NETCAD/SURF

Bu belgedeki tm bilgiler nceden uyar yaplmadan deitirilebilir ve Ulusal CAD ve GIS zmleri Mhendislik Bilgisayar A.. adna verilmi herhangi bir taahht nitelii tamaz. Bu belgede aklanan yazlm bir lisans ya da snrl kullanm szlemesine tabidir. Bu yazlm lisans ya da snrl kullanm szlemesinde aklanan amalar dnda herhangi bir ortama kopyalanmas yasalara aykrdr. Copyright Ulusal CAD ve GIS zmleri Mhendislik Bilgisayar A.. 1999-2004 Btn Haklar Sakldr. Telif hakk kanunlar erevesinde izin verilen haller dnda, nceden yazl izin alnmakszn oaltlmas, uyarlanmas ve tercme edilmesi yasaktr. NETCAD Apache Software Foundation tarafndan gelitirilen XML Parser ktphanesini kullanmaktadr. Bu nedenle devam eden not eklenmitir. "This product includes software developed by the Apache Software Foundation (http://www.apache.org/)." Birinci bask, Nisan 2000 Basld Yer: Ankara Versiyon: V.5 Revizyon Tarihi:12.04.2007 Revizyon No: 005 Dokman No: NC_SURF_01 www.netcad.com.tr teknik@netcad.com.tr

1. Kitap hakkndaki gr ve dnceleriniz iin bilgi@netcad.com.tr 2. Teknik Destek almak adreslerinden ulaabilirsiniz. iin http://www.netcadportal.com

Bask: Baak Matbaaclk Ltd. ti. Kazm Karabekir Caddesi 101/2G skitler-ANKARA Tel: 0312 384 27 61 62 Faks: 0312 341 39 79

NETCAD /SURF

NDEKLER
Blm 1 Giri ........................................................................... 5 1.1. NETCAD/SURF Nedir? ........................................................ 5 1.2. NETCAD/SURF Kurulumu ................................................... 6 1.3. NETCAD/SURF Yardm ....................................................... 6 Blm 2 Proje Hazrlamak......................................................... 7 2.1. NETCAD/SURFle Neler Yapabilirsiniz?.................................. 7 2.2. Arazi lmleri Nasl Olmaldr? .......................................... 7 2.3. Noktalarn Hazrlanmas ..................................................... 8 2.4. Krokilerin Balanmas ........................................................ 8 2.5. Keleri llemeyen Bina Krokilerinin Oluturulmas ............ 8 2.5.1 Drdnc Keyi Oluturma ............................................... 8 2.5.2 Bina Olutur ..................................................................... 9 Blm 3 ev Tarama ................................................................. 9 3.1. Tarama Mens ................................................................ 9 3.1.1. ev Taramasnda Dikkat Edilecek Konular ............................ 9 3.1.2. Normal ev Taramas ...................................................... 10 3.1.2.1.ev Tipleri ..................................................................... 10 3.1.3. Hyk Tipi Tarama .......................................................... 12 3.1.4. Kokurdan ev Taramas ................................................... 12 3.1.5. ki Doru Aras ev Tarama ............................................. 12 3.1.6. ev Sil........................................................................... 12 3.1.7. evi Tekrar Tara ............................................................. 13 3.1.8. Dier............................................................................. 13 3.1.8.1.Otomatik lek Deitirme............................................... 13 3.1.8.2.Tarama Kontrol............................................................. 13 3.1.8.3.ev Grupla..................................................................... 13 3.1.8.4.ev Kenarlarn Bul (Toplu) .............................................. 13 3.1.8.5.ev Kenarlarn Bul.......................................................... 14 Blm 4 Saysal Arazi Modeli Oluturmak ............................... 14 4.1 genleme Nasl Yaplr? .................................................. 14 4.1.1 Parametrelerin Belirlenmesi.............................................. 15 4.1.2 Normal gen................................................................. 16 4.1.3 Bozuk gen .................................................................. 16 4.2 Arazi Modelini Dzenleme lemleri ................................... 17 4.2.1 gen Dndr ................................................................ 17 4.2.2 Kot Dzelt...................................................................... 18 4.2.3 gen Ekle..................................................................... 18 4.2.4 Model Dzelt (Otomatik) .................................................. 19 Blm 5 Eri lemleri ............................................................ 20 5.1 Eri Geir....................................................................... 20 5.2 Eri Temizle ................................................................... 21 5.2.1 Tam Kapal Alanlarda Eri Temizlii ................................... 21 5.2.2 Yar Kapal Alanlarda Eri Temizlii.................................... 22 5.2.3 Alann evrilerek Kapatlmas ........................................... 22 5.2.4 Kapal oklu Dorularn Erilerden Temizlenmesi ................ 22 5.3 Eri Temizle (Oto)........................................................... 23 5.4 Eri Temizle ( 2 Doru ) .................................................. 23 5.5 Erilere Kot Yaz .............................................................. 23 Blm 6 Arazi Modeli/Ekstra lemler..................................... 24 6.1 Karelaj .......................................................................... 24
NETCAD /SURF

6.2 Hacim Hesab ................................................................. 25 6.2.1 alma Alannn (Snrnn) Belirlenmesi ............................ 25 6.2.2 Modelin Yatay Bir Dzlem ile Kesilmesi .............................. 26 Blm 7 Enkesit lemleri ....................................................... 26 7.1 Gzergah Tanmlamas .................................................... 27 7.2 Enkesit Oluturma........................................................... 28 7.2.1 Sabit Aralkl................................................................... 28 7.2.2 Dosyadan Okunacak........................................................ 29 7.2.3 Listesi Oluacak .............................................................. 30 7.3 Enkesit izimi................................................................. 30 7.4 Profil izimi.................................................................... 31 7.5 Enkesitlerden Kbaj ........................................................ 31 7.6 Enkesitlerden Plankote .................................................... 31 Blm 8 Analizler .................................................................... 32 8.1. Grnrlk Analizi .......................................................... 32 8.2. Hzl Profil ...................................................................... 32 Blm 9 Referans Yneticisi Analizleri .................................... 32 9.1. Vektr Analizler .............................................................. 33 9.1.1. Eri geir ....................................................................... 34 9.1.2. Eri Alanlarn Olutur...................................................... 34 9.1.3. Eim Alanlarn Olutur .................................................... 36 9.1.4. Gr Analizi .................................................................. 37 9.2. Raster Analizler .............................................................. 38 9.2.1. Rlyef Haritas Hazrlama ................................................. 39 9.2.2. Ykseklik Haritas Hazrlama ............................................ 40 9.2.3. Eim Haritas Oluturma .................................................. 41 9.2.4. Bak Haritas Hazrlama.................................................... 42 9.3. 3D Sunumlar.................................................................. 43 9.3.1. VRML Olutur ................................................................. 44 9.4. Yzey Modelleme ve 3D................................................... 45 9.4.1. gen Olutur ................................................................ 46 9.4.2. Voronoi Alanlar Olutur ................................................... 47 9.4.3. Eri Geir....................................................................... 48 9.4.4. Eri Alanlar Olutur ........................................................ 48 9.4.5. Grid Yap ........................................................................ 49 Blm 10 Proje lem Admlar ............................................... 49 10.1. Detay Krokilerinin Balanmas .......................................... 49 10.1.1. Tabakalarn Almas........................................................ 49 10.1.2. Detaylarn Birletirilmesi .................................................. 51 10.1.3. Bir Yapnn 4.Kesini Oluturma: ..................................... 52 10.1.4. Bir Hatta gre Yapy Oluturma: ...................................... 52 10.1.5. Hidrografik Bilgiler : ........................................................ 52 10.1.6. Semboller : .................................................................... 53 10.1.7. Alan Sembolleri: ............................................................. 53 10.1.8. evler: .......................................................................... 53 10.1.9. Yazlar:.......................................................................... 53 10.1.10.Model (gen) Oluturma: .............................................. 54 10.1.11.ModelDzeltme:............................................................. 55 10.1.12.Eri lemleri:................................................................ 55 10.1.11.Doru ile Oluturulan Kapal Alanlarn Temizlenmesi:.......... 56 10.1.12.evlerin i ve oklu Doru Alanlarnn Temizlenmesi: ........ 56 10.1.13.2 Doru Arasn Temizleme: ............................................ 57 3
NETCAD /SURF

10.1.14.Erilere Kot Yazma lemi: .............................................. 57 Paftalama lemleri: ................................................................... 58

NETCAD /SURF

Blm 1 Giri
1.1. NETCAD/SURF Nedir?
NETCAD/SURF program Netcad Grafik programlar yelpazesi ierisinde yer alan, her trl harita retimi konusunda zmler reten, halihazr harita yapmna ynelik; mnhani ilemleri, ev taramalar, arazi modeli oluturma gibi zel ilemleri kapsayan, kullanm kolay bir programdr. Bunun yannda arazi modeli zerinde yaplabilecek, Enkesit Oluturma, Arazi Modelinden Kbaj Hesab, Karelaj Noktalarnn Hesaplatlmas gibi bir takm hesaplamalarda da NETCAD/SURF programndan faydalanlabilmektedir. NETCAD\SURF modulnde Netcad Halihazr Harita ve Yzey Modelleme uygulamas tamamen yenilenmitir. Yeni srm, klasik NETCAD/SURF zelliklerinin daha iyilerini ve pek ok yeni fonksiyonunu iermektedir. Yeni Netsurf'n en belirgin zellii GIS ile tamamen entegre olmasdr. Bu zellikler sayesinde GIS verilerinin analizi ve 3 boyutlu modellemesi eskisinden ok daha kolay ve etkili olarak yaplabilmektedir. Ayrca ok daha hzl ve zengin fonksiyonlar iermektedir. Bu srm haritaclar iin ok daha hzl ve etkili harita retimi salayacaktr. Planclar ve genel GIS kullanclar iin daha nce biraz daha zor olan analizlerin ok daha kolayca yaplmasn salayacaktr. NETCAD/SURF program Netcad Ana Modl zerinde alr. Harita mens ilemleri ile birlikte Netcadin gelimi CAD yaps ierisinde yer alan doru izmek sembol yerletirmek gibi dier ilemlere de ihtiya duyulmaktadr ve kullanlmaktadr. Yapsal olarak Netcad Ana modl ve ilgili modller bir btn olarak alglanmaldr. Kullancnn NETCAD/SURF ile almaya balamadan nce ncelikle Netcad Ana Modlnn kullanmn renmesi nerilir. NETCAD/SURF Kullanm kitab hazrlanrken, kullancnn Netcad Ana Modlnn kullanmn bildii kabul edilmitir.

NETCAD /SURF

1.2. NETCAD/SURF Kurulumu

NETCAD/SURF 'n CD'den kurulumunda izlenecek yol udur: 1. NETCAD CD'sini CD srcsne yerletiriniz. 2. Program kurulum CD'si, CD srcye yerletirildiinde bir sre sonra CD KUR program otomatik olarak alacaktr. CD KUR programnn otomatik olarak yklenmemesi durumunda CD srcden ana dizin ierisindeki CDKUR.EXE dosyasnn altrlmas ile de ileme devam edilebilir. 3. Ekrana gelen pencerede satn alm olduunuz programlar, programlarn tantm, modllerin alabilmesi iin ek programlar ve firmann sunduu hizmetler ile ilgili bilgiler bulunmaktadr. 4. Bu ekran zerinde " KUR " butonuna baslmas ile anamodln kurulumu ile birlikte modller de ayn ekilde otomatik olarak gsterilen dizine kurulacaktr. NETCAD/SURF modl ayrca kurulmak istendiinde ise; NETCAD CD'sini CD srcsne yerletiriniz. Bilgisayarm ksmnda CD srcs seilerek CD iindeki Modl dizini altndaki NETCAD/SURF' seerek Setup dosyasn ift tklayarak altrnz. Modl kurulum penceresi alarak NETCAD/SURF' n kurulaca dizin ad NETCAD varsaylan olarak gelecektir (Eer Ana Modl kurarken NETCAD'in kurulaca dizin ad deitirilmise NETCAD/SURF de bu dizin altna kurulmaldr). Bu pencereyi Tamam ile geiniz. Modl kurulumu bitince "Program baar ile kurulmutur" eklinde mesaj gelir. Bu mesaj Tamam ile kapatarak ilemi bitiriniz.

