak, donuk renkli bir ka damlacn akmasna m bal sanki... stelik, yeteneksizliimi nereden biliyorsun? Hekimin, o uursuz ii yaparken, merhamet duyduu, elinin titredii ka kez grlm... Acaba, bir vakitler yanma uzanm yatarken, kendimden sz etmemi istediinde suskunluumu gvensizlik olarak yorumlayan sana btn bunlar bugn niin anlatyorum? Belki yalandm ve bu byk kentte konuacam kimse olmad iin! Prensesimin pek ok arkada var, hergn kyor, buna seviniyorum da, nk, iki yldan sonra onu Hindistan'da grdmde, hznl hali beni ok korkutmutu. Ama ben, stanbul'dan ayrldktan sonra ilk kez, kendimi yalnz hissediyorum. Ayrca, sana imdi alabilirim, nk bir daha bulumayacamz biliyorum, sana olan zaafm artk bana kar kullanamazsn... evet, ben de kendimce, nasl biri olduumu hatrlatan senden, genliinden, yakkllndan korktum. Bulduum eski ben karsnda bllenip yitmekten ekmiyordum. Sana acrken, kendime acm olamay gze alamazdm. Bu zor yolda nasl ilerleyebildim sanyorsun? Gemie alamayarak, gelecei hayal etmeyerek! lk zamanlar beni ne hale getirdiklerini, bir alay, bir kmseme daha da kts bir acnma konusu yaptklarn dndke, lmek istemitim. Acmak... bu her seferinde, etimden bir para kopardr; beni zavall bir idi grmekle, yeniden idi ederler gibiydi. Ben de onlara acyarak, hakaretlerini iade edebileyim diye, insanlar mutsuz etmekten holanrdm... Mutlu, kendinden emin, hayata gvenen insanlardan nefret ediyordum. Onun iin de genleri sevmiyordum... lme gidenlere ve bunu bildikleri iin btn bedenleri buz kesenlere yaknlk duyuyordum... Mutsuz olduun iin mi seni sevdim? Kuskusuz. Baarl bir genci sevebilir miydim? Sen, daha ocukken idi edildiin iin, arzu duymann ne olduunu biliniyordun. Israrlarn karsnda sana anlatmaa altm. Anlattka yzn kararyordu nk hayal edemeyecein bir mutluluu elinden almlard. 3X1 Doutan kr olann, sonradan kr olan kskanmas, acsn bastrnca, onun tand dnyadan ok daha gzelinin var olabileceini dnmesi gibi, beni znt ve kskanlkla dinlerdin. Sana, en ekici renklerle arzunun trmann, gcn, vcudun duyduu hazz, kan aknn hzlanmasn, yanaklara al basmasn,

gzlerin parlamasn, dudaklarn nemlenmesini, ban dnmesini: gzelliin doruundaki bir dnya ile btnlemeyi... hayat, ayn anda, hem yaratlan hem yaratan, bir saniye iin Tanrnn kendisi olmay... anlatrd. Tanr bilir ya, abarttm sanyordun... belki de abartyordum, btn bunlar tatmam ama yetime anda varlklarn hissetmitim. Madem ki artk sadece d kurmaa mahkm edilmitim, kendime zevkin doruunu yaratmaa alyor, iinde eriyor, sonsuza karyordum. Belki bu yzden o kadar ac ekerdim... zevk alabilseydim, phesiz, bunu, tm bilinsizler gibi, hergnk yemeini yercesine, azar azar, nemsiz, sradan bir i yaparm gibi yapardm. Onlar bilmiyorlar. Ben ise biliyorum. Zevk alma duygusundan yoksun brakldm iin biliyorum. Arzuladn kadn, sana ait olan kadndan daha iyi tanman gibi. Akn kr olduunu syleyenler, birey bilmiyorlar: geici hevesten sz ediyorlar, sahiplenme duygusundan ok stn olabilen, derin arzudan deil. Sahiplenemediim iin, samaladm sanyorsun... belki... ama byle bir arzu duymuyorum. Sahiplendim ben! En gzel kadna, en soylusuna, en drstne, ruhen ve zihnen en byne... Bakasnn sahiplenemeyecei kadar ona sahip oldum; titreimlerinden her birini hissettim, onunla titredim, onun bir parasydm, ayr bir insan deilmiim onun bedenindeymiim gibi hareketlerime egemendi. lm beni perian etti. Ama korkma, kendimi koyuvermi deilim: bundan sonra korumam gereken kk sultanm var. Selma'mn ne kadar gzelletiini bir bilsen... bazan onda, btn hametiyle Sultan' gryorum, oysa ondan ok farkl. Selma'da beni kayglandran bir duyarllk, glme ile alama arasnda karar klamayan bir bitmemilik var. Bamsz havalara brnd zaman bile, yal Zeynel'ine muhta. Onu gemiine balayan tek ba, benim. lnceye kadar ona sadk kalacam biliyor. Sana gelince Mahmut'um, bir isteim olacak. Bu mektup eline geerse, ltfen bana cevap yazma ve zellikle, resim gnderme. Belleimde, diri bedenin ve saf ruhun aynen kalsn istiyorum. Bu belki sana korkun bir bencillik gibi gelecek... ama belki de seni, kendime gre sevmemin bir kantdr. Zeynel'in" 383 II Maharanenin tezghtar ltfen! Nina Ricci'nin beyaz ve altn sars salonunda ilkbahar defilesinin balamasn beklerken, kentin son dedikodularn yapmakta olan hanmlarn tm balarn evirdi: Firuze rengi sarisi iinde, soluk yzl gen bir kadn ieriye girmiti. Peinden, siyah giysileri iinde, yal bir adam geliyordu. Maharane mi? Jodpur ya da Kapurtala prensesleri gibi bir esmer gzeli beklenirken, ieriye giren, kk elmack kemikleri ve ekik gzleri olmasa, bir fransz saylrd. Rustu phesiz.

Yok canm! diye, pek kibar bir hanm yanndakine fsldad, trk olaca aklnza gelir miydi? Noailles'lerin son yemeinde karlatk. Kocas, Hindistan'n kuzeyinde bir yerlerde bulunan Badalpur Eyaleti'nin milracesiymi. Onun iin biraz yal! Bilemediniz! Arkasndan gelen erkek... yani zat... kocas deil. . Ses daha da alald: Haremaas! Mrldanmalar oald. "Ne vahilik!" Dehetle rperenler oldu, her trl nezaket bir kenara braklarak, ieriye giren ifte gzler dikildi. Oysa ok tatl bir kadna benziyor! Adam da pek mutsuz grnmyor. Belki de nelerden yoksun kaldnn farknda deildir. u doulular... byle eylere alktr. Yine de, aramzda haremaas ile grnmeye cesaret etsin, dorusu pek cretliymi! Eletirilerin ardnda kskan bir hayranlk olduu farkediliyordu. Her trlsnn grld Paris'te bile bylesi olaanst bir olay ile hergn karlalmazd... Bu hanemfendilerin ou, davetlerine bu gzel maharaneyi... peinde haremaas ile birlikte getirtebilseler... yapacaklar skseyi dnmyor deillerdi. Bir keye oturan Selma, uyandrd merak grmezlikten geliyor ve ok eleniyordu. Sadece bir aydan beri Paris'teydi ama, ilginin odak noktas olmutu, ve buna baylmad da sylenemezdi. Yeniden Beyrut'taym gibiydi ama eskiden ona pek parlak gelen Beyrut hayat, buras ile kyaslandnda taral kalyordu. Buradaki elenceler yle gzel ve eitli idi ki... hangisine yetieceini bilemiyordu. Hepsine gitmek, hepsinden zevk almak istiyordu. nsanlar, sarilerinden ya da haremaasndan holanyorlarsa... varsn holansnlard. Her ne pahasna olursa olsun kendisi iin sevilmei isteyen hznl ocuk deildi artk, o imdi bir kadnd, zengin bir kadn! Hindistan'da iki yllk yar kapal hayatndan sonra, yaama al iindeydi. Paris'e geldiinde, Plaza Athdnde'de bir daire tutmutu. Bu yararl bir kart vizitti ama, farkna vard gibi, Paris sosyetesini fethetmek iin yeterli deildi. "Mavi D", "Meltem", "Pembe afak"... Defile balamt. Mankenler podyumda kayar gibi yryor, dnyordu... haval, kadns... Selma onlara bakarken, Besanon rahibe okulundaki eski dman Marie-Laure'u dnyordu Onun sayesinde davet edilir olmutu. Oysa Beyrut'ta, birbirlerine gidip gelmezlerdi. Bataki o kt atmadan sonra, birbirlerinin gurur ve cesaretini saygyla karlar olmular ama okul dnda grmemilerdi. Franszlarn egemen olduklar Lbnan'da onlar birbirinden ayran ok ey vard. Beyrut'tan, nce Marie-Laure ayrlmt. Arjantin'de bir sre kaldktan sonra Fransa'ya dnm ve Napolyon dneminde, soylular arasna katlan Sierres kontu ile evlenmiti. Ailenin kuzeydeki mal evreler ile kurduu sk ilikiler sayesinde, muazzam servetleri vard. Marie-Laure "Kk Trk" unutmam, her ylbanda ona kart atmt. Selma Paris'e gelir gelmez, doal

olarak, nce onu aramt. On yldr grmemiler, eski dostlarm gibi bulumulard. Marie-Laure, yksek tabakadan bir parislinin gururuyla Selma'ya "kentini" gezdirmi, yksek sosyetenin kaplarn aacak tm incelikleri renmesini salamt. Bunun iin zengin ve nl olmak yetmezdi. Canskc insanlarla deil de, Rothschildler ya da Windsorlar gibi "sadeliin simgesi" dostlarla bir arada olmak iin Maxim's'te hangi gece hangi masada yemek yeneceini bilmek gerekirdi. Tiyatrodan sonra, romantik ve yalnz adam Charles Boyer'nin gittii Weber'z urayarak bir snack yenebilirdi. lm deinde olmann dnda, mutlaka boy gsterilmesi gereken yer, Chantilly'deki atyarlaryd. Mevsimin son ve en sekin yarlaryd bunlar. O gn, Rose Valois'an ya da Szy Reboux'dan apka giymeyi unutmakszn! Zaten alveri yaplacak iki yer vard: La Paix Soka ve Vendme Meydan! Geceleri ise, tam aksine, biraz kenar mahallelere gidip, zencilerin ald Boule Blanche'ta "biguine" dansetmek, iin tuzu biberiydi. Ama orada bile, arbal olmak gerekirdi. Btn bunlar, bir ziyafete, dier davetlilerin nemlerine gre geli saatini ayarlamann ve ev sahibesine, mkemmel bulunmamsa bile, davetine teekkr etmek zere, ertesi gn, Lauchanne'an dzine gl gndermenin bilinmemesi halinde, bir ie yaramazd. Bunun gibi yazl olmayan binlerce kural parola yerine geer ve taral veya daha kts yeni zengin damgas yenmesini nleyecek bir grg saylrd. Byle bir damga bir kez yendi mi, btn abalara ramen ondan kurtulunamazd! Marie-Laure'un Selma'ya birka haftada rettiklerini renebilmek iin epeyce insan servetlerinin yarsn seve seve verirlerdi. Ama, byle bir derse lyk da olunmalyd. Aslnda, renmek iin nceden de baz eyler bilmek gerekir. Marie-Laure'un Selma'ya bu denli cmert davranmas, rencisinin kendisini mahcup etmeyeceini bilmesindendi. nk Selma, hibir ekilde sonradan edinilemeyen, mesafeli yaknla, kstah tutumunun yansra btn nezakete, o taklit edilmesi olanaksz "doutan" kiilie sahipti. Bu yzden bu "Dou ncisi"ni her yere srklyor, "Maharane"sini herkesle tantryordu. Osmanl prensesliinden pek sz edilmiyordu imparatorluun hametini 384 anmsayan kim kalmt? ama Hindistan, masalms zenginlikleri, prenslerini sap savurmalar ve onlardan aa kalmayp; iyi franszlar olarak son balamalarna ramen nefret ettii ingilizlerle benzersiz bir tarzda dalga geen yarplak adamcazn gariplikleriyle dler kurduruyordu. Giysiler pepee gsterilmee devam ediyordu: "Yaban Ot", "Ay"... mankenler dans eder gibiydi. Altlarndaki dantel jponlar ile u ta etekler, birer harika! Selma not defterine bir ka model kaydetmee alyordu; birazdan bir seim yapmak zorunda kalacakt... yoksa hepsini alsa myd? Bu delilik olurdu, ama can deli olmak istiyordu. Son aylar Hindistan'da boulacak gibi olmutu; imdi ise unutmak istiyordu, Paris ballarnn ban

dndrmesini, Dou'dan gelen endie verici haberlere aldr etmemeyi, sadece ve sadece elenmeyi istiyordu. Arnavutluk'un italyan birliklerince igalini, Kral Zogo ve Kralie Geraldine'nin Yunanistan'a kalarn alayc bir dnceyle karlad: srgn, az kalsn, yeniden kendi bana gelecekti. Savaa gelince, tell kiiler yakn olduunu ve btn Avrupay saracan sylyordu ama, onlar kimsenin dinledii yoktu. Ah! Evet... Babakan Daladier Mnih'te Hitler'le bir pakt imzalamak basiretini gstermemi olsayd, belki o zaman korkulacak birey olurdu... ama neyse ki her ey yoluna girmiti! Artk, hibir endie duymadan, Paris'i gerekten dnyann merkezi yapan gsterilere hayran kalnabilirdi. Marie-Laure Selma'y her yere gtryordu. Gen kadn ilk kez bir music-hall'e gitmiti. Lbnan'dayken, dnyasnn bir parasn oluturan ve btn arklarn ezbere bildii Josephine Baker ile Maurice Chevalier'yi dinlemiti. Ama imdi, "Kaldrm Seresi" ad taklm, kapkara giysileri iindeki o minnack kadn tercih ediyordu; onu dinlerken, gz yalarn tutamyordu. Bir de, sansn, delimen ozan vard, Yad' la jle arks dillerden dmyordu. Selma her gece kyor, yine de leden sonralar, eski tutkusu olan sinemalara gitmekten geri kalmyordu. Lucknow'da o denli yoksun kalmt ki, hemen hergn, yanna Zeynel'i alp, Blarrltzm veya Coliseenin krmz, altn renkli byk salonlarna dalyordu. Bir gn nce Jean Gabin'in "Sisli Rhtmlar" filmini grm ve bouk sesiyle, karsndaki, baklar kaygl, perdeye yeni adm atm kza "gzel gzlerin var, biliyor musun?" deyiine baylmt. Parisli arkadalar, houna gittiini sanarak, Selma'y Michele Morgan'a benzetiyorlard. Hangi anlara yol atklarn bir bilselerdi... bazan, kralie olacam diye Hollywood kontratn reddetmi olmasna zlrd. Ama baka trls olabilir miydi? O tarihte, kralie olmak ona zorunluymu, kendini iktidar grevine adam atalarnn ansna hakaret etmeden, ondan kanamazm gibi geliyordu. Grev veya ihtiya. Snr neredeydi? Bilmiyordu. Herkes, en byk ihtiyacna gre yolunu, "grev"ini semiyor mu? Selma uzun sre, ihtiyalarn amas gerektiini sanm, sonra, yava yava onlar yaamann art olduunu anlamt. Hayat deil, lml olduklarndan. Yaayp onlardan kurtulmal... Evet Asaletmeap, koleksiyonumuzu nasl buldunuz? Nina Ricci'nin ba yardmcs Armande, nl mterisinin yanna gelmiti: bir sredir dalgn grnd iin, ileri ele almann gerekli olduunu anlamt. Naklar, ince dikileri kadnn kadnln ortaya karan izgileri vyordu: Baz terzilerin aksine, Madam Nina Ricci kadnlardan yanadr. Orijinal olacam diye onlar karikatrletirmez. Selma onu dinlemiyordu. Gzleriyle danteller ve tller iinde yaklaan gelini izliyordu. Gzleri kamam, bu parlak beyazla bakyor ve krmz gararas iinde kapal perdeler ardndaki gen

kza, glmeler, zil sesleri arasnda efendisi olacak tanmlad adam bekleyen o kk geline alyordu. O gn leden sonra Selma Paris'in en nl korsecisi Madame Cadolle'da Marie-Laure ile buluacakt. Cambon Soka'ndaki dkknda, gzel kadnlar gslerini kaldrtmak iin bekliyorlard. Madame Cadolle "Recamier sepetinin"... gsleri yuvarlak ve dik gsteren ilk telli sutyenin yaratcsyd. aylk gebe olmasna ramen Selma'nn bu gibi yapay bululara ihtiyac yoktu, hl ipinceydi; merak ettii iin arkadayla bulumutu... zaman geldiinde yalnz gelecekti. Burada hi kimse, bebek beklediini bilmiyordu. Nedeni yoktu ama MarieLaure'a sylememiti. Zaten kendisini o kadar iyi hissediyordu ki, neredeyse unutmutu; ilk haftalarn bulantlar da yok olmutu. Hindistan ve Emir pek uzaklardayd. Bazan, geirdii o iki yl ryada grm olduunu sanyordu. Kendisini yirmi yanda ve hayata yeni atlacakm gibi hissediyordu. Alveri bitince, iki arkada Ritz'e aya gittiler. Ritz her zamanki gibi doluydu ama metrdotel Antoine daima bir masa bulurdu. Pastalarn yerlerken, Marie-Laure Selma'nn o gece giyecei sariyi merak ediyordu. ok k bir davet olacakt. Lady Fellows ok kibar bir evsahibesiydi. Harika bir kona vard. Bir orkestra olacak ve sabaha kadar dans edilecekti. Selma: Lanvin'den aldm elbiseyi giymek niyetindeyim. Harika bir drapesi var dedi. Elbise mi? ekerim, delirdiniz mi? Lanvin'i istiyorsanz Lucknow'da giyin, ama burada bir maharane gibi giyinmelisiniz, yoksa herkesi d krklna uratrsnz. Beni ne duruma dreceinizin farknda msnz? Gece elbisesi giymi, kzl sal, bir maharane... Lady Fellows kendisiyle alay ettiimi sanacak! Selma'nn cam skld: En azndan Paris'te herkes gibi olacam sanyordum... Btn o kadnlarn size gpta etmeleri, herkes gibi olduunuz iin mi? "Herkes gibi olmamak iin" ellerinden geleni yaparlar. Selma... bir aydr Paris'tesiniz ve herkes sizden sz ediyor... ok gzel de olsa, bir avrupal bu kadar kolay n kazanabilir miydi? Paris sosyetesi acmaszdr, tutunmak iin onlardan olmal, ya da elendirmesini bilmeli veya... sizin gibi d kurdurmal! Marie-Laure kalkt, Selma'ya alnndan bir pck kondurdu: 386 Kuafre yetimem gerek! Akama grrz. zellikle haremaanz unutmayn, giri holne kadar gelmesi yeterli, nemli olan onu grmeleri! Selma cevap vermedi, koltuuna gmld. "Zavall Zeynel! Allahtan franszcay pek anlamyor, kendisine oynatlmak istenen roln farknda deil! u Parisliler... gerekten akl almaz insanlar!" * Haremaasnn kendilerine bu denli keyif verecei, aklnn ucuna gelmezdi. Hem kzyor, hem utanyor, hem de zlyordu, ama ne yapabilirdi? Zeynel altm yana gelmi ama heybetinden birey yitirmemiti. Paris'e ilk geldiklerinde onu sekreteri diye tantmaa kalktnda, anlaml glmsemelere yol am, Marie-

Laure arkadann "adnn ktye kmamas iin" gerei syleyivermiti. Marie-Laure... Selma, kendi zerindeki otoritesinden bkmaya balamt. Hindistan'dan ve sarayn boucu havasndan, Paris sosyetesinin kaprislerine ve kurallarna boyun emek iin kamamt. Arkada ve Lady Fellows ne derlerse desinler... bu gece Zeynel'i gtrmeyecekti. "Ne hdk!" Selma, gzlerini dikmi kendisine bakan adam grmemek iin ban evirdi. Sanda oturan gen Belard markisine dnerek, Longchamp'da safkan at Rakkam'n byk dl kazanmasna nasl ramak kald hikyesini dinler gibi yapt. Solunda oturan, Malta valyelerinden Prens Faucigny-Lucine, atalarnn inanszlara kar giritikleri savalar anlatyordu. Yannda oturan gzel maharanenin, atalarnn acmaszca saldrdklar Osmanl mparatorluu'nun bir prensesi olduunu, krk yl gese aklna getirmezdi. rense, tam bir beyefendi olarak, patavatszlndan tr kendini affetmezdi. Oysa yemee oturduklarndan beri, tek kelime etmeden gzlerini dikmi kendisine bakan u adam, hi de beyefendi deildi! ekingen dese... bir gzel kadn karsnda az ak kalacak bir adama benzemiyordu. Bu kibar evreye de hi yakmyordu. Yapl, enesi kk, Paris gecelerinden ok domuz avlarna yakan bir hali vard. Bir amerikal! Alelacele tantrldklarnda Selma'nn anlad kadar ile. Kmseyerek burun kvrd: evet bir kovboy! Konuaca hibir ey olmayan erkeklerden. Sadece bu grntsyle ters den, soylularinkine benzer, ince, uzun, elleri vard ve bir de u gri gzler, buyurmaya alm bir erkein derin ve kstah baklar! Masada oturan dier kadnlar, ondan pek holanr gibiydiler... Selma, u iri katana gibi olan Neville kontesinin onun nnde bylesine krtacan, u budala Emilie Vianney'in szlerinden herbirine hayranlk lklar atacan hi sanmazd. Birden kendini yorgun hissetti. Yalnzlk, yabanclk duydu, gitmek istedi. Badalpur'u dledi, afak vakti, kyl kadnlarla bada kurup ay imelerini, bitip tkenmeyen konumalarn, besledikleri mitleri, aralarndaki scak ilikiyi... orada, Badalpur'da hi sklmazd... "Yine neler dlyorumV Selma elini alnna gtrd... Badalpur'da... az daha lmeyecek miydi? <X7 Bir milyon! Resmen akland. Bacaklar bir milyona sigortal! Ya gsleri? On Frank... Hanmlarn acmasz glmeleri. Mistinguett -tabii sz konusu edilen oydu Moulin-Rouge'da mthi skse yapyordu. Aslnda kimsenin ona kar bir dmanl yoktu, nemli olan elenmek, glmek, bir dosta ihanet bile olsa, espri yapmakt... Selma put gibi duruyordu, Paris gecelerinin ak sak konumalarna alamamt, stelik bu kibar hanmefendilerin, hemcinslerinin kolaylkla soyulup tartya vurulmalarn nasl kabullendiklerini anlayamyordu. Ban tabana edii srada,

gri gzleri yine zerinde hissetti. Orkestra kuyruklu kara giysiler, beyaz kolal gmlekler yerini ald. Lady Fellows, "kendi aralarnda" toplanacaklarn sylemiti. Gerekten de yz kii var yoktu, herkes birbirini ezelden tanyordu. "Kendi aralarnda" eleneceklerdi. algclar, ingiliz babakan Neville Chamberlain'e atfen "chamberlaine" almaa baladlar. Paray Ray Ventura orkestras dzenlemiti. Bir emsiye yani bir "chamberlain" ile dans ediliyordu. Btn i, dam ile dans edilmek istenen kavalyenin koluna emsiyeyi asmaktan ibaretti. Ama asl yenilik, Atlantik tesinden gelen "lambethwalk" idi; 1939'un bu ilkbaharnda, alman usul dans ediliyordu. Kaz admlarla ve yksek sesle: "Ein Volk, ein Reich, ein Fuhrer.einWeg!"1 Selma ve kavalyesi ok glmlerdi. Nefes nefese kalmlar ve kendilerini kk masalarn etrafna yerletirilmi koltuklara atmlard. ylesine hafif hissediyorlard ki kendilerini... hayat gzeldi ve Paris tanrlarn kutsad kentti. Acaba bana bu zevki verir miydiniz Madam? "Zevki mi?" Selma kendisine byle kstaha hitap edenin kim olduunu anlamak iin gzlerini kaldrma gereini duymad. Reddetmeyi istedii halde, evsahiplerine kar ayp saylabilecek bir olaya meydan vermek istemedi. Sonra... adam da merakn ekmiti. Bu bakn ardnda neyin gizli olduunu kefetmek istiyordu. Sandndan da uzun boyluydu; kendini onun kollarnda krlacakm gibi hissediyor, bu his altst olmasna ve kaskat kesilmesine yol ayordu. Kendisini bu kadar sk tutmasa... esir almak istermiesine, kollarnda hapsetmese! Kendisininkine yapan bu vcudu itmek istiyor, ince sarisinin altndan hissettii gl gvdesini uzaklatrmaa alyordu. O ise, istifini bozmadan dans etmeyi srdryordu. Selma'nn btn vcudunu ate basmt; adamn baklarn o an zerinde hissetmiti. "Akl alr gibi deil! Sokan ortasnda benimle yatmaa kalkacak neredeyse!" Ani bir kararla ban kaldrd. Konumal, bireyler sylemeli, onu konuturmah, basksn azaltmalyd: Fransa'da ok kalacak msnz? Gri gzler, alayc, yzne bakt: Bir ulus, bir lke, bir lider, bir yol! 388 Niin soylu hanm? Kalmam ister miydiniz? Hrslanan Selma onu itmee alt ama kendini kollarn iinde daha da hapsedilmi buldu. fkeden, boulacak gibiydi. Btn gcyle ayana bast. Selma'y aniden brakt adam; neredeyse decekti. fkeyle adama bakt, ne yapacakt acaba? Adam, alayc bir glmsemeyle yetindi: Bu ne hrnlk! Sonra, mutlaka zlmesi gereken bir sorunla karlaan bir aratrmac edasyla devam etti: Zavall bir lmlnn, saatlerdir beynini kurcalayan bir soruyu sormasna izin verin efendim. Yemek sresince sizi izledim,

