1

2
Gnlden Esintiler





V H Y ve C E B R L







N E C D E T A R D I






R F A N S O F R A S I






TASAVVUF SERS 11




3

BENZERSN

Hayl cennetinden yere inince,
Balktan toprak uvala girince,
Bir de Havva ile buluunca,
te o zaman deme (a.s.) benzersin.

Deryay ilhi bitgn ounca,
Gemiyi Nhu in edince,
Bismillahi mecraha diye yola knca
te o zaman Nha (a.s.) benzersin

brahim Halil ile dost olunca,
Birlikte bir gn putlar krnca,
Oturduun yerinden kovulunca,
te o zaman brahime (a.s.) benzersin.

Tur-u Sinaya bir gn ktnda,
Tevrattan dokuz emri aldnda,
Tuvada da kendini bulduunda,
te o zaman Msya (a.s.) benzersin.

Rhul Kudsten nasib alrsan,
lhiden bir kelime alrsan,
Nefs-i Meryemden de hemen doarsan,
te o zaman sya (a.s.) benzersin.

Habibullahn izinden gidersen,
Nefsi benliini yere serersen,
Hubbiyetini de idrak edersen
te o zaman Muhammede (a.s.) benzersin.

Hakikatin ilmini rendiysen,
Varlktaki zuhurlar grdysen,
Bunlar da ehline gtrdysen,
te o zaman Cebrile (a.s.) benzersin.


4
Hakkla Hakk olup halka dnersen,
Kelm Hakk ile kelm edersen,
Btndan zahire zuhur edersen,
te o zaman Vhye benzersin.

On sekiz bin lemin znden,
Bakar grr isen Hakkn gznden,
Konuursan hep Krnn sznden,
te o zaman nsn- Kmile benzersin.

Gerek kimliin ortaya knca,
Zahir, btn, evvel, hir bir olunca,
Btn lemde kendini bulunca,
te o zaman, o zaman ite,
kendine, zatna, zne,
Rahmna benzersin.


N.A.


















5
N D E K L E R

n Sz .................................................................
Vhy ve Cebril ................................................... 001
mn ................................................................... 002
(uhdi mn Mertebeleri)
1) Efl - eriat Mertebesi mn .............. 002
2) Esm - Tarikat Mertebesi mn .............. 004
3) Sfat - Hakikat Mertebesi mn .............. 008
4) Zt - Mrifet Mertebesi mn .............. 009
mnn Dier zellikleri ...................................... 016
Ebu Hreyre (r.a.) dan mn Hdisi .................. 019
Kk Bir Hatram ............................................. 020
Tecelli 02.05.2003
Cumay Cumartesine balayan gece ............ 021
Rya 23.04.2003 .................................................. 023
mann harfleri ynyle izah .............................. 024
Tecelli ve Zuhurda Vcd Mertebeleri .............. 030
m ...................................................................... 030
Vcd : Vcd-i Mutlak .................................. 031
Zt : Zat- mutlak ............................................. 032
Ahadiyyet .............................................................. 033
Vahidiyyet ............................................................. 034
Ulhiyyet : Zt Mertebesi ............................... 035
Adem Yokluk ................................................... 036
Zlmet .................................................................. 038
Zlm ................................................................... 042
Ayn- Sabite ...................................................... 043
Rahmniyyet : Sfat Mertebesi .......................... 046
Rububiyyet : Esm Mertebesi ......................... 053

lem-i Misl : Misaller lemi ........................... 060
6
a) Kef-i Mcerred : (Ak Rylar) ................... 063
b) Kef-i Muhyyel : (Tabir Gerektirenler) ........ 064
Dur! Rabbn Namaz Klyor. .......................... 067
Melikiyyet : lem-i ehdet .......................... 073
nsn- Kmil ........................................................ 076
Yaratma Kelimesi ................................................ 079
Dnyanzdan Bana ey Sevdirildi ................ 087
Atom ...................................................................... 091
Fezann Gerek Dokusu ....................................... 095
Gerekten Madde Var mdr? ............................. 096
Mutlak Vcd ...................................................... 098
Rh : Rahmniyyet :
Sfat Mertebesi : lem-i Cebert ........ 099
Nr : Rububiyyet :
Esm Mertebesi : lem-i Melekt ......... 100
Madde - Cisim - Melikiyyet :
Efl lemi : lem-i Nast ........... 101
Vhy ..................................................................... 102
Vhyin Geli Uslleri ......................................... 103
Vhyin Saysal Deerleri .................................... 104
Melike-i Kiram ................................................... 105
Cebril (a.s.) ......................................................... 108
Cebril (a.s.) Baz zellikleri .............................. 110
Cebril - Cibril Harf Deerleri .......................... 113
Cebril Harf fadeleri ........................................ 114
Cebril Say Deerleri ......................................... 114
Cibril Harf fadeleri ........................................... 115
Cibril Say Deerleri ........................................... 115
Rasl Harf Deerleri ........................................... 116
Rasl Say Deerleri ........................................... 116
Nefs - Nefis gerekten nedir? ................................ 117
Hira ....................................................................... 128
7
lk Vhy ................................................................. 131
kra Harf Deerleri ............................................ 135
kra Say Deerleri ............................................. 135
akk- Sadr (Gsn yarlmas, temizlenmesi) ...... 136
mmi Peygamber (s.a.v.)
(Gerekten okuma yazma bilmiyor mu idi?) ..... 138
mmi-i Sadk ....................................................... 139
mm-l Bild ..................................................... 141
mm-l Kitab ..................................................... 143
mm-l Krn .................................................. 145
mmet -mm-et .................................................. 149
Tefekkr; Tefekkr yetleri ................................ 151
Yefkahun ................................................................ 157
Tezekkerun ............................................................ 157
Yeurun ............................................................... 158
Yetefekkerun ........................................................ 158
Yaklun .................................................................. 158
Talemun ............................................................... 159
Li ull ebsar .......................................................... 160
Ull elbab ............................................................... 161
Edrke .................................................................... 161
Yechelun ................................................................ 162
lk Vhy ve Ikra .................................................... 164
Vhyin Dier Ynleri ............................................ 184
Nebi ve Rasller Hakknda Vhy .......................... 185
Hz. Raslullah hakknda vhy ............................. 186
Genel nsanlar Hakknda Vhy ............................ 188
Havariler Hakknda Vhy ...................................... 188
Msnn (a.s.) Annesi Hakknda Vhy ................ 190
Semalar Hakknda Vhy ....................................... 191
Melekler Hakknda Vhy ..................................... 192
Ar Hakknda Vhy ............................................... 193
8
Cinler Hakknda Vhy ........................................... 197
Tane ve ekirdek Hakknda Vhy ....................... 198
Doru Rya Hakknda Vhy .............................. 199
nsn ve Cin eytanlarnn Hakknda Vhy .......... 199
Allahn Bir nsnla (Vhy) Konuma Yollar ........ 201
1. Aracsz Zat- ile Konuur, .......................... 202
2. Sfat Mertebesi tibariyle Konuur, ............. 204
3. Rasl - Eli Gndererek Vhyeder, ............. 207
4. Elileri Vastasyle Kullarna Hitaplardr .. 209
Krnn Dier Drt zellii ................................ 211
Meleklerden Bahseden Baz yetler ..................... 214
Cebrilden (a.s.) Bahseden Baz yetler .............. 240
Rhtan Bahseden Baz yetler ............................. 243
Nrdan Bahseden Baz yetler ............................ 303
Vhyden Bahseden Baz yetler .......................... 322
Fiili Mnda
Cebril (a.s) ile lgili Baz Hadisler ........................ 340














9

N S Z

Muhterem okuyucum 1986 senesinde yapm oldu-
um bir n almam vard. Bu almam Vhy ve Cebril
hakknda idi. O gnlerden beri bir trl frsat bulup da bu
almam neticelendirememitim. Nihyet vakti gelmi ol-
mal ki, Hakkn izni ile tekrar ele alm bulunuyorum ve
onbirinci kitabm olarak tamamlamak istiyorum.

Muhterem okuyucum daha evvelki kitaplarmz ara-
snda hamdolsun Kelime-i Tevhid ve Salt Namaz
isimli olanlar kmt. Bu kitabmz da inaallah Vhy ve
Cebril isimli olacaktr.

Bu sebeple muhteem dinimizin be artndan ikisini
dolayl olarak ele almtk; burada ise, imnn artlarndan
olan meleklere imn zerinde durmaya alacaz.
Gayemiz ilm-i hl kitab yazmak deil; gz nnde
olup da gafletimizden veya meguliyetlerimizin okluundan,
farknda bile olmadmz kk, kk fakat aslnda ok b-
yk olan baz hususlara dikkat ekmeye almak olacaktr.

Din kltrnde Cebril Vhy melei olarak bili-
nir. dem (a.s.) dan Hz. Raslullaha kadar btn kitaplar
muhataplarna dosdoru iletmitir, bu yzden de kendisine
Hakk tarafndan Emin lkab verilmiti.

Evet Cibril-i Emin, Muhammed-l Emine
yirmi (23) sene hep emin haberler getirmi ve emin,
kendisine gvenilir Hz. Muhammed (s.a.v.) de onlar gve-
nilir gnllere teslim etmitir ve halen de gvenilir gnl-
lerden, dier gnllere aktarlarak ilk geldii gnlerdeki gibi
10
saf, temiz ve berrak muhafaza edilmekte ve her mertebeden
tatbik edilmektedir.

Gelecek sayfalarda Vhyin deiik zelliklerini
izah etmeye gayret edeceiz. Hi birey grnd kadar ko-
lay ve basit deildir; hele hele mnnn zhire kartlmas
daha da zor bir itir. Ancak ltufkar Rabbmz btn haki-
katleri Krn- Keriyminde ve Hz. Raslullah (s.a.v.) de
hadislerinde, bizlere bunlar ok ak olarak bildirmilerdir.

Eksiimiz dar ereveli artlanm ve n yargl bir
aklla meseleleri anlamaya almamzdr. zm ise, btnda
olan mnlar kendilerine en uygun kelime elbiselerini giy-
dirip ylece zuhura karabilmek olacaktr. Bu da olduka
zor bir itir; bu yol irfan ehlinin ilham ile glendirdii gnl
yoludur.

Sayn gnl ehli okuyucu kardeim, bu kitap belki
sana da bir ayna olacaktr. Eer gnl leminde seyrin var
ise, nerede olduunu da sana gsterebilecektir.

Allah (c.c.) bu kitab okumak iin ayrabildiin
zamannn 100 misli ile feyz ve idrak kaplar asn.
Amin.
Sevgili okuyucum, bu kitabn oluumunun her aama-
snda emei ve hizmeti geen kiileri sayg ile yadet, gemi-
lerine hayr dua et, Allah (c.c.) gnlnde feyz kaplar
asn. Amin.

lhi! Bu kitaptan meydana gelecek manevi
haslay evvel Hz. Muhammed (s.a.v.) Efendimizin
ve bugnlere kadar gelen silsile-i linin rhlarna
hediye eyledim, kabul eyle ya Rabbi. Amin.


11

08/12/2002
Necdet Ard
Terzi Baba

Tekirda
















V H Y ve C E B R L


17/12/2002 Sal
TEKRDA



Muhterem Okuyucum!
Bilindii gibi muhteem dinimizin be artndan ilk
art Kelime-i ehadeti syleyerek imn etmektir.
mnn alt (6) artndan,
12
- birincisi Allaha,
- ikincisi meleklere,
- ncs kitaplara,
- drdncs peygamberlere imndr.

Gayemiz bilindii gibi slmn ve imnn artlarn
yazmak deil; mevzuumuzla ilgili olan ynlerinin, blmleri
ierisinde, incelemeye almak olacaktr.

Mevzuumuz olan Vhy ve Cebril hakikatlerini
daha iyi anlayabilmemiz iin imn olgusunun gereklerini
anlamaya almamz gerekecektir. Bu yzden evvel imni
olgunun eyrini idrak etmeye gayret etmemiz gerekecektir.


M N

mn; dini kitaplarmzda ok geni ekilde izah edil-
mitir. mn, zet olarak; Allah ve gnderdiklerini dil ile
IKRAR, kalb ile tasdik etmektir, diye belirtilmitir.

uhdi man Mertebeleri
Biz imn drt hud mertebesi ierisinde incele-
meye alacaz.

1 Efal = eriat mertebesi imn:
Krn- Keriym l-i mrn sresi 3/193 yetinde,
.', ','- '- '

. '

.
'

-' ... ,- . .',:'
'.,. '' ~' '

.
13
.. -- '

,. '.', '

~
rabben innen semign mndiyen yndiy
lil imni en minu birabbikm femenn
rabben fafirlena znuben ve keffir
ann seyyiatin ve teveffen mel ebrar
Melen :
rabbimiz gerekten biz, rabbinize imn edin diye
imna aran bir arcy duyduk imn ettik
rabbimiz bizler iin gnahlarmz bala bizden
(km) ktlklerimizi rt ve bizi iyilerle ldr.
Yorum; lfzi ve taklidi imndan mhedeli imna
geii gsteren bu yet-i kerimeyi incelemeye alalm.
rabben innen semign
ey bizim rabbimiz, mutlak olarak biz gnlden ve
iten iittik.

mndiyen yndiy lil imn
gerek imna ulamak iin btndan gelen bir
arcy duyduk.

en minu birabbikm
sizin rabbinize inann (her ne kadar u halde iken
rabbinizi uhden idrak edemiyorsanz da imnen kabul edin
dendiinde).

femenn
(davetiye olan gvencemizden dolay) hemen
imn ettik, derler.

rabben fafirlena znuben
ey rabbimiz! kendimize birer varlk vermemiz-
den dolay ilediimiz benlik gnahlarmz bala.

ve keffir ann seyyiatin
(beeriyetimizden kaynaklanan kt hallerimizi settar is-
minle rt bize ait birey kalmasn.)

14
ve teveffen mel ebrar
ve bizi (beratn alm olan) iyilerle birlikte vefat
ettir (dnya hayatmz sonlandr).
Bu yet-i kerimede ak olarak grlen u ki, kii
kendi nefsi ve bireysel benlii ierisinde lfzi ve taklidi imn
ile hayatn srdryorken, herhangi bir vesile, kendisinde
meydana getirdii muhabbet ile halinin deimeye balama-
syle, imnn daha ileri hal ve mertebelerini aratrmaya ba-
lamasdr.

' (n), bilindii gibi arapada biz szcnn
ifade etmektedir ve grld gibi yet-i kerime ierisindeki
talebler ben deil, hep biz ile belirtilmektedir.
Buradaki yaam daha henz kendi gerek kimliini
bulamam, fakat beeriyet kimliinden de kmaya alan
ve kendi deerlendirmelerine uygun bir toplulua iltihak
ederek, bylece inanlarna daha ok destek bulmaya ve on-
larla birlikte rabbine niyaz etmeye alan kimseleri belirt-
mektedir.

ve teveffen mel ebrar (ve bizi ebrar ile
ldr) talebinde bulunmalar ise, bulunduklar imn merte-
besinin zerinde bir ebrar yani iyiler, yani kendilerin-
den daha iyiler, yani bireysel benliklerinden kurtulup, berat-
larn alan kimselerin varlklarndan haberdar olmakla, onla-
rn halleriyle hallenerek, hayatlarnn son bulmalarn taleb et-
meleridir.
Bu anlay saf, temiz bir muhabbetle yaplan eriat
mertebesi imndr.

2 Esma = Tarikat mertebesi imn:
Krn- Keriym Bakara sresi 2/3 - 4 yetinde;
,

' .,,=, .,-''. .,-
.
,, ,

'\
15
.,=, .' '

-
:,' .. '. .,-
.
,, ,

' :=
.,,, . ~.'. :, - .. '-
elleziyne yuminune bilaybi ve ykymunessalte
ve mimma rezaknahm ynfikune (3)
velleziyne yuminune bima nzile ileyke
ve ma nzile min kablike
ve bil ahiretihm yukinune(4)
Melen :
Onlar ki, gaybe (grnmeyene) inanrlar ve na-
maz klarlar ve kendilerine rzk olarak verdiimiz ey-
lerden de infak ederler. (3)
onlar sana indirilene de senden nceki indiril-
milere de inanrlar ve onlar ahireti de yakynen tanr-
lar. (4)

zet Yorum; Esma Tarikat mertebesi imnn ifade
eden bu yet-i kerimeleri incelemeye alalm.

elleziyne yuminune bilaybi
Bu yetin evirisi genel olarak, mel ve tefsirlerde,
yukarda da belirtildii gibi onlar ki gaybe (grnmeyene)
inanrlar, ekliyledir.
Ancak bu ifade efal mertebesi itibariyle zhir an-
lamna gredir. Fakat yet-i kerime gaybe imndan bah-
setmektedir.
Eer gayb, mutlak grnmeyen, bilinmeyen bir
yokluk olsa idi, ona imn sadece hayli olurdu.

Bu yet-i kerimenin gereini daha iyi anlayabilme-
miz iin .,-''. bilgaybi de ki, . / . (be) ye ula-
16
mamz gerekecektir. . (be) bilindii gibi ile ve birlik-
telik ifade etmektedir.
Hal byle olunca verilecek dier mn; Onlar ki
kendilerinde var olan gayblar ile kendi dlarnda olan
gayba (grnmeyene) imn ederler, olur.

Her kiinin bir ii, bir de d vardr; dier ifadeyle,
bilse de bilmese de ehadeti ve gayb vardr.
Akl, rh, nefs ve duygularmz, btn varlmz
kaplam olduu halde gaybmz olutururlar fakat grn-
mezler; cesedimiz de zhirimizi oluturduundan grnr.
Eer kii kendinde var olan gaybnn hakikatlerini
idrak edememi ise, lemin gaybn hi idrak edemez;
kendini tand kadar lemi ve gaybn idrak edebilir.
Kendi gaybnda olan gerek hakikatleri idrak etti-
inde ancak, daha gereki olarak gaybe imn hakikatini
idrak etmi olacaktr.
Kii kendi gerek varlnda esma-i ilhiyyenin
zuhurundan baka birey olmadn anladnda, lemlerde
de esma-i ilhiyyeden baka bireyin zuhurda olmadn
da anladnda, bahsedilen yet-i kerimenin gerek mns
ortaya km olur.
Bu anlay ilmel yakyn hali ile esma mertebesi
imndr.

ve ykymunessalte
ve namazlarn uurlu olarak klarlar.

Bilindii gibi namaz/salt, slmn be artndan
biri, uygulamas en ok srekli olan, slmn direi ve
mminin miracdr.

slmi uygulamann her mertebesinde, kiinin isel
(btn) leminde deiik uygulamalar vardr.
17
Bu mertebede namaz klmaya alan kiinin hali,
kendi varlndan, beeriyyetinden kmaya, saflamaya ba-
lam olmasdr.

ve mimma rezaknahm ynfikune
Kendilerine verdiimiz (madde ve mn) rzk-
larndan bakalarn da faydalandrrlar.
Yine bilindii gibi; maddi ve manevi olarak rzk, iki
trldr.
Maddi olan, yeme, ime gibi maddi ihtiya ve zevkler;
manevi olan ise, din ilimleri ve onun iinde bulunan
irfaniyet ilimleri, rhani rzklardr.

Kimde bunlarn her ikisinden de fazlalar varsa, onlar-
dan bakalarn da faydalandrrlar. Maddi rzk infak ile bu-
gnn geimine, manevi rzk infak ile de ahiretin geimine
faydal olmaya alrlar.
velleziyne yuminune bima nzile ileyke ve
ma nzile min kablike
ve onlar zt mertebesi itibariyle (rabbndan) sana
indirilene ve senden nce (sfat, esma, efal mertebeleri
itibariyle) indirilmilere de inanrlar.

dem (a.s.) dan beri gelmi btn seyr mertebelerini
idrak etmeye alarak her peygamberin hayatndan hisseler
kartarak, bylece ilimlerini ve imknlarn gelitirerek, irfa-
niyyet yolunda hergn biraz daha ilerleme kaydederler.

ve bil ahiretihm yukinune
ve onlar ahirete de (ilmel yakyn idrakyle) canl ve
iten imn ederler.
Sadece imn etmekle kalmayp, yaadklar srece d-
n yapacaklar ahiret yurdu iin gerekli malzemeyi tedarik
etmeye alrlar.

Bu yetlerde dikkatimizi ekmesi gereken bir husus
18
vardr, o da udur; evvelki imn mertebesinde kiiler, bireysel
kiilikleri, benlikleri ile istekte bulunduklar halde, burada
ise, bu mertebenin ehilleri Rahmniyyet mertebesinden
Rbubiyyet mertebesi zellikleri ile ifade edilmektedirler;
kendilerinden bir talepleri olmamaktadr.

nk yoklua ve hilie doru kanat amlar
(mutu kable ente mutu lmeden nce ln) hkm ile
ve nefislerini terbiye etmek iin lm vadisine gitmilerdir.
Bu yaant ilmel yakyn hali ile esma mertebesi
imndr.

3 Sfat = Hakikat mertebesi imn:
Krn- Keriym Meryem sresi 19/96 yetinde;
.'~''

' ,~ ,- ,

'

.
~

' ..' -~,
innelleziyne menu ve amilussalihati
seyecal lehumrrahmn vdden
Melen :
Muhakkak ki imn edip salih amel ileyenleri
rahmn sevgili klar.

zet Yorum; Sfat - Hakikat mertebesi imnn ifade
eden bu yet-i kerimeyi incelemeye alalm.

innelleziyne menu
Hakikat ilmi ile imn edenler.

ve amilussalihati
Salih amelin ksa ifadesi udur: Mns hakktan;
fiili, tatbikat kuldan olan ameldir, diyebiliriz.
Salik seyr- slk yolunda nefsini temizleye, temiz-
leye; Hakktan gelen mnlar idrak ederek, beeri sfatlarn-
19
dan soyunarak, ilhi sfatlarla tahakkuk etmeye balar. Bu hal
ona imn yolunda ok ey kazandrr.

seyecal lehumrrahmn vdden
Bylece almalarn srdrerek, Rahmni haki-
katlere ulaanlar Rahmn sevgili klar.
Bu yaant aynel yakyn hali ile sfat mertebesi
imndr.

4 Zt = Marifet mertebesi imn:
Krn- Keriym Bakara sresi 2/285 yetinde,
-. - -,' .. '. .,

' -
- .,-
.
,'
- -,. -.- -''.
amenerrasl bima nzile ileyhi min rabbih
vel muminune klln amene
billhi ve meliketih ve ktbih verrslih

Melen :
O eli rabbinden kendisine indirilene inand,
mminler de hepsi
Allaha ve meleklerine ve kitaplarna ve elilerine
inand.

amenerrasl Rasl imn etti.
zet Yorum; yukardaki yette belirtilen bu husus
ok mhimdir, nk dem (a.s.) dan bu gnlere kadar ge-
len, gelip geen hibir mmin, peygamberler dahil byle y-
ce bir imn idrak etmi deildirler.

Her peygamber ve tabiileri, kendi bulunduklar merte-
beleri kadar Hakk idrak ettiklerinden, imnlar o dzeyden-
20
dir. Hz. Raslullah (s.a.v.) ise, btn ilhi mertebeleri cmi
yani kendinde toplam olduundan, Onun imn btn
imnlara bedel ve onlardan stndr.

Buradaki imn aslnda ikndr. Zt mertebesi idra-
kyle ve itibariyle yaamaktr.

bima nzile ileyhi kendisine indirilene.
O gnlere kadar yer yzne indirilmemi olan ilhi
hakikatler Allah zt isminin zuhuru kendisine indirildiin-
den hi phede kalmayp, kabul etmitir.

min rabbih rabbinden
Her varln kendi zel Rabb- Has vardr ve onun
terbiyesi altndadr ve her bir esma-i ilhiyye bir rabb
terbiye edicidir.
Hz. Raslullah (s.a.v.) Efendimizin rabb- ise, Rabb-
l Erbab olan Allah (c.c.) dr. Bu idrak ierisinde rabbin-
den ifadesi Allahtan demek olur.

Btn isim ve sfatlar Allahndr fakat hepsinin ifade
ettii ayr ayr mertebeleri vardr. Bunlar tanyp idrak ettii-
miz kadaryla Allah- Tely da tanm olabiliriz, aksi hal-
de hayl ve zannmzda var ettiimiz bize ait, sadece bizim
olan bir hayli rabb ile nsiyyet etmi oluruz.

vel muminune ve mminler (de byle imn
etti)
Hakk yolunda her peygamberin bir mertebesi ve o
mertebenin de bir imn dzeyi vardr. Bunlara imn edenlere
mmin denir.

Buradaki mminlik ise, Hakikat-i Muhamme-
di anlay ve idrak ile zt mertebesi imndr.

21
klln amene billhi
hepsi Allaha (tm mertebeleri ile) imn ettiler.

ve meliketih
melek ismi ile (belirtilen btn mn ve glerin
Hakktan olduuna) imn ettiler.

ve ktbih
(manevi ilimlerle donatlm, asl bozulmam olduu
haliyle) btn kitaplara (imn ettiler)


verrslih
Mertebesi itibariyle, kendilerine verilen mn ve
ilimleri, btn leminden zhir lemine kararak Hakikat-i
lhiyyenin en iyi ekilde anlalmasn salamaya alan
Ulhiyyet bilgilerini irsal eden rasllerine imn ettiler.

Krn- Keriyim Rad sresi 13/28 yetinde;
-' . ...,

=. ,- ,

'
.,='

=. -' . .
elleziyne menu ve tatmeinn kulubhm
bizikrillhi
ela bizikrillhi tatmeinnl kulub
Melen :
onlar ki, inanmlardr ve kalbleri Allah anmakla
huzura kavumutur.
yi bilin ki, gerekten kalbler ancak Allah anmak-
la huzura kavuur.

elleziyne menu
o kimseler ki (efal, esma, sfat ve zt mertebeleri
itibariyle idraklerini oluturup, bu anlay ierisinde) imn
(edip ikn) ederler.
22

ve tatmeinn kulubhm
(Bu anlayla evvelce kendilerinde var olan hayli ve
vehmi imnlardan arnp) kalbleri, (gerek imn, mutlak
ikn ile) mutmain olup, (ilhi huzuru bulurlar.)




bizikrillhi
Allah ism-i celli btn mertebe ve esma-i il-
hiyyeyi bnyesinde bulunduran cmi bir isimdir.
Herhangi bir isim zikredildiinde, sadece o ismin m-
nsnn almlar olur.
Allah ismi ise, kiide btn mnlarn ortaya k-
masn salar.

el bizikrillhi
iyi bilin ki (yukarda belirtilen oluumlar, ancak)
Allah isminin gerek anlamda zikri ile meydana gelir.

tatmeinnl kulub
Kalblerin mutlak tatmini Allah zikrine
balanmtr.

Zikr, iki ynl izah edilebilir; birinci yn, kii her-
hangi bir esma-i ilhiyyeyi veya duay belirli veya belirsiz
saylarla tekrar etmektir, ki bu da iki trldr.

Birincisi; kiinin kitaplardan veya evresinden ald
baz tavsiyelerle, kendi bana ektii zikirlerdir; bundan ahi-
rette sevap beklemektedir. yi niyetiyle yaplan bu almalar
kiiye az da olsa huzur salar; eriat mertebesi zikridir.

kincisi; zinli zikirlerdir, ki bunlar da ksmdr.

zinli zikirlerin birinci ksm; esma - tarikat merte-
besi itibariyle eyh diye isimlendirilen baz kimselerin ken-
23
di sistemleri ierisinde, belirli say ve kurallarla telkin ettikle-
ri esma-i ilhiyyelerdir. Bunlar kiide, az da olsa muhab-
bet ve iyi ahlkn artmasna sebebolurlar.
Ancak buras olduka da tehlikeli bir yerdir. Zikir ve-
ren kiinin mutlak o yerin (mertebenin) ehli olmas lzmdr;
aksi halde psikolojik mnda istenmeyen haller meydana ge-
lebilir, kiinin sosyal dengeleri de bozulabilir.

zinli zikirlerin ikinci ksm; sfat - hakikat mertebesi
itibariyle arif diye isimlendirilen baz kimselerin, kendi
sistemleri ierisinde, belirli say ve kurallarla telkin ettikleri
esma-i ilhiyyelerdir. Bunlar kiide ok daha geni ufuklar
aarak kendi gerek ilhi kimliini bulmasna ve kendini ya-
kynen tanmasna sebebolur.

Daha evvelki mertebelerde ektii zikirlere hayl ve
duygular, ksmen de olsa kart halde, burada kendi gerek
kimliini bulmaya baladndan hayl ve vehimin burada
pek etkisi kalmaz; ilk irfaniyyet mertebesidir. Ehlini bulmak
olduka zordur.

zinli zikirlerin nc ksm; zt marifet mertebesi
itibariyle arif-i billh diye isimlendirilen baz kimselerin
ilhi sistem ierisinde, belirli say ve kurallarla telkin ettikleri
esma-i ilhiyyelerdir. Bunlar kiide daha da geni ufuklar
aarak, kendi gerek ilhi kimliini bulduktan sonra, oradan
yola karak, hakikat-i ilhiyyeyi, Allahn hakikatini ger-
ek mnsyle bulmaya balar.

Buras gerekten olduka g, g olduu kadar da
mhim ve deerli bir saha; epey de yksek bir irfaniyyet uf-
kudur. Ehlini bulmak ok zordur.


Ancak Krn- Keriym Sd sresi 38/72. yetindeki
24
~ - -, :.
ve nefaht fiyhi min rhy
Melen :
ona rhumdan fledim hakikati ve nefha-i il-
hiyye bunlardan meydana gelir. Her syledikleri szlerle
dinleyenlerde yeni yeni btni yaam hay esmasnn zuhu-
runu meydana getirirler.
Nefsini bilen rabbn bilir hkmyle en geni m-
nda kendi nefislerinde bulunan rbubiyyet hakikatleri ile
rabb-l erbab idrak ederek Allah ism-i cmisini ola-
bildiince her mertebesi itibariyle, en geni mnda idrak
etmi olurlar.

Zikrin ikinci ynne gelince; lgat mns itibariyle
anma, anlma, hatrlama gibi kelimelerle ifade edilmekte-
dir.
Bu yndeki zikrin mns, elde tesbih, dilde lfz de-
il; kendinde bulunan ilhi hakikatleri ve esma-i ilhiy-
yeleri hatrlayarak, zuhurda faaliyete geirmesidir.

Zikr ona derler ki, fikri aa hkmyle yaplan
tesbihi zikirler sonunda almaya balayan idrak gelimeler
neticesinde kii, kendini ve kendinde bulunan ilhi hakikatleri
ortaya kararak tahallku bi ahlkllh hkmyle
Allahn ahlkyle ahlklanmaya balar, ki bu da ahlk-
Krniyyedir.

te yukarlarda ksaca ifade etmeye altmz
Allahn zikriyle kalbler gerekten huzur bulur nk
zikir, zakir (zikreden), mezkr (zikredilen) birletiinde arada
gayr kalmadndan, mutlak huzur meydana gelmi olur.