1.3. NETCAD/SURF Yardm

Programla ilgili tm ilemler iin kullancya bilgiler sunan yardmc metinlere 3 farkl yntemle ulalabilir: 1. Menlerden seilen ilem zerinde F1 tuuna baslmas 2. Yardm Mensnden indekiler ya da Konu Balklarna Gre blmlerinden 3. leme girdikten sonra yardm ikonuna baslarak konu hakknda bilgi edinilebilir. Yardmc metinler program ve ilemler hakknda bilgi sunarken ayrca ilem ile ilgili yntemleri de aklayarak kullancya rehber olurlar.

NETCAD /SURF

Blm 2 Proje Hazrlamak

2.1. NETCAD/SURFle Neler Yapabilirsiniz?
ev Taramalar genleme- Saysal Arazi Modelinin (SAM) Oluturulmas ve gen Edit Rutinleri Eri Geirme- Silme ve Erilere Kot Yazdrma ilemleri Eri Alan Hesaplar SAM zerinden Kesit /Profil Alm Enkesitlerden Kbaj Hesaplama, Plankote Alma ve Profil izimi Hacim Hesaplar Karelaj lemleri Vektr Analizler Eri Geirme Eri Alanlar Oluturma Eim Alanlar Oluturma Gr Analizi Raster Analizler Rlyef Haritas Hazrlanmas Ykseklik Haritas Hazrlanmas Eim Haritas Hazrlanmas Bak Haritas Hazrlanmas VRML oluturarak 3D Sunumlar Hazrlanmas Her trl harita retimi; Meskun Alan Haritalar Gayri Meskun Alan Haritalar Altyap Haritalar Gzergah Haritalar Maden Haritalar Yer Alt Maden Haritalar Su Alt Haritalar E Dalm Haritalar

2.2. Arazi lmleri Nasl Olmaldr?

Saysal Arazi Modeli (SAM veya DTM) amacna ynelik arazi lmleri genelde klasik yntemlerden ok fazla farkllk gstermezler. Ancak salkl sonular iin; Eimin deitii yerlere mira veya reflektr tutulmaldr. Olabildiince elektronik ve kayt niteli aletler ile lm yaplmaldr. ev kenarlar, dere yataklar, su blm hatlar, yollar vb. gibi arazi yapsnn deiim gsterdii ve erilerin geiini etkileyen detaylar zenle llmelidir.
NETCAD /SURF

 zellikle dz ve uzun detay hatlar zerinde homojenlii salayacak sklkta nokta alnmaldr.

2.3. Noktalarn Hazrlanmas

Program kotlu ve koordinatl noktalarn yer ald dosyay kullanacaktr. genleme amac ile kullanlacak nokta dosyalar birka yoldan oluturulabilir. Hesap Blmnde; Ham l deerlerinin klavyeden girilip hesaplatlmas sonucu, Veri kayt nitelerinden aktarlan ham l deerlerinin hesaplatlmas sonucu, Klavyeden girilmi veya veri kayt nitelerinden dorudan aktarlm koordinatl ve kotlu noktalardan, bu tr yntemlerle olumu nokta dosyalar Netcad'in snrsz obje kapasitesi sayesinde bir araya getirilir.

2.4. Krokilerin Balanmas

Nokta numaralar alarak yol, ev, tel-it, duvar vs. detaylar birletirilir ve direk, aa vb. semboller yerletirilir. l krokilerinin birletirilmesi srasnda Koordinat Hesap Makinasnda bulunan Nokta Adlar ilemi pratiklik salar. Objelerin tabakalandrlmasnda belirli bir standart oluturulmas nerilir.

2.5. Keleri llemeyen Bina Krokilerinin Oluturulmas

Arazide herhangi bir nedenle keleri llemeyen, cephe lm yaplan bina keleri aadaki yntemlerle hesaplatlabilir.

2.5.1 Drdnc Keyi Oluturma

3 kesi llm, ancak 4. kesi herhangi bir nedenle llemeyen binalarn veya detayn, llen 3 kesi yardm ile 4. kesinin otomatik hesaplanmas ve hatlarn izimine yneliktir. llen 3 ke ardk olarak gsterilir, 4. ke otomatik olarak oluturulacak ve hatlar balanacaktr. Noktalarn gsterilmesi ve cephelerin balanmas srasnda orta tu Koordinat Hesap Makinas kolaylklar kullanlabilir.

NETCAD /SURF

2.5.2 Bina Olutur

2 kesi llm, ancak arka iki kesi herhangi bir nedenle llemeyen binalarn veya detayn, derinlik ls yardm ile dier kelerinin otomatik hesaplanmas ve hatlarn izimine yneliktir. llen 2 ke ardk olarak gsterilir, derinlik ls verilir. Derinlik metre cinsindendir ve n cephenin balanma ynne gre, saa doru "+", sola doru "-" deerler verilmelidir. Her aamada, ekrann sa alt kesinde bulunan veya klavyeden boluk tuu (space) ile aktif olan Koordinat Hesap Makinas mens kolaylklar kullanlabilir. Ayrca programda, kare veya dikdrtgen oluturmak iin kolay yntemlerden birisidir.

Blm 3 ev Tarama
3.1. Tarama Mens
evle ilgili her trl tarama, silme gibi ilemlerin yapld mendr.

3.1.1. ev Taramasnda Dikkat Edilecek Konular

evler iin gerekli tabaka ilemleri program tarafndan ayarlanr. SEVALT, SEVUST ve SEV tabakalar program tarafndan alr. ev st ve altlar iin doru tipi program tarafndan seilir. stee bal olarak deitirilebilir. evlerin kapal alanlar olarak taratlmasna zen gsterilmelidir. Bunun iin Nokta Yakalama ikonu aktifken ev altnn ilk noktas olarak, ev stnn son noktasn tekrar gstermek ve ev altn ev stnn ilk noktasnda sona erdirmek pratik bir zmdr. Kapal alan oluturulmasnn nedeni ev ilerinden mnhaninin daha kolay temizlenmesidir. Ancak bu gerekli deildir. ev ak ular geici dorularla da sonradan kapatlabilir. Yol kenarlarndaki ve dere yataklarndaki gibi uzun evlerin, para para taratlmas nerilir. Bu paralama, hz ve ilemi kontrol altnda tutma olana salayacaktr. evlerin otomatik taratlmas birok yazlmn yapamad kark bir ilemdir. nsan elinin bile taramada zorlanaca durumlarda sonu beklentinizin altndaysa Edit Mensndeki Dndr, Kaydr, Obje edit, Kopyala, Kes ve Uzat rutinlerini kullanarak ok ksa srede gerekli dzeltmeler yaplabilir. Nokta Yakalama ikonu uygun yerlerde kapatlrsa ev alt ve stleri arzu edilen yerlerden geirilebilir. Bylece evlere belli bir yumuatma verebilir veya seyrek nokta alnm yerlerde evlerin daha gereki gemesi salanabilir.
NETCAD /SURF

3.1.2. Normal ev Taramas

Bu rutin, ev st ve ev altn oluturan noktalarn ardl olarak gsterilmesi ve evin bir seferde, bir btn olarak taranmasna yneliktir. nce ev stnn noktalar gsterilir. Yanl balamalarda ayn noktay tekrar gsterim hatt serbest brakr. ev stnn noktalar bitince fare sa tuuna baslr. ev alt noktalarn gsterilmesi istenir. ev taramas iin, ev ularnn kapal olmas, yani ev st ile ev altnn ularda birlemesi gerekli deildir. Gerekli noktalarn gsterimi ile ev st ve altn oluturan hatlar balanm olur. Sonra fare sa tuuna baslr. Alacak menden tarama tipinin seilmesi gerekir. 3.1.2.1. ev Tipleri Alan menden ev tarama tipi seildikten ve gerekli parametreler belirlendikten sonra ev tarama ilemi tamamlanr. 3.1.2.1.1. Bozuk ev Bozuk evler, ev stleri anormal deiimler ve sapmalar gsteren evlerdir. Genelde, dere ii veya tmsek eklinde olmayan tm ev tipleri iin uygun bir taramadr.

3.1.2.1.2.

Dere ii Kenarlar yksek, ortas ukur evlerdir. nce, ev st noktalar gsterilerek epeevre dnlr. Sonra ev alt noktalar ardk olarak gsterilir. ev bu tip bir tanma uyuyor ise mendeki Dere ii seenei ile taratlmaldr.

NETCAD /SURF

10

3.1.2.1.3.

Normal ev ev stleri ok fazla sapma gstermeyen evlerdir. Bu tarama yerine her zaman Bozuk ev taramas kullanlabilir.

3.1.2.1.4. Tmsek tipi ev taramas Toprak ynlar gibi ortas yksek kenarlar alak evlerdir. nce, ortadaki ev st noktalar gsterilir. Fare sa tuuna baslr ve ev alt noktalar ardk olarak gsterilerek epeevre dnlr.

3.1.2.1.5. Tarama Hattn Belirle ev altnn daha dzgn olduu durumlarda kullanlabilir. Taramalar ve yumuatmalar ev alt dorularna gre ekillendirilir. Bu buton aktifletirildikten sonra yukarda aklanan tarama tiplerinden biri seilmelidir. 3.1.2.1.6. ev Tarama Aral Normalde 2m. (1/1000 leinde) olmaldr. Ancak proje 1/500 leinde hazrlanyorsa 1m. alnmaldr. Bu deerler Byk lekli Harita ynetmeliinden daha ayrntl alnabilir. 3.1.2.1.7. ev Tarama Tipi Yumuat olarak kalmaldr. Ancak baz idareler Dz tara iaretliyken yaplan tipte ev taramalar istemektedir. Seim tamamen kullanc kontrolndedir. Dz taramada evlere dn yumuatmas, getirmemekte, ev dorular ev st dorularna dik olarak taranmaktadr. Yumuak taranm ev ve normal taranm ev arasndaki fark aadaki ekillerden de anlalabilir. 11
NETCAD /SURF

3.1.2.1.8. ev Tarama Yarm Oran ev taramalarnda ksa taramalarn uzuna olan orandr. Normalde 0.50 olmaldr.

3.1.3. Hyk Tipi Tarama

Tepecik eklindeki evlerdir. zel tarama ekli vardr. nce tepeciin stn belirleyen nokta gsterilir daha sonra etekteki ev altn belirleyen noktalar ardk olarak gsterilir, sa tua baslr.

3.1.4. Kokurdan ev Taramas

Ortas ukur olan evlerdir. zel tarama ekli vardr. nce en ukur noktas gsterilir. Ardndan ev stn belirleyen noktalar ardk olarak gsterilir, sa tua baslr.

3.1.5. ki Doru Aras ev Tarama

Normal taramalardan farkl olarak, nceden oluturulmu, karlkl iki hat veya hat dizisi arasnda ev taratlabilir. ev st ve altlarn oluturan dorular, araziden kodlama yaplarak alnm ve programn otomatik kroki yntemi ile balanm olabilir. ev tarayamayan bir yazlmdan veri aktarlm olabilir. Bu durumda, ncelikle ev stn oluturan dorular ardk olarak gsterildikten sonra, ayn ilem ev altn oluturan dorular iin tekrarlanmaldr. evin ekline gre menden uygun bir tarama tipi seilmelidir. Krkl veya yumuatlm, oklu dorular ile oluturulmu iki bamsz hat arasnda da ev taratlabilir. Eer ev st ve alt oklu doru ise, sadece st ve alt doruyu gstermek tarama iin yeterlidir. ki dorulu ev taramalarnda, ev sil ileminden sonra, tekrar tara rutini yerine, iki doru ile tarama ilemi tekrarlanmaldr.

3.1.6. ev Sil
Tarama aralklar veya tarama ekli uygun seilmeyen evler silinip yeni parametreler ve tarama ekline gre tekrar taratlabilir. ev
NETCAD /SURF

12

taramalarn silmek iin taramalardan sadece bir tekini gstermek yeterlidir. ESC veya farenin sa tuu ile silme ilemi gerekletirilir. ev silme ilemi ayn zamanda, ev krk noktalarna ekleme yaplmas veya kartlmas amac ile de yaplabilir, bunun iin ncelikle ev sil ile taranm olan ev silinir, editleme ilemleri ile ke ekleme veya karma ilemi gibi ilemler tamamlanr. Dzeltme ilemleri sonrasnda Tekrar tarama ilemi ile ev taratlr.