yannzdaki dangalaklara glckler datp durdunuz. Sylesenize... prensescilik oynamak gerekten hounuza gidiyor mu? Selma az daha cevap verecekti: "Ama ben..." Tam zamannda kendini tuttu. Kpkrmz kesilmi, verecei cevab aryordu: Beyim siz bir... bir... Hi bir szck bulamad. Glnt, gln! En umursamaz, stten alan halleriyle onu orackta brakt ama, ardndan sessiz gln duyar gibi oldu. Btn gece bakalaryla dans ermee, elenmee alt, yine de gzucuyla herkesin tepesinden bakan uzun boylu yabancy szmemezlik edemedi. Adam ona dikkat etmiyor gibiydi ama Selma baktna emindi. Sonunda kendisini gelip dansa kaldracak mutlaka! te o zaman da Selma on kk drecekti. Adam gelmedi. Harikulade bir esmer gzelinin kolunda, Selma'ya bir bak bile atmadan, daveti terk etti. Ertesi gn Selma, Marie-Laure'a, fazla nemsemiyen bir tonda: Ya o kovboy kimdi? diye sordu. Bir saatten beri kanapenin zerine oturmu, en ufak ayrntsna kadar gecenin dedikodusunu yapyorlard. Birinin elbisesini, dierinin kendini beenmiliini eletirip duruyorlard. Herkesin gln ynn ortaya karmada Marie-Laure'un stn yoktu. Kovboy mu? Ah! Doktor Kerman, sizi sk skya kollarnda dans ettiren adam. ok fkeli bir haliniz vard, tuhaf! Ama neden hounuza gitmedi? ok da yakkl! Selma rahat bir nefes ald, cingz anlamamt. Kerman, New York'un en parlak operatrlerindendir. Uluslararas bir kongre iin Paris'te bulunuyor. Ama iki yldan beri, mesleini, nn terkedip, Meksika'nn en cra kelerinde yerlilerle urayor. Kars ok kzyormu. O da, byk bir iadamnn kz. Ailesi, onunla evlenmesini istememi nk Kerman ok basit bir aileden geliyor: hatta babasnn kim olduu bilinmiyormu. Annesi de Bat'da kk bir kentle garsonluk yapyormu. Selma hayretle: Ama, dedi, soy aalarna pek merakl Lady Fellows'da ne ii vard? Onu New York'ta tanm. Orada Kerman byk bir hret! Gecesine renk katacan dnmtr. Yanlmam da... btn o kadnlar, pervane gibi etrafndaydlar. Dnya deiiyor canm. Olup bitenleri grnce, vakit geirmeksizin elenmee bakmal. Pek zamanmz yokl Bazlar, bu iin iin kaynayan sendikalarn bir ihtille yol aacaklarn sylyor, bakalar da sava yakn diyor. Tabii hepsi abartma ama, ortal alevlendiriyor. Herkes yaad andan yararlanmak istiyor... bir takm nyarglar altst olacaksa da... varsn yararlanlsn! Ben btn bunlar ok salkl buluyorum, srekli olarak kyametin arifesinde yaamal! Marie-Laure'daki bu tutku ve bu kukuculuk Selma'nn herzaman houna gitmiti. Baka koullarda, bir salon kadn olaca yerde, byk bir macerac olurdu.

Marie Laure gerindi sonra portakal suyu ile dolu bardan kaldrd: Savaa ielim, nk yalnz o bizi can skntsndan kurtaracak' Glerek kadeh tokuturdular. i in Zeynel, Badalpur armasn tayan zarf gm bir tepsi iinde getiren hizmetkra be frank verdi. Sonunda... racadan bir mektup gelmiti! haftadan beri hibir haber alamamlard ve Zeynel merak etmee balamt. Raca haziran banda gelmee sz vermiti, mektubunda geli tarihini belirtiyor olmalyd. Zeynel sabrszlkla bekliyordu: hi deilse o, Selma'ya sz geirebilirdi! Selma gece gndz dardayd, oysa onun durumunda bir kadnn dinlenmesi gerekirdi. Paris'e ilk geldiklerinde sesini karmamt, yeniden gldn grmekten memnun olmutu ama, hereyin bir snn vard. Btn gece dans ediyor, afak skerken dnyordu. Onu uyarmaa kalktnda ise, en tatl tavrn taknarak: Zeynel'ciim diyordu, hibirey anlamyorsun. Bebein sal iin nemli olan, mutlu olmam! Sonra onu iyice yattrmak iin, yanana bir pck konduruyordu. O zaman hereyi unutuyordu Zeynel... tekrar yalnz kalp, Selma'nn kendisini parmanda oynattn anladnda... yeni batan fkeleniyordu. Ama bu hep byle olmam myd? stanbul'da kck bir kzken bile, her istediini yaptrmaz myd? Selma "giriniz" diye bard, ama Zeynel kapnn eiinde kalakald, ak duran pencerenin karsnda geni bir pantalon ve izgili bir gmlek giymi olan Selma, kolunu bacan indirip kaldryordu. Kapy kapa Zeynel! Gryorsun ki jimnastik yapyorum. Bir amerikan modas daha! Ne anneniz Sultanefendi, ne de teyzeleriniz byle samalklar yapmazlard! Allah iin de gzeldiler. Bir erkee benzemee gerekten niyetli misiniz? Selma, gld, mektubu ald, Zeynel ise, kalmasn syleyeceini sanarak odann ortasnda durdu. Ama Selma, tpk Sultann yapt gibi, kalarn kaldrd, Zeynel istemeyerek odadan kt. Selma zarf yrtt, bir an, kesin bir iradenin belirtisi olan koca koca harflere dald... 2 Mays 1939 "Cananm, midimin aksine, size kt bir haberim var. Szletiimiz gibi, nmzdeki ay gelemeyeceim. Gazetelerde, Hindistan'n kaynadn, ingilizlerin de yerel hkmete danmadan, seferberlik iln ettiklerini okumusunuzdur. Hemen her yerde, sava kt takdirde ingiltere'yi mi desteklememiz, yoksa frsattan yararlanarak yllardr arzuladmz bamszlmz m iln etmemiz gerektii tartlyor. Kongre Partisi'nde iki gr de destekleyenler var, oysa Mslman Birlii, nazi tehlikesine kar demokrasiler yannda

olmak gerektii grnde! Biz prenslere gelince, genel vali Lord Lilinglow, kiisel olarak, bizlerden asker toplamamz ve onlar, her an cepheye gnderilmek zere, hazr bulundurmamz ricasnda bulundu. Bu nzik bir konu, henz kararm vermedim, ama Badalpur Eyaleti'nden imdiden bine yakn gnll kt. Kyllerimiz, kendilerini ldrtmee neden bu kadar hevesliler acaba? Sanrm bu zavall sefiller, daha ok niformann prestijine ve kendileri iin bir servet saylacak er maana tamah ediyorlar. Ama sizden sz edelim azizem; endieleniyorum. Herr Hitler'in "Versay Andlamalar ile kabul ettirilen hakszl onarmak iin snr dzenlemeleri" yapmak istedii syleniyor. Bu takdirde Fransa topun aznda demektir. Size srarla svire'ye gemenizi tlerim. Lozan ok sevimli bir yerdir ve orada sakin bir hayat srersiniz. Son mektubunuzda para istemisiniz; Lucknow saraynda ikiyz kiiyle birlikte alt ayda sarfettiimi, bir ayda nasl harcadnz anlamakta glk ekiyorum. Gerekeni yapacam ama ltfen siz de biraz makul olunuz. Ben, dostum Aa Han'n dedii gibi yzme havuzunu mcevherlerle doldurabilen Haydarabat nizam deilim. ayet benim de atalarm, onunkiler gibi ingilizlerle ho geinmi olsalard, devletimizin drtte n kaybetmezdik ve siz de Paris'in btn moda evlerini satn alabilirdiniz! Ama ba emeyip savatklar iin gurur duyuyorum ve herhalde siz de duyarsnz." Selma okumaa ara verdi: "Hep akl dersi! Tanrm u erkekler nekadar skc!" diye dnd. Aslnda aklndan geenlere kendisinin de inanmadn biliyordu; eref, cesaret gibi kavramlar kendisi iin de ok deerliydi ve einin duyduu gururu anlayabiliyordu. Hatta Emir'in en beendii ynyd bu. Ama gidip isvire'ye gmlmee hi niyeti yoktu! Kald ki... tehlike de yoktu. Bu ilerden anlayanlar, ekonomik sknt iindeki Almanya'nn fransz ordusuyla ba edemeyeceini, saldrmaa kalkacak olursa, yirmidrt saatte ezilip yok olacan ileriye sryorlard. "Neler yaptnz yazmyorsunuz... sinemaya gitmeniz ve arkadanz Marie-Laure ile alverileriniz dnda. Ltfen kendinizi yormayn, doktorlar, sizin durumunuzda bir kadnn, gnn yarsn yatakta geirmesi gerektiini sylyorlar. Begm Nimet kavun yemesin diyor. Bebein cierlerine zararlym... Kendinizi yalnz hissetmelisiniz canm... sklmadnz umarm. Saray, sizsiz pek bo... sizi zlyorlar. Sizi perim. Emir'iniz 392 Selma mektubu brakt: "Zavall Emir, beni zlediini, hatta merak ettiini bile syleyemiyor. Nekadar elendiimi bilse, daha da merak edecek... ama alt taraf kt bir ey yapmyorum ki! Bana kur yapan tm o erkeklerle arada mesafe brakyorum... zaten bireye de benzemiyorlar... su amerikal ne diyordu? Ha evet, birer dangalak!

u "kovboy"u, Lady Fellows'un davetinden sonra bir daha grmemiti. Herhalde gitmi olmalyd. sabet! O gece biraz aptalca davranmt Selma, onunla karlamaa hi niyeti yoktu... La Madeleine Tiyatrosu'nun ar perdesi inerken, ortalk alktan nlyordu. Btn Paris oradayd. Sacha Guitry'nin yeni piyesi "Bir ift Sille" oynuyordu. Salonda, kristal avizeler gala gecelerinin kln aydnlatmaktayd. Parterde oturan beyler, localarda oturan Paris'in o en gzel kadnlarm seyretmek iin drbnlerini ayarlamaktaydlar. Gen bir adam yanndakine: Sacha harikalar yaratm dedi. yle. Elenceli bir oyun. Oyundan sz eden kim? Baksanza! Eski karlarnn hepsini bir araya getirmi: Yvonne Printemps, yannda yeni kocas Pierre Fresnay, Genevieve de S6r6ville ile evlenebilmek iin henz boad Jacqueline de Lubac! Ondan ayrlacan nasl haber vermi biliyor musunuz? Beraber oynadklar bir piyesin nc perdesinde..." Madam, demi, size paha biilmez bir armaan sunuyorum: size... zgrlnz veriyorum!" Ne bulu ama! Kadnlar ona deli divane oluyorlardr... Hem de nasl! Erkekler de ok kzyorlar. Bir arkadam var, diyor ki "hava almak iin balkona ktnda, nnden geen bir kpek bile olsa, poz verir!" Localardaki hanmlar kalkmlard. Eski Fransa gzellik kraliesi ve hlen ismailiye mezhebinin ba Aa Han'n sayg deer ei Begm, sonra Wagons-Lits mdrnn dnya gzeli ei Marcelle Margot Noblemaire oradayd, bir de yeil gzl, kk, bilmem nere maharanesi. Neresinin nemi yok! Bembeyaz tenini daha da belirginletiren siyah, kenarlar altn srma, dantel sarisi iinde nefisti! Yanna yaklalamyormu! Bir namus abidesi diyorlar. Hatta biraz ak sak konuuldu mu, yz kzaryormu. Ho, deil mi? Bu gece prens ve prenses Broglie ile yemee gideceini bildiimden, Maxim's'de yer ayrttm. Metrdotel Albert, masamzn onunkinin yan banda olacana sz verdi. Kendisiyle tanmak iin can atyorum. Siz de gelir misiniz? Arkada haya-le dalmt, gzlerini krptrd: Onu tanyorum... korkarm benden pek holanmyor... - Daha iyi ya... benim deerimi arttrm olursunuz! Arkadann omuzuna el att, glerek ktlar. 393 Selma, o geceki olaylar hatrlamakta, sonradan ok glk ekti. Sadece, Onun geldiini; salona bir canllk getirdiini, "intikamm alacam" dncesiyle ok keyiflendiini, gzlerinin iinin gldn anmsyordu. Bu gl bir cesaret verme mi sanmt? Kendisine yaklamt. Sonra... hibirey anlamamt. stemedii halde, kendisini onun kollarnda bulmu, uzun sre dans etmilerdi. Selma'y bu sefer, kollarnda hapsetmemi, incitmekten korkarcasna, ok hafif tutmu, byk bir tatllkla glmsemiti. Kendilerine

bakldnn farkna varmt Selma. FSldamalara aldrmamt, zaten yapabilecei birey de yoktu. radesi, prensipleri uup gitmiti... o an tek bir eyin nemi olmutu: baklarndaki scaklk ve iinde eridiini sand kollarn kendisini sarmas! Sonra birden, ok ge olduunun farkna varmlard... kendisini oteline brakmay nermi ve Selma, masasna davetli olduu prenses Broglie'un surat asmasna aldrmakszn neriyi kabul etmiti. Dedikodu alp yryecek miydi? Olsun! Sylenecekleri bylesine umursamaz karlamaktan hem akn hem memnundu. Royal Soka'ndan Montaigne Caddesi'ne kadar Paris, gz kamatrcyd Concorde Meydan'nda in cin top oynuyordu, emelerden akan sularn prtsna uymak istercesine arabay yava sryordu; Champs-Elys6es'yi bir katedralin tepesine kar gibi kmlard. Hi konumamt ve Selma glgeler ve klar arasndan sert profiline bakm ve ok uzun bir yolculua ktklarn dlemiti. Plaza Ath6n6e'nin nnde durmu ve Selma'ya dnmt. Ondan yaylan o g karsnda hibir eyi reddedemeyecek duruma dmt Selma. Yzn avularnn arasna alm, her izgisini incelemi, sonra alnna hafif bir pck kondurarak: Yarn grmek zere! diye fsldamt. Sonra da gitmiti. Ardndan, kaybolmasn istemedii bir ryay yakalamak istercesine gzleri yar kapal bir Selma brakarak... H... gkyzne ykselen iki kol, yere salam basan iki bacak, gven verici bir denge, hi bir yuvarlaklk yok, ak ve kesin izgiler, yapayl reddeden gllk, huzur verici bir sadelik, hatlardaki sertlik. H...Harvey gibi! Selma, oda hizmetisinin getirdii, yabans gzellii olan iekleri kucaklamt. "Harvey Kerman". Harvey... usulca, bu ad mrldanp duruyordu... ona tandkm gibi geliyordu bu ad... tpk elindeki mor hareli efltun renkli ieklerin tandk gelii gibi.... Telefonun sesiyle dald hayalden syrld: Rahatsz etmiyorum ya? Olup biteni renmek isteyen Marie-Laure'dan bakas deildi. Yok canm, uyanmtm. Eeee? Efendim? Hadi canm... anlamyormu gibi yapmayn! Yakkl kovboyunuz grnd kadar olaanst m? 394 Ama... neler sylyorsunuz? Otelin kapsnda ayrldk. Telefonun br ucundan sinirli bir glme sesi geldi; hi kukusuz Marie-Laure sylediklerine inanmam, Selma'nn kendisinden bir eyler gizlemesine alnmt. u amerikalyla kendi sayesinde tanmam myd? Geliinden bu yana herkesle olduu gibi. Sylemek istemiyorsanz, sizin bileceiniz i! Ama biraz daha temkinli olun. Dn, kendinizi pek kt afie ettiniz. Sabahtan beri sizinle ilgili aldm drdnc telefon... nsanlarn yapacaklar baka ileri yok mu?

Paris'te aklnza geleni yapabilirsiniz, grn kurtarmak kouluyla... Neyse... byk aknz karsna dndnde galiba bir hafta iinde beni ararsnz. Ama hemen syleyeyim, alayanlara mendil tutanlardan deilim. Telefonu kapatt. Selma'nn btn neesi kat, Marie-Laure'un kzp kzmadna aldrd iin deil, iinden ona hak verdii iin! Dnyann br ucuna gidecek olan ve herhalde bir daha hi gremeyecei evli bir adama k olduu iin. Sigaradan nefret ettii halde, farkna varmadan bir sigara yakt, hayretle ellerinin titrediini grd. Yeni karlat bir adam iin neden bu hallere dyordu? Kk admlar alarak yanna yaklamaa alan dier erkeklerden farkl olduu iin mi? O ise zerine drt nala gelmi ve vcudu, efendisini tanmcasna, bo yere debelendikten sonra, teslim olmutu... hayalinde! ekiciliine bir mazeret bulmak iin ona stn meziyetler yaktrmt. Ama imdi, Marie-Laure sayesinde, akl bana gelmiti. Yanlm, yolunu arm olmalyd: bu amerikal, kukusuz ok ekiciydi ama hi kendi tipi deildi, birlikte olacaklar yirmidrt saatin sonunda, birbirlerine syleyecekleri hibirey kalmazd! Kararl bir ekilde ayaa kalkt: bu maceraya bir son vermek gerekecekti. Telefon yeniden ald. Selma, kalbinin duracan sand., bu kez, o idi, bunu biliyordu. Telefona atld: Gnaydn tanra! Ses muzipti. Bir saat iinde sizi alacam. Gerek bir Paris bistrosunda yemek yiyeceiz. yle bir yere hi gitmediinizden eminim. Ama ben... N Hazr deil misiniz? Pek l, birbuuk saat sonra! So long! Harvey, Saint-Dominique Soka'nn kesindeki "Merih emesi"nin, krmz-beyaz kareli rtleri, patronun oniki yandaki olunun yemek listelerine izdii resimler ile sevimli bir lokanta olduunu anlatyordu. Patronun, kendi yaptklar araptan bakasn ikram etmeyi reddediini veya "parmaklarnz yersiniz" diyerek karsnn piirdii etli kuru fasulyeyi nasl mutlaka yedirmek islediini taklit ediyordu. Selma ieriye sarisi ile girdiinde herkes ard; gece elbisesiyle le 395 yemeine gelmek... bak sen! Mahallede bylesi hi grlmemiti! Bir kadn, "bu hanm niin kyafet balosundaki gibi giyinmi?" diye soran olunu susturmaa alrken, patron telala seyirtti. "Amerikal" iyi mterilerindendi. Kibar bir adam olduunu kantlamak iin Selma'nn elini yakalayp sesli bir pck kondurdu, sonra, imanlna ramen ty gibi hafif bir biimde, uarcasna nlerine dp saygn mterilere ayrlm dipteki masalardan birine gtrd. Bylece, dier mteriler Baba Boulac'n lokantasna kibar insanlarn geldiini grecekler ve faturann biraz yksek olmasna ses karamayacaklard. Selma, bir Marcel Carne" filmi yayor gibiydi. Franszlarn, nlerine bylesine lyk olduklarn hi talimin etmezdi: u koca

koca adamlar, boyunlarna dmledikleri peeteleri ile, gzleri parlam, dudaklar itahla aralanm, yemein hakkn vermekte... u ocuklar, pazar giysileri iinde oturmakta... u klar, gzelim yemekleri soutmalarna sinirlenen ve ak ak "yemee oturulunca, yemek yenir!" demekten ekinmeyen Baba Boulac'n sitemlerine aldrmakszn iki lokma arasnda pmekte... Selma btn bu insanlarla sohbet etmek isterdi ama, rahatsz etmekten ekindi, gelecek sefer elbise giyecekti. Gelecek sefer... ama gelecek sefer olmayacak ki! Harvey'e bunu anlatmas gerekiyordu. u ana kadar Selma'ya frsat vermemiti, nee iindeydi durmadan akalar yapyordu. Anlamazl gidermesi artt, hem de hemen, daha sonra ok daha zor olurdu. Buna ramen duraksad, o kadar mutlu grnyordu ki... Harvey, sizinle konumam gerek. Sesinin tonuna kendisi de at, tell haline ve de... neredeyse tanmad u adama ismiyle hitabetmesine! ncitecek szleri sylemeden nce bir yaknlk gsterisi miydi? Yoksa btn sabah d kurarken tekrarlayp durduu bu ad yeniden syleme arzusu mu? Harvey dikkatle kendisine bakt, "Biliyorum, korkma, herey dzelecek" dercesine gz krpt. Elbette tanra! nce, sipari vermek istemez miydiniz? Buras bireye benzemiyor ama, sakn yanlmayn. Paris'in en iyi lokantalarndan biridir. Neyse ki moda deil. Siz de, dostlarnz getirmeyeceinize sz verin. Onlarn Laurent'len, Tour d'Argent'lan, ya da sevgili Maxim's'len var, yeter! Buraya gelip, yemek yemenin bir gsteri olmayp ciddi bir i olduuna inanan bu iyi insanlar huzursuz etmek istemem. Selma dikkatle, sanki bir matematik problemi karsndaym gibi yemek listesine bakt, ama bouna, hibir ey anlamad; kaz kavurmalar, pili dolmalar, mantarl cier gveleri arasnda szckler gzlerinin nnde dans ediyordu: "Sayn Bay...", yok hayr... "Sevgli..." en iyisi, hi bir aklama yapmadan ortadan kaybolmak! Her ayrlk mektubunda, bir an yok mudur? Ayrlk... dnd eye bak! Ayrlk almas iin, beraberlik gerekir, oysa aralarnda hibirey yok... Hi! dedii duyuldu. Efendim? Selma kzard, bireyler sylemee alt. Harvey onu skntdan kurtarmak iin ne istediini sormadan siparileri verdi. 396 imdi syleyin bakalm: bylesine, zerinde dura dura sylediiniz "hi" ne anlama geliyor? Selma sustu. O hibirey nermedii halde ondan hibirey istemediini syleyebilir miydi? Haklsnz. Grnte ortak hibir yanmz yok. Bunu dnyordunuz, deil mi? "Ben, Prenses Selma, bu yankee ile ne iim var?" diyordunuz, deil mi?" Selma'nn kar kmasn nlemek iin, ellerini tuttu. Aslnda bu, sizin dnceleriniz deil. Bakalarnn sizin adnza dndkleri! Acaba kendi banza dnmenizin sras gelmedi mi? Ne dersiniz?