Buraya ulamak, daha evvelce belirtilen mertebeler-
den geip ykselmekle olur. Bu yaant hakk-el yakyn
25
hali ile zt mertebesi imn, dier ifadeyle ikan yakyn
halidir.

mann Dier zellikleri
nsnlk seyrinin geliiminde imnn da seyr mertebe-
lerini grmekteyiz.
dem (a.s.) nn imn, gnahlarndan arnmalar iin
rabblarna yalvarmalar yolunda idi.
brahim (a.s.)a kadar imn, dua mahiyetinde geti.

brahim (a.s.) ile tevhid hakikatleri ortaya kmaya
balad ve onun mertebesi tevhid-i efal; kendisi de
tevhidin babas nvann ald.
mn, tevhid-i efal imn oldu.

Ms (a.s.) ile tenzih hakikatleri ortaya geldi. O
mertebede Allah (c.c.) sadece gklerdedir, bilinmez ve ula-
lmaz haldedir; bu yzden Ms (a.s.) imn, tenzih oldu
ve kendisinden bahsedilirken Msnn Rabb diye ifade
edildi.


s (a.s.) ile tebih hakikatleri ortaya geldi. Benzet-
meli ifadelerle gerekler izah edilmeye baland. Bunun neti-
cesinde l Allah anlay (imn) ortaya kt, ki bi
ism-i eba ve ebi ve rhl kuds yani (baba, oul ve rh-l
kds) ile ifade edilmeye alld.

Muhammed (a.s.) da ise, tenzih ve tebih birle-
tirilip tevhid oluturuldu; evvel, ahir, zhir, btn hepsi
Odur, diyerek, gerek imnn ne olduunu ak olarak
ortaya getirdi ve teki ifade eden
.,~

' ~

' -' ..
bismillhirrahmnirrahiym
26
diyerek, Allahn Rahmn ve Rahiym isimleriyle tek
olarak ifadesi oldu ve kelime-i tevhid ile de netletirdi.

Ms (a.s.) nn kavmi birok ilhlar reterek, kesrete
yani irke dtler. Romallar da birok erkek ilh ve kadn
ilheler rettiler. s (a.s.) mertebesinde ilhlar e drl-
d.

slmn zhirinde ise, kimlikler ikiye indirilerek kul
ve rab hkmyle ifade edildi. slmn znde bulunan
mutlak tevhidin olumas iin ikiden, birinin ortadan
kaldrlmas lzm geldiinden bu kaldrlmas gerekecek
olann da rab deil, tabii ki kul olmas lzm gelecektir;
k aradan kalsn yaradan ifadesiyle ok ak, basit ve l-
tif olarak telffuz edilen bu ksa cmle byk bir mn haki-
katini ortaya koymaktadr.
Kii kendi varlnda bulunan nefs ve hevasndan ne
derece syrlabilirse, o derece kendisinde Hakk meydana
kar; bylece kendinde, beeri kendinden birey kalmad-
ndan gerek tevhide ve tevhidin imnna (ki, ikan dr,)
ulam olur.

seviyyette mn: Teslis, bir baka ifadeyle hakk,
lem ve kul ls mahiyetindedir.

slmn eriat mertebesindeki imn, eriat mertebesi
(ikilik perdesi) zere vazedildiinden; kul ve hakk iki-
lisi zere bina edilmitir.

mn, esma mertebesinde, duygusallk ve muhabbet
zerinedir.
mn, hakikat, sfat mertebesinde, ikilikteki teklii
bulmaktr.
mn, marifet mertebesinde, kendindeki ulhiyyet
ve abdiyyet mertebelerinin hakkn vererek tek olarak
yaamaktr.

27
Zt mertebesinin iki zellii vardr:
Biri, zt- mutlak; dieri, zt- mukayyeddir.
Zt- Mutlak, ayn zamanda gayb- mutlaktr ve
buras mutlak tenzihtir. Bu mertebeyi anlamaya yol
yoktur.

te ancak sadece buras iin imn- gaybi yani
gayba imn hkm mevcuttur.

Buradan sonraki tecelliler idrak edilir hallerde oldu-
undan, ilmi imn, hissi imn, uhdi imn ve bun-
larn toplamn bnyesinde bulunduran ikndr.

kan (yakyn), kurb kelimesiyle ifade edilen
yaknlk deildir; yaknlk, iki varlk gerektirir.

kan ise, byle bir eyi kabul etmez;
el yakyn hvel hakk yani yakyn, ztyla
sfatyla hakktr denmitir.

Tefsirler yakyni baz yerlerde lm ile tercme
etmilerdir. Ksmen bu da dorudur. lmeden evvel len
kimselerin varlnda Hakktan baka birey kalmadndan
ikilik de der, teklik olan yakynlik kalr.

Kiinin btnnda kendi yoktur, ki imn olsun; zhi-
rinde ise, vcd heykeli ile, hayl gibi dolap durmaktadr.
yle perdelenmitir, ki tanmak mmkn deildir, yle ai-
kardr, ki tanmamak mmkn deildir.

Ebu Hreyre (r.a.) dan; Peygamberimizi (s.a.v.) yle
buyurmutur:
mn yetmi veya altm u kadar bab/dala ay-
rlmtr. En stn l ilhe illllah szdr; en aas
da insnlara eziyet eden eyleri yoldan kaldrp atmaktr.
Hay da imnn ayrlmaz bir parasdr. *(1)
28
Efendimiz (s.a.v.) bu hadis-i erifleriyle imnn btn
mertebelerini toplu olarak ifade buyurmulardr.

*(1) Tc tercmesi cild 1/S 24 Hadis no. 10

70 bab (kap), yedi nefis mertebesinin her merte-
besinde 10 zellii ile idrak etmektir.
l ilhe illllah Kelime-i Tevhid isimli kitab-
mzda belirttiimiz anlayla ifade etmektir.

nsnlara eziyet eden eyleri yoldan kaldrmak,
Hakk ve tevhid, seyr- slk yolunda kendisine mani olan her
trl eylerin kaldrlp, yolunun almasna yardmc olmak-
tr.

Hay, utanma, sklma, Allah korkusu ise, kendinde
olan tm varln Hakka teslim edip, kendi nefsine mal
etmekten utanma, sklma ve Allah korkusudur, diyebiliriz.

Allah (c.c.) cmlemize mutlak gerekleri idrak
ettirecek akl ve irfaniyet vermesini niyaz ederiz.
Amin.

Kk Bir Hatram :
Yeri gelmiken sizlere, bu mevzuu ile ilgili kk bir
hatram da anlatmaya alaym.
1997 senesinde idi yeni tantmz B... isimli arka-
damzla birka defa grm idik. Bu arkadamz, ken-
disinin zamann mehdisi olduunu syledii bir zta g-
nlden bal idi. Bu arada bizlere de mutlaka bu zta ba-
lanmamz gerektiini, kendisinin zamann sahibi olduunu,
bu durumda herkesin kendisine biat etmek zorunluluu bu-
lunduunu adeta manevi bir bask kurmak isteyerek, bizleri
zorlamakta idi.
29
Aramzda karlkl birok mevzular oldu; kardm
netice, ne kadar byk bir hayl, vehim ve cret iinde
bulunduklar yolunda idi.
Sonunda daha fazla grmeye lzum grmeden;
- size bir soru sorabilir miyim? dedim.
- buyrun, dedi
- irfan ehlinde imn mr boyu srer mi?
dedim.
- evet srer, diye cevap verdi.
Hibir izah da yapmadndan, bu cevap neticesinde
gerekten irfaniyetten ve seyr-i slktan hi haberleri olma-
d ak olarak anlalyordu.

Bu grmemizden sonra da baka bir grmemiz ol-
mad, ne ben aramay arzu ettim, ne de onlar aradlar.

Allah cmlemize hayrlar nasibetsin. Amin.

B. G. .
Tecelli
02/05/2003 Cumay Cumartesine balayan gece

Gnlmde
Deryay-i Derya ....... Deryamn Deryas beyan
zuhur etti.
Bilahare hd ald ve namtenahi, kenarlar olma-
yan bir derya hd ettim. Rengi yeil, ok hafif laciverte a-
lan temiz ve sessiz, canl ve diri bir grnmdeydi. Sukunet
veriyordu.
(Daha evvelki kendimi Nuh olarak grdm muaz-
zam dalgal deniz rengi olarak koyu lacivert olmad hd
ettirilerek hatrlatld)
Grnm ve renkleri itibariyle boyutlar olduu bel-
liydi.
30
Sonra o deryann tam ortasnda ii grlebilecek dere-
cede tamamen renksiz, saf, katksz ufak yuvarlak grnml
bir su belirdi.
Deryann tam ortasnda olan bu su, btn deryann
anasyd, onu var eden, onun boyutlandrand, bir dier de-
yile, hd ettiim derya, o ortada bulunan saf suyun grn-
mesiydi. O olduu halde ona karmyor; onu boyutlandrd
halde, kendinde boyut yoktu.
Bu yle bir su idi ki, ii grlyordu ama ii yoktu.
Dikkat edersem derinlemesini hortum gibi bir dikeylik kaza-
nyor.
inde birey yok diyorum ama zerrelerinin her biri o
derya gibi daha nicelerinin anas olacak gibiydi.

Bu hal bende tefekkr ve sohbet halinde bir mddet
devam etti.

Bilahare bunu Necdet Bey Sultna nakledeyim diye
dndm. Hanmm Glin Hanma bu durumu dantm-
da, vaktin ge olduunu rahatsz etmememi salk verdi.
stersen rabbine dan dedi. Ben de Bu danma edeb-i
tevhide uymaz, dedim.

Bir mddet sonra rabbim, Necdet Bey Sultn kaste-
derek, anda kemlimden yeni bir keml zuhurda-
dr, dedi.
Devam ederek
kadiriyl kadiri kadiriyet ne ise, ben onun ka-
diriyim srr.
Devam ederek,
sen neden elinin hem stn, hem de elinin iini
pyorsun?
elinin stn pmekle, ell vesile srrn srr
ademiyeti, tasdik ediyorsun;
(buradaki ell sehven deil, beyan ile byledir)
31
elinin iini pmekle, srr kadiriyeti kadiriyl
kadiriyeti tasdik ediyorsun.
Ene Gavsl Azam Muazzama Abdlkadir Gey-
lani
Bah Ata-y mbareke

RYA 23/04/2003
Byk bir muhabbet ile kk bir erkek ocuunun
himayesi ve bakm ile megul olduumu gryorum.
Sonra bana harf gsterdiler
() elif, (- ) mim, (. ) nun
(. - ) Bu nedir ? dediler; - emin dedim
(- ) mimin yanna bir () elif koydular
(. - )
ve nedir dediler, - imn dedim.
bu sefer o konan () elif in stne hemze koydular
() ( ) (.- )
Bu sefer cevap vermedim.
Devam ederek, (- ) mim yanndaki ( ) elif
ve hemze yi kaldrp, baka baka seemediim sonsuz
harfler konup sratle kalkmaya balad. Ben sadece seyrettim.

u anda zuhur eden himmet-i muzaffer selmn
aleykm

Msaadenizle hrmetle ellerinizden per; iini dahi
perek srr tasdik ederim

32
B. G. . (Btndan Gelen kram)

mann Harfleri Ynyle zah
(B. G. .) rumuzlu kardeimizin grm olduu zuhu-
ratn, kitabmzn imn bahsi blmyle ilgili olmas cihe-
tiyle mmkn olabilen izahn yapmaa alarak bu blme
ilve etmei uygun buldum. Cenb- Hakk cmlemize akl ve
gnl genilii versin.

Zuhuratta gsterilen harf,
() elif, (- ) mim, (. ) nun dur.
Evet bunlar ilk okunduunda (-) emin olur,
dorudur.
(- ) mimin nne bir () elif konduunda
(.-) imn olur, dorudur.
kinci () elif in nne ( ) hemze konduu
zaman (.-) imaen olur, ki izah gerektirir.
Bu harflere ebced hesabyla baktmz zaman
() elif l
(- ) mim 40
ilave gelen () elif l
ve ( ) hemze 1
(. ) nun 50 toplam 93 olur.
33
93 saysn kendi arasnda toplarsak (9 + 3) = 12 eder,
ki bu da seyr-i slk mertebelerinin tamamdr.

Bu deerden, Hakikat-i Muhammedi deeri olan
mimi yani 40' kardmzda (93 - 40) = 53 kalr, ki bu
gerekten bizi artan ve olduka da duygulandran bir netice
olmutur.

nk 53, bizim mn alemindeki ifre saymzdr.
Netice olarak kalan 53 saysndan, 40 saysn tekrar
karrsak, yani (53 - 40) = 13 eder,
ki bylece bu mertebenin dahi Hakikat-i Muham-
mediye ye bal olduunu grmekteyiz

Rabb'm imaen mimin, nunda
yani (40) n (53) te btnen gizli olduunu ifade etmi oldu.
Bilindii gibi (40) ve (13) Hakikat-i Muhammedi
yeyi ifade etmektedir.
Ancak, bu oluum ve deerlendirme umumi deil
hususidir.

lve gelen elif ve hemzeharflerinin tekrar kal-
drlmas aslna dn, yani Muhammed-l emin olutur.

Daha sonra gelen harfler, gerek imnn ve Hakikat-
i Muhammedinin dier ynlerini ifade etmektedirler.

Bir baka ynden mevzuumuza baktmzda;
(- - . - ) elif - lam - mimin, zahir alemin
koordinatlar olduunu ki,
() elif ehadiyyet,
(. ) lm lhut,
34
(- ) mim Hakikat-i Muhammedidir
(. - - - ) elif - mim - nun ise, btn lemimizin koor-
dinatlar olduunu idrak etmemiz zor olmayacaktr. Onlar da,
() elif ehadiyyet,
(- ) mim Hakikat-i Muhammedi
(. ) nun nr-u ilhidir
Ehadiyyet mertebesinin zuhuru olan, Hakikat-i
Muhammediyye;
onun grnmesini, hda gelmesini salayan da
Nr'u ilhidir.

te btn mevcudat gerek bireyler olarak, gerek tm-
den bu sistem ierisinde var olularn ortaya imn kelime-
si srr ile koyabilmektedirler.
Btn varlk fertlerinde, imn yani elif, mim,
nun hakikatlerinden baka birey yoktur ve varlklar bun-
lara baldr.

Vcd-u mutlak bu sistem ierisinde grnmn
salayp zuhur etmitir.
mn olgusu, asl itibariyle her varlkta mevcuttur,
ancak genellikle perdelidir.

Bu sr evvel zahiri olarak kelm imn ile zuhura
kmaya balayarak, yukarda izah edilmeye alld ekil-
de ikana yani btn lemi kendi bnyesinde toplayan
gerek btn-i imn, elif - mim - nunun hakikatine ula-
lm olur. Bu ise gerek islamiyyettir.

Aleyhisselt-u vesselm efendimiz bir hadis-i erifle-
rinde, imnn balca art:
35
Her nerede olursan ol Cenb- Hakkn seninle
olduunu bilmendir, diye buyurmulardr.
Kii bu hakikati bilse de, bilmese de bu byledir.
Zahiren bilen, zahir ehli; btnen bilen btn
ehlidir.
Bylece zt- mutlakn bireyde ve btn lemdeki
varl imn olgusu ierisinde imaen en gzel bir bi-
imde zuhura karlm olmaktadr.

Hamd'ndan aciziz.

Yukarda bahsi geen ( ) hemze hakknda biraz
daha malmat almak isteyenler, "Kelime-i Tevhid" isimli kita-
bmzn (Uhud Sava) blmne bakabilirler.

( ) hemze ve () elif, aslnda ayn sesleri, e,
i, vermekle birlikte, hemzenin kendine has bir zellii
vardr, ki o da sekte yani iinde bulunduu mnya gre keli-
meyi bazen kesik okutmaktadr.

Mesela, imn edene ( -
.
,- ) m'min dendii
gibi, eer biz kelimeyi dz mmin ekliyle okursak, asln-
dan uzaklatrm oluruz.

( ) hemze, () elifin ekillenmi halidir.
Hazret-i ehadiyyetin Hazret-i ehadette eenler
halinde zuhura kmasndan baka bir ey deildir.

Kelime ierisinde ifade ettii sekte mns, ehadi-
yetin oradaki varlna dikkat ekilmesi iindir.

36
mn hakikatinin ortaya kard gerek ( -
.
,- )
mmin bu ifade ve mn ile yaayan kimse demektir.
Ebced hesabyla ( -
.
,- ) mmin kelimesine
baktmzda
(- ) mim 40
( ) vav 6
( ) hemze 1
(- ) mim 40
(. ) nun 50
Toplarsak 137 deer kar, ki yine artcdr
Grld gibi 13 ve 7 says burada da zuhura kmaktadr.
Bilindii gibi;
(13) hakikat-i Muhammed-inin ifre says
(7) ise, nefis mertebelerini ifade etmekle beraber;
efendimizin yukarda belirtilen imn hadisinde bildirdikleri
imn 70 ksur mertebe, bab/dal'a ayrlmtr

En stn l ilhe ill Allahszdr.
En aas da insnlara eziyet eden evleri yoldan kal-
drp atmaktr.

Hay da imnn ayrlmaz bir parasdr, buyurmu-
lardr. te bylece imn hakikat-i imaen mminde
zuhura kmaktadr. Bu yzden btn peygamberlerin tabii-
lerine mmin denildi, nk mertebelerine gre hepsi ay-
n asl ve kanaldan meydana gelmektedirler ve zleri Haki-
kat-i Muhammedidir.

37
Bu seyrin kemli, Hakikat-i Muhammedide m-
met-i Muhammedi ismi altnda zuhura kmtr.

Mevzuumuz olan Vhy ve Cebril hakikatlerini
daha ak ve kolay anlayabilmemiz iin hangi mertebelerden
zuhura geldiklerini idrak etmemiz gerekmektedir.

Bu mertebeler birok Tasavvuf kitaplarnda uzun uza-
dya anlatlmtr; gayemiz bunlarn tekrar deil, zet olarak
daha kolay anlalmalarn salamaya almaktr.

Vcd mertebeleri diye ifade edilen bu tecellileri
ne kadar ak, seik idrak edebilirsek, rabbmz o derece g-
zel ve shhatl bir anlayla taassub takntsnda kalmadan,
ayrca gereksiz hayli rabblar da oluturmadan, tanma-
mz mmkn olacaktr.

Tecelli ve Zuhurda Vcd Mertebeleri

m
Bilesin ki, m, hakikatlerin z hakikatinden iba-
rettir. nk o srf zttan ibarettir. Hibir mertebeye izafe
edilemez. Orada ne Hakka, ne halka ait mertebeler vardr.

Bu mnda Raslullah (s.a.v.) n u hadisi yeterlidir;
Gerekten m, altnda da, stnde de hava olmayan
bir lemdir.

Yani orada ne Hakk ismi vardr, ne de halk. m, srf
zttan ibarettir. Bu durum kendi ztnda gizliliidir; hibir
ekilde kendine gizli deildir.
Burann hakikatinin akl idrak edemez. *(2)

Vcd : (Vcd-u Mutlak)
38
Vcd, lfz ile ifade edilmek istenen udur ki,
Onun varl kendi ztndan ve kendi zt iledir.
Mevcdatn varl, Onunla var olmaktadr.

Tasavvuf ehli, lisanda o hakikate iaret iin l taay-
yn (ortaya kmama) ve vcd-i mutlak, srf vcd
(v.b.) derler.
nk zt, isim, resim, sfat, vasf, zuhur, tecel-li gibi
oluumlardan beridir. *(3)

Ksaca zetlemeye altmz mutlak vcdu ok
iyi idrak etmemiz gerekmektedir.

Genel anlamda vcd dendiinde madde yapl varlk
akla gelmektedir; geni anlamda da bu grdmz lemler,
zihnimizde canlanmaktadr.


*(2) nsn- Kmil A. Keriym Ciyli m s.156
*(3) Fss-l Hikem A.A. Konuk Mukaddime s.4
zet.

Mutlak vcd ifadesi ise, btn bu lemleri mey-
dana getiren, kucaklayan, inceden ince, ltiften ltif, n,
nrun, rhun ve zlmetin de kayna olan asli bir cevher
sonsuzluudur.
lemler, bu ilhi hakikatin varlnda mertebe, merte-
be itibari olarak var olmulardr.
te bu varolularla
vcd-i izafi / kaytl vcd / madde vcd
(lemler) ortaya gelmitir.

imdi dier tecellilere gemeye alalm.

39
Zt
a. Katksz varlk, yani vcd, Allahn ztdr.
b. Yokluk karm varlk, yani, mevcd; bu trden
varlk ise, yaratlm, zuhurlarn ztdr.

Allahn zt, kendi nefsinden ibarettir; yce Allah
Onunla vardr, zira O, nefsi ile kaimdir. (kaimi bi nefsihi)
O zt, her sretin kabiliyetine gre sret alr. Btn
mn ondadr; Onun sonsuz oluu idrak edilemez.
Allah-u Telnn zt, gizli tekliinden ibarettir. Akl-
lar ve fehimler onu idrakten yana aciz kalr.
Zt ynnden, tektir; aydnl ynnden nr
dur, bilinmeyii ciheti ile zlmettir. *(4)


*(4) nsn- Kmil A. Keriym Ciyli s.75 zet.

Ahadiyyet
Krn, Ahadiyettir ;
Furkan, Vahidiyyeti Krniyyedir.
Krn, Zttr;
Furkan, Sfattr.
Kitap, Mutlak varlktr.

Ahadiyyet, srf zttan ibarettir. Orada sfatlar iin bir
zuhur yoktur. Varlk fertlerinden her birinde, btn mevc-
dat gizlidir.
Ahadiyyet, yce ztn tecellisinden ibarettir. Orada ne
isimlerin, ne de sfatlarn sz geer. Buras mcerred zta
ait bir isimdir.
Ahadiyyet, ztn hvviyyet ve inniyyetiyle ilk
zuhurudur.

40
Hvviyyeti, beytinin ve lemlerin kayna.
nniyyeti, Hakikat-i Muhammedi ve insnn
kaynadr.

Ahadiyyet, srf zttan ibarettir; Hakka ait itibarlar da,
halka ait itibarlar da orada yoktur. Hibir ekilde mahlk iin
oraya yol yoktur.
nk bu hal grlmez zlmet leminden, tecelli
nrlarna doru, ztn ilk tenezzldr. *(5)

*(5) nsn- Kmil A. Keriym Ciyli s.134 zet.

Vahidiyyet
Vahidiyyet, yce ztn zuhuruna bir tecelli yeri ol-
maktan ibarettir. Onda, zt, sfattr; sfat da zttr.
Meydana gelen her sfatn zuhuru (isterse birbirinin
zdd olarak gzksn) dier sfatn ayn saylr.
Rahmetten ibaret saylan nimet, azabtan ibaret
olan nikmetin ayndr.

Burada, ahadiyyet, vahidiyyet, ulhiyyet sfat-
lar arasndaki fark zerinde biraz duralm;
yle ki,
a. Ahadiyyet; Bu sfatta isimlerin, sfatlarn zuhuru
yoktur. Kendi zndedir ve srf zttan ibarettir.

b. Vahidiyyet; Bu sfatta isimlerin ve sfatlarn tesir
sahasna gre zuhurlar vardr. Ancak bu zuhur, ztn hkm
ile olur; zttan ayr bir hkm dnlemez, byle olunca,
herey birbirinin ayn olur.

b. Ulhiyyet; bu sfatta isimlerin, sfatlarn zuhuru
vardr ve toplumdan hereyin hakkn tek tek vermek gibi, bir
41
zuhuru olur. Bu sfatta ztlar belirir; isimler ve sfatlar birbi-
rinin zdd olarak gzkr. *(6)


*(6) nsn- Kmil A. Keriym Ciyli s.138 zet.


Ulhiyyet Zt Mertebesi
Tm olarak bu varln gerek yzleri ile kendi mer-
tebelerinde korumaya Ulhiyyet ad verilir.

Hak ve halk olarak:
Ulhiyyet, ztn esas mahiyetinden ibarettir. Yce z-
tn zuhur yerlerinin en yksei Ulhiyyet zuhurunun mey-
dana geldii yerdir.

Ulhiyyet, karlkl zdd, znde toplar. Mesela
(evveli olmayan, sonradan olmuu); (Hakk, halk); (varl,
yokluu) vb. Btn bunlarn hepsini znde toplar.
Ve Onda; Hakk, halk sretinde zhir olur;
Ve Onda; halk, Hakk sretinde zhir olur.
Bu tecellilerin bilinen mns Tecelli-i ilhidir.

Eyann bir ferdi, kendi z ile Ulhiyyet saltanat
kapsamnda bulunan cmle eyay toplar. Ancak varlk fert-
lerinden her biri, ztnn hakk kadarn alabilir, daha fazlasn
alamaz.
Varlk fertlerinin her birinde btn mevcdat gizlidir.

Ulhiyyet, eserleri ile mahade edilir ama grnrde
kayptr. Hkmen vardr, bilinir ama resmen grlmez. *(7)


42
*(7) nsn- Kmil A. Keriym Ciyli s.123 zet


.~ Adem (yokluk, bulunmama)
. dem (Halife)

Adem (Yokluk) :
Yukarda geen iki kelime, asli harfleri itibariyle ya-
zldnda, kolayca birbirinden ayrlyor iken, latin harfleriyle
yazldnda ise, adeta birbirinin ayn gibi (adem) olmaktadr.

Bu fark bilinmeyince, mevzu ile iligili yazlarda geen
adem (yokluk) hkm, daha ok kullanlan halife (-
dem) zannedilerek, yanl bir anlaya yol aabililyor. Buna
sebep olmamak iin ksaca ikisinin arasndaki fark zetle-
meye alalm.

Burada zerinde durmaya alacamz kelime ~
(ayn) harfi ile balayan adem (yokluk) kelimesinin mn-
sna doru ksa bir yolculuk yapmaktr. Ancak bu yoldan
gerek varln, ne olduunu ve nasl olutuunu daha kolay
idrak etmemiz mmkn olacaktr. (N.A)

Adem lgatta, yokluk mnsna gelmektedir ve
vcdun zdddr. Istilhta, zihinde meydana gelen zlma-
ni bir mndr. Mutlak adem/yokluk Tasavvuru da mm-
kn deildir.

Adem ezelden ebede kadar; kendisinden birey
kmayan ve hareket meydana gelmeyen zlmet olarak ta-
rif edilmitir.
43
Vcd sonsuz olup, nihyeti olmad iin adem
(yokluun) meydana gelecei bir saha mevcd deildir.
Vcd daima vahid olup, kendi hakiki hakikati
zerine deime ve bakalama olmadan bakidir ve adem
(yokluk) bylece yokluu zere sabittir.

Vcd asla yok olmaz, mevcd da yok olmaz.
Madum dahi mevcd olmaz.
Hal byle olunca vcd hakk ve adem batldr.

Adem iki trldr.
Birisi, yukarda belirtilendir.
Dieri,adem-i izafi, adem-i itibari
ve adem-i mukayyet dedikleridir,
ki bu adem/yokluk, ekirdein iindeki aacn,
babann varlnda olan ocuun sretleri gibidir.

Yani varlklarnda kuvvede, mevcd; fiilde, ma-
dum gizli olmalar izafi yokluktur.
zafi yokluk, mutlak yokluk ile mutlak vcd arasn-
da berzah/geiten ibarettir. *(8)


*(8) Fss-l Hikem A. A. K. Mukaddime S. 8. zet


Zlmet
Zlmet : Karanlk.
Zlmat : Karanlklar.
Zlm : Bireyin kendi yerinden, baka bir yere
koyma; zlm, hakszlk, eziyet.
Zlim : Zlmeden.
Zlimun : Zlmedenler.
Zlm : ok zlim. *(9)
44

Yukarda geen Adem kelimesinin zelliklerini
bilmemiz lzm geldii gibi, burada belirtilen zlmet (ka-
ranlk) kelimesinin ifade ettii mny da ok iyi anlamamz
gerekmektedir. Ancak bu taktirde hakikat-i ilhiyye ve
vcd mertebelerinin anlalmas kolaylaacaktr.

Zlmet : Karanlk kelimesi de iki ynl mn ifade
etmektedir. a. lhi anlamda; ltif
b. Beeri anlamda; kesif

Zlm : Hakszlk kelimesi de, iki ynl mn ifade
etmektedir. a. lhi anlamda; ltif
b. Beeri anlamda; kesif

a) lhi anlamdaki ltif zlmet karanlk ken-
disinde olan eyin bilinemeyii ynyledir.


*(9) Ferit Develiolu Osmanlca Trke Lgt (Z)
harfi
Bu mny ifade edecek beeri bir kelime bulmak ok
gtr. Mnlarn anlalmas ancak bunlarn gerek zellik-
lerine ksmen nfz etmekle mmkn olabilmektedir.

Zt- Mutlakn bu halde da dnk hibir tecellisi
yoktur. Sadece kendisinden kendisinedir.

Mutlak cehl, mechullk, mechuliyyettir.

miyyet, Ahdiyyet ve Vahidiyyet merte-
beleri ilhi ltif zlmet ifadesiyle belirtilir ve bu hkm
buralarda geerlidir.

45
Zt- Mutlakn Ulhiyyet mertebesine tenezz-
lyle, kendinde bulunan btn zelliklerini birer ltif ilmi
varlklar olarak, ilmi ilhisinde belirlemi olmasdr.

Krn- Keriym Enbiya Sresi 21/107. yetinde;
:' '-
ve ma erselnake ve biz seni gndermedik,
hkm bu mertebeyi ifade etmektedir.

Hakikati Muhammediyye mevcd fakat lemler
henz daha mevcd olmadndan, oralara olan rahmeti daha
sonraki mertebelerde tenezzl yoluyla ortaya kacaktr, gn-
derilecektir.


Hadis-i Kudside belirtilen;
levlke, levlke eer sen olmasaydn, olma-
saydn, hkm de bu mertebeyi ifade etmekte;
lema halaktl eflake lemleri halk etmez-
dim, blm ise, buradan sonraki zuhur mertebelerini ifade
etmektedir.

Yine bu mertebeyi ifade eden u hadisi erif vardr:
Allah Tel halk zlmette halk etmi (yaratmtr), sonra
onun zerine nrundan serpmi, zhir olmutur.
Burada zlmette halk ediliten kasd, bu mertebeyi
ifade etmektedir.

lm-i lhide btn varlklarn ayn sabite (sabit
aynlar) yani zleri ve programlar itibariyle belirlenileridir.

te bu yzden yukarda da ifade edildii gibi; [tm
olarak zhir btn bu varln gerek yzleri ile kendi
46
mertebelerinde korumaya Ulhiyyet denir,] cmlesi ge-
mi idi.

Allahn Nrdan ve Zlmetten yetmi bin
perdesi vardr.
Hadis-i Kudsisinde belirtilen zlmetten perde,
zlmet-i kesifi belirtiliyor ise de, dier bir mn ile
zlmet-i ltifi de belirtmekte ve buray idrak etmenin ne
kadar zor olduunu da ifade etmektedir.

Mutlak Vcd, ilhi ilim, ltif zlmet, btn
lemin ve varlklarn ana kaynadr.
Akl- Evvel Hakikat-i Muhammedi
mm-l Kitap Klem-i l
Ak- Ekber sm-i Azam
Rh-ul azam Nr- Muhammedi
Hakikat-i nsniyye gibi daha pekok isim ile de ifa-
de edilmektedir.