3.1.7. evi Tekrar Tara

ev Sil ile silinmi evlerin tekrar taratlmas amacna yneliktir. Parametrelerle ilgili bir sorun varsa gerekli dzeltmeler yaplm olmaldr. Parametreler deitirildikten sonra ev Sil ve ardndan Tekrar Tara ilemi gerekletirilebilir. Tarama sonras, deiikliklerin etkisi hemen grlebilir. Sadece tarama ekli deitirilecekse parametrelerde bir deiiklik yaplmadan dorudan tekrar tarama ilemi yaplabilir. ev st veya ev alt kenarlarndan birini gstermek tekrar taratma ilemi iin yeterlidir. Tarama tipi yine menden seilmelidir.

3.1.8. Dier
3.1.8.1. Otomatik lek Deitirme Belli aralkta taranm evleri istenilen aralkta taramak iin kullanlr. Daha ok izim alrken kullanlan bu ilem deiik leklerde tarama yapmay salar. Tm evlerin aralklarn deitirdii iin en son aamada yaplmas gerekmektedir.

3.1.8.2. Tarama Kontrol Netcad ev taramalarnda evlerin herbirine Vtkodu atamaktadr. Baka bir programda oluturulmu, elle izilmi, editlenmi vs. evler grup zellii tamazlar. Vtkodu olmayan evleri bulup bu ev dorularn SEVX tabakasna alr.

3.1.8.3. ev Grupla Tarama kontrol sonucunda grup olmayan evler iin grup oluturur. Gruplar tek tek belirlenmeli ve ev dorular sevx tabakasnda olmaldr. Sevx tabakasnda olmayan dorular dikkate almayacaktr. Bu ilem sonucunda sevx tabakasndaki dorulara vtkodu retecek ve sev tabakasna alacaktr.

3.1.8.4. ev Kenarlarn Bul (Toplu)

NETCAD /SURF

13

Grup halindeki btn evleri ev taramalarna gre ev altn ve ev stn Sev_poly tabakasnda bir oklu doruyla belirler. ev alt veya ev st silinmesi, ev dorularnn grubu bozulmas durumunda bu evlerin snrlarn tam olarak bulamayacaktr. 3.1.8.5. ev Kenarlarn Bul Grup halindeki tek bir evi ev taramasna gre ev altn ve ev stn Sev_poly tabakasnda bir oklu doruyla belirler. ev alt veya ev st silinmesi, ev dorularnn grubu bozulmas durumunda bu evlerin snrlarn tam olarak bulamayacaktr.

Blm 4 Saysal Arazi Modeli Oluturmak

genleme, rasgele alnm kotlu noktalardan Saysal Arazi Modeli retimine ynelik yntemlerden birisi ve en ok kullanlandr. genleme, bir anlamda, hangi noktalar arasnda kot enterpolasyonu yaplacann belirlenmesidir. gen kenarlar zerindeki kot deiiminin dorusal olaca varsaylr. Dier bir deyile gen kenarlar olabildiince araziye oturmaldr. Farkl genleme doal olarak farkl eri geirimine neden olacaktr. olabildiince eit al, eit kenarl genler

genlemede oluturulur.

Nokta yakalama modlar kullanlarak kotlu noktalara, doru veya oklu doru balandnda, balandklar noktalarn kotlarn alrlar. Bu sayede kotlu doru veya oklu dorular elde etmi olunur.

4.1 genleme Nasl Yaplr?

Halihazr harita yapmnda, genelde araziden alnan kotlu noktalardan yararlanlr. Ancak baka programlardan, herhangi bir yolla noktalar olmayan fakat kotlu doru veya oklu dorular gelebilir. Sadece kotlar olmak artyla, ularnda noktalar olmayan, doru veya oklu dorulardan da gen modelleri elde edilebilir. 14

NETCAD /SURF

Arazi modeli hangi obje veya obje guruplarndan oluturulacak ise seilir ve tamam butonuna baslr. lem sonrasnda parametrelerin girilecei pencere alr, buradan gerekli deiiklikler yaplr ve genleme balatlr. Parametreler ile ilgili gerekli aklamalar aada verilmitir. genleme ncesinde genleme ile ilgili bir takm parametrelerin belirlenecei men gelir. Bu mendeki n deerler kabul edilebilir. Gerekiyor ise projeye uygun ekle getirilebilir. Parametre mensndeki blmler ile ilgili aklamalar aada verilmitir.

4.1.1

Parametrelerin Belirlenmesi

Parametrelerle ilgili aklayc bilgiler aada verilmitir. Model Tabakas: Oluturulacak genlerin yerleecei tabaka ismidir. Herhangi bir tabaka ismi verilebilir ya da varsaylan tabaka kabul edilebilir. Daha sonraki tabakalarla yaplacak ilemlerde karklk kmamas bakmndan nceden kullanlan tabaka isimleri verilmemesi nerilir. En Ksa gen Kenar: En Ksa gen kenar uzunluu sorulacaktr. Bunun amac birbirine ok yakn noktalarn genleme dnda tutulmasn salamaktr. En Uzun gen Kenar: En Uzun gen kenar uzunluu girilmelidir, noktalarn alm sklna bal olarak 50-70 m.lik bir uzunluk ou proje iin yeterli olacaktr. Amac projenizde varsa kot boluklarn belirlemek ve gereksiz genlerin olumasn engellemektir. lem sonucunda verilen deere gre projenizde iki tip gen oluacaktr. En Kk Z Deeri: genleme iin seilen noktalar arasndaki en kk kot deerini gsterir. genleme ilemine bu kot deerinden
NETCAD /SURF

15

itibaren yapmaya balar. stee gre bu deer deitirilerek istenilen kottan itibaren genleme yaptrlabilir. En Byk Z Deeri: genleme iin seilen noktalar arasndaki en byk kot deerini gsterir. genleme ilemini burada yazlan deere kadar yapar. stee gre bu deer deitirilerek istenilen kota kadar genleme yaptrlabilir. 4.1.2 Normal gen

Verilen model tabakasnda ve maksimum, minimum deerlerine uygun olarak oluturulmu genlerdir, gerekli model dzeltmeleri sonucunda eri geirme, enkesit oluturma ve arazi modeli zerinden kbaj ileminde kullanlrlar. genleme sonras model zerinde bir takm dzenlemelerin yaplmas gerekmektedir bunun iin Bkz; Arazi modelini dzenleme ileri. 4.1.3 Bozuk gen

Proje snrlarnda ve seyrek alm yaplmasndan dolay model ierisinde oluan krmz renkteki genlerdir. Maksimum gen kenar deeri artrlarak proje ierisindeki bozuk genler giderilebilir, proje snrlarndakiler ise tabakas kapatlarak veya silinerek (tabaka sil ve obje sil) eykselti erilerine mdahalesi engellenebilir. Proje ierisindeki bozuk genler iin Maksimum gen kenarn deitirerek yeniden genleme yapmann mmkn olmad durumlarda bu genle tabaka deitir ilemi ile normal genlerin olduu tabakaya alnabilir. genlemede Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Nelerdir? genleme sonrasnda gerekiyor ise kaydedilebilmesi iin saklanmas gerekir. yaplacak deiikliklerin

Noktalarda ekleme, silme gibi deiiklik yaplmsa tm genler silinerek tekrar tm projenin ya da mevcut genler korunarak deiiklik yaplan blmn genlenmesi gerekir. Eri Geirme ilemi tamamlandktan sonra gerek kalmayaca iin genler silinebilir. genleme srasnda nokta kaytlarnda sfr 0 kotlu ya da negatif kotlu noktalar varsa ileme dahil edilir, bu tr noktalar genleme ilemine dahil edilmeyecek ise En Dk Z Deeri 1 gibi bir deer girilerek bu noktalar genleme dnda tutulabilir. Ayn zamanda kot deeri 9000 m. ve daha yukar noktalar dikkate alnmazlar. Bu ekilde yanl kot deeri olumu objeler var ise En Byk Z Deeri 7000 gibi bir deer girilerek genlemede dikkate alnmamas salanabilir. Buradaki ama proje en dk ve en yksek kotunu girerek kotsuz ya da kotu yanl noktalar genleme dnda tutmaktr. 16
NETCAD /SURF

genlemenin her nokta kmesi iin bir kere yaplmas yeterlidir.

genlenecek nokta says belirlenirken bilgisayarn gc de gz nnde tutulmaldr. Sadece poligonlardan genleme yaplarak arazi hakknda genel bilgi edinilebilir. Sadece NETCAD'in alfa saysal yaps sayesinde, poligonlar, binderler, takeometrik vb. kotlu noktalar ayn dosyada saklanabilirler ve ayn anda genlenebilirler. Projedeki bozuk genler eykselti erilerini ve modelden yaplacak hesaplamalar (enkesitler, arazi modelinden kbaj, karelaj gibi ilemler) etkileyecei iin silinmesi nerilir.

4.2 Arazi Modelini Dzenleme lemleri

Saysal arazi oluturulduktan sonra model zerinde bir takm dzeltmelerin yaplmas gerekebilir. Yaplabilecek dzeltmeler ve aklamalar aada yer almtr. 4.2.1 gen Dndr

genlerden olumu arazi modeli zerinde iyiletirme almalar yaplabilir. ki noktann gen kenar olarak birletirilmesi, eri geirilmesi amac ile iki nokta arasnda enterpolasyon yaplaca anlamn tar. Daha iyi sonu iin, gen kenarlar zerindeki kot deiimlerinin dzgn olmas gereklidir. Bu durum genlemeye bal olduu kadar, arazideki alma da baldr. Reflektrler zellikle arazi eimin deitii noktalara tutulmal, olabildiince eri geirimini etkileyen; dere yataklar, su blm hatlar, evler, boyunlar gibi detaylar krokiye geirilmelidir. Bir dere yatann her iki tarafnda alnm iki noktay birletiren gen kenarnn yanl sonular douraca kesindir. Programca oluturulan ideal genler, o blgedeki arazi yapsna uygun olmayabilir. Bu yzden arazi modelin etkileimli olarak dzeltmek ve onu iyiletirmek gerekecektir.

ekil 1

ekil 2

Ana kural; detay hatlar gen kenar olmaldr, yani gen kenarlar detay hatlarn kesmemelidir. Bu koulu salamak iin gen Dndrme (Kegen deitirme) dncesi ilk defa tarafmzdan uygulamaya konulmu byk baar ve
NETCAD /SURF

17

beeni kazanmtr. lem basittir. Drt noktann oluturduu iki gen arasnda otomatik kegen deiimidir. Dier iki nokta arasnda kot enterpolasyonu yaplmas geree daha yakn sonular verebilir. Ama bunun denenmesidir. Bu rutinle, fare sol tuu ile Ortak Hatt gsterilecek komu iki genin dayand 4 nokta arasnda otomatik kegen deiimi olacaktr. Detay hatlarn kesen gen kenarlar varsa bu rutin ile etkileimli olarak dzeltilebilir. Bu ilem zellikle erilerin normal gemesi gereken bir yapda gze arpan ani dnleri dzeltmek amacyla da kullanlabilir. Yaplan ilemin doruluu gen Dndr ilemi yapldktan sonra erilerin ald yeni durumdan kolaylkla anlalabilir. Yaplan uygun dndrmeler sonucunda arazi modeli, geree daha fazla yaklaacaktr. Ama geree en uygun arazi modelini oluturmak, erileri ondan sonra oluturmaktr. 4.2.2 Kot Dzelt

Bu rutin ile hatal kotlar, ekranda etkileimli olarak dzeltilebilir. Hatal nokta kotlar o blgedeki hzl erilerin geiinden kolayca anlalr. Genelde tek nokta etrafnda olumu, hzl erilerin daireler izdii, tepecik veya ukurluklar hatal kotun gstergesidir. Gerekiyorsa kotu hatal noktaya yaklalr ve fare sol tuu ile nokta gsterilir, noktann gsterilmesinden sonra ekrana Kot Dzelt mens gelir. Kot Dzelt ileminde, nokta yeni kotu enterpolasyonla hesaplanm kotu, yan tarafta ise arazi lmlerinden elde edilen nokta eski kotu yer alr, noktann olmas gereken kotu biliniyorsa buraya girilir ve Kabul tuuna baslr. Mendeki kot ayar zerinde ki "Aa", "Yukar" ok tular ile etkileimli olarak ince ayarlama (+/0.1 m.) yaplabilir. Hzlanma ayar ise kot artrmnn aralklarn belirler. Noktann dzeltilen kotu Kabul tuu ile saklanmaldr. lemden ptal tuu ile klabilir. ok yaknda kotu hatal baka bir nokta varsa hesaplanan deere etki edecei bilinmelidir. Bu durumda iterasyon yapmak veya hatal kot deerini manuel olarak deitirmek uygun bir zm olacaktr.

