You are on page 1of 175

T.C.

GAZ NVERSTES ETM BLMLER ENSTTS GELENEKSEL TRK SANATLARI ETM BLM DALI

ORD. PROF. DR. AHMET SHEYL NVERN TRK SSLEME SANATI ETMNE KATKILARI

YKSEK LSANS TEZ

Hazrlayan Ceylan Akgn Karaata

Tez Danman Prof. Dr. Tevhide ZBAI

Ankara-2006

Eitim Bilimleri Enstits Mdrlne Ceylan AKGN KARAATAYA ait Ord. Prof. Dr. Ahmet Sheyl nverin Trk Ssleme Sanat Eitimine Katklar adl alma jrimiz tarafndan Geleneksel Trk El Sanatlar Anabilim Dalnda YKSEK LSANS TEZ olarak kabul edilmitir.

Bakan

ye

ye

ZET

Bu aratrmada; Ord. Prof. Dr. Ahmet Sheyl nverin Trk ssleme sanat eitimine katklar tespit edilmeye allmtr. Sanatnn hayat, eserleri, kiilik zellikleri ve Trk ssleme sanat eitimine katklar irdelenmeye allarak bu ama dorultusunda hazrlanan grme sorular bata Sheyl nverin kz Glbn Mesara olmak zere toplam 20 rencisine uygulanmtr.

Drt blmden oluturulan aratrmann birinci blmnde; problem, aratrmann amac ve nemi hakknda ayrntl bilgi verilerek, konunun saytllar ve snrllklar maddelenerek aklanmtr.

kinci blmde aratrmann yntemi anlatlm, ayrca aratrmann evreni ve rnekleminin tanm yaplarak veri toplama teknii zerinde durulmutur. Aratrmada nce ktphanelere gidilerek literatr taramas yaplmtr. Grme sorular hazrlanarak Sheyl nverin ulalabilen rencileriyle grmelerde bulunulmutur.

nc blm Ord. Prof. Dr. Ahmet Sheyl nver ile ilgili bilgiler oluturmaktadr. Sanatnn bilgileri iki alt blm halinde sunulmutur. Birinci alt blm kaynaklardan elde edilen bilgiler olup, Sheyl nverin hayat, eserleri, kiilik zellikleri, sanat hakkndaki grler ve Trk ssleme sanat hakkndaki grleri ve eitime katklar olarak aklanmtr ikinci alt blm sanatnn kz ve rencileri ile yaplan grmelerden elde edilen bilgileri kapsamaktadr. Ayrca bu blmde Sheyl nvere ait fotoraflara ve yapm olduu resim, minyatr, tezhip almalarna yer verilmitir.

II

Drdnc blmde ise, aratrma ile ilgili sonular aklanm, elde edilen sonular dorultusunda gerekli neriler sunulmutur. Aratrma srasnda yararlanlan kaynaklar ise kaynaka ad altnda verilmitir. Ekler ksmnda, Sheyl nverin kz ve rencilerine yneltilen grme sorular ayrca bu kiilere ait kaynak kii knyeleri yer almaktadr.

III

ABSTRACT

In this research, it has been tried to determine the contributions of Ord.Prof.Dr.Ahmet Sheyl nver to the education of Turkish decoration art. The life of the artist, his Works, his personality and his contributions to the Turkish decoration art education have been tried to examined and the interview questions that had been prepared through this aim, have been applied primarily to his daughter Glbn Masera and to 20 of his students. In the study which consists of four chapters, the first chapter give detailed information about the aim and the significance of the problem and the quantities and limits of the issue has been explained as elements. In the seconds chapter, the method of the research has been described. In additions, by identifying the space of the research and the exemplifying, it has been focused on the technique of data collecting. Literature scanning has been done by going to libraries. The interview questions have been prepared and interviews have been carried out with the students of Suheyl nver, whom could be found The third chapter is consisted of the acknowledgements about the artist has been presented in two sub-parts. The first sub-part is the information that has been obtained from the sources which gives information about Sheyl nvers life, his works, his personality, the praises that have been told about him and the view of Sheyl nver about the Turkish decoration that has been obtained by the interviews which have been done with his daughter and students. Moreover, in this part, it has been mostly tired to give place to the pictures, miniature and gilding works of him. Finally, in the fourth chapter, this results of the research have been described and the necessary suggestions have been suggested through the obtained results.

IV

The sources that had been used during the research have been presented in the title of bibliography. In the addition part, the interview questions which have been asked to daughter and the students of Sheyl nver have been presented, and also the bibliographic identities of these people have taken place in the additional part.

NSZ

Bu aratrma Gazi niversitesi, Eitim Bilimleri Enstits Geleneksel Trk El Sanatlar Eitimi Bilim dal, Yksek Lisans Tezi gereince hazrlanmtr. Aratrma konusu olarak Geleneksel Trk Ssleme Sanatlarnn rnesansn gerekletiren Ord. Prof. Dr. Ahmet Sheyl nverin Trk Ssleme Sanat Eitimine Katklar ele alnmtr. Ahmet Sheyl nver, bu sanatmzn yaatlp sevilmesinde, gelecek nesillere aktarlmasnda byk hizmetlerde bulunarak, tm zverisiyle renciler yetitirmitir. Bu durum Ahmet Sheyl nverin Trk Ssleme sanatndaki almalarnn aratrlmas sonucunu dourmutur. Aratrmamn her aamasn dikkatle gzden geirip, almalarm ynlendiren Sayn Hocam Prof. Dr. Tevhide ZBAIna, Ahmet Sheyl nver ile ilgili gr ve bilgilerinden yararlandm bata kz Glbn Mesaraya, yeeni lker Erkeye, Yrd.Do.Ylmaz zcana, Do.Dr.Vildan etintaa ve dier rencilerine ayn zamanda manevi destekleri iin aileme teekkrlerimi sunarm.

ANKARA-2006

Ceylan KARAATA

VI

NDEKLER ZET .......................................................................................................................... I ABSTRACT ............................................................................................................. III NSZ....................................................................................................................... V NDEKLER ....................................................................................................... VI EKLLER LSTES........................................................................................... VIII BLM I I. GR....................................................................................................................... 1 1.1.1. Alt Problemler2 1.2. Aratrmann Amac...3 1.3. Aratrmann nemi.............................................................................................. 4 1.4. Aratrmann Sayltlar......................................................................................... 5 1.5. Aratrmann Snrllklar..5

BLM II II. YNTEM...6 2.1. Aratrmann Yntemi...6 2.2. Evren ve rneklem ............................................................................................... 6 2.3. Veri Toplama Teknii........................................................................................... 7 BLM III III. BULGULAR VE YORUM ................................................................................. 9 3.1. ORD.PROF. DR. AHMET SHEYL NVER LE LGL BLGLER............. 9 3.1.1. Kaynaklardan Elde Edilen Bilgiler .................................................................... 9 3.1.1.1. Ahmet Sheyl nverin Hayat (1898-1986).................................................. 9 3.1.1.2. Ahmet Sheyl nverin Eserleri................................................................... 30

VII

3.1.1.3. Ord.Prof.Dr.A. Sheyl nverin Sanat almalar...................................... 38 3.1.1.3.1. Ord.Prof.Dr.A.Shayl nverin Resim almalar .................................. 39 3.1.1.3.2. Ord.Prof.Dr.A.Sheyl nverin Trk Tezyinat rnekleri........................ 64 3.1.1.3.3. Ord.Prof.Dr.A.Sheyl nverin Tezhip almalar ................................. 72 3.1.1.3.4. Ord.Prof.Dr.A.Sheyl nverin Minyatr almalar.............................. 87 3.1.1.3.5. Ord.Prof.Dr.A.Sheyl nverin Kat almas....................................... 89 3.1.1.4. Ord.Prof.Dr.A. Sheyl nverin Kiilik zellikleri..................................... 90 3.1.1.4. Ahmet Sheyl nver Hakkndaki Grler .................................................. 96 3.1.1.5. Ahmet Sheyl nverin Trk Ssleme Sanat Hakkndaki Grleri ve Eitime Katklar........................................................................................................ 98 3.1.2. Grmeler Sonucunda Elde Edilen Bilgiler ................................................. 115 3.1.2.1. Grme Yaplan Kiiler ............................................................................ 115 3.1.2.2. Grmelerden Elde Edilen Cevaplar......................................................... 116 3.1.2.3. Grmelerin Deerlendirilmesi................................................................. 141 BLM IV IV. SONU VE NERLER ................................................................................ 144 4.1. Sonular ............................................................................................................ 144 4.2. neriler ............................................................................................................. 146 KAYNAKA........................................................................................................... 148

EKLER EK-1: Grme Sorular EK-2: Kaynak Kii Knyeleri

VIII

EKLLER LSTES Sayfa ekil 1: ekil 2: ekil 3: ekil 4: ekil 5: ekil 6: ekil 7: ekil 8: ekil 9: ekil 10: ekil 11: ekil 12:
ekil 13:

Sheyl nverin doduu konak ............................................................ 9 Mustafa Enver Bey (1860-1909)........................................................... 10 Safiye Rukiye Hanm (1875-1951) ....................................................... 10 Sheyl nver, Mercan dadisi rencisi iken (1913-1914) .................. 11 Sheyl nverin ebru icazetnamesi (1923)........................................... 15 A. Sheyl nverin Tezhip cazetnamesi (1923).................................. 16 Medresetl Hattatinin diplomas (1923)............................................. 17 Medresetl Hattatindeki Diploma Treni (27 Ekim 1923) ................ 18 Tp Fakltesinden mezun olduu iin (1920) ...................................... 18 Sheyl nver, Gureba Hastanesinde (1921)........................................ 18 Sheyl nver Hasekideki evinde (1930) ............................................. 20 Olu aydn ve kz Glbn ile birlikte (1943)....................................... 22
stanbul niversitesi Tp Fakltesi Tp Tarihi Enstits Direktr iken (1945)..................................................................................................22

ekil 14: ekil 15: ekil 16: ekil 17: ekil 18: ekil 19: ekil 20: ekil 21: ekil 22: ekil 23:

Ressam Feyhaman Durann atlyesinde (1945) .................................. 23 Amerikada at sergide Ali Han ve rfan Kipman ile (1959) ........... 25 Gztepedeki evinde dostlaryla birlikte (1960) ................................... 25 Tp Tarihi Enstitsnde bir tren ncesinde (1962) ............................ 26 Hattat Halim zyazc ve Azade Akar ile birlikte (1962)..................... 26 Ktphanede bir kitab incelerken ........................................................ 29 Sheyl nver ailesiyle birlikte (1981) .................................................. 29 Sheyl nverin 1968de Edirne seyahatinde oluturduu 174 nolu Edirne defteri ............................................................................... 36 Sheyl nvere ait 153 nolu defter (Elyazlar-name)......................... 37 Eyp Sultanda Dkmeciler Oluklu Bayr Dergh Sokanda (1921) .................................................................................................... 39

IX

ekil 24: ekil 25: ekil 26: ekil 27: ekil 28: ekil 28: ekil 30: ekil 31: ekil 32: ekil 33: ekil 34: ekil 35: ekil 36: ekil 37: ekil 38: ekil 39: ekil 40: ekil 41: ekil 42: ekil 43: ekil 44: ekil 45: ekil 46: ekil 47:

Aalar Cami (1956) ............................................................................. 40 Vacidiyye Rasathanesi (1960)............................................................... 41 Konya Htmiyye (1960)...................................................................... 42 Konya Sral Medrese (1960) .............................................................. 43 Konya-Huzurda Hcrenin Karsnda (1960) ....................................... 44 Konya-Huzurda Hcrenin Karsnda (1960) ....................................... 45 Gebzede oban Mustafa Paa Ktphanesi (1962)............................. 46 Bursa Pnarbanda (1963) .................................................................... 47 Sivrihisar Alemah Trbesi (1964) ....................................................... 48 Hamzabey Camii, Bursa (1964)............................................................ 49 Bursa Orhan Cami (1964) .................................................................... 50 Bursa Ulu Cami Meydan (1964)......................................................... 51 narda Veli Efendi Hazretleri (1965).................................................. 52 Eyp Sultanda dris Kyknde Alaeddin Arebi ile birlikte (1966) .................................................................................................... 53 zmit-Yukarpazar (1969)...................................................................... 54 Bursadaki Emir Sultana karken (1969)........................................... 55 Selimiye (1969)..................................................................................... 56 Krehirde Ah Evran Zaviyesi (1975) ................................................ 57 Haseki.................................................................................................... 58 Rumeli Hisar ii ................................................................................... 59 Akehir Ta Medrese-Mze .................................................................. 60 Eyp ...................................................................................................... 61 Vaniky ................................................................................................. 62 Harem skelesi....................................................................................... 63 Trk Tezyinat rnekleri ...................................................................... 64

ekil 48-49-50-51-52-53: Sheyl nver tarafndan hazrlanan Kaplarda ekil 54-55-56-57-58-59-60: Kaplarda Trk Tezyinat rnekleri ............................ 65 ekil 61-62-63-64-65-66-67: Kaplarda Trk Tezyinat rnekleri ............................. 66 ekil 68-69-70-71-72-73-74: Kaplarda Trk Tezyinat rnekleri ............................. 67 ekil 75-76-77-78-79: Kaplarda Trk Tezyinat rnekleri ........................................ 68 ekil 80-81-82-83-84-85-86: Kaplarda Trk Tezyinat rnekleri ............................. 69

ekil 87-88-89-90-91-92: Kaplarda Trk Tezyinat rnekleri................................... 70 ekil 93-94-95-96-97: Kaplarda Trk Tezyinat rnekleri ........................................ 71 ekil 98: ekil 99: ekil 100: ekil 101: ekil 102: ekil 103: ekil 104: ekil 105: ekil 106: ekil 107: ekil 108: ekil 109: ekil 110: ekil 111: ekil 112: ekil 113: ekil 114: ekil 115: ekil 116: ekil 117: ekil 118: ekil 119: ekil 120: ekil 121: ekil 122: ekil 123: ekil 124: ekil 125: 1922 tarihli bir tezhibi........................................................................... 72 iek Buketi (1952) .............................................................................. 73 Edirnekr tarznda bir defter kab (1953)............................................. 74 Edirnekr tarznda bir buket (1953) ..................................................... 75 Lake kap (1958) .................................................................................... 76 Frec Library (1959) ............................................................................... 77 iek Buketi (1963) .............................................................................. 78 iek Buketi (1967) .............................................................................. 79 iek Buketi (1967) .............................................................................. 80 iek Buketi (1968) .............................................................................. 81 Tezyini ifte Besmele........................................................................... 82 Mustafa Rakm Efendiye ait cilt kapann zerine Sheyl nver tarafndan yaplan tezhib almas ............................................ 83 Hoca Ali Rza Beye ait peyzajn.......................................................... 84 Edirnekri tarza lake cilt kapa............................................................ 85 Sheyl nvere ait cilt kapaklarndan eitli rnekler.......................... 86 Minyatr almas (1927) .................................................................... 87 Cem Sultan minyatr .......................................................................... 88 Yunus Emre konulu kat almas ...................................................... 89 Sheyl nver......................................................................................... 90 rencileriyle birlikte Topkap Saray Nakhanesinde...................... 99 Topkap Saray Nakhanesinde alrken (1940).............................. 100 Gebzede resim yaparken (1974) ........................................................ 101 rencileriyle birlikte Topkap Saray Nakhanesinde (1946) ......... 102 Tp Tarihi Enstitsndeki Trk sslemesi seminerinde .................... 102 Rauf Tuncayla Sleymaniye Camii n haziresinde (1964) ............... 103 Topkap Saray Nakhanesinde bir sergi gnnde ........................... 105 Tp Tarihi Enstitsnde at bir sergi (1964).................................. 106 Bursa, Emir Sultanda yolun stnde meydana bakan eme yannda resim yaparken (1950)........................................................... 108

XI

ekil 126: ekil 127:

Sleymaniye Ktphanesinde Abdlbaki Glpnarl Sheyl nver zerine konumasn yaparken (1981) ..................................... 109 Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nvere verilen stn Hizmet Berati ................................................................................................. 110

ekil 128: Sheyl nverin odasndan bir ke....................................................... 111 ekil 129: ekil 130: Sheyl nver emeklilik treninde (1973)........................................... 112 Sheyl nvere Tbitak tarafndan 1975 ylnda verilen Hizmet dl Kltr Bakanl tarafndan 1985 ylnda verilen Kltr ve Sanat Byk dl Kuveyt Bilim, Aratrma, Gelitirme Kurumu dl ve deiik tarihlerde alm olduu beratlar................ 113 ekil 131: Kuveyt Bilim dl treninde (1985) ................................................ 114

BLM I
I. GR Eitim, insandaki yetenekleri dengeli ve sistemli bir ekilde gelitiren, toplumun gelimesini hzlandran, kalknmasn destekleyen, kltr deerlerini koruyan, bu deerleri nesilden nesile aktaran, milli birlik ve btnl salayan en etkin faaliyetlerden biri ve en nemlisidir. Eitimin genel amac, renciyi toplumun yararl bir yesi haline getirmektir. Bu amacn gerekletirilmesi iin bireyin davran ve yetenekleri eitim yolu ile milli eitimin amalar dorultusunda gelitirilir (Var, 1994: 64). Eitimin gerekleebilmesi iin, renme ve retme etkinliinin beraber srdrlmesi gerekmektedir.retme, bireyin renmesini salama eylemidir. Bireyin renmesi, onun davranlarnda nispeten kalc bir deime olmas anlamna geldiine gre, retme de bireyin davrannda byle bir deiiklik meydana getirme iidir. renmenin meydana gelebilmesi iin iyi bir reticinin rol ok nemlidir. renen retene gre kendini ekillendirecek, onun dorultusunda deime gsterecektir (Var, 1994: 65). Sanat; kiilerin bilinalt gerilimlerini gidererek heyecanlarn, cokularn darya aktarabilmelerine, insan ilikilerinin hogr ve bar iinde srdrlmesine imkan veren insanca bir olgudur. Sanat; insanla, uygarla hizmet idealinde olan grgl, bilgili ve toleransl kiidir. Yine sanat; idealinden sapmayan, amacna bal kalmasn, inandklarna sayg duymasn, evresine deer vermesini, dost olmasn, vefa gstermesini bilen kiidir (Baar, 1990: 65). Sanat ve eitimi sentezleyerek, Trk

ssleme sanat eitimi veren nemli ahsiyetlerden biri olan Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nver de byle bir insandr. Sheyl nver tp, bilim ve sanat geninin hakkn vererek yrten nadir kiilerdendir (Baar, 1990: 65). Trk doktorlarnn yakalarna taktklar tp rozetini izen Sheyl nver'dir (nver, 1943: 241). Trk kltr ve sanatna saysz hizmetlerde bulunmu, gelecek kuaklarn nn aarak, onlara rnek oluturmutur. Trk ssleme sanatlarnda yalnz uygulama yapmakla kalmam, geni yayn faaliyetinde bulunmu ve eitim alannda da etkili olmutur. nce uzun yllar Devlet Gzel Sanatlar Akademisi'nde tezhip eitmenlii yapm, Tp Tarihi Enstits'nde ve Cerrahpaa'daki ayn enstitde otuz yla yakn sistemli tezhip ve minyatr dersleri vermi, yzlerce kii yetitirmi ve bu geleneksel sanatn tekniklerinin kaybolmamasn salamtr(Sayar,1994:565). Klasik sanatlarn her dalnn ncs olabilecek bir sanatkar olan Sheyl nver, yetitirdii rencilere dn ile bugnn arasnda kpr kurmay baarmtr. Bu aratrma, Trk kltrne gnl vermi ve bu konuda olaanst almalara imza atm Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nver'in Trk ssleme sanat eitimine katklarnn ortaya konulmasn gerekli klmtr. 1.1. Problem

Sheyl nverin Geleneksel Trk El Sanatlarna ilgisi, almalar ve katklar zaman zaman deiik yaynlarda ele alnmakla birlikte Trk Ssleme Sanatlar eitimine katklar ok fazla aratrlmamtr.Bu nedenle Geleneksel Trk Ssleme Sanatlarnn yaamas, gelimesi ve derlenmesi yannda Ord.Prof.Dr. Ahmet Sheyl nverin bu alann eitimine katklar problem olarak ele alnmtr.

1.1.1. Alt Problemler: 1.Sheyl nver in Trk Ssleme Sanatlarna eitim asndan genel bir katks olmu mudur? 2. Sheyl nver in tezhip sanatna ve eitimine katklar nelerdir? 3. Sheyl nver in kat sanatna ve eitimine katklar nelerdir? 4. Sheyl nver in minyatr sanatna ve eitimine katklar nelerdir? 5. Sheyl nver in Trk Ssleme Sanatna ve eitimine getirdii nelerdir? yenilikler

1.2. Aratrmann Amac Aratrmann temel amac, Ord.Prof. Dr. A. Sheyl nverin Trk ssleme sanat eitimine katklarn saptamaktr. Bu temel ama erevesinde aratrma kapsamnda u sorulara cevap aranacaktr: 1. Ord.Prof. Dr. A. Sheyl nver kimdir? a- Hangi okullarda eitim grmtr? b- Nerelerde almtr? c- Hangi alanlarda eserler vermitir? d- Kiilik zellikleri nelerdir? e- Hangi konularda ilklere imza atmtr? 2. Ord.Prof. Dr. A. Sheyl nver nasl bir eitimcidir? a- renci gzyle eitimcilii nasldr? b- Hangi zelliklere sahiptir?

c- rencilerine neler kazandrmtr? d- Trk ssleme sanat eitimine ne gibi katklar olmutur? e - Trk ssleme sanat eitimine ne gibi yenilikleri olmutur? f- Kendisini dier eitimcilerden ayran zellikleri nelerdir? 1.3. Aratrmann nemi Trk ssleme sanatnn en nemli isimlerinden olan Ord.Prof. Dr. A. Sheyl nver, ok ynl alm, ura verdii alanlarda zne dnk kalmam, tersine bakalarn yararlandrmay zevkli bir hizmet saymtr. Bu anlayla hibir karlk beklemeden Trk ssleme sanatnn gemii ve gelecei ile iyi bir sentez kurarak gelimesini salam ve byk emek vermitir. Sz edilen konunun daha nce hi aratrlmam olmas ve Ahmet Sheyl nvere kiisel ilgi ve hayranlmn bulunmas bu konunun seilmesinde etkendir. Sheyl nver ile ilgili bir ok yayn bulunmaktadr. Bu yaynlarda Sheyl nverin hayat, eserleri, kiilik zellikleri, Trk kltrne katklar konu olarak ele alnm olup, Trk ssleme sanat eitimciliine gereince deinilmemitir. Yaplm olan bu aratrmada deerli bir eitimci olan Ord.Prof. Dr. A. Sheyl nverin hayat, kiilik zellikleri, Trk ssleme sanat hakkndaki gr ve dnceleri, eitime katklar ve eitim sistemine getirdii yeniliklerle sanat eitimciliinin nemi vurgulanmak istenmektedir. Sheyl nver tp profesr olduu halde, Trk sanat ve sslemesine olan sevgi ve yeteneini hibir zaman arka plana almam, tp ve sanat almalarn birlikte yrtmeyi baarmtr. Bu aratrma Trk ssleme sanatlarnda ok sayda eser vermi ve renci yetitirmi olan Ord.Prof. Dr. A. Sheyl nverin Trk ssleme sanat eitimine katklarn ortaya koymas bakmndan nem tamaktadr.