Allah evvel benim aklm ve nefsimi halketti,
haberini bizlere bildiren Hadis-i erifdeki ncelikler;
Akl, Akl- Evveli;
Nefs ise, Hakikat-i Muhammediyyeyi ifade
etmektedir.
Buradaki nefs kelimesi, beeri anlamda ifade edilen
ktl emreden nefs deil; ilhi mnda, nefs o eyin
ztdr hkmyle belirtilen Hakikat-i Muhammediyye
nin ztn ifade eden Nefs-i Muhammediyyedir.

b) Beeri anlamda kesif/youn, zlmet/karanla
gelince o da iki ksmdr.

ba) Maddi anlamda zlmet :
Bu lemdeki btn varlklar ayn- sabiteleri ge-
reince birer maddi beden elbiseleri giyinerek; letafetleri,
47
kesafete dnerek, ar varlklar haline gelerek, bu kesafetle
Hakktan ve zlerinden perdelenmi olarak zuhur etmiler, ta-
biatlar ile yaar hale geldiklerinden madde baml hayatlar
kendilerine tabiat, zlmet-i zindan olmutur. Bu hal on-
larn en byk perdeleridir.

bb) lmi anlamda zlmet :
nsn kendisinde bulunan Hakikat-i lhiyyeden
habersiz, sadece kendindeki hayl ve vehim ile yaayarak ge-
irdii zann- hayat da, ilm-i zlmettir, yani ufkunun ka-
ranlk olmasdr.
Bir kimse gnlk hayatnda ne kadar yksek rtbe ve
mevkiye karsa, btni ilmi karanl da o kadar ok artar.
Younluk arttka, zlmet artar; younluk azald kadar da
letafet artar.

Zlm
Hakszlk kelimesi yukarda belirtildii gibi o da iki
ynl mn ifade etmektedir.
a. lhi mnda; ltif
b. Beeri mnda; kesif.

a. lhi mnda; ltif olan zlme misl Krn-
Keriym Araf Sresi 7/23 yetini ve benzerlerini gsterebili-
riz.
'. '= '

.
rabben zlemn enfsen
Melen :
rabbimiz biz nefsimize zlmettik

Yani zmzde, nefsimizde var olan hakikatleri
perdeleyerek ortaya kmalarna mani olarak onlara zl-
mettik, hkm ile bu hakikat ifade edilmektedir.
48
b. Beeri mnda da; kesif olan zlme gelince,
mislleri pek oktur. nsnln balangcndan beri kuvvetli-
nin zayfa basks, zlm hep grlmtr. Mrik ve dinsiz-
lerin de tevhid ehline yaptklar zulmler, kitaplar dolusu ya-
zlsa bitmezler.

Adem (yokluk), zlmet ve zlm kelimelerinin ger-
ek mnlarn anlamaya altktan sonra yukarda geen
ayn- sabite ifadesini de ksaca anlatmaya alalm.

Ayn- Sbite
(Deimez aynlar, hakikatler, zler, asllar.)
Varlklar, Allahn kelmdr. Onun ilminde bulunan
bu mnlar ise, ayn- sabite tabiri ile ifade edilir.
Ayn- Sbite iin tabir oktur. Aada sra ile sy-
lenen cmlelerin hangisini istersen, onu diyebilirsin.

Ayn- Sbite : nsnn hakikatleridir.
Ayn- Sbite : Ulhiyyetin bir dzenidir.
Ayn- Sbite : Vahdetin yaygn halidir.
Ayn- Sbite : Gayb leminin tafsilidir.
Ayn- Sbite : Cemal Sretlerdir.
Ayn- Sbite : simlerin ve sfatlarn eserleridir.
Ayn- Sbite : Yce Hakkn malumatdr.
Ayn- Sbite : Yce harflerdir.
Bu son mnya iaret olarak Muhyiddin b. Arabi (r.a.)
yle demitir: Biz ycelikler vasf tayan harfler gibi-
yiz. *(10)

Bu ksa ifadelerden sonra ayn- sbiteleri biraz
daha yakndan tanmaya alalm.

49
Ayn- sbiteler, mutlak ltif vctta, ztn ilm-i
ilhisinde mevcd sfat ve esmalarn ilmi sretleri oldukla-
rndan, harite vcdlar yoktur.

lm-i ilhide ztna mahsus bir oluum iindedirler.
Bunlar (yaradlm) halkedilmi, mahlk snfndan da de-
ildirler.
Hakkn kendinde dzenledii, kendinden oluturdu-
u, sonradan meydana gelecek halknn, kendindeki prog-
ramlardr.

Bu hakikate iaret ile ayn- sabite varlk kokusu
almamtr, ekliyle ifade edilmitir.
Bunlar zt-i uuntn gereidir ve zt ile kadimdir.

Ayn- sbitelerin zuhur edecei yerlere gre
ezelde verilmi istidad ve kabiliyetleri vardr. Bunlar v-
cd-u mutlakn znden kendilerine verdii ihsan- il-
hidir.

*(10) nsn- Kmil A. Keriym Ciyli s.269 zet

stidad ve kabiliyetler belirli tenezzl mertebelerinden
sonra fiiller ve oluumlar halinde zuhura knca mahlk
olur. Kendi asli varlklar zere ztn varlnda var oldukla-
rndan, mahlk hkm orada onlarn zerinde yrmez.

Ey kendini bulmaya ve irfan ehli olmaya alan kii;
bilesin ki, sen de ayn- sbiten zere znde mah-
lk deilsin, fakat sri varlnn zuhuru ynnden
mahlksun, iyi anlamaya al.

Hadis-i Kudside belirtilen; Allah var idi, onunla
birlikte hi birey yok idi, kelm; peygamberi, bir ynyle
bu mertebeyi ifade etmektedir.
50

Btn varlklarn mahiyetleri, ilmi sretler olarak
Hakkn varlnda mevcd fakat zuhurlar olmadklarndan
ademde zlmette ve yok hkmndedirler.

Krn- Keriym l-i mran Sresi 3/97 yetinde;
,''-' ~ ~ -'

.'
innallahe ganiyyn anil lemiyne
Melen :
kukusuz Allah lemlerden mstanidir.
lemlere ihtiyac yoktur; lemler olmasa da o yine
Allahtr, hkm de bir ynyle bu mertebeyi ifade etmek-
tedir.

Bu blmde de ifade etmeye altmz ksa izahlar-
dan sonra vcd tecellilerindeki yolculuumuza Rahmniy-
yet mertebesi ile devam etmeye alalm.

Rahmniyyet : (Sfat Mertebesi)
Rahmniyyet; isimlerin ve sfatlarn gerek yzleri
ile meydana geliinden ibarettir. Rahmniyyet mertebesine
verilen zhiri isim Rahmndr.
Bu mertebede Rahmn ismi ile bir zellik almas-
nn sebebi, Hakka ve halka balanan btn mertebeleri
rahmet kapsamna almasdr.

Yce Allahn ilk rahmeti odur ki, onunla btn leme
rahmet tecellisi ile onlar kendi znden yaratt (halk etti).
Varlk, zerrelerinden herbir zerreye siryet etti. Bu
siryetin balca srr, bu lemi kendi znden yaratm, var
etmi olmasdr. Ama kendisi hibir ekilde blnp para-
lanmadan.

51
Yce Hakk, bu lemin temel maddesi ve asldr. Bu
mny u yet-i kerime bize anlatr.

Krn- Keriym Ahkf Sresi 46/3. yeti
'.,.'- . .,

' '=~'-
- ~ _~''.

.
m halaknessemavati vel arda ve ma beyne-
hma ill bil hakk ve ecelin msemma

Melen :
Gkleri ve yeri ve ikisinin arasndakilerini ancak
hakk sebeble ve belirlenmi bir sre ile yarattk.
Bu yetin meli, zhiri tefsirlerde bu veya benzeri ifa-
delerle belirtilmektedir. Biz biraz daha amaya alalm.

yetin banda m ifadesi burada hayr gibi
olumsuzluk mnsnadr. Hal byle olunca yetin ba taraf-
nn mns :
(semavat, yeryzn ve aralarnda olanlar yarat-
madk/halk etmedik,)
daha henz halk etmedik, nk bu mertebe yu-
karda belirtilen adem/yokluk, zlmet ve ilim mertebe-
siydi, orada gizli idiler.

Zt- Mutlak, onlarn birer elbise giyerek, zuhur etme-
lerini diledi. ill bil hakk ancak hakk olarak, hak es-
masnn tecellisiyle zuhura gelmelerini salad.
Bu oluum da Rahmniyyet ile balad ve ve
ecelin msemma (kendilerine tannan bir sreye ka-
dar) Rahmn varlktan rahmetini ekinceye kadar.

Rahmniyyet, en byk zuhur yeridir.
Krn- Keriym Th Sresi 20/5. yetinde
52
.,. -' ~ ~

'
er rahmn alel aristeva
Melen :
Rahmn ar zerine istiva etti.
Varlklarn herbirinde, yce ve sbhan Allahn zt
vardr. Onun ztnn bulunduu varlklar ise, dorudan do-
ruya ardr. nk onlar varlklarn yce Hakkn ztn-
dan almaktadr. nk mevcdatn z aynen kendisidir.

Kudretin menei aslnda Ahadiyettir. Lkin Rah-
mn tecellisi yolundan gelir.
lmin kk Vahidiyyet sfatna dayanr, ne var ki,
bu da Rahmn tecellisi yolundan gelir.

Rahmn, umumi bir mn tar. Rahiym ise, zel bir
mn tar
Rahmn ismi ynnden gelen rahmet, azab ile
karktr.
Rahiym ismi ynnden gelen rahmet ise, srf
nimettir. *(11)

Rahmniyyet hakknda daha geni bilgi almak isteyen
ERRAHMN isimli kitabmza bakabilirler.

Rahmniyyet mertebesi yukarda da ifade edilmeye
alld gibi yaratl; zuhur tecellinin halkyete dn
balangcdr.



(11) nsn- Kmil A. Keriym Ciyli s.142 zet ile
kark yorum

53
Mutlak vcd, hakikat-i insniyye olan mertebe-i
vahidiyetten mertebe-i rha tenezzl ettii vakit, rh
da btn ilimlerle birlikte marifet meydana geldi.

Birincisi; Marifet-i Nefs yani kendi ztn ve haki-
katini bilmek.
kincisi; Marifet-i Mbdi yani kendisinin muci-
dini bilmek.
ncs; Mucidine kar fakr ve ihtiyacn
bilmektir.

Burada belirtilen rh, btn rh mertebelerinin
bnyesinde toplayan Rh-u Azmdr.

Daha evvelki mertebelerde zt- mutlakn ade-
miyyet, zlmiyyet ve ilmiyyet ile mutlak vcd varln
idrak etmeye almtk. Burada rhiyyet hakikati ile anla-
maya alacaz.

Bu mertebenin ilk zuhur ve tecellisi yine Efendimiz
(s.a.v.) ile balamaktadr.
Allah evvel benim rhumu ve klemi halketti
hadis-i erifde belirtilen ncelik ifadesiyle genel anlamda
Hakikat-i Muhammediyye olan lemlerin ana hayat kay-
na Rh-u Azmdan ve z anlamda da birey Hz. Mu-
hammed (s.a.v.) Efendimizin saf, temiz, pak, kutsal rhundan
haber vermekte, bu mertebenin de nclnn ona ait oldu-
u bildirilmektedir.

Hadis-i erifde belirtilen klem ise, levh-i mah-
fuzdur. Allahn ztnda mm-l kitapta gizli olan ilm-
i ilhi, levh-i mahfuza (muhafaza edilen levhalara) akta-
rlarak sayfa sayfa aa kmaya balamtr.

54
Levh-i mahfuzda tm bulunan ilhi ilim, kaza/
hkm halini; bunlarn safha, safha zaman iinde zuhuru
ise, kader/miktar hkmn ortaya getirmektedir.

Hadis-i Kudside belirtilen; Yce Allah demi ken-
di sreti zere halketti, Rahmn Sreti yce kelm da,
bu mertebeyi ifade etmektedir.

Rahmniyyet, sneyniyyet yani ikiliin ortaya
kmaya balad sahadr.

Zt- Mutlak, daha evvelce adem, zlmet ve ilm-i il-
hisinde, kendi kendi ileyken, hibir tecellisi olmad halden,
da dnk zuhuru tecelli haline bu mertebede gemektedir.

Hadis-i Kudside haber verilen; Allah var idi Onun
ile birlikte hi birey yok idi, yce ifadesi, grdmz bu
sonsuz feza leminin daha evvelce de var olduunu; ite son-
suz varln iinde hi birey yani zuhur ve tecellilerin henz
olmadn da belirtmektedir.

Eer bir mahal olmaz ise, eya nereye konabilir.


Risle-i Gavsiyede yle buyruldu:
Sonra sordum rabbime, dedim ki, - Hi meknn
olur mu?
Dedi ki, - Ya Gavs- Azam ben meknn mekn-
ym. Benim meknm olmaz. Ben insnn srrym.

te nefes-i Rahmni bu lemin tmne nefesini
flemesiyle, kendinde mevcd btn zelliklerini sonsuz fe-
zaya yaym oldu.
55
Bu kudret yayl ile her yne, sonsuz fezaya, bolua
gnderilen lemin ilk hayat kayna nefes-i Rahmni ol-
du.
Bylece ilm-i ilhide gizli olan hakikat-i aynlar
ilk hayat cevherlerine kavumu oldular.

Bu hayat cevherinin ismine Rahmn sfatnn
hakikatinden meydana gelen Rah zuhur yolunda Rha
dnerek, btn lemin ilk hayat kayna, cevheri olmutur.
Bu rha, Rh-l Kuds ismi verilmitir ve bu rh-
tan daha sonraki tecelliler ile btn rh mertebeleri meydana
gelecektir. Belirtilen mertebenin bir ismi de akl- kldr.
Bu rh mertebesinde, evvelki zelliklerin vcd-u
mutlak (maiyyet, ademiyyet, zlmiyyet, ilmiyyet, r-
hiyyet) hepsi mevcuttur.

Yeri gelmiken urada oru hakknda Efendimiz
(s.a.v.) in sylemi olduu bir hadis-i erifi de anlamaya al-
alm:

Nefsim kudret elinde olan Allaha yemin ederim
ki, orulunun az kokusu Allah katnda misk kokusun-
dan daha hotur. Aziz ve celil olan Allah-u Tel buyu-
rur ki, kulum ehvetini, yemesini ve imesini ancak benim
rzam iin terketmitir. O halde oru benim iindir; m-
kafatn da ancak ben veririm.

Bireysel nefsin en byk terbiye edicisi, orutur. O-
ru tutarak ve dier tatbikatlar da yaparak kii de bir ltifle-
me balar, bylece beeriyyet kokularndan arnm, uzakla-
m olur.

Bu haliyle az kokusu yani darya verdii ne-
fesi her ne kadar fiziken karbondioksit gaz ise de, manen
kendinde bulunan ilhi hakikatlerin nefes-i Rahmni gibi
56
darya nefh edilmesi olduundan, ite bu nefes Allahtan
kulun azyla, niyazlaryla Allaha flendiinden mertebesi
itibariyle kendisine misk kokusundandaha ho gelir.

Bu oluum kulun azndan nefh edilen bir tr ne-
fes-i Rahmnidir. Daha ok eitleri vardr, yeri olmad
iin bu kadarla yetiniyoruz.

Allah (c.c.) cmlemize bu gereklerin, haki-
katlerini, dnya gnlerimizi sona erdirmeden idrak
ettirsin. Amin.




Rububiyyet : (Esma Mertebesi)

Rbubiyyet; btn varlklara verilen isimlerin zuhur
ettii mertebenin ismidir.
Rbubiyyet isminin iinde bulunan isimlerin herbiri
kendisi iin olmas gereken birey ister.

Mriyd ismini ele alalm; Bu da murad olunan birey
taleb eder. Dierlerinin de buna gre lebilirsin.

Yce Allahn Rabb ismi altnda toplanan btn
isimler, halk ile kendi arasnda ortaklaa kullanlan isimler-
dir.
Bir ismin iki yz vardr;
bir yz, yce Allaha mahsustur;
bir yz de, halka bakar.

Rabb, mterek isimlerdir; halka tahsis edilen yzleri
de vardr.

57
Rabb ve Rahmn ismi arasnda bir fark vardr,
yle ki,
Rahmn, ilhi ve yce olan isimlere tahsis edilen
bir mertebeye isimdir.
Allah ismi, lvsi, sflisi ile beraber btn mevc-
datn hakikatini toplayan zta bal mertebeye bir isimdir.



a) Rahmn, ismi Allah isminin,
b) Rabb, ismi Rahmn isminin,
c) Melik, ismi Rabb isminin,
kapsamndadr.

Durum anlatld gibi olunca Rbubiyyet bir
ar olur. Bu mertebe icabdr ki, kullar ile Allah arasn-
daki balant salanm oldu. *(12)

Hadis-i erifde; Allah hereyden evvel benim
nrumu kendi nrundan halketti.... buyruldu.

Rahmniyyet mertebesi, Rhun zuhur mertebesi;
Rbubiyyet mertebesi, Nrun zuhur mertebesidir.

Rahmniyyet, akl- kl;
Rbubiyyet, nefs-i kl;

Rahmniyyet, ar;
Rbubiyyet, krsidir.

Yukarda belirtilen hadis-i erifin ak ifadesiyle bu
mertebenin de ncs genel anlamda Hakikat-i Muham-
medi; zel bireysel anlamda ise, Hz. Muhammed (s.a.v.)
Efendimizdir.

58

*(12) nsn- Kmil A. Keriym Ciyli s.150 Rbubiyyet zet

Mutlak Vcd, kendisinde mevcd olan zellikleri
yukarlarda izah edilmeye alld gibi belirginletirmeye
balad.
Bu mertebede nr zellii ortaya kmaktadr.

Vcd-u Mutlakn bu mertebede de kendinde bu-
lunan (maiyyet, ademiyyet, zlmiyyet, ilmiyyet, rhiyyat
ve nriyyet) zelliklerinin hepsi mevcuttur.

Bu mertebeye lem-i melekt (melekler lemi) de
denir.
Bu mertebe ikiye ayrlr:
Rahmniyyete yakn olanna lem-i ervah (rhlar
lemi)
Melikiyyete yakn olanna da lem-i misl (misl
lemi) denir.

Ulhiyyet mertebesinde, btn varlklarn aynlar
yani hakikat ve kaynaklar ilmi birer tasnif halinde iken ora-
dan Rahmniyyete intikalleriyle birer rh, yani hayat
kaynaklarn kazandlar.
Bylece onlarn ilim ve hayat sfatlar meydana
gelmi oldu.

Buradan nra intikallerinde kendilerinde bulunan
daha evvelce fark etmedikleri zellikleri aydnlanmaya bala-
dndan bu mertebede kendi kimliklerini buldular ancak
maddeye dnk olmadklarndan yine de paralanmaz ay-
rlmaz bir btnlk halindeydiler.
Bu mertebeye hem ervah ve hem de melekt di-
yebiliriz.

59
te bu Rbubiyyet yani terbiye eitim mertebe-
sine intikal etmi (ilm, rh, nr) varlklara Krn- Keriym
Araf Sresi 7/172. yetinde;
'

.. . ,'' ... :'

elest birabbikm kl bel ehidn
Melen
Ben sizin rabbiniz deil miyim demi ve buna
kendilerini ahid tutmutu; onlar da evet ahidiz demiler-
di
Bu ilhi kelmda belirtilen husus udur:
Hangi varlk nasl bir program, yani ayn- sbite
ile kurgular yapld ve hangi mnlarn bir sonraki efal
melikiyyet mertebesinde zuhura karacaklar ise, onun sz-
n btnlarndan rablarna vermi oldular.

Rhlarn, lem-i ervahtaki bu szlerin zerine
efal lemine geldiklerinde yaptklar iler ayn-
sabiteleri zere oldu ve olmakta da devam etmektedir.

Bu yet-i kerimenin deiik mertebelerden geni
izahlar vardr, yeri olmad iin bu kadarla yetiniyoruz.

Rhun ve Nrun mahiyetini, hakikatn anlama-
mz iin ne bir aracmz, ne de ilmimiz yeterli deildir. Ancak
zuhur ve tecellilerinden, varlklarn anlamaya alyoruz.

Cenb- Hak bunlar ve dier hakikatler iin ak-
lmz, fikrimizi, kalbimizi, gnlmz Nruyla asn.
Amin.

Mevzuumuzu daha iyi anlayabilmemiz iin Fss-l
Hikemden birka cmle alalm.

Nr, zlmetin zdddr. Zlmet, kendi idrak olunma-
d gibi kendisiyle de birey idrak olunmaz.
60
Hakiki nr, kendisi vastasyle idrak olunan nr
dur fakat kendisi idrak olunamaz. nk hakiki nr nis-
petler ve izafetlerden arnm olmas bakmndan Hakkn z-
tnn ayndr.

Allah Tel bizi adem zlmetinden vcd nru
na kard, bir nr olduk.
Allah btn mevcdlarda alm olan bir nrdur,
ki buna vcd nru ismi verilir.
Mutlak Hakkn vcdu, zuhurlar itibariyle idrak olu-
nur. Ancak bu idrak nr ismi ile vaki olur ve nr
Allahn zt-i isimlerindendir. *(13)

Biz yine nr lemindeki yolculuumuza devam
edelim.
Peygamber (s.a.v.) Efendimize Rabbini grdn
m? diye sorulduunda; bir nrdur ben onu nasl gre-
bilirim? buyurmutur.

*(13) Fss-l Hikem A. Avni Konuk C.3 S.37 nr ve varlk
zet.
Buradaki ifadeye bakarak Hz. Raslullahn Allah
(c.c.) mahade edemedii akla gelmesin, ancak nr
tecellisi ile bu gzlerle grlemeyeceinin izahn yapmakta-
drlar.
Bu gzler gnee bakamazken, mcerred nra nasl
bakabililrler?....

Daha evvelce zlmet blmnde ifade etmeye
altmz; Allah Tel halk zlmette yaratm/halket-
mitir. Sonra onun zerine nrundan serpmi zhir
olmutur. Hadis-i erifinin ikinci blmnn zuhur mahalli
de bu nr mertebesidir.

61
Yine zlmet blmnde; Allahn nrdan ve
zlmetten yetmi bin perdesi vardr.
Hadis-i erifinde belirtilen nrdan yetmi bin perde
de bu mertebeyi ifade etmektedir.

Zt- Mutlak, her tenezzl ettii mertebe zhiren a-
a kyor iken, ayn zamanda o mertebenin zellikleriyle de
perdelenmi olmaktadr.

Yine bir hadis-i erifte; Ben Allahtanm mmin-
ler benim nrumdandr, ifadesiyle de, bu mertebeye iaret
edilmekte ve mminlerin aydnlanma kaynan belirtmek-
tedir.



Rahmniyyet (sfat) mertebesinde :
Rh-l Kuds ve varlnda bulunan btn rh mer-
tebeleri mevcuttu fakat daha zuhur sahalar olan efal (me-
likiyyet) lemi olumadndan faaliyete geememilerdi.

Rbubiyyet (esma) mertebesinde :
Nr-u lhi zuhura kmaya balayarak, btn es-
ma-i ilhiyyeler nrdan birer elbise giyinip zlmetten karak
belirginlemeye baladlar.

Bu esma-i ilhiyyelerin faaliyet sahalarna kabilme-
leri iin mutlak ve sonsuz bir gce, kuvvete ihtiyalar vard.
te bu yzden Cenb- Hakk onlarn kendi bnyelerinde ve
ayrca d lemlerinde de nrdan kuvvetler meydana getir-
di, bunlarn ismine de melek dendi.

Bylece meleklerin ana kayna nr ve dou yer-
leri de bu mertebe oldu.
Rhun zhiri tecellisi lim, hayat ve hareket,
62
Nrun zhiri tecellisi kuvvet, aydnlanma ve i-
lim oldu.

lhi ilimde var olan btn Ayn- sabiteler, zlmet-
ten kp Rhtan birer elbise giyerek Nr lemine ula-
tlar; orada da Nrdan bir elbise giyip daha belirgin hale
geldiler, fakat daha henz ellerinde maddi mnda aralar ol-
madndan zhir leme kamyor idiler.


Bu varlklarn zhire (lem-i ehdet) e ulaabil-
meleri iin bir ara gei lemi gerekiyor idi, bu da; yukarda
ifade etmee altmz, bu mertebenin Melikiyyyet eh-
det mertebesine yakn olan blm lem-i misl mertebe-
sidir.

lem-i Misl : (Misller lemi)
Bu mertebe Ztn harite bir takm ltif ekil ve s-
retlerle zuhurudur. Bu mertebeye misl lemi denilmesi-
nin sebebi, Rh leminden meydana gelen her bir ferdin,
cisimler leminde kazanaca srete benzeyen bir sretin bu
lemde meydana gelmesidir.

Bu sretleri haylimizde idrak edebildiimiz iin, bu-
na hayl lemi de diyebiliriz. Tasavvuf erbab misl le-
mini iki ksma ayrmlardr.

1. Buna misl-i mutlak, hayl-i mutlak, hayl-i
munfasl (ayr olan hayl) gibi isimler verilir.
Bu lemin idrak edilmesi iin, insnn hayl kuvveti
art deildir; grme kuvveti ile de idrak edilebilir.
(Aynada ve parlak sathlarda grnen sretlerin gz
ile idrak edilmesi gibi...)

63
Bu mertebeye ayr olan hayl denmesinin sebebi
insnn hayl kuvvetinden ayr olarak mevcd olmasndan
dolaydr.

Rhlarn ceset rengiyle grn bu ksmdandr.
Nitekim len bir kimsenin rhu, ryda cismani bir
sretle grlebilir.
Kmilin Rhu, mridine cismani sretle grlebilir.
Kmilin Rhunun, mridine cisim olarak grnmesi
de bu kabildendir.

Misl lemine, berzah, ltif olan mrekkebt le-
mi de derler.
Bir ksm kimseler lem-i ervah misl lemiyle
bir sayarak, her ikisine Melekt lemi demilerdir.

Misl lemi, lem-i ervahn feyzini ehdet lemine
ulatran bir vastadr.
Rhlar ile cisimler arasnda bir berzahtr. Bu yzden
her iki lemin hkmleri bu lemde toplanmtr. nk hem
zhir, hem de btndr; bununla beraber her iki lemin gayr-
dr.

Cisimler gibi , uzunluk, genilik ve derinlie shiptir.
Rhlara nispeten kesif, cisme nispetle ltiftir. (Cinler
de bu lemdendir.)

Aynada grlen bir sretin genilii, uzunluu ve de-
rinlii nasl haylen varsa, hayl leminin varlklar da byle
mahade edilir; rhani ve ltif olduklarndan el ile tutulamaz
bak ile kesilemezler.

Maddeden syrlm olan ztlarn sret ve benzer ci-
simlerde mahedesi, lem-i mislde vki olur.
64
Nitekim Hz. Cibril baz vkitlerde server-i lem
(s.a.v.) Efendimize, ashb- kirmdan Dhye-i Kelbi s-
retinde zhir oluyordu.

Hzr ve enbiya (a.s.) ile evliy- kirm hazartnn
mahadeleri bu lemde vki olur.

Bu lemde zhir olan eyin, his ve ehdet leminde
zuhurundan evvel grlmesi mmkndr.
Nitekim irfan ehlinden ve dier insnlardan birok
kimseler rylarnda bir takm vukuat mahede ederler, ki
onun eseri sonradan lem-i ehdette meydana gelir.

Misl leminin sretleri insna, ryda; havssa
ise, hem ryda, hem de uyanklk halinde mnkeif olur.

2. Misl mertebesine bitiik ve onun bir kanal duru-
munda olan ve insnda mevcd bulunan hayldir.
Buna yukardaki hayl-i mutlak mertebesine nis-
betle, hayl-i mukayyed isimleri de verilir.
nsn vcdunda bulunduu iin hayl-i muttasl
(bitiik hayl) de denir. nk bunun insn varl dnda
vcdu yoktur.
Bu lemin idrak edilebilmesi iin insnn hayl kuv-
veti arttr. Bu ry lemidir.

Bir taraf misl lemine ve bir taraf da insna bitiik
olan hayl-i mukayyet leminde yani ryda sfl/aa
leme ait sretler grd vkit, bunlarn bir hakikati olma-
d fsid/kt/bozuk hayllerden ibaret olduu bilinmelidir.
Bunlar mnsz rylar olup yorumlar yoktur.

Fakat riyaztlar ve mcdeheler ile klb aynas safla-
m ve ehvetlerden kurtulmu ve msivdan uzaklam
riflerin hayl aynasnda grlen sretler misl leminden
65
aksediyorsa, bu hayller ister uykuda, ister uyanklk halinde
grlm olsun, gerek ve dorudur. Zira misl lemi, Ce-
nb- Hakkn ilim hazinesi olduu iin oradan akseden ha-
yller bir hakikati aksettirir.

nsn hayl kuvveti sayesinde misl lemine dahil
olup, orada temessl etmi gayb mnlarna muttali vakf
olur. Grlen bu sretlerin bazlar tabire muhta olur, baz-
lar da tabir gerektirmez.
Onun iin ryda grlen bu eit hayller iki ksma
ayrlrlar.

a) Kef-i mcerred : (Ak Ryalar)
Duyularla idrak edilen, sretlere uygunluu olan s-
retlerin grld rydr. Buna gaybda olan sretlere vakf
olmak denir. Bu trden olan rylarn tevil ve tabir edilme-
sine ihtiya yoktur. Grld gibi aynen zuhur etmesi mit
edilir.


Nr, mutlak misl leminin asli sfatdr.
Ryda bu nr, insnn hayli zerine yaylr.
te bundan dolay sdk ry Hz. Peygamber Efendi-
mizde vhyin balangc olmutur.

lk vhyi tekil eden bu rylar kef-i mcerred
eklindedir. Fakat Hz. Peygamber, ilk vhiylere ryda nail
olmu ise de, ona uyur denilemez.

b) Kef-i muhayyel : (Tabir Gerektirenler)
Ryda, duyularla idrak edilen sretlere dorudan
uygunluu olmayan sretler grmektir. Bu tr rylar tabir
edilir; tabir edilmeksizin anlalmas mmkn olmaz.
66
Tabir ise, ryda grlen sretlerle mnasebeti olan
duyular leminden bir sret ile yaplr. Mesela Raslullahn,
ryda kendisine ikram edilen st ilim ile yorumla-
malar gibi...
St ile ilim arasndaki balant, stn, beden iin,
gda; ilmin de, Rh iin gda olmasdr.

Ry tabirinde belirli kaide, kanunlar yoktur. Ry-
da grlen tabire muhta sretlerin yorumu, ancak kendisine
ilm-i Nraniyyet ihsan edilmi kimseler tarafndan yapla-
bilir.
Kendisinde bu ilim olmayan kimseler ryda grlen
sretlerin mnsn anlayamazlar. Zira ryda benzer sret-
ler grdkleri halde her ahsa ayr yorum yaplr.