4.2.3

gen Ekle Eer projede genleme srasnda ortaya kan kot boluklar varsa bu rutin ile tamamlanabilir.
NETCAD /SURF

18

Projedeki seyrek alm yaplm blgelerde maksimum gen kenarn artrarak genlerin tamamlanmas yerine oluan boluklarn gen Ekle ilemi ile tamamlanmas, arazi modelinin geree daha yakn olmasn salar ve erilerin, kbaj hesaplarnn, enkesitlerin daha gereki sonular vermesi salanr. leme girildikten sonra eklenecek genin keleri gsterilir ve yeni genler kelerindeki kot deerleri, program tarafndan hesaplanarak oluturulur. 4.2.4 Model Dzelt (Otomatik)

Arazi modeli zerinden eri geirilmesi, enkesit ve profil alma ilemleri, iki arazi modeli arasnda enkesitler ile hacim hesaplanmas, gen prizma yntemi kullanlarak hacim hesaplanmas, 3 boyutlu gen model grntleme, plankote gibi ilemlerde hesaplarn ve izimlerin doru olmas iin mutlaka Model dzeltme ilemi yaplmaldr. Tm Proje baznda Detay hatlar gen kenar olacak ekilde gerekli ayarlamalar yaplarak hatlar kesen gen kenarlar otomatik olarak dzeltilir. Gerekirse iterasyon yaplabilir. Bu ilem iin detay hatlar yklenmi olmaldr. lem Nasl Yaplr? Bu ilem iin kullanc modeli kesen objeleri tek tek seebilecei gibi klavye zerinde space (boluk) tuuna basarak aaca obje seme mensn de kullanabilir. Kullanc model dzeltme ilemini Escape (ESC) tuuna basarak durdurabilir. Ayn arazi datasnn, ayn blgesine ait olan ekildeki datalarn incelenmesi model dzeltme ileminin gerekliliini ortaya koymaktadr.

ekil 1

ekil2

Kesik kesik ve koyu izgilerle gsterilen izgi ev kenardr. Model dzeltme ilemi yaplmadan nce ykseklik erileri ev kenarn kesmektedir. Model dzeltme ileminden sonra ise genler otomatik olarak dndrlerek eykselti erileri araziye uydurulmutur. Bu ekilde detay hatlarnn bulunduu bir arazi datas zerinde kbaj hesaplarnn yaplmas, eri iziminin yaplmas vb. gen modele dayanan hesaplamalar ve izimlerin doru olabilmesi iin detay hatlar projeye yklendikten sonra model dzeltme ilemi yaplmaldr. gen dndr ilemi ile de arazi modeli, olmas gereken ekilde kullanc tarafndan tek tek dndrlebilir.
NETCAD /SURF

19

Blm 5 Eri lemleri

Halihazr projelerinde mnhanilerle ilgili (mnhani geirme ve silme) ilemlerinin yapld mendr.

5.1 Eri Geir

gen modelin yklenmesi veya noktalardan oluturulmas sonucu ekran kaplayan ykseklik erileri Hzl Mnhani olarak adlandrlr ve krkldr. Hzl Mnhaninin kapatlmas iin alt mende bulunan, Tabaka Modlar mensndeki, Hzl Eri iz blm pasifletirilmelidir. Eer hzl eri aralklar deitirilmek istenirse yine bu blmden deitirilir. Gerekli model iyiletirme almalar sonras, yumuatlm erilerin geirilmesi gereklidir. Projedeki tm eriler geirilebilecei gibi, sadece seilecek blgelerdeki erilerin geirilmesi de salanabilir. genlerin seilmesi iin orta tu Obje seme penceresi kullanlmas kolaylk salayacaktr. Eri deerleri mensnde program, projedeki en yksek ve en dk kotlar bularak bu menye yazar. Eer istenirse bu deerler deitirilerek istenilen kot aralklarndan mnhani geirilebilir. Z Art deeri ile mnhanilerin ka metrede bir geecei belirlenir. Proje 1/1000 olarak hazrlanyor ise 1 deerini almaldr. Eri Basitletir ile daha nceden izilmi erileri, verilen deerce (silinecek noktalarn

BASTLETRLM ER ER

hatlara uzakl) daha detay zelliklerine deinmeden izmi olur. Bir bakma basitletirerek izmi olur.

NETCAD /SURF

20

Silinecek Noktalarn Hatlara Uzakl seilerek girilen deerlere gre basitletirme ilemi yaplr. Tm seim ilemi sonras Yumuatlm Eriler otomatik olarak geirilecektir. gen modelin yklenmesi veya noktalardan oluturulmas sonucu ekran kaplayan ykseklik erileri Hzl Mnhani olarak adlandrlr ve krkldr. Hzl Mnhaninin kapatlmas iin Ekrann altndaki speed barda bulunan Tabaka tools mensndeki, hzl mnhani blm pasifletirilmelidir. Gerekli model iyiletirme almalar sonras, yumuatlm erilerin geirilmesi gereklidir. Projedeki tm eriler geirilebilecei gibi, sadece seilecek blgelerdeki erilerin geirilmesi de salanabilir. genlerin seilmesi iin orta tu Obje seme penceresi kullanlmas kolaylk salayacaktr. Seim ilemi sonras Yumuatlm Eriler otomatik olarak geirilecektir.

5.2 Eri Temizle

evler, binalar, yollar, kayalklar gibi alanlardan geen erilerin temizlenmesi amacna yneliktir. Bir alann erilerden temizlenebilmesi iin mutlaka kapal olmasna gerek yoktur. Kullanlacak yntem, alana gre belirlenmelidir. Ancak her durumda, farkl yntemlerle de olsa, erilerin kesilecei alann kapatlmas gerekecektir. Sunulan seenekler ekrann alt satrnda, hatrlatma amac ile grntlenecektir. Alann erilerden temizlenmesi "Temizle" butonu ile gerekletirilir. Aksi durumda "Devam" butonu seilmelidir. Temizlenmi alandaki eriler, tamam ile kaybolmazlar, aada anlatld gibi, istenildii zaman geri getirilebilirler. Geri alma ilemi iin, temizleme ilemlerinde Geri Al eklinde bir buton kar. Bu buton aktifken temizleme ilemi yaplrsa temizlenen alanlar geri alnr. 5.2.1 Tam Kapal Alanlarda Eri Temizlii

Erilerden temizlenecek alan kapal ise, alann ii gsterilir. Alan otomatik olarak evrilecek ve kapatlacaktr. Ancak kapal olmas gereken alann, herhangi bir ke veya kelerinde, dorular tam kesimiyor olabilir. Bu durumda alan kapatlamayacaktr. Alann ak olan kesi, "+" iaretlerinin gidiinden ve iaretlerin kald yerden anlalabilir. Bu keye, gerekirse yaklalr ve aklk, Birletir, Obje edit, Uzat, Kes, Kr gibi rutinlerden uygun olan ile kapatlabilir. Bu tr

NETCAD /SURF

21

bir sorunla karlamamak iin, kapal alanlarn oluturulmas srasnda, Nokta Yakalama Modunun aktif olmasna zen gsterilmelidir.

5.2.2

Yar Kapal Alanlarda Eri Temizlii

Erilerden temizlenecek alan, yollar, normalde kapal olmamas gereken, yar kapal alanlardan biriyse; alann ak olan ularnn, geici dorularla kapatlmas nerilen bir yntemdir. Bu ilem iin, Tabaka Mensne girilir ve herhangi bir isim altnda, geici bir tabaka alr, aktif duruma getirilir. Sonra, ak olan ular, dorularla kapatlr (Nokta/ U Yakalama Modu aktif olmal). Bu ilem, alan kapatma ilemine ek olarak, byk alanlar, bir ka paraya blerek temizlemek amac ile de kullanlabilir. zellikle ahtapot yapsn andran yollarn para para temizlenmesi hz ve ilemi kontrol altnda tutma olana salayacaktr. Bu yntem, eri yapsnda olas deiiklikler sonucunda kalc zmler salayacaktr. Alann ak olan ular kapatldktan sonra, yukarda akland gibi, kapal alanlara uygulanan yntem ile erilerden temizlenebilir. Alan geici tabakann izimde kmamas iin, daha sonra izim aamasnda kapatlmas gerekir. Daha iyi bir zm olarak, bu tabakann izici butonu pasifletirilmelidir. Bu durumda, tabaka ak olsa bile izime gnderilmeyecektir. 5.2.3 Alann evrilerek Kapatlmas

Yar kapal alanlarda, alann erilerden temizlenmesinin dier bir yolu, F2 tuuna baslarak, ilgili alann krk noktalarnn gsterilerek evrilmesidir. Alann herhangi bir kesinden balanarak, kelerinin ardk olarak gsterilmesi gerekir. Yanl gsterimlerde, ayn noktann tekrar gsterilmesi, o noktann braklmasn salar. Doru noktann gsterilmesi ile ileme devam edilir. Yakalama Modlar uygun konumlarda olmaldr. Alan oluturan noktalar gsterildikten sonra, fare sa tuu ile ilem tamamlanr. Bu yntemde, ardk olarak gsterilen noktalar arasnda, nceden bir doru balants olup olmadna baklmaz. Tamamen ak bir alan bile, F2 tuu ile evrilerek kapatlabilir ve erilerden temizlenebilir. 5.2.4 Kapal oklu Dorularn Erilerden Temizlenmesi

Erilerden temizlenecek alan, oklu doru olarak balanm olabilir. zellikle binalar bu yntem iin uygun alanlardr. Bu ekildeki oklu dorularn ilerinden geen erilerin temizlenmesi, tek tek veya otomatik olarak gerekletirilebilir. Tek tek temizleme ilemi iin, F3 tuuna baslarak, oklu dorunun herhangi bir kenar gsterilmelidir. oklu dorunun kapal olmas gereklidir. Otomatik temizleme iin aada aklanan dier yntem kullanlmaldr.
NETCAD /SURF

22

5.3 Eri Temizle (Oto)

Otomatik eri temizleme ilemi iin, kapal alanlarn oklu doru olarak balanm olmas gereklidir. Bu kolaylktan faydalanlmas iin, zellikle binalarn, oklu doru olarak balanmas nerilir. Eer normal doru ile balandlarsa, alanlar Sorgu\Alan Sor rutini ile tek tek kapatlarak oklu doru haline getirilebilir. Alanlarn otomatik olarak kapatlmas ise Aralar\Topoloji\Otomatik Alan Kapat rutini ile gerekletirilir. Binalarn oklu doru olarak balanmas veya oklu doru haline getirilmesi, Corafi Bilgi Sistemi (GIS) uygulamalarnda kolaylk salayacaktr. leme girildiinde, oklu dorularn tabakas sorulacaktr. Erilerden temizlenecek oklu dorularn ayr bir tabakada oluturulmas nerilir. rnein bu i iin BINA tabakas alabilir. Herhangi bir tabaka ismi verilebilecei gibi, szge dzenleri kullanlabilir (BINA+EVLER, * gibi). Ayrca evlerin iinin temizleneceini de sorulacaktr. Alanlar ve evler otomatik olarak bulunacak ve ilerindeki eriler temizlenecektir. Yanllkla temizlenen kapal alanlar varsa bu ilemle kapal alann ad verilerek geri al ilemi ile eski haline dntrlebilir. Yanllkla temizlenmi evler varsa onlarna geri al ilemiyle eski haline dntrlebilir.

5.4 Eri Temizle ( 2 Doru )

Yollar, kanallar, ular ak evler gibi birbirine paralel giden hatlar arasndaki eriler bu rutin ile temizlenebilir. Bu tip alanlar, doal olarak yukarda aklanan yntemler kullanlarak da erilerden temizlenebilir. Hatlar, dorulardan olumu ise, bir utan balayarak, dorular ardk olarak gsterilmelidir. Kenarlardan birini oluturan hatlarn gsterimi bittikten sonra, fare sa tuu ile dier hattn dorular da ardk olarak gsterilmelidir. lem fare sa tuu ile bitirilmelidir. Hatlar, oklu doru ise, her iki kenar arka arkaya gsterilmelidir. Dorularn tipi program tarafndan saptanacak ve ekrann alt satrnda yaplmas istenilen ilem ile ilgili hatrlatma notu grntlenecektir.