1.4. Aratrmann Sayltlar

Aratrmay tamamlayabilmek iin zaman ve kaynaklar yeterlidir. Aratrma iin Sheyl nver in ailesine, yaknlarna ve rencilerinden bazlarna ulalabilir. Sheyl nver, arivinin bir ksmna.ulalabilinir. Sheyl nver in yaynlarna eitli kaynaklardan ulalabilinir. Aratrmada belirlenen veri toplama aralar aratrmay sonuca ulatrabilecek niteliktedir.

1.5. Aratrmann Snrllklar Aratrma : Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nver' in hayat ve sanat almalar ile snrldr. Ord. Prof. Dr. A Sheyl nver'in eitimci yn ile snrldr. Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nver'in ulalabilen rencilerinin grmeleri ile snrldr. Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nver'in Trk ssleme sanatna katklar ile snrldr. Aratrma yerli ve yabanc kaynaklar ile snrldr.

BLM II
II. YNTEM 2.1. Aratrmann Yntemi Bu aratrmada gerekli kaynak taramas yaplm ve grme teknii uygulanmtr. Trk ssleme sanat ve Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nver ile ilgili tm kaynaklar tespit edilip, taranm; bulunan kaynaklardan elde edilen bilgilerden nemli noktalar aratrmaya aktarlmtr. Sheyl nverin kz Glbn Mesaraya ve yetitirmi olduu

rencilerinden ulalabilen belli bir gruba kiilere hazrlanan grme sorular sorularak grme teknii uygulanmtr. Bylece sanatnn kiilii, eitimcilii, rencilerine kazandrdklar, Trk ssleme sanat eitimine katklar hakknda bilgiler elde edilmitir. Sanatnn Trk ssleme sanatna dair bulunabilen eserleri incelenerek, bu sanata ve eitimine getirdii yenilikler ortaya karlmaya allmtr. 2.2. Evren ve rneklem Bu aratrmann alma evrenini Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nver'in hayat oluturmaktadr. alma evrenini iinde ayrca sanatnn kznn, rencilerinin, arkadalarnn, onu tanyanlarn, yazarlarn, gazetecilerin gr ve dnceleri de yer almaktadr. Aratrmann rneklemini ise, Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nver'in Trk ssleme sanat eitimcilii yn, bu sanata getirdii yenilikler ve katklar oluturmaktadr.

2.3. Veri Toplama Teknii


Aratrmada yararlanlmak zere Milli Ktphane, Ankara niversitesi lahiyat Fakltesi Ktphanesi, Gazi niversitesi Merkez Ktphanesi, Bilkent niversitesi Ktphanesi, Trk Tarih Kurumu Ktphanesi ve Sleymaniye Ktphanesine gidilerek ilgili literatr aratrmas yaplm, konuyla ilgili kitap, makale, dergi, ansiklopedi ve elektronik posta kaynaklar taranmtr. Ayrca Sheyl nver hakknda bilgi edinmek iin kz Glbn Mesara ve kendisinden Trk ssleme sanat eitimi alm rencilerle grlmtr. Kimi zaman soru-cevap, kimi zaman sohbet nitelii tayan grme tekniinde rencilerinin Sheyl nver hakkndaki gr ve dnceleri tespit edilmitir. Bunun yan sra Trk ssleme sanatna getirdii yenilikler eserlerini incelemekle mmkn olacandan, sanatnn ulalabilen eserlerine aratrmada yer verilmitir. Sheyl nverin sunulan eserleri ve grme tekniinden ortaya kan sonular deerlendirilmitir. Genel bir yargya varlarak, Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nver'in Trk ssleme sanat eitimine katklar ortaya karlmtr.

Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nver (1898-1986)

BLM III
III. BULGULAR VE YORUM 3.1. ORD.PROF. DR. AHMET SHEYL NVER LE LGL BLGLER 3.1.1. Kaynaklardan Elde Edilen Bilgiler 3.1.1.1. Ahmet Sheyl nverin Hayat (1898-1986) Ahmet Sheyl nver 17 ubat 1898 tarihinde stanbul Hasekide annesinin babas Hattat Mehmet evki Efendinin Bostan Hamam sokandaki 32 nolu konanda, ailesinin ikinci ocuu olarak dnyaya gelmitir (oker: 1983: 554)

ekil 1: Sheyl nverin doduu konak Babas, Posta Telgraf Nezreti stanbul Muhaberat- Umumiye Mdr Trnoval Mustafa Enver Bey, byk babas Trnova Erafndan ticaretle megul ve

10

arada resimde yapan Daizade Hac Mehmet Efendidir. babas Mustafa Enver Bey medrese mezunu, Franszca, Arapa ve Farsa bilen, iyi derecede ney alan, srekli okuyan kltrl bir kiidir (Unat, 1986: 10). Annesi sanat ve kltr dolu bir ortamda yetimi Hattat evki Efendinin kz Safiye Rukiye Hanmdr (Sayar, 1998: 56). Ahmet Sheyl nverin ocukluu Saryerde gemi, ailesi Sheyl nveri mahalle mektebine gndermemi, ilk hocalar anne-babas olmutur. Mustafa Enver Bey, Sheyl nvere devaml olarak din dersleri, hesap, hat ve Kuran- Kerim dersleri vermitir (Sayar, 1998: 65). Sheyl nverin sanat olan ilgisi o yalarda kendini gstermeye balamtr. 1904-1907 yllar arasnda, alt ile dokuz yalarnda elinden kat-kalemi eksik etmemi, srekli karalamalar yapm, resim almalarnda bulunmutur.

ekil 2: Mustafa Enver Bey (1860-1909)

ekil 3: Safiye Rukiye Hanm (1875-1951)

Sheyl nver o gnleri yle anlatmaktadr: Elime kalemi alp, katlar ilk karalamaya baladmda tren, vapur resimlerini, bahe ieklerini yapmaya baladm. Resme merakm benimle yarrcasna geliti. Bunun tek yolu bu gzel merak terk etmemekti (Yaln, 1978: 46).

11

Saryerden Sheyl nverin gidebilecei bir okul olmad iin aile 1908 ylnda Caaloluna tanm, Sheyl nver zel bir okul olan Menbsa-l rfann nc snfna kaydolmutur (Sayar, 1998: 68). Sheyl nver daha 10 yandayken 29 Mart 1909 gn babasn kaybetmi, bu ac olay onu derinden sarsmtr. Babasnn lmyle, daha ok almas gerektiini dnm, ailesini daha ok sahiplenmitir. 1910-1912 yllar arasnda Menba-l rfana devam ederken, Nazmi Tre Efendiden Arapa dersleri almaya balam; bu hocadan grd iittii her eyi kaydetme alkanln kazanmtr. Yine bu yllarda haftada bir gn enitesi Hasan Rza Efendiden sls yaz dersleri almtr (nver, 1963: 5). Sheyl nver, 1911 ylnda Menba-l rfan adl zel okuldan mezun olmu, ayn yl snavla Mercan dadisi (Lise) rencisi olmaya hak kazanmtr (Unat, 1986: 11). Mercan dadisi son snf rencisi iken, resim retmeni almalarn ok beendiini syleyerek, Sheyl nverin resimlerini ressam skdarl Hoca Ali Rza Beye gstermitir. Hoca Ali Rza Bey de Sheyl nverin almalarn beenmi ona iki tane karakalem resim hediye etmitir (Yaln, 1978: 40-41).

ekil 4: Sheyl nver, Mercan dadisi rencisi iken (1913-1914)

12

Ahmet Sheyl nver, Mercan dadisinden mezuniyetine drt ay kala, 1914 yl sonlarna doru Mekteb-i Tbbiye-i Askeriye snavna girmitir. Mercan dadisinden mezun olduktan hemen sonra 1915de Askeri Tbbiyenin yatl rencisi olmutur (Sayar, 1994: 95). Sheyl nver, ailesinin erkeksiz olmas, annesi ile kz kardelerini haftada bir gn grmesi nedeniyle yatl rencisi olduu Askeri Tbbiyeden bir smestr sonra ayrlm, 1916 ylnn Haziran aynda Darlfun Tp Fakltesine gemitir (Unat, 1968: 11). Ahmet Sheyl nver, bir yandan hekimlik yolunda uzmanlarken, ayn zamanda gnl verdii Trk ssleme sanatnn eitli dallarn tanma ve renme imkanna kavumak iin, gerek hat sanatnn ve gerekse geleneksel Trk tezyinatnn hayat bulmasnda nemli rol olan Medreset'l Hattatin'in 1916-1923 yllan arasnda rencisi ve ardndan mezunu olmutur (Mesara, 1992:60). Sheyl nver, 'hayat- sanatmda ilk merhalem' olarak niteledii ve artk tarihe gmlm bulunan Medreset'l Hattatin'e giriini ve buraya ait anlarn yle anlatmaktadr: "na ve baba ailemizde, bata dedem Hasekili Mehmet evki Efendi olmak zere altdan fazla ince sanatkarmz var. Ben onlarn sz ve eserleri ile mstefid oldum, tesirleri altnda bydm. 1909 ylnda henz 11 yanda iken enitem hattat Hasan Rza Efendi'nin yannda yaznn anas saylan sls'e baladm. Her nedense bu yazda ilerlemek beni sarmad. iekler ve eitleri, ekiller ve onlarn bir araya toplanmasndan ileri gelen terkipler, anlayabildiim nispette beni daha ok ilgilendirdi. Mahalle ve ocukluk arkadam, seneler sonrasnn deerli yaz stadlarndan Mustafa Halim (zyazc), bana tezhib iin altn varak ezmeyi gsterdiyse de laykyla renemedim ve tezhiblerime ona hazrlattm altnlar kullanarak devam ettim. Bylece yaptm rneklerden birini tesadfen gren sanatseven bir bymn teviki ve aracl ile Medreset'l Hattatin'e takdim olundum.

13

1916 ylnn sonbaharnda bu okulun tezhib ve ebru ksmna yazldm. Ders haftada bir gnd. Medreseye balang ylmda Askeri Tbbiye'nin ikinci snfnda idim. 1923 ylna kadar muntazaman haftada bir gn medresedeki dersleri takip ederek, dikkatli bir almayla bu sahada epey ilerledim" ( Mesara,1992:61). Sheyl nver'in tezhipte esas hocas Yenikyl hattat Sim Efendizade Nuri Bey'dir. Kendisinden iki ay gibi ksa bir zaman ierisinde tezhip usullerini renmitir. Sheyl nver, medresedeki stadlardan nasl etkilendiini ise Mesara, 1992: 61 yazsnda u szleriyle anlatmaktadr: -"Ben medresede yalnz tezhib ve teferruat zerinde megul oldumsa da dier ince sanat dallarnda alanlar daima dikkatle izledim ve rendiklerimi bir kazan sayarak asla unutmadm. Tezhipte ilerlemek iin onun yan dallarn bilmenin lzumuna inandm. Her biri aheserler meydana getirmi olan bu stadlar, bana hayatm boyunca her konunun zerinde durmann nemini alam kiilerdir. Hayatlar ve metodlar bizlere ders olmaldr" Bu eitim kadar Sheyl nver'i ilgilendiren bir dier husus da, hocalar arasnda yaplan sanat sohbetleri ile eski stadlarn nefis eserlerinin elden ele dolatrlmasyla kazand gz zevkidir. Ayrca o yllarda Yldz Ktphanesi Mdr Sabri Kalkandelen ile tanmas ve Sultan II. Abdlhamid'in zel ktphanesindeki ender yazma eserleri grmesi iin Yldz Saray'na davet edilmesi, onun sanat ufkunun gelimesine neden olmutur. Burada muhafaza edilen tezhipli ve minyatrl kitap ve albmleri yakndan inceleyerek bilgisini gelitirmi, tekniini ilerletmitir. Minyatr sanatnn inceliklerini kavramasnda da, bu ktphanede grd bir albmde bulunan bitmemi iki minyatrn kendisine yol gsterdiini ve bu sanatta ilk hocas olduunu ifade etmitir ( Mesara, 1992:62). Ahmet Sheyl nver, Tp Fakltesinin son snfnda iken, 1919-1920 tarihlerinde, iki zel okul olan emsl-Mektib ve Mekte-i Gzin de hsn-i hat,

14

resim, el-ii ve msahabat- ahlkiye (ahlk konumalar) hocal yapmtr (Yndemli, 1986: 85). Sheyl nver o gnleri yle anlatmaktadr: Tbbiye o zaman Haydarpaada idi, devam edeceim ama bazen vapur paras bulamaz, gidemezdim. O zaman civardaki hastahanelere devam etmeye baladm. Bir iki doktor beni evlat gibi sevdiler. Faklteye gidemediim gnlerde hocalarm da kolaylk gsterdi; ben bu msahamadan istifade ederek iki hususi mektepte resim ve msahabt- ahlkiye hocal aldm. Bu ekilde tbbiyeyi bitirdim (Kaplan, 1983: 71). 1923'de Medreset'l Hattatin'deki yedinci yln tamamlayan Sheyl nver, o sonbahar okulun ikinci mezunlar arasnda yer almaya hak kazanmtr. 20 mezun arasnda tezhib ve yazda ilk dereceyi alan Sheyl, Hamid ve Macid Bey'lere birer altn saat, mze mdr ressam Ali Sami (Bayar) Bey tarafndan dl olarak verilmitir (Parmakszolu,1975:380). Ahmet Sheyl nver, 1920 yl Eyll aynda stanbul Darlfnunu Tp Fakltesindeki eitimini tamamlam ve 1921de stajn da bitirerek 10 Nisan 1921de 3313 numaral diplomasn almtr (Unat: 1986: 11). Ahmet Sheyl nver, hekimlikte uzmanlamaya ynelmi, uzmanlk alana olarak dermatoloji ve zhrevi hastalklarda karar klmtr (Goode, 1965: 232). Uzmanlk almalarna Yenibahede Gureb- Mslimin hastanesi cildiye ve Efrenciye kliniinde Dr. Hac Kemal Beyin yannda asistanla atanarak, 8 Austos 1921de balamtr. Gureba Hastanesindeki deri ve frengi ihtisasna 1923te tamamlam, 1 Haziran 1924te stanbul ehremati Haseki Nisa Hastanesi dahiliye ve intaniye servisleri asistanlna atanmtr (Unat, 1986: 11).

15

ekil 5: Sheyl nverin ebru icazetnamesi (1923)

16

ekil 6: A. Sheyl nverin Tezhip cazetnamesi (1923)

17

ekil 7: Medresetl Hattatinin diplomas (1923)

18

ekil 8: Medresetl Hattatindeki Diploma Treni (27 Ekim 1923)

ekil 9: Tp Fakltesinden mezun olduu iin (1920)

ekil 10: Sheyl nver, Gureba Hastanesinde (1921)

19

Sheyl nver, Hasekide ihtisasn yaparken 19 Aralk 1925te stanbul Sanayi Mektebine (Sultanahmet Erkek Sanat Okulu) hekim ve retmen olarak atanmtr. Sna Hfzsshhas derslerindeki notlarn bir kitap haline getirerek, 113 sayfalk ve 28 resimli Sna Hfzssha adl kitabn okulun matbaasnda bastrarak yaynlamtr. Bu, Sheyl nverin baslan ilk kitabdr (Sayar, 1994: 172). Ahmet Sheyl nver, Prof. Dr. Akil Muhtar Beyin yannda ihtisas yapmay ve asistan olmay ok arzu etmi ama mmkn olmamtr. Onunla tanarak, yannda almak istediini belitmi; alkanl, kibarl, terbiyesi, kendisine verilen grevleri dikkatle yapmasyla Prof. Dr. Akil Muhtar Beyin gznde nemli bir yere sahip olmutur (Unat, 1986: 12). 6 Ekim 1927de Sheyl nver. Prof. Dr. Akil Muhtar Beyin maddi ve manevi desteiyle Parise, Pitik hastanesinde Prof. Dr. Marcel Labbenin yanna gitmi ve burada dahiliye, ntrsyon ve tp digestif zerine almaya balamtr (Yndemli, 1986: 85). Ahmet Sheyl nver Pariste bulunduu sre ierisinde sadece hekimlik konularyla ilgilenmekle kalmam, Paris Milli Ktphanesinde Trkiye hakknda her trl aratrmalarda bulunmu, tp ve tarihi, sanat tarihi ile ilgili, minyatr ve tezhip zerine ilk almalar burada balamtr. Prof. Dr. Marcel Labbe ve ei Sheyl nvere iyi davranp, toplantlarna ve gezmelerine davet etmilerdir. Bylece Sheyl nver, bir ok nl Fransz hekimi ile tanma frsat bulmutur (Sayar, 1994: 203). Bu toplantlar srasnda kendisi, Trk Tp Tarihine ait sorulara yeterli cevap veremediinden Trkiyeye dnnce bu konu zerinde almaya karar vermitir (nver, 1970: 4). Ahmet Sheyl nver, 29 Kasm 1928de Paris Tp Fakltesi yabanc asistanlna kabul edilmi, Trkiyeye dnene kadar bu grevi srdrmtr (nver, 1942: 60).

20

Sheyl nver, 1929 ylnn yaznda Prof. Marcel Labbenin ynetiminde hazrlad iki fizyopatolojik tezle i hastalklar uzman nvann kazanmtr (Goode, 1965: 232). 30 Eyll 1929da Trkiyeye dnen Ahmet Sheyl nver, 16 Kasm 1929da Parise gitmeden nce ek bir grev olarak yrtt stanbul Sanayi Mektebi hekimlii ve hfzshha retmenliine yeniden getirilmitir. Bu arada Sheyl nver, hocas Prof. Dr. Akil Muhtar Bey tarafndan aylna Viyanaya Dr. Lugerin dahiliye kliniinde pratik almalarda bulunmak zere gnderilmitir. 1929 ylnn Aralk aynda stanbuldan Viyanaya hareket eden Ahmet Sheyl nver, 1930 ylnn Mart ayna kadar burada mesleki almalarn srdrmtr (Sayar, 1994: 216). Sheyl nver, Trkiyeye dndkten sonra stanbul niversitesi Tp Fakltesinin doentlik snavna hazrlanm, 28 Haziran 1930 gn yaplan snavda baar gstererek, ayn gn stanbul Darlfununu Tp Fakltesi Tedavi Klinii ve Farmakodinami doentliine getirilmitir (oker, 1983: 555).

ekil 11: Sheyl nver Hasekideki evinde (1930)

21

Bu yllarda tp ve kltr tarihi zerine almalarna balamtr (Unat, 1986: 14).

Ahmet Sheyl nver 25 Austos 1932 tarihinde Mzehher Hanmla evlenmitir (Sayar, 1994: 247). 1933 senesinde stanbul Darlfnnu reformla stanbul niversitesi olmu; eitim-retimi, kadrosu, ders kitaplar deitirilerek yeniden ekillendirilmitir (Sayar, 1991: 5). 8 Kasm 1933te Tp Fakltesi Tp Tarihi doentliine atanm, ayn zamanda kurulmas iin ok emek vererek byk uralar sarfettii Tp Tarihi Enstitsnn bana getirilmitir (Yndemli, 1986: 86). Ahmet Sheyl nver, 9.7.1936 gn Aydn isminde bir erkek ocuk sahibi olmutur (Sayar, 1994: 281). Bu olayn hemen bir hafta sonrasnda 15.7.1936 tarihinde Gzel Sanatlar Akademisinde Trk tezhibi, sslemesi, eski resim ve minyatr retmenlii grevine balam, 1955e kadar burada aralksz 19 yl retmenlik yapmtr (Ergin, 1940: 193). 1955 ylnda Gzel Sanatlar Akademisinden ayrlm, Trk sslemesi derslerini Tp Tarihi Enstitsne tamtr (Sayar, 1994: 283). Ahmet Sheyl nver, 4 Nisan 1939da stanbul niversitesi Tp Fakltesi Tp Tarihi ve Deontoloji profesrlne getirilmitir (Sayar, 1994: 288). 7 Ocak 1940 tarihinde Sheyl nverin alma ve giriimleriyle Trk Tp Tarihi Kurumu kurulmu; bakanlna Prof. mer Besim Akaln, genel sekreterliine Prof. Sheyl nver getirilmitir (Unat, 1989: 11). Sheyl nver, 33 yl bu grevde bulunmu, 1972de Trk Tp Tarihi Kurumunun bakan olmu ve be yl bakanlk etmitir (Unat, 1986: 18).