Bu hakk nerden buluyorsunuz? Gcenmi, kzm, ellerini ekmee alyor ama Harvey brakmyordu: Hakszm aslnda. lk iaret sizden gelmeseydi, dn gece olmazd, bugn beraber olmazdk. Ama gerekten istediiniz eyi yapmaa o kadar alk deilsiniz ki... tek bir dnceniz var: o da kamak! Ellerini brakt. Serbestsiniz Selma, ama iyi dnn: benden kamanzn belki de hi nemi yok, ama mrnz kendinizden kamakla m geireceksiniz? Selma sersemlemiti. Bu adam tehlikeliydi, onu yeni tanyordu ama o en gizli yerlerine nfuz edebiliyordu. Yine de kalkp gidecei yerde, dik kafal inat bir kz gibi cevap verdi: Yanlyorsunuz. Kendimden kamyorum. Aksine, uzun sre kim olduumu, ne istediimi arayp durdum. Ama aradka iinde kayboluyordum. Onun zerine vazgeip hayatm yaamaa karar verdim. Yani, yaamaktan vazgetiniz demek istiyorsunuz. Mekanik bebein dnp durmasna hayat diyorsanz, o baka! Ona doru eildi, uzun uzun bakt: Selma, neden korkuyorsunuz? Ne diye soru sormasna izin veriyordu? Gitmek istiyor, ama davranamyordu. istemeyerek konuuyormucasna mrldand: ou kez hi olmak ve ayni zamanda herey olmak duygusuna kaplyorum, ve hangisi beni daha ok korkutuyor bilmiyorum. nk her iki halde de ben, yok oluyorum. Paris'teki en iyi arkadalarna almad halde bu yabancya iini dkmesine sebebolan neydi? Sakin duruu mu? Durgun bir glden ok, frtnadan sonraki gkyz skneti... Hi ve hep! Ama ite hepimizin olduu da bu Selma! Selma ona baknca, omuzlarna sarld: Selma, uyann artk! Siz bir kadnsnz; bunun ne olduunu biliyor musunuz? En byk soyluluk unvan budur, gerisi, hayatin prltsna mani olan yalanc incik boncuklardr. Hi dndnz m size niin prenses demiyorum da tanra diyorum? nk sizi, snrlayc o unvandan arnm grmek istiyorum, nk siz bir prensesten de te; onun da stnde bir eysiniz, siz sonsuz olanaklara sahip bir insan, beeri bir varlksnz Selma. 397 Sonra glerek devam etti: Ama btn bunlarn itahnz kesmesini istemem. Tabana nefis bir pili paras koydu. "Montpensier Soka 20"de, kk bir dairesi vard. PalaisRoyal'in bahesine bakyordu, fskiyeli havuzun tam karsnda! Yemekten sonra, Selma'ya hibirey sormadan, birbirlerine gerek bir ba ile bal imilercesine onu oraya gtrm ve btn leden sonra, usulcack pp okamt. Sonra, gne batp, kzl klar odaya girdiinde darya kmlar ve ihtiyar bahvann sulad topraktan ykselen imen kokusunu ilerine ekmilerdi. Daha sonra, kk bir bara

uramlar, bir ie arap atrmlard... bir de aldklar fstklar gvercinlere atmlard. Harvey onu otele getirdiinde, hava henz kararmamt. Selma titriyordu, bacaklarnn zerinde duramyordu. Harvey pmek iin eildiinde, gzyalarn grmemesi iin gzlerini yumdu. Selma, bana bakn! Gri glge sevecenlikle sarld. Selma: Seni seviyorum diye fsldad. Harvey onu itti, baklar sertleti, ama Selma'nn altst olmu yzn grnce tekrar yumuad: Selma, byk duygularn ardna gizlenmeden istediini yapmakta zgr olduunu anla artk! Senin hereyini kabule hazrm, kendine yalan sylemenin dnda... Ama yalan sylemiyorum ki... Kendine yalan sylyordun. Herkesten nce kendine kar drst olmalsn. Biliyorum, sevmek istiyorsun, belki de beni sevmek istiyorsun ama kendini koyuverdiini sandn anda bile, ne etki brakacak diye kendini gzlyorsun. Knamyorum, ocukluundan beri senden hep beenilecek davranlar beklendi. Prenseslik roln zahmetsizce oynayabilesin diye iten gelen neyin varsa trplenip yeni bir biime sokuldu. Bundan kurtulmadn srece sevemezsin. Yaklat, Selma'y yeniden kollarna ald, usulca kucaklad: Biliyorum, zor, ama korkma! Sana yardm etmek iin hereyi yapacam gld bencilliimden, nk seni seviyorum ve k Selma'y deil de beni sevecein gn mitle bekleyeceim. Ertesi akam Selma, Montpensier Soka'na geldi. Telefon etmemiti, ne diyeceini bilmiyordu. Merdivenleri riiyadaym gibi trmand. Her basamakta, zerindeki elbiselerinden bir para, dyor gibiydi, yukan ktka hafifliyordu. Ne var ki, kapy alaca srada panie kapld... hakknda ne dnecekti acaba? Ama Harvey kapy anda o kadar sevimli, o kadar hayran baklarla onu karlamt ki, bundan baka hibireyin nemli olmadna karar verdi. 398 Saatlerce, bylenmicesine, sevitiler. Bir baka unutulmu dnyada, bir zamanlar sevimiler gibi birbirlerini kefetmekten deil birbirlerini anmsamaktan rktler. Ne zaman vard, ne mekn, var olan tek ey her bir an iindeki sonsuzluktu. afak vakti kularn cvltsyla uyand Selma. Uzun sre hareketsiz kald. Kirpiklerinin arasndan gne nlaryla oynat ve zellikle karnnn zerinde duran plak kolu rahatsz etmemee alt. Ona ait olmak duygusu btn iini mutlulukla dolduruyordu, ona minnetard ve alak sesle onu sevdiini tekrarlyordu. Uzun sre dolgun dudaklar, gz kenarlarndaki izgileri seyretti. Bu adam kendisini, Selma'y sevecek miydi? Onu plak, onu kadn olarak istediini sylyor "gven" diyordu. Selma, midini kestii, bir armaan alyordu ondan: kendisine, dnyay tkenmeyen bir tecrbe hazinesi olarak gren ve hibireyi imknsz bulmayan,

anlamaa merakl, renmee hevesli bir kk kz ocuunu geri getiriyordu. O gnden sonra ayrlmadlar. Selma yolculua kma bahanesiyle btn davetleri iptal etti. Zeynel, arayanlara, nezaman dneceinin belli olmadn syleyecekti. Haremaas, prensesini doru yola getirmek iin bir hayli sylenmiti u Amerikal hi houna gitmiyordu ama hi alk olmad bir sertlikle karlamt. Selma ona haddini bildirmi, hi ama hikimseye, mutluluuna burnunu sokma izni vermeyeceini sylemiti! Gnlerce elele dolamlard: Harvey Selma'ya bilmedii bir Paris'i tantmt. Seine Nehri'nin kollar arasnda gerinen Jatte Adas'ndaki kestane aalarnn altnda dolamlar, Frstenberg Meydan'nda, drt lambal fenerin altnda oturmulard. Bir sabah erkenden, kamyonlarn kokulu demetlerden oluan yklerini Notre-Dame Kilisesi'nin glgesi altnda boalttklar saatte, Harvey onu iekpazarna gtrmek iin uyandrmt. Birka adm yrmler ve kupazarna uramlard. Beyaz kafesi iinde bir "batankara" almt ona Harvey. Sonra akam... gne batarken, kk Montmartre Mezarl'nda dolamlard. Selma bir i szs ile ocukken dolat Halic'in srtlarndaki Eyp Mezarl'n hatrlamt. Harvey, oyalanmas iin onu "Lapin Agile"e gtrm, orada kk bir masann etrafnda, dizdize, air ya da besteci olduklarn tahmin ettii baygn bakl genler arasnda Fr6d6'yi dinlemilerdi. Artk sari giymiyordu, plise etekli tayyrlerini birlikte semilerdi. Nihayet... kimse ona bakmaz olmutu. Bir gn Seine Nehri kenarnda otururlarken, Harvey ona ocukluunu anlatt. Ohio'nun kk kentini, annesinin, aileyi geindirmek zorunda olduu iin, kamyon ofrlerinin lokantasnda garsonluk yaptn. Babasna gelince, bir sanatkrd o! lham perisi geldiinde eline fray alr, tuvaline, "gzleri .V)') kamatrp gnlleri fethedecek" renk imekleri dktrrd. Babam "nemli olan tek ey bu" derdi. "Bu srlar, bir daha rahat uyuyamasnlar diye azlarna ederek uyandrmal..." Resimlerini, gerekten de birer karabasan olduklar iin, kimsenin satn almadn da anlatt. Harvey'in babasna sonsuz bir hayranl vard; ressama "aylak" diyen kendinden byk ocuklarla ka kez dvmt. Gururlu ynn annesinden almt. Ona gre, evredeki kyllerden hibiri, hatta en zengini bile, kocasnn att trnak olamazd. Kendisine acdklarn duyduka aard. Bir sabah, her sabah olduu gibi, babas Harvey'i okula gitmesi iin uyandrp giydirmiti. Annesi afakta evden kard. Harvey'i kucaklamt. Her ayrntsn hatrlyordu. Yanana batan tvit ceketini, babasnn dehasnn ayrlmaz bir paras olduuna inand terebentin kokusunu ve atall bir sesle kendisine: "Kendinle iftihar ettireceine sz ver" deyiini. Sonra babas gitmiti ve bir daha hi dnmemiti. Annesi yeri g inletmi, bana birey geldiini ileriye srm ama izine

rastlanmamt. Aradan otuz yl gemi olmasna ramen Harvey bugn bile babasnn yaayp yaamadn bilmiyordu: Szm tutmak iin deliler gibi altm. Her yerde birinci olmalydm. Bir gn gelip, benden memnun olduu her seferinde yapt gibi, omuzuma vuracandan emindim. Gecelerimi Belediye Ktphanesinde geiriyordum. Okuldan sonra oraya gidiyor, kapan saati geldiinde gizleniyordum. Kapy zerime kilitliyorlard. Bu bilgi hazinesinin ortasnda bulunmann beni ne denli mestettiini sana anlatamam... nceleri, elime ne geerse okuyordum, sonra felsefe ve tp kitaplarna merak sardm. Hayatn aklamasn orada bulacama inanyordum. Babamdan, anlamak, d grnle yetinmemek huyunu edinmitim. O da gz uyarp, resmiyle ruha inmek isterdi. Harvey bir sre dald: Doktorluk diplomam aldm gn gelmeyince, onu bir daha hi grmeyeceimi anladm. Yine... birka yl nce, New-York'da resimlerini sergiledim. Eletirmenler "deha"dan sz ettiler. "Daha ad verilmemi davurumculuk" diye yazdlar. Annemin iki gz iki emeydi, ben bu vglerden gururlanyordum. Kendi kendime "yaasayd, bu eletiriler onu geri getirirdi" diyordum. nsan babasn bulma midini hi yitirmez... Selma acsn gizlemek iin ban evirdi. Hayri Rauf Bey'i gri redingotu iinde grr gibi oldu, onlar brakp gitmi olmasn hibir zaman affetmediini, acsn iine gmdn ve bunun yaamn etkilediini dnd. Oysa kk bir ocukken Harvey ayn acy duyduu halde, yine de gl kalm... Neden? Mutlu olmak ya da olmamak, insann elinde olan birey mi? Bu dnceyi bo yere kafasndan skmee alyordu... zlem, bugnki mutluluunu glgeliyordu. Harvey'in kendisini mutlu etmesine neredeyse kzacakt, nk bu, ona kaybettii zaman hatrlatyordu. Ama alt taraf o da, u byk patron kzyla evlenmekle mrnn bir ksmn ziyan etmemi miydi? Bir sre tereddt ettikten sonra, onunla ertesi gn konumaa karar verdi. Harvey oria hayretle bakt: 400 Ne bilmek istiyorsun? ok gentik, ok ktk. Herkes bu evliliin benim iin inanlmaz bir frsat olduunu sylyordu. Ne demek istediklerini hi anlamyordum. Belki inanlr gibi deil ama, o kadar kibirli, kendimden o kadar emindim ki... tek bama aldm yolu bir dnsene... toplumun gzyle aramzda var olan uurumun, ben farknda deildim! Ursula gzeldi, akll idi, iten bir kzd... onun verici ve idealist biri olduunu sanmam iin bunlar bence yeterliydi. Ne yazk ki... Birden durdu: Sana btn bunlar neden anlatyorum bilmem. Selma ayp olacana aldrmakszn daha ileriye gitti: Duydum ki, Meksika'nn ya da Amazon Nehri'nin bilmem hangi kesinde yerlilere bakmak iin srekli yok olmana karnn artk tahamml kalmam, boanmak istiyormu ama sen reddediyormusun... Harvey'in gzlerinde imekler akt:

ok ey syleniyor... doru olsa, niye reddedecekmiim? Beni d krklna uratyorsunuz prenses, kendinizi alaltyorsunuz. Yani, kars ile paras iin yaamaa devam eden bir zavallya gnlnz kaptrr mydnz? Daha iyisine lyk olduunuzu dnmyor musunuz? Daha iyisine lyksnz tanra! Ve beni semekle doru bir i yaptnz... nk ben "en iyisi"yim! Alayc gln taknda, ama Selma, sylediklerinin doru olduunu biliyordu. Ama yleyse? lle bilmek istiyorsan syleyeyim, bir yl nce boanma dvas atm. Ursula kar kt. Ben de ii oluruna braktm, nk yeniden evlenmeyi hi dnmyordum... ama... Ama? Selma'ya garip bir bak frlatt: Bazan, u prenses, sultan, maharane unvanlarn bir kenara itip sadece Madam Harvey Kerman olup olmayacanz dnyorum. Selma'nn irkilmesi Harvey'in gznden kamamt. Yzn buruturdu, biraz da hznle: Dndm buydu, dedi. Daha bymen gerek! Selma dudaklarn srd. Neden irkilmiti sanki? Oysa evet demee, hereyi unutmaa, onunla gitmee can ayordu. Kendisi iin frsat olduunu, asl bunun gerek hayat olduunu, "kafasn skan ve onu dnmekten alakoyan tac" ile alay ettii vakit Harvey'in hakl olduunu biliyordu. Ama nekadar kar ksa da bounayd, yirmisekiz yl ve nesillerdir arln hissettiren bu ta kafasna yapm gibiydi. Gznn nne bir gn, kendisine haykran Emir geldi: "Bamszlk ne iimize yarayacak?" demiti. "Yalnz ingilizleri deil, kafamzdaki u beyni, onlar tarafndan biimlendirilmi olan beyaz adamn beynini de atmamz gerek". Ne demek istediini imdi anlyordu. Kendisi de, artk inanmad, Harveyle birlikteyken, kendisini yaamaktan alakoyduklann grebildii dncelerin esiri idi. Harvey Selma'y kollarna ald, usulca salarn okad: Evet sevgilim, yaamak hem de hemen! diye fsldad. Pek ok insan 401 yanl bir hayat srdnn ok ge farkna varmtr ve o zaman da mitsizlie kaplmtr. Ban sallad: Hi yaamam olduklarn syleyip lmek istemeyen nice zavall grdm. Ama bize, tanra, btn kaplar ak. Yeter ki sen iste! Hi bir saniyesini unutamayaca hafta daha geti. Selma, mutluluun hem bylesine gl hem bylesine dingin olabileceini hi aklna getirmemiti. O akam Harvey "Merih emesi"ne gitmek istedi. Gnlerden pazartesiydi, lokanta hemen hemen botu. Patron onlar "kendi masalar"na oturtmu, Selma da ona, eski bir dosta uzatr gibi elini uzatmt. Sonra neeyle Harvey'e dnp: Bizim koruyucu meleimiz saylr, yle deil mi? diye sordu. Harvey onaylad. Zaman zaman Zeynel'le ikiniz buraya gelmelisiniz...

Zeynel'le ikimiz mi? Gittiim zaman... Glmsemek istedi: Selma, New-York'a mutlaka dnmem gerek. lerimi dzene sokmalym. Sonra, Meksika'ya bir heyet gtrmem gerekiyor... alt ay nce kararlatrlmt. Ama sz veriyorum, eyllde dnm olacam. Beni bekleyeceksin deil mi? Birden rperdi Selma... oysa onun gitmesi gerektiini biliyordu, kendisi yznden bunu haftalarca ertelemiti; sevildiini biliyordu ama iini saran korkudan kurtulamyordu. Harvey, beni de gtr! Barm olmalyd. ocuksu korkusuna arm gibi yzne bakt: Sevgilim, imknsz! Zaten dnmek iin yalnz kalman gerek. Benimle, altndan ok farkl bir hayatn olacak. Ben gezici bir hayat sryorum, katlanmak kolay deil... Cevap vermediini grnce devam etti: yi ki ikimizin de ocuu yok. Vereceimiz karar yalnzca bizi balayacak. Selma sapsar kesildi. Tantklarndan beri bunu ona sylemek istiyor ama hep, ertesi gne brakyordu. Uykular kamt. Dier erkeklerden farklyd kukusuz ama, o kadar farkl myd? Sevdii kadnn, bir bakasnn ocuunu tamasn kabul edecek miydi? Korkuyordu, onu kaybetmekten korkuyordu. Ah! u ocuun yalnzca Selma'nn ocuu olduunu, Emir'le hibir ilgisi olmadn... ya da... pek az ilgisi olduunu, anlayabilseydi! Sevien bir ift iin durum tabii bambakadr... o kck varln bymesi srasnda, babann baklar, karn okayan elin scakl, sesinin tonu, annenin sevgisine karr... o zaman, iki insann meyvesinden sz edilebilir. Bu ocuun Harvey'den olmasn nasl da isterdi! Alamaa balad. 402 Harvey, zntyle ona bakt. Selma'nn bir ocuktan sz edilmesine bu kadar duyarl olabilecei hi aklna gelmemiti. Selma, bir ocuk ister miydin? Selma ban kaldrd, gzyalarnn arasndan ona bakt. te imdi ona almann tam srasyd. Ama cesaret edemedi, sadece: Ya sen Harvey? diyebildi. Srdm hayat yznden imdiye kadar hi dnmemitim... ama dnyorum da... senin ve benim ocuumuz, ne harika olurdu! Harvey'in yz aydnlanmt. Selma niin hkryordu? Onu soru yamuruna tuttu, ama o "bir ey yok, heyecandan" demekle yetindi. Konumayacak, geirdikleri bu son gn bozmayacakt. Daha sonra, Amerika'ya gittiinde, ona yazacakt. Herzaman, duygularn yaz ile daha iyi anlatabilmiti! IV Binlerce bayrakla donanm Champs-Elyses'nin zerinden korkun bir grlt ile avc uaklar geti. Bunlar, bir kanad beyaz bir kanad mavi ingiliz "spitfire" filosu, sonra Brguet 690'lar, Marcel Bloch 51'ler, Lior6-Olivier 45'ler izledi. Sabahn ok erken saatlerinden beri ylm olan kalabalk, ba yukarda, bu uak bulutuna vnle bakyordu: sylemilerdi ama, dorusu o gne

kadar fransz hava kuvvetlerinin bu denli gl olabilecei zerinde durmamt! Bakan Lebrun bakanlaryla birlikte eref tribnndeydi. Arkasndaki sralarda, altn srmal cellabalar ya da dall entarileri ile smrgeleri temsil eden, kabile reisleri yer almt. Bastille'in alnnn yzellinci yldnm kutlanan 14 Temmuz 1939'da, geit resmi balamak zereydi. Kalabalktan binlerce periskop ykseldi. Selma ge kald iin, Zeynel'in akgzl sayesinde 20 franga kiraladklar bir sabun sandnn zerine kabildi. Parmaklarnn ucuna basarak Muhafz Alay'nn parlayan tolgalarn, Saint-Cyr rencilerinin apkalarndaki bembeyaz devekuu tylerini, politeknisyenlerin iki ulu, krmz izgili siyah apkalarn grebildi. Ne gzeldi! Askeri geit trenleri Selma'y herzaman bylemiti. Trampetlerin almas, milli marlar, kime ait olursa olsun, gzlerini her zaman yaartr, tylerini rpertirdi. imdi de sra ingilizlerdeydi. Eski zaman resimlerinden km gibi, siyah krk kalpaklarnn altnda ar adm ilerleyen askerlerin yan sra, kiltleriyle iskoyal muhafzlar gaydalarnn eliinde dans eder gibi yryorlard. Bu yeni mttefikleri yreklendirmek istermiesine halk "yaasn ngiltere!" diye baryordu. Piyadeler fazla ilgi toplamam, buna karlk denizciler bol bol alklanmt. Sonra sokaklarda denizcilerin apkalarndaki pomponlar okayacakt insanlar... uur getirdii iin! Nihayet, denizar Fransa gemeye balad Hindiinili ve malili mitralyzller, Cezayirli askerler, hametli senegalliler... bu egzotik geit resminin tamamlaycs, ln ve lmn dehetiyle burun buruna yaamann verdii ftursuzlukla adm atan lejyonerler... Selma zellikle bunlara merakla bakt. enlie "Apres de ma blonde" u syleyerek katlmak zere bir gn nce Amerika'dan gelen Marlene Dietrich'in ilerinden birine vurulmu olduu syleniyordu. Gzler hl macera hayalleriyle doluyken, svari birlikleri, ok gzel ve alml hussardlw, dragon svarileri ve sipahiler alana girince, bir eee 404 binmeyi gze alamayacak tm bu insanlar yerlerinden doruluverdiler. Ardlarndan, fransz ordusunun vnc "makine svariler" skn etti. Kendilerini hibir eyin durduramayacana inanlan tanklar, Champs-Elys6es'den akmaa balad. Bu elik canavarlardan biraz rknt ile "Majino hattnn tanklar, daha binlercesi var" diye sz edilirken, kibar bir beyefendi, herkesin usulca kafasndan geirdiini, yksek sesle beyan ediverdi: "Bunlar olduktan sonra, alman domuzlarn iyice benzetiriz!" Geit treni bitmek zereydi, kalabalk, polis kordonunu yarm, askerleri yakndan grmee gidiyordu. Selma, sabun sandnn zerinde, kordiplomatie ayrlan ksmda arkadalarn gzleriyle arad. Hah! ile Luka, ne de mutlu grnyordu! Artk ii rahatlam olmal. Yaknlarnn "Luka" diye ard kii,

Polonya bykelisi Jules Lukasiewics'den bakas deildi; birka gn nce Saan maliknesinde, mevsimin son balolarndan birini dzenlemiti. Hi bu kadar cokuyla dans edilmemiti. Paris'in en k kadnlar, Serge Lifar'n ban ektii delice bir "polenez"e katlmak iin piste frlamlard. Allah var ya! Polonya ve onun slav sevimliliine sahip bykelisi seviliyordu ve kara bykl alman devcii de glnt dorusu! Selma o gece ok elenmiti, ktmser birinin yanndakine "Ne umursamazlk, sanki krler balosu!" demesine de adamakll ierlemiti. Harvey gideli hafta oluyordu. Selma, onun yokluuna alamayacan sanrken, zgn olmayna ayordu. Elbette ki onu zlyordu, ou kez evresindekiler arasndan uzun boyunun ykseliini gzleriyle aryordu ama duyduu tatl bir zlemdi, nk onu nekadar sevdiini daha iyi anlamasna imkn veriyordu. mrnde ilk kez aktan korkmuyordu, Harvey'e gveniyordu, nk o kendisine gvenmesini salamt. ok uzun bir yoldan ok byk bir kavis izerek gelip, nihayet yerini bulmu olduuna inanyordu. Onun iin de her an yepyeni bir i huzuruyla yayor ve bir arada bu denli youn ve bu denli sade oluuna ayordu. Sade olduu iin mi youn ? Kukusuz. Yazn bu ilk gnlerinde Paris'te parlak gsteriler birbirini izlemiti. Kentin asl sakinleri, akn akn tatile giderken, "Ik Kent" kendini zletmeye niyet etmiti. Selma btn davetlere gidiyordu. Ortalktan, neredeyse bir aya yakndr, kayboluuna hi sitem etmemiler, aksine, daha byk bir sevinle kendisine yeniden kucak amlard. Haziran aynn nemli olaylarndan biri de "Eyfel Kulesi'nin altn yldnm" idi. Paris'in bu "soylu hanmefendi "si ellinci yln kutlarken, Windsor dk de krkbeinci yldnmn kutluyordu. Btn Paris bu mutlu olay; kulenin birinci katnda anmt. Hanmlar 1889 modasna uygun olarak, arkas kabark giysileri ile hoplaya zplaya kadril yaparken, gkyz, Chaillot Saray'ndan atlan havai fieklerle kzla brnyordu. 25 haziranda ise herkes, Longchamp byk kousunda bulumutu. Pembe-mavi tyl gsterili apkalar arasndan, Prens Rene" de Bourbon Parme'n, Aa Han'n, Fas sultannn; jokey EUiot'un bindii Marcel Boussac'n "kheyln" Pharis sa d pistte ne frlayp yar, genel cokunluk arasnda, 405 kazannca, nasl sarardklar grlebiliyordu. Ama mevsimin en mthi daveti, Racine'in yznc doum gn iin, Kont Etienne de Beaumont'un verdii kostml balo idi. Kont, ince zarif, Lulli klna girmi, dostu Maurice de Rothschild ise, prlantal kavuu ile Racine'nin nl kahraman Beyazt olmutu. Jean Cocteau'nun son kefi, delicesine tutkun olduu Jean Marais, kaplan postu altnda rlplak bir Hipolit; Madam Schiaparelli, Condd prensi, Matmazel Coco Chanel de yakkl bir delikanl idiler. Kapurtala mihracesi ile maharanesi, krmz kadifeden tantanal giysileri iinde Lorraine dk ile desini canlandrmlard. Bir Kontes de Sevign6, birka Matmazel de Saint-Cyr siyaml klnda birok kii vard ki Eva Curie ve