5.5 Erilere Kot Yaz

Ykseklik erilerinin zerine kot yazdrlabilir. Kot yazlar, o anda tabakas ak olan eriler zerine yazlacaktr. Bu yzden daha nce, 1M ve 2M eri tabakalarnn kapatlmas gerekir. lk kot yazsnn erinin balangcna olan uzakl, yaznn tekrarlama aral ve yaz boyu iin diyalog 23

NETCAD /SURF

kutusunda ki Default deer kabul edilebilir ya da deitirilebilir. Bu ilemin Geri Al yoktur, dikkatli yaplmaldr. Oluabilecek hatalara kar, kot yazdrlmadan nce proje mutlaka saklanmaldr. Herhangi bir hata durumunda, saklanm proje yklenerek ilem tekrarlanmaldr.

Blm 6 Arazi Modeli/Ekstra lemler

Saysal arazi modeli oluturulduktan sonra istenirse bu model eitli hesaplamalarda kullanlabilir. Program Tarafndan yaplacak hesaplamalar kullancnn arazi ve bro ilerini olduka azaltacak ve projelerin daha hzl retilmesine yardmc olacaktr. Arazi Modeli kullanlarak yaplabilecek ilemler aada balklar halinde aklanmtr.

6.1 Karelaj
Saysal Model, genelde arazide rasgele alnm kotlu noktalardan olumaktadr. Ancak baz projeler iin noktalarn kare veya dikdrtgen grid a zerinde hesaplanmas gerekebilir. Arazide bu yntemle nokta almak ok zahmetli ve masrafldr. Rasgele alnm bu noktalardan, kotlar enterpolasyon yntemi ile hesaplanm belirli ve dzgn aralklarda koordinatlara sahip yeni noktalar retilebilir. Bu ilem yardmyla belirlenen grid aralklarnda gen model zerinde nokta retmek mmkndr. leme girilmeden nce gen model Netcad grafik ekranna getirilmi olmaldr. Program kullancdan Dy, Dx deiim aralklarn, yeni retilecek noktalar iin balang numarasn ve yeni oluturulacak noktalarn tabaka ismini ister. Tabaka ismi default olarak GRIDNOKTA olarak gelir. Bu kullanc tarafndan baka bir tabaka ismi verilerek deitirilebilir. Gerekli bilgiler alan tabloda programa verildikten sonra Netcad kullancnn kapal bir blge (F2 butonu ile blge daha nce oklu doru ile izilmemi olsa da evrilebilir ya da F3 tuu ile blgenin evrildii oklu doru programa gsterilir) tanmlanmaldr. Verilen deerleri gz nnde tutarak verilen alanda, verilen aralklarda ve noktalarn kotlarn gen model zerinden iterasyon yaparak hesaplayarak yeni noktalar oluturur. 24

NETCAD /SURF

Noktalar ayrca saklanmak istenirse PROJE\FARKLI KAYDET ile nokta dosyas olarak saklanabilir. alma Snr tanmlanmsa yeni noktalar sadece bu alan ierisinde hesaplanacaktr.

6.2 Hacim Hesab

Bu mende, saysal arazi modeli zerinde yaplabilecek Hacim Hesaplamalar yer alr. Hesaplamalarda alm yaplan arazinin verilen bir kot deeri zerinde veya altnda kalan hacimleri sorgulanr. Hesaplamalar olumu gen prizmalar yardm ile yaplr. Bu yzden genler zerinde yaplacak deiiklikler dorudan sonular etkileyecektir. Nokta kotlar deimese de gen Dndr rutini ile yaplan bir kegen deiikliinin sonular deitirecei aktr. Bu nedenle balangta aklanan Model yiletirme almalarnn yaplmas nerilir. Aklanan yntemlerle temel kaz hesaplamalar veya futbol sahasnn belirli bir kota indirilmesi iin gerekli hafriyat miktarlar gibi eitli hesaplamalar yaplabilir. Mende ayr Model Olutur seenei iaretlenirse, oluan kaz ve dolgular iin ayr model tabakalar oluturur. Duruma gre KAZI ve DOLGU tabakalar alr. Snr iinde kaz veya dolgu gen modelleri oluturulur. 6.2.1 alma Alannn (Snrnn) Belirlenmesi

Baz durumlarda, arazi alm daha geni alanlarda yaplm veya alm srasnda alma alannn dna talm olabilir. Ancak Kesit, Kbaj ve Plankote almalarnn daha kk ve snrlandrlm bir alanda yaplmas gerekebilir. Bu tr alma alanlarnn tanmlanabilmesi iin ya daha nceden oluturulmu bir alan seilir ya da ilem esnasnda alan evrilir. Bir projede birden ok kapal alan tanmlanabilir. Kapal alann tanmlanmas, alan evreleyen noktalarn fare ile ardk olarak gsterilmesi ile yaplr. lk noktann tekrar gsterilmesi ile alan kapatlacaktr. Tanmlanan kapal alanlar blok olarak saklanabilir. Daha nce oluturularak saklanm alma snrlar PROJE\DOSYA EKLE ile projeye tekrar eklenebilir. alma alannn tanmlanmas sonucunda yaplacak her trl kesit kbaj ve plankote almalar otomatik olarak bu alan ierisinde gerekletirilecektir. Dardaki noktalar ileme alnmayacaklardr. Kbaj hesaplamalarnda alma snrn kesen genlerin, sadece alan ierisinde kalan blmleri dikkate alnacaktr.

NETCAD /SURF

25

alma snrnn belirlenmemesi veya yklenmemesi durumunda saylan tm ilemler modelin btn dikkate alnarak gerekletirilecektir. 6.2.2 Modelin Yatay Bir Dzlem ile Kesilmesi

Oluturulmu modelin kotu verilen yatay bir dzlem ile kesilmesi durumunda stte kalan hacim (Yarma) dier bir deyile kaz miktar ile altta kalan hacim (Dolgu) dier bir deyile dolgu miktarnn hesaplanmasna ynelik bir rutindir. alma snr tanmlanmsa sadece bu alan ierisindeki kbaj hesaplanacaktr. Alm yaplm bir arazinin belirli bir kota getirilmesi srasnda oluacak yarma ve dolgu hacimlerinin renilmesini salamaya yneliktir. Hesaplama gen prizmalar yardmyla yaplmaktadr. Ekrana yandaki tablo gelir. Eer Dosyaya Yaz seenei aktif hale getirilirse bu hesaplama sonras oluan deerlerin yazlaca ASCII dosya (.CKS) sorulacaktr. Bu dosyann yazc ktsnn alnmas ile hesaplamalar sonucu oluan deerler elde edilebilecektir. Farkl zamanlarda alnm iki yzey arasndaki yarma miktarlar da ayn rutin ile hesaplanabilir. rnein bir alanda kaz ilemleri yaplacak olsun. Oluturulan arazi modeli istee bal olarak 0 kotuna veya kaz ile inilmesi mmkn olmayacak kadar aada bir kotla kesilir ve kaz hacmi hesaplanarak not alnr. Hesaplama sonucu yarma hacmi 1000 m3 km olsun. Hafriyat sonras alnan kot noktalar ile oluturulmu model yine ayn kot ile kesilerek hesaplama yaplmaldr. Bu hesaplama sonucu yarma hacmi de 580 m3 km olsun. Gerek hafriyat miktar 1000-580= 420 m3 olarak hesaplanacaktr. Her iki modelin uyumlu olmas iin alma snrnn belirlenmi olmas daha doru sonu verecektir. Bylece her iki durumda l yaplan blgenin akmama sorunu ortadan kaldrlm olacaktr. Bu hesaplamann ilem yaplan blgede dolgu da yaplmas durumunda istenilen sonucu vermeyecei bilinmelidir.

Blm 7 Enkesit lemleri

Bu blmde konu olarak Gzergah tanmlamas, enkesitlerin oluturulmas, enkesit ve boy kesitlerin izdirilmesi, enkesitlerden 26

NETCAD /SURF

kbaj ilemleri ve nasl yapld konular zerinde durulacaktr. lemler aada anlatlmtr.

7.1 Gzergah Tanmlamas

Enkesitlerin oluturulmas ve iki arazi modeli arasnda belirli bir aks zerinden hacim hesaplatlmas ilemleri iin mutlaka gzergah tanmlanmas gerekir. Gzergah tanmlamak iin Netsurf\Enkesit\Gzergah tanmla ilemine girilir. Bu ileme girildiinde alan pencereden nce hangi yntemle gzergah tanmlanaca seilmelidir. Oluturulacak gzergah kilometre, koordinat ve yarap bilgilerinden oluuyorsa Someler ynteminin tercih edilmesi nerilir. Someler ynteminde gzergah oluturan someler koordinat ve varsa yarap olarak diske kaydedilir. Someler yntemi ile yay ile balayan gzergahlar tanmlanamaz. Spiral, yay gibi objeleri de ieren bir gzergah tanmlamas yaplacaksa elemanlar yntemi kullanlmaldr. Elemanlar ynteminde gzergah oluturan objeler tip ve kilometre olarak saklanr. Butonuna baslarak yeni oluturulacak gzergaha bir isim verilir. Bu ilemden sonra gzergah oluturan objelerin seilmesi istenecektir. Gzergah oluturan objeler seildikten sonra gzergah tanmlamas yaplm olacaktr. Someler yntemine gre Gzergah Oluturma ileminde dikkat edilmesi gereken baz kurallara uyulmas gerekir; Gzergahlar yalnzca yay ve dorulardan oluabilir.

Gzergah mutlaka bir alinman ile balamaldr. Dolays ile ilk seilen obje bir doru olmaldr. Birbirini takip eden objeler arka arkaya seilmelidir. Program bunun kontroln yapmaz. Kombine kurplar seilebilir. Yani birbirine teet yaylar arada herhangi bir alinman olmakszn seilebilirler. Bu konuda snr yoktur. lk obje bir doru olduu srece geriye kalanlar tm ile yaylardan oluabilir.

NETCAD /SURF

27

7.2 Enkesit Oluturma

Netsurf\Enkesit\Enkesit Olutur ilemine girilir. Enkesitlerin alnaca gzergah seildikten sonra enkesitleri olutururken hangi yntemin izlenecei ile ilgili pencere gelir. 7.2.1 Sabit Aralkl Sabit aralkl seeneini kabul edip, oluacak enkesit dosyas iin bir isim verdikten sonra yandaki tablo gelir. Bu tablo yardmyla enkesitler aras mesafeler, enkesitlerdeki sola ve saa genilik deerleri tanmlanr. Enkesitleri snrla, Enkesit plan iz, Sabit Aralkl Enkesit noktalar seenekleri kullanc tarafndan iaretlenebilir. Enkesitleri Snrlama lemi: Enkesitlerin kapal bir alan iinde snrlanmas istenebilir. rnein kaz yaplan blge snrlar belli ise bu blgenin snrlarndan izilecek bir oklu doru ile sadece bu blgede enkesit oluturma ilemi yaplabilir. Ancak kaz yaplan blgede kbaj hesabnn doru olarak yaplabilmesi iin enkesitlerin alnaca gzergah, enkesitler oluturulduunda bo blge kalmayacak ekilde olmaldr. Aadaki ekilde sol tarafta enkesitler arazinin tamamn kapsarken, sa tarafta kede boluk kalmaktadr. Bunun anlam o blgede kbaj hesab yaplamayacaktr. Ancak kbaj hesab yaplacak ayn blgede, hesap yaplacak blgenin kegeni eklinde bir gzergah tanmlamas yapldnda, enkesitlerin araziyi daha iyi kapatt ekil 2 de grlebilir

ekil 1

ekil 2

NETCAD /SURF

28

 Enkesit Plan izimi: Oluturulan enkesitlerin plannn grafikte grnmesi isteniyorsa bu kutu aktif hale getirilmelidir. Bu kutu aktif hale getirildiinde enkesitlerin kilometrelerine gre gzergaha olan alar ve hangi blgelerden enkesit alnd rahata grlebilir. Aada enkesit oluturma ileminde enkesit plannn izilmesi ilemi onaylanarak enkesitler oluturulmutur. Sabit Aralkl Enkesit Noktalar: Netcad Enkesit modl, eksenin sandan ve solundan gen modeli kesen noktalarda kot okumas yaparak enkesitleri oluturur. Ancak baz durumlarda enkesitlerin eksenlerinden itibaren belli aralklarla nokta okumas yaplmas istenebilir. Byle durumlarda bu kutu aktif hale getirilmeli ve aralk ksmna ne kadar aralkl nokta isteniyorsa bu girilmelidir.