22

8 Austos 1940 tarihinde Sheyl nver tekrar baba olmann sevincini yaam, Glbn isminde bir kz ocuk sahibi olmutur (Sayar, 1994: 297). Sheyl nver, 15 ubat 1942de Trk Tarihi Kurumu asli yeliine seilmitir (oker, 1983: 216). Bu yllarda Sheyl nver, stanbulun ihmal edilmi, kk mimari eserlerin kurtarlmas iin almalar yapmtr.

ekil 12: Olu aydn ve kz Glbn ile birlikte (1943)

ekil 13: stanbul niversitesi Tp Fakltesi Tp Tarihi Enstits Direktr iken (1945)

23

1945 ve 1950 yllar arasnda Sheyl nver, elindeki snrl kaynaklarla hi bilinmeyen veya unutulmu sanatkrlara ait monografiler yaynlamtr. Bunlarn banda smail Zhd Efendi, Mehmed evki Efendi, Karahisari Ahmed Efendi, smail Hakk Altunbezer, Mehmed Esad Yesar, efik Bey, Mehmet Hulusi Efendi gibi nemli kiilerin monografileri gelmektedir (Sayar, 1994: 338-339). Sheyl nver, 1947 ylnda Lozanda toplanan Milletleraras limler Tarihi kongresine bir bildiri ile katlm, daha sonra Milletleraras limler Tarihi Akademisi muhabir yeliine seilmitir (oker, 1983: 556). 1949 ylnda stanbul niversitesi diplomalarnn tezhibini hazrlamtr. Benzer ekilde 1949 ylnda Mays aynda stanbulda toplanan 5. Patoloji Kongresine katlan yelere verilen rozeti de yapmtr (Ergin, 1952: 3).

ekil 14: Ressam Feyhaman Durann atlyesinde (1945)

24

Sheyl nver, 19 Ocak 1951de Msr yolculuuna kmtr. Eiyle birlikte yaptklar bu gezide dostlar Esad Fuad Tugayn rehberliinde gezmiler; bir ok mze, tarihi yer grme frsat bulmulardr (Sayar, 1994: 344). 18 Mart 1951de mdr olduu Tp Tarihi Enstitsne 2.000 kitap, toplam olduu 100.000 arivi balam ve bir Dr. Ahmet Sheyl nver Arive ve Ktphanesi kurulmutur (Sayar, 1994: 346). Sheyl nver, 20-28 Mart 1952de Irak hkmetinin davetlisi olarak bni Sina Kongresi iin Badata gitmi, burada da bir takm incelemelerde bulunmutur (Unat, 1986: 15). Ahmet Sheyl nver 1954 ylnda Ordinaryus profesr olmutur (oker, 1983: 555). 21 Nisan 1954 ylnda Tahranda yaplan baka bir bni Sina Kongresi iin rana gitmi, ayrca burada bir de minyatr sergisi amtr (Grkan, 1954: 17). Sheyl nver ailesiyle birlikte 1955 yl Haziran aynda Orta Anadolu gezisi yapmtr. Kayseri, Nidede konferanslar vermi, ksa bir sre de Aksaraya uram, buralardaki kltrel ve tarihi yerleri gezmi, sergiler amtr (Sayar, 1994: 370). 1958-1959 yllar arasnda bir yl ABDnde Columbia niversitesinde ziyareti profesr olarak almtr. bu seyahati srasnda almalar ve gzlemlerinde oluan 67 defter doldurmu ve 13 tane Trk Sanat Sergisi amtr. Trkiyeye dnerken Roma niversitesi Fen Fakltesi davetlisi olarak 10 gn talyada kalmtr. Trkiyeye geldikten sonar kendisinden istenen 60 resimle ABDlerinin deiik niversite ve Yksek Sanat okullarnda 28 sergi almtr (Unat, 1986).

25

ekil 15: Amerikada at sergide Ali Han ve rfan Kipman ile (1959)

ekil 16: Gztepedeki evinde dostlaryla birlikte (1960)

26

ekil 17: Tp Tarihi Enstitsnde bir tren ncesinde (1962) Sheyl nver, rencileriyle birlikte sk sk stanbulun deiik semtlerinde kltrel geziler dzenlemitir. Bu gezilerde ktphanelere gidilmi, deerli hattatlar, sanatkrlar ziyaret edilmi, konferanslar izlenmi, trbelerin, camilerin mimarsi, nileri incelenmi, fotoraflar ekilmitir.

ekil 18: Hattat Halim zyazc ve Azade Akar ile birlikte (1962)

27

1961-1971 yllar arasnda Kayseri, ankr, Kastamonu, zmir, Edirne, Ktahya, Bandrma, Manisa, Sivas, Tokat, Amasya ve Konya gibi Anadolunun eitli ehirlerine giderek kltrel ve sanat almalarn devam ettirmitir (Sayar, 1994: 429-430). stanbul niversitesi Rektr v Senatosunun onayyla Roma niversitesine stanbul niversitesinin mesajn ve madalyasn almakla grevlendirilmi ve bu amala 3-20 Mays 1963 tarihleri arasnda talyada bulunmutur (Sayar, 1994: 441). Sheyl nver, 1968 ylnda iki ay Hollanda Leydende niversite Ktphanesi ark Yazmalar blmnde 3500 Trke ve Arapa kitap incelemi, Londrada 15 gn Welcome Tp Tarihi ve Mzesi Ktphanesinde ve dier mzelerde aratrmalarda bulunmutur. Dnte Mnih Devlet Ktphanesinde Trke yazmalar zerine alm ve bu gezinin ilim ve sanat bakmndan izlenimlerini 27 defterde toplamtr (Unat, 1986: 15). 1967 ylnda stanbul niversitesi Tp Fakltesi ikiye blndnde, Sheyl nver Cerrahpaa Tp Fakltesini tercih ederek buraya gemi ve bir ok deerli materyalin dier fakltede kalmasna karlk Tp Tarihi ve Deontoloji Krssn kurmu ve burasn gelitirmek iin elinden geleni yapmtr (Unat, 1986: 16). Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nver, 1 Austos 1973de stanbul

niversitesinden emekli olmutur (Yndemli, 1986: 86). Emekliye ayrldktan sonra da stanbul niversitesi Cerrahpaa Tp Fakltesi Tp Tarihi Enstitsne gelmi, burada genleri yetitirmeye aba sarfetmitir (Unat, 1986: 16). zellikle Cuma gnlerindeki Trk ssleme dersleri onun rehberliinde yaplmtr. Bu derslerde Trk sslemesini retme ve aratrma atlyesinde, Trk motif, ssleme ve resimlerini toplam, gruplandrm, deerlendirmi ayrca Trk sslemesini yaatacak gen yeteneklerle sohbetlerde bulunmutur (Akar, 1977: 73).

28

Emeklilik yllarnda bile bir an bo durmam, almalarn srdrmtr. 1980 yl ve sonrasnda aadaki alma program ierisinde olmutur: Sheyl nver, Sal gnleri Sleymaniye Ktphanesinde, Cuma gnleri de stanbul niversitesi Cerrahpaa Tp Fakltesi Tp Tarihi Enstitsnde Trk ssleme dersleri vererek, mrnn sonuna kadar renci yetitirmeye devam etmitir (Sayar, 1994: 462).

ekil 19: Ktphanede bir kitab incelerken

ekil 20: Sheyl nver ailesiyle birlikte (1981)

29

Hibir daveti bo evirmemi, bilimsel toplantlara katlmtr. Bu toplantlarda onursal bakanlk yapm, bazen oturum bakanln da yrtt olmutur (Sayar, 1994: 462). Baz kurum ve kurulularn dl trenlerine ve anma gnlerine katlmtr. Sheyl nver dzenli olmayan aralklarla yalnz veya bir grupla stanbul gezilerine devam etmitir (Yndemli, 1986: 86-87). Bunlarn dndaki gnleri Kalamtaki evinde almalarla gemitir. Ayrca bu yllarda sol hemiparazisi dolaysyla ayann aksamasna ramen almalarn aksatmadan srdrmtr (Unat, 1986: 16). Sheyl nver 1985 ylna salk ve huzur iinde girmi ancak bir hafta sren genel gszlk, bitkinlik, sknt ve sinirlilikten sonra 13 Kasm 1985 tarihinde rahatszlaarak yznde saa ekilme, fazla uyuma, iyi konuamama belirtileri ile Cerrahpaa Tp Fakltesi Nroloji Anabilim Dalna yatrlmtr. Yaplan incelemeler sonucu sa hemisferde lokalize infarkt alan tespit edilmi, hastanede kald sre ierisinde bir iyileme olmad iin ailesi onu 29 Kasm 1985 tarihinde evine gtrmtr (Unat, 1986: 16). Evinde hastalk hali devam ederken 1985 yl Kltr Bakanl Byk dl Sheyl nvere verilmitir. Rahatszl nedeniyle bu dl kz Glbn Mesara almtr (Sayar, 1994: 472). Sheyl nverin rahatszl hibir iyileme belirtisi gstermeden devam etmi, araya giren sekondar bir infeksiyon sonucu kardiyovkler yetmezlikten 14 ubat 1986 gn vefat etmitir (Unat, 1986: 16). Cenazesi 17 ubat 1986 gn Cerrahpaa Tp Fakltesinde yaplan bir tren ve Fatih Camiinde klnan cenaze namaznn ardndan Edirnekap Sakzaa ehitliinde topraa verildi (Sayar, 1994: 473-474).

30

Sheyl nverin vefatnn hemen ertesinde u cmle yazlmtr: Tarihi kltrmzde onun kadar uram ve onun kadar ok eser vermi baka birini gstermek mmkn deildir. (Ayvazolu, 1986) 3.1.1.2. Ahmet Sheyl nverin Eserleri Ahmet Sheyl nverin baslm eserleri hakknda bilgi sahibi olabilmek iin onun bibliyografyalarn incelemek gerekmektedir. Onun hayatnda hazrlanm bibliyografyalar 1920-1981 yllarn kapsayan be almadan meydana gelmektedir. lk iki alma Osman Ergin tarafndan hazrlanm olup, Sheyl nverin 1920-1951 yllar arasndaki yaynlarn iermektedir. Bibliyografyalarnn ncs 1930-1969 yllar arasnda sadece yabanc dillerde yaynlanan almalarn derleyen Gnl zdemire aittir. 1933-1971 yllar arasndaki yaynlarn kapsayan bibliyografya Gnl zdemir, Belma Tanyeri ve Tlay lez tarafndan hazrlanmtr. Dier alma Dr. Cevat Yaln tarafndan derlenen Sheyl nverin 1972-1981 yllar arasndaki yaynlarn kapsamaktadr (Sayar, 1994: 525). Sheyl nverin en kapsaml bibliyografya almas ise Aykut Kazancgil, kz Glbn Mesara ve Ahmet Gner Sayar tarafndan hazrlanmtr. Bu bibliyografya 1998de yaynlanmtr. Sheyl nverin bibliyografyalarna bakldnda kitap, makale, bildiri, gazete yazlar da dahil olmak zere toplam 2101 eseri bulunmaktadr. Bu eserlerden 1835i Trke, 266 yaynn 166s Franszca, 70i ngilizce ve 25i ise Almancadr. ayrca talyanca, spanyolca, Arapa ve Urdu dillerinde yaynlanm birer yayn da bulunmaktadr (Yaln, 1985: 9). 1982 sonras yaynlar ise 20 civarndadr. Bunlardan 4 vefatndan sonra yaynlanmtr. Dier taraftan bibliyografyalarnda yer almayan makalelerinin kesin olmayan says ise 200e yakndr. Dolaysyla Sheyl nverin 1920-1986 arasnda baslm yaynlarnn says 2300 rakamn bulmaktadr (Sayar, 1994: 526).

31

Sheyl nverin baz eserlerinden rnekler: Hekimba mer Efendi, hayat ve eserleri hakknda (stanbul-1955) adl eserinde II.Sultan Mustafa ve III.Sultan Ahmet zamanlarnda 8 seneyi akn bir sre, hekimba olan mer Efendi (1668-1723)nin hayat ve eserlerini anlatmtr. Yahya Kemal'in Dnyas (stanbul-1980) adl eserinde, Yahya Kemal ile 19431958 yllar arasndaki sohbetlerini deerlendiren nver, airin deiik konulardaki gr ve fikirlerini okuyucuya sunmutur. Trk nce Oyma Sanat Kat' (Ankara-1980) - Glbn Mesara ile- Trk ince oyma sanatn tarihi ve yaplm rnekleriyle tantan bu kitap, bu konuyu ilk defa bir araya toplayan bir almadr. Kitapta kat' sanatnn teknii, kat' yapmnda kullanlan aletler, oyulmu katlar yaptrma usulleri anlatlmaktadr. Trk Yaz eitleri ve Faideli Baz Bilgiler (stanbul-1953): Sheyl nver 1953'lerde tamamyla unutulmu gibi duran Trk yaz eitlerini anlatan bu kitap retim arac olabilecek bir zet eklinde hazrlamtr. Srasyla Trkslam yazs tarihi, hattat kime derler ve hattat ecereleri, sls, nesih, talik, divani, aynal, siyakat v.b. yaz eitleri ksaca anlatlmaktadr. "Fatih Devrinde Gzel Sanatlar" Bilgi say:122 (1957): Sheyl nver bu

yazsnda, Fatih Sultan Mehmet'in balatt sanat faaliyetleri, zel ktphanesi iin yazdrlan kitaplar, bu eserlerin ssleme sluplar ile mimari yaplarda, ta ve tahta oymaclnda bu devrin tezyini zellikleri hakknda genel bilgiler vermektedir. Mzehhib Karamemi (stanbul-1951) adl eserinde, XVI.yy'da Kanuni Sultan Sleyman'n Topkap Saray'ndaki nakhanesinin ba ustas olan Karamemi tantlmtr. Ayrca Karamemi zamanndaki saray nakhanesinin kadrosu, Karamemi'nin imzalar, ssledii eserler ve XVI.yy mzehhibleri anlatlmaktadr. Trk Sslemesinin Anahatlarndan rnekler ( stanbul-1977) - Glbn Mesara ile - Bu yaynn iinde yer alan 6 makalede, sslememizin ok nemli dallarndan

32

biri olan ince kat oymaclna dair baz rneklerle, Paris Bibliotheque Nationale'de Glbn Mesara tarafndan tespit edilmi bir minyatr albmnn ksa tantm ile Sivrihisar Ulu Cami'deki minberin ahap oymalarndan sz edilmektedir. Kaplarda Trk Tezyinat rnekleri ( stanbul-1943) adl eserinde, Seluklu ve Osmanl el yazmas kitap ciltlerinin zerlerinde bulunan ve "emse" olarak adlandrlan yuvarlak ve oval ekilli sslemelere dair bilgi verilmektedir. bni Sina: Hayat ve Eserleri Hakknda almalar ( stanbul-1955): Sheyl nver'in 1930 yllarndan itibaren, yaklak 25 ylda bni Sina hakknda farkl yerlerde yaynlad makaleler bu kitapta bir araya getirilmitir (Kazancgil, Mesara, Sayar, 1998). Sheyl nverin yaynlar ile ilgili gzel bir deerlendirme Prof. Aykut Kazancgil tarafndan yaplmtr. Prof. Kazancgil Sheyl nverin yaynlarn be farkl grupta toplamaktadr: 1. Grup: Tbbi yaynlar olup bunlar 1936-1937 ylna kadar devam etmitir. zellikle parazitlerle meydana gelen, hastalklar, eitli enfeksiyonlar ve dahili tp konularn iermektedir. Akil Muhtar Beyin yannda doent olarak ve Pariste alt yllara ait gzlemleridir. Btnyle basld zaman yalnz tp yaynlar deerlendirildiinde bunlarn zamana gre orijinal ve bilgi verici olduklar grlmektedir (Kazancgil, 1992: 29). 2. Grup: Burada tp tarihine ait almalar dikkati ekmektedir. nver, Trkiyenin ilk tp tarihi ve dolayl olarak bilim tarihi enstitsn kurmu bir kii olarak 1933ten itibaren youn ekilde tp tarihi yaynlar yapmtr. Bunlar ikiye ayrarak deerlendirmek mmkndr. Birinci grupta nl Trk hekimlerinin hayat hikyeleri ve bilimsel katklarnn deerlendirilmesi gelmektedir. Hac Paadan Akil Muhtara, Sabuncuolundan Ziya Hsn Beye kadar yzlerce Trk hekiminin hayat hikayesini derlemitir. kinci grubu ise kurumlar tarihi yaynlar oluturmaktadr. zellikle Seluklu dneminden gnmze tp fakltelerinin tariheleri, eitim ekilleri, burada alan kiiler hakknda pek ok orijinal almas

33

bulunmaktadr. Bunlarn bir ksm Seluklular Dneminde Tp (1940), Uygur Hekimlii (1936) vb gibi konusunda ana kaynak olan eserlerdir. Tp tarihisi olarak nver, dar bir ereve iinde konuya yaklam, bilimsel gelime ve kltr konularna da bu ereve iinde geni apta yer vermitir. (Kazancgil, 1992: 29). 3. Grup: Bilim tarihilii konusunda pozitif bilimlerin gelimesini Seluklu ve Osmanl dnemlerini merkez alarak incelemi ve bu konularda Ali Kuu (1948), stanbul Rasathanesi (1972) gibi temel yaynlar olmutur. Bu konudaki ilgisini ve bilgisini artran nemli bir faktr de byk enitesi olan nl astronom Fatin Hoca ile olan yaknldr. Fatin Hocann pek ok gr ve almasnn gn na kmasnn nedeni olmutur (Kazancgil, 1992: 30). 4. Grup: Kltr tarihisi olan nver kendi bana orijinal ve bal bana ele alnmas gerekli almalar yapmtr. Bu alanda nce tbbi folklorun uygulacs, kurucusu ve aratrcs olmutur. Folklor konusundaki aratrmalar uluslar aras ortamlarda olduu kadar Trkiyede de pek ok gen aratrcnn hareket noktasn oluturmutur. zellikle M. Halit Bayr, M. akir lktar ve son yllarda da pek sevdii Orhan Acpayan gibi nemli isimleri hem desteklemi hem de imkan salamtr. Bu alandaki kendi zel ilgi alann oluturan Fatih Devri kltr hareketleri olmutur. Bu noktadan hareketle Trk yaamna da beslenme konusu ile eilenlerden biri olmutur (Kazancgil, 1992: 30). 5. Grup: Sanat tarihisi olarak, genlik yllarnda bir taraftan nl Hoca Ali Rzadan resim dersi, dier taraftan kendi isteiyle Medresetl-Hattatine devam ederek orada byk stadlardan tezhip dersleri alm bununla birlikte anne dedesi hattat evki Beyden gelen bir yetenekle nver gzel resim ve tezhip yapan, haline gelmitir. Tr ssleme sanatlarna ve mimarisine gnl vermi bir kii. Bu alanda yalnz uygulama yapmakla kalmam, geni yayn faaliyetlerinde bulunmu ve eitim alannda da etkili olmutur. nce uzun yllar Devlet Gzel Sanatlar Akademisinde tezhip retmenlii yapm, Tp Tarihi Enstitsnde ve Cerrahpaadaki ayn enstitde otuz yla yakn sistemli bir ekilde tezhip ve minyatr dersleri vermi, yzlerce kii yetitirmi ve bu geleneksel sanatn tekniklerinin kaybolmamasn

34

salamtr. Bu sanat tarihi ilgisi dier konularda olduu gibi nverde geni bir yelpazeye yaylmtr. Bir taraftan Bursadaki ehzade trbeleri ile mezar talar sslemelerine deinirken dier taraftan nl hattatlar, tezhipiler, lake sanat, Edirne, stanbul, Bursa, Kayseri, Sivas vb. nemli ehirlerdeki mimari yaplarnn zelliklerine ynelmitir (Kazancgil, 1992: 29-30). Sheyl nver, bu yaynlarn dnda ok sayda eitli konular kapsayan dosya ve defterler hazrlamtr. Sheyl nverin Trk Tarih Kurumundaki dosyalar ile Sleymaniye Ktphanesindeki dosya ve defterlerinin listesi unlardr:

DEFTERLER eitli yllarda dou ve batda ziyaret ettii lke ve ehirlerin zellikleri ve ktphaneleriyle ilgili bilgilerin bulunduu Anadolu ve Trakya gezilerinde zengin tarih ve tabiat gzelliklerini kk suluboya resimleriyle yapt, : 86 defter : 10 defter : 47 defter : 33 defter : 20 defter : 130 defter : 21 defter : 113 defter ktphanelerini ve ortadan kaybolmu tarihi eserlerini anlatt stanbulun eitli semtlerini, medrese, cami, trbe, mezarlk, mze, hamam ve sularn, kasr, yal, kahvehanelerini not ettii Aratrma yapt ktphanelere ait Yazma eser, hat, kitap sanatlar ve yaz malzemesiyle ilgili Krkambar adnda akla gelebilecek her konuda bilgi, izim, resim bulunan Suluboya resimlerinin, ressamlara ve zellikle resim hocas skdarl Hoca Ali Rza Beye ait resim ve notlarn bulunduu eitli yllarda tuttuu notlardan meydana gelen ve ou ait olduu yln tarihiyle adlandrlan Medrese, tekke ve Mevlevihanelere ait Alim ve sanatkarlara, dostlarna ait : 160 defter : 83 defter

35

Yurtii ve yurtdnda eitli yllarda am olduu sergilerde 1965-1974 aras Demiryollar yaz-k tarife defteri notlar eitli takvimler Ssleme sanatlaryla ilgili (porselen, ini, mimari vb.) iirler Mzik Kahve, ttn, ay Lle ve ieklerle ilgili Yemeklerle ilgili Tp tarihi, tbb folklorla ilgili Mektuplarla ilgili Matematik ve astronomiyle ilgili Babas Enver Beye ait Aburcuburnmeden Gzel Szlerle, Hemdemnmeden Tarihte

: 14 defter : 16 defter : 76 defter : 6 defter : 8 defter : 3 defter : 4 defter : 5 defter : 4 defter : 9 defter : 5 defter : 4 defter : 51 defter 1116 defter

gelenlerin dnce ve imzalarnn topland

Yangnlara kadar TOPLAM DOSYALAR Ktphanelerle ilgili Hattatlarla ilgili Hat sanat ve kalem, kat, mstar vb. konuda Tezhib, cilt, minyatr, ebru, mhr ile ilgili lke, ehir ve semtlere dair ini, mahya, tura, hak ve hakkklk, divitilik, sedef hakknda Ressamlar ve resimle ilgili Alim ve sanatkarlara dair Astronomi, matematik, corafya hakknda Tp ve tbb folklorla ilgili Kavuklar-balklar, Sahaflar ars, Deniz Tarihimiz

: 49 dosya : 69 dosya : 44 dosya : 29 dosya : 54 dosya : 10 dosya : 14 dosya : 52 dosya : 8 dosya : 9 dosya gibi : 5 dosya :453 DOSYA

dosyalarla TOPLAM (zen, 1986: 20-21)

36

ekil 21: Sheyl nverin 1968de Edirne seyahatinde oluturduu 174 nolu Edirne defteri

37

ekil 22: Sheyl nvere ait 153 nolu defter (Elyazlar-name)

38

Bu dosyalar ve irili ufakl defterler, Sheyl nverin Sleymaniye Ktphanesine getirdii tarih srasna gre kaydedilmitir. Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nver ayrca, ailesindeki hattatlarn ve aile dostu hattatlarn yazlarndan 51 adet levha ile, kalem, divit, kalemtra, makta vb. baz yaz malzemelerini de Sleymaniye Ktphanesine, Kltr tarihine ait notlar ile resim arivini ise Trk Tarih Kurumuna balamtr (Unat, 1986: 44-46). Ayrca Sheyl nverin kesin saysn tam olarak bilemediimiz 5000in zerinde olduu tahmin edilen tezhip, minyatr, ebru ve resim almalar bulunmaktadr. Bu sanat almalarnn dnda pul, rozet, diplomalar, kymetli evrak sslemeleri ve ila etiketleri hazrlamtr (Sayar: 1994: 567). Kendisinin tasnif edilmemi notlar arasnda bulunan bir belgede unlar yazmaktadr: Sheyl nver Neler izdi: Son elli yl iinde PTTye minyatrl pullar hazrlad, Hilal- Amber hemire lisesi rozetleri, TBMM (III. Devre) Mebus Hviyet varakalar; stanbul Vilayeti Meclis-i Umumisi yeleri hviyet varakas (1925); stanbul Umumi Meclisi yelerine mahsus hviyet varakas (1943); . . Tp Fakltesi ylanl almetleri rozetleri ve baz diplomalar; baz bono ve diplomalar; sayasn bilemediimiz ila etiketleri (nver, 1984). Sheyl nverin unutulmaz eserlerinden biri de stanbul niversitesi amblemidir.