Prenses Poniatowska upuzun trnaklaryla onlarn aralarndayd. Selma, karalara brnm bir B6r6nice olmu, alnndaki yarm ta herkesin dikkatini ekmiti. ok sonralar, sevdii adam tarafndan terkedilen kralie klna niin girmek istediini kendi kendine soracakt. Yar yarya boalm, btn gzel kular kylara veya kaplcalara umu Paris'in bu temmuz ay ortasnda Selma, tanmad bir kenti dolaan turist zgrl ile, vaktini istedii gibi harcyordu. Marie-Laure kendisini Eden Rock'taki maliknesine davet etmi ama o gitmemiti. Yalnz kalmak istiyordu. Yalnz, birka haftadan beri karnna yerletiini hissettii o garip ve scak arlk ile. Kendisini toparlamaa, vcudne kulak vermeye, iini dinlemeye ihtiyac vard. Son zamanlarda, belinin kalnlamaya baladn farkedip etekliklerini atrmak dnda, kendisinde yava yava beliren deiikliklere pek dikkat etmemiti. Harvey hibirey anlamamt, kendisini biraz imanlam buluyordu, o kadar! ve Selma kabahati fransz mutfana ykmt. Harvey... ona yazmak, ona sylemek hususunda kendi kendine sz vermiti... o kadar meguld ki... imdi verdii sz yerine getirmekten caymak, kafasn yle megul ediyordu ki. Kendisini ldrm olsa anlayacak myd? Zaman getike sesinin kmayna hakl bir gereke bulmakta zorluk ekiyordu Selma. Onunla konuabilecekken kanmakla, iyi etmemiti... bir erkei, sevdii kadnn kollanndayken ikna etmek, beyaz bir kda yazlacak drt satrdan daha kolayd. Bu suskunluunu, Emir ile kendi arasnda bir seim zorluu ekmesi diye yorumlamasndan, incinip kendisini unutmaa gayret etmesinden korkuyordu. Dorusu ya bunu da yapard! Yok, yazmayacakt! Eyllde, geri geldii zaman, kendisini hl seviyorsa, anlard. Selma kararn verdikten sonra sakinleti, ama yine de, iinden gelen ve kendisini tedirgin eden sesi bastramad: "Ya erkekse? O zaman ne yapacaksn? Badalpur tacndan onu yoksun brakmaa hakkn var mT Kafasn "Ya yleyse?"lerle bozmak, hibir ie yaramazd. Harvey her zaman "bugn yaamal" demez miydi? Austosun ilk haftalar, bir rya gibi geti. Paris, neredeyse bombotu: cretli izinlilerin says neredeyse yzyirmibini bulmutu. Kent-Radyosu herkesin iini rahatlatmt: yldz falclar, bu yl sava olmayacana gvence vermilerdi. 406 Sokaklarda, kapc karlar iskemlelerini evlerin nne atm, gelip geen tek tk kiiye, Paris'te kaldklar iin "sen bizdensin" dercesine bakyorlard. Parklarda, belediye orkestralar Gounod'nun ve Bizet'nin eserlerini alyorlard ama alman bestecilerinkki asla! Beethoven bile kara listeye alnmt! Zeynel'in, paralarnn azalmasndan duyduu endieyle, srekli srar zerine posta havalesini hl bekliyorlard Plaza Ath6n6e'deki dairesini brakmt. Mdriyete, Paris'ten birka zaman iin ayrlacan, gelecek mektuplarnn alakonmasn tembih

etmiti. Seine Nehri'nin hemen kar kysnda, Rapp Caddesi'nde, biraz tara haval ama rahat bir otel bulmulard. evredeki parklar, Selma'nn kararn etkilemiti; hergn gidip yry yapacakt, bebee iyi gelirdi. Artk bundan byle yalnz onu dnmeliydi. Onu ihmal ettii iin sululuk duyuyordu. Belini bu kadar skmakla, belki de cierciklerinin gelimesine engel olmutu. Ama acaba cierleri olumu muydu? Selma'nn, karnndaki bebuuk aylk bebein neye benzediine dair hibir fikri yoktu. Zeynel'e gelince, bir melek kesilmiti: ilk kez, Selma btnyle ona aitti. Amerikal ile olan macerasn hi onaylamamt; daha ilk bakta ondan nefret etmiti; oysa bu nefretin farkna varan Harvey, haremaasna zellikle ilgi gsterip iyi geinmee almt. Zaten onun asl kzd da buydu: bu yabancnn kendisiyle yaknlk kurmaa kalkmas! u amerikallarn hi grgleri yoktu: "Prensesim, adam bize gre deil, hi hizmetkr olmad belli!" deyip duruyordu. likilerinin ciddi olmaa yz tuttuunu anladnda racaya mektup yazaca tehdidini savurmutu. Raca Selma'y kendisine emanet etmemi miydi? Daha azn aar amaz, Selma baklarnda imekler akarak kalemi eline tututurmutu: - Yaz! lmm senin yznden olaca iin, ekecein vicdan azabn da unutma! nk racann beni ldreceini pek l biliyorsun? Sonra da seni... bana iyi bekilik etmediin iin! Zeynel ban emiti, zaten Selma'y yola getiremeyeceini bilmeliydi. Dala kk bir ocukken bile ona sz geirebilen sadece Sultan'd. Ama hi deilse ii rahatt: denemiti! Sonra da, gen karsn iki yl kapal tuttuktan sonra tek bana Paris'e gnderdii iin racaya kzmt. Aklndan geenleri okurmu gibi Selma, buz gibi bir sesle devam etmiti: Sevgili kocam iin nemli olan benim sadakatim deil, onun itibar! Senden istedii bunun bekiliini yapmak! Senin grevin, kimsenin birey bilmemesini, kimsenin birey duymamasn salamak. Seni dala zeki sanrdm Zeynel! Bu konuma kendisini inandrm gibi, ban sallamt Zeynel. Aslnda rahatlamt: Selma'nn kendisine souk ve mesafeli davranmasna dayanamyordu. Kendisine kar kldnda taknd o buz gibi tavrlarn dnda, ne yaparsa yapsn kabule hazrd. Zaten Zeynel'in de kar kt bu macera deildi... alt taraf Selma gen bir kz olmadna gre ve raca da onu mutlu edemiyorsa... onun endielendiren, k olmasyd. Selma'nn gznn hibirey grmeyecek, hereyden vazgeebilecek mizata olduunu biliyordu. 407 Artk amerikal gittii iin, herey ok daha iyi olacakt. Artk Zeynel prensesi ile babaa idi, onunla megul olabilecek, ona bakabilecek, onu martabilecekti... kk kzn! u haliyle o kadar zayf, o kadar korumasz grnyordu ki ... onu sevmesi; ok ilgi gstermesi gerekliydi. Zeynel'den baka kimi vard? O onun, ayn zamanda babas, anas, aabeyi, kocas idi. Neredeyse, Selma'y iinden ekip kurtaraca bir felketin olmasn dileyecekti, bylelikle ona, ihtiyac olduu tek insann, tek

sadk kulun, mr boyunca yannda olan ve bundan sonra da olacak tek varln kendisi olduunu kantlam olacakt. Her sabah, oda hizmetisi kahvaltyla birlikte Le Figaro gazetesini de getiriyordu. Selma bir yandan croissantlanm kemirirken, te yandan dnya haberlerine gz atyordu. Bir sreden beri Moskova'ya gnderilen askeri heyetten sz ediliyordu, herzaman ok iyi haber alan gazete, Stalin'in mutlaka ngiltere ve Fransa ile bir anlama imzalamak yanls olduunu yazyordu. Bu 22 Austos 1939 gn, herkesin iyimserlii zerindeydi. nl ozan ve diplomat Paul Claudel, birinci sayfadaki yazsnda "umacnn balonunun snecei" ni yazyordu. Umac... Hitler'den bakas deildi tabii. Herkesin alaya ald, gece kulplerinde taklidinin yapld, ocuklarn bile elendii adam! Bu franszlar ok espriliydiler dorusu! Daha bir hafta nce "Majino Hattnn Glleri Komitesi" bakan Lebrun'e ilk gl demetini gndermiti; Selma bu komitenin neyin nesi olduun sormu ve toplar ile tfekler arasnda, savunma hatt boyunca gl ekildiini ... bunlarn ezilmesine tabii ki izin verilmeyeceini renince ok glmt. Gazetenin sosyete stununda, bir gece nce Cannes'da Palm Beach'teki "beyaz yataklar balosu"ndan sz ediliyordu. En nl soylular ve ok sayda milyarder oradayd! Mareal Petain'in saygdeer einin himayesinde olmas, hayr ileri iin dzenlendiini gsteriyordu. En gzel haber, havann gneli olaca idi. Selma sevinle ayaa kalkt. Bir yandan hazrlanrken, bir yandan da radyonun ald, son zamanlarn en tutulan arks "Tout va trs bien, madame la marquise"i (Herey yolunda madam la markiz) i dinliyordu. Gerekten de herey yolundayd... birka gne kadar Harvey gelecekti. Gittiinden beri ondan sadece iki kart almt ama zaten Meksika'nn en kuytu kelerinden yazamayacan sylemiti. Nasl olsa eyll banda gelmi olacakt. Selma'y, ilk uluslaras film festivalinin yaplaca Cannes'a gtrmee sz vermiti. Hollywood'un en byk, en nl yldzlar orada olacakt. Amerikallar "bu deerli yk" gndermek zere bir transatlantik kiralamlard. Yaldzl yk tam alt yl sonra gelecekti... Ertesi gn Selma aaya indiinde, hereyi altst eden bir haber duydu. Stalin, Fransa ve tngiltere ile deil, Hitler ile bir anlama imzalamt! Darbe mthiti: sava nlenebilecek miydi? 408 Babakan Edouard Daladier radyoda Fransa'nn bar niyetlerinden sz ederken, Paris sokaklarnn duvarlar yedek kuvvetleri silh altna aran afilerle kaplanyordu. Yirmi drt saat iinde gaz maskesi datm merkezleri kurulmutu: her parish bir tane edinmek ve yanndan ayrmamak zorundayd. Hl 14-18 savanda, zehirli gazla ldrlenler unutulmu deildi. Radyo, gazeteler, bodrumlarn nasl tutulmas, deliklerin nasl tkanmas, kaplarn, pencerelerin slak araflarla nasl korunmas gerektiini aklyordu. Ama bunlar, kuku yok ki gereksiz nlemlerdi... hkmet nasl olsa, sava nleyecek grmelerde

bulunacakt... ama ihtiyaten ... hazrlkl olmakta yarar vard. , Selma garip bir hafta geirmiti; bir trl tehlikenin gerekten var olup olmadn anlayamyordu, evresinde heyecan ve korkunun yansra vurdum duymazlk ve ngrszlk hkm sryordu. Uzun otomobil kuyruklar, tatildekileri Paris'e getirirken, yine uzun kuyruklar bakentten gidenleri tayordu. iler, Louvre Mzesi'ndeki aheserleri paketlemee, Sainte-Chapelle'nin deerli vitraylarn skmee balamlard. Bunlar Fransz Merkez Bankas'nn kasalarnda saklanacakt. Vincennes Hayvanat Bahesi boaltlmaa balanmt, tren istasyonlar tklm tklmd: taraya gnderilen okul ocuklar Polonya'dan ve Almanya'dan kap gelen ve korkular yzlerinden okunan yahudilerle karlayorlard. 2 Eyll'de, inanlmaz haber patlak verdi: Hitler Polpnya'y igal etmiti! Fransa savaa girecek miydi? ou kimse, girmesi gerektiine inanyordu. Le Figaro gazetesinde Wladimir d'Ormesson "vicdanmz rahat, grevimiz belli: yeneceiz!" diye yazyordu. Milyonlarca fransz gibi o gece Selma'nn da gzne uyku girmemiti. Yatanda saatlerce dnp durmu, gitmesi gerekip gerekmediini dnmt. Bir haftadan beri Zeynel, bann etini yiyordu: en ksa yoldan Lozan'a gemeliydiler. ayet Selma kendi gvenliini dnmyorsa, bebeininkini dnmeliydi! Ama Selma bir trl karar veremiyordu: Harvey bir iki gne kadar gelecekti, onu beklemek istiyordu. ler ktye giderse, hi deilse onunla birlikte olurdu. Ertesi gn pazard. Parisliler gazeteleri kapyorlard: ngiltere Almanya'ya ltimatom vermiti! Ya Fransa ne yapacakt? leye doru, Fransa'nn ngiltere'nin yannda yer alarak savaa girdiini, neredeyse ferahlayarak dinlemilerdi. Belirsizlik ve endieyle geen uzun gnlerden sonra, durum nihayet akla kavumutu. Gne sabahn puslu havasn datmt, parisliler gaz maskeleri yanlarnda sokaa kmlard. Felketten km gibi olan Zeynel ile birlikte sokaa kan Selma, Champs-Elysdes'ye kadar yrmt: havay hissetmek etraf dinlemek, yarn olabilecekleri anlamak ihtiyacndayd. Kahvehanelerin teraslar tklm tklmd; masadan masaya konuuluyor, tartlyor, herkes dndn, tahminini sylyordu. zellikle Amerika'nn tutumu konuuluyordu: tarafsz m kalacakt yoksa bizden yana m olacakt? Yabanclara ayrlm askerlik ubesi nndeki kuyruu grnce, Selma Harvey'i dnd. Bu gneli gnde, burada, yannda olmalyd. Yaknda gelecek miydi? Asker olarak? 409 rperdi. "Mmkn deil! Bakalar gidip lebilir ama Harvey lmemeli." Selma, btn gcyle Amerika'nn savaa girmemesi iin dua etti. Paris'in grnm u birka gn iinde deimiti. Antlar korumak iin, evrelerine kum uvallar istiflenmi, evlerin camlar maviye boyanmt. Her yerde, kasketli kadnlar

grlyordu: trafiki, postac, otobs biletisi, istasyon efi, kamyon ofr olmak zere ie alnmlard. Ama Ik Kent, asl geceleri tannmaz oluyordu. Saat 21'den sonra her yer zifiri karanlkt, bombardman korkusuyla sokaklar aydnlatlmyordu. Arabalar bile farlarn yakmyor sadece park lambalarnn ile gidiyorlard. Harvey gittikten sonra arasra Zeynel ile yemei darda yiyen Selma, artk kmaz olmutu. Lokantalar ancak 23'c kadar akt, tiyatrolar ve mzikholler kaplarn kapamt. Her semtte, kollarnda sar bantl adamlar tremiti; cepheye gidemeyecek kadar yal olduklar iin sivil savunma ile grevliydiler ve btn gece sokaklar dolaarak, ak kalmlara uyanda bulunuyorlard. Gndzleri de disiplini salyor, canavar ddkleri aldnda, herkesi evlerine gitmeleri iin uyaryorlard. Selma, ilk alarm kolay kolay unutmayacakt. Gecenin l'i idi. Srayarak uyanm olan otel mterileri odalarndan lklarla kmlar, snaa giden dar merdivenleri bir an nce inmek iin birbirlerini inemilerdi. ocuklar alyordu. Enerjik grnl bir kadn dua etmek gerektiine karar vermi ve bir yandan korkuyla bombardman uaklarn beklerken te yandan "Babamz... selm size Meryem anamz" diye, ounun uzun sredir unuttuu bir cokuyla duaya balamt. Alarmn bittiini haber veren ddkler aldnda, herkes, lmden kurtulmu olma duygusuyla, odasna kmt. Selma, gecenin geri kalan ksmn, bir sredir, uykusu katnda yapt gibi, Zeynel'le iskambil oynayarak geirmiti. Zeynel, uykusundan oluyorsa da, Selma ile geen bu anlardan mutluydu. Bu Selma'nn kendisine dnyalar vermesi gibiydi. O gece uzun uzun tartmlar ve sonunda Selma, svire'ye gitmenin doru olacan kabul etmiti. Zeynel biletlerle megul olacakt. Ertesi gn gazeteler, alarmn deneme niteliinde olduunu, halkn ok olumlu davrandn ve Tanrya kr, hi bir alman uann fransz semalarnda grlmediini yaznca... haremaasnn tm yalvarp yakarmalarna, azarlamalarna karn... Selma kalmaya karar vermiti. Neden inat ettiini anlamyordu Zeynel. Paris'teki arkadalanndan hibiriyle grt yoktu, hatta, bir hafta nce dnm olmas gereken Maric-Laure'u bile aramamt. Paris'ten neden ayrlmak istemiyordu? Bir an... birini beklediini sanmt. Belki... u amerikal! ama bu sama dnceden abuk vazgemiti... iki aydan beri Amerika'dan tek bir mektup gelmemiti. Burada bulunmayan, stelik mektup yazmayan bir adama Selma'nn k olamayacan bilecek kadar tanyordu onu! Sonraki gnler, canavar ddkleri gnn hatta gecenin her saatinde alar oldu. lk zamanlar, sokaklar boalyor, herkes acele evine gidiyordu. Sonra, alld. Semt grevlileri artk kimseye szlerini geirip disiplini salayamyorlard. Gazeteler ve radyolar hereyin sakin olduunu bildirirken, 410 411 I

yaam berbat etmenin ne anlam vard? Ne oluyorsa, Dou Cephesi'nde oluyordu. 9 Eyll'den beri Varova sava sryordu. Kuatlm, bombalanm, harabeye dnm kent, onsekiz gnlk direniten sonra teslim olmutu. Polonya, tarihinde beinci kez blnyordu. Bu kez, Almanya ile Sovyetler Birlii arasnda! Le Matin gazetesinin syledii gibi "akal ile domuzun kucaklamas" arasnda skp ezilmi olan bu lke iin zlnm ama hemen sonra yzelli kilometrelik Majino Hatt ile Fransa'nn korkacak bireyi olmamasndan memnunluk duyulmutu. III. Reich Almanyas'nn ordusu, 1914'n alman ordusundan daha zayf deil miydi? Askerlerine pek az yiyecek ve silh salayabildii biliniyordu. Sava iln zerine bakentten kaan parisliler dnmlerdi ve bu gneli ekim aynda, eski yaam geri gelmiti. Tiyatrolar alm, byk moda evleri k koleksiyonunu sergilemee balamlard, ama izinli gelen askerlerin houna gidebilmek iin, artk yle incik boncua, atafatl eylere nem verilmiyordu; sadelik iinde k olmaa baklyordu. Artk egemen olan "sava modas" idi: R.A.F. mavisi tayyrler, pars benekli "kamuflaj" mantolar, "tank" "yanl alarm" "saldr" ad verilen emprimeler ve bunlar tamamlayan eit eit eritler, kordonlar. Le Jardin des Modes dergisi "Gzel kalmalsnz, cephedekilerin sizi grmeyi arzulayacaklar gibi... para harcamak bir vatan grevidir, bu asl grev size dyor: ulusal lks sanayiinin lmemesi elinizde!" diye yazyordu. Selma, bu ok nemli vatan grevi yerine getiremeyecekti. Paras tkenmi gibiydi. Emir'e gnderilen telgraflara ramen, bir aydan beri hibirey gelmemiti. Endielenen Zeynel'e bunun normal olduunu, postann aksadn, yaknda hereyin dzeleceini sylyordu. Aslnda Harvey ile olan ilikisinin kocasnn kulana gidip gitmediinden emin deildi. Ne olursa olsun Emir'den para istemeyecekti. Aldatt ve terk etmee karar verdii birine bunu yapamazd. Kendisine kar her zaman drst davranm olan Emir'e; en azndan bu saygy gstermeliydi. Ne yapalm! Kendi bann aresine bakmalyd. Bir vakitler annesinin yapt gibi mcevherlerini satard. Selma kendini, Sultan ve Suren Aa ile birlikte, Beyrut'taki sar salonda grr gibi oldu: ufak tefek ermeni kuyumcunun deri antasna pepee giren o gzelim mcevherler gzlerinin nne geldi. Bandan byle bireyin gemeyeceine, parasz kalmayacana yemin etmiti! imdi... tarih tekerrr ediyordu... Ertesi sabah, Selma ve Zeynel, kelepir mal alan kuyumcular arsnn bulunduu Cadet Soka'na gittiler. Gzlerinde mercek, gelen paralar kukulu bir gzle inceleyen adamlarn lo dkknlarna girdiler. Ah! O iyiliksever Suren Aa... bir baka ada yaam olmalyd. Bu huysuz esnafn arasnda Selma kendisini, alnt mal paraya evirmeye alan bir hrsz gibi hissediyordu. Hatta bir ikisi talarn ounun sahte olduunu ya

da dk deerde olduunu bile sylemiti. Neyse ki Zeynel vard, fkelenmi, masalar yumruklam, polisi arma tehdidi savurmutu. O zaman, o renksiz, ekilsiz insanlar yumuam, ve hatta aralarnda biri "srf hanma yardmc olmak iin" hepsini 50.000 franga satn almay nermiti. Selma nceleri, alay ettiini sanmt: - Bu, deerlerinin yirmide biri bile deil! - Satp satmamak sizin bileceiniz i, diyen adam dkknnn arka tarafna gemiti. Selma, ksn m kalsn m bilemiyordu ama bir ka hafta sonra doum yapacakt, baka seenei yoktu. abucak bir hesap yapt: u haydutun verdii parayla sekiz ay, hatta biraz dikkat ederlerse, on ay bile yaayabilirlerdi. O zamana kadar Harvey gelmi olurdu. Bir hamlede adama hepsini almasn iaret etti. Sultan'n hediye ettii inci kolye ile, gzlerinin renginde olduu iin Harvey'in sevdii zmrt yz alakoyacaku Harvey... mit etmekten vazgemiyordu. Ona cevapsz kalm birok mektup yazmt, ama zlmyordu, bilhassa onunla birlikte zaman geirmek iin yazyordu, biliyordu ki Paris ile Meksika kyleri arasndaki haberleme ancak bir mucize ile gerekleebilirdi. Onu. beklerken, pencere kenarna yerletirdii batankarayla konuuyor ve geceleri, kendisine brakt sedef akma ile birlikte yataa gidiyordu. Amerika tarafszln iln etmiti. Yaknda geleceinden emindi, bir gemi bulamyor olmalyd, zaten zordu ve 5 Eyll'de ingiliz yolcu gemisi Athenia'tm bir alman denizalts tarafndan batrlndan bu yana, daha da zorlamt. Selma, mr boyu kukucu bir insan olmutu ama... bu kez hayr! Harvey ondan gvenmesini istemiti o da gvenecekti. Akndan kuku duymak ona ihanet etmek olurdu! O gne kadar Plaza Athdnde'ye Zeynel'i gnderip postay sorduruyordu. Ama imdi iine bir kurt dmt, haremaas Amerika'dan gelen mektuplar yok edebilirdi. Onun iin kendi gitmee karar verdi. Resepsiyon memurunun nazik glmsemesi, Selma'ya her seferinde biraz daha alayc grnyordu: zellikle, rahatsz olmamasn, mektuplarn gnderecei bir adres brakmasn syledii gnden bu yana! Sust yakalanm gibi kzarm, kekelemi, hep seyahatte olduunu sylemiti. Adam, dudaklarn srmakla yetinmiti ve Selma, oraya giderken takt incilerin,, giydii krkn artk pek etkili olmadn anlamt. Zenginlere uaklk edenlerin zppelii kadar berbat bir ey olamaz ama Selma, Harvey iin hereye, hatta bir uan kmsemesine bile katlanmaa razyd. ntikam almak iin adama reddedemeyecei kadar yklce bir bahi verdi. Bu, Zeynel'in bebein giysileri iin ayrd parann tm idi. Son kuruuna kadar sarfetmi ve otele yaya dnmek zorunda kalmt. Alma Kprs'nden geiyor, karnnda kmldadn hissettii ocuu sarsmamak iin, yava yava yryordu. lk tekmeyi yedii zaman, 14 Temmuz geit treninin ertesi gn d kopmu ve soluu, anne adaylarnda bunun byle olduunu izah edip, glerek kendisine merak etmemesini syleyen doktorda almt. Ona teekkr etmi ama inanmamt: bu bebek, dierlerinden daha gl

grnyordu... Selma kprdamadan durursa... iindeki varlk, hrmetlice bir tekmeyle onu hizaya sokuyor, kendisini gn na karmayan karna kzp en azndan dardaki dnyann hareket halinde olmasn istiyordu. 412 Selma bu yzden, parklarda, mzelerde uzun gezintiler yapma alkanln edinmiti. evresindeki doa gzelliinin, bebein salna yaradna inanyordu. O gn, Plaza'dan dnerken, gururu yznden yapt ve Zeynel'in sama bulaca elaknn, bebee, dnyann btn bebek takmlarndan ok daha fazla yarayacan dnyordu. Baka trls de olamazd... iinde byyen, kendisine bu kadar yakn olan bu varlk, Selma'nn isyann ve gururunu fazlasyla paylar olmalyd! - Kk bir kznz oldu beyefendi! Ebe kadn, Zeynel'in sabahn krnden beri nnde bir aa bir yukar gezinip esma'l-hsna'y zikrettii odadan gler yzle kt. Gne batal ok olmu ve kadn alnn kurulayarak, derin bir nefes almt. Birka kez, kalbinin dayanamayacan sand gen anne kadar yorgundu. Doum ok zor olmutu: anne ok zayf, bebek ok toramand: "buuk kilo, beyefendi, iftihar edebilirsiniz!" Zeynel, ayaklarnn ucuna basarak ieriye girdi, Selma solgun, l gibi yatyordu. Gzyalarnn arasndan, stanbul'da olduunu, yatakta hareketsiz yatann Sultan olduunu ve uradaki kk krmz paketin, kendi yavrusu Selma olduunu dledi... - Eeee Zeynel? Beni kutlamayacak msn? Ses bitkin, biraz alayc idi... Zeynel'i ryasndan uyandrd. Selma! Gemii canlandrmak gibi bir budalalk da nereden kmt. Kendi kz, o kadar ac ekmi olan Selma's, karsnda deil miydi ? Sululuk duygusuyla, yataa yanat, Selma'nn ellerini tutup, uzun uzun pt ve onun anlayamad kran szcklerini pepee geveleyip durdu. Ebe kadn, usulca, gideceini, ertesi gn yine geleceini syledi. - O zamana kadar bebee vereceiniz ad dnn, muhtarla bildirmem gerekecek. Selma en ekici glmsemesini taknarak: - Hi zahmet, etmeyin, Zeynel gerekeni yapar dedi. Gece lambasndan kzlmtrak bir k yaylyordu. Zeynel oktan yatmaa gitmiti. Gnn heyecan ile bitik dm olan Selma, yannda uyuyan bebekle babaa kalmt. Kk bir kz! Kader byle istemiti! Tanr doru yolu ona gstersin. Artk imdi herey belirgin, ak: ocuu zgr olacakt! Gizlenmek zorunda kalsa bile Selma asla Hindistan'a dnmeyecekti. Beikte yatan bebei zerine yemin etti. 1 Aralk 1939 "Asaletmeap; Uzun bir kbustan uyandk. Bu yzden bizden bir sredir haber alamadnz. Rani ok hastaland; onu bir an kaybedeceimizi sandk. Ama, Allah'a kr imdi atlatt, ama hl ok zayf.