Mesela rysnda ezan okuduunu gren kimse-
nin rys ayr ayr yorumlanr. Bu ry;
birinin, hacca gideceine;
dierinin, hrszlk yapacana
ncsnn, mrid ve hadi olacana dellet eder. *(14)

inde yaadmz lemin bizi, belki de enok ilgilen-
diren blm misl lemidir. Geri yukardan itibaren ge-
len btn mertebelerde yerimiz vardr, fakat nceleri oralara
ulamamz zordur.
Kendimizde, yukarda belirtilen iki hayl lemi birlik-
te yaanmaktadr, ancak kendi rettiimiz kk hayl lemi
gerek ve geni mnda ki hayl lemine ulamamza en b-
yk perde tekil etmektedir.

Kii doduu andan itibaren evresindeki oluumlar,
gerek fiili, gerek ilmi ynyle alglamaya balar. Bydke
bu alglamalar kendisinde bir birikime sebep olur. Yava, ya-
va, okul ve dier beeri mnasebetler yznden d lemden
de etkilenmeye ve oradan da birok yeni deer yarglar olu-
67
turmaya balar. Bylece bulu alarnda bireysel kimliini
yani kendi beeri hayl lemini oluturmu olur. Daha
sonraki yaants genellikle bu istikamet ierisinde devam
eder.


(14) Fsusul Hikem A.A.Konuk ilgili blmler zet.


Eer gerek mnda bir irfan eitimi alamamsa,
kendi oluturduu bireysel hayl leminden kmas mmkn
deildir.

Bireysel hayl, ilhi hakikatlerden uzak olduundan,
gaflet ve uyku hkmndedir.
Birey her nekadar geziyor, yiyor, iiyor, yayor gibi
gzkyor ise de, aslnda haylinde var ettii, gerekte olma-
yan, bir vcd heykeli ile yayor demektir.

nsnlar uykudadr, ldkleri zaman uyanrlar,
Hdis-i erifi bu hususu ok ak anlatmaktadr.

Bireysel beeri hayl, gaflet perdesini amadka
gerek hayl lemine oradan da dier lemlere uruc yk-
selmemiz mmkn olamayacaktr.

Bunun tek aresi Krn- Keriymde muhtelif yerlerde
belirtilen dem (a.s.) kssasnn hakikatlerini tahsil etmek-
le ve ve necm iza heva heva yldzn snsrmekle elde
edilecektir..

dem (a.s.) n cennetten yeryzne arza indirilmesi:
Bugn iin kiinin, yaad yalanc, geici, hayl cen-
netinden yeryzne yani kendi beden arzna inip, ken-
dini gerek ilhi kimlii ile tesbit etmesidir. Bu hal onun iin
68
daha sonra ulalmas gereken ilhi mertebelere, yola kmas
iin fze rampas olacak ve bir balang noktas tekil ede-
cektir.
Rbubiyet - esma mertebesinin hdis-i erifle bildi-
rilen bir zelliini de anlatmaa alalm.

Dur; Rabbn namaz klyor....
yle rivyet edilmitir:
Raslullah (s.a.v.) efendimiz, miraca ktnda,
kendisine btn perdeler ald; ancak bir perde kald.......
O perdenin almasn diledii zaman: Dur; Rabbn na-
maz klyor... dendi.
Bunu bizzt Raslullah (s.a.v.) efendimiz anlatmtr.

Bu Hdis-i erifi biraz daha yakndan incelemeyi d-
nrsek ierisinde be nemli nokta grrz.
1. Dur:
2. Perde:
3. Rabb:
4. Namaz:
5. Namaz klnandr:
1. Dur : Bir ikazdr, hareket halinde olan bir eyi dur-
durmak, ya onu dinlendirmek veya yanln dzeltmek, veya
belirli bir snra geldiini belirtmek iindir.

2. Perde: Bilindii gibi asli mnda, mahremiyyet-
tir; dier anlamda gaflettir.
Burada belirtilen gaflet perdesi deil, mahremiyyet
perdesidir. Atrlmamakla birlikte arkasnda olandan haber
verilmitir.

Orada bir oluumun varl bildirilmitir. Bu oluu-
mun idrak kiilerin ilmi kabiliyetlerine ve hayllerine bra-
69
klmtr. Zten anlatlan hal, mutlak hayl leminde olu-
makta, ef-al madde lemi artlar gibi elle tutulur bir h-
dise deil esma leminin ltif bir oluumudur.
Buradaki perde sfat mertebesini rten isimler perde-
sidir.

3. Rabb: Kelimesi ve mnsnn iki zuhur ynl ifa-
desi vardr.
Biri, esma mertebesi itibariyle Rabb- hass;
dieri, zt mertebesi itibariyle Allah mertebesi konu-
munda Rabb-l erbab (Rabblarn Rabb-) olan Allah tr.

Buradaki namaz hkmn uygulayan Rabb- hass
tr. Fakat bu oluumun daha baka ok mnlar da vardr.

4. Namaz: Bilindii gibi btn ibadetleri bnyesinde
toplayan, dier ismi zikr olan, Allahn zt mertebesi
itibariyle tatbik edilmesi lzm gelen bir faaliyettir.

5. Namaz klnan: Hereye lyk olan btn lemi
kendisiyle kendinde var eden malik-i mutlak olan Allah
(c.c)dr.

Namaz fiilinin iki yn vardr,
bir ahsi; dieri, umumidir.


ahsi olan : Varlk leminde bulunan her bir ferdin,
yani varln, bireysel olarak kendi bana yapt zel ibade-
tidir.
Umumi olan ise : Btn varlklarn her mertebeden
toplu olarak, hep birlikte yaptklar ibadetleridir.

Burada belirtilen ifade, her ne kadar Rabbn namaz
klyor bireysel namaz ifade ediyor ise de, genel anlamda
70
btn Rabb- hasslar ilgilendiren bir mesele olduundan,
btn rbubiyyet mertebesinin toplu ibadetini de ifade
etmektedir.

Dur Rabbn namaz klyor sznn muhatab ev-
vel efendimiz (s.a.v.) olduundan onun da Rabb, Rabb-l
erbab olan Allah (c.c) olduundan, orada namaz fiilini i-
leyenin Allahn kendi olduu ak olarak anlalmaktadr.
Buradaki namaz, ekli olarak deil, mns itibariyle-
dir.

Yeri gelmiken burada kk bir srr da fsldayalm:
Salik yolculuunda fena fillha (Hakda fani olma)
(yokluk, hilik, tkenmilik sahasna) ulanca, abdiyyetinin
alkanl gereince ibadetini yapmaa gayret eder ve biraz
da kendini zorlar, ite o zamanda muhatab olduu emir,
DUR..... olur. nk ondan geriye bir bakiye kalmad
iin, bu fiili yapacak durumda olmadndan, onun yerine,
RABBIN NAMAZDA... hitab- ilhisi zhir olur.

Bu oluum mutlak bir hal ve hkm deil geici bir
eendir.

Biz yine yukarda kaldmz yerden devam edelim.
Yani oluan fiil veya fiiller ztndan ztna yani
btn lemlerde zuhurda olan zt- mukayyedi lemlerden
gani olan zt- mutlakna ynelmesidir.

nk zt- mutlak, zt- mukayyedin ana kay-
na, devamllk ve varlk sebebidir.
Tecellisini ektii anda, lemde yaayan, grnen,
hibir ey kalmayp ismi btn olan asl lemine dnm
olurlar.

71
Zuhura km olan her mertebedeki varlklar yaam,
nee ve sarholuklarnn ellerinden alnmamalar iin zle-
rinden fiillere dntrerek yaptklar niyaz ve talebleri onla-
rn namazlar hkmndedir ve belirli zamanlarna kadar var
olularnn devamn salamaktadrlar.

Rabbn namaz klyor, ifadesini Rabb- hass
mertebesinden ele alrsak; zuhurda olan her varln kendini
kontrolu altnda tut-tuu programna gre dzenledii bir
esma-i ilhiyye (ilhi bir isim) ve onun mns vardr.

nsnlarda da byledir, her bir insn kontrolu altnda
tutan bir isim ve o ismin bir mns vardr. Onu enok etkile-
yen odur.
Geri varlkta her bir esma-i ilhiyyeden bir miktar
terkip vardr, fakat hakim olan, onun ismi hassdr. te o
da, onun Rabb- ve ilhdr. Kii farknda olmadan aman
yarabbi dediinde evvel en yaknnda onu kontrol eden
Rabb- hassna ynelmi olmaktadr.

Bu yneli srasnda kendisine, Dur Rabbn namaz
klyor, denmekle onun da abd olduu belirtilmi, ya-
plmas gereken gerek ibadetin Rabbl hassa deil
Rabb-l erbaba olmas gerektii ak olarak ifade edilmi
olmaktadr.

Bu mny bizlere gerek olarak lisan- Yusufiy-
yeden Krn- Keriym Yusuf Sresi 12/39 yetinden aan
Cenb- Hakktr.
,~ .,.- .'. . ~' ,~' ',
'

.=' ~,' -' -
ya sahbeyissicni e erbabn mteferrikune hayrn
emillhl vahdl kahhar
72
Melen :
Ey zindan arkadalarm; eit, eit Rabblar m
hayrldr, yoksa vahid ve kahhar olan Allah m?

Burada belirtilen Rabblar, zhiren sahte putlar ise de,
btnen Rbubiyyet mertebesinde zuhur eden esma-i ilhiy-
yelerdir. Bu esma-i ilhiyyeler zta ulamaa birer perde
olduundan alp geilmeleri gerekmektedir.
Ancak DUR ifadesinden sonra gelen, Rabbn na-
maz klyor, kelmyla perdenin arkasnda olan hdise ha-
ber verildiinden, asl da alacak perdenin darda deil,
kendi aklmzda, iimizde olan artlanmalar perdesi olduunu
anlamamz gerekmektedir.
Bu perdelerin ancak kahhar ve vahid isimleriyle
alaca ve ondan sonra ortada sadece bir Allah (c.c.) ismi
ve onun btn lemlere olan mutlak siryet - tesir ve haki-
miyyeti gnlde, fiilde ortaya km olacadr.
te sevgili kardeim, yukarda belirtilen, bizlere kadar
ulam olan bu kelm Peygamberinin evvel esma leminin
hakikatini, daha sonra Ulhiyyet mertebesinin hakikatini, da-
ha sonra birey insn mertebesinin hakikatini ifade etmektedir.
Ayrca sen dahi kendine gre bulunduun hal ieri-
sinde birok ynden zevkiyab olursun.

Yazmakla tkenmeyecek olan lisan- Muhamme-
dinin bu blmn imdilik bu kadar izahla noktalam ola-
lm. Allah (c.c.) cmlemize idrak ve anlay kabili-
yetleri ihsan etsin. Amin

Ulalan bu esma mertebesinde, ztn varlnda,
mutlak vcdda bulunan,
- maiyyet,
- ademiyyet,
- zlmiyyet,
- ilmiyyet,
73
- rhiyyet,
- nriyyet zuhura km idi.
Zt mertebesinde ilm-i ilhide bulunan ayn-
sabiteler sfat mertebesinde nefes-i Rahmni ile rh
tan ltif birer mn elbisesi giyerek, esma mertebesine
tenezzl ederek, orada nr-u ilhi yaylarak zlmetten
nra kmaya baladlar.

Ancak daha kesif ve belirgin hale gelebilmeleri iin,
bir sonraki aama olan efal - ehdet lemine tenezzlleri
gerekmekte idi, fakat oraya tenezzl edebilmeleri iin o le-
min oluturulmas lzm geliyordu, ite bu yzden yukarda
belirtilen iki lem, yani sfat ve esma lemleri, ki bun-
lardan sfat lemine akl- kl; esma lemine de,
nefs-i kl deniyordu.
te bu iki lemin yani akl- kl ile nefs-i kln
mterek faaliyyet gstermelerinden (izdivacndan), grd-
mz bu lem-i ecsam (cisimler lemi), zhir lem orta-
ya km olur.

imdi biraz onun tanmn yapmaya alalm. Bu
lemin bir ismi de Melikiyyettir.

Melikiyyet : (lem-i ehdet )
Rbubiyyet : Rabblk zuhurlarnn en yksei
Allahn melik isminde olmaktadr.
a) Melikiyyet, Rbubiyyetin altndadr.
b) Rbubiyyet, Rahmniyyetin altndadr.
c) Rahmniyyet, Ulhiyyetin altndadr.
Bu mertebede Rbubiyyet ar; Melikiyyet, kr-
si oldu. *(15)

ehdet lemi: (ehdet mertebesi ztn harite ci-
sim sretiyle zuhurudur.)
74

Misl lemindekinin aksine olarak bu lemdeki var-
lklar, czler haline konabilir, blnebilir, yarlabilir ve biti-
ebilirler.

Bu mertebeye ehdet lemi denilmesinin sebebi,
be duyu ile idrak edilmesi ve aikar mahede edilebilme-
sidir.

Misl lemindeki sretleri, el ile tutmak mmkn ol-
mad halde, bu mertebenin varlklarn el ile tutmak ve ba-
kalarna gstermek mmkndr.

Bu lemdeki sretler rh sahibi olan ve rhu
olmayan diye ikiye ayrlabilirse de, hakikatte her varln
kendi mertebesi itibariyle bir rhu vardr.

Zira ehdet lemindeki her sretin ayn- sabi-
te mertebesinde, sabit olan bir ayn yani hakikati var-
dr.

*(15) A.Keriym Cili nsn- Kmil


te bu hakikat bu sretin mdebbiri (tedbir
edicisi), mutasarrf (tasarruf edicisi) ve rhudur. Fa-
kat ehdet lemindeki btn varlklarda hayat keml ha-
linde tezahr etmemitir.

Zira bunlarn bazsnn taayyn, hayatn tam olarak
zuhur bulmasna msait deildir. Onun iin bu lemin varlk-
larndan bazsnda hayat, btn; bazsnda, zhir; bazsnda
ise, hayvanda olduu gibi, pek zhirdir.

75
nsndaki hayat ise, hem en aikar ve hem de en
mkemmeldir.

ehdet lemine kevn ve fesad (olu ve bozu-
lu) lemi de denilmitir. Zira kevn bir sretin meydana
gelii, fesad ise, bu sretin dalp yok oluudur.

ehdet lemindeki oluumlar meydana getiren
isimler, yce Hakkn Melik ismi kapsamndadr.
Melik olan bir zt iin ise, elbette bir memleket ge-
reklidir.
Buras ltiflii ynnden en aydnlk;
kesiflii ynnden en karanlk yerdir.

Ayn- sabite, ilhi ilimde zuhura gelen isimlerin
sretleridir.
Baka bir ifadeyle isimler mertebesi, ztn sret-
leri ve glgeleridir.

Rhlar lemi ise, ayn- sabitenin sretleri ve
glgeleridir.

Misl lemi, rhlar leminin glgesi;

ehdet lemi de, misl leminin glgesi duru-
mundadr. *(16)

nsn - Kmil
nsn- Kmil : Bu mertebe, mutlak vcdun en
son tecellisi ve mazharlarda zuhuru bakmndan en son li-
bas, (rts) dr.

ehdet leminden ibaret olan cismani,
misl ve melekler leminden ibaret olan nrani
lemleri,
76
rhlar leminden ibaret olan rhani,
ilim leminden ibaret olan ilm-i ilhi, ayn-
sabite ve vahdet mertebelerini, adem ve zlmet mer-
tebelerini dahi kendinde toplayan bir mertebedir.

Mutlak vcd, btn ilhi sfat ve isimleri ile ehdet
lemine tenezzl ettikten sonra Onun en mkemmel tecellisi
byk lemin hlasas z olan kk lemde, yani
insnda, yani nsn- Kmilde vuku bulmutur.


*(16) F. Hikem M. Arabi A. Avni Konuk 3 cild ilgili
blmler zet

ehdet lemi, her ne kadar ilhi isimlerin hkm ve
eserlerinin zuhuruna msait bir ayna gibi ise de, tam cilal
ve parlak bir ayna deildir. demin yaratlmas, zuhuru
ile lem, cilal ve parlak bir ayna durumuna gelmitir.

lemin hlasas olan ve kendinden nceki mertebeleri
kendinde toplayan dem de Hakk, kendi sretini, yani s-
fat ve isimlerini en mkemmel ekilde mahede eder.

Fakat bu mahede, uzaktan ve kendi vcdunun d-
nda bulunan bir eye bak gibi dnlmemelidir. Zira
btn mertebeler mutlak vcdun dnda olmad gibi,
her bir mertebede tecelli ve zuhur eden de bu vcddur.

Bu mahede Hakkn btn zerrelerde zt ile zuhur
ve huzuru ile vuku bulan zevk bir mahededir.

nsn- Kmil btn ilhi isimlerden ibaret olan il-
hi sreti kabule msait taayyne sahiptir. lhi emaneti
tamaya ehil olarak yaratlmtr, zuhura getirilmitir.

77
Kendisinde ilhi sfat ve isimlerin hkmleri fiilen
zhir olur. Dier insnlarda ise, bu ilhi sfatlarn hkmleri
ksmen zhir olur.

Allahn ehdet leminde tecellisi, sfatlar, isimleri
ve fiilleri iledir.

nsn- Kmil btn lemleri hlasas olduu iin
Onda, zt-i tecelli ile beraber, sfatlar, isimler ve fiillerin
tecellileri toplanmtr.
nsn- Kmil mertebesindeki, keml ve zuhur dier
mertebelerde mahede edilemez.

Varlklarn her biri ilhi nrun aynas olmakla be-
raber (cihan gsteren kadeh ve lemi gsteren ayna) dem
yani nsn- Kmildir.

Onda ilhi sfatlarn nurlar tamamiyle zhir olmu-
tur. Nr, kendi cemal ve celalini nsn- Kmilde grm-
tr.

nsn Kmile, yukarda zikr edilenlerden baka da-
ha birok isim verilmitir. Konumuz bakmndan u isimleri
bilhassa zikretmemiz faydal olacaktr.

Ona, zll-i ilh (ilhn glgesi) denilmitir,
ayrca zll-i memdud (yaylm glge)
ve zllullah (Allahn glgesi) isimleri de verilmi-
tir.

Hz. Mevlna mesnevisinde, Tanrya kul olan ha-
kikatte tanr glgesidir. O, bu lemden lm, Tanr ile
dirilmitir, diyerek, Tanr glgesi, (Sye-i Yezdan) tabi-
rini kul hakknda kullanmtr, ki nsn- Kmil ile ayn
mndadr.

78
Hlasa edecek olursak yukarda zikredilen mertebele-
rin en yksei, gayb- mutlak en aas iin de bulundu-
umuz ehdet lemidir.

ehdet leminden geriye doru manevi uruc
(ykseli) sretiyle asl ve meneine dnen insn bu mertebe-
leri ve bunlarn birbirlerine nispetle durumlarn mahede
eder ve bilir.
Bu his, cisimler leminde alglanan her bir ey misl
ve hayl mertebesinde mevcd olan ltif bir varln sretidir.
Bunlar ise nr leminin sretidir;
nrlar ise, rh leminin sretidir;
rhlar ise, ayn- sabite sretleridir;
ayn- sabite ise, ilmi ilhi sretleridir. *(17)

Yaratma Kelimesi
Arifler ve aklar Kms-u aktan (byk ak ki-
tab) yaratma szcn kaldrmlardr, nk zten by-
le bir ey yoktur, olmas da mmkn deildir.

Ancak, eriat ve tarikat mertebesi itibar ile ka-
bul edilen hayli bir tenzih mertebesinde yaayanlar bu keli-
meyi kullanabilirler, nk bulunduklar yer hayli ikilik
zere bina edilmitir, yani bir yaradan bir de yaradlan vardr.

Fazla zihin yorgunluu ve bilgi gerektirmeyen bu an-
lay, zamanla oluan artlanmalar neticesinde de pekiir. Bu
anlay daha yukarlara tamak da zor veya angarya gelir.
Ancak bu hal kiinin farknda bile olmadan gizli irke
dmesine bile sebeb olur.

*(17) F. Hikem, M. Arabi, A. Avni Konuk cilt 3 ilgili
blmler zet
Kasdi olmayan bu anlayla, iyi niyetle yaplan ibadet-
ler kabul edilir ve sevab kazanlm olur. Fakat kii kendini
79
kazanamaz, gerek Hakktan ve irfaniyyetten uzak olur, ki bu
da olduka ac bir hdisedir.

nsnn en nemli vasf dnc ve ayrc olmasdr.
lk ayrmas lzm gelen ey de, akln kaplayarak perdelemi
olan yanl bilgi ve artlanmalardr. Bylece gerek bilgilerle
akl hrriyetine de ulam olacaktr.

Yukardan beri ifade etmeye altmz hususlar, as-
lnda, lemde yaratma diye bir eyin olmadn, sadece mer-
tebe, mertebe; btndan zhire k olduunu ak olarak
gstermektedir.
Btn bu zhire km varlklar yaratma deil, zu-
hur/tecellidir. lemde mutlak olan bir tek zt vardr, o da
Hz. Allahtr, zuhurlar ise, kendinden kendinedir, kendi
isim ve sfatlardr.

Yaratma ifadesi, ikilik gerektirir, ki bu da mmkn
deildir. Gerek irfan ehli, bu kelimeyi kullanamaz; kullan-
yor ise, irfan ehli olamaz. Bu anlay ile gerek tevhidi idrak
edememitir.
Yaratma ifadesini, eriat ve tarikat merte-
besi itibariyle perdeli olarak kullananlar mazurdur. Ancak
hakikat ve marifet mertebesi itibariyle bu kelime kulla-
nlamaz. Onun yerine zuhur ve tecelli kelimeleri alr, ki
arada kyas kabul etmez farklar vardr; arif olan anlar.
Daha fazla uzatmadan yolumuza devam edelim.

Yukarlarda ifade edilen, (Allah var idi onunla bera-
ber hi bir ey yok idi,) hdis-i erifi; Hz. Ali (k.a.v.) efen-
dimize iletildii zaman, az dnerek, (imdi de yledir,) di-
ye cevaplad bildirilmitir, ki gerek de budur.
Evet: Evvelde de, imdi de, her zaman da, Allah var-
dr ve Onunla birlikte hi birey yoktur ve de olmayacaktr.
80
nk olmas da mmkn deildir. Mmkn olabil-
mesi iin en az ayn deerde bir Allah daha veya Allah-
lar olmas lzm gelecektir, ki bu da imknszdr.

Yaratma; yoktan var etme anlamndadr. Aslnda yok
olan, zten yoktur, (yok olan var olamaz, var olan da yok
olmaz,) ancak ekil deitirir.

Bir eyin yoktan var edilmesi, yaratlma hdisesi
olabilmesi iin, bu lemin sahibi olan Allah (haylen diyelim
ki) bir baka lemin Allahndan kendinde olmayan bir mal-
zeme olarak ondan meydana getirecei yani gerekten ken-
dinde yok olan eyden bir varlk vcde getirmesi ancak ya-
ratma, (yoktan var etme) ekliyle ifade edilebileceinden,
ki byle bir ey de sz konusu olmayacandan; yaratma
hdisesi de irfan ehli iin mutlak olarak yoktur, nk zuhu-
ra gelip vcd bulmu her eyin kayna Haktr ve zuhur yeri
de haktr, bu sebebden lemde ikilik de yoktur.

Rahmniyyet : Sfat mertebesinde nefes-i Rahm-
ni, sonsuz fezaya klli olarak nefesini, nefh ettikten sonra,
zaman iinde adem zlmetten mertebe, mertebe zuhu-
ra kn sonunda, ulalan birey varlklara nefis ismi ve-
rildi.
Genelde nefes-i Rahmni; birey de nefis-i bee-
ri insn ve dier varlklar olarak zuhura kt.

Zuhuru perde oldu zuhura,
Gz olan delil ister mi nra.

Dier bir ifadeyle; zuhurunun iddeti, kendisine per-
de olmaktadr.

nsn-i Kmil mertebesi hakknda, bir arif:
Seni bu hsn vech ile grenler,
Korktular Allah demeye,
Dndler insn dediler.
81
fadesiyle bu mertebe hakknda ne ho sylemitir.
Peygamberimiz (s.a.v.) bir hdis-i eriflerinde:
Biz, son gelen ilkleriz. buyurmulardr.
Son gelen sz ile, bu mertebenin kemlini;
ilkleriz sz ile de, Hakikat-i Muhammedi
mertebesini ifade etmilerdir.

Nefes-i Rahmni, Akl- Kl olan rh mertebesi
ile Nr-u ilhi olan Nefs-i Kl mertebesinin izdivacn-
dan ehdet, yani bu lemler ortaya kmtr.

Bu lemin bir ismi de, ztn en kemlli zuhur olan
Hz. ehdettir. nk btn bilin ve mahedeler bura-
da olabilmektedir.

Bu lemin bizce, bir ismi de Mescid-il Aksa dr.
Ztn en kemlli zuhur mahalli ve secdegah yeridir.
Aksa en uzak mnsnadr, yani ilhi ztn
mutlak vcd mertebesinden mahede-i vcd mer-
tebesine btn akl ile tenezzl ederek burada zuhur etme-
sidir.
Ltiften, kesife ulamann da kemlidir.

Bu lemdeki yaam da, kemllerin en kemllisidir.
nk gizli hazinenin, knt kenzen kapa burada tama-
men almtr.
Anahtar, lisanen besmele; fiilen insn olmutur.

Besmele-i erifede bulunan, Allah lfz, mut-
lak vcd ve Ulhiyyeti;
Rahmn nefes-i Rahmni ve her varlkta bulu-
nan ilhi Rhu,
Rahim ise, o da her varlkta mevcd olan nr-u
ilhiyyeyi ifade etmekte;
82
ve ite bu ana isimden de, lemler yani mkevvenat
ve nsn- Kmil meydana gelmektedir.

Allah insn bylece Rahmn sreti zere, yani
kendinde bulunan btn zelliklerinden belirli bir terkip ile
halketti, bylece en geni mnda Onda, Onunla ve O ola-
rak zuhurdadr.

ehdet mertebesi olmasayd, lemde hibir hareket
olmaz, dier mertebeler btnda kalrd.

Bu mertebede zuhura gelen her bir insn ve dier var-
lklar, bulunduklar yerde kendi kemlleri zere birer hazine-
dirler, bu hazinelerin tamam ise, ilhi varlk hazinesidir.

Ulhiyyet - ilim,
Rahmniyyet - ar,
Rubbiyyet - krsi,
Melikiyyet - zemin, dnya diyebiliriz.
nsndaki karl;
ilim - akl,
ar - ba,
krsi - kalb - gnl,
zemin - yer - ayak mertebesi oldu.

Belden aasna sfli; belden yukarsna lv dendi.
Halbuki her ikisiyle vcd birdir.

Krn- Keriym Tin Sresi 95/4 5. yetlerinde:
.,,=. ~ .'.. '=~ =' :=
,' '.

.. ~=
lekad halaknel insne fiy ahseni takviymin (4)
smme redednah esfele safiliyne (5)
Melen :
Biz insn en gzel kvamda halkettik(yarattk) (4)
83
sonra aalarn aasna reddettik. (5)

Bu srenin tamamnn ve bu ksm yetlerinin uzun
uzun izahlar vardr, yeri olmad iin sadece yukarda belir-
tilen blmne bir baka ynden dikkat ekmeye alaca-
m.
Esfel-i safilin, aalarn aas olarak genel an-
lamda ifade edilmekle beraber, zhiri ifadesidir.
inde bulunan dier mnlardan biri de, Biz insn
en gzel kvamda/biimde halk ettik.

Tecellimizin en bandan en sonuna kadar gn-
derdik, bylece btn lemlerimizi dolaarak seyahat et-
mi olduundan bizi en iyi deerlendiren o olmutur. Her
lemde kendine gerekli techizt ve rhsat vermiizdir.
Bu yzden bizim halifemizdir. Kendisinde her trl ta-
sarrufumuz mevcddur.

Gerekten bu lem, hibir leme benzemeyen ve hep-
sinden kemlli olan Hz. ehdettir.

Hazret-i ehadet efal leminde,
1. Allahn tenezzl
2. Krnn tenezzl
3. nsn- Kmilin tenezzl
4. Ztnn tenezzl
5. Beytinin tenezzl
6. Mnlarn tenezzl
7. Sfatlarn tenezzl
8. Rhun tenezzl
9. Nrun tenezzl
10. Esmlarn tenezzl
11. Meleklerin tenezzl
12. Nefsin tenezzl
13. Mertebelerin tenezzl
14. demin tenezzl
84
15. Peygamberlerin tenezzl
16. Kitaplarn tenezzl
17. blisin tenezzl
18. Muhabbetin tenezzl
19. Lika (bulumann) tenezzl
20. Hakikat-i Muhammedin tenezzl vardr.

Bu kadar ok tecelliyi ancak iinde yaadmz efal
Hazret-i ehadet leminde bulmaktayz. Bu kadar deerli
bir lemin kymetini bilmeliyiz.

- Kendine gelme kendini bulma,
- Lika (mlaki buluma),
- Sevgi muhabbet ak,
- Zuhur tecelli,
- Bilin ilim,
- Var olma kimlik bulma ilhi benlik,
- Kitabullah Habibullah Marifetullah tahsili
bu lemdedir ve burada kazanlmaktadr,
- Buras ilhi yaamn tatbikatl her mertebeden s-
nflar olan ilhiyyat tahsili yaplacak yegane okuldur.
- Beytullah da buradadr.

Ancak btn bunlardan bizleri uzaklatran zt gler
de eytan buradadr.
Her ilere yardmc gler de melekburadadr.
Her trl ahlklar olan hayvanlar da buradadr ve in-
snlar da buradadr.

te bu gler arasnda yle bir yaant (cmb) var-
dr, ki akllr hayrette kalr. Birbirine karm olan bu yaam
sahnesinin ismi lem-i ehdet zerinde bulunduumuz
yer de, bizim dnyamzdr ve bu lemlerde btn isimlerin
zuhur sahas ve oyun sahnesidir.

85
Umulur ki, gaflette kalmadan, buradaki, ilhi tahsi-
limizi yeterince yapar, daha sonraki yerimize huzurla dahil
oluruz.

Geici olan bu mahede lemi, Hz. ehdet iin
uyku lemi tabiri de kullanlmtr.
nsnlar uykudadr, ldkleri zaman uyanrlar.
fadesiyle insnlarn bu kadar ak ilhi hakikatlerin ortada
olduu bir dnyada, ne kadar hazin bir gafletle yaadklarn
ifade babnda, Efendimiz (s.a.v.) bu Hdis-i eriflerinde biz-
leri uyarmlardr. Daha birok izahlar vardr; yeri olmad
iin bu kadarla yetiniyoruz.

Dnyanzdan Bana ey Sevdirildi...
Dier bir Hdis-i eriflerinde, Efendimiz (s.a.v.)
buyururlar:
Dnyanzdan bana ey sevdirildi, kadn, koku,
gzmn nru namaz.
Bu hdis-i erif, ilgili kitaplarda birok ynl izah
edilmitir. *(18)


(18) Not: Bu muazzam mn ykl Hdis-i erifi
daha iyi anlayabilmek iin Fssl Hikem M.Arabi, A. Avni
Konuk cild 4 Muhammed fassna beklmaldr.