3.1.1.3. Ord.Prof.Dr.A. Sheyl nverin Sanat almalar Sheyl nver, Trk ssleme sanatlarnn hemen her dalyla ilgilenmi, ok deerli eserler retmitir. 5000in zerinde olduu tahmin edilen tezhip, minyatr, resim ve benzeri almalar bulunmaktadr. Aada sanatnn ulalabilen almalar gruplandrlmtr: Resim almalar Trk tezyinat rnekleri Tezhip almalar Minyatr almalar

39

Kat almas

3.1.1.3.1. Ord.Prof.Dr.A.Shayl nverin Resim almalar

ekil 23: Eyp Sultanda Dkmeciler Oluklu Bayr Dergh Sokanda (1921)

40

ekil 24: Aalar Cami (1956)

41

ekil 25: Vacidiyye Rasathanesi (1960)

42

ekil 26: Konya Htmiyye (1960)

43

ekil 27: Konya Sral Medrese (1960)

44

ekil 28: Konya-Huzurda Hcrenin Karsnda (1960)

45

ekil 29: Rum Mehmed Paa (1961)

46

ekil 30: Gebzede oban Mustafa Paa Ktphanesi (1962)

47

ekil 31: Bursa Pnarbanda (1963)

48

ekil 32: Sivrihisar Alemah Trbesi (1964)

49

ekil 33: Hamzabey Camii, Bursa (1964)

50

ekil 34: Bursa Orhan Cami (1964)

51

ekil 35: Bursa Ulu Cami Meydan (1964)

52

ekil 36: narda Veli Efendi Hazretleri (1965)

53

ekil 37: Eyp Sultanda dris Kyknde Alaeddin Arebi ile birlikte (1966)

54

ekil 38: zmit-Yukarpazar (1969)

55

ekil 39: Bursadaki Emir Sultana karken (1969)

56

ekil 40: Selimiye (1969)

57

ekil 41: Krehirde Ah Evran Zaviyesi (1975)

58

ekil 42: Haseki

59

ekil 43: Rumeli Hisar ii

60

ekil 44: Akehir Ta Medrese-Mze

61

ekil 45: Eyp

62

ekil 46: Vaniky

63

ekil 47: Harem skelesi

64

3.1.1.3.2. Ord.Prof.Dr.A.Sheyl nverin Trk Tezyinat rnekleri

ekil 48-49-50-51-52-53: Sheyl nver tarafndan hazrlanan Kaplarda Trk Tezyinat rnekleri

65

ekil 54-55-56-57-58-59-60: Kaplarda Trk Tezyinat rnekleri

66

ekil 61-62-63-64-65-66-67: Kaplarda Trk Tezyinat rnekleri

67

ekil 68-69-70-71-72-73-74: Kaplarda Trk Tezyinat rnekleri

68

ekil 75-76-77-78-79: Kaplarda Trk Tezyinat rnekleri

69

ekil 80-81-82-83-84-85-86: Kaplarda Trk Tezyinat rnekleri

70

ekil 87-88-89-90-91-92: Kaplarda Trk Tezyinat rnekleri

71

ekil 93-94-95-96-97: Kaplarda Trk Tezyinat rnekleri

72

3.1.1.3.3. Ord.Prof.Dr.A.Sheyl nverin Tezhip almalar

ekil 98: 1922 tarihli bir tezhibi

73

ekil 99: iek Buketi (1952)

74

ekil 100: Edirnekr tarznda bir defter kab (1953)

75

ekil 101: Edirnekr tarznda bir buket (1953)

76

ekil 102: Lake kap (1958)

77

ekil 103: Frec Library (1959)

78

ekil 104: iek Buketi (1963)

79

ekil 105: iek Buketi (1967)

80

ekil 106: iek Buketi (1967)

81

ekil 107: iek Buketi (1968)

82

ekil 108: Tezyini ifte Besmele

83

ekil 109: Mustafa Rakm Efendiye ait cilt kapann zerine Sheyl nver tarafndan yaplan tezhib almas

84

ekil 110: Hoca Ali Rza Beye ait peyzajn

85

ekil 111: Edirnekri tarza lake cilt kapa

86

ekil 112: Sheyl nvere ait cilt kapaklarndan eitli rnekler

87

3.1.1.3.4. Ord.Prof.Dr.A.Sheyl nverin Minyatr almalar

ekil 113: Minyatr almas (1927)

88

ekil 114: Cem Sultan minyatr

89

3.1.1.3.5. Ord.Prof.Dr.A.Sheyl nverin Kat almas

ekil 115: Yunus Emre konulu kat almas

90

3.1.1.4. Ord.Prof.Dr.A. Sheyl nverin Kiilik zellikleri Ahmet Sheyl nver imrenilecek derecede gzel alkanlklara, huylara ve kiilik zelliklerine sahiptir. Kendisinde asla dnyevi ihtiras bulunmam, daima temiz, sade, sohbet dolu bir hayatn peinde olmutur (Sayar, 1994: 521).

ekil 116: Sheyl nver Onun szleriyle: Karahisar Hattat Ahmet Efendinin hayatnda hrs yoktur. Bin mintan ona yedi sene yetmiti. Eer btn insanlar Karahisar gibi olabilseydi, dnya cennet olurdu. Nedir o suni yaratlan ihtiyacmz gn be gn artrp hayat kendimize rahat ve feragatki yaanlr bir hale koymamak? Bu yzden trl straplar ekmemiz? (nver, 1948: 3). te bu nedenle Sheyl nver, tevaz ierisinde, meguliyetleriyle yaamtr. Sheyl nver Huylarmdan Bir Ksm adl defterinde yle ifade etmektedir:

91

Ben daima tevaz iinde yaadm. Haddimi bildim ve pheli hibir eye sokulmadm. Yani kesret iinde vahdet leminde yaamak bu kadar olur Sheyl nver, hereyi merak etmitir. O kadar ki onun merak etmedii bir konu yoktur denilebilir. Dnyada grd, yedii, iittii, koklad her eye ilgi ve merak inanlmaz lde olmutur (nver, Gzel Szler-Defter). Meraklar onun alma alanlarn geniletmi, kt dnce ve duygularn bastrm, srekli olarak iyi bir insan olma yolundan sapmasna engel olmutur. Bu konuda Sheyl nver u szleri aklamaktadr: Evet, ok eye merak ettim. Neden? Onu iime sorun. nk o beni tahrik ediyor. Ne yapaym, iimdeki eytanm beni fena yollara, srklemesin diye kimseye zarar dokunmayan ilere daha kk yata altm. Bunun bir ksmn iim sevdi. Mterek programa aldk. Bir ksmna da raz olur gibi davrand. O, ikimizi de sarmad m terk ettik. Bu cihetle onlardan uzak kaldk. Ama uygunlar da bir hayli yekna vard (nver, 22.11.1976). Ahmet Sheyl nver ok alkandr. Bununla ilgili dilinden dmeyen bir sz vardr: Hayatta her ey bo, fakat almak asla!. Sheyl nver yle devam ediyor: Hayatta bir gn olur her ey gider, fakat alma ve mahsulleri insann hayatnda madd ve ruh mkafatna yarar. Ve lmden sonra da hakknda en gzel anlmann sermayesi olur Saate bak, bo vakit geirme! Daima al! Sana hakim olan kudreti unutma mrn bir saattir; sen onu almakla geir! Saatin al vakti bildirmek iin deildir, onun sesi sana mrnn bo getiini hatrlatr (nver, 1947: 35). Sheyl nveri tanyan herkes zellikle yakn evresi onu ok sevmitir. Onu

92

seven bir ok insan alacak bir duygu birlii iersinde kendi i elikilerini, skntlarn, ailevi dertlerini ona tamlardr. Sheyl nverden duyduklar bir iki gzel sz veya bir tarihi olay ya da fkra ile ykleri hafiflemiler, ferahlamlardr (Felek, 1951). Kz Glbn Mesara: Herkese evk, iyi duygular aklayan bir kiiydi. Bir skntnz varsa, yannza gittiinizde size le bir sz eder ki, skntnzdan kurtulduunuzu anlamazdnz szleriyle babasna olan zlemini dile getirmitir. Prof. Dr. Zeki Zeren bir ansn anlatyor: Doentlik deneme dersini beklenen zamanda bitirdim. Bu, dostum ve arkadam Sheyl nverdi. Elimi skarken kulama yavaa Dersini gzel anlattn, numune bir ders dinledik senden diyerek iltifatta bulununca, iimden duyduum rahatlk ve sevinli heyecan, hayatm boyunca unutamayacam kadar kuvvetli ve etkili oldu. bu etkiyi krk yldan beri devam eden retim yeliim sresince iimden uzaklatrmadm (Zeren, 1973: 25). Sheyl nverin dilinden drmedii bir sz vardr: Kaldrm olmu, yere yatm. Onu inersin. Lkin ayanla itmek olmaz. nsan kalbini krmamaya ar zen gsterirken maddeye de sayg duymas sebepsiz deildir. Kendisine gelen mektubu titizlikle am, zarf kendi arivi iin kullanmtr. Benzer ekilde bir para ipi de atmam, onu da bir yerde saklamtr (Sayar, 1994: 299). Sheyl nver, Trk ulusu ile daima iftihar etmitir. D lkelere yapt bir ok bilimsel amal gezide kendisini sadece Trk olarak tantmtr. ABDde bir sene boyunca deiik eyaletlerde at, byk ilgi gren sergilerine Sheyl nver Sergisi deil, Trk Sanat Sergisi gibi isimler vermi, Trk adn dnyaya tantmaya almtr. Sheyl nver, rnek alnabilecek derecede gzel ahlk sahibidir. Bilgisini kskanmadan her isteyene vermi, ilmin verilmekle oaldn sylemitir.

93

Sheyl nver, hibir zaman nemelzmc olmam, grd her yanll dzeltmek istemitir. Hollanda mzelerinde grd znik maml ini eserlerinin Trk mal olduunu kantlam sonunda Kleinasie yazan etikete Trk eseri yazdrmay baarmtr (Yndemli, 1986: 88). Ord. Prof. Dr. Ahmet Sheyl nvere en belirgin kimliini stanbul efendilii vermitir. Kendisi hal ve hareketleriyle, tavr ile, sahibi olduu stn ahlk vasflaryla stanbul efendiliinin en gzde rneklerinden biri olmutur (Sayar, 1994: 533). Sheyl nver stanbul efendiliini yle anlatmaktadr: Nezaket, tevaz, bykleri tevkr, kklere yaknlk, incelik. Her hal ve annda terbiye, vakar, hassasiyet, karsndakine deer vermek. Kimseyi herhangi bir vesile ile krmamak. Gler yz soldurmamak. Nankrlk etmemek. Her yerde haddini bilmek. Kimseyi incitmemek. Her yerde haddini bilmek. Kimseyi kendi dncesi ile mkellef klmamak. Her eyi ho grmek. Kimseyi incitmemek, manasz konumamak. Terbiye haricine kmamak. Her yerde iyi tesir brakmak (nver, 20.7.1969 tarihli not). Uur Derman, Sheyl nveri Has stanbullu olarak tanmlamaktadr: Hoca, hliyle, kaaliyle stanbulluydu. Bir hadise karsnda taknaca rnek tavr Anamz bizi stanbullu dourmu szyle belirtirdi. imdi ok kimse hakknda stanbul Efendisi deniyorsa bu sz bilir-bilmez herkes kullanyor. Ben Hocay onlardan ayrt edebilmek iin, ona Has stanbullu demek istiyorum. Neydi Has stanbulluluk? stanbul iinde beraber dolatmz vakit, bilhassa pitoreskini muhafaza eden semtlerde, mesela yolda grd-fakat tanmad-yal zevata selam verir, bazen onlarn anlayaca gibi vakt-i erifiniz hayrolsun der, bazen sa elini gsne koyar ve bana: Niye byle yaptm biliyor musun? Dikkat ettin mi, az kmldyordu. Bir ey okuyordu o. Belki hatim sryordu, belki bir virdi vard. Eer ben ona selam versem, o da bana selamla cevap verecekti ve ben onun virdini bozmu olacaktm. Bakn nelere dikkat ediliyor Daima mtebbessim yrmek, atk kal grnmemek stanbulluluk icab bunlar (Derman, 1988: 34).

94

Sheyl nver hayat programn aadaki cmlelerle anlatmaktadr: Benim hayatmn hususi ve umumi, gizli ve aikr taraflar yoktur. izilmi bir hayat programm vardr. Tabiat kanunlarnn msaadesi nisbetinde baarmaya uramaktaym. Btn emelim, asla mevki ve siyaset hrslarna kaplmayarak faydal eyler renmek ve bunlar retmektir. Bu yolda yrdm zannediyorum. Bugn iin muntazam uyuyabilmeye ayrdm sekiz saatten baka boyuna alrm. Az konuur, ok yazarm. Tandklarla toplanp lafla vakit geirmenin aleyhindeyim. Dnyada her ey sayl ve ll yapmaldr. Az yerim. Dnyada hibir eyin esiri olmadm. Fikren ok hr ve liberalim. Lakin vicdanm ve memleketimin kanunlarndan harice kmam. Bunlar zaif drmek vatanm zayflatmaktr (nver, Selametin Suallerine Cevaplarm: 4). Ahmet Sheyl nver hayat felsefesini yle anlatmaktadr: Hayat felsefem: nsanlardan uzak, tabiata yakn olmak, Hadiselerden ders almay bilmek, Endieli insanlarn bu hallerini kaldrmaya almak, Kimse ile mnazaa etmemek. Sktumuzla mukabele etmek. O ancak bu silahla cezasn bulur. Hadiselerin zerinde durmamak. Tanr ileri kudretiyle yok eder. Ona karanlara felaket geleceinden phen olmasn. Kimseye bel okumamak. Yani silah ekmemek. O kendi belasn kendinden bulur. Elini ondan ek kfi, Gemi deerleri unutmamak, Vatann menfaatini ahsi menfaatlerden stn tutmak, Ar oturup kendisine molla dedirtmek (nver, Defter: Sheyl Hayat Felsefesi).

95

Sheyl nverin kendi ahsna verdii tleri sralayacak olursak: Dikkatli ol. Zira karakterimizi onunla yaparz. Yaptn iyilii kendine bile duyurman ayp ve gnahtr. hret peinde koma. O sana muhta ise senin peinden gelir. Felein gzne ban olup batmana ramen, ilim ve fazilet yolundan ayrlma. Gemi byklerin ahlk, hep senin hayatnn bir nizamnamesi hkmndedir. Hayatta daima her ey, etme ve bulma mahsuldr. Sade geici gzellere deil, gemeyen btn gzelliklere ak ol. Bir insan yirmi yanda yzde yirmi mnasebetsiz ise altmnda yzde altm olur. o cihetle kendinle mcadeleye giri ki, bu nispet her sene yzde bir olsun azalsn. Gayet iyi siyaset bil, fakat siyasete girme. Yksek tahsil de yapsan ahs olarak kalma. Daima ahsiyet sahibi gzidelerden ol. Bugnne aldanma. Her ey boa gidebilir, almak asla. Herkese kar daima glmser olmak asaletin ve soyluluun icabdr. Hayatta ne insanlarla kayna, ne de onlara darl. Sylemediin szden, yapmadn hareketten utanma. Gnln istediini sevsin ve iinden ne isterse sylesin. Onu lisana ve satrlara dkerek kirletme. Ancak kukulu olann akl bandadr (nver, 1976).

96

3.1.1.4. Ahmet Sheyl nver Hakkndaki Grler elik Glersoya gre: Yerine konmaz bir kymet olan Prof. Sheyl

nver (Glersoy 1976: 1) Muammer Dizer u cmleyle anlatyor Sheyl nveri: Trk bilim ve

kltrne yaam boyunca, durup dinlenmeden hizmet etmi byk adam Sheyl nver (Dizer, 1988: 46). 632). Mehmet Akayn deerlendirmesine gre: Onun o kadar ok yn ve Feridun Nafiz Uzluka gre: O yksek ahsiyeti olan bir zattr. Yerini

tutacak kimse yoktur. O dmanlarna bile iyilik eden bir insandr. (Sayar, 1994:

hneri var ki her ynyle onu anlatmaya kalksak ciltler doldurmak icab edecektir (Akay, 1982: 9 Ocak). Tahsin ze gre: Trk benliini her sanat blmnde ortaya koymak

hususunda Prof. Dr. Sheyl nverin nderliine katlmak her mnevver Trk genci iin bir bor olduu kanaatindeyim (nver, 1949: 11). smail Hami Danimende gre Sheyl nver: yle bir adam kt ki

zahiren birbiriyle hibir alks olmayan iki muhtelif ve mtehalif ilim sahasnda nesiler yetitirmee muvaffak oldu. Dr. Sheyl nver tp tarihi profesrl ile Gzel Sanatlar Akademisindeki Trk minyatr ve tezyinat hocaln milli kltr mefhumunda telif ederek en ekici ilim tarihiye en zarif sanat tarihine ait birok kymetli vesikalar neretmek suretiyle Osmanl medeniyetine en byk hizmetin yolunu buldu (nver, 1953: 3). Reat Ekrem Kounun deerlendirmesi: Sheyl nver:: mrn bu

konu (Trk sslemesi) zerinde almaya adam bir otorite. Ya yetitirdii talebeler, Dr. Sheyl tek satr yaz yazmasayd, adnn ebediyen anlmas iin onlar yeterdi (Kou, Tercman: 21.4.1974). Ylmaz zcann anlatmyla Sheyl nver: Durmadan grr akleder,

keskin dikkatiyle tesbit eder, resmeder, kopyasn alr, kemsini ektirir, yazar, ne iin? Ak oldu mill harsnn, madd manev varln ilm bir surette belgelemek

97

ve Hak iin, halkna faydal olmak uruna!... Yetmi ksr seneye sdrlm, 70 insann mr boyunca yapamayaca bir megale Yek ok mre samayacak binlerce eser vermi, defterleri, dosyalar, zarflar, ilimlerle lebleb dolu olarak Trkslam ve dnya kltr alemine amade klmlardr (Sayar, age: 634). Amerikal doktor Felix Marti branezin szleriyle: Leonardonun

kafas, Parenin kalbiyle lim ve sanatkr ruha sahip bir byk ve cihanuml Trk Sheyl nver (nver, Defter No: 238). Sleymaniye Ktphanesi Mdr Muammer lkerin Sheyl nvere

bak ise yle : Allah yeryzne insanlara doru yolu gstermek iin her yz senede bir stn vasfl kiiler gnderir. nver bunlardan biri olabilir. Hayatmda tandm en byk insanlardan biridir (Yaln, 1978: 27). Sheyl nverin Trk Tarihi Kurumuna balad arivi zerine Enver

Ziya Karaln syledikleri: Tarihte kii tanyorum: 1. Heredot; Zamannda her eyi toplam ve toplatm ve bu suretle mehur tarihini yazmtr. 2. Katip elebi: Ne kadar kitap grd ise kaydetmi ve bunlar toplam, Kefz-Zunn adyla mehur olmutur. 3. Sheyl nver, Her grd ve rendii eyi toplam bunlarla bir ariv kurmutur. Ben Amerikada ve baka yerlerde toplanm byle bir ariv grmedim Sheyl nverin arivinin hususiyeti u: Notlar ok. dierlerinde byle kymetli notlar yok (Yaln, 1981: 293). Prof. Gngr Ethemin tespitleriyle: Hindistana ilmi kongre

dolaysyla gittiimde Avrupal ve Asyal meslektalarm bana hep Sheyl nveri soruyorlard. Onun hretinin dnyaya ne kadar yayldn ve bu daha sonraki toplantlarda anladm (Yaln, a.g.e.) Prof. Aslan Terzioluna gre: Hocam nveri Avrupada yalnz tp

tarihi ile megl olanlar deil, btn tp, ilim, tarih ve sanat adamlar tanyor. Trk hekimi olarak Sheyl nver ismini duymayan yok (Yaln, a.g.e.) Dr. Cevat Yalnn dncesi ise yle: Gnn birinde stanbul

niversitesi tarihi yazld zaman herhalde bilimler, tp tarihi sahasnda, daha dorusu milli kltrmzn gelitirilmesinde Sheyl nver ismini altn harflerle yazdracaktr (Yaln, a.g.e.: 289).