Ne yazk ki ok fena bir ey oldu; belki tahmin etmisinizdir 14 Kasm gn, prenses hazretleri..." Zeynel durdu, elli titremee balad: olacak gibi deil, bunlar yazamayacakt. Yazacak olursa, ocua uursuzluk gelir, Tanr onlar cezalandrrd. Btn vcudu titriyordu; ileyecei cinayetin korkusu iine sinmiti, ama bunu yapmayacak olursa... Selma'y tanyordu... onu asla affetmez, kendini ihanete uram sayar ve Paris'te babaa kaldklarndan beri kendisine besledii gven, nefrete dnrd. te buna katlanamazd Zeynel! Belki de onu mutsuz ettii iin, racadan ayrlmakta haklyd. Dans etti diye, onu iki hafta, odasna kilitlememi miydi? Az daha hayatn kaybetmeyecek miydi? Zeynel'in grevi Selma'y korumakt, Sultan'a lm deinde verdii sz unutmamt. Dilerini skt, kaleme sarld ve mektuba devam etti: "...14 Kasm gn, prenses hazretleri l bir ocuk dourdu." te... olmutu! Haremaas, kendi yazdklarna korkuyla bakt... bir kalemde bir insann kaderini deitiriyordu. Raca iin, artk ocuk yoktu... Zeynel bir szckle onu yok etmiti. Birka gn nce, Selma kendisine bu tasarsndan sz ettiinde, doum skntsnn Selma'nn aklna vurduunu sanmt Zeynel. Sonra yle olmadn grmt: bu bazen olduu gibi geici deil, uzun uzun zerinde durulmu bir dnceydi. ocuk yznden Hindistan'a dnmee zorlanmaktan korkmutu Selma. Zeynel, byle bir tasary cinayet sayd iin bulamay reddetmiti. Bir anne, bebeine lm nasl kondurabilirdi? Selma'nn srar ettiini grnce, onu makul olmaa davet etmiti: kiisel hibir serveti yoktu, neyle geinecekti? Selma, mcevherlerden artakalan ile daha alt ay dayanabileceklerini sylemiti. 414 415 Sonra... petrolden kazanacaklard. Petrolden mi? Biliyorsun canm... Irak'taki Musul petrolleri! Sultan Abdlhamit tarafndan satn alnmt... ailenin kendi maldr. Hindistan'dan ayrlmadan nce Selim daydan mektup almtm. Irak hkmetinin bizlere tazminat vermeyi kabul ettiini yazyordu. u talihsiz sava hereyi geciktirdi, ama mr boyu srecek deil ya? Yaknda ok zengin olacaz Zeynel. Glerek Zeynel'in ellerini tutmu, o da kukularn aklama cesaretini gsterememiti. Irak hkmeti, tek bir kuru demeden, petrol alanlarna pek l el koyabilirdi. Srgn edilmi ve siyasi hibir gc kalmam bir ailenin haklarm, yeryznde kim savunacakt? Peki, diye homurdanmt, belki miras elde edersiniz. Ama yine de tutumumu deitirmem: bylesi canavarca, bir eylemin su orta olamam! Hibirey anlamyorsun, diye, Selma, yal gzlerle barmt: beni sevdiini sanrdm! Yeniden tutsak m olay un? Kzm peeden, araftan, drt duvardan ve yal bir racaya klelik etmekten baka birey bilmesin mi? Adam zengin diye, oniki yanda

evlendirilir! Bunu asla kabul edemem! Gitmek istiyorsan, git, ben burada... ocuumla yalnz kalrm. Ama racaya benden daha sadk olduunu grmek arma gidiyor. Sonra da arkasn dnmt Selma. Gnlerce onunla konumam, alam, azna tek lokma koymamt; kendisini dize getirmek iin byle yaptn, ama gerekten hastalanabileceim de biliyordu Zeynel. O zaman ocukla ne yapard? Onun tereddtlerini hisseden Selma, bu kez taktik deitirmiti. Bu gzel lkede nn bir arada srebilecekleri hayatin ne kadar tatl olacan, ad nyarglarn kendilerini rahatsz etmeyeceini, ballandrarak anlatmaya balamt. Hibir eyi aka sylemedii halde, Zeynel ne demek istediini anlamt: ou kez dledii ama gereklemesini olanaksz bulduu bir katan sz ediyordu Selma. Byle bir ka hep olanaksz buluu, hapishanesinin kendi bedeni iinde olmasndand. En azndan, Avrupa'ya gelincee kadar byle sanyordu. Ama burada insanlarn kendisini Selma'mn babas hatta kocas sandklarn grnce, dnyann rengi deimiti. Artk bir haremaas deil, insanlarn saygyla yaklat, hereyi yerinde bir erkek! Oysa durumunu herkesin bildii Hindistan'da, kadnlarn ve genlerin elleriyle azlarn rterek arkasndan gltklerini grr gibiydi. Heryerde olduu gibi orada da haremaalarnn saltanat sona ermiti. Haremin kapsnda bekilik etmekten baka bir ie yaramayan birka zenci vard, o kadar! Zeynel onlar hor gryordu. Osmanllarda ise durumun farkl olduu aklna geldi. Kadnlar, saray aalarndan korkarlard nk bunlar Efendi'nin gz kula, srda, hatta danman idiler. Hnkrn haremaalannm ba olan kzlar aas, imparatorluun nemli kiilerindendi ve bazan... vekillerden de nde gelirdi. O gnler ne yazk ki gemiti! Hametten, azametten geriye hibir ey kalmamt, sadece aay alay konusu eden bir sakatlktan baka! Zeynel, gece gndz tarttktan sonra, en sonunda, kendisini mutsuz grmee dayanamadn, istediini yapacan syledi. Onun Harvey'e yazdn ve kendisine nerdii l yaamn aslnda drtl bir yaam olduunu bilmiyordu. Selma bunu, daha fazla diretmesine yol aar diye, ona sylemekten ekinmiti. Selma'mn aklna delice bir fikir gelmiti, nce bunu kafasndan uzakla-rm, ama dnce yava yava geri gelip beyninin iine yerlemiti. Kzn kollarna alp, iinde altn prltlar olumaa balayan kara gzlerine baktka olgunlamt bu dncesi. ocuun tuhaf bir biimde Harvey'e benzemee baladn grr gibiydi. Niyetinin, ocuun yz izgilerine yansmas gibi bireydi bu! Ya... Harvey'e... onun ocuu olduunu sylese? Bu kk kzn bir babaya ihtiyac vard. Harvey'den daha iyi baba olur muydu? Ne bilecekti? Olaylarn belirsizlii yznden kasm banda alnanlarn Fransa'y igal edecekleri sanlmt1 Harvey herhalde daha bir sre gelemeyecekti. Geldiinde, tpk hayal ettii gibi, kk bir kz ocuk bulacakt... yana gre biraz iri... ite o kadar! Selma rperdi. Olamaz... sevdii adama yalan syleyemezdi. Ama bu bir yalan myd? Bu ocuk, Emir'den ok Harvey'in deil miydi? Emir o kadar uzaklarda kalmt ki... onu

neredeyse unutmutu. Karnndaki bu bebek Harvey'in okamalar ile gelimiti; kendi duyduu ve yavrusuna aktard scaklk, Harvey'in sevecenliinden kaynaklanyordu. Selma Hindistan'da kalm olsayd, endieli, kendisini bir trl sevemeyen bir kocaya, gebelii yznden esir kalmaktan zntl ve sinirli olaca iin, ocuk bundan emindi zayf, anasnn mutsuzluu nedeniyle elimsiz bir ocuk olacakt... o da ayet yan yolda dnyaya gelmekten vazgememise! Oysa u kk gzel kz, Harvey'in kendisine verdii, mutluluun simgesiydi. ocuun ondan olduunu sylemek, tesadflerin, hibir katilim gstermeden karlan olaylarn yanstt gerekten ok daha gerek deil miydi? Bunu nasl aklayacan bilmiyordu, tek bildii, tarih sralamas ile mantn, kendi iinde Gerek diye hissettii eyi lmee yetmeyecei idi. Kendinden baka biriymi gibi yaad gemiten arnm ve btn varl ile iinde yaad bugne demir atm bir gerekti bu! Selma rahatlad, Harvey'e ondan bir ocuk beklediini yazd. Hl mektup yok mu? Hayr efendim, yok! Ocak aynn sonuydu ve Selma, Harvey'den hibir cevap almamt. Oysa bebein doumundan bu yana, New York'taki evine drt mektup gndermi, kskan karsnn dikkatini ekmemek iin de, yazsn deitirmeyi ihmal etmemiti. Harvey'in ne durumda olduunu hi bilmiyordu. Boanm myd? Hl Ursula ile beraber mi oturuyordu? Postann dzensiz ilemesi baz mektuplarnn kaybolmasna neden olabilirdi ama, hepsinin de deil! Selma endielenmee balamt. Be aydr, hibir haber almamt. Yoksa Harvey, Deniz irketleri gemilerini Atlantik'te seyrettirmek tehlikesini gze almadklarndan Fransa ile ABD arasnda haberleme ok dzensizdi. 416 417 yazamayacak kadar hasta myd? Bana bir i mi gelmiti? Neyse ki Selma'y oyalayan ve can skntsndan patlamasn nleyen ocuu vard. yle ekerdi ki! Annesinin sesini duyar duymaz, glckler dayor, zaman zaman da alyordu. Neredeyse aylk olacakt. Hanmefendi! Otel Mdr, Selma'y asansre binecei srada durdurdu: Hanmefendi... acaba ne kadar kalacanz syleyebilir misiniz? Ama ... ne bileyim ... belki iki ya da ay... nk... odalarnza ihtiyacmz olacak... baz mteriler... Bildiim kadaryla otel dolu deil. u anda da, Paris'te turist kayna-myor. Hayr, ama... iin dorusu... bebeiniz mterilerimizi rahatsz ediyor. ou bu yzden otelimizden ayrld. ok zgnm hanmefendi ama, bir baka otele kmalsnz, bir aile pansiyonuna... ben birini biliyorum... Scribe Soka'nda, Opera'nn hemen arka sokanda ... size ok uygun. Selma, yldrm arpma dnd, burada; u yandaki bahe ile, yle rahatt ki... Selma'nn zntsn gren ve aslnda kt bir adam olmayan otel mdr devam etti:

Elimizden geleni yaptk, zira, gen bir hanma yer vermemekten utan duyarz, doum iin de hibir ey sylemedik. Ama burada olaca, aklmzdan gemezdi! ocua veya size Tanr korusun bir ey olsayd, ne hale derdik, dnebiliyor musunuz? Selma kendine gelmiti: Evet lebilirdik, inann, o zaman, sizin adnza ok zlrdm. Ama korkmayn, kyoruz, hem de bu leden sonra! Sadece Scribe Soka'ndaki otele telefon edip, yerleri var m soruverin. ey... ettim efendim ... bo odalar varm. Anlyorum. yleyse hesab karn. Mdr.zr stne zr diliyordu: Acelesi yoktu, emin olun ... Benim iin Msy, ok acelesi var. Hem de hemen! Scribe Soka'ndaki otel, "Kral Oteli" diye pek atafatl bir isim tamasna karn, arasra Paris'e gelen tarallarn ve henz kiralk bir daire bulamam iftlerin kaldklar nc snf bir oteldi. Doru drst bir salonu yoktu, tabldot yenilen bir yemek salonu vard. Resepsiyon memuru ieriye giren son derece k hanm grnce nce yanllkla gelen biri sanm sonra yal adamla kucandaki bebei grnce, kendisine sz edilen yabanclar olduklarn anlamt. Bu taraftan hanmefendi. En iyi iki odamz ayrdk. Banyolar da var! Adamn "banyosu da var" demesinden, Selma bu ayrcala bir tek kendilerinin sahip olduunu anlad. Zeynel'e dnerek: Memnun olabilirsin! dedi. Hi deilse bu otel yznden btemiz sarslmayacak! Zeynel onu duymamt bile... u anda dnyann en mutlu adamyd! Koridordan geerlerken, oda hizmetisi "bebeini" verek onu kutlamt! Bu otel deiikliinin bir baka yarar vard: ocuu dourtan ebenin srarl takibinden kurtuluyorlard. Selma henz resmi makamlara ba vurmamt. 15 ubattan nce bavurmaa da niyeti yoktu. Bu, kendilerini bulacak olursa ei ocuunu oniki ayda dourmu olamayacak racann, babalk iddiasn nleyecek bir tarihti, te yandan Harvey'in baba olmasn mmkn hle getiriyordu. Selma yeni semtlerine abuk alt. Aslnda, eski zaman slbundaki VII. blgeden ok daha cana yaknd, Paris'in bu kesimi. Bakentte hayat normale dnmt. Tiyatrolar, sinemalar doluydu ve savaanlara sayg olarak aydr kapal tutulan dansingler madem ki dvlmyordu aralk aynda tekrar almt. Yarsna sava sebebiyle el konduu iin, taksi sknts; et, unlu mamuller, alkol sat yaplmayan gnler de olmasayd, bar zamanndan hi fark kalmayacakt. Parisliler ii alaya alyorlard zaten: et yoksa stakoz yersin! Hatta hkmet, bar gnlerinde olduu gibi, deneme niteliinde, sallar ve perembeler hari, canavar ddklerinin alnmasndan da vazgemiti. Sadece geceleri, ksk mavi klar, savata olunduunu hatrlatyordu. Ama hereye allyordu, yeter ki cep fenerleri unutulmasn! stelik, terzilerin dahiyane bir buluu olmutu:

fosforlu apkalar modasn yaratarak, geceleri pek ho bir aydnlatma salamlard. Aslnda adna "tuhaf sava", dedikleri bu sava, kimse ciddiye almyordu. Gazeteler, iyimserlik rngalyorlard. 1 Ocak 1940'ta Le Matin gazetesi, yeni yl armaan olarak zafer vaadediyordu: "Dmanlarmz manen yenilmi durumda... sava, siyas adan kazanlmtr. , asker zaferi kazanmaa kalmtr. Biz de bunu yapacaz!" Saldrya, her geen gn, daha az ihtimal veriliyordu. Fransa'nn, hergn aktalite filmlerinde sergilenen gc, besbelli ki Almanya'nn gzn korkutuyordu. Sonra, ardnda imparatorluk tkenmez insan kayna ngiltere vard. Kral otelinin patronu, Selma'nn pasaportunu grnce2 kendisini bir ingiliz prensesi sand iin, her grnde, Winston Churchill'in ya da Majesteleri ngiltere Kral'nn ne niyette olduklarna dair sorular soruyordu. Bu yce kiiler, mterisinin akrabalar, en azndan dostlar olmalyd. Selma ona doruyu sylememi, hatta odasnn daha iyi hale sokulmas, kahvaltsnn yatana getirilmesi gibi ayrcalklardan yararlanabilmek iin, bu kany olabildiince pekitirmee almt. Otelin dier mterileri biraz kskanlk gstermiler ama patron, bu kadar soylu bir kiiye zel bir takm hizmetleri reddedemiye-ceini belirterek azlarn tkamt. Kral otelinde kalanlar arasnda Selma, meslei artistlik olan, ama glerek ^Bir hintli ile evli olduu ve o tarihte Hindistan ngiltere'nin bir smrgesi olduu iin, Selma ingiliz uyrukluydu. \ 418 biraz da falc olduunu syleyen esmer bir kadnla tant. Falcl ile kendine gre kk bir n yapmt. leden sonralar, yemek salonunun bir kesinde kurmu olduu bir "bavuru odac"nda mterilerini kabul ediyordu. Patron, gelenlerin ay ve iki sipari edecekleri midiyle, bu ie gz yumuyordu. Doal bir yetiye sahip insanlarda ekseriya olduu gibi, Josyane da bu ynn kmsyor ve sahnede baarya ulaaca gn bekliyordu. Tiyatro ile ilgili ne varsa biliyordu, artistlerin saplantlarn, gnl oyunlarn. Her zaman anlatacak birey buluyordu. ocukluundan beri sahne hayatna ve kulislere ilgisini kaybetmemi olan Selma'y da bu ynyle bylemiti. Josyane, gen sanatkrlar tantrmay teklif ettiinde, Selma, doum yaptktan sonra ilk defa, bebei, sylenmelerine aldrmakszn, bu "tiyatrocudan" hi holanmayan Zeynel'e brakarak kmaya karar verdi. Zaten almt, Zeynel'in yeni arkadalardan hibir vakit holanmadn biliyordu Josyane Selma'y btn gece Montparnasse'n ve Quartier Latin'in karanlk kabarelerine srklemi ve gelecein yldzlarn dinletmiti. Selma pek hayran kalmam ama yine de elenmiti. Bu elencelere ihtiyac vard, sinirleri iyice gerilmiti: ubat ay da bitmek zereydi ve hl Harvey'den haber yoktu.

Kk kznn ba ucunda, saatlerce dalm, Harvey ile geirdikleri drt haftay anmsamt. Her saniyesini, her kelimesini, her glmsemesini, her okayn... en ufak ayrntsna kadar! Harvey'in kendisini unutmadndan emindi. Hi kimseye gvenmezken, ona nasl bu kadar gvenebildiine ayordu. Bugn herey aklarna karym gibi olduu halde bir arkada kendisine byle bir yk anlatm olsayd, sevgilisinin onu terk ettiini sylerdi Selma asla Harvey'den kuku duymuyordu. Onlarn yks bakayd! Onlar birbirlerini sememiler, kar koyamayacaklar kader onlar birletirmiti. Nedenini aklayamayaca bir doluluk duyuyordu. Bir sre de olsa, bu kadar tamam yaadktan sonra, sonsuzluu tattn ve artk lmn bile bir anlam kalmadn dnyordu. ocuk beiinde inledi. Selma; meraklanarak eildi ve kznn salarn okad. Kk kz yan bandayken ve kendisine bylesine ihtiyac varken, lm nasl aklna getirebiliyordu? Kk kz... giderek Harvey'e benziyordu. Artk onun nfus kdn kartmann zaman gelmiti, ama nasl yapacakt? Resmi makamlara aylk bir gecikmeyi nasl aklayacakt? Selma gnlerdir, bu soruna bir zm aramaktayd. Onu tasal gren Josyane, yardma hazr olduunu sylemiti: inize burnumu sokmak istemem... ama yardmm dokunabilirse... Paris'i avucumun ii gibi bilirim, burada doup bydm. Selma'nn baka seenei yoktu. Sonunda Josyane'a ald, ama Harvey'den sz etmedi. Fransz yasalarn bilmedii iin, bebein doumunu zamannda haber veremediinden dem vurdu. Josyane sinsice glmsedi: Tamam! Tamam! Doumu bildirmediniz. Nedeni, sizin bileceiniz i, ama imdi sizi doum yaptrdn bildirecek bir ebe bulmak gerekiyor. Zor... ama belki... birini tanyorum. Ama tehlikeye girecek, yalan ortaya karsa mesleinden olur. Herhalde bu i biraz pahalya mal olur. Selma'nn tereddt ettiini grnce devam etti. 419 Aslnda sizi dourtan ebe ile birlikte Nfus Dairesi'ne gitseniz... unuttuunuzu, bilmediinizi syleseniz... mknsz! Josyane kzaran yz inceledi. renmek istedii eyi renmiti: bu masum grnl kk prenses, yalan beyanda bulunmak niyetindeydi; onun iin de onu dourtan ebeden birey istemiyordu. Haydi, yznz asmayn. leri yoluna koyarz. Sizi iin iinden syrmak iin elimden geleni yaparm. Yarn ilk iim o kadn bulmak olacak. Josyane ertesi gn skntl bir yzle geldi: Kadn delirmi! nanlmaz bir para istedi, szn etmek bile abes! Selma buz gibi bir sesle sordu: Ne kadar? Yok! Sz konusu olamaz... ok fazla... 20.000 frank istiyor. 20.000 mi? Mthi bir para bu! Sylemitim, anlamsz. stelik bunu beni tand iin, hatr olarak, yaptn sylyor. En iyisi ocuu kaydettirmemeniz.

Kimsenin birey sorduu yok. Tabii gnn birinde bir denetleme olursa ki savata yabanclar sk sk denetlenir banz derde girebilir, ocuu aldnz sanp onu sizden alabilirler. Duyduuma gre... Tamam, diye Selma szn kesti, veriyorum. Yarm leden sonra gidebilir miyiz? nce bankaya uramam gerek. Biz mi? diye Josyane hayret belirtti, aklnzdan karn bunu. Sizinle yzyze gelmeyecek, ekiniyor, uzun yllardr tand iin ancak beni kabul ediyor. Selma, biraz da istemeyerek, raz oldu. Josyane'n gerei sylemedii ve parann bir ksmn kendisine ayrmak istedii iin miktar yksek tuttuu izlenimine kapld, ama baka zm de yoktu! Ertesi gn Josyane'a paray verdi ve sinirlerini yattrmak iin Zeynel ve bebek ile dolamaa kt. Dndnde Josyane'n, adres brakmadan, otelden ayrldn rendi. Amerika'nn ngiltere'yi donatmasn nlemek iin alnanlarn bir denizalt sava balattklar duyurusu Selma iin, yln en sevindirici haberi oldu: Harvey'den neden mektup alamadn daha iyi anlyordu. Artk ty gibi hafifti, stelik sava bir aya kadar bitecekti! Bu 14-18 sava deildi! Selma ok kkt ama o sralarda stanbul'daki hznl havay ok iyi hatrlyordu, yarallarla dolu hastaneler, yasl aileler... oysa burada kimsenin ii ciddiye ald yoktu. Tam aksine! Minicik Finlandiya'y yutmak iin aydan ok uramak zorunda kalan sovyet ordusuyla alay ediliyordu. Bit iinde, a plak savatklarndan sz ediliyor ise de, alman askerleri, hibir direnite bulunamam olan Danimarka'y igal etmiler, ingiliz ve fransz kuvvetlerinin yardma gnderilmi olmalarna ramen Norve'i egemenlikleri altna almlard... Durumu daha iyi anlamak iin Selma, her gn, iki gazete okuyor, 420 radyo dinliyordu. Bunlar, Reich Almanyasndaki alktan, nazi rejimine kar artan honutsuzluktan ve Hitler'i ekilme zorunda brakacak olan vahim hastalndan sz ediyorlard. Politikaclara gelince, kayglanacak birey olmadn tekrar edip duruyorlard. Yani... kimsenin tasaland yoktu. lkbaharla birlikte, ak renkli giysiler, iekli apkalar da ortaya kmt. Auteuil ve Longchamp at yarlarnda kadnlar klklarndan hibirey yitirmemiler ve Marne kylarnda sylenen arklarda olduu gibi, kr kahveleri pancurlarn amt... Zeynel ve bebei ile Caf6 de la Paix'nin terasnda gnelendikleri bir gn, arkasndan iki el gzlerini kapatt, "kukuuu" diye bir ses duyuldu. Ayaa frlad Selma: Orhan! Selma! Sevin ve hayret lklanyla, birbirlerinin kollarna atldlar, Lbnan'dan beri grmemilerdi. Burada ne aryorsun? Seni, Hindistan'n bilmem hangi bucandaki altn saraynda sanyordum. Ya sen!