Enkesit almak iin nce gzergah tanm (*.KTB) dosyas yklenir. Enkesit iin yntem seilir, program kesit bilgilerinin yazlaca dosyay (*.KSE) ister. Bu dosya girildikten sonra kesit dosyas oluturulur. Kesit Yntemleri; 7.2.2 $ENKLIST 0.000 20.000 40.000 60.000 80.000 $SON Dosyadan Okunacak

Enkesiti alnacak gzergahta genilik ve aralk deerleri 40.000 40.000 0.000 deiken ise bu yntem 40.000 40.000 0.000 kullanlr. Deiken deerler 40.000 40.000 0.000 (*.LIS) uzantl bir dosyaya 40.000 40.000 0.000 girilmelidir. (*.LIS) uzantl 40.000 40.000 0.000 dosya herhangi bir editrle oluturulabilecei gibi Kesit Yntemlerindeki Liste ilemiyle de oluturulabilir. Editrle oluturulacak ise dosyann yaps ekildeki gibi olmaldr. lk stun enkesit araldr. kinci ve nc stn, sola ve saa enkesit geniliidir. Drdnc stun ise enkesitin eksen ile yapt adr.
NETCAD /SURF

29

7.2.3

Listesi Oluacak

Bu ilem ile enkesiti alnacak gzergahta genilik ve aralk deerleri (*.LIS) uzantl dosyaya yazar. leme girildikten sonra gzergah (*.LIS) dosyas girilir. Enkesit aral, saa ve sola enkesit genilii deerleri de verildikten sonra liste dosyas oluturulur. stenirse bu dosyann iindeki uzunluk ve genilik deerleri deitirilebilir.

7.3 Enkesit izimi

NetCAD ile oluturulan enkesitler grafik ekran zerine Netsurf\Enkesit\Enkesit izimi ilemi ile getirir. leme girildiinde kullancdan 1.Enkesit dosyasnn ve 2.Enkesit dosyasnn seilmesi istenir. Eer 2. Kesit dosyas izdirilmeyecekse ptal ile geilmelidir. Enkesit izimi ile ilgili parametrelerin belirlendii bu pencerede; izdirilecek kesitler iin kilometre szgeci (*=Tm, 10..100=10 ile 100. Kmlerde olan kesitlerin izdirilmesi vb..), izilecek enkesitler iin yatay ve dey lekler, kesitlerin aralarndaki yatay mesafeler ve dey mesafeleri, yaz boylar ve izim alnacak kadn eni parametreleri bu pencereden ayarlanr. Alt taraftaki onay kutucuklar ise deerlerin kutuda olup olmayaca, aktif fontun kullanlp kullanlmayaca ile ilgilidir.

Deerler Kutuda: Enkesitlere ait olan eksene mesafeler ve kotlarn bir kutu halinde enkesitin altnda olmas isteniyorsa bu onay kutucuu aktif hale getirilmelidir. Aktif Fontu Kullan: Bu onay kutusu aktif hale getirildiinde ise, Netcad o anda aktif olan fontu kullanarak enkesit deerlerini yazacaktr.
NETCAD /SURF

30

7.4 Profil izimi

Oluturulan enkesit dosyalar kullanlarak profiller oluturulur. Burada daha nceki aamalarda oluturulmu olan enkesit dosyasnn ad ve bulunduu dizin gsterilir. Profil ile ilgili yatay lek, dey lek, kyas kot fark (dikey dzlemdeki kot farknn kullanc tarafndan belirlenebilmesidir) gibi bilgilerin sorulduu pencere kesit dosyasnn gsterilmesiyle ekrana gelir. Bu bilgiler programa verildikten sonra profil izimi ekrana gelir ve uygun bir yere yerletirilir.

7.5 Enkesitlerden Kbaj

Enkesitlerden kbaj hesab iin iki tane kesit dosyas oluturulmas gerekir. Program iki kesit dosyas arasnda kbaj hesaplar. leme balarken sonraki alm ve nceki alm satrlarna kesit dosyalar girilir. Kesit dosyalar ters girilirse hesaplamalar yanl olacaktr. Bu nedenle ilk alm enkesitleri ikinci satra, ikinci alm enkesitleri birinci satra girilmelidir. Hesapla butonu ile hesaplama ilemi balatlr. Grafik butonu aktif ise hesaplama ekrana gelir, aktif deilse KUBAJ.CKS dosyasna yazlr. Hesaplama ileminden sonra Kbaj parametreleri mens gelir. Yaplan kbaj hesab baka bir iin devam ise gerekli deerler bu menye girilir. Eer kbaj hesabnn deerleri ekranda grlmek isteniyorsa grafik onay kutusu iaretlenmelidir.

7.6 Enkesitlerden Plankote

Netsurf\Enkesit\Enkesitlerden Plankote ilemi kullanlarak, daha nce oluturulmu enkesit dosyas ve bal olduu gzergah ismi verilerek enkesitlerden plankote ilemi yaplr. leme girildiinde kullancdan enkesit (*.KSE) ve gzergah (*.KTB) dosyalar sorulur. Enkesit dosyasndan okunan noktalar kesit baznda adlandrlarak ENK_NOK tabakasnda grafik ekrana gelecektir. Bu noktalarn tabaka ismi deitirilebilir. Enkesit noktalarnn koordine zet izelgeleri alnabilir.

NETCAD /SURF

31

8.

Analizler

8.1 Grnrlk Analizi

Arazi modeli zerinde seilen nokta etrafnda grnrlk analizi ilemi gerekletirilebilir. \Analizler\Grnrlk Analizi ilemine girilir ekranda sizden gzlem noktasn semeniz istenir ve alan Gr Analizi penceresinde istenilen deerler girilerek nokta etrafnda grnmeyen ksmlar ekrana getirilir. Netcad/rnekler/Netsurf/GORUNMEYEN.NCZ Dosyasn ykleyiniz.

8.2 Hzl Profil

Hzl Profil alma ilemi oluturulan arazi modeli zerinde gsterilen herhangi iki nokta arasnda profil izdirmeye yarayan bir fonksiyondur. Netcad/rnekler/Netsurf/PROFIL.NCZ Dosyasn ykleyiniz

NETCAD /SURF

32

Blm 9 Referans Yneticisi Analizleri

9.1. Vektr Analizler
Referans Yneticisine yklenen Netcad Grid dosyalar zerinden, NETCAD/SURF modl ile aktif olan ileri seviyede analiz ve sunumlar yaplabilmektedir. Vektr Analizler, sonu rn vektr olan analizlerdir. Vektr Analizleri uygulamak iin Referans Yneticisi mensne Netcad Grid Dosyas eklenmelidir. Grid Dosyas eklenen Referans Yneticisi mens zerinde fare sa klik ile NETCAD/SURF modl ile yaplacak Analizler ve Sunumlar aktif olur. 33

NETCAD /SURF

9.1.1. Eri geir Grid verileri zerinden eri geirme ilemidir. Referans Yneticisine yklenen grid dosyas zerinde fare sa klik yaplarak Vektr Analizler / Eri Geir mens seilir. Alan Eri Deerleri penceresinde aadaki rnekte de yer ald gibi parametre deerleri girilir. Z Art deeri ile mnhanilerin ka metrede bir geecei belirlenir. Proje 1/1000 olarak hazrlanyorsa 1 deerini almaldr. lem Tamam ile geildiinde netcad grid verileri zerinden eri geirme ilemi tamamlanr. Verilen aralklarda oluan eriler EGRI tabakasna atlr. Tabloda verilen Z Art deerine gre tabaka da otomatik gruplandrlr.

9.1.2. Eri Alanlarn Olutur Netcad Grid dosyalar zerinden kapal eri alanlar oluturan ilemdir. Bu ilem ile oluturulan Kapal erilerin alanlar direk olarak hesaplatlarak veritabanna atlr.

NETCAD /SURF

34

Bu ilem iin, Referans Yneticisi grid dosyalar zerinden fare sa klik yaplarak Vektr Analizler/ Eri Alanlarn Olutur mens seilir. Grid dosyalar zerinde yaplan genleme ileminden sonra Veritaban Seimi mens gelir. Oluturulan eri alanlar; Yeni Veritaban Yaratlsn ile yeni oluturulacak bir veritabanna, Mevcut Veritaban Seilsin ile nceden oluturulan veritabanna atlr. Veritabanna aktarma ileminden sonra Eri Deerleri penceresi ekrana gelir. Bu pencerede ilgili parametreler girildikten sonra Tamam ile ilem geildiinde kapal eri alanlar oluur. retilen spatial kapal eri alanlar Referans Yneticisine spatial referans olarak eklenir. Griden eri alanlar oluturulduunda poligonun z deerleri griden enterpolasyon yntemiyle belirlenip alana atanmaktadr.

Herhangi bir eri alan Sorgu/Obje zelliklerini Sor mens ile sorgulanrsa bu alana ait zellikler, sorgu penceresinde grlebilir.

NETCAD /SURF

35

9.1.3. Eim Alanlarn Olutur Netcad Grid dosyalarndan kapal eim alanlar oluturan ilemdir. Bu ilem ile ayn eime sahip Kapal eim alanlar direk olarak hesaplatlarak veritabna atlr. Bu ilem iin, Referans Yneticisi grid dosyalar zerinden fare sa klik yaplr. Vektr Analizler/ Eim Alanlarn Olutur mens seilir. Grid dosyalar zerinde yaplan genleme ileminden sonra Veritaban Seimi mens gelir. Oluturulan eri alanlar; Yeni Veritaban Yaratlsn ile yeni oluturulacak bir veritabanna, Mevcut Veritaban Seilsin ile nceden oluturulan veritabanna atlr. Veritabanna aktarma ileminden sonra Eim Alanlar penceresi ekrana gelir. Bu pencerede ilgili parametreler girilir. Tamam ile ilem geildiinde kapal eim alanlar oluur.

NETCAD /SURF

36

9.1.4. Gr Analizi Gr Analizi, gen arazi modeli zerinde belirlenen bak noktasndan istenilen aratrma menzili ierisinde grnmeyen yerlerin kapal alan olarak gsterilmesi iin kullanlr. Grnmeyen bu alanlar Referans Yneticisine spatial referans olarak eklenir. Referans Yneticisi grid dosyalar zerinden fare sa klik yaplarak Vektr Analizler/Gr Analizi mens seilir. Grid dosyalar zerinde yaplan genleme ileminden sonra Grnrlk Analizi penceresi ekrana gelir. Bu pencere zerinde bulunan gerekli parametreler girilir.

NETCAD /SURF

37

Tamam ile ilem geildiinde baklan noktadan grnmeyen yerlerin taral alanlar oluur ve veritabanna atlr. Oluturulan alanlar; Yeni Veritaban Yaratlsn ile yeni oluturulacak bir veritabanna veya nceden oluturulan veritabanna atlr.

retilen alanlar Referans Yneticisine Spatial Referans olarak eklenir.

9.2. Raster Analizler

Referans Yneticisi Netcad Grid dosyalar zerinden, NETCAD/SURF modl ile aktif olan ileri seviyede analiz ve sunumlar yaplabilmektedir. Raster Analizler, sonu rn raster olan analizlerdir. Bunun iin Referans Yneticisi mensne Netcad Grid Dosyasnn eklenmesi gerekmektedir. Grid Dosyas eklenen Referans Yneticisi mens zerinde fare sa klik yaplarak NETCAD/SURF modl ile yaplacak Analizler ve Sunumlar aktif olur.

NETCAD /SURF

38

9.2.1. Rlyef Haritas Hazrlama Netcad, Grid dosyas zerinde, verilen a deerlerine gre glgeleme yaparak rlyef haritas oluturur. Oluan sonu rn rasterdr.

Raster Analizler/ Rlyef Haritas Hazrla mens seildikten sonra alan Rlyef Glgeleme penceresinde ilgili parametreler girilir.

lem Tamam ile geildikten sonra rlyef haritasnn oluturulaca dizin gsterilir.

NETCAD /SURF

39

Default olarak GRIDDOSYASI_ROLYEF eklinde bir isimlendirme yapar ve png uzantl raster oluturur.