98

Prof. Aykut Kazancgilin szleriyle: Sheyl hoca ok yanl bir aynaya

benzer, her isteyen ondan kendini bulur ve yanstr diyen eski bir tbbiye hocas ne kadar halkl. Kkl bir slam terbiyesi, aile kltr, alkanl, medreseden Tp Fakltesine uzanan geni eitim yelpazesi, benzeri artk bulunmayan ansiklopedik bir ahsiyet oluturmutur. Bugn tp tarihinden folklora, hat sanatndan ve minyatrden eczaclk tarihine; ebrudan ve Osmanl-Seluk mimarisinden kltr tarihine: astronomiden mezar talarndaki sslemelere kadar giden son derecek geni bir sahada memleketimiz hakknda yaplacak her trl aratrmada kanlmaz olarak nverin ismi vardr (Yaln a.g.e.: 30-31). Ahmet Sheyl nver hakknda yazlanlar ve sylenenler elbette bunlarla snrl deildir. onun iin ok sayda nemli kimseler szden de, yazdan da ok eyi duyurmular ve hissettirmilerdir. Hakknda vg dolu szler syleyip de onun duyurmaktan saknd kiilerin banda en nde gelen hocalar Merkez Efendi, kil Muhtar Bey ile Yahya Kemal Beyatl gelmektedir. Ahmet Sheyl nver iin sylenen onca gzel ifadelere karlk; kendisini u szlerle anlatyor: Ben kendimi hibir eye lyk grmem, lahi ak ve renerek ilerleme itiyak olan bir fakirim. (nver, 1972). Bu szler Ahmet Sheyl nverin ne kadar mtevaz, ahlkl ve srekli renme ak ile dolu olduunun gstergesidir. 3.1.1.5. Ahmet Sheyl nverin Trk Ssleme Sanat Hakkndaki Grleri ve Eitime Katklar Sanatkr bir aileden gelen Ahmet Sheyl nver, hayat boyunca Trk sanatnn hayran ve ei bulunmaz bir gnlls olmutur. Kendisi mzehhip, minyatrist ve ressamdr. Ayrca ebru yapm, kat ve hsn-i hat almalarnda

99

bulunmutur. Trk sanatnn her dalyla ilgilenmi; saysz renci yetitirerek onlara iyi bir rehber ve retmen olmutur. Sheyl nver manzara resimlerinde Hoca Ali Rzann etkisinde kalm, tezhipte ise klasik trde yaptlar retmitir. Sonralar Trk tarz sslemeye nem vermi, minyatr sanatnda zellikle portre alannda almtr (Trk ve Dnya nlleri Ansiklopedisi, 1983: 5403).

ekil 117: rencileriyle birlikte Topkap Saray Nakhanesinde Trk insanyla her zaman gururlanm, milletinin sanat ynn u szleriyle vurgulamtr: Trk, aslnda ok dikkatlidir. Sanat gcn gelitiren konularn en ince taraflarnda, asl bir, fakat teferruatndan eitleri oaltlm rneklere hayrandr. Dikkati ve ona mutlaka bal karakterinin icab, bu byledir. Bu cihetle ayr ve mstesna bir sanat lemine sahiptir. (nver, 1973: 123). Sheyl nvere gre Trk tezyinat bir btndr. O yalnz inilere, tahta zerindeki naklara ya da kitap tezhiplerine zel deildir. bu tezyinat miklep

100

denilen cilt eklerinin zerindeki ve iindeki oymal-oymasz naklara kadar her eyi kapsamaktadr (Sayar, 1994: 612). Buna ramen Trk sanatnn baz dallarnda tarihi bir akkanlk salanamam, ok parlak dnemler yaandktan sonra zellikle nl sanatkrlarn vefatyla o sanat dal snmeye ve lmeye yz tutmutur. Sanatkr izleyen rencilerin azl yannda, onu ekememenin getirdii senlik-benlik kavgas da o sanat dalnn ileri gtrlmesine engel olmutur. Dolaysyla bu durum, taklitilii dourmu, Trk sslemesinin ba stad Baba Nakka ekol yzyllar iinde sreklilik kazanmamtr (nver, 1951: 4)

ekil 118: Topkap Saray Nakhanesinde alrken (1940) Trk ssleme sanatnda tarihi akkanln nnn kesilmesinin bir dier nedeni de temel rneklerin anlamlarnn anlalmadan yaplan uydurma-basit almalara dayanmasdr. Trk ssleme sanatlarn oluturan temel rneklere zgn gzelliini kazandran detaylar yakalamak gerekmektedir. Sheyl nvere gre bunlarn toplanmas ile Trk sanatnn gzellii ve incelii kaybedilmeden, bu yoldaki abalarla Trk ssleme sanat tarihi yazlabilir duruma gelmi olacaktr (nver, 1947: 9-11).

101

ekil 119: Gebzede resim yaparken (1974)

Osmanl tezyinatnn en gzel rnekleri mimar eserlerde, ta, ahap, inide, kalem ileriyle el yazmas eserlerde, levha, kap, vazo vb.de grlmektedir. Klasik Osmanl sslemesi 17. yzylda varln korurken 18. yzylla birlikte gerileme srecine girmi, bundan sonra Avrupay taklit etme dnemi gelmitir. Trk rokoko tezyinat bu dnemin rndr (Sayar, 1994: 615). Sheyl nver, gerilemenin nedenlerini aratrm, stlendii tarihi misyonu aadaki szlerle aklamtr: Trk ssleme sanat dier milletlerden asla geri deildir. hatta stn taraflar oktur Sanatmz iyi tanmamz ve sonra btn dnyaya incelikleriyle tantmak gayemiz olmaldr. Hayatm boyunca bunu bir ideal bildim ve bu maksatla eitli dershaneler aarak sanatmz tantacak idealist arkadalarn oalmasn gaye edindim Ssleme rnesansmz yapma yolunda zamanmzn incelik ve hususiyelerindeki sadelii esas tutmak gayemizdir (Yaln, 1978: 50).

102

ekil 120: rencileriyle birlikte Topkap Saray Nakhanesinde (1946)

ekil 121: Tp Tarihi Enstitsndeki Trk sslemesi seminerinde Sheyl nvere (nver, 1951: 22) gre rnesansmz gerekletirmek iin mutlaka Mzehhib Karamemi ve onun gibi sanatkarlarn eserlerini incelemek ve onlardan ders almak gerekmektedir. Bulunabilen btn rnekler titizlikle incelenmeli ve anlamaya allmaldr. Ancak bu eklide bugnn modern sslemesine ulaabiliriz. Uydurma, gelii gzel almalar yerine kreasyon yaplmaldr.

103

Kreasyon, btn yaplanlar grdkten sonra onlar kopya etmeyerek eskilerin yapmadklarn bugnk ihtiya ve zevk seviyesine gre meydana getirebilmektir. Drt yzyl nceki Karamemileri aramaya nasl kouyorsak yarn da bugn brakacamz ciddi eserler bir gn aranmaldr. Eer Trk sslememizde bu senteze varmazsak bugnk almalarmz ve sanat eserleri diye nitelendirilen, aslnda sanat eserinden uzak bir takm almalar bizi 20. yzylda hibir ey retmemi konuma drecektir. Bu yzden Trk ssleme sanatna gnl vermi genler, gemiin Trk ruhunu yanstan ince eserler zerinde incelemeler yapmak zorundadr (nver, 1951: 22). Sheyl nver Medresetl-Hattatindeki rencilik gnlerinde buradaki retmenlerin dncesinde Trk minyatr denen bir kavram olmadn fark ederek, minyatr sanatmz zerinde almalarn younlatrmtr. Grd bir Trk minyatrnn rana mal edilmesine ok zlm, Trkiyedeki mze ve ktphanelerle birlikte d lkelerde bulunan minyatrlerin toplanarak resimli Trk tarihinin yazlmas iin bir ariv oluturulmas gerektiini belirtmitir (Sayar, 1994: 619).

ekil 122: Rauf Tuncayla Sleymaniye Camii n haziresinde (1964)

104

Sheyl nvere gre bilgiyi saklamak haramdr. Her ey verildike eksilir, bilgi ise verildike artar, oalr. stlendii nemli misyonu u szleriyle belirtmitir: Atatrk bu memleketi kurtard. Buna kk cihad demiti. Byk cihad ise cehaletle mcadeledir. Faydal bilgileri mutlaka yaynlamal, birbirimizi msbet bilgilerle yetitirmeliyiz (lker 1986: 40-41). rencilerinden lker Erke (Erke, 1986: 48) Topkap Saray Nakhanesinde grd Trk ssleme derslerinde retilenin sadece fra yetenei ve eski byk Trk sanatkrlarnn eserleri deil ncelikle sanat tarihinin retildiini aklamtr. Topkap Saraynn tarihi atmosferi iinde Sheyl nverin stanbul ktphane ve mzelerinde, Anadolu ve d lkelerde yapt aratrmalar rencilerinin nne cmerte sergilemitir. Sheyl nverin bu derslerde syledii szlerden bazlar unlardr: Hem resim yapmak, hem de bu iin tarihini yapmak lzm. Bir sanat renmekle kalanlar, bunun tarihi seyrini bilmezlerse yenilikler ortaya koyamazlar. Sizler de rendiklerinizi zaman geldiinde bakalarna retirseniz, benimle demi olursunuz. nsan eitli konulara heves etmeli. nsann bir meslei ve bir de megalesi olmaldr. lim bilmek deil, nerede ne var bilmektir. Sanat incelik deil, sanatn kendine gre incelikleri var. Sanat taklitle ilerlemez Sanatn alfabesini, gramerini renip yaplmam olanlar yapacaksnz. (Erke, 1986: 48-49).

105

ekil 123: Topkap Saray Nakhanesinde bir sergi gnnde Tam olarak saysn bilemediimiz kadar resim, minyatr, tezhip

almalarnda bulunan, hatta baz rnekleri heyecann dizginleyemeyerek iki veya daha fazla yapan Ord. Prof. Dr. Ahmet Sheyl nverin (1953:2) Trk ssleme satan eitimine katklar aadaki maddelere sdrlmaya allmtr: 1. Trk sanatna hizmet etmi en byk Trk sanatkrdr. 2. Bu yzylda Geleneksel Trk Ssleme Sanat Tarihine bakldnda, 20. yzyln Trk Sslemesi Tarihi Sheyl nver ad ile anlmaktadr (Erke, 1986: 49). 3. Sheyl nver, stanbul Devlet Gzel Sanatlar Akademisinde Trk minyatr dersini balatm, ieriini de kendisi hazrlamtr. Buradaki retmenlii 1936dan 1955 ylna kadar devam etmitir (Terziolu, 1986: 14). 4. Gzel Sanatlar Akademisinde Trk minyatr ve sslemesini

ilgilendiren konularda bir aratrma program yapmtr. Bu programa gre stanbuldaki mze ve ktphaneler dolalarak, 1936-1941 yllar arasnda 2000e yakn rnek toplanmtr (nver, 1941: 3).

106

5. Trk minyatr tarihine ilikin yapt aratrmalara gre bu sanat dal Trklerde II. Mehmed dneminde ortaya kmtr. En parlak zamann I. Sleyman devrinde yaamtr. Matrak Nasuh, Nigri, Nakka Osman, Nakka Hasan Paa, Kalender, Levn Abdullah buhari eserleri ile klasik dnemin srekliliini gerekletirmi sanatkrlardr (Sayar, 1994: 619). 6. Sheyl nver, Osmanl dnemi ve ncesi tarihi kiilerinin resim ve minyatrlerini yapmtr (nver, 1949: 28). 7. Fatih Sultan Mehmed dneminde saray bnyesinde bir nak okulu olduunu belirleyen Sheyl nver, buradaki Baba Nakkan almalarn da ortaya karmtr (nver, 1958: 5). 8. Sheyl nverin inceleme ve aratrmalarna gre, Fatih Sultan Mehmet dnemi ile Trk sslemesindeki Klasik dnem de balamtr. O devirde yaplm Trk sslemesinin zgn rneklerinde tekrarlarn yeri bulunmamaktadr (nver, 1953: 13)

ekil 124: Tp Tarihi Enstitsnde at bir sergi (1964) 9. Sheyl nver, Trk sanat tarihimizle ilgili yanllar her zaman dzeltmeye almtr. Hollanda mzelerinde grd znik maml ini eserlerinin Trk mal olduunu kantlam, sonunda Kleinasiz yazan etikete Trk eseri yazdrmay baarmtr (Yndemli, 1986: 88). Ayrca

107

1940 ylndan sonra yaynlad monografilerle Batl yazarlarn hatalarn dzeltmitir. Dietzin Trk Sanat isimli eserine atfta bulunarak onun Kanun ve II. Selim devrinin bilinen ressamlarndan hibir ey kalmamtr szn, Yalnz Topkap Saraynda on binden fazla resmin mhim bir ksm Trk sanatkrlarnndr diyerek Dietzin hatalarn ortaya karmtr (nver, 1949: 14). Avrupa sanat tarihilerinin Trk sanat iin hatal ve irkin grlerini rtecek deliller peinde komu, eserler ortaya koymutur (Sayar, 1994: 614). Sheyl nverin vard nokta yledir: Biz bu mevzular srf bu noktadan yalan ve yanl hkmlerle mcadele iin ele alm bulunuyoruz. Trk genlii unu bilsin ki bizi ve mazimizi bizden iyi kimse bilemez (nver, 1949: 14-15). 10. Sheyl nver 1945 ve 1950 yllar arasnda hi bilinmeyen veya unutulmu sanatkrlara ait monografiler yaynlamtr. Bunlarn banda smail Zhd Efendi, Mehmed evki Efendi, Karahisari Ahmed Efendi, smail Hakk Altunbezer, Mehmed Esad Yesari, efik Bey, Mehmed Hulusi Efendi gibi nemli kiilerin monografileri gelmektedir (Sayar, 1994: 338-339). 11. Canl lacivert zemin zerine altnl Rumiler ve rengarenk iek motifleriyle tezhipli ve haklrl eserleri, Kuran- Kerimleri, dua kitaplar, minyatr albmleri, ciltleri, yaz rneklerini, inileri, tahta oymalar, kumalar ve nicelerini Sheyl nver tek tek elden geirmi, bunlardan rnekler almtr. Onun bu yndeki abalar ile bugnn Trk sslemesi rencileri Trk ruhunun bozulmam, eitli rnekleriyle tanma frsat bulmulardr (Sayar, 1994: 614-615). 12. Sheyl nver, Gzel Sanatlar Akademisinde greve balad 1936 ylnda ayrca Topkap Saray Baba Nakka nakhanesinin onarlmasnda

108

grev alm ve burada Trk sslemesi rencilerine yllarca dersler vermitir (Erke, 1986: 49). 13. Seluklu ssleme sanatn ve yzyllara gre zelliklerini, Fatih Sultan Mehmetin ba nakka Baba Nakka ve Kanuni Sultan Sleymann ba nakka Mzehhib Karamemiyi ilim ve sanat dnyasna tantarak hizmette bulunmutur (Yndemli, 1986: 89)

ekil 125: Bursa, Emir Sultanda yolun stnde meydana bakan eme yannda resim yaparken (1950). 14. Sheyl nver, stanbul niversitesi Gzel Sanatlar Akademisinden 1955 ylnda ayrlm, Trk ince sanatlarna ilgi duyan rencilerine haftada bir gn Tp Tarihi Enstitsnde kurslar dzenlemitir (Yndemli, 1986: 86). Trk sslemesi rencileri buraya ayn zamanda Trk kltr deerleri ve tarihi hakknda da bilgi sahibi olmulardr. Sheyl nver rencilerinin bu yolda ilerlemesine katklar salam, onlarla birlikte sergiler amtr.

109

ekil 126: Sleymaniye Ktphanesinde Abdlbaki Glpnarl Sheyl nver zerine konumasn yaparken (1981) 15. Klasik Osmanl sslemesi 17. yzylda devam ederken 18. yzylla birlikte gerileme srecine girmi, bunu Avrupay taklit dnemi izlemitir. nc aama gnmz Trkiyesinde Sheyl nverin atlmlaryla balamtr. Rokoko denilen Bat tesirli eserlerin yerine kiisel almalaryla klasik dnemin rneklerini belirlemi ve bunlar dorultusunda eserler vermitir (Sayar, 1994: 616). Trk sslemesinin gelimesini Sheyl nver aadaki szlerle ifade etmitir: Talebemden sekiz-on kii bu yolda almaya baladlar. Bu suretle yeni bir Trk tezyinat rnesansnn banda bulunduumuzu anladk ve o nokta zerinde yryoruz. Artk biz tezyinatmzda bir reform yapabiliriz. Ben buna inanmmdr. Bu imdiye kadar yaplmamtr (peki, 1972). 16. Sheyl nver murakka germek, altn ezmek, fra yapmak, mrekkep iml etmek ile ilgilenmi, ayrca kompozisyonlar, cetveller, tahrirler ve kat boyamalarn konularnn uzmanlarndan renmi, uygulam ve daha sonra btn bu bildiklerini rencilerine retmitir. Btn bu abalar sonucunda Trk Ssleme sanatlarnda byk bir rnesans gerekletirmeyi baarmtr (Ayvazolu, 1989: 394).

110

ekil 127: Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nvere verilen stn Hizmet Berati

111

ekil 128: Sheyl nverin odasndan bir ke

17. Sheyl nverin zerinde alt bir baka sanat dal da kat oymacl (kt)dr. gnmzde bu sanat daln el yapmas eserleri ve yaynlar ile canlandrm, bu atlmyla Trk sanatnn bu unutulmu dalna ilgi duyacaklara yol gstermitir (Sayar, 1994: 621).

112

ekil 129: Sheyl nver emeklilik treninde (1973) 18. Sheyl nver Trk yaz sanatnn tarihi ile ilgilenmi, eserler vermitir. Hayatn kaleme ald, eserlerinden rnekler verdii hattatlar unlardr: Ali bin Hlal, eyh Hamdullah, Ahmed Karahisar, Katipzade Mehmed Ref, smail Zhd, Mustafa Rakm, Mahmud Celaleddn, Mehmed Esad Yesar, Mustafa zzet, Mehmed evki, Mehmed efik Bey, Sami Efendi, smail Hakk Altunbezer, Ahmed Kamil Akdik ve Mehmed Hulusi Yazgandr. ayrca son dnem hatalar Turake smail Hakk, Mecid Ayral, Nuri Korman, Hamid Ayta, Necmeddin Okyay ve ocukluk arkada Mustafa Halim zyazc ile kurduu yakn dostluklarla onlardan Trk hat sanatnn son dnemini kapsayan geni bilgiler elde etmi, bunlar defter ve dosyalara geirmi ve bu daldaki yaynlarnn saysn srekli arttrmtr (Sayar, 1994: 622). 19. Kitaplnda 3000den fazla yazma ve basma eser, 5000den fazla sanat almas (tezhip, minyatr ve resim), iki yz binden fazla not biriktirmi, notlarn defterler iinde snflandrmtr (Kaynarda, 1995: 14). 20. Sheyl nverin 1920-1986 yllar arasnda baslm yaynlarnn says 2300e yakndr (Sayar, 1994: 525).

113

ekil 130: Sheyl nvere Tbitak tarafndan 1975 ylnda verilen Hizmet dl Kltr Bakanl tarafndan 1985 ylnda verilen Kltr ve Sanat Byk dl Kuveyt Bilim, Aratrma, Gelitirme Kurumu dl ve deiik tarihlerde alm olduu beratlar.

114

ekil 131: Kuveyt Bilim dl treninde (1985) Ord. Prof. Dr. Ahmet Sheyl nver hibir karlk beklemeden kendisini Trk sanatna adam, yzlerce renci yetitirmi, binlerce birbirinden deerli eser meydana getirmitir. Sanatnn Trk ssleme sanat eitimine katklarn Rauf Tuncay u szlerle dile getirmektedir: Bundan 20-25 yl ncesine (1945-1950ye) gelinceye kadar yurdumuzda Trk Motifi deyimi ok dar ve snrl bir sanat evresinde sz konusuydu. Bugn yurt iinde ve yurt dnda eitli mamul eyalarn sslenmesinde, ufak byk apta bir moda yaratcsnn almalarnda Trk ssleme motiflerinden yararlanma yoluna gidilmesi sevindirici bir haldir Bu insanlarn ellerine ilk fray veren, onlara sanat yolunda hedeflerine varmak iin gerekli sanat heyecann tattrmay baaran sayn Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nverdir. (1972:2) Mjgan Cumhur (1976:670) ise yle bir tespitte bulunulmutur: ...Cumhuriyet devrinde Prof.Dr.Sheyl nver ve yetitirdii talebeler klasik uslba dnm ve nefis eserler meydana getirmilerdir.

115

Gnmzde niversitelerde, akademilerde, kurslarda Trk ssleme sanat eitimi verilmesini, genlerimizin bu sanata kar ilgi ve meraknn olmasn Ahmet Sheyl nvere borluyuz diyebiliriz.

3.1.2. Grmeler Sonucunda Elde Edilen Bilgiler 3.1.2.1. Grme Yaplan Kiiler Glbn Mesara Ahmet Yakupolu Yrd. Do. Dr. Ali Rza zcan Ara Kasparyan Prof. Dr. Avni Morgl Aye etin Do. Dr. Faruk Takale Gngr Kondu Dr. Hatice Aksu Prof. Dr. tler Uzel Nimet Demira Sanlman Nuran Glendal Nusret olpan Sevin Kuolu Suhandan Ycel Do.Dr.Vildan etinta Yrd. Do. Dr. Ylmaz zcan lker Erke Zeynep Nuray Atasagun

116

3.1.2.2. Grmelerden Elde Edilen Cevaplar GLBN MESARA (Sheyl nverin kz, tezhip ve minyatr sanats) (Mart 2006da grlmtr) 1- Mkemmel bir hocayd, bu konuda herkes hemfikirdir. Drt drtlk, tam rnek alnabilecek bir hocayd. 2- Ben her eyi babamdan rendim. Kendisinin ok gzel alkanlklar vard. Mesela not tutma alkanl, srekli bir eyler yazard, hi bo durmazd, elinde her zaman kat ve kalem grrdnz. Trk ssleme sanat derslerinde rencilerine ok yararl bilgiler verirdi. Bu sanatn tarihi, geliim aamalar, Fatih devri sslemeleri, Baba Nakka, Karamemi gibi nemli konular her zaman anlatrd. Ayrca rencileriyle sk sk stanbulda gezilere kard. Bazen Karacaahmet mezarlndaki mezar talarn inceletir, ktphanelere gtrr, tarihi yerleri gezdirir ve bunlar resmederdi. Yine rencileriyle birlikte nl sanatkarlar ziyaret eder, sohbette bulunurlard. 3- Uzun yllar Topkap Saray nakhanesinde, stanbul niversitesi Gzel Sanatlar Akademisinde ve Cerrahpaa Tp Fakltesinde kendi kurduu Tp Tarihi ve Deontoloji blmndeki nakhanede Trk ssleme sanat dersleri verdi, yzlerce renci yetitirdi. Onun yannda bir-iki defa bulunarak onun rencisi olmu saylmazsnz. nk her an, her yeni gn bir eyler retirdi. renmeye ve retmeye doyamazd. Saysz eserleri mevcuttur, arivinin bir ksm bendedir. zellikle bana yazd mektuplar bulunmaktadr. Ben onlar defter haline getiriyorum. Evlendikten sonra eimin ii dolaysyla Ankara ve Amerikada bulunduk. Bu yllarda srekli mektuplatk. Krkambar diye isimlendirdiimiz her konuyu kapsayan defterler olmutur bu mektuplardan. Tabii konularmz arlk olarak sanat zerineydi.