Ben mi? Kral Zogo'nun peinden gittim. Srlmek, alkanlk haline geldi. Aslnda Arnavutluu aradm yok, gzel bir lkeydi ama, bana gre fazla ilkeldi. Arada, evlenip, boandm, imdi zgrm. Zaten kraldan da ayrldm, o bir kye yerleti, biliyorsun ky hayat bana gre deil... eski mesleime dndm, ofrle yani! Ama ii de, unvanm da byttm: imdi Avrupa'y batan aaya kateden arabalarn koruyuculuunu yapyorum. Gltler, bulumak ne gzeldi! Orhan, onlar az kulaklarnda dinleyen Zeynel'e dnd: Merhaba Aa! Fevkalde grnyorsun, bebee hayretle bakt, bu da ne? Selma gururla cevap verdi: Bu... benim! Babas nerede peki? Anlatrm. Biraz uzun bir hikye. Hep esrarengiz, tpk eskisi gibi. Orhan saatine bakt: Kusura bakma, ge kaldm. Delicesine k olduum bir kadnla buluacam. Selma alayc: Tpk eskisi gibi, dedi. Telefon numaran ver, birka gn sonra seni ararm, bulduuma gre, bir daha brakmam. ocukken yapt gibi, ellerini salarnn iinde dolatrd, sonra yan ciddi yan aka: Aslnda... evlenmem gereken kadn sendin! dedi. Selma'y burnunun ucundan perek frlad. Uzaklarken, apkasyla hl selm veriyordu ... 421 Daha ertesi gn, 10 maysta franszlar byk bir aknlkla alman ordularnn Hollanda, Lksemburg ve... Belika'y igal ettiini rendiler. Btn tahminleri yanl kararak, Majino Hatt'nn evresinden dolamlar ve tarafszln ilan etmi bir lkeye, btn kurallar inemek pahasna girmilerdi: ayrca saldrmak iin Paskalya tatilini frsat bilmilerdi, alaklar! Ama yrekler yine de rahatt: birka ingiliz taburu tarafndan desteklenen fransz ordusu, komusu Belika'nn yardmna komutu... Yere sereceklerdi alman domuzlarn! Daha sonraki gnler hareketsiz geti ama 13 mays gn, Hollanda teslim olunca, parisliler endielenmee baladlar. Hele, kaan ilk belikal kafilenin, ne varsa tktklar arabalaryla skn ettiini grdklerinde, nknlklar bsbtn artmt. Hkmet, genelkurmayn bana gemesi iin General Weygand'i Beyrut'tan arm, Mareal P6tain'i babakan yardmclna getirmiti. Halk, Verdun kahramannn atanmasn sevinle ve ii rahatlayarak karlamt. lke artk emin ellerdeydi, ama yine de, kiliselerde ayinler dzenleniyor ve Atilla'nn aknclarna kar. V. yzylda lkeyi korumu olan Aziz Louis ile Azize Genevieve'in heykellerini sokaklarda gezdiriliyordu. 26 Maysta Le Matin gazetesi u maneti atmt: "Mttefik kuvvetler dmana ar kayplar verdiriyor. Fransz piyadesi gcnden, yeteneinden hibirey yitirmedi." te bu yzden,

ertesi gn Belika'nn teslim olduu renilince, duyulan fke son aamasna geldi. Hain kral, fransz ve ingiliz birliklerine haber bile vermeden teslim bayran ekmiti! Durum vahimdi. Mttefik kuvvetler, alnanlara kar bakent yolunu savunmak iin geri ekiliyorlard ve parisliler, alnanlarn sylendii kadar zayf olmadklarn anlamaya balamlard. Kral otelinde, baz mteriler erken ayrlmaktan sz ediyorlard. Patron ise glerek: Haydi canm diyordu. Belikallarn damarlarnda akan, kan deil! Fransz ordusu bakadr! Bu bbrlenmelerden sklan Selma odasna kt. Btn gece Zeynel'le bir durum muhasebesi yaptlar. Hl Lozan'a geebilirlerdi, ama doru olur muydu? Naziler, Belika'nn tarafszlk anlamasn ihll ettiklerine gre, svire'ye de ayn eyi yapamazlar myd? svire'nin, Fransa gibi, kendini savunacak bir ordusu yoktu. Selma tereddt ediyordu, tehlikenin derecesini lebilecek hibir veriye sahip deildi. Tek haber kayna gazetelerdi ve bunlarn yalan yazdklarn fkeyle gzlemliyordu. Oysa karar vermesi gerekiyordu, hem de hemen... Selma endieyle karsndaki yal adama ve kahkahalar atarak dizlerine yapan kk kza bakt. Kendisine gveniyorlard. Kaderleri verecei karara bal idi. Ah! Harvey burada olsayd! Hatta Orhan... onu nerede bulacan bilmiyordu, hi grnmemiti ve Selma buna hi amyordu... u anda byk bir ak yayor olmalyd ve dnya yklsa farkna varmazd. Selma ban ellerinin iine ald, kime dansayd? Marie-Laure'a? Olanakszd. Selma'nn hibir adres brakmadan ortadan kayboluu zerinden neredeyse on ay gemiti. Gen kadn kendisine mthi kzm olmalyd ve 422 bunu belli de ederdi. Sonra, ocuk hakknda bin trl soru sorard... yok, Marie-Laure'a gitmeyecekti. Birdenbire aklna Matmazel Rose geldi. Fransz mrebbiyesi kendisine birka defa Lbnan'a, sonra da Hindistan'a yazmt. Paris'e yerletiinin, zel dersler verdiinin szn ediyordu. Ama megul olduu ocuklardan hibiri Selma'nn yerini tutmamt. Tanr'dan onun birgn kalkp kendisini grmeye gelmesini diliyordu. Sevgili Mamazel Rose! Nasl olmutu da onu daha nce hatrlamamt? Zavallnn kendisine verecei t olamazd da akl havalardayd nk yannda alt aileler belki ne yapmas gerektiini syleyebilirlerdi. Selma ertesi sabah Matmazel Rose'un son mektubunda verdii adrese, Abbesse Soka'na gitti. Onu greceine seviniyordu, stanbul'u ve ocukluunu yeniden bulmu gibi olacakt. Mrebbiyesini dnnce glmsedi. Garip apkalar kalfalar yerlerinden sratr, ettii dncesizlikler, yapt patavatszlklar azdan aza dolard. Ama o kadar iyi kalpliydi ki, herkes onu severdi. Selma bir yldr Paris'te olduu halde, gidip onu grmedii iin utand. Paris hayatna, sonra Harvey'e, daha sonra da ocuuna kendini o kadar kaptrmt ki onu tamamiyle unutmutu. Vicdan azabn susturmak iin, Paris'in en nl pastahanesi Marquise de

Sevigni'ye giderek, ikolata kutularnn en byn ald. Matmazel Rose her zaman boazna dkn olmutu. Abbesse Soka 12 numaraya geldiinde Selma duraklad. Acaba yanlyor muydu? Matmazel Rose byle bir yerde oturabilir miydi? Duvarlar atlak olan bina yklmak zereydi ve cephe svalar yer yer kalkmt. Selma nefes almaktan bile irenerek, kokusu her yana yaylm plerin tat kutularn arasndan geti, pislik iindeki basamaklar ar ar trmanmaya balad; onca titiz olan Matmazel Rose nasl olmutu da byle bir pln iine dmt? Besbelli ki paraszd, mektuplarnda bundan hi sz etmemiti. Selma ikinci kata ktnda, drt daire kapsndan birini rasgele ald. Kapy aan Matmazel Rose deildi, ama onu tanyordu, daha dorusu tanmt. Selma: - Yani dedi, buradan tand m ? - Bir bakma ... zavall, ay nce ld. Selma baylacak gibi oldu. -ld m? Neden ld? Hereyden... veremden, sefaletten,... hasta olduunu anladklarnda iverenleri ona yol verdiler... ocuklar yznden, anlarsnz ya! O da gelip buraya yerleti, tam bir yl nceydi. i yoktu, kendine baktracak paras yoktu, sadece yaamasna yani srnmesine yetecek kadar paras vard. ok terbiyeli, ok sevimli bir insand. Onu bazan, pazarlar yemee arrdk... o kadar yalnzd ki... ama bilirsiniz ite, herkesin ii gc var, pek fazla birey yaplamyor... Kadn bunlar anlatrken, bir yandan da Selma'y inceliyordu. Birden alnna vurmaa balad 423 Tabii ya! Sizi imdi tandm! Odasnda sizin byk bir resminiz vard. Demek prenses sizsiniz? Sizden ne kadar sz ederdi. Zavall... sizi yle seviyordu ki... * Selma gzyalar iinde, elindeki ikolata kutusunu kadnn eline tututurdu ve oradan kat. Btn yokuu alaya alaya indi. Biraz daha erken davranm olsayd, belki onu kurtarabilirdi, en iyi uzmanlara gtrr, ona bakard... belki de lmezdi... durumu mitsiz bile olsa, hi deilse yannda biri olurdu... scakln, sevecenliini duyaca biri... Selma Kral oteline nasl girdiini bilmiyordu. Zeynel btn leden sonray Selma'y teselli etmekle geirdi. Ona sorumlu olann kendisi olmadn, herkesin yaantsnda unutkanlklar, bencillikler olduunu anlatmaa alt. Kendini sulamaa devam ettiini grnce, kucana ocuunu verdi, annesinin aladn gren kk kz, avaz avaz barmayaa balad; Zeynel bunu frsat bildi. Asl imdi sorumluluunuz var, ne yapacaz, neye karar verdiniz? Selma: Zeynel, diye i ekti, bitkinim, birka gn daha bekliyelim, alt taraf kimsenin bir yere kprdad yok!

Ne var ki 3 haziran gn Luftwaffe Paris'i bombaladnda ve otel mterileriyle geceyi bodrumda geirdiklerinde Selma kararszlna ok piman oldu. Ertesi gn, taral mteriler bavullarn toplayp oteli terk ettiler. k mahallelerden gelen; bavul ynlar altnda km, pahal arabalarnn gemeye balad grld. Bunlar herhalde hafta sonu tatilini geirmek iin Fontainebleau'ye gitmiyorlard. Ancak hkmet, bakentin boaltlmasndan ve bylece dmana kolay bir av olmasndan endie ettii iin, yattrc beyanlarda bulunuyor ve "korku nedir bilmeyen Paris balknn" cesaretini vyordu. Kent-Radyosu, kuzeyde mttefik kuvvetlerin nasl kahramanca direndiklerini alman ordusunu pskrtmekte olduklarn anlatyordu: zafer gn meselesiydi! Kral otelinin patronu syleniyordu: Dememi miydim? Kaan dlekleri dnyorum da... ordumuza hi gvenleri yokmu! Bu adamlar yalnz dlek deil ayn zamanda hain olarak gryordu ama sylemee dili varmyordu. Ertesi gn yelkenleri suya indirmek zorunda kald. Gazeteler simsiyah puntolarla u haberi veriyorlard "Somme cephesi kt. "Somme cephesinin ne olduundan habersiz olan Selma: Bu ciddi bir durum mu? diye sordu. Yal bir adam dmanca yzne bakp kmseyen bir ifadeyle: Ciddi mi? Kk hanmcm... bu, Paris yolu onlara ald demektir. Selma sarard: Almanlar, Paris'te.... ama diyorlard ki ordu... Diyorlard,.. Politikaclar ilerine geleni sylerler, Ben 14 savana katldm efendim, bu ileri bilirim, ama onlara bakarsanz, sanki almanlar Paris'e gezmeye geliyorlar! Daha sonraki gnler radyo ve gazeteler parislileri yattrma abasnday-dlar: birliklerimiz dman durdurdu, onbinlerle insan, bakentin evresinde 424 kaleler oluturuyor, Paris'in korkaca hibirey yok, ne pahasn olursa olsun, Paris savunulacak. 8 Haziranda General Weygand u aklamay yapyordu: "Dman byk kayba urad, sonuna geldik dayann!" Ama bozguna uram askerlerin ilk kafilesi skn etmiti. Krgn ve fkeliydiler, aldatldklarn sylyorlard. Kuvvetler arasndaki dengesizlik muazzamd, artk herey bitmiti! S.N.C.F., fransz demiryolu ynetimi, ek tren seferleri koymutu; hl pek ok kii tereddt ediyordu: gitmek demek, hereyi hrszlara, yamaclara brakmak demekti. Sonra, nereye? Sayfiyede evi ya da kendilerini barndracak dostlar olan pek az parish vard, oteller ok pahalyd. Selma, ayrlmay iyice aklna koymutu ama bu sefer de Zeynel, iki gnden beri, romatizma arlar yznden yataa aklmt. Yola kmalar iin yalvaryor, iyileir iyilemez yanlarna geleceini sylyordu. Bir araba bulabilselerdi... ona sadece Marie-Laure yardm edebilirdi. Gururun sras deil, diye dnen Selma, onun, HenriMartin Caddesi'ndeki evine uram ve kapc kadndan kontes hazretlerinin bir hafta nce Paris'i terkettiini renmiti.

Otele dnnce, Zeynel'in iini rahatlatmak iin, Marie-Laure'un kendisiyle alay ettiini, korkulacak bir ey olmadn, almanlarn asla Paris'e giremeyeceklerini syledi. Bu kez, karar vermeden nce iyice dnmt. Birarada olduklar bunca aydan beri, haremaasnn zverisine, sadakatine yakndan tank olmutu. Onu brakp gitmek sz konusu olamazd. ayet Hindistan'da veya Lbnan'da keyfine bakacak yerde, burada bulunuyorsa, sadece onun iindi! Dier yandan, Paris'te kalmakla, ocuunu tehlikeye atyordu... Acaba yerinde olsayd, annesi ne yapard? Zeynel'i asla yalnz brakmazd. yleyse Selma da yle yapacakt. Tehlike varsa, birlikte karlayacaklard. 10 Haziran gn, sabahn ilk saatlerinde, Selma sokaktan gelen korkun bir grltyle uyand. Balkona ktnda, son derece tella barp aran insanlar grd. Ne dediklerini anlayamad. Bir rpda giyindi, kzn aann odasna gtrd ve merdivenlere yneldi. Oda komular, patlama raddesine gelmi bir bavulu srklyorlard. Hkmet gece yars kat! Acele edin... alman domuzlan geliyor! Sokakta insanlar, birbirlerine sesleniyorlard: Hangi ynden gidiyorsunuz? Austerlitz mi? Acele edin, trenler dolmu bile. Ben bisikleti yeliyorum, demiryollarn bombalayacaklarm... Adamn biri karsna banyordu: Haydi... u bavullarn yapacaksan yap! Yarm saat iinde yola koyulmalyz... bilesin! Otomobiller, kamyonetler; denkler, ilteler ile tepelerine kadar dolu olarak, Selma'nn nnden gemee balamlard. Royale Soka'ndan Seine Nehri'ne inecekler ve oradan kentin k kaplarna ulaacaklard. Vakit ilerledike trafik younlayordu, leden sonra da tamamiyle durmutu. stelik ellerine ne gemise, onunla kamaa alan parislilerin bindikleri aralar, bir sre sonra bozuluyor, yolu tkyordu. Gn boyunca, Polis Mdriyeti'nden uyarlarda bulunuluyordu: "Tren istasyonlarna ynelmeyin, yaklamak bile 425 olanaksz. Saint-Michel ve Saint-Germain bulvarlarna gitmeyin... IV. Henri Bulvar tamamiyle tkand." Korkudan lgna dnm insanlarn birey dinleyecek halleri yoktu. Tek bir dnceleri vard: kamak. Selma, pencereden panik iindeki kalabala bakyordu. Ciddi durumlarda hep soukkanl olmasn bilmiti. Korkmann tehlikeyi nlemee ne faydas olurdu? Bu insan selinin, bu akn kalabaln arasnda, yedi aylk bebei ve yrmekte zorluk eken Zeynel ile ne yapabilirdi. Daha sonraki iki gn, gerek bir kbustu. General Weygand Paris'i "ak ehir" iln etmi ve kamakta tereddt gsterenleri dehete drmt. Ak ehir demek, bakentin savunulmayp, galiplere teslim edilmesi demekti. Alman domuzlarn iyi bilirlerdi... kalmak deliliini gsteren herkesi kltan geireceklerdi... Ama Selma ve yollarda lp gitmeyi gze alamayan yarm dzine kadar yal insan, otelde kalmay yelemilerdi. Aslnda bunun,

nisbeten iyi bir haber olduunu dnmlerdi, ayet Paris kendini savunmayacaksa, teslim oluyor demekti; o halde almanlar, kendilerine gm tepsi iinde sunulan bu harikulade kenti niin yksnlard? Kk yemek salonunda toplanmlar, birbirlerine cesaret vermee alyorlard. Patron bir ie konyak amt. Oteli kapatmad iin kendisine minnet duyuluyordu... btn mrnce bu oteli ortaya karmak iin didinmiti, herhalde onu yamaclara terk edecek deildi! Malm koruyacam, alman domuzuna kar bile! stelik, etliye stlye karmayan tccar snfna ne diye saldrsnlar? Paris tuhaf bir sknet iindeydi, nfusunun drtte gitmiti. Selma btn leden sonray, kk kz iin st aramakla geirip sonunda, ate pahasna, bir ka kurabiye ile iki kutu konsantre st bulabilmi, bombo sokaklardan otele dnmt. Topuklarnn kaldrm zerinde kard sese kendisi de ayordu. Sanki kent rahat nefes alyordu. Btn pancurlar kapalyd. Almanlar, bugnden yarna bekleniyordu. Selma btn gece, mum nda, uyuyan ocuunu seyretti. Derinden gelen bir grltyle srad, szm olmalyd. Mum snmt, pancur aralndan aydnlk szyordu. Bir srayta pencereye yaklat ve... onlar grd! Sabahn ilk klar altnda parlayan bir sra tank, bir byk trtl, Opera Meydan'nn evresinden dolayor, nlerinde motosikletler, mitralyzl aralar Concorde Meydan'na doru ilerliyorlard. Selma btn sabahn onlar izlemekle geirdi. Sknetleri, gleri, Selma'y bylemiti. Yava yava, kzl sal kk bir kzn, annesinin eteklerine aslm, Ortaky sarayndan toplarla dolu kocaman gemilerin Boaz'a girilerini nasl seyrettii aklna geldi. ocuunu kollar arasnda skt ve dierlerine katlmak zere yemek salonuna indi. Pencerelerin nnde kmelenmi, dmann kente giriini byk bir sessizlik ile izliyorlard. leye doru alman hava kuvvetleri Luftwaffe'den bir grup subay, gri niformalar 426 iinde prl prl, Opera Meydan'nn kar tarafmdanki Grand Hoteh igal etti. Patron: __Eh! mkemmel! diye homurdand. ngilizler zerlerine ate aarlarsa, seyir iin en iyi yerde olacaz. Kimse cevap vermedi. zerinde gamal ha bulunan krmz bayran ar ar ykseliini seyrediyorlard. Selma, garip bir ses duyarak dnd: 14-18 savana katlm yal asker alyordu. VI 14 Haziran gn sokaklardan geen, hoparlrl otomobiller parislilcre, evlerinden kmamalarn buyurdu. "Hibir gsteriye izin verilmeyecektir. Alman askerlerine kar giriilecek her suikast lmle cezalandrlacaktr". Ama ertesi gn, bozgundan dolay zaten sinmi olan halkn direnmee hi de niyetli olmadn grnce, sokaa kma yasan kaldrdlar. Zaten igal ordusunun yerlemesi iin hayatn normale dnmesi, resmi

dairelerin almas gerekiyordu. "Frnclar, lokantaclar i bana" diye arda bulunmutu belediye bakan. yi, kt, herey almaa balamt: metro, baz postaneler, bankalar hatla mahkemeler. Selma birka gecedir doru drst uyuyamamt. 17 Haziran sabah, Zeynel tella odasna girip acele konumalar gerektiini sylediinde, ban yastktan kaldramamt. Ama Zeynel srar ediyor, dolap evirecek bir adam edasyla, belediyelerin aldn, ortaln ana baba gn olduunu sylyordu. Selma dirseinin zerinde doruldu, akn akn Zeynel'e bakyordu: yani, kendisini bunun iin mi rahatsz etmiti? Aa, bebei kaydettirmenin tam sras olduunu sylyordu. Memurlarn yars gitmi, dierleri ileri birbirlerine havale edip duruyor Bu sabah IX. blgenin belediyesine uradm. Frsattan yararlanmak art, ocuun 14-15 Haziran gecesi doduunu ama, o gece ebe kadnn, tel yznden doum belgesini brakmay unuttuunu sylerim. Tabii byle bir gnde bunu dorulamaa ne olanaklar ne de istekleri olacaktr. abuk, kimliinizi verin, size u nfus belgesini getirivereyim. Olaylar, tpk Zeynel'in ngrd gibi geliti. Karsndaki son derece terbiyeli adamn, yalvaran gzlerle kendisine baktn gren belediye memuresi, ona acmt. Sonra, o kadar kt franszca konuuyordu ki, sylediini anlamak olanakszd. Onunla btn gn uraacak deildi ya! Neyse... ebe kadnn doum* belgesi varsn olmasnd! Bugn dier gnlere benzemiyordu. Pek l! Annenin kimlik belgesini verin bakalm. Ad: Selma. Ei: Emir, Badalpur Racas! Gzel yazs ile Emir'in adn yanllkla soyad hanesine yazd. Zeynel, nefesini tutmu bekliyordu... Pekiyi... imdi... Badalpur racas... bu ne bu? Babann meslei mi? Raca ne anlama geliyor? Zeynel tereddt etti, kral diyecek olsa, aklndan zoru olduunu sanacakt. Memure sabrszlanyordu: Evet? Bir meslei var herhalde? Tccar m? Evet evet... tccar. 428 Memur yazmaa devam ediyordu. Haremaas ban edi. Racaya, ocuunun l doduunu haber verdii zamandan daha fazla ihanet etmi gibi geldi kendisine. Prensesinin tepkisinden de kprkuyordu. Beklediinin aksine, Selma olay elenceli buldu: Emir renecek olsa, seni astrr diye kkrdad. Zeynel'in sarardn grnce. Aldrma diye devam etti, byle bir doum belgesiyle zaten hi kimse onun ocuu olduunu iddia edemez, nemli olan da bu! Semra'nn keyfi yerindeydi. Son gnlerin korkusundan sonra, iler rayna oturur gibiydi. Kk kzn Zeynel'e brakarak gezmee kt. Ara sokaklardan geiyor, "Capucine Strasse", "Concorde Platz" diye taklan yeni levhalarla bir alman semtine dnm olan Opera Meydan'ndan gememee alyordu. Ama pek ok parislinin bu duyarllkla kendilerini skntya sokmadklarn grmt. Kahvehanelerin teraslarnda gnelenen alman

askerlerinin evresinde gruplar birikmiti. Neler konuabileceklerini merak eden Selma onlara yaklat. niformal, sansn iki delikanl glmsyordu: Korkacak birey yok. Sizlere hibir ktlmz dokunmaycak. ngilizler sizleri aldatt ve sizi kaybedeceiniz nceden belli olan bir savaa srklediler. Ama btn bunlar abuk unutulacak. Kocalarnz tekrar grmek istemiyor musunuz hanmlar? Biz de lkemize dnp kanlarmza kavumak istiyoruz! Dinleyenler aknd ama ayn zamanda rahatlamlard: u almanlar, pek de sevimliydiler. Kenti yakp ykacak, kan glne evirecek yabaniler beklerlerken, disiplinli askerlerle karlamlard. Grevli olmadklan zaman, ellerinde fotoraf makineleriyle ehri dolaan, maazalarda ipek kadn orab ve parfm stoklann tketen, ama paralarn da tkr tkr deyen uygar insanlard. Hava gzeldi ve Selma, Tuileries bahelerine kadar uzand. nsanlar gnein altna oturmu tartyorlard, elli adm tede askeri bir orkestra Beethoven'in Beinci Senfonisini alyordu. Orkestray grmezlikten geliyorlard ama kulaklar ondayd: "Diyecek yok! Bu herifioullan mzikten anlyor!" Biraz nce, Mareal P6tain radyoda her trl sava durdurmak gerektiini, mtareke imzalanacan sylemiti ve onu dinlerken alayanlar olmusa, bu sevinten deil utantand! Tann'ya kr sava bitti! Zaten sava iln etmek samalkt. Bu noktaya gelinmise, bu kokumu hkmetin ve yalanc propagandasnn rndr. Bize, hereyden yoksun bir alman ordusundan sz etmilerdi. unlara bakn! Bylesine drt drtlk bir ordu grdnz m? Hi tehlike yok, hi korkmayn diyorlard, ama iler ktye gidince, bizi tek bamza brakp, sulular gibi katlar. Kendi adamlan tarafndan aldatlmann verdii ac, dmana daha az nefretle bakmalarna yol ayordu. O da bundan yararlanmaa alyordu. Btn duvarlara afiler aslmt: "Terkedilmi insanlar! Alman ordusuna gvenin!" Radyoda da yatana haberler yaynlanyordu: "Parisliler yokluk ekmeyecek, Alman makamlar gerekeni yapacak!" 429 Selma dalgn yryordu. Bir baka igal edilmi kent ve yas iinde bir ulus gzlerinin nne geliyordu. Btn o kadnlar ve erkekler, igalcinin gzetiminden kaarak, mtarekeyi reddeden ve halk savamaa aran gen bir generale katlmaa gitmiyorlar myd? Fransa, kendi Mustafa Kemal'ini bulabilecek miydi? Otele dndnde, patron ile karsn hararetli bir tartmann iinde buldu. Kendisinden konuuyor olmalydlar nk onu grr grmez susmulard ve patronun kans omuzlarn silkerek mutfaa gitmiti. Ertesi sabah patron Selma'nn yanna geldi: ok zgnm, size sylemem gerek, karm, sizi Kommandantur'a bildirmemiz gerektiini sylyor. Kommandantur mu?