9.2.2. Ykseklik Haritas Hazrlama

Netcad Grid dosyasnda bulunan maksimum ve minimum kot deerlerine gre ykseklik haritas oluturur. Oluan sonu rn rasterdr. Raster Analizler/ Ykseklik Haritas Hazrla mens seildikten sonra Renk Belirleme penceresi alr. Bu pencerede, Ykseklik deeri olmayan grid objeleri iin renk belirlenir. Bu ilem iin, pencere zerindeki renk butonu fare sol tuu ile ift tklanr ve kan Renk paletinden renk seilir. lem Tamam ile geildikten sonra grid objelerine ait ykseklik deerlerinin default olarak 4 slot aralna blnd Ykseklik Haritas penceresi alr.

NETCAD /SURF

40

Bu slot aralklar pencere zerinde fare sa klik yaplarak gelen menlerden deitirilebilir. Bu ekilde slot aralklar azaltlabilir, artrlabilir veya renk deiiklikleri yaplabilir. lem Tamam ile geildikten sonra ykseklik haritasnn oluturulaca dizin gsterilir. Default olarak GRIDDOSYASI_YUKSEKLIK eklinde bir isimlendirme yapar ve png uzantl raster oluturur.

9.2.3. Eim Haritas Oluturma Netcad Grid dosyasnda bulunan maksimum ve minimum eim (Y/X) deerlerine gre eim haritas oluturur. Oluan sonu rn rasterdr. Raster Analizler/Eim Haritas Hazrla mens seildikten sonra Renk Belirleme penceresi otomatik alr. Bu pencerede, Eim deeri olmayan grid objeleri iin renk belirlenir. Bu ilem iin, pencere zerindeki renk butonu fare sol tuu ile ift tklanr ve kan
NETCAD /SURF

41

Renk paletinden renk seilir. lem Tamam ile geildikten sonra grid objelerine ait ykseklik deerlerinin default olarak 4 slot aralna blnd Eim Haritas penceresi alr. Bu slot aralklar pencere zerinde fare sa klik yaplarak gelen menlerden deitirilebilir. Bu ekilde slot aralklar azaltlabilir, artrlabilir veya renk deiiklikleri yaplabilir.

lem Tamam ile geildikten sonra eim haritasnn oluturulaca dizin gsterilir. Default olarak GRIDDOSYASI_EGIM eklinde bir isimlendirme yapar ve png uzantl raster oluturur.

9.2.4. Bak Haritas Hazrlama Netcad Grid dosyasnda bulunan maksimum ve minimum a (Y/X) deerlerine gre bak haritas oluturur. Sonu rn rasterdr. 42

NETCAD /SURF

Raster Analizler/Bak Haritas Hazrla mens seildikten sonra Bak Yn Renkleri penceresi otomatik alr. Bu pencerede, harita zerinde bak ynlerinin bulunduu deerler default olarak renklendirilerek gelir. Bu deerler zerinde deiiklik yapmak iin pencere zerinde fare sa klik yaplarak gelen menlerden deere ait renk, aklama zellikleri deitirilebilir.

lem Tamam ile geildikten sonra bak haritasnn oluturulaca dizin gsterilir. Referans Yneticisinde, mevcut grid dosyasnn ismini alarak GRIDDOSYASI_YON eklinde bir isimlendirme yapar ve png uzantl raster oluturur.

9.3. 3D Sunumlar
Netcad Grid dosyalar zerinden, NETCAD/SURF modl ile aktif olan ileri seviyede analiz ve sunumlar yaplabilmektedir. 3D Sunumlar, verinin 3 boyutlu grnmn salayan analizlerden oluur. 43

NETCAD /SURF

Bunun iin Referans Yneticisi mensne Netcad Grid Dosyas eklenmesi gerekir. Grid Dosyas eklenen Referans Yneticisi mens zerinde fare sa klik yaplarak NETCAD/SURF modl ile yaplacak Analizler ve Sunumlar aktif olur.

9.3.1. VRML Olutur Netcad grid objelerinin 3 boyutlu olarak sunumunu salayan ilemdir. WRL uzants ile biten VRML dosyalar (Virtual Reality Modelling Language), bilgisayarn eitli hesaplamalar yaparak nesnelerin interaktif ve boyutlu grntlenmesini salayan bilgileri ieren basit metin dosyalardr (ASCII text). Bu dosyalarn bilgisayarda grntlenebilmesi iin VRML plug-in' e gerek vardr. VRML; 3D nesnelerin grntlenmesindeki ISO standart formattr.

Bu

ilem iin Referans Yneticisi grid dosyalar zerinden fare sa klik yaplr. 3D Sunumlar/VRML Olutur mens seilir. VRML Deerleri penceresi alr. Bu pencereye gerekli parametreler girilir. Ve Tamam komutu seildiinde, verilen parametrelere gre projenin 3 boyutlu grnm oluur.

NETCAD /SURF

44

Tarama Aral balnn altndaki kutucuk iaretlenirse, Tarama Deerleri penceresi aktif olur. Bu pencerede grid tarama aral metre cinsinden belirtilir. lem Tamam ile geildiinde "3D Sunumlar VRMLl" adyla ayr bir pencere alr ve projenin 3 boyutlu sunumu buradan grlebilir.

9.4. Yzey Modelleme ve 3D

Referans Yneticisi ile Spatial Nokta Referanslar zerinden, NETCAD/SURF modl ile aktif olan modelleme ve eri ilemleri yaplabilmektedir. Bu menlerin aktif olmas iin, Balant Yneticisinde "nokta" geometri tipine sahip spatial verilerin bulunmas gerekir. Bu yzey modelleme ilemleri ile peyzaj, tesviye, yol, kavak, proje, kaz plan vb. her trl ama iin oluturacanz yzeyleri tanmlayabilirsiniz. Ayrca veritaban balantl veriler retilir.

NETCAD /SURF

45

Referans Yneticisinde bulunan spatial referanslar zerinden fare sa klik yaplr. Bu ekilde Yzey Modelleme ve 3D menlerinin aktif olduu grlr.

9.4.1. gen Olutur Spatial nokta referanslar zerinden gen model oluturma ilemidir. Bu ilem iin, Referans Yneticisi Spatial Nokta verileri zerinde fare sa klik yaplr. Yzey Modelleme ve 3D/gen Olutur mens seilir. Z Deeri penceresinde noktalarn Z (kot) deerlerinin bulunduu kolon seilir. Bu ilem iin butonuna baslr. Makro Dzenle penceresinde Z deerlerinin bulunduu kolon fare ile ift kliklenerek seilir.

lem Tamam ile geilir. Spatial noktalar zerinden gen model oluturma ilemi tamamlanr.

NETCAD /SURF

46

9.4.2. Voronoi Alanlar Olutur Bir noktay temsil eden en uygun blgenin geometrik olarak sunulmas ilemidir. Literatrde; dzlemde yer alan sonlu nokta kmesine ait herhangi bir noktaya, kmedeki dier noktalardan daha yakn konumda bulunan dzlem noktalarnn geometrik yerine, o noktann "Voronoi Alan" denilmektedir. Kmedeki tm noktalarn Voronoi okgenlerinin birleimi, o kmenin Voronoi diyagramn oluturur. Bir noktann Voronoi okgeni o noktay, komu noktalar denen, o noktaya en yakn konumdaki noktalardan ayrmaktadr. okgenin kenarlar, nokta ile komu noktalar birletiren doru paralarnn kenar orta dikmelerinden olumaktadr. Bu alanlar sayesinde elinizdeki noktalarn etki alanlar zerinde fikir sahibi olabilir ve yaknlk analizi yapabilirsiniz. Voronoi Alanlar Olutur, spatial nokta referanslardan voronoi alanlar retme ilemidir. Bu ilem iin, Referans Yneticisi Spatial Nokta verileri zerinde fare sa klik yaplr. Yzey Modelleme ve 3D/ Voronoi Alanlar Olutur mens seilir.

retilen spatial Voronoi alanlar Referans Yneticisine spatial referans olarak eklenecektir. Voronoi Diagram Deerleri penceresinde, bu referansda yer alacak kolonlar iaretlenir. Bu kolonlar spatial nokta referansna ait veritaban kolonlardr.

NETCAD /SURF

47

9.4.3. Eri Geir Spatial nokta referanslar zerinden eri geirme ilemidir. Bu ilem iin, Referans Ynetcisi Spatial Nokta verileri zerinde fare sa klik yaplr. Yzey Modelleme ve 3D/Eri Geir mens seilir.

Z Deeri penceresinde noktalarn Z (kot) deerlerinin bulunduu kolon seilir. Bu ilem iin butonuna baslr. Makro Dzenle penceresinde Z deerlerinin bulunduu kolon fare ile ift kliklenerek seilir.

lem Tamam ile geildikten sonra spatial referanslar zerinden otomatik eri geirme ilemi tamamlanr. 9.4.4. Eri Alanlar Olutur Spatial nokta referanslar zerinden kapal eri alanlar oluturma ilemidir. Bu ilem iin, Referans Yneticisi Spatial Nokta verileri zerinde fare sa klik yaplr. Yzey Modelleme ve 3D/Eri Alanlar Olutur mens seilir. Z Deeri penceresinde noktalarn Z (kot) deerlerinin bulunduu kolon seilir. Bu ilem iin butonuna baslr. Makro Dzenle penceresinde Z deerlerinin bulunduu kolon fare ile ift kliklenerek seilir.
NETCAD /SURF

48

lem Tamam ile geildikten sonra spatial referanslar zerinden kapal eri alanlar oluturma ilemi tamamlanr.

9.4.5. Grid Yap Spatial nokta referanslar zerinden grid oluturma ilemidir. Gridlerin oluturulmas veriler zerinde daha ileri analizlerin yaplabilmesini salayacaktr. Bu ilem iin, Referans Ynetcisi Spatial Nokta verileri zerinde fare sa klik yaplr. Yzey Modelleme ve 3D/Grid Yap mens seilir. Z Deeri penceresinde noktalarn Z (kot) deerlerinin bulunduu kolon seilir. Bu ilem iin butonuna baslr. Makro Dzenle penceresinde Z deerlerinin bulunduu kolon fare ile ift kliklenerek seilir. lem Tamam ile geildikten sonra spatial referanslar zerinden grid oluturma ilemi tamamlanr.

Blm 10 PROJE LEM ADIMLARI

Burada halihazr harita retiminde ihtiya duyulan komutlarn ilem srasn takip ederek bir anlatm izleyeceksiniz. Noktalarn grafik ekrana yklenmesinden itibaren balanacaktr. Zira bundan nceki hesap ilemleri hesap modlnde yer almtr. (Baknz Hesap modl Proje ilem admlar)

10.1. Detay Krokilerinin Balanmas

Noktalarn ekrana yklenmesinden sonra arazide tutulan krokilere gre noktalar balanr ve detaylarn olumas salanr. (Yollar, dereler, binalar, ormanlk alanlar evler vb. gibi arazi zerinde llen tm objeler balanarak harita zerine eklenmesi salanr. Ancak objeleri balarken snflandrmak gerekir. Yani her tr ayr bir tabakada olacak ekilde balamak gerekir. Zaten baz ilemlerde program gerekli tabakalar aacaktr. Geri kalan baz tabakalar da kullanc tarafndan almaldr). 10.1.1. Tabakalarn Almas

NETCAD /SURF

49

Grafik ekrann sa alt kesinde bulunan 0 (sfr) tabaka ad ve rengin zeri tklanarak yukardaki gibi bir mennn almas salanr. butonuna tklayarak ad satrna istenen ad yazlr, renk tanmlamak iin renk kutusuna tklanr ve renk paleti karnza gelir. Buradan istenen rengin zeri tklanarak seim yaplr. Tamam butonuna tklayarak onaylanr.

NETCAD /SURF

50

Gerekli olan tm tabakalar bata alp hazrlanabilecei gibi sras geldike bu menye geip tek tek alabilecektir. Burada; arazide llen binalarn tutulan krokilere gre nasl balanacan rnekleyelim: Tm llen binalarn hepsi, alacak olan bir tabakada tutulabilecei gibi binalar snflandrp her grubu ayr ayr tabakalarda tutabileceksiniz. Burada ayr ayr snflandrlacaktr. rnek: BINA_MESKEN BINA_RESMI BINA_OKUL BINA_HARABE BINA_AGIL BINA_SUNDURMA BINA_SPORTESISLERI gibi. Mesela mesken olan binalarn izimi iin; tabakalar mensne girip butonu tklanr, ad satrna BINA_MESKEN yaznz, tabakaya renk vermek iin ayn mende mavi renk kutusunu tklayarak 256 rengin olduu renk paleti alacaktr. Burada istediiniz rengin zerini tklayarak seimi yapnz. Daha sonra tamam butonuna tklayarak ilemi tamamlaynz. Bu ilem her tabaka iin tekrarlanacaktr. 10.1.2. Detaylarn Birletirilmesi Nokta dosyasn ykleyip ilgili tabakalar atktan sonra BINA_MESKEN tabakasnn zerini tklayarak aktif olmasn salaynz. Ardndan grafik ekrana geiniz. 1. iz\izgi iz komutunu tklaynz. 2. Ardndan space bar (klavye uzun ubuu) tuuna basnz.