117

4- Babam Sheyl nver, iin yaamn anlam durup dinlenmeden almak demekti. Kendisini bo grmek, yani kalem-katsz rast gelmek imkanszd denilebilir. Yorulmak nedir bilmezdi. Bir iten yorulduu ya da skldnda, baka bir i yaparak kendini dinlendirirdi. ok dnceli ve kibard. Kimseyi krmaz, herkese rnek tekil eden huylar ve zellikleri vard. 5-6- Ben 1960l yllardan itibaren babamn Trk ssleme sanat rencisi oldum, ayn zamanda asistanydm. Kendisinden 1972 ylnda icazet aldm. almalarmz hep, birlikte yrttk. Onun izinde gitmeye, brakt, bizlere emanet ettii deerlere sahip kmaya alyoruz. Babam hibir karlk beklemeden bu ie gnl vermiti. imdi bizde onun yetitirdii bir-iki rencisiyle birlikte haftada bir gn Cerrahpaadaki Sheyl nver Nakhanesinde Trk ssleme sanat eitimi vermeye devam ediyoruz. Tamamen ticari kaygdan uzak, bu ie gnl vererek, seve seve yapyoruz. Amacmz bu sanat gen neslimize sevdirmek, gerilmesini ve unutulmasn engellemek, ayrca sevgili babamn emeklerini boa karmamaktr.

118

AHMET YAKUPOLU (Manevi olu ressam) (Nisan 2005te grlmtr) 1- Sheyl nver, tam anlamyla rnek insand. alma tarz, meydana getirdii eyler, her ynyle iyi bir eitimciydi. Her eyi merak eder, notlar alrd. 2- stanbulda olduum srece ben onun hep yanndaydm, gece-gndz birlikteydik. Ondan her eyi rendim. Btn davranlarn, hl ve hareketlerini, alkanln hep rnek aldm. Onun manevi oluyum. Baba hep baba-abi gibi muamele ederdi. Ben de kendisinin szlerini dinlerdim. Sheyl Hocann not tutma alkanl vard. Bizim hafzamz her eyi tayamaz, not al diyordu. 3- Gazeteci Ergun Gze, Hocamz ve Trk tezyinat iin gazetede en isabetli sz sylemitir: Bu iin basubadel mevt-i Sheyl Beyle olmutur. Baka sz sylemeye gerek yoktur. Bugn akademilerde, niversitelerde, eitli kurs ve atlyelerde tezyinat ve minyatr retiliyorsa bunun basubadel mevti (balangc) Sheyl Hocadr. 1936 senesinde Atatrk klasik sanatlarmzn ele alnarak, ders olarak okutulmasn istiyor. Etrafndaki kiiler tam bu iin erbab olan gen bir doktor olduunu syleyerek Sheyl nveri neriyorlar. Atatrkn emriyle, bu derslerin mfredatn oluturan Sheyl nver, Gzel Sanatlar Akademisinde retmen oluyor. Sheyl Hoca vefatna kadar Trk sslemesinden kopmayarak bilgilerini hep rencilerine aktarmtr. Onun gibi biri bir daha dnyaya gelmez diye dnyorum. 4- Sheyl Hoca ok insancl, samimi, yardmsever her eyiyle mkemmel bir ahsiyetti. Onun fark cevher grd, yetenek grd, kiilikli grd rencisinin peini brakmazd. Hep ilgilenir, yardmc olmaya alrd. Kendisinin benim zerimde emei ok byktr. Bilgi bencili olmayn, her bildiinizi aktarn diyerek eitimcinin nasl olmas gerektiini vurgulard. rencilerine Talebe

119

hocadan stndr, ho geldiniz, siz buraya davetsiz geldiniz. Burann sahibi sizsiniz diyerek rencilerine verdii deeri ifade etmitir. 5- Sheyl Hocayla 1941de Ktahyada ehir ktphanesinde tantm. Ben Ktahyalym, Sheyl Hoca da oraya ailesiyle ziyarete gelmiler. Daha o zaman lise talebesiyim. Gzel Sanatlar Akademisinde renci olmay ok istediimi syleyerek yaptm resim almalarn gsterdim. Bana yardmc oldu, stanbulda kalacak yer buldu, beni yurda yerletirdi, Akademiye kaydoldum. Ailece bana yaknlk gsterdiler. stanbuldan Ktahyaya her gidiimde bana yolluk hazrladlar. 6- Sheyl Hocayla tantmz 1941 ylndan, onun vefatna 1986 ylna kadar tam 25 yl onun rencisi, evlad oldum. Kendisinden hep bir eyler renmeye, kapmaya altm. Son ayn yatakta geirdi, yatt yerde bile gazl kalemlerle almalar yapt. Son anlarna kadar hep hocamn bandaydm. Nur iinde yatsn!

120

YRD. DO. DR. AL RIZA ZCAN (Mimar Sinan niversitesi Gzel sanatlar Fakltesi Geleneksel Trk El Sanatlar Blm retim Grevlisi) (ubat 2005te grlmtr) 1- Tek kelimeyle mthi bir insand. Onunla tantm ve onun rencisi olduum iin kendimi ok ansl gryorum. Kendisi ufkumu at ve hayatm deiti diyebilirim. 2- Beni ok konuda ikaz etti. Frasn az yemedim. zerimde emei byktr. Sadece uygulamal almalarla yetinmezdi. Bu geleneksel kltrmz aktarmaya alrd. Bir kitap ismi verir, Eer bu kitab iki gn iinde bulup, okumazsanz uyku size haram olsun. diyerek bizi aratrma ve bilgilendirmeye tevik ederdi. Elbette beceri ynnden de ok ey rendik hocamzdan. Geleneksel sanatlarmzn tm inceliklerini retmeye alt nur iinde yatsn. 3- Kltrmz genlere aktarmaya alrd. En byk katks hi phesiz saysz eserleridir. Risaleleri, makaleleri, kitaplar geleneksel sanatlarmza k olmutur. Sheyl nver, geleneksel el sanatlarmza giden yolda kprdr. Onun katklar saymakla bitmez, btn eserlerini kitaplarn incelemek lazm. 4- rencileri ve almalaryla yakndan ilgilenir, samimi davranrd. Ama disiplini elden brakmazd. 5- Maalesef Sheyl nver hocamzn mrnn son yllarnda, 1983-1986 yllar arasnda tandm. Keke daha nce tanma frsat bulabilseydim. 6- Pazartesi ve Cuma gnleri olmak zere haftada 2 gn 2er saat ders aldm.

121

ARO KASPARYAN (Ressam, Heykeltra) (Nisan 2005te ve Mart 2006da grlmtr) 1- Kat kurallar olmayan, serbest almalar takdir eden, ileri grl bir eitimci idi. 2- Ben zaten disiplinli bir renciydim. Onun da disiplinli bir yaps vard. Benim bu yanm severdi. - Derse gelirken tezhip, minyatr kitaplar getirir, bize zaman zaman bu kitaplardan konumuzla ilgili ksmlardan bahsederdi. - Mesela minyatrde baz kurallar vardr. Ben bunlar uygularken sklrdm. Kendimden bir eyler vermek isterdim. Byle bir almam grnce, srtm svazlad ve bayla beni onaylyormu gibi yaparak glmsedi. Bu davranyla, benim derslere daha da istekli gelmemi ve bu geleneksel el sanatmz sevmemi salad. 3- Geleneksel sanat eitimine katklar pek oktur. Bizlere o kadar ok sayda, o kadar gzel eserler brakmtr ki elbette bunlarn kymeti bilinmelidir. 4- Sheyl nver tam bir stanbul beyefendisiydi. Samimi, disiplinli, modern grl bir insand. Bir dersinde bize imdi siz burada ibadet yapyorsunuz, nk almak ibadettir. demiti. Yani bo durmay hi sevmez, almay ibadet sayard. 5- 1970-72 yllar arasnda Cerrahpaadaki nakhanesinde rencisi oldum. 6- Haftada 2 gn ders aldm.

122

PROF. AVN MORGL (Boazii niversitesi Elektrik-Elektronik Mhendislii Blm retim yesi) (Nisan 2006da grlmtr) 1- Bence ok iyi bir pedagogdu. rencilerine nasl davranacan ok iyi bilen, onlara iyi bir rnek oluturan ok sayg deer, kiilikli bir eitimciydi. 2- rencilerine sadece bilgi deil mr boyu kullanabilecei gzel alkanlklar kazandrd. rnein; tezhip dersinde rencinin kulland su ve fralarn ok temiz olmasna dikkat ederdi. Bir keresinde bir rencinin kulland suyun ok kirli ve bulank olduunu grnce bunu renciye iirmi, bylece rencinin bir daha bu hatay yapmamasn salamt. 3. Tezhip sanatnn Cumhuriyet devrinde tekrar domasna en byk katky Sheyl nver yapmtr diyebiliriz. Bugnn Trk ssleme sanatlar eitmenleri, reticileri hep Sheyl nverin rencileri, rencilerinin rencileridir. 4- Kendisi eitimi bir i olarak deil, bu ie gnl vererek ve geleneksel Trk sanatn yaatmak iin yapard. Bu yzden sadece bu ie gnl vermi kiileri renci olarak kabul ederdi. 5- 1994 ylnda tandm. 2 yl boyunca derslerine katldm. 6. Haftada 2-3 saat ders aldm.

123

AYE ETN (Dokuz Eyll niversitesi Gzel Sanatlar Geleneksel Trk El Sanatlar Blm retim Grevlisi) (Mart 2005 ve Nisan 2006da grlmtr) 1- u anda benim Sheyl nveri renci gzyle deerlendirmem ok zor. Artk renci deil retmenim nk. Ama genel olarak Sheyl Beyin eitimciliinden bahsetmek gerekirse daima bir eyler retmeye alrd. Bizi hep aratrmaya tevik ederdi. Uygulamal eitimin yannda bizim imdi yapmaya altmz aktif eitimi, kendisi, o zamanlarda uyguluyordu. Biz rencilerine balk tutmay retti, bal piirip nmze koymad. 2- Aslnda Sheyl Hocamz her davran, hareketi bizin iin rnek alnmas gereken eylerdi. Tutumlu biriydi, en kk kat parasn dahi atmaz onlar dzgnce, keser, masann bir kesinde bulundururdu. O katlara desen izer, notlar tutar, srekli bir eyler karalard. Ondan bo durmamay srekli bir eylerle megul olmay rendik. Hepimize hitap ederek, sradan bir anlatma yntemiyle dersini anlatmazd. Her rencisiyle teker teker ilgilenirdi. Mesela yanma gelir: Ayeciim, almalarn ok gzel gidiyor, o yaptn iein ismi nedir, bu renk nasl elde edilir gibi sohbet havasnda soru-cevap eklinde dersini ilerdi. Ben stilize iei hocamdan rendim. rencilerini yetenekleri dorultusunda ynlendiriyordu. Aratrma konular vererek bizi hi bo brakmyordu. 3- Bence Trk ssleme sanatlarna en byk katky Sheyl nver Hocamz salamtr. Byle bir konunun insanlara ulamas, kaybolmamas iin ok byk sabrla uralar vererek almtr.

124

Burada bir anm anlatmak istiyorum: Sheyl hoca bir dersinde almalarmza bakyordu. Yanmda durarak; 2 yldr derslerime katlarak, gzel almalar yapyorsun. Bana borcun var. Nasl demeyi dnyorsun diye sordu. Ardndan cevab kendisi verdi: benim size rettiklerimi siz de bakalarna, rencilerinize reterek borcunuzu deyeceksiniz dedi. 4- renci-retmen mesafesini ok akllc koruyan, ayn zamanda sevecen, meslek samimiyeti tayan, duruu ve giyim tarzyla ok beyefendi bir insand. 5- 1973 ile 1980 yllar arasnda rencisi oldum. 6- Haftada 2 gn ders aldm ama Sheyl Hocama yaptm almalar istediim zaman gidip, gsterebiliyordum.

125

DO. DR. FARUK TAKALE (Mimar Sinan niversitesi Gzel Sanatlar Fakltesi Geleneksel Trk El Sanatlar Blm retim Grevlisi) (Mays 2005te grlmtr) 1- Sayn nver, herkesin rnek alabilecei trde bir kii ve eitimciydi. Sadece desen izdirmekle kalmaz, ayn zamanda tarihi bilgiler verir, Fatih Sultan Mehmet Dnemi tezhip almalarn yaptrrd. 18. yy. Ali skdari-tezhiplerini inceletir, kfeler altrrd. Tarihsel bilgileri ok nemserdi. zellikle Fatih dneminden, 18. yydan, halkarden ve kfeden bilgiler verirdi, yaplan iin nemine dikkati ekerdi. 2- Kendisinin nemli bir zellii vard: Not tutma. Bu zelliini ben de dahil tm rencilerinin kazandnn kansndaym. Hl, hareket ve davranlaryla tm rencilerine rnek tekil ederdi. Sheyl Hocam ok dikkatli ve titiz almamz istemitir. Onun bu ynlerinden de etkilendiimi sanyorum. 3- Sheyl Beyin taklarn saymakla bitiremeyiz herhalde. Trk ssleme sanatnn en nemli ahsiyetlerindendir. Onun rencileri, yardmclar ve kz Glbn Mesara Sheyl nverden byk bir grevi devralmtr. Bizler kendisinden rendiklerimizi imdiki genlere, Trk ssleme sanat gnlllerine retmeye, sevdirmeye alyoruz. Hep Sheyl nveri rnek alarak almalarmz yrtyoruz. 4- Sheyl Hocamz rencileriyle birebir ilgilenen, scakkanl ama, kiilerle arasndaki mesafeyi iyi ayarlayan, sohbet ortam oluturarak ders ileyen bir kiiydi. stanbul beyefendisi tabiri tam onu anlatr. ok gzel Trke konuur, renci seviyesine iner, hl ve hareketleriyle btn rencilerine rnek olutururdu. 5- Ben kendisini 1981 ylnda tandm. 6- Haftada bir kez iki saat ders aldm. 1,5 yl rencisi olabildim.

126

GNGR KONDU (Ressam) (Nisan 2006da grlmtr) 1- yi bir eitimciydi. Kendisinden ok ey renmiimdir. Benim tarzm etkilemitir. Mesela yal boya almalar yapyorum ama minyatr stilinde. Sheyl Hoca, bir dev verdii zaman o devi sonulandrrd, sonuna vardrrd. Yapt hibir ii ve almay yarm brakmazd. 2- Ben kendisinden tabii bir takm alkanlklar kazandm. Bunlarn en banda not tutma alkanl gelir. Grd-iittii her eyi not ederdi. Ayrca bize sadece minyatr-tezhip yapmay retmekle kalmaz, bu sanatlarn tarihini de byk bir zevk ve ciddiyetle anlatrd. Tarihin nemine dikkat ekerdi. 3- Sheyl nver ok nemli ve ayn zamanda byk bir i baarmtr. Kendisi tp profesr olmasna ramen ayn baary Trk ssleme sanatlar iin gstermitir. Gzel Sanatlar Akademisinde minyatr-tezhip derslerini ilk o vermeye balam, akademi de ilk retmenlii o yapmtr. 4- rencileriyle mesafesini ok iyi ayarlard. Onu herkes ok sever, sayar, ayn zamanda ekinirdi de. Tam bir stanbul beyefendisiydi. Oturmas-kalkmasyla, konumas, olaylara kar yaklam, ksacas her haliyle her rencisine rnek olmutur. 5- 1980de tandm. 6- Cerrahpaadaki Tp Tarihi Enstitsndeki atlyesinde haftada bir gn iki saat olmak zere 4 yl ders aldm.

127

DR. HATCE AKSU (Tezhip Sanats) (Mart 2006da grlmtr) 1- Sheyl Bey Hocam, ncelikle ok kapasiteli, dolu bir insand. Derslerinde kk anlarn anlatr, hayatndan rnekler verirdi. Trk ssleme sanatnn esiz rneklerini alrken, tarihsel geliimini de ihmal etmezdi. Trk ssleme sanatnn tarihsel geliimi, zelliklerini anlatrd. Desen rnekleri gsterir, boyalara byk nem verirdi. 2- Sevgili Hocam her eyden nce sanat sevgisi kazandrd. Desenlere, renklere, sslemelere daha farkl bir gzle bakmam salad diyebilirim. Ayrca kendisinden not tutma alkanln da kazandm. 3- Elbette ki Sheyl nver, Trk ssleme sanatnn duayenlerindendir. Onun inkar edilemez ok ama ok byk katklar olmutur. Rikkat Kunt-Muhsin DemironatSheyl nver. Bence bu byk, deerli hocalarla Trk ssleme sanatlarmz aratrlm, yenilikler katlm, bugnmze yzlerce renci yetitirilerek getirilmitir. Biz de rencileri olarak bu bayra devraldk. Elimizden geldiince Trk ssleme sanatlarmz yaatmaya, tantmaya alyoruz. 4- Sheyl Hocam, nur iinde yatsn! ok saygl, disiplinli, hl ve hareketleriyle tam bir stanbul beyefendisiydi. Yaplan bir almay beenmese bile rencisini krmaz, yanln kibarca syler, deiik nerilerde bulunup, yardmc olmaya alrd. almak ibadettir. Her ey boa gider, almak asla! gibi szlerle bizleri motive ederdi. Kendisi hi bo durmaz, srekli alr, desenler izer, biz rencilerinin de bo durmasn istemezdi. 5. 1981 ylnda tantm. 6. Cerrahpaa Fakltesindeki nakhanede haftada 1 gn olmak zere, 1981den itibaren 3 sene ders aldm.

128

PROF. DR. LTER UZEL (ukurova niversitesi Dihekimlii Anabilim Dal Bakan) (ubat 2005te grlmtr) 1- Aratrmac, disiplinli, renciye nasl davranlmasn gerekten bilen retmeyi ok seven bir eitimciydi. 2- rnek alnacak bir insan, beyefendi olduu iin ben Onun her davrann, konumasn, hal ve hareketini kapmaya alyordum. Not tutma alkanl vard, her duyduunu, her anlatlan not ederdi. nk bu beyin btn bilgilerin hepsini almaz, unutur derdi. Ben de imdi yle yapmaya alyorum. Tabii bize tezhip, minyatr hakknda bilgiler verir, aratrmaya tevik ederdi. Sheyl Hoca iyi bir ressamd, suluboya tekniini ok iyi kullanrd. Derslerinde bize de bunlar aktarrd. Her rencisiyle ilgilenir, becerilerimizi lerdi. Eksik olduumuz yerleri gsterip, altrmalar yaptrrd. 3- Elbette en byk katks eserleridir. Kendisi srekli not tuttuu ve yazd iin, arivler kazandrmtr. Sleymaniyede 300 defteri bulunmaktadr. 45 kitap, 2700 makalesi mevcuttur. Btn bunlar ok byk katklardr, sanatmza, kltrmze. 4- ok salam bir kltr insan idi. Osmanl-Bat sentezini ok iyi yakalamt. rnek bir insan, sanat ve beyefendiydi. Sa modelinden ayakkabsna kadar, temiz ve kaliteliydi. 5- stanbul niversitesi Di Fakltesinde renciyken 1963-65 yllar arasnda kendisinden derslerine katldm. 6- Cuma gnleri 2yer saat ders aldm.

129

NMET DEMRBA SANLIMAN (Yapma Bebek Sanats) (ubat 2006da grlmtr) 1. deal bir eitimciydi. Herkesin rnek almas gereken, rencilerine nasl davranacan gayet iyi bilen, ok iyi ders ileyen bir hocayd. Onun dersine gitmek iin heyecan duyar, can atardnz. 2- Biz rencilerini kymetli insanlarla tantrrd. Yahya Kemal Beyatl, Ressam Ferman Duran, felsefi dnr bn-i Lemin Mahmud Kemal gibi deerli insanlar ziyaret eder, bilgilerinden faydalanr, sohbetler ederdik. Not aln, bunlar kymetli insanlar derdi. Ben Topkap Saray Nakhanesindeki derslerinde bulundum. Enderun salonunda ders grrdk. Uzun, byk bir masamz vard. Etrafna dizilirdik. Bizlere tezhip ve minyatr dersleri verirdi ama tezhip zerinde daha ok dururduk. ok gzel bir ortamd. Hocamzn davranlarn, konumalarn, becerilerini dikkatle takip eder, bir eyler kapmaya alrdk. Kendi yapt almalar, yazp hazrlad defterleri, kk notlar bizlere gsterip, okurdu. Tm bildiklerini bizimle paylar, bilginin verdike oalacan sylerdi. 3- Sheyl nver Trk ssleme sanatna en ok katklar bulunan kiidir. Mzelerdeki sakl kalan eserleri gn na kararak incelemi, biz rencilerin de yararlanmasn salamtr. Hattat Rakm Efemindi trbesindeki kavuklar, mezartalarn incelemi, unutulmaya yz tutan bilgileri sanat tarihimize kazandrmtr. Yzlerce renci yetitirmi, saysz Trk ssleme sanat eserleri (tezhip, minyatr, resim vb.) brakmtr. 4- Tam bir stanbul beyefendisiydi. Her eyiyle ok dzgn ve gayet tertipliydi. Her zaman antasnda ayn boylarda kesilmi katlar not almak iin bulundururdu. Her eyi okurdu, eitmeyi ok severdi. 5- 1950 ylndan 1958 ylna kadar rencisi oldum.

130

6- Topkap Saray Nakhanesinde haftada bir gn ders aldm. Sabah saat 10 gibi almalarmza balar, akam zere 4e, 5e kadar devam ederdik. O zaman 20li yalardayd, renme azmiyle doluyduk.