Yabanclan banndran herkesin onlan bildirmesi gerektiini, aksi halde ar cezaya uratlacaklarn sylediler. stelik, siz, ingilizsiniz.... Evet, anlyordu, Dne kadar Fransa'nn mttefikiydi oysa imdi Fransa teslim olmutu, ingiltere savamaa devam ettii iin... dmand. Kanma sizi alakoyabileceimizi, gelip ararlarsa sizi gizleyebileceimizi syledim. Hibirey dinlemek istemiyor... onu iyi tanrm, o kadar korkuyor ki sizi ihbar edebilir. Adam kan ter iinde kalmt. Gzlerini kard: En iyisi... gitmeniz! Selma, damarlarndaki btn kann ekildiini sand. Ama ... nereye? Patron rahat bir nefes ald. Olay kmasn bekliyordu. zm hazrd: Kent merkezinde kalmayn, Alman domuzlanyla kaynyor buralan. Kuzeye, Pigalle ve Clichy'e gidin... orada soru sorulmayan kk oteller vardr. Selma bir ay iinde kez tand, hibir yer gvenli deildi. Ona baktklannda rperiyor, herkesi, kendisini ihbar edecekmi gibi gryordu. Oysa, tuttuu odalara, fiatnn iki katn dyordu: "Normal! Ne de olsa tehlikeye giriyoruz. Bunu srf bebein hatn iin yapyoruz." Ama kimbilir... bir kat hizmetisi ya da oda komusu her an... almanlar pheli kiileri ihbar edenlere dl vaadetmilerdi... kendisi bir ingiliz olduuna gre... pheli saylmaz myd? Btn ingiliz uyruklularn tutuklanp bir toplama kampna gnderildiklerine dair haberlerin yaylmas zerine, Selma'nn korkulan tam bir panie dnt. Demir parmaklklan, aileleri, annelerinden kopanlp alnan bebekleri grr gibiydi... kk kzn gsne bastryordu, onun iin dvrd ve onu kimse kendisinden ayramazd. Bu kuku ve gvensizlik ortamnda, Selma'nn gzellii, herzaman lehine bir koz olan "farkl havas", byk bir tehlike oluturuyordu. "Herkes gibi olmak" iin ne yaparsa yapsn, gze arpyordu. Birgn, kendisine sarkntlk etmee kalkan birine haddini bildirdiinde, adam: 430 Bak sen! demiti. Bir de bykleniyorsun ha? Ya alnanlara kim olduunu sylersem, bu kadar kibirlenir misin o zaman da? Selma tehlikeyi gze alamam, Zeynel'i hesab grmee gndermi, yarm saat iinde bebeini alnn iine sarp mahalleden ayrlmt. Sonunda Martyrs Soka'nda eski bir ev bulmulard. Ev sahibesi, para verdikleri sre btn yabanclar kabul ediyordu. Odalarn plakln ve pisliini grnce Selma anlamt: byle bir berhanede mecbur kalandan baka kim yaard? stelik, iriyar bir kadn olan evsahibesi, rahat bir otel odasnn fiyat kadar para istiyordu... hi utanmadan! Niye utansn. Para veriliyordu nk yer gvenliydi. Polis hangi mucize sonucu bilinmez oraya hi uramyordu. Hele alman polisi bu grltl ve pis yerlere hi gelmiyor, sadece akamlar, arabayla bu mahallelerden geerek

elence yerlerinin bulunduu Pigalle'e veya Blanche Meydan'na gidiyordu. Mzikholler ve kabareler hi bu kadar para krmamlard. Eve, Tabarin veya Kabaren Mayol sandavi-adamlarn srtlarnda gezdirdikleri reklamlar sayesinde, azlarna kadar doluydu. Ama bu kalabalk salt alman askerlerinden ve sokak kzlarndan olumaktayd. Paris, sivil ve asker igal ynetim merkezi olmann dnda bir de izinlilerin vakit geirdikleri bir kent olmutu ve "elence merkezi" biimindeki nn korumaa ayr bir zen gstermekteydi. Eskiden Paris'in krema tabakasnn biraraya geldii Amsterdam Soka'ndaki Monseigneur kabaresi veya Champ-Elyse'es'deki Aiglon ya da Maxim's Le Fouquet's gibi k lokantalar, yksek rtbeli alman subaylarnn uradklar yerler olmutu. Ama sanat ve basn evrelerinden de pek ok kiiyi grmek mmknd buralarda. Zaten ou, temmuz aynda dnmt, geinmek zorundaydlar... ve sanatn milliyeti yoktu! Opera'da Serge Lifar, Yvette Chauvir6e ile birlikte Giselle'e dans ediyordu; Casino de Paris'de Maurice Chevalier ile Mistinguett "dktryorlard"; Sacha Guitry de Madeleine Tiyatrosu'nun kaplarn amt. Selma bu k semtlere hemen hi gitmiyordu. Polis evirip kimliini sorabilirdi. Ama bazan, bir kaamak yapma isteine kar koyamyordu, sadece bir iki saat Martyrs Soka'n unutabilmek, k insanlar arasnda bir fincan kahve imek bir zevkti! Ama bir gn korkmutu: kendisiyle birka kez yemek yemi olan nl oyuncu Anabella o gnler imdi ne kadar da uzakt kendisinin de bulunduu ay salonuna gelmi, sadece birka saniye bakmlar, sonra Anabella ban evirmiti. Ama bir iki dakika, sonra, elini ykama bahanesiyle kalkm ve Selma'nn masasnn nnden geerken fsldamt: Delirdiniz mi? Etraf casus dolu! abuk gidin! Selma tek bana yaam olsayd tehlikeye gs germe heyecann tatmak isterdi. Ama artk buna hakk yoktu: tutuklanacak olsa, ocuu ne olurdu? ocuu, gzel bir kk kz olmutu ve onu otelden otele srklemelerine ramen neesinden hi bir ey kaybetmemiti. Selma her odaya girdiinde, yalpak koumalar ve "anne" sesleri ile karlanyordu. Bu, btn tasalarn unutmas iin yeterliydi. Byle bir analk duygusuna sahip olacan ve bu kk varla bylesine balanacan hi sanmamt. Onu kollarna alp 431 gzlerini yumduunda, ocuun yeni batan iine girdii ve her ikisinin tek bir varlk olduklar duygusuna kaplyordu. O zaman, mutlak bir huzur duyuyordu, bir sahiplenme hissi iini dolduruyordu. Btn dnya ile ba edebilecek bir gce kavuuyordu. Hayat sanki yeniden kefediyordu. Henz dayanaca bir gemii, gvenecei bir gelecei olmayan bir ocuk, kendi dt yanlglardan syrlabilecek ve mutluluk oyununda ancak kaybolmay gze alarak kazanacan renebilecek miydi? Kk prensesimizi hasta edeceksiniz. Biberon saati oktan geti.

Zeynel, vicdannn sesi gibi bir eydi. Bebek doduundan bu yana, haremaas gerek bir stnineye dnmt. Kundan yapmakta, onu beslemekte stne yoktu ve Selma, hafif bir kskanlk duygusuyla, ocuun Zeynel'e daha ok balandn grmt. Ge kalmas, yarm litre st alabilmek iin yarm gn kuyrukta beklemek zorunda kald iindi. stelik be misli de para demiti. St kadn huysuzca "ister al, ister alma, keyfin bilir!" demiti. Esnaf, ba eik, bir kilo eker ya da bir para ya uruna her trl hakareti kabule hazr insanlarn balarna birer despot kesilmiti. Hibirey bulunmuyordu. galciler, Tanr'nn gn hali yamalyorlard. Fransa ikiye blnmt. Paris'e eskisi kadar erzak gnderilmiyordu. Herey karneye balanmt. Yabanc olduu iin Selma'nn karne almaa hakk yoktu ve kara kara bu ie daha ne kadar dayanabileceini dnyordu. Mcevherlerin paras tkenmiti, Selma incilerini de satmak zorunda kalmt. Kala kala bir tek zmrt kalmt. Ertesi gn Zeynel'i Cadet Soka'ndaki kuyumcuya gnderecek, iki ay dayanacak kadar bir para salam olacakt. Sonra ne yapacaklard. Tek bana olsa, katlanabilirdi. Zeynel zaten pek birey yemiyordu. Ama ya kk kz? Selma, onun ac ekmesi dncesine bile dayanamyordu. Zor durumda olan yabanc uyruklulara svire Konsolosluunun yardm ettiini duymutu ama alnanlarn gzetliyor olmalarndan ve tutuklanmaktan korkuyordu. ocuk doduundan beri babas iin l doduundan beri Hindistan'dan hibir haber almamt. Bazan, kendisine yardm elini uzatan grltc kadnlarn bulunduu Lucknow sarayn, Ujpal kentini ve zellikle kyl kadnlarn sevecenliini hatrlyordu. Hi bir pimanlk duymuyordu ama tpk herzaman mutlu olmad ocukluk gnlerini nasl zlyorsa, oralarn da yle zlyordu. Emir ne yapyordu acaba? Onun istedii gibi bir Selma olmamak iin artk mcadele etmek zorunda olmadna gre, onu sevgiyle anabiliyordu. O iki yl boyunca, birbirleriyle bo yere uramlard. Onu hem cezbeden hem de ta iinden yaralayan bu garip insan sevmee almt. Emir de, Selma imdi bunu daha iyi gryordu, kendisini anlamaa alm, kadnn sadece erkee yardmc olmak iin var olduu kabul edilen asrlk bir dzenin verdii 432 alkanlklardan syrlmak istemiti. ok defa birbirlerine yaklamlard ama onlar ayran uurum ok derindi. Emir'in bu uurumu kapatmak iin sarfettii abalar, kpr kurmak iin uzatt dallar, Selma'nn indinde al rpdan baka birey olmamt. Ancak imdi, onu ne kadar krm olabileceini anlyordu. Gururlarndan, birbirlerine gvensizliklerinden kendilerine gvensizlikten uzatlan eli her ikisi de grmemiti. Dnyalar farklyd ama asl sorun, birbirlerine fazlasyla benzemeleriydi.

Birka gn sonra Selma, banda btn gn Madam Emilie'nin oturduu yerin nnden geerken, kadn pheli baklarla onu durdurdu: Siz yahudi misiniz yoksa? akn: Hayr, diyebildi. Neden sordunuz? Paay kurtardnz yleyse, nk zor dakikalar yaayaca benziyorlar. Champs-Elys6es'deki vur-kr duymadnz m? Bakalarnn felketinden holanan btn insanlar gibi Madam Emilie de, gzleri parlayarak, bir grup gencin Etoile'den Rond Point'a inerken: "ftlara lm!" diye nasl bardklarn, yahudilere ait dkknlarn vitrinlerini nasl krdklarn anlatmaa balad. Koca az ile, katil ad syler gibi, nl maaza sahiplerinin adlarn sralyordu: Cedric, Vanina, Brunswick. Eeee... milletin srtndan zengin olmak neymi grsnler! Selma suratn ekitmemek iin kendini zor tuttu. Trkiye'de, yahudiler, dierleri gibi vatanda saylyorlard. alkanlklar ve zeklar beeniliyordu. Patron kadnn szleri ise, son zamanlarda moda olan ve baz gazetelere de yansyan grlerin tekraryd. gal altndaki Paris'te, bu gazeteler, yeni efendilerinin beenileri dorultusunda hizaya girmilerdi. Selma bazan, otelde bir keye atlm Le Matin gazetesinin bakard. Siyasi haberlere pek az yer vermekle birlikte, hi deilse yumurta, patates, kahve gibi bulunmas mucize olan gda maddelerinin ne gn nerede bulunabileceinin yazyordu. Bu gazetenin, korkun bir yahudi dmanl krkledii, Selma'nn dikkatini ekmiti. Yahudi mahallesinden sz ederken: "yal pardesleri iinde sakall herifler, su birikintilerinde ple oynayan ocuklar, uzun burunlu tkz sal insanlar, fiyatlara %80 zam yapan tccarlar" diye yazyor, sonra da irenmi gibi yazy yle bitiriyordu: "burada herey yahudi kokuyor. Salk ve temizlik mcadelesi yapalm derken, Paris'in bu ortalk yerindeki lekeyi brakacak myz?" Bir baka gazeteci, daha siyas bir yaklamla, Fransa'nn bana btn felketlerin yahudiler yznden geldiini yazyordu: "1936 ylnda, ii-iveren ilikilerini bozmu olan, iflsa ve isizlie yol aan, szde sosyal yasalar bunlar bamza sard." Dkknlara ilnlar aslyordu: "Yahudiler giremez". Bu, etkili olmaktan ok hakaret amac tayan bir ilnd... btn mterilerin kimliine bakacak deillerdi ya! Ama 27 Eyll gn ilk ciddi adm atld: Almanlarn yaynladklar emire gre, btn yahudiler, kendilerini zel kayt defterine kaydettireceklerdi. 433 Charlotte kararl bir tavrla: sterse hepsi koa koa gitsin, ben gitmeyeceim dedi. Charlotte, Maggy Rooffta dikiiydi ve Martyrs Soka'nda bir oda tutmutu. Selma'ya, zellikle klna hayrand. ki kadn, Charlotte'un Selma'y batan aaya szp: "zerinizdeki elbiseyi ben diktim" dedii gnden beri dost olmulard. Sonra Selma'nn akn baklarna aldrmayarak kenar basksna bakm ve: "tabii ya..." demiti, "atlye efi bu kvrmlar benim gibi yapan baka

biri olmadm syler hep". Charlotte iyice bbrlenmiti. Daha sonra Selma, ona gece elbiselerini vermi, satmasn istemi, o da bu grevi eksiksiz yerine getirmiti. Para almay kesinlikle reddettii iin Selma onu ara sra yemee gtrr, gen kz da, Paris bitirimlerine zg alayclkla, artk Selma'nn iinde bulunmad sosyete dnyasnn son dedikodularn anlatrd. Selma, yiyecein karneye balanmas zerine, st kuponlarn kendisine verdii iin Charlotte'a minnettard. Zaten st midemi bulandrr demiti. te... Charlotte kendini kaydettirmemee kararlyd. "Nereden bilecekler? Adm, fransz ad! Gerisine gelince... erkek deilim ki snnetli olup olmadma baksnlar..." Yapt akaya kendisi de ok glmt. hafta sonra, Vichy hkmeti "yahudilerin stats" ile ilgili bir kararname kard. Buna gre yahudiler, "milli gvenlik nedeniyle" devlet memuru, avukat, hakim, retmen, subay, basn ve radyo mensubu, sinema veya tiyatro oyuncusu, eczac ve dii olamayacaklard... Charlotte, Selma'ya: Grdnz m? dedi. Haklymm. Bakan olmak gibi bir niyetim yok ama, alt taraf vebal myz yani? O gn Madam Emilie, gerek bir fransz olarak: Kem km etmenin gerei yok! diye homurdand. Mareal byk adam! Frsattan istifade yahudi mterilerinin oda kiralarn bir kat arttrd. Charlotte'dan zam istememiti. Yahudi olduunu bilmiyor muydu? Pek olas deildi, patron, mterilerine ait hereyi bilirdi. Ama belki de, kzcazn ancak geinebildiim grdnden, ona dokunmamt. Selma, "hakknda kt dnmm" demiti kendi kendine. Yanlmamt. Birka gn sonra, iki polis Charlotte'u tutuklamaa geldi. Korkudan donup kalan kiraclarn nnde haykrp duruyordu: Yanlnz var, franszm ben! Onu karakolda anlatrsn. Gen kz, srtarak, zorla srklediler. Ama onu gtrmeden nce, Charlotte kala gz arasnda Selma'ya: htiyar caddan sakn! diyebildi. Charlotte bir daha dnmedi. Ertesi gn ev sahibesi, yeni satn ald elbisenin keyfini karyordu. Biraz paras olduu gnlerde Selma arasra, Lapn Agile'e uruyordu. Fr6d6'nin gitar alp, eski arklar sylemesi ve kabareye gelen bohem 434 mterilerin grlts houna gidiyordu. Birka gn nce, genlerden oluan bir grupla tanm ve onlar da kendisini hemen benimsemilerdi.... Aralarnda Franko'dan kaan ispanyollar, Fransa'ya snm ve alnanlarn Paris'e gelilerinde akna dnm ekler ve Polonyallar vard. Rahat, sevecen ve scakkanl olan bu ocuklarn nem verdikleri tek ey: az skl idi. Burada kimse kimseye soru sormuyor, bir sre nce aralarnda olanlar birdenbire yok oluverirken yerlerine yenileri geliyordu. Hi kukusuz, isimleri de takna idi. Neyle geiniyorlard? Herhalde ufak tefek uygunsuz ilerle! Selma

bunlarn ne denli becerikli olduklarn grmt. Sr vermez olduunu grnce Selma'ya sahte yiyecek karnesi bulmular ve beyaz vizonu ile Hermes antalarn, yirmi kadar ayakkabsn, "artk bylesi bulunmuyor" dedikleri deri eyalarn, onun adna satmlard. Asla politikadan konumazlard ama Selma, herkesten nce bir takm eylerden haberdar olduklarn larkctniti. rnein, 11 Kasm'da Zafer Abidesi'nin altnda, alman askerlerinin rencileri kurunlamalar gibi... Selma birka kez garip konumalara tank olmu ve hepsi delidolu olan ve btn dertleri para kazanmakm gibi grnen bu ocuklarn, rgtlenmee balad sylenen direni hareketinden olmalarndan kukulanmt. Bu grup bazan, zel olarak dzenlenmi, klan ayarlanm, grlt karmayan bir yeralt kulbne dans etmee giderdi. Aslnda bu tehlikeli bir iti, nk yasak. Gece sokaa kma yasa gece yars balad iin de, tan aanneaya kadar dans edilirdi. Selma ilk kez sabaha kar dndnde Zeynel'i giyinik halde, iskemlesinin zerinde oturmu beklerken buldu. Endieden btn gece gzlerini krpmamt. Selma'ya hibirey sylememi, sadece bakmt, Zeynel'in en byk sitemi de buydu. Selma gidip yanna oturdu: Aa, anla beni. Bu odada boulacak gibi oluyorum. Gndzleri ocuum beni o kadar oyalyor ki, btn dertlerimi unutuyorum. Ama gece olmuyor mu... bu berhanede tek bama, kt eyler kuruyorum. O zaman da uykum kayor. Zeynel Selma'nn elini alp dudaklarna gtrd: Affet prensesim. Ben bencil bir ihtiyarm. Siz ise ok gensiniz, bu hayat size gre deil... mutlu olmanz iin hayatm feda olsun Zeynel'in gzleri yaard, sesi titredi ama... korkuyorum. Size birey olursa, kk kzmz ne yapar? Selma, iini rahatlatmak iin, glmee balad: Korkulacak hibirey yok. Hem ok dikkatli davranyorum. Ama onun hakl olduunu biliyordu. Daha az kmaa balam, odann duvarlarn kaplamak, sarileri ile a siperler uydurmak gibi ilerle oyalanr olmutu. Btn bu rengrenk kumalarla oda biraz ingene odasna dnmt ama en azndan i acyd ve Selma kendini iyi hissediyordu. "Kimilerinin giyecei bile yokken, tm bu savurganl" eletirmee kalkan patron kadna ise Zeynel: "Prenses kimseye hesap vermek zorunda deil" diye kafa tutuyordu. Kiray ykseltecek korkusuyla Selma'nn kar koymasna aldrmakszn, Zeynel 435 kendisine "prenses"demeyi srdryordu. Anlamyorsunuz. Ben bu insanlar bilirim. Onlara yukardan bakmazsanz sizi ezmee kalkrlar. Haklyd. Odann kiras artmad gibi, Selma'nn paras olmadn anlayan patron kadn, dierlerine yapt gibi, hayat ekilmez hale getirmek yerine, durum normale dndnde "hanmefendinin kendisi iin yaplan fedakrlklar hatrlayacandan"' emin olduunu tekrarlayp duruyordu. Selma

bkkn, kadnn her dediine ban sallyor, dllerindirileceini vaadediyor ve "ne gibi fedakrlklar?" dememek iin kendini zor tutuyordu. Belki, kendisine hakaret etmeyii, kadn iin fedakrlklarn en by idi.... Sahte kuponlara ramen, alveri gn getike gleiyordu. Karaborsa dnda, hemen hibirey bulunmuyordu. Karaborsada ise hemen herey vard ama yaklalmas olanakszd. Selma ocuk iin gerekli olan alyor, kendisi ve Zeynel yerelmas ve algam ile besleniyordu. Patates bile lks olmutu. Gazeteler hafta evvelinden patatesin piyasaya kacan yazyorlard. Gnde 28 gram et ve 50 gram siyah ekmee haklar vard. Ayda bir kilo da ekere! Kahveye gelince, oktan hayal olmutu. Ama gazeteler, arpa ile nasl "harika" kahve yaplacann tarifini veriyorlard. Zeynel'in tiryakisi olduu ttne gelince, msr pskl ile yetinmesi gerekmekteydi. Aa alverii stlenmiti. nk bu az miktardaki yiyecei alabilmek iin, btn gn kuyrukta bekleniyordu. Bu iin kendi ii olduunu, prenseslerin byle iler yapamayacaklarn sylyor, sefaletleri iinde bile, bir baka ada kalm bu gibi ayrntlar zerinde duruyordu. Selma diretmekten vazgemiti, nk, Zeynel'in sk skya sarld bu deerlere, havaya olduu kadar ihtiya duyduunu anlamt. Zeynel'in belli etmedii, Selma iin duyduu endieydi. Geri gen kadn hibir vakit iman olmamt ama imdi "frsen uacak" gibiydi. Sokakta ka kez fenalk geirmi ve insanlar bu kadar gzel giyinen bir hanmefendinin a olabileceine ihtimal vermemilerdi. Ama Selma'nin buna aldr ettii yoktu: yemek yemeye yemeye midesi klmt. Esas alamad souk hava idi. 1940 k korkuntu. Darda da ieride de titreniyordu. Yakacak yoktu. Selma, oday havalandrmak iin pencereyi aamyordu, dardan buz tutmutu. Bir sabah, batankarasn lm buldu. Souktan donmutu. O ana kadar hereye katlanm olan Selma, gzyalarn tutamad. Giden, sanki, Harvey'den bir parayd... bunun uursuzluk getireceine inanmak istemiyordu ama elinde deildi. Dou'da bu gibi iaretlere duyarl olunurdu. Zeynel, bir ku iin bu kadar alanmasn anlamamt. O, pek hassas olan kk kz iin kayglanyordu. Selma yataa giyinik giriyor, ocuu da koynuna alyordu. ocuun hastalanabilecei dncesi onu deli ediyordu. Kendi yiyeceinden ksarak, ocuu doru drst beslese de, soua kar ne yapabilirdi? stelik Mers-el-Kebir sonuncu krk mantosunu da elinden almt... 1940 Temmuz'unda ingiliz uaklar, Cezayir'de bulunan fransz donanmasnn yarsn, alnanlarn eline gememesi iin, batrdnda petainciler mthi heyecanlanp kzmlard, parislilerin byk ksm da yle... 436 O gnden beri Madam Emilie "ingiliz hainleri"ne kfr etmek iin hibir frsat karmyor, Selma'ya da kzgn baklar frlatyordu. Bu yzden Selma, Zeynel'in incikler, boncuklar, elii kumalar ile kadn yumuatmasn sylemiti. Badalpur kadnlarnn Ranilerine verdikleri ve gen kadnn bir eit

Hindistan topra gibi alp getirdii tm o armaanlara, patron kadn "benim egzotik boncuklarm" dedike, Selma'nn yrei szlyor ama arkadalarnn kendisini anlayacaklarn biliyordu. O souk ekim akam Selma lutr mantosuna sarlm, sokaa kmak zereyken Madam Emilie de, kendisine apraz baklar frlatarak: ngilizlerin bu kadar k olduklarm bilmezdim! demiti. Dorudan doruya ilk kez Selma'nn uyrukluundan sz ediyordu. Selma hibirey sylemeden krkn karm, ona uzatm ve kadnn sahte srnamalarna tank olmamak iin odasna kmt. imdi, eksi onbee kadar inen souktan ok baharn lk havasna uygun mantosunu giyiyor ve sokakta memek iin hzl admlarla yryor adeta kouyordu. Bir sredir kendisini ok halsiz hissediyordu.... Bazan sa tarafna bir ar saplanyor, ama sadece birka saniye sryordu. Son haftalar, ar artmt. Zeynel'e hibirey sylememiti: onu daha ok kayglandrmaktan baka ne ie yarard? Zavallck da pek iyi deildi, zayflam, sskas kmt. Selma, doru drst bir doktora gitmesi, gerekli ilalan almas gerektiini biliyordu ama bu pahal bir iti. Hemen hi paralar kalmamt. Sonra, biraz daha iyi beslenecek olsa, hereyin yoluna gireceinden emindi. Yemeklere koyduu hileli ya yznden olmalyd, karacieri oldum olas hassast. "nemli birey deildir, deil mi hayatm?" ocuu kucana alp sarld. "Hi deilse siz bir tanem, gller gibisiniz. Dnyann en gzel kk kz sizsiniz. Bunu syleyen anneniz ve yalan... pek az syler! Greceksiniz, sava bitince, ikimiz bir arada, ne gzel gnler geireceiz." ocuu dizlerinin zerine oturtarak hoplatmaa balad ocuk keyiflenmi, sevin lklar atyor, annesi her durduunda fkeleniyordu. "Vay vay, hanmefendi imdiden kafa tutuyor! Haklsn canm: ben seni trpleyip, cilalamak niyetinde deilim hi! Seni terbiyeli bir salon maymunu da yapmayacam, sen neysen o olacaksn, hayatn yaadn iin kimseye hesap verecek deilsin! Anneciinin bunu anlamas iin yirmidokuz yana gelmesi gerektiini dndke..." Harvey olmasayd, bunu anlayacak myd? Harvey... Ilk balarda kendisini zgr olmaa zorladnda ona nekadar da kzmt! Hele, ona akl dant vakitler; dolu dolu yaadktan sonra her amacn ayn deeri tadn, nemli olann ulamak deil, yrmek, hatta aya srmek olduunu, nk bunun yeni batan deerlendirme yapmamza olanak verdiini sylediinde ne ok fkelenmiti! deallerin bizi ktrmletiren, grmemizi ve duymamz engelleyen eyler olduunu, sadece ahmaklarla zayflarn bir ideal uruna hareket ettiklerini nk dayanaklar olmadan ayakta duramadklarn sylerdi. Sonra, mutluluun u ya da bu olaydan kaynaklanmadn ama bizim o an olduu gibi yaamasn bilme yetimizden geldiini nk olaylara iyi ya da kt rengi kendimizin verdiini sylerdi. 437 "Ancak imdi ne demek istediini anlyorum. Bunu anlayabilmek ve huzurlu olabilmek iin, savan kmas, sefalet, yalnzlk gerekiyormu. imdi mutluyum. Hayat hi bukadar sevmemitim.