Biz burada daha baka bir ynnden ksaca mevzuu-
muz ierisindeki yerinden yorumlamaa alacaz.

Dikkat ettiimizde grrz ki; mbarek lisan- Mu-
hammedide muhabbet sebebi asli unsur vardr.
Bunlar, kadn, koku, ve namazdr.

86
Aleyhisseltu vesselm efendimiz, buradaki ifadesin-
de, ben sevdim demiyor, dnyanzdan bana ey sev-
dirildi diyor.

Biz bu eyin bireysel ksmna deil, genel anlam-
daki haline bakmaa alacaz.

Hdis-i erifte, kadnn ne alnmas;
dem oullarnn hilkati, kadn ile, lemin hilka-
ti, nefs-i kl - esma - nr mertebesi ile olduundandr.
lm-i ilhide mevcd btn ayn- sabitelerin
zuhura gelmeleri iin onlarn bir hareketlendiriciye ihtiyalar
vard.

Mutlak vcd bu ilimsel varlklar faaliyete geir-
mek iin Rahmniyyet mertebesine intikal ettirdi.
Bu mertebede Rh-l kuds onlara birer ltif
rhtan elbise giydirerek nefes-i Rahmni ile leme
nefh etti, fledi.

Her varlk bu nefhden (nefes) ten kendine ait bir
koku ald ve o koku onun tabiat ve asli hali oldu.

Ayn zamanda Akl- kl olan bu Rhul kuds
Nefes-i Rahmni sonsuz fezaya yaylnca, kendinden
Nefs-i kl (esma - nr) mertebesini tecellisiyle meydana
getirdi.

Bylece Akl- kl etken, Nefs-i kl edilgen oldu.
Dier bir izahla,
akl- kl demin;
nefs-i kl Havvann asl ve zuhur yeri oldu.
Bylece;
Akl- kl ve Nefs-i kln itirakinden (izdiva-
cndan) bu lemler;
87
dem ile Havvann izdivacndan da insnlar
meydana geldi.

Bu lemlerde meydana gelen varlklarn ve insnn en
nce yapaca ey kendinin zuhura kmasna sebeb olan y-
ce rabbna kar ihtiya ve acziyetlerini bilip ona ynelme-
leridir.
Bu ynelmenin en gzel ifadesi de kulluk ibadet;
ibadetin en gzeli de, salt namaz;
onun dier ismi de, zikr;
ve neticesi miractr, ki bylece asli lemine uruc
ykselmedir.

Allaha ulamak iin insnlara lzm olan maddi ma-
nevi bilgiler yine Rabblarndan vhy-i ilhi peygamber-
leri vastasyla onlara ulatrlmtr.

Allahn (c.c.) insnlk lemine en byk ltuflarndan
biri de vhydir. Bylece cehilden ilme olan yolculuk mey-
dana getirilmi, bundan faydalananlar da ilhi rahmete nail
olmulardr.
Allah (c.c.) demi, kendi elleriyle Rahmn, Akl-
kl sreti zere halketti, zuhura getirdi.
dem, Havvay sol eye kemiinden (kendi varl-
ndan), Nefs-i kl sreti zere halketti, zuhura getirdi.

demle Havvann birlemesinden, ocuklar;
Akl- kl ile Nefs-i klln birlemesinden de, bu
lemler meydana geldi.
lemlerin meydana gelii, her varln kendi merte-
besi itibariyle zt- Ulhiyyeti takdis (mukaddes) kl-
mak iindi.

88
te Muhammed (s.a.v.) efendimizin ahsnda hem ge-
nel, hem de birey olarak meydana gelen oluumlar ierisinde
kendisine sevdirilen eyden

1. Biri edilgen ve retken olan kadndr:
Bireyde e, genelde Nefs-i kldr; eten, ocuklar;
Nefs-i klden de, her an yeni yeni tecelliler olmak-
tadr.

2. Koku : Yukarda belirtilen genel olarak btn var-
lkta mevcd nefes-i Rahmnn kokusu; dieri de, beden-
lerimize srdmz kokulardr.

3. Namaz : Yukarda belirtildii gibi lemin ve var-
lklarnn ulaaca en son kemlli fiilleridir. Bilhassa in-
snlar ve cinler (ibadet irfaniyet) iin zuhura getiril-
milerdir.
te btn bu hakikatlere vakf olan Aleyhisseltu ves-
selm efendimiz mbarek ifadelerinde sevdirildi diye be-
lirttikleri ey ile bizlerin nne kendi hakikatini ve ayrca
sonsuz ufuklarn amaktadrlar, krnden aciziz.

Yukardan beri izah etmee altmz husus bu
lemde, yaratmann deil zuhur ve tecellinin oldu-
udur.
Bu kelimeyi metinlerde var olduu iin yeri geldike
parantez ierisinde yanna, zuhur ve tecelli kelimelerini
ilve ederek kullanmaktayz. Cenb- Hakktan cmlemize
gerekten anlayacak, tabiat ve artlanmalarndan kurtulmu
n yargsz hr bir akl vermesini niyaz ederim.

Atom
Kanada da yksek fizik kimya eitimi gren bir kar-
deimizin oradan atom hakknda sorduu sorularn cevap-
89
larndan bir ksmn mevzuumuz ile ilgili olmasndan dolay
buraya almay uygun buldum.

Fakir fizik ilmini bilmem, fakat gerek tevhid ilmi
bunlar genel hatlaryla zmlemektedir.


Sevgili Ozan:
Atom blmne gemeden evvel lemlerin oluumu-
na ksaca bir gz atmamz gerekecektir;
yle ki:

ma - Ztul Baht
Ahad - Ahadiyyet
lh - Ulhiyyet = Vahidiyyet Zlmet - karanlk
Zt lemi : lm-i ilhi
Rhu Azm
yn- sbite
Rhman - Rhmaniyyet Rhul Kuds :
(Sfat lemi) : hayatn kayna,
ilhi ilmin belirlenmesi
Rabb - Rbubiyyet Nru ilhi,
(Esma lemi) : aydnlanma
ltif varlklarn oluumu
Melik - Melikiyyet Ik = glge = zaman
Mlk, ehadet lemi, dnyalar oalma = grnme
Ortaya kma = zuhur
Yukardaki amada grld gibi, lemler; lhi Ztn,
1- 2 - madan Ahadiyyete,
3 - oradan Ulhiyyete,
4 - oradan Rhmaniyyete,
5 - oradan Rbubiyyete,
6 - oradan Melikiyyete tenezzlyle
90
meydana gelmilerdir.

te bu meydana geli ile;
1 - zlmetten rha,
2 - rhtan Nra,
3 - Nrdan k ve glgeye,
4 - atomlar vastasyla da maddeye ulalmtr.
Bu olu zt- lhinin belirli seyr-i ierisinde b-
tndan zahire kmasdr.
Maddeyi meydan getiren atomdan daha ilerisini, bu
beer idrak ierisinde anlayp, Nr mertebesine ulamak ok
zor olacaktr, nk o mertebeyi idrak edip anlayacak arala-
rmz yoktur. Ayrca en byk perde de kendi bireysel var-
lmzdr.

Bu dnyada iken madde tesine ulamamz ancak l-
meden evvel lmek ile veya ryada grmek sretiyle
mmkn olabilmektedir, bu da ayr bir yaam sistemidir.

imdi mevzuumuzla ilgili birka kelimenin lgat m-
nlarn vermee alalm.
Akl : Saf bir cevherdir. Klliyet ve cziyyeti idrak
eden, cisme bal saf bir cevherdir.

Nefs : Nefs-i natka = Konuan nefs = klliyyat ve
cziyyat idarak eden, cisme tedbir ve tasarruf eyleyen saf
bir cevherdir.

Cisim : uzakl = yani eni, boyu, derinlii kabul
eden bir cevherdir.

Cevher : Kendi nefsiyle kaim olan eydir.

Araz : Zahir olmak iin bir vcda muhta olan ve
iki zamanda baki olmayan eye derler.

91
Esir : (Arapa) Kinat dolduran ve btn cisimlere
nfuz eden, fizikilerce k, hararet ve elektrik gibi eylere
nakil vastas hizmeti grd farzolunan, tartsz, elastiki ve
akc hafif bir cisim. (Kelime rumcadan arapaya gemitir.)
(Atomun eskilerce izahdr.)

imdi ksaca atomun kendisini ve arka plann incele-
mee alalm.
Ntron = ekirdekte var olan = ykszdr
Proton = ekirdekte var olan = (+1) ykldr.
Elektron = ekirdek etrafnda dner = ( -1) ykldr.

Ntron = ekirdekte yksz = (zlmet karanlk)
(ana varlk, souk)
Proton = ekirdekte (+1) ykl = (Rh)
(Nefes-i Rhmani) (Enerji hayat) (sulu kuru)
Elektron = ekirdein etrafnda = (Nr - aydnlk)
Dnen (-1) ykl (Scak zaman)

Bu sistem ierisinde btnda olan mnlar uygun elbi-
seler giyerek hayli grntler halinde meydana gelmekte-
dirler.

Fizikiler feza dokusunun, karanlk, soukluk ve za-
mandan ibaret olduunu sylemilerdir.
Eer sadece bunlardan ibaret olsayd, ne feza ve ne de
fezadaki hayat olurdu.

Fezann Gerek Dokusu :
1. Zlmet - karanlk - souk,
2. Rh-u Azm - ilmi ilhi, sulu - kuru,
3. Rhul Kuds - Hayat,
4. Nr-u lhi,
5. Ik - zaman, scak,
6. Muhabbettir diyebiliriz.
92
Ancak, bu sistem ierisinde, sonsuz fezada hayat oluabil-
mektedir.

Ntron : Zlmeti, karanl ve yokluu ifade ettiini,
kendinde hi bir lem yknn olmadn syleyebiliriz.

Proton : Rh - nefes-i Rhmani = Enerji hayatn ta
kendisi. Bylece hayat ile (+1) art bir ykl olduunu
syleyebiliriz.

Elektron : Nr = aydnl ve aydnlanmay eksi bir
(-1) ykl olduunu, bunlarn birlikte almasndan, yani
dnmelerinden ve deiik say deerleri ile guruplar olu-
turmalarndan da Melikiyyet yani (k ve glge) de, birey
olarak zamanda yaamann ortaya ktn syleyebiliriz.

Esmaul Hsna (Allahn gzel isimleri)
Dalga hareketi, Esmal Hsnadan her bir zt isim
dierinin zdd ile art bir (+1), eksi bir (-1) yani etgen ve
edilgen olduundan; her bir isim de kendi varln korumak
zorunda olduundan, birbirleriyle birleip, birbirlerinde yok
olup, kendi varlklarn hkmsz brakamazlar.
O yzden her biri varln korumak zorunda oldu-
undan bireysellikleri yznden birleemezler, bunlar klli
olarak tutan Allah (c.c.) ismi cmiidir.
te bu yzden aslnda herey ayr ve tekler halinde
iken Allah ismi ile bir btn olarak, bu lemdeki hayat
olumakta ve devam etmektedir.

Hidrojen atomu 1 () elektron, 1 (+) protondan olu-
makta, yani bir birin; dier bir bir ile birlemesi ikilii,
iki zt ismi, o da basit mnda hayata kaynak olmakta, ite bu
ztlar oaldka daha geni mnda daha deiik oluumlar
meydana gelmekte, bylece Allahn gzel isimleri btn
lemde devreye girerek mutlak ve mthi bir sistem ierisin-
de bu lemdeki yaam meydana getirmektedirler.
93

Gerekten MADDE var mdr? sorusuna gelince....
Efl lemi yani, yaadmz bu lem, artlar ve
itibar ile hkmen var saylmaktadr. Aslda ise kendine ait bir
varl olmayp ilhi mnlarn zuhur mahallidir. Nefes-i
Rhmani tabiat zerine vaki olup bu lemlerdeki hayat, hay-
li sretler olarak zuhura kmtr. Her (sret) bir (sre) ve o
srelerin ksmlar da yetler yani Hakkn o blgede zt-
na ait iaret leridir.

Bylece bu lem Allahn vecihlerini yanstan koca-
man bir aynadr. Aynada grlen hayl aslna ait ise de, asl
deil, haylidir. te her birerlerimiz asl- yanstan birer hayl
olduumuz gibi, asln bizde olan zuhuru dolaysyla da kendi-
mize has gerek birer varlklarz.

Krn- Keriym Har Sresi 59/ 21. yetinde;
'

' '... .'-. :.
.

., ..

-'
ve tilkel emsal nadribha linnasi
leallehm yetefekkerune
Melen :
Bu mislleri, insnlar dnsnler diye veriyo-
ruz. diye bildirilmektedir.
Yaadmz bu lem bir uyku ve hayl lemi oldu-
undan grdmz, hissettiimiz her trl mevcud, misl-
lerle ifade edilmitir.

Misllerin gerek hakikatlerini idrak etmeyince ger-
ekten onlar hakkyla tanmak mmkn olamaz. Onlar ger-
ekten idrak etmek iin de kendi hakikatimizi idrak etmemiz
94
gerekmektedir. Bu olumaynca ne kendimizi ne de yaad-
mz dnyay ve varlklar tanmamz mmkn olmayacaktr.

Gerek dnyada yaadmz zannederek, kendi
kurduumuz hayl ve misl dnyamzda yaam olmaktayz.
hirete intikalimizde bize dnyadan sorduklarnda
doru cevap vermemiz mmkn olamayacaktr, yukarda
bahsedilen yet-i Kerime bu hakikatleri ne de gzel akla-
maktadr. (Umulur ki, fikir edersiniz.)

Atomun arlk deeri, (0,00000000000001 gr.)
(10
-13
) 13 sfrdan sonra gelen deerdir,
ki Hakikat-i Muhammedinin ifresidir.

Atomlardan meydana gelen bu lem ve ferdlerinin
kaynann Hakikat-i Muhammedi olduu ve Hakikat-i
Muhammediyenin de younlam nokta zuhur mahallinin
Hz. Muhammed (s.a.v.) olduu bu yoldan da kolayca anlal-
m olmaktadr.

Bu ksa izahlardan sonra, tekrar yukarlarda belirtilen
mertebeleri zet olark hatrlamaya alalm.

Mutlak Vcud
Mutlak vcd : Vcdu mutlak zt mertebesi.
Krn- Keriym Nis Sresi 4/ 126. yetinde;
'=,~- . . -' .'
ve kanallah biklli eyin muhytan
Melen :
Allah her eyi muhyt (kuatcdr)
yetinde; belirtildii zere Mutlak Vcd ifade
edilmektedir.

95
Mutlak Vcd; tecellilerinden evvel; zlmette, ilmi
ilhide; btnda, btn mertebeleri ihata ettii gibi, son te-
cellisi olan kevni lemler ve nsn- Kmil mertebesinin
zahirinde dahi her ynyle ihatas mevcuttur.

Bu oluumun dnda hibir varln kendine ait bir
kimlii yoktur ve olamaz.
Vcd-u Mutlak; ayn zamanda Zt- Mutlaktr.

Btn halinde iken dahi kendinde, knt kenzen
mahfiyyen (gizli hazine) sinde,
- lmi lhi,
- Hakikat-i Muhammedi,
- Rh-u Azam,
- Ayn- Sbite,
- Rhul Kuds,
- Nr-u lhi
- ve mkevvenat - lemler mevcud idi.

Rh - Rhmaniyyet : Sfat mertebesi: lemi ceberrut
Vcdu mutlakn zt mertebesinden, sfat merte-
besine,
- lmi lhi,
- Hakikat-i Muhammedi,
- Rh-u Azm,
- yan- Sbiteler hkmyle tecelli ve tenezzl etmesidir.
Burada zuhura kan, Rhu Azmda mevcud,
Rhul Kudstr.

Rh-u Azam ve Rhul Kuds mahlk deildir,
Allahn rhudur.

Rhul Kuds dier rhlarn da rhudur ve ken-
dinde btn mkevvenatn ve fertlerinin rh-u mevcuttur.
96
Rhul Kuds Nefes-i Rhmani ile btn lemlere
her mertebesinde gerektii ekilde hayat Rhunu nefh et-
mesi ve ihatasdr.

Gelecek sayfalarda yet-i Kerimelerin altnda
Rh mertebelerini incelemee alacaz.

Nr - Rbubiyyet : Esma mertebeleri : lem-i melekt
Vcdu mutlak, zt mertebesinden sfat mertebe-
sine tecelli ve tenezzl ettii btn zellikleriyle bu defa
Esma mertebesine tenezzl ederek orada nr tecellisini zu-
hura karmtr.

Nr, Allahn isimlerinden ztna ait bir isimdir. Ne-
fes-i Rhmani ile Rh ve Nr olarak lemlere yaylm,
her zerreye siryet etmitir.

Bu mertebede bireysel rhlar ltif varlklar olarak be-
lirlenmi ve buraya lem-i ervah (rhlar lemi) de den-
mitir.
Bu lemin bir ismi de Melekt melekler lemidir.
nk melekler, nrdan halk edildiinden kaynaklar da bu
mertebedir.

Bu mertebenin alt blm de misl lemidir, cinle-
rin halk edildii yer de burasdr. lgili yetlerde Nru da in-
celemee alacaz.

Madde - Cisim -Melikiyyet : Efl lemi: lem-i Nast
Vcdu mutlakn her mertebede, vcdu mev-
cud olarak zahir ismiyle zuhur ediinden ibarettir.
Burada btn mevcudat elle tutulur gzle grlr hale
gelmitir ve muhteem insn bu mertebede yer yzne gez-
meye balamtr.
97
Buradaki varlklar; maden, nebat, hayvan, insn sre-
tinde kesif, cin ve melekler ise, ltif varlklar halinde faali-
yetlerine balamlardr.
Rh ve Nr mertebeleri btn akl ile bu lemde
faaliyettedir.
Rh-u madeni, - Rh-u nebati,
Rh-u hayvani, - Rh-u insni kesif,
cin ve melekler ise, rhlu ltif varlklardr.
nsn- Kmil ise, btn bu mertebelerin toplu halde
zuhur mahallidir. Ne var lemde o var demde denmi-
tir. Rhman sreti zere halk edilen Allahn halifesidir
ve yeryznn idaresi ona verilmitir.
Bedeni, topraktan; Rhu, Allahn ztndandr.
Yukardan beri zet olarak izahna altmz varlk-
larn kaynaklarn tekrar bir arada toplarsak;
- nsnn kaynann, Allahn ztndan,
- Rhun kaynann, sfat leminden,
- birey rhlarnn ve meleklerin kaynann, nr leminden,
- maden, nebat, hayvan ve insnn sretlerinin,
madde - cisim leminden
olduunu tekrar grm oluruz.

Gelecek sayfalarda bunlarla ilgili yetlerde gerekli
izahatlar vermeye alacaz.

Buraya kadar gelen izahatlar belki fazla bulacaksnz,
ancak yukarlarda zet olarak bahsedilen mertebeleri ana hat-
laryla da olsa idrak edemezsek kitabmzn mevzuu olan
Vhy ve Cebril hakikatlerini anlamamz mmkn ola-
mayacaktr.

Vhy
VAHY (Vhy) Allah Telnn diledii eyleri, e-
mir ve yasaklarn peygamberlerine bildirmesidir.

98
Allah- Tel, insnlar arasndan setii peygamber
denilen kullarn vhy ile ereflendirmitir. Bu srette insn-
lara, dnyada ve hirette rahat ve huzura kavuacaklar esas-
lar bildirmitir.

Vhy, ilk peygamber dem aleyhisselmdan son pey-
gamber Muhammed aleyhisselma kadar devam etmi ve
onda son bulmutur.

Vhyin olduu katidir. Mahiyeti, hakikati bilinmez;
eserleri grnr, bu eserleriyle bilinir.

Peygamberlerimizin (s.a.v.) mbarek yznde, vhy
esnasnda souk k gnlerinde bile yamur tanecikleri gibi
ter belirirdi. O srada yannda bulunanlar vhy geldiini an-
larlard. Hatta vhyin arln hissederler, o esnada ellerini
ve kollarn kaldracak gleri kalmazd.

Bir defasnda Peygamber efendimiz (s.a.v.) deve ze-
rinde iken vhy gelmi, deve vhyin arlna dyanamaya-
rak arka ayaklar zerine kvermitir.

Vhyin Geli Usulleri
Vhiy u ekillerde gelirdi.
1. Doru rylar: Bu vhyin ilk eklidir. Peygam-
berlerin, bilhassa Peygamberimizin grd rylar, daha
sonra uyannca gerek hayatta aynen meydana gelirdi.

Hz. Aie yle buyurur : Peygamberimizin grd-
rylar aynen kard. Bu rylar sabah aydnl
kadar akt.

2. Peygamberimizin uyankken Cebril aleyhisselm
tarafndan vhyin Peygamberimizin kalbine braklmasdr.

3. Cebril aleyhisselmn insn ekline girerek getir-
dii vhiydir.
99
Vhyin en kolay ekli de budur. Cebril ounlukla
Peygamberimize Dhye isimli sahabinin eklinde gelirdi.
Cibril hadisinde bildirilenler byledir.

4. Cebrilin grlmeden, ngrak sesine benzer bir
sesle vhyi bildirmesidir.
Kendisinde korkutma ve azap bulunan yetler bu e-
kilde gelirdi. Peygamberimiz; vhyin bu eidi gelirken titrer
ve terlerdi. Hatta heyecanlanrd.

5. Cebrilin Peygamberimize uyku halindeyken gel-
mesidir.
6. Cebrilin bizzt kendi ekliyle getirdii vhiydir.
Peygamberimize Hira danda gelen ilk vhiy bu ekilde ol-
mutur. Ayn durum Mirac hadisesinde de meydana gelmi-
tir.
7. Peygamber efendimiz uyankken arada perde ol-
makszn dorudan Allah-u Tel ile konumas eklindeki
vhiydir. Mirac gecesi meydana gelmitir.

8. Mirac gecesi be vakit namazn farz olmasna dair
arada perde olmadan vuku bulan vhydir *(19)

Vhyin Saysal Deerleri
~ vhy
vav 6 mnn artlar
- ha 8 Cennet
ye 10 aded-i Kmil (keml say)
24 (2) Zahir ve Btn
(4) slmn mertebeleri

100
vav Varlk lhi Varlk
- ha Hakikat lhi Hakikat
ye Yakynlk lhi Yakynlk

*(19) Yeni Rehber Ansiklopedisi cild 20.5.27
Vhy : Muhammed (s.a.v.) e 24 bin kere gelmitir.
Vhyin lgat mns, bir fikrin veya bir emrin Allah
tarafndan bir peygambere bildirilmesidir.

Yukarda belirtildii gibi
Vhy: lhi varln hakikatini, (btndan zahire)
(ilmel, aynel, hakkel yakyn) olarak bildirilen sistemin ad.)
Vhy : Allahn, insn ve lemler arasnda olan haber kp-
rsdr.
Vhy : Btndan zahire ktr.
Vhy : Gizlide olann aa kmasdr.
Vhy : Hakkn en geni ilmi rahmetidir.
Vhy : Gerek idraktir.
Vhy : lmi lhidir.
Vhy : Ztn kendini kendine yani btnn zahirine ula-
trmasdr.
Vhy : Dostun dostuna dosta haberidir.
Vhy : Bazen vastal, bazen vastaszdr.
Vhy : Hakkn kuluna, tertemiz haberidir.
Vhy : Hakkn kuluna, kendini ifasdr.
Gelecek sayfalarda ilgili yetlerde, vhyi tekrar inceleyece-
iz.

Melike - i Kiram
Mutlak vcdun hakikat-i insniyye mertebesinden te-
nezzl yine o mertebede sabit olan sfat kudretinin zuhuru
101
ile mmkndr. Zira vcdda kudret ve kuvvet olmaynca
irade ettii bir eyin icad mmkn olmaz.
Allah Tel Hazretleri zl-kuvvetil metiyndir ve
kudret dier sfatlar gibi vcd-u hakikinin vasflarndan
bir vasf olmas ynyle ztnn gayr deildir.

Fiiller, kuvvet ile meydana geleceinden, efli ilhiy-
ye dahi Melike-i kiram ile zahir olur.
Kuvvet-i lhiyyenin ismi enbiya aleyhisselmn lis-
nnda melikedir. Zira melek kuvvet ve iddet mns-
nadr.

Melike iki ksmdr : Birisi, tabii; dieri unsridir.
- Birincisi, Melike-i tabiyyun (anasr) maddenin
bulunmad fezada tabii sretlerden meydana gelen ervah-
lvyyedir. Bunlar fezada var olduklarndan, maddeden
meydana gelen cisimler ile ilgileri yoktur, bu sebepten onlar
deme secde ile emir olunmadlar.

- kincisi, melike-i unsriyyndur. Bunlar ana-
sra mensub olan ervahtr; deme secde ve itaat ile m-
kelleftirler.

Melike-i kiram, ihtiyar sahibi olmayp, o kuvann sa-
hibi olan Zt- Ulhiyyetin iradesine tabidirler.
Nitekim insn vcdundaki kuvvetler insnn iradesi-
ne tabidir. nsn iradesini bir eye yneltince kuvveti o eye
ynelir asla ihtilaf etmez.

Melike-i unsriyyn, sonsuz kesif lemlerin ted-
birine memurdurlar. Bunlarn adedi, sayya, hesaba gelmez.

Melike, his ve ehadet leminde kesif ahslar gibi
grnmezler, zira rhturlar. lem-i haylde muhtelif sretle-
re brnerek grnrler. Bu grnleri grenin hali ve iti-
kadi ile ilgilidir. (Hz. Cibrilin Cenb- Meryeme ve dier
102
melike-i kiramn Lt (a.s.) ve sair enbiyaya ve evliyaya ve
slehya temesslleri gibi.)

Melikenin tasarruf ciheti, kanatlara benzetilmitir.
Bu kuvvetlerin (melek) semavat ve arzda trl trl sonsuz
tesirleri vardr.

Vcd-u mutlakn muhtelif mertebe ve tavrlarn-
daki tedbirler bu kuvvetler vastasyladr. Bunlara ulhiyyet
cihetinden her bir mertebeye ve her bir tavra gnderilirler.
Yani bazlar enbiyaya vhy ile, bazlar evliyaya
ilham ile ve dier insnlardan her birine, hayvanlara, bitkilere
ve madenlere, btn eyaya muhtelif sonsuz emirlerin dzen-
lenme ve tedbirleri iin gnderilirler.

Herhangi bir melein kendisinden mteessir olan eye
bir tesir ile ulamas onun kanaddr. Binaenaleyh her bir
tesir yn bir kanad olmu olur. Melikenin kanadlar
yani tesir ynleri adet ile snrl deildir. Onlarn tesirat ok
ynl olduundan kanadlarnn saylmas mmkn deildir.

Onun iin (s.a.v.) efendimiz mirac gecesi Cebril
(a.s.) altyz kanadl olarak mahade etmitir. Maksatlar,
tesirat ynlerinin okluuna iaret etmek olmutur.

Ulhiyyetin lem-i anasr muhit olan (saran)
drt klli kuvveti vardr, ki onlara eriat lisannda Cebril,
Mikail, srafil ve Azrail (a.s.) diye isimlendirilir.
Bunlara tabi olan melikenin haddi hesab yoktur.

Cebril (a.s.)
Cebril (a.s.) ilhi gayb hazinesinde olan gizli mn-
lar, sret lemine tayarak ulatrr. Bylece her ferdin kal-
bine gayb leminden nazil olan mnlar konuma kuvveti
103
vastasyla harf ve savt ile zuhur ederek btnndan haber ver-
mesi Cibrilin ynlerinden bir ynn tesiri ile vaki olur.

Hazret-i Cibril, Hakikat-i Muhammediyye mertebe-
sinden, zuhur-u Muhammedi mertebesine btn ynleriyle
nazil olmutur. Cibril (a.s.) bu zellii ile btn lemlere mu-
hittir.
Bu vazifenin tafsilini icraya memur onun tedbiri al-
tnda saysz ve hesapsz melike vardr ve ona Rhul-
kuds = Rhul-Emin derler. * (20)

slm dininde Cebril Hz. Peygambere ilhi emirleri
bildiren vhiy meleidir ve drt byk melekten biridir. A-
rapada vhiy melei deiik kelimelerle ifade edilmekle
birlikte en mehurlar Cebril Cebreil Cebril - Cibrin
ve Cibrildir.

*(20) Fsusul hikem Muhyiddin-i Arabi A.Avni
Konuk Cilt 1 Mukaddime S.27 sadeletirilerek zet N.A.

Mslman dilcilerin ou, muhtemelen hadis mec-
mulrndaki baz rivyetlere (Msned, V.15-16: Buhari
Tefsir, 2/6, 16/1) dyanarak; Cebrilin Allahn kulu
anlamna gelen branice asll bir kelime olduunu kabul
ederken; bazlar da, Allahn gc demek olan Cebere-
tullah tamlamasndan geldiini ileri srmlerdir.
Cebrilin kuvvet mnsna gelen (cebr) ile lkas
dikkate alnarak bu anlam da kapsad dnlebilir.

Cebril, Krn- Keriymde Cibril, Rhul kuds,
Rhul emin, Rh ve Rasl eklinde be deiik isimle
ifade edilir.

lgili yetlerde belirtildiine gre Cebril kar konu-
lamayan mthi bir gce, stn bir akla ve kesin bilgilere
104
sahiptir; arn sahibi nezdinde ok itibarldr ve meleklerin
kendisine mutlaka itaat ettii erefli bir elidir. * (21)

Cebril (a.s.) Peygamber efendimize Mekke yaknn-
daki Hira danda ibadet ve tefekkrle megul iken gele-
rek ilk vhyi getirmitir. (Yeri geldiinde inceleyeceiz)

Cebril (a.s.) her sene bir kere Ramazanda gelip o ana
kadar inmi olan Krn- Keriymi levh-i Mahfuzdaki
srasna gre okur, Peygamber efendimiz de dinler ve tekrar
ederdi. Peygamber efendimiz hirete terif edecei sene iki
kere gelip tamamn okumutur.

*(21) Diyanet Ansiklopedisi ilgili blm Cebril Sayfa 202


dem (a.s.) 12 (oniki) kere
Nh (a.s.) 50 (elli) kere
brahim (a.s.) 40 (krk) kere
Ms (a.s.) 400 (drtyz) kere
s (a.s.) 10 (on) kere
Muhammed(a.s.) 24000 (yirmidrtbin) kere gelmitir.*(22)

Cebrail (a.s.)n Baz zellikleri
Grevi : Elilik; Vhyi mahalline ulatrmak; lhi
bilgiyi beere talim etmek.

Genelde beer denen varlk, kendi yaps, kapasitesi
itibariyle mn leminden her hangi bir eyi alglayacak du-
rumda deildir, fakat dzgn yaayabilmesi iin ynlendiril-
mesi de gerekmektedir.

Bu ynlendirme haberlendirme iin de bir aracya
ihtiya vardr. Bu aracnn ald isim drt byk melekten
biri olan Cebrildir.
105
Cebril, peygamberlere; peygamberler de mmetle-
rine ilhi bilgileri tebli ederler.