131

NURAN GLENDALI (Ressam) (ubat 2005te grlmtr) 1- Trk sanat ve kltrne yle tutkun, bilgili idi ki, bizlere ok nazik davranlar ile renme, alma hevesi, saygnl alad. almalarmzla iten ilgilendi. 2- Benim altm atlyelerinde; derse girdiinde nce hepimizin elini skar, o hafta kendisinin neler altndan bahseder; mesela bu sabah Karacaahmet mezarlndan ta iilii ssleme rneklerinden altm der, gsterir. Bunlar sonra kymetli belgeler oldu tarihimize. - Teknik kullanm aratrmalarn, fra, izgi hassasiyetini retirdi. nmzde alarak bizleri zendirdi. Size bir ansn onurla tadm syleyeyim: Bir msvedde bir de temiz defter ile alrdk. Bir gn derste bir temiz almama bakt ve; Buras serbest atlye almamz. Ne yazk ki burada diploma verme ans yok. ama ben bu resminizin altna imzam atyorum. Bu, sanat benim kadar yapyorsunuz demektir dedi. Bu onuru tayorum. Ben imdi o defterimi kiisel sergilerimde misafirlerime mesajlar iin ayorum. Bu, hocama saygm, teekkrmdr. Ayrca alma defterimize byk alma karakterini, dizayn, izgileriyle anlatarak alma tekniini rettirdi. 3- Beyefendi zarafetiyle kendini hi afie etmeden Trk sanatna yle lmsz saygn hizmetler verdi ki. Bunu yeni nesillerin ok yrekten bilmesini diliyorum. Konumalar, konferanslar ve muazzam aratrma resimleriyle, yalnz tezyinat deil, btn Trk plstik eserlerinde almalar, rnekler ile uanda ou yok olmu veya

132

alnm eserlerin hakiki plastik deerlerini resimler ile, neriyatlarla gndeme getirme saygnln Trk milletimize ve Dnya kltrne sunmutur. Bu almalarn yannda stanbul ve evresinin eski eserlerini kendi izgileri ile gidip bakarak, alp suluboya almalar ile ressaml ile Trk kltr tarihine belgeler brakmtr. 4- Kibar, mtevaz, saygn davranlar ile, bilgileriyle, sanat eitimiyle eitimcinin en gzel rneklerini tard. Korkutma, kltme asla onda olmazd. 5- Sayn Hocam 1952de tandm. 1952-1955 yllar arasnda devaml atlyelerinde altm. 6- Haftada iki gn, genelde drder saat altk.

133

NUSRET OLPAN (Minyatr Sanats) (ubat 2006da grlmtr) 1- Tp formatnda olsa gerek eitim srasnda insann psikolojisine gre davranmtr. Karsndakinin durumuna gre konumasn ve tavrn ayarlard. Bana gre en belirgin davran ilgisiz renciye gzel olmu deyip geitirmesidir. lgili ve tutarl olana ise ak tenkitlerde bulunur, peini brakmazd. 2- Not etme, edindii bilgileri dosyalama; yani dzenli bir arivleme alkanl, kitap kartrma alkanlklarn kazandm. Her kitap tamamiyle okunmaz ancak hangi kitapta ne olduunu not edip bilmelisiniz derdi. Ayrca almalarda istikrar ve ciddiyet alkanln da benimsemiimdir. 3- Yaklak 150 yldr, minyatr bata olmak zere unutulan, ilgilenilmeyen geleneksel sanatlarmz tozlu raflardan karp, tekrar ileve kazandrmtr. Bu zaten bal bana ok zor ve vakit alan bir iti. Yetitirdii renciler de bu zemin zerinden g alarak yeniliklere balamlardr. 4- ok alkan biriydi; gemide, otomobilde, arazide, her yerde devaml not alr, alr, her eyle ilgilenirdi. nsann en az iki- ii mkemmel yapabileceini sylerdi. Edep ve davranlar konusunda hassast. 5- Hocam 1971 ylnda, arkada olan daym Ali ztaylan vastasyla tandm. 6- lk yllar haftada -drt kere giderdim. Daha sonralar niversitede okurken, haftada bir, zaman zaman on be gnde bir derslerinde bulundum. Bu, seyrelerek 1985e kadar devam etti.

134

SEVN KUOLU (Ev Hanm) (Nisan 2005te grlmtr) 1- rencilerine srekli bir eyler retmek isteyen, sevgi dolu bir eitimciydi. 2- En nemli zelliklerinden biri not tutmasyd. Ve bunu bize de kazandrmak istiyordu. Duyduun her eyi not et. bir sr dosyan olsun. beynimiz her bilgiyi tutamaz. diyordu. Ayrca temiz ve dikkatli olmamz ok vurgulard. Sanatta temizlik ve dikkat nemlidir derdi. Trk-slam sanatlarnn tarihini ok nemser, srekli bu konulardan bahsederdi. Tarihimizin nl nakkalarn, mzehhiplerini anlatr, bizleri bilgilendirirdi. Ayrca motifler, zencerekler hakknda bilgi verirdi. lk bata bize kalem-iini, nak, minyatr sevdirdi. Ve zevkle almaya baladk. Fra usullerini kendisi uygulamal olarak gsteriyordu. Becerimizi arttrmak iin ok altrrd. 3- Ardnda saysz yazma eserler, kitaplar, makaleler, resimler brakmtr. Bunlar en byk katklardr. ok sayda renci yetitirmitir. O renciler Sheyl nveri anarak, yaayarak, onun izinde giderek Trk ssleme sanatlarmz ayakta tutacaklardr. 4- Sheyl Hocamz sadece tezhip, minyatr retmedi bizler, ayrca insan ilikilerini de retti. Tam bir stanbul beyefendisiydi, zarif, bakml, sevgi dolu, saygl, kltrl, ok zel bir insand. Ondan karmdakini krmamay, gzel konumay, gzel giyinmeyi, belli bir lde olup sert davranmamay, sevmeyi, insan-doay, her eyi sevmeyi, sevmeyi gstermeyi, aklamay rendim. 5- Ben Marmara niversitesi Gzel Sanatlar Fakltesinden mezunum. 1979 da eim Prof. Zeki Kuolu vastasyla tantm ve bir sene devaml rencisi oldum. Az bir sre alsam da ok ey rendim. 6- Haftada 4 saat ders aldm.

135

SUHANDAN YCEL (Ressam) (Nisan 2006da grlmtr) 1- Harika bir eitimciydi. Ondan daha stn bir hocann olacan zannetmiyorum. yle mkemmel bir hocayd. 2- ncelikle biz kendisinden not alma alkanln rendik. Hep yazard, mesela bizi nl sanatkrlara, kiilere gtrrd. Bir defasnda Yahya Kemal Beyatly ziyarete gittik. Orada sohbet ortamnda bile not almt. Derslerinde zellikle Fatih Sultan Mehmet devri Trk sslemesinden bahseder, Baba Nakka, Karamemiyi anlatrd. Biz rencilerine srekli sanat tarihimizle ilgili bilgiler verirdi. 3- Sheyl nverin katklar saymakla bitmez. Brakt esiz eserler, yetitirdii renciler, Trk ssleme sanatn yeniden canlandrmas ve daha sayamadmz ok byk hizmetleri mevcuttur. 20. yzylda Trk ssleme sanat eitimine en byk katky Sheyl Hocamz yapmtr. 4- Kendisi ok mkemmel bir kiilikti. Dersinde yaplan hibir almaya kt demezdi. ok gzel olmu diyerek rencisinin moralini hep yksek tutard. Mesela ben resmi hi sevmezdim daha dorusu yapmay beceremediimi dnrdm. Bir gn baheden bir yaprak getirmemi ve resmini yapmam istedi, beni motive etti. Ben o gnden beri resim yapmay ok seviyorum ve resim yapmay hi brakmadm. rencisinin bakndan, davranndan onun ruh halini hemen anlar, bir hikaye ya da bir fkra anlatarak btn rencilerini kendine hayran brakrd. Bu ii parayla renmediniz, parayla retmeyiniz diyerek Trk ssleme sanatnn bir gnl ii olduunu belirtirdi. 5- Sheyl Hocay 1943 ylnda tandm. 1956 ylna kadar rencisi oldum. 6- stanbul niversitesi Gzel Sanatlar Akademisinde ve Topkap Saray Nakhanesinde rencisi oldum.

136

LKER ERKE (Yeeni Minyatr Sanats) (Mart 2006da grlmtr) 1- O zaman iinde imdi de esiz bir eitimciydi. rencisinin ilgisini eker, dersi sevdirirdi. Derslerine byk bir zevkle giderdik. Aratrmaya tevik ederdi. 2- Minyatr ve tezhibi retirken tarih sevgisi alard ayn zamanda. evre sevgisini, vatanda olmay rendik hocamzdan. Bizlere niversite dzeyinde bilgiler verirdi. Renk bilgisine dikkat ederdi. 3- Sheyl nver Trk ssleme sanat eitimini kusursuz vermi, muhteem bir hocayd. Onun sayesinde nice renci yetimi, saysz eserler brakmtr. Alt yapm benim kendisi oluturmutur. Hamurunun yoruluu ona baldr. Enitem olur kendisi ama hi enite demedim. Ben okulda Tarih derslerini hi sevmezdim. Ama onun rencisi olduktan sonra byle bir ey sz konusu olamaz tabii. Zaman kaybnn nasl nlendiini hep anlatrd. 4- ok beyefendi, kibar, dnceli ve eitimciydi. Konusunda tekti diyebiliriz. O zamanki hocalardan ok farklyd. rencisini derse yle bir balar, dersi yle bir sevdirirdi ki dersine gelmek iin can atardnz. 5- 6 Sheyl Bey benim enitem olur. Kendisinden ssleme sanat derslerini 14 yanda almaya baladm. O zamanlar okulum olduu iin, sadece yaz tatilinde ders alyordum. 1958 ylnda icazet aldm, asistan gibi alp yardm ettim. 1958den sonra derslerinde devaml bulundum. Sheyl Hoca tabi ki sal izin verdii mddete, mrnn son yllarna kadar ssleme sanat eitimi vermeye devam etmitir. 1980den 1996 ylna kadar Cerrahpaa Tp Fakltesindeki Sheyl nver Nakhanesinde minyatr almalarnda bulundum. 1996dan beri evimde bir grup renciyle almalarma devam etmekteyim. Sheyl Hocann yolunda, onun rettii eyleri biz de rencilerimize aktarmaya alyoruz.

137

DO.DR.VLDAN ETNTA (Heykeltra retim yesi (Mart 2006da grlmtr) 1. Tandm en verici ve Trk sanatna hayranlk derecede sevgisi olan ok deerli bir eitimciydi. 2. Bir eitimcinin nasl olmas gerektiini, daha dorusu daha geni bir ifadeyle rnek bir insann nasl olmas gerektiini rendim. 3. Kendisi tp profesr olduu halde Trk ssleme sanatlar eitimine ok nem vermi, yzlerce renci yetitirmi ve saysz eserler brakmtr. Onun yetitirdii renciler de hocalarndan rendiklerini gelecek nesillere aktaryorlar. Trk ssleme sanatna gnl vermi kiiler de Sheyl nverin yaynlarndan ve el yapmas almalarndan yararlanyorlar. 4. Sheyl nver yeniliki, tekrardan kanan, aratrmaya dkn ve aratrmaclara destek ve deer veren, bilgisini paylaan ve bundan mutluluk duyan, tam bir stanbul beyefendisi diyebileceimiz zelliklerde bir eitimciydi. 5. 6. 1973 1974 yllar arasnda zmir Buca Eitim Enstitsnde lisans tezi olarak ald Osmanllarda Yaz Ara ve Gereleri konulu tezimin tamamlanmas iin stanbul Kalamtaki evine ziyaretine gitmitim. Hem kaynak temini konusunda yardmc olmu, hem de Hindistandan gelme orijinal bir kam kalemi bana hediye etmiti. almamn Topkap Sarayndaki belge ve bilgi toplama srecinde zaman zaman verilerimi kendisine gtrm ve ektiim fotoraflardan hangilerini kullanacam konusunda bilgi almtm.

138

YRD. DO. DR. YILMAZ ZCAN (Gazi niversitesi Mesleki Eitim Fakltesi Geleneksel Sanatlar Blm retim Grevlisi) (Mart 2006da grlmtr)

1- Kendisi her eyden nce ahlken, kendisini renci olmaya layk, devaml sabrl, aratrmac olabilecek kiileri semeye dikkat ederdi. rencileriyle teker teker ilgilenir, onlara uratklar konularda ok sayda faydalanabilecekleri dokmanlar salard. Daima rencilerin ok iyi bir aratrmac olabilmeleri iin metodlar retir, not aldrr, zaman zaman ne yaptklarna bakar, nasl dosyaladklarn inceler, daha nasl olmas gerektii konusunda nerilerde bulunurdu. Her zelliiyle mkemmel bir insan, esiz bir eitimciydi. 2- Kazandrd en nemli konulardan biri ahlkl, disiplinli, metodlu ve retici olmaktr. Zaman ve maddi-manevi gleri, imknlar en iyi ekilde deerlendirmektir. rencisiyle eitimi srasnda konuyla ilgili sanat tarihi bilgilerini de aktarr, deneyimleriyle birlikte yazlmasn isterdi. Yaplan her almann tarih ncesi alardan gnmze kadar dnemdeki gelimelerini, deiimlerini ve yitirilen ynlerini anlatrd. Metodlu bir ekilde noktadan balayarak, resim ve ssleme sanatlarnda kullanlabilecek btn bilgileri, yntemleri anlatp, ncelikle kendisi uygulayarak rnek almalar yapar, adm adm uygulatarak bu konularda yeterince bilgi ve beceri sahibi olana kadar devam ettirirdi. rencilerinden duyduklar, grdkleri her eyi not etmelerini isterdi. Kendisinde bulunan not alma alkanln her rencisi almtr. 3- Ders ileme teknii, rencilerini aratrmaya tevik etmesi, ssleme sanatlarmz yaatmas Sheyl Hocann en byk katk ve yenilikleridir.

139

4- Bilgi ve belgelerini kimseden saklamayan, aksine daha geni bir kitleye yaylmas iin aba harcayan; rencilerinin kiiliklerine, moral yaplarna ok nem veren, incitici sz ve hareketten daima kanan bir eitimciydi. Asla ulalmaz ve kendini beenmi bir kiilie sahip deildi. 5- Kendisini 1961 ylnda tandm. Kendisinden hi kopmayarak, vefatna kadar grtm. Beni manevi evlad kabul ederek ve retmenlik haklarn hell ederek onurlandrd. 6- Sheyl Hocadan yararlanmamn belli bir gn ve saati yoktu. stediim her zaman kendisine ular, almalarm gsterirdim. Daha ok Cuma gnleri leden akamn ge saatlerine kadar beraber alrdk. Birlikteliimiz vefatna kadar srd. Ben stanbula gidince, o Ankaraya gelince kaldmz mddete grrdk.

140

ZEYNEP NURAY ATASAGUN (Ressam) (ubat 2006da grlmtr) 1- Herkesin ortak gr ayndr. Sheyl Bey tam anlamyla sper bir eitimciydi. rnek alnabilecek vasflara sahip, beyefendi bir insand. 2- Kendisinin not tutma; grd, iittii her eyi yazma alkanl vard. Bizlere de hep sylerdi: Not tutunuz, hafzanzda her eyi tutamazsnz derdi. Kendisinden not tutma alkanln kazandm. Dersinde tezhip ve minyatr tarihinden bilgiler verir, tarihimizi bilmemiz gerektiinden bahsederdi. Ssleme sanatlarmz tarihi geliimini anlatrd. Boyalar konusunda ince bilgiler verir, fra kullanma tekniklerini gsterirdi. ok temiz ve itinal, disiplinli almamz isterdi. Modernize edilmi almalar beenirdi. 3- Hi phesiz Trk ssleme sanatlarmza en byk katky salayanlardan biridir Sheyl nver. Uzun yllar tezhip-minyatr retmenlii yaparak saysz renci yetitirmi, unutulmaya yz tutmu ssleme sanatlarmz yeniden canlandrarak, yeni nesillerle tantrm ve sevdirmitir. rencilerini hep aratrmaya tevik etmi, byk ktphanelerimizin tozlu raflarndaki deerli yazma eserlerin yoku olup gitmesine izin vermemitir. 4- rencilerine deer verir, bilgisini her zaman paylar ve kimseyi krmamaya zen gsterirdi. Tam bir stanbul beyefendisiydi. Konumasyla, hal ve hareketleriyle herkesi kendisine hayran brakan ok deerli bir eitimciydi. 5- 1977-1978 yllarnda Kadky Halk Eitim Merkezinde minyatr ve tezhip derslerine katlarak rencisi oldum. 6- Haftada bir gn iki saat ders gryorduk.

141

3.1.2.3. Grmelerin Deerlendirilmesi Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nverin bata kz Glbn Mezara yeeni lker Erke, manevi olu Ahmet Yakupolu olmak zere toplam 19 rencisine ulalabilmi ve hazrlanan alt maddeden oluan grme sorular sorulacak, A. Sheyl nverin kiili, eitimcilii ve Trk ssleme sanatlar eitimine katklar ortaya karlmaya allmtr. Grme yaplan 19 kiiden 11i bayan, 8i erkektir. 7 kii retim yesi, 4 kii tezhip ve minyatr sanats, 6 kii ressam, 1 kii yapma bebek sanats, 1 kii de ev hanmdr. Grme yaplan kiilerden 8 kii yksek renim grmtr. 8 kii niversite mezunu, 3 kii de lise mezunudur. 14 kii stanbulda, 2 kii Ankarada, 1 kii Ktahyada, 1 kii zmirde ve 1 kii de Adanada yaamaktadr. renci gzyle eitimcilii nasldr? sorusuna verilen cevaplar dorultusunda Sheyl nverin eitimcilii u ekilde ortaya kmtr: Kat kurallar olmayan, serbest almalar takdir eden, ileri grl, rencilerine nasl davranacann ok iyi bilen, onlara iyi bir rnek oluturan, daima bir eyler retmeye alan, aratrmaya tevik eden, derslerinde tarihi bilgiler veren, rencilerini etkileyen, ok kapasiteli, disiplinli, retmeyi ok seven, ok iyi ders ileyen, Trk kltr ve sanatna tutkun olan, sevgi dolu, bir eitimcidir. rencilerine neler kazandrmtr? sorusu sorularak bu konuda u yargya varlmtr: ncelikle A. Sheyl nver renciler ve her hareketi ve davranyla rnek olmutur. rencilerine her eyi aklnzda tutamazsnz, not aln diyerek not tutma alkanl kazandrmtr. Gruplar halinde stanbulda kltr gezileri dzenleyerek, tarihi yerleri gezdirmi, rencilerinin ufkunu amtr. Sadece bilgi deil, mr boyu kullanlabilecek gzel alkanlklar kazandrmtr. Minyatre ve tezhip retmekle kalmam, bu sanatlarn tarihini de byk bir zevk ve ciddiyetle anlatm ve tarihin nemine dikkat ekmitir. rencilerine sanat sevgisi

142

kazandrm, desenlere, sslemelere daha farkl bir gzle bakmalarn salamtr. Yahya Kemal Beyatl, ressam Ferhaman Duran gibi deerli kiilerin ziyaretlerine gtrm rencilerini bu insanlarn sohbetlerinde bulunarak bilgilenmelerini istemitir. Metodlu bir ekilde noktadan balayarak, resim ve ssleme sanatlarnda kullanlabilecek btn bilgileri, yntemleri anlatm, ncelikle kendisi uygulayarak rnek almalar yapm, yeterince bilgi ve beceri sahibi olana kadar devam ettirmitir. Trk ssleme sanat eitimine ne gibi katk ve yenilikleri olmutur? sorusuna ise verilen cevaplar yledir: Uzun yllar Topkap Saray nakhanesinde, stanbul niversitesi Gzel Sanatlar Akademisinde ve Cerrahpaa Tp Fakltesinde kendi kurduu Tp Tarihi ve Deontoloji blmndeki nakhanede Trk ssleme sanat dersleri vermi, yzlerce renci yetitirilmitir. Sheyl nver, geleneksel el sanatlarmza giden yolda kpr olmu, rettii saysz eserlerle en byk katky yapmtr. Kendisi srekli not tuttuu ve yazd iin Tezhip Sanatnn Cumhuriyet arivler kazandrmtr. Bugnn Trk ssleme sanatlar eitmenleri, reticileri hep Sheyl nverin rencileri ve rencilerinin rencileridir. Kendisi tp profesr olmasna ramen ayn baary Trk ssleme sanatlar iin de gstermitir. Mzelerdeki sakl kalan eserleri gn na kararak incelemi, rencilerinin yararlanmasn salamtr. Ders ileme teknii, rencilerini aratrmaya tevik etmesi, Sheyl nverin Trk ssleme sanat eitimine getirdii yeniliklerdir. Kendisi dier eitimcilerden ayran zellikleri nelerdir? sorusuna verilen cevaplar dorultusunda Sheyl nverin zellikleri u ekildedir: Sheyl nver iin yaamn anlam durup dinlemeden almak demektir. Kendisini bo grmek, yani kalem katsz rast gelmek olanakszdr denilebilir. Bir iten yorulduu ve skldnda, baka bir i yaparak kendini dinlendirmitir. Sheyl nver dnyann hemen btn kltr merkezlerinde aratrmalar yapm, bunlar not defterleri, dosyalar ve eitli yaynlar ierisinde sunmutur.

143

Sheyl nver ok ynl alarak, ura verdii tp, bilim ve sanat dallarnda yaynlad ve kendi el yapmas eserleri ile aratrmaclar yararlandrmtr. Dzenli, disiplinli ve srekli olarak, hazrlanan eserleri her ay sergilemek yoluyla programl biimde ders yapmtr. Yetenekleri, kiilii, yetime tarzyla rnek bir insandr. Uzun, prensiplere bal yaam, devaml retme ve her an stlendii grevi yerine getirme sorumluuyla gemitir. Ardnda saysz eserler ve almalar, notlar, defterler, renciler, brakmtr. Ahmet Sheyl nver aratrmac ve yenilikidir. Eserlerinde taklit ve tekrardan kanarak, rencileriyle birlikte yapt almalarla Trk sslemesinin rnesansn gerekletirmitir. Trk ssleme sanatna ilikin verdii eitim ile ortaya kabilecek problemlerin nasl zleceine ynelik yol gsterici olmutur. Sheyl nver yetitirdii rencilerle Trk ssleme sanat retimine en byk katklardan birini salamtr. Bugn nverin rencileri hocalarndan rendikleri bilgileri, kazandklar alkanlklar, Sheyl nver felsefesini kendi rencilerine alayarak, Trk ssleme sanatnn gelecek nesillere aktarlmas iin almaktadr.