3. Gelen yakalama modlar mensnden 124 (Nokta Ad) butonuna tklaynz. 4. Daha sonra nokta ad satrna bina ke noktasn girip tamam butonuna tklaynz, ilgili noktay yakalayacak ve satr tekrar gelecektir. Sradaki ke noyu girip tamam butonuna tklaynz.
NETCAD /SURF

51

Sra ile bu ilemleri yaptnzda ekranda da noktalarn birleerek binay oluturduunu greceksiniz. 5. Binann oluumu tamamlannca iptal ile kp mouse sa tuuna basarak binann izimi tamamlanr. 6. Baka binalar oluturmak iin 2. maddeden itibaren ilemleri tekrarlaynz.

Bina yaplar gibi dier yaplar da birletirilir.(Resmi binalar, fabrikalar, trbeler, kiliseler, tarihi bina, sundurma, al,vs..) Snrlar: Devlet snr, il, ile, bucak, ky, belediye, mlkiyet, itler, parmaklklar, tel rgler, duvarlar,vs..) yaplar iin anlatlanlarn ayn ilem sras uygulanr. 10.1.3. Bir Yapnn 4.Kesini Oluturma: 1. NETCAD/SURF/4.Keyi olutur komutunu tklaynz. 2. Nokta yakalama modlarndan uygun olann aktif yapnz. 3. Sra ile noktalar gstererek yapy oluturunuz. 10.1.4. Bir Hatta gre Yapy Oluturma: 1. 2. 3. 4. NETCAD/SURF/Bina olutur komutunu tklaynz. Nokta yakalama modlarndan uygun olann aktif yapnz. 1. ve 2. noktay gsteriniz. Paralel mesafe deerini giriniz.(Yan nokta mant ile uygulaynz. Gidi ynnde sada ise pozitif olacak, solda kalyorsa negatif(eksi) olacaktr.) 5. Tamam butonuna tklayarak binay oluturunuz. 6. Her bina iin ilem 3.maddeden itibaren uygulanr.

10.1.5. Hidrografik Bilgiler: Yata geni sulu dereler, yata dar sulu dereler, kuru dereler, kanal, kanalet, deniz ve gl kylar, iskele, dalgakran,ky kenar izgileri,vs.. snrlar ve yaplar iin ayn ilem sras uygulanr.

NETCAD /SURF

52

10.1.6. Semboller: (Telefon-telgraf direi, elektrik direi, cadde ve sokak lambas, abide, heykel, minare, bayrak direi, cami-mescit, pompa istasyonu, petrol kuyusu, kuyu, pnar, ...gibi). lem Sras: 1. Bata anlatld gibi tabaka alr ve aktif yaplr. 2. iz\Sembol Yerletir komutu tklanr. 3. izim lei iin boy katsays ayarlanr. 4. Sembol ktphanesinden istenen sembol ift klik yaparak seiniz. 5. Space bar (uzun ubuk) tuuna basarak Koordinat Hesap Makinesinin gelmesini salaynz. Menden 124 (Nokta Ad) butonuna tklaynz. Nokta ad satrna numaray yazarak tamam butonuna tklaynz. Ayn sembolleri tayan tm noktalar iin nokta ad satrnda szge (filtre) kurallarn uygulayarak bir komutla kolayca sembolleri atayabilirsiniz. 6. Baka sembolleri yerletirmek iin en son ilemi bitirip 2. maddeden balamalsnz. 10.1.7. Alan Sembolleri: (Mezarlar, bataklk, meyvalk, zeytinlik, fndklk, fstklk, turungil baheleri, ay gl baheleri, sazlk, ayr-imen, orman, fidanlk,vs..) 1. Bata anlatld gibi tabaka alr ve aktif yaplr. 2. iz\Sembol Yerletir komutu tklanr. 3. izim lei iin boy katsays ayarlanr. 4. Sembol ktphanesinden istenen sembol ift klik yaparak seiniz. 5. lgili alanda uygun grdnz yerlerde yerletiriniz. 6. Her farkl alan sembol iin bu ilemler tekrarlanr. 10.1.8. evler: Bu tr ev izimleri iin tabaka amaya gerek yoktur. nk ilgili ev tabakalar program tarafndan otomatik olarak alacaktr. 1. NETCAD\SURF\ev Taramalar\Normal ev Taramas komutunu tklaynz. 2. ev stnn ilk noktasndan balayarak sra ile ev stnn tm noktalarn tklaynz. 3. Bitiminde fare sa tuuna basnz ve sra ile ev alt noktalarn gsteriniz. Bitiminde fare sa tua basnz ve gelen menden lee gre aralk deerini seiniz, tipini seiniz, ksa izgilerin boyunu ayarlaynz ve tarama tipini normal seerek taranmasn salaynz. 4. Her ev taramas iin bu ilemler tekrarlanacaktr. 10.1.9. Yazlar: Yukarda birleimi yaplan detaylarn (yap isimleri, bucak ky isimleri, cadde sokak, yre ismi, ada, parsel, gl, nehir, deniz,kat adedi

NETCAD /SURF

53

isimleri,vs..) adlandrmasn yapmak iin ilgili tabakalar alr, aktif yaplr. 1. iz\Yaz\zellikli yaz komutunu tklaynz. 2. Yaz satrna ilgili ismi yaznz. 3. Boy, a, yakalama noktas ayarlarn yapnz. 4. Ekranda ilgili yere yerletiriniz. Tekrar eden yazlar pe pee yerletirebilirsiniz. 5. Bilgiler deitike 2.maddeden itibaren ilemleri tekrarlaynz.

Model (gen) Oluturma:

Tm detaylar birletirildikten sonra arazi modeli oluturulur.

1. NETCAD\SURF\gen model komutunu tklaynz. 2. genlemeye esas obje tipi olarak noktalar seip tamam butonuna tklaynz. 3. Tm noktalar semek iin sa alt kede gelen seeneklerden saa ok tuunu tklaynz ve fare sa tuuna basnz. 4. En ksa ve en uzun gen kenar uzunluklarn belirleyiniz. 5. En kk ve en byk Z (kot) deerlerini belirleyiniz. 6. genle butonuna tklayarak genlemeyi balatnz.

NETCAD /SURF

54

10.1.10. Model Dzeltme: 1. Ekrann alt satrnda Tabaka Modlar butonuna tklaynz. Gelen mende Hzl eri iz seeneini iaretleyiniz. Tamam ile knz. Model ve hzl erilerle evrilen alanlar kontrol edip anormal durumlar saptaynz ve; 2. NETCAD\SURF\Kot Dzelt komutu ile kotu hatal hesaplanm noktalarn zerini tklaynz. Ekrana noktann eski ve yeni kot bilgileri gelecektir. Ciddi bir fark varsa eldeki veya etrafndaki deerler ile kontrol edip dzgn deeri girip dzeltme ilemini yapnz.

3. Her nokta iin 2. madde yi uygulaynz. 4. Daha sonra NETCAD/SURF\gen dndr komutu ile konumu deitirilmesi gereken genlerin enterpolasyon noktalarn deitiriniz. gen kenarlarn tklayarak otomatik olarak deitirecektir. Bu tr dzeltmeler zellikle boyun ve srt diye adlandrdmz yerlerde uygulanr. 5. izim iinde baz yerlerin kendi iinde genlenmesi gerekir. ( Yollar, dere yataklar, evler, vs..) Bunlar iin NETCAD\SURF\Model Dzelt komutunu tklaynz. 6. Space bar (uzun ubuk) tuuna basnz. 7. Szgeler sekmesinde tabakalar satrna ilgili detaylarn ilendii tabaka adlarn seiniz. Yntemler sekmesine dnp saa ok tuu ile seimi yapnz. Daha sonra fare sa tuuna basnz. lem bitiminde dzeltme ilemi tamamlanm olur.

Eri lemleri:
Model dzeltme ilemleri tamamlannca eri geirme ilemlerine geilir:

NETCAD /SURF

55

1. NETCAD\SURF\Eri ilemleri\Eri geir komutunu tklaynz. 2. Eri geirilecek genleri semek iin ekrann sa alt kesinden saa ok tuuna tklaynz ve ardndan fare sa tuuna basnz. 3. Gelen Z minimum ve maksimum deerlerinden Z art deerini pafta izim leinize gre veriniz ve tamam ile eri izimini balatnz. Eri Temizleme lemleri: Eri temizleme ilemleri; dorulardan (izgilerden) oluan alanlar, oklu dorulardan oluan kapal alanlar ve kapal olmayan blgelerin iki ucu ak dorularn yani 2 doru arasn temizleme ilemlerini kapsar.

10.1.11. Doru temizlenmesi:

(izgi)

ile

oluturulan

kapal

alanlarn

1. NETCAD\SURF\Eri lemleri\Eri temizleme komutu ile yaplr. Alan iinde bir yeri tkladktan sonra temizle butonu tklanarak eri temizleme yaplr. Her alan iin bu ilem tekrarlanr. 10.1.12. evlerin i ve oklu Doru ile evrilen alanlarn temizlenmesi:

NETCAD /SURF

56

1. NETCAD\SURF\Eri lemleri\Eri temizle (Oto) komutu tklanr. 2. Kapal Alan Tabakalar satrna oklu dorularn bulunduu tabaka adlarn yaznz. 3. evlerin iini temizle ve Temizle seeneklerini iaretleyiniz. Tamam butonuna tklayarak temizleme ilemini balatnz.

10.1.13. 2 Doru Arasn Temizleme: 1. NETCAD\SURF\Eri lemleri\Eri Temizle 2 Doru komutunu tklaynz. 2. Birinci taraf gsterdikten sonra ayn tarafta olan sonraki hatlar gstermeye devam ediniz. Bitiminde fare sa tuuna basnz. KNC taraf gster diye bir mesaj gelecektir. Kar taraf ve sonraki hatlar gsteriniz. Bitiminde fare sa tuu ile temizlenmesini salaynz. 3. Her ayr yer iin 2.madde tekrarlanr. 10.1.14. Erilere Kot Yazma lemi: leme girmeden nce bu ilemden etkilenecek ince erilerin tabakalarn kapatmak gerekir. (ER_1M, ER_2M gibi) Aksi halde tm erilerin kot bilgilerini yazar. Bu durum da standartlara uygun olmaz.

NETCAD /SURF

57

1. NETCAD\SURF\Eri lemleri\Erilere Kot Erilere Kot Yaz komutunu tklaynz. 2. Eri boyunca periyodik iaretli olsun. 3. lk Yaz, periyot ve yaz boyu pafta izim leine gre uygun deerleri yaznz. Tamam butonuna tklayarak ilemi tamamlaynz.

Paftalama lemleri:
Tm izimi paftalamak iin nce pafta pindeksini oluturmak gerekir:

1. Proje\A\zellikler komutunu tklaynz. 2. Projeksiyon sekmesine geip burada, projeksiyon mensnden UTM 3 yi seiniz. 3. Datum satrndan GRS80 Ynetmelik iin Datum u seiniz. 4. D.O.M. kutusuna projenin Dilim orta meridyenini giriniz.

NETCAD /SURF

58

5. Tamam ile st ekran geliniz. Bu menden de tamam butonuna tklayarak knz. 6. Hesap\StpPafta komutunu tklaynz. 7. Pafta\Pafta ndeksi komutunu tklaynz.DOB satrna D.O.M kutusuna yazdnz deeri buraya da yaznz. 8.

9. Devam butonuna tklayarak pafta pindekslerinin almasn salaynz.

10. izime ait tm paftalar atktan sonra her paftay kendi isminde ayr bir dosya olarak saklamak iin, Pafta\Otomatik paftala komutunu kullannz. 59

NETCAD /SURF

11. Bu ilem bittikten sonra her paftay ayr ayr ykleyiniz. Gerekli onay bilgilerini ekledikten sonra izime gndererek ilemleri tamamlaynz.

NETCAD /SURF

60