Vhy; Cebrilden peygamberlere, Cebrilin emrinde
olan dier meleklerden de nefsini temizlemi mminlere
vhyin izahlar ve almlar babnda ilhamlar gelir.


*(22) Rehber ansiklopedi cilt 4 S. 286 zet

Vhy; yani yeni bir oluum, emir, Hz. Peygambe-
rimizden sonra gelmez, fakat vhyin alm olan ilham ve
mahede kyamete kadar sona ermez.

Kimlii : Drt byk melekten biri.

Hvviyyeti : Akl, vahdet ve kesret ilminin geni mn-
da younlam keml hali.

Mene-i : k yeri, Sfat lemi, Hakikat-i Muham-
medi, Ceberrrut lemi, Alim ve kelim isimlerinin mazhar.

Kaynak ismi : Sbbh = Kdds

Zuhur yeri : Melek asll olmasndan esma lemi
kayna sfat lemi olduu halde, zuhur yeri, esma, isimler,
melekt lemidir.

Faaliyet alan : Esma leminden efl lemine mnlar
gerektii ekliyle tamak, ulatrmaktr.

zellikleri :
1. Kendine has sreti

2. Diledii srete girebilmesi

3. Tebliin grev sresi; insnlarda, vhy olarak de-
miyyetin balangc, Muhammediyyetin dnyadaki Krn-
azimnn tamamlanmasdr.
106

Cebrilin dnyada hayat baladndan beri her ma-
halde, her varlkta nasl bir oluum gerekiyorsa o oluumun
gerei olan ilmi programn oraya melekleri vastasyla ver-
mesi ve bu oluumu dnyann kyameti kopuncaya kadar
dnyada srdrmesidir. Yukarda da belir-tildii gibi Cebril
kendine bal kuvvetleriyle leme muhittir, her varlkta tesi-
rii vardr.

4. Grev alan : Sfat ve esma leminden efl le-
mine ilhi vahdet ilmini naklidir. lmi lednniyi ve zahir
ilimlerini fiiller lemine nzl indirmesidir.

5. Lkab : Rhul kuds, Rhul emin, Kutsal ve
emin rh, kendisine verilen her hali, hareketleri ve ilmi ek-
siksiz, noksansz gnderildii yere ulatrmas.

6. st snr : Sidretl mnteha, esma leminin sonu.

7. Alt snr : lhi ilmi alarak peygamberlerde ve
kmil insnlarn bazlarnda his ve duyu, akl ve gnl ma-
halli; fiilen ise, btn varlktaki tesiratdr.

Yeri gelmiken ksaca bir eyi ifade etmek yerinde
olacaktr. Dnlebilen ve duygu sahibi olan her varla,
farknda olsun veya olmasn, baz duygu ve dnceler gelir.

te bu duygu ve dnceler kiinin hayata bak ve
deer yarglar istikametinde, nefsiyle yayorsa nefsinden,
hayl ve vehim yoluyla, vehimler; Rabbyla yayorsa, akl-
klden Cibril yoluyla Rhmani bilgiler gelir.



107




Cebril - Cibril Harf Deerleri

,,~ Cebril
~ cim 3
, be 2
r 200
elif 1
hemze elif 1
ye 10
lm 30
245
(2 + 4 + 5) = 11

,,~ Cibril
~ cim 3
, be 2
r 200
ye 10
lm 30
247
(2 + 4 + 7) = 13








108
Cebril Harf fadeleri
~ cim Cemal Cemali ilhi
, be ile ile
r Rahmet Rahmet-i lhiyye
elif Ahad Ahadiyetten
hemze elif Ahmed Ahmede
ye Yakyn Yakyn mertebeleri ile
lm lem insnlk lemine
ulatrlmasdr

Cebril Say Deerleri
247 = 2 Zahir - btn
4 slmn hakikati
7 ettur-u seba (yedi tur,) nefis mertebeleri.

(2 + 4 + 7) = 13 grld gibi Hz. Raslullahn
say deeri olan on (13) kmaktadr. Bundan da anlal-
yor, ki Cebrilin dahi hakikati Hakikat-i Muhamme-
diyeye bal olduu ak olarak grlmektedir. *(23)


*(23) Bu hususta daha baka 13 say deerleri
Kelime-i Tevhid isimli kitabmzda ksmen belirtildi.
109

Cibril Harf fadeleri
,,~ Cibril
~ cim Ceml Cemali lhi
, be ile ile
r Rahmet Rahmet-i lhiyye
ye Yakyn Yakyn mertebeleri ile
lm lem nsnlk lemine ulatrlmasdr


Cibril Say Deerleri

245 = 2 Zahir - btn
4 slmn hakikati
5 Hazart-i Hamse (be hazret) mertebeleri.

(2 + 4 + 5 ) =11 Seyr-i slk yolunda
Muhammediyyet mertebesinin balangcdr.






110
Rasl Harf fadeleri
Mevzuumuz ierisinde ksaca bu kelimeye de bir gz
atmamz gerekecektir. , Rasl
r 200 Rislet Mertebe-i Rislette
gizli elif 1 Ztn gizlenmesi Ztn gizlenerek
sin 60 nsn nsn- Kmil
, vav 6 Veklet vekletiyle
lm 30 lem Beeriyyet lemine
297 ilhi hakikatlerin ulatrlmas

Rasl Say Deerleri
297 = 2 Zahir - btn
9 un 4 slmn hakikati
5 i Hazart-i Hamse (be hazret) mertebeleri
7 ettur-u seba (yedi tur,) nefis mertebeleri

(2 + 9 + 7 =18) Bilindii gibi 18, onsekiz (18) bin lemi
ifade eder, ki Rislet mertebesi bu lemlerin izah ve
habercisidir. *(24)

*(24) Rslet hakknda Kelime-i Tevhid isimli kitabmzda
olduka geni bilgi vardr. Burada da bu kadar ile yeti-
niyoruz.
Nefs - Nefis Gerekten Nedir?
Bilindii gibi insn varlnn bir ifadesi de nefs ke-
limesiyle belirtilmektedir. Nefs zerine ok eyler sylenmi-
111
tir, fakat daha fazla emmarelik hali ele alnmtr. Oysa ki
nefsin mns ve hakikati gerekten ok geni bir sahay
kapsamaktadr.
Vhy ve Cebril insna geldiine gre, onun bir zel-
lii olan nefs ve onun hakikatini ne kadar iyi bilebilirsek
mevzularmza nfuz etmemiz o derece daha derinden ve
kapsaml olacaktr.

eriat ve tarikat kitaplarnda nefsin, emmarelik
(ktlk) yn;
Hakikat ve marifet kitaplarnda ise, nefsin hakikat
yn anlatlmaktadr.
Genelde nefsin, emmarelik yn ele alnmakta,
hakikat ynnn gerei kapal kalmaktadr. Burada mevzu-
umuz iinde ineallah nefsimizi deiik ynleriyle inceleme-
e alacaz.

Hadis-i erif.
Evvel ma hlkallahu akl vennefs.
Allah evvel benim aklm ve nefsimi halketti

Efendimiz (s.a.v.) yukarlarda belirtilen btn merte-
belerin ncesi olduu gibi nefs mertebesinin de ncs ol-
duunu bu Hadis-i eriflerinde belirtmilerdir.
Sadece bu Hadis-i erif dahi nefsin ne derece mhim
bir hakikat olduunu anlatmaya yeterlidir.
yetlerin ve hadislerin incelenmesi neticesinde nef-
sin ok muteber bir varlk olduu ortaya kmaktadr. Arifler
bireysel olarak Hakk yolunun seyr- seferinde nefs-i yedi
mertebeye ayrmlardr.

Yedi Nefis Mertebesi
1. Nefs-i emmmare,
2. Nefs-i levvame,
3. Nefs-i mlhime
4. Nefs-i mutmeinne
112
5. Nefs-i radiye
6. Nefs-i merdiyye
7. Nefs-i safiye, diye isimlendirmilerdir.
Bunlardan sonra Hakka Mirac etmek iin be hazret
mertebesi daha vardr, ancak yeri olmad iin burada izah-
na gemiyoruz. Bu hususlar ksaca yle belirtilmitir. *(25)

Hakka varmak ister isen,
Gnl yolun tutmak gerek,
zerinden varlk ykn,
Hemen zp atman gerek,
Bir de kmil yere varp ,
Evvel elin tutmak gerek,
Yedi deniz be deryay,
Kanat ap gemen gerek.

*(25) Bu hususta daha geni bilgi rfan Mektebi
adl kitabmzda mevcuttur, dileyen oraya bakabilir.

diye belirtilen, yedi deniz nefs mertebeleri,
be derya ise, Hazarat- Hamsedir.

Krn- Keriym Yusuf Sresi 12/53. yetinde;
.,

''. '

-.

'

.
innennefse leemmaretn bissui
Melen :
Nefs daima ktl emredicidir. hkmyle ba-
kp sadece bu haliyle zletirerek ona en byk zlm yapa-
rak bu yoldan kendi nefsimize de zlum etmi olmaktayz.

Evet nefislerimizin bu zellii vardr, fakat bu zellik
kk bir sahasn igal eder, eer eitilmezse her tarafna
113
yaylr. Gzel bir eitim ile ise emmarelikten kurtularak
Miraca doru kanat alr.
Dendi ki, nefs terbiye olunca olur, nefiiiiis.

Yukarlarda bahsedilen nefes-i Rhmani genel ola-
rak btn lemlere yaylnca oralarda meydana gelen her bir
birey varln ald isim nefs oldu. te bu yoldan nef-
sini bilen kii Rabbn bilmi, oldu.

Hadisi erifte belirtilen;
men arefe nefsehu fekad arafe rabbehu.
Melen :
Kim ki nefsine arif oldu ancak o Rabbine arif oldu.

Burada arif olunan bilinen, nefsin sadece emma-
relik yn deil, btn mertebeleriyle birlikte hakikati iti-
bariyle bilinen nefstir.

Krn- Keriym Bakara Sresi 2/54. yetinde;
.. ..= .

.
innekm zlemtm enfsekm
Melen :
Muhakkak sizler nefislerinize zlmettiniz.

Yani, nefsinizi gerek mnda tanyp one gre mua-
mele edemediiniz iin nefsinize zlm etmi oldunuz. Daha
ok geni mnlar olan bu yet-i kerime olduka ak grn-
mekte ve pek ok gerei ifade etmektedir.

Krn- Keriym Bakara Sresi 2/54. yetinde;
.. ,.'
fktlu enfsekm
Melen :
Nefislerinizi ldrnz, ifadesinde belirtilen lm
(genel olarak) nefs-i emmare ynl aldnz tatlanma
114
duygularnz ldrn demektir. nk o tr duygular
gaflete, gaflet de mutlak uzakla gtrr.

Krn- Keriym Taha Sresi 20/41. yetinde;
' :.-= :=
vstanatke linefsiy
Melen :
ve seni kendi nefsim iin setim, ifadesinde;
Cen-b- Hakk: Ms (a.s.) hakknda buyurduu bu
ilhi kelmnda, nefsinin zuhur mahalli olan mertebeyi M-
seviyyetten haber vermektedir.

Krn- Keriym Tevbe Sresi 9/128. yetinde;
,~ .. - ., ..'~ =' \.=
lekad caekm rasln min enfsikm aziyzn
Melen :
Andolsun ki, size iinizden, nefsinizden aziz bir
rasl geldi, ifadesinde, genel anlamda, iinizden yani sizin
benzeriniz bir rasl geldi, zel anlamda ise, kendi iiniz-
den, yani nefsinizden bir aziz rasl geldi.

Dikkat edersek bize gelen aziz rasl yani ilham-
ilhiye nefsimiz mahal zuhur yeri olmakta ve ne erefli
bir grev yapmaktadr. Uzun izahlar olan bu mbarek kelm
da bu kadarla yetinerek yolumuza devam edelim.

Krn- Keriym li mran Sresi 3/185. yetinde;
.,' -=. . .~=
kll nefsin zaikatl mevti
Melen :
115
Her nefis lm tadacaktr, ifadesinde, lmn
yok olunacak bir ey olmad, ancak nefs tarafndan tad-
lacak birey olduu ak olarak bildirilmektedir.
O halde emmare mertebesinde kalan bir nefs ile dier
mertebelerde olan nefislerin lm tatmalar deiik deiik
olacaktr.
Gerek ifade lmn beden tarafndan deil ne-
fis tarafndan tadlacadr. Bylece nefsimizin zerimizde
ne byk tesiri ve yeri olduu da grlmektedir.


Krn- Keriym Fecr Sresi 89/27-28. yetinde;
= - =' ' '.. , ', \=
= -,- -, :. ' -~ \.=
ya eyyethennefsl mutmeinnet (27)
irciy ila rabbiki radyeten merdyyeten (28)
Melen :
Ey Mutmeinne nefse ulaan Radiyye ve Merdiyye
olarak Rabbna dn, ifadesinde, bireysel nefsi emmare-
siyle yayorken, yapm olduu riyazt ve mcahedelerle
levvame nefse, oradan mlhime nefse, oradan mut-
meinne nefse uruc eder (ykselir).

Bu halde kii kendinde var olan hakikatin, Hakkn
hakikati olduunu mutmain bir kalb ile idrak ettiinde
kendisinde bu hitap meydana gelir.
Dier mertebelerde hitap insnlara umumi iken burada
hususi teke tektir. Hakkn esma-i ilhiyyesinin zerindeki
tesiratn idrak eden mutmeinne nefs, Rabbndan raz, Rabb
da o mahalde kendi isimlerinin zuhurunu grnce merzi
yani kulundan raz olmu olur. Bu halinde nefsin hakikatiyle
meydana geldii anlatlmaktadr.

116
Krn- Keriymde nefs hakknda pek ok yet var-
dr, misl olarak bu kadarla yetinelim ve yolumuza devam
edelim.

Efendimiz (s.a.v.) zaman zaman szlerinin banda u
ifadeyi kullanmtr.
Nefsim kudret elinde olan Allaha yemin olsun, ki

Cenb- Hakkn alt sfat- ztiyyesinden bir de k-
imi bi nefsihi yani nefsiyle kaim olmasdr.

Yukardan beri zet olarak belirtilenlerden ak olarak
anlaldna gre, her insnn bir nefsi var, Peygamberimizin
de bir nefsi var. Allah- Tel Hazretlerinin dahi bir nefsi
var, bir de her varlkta mevcud nefs-i klli var olduudur.

Bylece nefs szcnn ne kadar mhim bir ifade
ve yaam olduu anlalmaktadr.

Arifler nefsi yle tarif ettiler :
- Nefs ise ancak o eyin ztdr.
- Nefs mertebesi, cisim mertebesinden daha ycedir.
- Bir nefs ki, bizzt lemin ilmi ile doludur.
- Btn mevcudatn basksna sahip bulunan ilhi Nr
iin Nefs-i klli tabiri kullanlr.
- Akl- kl ile nefs-i klln birlemesinden bu lemler
meydana geldi.
- Akl- klln sembolu, dem; nefs-i klln sembolu,
Havvadr.
- Allah- Tel, Raslullah efendimizi kendi ztndan
halketti, nefsini de kendi nefsinden halketti.
- dem (a.s.) n nefsini, Raslullah (s.a.v.) efendimi-
zin nefsinden bir sret olarak halketti.
- demin zt ise, Rbubiyyet ztndan meydana ge-
tirilmitir.
117
- Allahn zt, kendi nefsinden ibarettir. yle ki: Y-
ce Allah onunla vardr. Zira o nefsi ile kaimdir. (kaimi bi
nefsihi)
Bu izahlardan sonra, insna, yani kendimize dnerek
bizlerdeki nefsin nasl bir ey olduunu anlamaya alalm.
nsnn yapsnda drt ana hakikat vardr.
1. Akl
2. Rh
3. (Nefs) Nr
4. Bedendir.

Rh ile bedenin birlemesinden, yar ltif, yar
kesif bir varlk ortaya kar, ki ad nefstir. nsndaki kar-
l Esma-Nr-Rbubiyyet mertebesidir.

ki ayr zellikten meydana geldiinden iki ayr yz
vardr. Bir yz topraa, tabiata, bir yz de semaya, asl
olan rha bakar. Her iki lemin de zellikleri kendisinde
mevcuttur.
Eer gzel bir eitim grrse topraa bal tabiatn-
dan kurtulur, tmyle rhaniyetine ular. Eer eitim, yani
nefs terbiyesi grmezse topraa bal olan tabiat zindanna
haps olur, sonu cehennemdir.

Ariflerden biri bu hususta yle dedi:
nsn iki halden ayr deil,
ya tenini can eyledi gitti,
ya cann ten eyledi gitti.

Mevlna (r.a.) efendimiz bu hususta :
Biz ne su ilemiiz ki; bu dnya zindanna atl-
mz? Bizim buraya konuluumuzun sebebi birka mah-
busu bu dnya zindanndan kurtarmak iindir, buyur-
mutur.
Bu dnyada insnn iki kabri (zindan) vardr.
Biri, kendi toprak bedeni;
118
dieri ise, toprak bedeni de iine alan toprak (ukur)
kabridir.

Burada bize o kabirlerden kurtulmak iin Yunus (a.s.)
duas lzm olmaktadr. Nefs duygularn ve hislerin kayna
tam bir yaam olarak da tanmlayabiliriz.

Topraa bakan ynnden gelen duygular ve hislerin
en iddetlisi, tabiatnn ve dnyay arzulayan ynnn ismi
nefs-i emmaredir, hilesi oktur, daima dnyay ve kendini
kayrmay arzular.

Burada kullanlan akl da, akl- isna aer yani on
ikinci akldr, akl- maa maiet (iae) akl da denir.
Bu nefsin en ksa srede terk edilmesi gerekir. nsna ok
zaman ve ok ey kaybettirir.

Daha sonra levvame nefsin de terkedilmesi gerekir.
Daha sonra da, nefs-i mlhimenin evham tarafnn
da terkedilmesi sadece ilham tarafnn faaliyete geirilmesi
gerekir.

te balangta insn iin bu nefs mertebesini bil-
mesi ve onlarla mcadele etmesi ok lzumludur.

Bunlar aabilen kimse esfel-i safilinden kurtulup
ycelere doru ly illiyin ykselmeye balar ve asl-i
makamna ular.

Haclar Kabe de tavaf, safa ve merve arasnda
say ederken, ilk tavaf ve say hzl hzl admlarla,
dierlerini daha ar, ar yaparlar.
Bunun hikmeti, en ksa srede nefs mertebesinden
kap kurtulmak, dierlerinin de hakkn vererek oluumlarn
meydana karmak iindir.

119
Yeri gelmiken size bir sr syliyeyim, her insnda
mevcud olan bu nefs mertebesi Allahu lem (Allah
daha iyisini bilir), Meryem olu s mesihte istisna olarak
yoktu, nk Ona bu nefslerin tabiatn alayarak (nefha)
fizik babas yoktu. Baba roln rhul kuds (Cebril)
stlendiinden ondaki nefs mutmainne den balyordu.

Onun iin onda Onu dnyaya ekecek bir duygular
sistemi yoktu, o yzden sadece rhani bir hayat yaayarak s-
fat mertebesinde kald. Bu yzden sfati tecellilerin ar bas-
masyla kendisinde zahiri mucizeler ortaya kmaya balad.

Bu hal her ne kadar o mertebede bir keml ise de,
Mertebe-i Muhammediyyede deildir. nk aadaki
alt mertebelerin yokluu, yukardan da o kadarnn azl de-
mektir.

Seyr sahas lemi, misl ile sfat mertebesi ara-
snda olmutur. Oysa ki Mertebe-i Muhammediyyenin
seyr sahas, Hz. ehadetten balayan, nsn- Kmilde
biten be hazret, hazarat- hamse mertebeleri kapsamn-
dadr.

Bu mevzuu da bu kadarla brakp yolumuza devam
edelim. imdi nefs hakknda bir baka mhim meseleye
daha gelelim.

Cenb- Hakk, Krn- Keriyminde insn :
1 nsn,
2 Halife,
3 Beer,
4 Nefs,
5 dem, isimleriyle be ayr vasfta tantm.

Bizler kendimizi ifade ederken insn vasfn kullanr
olmuuz.

120
Halbuki Cenb- Hakk bizden bahsederken, Krn-
Keriyminde en ok nefs ifadesini kullanmtr. Bizler
dahi ceplerimizde tadmz nfus yani nefsler kad
ile kendimizi ispatlamaktayz. Neden acaba nfus czdanla-
rmza insn czdan denmemi de nfus czdan den-
mitir?

Yaklak olarak baktmzda; Krn- Keriymde
insna
- 283 yerde nefs,
- 57 yerde insn sizli, sizler gibi oul olarak,
- 37 yerde insn tekil olarak,
- 24 yerde dem,
- 14 yerde beer,
- 6 yerde halife olarak hitab edilmitir.

Grld gibi ok byk farkla insn, nefs olarak
tantlm, bu da bize bu szcn insn zerinde ne kadar
ok faaliyette olduunu gstermektedir.

Ayrca yle bir hesap yaptmzda da (2 + 8 + 3) =
13 saysn buluyoruz. Bu da Hz. Raslullahn bilindii gibi
ifre saysdr. Yukarda belirtilen insn hakkndaki ifadelerin
ayrca izahlar vardr, ksaca ele alalm.

- 283 Nefs : Hisler ve duygularn kayna.
(2 + 8 + 3) = 13
- 94 nsn : Btn esmal hsnay toplyan has ve
zt ismi. (9 + 4) = 13
- 24 dem : Birimsel isim, kendine has.
(2 + 4) = 6
- 14 Beer : Tebir edilen, mjdelenen (zt tecellisi ile)
- 6 Halife : Genel isim, Halifetullahtr. 6
421 (4 +2 + 1) = 7 (4 + 3 ) = 7 43
(Her iki tarafta netice ayndr)

121
zetle nefs nedir? sorusu hakknda bu ksa bilgi-
leri verdikten sonra biz tekrar yolumuza devam etmee al-
alm.

Hira

Mevzuumuz vhy ve Cebril olunca, onun ilk geldii
yer olan Hira dandan bahsetmeden gemek olmazd.
07.07.1990 Cumartesi sabah Hacc grevimizi yerine
getirmek iin bulunduumuz Mekkede Hira dana km-
tm.
Olduka heyecanl ve dnceli, orada olan ilk vhy
hadisesini hd etmee alyordum. Zirvedeki byk kaya
adeta bakla ikiye ayrlp ortadan yarlm tekne gibi duru-
yordu.

Rivyetler ilk vhy geldiinde, vhyin iddetinden o
tan yarldn sylerler. Bu hisler ierisinde ve birazda
yorgun olarak, Mekke-i Mkerremeyi karma alarak o tan
kenarna oturup etraf seyre baladm.
O sralarda gne de yava yava klarn yaymaa
balyordu. O esnada hayretle bir ey dikkatimi ekti, arkadan
gnein klarnn vurmasyla Hira dann ve yan tepelerin
glgelerinin kumlar stne vurmasyla adeta dz arazide san-
ki oook byk bir Allah ismi yazlm idi.

Epey bir mddet bu manzaray seyrettikten sonra ka-
d klemi elime alp aaidaki birka hissiyatm not etme-
ye balamtm.

Mekke-i Mkerreme
07.07.1990 Cumartesi

H R A
Seni nasl tarif edeyim.
drakim ok zayf nideyim.
122
Neler oldu sende hayretteyim.
Ah... Nrlu Hira heybetli Hira.

Civarnda sen en ycesin.
Az daha ge ereceksin.
Heybetli ok azametlisin.
Ah... Nrlu Hira heybetli Hira.
Sabah vakti ulatk sana.
ktk zirvene yana yana.
Seyrettik seni kana kana
Ah... Nrlu Hira heybetli Hira.

Raslun nefesi sanki orda.
Sakin olmu ok zaman sanki burda.
Bunlar dn az yan durda.
Ah... Nrlu Hira heybetli Hira.

Btn Mekke gr alan.
Mevl tm oldurmu alan.
Nasl anlataym kalan.
Ah... Nrlu Hira heybetli Hira.

Harem-i erif de karda.
Neler vardr bu arda.
Grecekmi gibi Ar- da.
Ah... Nrlu Hira heybetli Hira.

Uzun ibadetlerden sonra.
Nihyet cibril geldi burda.
Ne srlar getirdi hep orda.
Ah... Nrlu Hira heybetli Hira.

Mndan dnyaya bir kap.
Deiti Rasln hayat.
Anla kardeim bu hakikat.
Ah... Nrlu Hira heybetli Hira.

IKRA dedi Hazret-i Cibril.
Krndr bu nnde eil.
Haktandr hepsi gayr deil.
Ah... Nrlu Hira heybetli Hira.

123
Sen de Hiran kef edersen.
Trl srlara erersen.
Peygamberini yad edersen.
Ah... Nrlu Hira heybetli Hira. *(26)

*(26) Hacc Divan Necdet Ard sayfa 93

Mekke-i Mkerremenin yaknlarnda olan bu da, a-
deta ezelden beri knt kenzen mahfiyyen gizli hazi-
nede mevcud olan Hakikat-i nsniyye ile Hakikat-i
Krniyyenin, yani bir btnda doan ikiz kardein ok u-
zun zaman bir birinden ayr kalp o gecede Kadir Gecesi
(Kadir-i mutlan gecesi) (Kadir kymetini idrak etme gecesi)
ilk bulumaya baladklar zt-i gecedir.

te bu gece Cibril-i Eminden Muhammedil e-
mine gelen ltfu ilhi ile, Muhammed (a.s.) n eminlii Haz-
retlie tebdil olduundan bundan sonraki vasf Hz. Muham-
med (s.a.v.) olmutur ve bu andan itibaren Kelime-i Tevhid
kitabmzda da bahsettiimiz gibi dnya tefekkr tarihinde bu
hadise en byk inkilbn balangc olmutur.

lk Vhy

mml Mminin Aie radiyallah-u anhadan :
Melen yle demitir:
Raslullah (s.a.v.)in ilk (vhiy) balangc uyku-
da ryay saliha, yani (sadka) grmekle olmutur. Hi
bir rya grmezdi ki sabah aydnl vazh ve aikar zu-
hur etmesin.

Ondan sonra kalbine yalnzlk muhabbeti ilka olun-
du. Artk Cebel-i Hira, (Hira danda) ki maara iinde
halvete girip orada ehlinin yanna gelinceye kadar sayl gn-
lerde kalrd. Sonra yine Hadicenin yanna gidip bir o ka-
dar zaman iin yine yiyecek ihtiyalarn giderirdi.
124

Nihyet Raslullah (s.a.v.) bir gn yine Hira maara-
snda bulunduu srada emr-i Hakk yani vhy geldi.
yle ki; Ona melek gelip = IKRA (oku)
dedi. O da, Ben okumak bilmem, cevabn verdi.

Zt- akdes-i Rislet-Penahi buyuruyor ki,
O zaman Melek beni alp takatim kesilinceye kadar
sktrd, sonra beni brakp yine = IKRA (oku)
dedi. Ben de ona okumak bilmem dedim.
Yine beni ikinci defa takatim kesilinceye kadar
sktrd.

Sonra beni brakp yine nc defa = IKRA
(oku) dedi. Ben de Okumak bilmem dedim.
Nihyet beni yine alp, nc defa sktrd.

Sonra beni brakp;
Krn- Keriym Alk Sresi 96/1-5. yette
_~ .

' :. .'. =
_~ - .'.. _~ \=
.=''. .

~ .

' :=
-. :

. \=
.-, .''- .'.. .

~ ~=

kre bismi rabbikelleziy haleka (1)
halekal insne min alakn (2)
125
kr ve rabbkel ekrem (3)
elleziy alleme bil klemi (4)
allemel insne ma lem yalem (5)
Melen :
(Ey Muhammed!) halkeden, insn phtlam
kandan halkeden Rabbnn adyla oku! oku! Klemle
reten insna bilmediini bildiren Rabbn en byk
kerem sahibidir.

Raslullah (s.a.v.) (kendisine vhy olunan) bu yt-
kerimeyi idrak ederek (anlayarak) korkudan yrei titre-
yerek dnd ve Hadice binti Huveylidin yanna giderek,
beni sarp rtnz, beni sarp rtnz, dedi.

Korkusu geinceye kadar mbarek vcdlarn sarp
rttler. Ondan sonra Hazret-i Rasl (s.a.v.) meydana gelen
hali Hadiceye naklederek, Kendimden korktum, dedi.

Hadice radiyallahu anha: yle deme, Allaha ye-
min ederim ki Allah-u Zl-cell hi bir vakit seni utan-
drmaz (mahzun etmez). nk sen akrabana bakarsn,
iini grmekten aciz olanlarn arln yklenirsiniz,
fakire verir, kimsenin kazandramayacan kazandrr-
sn, misfiri arlarsn, Hak yolunda zuhur eden havadis
ve mhimmatta halka yardm edersin.

Bundan sonra Hadice (radiyallah-u anha) Hazret-i
Rasl-i Ekrem (s.a.v.)i birlikte alp amcaolu Veraka b. Nev-
fel b. abdl-Uzzaya gtrd.



Bu zt, zaman- cahiliyyette hristiyanla dahil ol-
mu bir kimse olup branice yaz bilir ve ncilden
Allahn iradesini ilgilendiren konularda gerei kadar teberi
yazard. Veraka; gzleri ma olmu bir piri fani idi.

126
Hadice radiyallah-u anha Verakaya: Amucam o-
lu, dinle de bak, kardeinin olu ne sylyor, dedi.

Veraka: Ne var kardeimin olu? diye sorunca;
Raslullah (s.a.v.) grd eyleri kendisine haber verdi.

Bunun zerine Veraka dedi ki: Bu grdn Allah-
u Telnn Ms (sallallahu aleyhi ve sellem)e tenzil
ettii Namus- Ekberdir. Yani (sahib-i srr Vhydir.)
Ah keki senin davet gnlerinde gen olaydm. Kavmin
seni karacaklar zaman keki hayatta olsam!

Bunun zerine Raslullah (s.a.v.), Onlar beni ka-
racaklar m ki? diye sordu.

O da: Evet (zira) senin gibi bir ey getirmi yani
(vhy tebli etmi) bir kimse yoktur, ki dmanla ura-
masn. ayed senin davet gnlerine yetiirsem, sana son
derece yardm ederim, cevabn verdi.

Ondan sonra ok gemedi, Veraka vefat etti. (Ve o
esnada) Fetret-i vhiy vuku buldu. (Yani bir mddet iin
vhy kesildi.) *(26)


*(26) Sahih-i Buhari Cild 1 Hadis 3


Ikra Harf Deerleri

= IKRA (OKU)
1 Ahadiyyet Ahadiyyet mertebelerinin ilmi
= 100 Kudret Kudret-i ilhiyye ile
127
200 Rahmniyyet Rhmaniyyete (oradan da)
1 nsn nsn- Kmile (oradan da)
1 Zuhur Dier zuhur mahallerine
303 ulatrmasdr.


Ikra Say Deerleri

303 :
Birinci 3 : Krn, Cebril, Muhammed (s.a.v.) dir.
kinci 3 : Bu ilmi, ilmel, aynel, hakkel yakyn idrak etmek.

Ortadan (0) karmak ile ki, (303)
yani bu hakikatlere hayl ve vehmi kartrmamak.