144

BLM IV
IV. SONU VE NERLER Bu blmde Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nverin Trk ssleme sanat eitmen katklarn ortaya koymay amalayan aratrma bulgularndan elde edilen sonulara yer verilmi ve nerilerde bulunulmutur. 4.1. Sonular Ahmet Sheyl nver ile ilgili kaynaklarn, kz Glbn Mesara ve rencilerinin gr ve ifadeleri ile sanatnn eserleri incelendiinde grlmektedir ki; Sheyl nver Trk sanatna hizmet vermi en byk Trk sanatkardr. Sheyl nver, stanbul Devlet Gzel Sanatlar Akademisinde Trk minyatr dersini balatm, burada bir aratrma program yapmtr. Bu programa gre stanbuldaki mze ve ktphaneler dolalarak, 1936-1941 yllar arasnda 2000e yakn rnek toplanmtr. Gzel Sanatlar Akademisinde greve balad 1936 ylnda yarca Topkap Saray Baba Nakka nakhanesinin onarlmasnda grev alm ve burada Trk sslemesi rencilerine yllarca ders vermitir. Sheyl nver, stanbul niversitesi Gzel Sanatlar Akademisinden 1955 ylnda ayrlm, Trk ssleme sanatlarna ilgi duyan rencilere haftada bir gn kendi kurduu Tp Tarihi Enstitsnde kurslar dzenlenmitir. 1945 ve 1950 yllar arasnda hi bilinmeyen veya unutulmu sanatkarlara ait monografiler yaynlamtr. Bunlarn banda smail Zhd Efendi, Mehmed evki Efendi ve Karahisarl Ahmet Efendi gelmektedir. ok insancl, samimi, yardmsever bir kiidir. Yetenekli ve kiilikli grd rencilerinin peini brakmam, hep ilgilenmi ve yardmc olmaya almtr.

145

Bilgi bencili olmayn, her bildiinizi aktarn diyerek eitimcinin nasl olmas gerektiini vurgulamtr. rencileri ve almalaryla yakndan ilgilenmi, samimi davranmtr. Sheyl nver disiplinli, modern grnl tam bir stanbul beyefendisidir. renci retmen mesafesini ok aklca korumu, ayn zamanda sevecen, duruu ve giyim tarzyla beyefendi bir insandr. Yaplan bir almay beenmese bile rencisini krmam, yanln kibarca sylemi, deiik nerilerde bulunup, yardmc olmaya almtr. Sheyl nver Osmanl Bat sentezini ok iyi yakalam, rnek bir insan ve sanatdr. Bilgi ve belgelerini kimseden saklamayan, aksine daha geni bir kitleye yaylmas iin aba harcayan; rencilerini kiiliklerine, moral yaplarna ok nem veren, incitici sz ve hareketten daima kanan bir eitimcidir. Hangi ylda tandnz? sorusuna rencileri deiik cevaplar vermitir. Sheyl nverin en eski rencileri elbette en yaknndaki kiiler olmutur. Kz Glbn Mesara, yeeni lker Erke, manevi olu Ahmet Yakupolu hem en yaknlar hem de en eski rencilerindendir. Genel olarak bakldnda 1941 ylndan 1985 ylna kadar deiik tarihlerde rencileri olmutur. Son olarak Hafta ka saat ders aldnz? sorusuna ise hafta bir iki gn ikier saat ders aldklar cevabn vermilerdir. Sheyl nverin gstermi olduu ilgi ve yaknlk dolaysyla rencileri almalarn istedikleri zaman gsterebilmilerdir. Minyatr albmleri, ciltleri, yaz rnekleri, inileri, tahta oymalar, kumalar ve daha nicelerini Sheyl nver tek tek elden geirmi, bunlardan rnekler almtr. Onun bu yndeki abalar ile bugnn Trk sslemesi rencileri Trk ssleme sanatnn bozulmam, eitli rnekleriyle tanma frsat bulmulardr. Sheyl nver murakka grmek, altn ezmek, fra yapmak, ayrca kompozisyonlar, cetveller, tahrirler ve kat boyamalarn konularnn uzmanlarndan renmi, uygulam ve daha sonra bu bildiklerini rencilerine retmitir. Btn

146

bu

abalar

sonucunda

Trk

ssleme

sanatlarnda

byk

bir

rnesans

gerekletirmeyi baarmtr. Sheyl nverin yazarl 1920 ylnda balam, 1986de vefatna kadar kesintisiz srmtr. ok alarak, ok eserler retmi, Trk ssleme sanat eitimine en byk katky bu saysz eserlerle salamtr. Trk yaz sanatnn tarihi ile ilgilenmi, eserler vermitir. Hayatn kaleme ald, eserlerinden rnekler verdii baz hattatlar unlardr: Abi bin Hilal, eyh Hamdullah, Ahmet Karahisari ve Hamid Ayta ve daha niceleridir. Kitaplnda 3000den fazla yazma ve basma eser, 5000den fazla sanat almas, iki yz binden fazla not biriktirmi ve notlarn defterler iinde snflandrmtr. Sheyl nverin 1920-1986 yllar arasnda baslm yaynlarnn says 2300e yakndr. 4.2. neriler niversitelerin Geleneksel Trk El Sanatlar, Geleneksel Trk Ssleme Sanatlar blmlerinde, Kltr Bakanl bnyesinde ve zel kurslarda Trk ssleme sanat (tezhip, minyatr, ebru vb.) eitimi verilmektedir. Ancak bu geleneksel el sanatlarmzn tantlp, sevilmesi iin yeterli deildir. Eitim ortam iyiletirilmeli, daha geni imkanlar sunulmaldr. Trk kltrnn bir paras olan Trk ssleme sanatlarnn lke insanlar tarafndan daha iyi tannarak Trk kltrne sahip klmas gerei gerekmektedir. Yurt ii ve yurtd sergiler iin devlet destei gerekmektedir. Trk ssleme sanatlarnn sevilip, yaygnlamas ve genleri tevik etmek iin yarmalar dzenlenmeli, iyi eserler dllendirilmelidir.

147

Kitle iletiim aralar bu sanatlarn tantmna geni yer vermeli ve daha etken rol oynamaldr. Trk Ssleme Sanat eitimine gnl verip, yzlerce renci yetitiren Ord.Prof.Dr.Ahmet Sheyl nver adna niversitelerin geleneksel Trk El Sanatlar blmlerinde Anma Programlar, Yarmalar dzenlenerek bu deerli kii takdir edilerek anlmaldr.

148

KAYNAKA AKAR, Azade. (1977). Yzyllar Boyunca Mezar Yaztlarnda Sslemeler. Atatrk Konferanslar VI. Ankara. AKAY, Mehmet. (9.11982). Yorulmak Bilmeyen Sanat. Hakimiyet AYVAZOLU, Beir. (19.11.1986). Ord. Prof. Dr. Sheyl nverin Ardndan. Tercman Gazetesi. ....................................... (1989). slam Estetii ve nsan, stanbul. BAAR, Zeki. (1990). Ord. Prof. Dr. Sheyl nverden Mektuplar, Cevaplar. Yenilik Basmevi stanbul. CUMHUR, Mjgan. (1976). Trklerde Tezhip Sanat. Trk Dnyas El Kitab. Ankara. OKER, Amiral Fahri. (1983). Ord. Prof. Dr. Sheyl nver. Trk Tarih Kurumu Kurulu Amac ve almalar. Ankara. DERMAN, Uur. (1988). Hatralarmdaki Sheyl nver. Lale, say: 6 stanbul. DZER, Muammer. (1988). Ali Kuu, Ankara. ERGN, Osman Nuri. (1940). stanbul Tp Mektepleri. stanbul. .................................. (1952) Dr. A. Sheyl nver Bibliyografyas II. stanbul. ERKE, lker. (1986). Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nverin Sanat Yn. Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nver (1898-1986). stanbul niversitesi Rektrl Yayn No: 3393. stanbul.

149

FELEK, B. (15.10.1951). Kadirinas Olmalyz. Cumhuriyet. GOODE, Richard. (1965). Around the World in 80 Doctors: Ahmed Sheyl nver of stanbul. MD. Nov. GLERSOY, elik. (1976). Rifat Osman. Edirne Evleri. stanbul GRKAN, smail. (1954). Ebru Ali bn-i Sina. stanbul PEK, Abdi. (7.11.1972). Konumuz Ssleme Sanat. Milliyet Gazetesi. KAPLAN, M. (1983). Ord. Prof. Dr. Sheyl nverle Bir Konuma. Kaynaklar-1. KAYNARDA, Arslan. (25.5.1995). rnek nsan, byk hoca CumhuriyetKitap, Say: 276. KAZANCIGL, Aykut. (1992). Bilim Tarihilerimiz: Sheyl nver. Bilim Tarihi Say: 4. ubat. stanbul KAZANCIGL, Aykut, G. MESARA ve A.G. SAYAR. (1998). Ahmet Sheyl nver Bibliyografyas. stanbul KOU, Reat Ekrem. (21.4.1974). Yine Ayn Konu zerinde. Tercman Gazetesi. MESARA, Glbn. (1992). A. Sheyl nverin Medresetl Hattatin Yllar ve tesi. Antik&Dekor. Say: 17. stanbul ZEN, Mine Esiner. (1986). A. Sheyl nverin Medresetl Sleymaniye Ktphanesindeki defter ve dosyalar. Antika. Say 13. Nisan stanbul PARMAKSIZOLU, . (1975). Metresetl Hattatin. Trk Ansiklopedisi, 23. cilt

150

SAYAR, Ahmed Gner. (1991). Trk Bilim Kafasnn Douunda Bat Tesiri. Toplum ve Ekonomi. Say: 2. stanbul. ............................................(1994). A. Sheyl nver Hayat, ahsiyeti ve Eserleri. stanbul. ...........................................(1995). Sheyl nverin stanbulu. stanbul Risaleleri I. stanbul Bykehir Belediyesi Kltr leri Daire Bakanl Yaynlar No: 19. stanbul. AHNER, N. (1986). Son ahitler -3. stanbul. TERZOLU, Arslan. (1986). Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nverin Trk lim ve Kltrne Hizmetleri. Antika, Say: 13. stanbul. TUNCAY, Rauf. (1972). Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nverin Yetitirdii Eller. stanbul. UNAT, Ekrem Kadri. (1986a). Trk Tp Tarihi Kurumu Faaliyetleri. Tp Tarihi Aratrmalar I, stanbul ......................................(1986b). Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nverin Hayat ve Trk Tp Kurumuna Hizmetleri. Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nver (1898-1986). stanbul. ......................................(1989). Ord. Prof. Dr. Akil Muhtar zdenin Hayatna Bir Bak. 40.lm Ylnda Ord. Prof. Dr. Akil Muhtar zden (1877-1949). stanbul. LKER, Muammer. (1986). Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nverin Koleksiyonlar. Ord. Prof. Dr. Ahmet Sheyl nver (1898-1986). stanbul.

151

NVER, Ahmet Sheyl. (1941). Minyatr. Arkitekt. Say: 3. ....................................... (1942). Profesr Marcel Labbe ve Onun Trk Talebesi. Trk Tp Tarihi Arivi. Say: 19-20 stanbul ....................................... (1943a). Tp Tarihi. stanbul. ....................................... (1943b). Kaplarda Trk Tezyinat rnekleri. stanbul. ....................................... (1947a). Douda Kitap Sslerinden Bir Ksm Gemeler Hakknda. Artitekt. No: 11-12. ....................................... (1947b). stanbul Muvakkithanelerinde Ne Gibi Levhalar Aslrd? Trk Halk Bilgisi Haberleri. No: 125. stanbul. ....................................... (1948). Hattat Ahmet Karahisari. stanbul. ....................................... (1949). Ressam Naki. stanbul. ....................................... (1951). Mzehhib Karamemi. stanbul. .......................................(1953a). Fatih Devri Hamlelerine Umumi Nazar-. stanbul. ....................................... (1953b). 50 Sanatsever. stanbul. ....................................... (1953c). iek Ressam Mehmed ve Bir Demeti. stanbul. .......................................(1953d). lmi ve Sanat Tarihimizde Fatih Sultan Mehmet. stanbul. ....................................... (1957). mzaname, Sleymaniye Ktphanesi. Defter No: 238. 6 Austos. stanbul.

152

....................................... (1958). Fatih Devri Saray Nakhanesi. stanbul. ....................................... (1963). Ramazanname. Sleymaniye Ktphanesi. Defter No: 57. stanbul. ....................................... (1969). stanbul Efendilii ve Mrteza Ekler stadmz. Glbn Mesara Arivi. 20 Temmuz. stanbul. ....................................... (1970). Anadolu Seluklular Zamannda Umumi ve Hususi Ktphaneler. Atatrk Konferanslar II. Ankara. ....................................... (1972). Yeni stanbul. 27 Haziran. stanbul. ....................................... (1973) Cumhuriyetimizin 50. Ylnda Trk Sslemesinin Dn Bugn Yarn. Kltr ve Sanat. Say: 2 2 Ekim. stanbul. ....................................... (1976a). Ben Nelere Merak Ettim? Defter. 22 Kasm. Kalam. stanbul. ....................................... (1976b). Emektardan Gen Doktorlara Mjde. 6. Kasm. Yeni Konya. ....................................... (1977). Bir Zamann Reisl Ulemas Ardndan. Onar Armaan. stanbul. ....................................... (1984). Dnyada izmeden Yukar kmadm Ama Neler izdim? 17. Haziran. Glbn Mesara Arivi. ....................................... ( ? ). Huylarmdan Bir Ksm I. Defter. Glbn Mesara Arivi. ....................................... ( ? ). Gzel Szler II. Glbn Mesara Arivi.

153

....................................... ( ? ). Selametin Suallerine Cevaplarm. Glbn Mesara Arivi. ....................................... ( ? ). Sheyl Hayat Felsefesi. Defter. Glbn Mesara Arivi. VARI, Fatma. (1994). Eitim Bilimlerine Giri. Ankara niversitesi Eitim Bilimleri Fakltesi Yaynlar No: 176. Ankara. YALIN, Cevat. (1981). Ord. Prof. Sheyl nver ve Trk Kltrne Hizmetleri. Haseki Tp Blteni. Say: 4 stanbul. ...........................(1985). Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nver Bibliyografyas V. stanbul. YNDEML, Fuat. (1986). Trk Kltrnn Mimarlarndan Ord. Prof. Dr. A. Sheyl nverin Ardndan. Seluk Dergisi. Say: 1. Konya. ZEREN, Zeki. (1973). stanbul Tp Fakltesinin Emekli Olan Deerli Hocalar (1972-1973). stanbul.

154

EKLER EK-1: Grme Sorular EK-2: Kaynak Kii Knyeleri

155

EK-1 GRME SORULARI 1- renci gzyle eitimcilii nasldr? 2- rencilerine neler kazandrmtr? - Duyusal alan ynnden ne tr katklar oldu? - Bilisel alan ynnden ne tr katklar oldu? - Psikomotor alan ynnden ne tr katklar oldu? 3- Trk ssleme sanat eitimine ne gibi katk ve yenilikleri olmutur? 4- Kendisini dier eitimcilerden ayran zellikleri nelerdir? 5- Hangi ylda tandnz? 6- Haftada ka saat ders aldnz?

156

EK-2 KAYNAK K KNYELER Ad-Soyad Doum Yeri ve Tarihi renim Durumu Meslei Adresi Ad-Soyad Doum Yeri ve Tarihi renim Durumu Meslei Adresi Ad-Soyad Doum Yeri ve Tarihi renim Durumu Meslei Adresi Ad-Soyad Doum Yeri ve Tarihi renim Durumu Meslei Adresi : Glbn Mesara : stanbul-1940 : Lise Mezunu : Tezhip ve minyatr sanats : Cemil Topuzlu cad. 55/9 iftehavuzlar-STANBUL : Ahmet Yakupolu : Ktahya-1920 : niversite Mezunu : Ressam : Maltepe Mah. Ahmet Yakupolu Sok. Ktahya : Ali Rza zcan : stanbul - 1963 : Yksek renim : retim yesi : Meclis-i Mebusan Cad. No: 24 Fndkl-stanbul : Aro Kasparyan : stanbul-1949 : niversite Mezunu : Ressam, Heykeltra : Zincirli Kk Sokak zgen Apt. No: 6/2 Erenky stanbul

157

Ad-Soyad Doum Yeri ve Tarihi renim Durumu Meslei Adresi Ad-Soyad Doum Yeri ve Tarihi renim Durumu Meslei Adresi Ad-Soyad Doum Yeri ve Tarihi renim Durumu Meslei Adresi Ad-Soyad Doum Yeri ve Tarihi renim Durumu Meslei Adresi

: Avni Morgl : Pazar/Rize-1949 : Yksek renim : retim yesi : Fatih Sitesi B1 Blok D3 ubuklu, Beykoz-stanbul : Aye etin : stanbul-1959 : Yksek renim : retim Grevlisi : 1819 Sok. No: 19/7 Karyaka-ZMR : Faruk Takale : Derinkuyu/Nevehir-1966 : Yksek renim : retim yesi : Mebusan Cad. No: 24 Fndkl-stanbul : Gngr Kondu : Adana-1938 : niversite mezunu : Ressam : Feneryolu mah. Atlay Sok. Saadet Apt No: 13/13 Kadky-st

158

Ad-Soyad Doum Yeri ve Tarihi renim Durumu Meslei Adresi

: Hatice Aksu : stanbul-1968 : Yksek renim : Tezhip Sanats : Ahmet Yesevi Kltr Merkezi Kadrga Liman Cad. Kk Ayasofya Cami Bahesi No: 8 Sultanahmetstanbul : lter Uzel : Bor/Nide-1944 : Yksek renim : retim yesi : ukurova niversitesi Di Hekimlii Fakltesi Balcal-Adana

Ad-Soyad Doum Yeri ve Tarihi renim Durumu Meslei Adresi

Ad-Soyad Doum Yeri ve Tarihi renim Durumu Meslei Adresi Ad-Soyad Doum Yeri ve Tarihi renim Durumu Meslei Adresi

: Nimet Demirba Sanlman : Malatya-1927 : Lise Mezunu : Yapma Bebek Sanats : Topuzlu Cad. 104/9 Kadky-stanbul : Nuran Glendal : stanbul-1932 : niversite Mezunu : Ressam : Kumrulu sok. Gazi Apt. No: 34/3 Cihangir Beyolustanbul

159

Ad-Soyad Doum Yeri ve Tarihi renim Durumu Meslei Adresi

: Nusret olpan : Bandrma-1952 : niversite mezunu : Minyatr sanats : Yavuzselim Cad. Bahoca Sok. No: 30/2 Fatihstanbul

Ad-Soyad Doum Yeri ve Tarihi renim Durumu Meslei Adresi

: Sevin Kuolu : Elaz-1948 : niversite Mezunu : Ev hanm : Feneryolu Mah. Kuyuba Sok. No: 28 Kadkystanbul

Ad-Soyad Doum Yeri ve Tarihi renim Durumu Meslei Adresi

: Suhandan Ycel : st.1926 : niversite mezunu : Ressam : Selamieme Veznedarba Apt. No: 16/13 Kadkystanbul

Ad-Soyad Doum Yeri ve Tarihi renim Durumu Meslei Adresi

: lker Erke : stanbul-1932 : Lise Mezunu : Minyatr Sanats : Papatyal Sok. Ana Apt. No: 19/18 iftehavuzlarstanbul

160

Ad-Soyad Doum Yeri ve Tarihi renim Durumu Meslei Adresi

: Ylmaz zcan : Bayburt-1942 : Yksek renim : retim yesi : Gazi niversitesi Mesleki Eitim Fakltesi BeevlerAnkara

Ad-Soyad Doum Yeri ve Tarihi renim Durumu Meslei Adresi

: Vildan etinta : zmir - 1951 : Yksek renim : Heykeltra retim yesi : Gazi niversitesi Mesleki Eitim Fakltesi Beevler Ankara

Ad-Soyad Doum Yeri ve Tarihi renim Durumu Meslei Adresi

: Zeynep Nuray Atasagun : stanbul-1947 : niversite Mezunu : Ressam : Moda cad. Moda Apt. No: 85/8 Kadky-stanbul

VI 161

NDEKLER ZET .......................................................................................................................... I ABSTRACT ............................................................................................................. III NSZ.......................................................................................................................V NDEKLER ....................................................................................................... VI EKLLER LSTES........................................................................................... VIII BLM I I. GR ........................................................................................................................ 1 1.1. Problem ................................................................................................................. 1 1.2. Aratrmann Amac .............................................................................................. 3 1.3. Aratrmann nemi.............................................................................................. 4 1.4. Aratrmann Sayltlar......................................................................................... 5 1.5. Aratrmann Snrllklar ..................................................................................... 6

BLM II II. YNTEM ................................................................................................................ 7 2.1. Aratrmann Yntemi........................................................................................... 7 2.2. Evren ve rneklem ............................................................................................... 7 2.3. Veri Toplama Teknii ........................................................................................... 8 BLM III III. BULGULAR VE YORUM.................................................................................. 10 3.1. ORD.PROF. DR. AHMET SHEYL NVER LE LGL BLGLER........... 10 3.1.1. Kaynaklardan Elde Edilen Bilgiler .................................................................. 10 3.1.1.1. Ahmet Sheyl nverin Hayat (1898-1986)................................................ 10 3.1.1.2. Ahmet Sheyl nverin Eserleri................................................................... 31 3.1.1.3. Ord.Prof.Dr.A. Sheyl nverin Sanat almalar...................................... 39

162 VII

3.1.1.3.1. Ord.Prof.Dr.A.Shayl nverin Resim almalar .................................. 40 3.1.1.3.2. Ord.Prof.Dr.A.Sheyl nverin Trk Tezyinat rnekleri........................ 65 3.1.1.3.3. Ord.Prof.Dr.A.Sheyl nverin Tezhip almalar ................................. 73 3.1.1.3.4. Ord.Prof.Dr.A.Sheyl nverin Minyatr almalar.............................. 88 3.1.1.3.5. Ord.Prof.Dr.A.Sheyl nverin Kat almas ....................................... 90 3.1.1.4. Ord.Prof.Dr.A. Sheyl nverin Kiilik zellikleri ..................................... 91 3.1.1.4. Ahmet Sheyl nver Hakkndaki Grler .................................................. 97 3.1.1.5. Ahmet Sheyl nverin Trk Ssleme Sanat Hakkndaki Grleri ve Eitime Katklar........................................................................................................ 99 3.1.2. Grmeler Sonucunda Elde Edilen Bilgiler ................................................. 116 3.1.2.1. Grme Yaplan Kiiler............................................................................. 116 3.1.2.2. Grmelerden Elde Edilen Cevaplar......................................................... 117 3.1.2.3. Grmelerin Deerlendirilmesi................................................................. 142 BLM IV IV. SONU VE NERLER................................................................................... 145 4.1. Sonular ............................................................................................................ 145 4.2. neriler ............................................................................................................. 147 KAYNAKA........................................................................................................... 149 EKLER EK-1: Grme Sorular EK-2: Kaynak Kii Knyeleri

You might also like