Yoklua ve korkuya ramen, dnya hi bukadar aydnlk grnmemiti." Oysa, batankarann lmnden beri, Selma Harvey'i bir daha hi gremeyecei hissine kaplmt, iradelerinin dnda bireyler olumaktayd ve onlar bir daha hi buluturmayacakt. Birka hafta nce olsa, bu dnceden dolay mitsizlie kaplrd. Bugn sakindi. Ne olursa olsun, gs gerebilece-inden emindi. Artk krlgan, hassas, kendi kendini yiyen Selma deildi. Harvey'in, dnyann en gzel hediyesini sunduu olgun bir kadnd. Bu hediye, kendisini unutup sevmei renmesiydi. "Canm hayatm!" Selma, radyonun ald Strauss'un valsinin ritmine uyarak, kz kollarnda, dnp duruyordu. "Bak gr! Hayatm ne gzel! Artk bu iin srrn biliyorum. Sana sz veriyorum km, hi mutsuz olmayacaz!" Kk kz kollarn annesinin boynuna dolam, kahkahalar atyor, annesi de nce yava yava sonra daha hzl, ok daha hzl dnyor, dnyor, dnyor. Birden, karnna bir haner saplanmcasna duyduu ac ile sarsld. Bouluyor, barmak istiyordu. ocuk, ocuu drmemeliydi... Btn gc ile masaya tutunmak istedi, yan bandayd... sendeledi... dayanlmaz bir yanma, iini kavuruyordu... bir kor paras, bir kl perdesi... hibirey grmez olmutu... dtn hissetti... durmadan dyordu... Vals devam ediyordu, en, akrak, srkleyici... ocuk yerde baygn yatan annesinin yannda avaz avaz baryordu. ok sonra, Zeynel alveriten dndnde, onlar yle bulacakt. Selma yerde, bembeyaz kesilmi, baygn yatyordu. Derken, korkudan alayan kk kzn koruyabilmiti. VII Hotel-Dieu hastahanesinde operatr, odasnda gidip geliyordu. Gl ellerine, mucize yaratt sylenen ellerine bakyordu: bu kez baarl olamamlard! Oysa, yan yarya koma halinde onu getirdiklerinde, derhal ameliyathaneye aldrmt. Akut peritonit idi. Am, kesmi, temizlemi, dikmiti. Ka saat srdn kendisi de bilmiyordu. Sessiz hemirelerin yardm ile, saatlerce almt. O kadar genti ki, onu bu beldan mutlaka kurtarmas gerekiyordu. Karnn kapatp diktiinde, rahat bir nefes almt: ezeli rakibi bu olayda kazanamayacakt. Ama gece, ate ykselmi ve septiseminin yayldn anlamt. Belki onu tek kurtaracak: "antibiyotik" denilen yeni illard. Ama bunlar sadece Amerika'da vard, Fransa'ya henz gelmemiti. Hastaln ilerlemesine, bu bembeyaz, imdiden l rengini alan vcudu sarmasna seyirci kalmt. Artk... herey bitmiti. Yirmidrt saat bile srmemiti. Enfeksiyon ok abuk yaylm, yokluktan, sefaletten tkenmi olan bnye dayanamamt. Profesr yumruklarn skt: yirmi yldr ameliyat yapyordu ve yaam kavgasnda yenildii her seferde yrei paralanyordu. stelik bu kez giden, ok gen, gzelliinin doruk noktasnda bir kadnd. Acsna bir de korkun bir baarszlk duygusu eklenmekteydi.

imdi bir de, geceden beri koridorda hareketsiz bekleyen baba ile konumak gerekiyordu. Ameliyattan sonra ona glmsemi: "iyi olacak" demiti. Krk yz aydnlanvermiti, gzleri minnetle dolmu, daha profesr ne olduunu anlamadan adam diz kp ellerini pmt. Onu meldii yerden kaldrm, hastann odasna birka dakika girmesine izin vermiti. Hasta uyuyordu; adamn taparcasna bakndan, bir oday stacak kadar scak ve sevgi dolu yaklamndan etkilenmiti. Sonra, insanlarn, bunun gibi bir akn bir katresini hissedecek olsalar, yeryznde hi sava olmayacan dnmt. Babay, kznn baucundan istemeyerek ayrm, gidip dinlenmesini sylemiti. Sonra, hemirelerden, adamn orada, koridorda btn geceyi melerek geirdiini renmiti. Ertesi gn, hastann oda kaps kapalyd. Doktorlar ve hemireler ieriye mlcrdi. Profesrn kendisi bile, iki ameliyat arasnda, hem de iki kez gelmiti. Her seferinde adamn yalvaran baklaryla karlayor ve glmsemee alyordu: "Elimizden geleni yapyoruz." imdi ona ne syleyecekti? Konumasna gerek yoktu, Zeynel biliyordu. Kk kz son nefesini verirken, btn vcudunu bir titreme almt, iinde birey koparlmasna yere 439 ylm ve ba odann kapsna vurmutu. Bir hemire onu orada, yan baygn bulmutu. Onu bir iskemleye oturtmu, akaklarn slatm, kendisine gelmesine yardmc olmutu. Artk harekete geip karar vermek gerekiyordu. l ne olacakt? Yabancydlar ve herhalde aile mezarl yoktu. Nereye gmlecekti? Btn bunlar artk profesrn ii deildi, hastane ynetimi megul olurdu. Ama, babaya son derece acd iin, onu teselli edecek bireyler sylemek istemiti. ok uzaa, ok ok uzaklara taklp kalm olan bo baklarn grnce, vazgemiti. Yal adamn elini skmakla yetinmi ve darya kmt. Zeynel, daha sonraki saatler neler olduunu hatrlamayacakt. Sadece, beyazlar iinde bir kadnn, tek kelimesini anlamad sorular sorduunu, sonunda czdann ap belgelerini gstererek, kznn slam toprana gmlmesini istediini anmsayacakt. leden sonra, bir yorgun atn ektii cenaze arabasna, beyaz tahtadan bir tabuta koymular, kendisine de izlemesini iaret etmilerdi. Selma'cmn ardndan ka saatten beri yryordu? Ocak aynn buz gibi yamuru iliklerine iledii halde, bunun farknda bile deildi. Birlikte yaptklar gezileri anmsyor ve dnyann ta teki ucuna gitse bile arkasndan gelmesi iin yemin ettiren Selma'nn alayc glmsemesini hatrlyordu. Sonunda, etraf krk dkk duvar talaryla evrili geni bir alana geldiler. Mezartalar, otlarn arasnda kaybolmu gibiydi. Buras, Bobigny'deki mslman mezarl idi. Zeynel, Selma'nn dolamay pek sevdii, Boaz'a bakan mezarlklar dnnce hkrn tutamad.

Ama imam sabrszlanyordu, ge olmutu, duay acele okumas gerekiyordu. stelik u zavall ihtiyarn daha esasl bir tren iin verecek paras da yoktu. lene bir mezarta bile yaptramamt. Ne yapalm! Bir tahta parasnn zerine adn yazarlard, bylece otlar bydnde, mezarlar karm olmazd. Aileler bundan holanmyorlard! Ne sefalet! Zeynel, iki adamn kazd ukura ve iplerle sarkttklar tabuta bakyordu. Kk kzn ne diye bu kutunun iine hapsetmilerdi? Kapal kalmaa hi dayanamayan Selma, bunun iinde bouluyor olmalyd. slam geleneinde, na beyaz bir kefene sararlar, dorudan topraa gmerlerdi. Fransa'da byle bir eye haklan yokmu! Mezar kazclar ilerini bitirdiklerinde, neredeyse karanlk basmt. Zeynel mezarlkta yalnzd. Araba oktan girmiti. Binlerce mezar arasnda, Selma's ile babaayd. Bu drt ke toprak kmbetin karsnda, stanbul'un mermerden oyulmu, yzyllardr byk sultanlarn zaferlerini harlatan hametli trbelerini anmsad. rperdi... Bu fakir mezarlkta prensesinin yat, kimin aklna gelirdi? Kim onu hatrlayacakt? Yeni kazlm topran zerine uzand. Bedeni ile kk kzn rtmee, scakln ona aktarmaa alt. Artk Zeynel'den baka kimsesi yoktu. Onu brakmayacakt, Sultan'a sz vermiti. Aa! Selma, bahenin derinliklerinden ona doru kouyordu. Mavi ipekli 440 elbisesi iinde yle gzeldi ki... kzl bukleleri rzgrda uuuyordu. Aa, beni gezmee gtr sene. Boaz 'daki havai fiekleri grmek istiyorum. Boynuna sarlm, salarn ekitirip duruyordu. Aa gel, gelmen gerek! yle istiyorum. Ama baheden kmamz yasak kk sultanm. Oh! Aa, sen artk Selma'n sevmiyorsun! Yasak da ne demek? Aa... mutsuz mu olaym istiyorsun? Yine dediini yapmt. Ona asla kar koyamazd. Elele, mimoza ve yasemin kokularnn yayld aal yoldan geip, kendilerini bekleyen altn yaldzl beyaz kaya doru ilerlediler. Seltna, ty gibi hafif, kaya atlayvermiti. Havai fiekler salarn aydnlatyordu. Gzleri parlayarak yerine oturmu, Zeynel'e: Ve imdi, demiti, ikimiz ok uzun bir yolculua kyoruz. Zeynel'in omuzuna dokunan bir el onu uyandrd. Gn douyordu. Tepesine dikilmi bir adam, merakla kendisine bakyordu. Burada kalmayn, hastalanacaksnz. Kalkmasna, zerindeki topraklar silkelemesine yardm etmi, onu souktan titrer halde, bahe aletlerinin konulduu kulbeye gtrmt. Orada ona koca bir fincan kahve verdi. Ad Ali idi, bekiydi. Zeynel'in yanna oturdu: Kardeim, len hanmn myd? Zeynel, dileri birbirine vurarak, kekeledi: Kzm.

Kzna bir mezarta dikmedin mi? Zeynel ban sallad, kendini birden halsiz hissetti. gnden beri azna tek lokma koymamt, Selma'y bulduu andan beri... Ali kararl biimde bir dilim ekmek kesti: Al, ye. Taa gelince, yandaki mermerci arkadamdr, pahal olmayan kk bir ta yapabilir. Zeynel, ar ar kstekli saatini kard. Ortaky'deki debdebeden geriye bir tek bu kalmt, hibir eylerinin kalmayaca gn iin saklyordu. Oysa artk... Bir tek bu var. Kabul eder mi? Saati sakla. htiyacn olur. zlme, ta yaptrrm. Mslmanlar arasnda yardmlamak gerek. Zeynel'in kar koymalarna aldrmakszn dar kt. Bir sre sonra, koltuunun altnda, kk, beyaz bir tala dnd. Aa'nn syledikleri dorultusunda tan zerine, acemi bir yaz ile yle yazlmt: SELMA 13.4.1911-13.1.1941 441 Zeynel'in ii rahat deildi. Onu mslman geleneine gre gmmediler. Onu bir kutunun iine koydular. Acaba...? Ali'nin yz aydnland, gerek mslmanlar severdi. Bir srayta kazma, krek getirdi, bir rafn zerinde duran beyaz bir araf buldu. kisi mezara yneldiler. Yeni kazlm topra atmak, tabutu dar karp ivilerini skmek sadece onbe dakikalarn ald. Ali geriye ekilerek: Seni brakyorum dedi. Toprak atmak iin arrsn. Zeynel usulca tabutun kapan at. Onu... tekrar... ilk kez gryordu. Beyaz gecelii iinde ne gzeldi, kzl salar omuzlarna dklm, gencecik bir kz gibiydi... titreyerek yaklat ve yanana bir pck kondurdu. Ayaa kalktnda gzleri kupkuruydu. Heyecan bir anda yok oluvermiti... bu buz gibi beden ona yabancyd. Kendi kk kz orada deildi. Glckleri, mark cokusu, cmertlii ve her yapt ile Selma olan kz, uup gitmi... kavermiti. Na beyaz arafa usulca sard sonra hibir yerini incitmeden ukura indirdi. Selma'nn koklamay sevdii bu toprak imdi onu kollarna alyordu. Kollar, dudaklar, gsleri, o harikulade vcudu toprakta eriyecek, sonra binlerce iee ve meyveye dnecekti. Zeynel, Selma'nn arkasnda durup glmsediini hissetti: ite onun istedii de buydu! Pek yaknda yanna gidecekti, , kk kz ve Sultan, yeniden bir arada olacaklard. Boazii'ne benzeyen bir nehrin berrak dalgalarnn yalad, Ortaky'dekine benzer bir sarayda ilelebet birlikte olacaklard. Birden tkand, gzleri dehetle byd... ocuk! ocuu unutmutu. gnden beri, yapayalnzd. Onu yedirip iirecek kimsesi yoktu... belki de lmt... Allah'm! Allah'm! Koru onu!

Otele nasl dndn bilmiyordu. Galiba Ali, Paris'e dnen bir cenaze arabasn durdurmu, onu tabutun konduu yere oturtmutu. Sonra, ihtiyar bir kak gibi, dualar haykra haykra, komutu. Odaya girdiinde, kk kz yatan zerinde, beti benzi solmu, yatyordu. Ba arkaya dm, az ak, zorlukla nefes alyordu. ylesine bir lk atmt ki komulardan biri komu, ocuu kmldatmamasn, sadece ban kaldrarak biraz su vermesini sylemiti. Ama kk kz, ne verilse kusuyordu. Zeynel onu kollarna almt, buz gibiydi. Bir rtye sarp, merdivenleri drder drder inerek Madam Emilie'nin nnden gemi, kadn yolunu kesmee kalkmt Hey! ki haftalk kira borcunuz var! Koarak Martyrs Soka'ndan aaya inmiti. Zor ayakta durabiliyordu. Yol stnde birka salk merkezi grm, kapy alm, kimse amamt. Gnlerden pazard. Sonunda, mitsizlikle, bir polise bavurmu o da, yabanclar iin hergn ak olan svire Konsolosluunu salk vermiti. i' 442 Konsoloslua girdiinde ve tombul yamkl bir sekreter ne istediini sorduunda ocuu kollarna tututurup, oraca ylvermiti. O gn leden sonra, konsolosun ei Madam Naville, Kzl Ha iin yaknda dzenleyecekleri yardm toplants iin gerekli adresleri almaa gelmiti. ocuu grr grmez telefona sarlarak kendi doktorunu arm sonra yal mslmana bir kadeh votka iirmiti. Zeynel az daha boulacakt, tkrmek istiyordu. Ama kadn gvence vermiti: ki deil, il Zeynel pek abuk kendine gelmiti. Bu iyi kalpli kadna btn yky anlatmt: prensesi lm, kk kz gndr otel odasnda a kalmt. Zaten birka dakika sonra doktor da gelmiti. ocuu grnce: Tam zamannda! diye homurdand. antasndan byk bir nnga kartarak, ocua serum verdi, sonra da onu inceden inceye muayene etti: ok zayf, cierler etkilenmi... birka gnden beri hibir ey yiyip imedii anlalyor. Bir inilti duyup ban evirdi, yal adama acyarak bakt: zlme dostum. Onu kurtaracaz. Ama iyi bakm ister. Sonra Madam Naville'e dnd: Sosyal yardm blm azna kadar dolu. Btn sava yetimleri orada. Bu ocuu yannda devaml bir bakc bulunmal... yoksa, korkarm... Konsolosun ei szn kesti: Onu yanma alrm doktor, iyileene kadar. Bu kk kz gkten dt, lme terk edemem. Haftalarca, Zeynel her gn ocuu grmee geldi, igal altndaki Paris'te bir bolluk adac olan svire Konsolosluu'ndaki bakm ve salkl beslenme sayesinde ocuk abuk iyilemiti. imdi

topuz gibi kk bir kzd ve haremaasn her defasnda sevin lklar ile "Zezel" diye karlyordu. Konsolosun eine btn yky anlatt Zeynel, sadece amerikal hikyesini ve racaya gnderilen mektubu atlad. Racann, cevap vermemi olduu iin, eline, o mektubun hi gemedii midindeydi. Sava bittiinde, ocuu aldrabilirdi. Artk Selma yaamadna gre... tek zm buydu. Kk prenses zenanada byyecek, evlenecek, ora kadnlarnn rahat ve tasasz yaamn srecekti. Selma'nn lrken sylemee alt da bu deil miydi? Haremaas, hastaneden karken, arkasndan koan gen hemireyi hatrlad: Msy... bir dakika bekleyin! Kznz ld zaman... yani... biraz ncesinde, yannda bulunan bendim. Elimi tuttu ve yle dedi: "Affet Emir... ocuk... yalan syledim." Son szleri bu oldu. Zeynel rperdi. Gen kadnn, leceini anlad zaman ocuunu babasz brakmakla duyduu korkuyu dnd. Kznn zgr olmas iin hereye katlanan Selma, kendisinin leceine ve ocuunun kimsesiz kalacana hi ihtimal vermemiti. 443 Gzel prensesim, zavall kk kzm... Zeynel, kendini ok yorgun hissediyordu. Odann bir kesinde, ocuk, bebekleriyle oynuyordu. Artk gvenli ellerdeydi. Kendisine ihtiyac yoktu. Zeynel grevini, iyi kotu, yapmt. imdi o da gidip dinlenmek istiyordu. ocuu alnndan pt, sonra rahatsz etmemek iin usulca, odadan kt. Onu bir daha gren olmad. SON SOZ Annemin yks byle bitiyor. lmnden az sonra, svire Konsolosluu'na bir ziyareti geldi. Bu, Selma'nn kuzeni Orhan'd. Kartvizitinin zerine sadece unlar yazmt: "lm prenses tarafndan." Diplomatik yoldan haberdar edilen raca, bir kz olduunu rendi. ngiliz smrgesi Hindistan ile igal altndaki Fransa arasnda iletiim olmadndan, ocuu Badalpur'a aldramad. Savatan ok sonra buluacaklard. Ama bu, bir baka hikye. Zeynel'in izine rastlanmad. Acdan, sefaletten lm myd yoksa yabanclar arasnda bir yabanc olarak bir mhrl vagona konup bilinmeyen yerlere mi gnderilmiti? Harvey'ye gelince, unutmu deildi. Ama karsnn lmne kadar, onun yl boyunca kendisinden saklad, Selma'nn mektuplarndan haberi olmamt.. Fransa kurtulur kurtulmaz Paris'e komu, Selma'nn ldn renince ocukla megul olmak istemiti. Kark formalitelere henz el attnda, bir kalp krizinden lmt. Sonralar, ok sonralar, annemi tanmak istedim. Onu tanm olanlarla konuarak, tarih kitaplarn okuyarak, o devrin gazetelerini kartrarak, ailenin dank arivlerini aratrarak, bulunduu yerlerde dolaarak, yaamnn eitli kesimlerini canlandrmaa, yeni batan yaamaa altm.

Sonunda, ona daha fazla yaklaabilmek, onu bulabilmek iin sezgime ve hayal gcme gvendim. Kenize Murat, kinci Dnya Sava balarnd, Paris'te dodu. Annesi Sema Hanmsultan Padiah V. Murat'n torunu, babas Badalpur racasyd. Birbuuk yandayken annesini kaybeden Kenize Murat svireli bir aile tarafndan Paris'te bytld. Babasn 21 yana geldiinde tamd. Paris niversitesi'nde sosyoloji ve psikoloji okuduktan sonra, 15 yl boyunca, eitli Fransz dergilerinin Yakndou muhabirliini yapt.-ran'da ah'n kne, Trkiye'de 1970'li yllarn olaylarna tank oldu. 1980'lcrin banda, Suriye ve srail tarafndan Lbnan'n igalini yaadktan sonra, bir sre, gazetecilie ara verip kendi zn aramaya koyuldu. Bu araynn sonucu ise, Trkeye "Saraydan Srgne" adyla evrilen, minesi Sclma Hanmsultan'n ksa ve bahtsz hayatn hikye eden, elinizdeki roman oldu. Fransa'da ksa zamanda, bir milyonun zerinde satlan ve 16 dile evrilen eser, yaymland her lkede, aylarca, en iyi satan kitaplar listesinde kalmtr. Kenize Murat, halen, Paris'te yayor. Gazetecilie dnd. Yaknda ise "kendi hikyesi"ni kaleme alacak. Kapak resmi: Ortaky Saray- Hmayunlar Kenize Murat _ Saraydan Srgne Kitaplar, uygarla yol gsteren klardr. UYARI: xx Kitap sevenlerin yeni buluma noktasndan herkese merhabalar... Cehaletin yenildii, sevginin, iyiliin ve bilginin paylald yer olarak grdmz sitemizdeki tm e-kitaplar, 5846 sayl kanun'un ilgili maddesine istinaden, engellilerin faydalanabilmeleri amacyla ekran okuyucu, ses sentezleyici program, konuan "Braille Not Speak", kabartma ekran ve benzeri yardmc aralara, uyumlu olacak ekilde, "TXT", "DOC" ve "HTML" gibi formatlarda, tarayc ve OCR (optik karakter tanma) yazlm kullanlarak, sadece grme engelliler iin, hazrlanmaktadr. Tmyle cretsiz olan sitemizdeki e-kitaplar, "engelli-engelsiz elele" dncesiyle, hibir ticari ama gzetilmeksizin, tamamen gnlllk esasna dayal olarak, engelli-engelsiz yardmsever arkadalarmzn youn emei sayesinde, grme engelli kitap sevenlerin istifadesine sunulmaktadr. Bu e-kitaplar hibir ekilde ticari amala veya kanuna aykr olarak kullanlamaz, kullandrlamaz. Aksi kullanmdan doabilecek tm yasal sorumluluklar kullanana aittir. Sitemizin amac asla eser sahiplerine zarar vermek deildir. Ben de bir grme engelli olarak kitap okumay seviyorum. Sevginin olduu gibi, bilginin de paylaldka pekieceine inanyorum. Tm kitap dostlarna, grme engellilerin kitap okuyabilmeleri iin

gsterdikleri abalardan ve yaptklar katklardan tr teekkr ediyorum. Bilgi paylamakla oalr. Yaar Mutlu LGL KANUN: 5846 sayl kanun'un "Altnc Blm-eitli Hkmler" blmnde yeralan "EK MADDE 11" : "ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar ama gdlmeksizin bir engellinin kullanm iin kendisi veya nc bir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri formatlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izinler alnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir ekilde satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur."

Bu e-kitap grme engelliler iin dzenlenmitir. Kitap taramak gerekten incelik ve beceri isteyen, zahmet verici bir itir. Ne mutlu ki, bir grme engellinin, dzgn taranm ve hazrlanm bir e-kitab okuyabilmesinden duyduu sevinci paylaabilmek tm zahmete deer.. Bu kitaplar, size gelene kadar verilen emee ve kanunlara sayg gstererek, ltfen bu aklamalar silmeyiniz. Siz de bir grme engelliye, okuyabilecei formatlarda, bir kitap armaan ediniz... Teekkrler. Ne Mutlu Bilgi iin, Bilgece yaayanlara. xx

Tarayan: Yaar Mutlu xx www.yasarmutlu.com Kenize Murat _ Saraydan Srgne

You might also like