Geriye kln (33) ise,
Mescid-i Nebevinin ilk yapldndaki direk saysdr.
Yani btn vhy-i lhinin bu at altnda toplanmas
ve (OKU) tulmas demektir.


akk Sadr (Gsn Yarlmas, Temizlenmesi)
akk- sadr: Hz. Raslullah (s.a.v.) in gsnn
yarlp ameliyat edilme hadisesi birka defa vaki olmutur.

lki : Efendimiz Hazretleri drt yalarnda ve st
nineleri Halimets sadiyye radyallahu anhann yannda
iken vaki olmutu, ki bunda, gsn yarmaya memur olan
melikenin Bu eytann senden olan haz ve nasibidir, di-
yerek kendilerine gsterdikleri phtlanm kan oradan temiz-
lemek iindi.

128
kincisi: On yanda iken gsnn yarlmas vu-
kuu Ebu Nuaym ile Ziyauddin Muhammed b. Abdl Va-
hidin rivyetlerinden gelen haberlerdir.

ncs : Hazret-i Aie radyallah-u anhadan ri-
vyet edilen bir hadise nazaran, Hira maarasnda iken Cib-
ril (a.s.) n teblii vhy iin ilk geldiinde de akk- sadr vaki
olmutu, ki bunun vhy-i ilhiyi kalb kuvveti ile anlamas
ve vhyin arlna tahamml kudreti kazanabilmesi iin ol-
duu aktr.

Drdncs : Mirac gecesi vuku bulan gsnn
yarlmasdr.
(O hakikatlere tahamml edebilmesi iindir.) *(27)


*(27) Sahih-i Buhari cilt 2 sayfa 273


Yukarda grld gibi Hz. Muhammed (s.a.v.)
efendimizde drt defa akk- sadr hadisesi vuku bulmu-
tur, bunlarn her biri bir mertebe itibariyle olmutur.

Efl, esma, sfat, zt mertebelerini idrak
etmek, her mertebede hayl ve vehimin hkmnden kur-
tulmakla, bu da riyazt ve mcahede ile mmkn olmaktadr.

akk- Sadr gsmze Msllat olan hayl, ve-
him, vesvas, hannas ve dier fuhiyyatn orada yer bulama-
mas iin orada bulunan nefs-i emmarelik hkmn, zikr
ve mcahede ile eritmektir.

Bu oluum birinci akk- sadrdr. Gzel bir seyr-i
sluk eitimiyle dierleri de yava yava tatbik edilir.

129
Eer bir yol ehlinde akk sadr gs temizlen-
mesi hali olumazsa Ikra ve dier btni almlarn zu-
hurunun meydana gelemeyecei aikardr.

Bu ameliyatlar akk- sadr Cenb- Hak,
Krn- Keriym nirah Sresi 94/1 yette
= : :' -. .' =
elem nerah leke sadrek
Melen
(Ey Muhammed!) Biz senin gsn amadk m?
yetiyle tmnn oluumunda BZ ifadesiyle kendinin de
oradaki valn ak olarak ifade etmektedir.

ok geni almlar olan bu mevzuu da zet olarak
grdkten sonra yolumuza devam edelim.

mmi Peygamber (s.a.v.)
(Gerekten Hz. Muhammed (s.a.v.) okuma yazma
bilmiyor mu idi?....)
Bu hali gerek ynyle anlamaya alalm.
Evvel mm kelimesinin harf ve say deerlerine
bir gz atp daha sonra dier ynlerini de ele almaa ala-
lm.



. mm (ana)
elif 1
. mim 40
130
. mim 40
81 tersi 18dir.
kisinin toplam (81 + 18) = 99 eder

Bylece mm (ana) kelimesi 18 bin lemi ve 99
esmal hsnay ifade etmi olduu ak olarak grlm
olmaktadr.



mmiy
elif 1
mim 40
mim 40
ye 10
91 tersi 19dir.
18 bin lemde var olan nsn- Kmildir, ki o da
lemlerin anasdr
mm : Ana, anne, valide, (asl-esas) (balca olan ey)
mmi : Anasndan nasl domu ise yle kalp okuma yaz-
ma renmemi (kimse)

mmi-i Sadk
mmi-i sadk : mmi peygamber, Hz. Muhammed (s.a.v.)

Krn- Keriym Araf Sresi 7. sre 157. yettinde;
131
.

'

-.

,

' .,

' .,-,

., ,

'
,~.. -,,

.' .~ '.,.- -.~,
elleziyne yettebiunerraslennebiyyel mmiyyelleziy
yecidneh mektben ndehm fiyttevrati vel inciyli
Melen :
yetlerimize inanp, yanlarndaki Tevrat ve ncilde
yazl bulduklar, okuyup yazmas olmayan Peygamber
Muhammede uyanlara yazacaz, buyrulmaktadr.
zet yorum: Tevrat ve ncilde yazl olan mmi
Peygamber (s.a.v.) Krn, yani zt ilminin anas olduu gibi,
Tevrat, Esma ilminin, ncil sfat ilminin de anas, kay-
na olduu yukardaki yette ak olarak bildirilmiltir.

Hz. Raslullah (s.a.v.)in mmi olmas bizim anlad-
mz mnda okuma yazma bilmemesi demek deil, okuma
yazma aralarna (kat-klem) gibi ihtiyac olmad mns-
nadr.
lemimizde byle baka bir zuhur yoktur. Bu oluum
sadece Hz. Muhammed (s.a.v.) efendimize has ve onun en
byk mucizelerindendir. lmi ilhi o mahalden btn insn-
lk lemine yaylmtr.

Cebril (a.s.) n kendisine ilk geldiinde Ikra
(oku) demesi manidardr.
Cebril (a.s.) cahil bir varlk m idi ki; okuma yazma
bilmeyene Ikra (oku) diye hitab etsin.

Peygamberimiz (s.a.v.) vefat etmesine yakn bir za-
manda bana kat veriniz size bireyler yazacam! bu-
yurmutu.
Orada bulunanlardan bir ksm kat verelim, bir
ksm da vermeyelim, dedi. merl Faruk (r.a.) bu k-
smda idi. Allahu Telnn kitab bize yetiir, dedi.
(ve kat verilmedi...........) (**)
132

Bu mevzua ileride tekrar dneceiz.

(**) Eshab- Kiram Ahmed Faruk Cilt 5 sahife 51
mml Bild
mml bild : Beldelerin anas Mekke-i Mkerreme
mml kura : ehirlerin anas Mekke-i Mkerreme

Krn- Keriym ura Sresi 42/7. yetinde;
',.~ '. :,' ',~ :' =
'.',~ - .='

- .'
-, .,. -~' -,, .
= ,-

' _, -

~' _,
ve kezalike evhayna ileyke Krnen arebiyyen
litnzire mmel kura ve men havleha
ve tnzire yevmel cem l raybe fiyhi
feriykun fiyl cenneti ve feriykun fiyssayri
Melen :
Ey Muhammed! Bylece ehirlerin anas olan
Mekkede ve evresinde bulunanlar uyarman, phe g-
trmeyen toplanma gn ile uyarman iin sana arapa
okunan bir kitap vhyettik. nsnlarn bir takm cennete,
bir takm da lgn alevli atee girer, buyrulmaktadr.

zet yorum : Her ehir ve kasaba, iinde yaayan-
larn ve yaananlarn anasdr. Her trl olu ve doular
kucaklayp muhafaza etmektedirler. Tarihleri srecinde ora-
larda nasl hadiseler cereyan etmise, o hadiselerin zellii
nispetince deer kazanrlar.
te bu yzden dnya tefekkr tarihinin, kuruluundan
beri en byk hadiselerini kucaklayan Mekke-i Mker-
reme beldelerin (ehirlerin) anas nvann almtr.
133

Burada evvel Canab- Hakk ztndan,
- ilk halife insn (dem-i) dnyaya ikram etti ve
onunla beraber zt-i tecellisi olan zuhur mahalli Beytullah
ikram etti.
- daha sonra brahimi (a.s.) ikram etti,
- daha sonra smail (a.s.) ,
- daha sonra zem zemi ikram etti.
- daha sonra lemlere rahmet Habibini Hz. Muham-
med Mustafa (s.a.v.) i,
- daha sonra slm, onunla beraber Krn ik-
ram etti.
- Ve btn mertebeleri kapsamna alan zt-i te-
cellisini ikram etti. *(28)

te bu yzden, senin de tezkiye edilmi (temizlen-
mi) beden-i varln, arz- mbarekin mml
Krndr.
Btn mbarek ikramlar sana bu mbarek beden eh-
rinde olmaktadr. Elden gitmeden evvel mevcud vcdlar-
mzn kymetini bilelim.

Krn- Keriym ura Sresi 42/7. yetinde;
',.~ '. :,' ',~ :'
ve kezalike evhayna ileyke krnen arebiyyen
Melen :
te bylece Krn arapa olarak sana vhyettik.

*(28) Bu hususta daha geni bilgi Kelime-i Tevhid kitab-
mzn Mekke-i Mkerreme blm sayfa 137 de vardr.
Bu yeti kerimede, Krn- Keriymin hi bir ara-
c olmadan Hz. Muhammede vhy edildii bildirilmek-
tedir.
134
Dier baz yetlerde Cebril ve deiik ekillerde
vhy edildii bildirilmektedir. Yeri geldike inceleyeceiz.

Krnn arapa olarak vhy edilmesi Kelime-i Tev-
hid isimli kitabmzda da belirttiimiz gibi, Hakk tarafndan
yaplan drtnc tercmesidir.

mml Kitab
mml kitab : Akl- evvel, arn stndeki kaza
ve kader levhas, levh-i mahfuz

Krn- Keriym ura Sresi 43. sre 1,2,3,4.
yetinde;
.~ =
,,' .'.' \=
.,=-. .

-' ',.~ '.. '-~ '

. \
.,~ -' ',' .'.' - -

. :
ha miym (1)
vel kitabl mbiyni (2)
inna cealnah Krnen arebiyyen leallekm
taklune (3)
ve inneh fiy mmil kitabi ledeyna lealiyyn hakiy-
mn (4)


Melen :
Ha, mim, apak kitaba and olsun ki, akledesiniz
diye Krn arapa okunan bir kitab klmzdr, p-
hesiz o, bizim katmzda Ana kitabda mevcud, yce ve
hikmet dolu bir kitabdr.
(Vhiylerin toplu olduu topland ana kitab)
135

zet yorum :
Ha-Mim Hakikat-i Muhammedidir. Her tecellide
mertebesi vardr.

Burada bahsedilen vel kitabil mbin (ve ak
kitab) btndan zahire, ka doru, Esma Rbubiyyet
mertebesi, ilmi ilhinin tafsile doru almasdr.


inna cealnah Krnen arebiyyen
inna muhakkak ki biz
cealna kldk - murad ettik
hu onu
Krnen arabiyyen arapa Krn olarak

leallekm taklune,
umulur ki akledersiniz

ve inneh fiy mmil kitabi,
muhakkak o mml kitabdr. Akl- evvel

ledeyna lealiyyn hakiymn,
yanmzda olan yce ve hikmet dolu kitabdr.


mml Krn
mml Krn : Ftiha sresi
(Krn- Keriymin asl olduu iin mml Krndr.)

Bir Hadis-i erifde :
Ey cabir, dikkat et, sana Krnda nazil olan en
byk sreyi bildiriyorum: Ftiha- erifedir! Zira onda
her derde kar bir ifa vardr, buyruldu. *(29)

Bir Hadis-i Kudside
136
Ben (slt) namaz sresi olan Ftihay benim
aramla kulum arasnda yar yarya taksim ettim; yars
benim ve yars kulumundur ve kulumun istedii hak-
kdr, buyuruldu.

Efendimiz (s.a.v.) de bunu yle beyan buyurur:
Kul, elhamdilillhi Rabbil lemiyn der,
Allah (c.c.) da, kulum bana hamd etti der.

Kul, errhmanirrahiym der,
Allah (c.c.) da, kulum beni sena etti der.

Kul maliki yemiddin der,
Allah (c.c.) da der ki, kulum beni temcid etti (y-
celtti) ve buraya kadar, benim;

iyyake nabd ve iyyake nestain kulumla be-
nim aramda; srenin sonu ise sadece kulumundur ve kulumun
istedii hakkdr, der, diyor. *(30)

*(29)Ramuzul ehadis s.590 Hadis 6167
*(30) Elmall M.Hamdi Yazr, Hak dini Krn dili
cild 1, sayfa 54
Krn- Keriym Hicr Sresi 15. sre 87. yetinde;
.'' - '-, :',. =' .=
.,=-' .='
ve lekad ateynake seban minel mesani
vel kuranel aziyme
Melen :
And olsun ki, sana daima tekrarlanan yedi (ikili-
lerden) yetli ftihay ve Krn aziymi verdik, buyu-
rulmaktadr.

Bilindii gibi mml Krn; Ftiha- erif
sebul mesani biri besmele olarak yedi yettir.

137
slmn ilk besmelesi
Krn- Keriym lk Sresi 96/1. yetinde;
:. .'. =
kre bismi rabbike
Melen :
Rabbnn ismiyle okudur.

yet-i kerimenin bu blm ve devam eden lk s-
resinin be yeti Hira danda gelen ilk ayetlerdir. Bu arada
gelen baz yetlerden sonra, gelen ilk btn sre, btnen F-
tiha- erif olmas daha uygundur.
Her ne kadar sralanta birinci, nzlde beinci ola-
rak ifade ediliyorsa da bu hususun ok iyi aratrlmas lzm
gelmektedir. Bizce btni olarak hem sralanta ve hem de
nzlde birincidir.

yet-i Kerimede Ftiha sebl mesaniden
(cz) yani ksm olarak deil, kl yani bir btn olarak
bahsedilmektedir ve Krn- Azym ile iki ayr ana unsur
olarak bahsedilmektedir.

Buradan da kolayca anlalaca zere Krn- azim-
nda var olan btn mnlar, z ve zet olarak sebul
mesani Ftiha sresinde mevcuttur.
Bu yzden hem Krnn anas mml Krn
ve toplu olarak gelen ilk sredir.

Ancak bu Ftiha ile levh-i mahfuz alarak
Krn- azimn, levh-i mahfuzdan belirli yollarla Hz.
Raslullahn vcd-u mbareklerinde dnya lemine indiril-
mitir ve ilk yeti olan besmele-i erif, ondan evvel gelen
ilk besmelenin kra yerine geerek, gerekler en geni
mnda zuhura kmtr.

Bu mevzua tekrar deineceiz.

138
ki yedili olmas bir bakma da, hem Mekke ve hem
de Medinede nazil olmas itibariyledir.
Mekkede ilk nazil olmas, hakikat-i ilhiyyeyi;
Medinede ikinci defa nazil olmas ise, hakikat-i
Muhammediyeyi ifade ve izah etmesidir.

Krn- azimmnn hakikatlerini;
Hakikat-i ilhiyyeyi ve Hakikat-i Muhammediyye
yi idrak edebilmemiz iin Hakikat-i Ftihay ok iyi anla-
maya almamz gerekmektedir.

te bu yzden de Krn- Keriym okumaya balar-
ken okunan, Mekke-i Mkerremede ikram edilen, ilk nazil
olan Fatiha-i erife; Krn- Keriym okumay bitirirken ve-
ya yaptmz herhangi bir dua yahut ii sona erdireceimiz
zaman okuduumuz ise, daha sonra Medine-i Mnevverede
ikinci defa nazil olan Fatiha-i erifedir.

Fatih Fatiha : Amak, ama mnasnda olduu hal-
de, biz onu kapatma, sonlandrma mahallinde de kullanyo-
ruz. Ancak sonlandrma dediimiz, kemale erdirme, hatmet-
medir
Ama mahallinde kullandmz Mekke-i Mkerre-
mede zat-i tecellinin ilk zuhuru ile mutlak bir alm yap-
mas, bu almlarn Medine-i Mnevverede ikinci nzl
ise, Hakikat-i Muhammediyye idraki ile mnlarn gnllerde
yer etmesi ve almas iindir.

Yani alta, hamd ile; kapan yani idrak edite,
Fatiha, el hamd iledir. Bunun kemal-i zatiyetin ferdiyed
kemalat ehadetidir. Batan sona, arada ne varsa, hepsi de
onun izahdr, diyebiliriz.

Yedi yet olmas, bir bakma sfat- subtiyyedir.
Bu husus, Hakkda mutlak; kulda snrl olarak m-
terektir.
139
Hakk; en geni mnda zuhur mahalli olan Hakikat-
i insnniye ile kendisi arasnda bu sure-i erifeyi taksim
etmitir. Hem Ulhiyyet ve hem de Ubdiyyet hakikatlerini
bnyesinde toplamtr.
Ftiha; insn- kmilin sresi ve sretidir. Ayrca
her mertebenin de sresi ve sretidir.

Gayemiz, Ftiha- erifenin genel izahn yapmak de-
il, mevzularmzn gelii itibariyle ufak, ufak baz oluum-
lara dikkat ekmee almaktr.

Bu mevzuu da burada imdilik brakarak yolumuza
devam etmee alalm.

mmet - mmet
Hz. Raslullahdan evvel gelen btn peygamberlerin
etraflarnda bulunan tabi olanlarna kavm kavim den-
mekte iken, Hz. Muhammed (s.a.v.) efendimizin tabilerine
mmet denmitir.

te bu yzden de peygamberimizin mmeti, dier ka-
vimlerin anas hkmnde olmutur. Bylece Hakikat-i Mu-
hammediyye her ynden mm yani ana yani her e-
yin anas, kayna olmutur.

Baz hakikatleri daha iyi anlayabilmemiz iin onlar
ifade eden szckleri, gnlk kavramlar ierisinde deil, ha-
kiki mnlar itibariyle deerlendirmemiz daha gereki ola-
caktr. Ancak bu yoldan hadiselerin gerek anlam ortaya -
kacaktr.

Efendimiz hakknda belirtilen mm-i kelimesi de
byle bir kelimedir.
- Beerce yn ile bakldnda, okuma yazma bilme-
yen...
140
- Hakikati ve gerei itibariyle ise, yukarlarda da
bahsedilmee alld gibi mm-i, ana, anaya mensub
ifadeleriyle bakldnda, Hz. Muhammed (s.a.v.) yani Ha-
kikat-i Muhammediye hereyin anas ve kayna olduu
ak olarak anlalmaktadr.

Bu yzden kendisinin kat, klem, deri paras ve
onlar kullanmaa ihtiyac yoktur, nk onlarn da ANA
sdr. lmi ilhinin anasdr.

Onu kendilerimiz ile kyas ederek renmek iin be-
eri eitim alma zorunda olan varlklara benzetmeyelim, onu
kendi gerek hali zere tanmaya alalm. Bylece ona kar
daha iyi bir yaklam salam oluruz. Ayrca yukarda bahse-
dilen btn analarn da anasdr.

Byle mm-i bir peygamberin mmeti olmak ger-
ekten ok byk bir ilhi ltuftur. Ltfen; akl banda olan
kimseler gibi, kadr- kymetini bilenlerden olalm ineallah.

s (a.s.) da, mm-e yani anaya mensuptur, Hz.
Meryemden domutur.

Btn lemler ise, mm olan Hakikat-i Muham-
mediden domu (zuhur) etmitir.





Tefekkr - (Tefekkr Ayetleri)
Cenb- Hakk, Krn- Keriyminde,
- 275 yerde tefekkr ve dnceye sevk eden yetler,
- 670 yerde ise, ilime sevk eden yetler bildirmitir.
Toplam (275 + 670) = 945 yet-i kerime eder,
141
ki kendi iinde toplandnda (9 + 4 + 5) = 18 olur,
18 bin lemi ifade eder.

Ayr bir hesapla ise, 945
son iki rakkam (4 + 5) = 9 eder.
Bataki 9 ile yan yana gelince 99 eder ki, bu da
bilindii gibi esma-l hsnadr.

670i kendi iinde toplarsak (6 + 7 + 0) = 13 eder,
bilindii gibi 6 sfat- ztiye,
7 sfat- subtiye,
13 ise, Hakikat-i Muhammedidir.

275i kendi iinde toplarsak (2 + 7 + 5)= 14 eder ki,
13n bir (1) fazlasdr.
O artan (1) ise, senin aslnda yok olan birimsel izafi benliin-
dir.
Bu almlardan grdmz udur ki;
tefekkr ve ilim yetleri,
18 bin lemi
99 esmal hsnay
13 Hakikat-i Muhammediyyeyi
ve birimsel izafi benlii
tm ynleriyle ak olarak izah etmektedirler.
Umulur ki dnp aratrmalar yapma gayreti iinde
oluruz.

Misal olmalar iin bu yetlerden bir kana gz ata-
lm.

Krn- Keriym Enm sresi 6/98. yetinde:
.,.=, -,=' .',. '


kad fassalnel yti likavmin yefkahune
Melen :
142
Biz; anlayan kimselere, yet ve almetlerimizi
aka bildirdik, buyrulmaktadr.

zet yorum :
Bu yet ztidir; Cenb- Hakk sfatlar ile Frkan mer-
tebesinden ztnn (yetleri) iaretlerini tafsilatl olarak izah
ettiini kendi azndan dnenler iin bildirmektedir.
Krn- Keriym Kasas sresi 28/43. yetinde:
-~ . ' ' .'.
. ., .. -'
besaire linnasi ve hden ve rahmeten
leallehm yetezekkerune
Melen :
nsnlara tezekkr etsin, zikretsinler, dn-
snler diye hidyet ve rahmet ve basiretler verdik, buy-
rulmaktadr.

zet yorum:
Bu yet de ztidir. besaire linnasi
(insnlar iin basiretler grler verdik.)
Gr iki trldr; biri, beeri; dieri ise, ilhidir.
Burada bahsedilen gr, ilhi basiret-grlerdir, ki
her eyin sretini deil, hakikatini grtr.

te ancak bu grler ile hidyet yani gerek hadi is-
minin zuhuru meydana km olur, bu da gerek rahmettir.
Umulur ki, onlar bu hakikatleri idrak ederek, zikrederek ya-
arlar.

Krn- Keriym Nr sresi 24/44. yetinde:
'.

' ,

' -' .=,
'.. '. ,-' :'

.
ykallibullahl leyle vennehare
143
inne fiy zalike lebreten li lil ebsari

Melen :
Allah geceyi gndze; gndz geceye evirir,
dorusu basiret sahibi grebilenler iin bunda ibretler
vardr.

zet yorum :
Bu bir sfati yet ve dolayl anlatmdr. Yani Cenb-
Hakk dier yetlerde biz yaptk diyerek oluumlar bizzt
kendi ztndan haber verirken, burada ise rbubiyyet merte-
besinden sfati zuhur halini haber vermektedir.

Gecenin ve gndzn oluumu kendiliinden deil
ancak Allahn gc ile onun varl ierisinde gne ve dn-
yann dndrlerek gndz ve gecenin bir biri ardndan hi
amadan mthi ve mutlak bir uyum ierisinde meydana
geldiidir.
te bu hadise ve benzerleri ull ebsar (basiret sa-
hibi) (kmil gr sahibi) olan kimseler iin ibret verici, d-
ndrc, her an gz nnde olan, yaayan canl tablolardr.

Basiret sahibi kmil gr Hakka aittir. te Hakk
Tel hazretleri bu kmil insnlarn gzlerinden mlkn te-
maa ederek seyr eder.

Ksa ksa birka yet daha verelim.
Krn- Keriym Yusuf sresi 12/15. yetinde:
.-, . .
ve hm l yeurune
Melen :
uur etmediklerinde, dnmediklerinde

Krn- Keriym Hud sresi 11/24. yetinde:
144
. . :
efel tezekkerune,
Melen :
artk dnmez misiniz"?

Krn- Keriym Ankebut sresi 29/35. yetinde:
.,=-, -,='
likavmin yaklune
Melen :
akln kullanan bir kavm iin



Krn- Keriym Har sresi 59/21. yetinde:
. ., .. -'
leallehm yetefekkerune
Melen :
umulur ki tefekkr eder, fikrederler

Krn- Keriym Enm sresi 6/111. yetinde:
.,.~, . '
ve lkinne ekserehm yechelune
Melen :
ancak u kadar ki onlarn ou cahilce davran-
yor

Krn- Keriym Enm sresi. 6/151 yetinde:
.,=-. . -'
leallekm taklune
Melen :
145
umulur ki akledersiniz

Krn- Keriym Enm sresi 6/152. yetinde:
. . . -'
leallekm tezekkerune
Melen :
umulur ki tezekkr eder, zikr eder t alrs-
nz

Krn- Keriym Tevbe sresi 9/41. yetinde:
.,-. .. .
in kntm talemune
Melen :
eer bilmi olsaydnz

Krn- Keriym Tevbe sresi 9/81. yetinde:
.,.=, ,.' ,'
lev kanu yefkahune
Melen :
eer anlayanlardan olsalard

Krn- Keriym Enm sresi 6/104. yetinde:
.. - .'. ..'~ :=
- .
=,~. .,~ '. '- '.,- ~ -
kad caekm besair min rabbikm
femen ebsare felinefsihi
ve men amiye fealeyha
ve ma ene aleykm bihafiyzn
Melen :
146
size rabbnzdan gerekleri grmek iin ak
deliller basiretler geldi,
kim Hakk grrse kendi lehine, kim grmezse
kendi aleyhinedir,
ve ben zerinize gzetleyici deilim.

Krn- Keriym l-i mran sresi 3/7. yetinde:
.','. ,' . , '-
ve ma yezzekker ill ulul elbabi


Melen :
Kmil akl, kap sahiblerinden bakas iyice d-
nmez.

Yukarda zetle belirtilen tefekkr yetlerinde geen
baz kelimeleri ksaca zetlemee alalm.

likavmin YEFKAHUN - (dnen kavimler iin)
YEFKAHUN : Birok yet-i Kerimede geen bu
szcn asl FIKHdr, oulu FUKAHA
1. fkh : din (eriat) ilminin stad
2. zeki anlayl (kimse) * (31)

Olumlu ve olumsuz ekliyle birok yerde geen bu
ifade her ynyle okuyanlarn mmkn olan en st dn-
ceye yneltmektedir, yeter ki bizler dnen kimseler olalm.

efel - TEZEKKERUN - (Artk dnmez misiniz?)
TEZEKKR : Zikrden - oulu tezekkrat

1. hatra getirme
2. bir meseleyi konuma, bir mesele konuma
147
Ba taraflarda zikr oluumundan bahsedilmiti, oraya
tekrar baklabilir. Olumlu ve olumsuz ynleriyle bu szck
hakknda da ok dnmemiz gerekmektedir.

* (31) Osmanlca Trke ansiklopedik lgat s.298
Not. Dier kelimeler de bu lgatn ilgili yerlerinde mevcuttur.

ve hm lYEURUN
(uur etmediklerinde dnmediklerinde)
UUR : Anlama, anlay, hissetme, duyma.
Olumlu ve olumsuz ynleriyle bu szck hakknda da
ok dnmemiz gerekmektedir.
Cenb- Hakk bizlere ak olarak, bu kelimenin iinde
bulunan yetleri ile de byk ikazlar yapmaktadr. Bizlere
den bunlarn gereini yerine getirmee gayret etmemiz ol-
maldr.


leallekm YETEFEKKURUN
(umulur ki fikr ederler)
TEFEKKR : Fikrden - tefekkurat : Dnme,
zihin yorma, dnlme
inde tefekkr ifadesi geen yetlerde de Cenb-
Hakk bizleri dnceye sevkederek bu ynl bir anlay bek-
lediini umud etmektedir.

li kavmin YAKILN
(akln kullanan bir kavim iin)
AKL : Akl oulu, ukul; engellemek, balamak,
alkoymak, menetmek, anlamak.

Eski alardan bu gnlere kadar akl zerine bir ok
kitap ve risaleler yazlmtr; ancak en gereki ifadesini s-
148
lmda ve slm Tasavvufunda bulmutur. nsn dier varlk-
lardan ayran ve stn klan en nemli vasfmz aklmzdr.

Bu aklmz bizlere tavsiye edilen istikamette kullan-
mak da balca grevimizdir.

Czi aklmz akl- klle ulatrp onun aklyla akl
etmemiz aklmzn kemli olacaktr, bizlerden de beklenen
budur.

in kntm TALEMUN
(eer bilmi olsaydnz)
TALEMUN : lmden, alim, oulu, ulema;
bilme, bilen, bilmek

Allahn (c.c.) sfatlarndan olan ilim her varlkta ihti-
yac kadaryla mevcuttur.

nsn da ise, gelimee ve oalmaya aktr. Kii
gayreti nispetinde ilmini arttrr. Ne kadar ok deerli eyler
bilirse kymeti o kadar ok artar. Bilinecek en deerli ey de
evvel kendisi, oradan da Rabbdr.

Hakk bilgisinden uzaklatran her ey benlik ve cehle
yneltir. Bu ise, kiinin manen iflasdr.

te bu ve benzeri tehlikelerden korunmak iin eer
bilmi olsaydnz bu hatalara dm olmazdnz hitab- il-
hisi bizleri batan uyarmakta ve bilmediklerimizi de ren-
meye yneltmektedir.



le ibraten li ULL EBSAR
(grebilenler iin bunda ibretler vardr.)
149
Ull EBSAR : Basiret sahibi, gr kabiliyetinde
olan kimseler.

Grenlerle grmeyenler bir olur mu? diye bizleri gr-
mee ynelten Cenb- Hakk, bu tr yetlerle de mahedeye
sevk etmektedir.

yet-i Kerimede belirtilen kimseler eyann ve ken-
dinin hakikatini bilerek mahedeli gre sahip olan kimse-
lerdir.
Gz olan herkes bireyler grr fakat ne grdnn
farknda deildir.

Nazarnn dedii her yerin Hakkn zuhur mahalle-
rinden bir tecelli yeri olduunu anlayan kimseler Ull eb-
sardandrlar.

Hadiselere onlarn gznden bakarsak daha gereki
kararlar vermemiz mmkn olacaktr. Cenb- Hakk bunlar
hakknda baktklar eyleri ibret ve basiret gzyle incele-
diklerini bildirmekle dier kimselere de hadiseleri byle de-
erlendirmeleri gerektii hakknda uyar yapmaktadr. Bizler
de Ull ebsarn gr ile grmeye ve bakmaya almal-
yz.



ve ma yezzekkeru ill ULL ELBAB
(Kmil akl, kap sahiplerinden bakas
iyice dnmez.)
Ull elbab : Sa duyu sahibi, kmil akl sahipleri
kap sahipleri

Bu ifade ok ynl bir ifadedir. Yukarda da belir-
tildii gibi, kmil akl sahipleri ve kap sahipleri...
150

Kmil akl akl- kl
kap ise, her bir esmal hsnadr. Bunlarn
hepsi Hakka alan birer kapdr.

Kullanma selahiyetine sahip olanlar ise ll el-
bablardr. Hakkn indinde deerleri ok ycedir. Cenb-
Hakk bu ve benzeri yetlerle bu hakikate dikkatlerimizi ek-
mek istiyerek bab srlarn aklamtr. Kmil akl sahip-
leri bunlar iyice dnp deerlendirirler.

ve ma EDRAKE ma leyletl kadri
(Kadir gecesinin ne olduunu sen bilir misin
idrak ettin mi?)
DERK - drak, derkten, oulu idrakat; anlay,
akl erdirme, yetime, erime, olgunlama.

Birok yet-i kerimede yer alan bu kelime ve ifade
ettii mn gerekten ok dndrc, bulunduu yerler iti-
bariyle de ok dikkat ekicidir.

Okuduumuz bir cmle veya okuma parasndan bir-
eyler anlam isek onu derk, idrak etmi oluruz. Aksi hal-
de okumamz gzden geirmekten baka bireye yaramaz.

Ayrca kiinin ilmi olgunluu ne derecede ise, idrak
de o dereceden olacaktr.
Bu sebepten Cenb- Hakk bizlere Krnnda daima
yksek idrak tavsiye edip yollarn amaktadr.

drak, bir eyin lisanen sylenmesi deil, gerei ile
anlalmas demektir.

ekserahm YECHELUN
(ou cahilce davranyor)
151
Cehl : Bilmezlik - cahillik, benlik, yanl anlay

Yukardan beri ksa ksa sunmaa altmz tefek-
kr yetlerinin ve daha nicelerinin zdd, tek karl yec-
helundur.

Yukarda belirtilen kelimelerin mnlarn giyineme-
yen kimseler, varlklarna yechelun nakn dikmi olurlar.
Bylece vasflar cehlin temsilciliidir.
Tarihte bunlarn misalleri oktur. Efendimiz zama-
nnda yaayanlarn bata geleni ise Ebu cehl ismiyle
bilinendir.

Cehlin ksa tarifini yapmak istersek :
Akl- kln hkmlerini reddedip, kendi akl- cz
n ilh edinerek beeri, nefsi mnda kararlar reterek on-
lara tabi olmaktr, hevasn ilh edinmektir, diyebiliriz.
- Yefkahun
- Tezekkerun
- Yeurun
- Yetefekkerun
- Yaklun
- Talemun
- Ull ebsar
- Ull elbab
- Edrake

zet olarak vermee altmz yukardaki kelime-
lerin ifade ettii mnlarla Cenb- Hakk bizlere mutlak m-
nda tefekkre ynelmemizi tavsiye etmekterdir, ancak bu
yollu bir anlay genilii iinde islmi ve ilhi hakikatlerin
anlalabilecei ifade edilmektedir.

Aksi halde bunlarn hepsinin eksi karl olan
cehl hkm zerimizde egemen olup, ilhi varlmz bi-
reysel nefs-i emmaremizin hkm altna girmi olacaktr ki;
bu da bizim mutlak iflsmzdr.
152

nsnn dier varlklardan stnl ve hilfeti ancak
tefekkr ynyledir.

Muhterem okuyucum, buraya kadar zet olarak yaz-
maa gayret ettiim mevzulardan gayem, sizleri mmkn
olan en st tefekkr olgunluuna ulatrmak iindi. Bu anla-
y ve bak alar ierisinde imdi tekrar vhy mevzuuna
dnmeye alalm.


lk Vhy ve Ikra
Sayn okuyucum, bir an iin beeri vasflarndan sy-
rlarak salt bir akl ile hadiseye bir kenar yerden mdahil olup
haylen seyre dalabilirsin. ster isen sen o devre rucu et, ister
o devri bu ana tatbik et, her ikisi de olabilir. Byle bir idrak
ve anlay seni ilhi hakikatlere daha geni mnda aina
edecektir.
Dnya, izafi senelerinden Mildi 610 larda idi ve
gnler bnyesinde oluacak muhteem hadiseleri zuhura ge-
tirmee hazrlanyordu.
Yer, Arap yarmadasnda Hicazda Mekke ve Mekke
de buluna Hira da idi.
Orada emin bir insn kendinden emin olarak, ln
o muhteem sakin gecesinde btn varl ile mutlak bir m-
ahedede oluacak muazzam eyleri adeta derni bir sezi ile
bekler gibiydi.
Sanki lem, insnlk ve kendisi yepyeni oluumlar
kucaklamaya hazrlanyordu.

Dier taraftan btn leminde, knt kenzen (gizli
hazine) den btn lemlere yaylan rahmetin en ycesi zuhura
kmaa hazrlanyordu. Bu rahmet zti tecellinin ilk defa zu-
hura kmaya balamasyd. nsnlk tefekkr tarihinn en b-
yk inkilb olacakt.
153
Ve ezelden seyrana kan iki karde, nsn ve
Krnn muhteem buluma gecesiydi.

Adeta btn evre ve lem nefeslerini dahi kesmiler
mutlak bir suknet ierisinde oluacak halleri merakla bekle-
mekteydiler.
Evet ite o gece nihyet oluacak olan olumaa ba-
lamakta idi. Hira danda, sonradan lemlere rahmet olduu-
nu reneceimiz o emin kii de sonsuz bir vecd iinde
tefekkrde idi.
Kendinden gemi salt rhsal varlnda oluan, o
gnlere kadar hi bir beer ve varln ulaamad ilhi d-
ncelere, hakikatlere ulam, byk srlar bnyesinde aa
karmaya alyordu.

O kadar ileri derecede derni tecelliler aklnda, bey-
ninde, gnlnde, dilinde lisanna geliyordu, ki bunlar bir ba-
kma kendini korkutuyor ve rpertiyor idi.

O kadar ok ilhi srlarla dolmutu ki, daha evvelce
bunlar hi bir insn veya dier varlklardan duyulmad iin
shhatlerinden endieliydi.

te tam bu youn dnceler ierisinde iken birden
gk yznde byk bir uultu ve hrt hissetti, ban kal-
drp baktnda daha evvelce grmedii, bilmedii bir varlk,
gkyz semasn tamamen kaplam olduunu grd ve da-
ha da endielendi.

te o anda; o anda ite; olan oldu.
Gayb anahtar madde kilidine dedi ve gelen azametli
gayb elisi ifre kelimeyi de syledi ve evet; evet gaybn
muhteem kaps gcrtlarla o anda aralanmaa balamt.

Artk kap bulunmu, kilit alm, muhteem gayba
doru muhteem ilhi yolculuk balamt.

154
Evet, btn leminin kilidinin almasn salayan o
ifre szck yce kuvvetleri olan btn elisinin lisanndan,
kendi alfebe dzeni ierisinde, IKRA tertibi ile
Rhul Eminin lisanndan, Muhammedl Eminin ku-
lana, oradan gnlne, oradan aklna ve vcd iklimine n-
zl yaanmas iin indirilmekteydi.

te o ann mthi hadiselerinden birisi Muham-
medl eminin Hz. Muhammede tebdil edilmesi, Mu-
hammed kelimesinin iindeki ikinci mimin faaliyete
gemesi idi.
Bilindii gibi;
birinci mim Muhammedl emin,
ikinci mim Hz. Muhammed,
nc mimise daha sonra kemltn gsterecek olan
Hakikat-i Muhammedidir.

Evet o gece IKRA ile nbvveti bala-
m; daha sonra gelen yetlerle de risleti balam olu-
yordu.
IKRA lfznn mutlak mnda kendi haki-
kati zere, gerek harf sembolleri, gerekse ses tonlamalar iti-
bariyle baka bir kelime ile tercme edilmesi hibir beeri li-
sanda mmkn deildir.
Ancak ltin harfleriyle trke OKU ifadesi sadece
mel karldr, mutlak karl deildir.

Bakaca da aremiz olmadndan bylece kabullen-
memiz icab etmektedir. OKU dendiinde beynimizde oku-
ma ile ilgili hangi bilin kayd varsa bu kelimeyi sadece o y-
nyle ok dar bir erevede anlam oluyoruz.

155
Asl olan, IKRA (OKU) ise, gerek sembol
harf dzenlemesi, gerek ses tonlamas, gerek i btn yaps
itibariyle ayr ayr incelendiinde ifade ettii mny en geni
ekilde bizlerin gzlerine ve gnllerine sunmaktadr. *(32)

Evet; o yce kuvvetleri olan Cebril idi ve kendi ger-
ek asli varl ile ilk defa tecelli ediyor ve Hakikat-i Mu-
hammediden ald bilgileri, zuhuru Muhammediyyeye
ulatryor idi.

IKRA bu srecin balangc oldu ve devam
23 sene srd.



*(32) IKRA (OKU) harf ve say deerleri blmne bakn.

Not : IKRA (OKU) szcnn dier lisanlara tercmesini
daha iyi anlayabilmemiz iin ayrca zel bir alma yaplmas
gerekmektedir. N.A.

O, mthi ve lv anda sylenen o mthi IKRA
(OKU) szcnn muhatab lemlerin Sultn
- ben okumak bilmem, dedi.
Sonra Onu skt ve brakt,.
Tekrar IKRA (OKU) dedi.
- Okumak bilmem, dedi,
sonra Onu tekrar skt brakt,
tekrar IKRA (OKU) dedi.
- Okumak bilmem, dedi.
Bunun zerine Cebril (a.s.) Alak 96/1-5 yetlerini
okumaa balad...
156
= _~ .

' :. .'. =
= _~ - .'.. _~ \=
= -. :

. \=
= .=''. .

~ .

' :=
= .-, .''- .'.. .

~ ~=
= -=,' .'..

.

: =
kre bismi rabbikelleziy haleka (1)
halekal insne min alakn (2)
kre ve rabbkel ekrem (3)
elleziy alleme bil klemi (4)
allemel insne ma lem yalem (5)
kella innel insne leyatga (6)

imdi tekrar gnl lemine uruc ederek, bu hadiseyi
beeriyyet lleri ierisinde deil de, hakikat lleri ieri-
sinde incelemee alalm.

fade edilen bilgilere gre Muhammed (s.a.v.) i Ceb-
ril (a.s.) defa skp drdncde bilgi vermee balamtr.

defa skmas, efal, esma, sfat mertebelerinin
anlalmas iindir.

Drdnc, hakikatlerin zt mertebesinden izahna
balanm olmasdr.

Hz. Raslullah, IKRA (oku) szn duyduunda,
defa okumak bilmem diye cevap vermesi, mertebe
itibariyle, beerce nefsani mnda okuma bilmem demek
istemitir.

157
Evvelki sayfalarda ksaca belirtmeye altmz gibi,
O mm-i, ana, anaya mensub, yani Hakikat-i Muham-
medi ynyle ilmin anasdr.
Hz. Raslullah ok iyi tanmamz gerekmektedir. O
nun bizler gibi okuma yazma aralarna ihtiyac yoktu.

Cebril (a.s.) birinci defa geldiinde daha evvelden o
kiiyi tanmad halde, ona nasl olur da IKRA (OKU)
der?....
Ayrca bu sz rastgele bir szck de olamaz.
Ayrca okumas iin, eline bir metin, okunacak bir
ey de verilmedii halde niye OKU hitabna muhatap ol-
mutur?....
Bu ve buna benzer sorularn mantkl birer izahlar ol-
maldr.

Birinci defa IKRA dediinde; daha evvelce ksaca
bahsettiimiz gibi, gnlnde, iinde, znde bulduu ilhi
hakikatleri IKRA kraat etmesi, okumas istenmiti.

te bu husus ok mhim bir meseledir. Kalbe, gn-
le, akla gelen varidatlarn ilhi olduunun mertebe-i cibril-
den tasdiki lzmdr. Ancak bu bilgiler sahih (doru) bilgiler-
dir ve tatbik olunabilirlerdir.

Tasdik olmayan bilgiler ise, vehmi ve nefsanidir, tat-
bik edilmesi ok byk yanllklara sebep olur.

Hz. Raslullahn dndkleri, mahade ettikleri
gnlne gelen varidatlarn doruluu, btn elisi tarafndan
IKRA (OKU) ben de tasdik edeyim hkmndedirler.
Bir bakma bu hadise ilk mukabeledir de diyebiliriz.

IKRA zt-i tecellinin tarih balangcdr, diyebi-
liriz. Bizim lemimizde o gnlere kadar byle bir ycelik ol-
mamt.

IKRA (OKU); okuyamam dediinde,
158
Cebril Onu kuvvetle skt, o anda kendi bireysel zt gitti,
zt- ilhi geldi.
kinci defa skt, bireysel sfatlar gitti,
ilhi sfatlar geldi.
nc defa skt, bireysel isimleri gitti,
ilhi isimleri geldi.
Bu tazyike dayanamayp kendini att, bylece izafi
varlndan da kurtulmu oldu.
Cebril hemen onu tuttu ve limonun, zeytinin sklp
posasnn gidip znn kald gibi kendi varlnda Hakkn
varlndan baka bir ey kalmam oldu.

mm-l kitap olmaya balad, kleme kada ihti-
yac yoktu, Cebril bildirdiinde aynn ztndan da okuyor-
du.

IKRA bir bakma Cebril (a.s.)n Hz. Muham-
mede (s.a.v.) fledii kelm- rhul kudstr, annda
faaliyete balamtr.

s (a.s.) iin Meryeme fledii ise, hayli bir ltife-
dir, ki otuz sene sonra aa kmaya balamtr.

Hz. Peygamber bunlar mmetine aynen flemitir ve
onlarn rhul kuds olmutur. Bunlardan doan ilimler,
peygambere mensuptur; dierleri hayl ve vehme mensuptur-
lar, sonlar gelmez.

IKRA bir bakma, has ztlarn okumasdr.

O, ilmin anas olduundan, ilim aktarmnn czlerin-
den olan kat klem ve saireye ihtiyac yoktu.

Onlara ihtiyac olsa idi ilmin anas olmaz, ancak
ilmin ocuu olurdu, ki onun hakknda byle bir ey ta-
savvur edilemezdi.
159




IKRA bir bakma ayn- sabiteni oku demek-
tir.
Kolay kolay okunamaz, nk btn kaza ve ka-
der, mukadderat orada yazldr.
te o anda daha henz bunlar okuyamam ol-
mutur.

IKRA ne edebiyatlarn, ne zahiri din ehlinin, ne
airlerin, ne doktorlarn, ne tarihilerin, ne psikologlarn, ne
fizikilerin, ne sosyalcilerin (sosyologlarn) anlayp anlataca-
eylerden deildir.

Bu husus ancak irfan ehlinin idrak ve yaantsyla an-
lalacak ve anlatlacak hususlardandr.

Evet; Cebril (a.s.) Hz. Muhammed-i yukarda ok
dar bir erevede anlatmaa altmz, aslnda beer ufku-
na samayacak kadar geni olan bu mevzua imkni dahilinde
yava yava devam etmee alalm.

Cebril (a.s.) nc defa sktktan sonra devam ederek;
Alak 96/1 yetinde
= _~ .

' :. .'. =
kre bismi rabbikelleziy haleka
Melen :
Ey Muhammed seni halkeden rabbinin ismiyle
oku hakikatini bildirdikten sonra IKRA hakikatinin m-
ns asliyyeti zere daha ok almaya balad.

Hz. Muhammed o hallerin derni hayeti ierisinde
okuyamam dediinde Cebril (a.s.) yine bir ifre anahtar
verdi, ki o anahtar Rabb ismi idi, yani kendi izafi varl-
160
nla deil Rabb isminin sendeki zuhuru ile oku demek iste-
di. Bu ise ilk besmele; ilk, zahirden btna geerek ilim
tahsili idi.

Bir baka ynyle baktmzda, Hz. Raslullah
(s.a.v.) zt-i tecelli ile gelmi olduu halde neden rbubiyyet
ilmiyle nebilii balatld der isek, cevab yle olabilir.
dem (a.s.) den beri gelen ilhi ilmin mertebeleri;
brahim (a.s.) da tevhid-i efal,
Ms (a.s.) da tevhid-i esma rbubiyyet tenzih
s (a.s.) da tevhid-i sfat tebih idi.

Geriye tevhid-i zt kalm idi, ki bu da btn tev-
hidleri birletiren Tevhid-i zt idi, yani umumi tevhid idi. Bu
mertebenin ilk zuhur yeri Sret-i Muhammed-i idi.
te bu hakikatleri, Hakikat-i Muhammed-iden
alp Sret-i Muhammediyyeye ilhi ilmin younlam
hali olan ltif sreti ile mny cibril, btndan zahire
ulatrmakta idi.

Cebril bu hakikatlerin daha kolay anlalabilmesi iin
bi ismi rabbike rabbnn ismiyle oku demesi; geri
sen zt-i tecelli ile geliyorsun, fakat bu hakikatlerin daha iyi
anlalabilmesi iin az daha alt mertebeden yani, rbubiy-
yet yani tenzih Mseviyyet mertebesinden izahna o-
kumaya bala demek olmutur.

nk Allahn indinde tek din slmdr. brahimiy-
yet, Mseviyyet, seviyyet diye ayr ayr semavi dinler
yoktur. Tek Allahn (c.c) tek semavi dini vardr, o da s-
lmdr.
Onun iin de sadece Allahn (c.c.) gnderdii pey-
gamberlerinin mertebeleri vardr. Ayr ayr, kendilerine ait
olan bir sahalar yoktur.

161
te bu yzden slmiyyeti yani Hakikat-i ilhiy-
yeyi daha iyi anlatabilmek iin biraz daha alt mertebelerden
balayarak o mertebelerin bozulmu, akidesini de tekrar kendi
hakikatleri zere ihya etmek bakmndan Rabbdan yani
tenzihten, mertebe-i Mseviyyet balanmas gerei a-
k olarak ortaya konmutur.

Evet; bu Kelm- ilhi Hz. Raslullaha talim edi-
len ilk anahtar ve hakikat-i Mseviyye mertebesi zere bir
besmeledir, bi ismi rabbike (rabbnn ismiyle) dir.

Tebih; seviyyet mertebesinin besmelesi; bi
ismi eba ve ebi ve rhul kudstr. Yani (baba, oul ve
rhul kuds) ismi iledir.

IKRA hitabndan ksa bir mddet sonra iki defa
gelen Ftihay erifenin ve btn surelerin banda taht
kuran Hakikat-i Muhammediyyenin ve her eyin muhte-
em anahtar besmele-i erife ise, bismillhir rhmanir
rahiym ilhi ifadesinin zahiri dahi tevhid zere olup bir
defada lfz edilmektedir.
Melen : (Rhman ve Rahim olan Allah ismiyle)dir.
Grld gibi;
Mseviyyet mertebesinin besmelesi,
Rabb, esma, rbubiyyet mertebesini,

seviyyet mertebesinin besmelesi
Ruhul Kuds, sfat mertebesini,

Muhammediyyet mertebesinin besmelesi Allah (c.c)
zt mertebesini ak olarak ifade etmekte ve zt Allah (c.c.)
mertebesi ise, btn mertebeleri bnyesinde topladndan
dier mertebelerin besmeleleri genelde nesh edilmi, kald-
rlmtr.

Gerek Hakikat-i Muhammediyyenin besmelesine bi-
lerek veya bilmeyerek bu yolla geilir.
162
Gerek halini idrak edememi kimseler, lfzen Mu-
hammed-i besmele-i erifesini lisan etseler dahi gerekte ha-
len bulunduklar mertebenin besmelesini sylemektedirler.

Krn- Keriymde 114 sure, sret-i Muhammed-i
zere sret-i ilhiyye vardr. Bunlarn birinin banda besmele
yoktur (Tevbe 9 sresi).
O besmele ise, (Neml sresi 27/30. yette) Sleyman
(a.s.) kelmndan Belksa gnderdii mektubunda ifade et-
mitir.

Yani besmele-i erifenin hakikatinin 114 te biri ancak
Mseviyyet mertebesi itibariyle zuhura kmtr, ki o da yine
Hakikat-i Muhammed-i kemliyledir.

(113) n bandaki (1) i alrsak (113) geriye 13 kalr.
O (1) i, (30) uncu yetin bana koyarsak 130 olur.
Sfr oradan kaldrrsak (130) geriye 13 kalr, ve 13
bilindii gibi Hazret-i Raslullahn ifre saysdr.

Hal byle olunca Sleymann (a.s.) kemlt dahi
Hakikat-i Muhammediyyeye balanmtr.

ok geni bir mevzuu bnyesinde bulunduran bes-
mele-i erifeleri yeri olmad iin bu kadar izahla brakp yo-
lumuza devam etmeye alalm.

elleziy haleka (1)
(seni) halk eden
yet-i kerimenin bu blm de ok izahlar gerektirmektedir.

zet olarak;
Mertebe-i Ahadiyyette,
Hakikat-i Muhammed-i hviyyeti itibariyle,
zahiri ise,
Hazret-i Muhammed ismi ile
163
Hakikat-i ilhiyyenin
nokta zuhur mahallini halketmitir, diyebiliriz.

halekal insne min alk (2)
insn- (zahirini) phtlam kandan halkeden

kre ve rabbkel ekrem (3)
oku rabbin en byk kerem sahibidir

elleziy alleme bil klemi (4)
klem ile reten

allemel insne ma lem yalem (5)
insna bilmediini retti

Gayemiz ilk gelen bu be yetin genel yorumunu yap-
mak deil, ancak o gece oluan hakikatleri biraz daha iyi an-
lamaya almak ve daha gereki olmaya ynelmektir.

imdi tekrar tefekkrle dnmeye ynelelim.
Evet, Cebril (a.s.) Hz. Raslullaha IKRA (OKU) de-
dii halde, kendi okumaya devam ederek be yeti IKRA
etmitir.

Bundan sonralar gelen yet-i kerimeler, Habibullaha,
Hakikat-i Muhammediyyeye KL de ki hitab-
izzeti ile gelmeye balamtr.

IKRA kelimesi Krn- Keriymde yerde ve
Cebrilin lisanndan defa sylenmitir.
Bylece alt defa sylenmi olmaktadr.

KL ise, Krn- Keriymde yzyetmi
(373) yerde ifade edilmitir.

164
Niye acaba hitaplarn hepsi,
IKRA veya KL ile olmad?...

IKRA (OKU) ile KL (syle, de ki) arasndaki
fark nedir, ki yet-i kerimeler bu iki lfz ile ifade edildi?

imdi bu hususu iyi anlamaya alalm.

Ebced hesabyla
IKRA (OKU) KL (syle)
(elif) 1
J (kaf) 100
(r) 200
(elif) 1
. (hemze) 1
303
(303) (33) (3 + 3) = 6

J (kaf) 100
. (lm) 30
130

IKRA (OKU) hakknda daha evvelce de
ksa bilgi vermitik, burada bir eye daha dikkat ekelim
istedik.
Otuz (33), Mescid-i Nebevinin ilk kurulan direk
saylarna e olduu gibi,
(3) n birinin, IKRA, Krnda getii,
ikinci (3) n ise,
Krndan olmayp, Hadis-i erifte de belirtildii gibi
165
Cebril (a.s.) a izafe edilmesidir.

Bylece n (3) n bir (1) tanesi, zti ;
bir (1) tanesi ise, Cibrilidir.
Toplandnda 6 adet IKRA olmaktadr, ki ayrca
bu dahi bu hadislerin ilk anlama dura olan imnn merte-
belerini de ifade etmektedir.

KL ise, aka grld gibi hilfsz (13) tr;
373 yerde dahi ifade edilmesi (3 + 7 + 3) = 13 ok ak
olarak ortaya koymaktdr.

Gerekten ben de bu kadar ok Hakikat-i Muhamme-
diyyeyi adeta her yerde tasdik eden 13 saysn grdke
hayretim biraz daha artmaktadr.

IKRA (OKU) ikilik,
KL (syle de ki) ikilikteki - birliktir.
KL ayn zamanda kndr.

Biri ilmi mnda mutlak,
dieri ise, fiili mnda mutlak olutur.

KL lfz en geni mutlak mnda konutuu ma-
haldir. O mahalden kelm ise, ilmi ynden gelen halkyettir.

kl hvallahu ehad, dendiinde
Ahadiyyet ortaya kar.

kl ya eyyhellezine amenu, dendii zaman da,
imniyyet halkolup ortaya kar.

ya eyyhel kafirun, dendii zaman da
kffariyyet ortaya km olur.
IKRA bir baka ifadeyle amaktr, btni velyet,
166
KL ise, nbvvet ve rislettir.

Yukardan beri zet olarak ifade etmee altmz
Hira dandaki o muhteem hadisede, bizde zihnen ve zevken
kendimizi bulmaa alalm.

Bu yoldan gnlmze gelecek ilhamatn yollarn
aarak Cebril (a.s.) n yollayaca grevlilerini birer haberci
misafir olarak gzelce karlayp onlara ikramda bulunalm,
onlar da bize manevi ilmi ikramda bulunsunlar.

Cebril (a.s.) Hz. Raslullaha kendi zel zti varl
ile iki (2) defa geldii haber verilmektedir.

Birinci; geldii IKRA gecesinde, Hakikat-i Muham-
medi ayan- sabitenin retilmesi ve nbvvetin balamas
iindir.

kinci gelii ise, Mirac gecesi Hakikat-i Muhamme-
dinin en kemlli haliyle zuhurunu ortaya karp yaand
gece olduu iindir, srr budur.

Baka hibir peygambere byle asli sreti zere g-
rnmemitir. Hazret-i Muhammedin anndandr.

lk geldii srelerde Cebril (a.s.),
Zahiren Hazret-i Raslullahn hocas olmu iken,
mirac gecesi ise, Hz. Raslullah, Cebrilin hocas olmutur.

Mirac gecesi sidre-i mntehay varldnda Cebril
(a.s.) ben daha yukar kamam, karsam yanarm, de-
miti.
Bunun zerine Aleyhisselatu vessellem efendimiz
yanarsam ben yanaym, diye salt varl ile zt-i ulhiy-
yet mertebesine mirac etmiti. * (33)

167
Mevlna hazretleri Ahmedin her mertebede bir el-
bisesi vardr, nereye gitse orann elbisesini giyer, diye
ifade ederek bu hakikati ak olarak izah etmitir.

Cebril (a.s.) yanarm diye ifade etmesi, daha yu-
karda elbisesi yani kimlii olmad, yani alim isminin zu-
huruyla kaynann sfat mertebesinden gelmi olmasyla, zt
mertebesinde yeri olmadndan orada yaamas da mmkn
olmadndan kimliinin yok olaca aikardr; korkusu bun-
dan idi.

Cebril (a.s.) n; kayna, sfat mertebesi; zuhuru,
esma mertebesi; oradan da grev yeri olan efal lemine,
mn leminin bilgilerini getirmektedir.

Cebrilin iki yn vardr, mn ile madde arasnda
iletiim kurabilmesidir. Daha evvelce de belirtildii gibi Ha-
kikat-i Muhammediden ald bilgileri zuhuru Muhamme-
diyyeye bildiriyor idi.

*(33) Mbarek geceler ve bayramlar isimli
kitabmzda ilgili blmnde Mirac hakknda zet izahat
vardr oraya baklabilir.

Rivyet olunur ki; bir gn Cebril (a.s.), ya
Raslullah sen rahmeten lil lemiynsin, acaba bana olan
rahmetin nasldr? diye sorduunda;
Hz. Raslullah (s.a.v.) Cebrile, ya Cebril, bana
getirdiin vhiyleri nereden alyorsun? diye sormutu.
Bunun zerine Cebril (a.s.) da; ya Raslullah, bir
perde arkasndan alyorum diye ifade etmiti.
Bunun zerine Hz. Raslullah tekrar vhiy alrken
o perdeyi az arala, bakalm ne greceksin diye ifade et-
mitir.

168
Cebril (a.s.) dier bir seferde vhyi alrken perdeyi
araladnda Hz. Raslullah(s.a.v.) n manevi varl ile kar-
latn bildirmitir.
Bunun zerine Hz. Raslullah, ite sana olan rah-
metim budur, diye ifade etmitir.

Bu hadise daha evvelce de bildirildii gibi Cebril
(a.s.) n vhiyleri, Hakikat- Muhammediden alp, zu-
hur-u Muhammediye ulatrm olmasdr.

u anda ben de bu zet satrlar yazmaa alrken,
Cebril (a.s.) grevli melekleri gnlme bu bilgileri ilka ve il-
ham ederlerken izahlarn snrl beer lisan ile nasl ifade
edebilirim diye dnyorum, dnyorum..., onlar da gn-
lme, IKRA, IKRA, IKRA diyorlar ve tasdik ettiklerini
ifade ediyorlard. Ben de snrl imknlarla yazmaa devam
etmeye alyorum.

Evet daha evvelce ifade etmi olduumuz, mml
mminin, Aie radyallah-u anhadan rivyet edilen hadis-i
erifde belirtildii gibi Hazret-i Muhammed IKRA vhyinden
sonra Hatice binti huveylidin yanna giderek beni sarp r-
tnz, beni sarp rtnz, demitir.

Bir mddet sonra Mddesir 74/1-4
= .' . \= .

' '.

, ', =
= .= :.',. := , :

. \=
ya eyyhel mddessir (1) kum feenzir (2)
ve rabbeke fekebbir (3) ve siyabeke fetahhir (4)
yetleri geldiinde,
Melen :
Ey rtye brnen, kalk da uyar, rabbini ycelt,
giydiklerini temiz tut. ifadeleriyle Rasll balamtr
169
IKRA ile nebi olmu, bu ifadelerle de risleti bala-
mtr.

zet olarak bu ifadeleri btnndan anlamaya alrsak;
Ey beeriyet rtsne brnen, ilhi varlnla
kalk ve bylece uyar, rabbn idrak ederek, gerek mn-
da rbubiyyet mertebesi itibariyle ycelt, giydiin rislet
elbiseni tekrar beeriyetine dnerek beeriyet, benlik kir-
leriyle kirletme ikazn aldktan sonra Hz. Muhammed fii-
len grevine balam olmakta idi.

Yukardaki yetleri bizler dahi kendi bnyemizde u-
yarlamaya almamz bizlere ok eyler kazandracaktr.
Bu hakikatler bizlere IKRAnn ikramdr..

Bu zet bilgileri hatrladktan sonra imdi gelelim
vhyin dier ynlerine.

Vhyin Dier Ynleri

Deiik varlklara edilen vhiyler:
Krn- Keriymde, bata insn olmak zere birok
varlklara vhy edildiini grmekteyiz. Bu misaller bizlere
Cenb- Hakkn btn varlkta zuhur mertebeleri mutlak
bir ilgisinin olduunu ak olarak gstermektedir.

Vhiyler :
- Peygamberlere
- Peygamber olmayan insnlara
- Meleklere
- Cinlere
- Semalara
- Arya
- Bitkilere v.s. olarak bildirilmektedir.

170
Bu vhiylerin bir ksm bizzt Cenb- Hakkn ken-
disi tarafndan veya melekleri tarafndan iletildii ifade edil-
mektedir.

Bunlara birer rnek olmas dolaysyla zet olarak
birka tanesini hatrlamaya alalm.





Nebi ve Rasller Hakknda Vhy
Krn- Keriym Nisa sresi 4/163. yetinde:
-,. ' ',~ ' :,' ',~ '

.\=
-. - ,, '
,- .,. ' ',~
,~ =',. .,=-, _~
, . .,, ., ,
= ,. ',.
inna evhayna ileyke kema evhayna ila nuhun
vennebiyyiyne min badihi
ve evhayna ila ibrahiyme ve ismayle
ve ishaka ve yakube vel esbat ve ysa
ve eyybe ve ynuse ve harune ve sleymane
ve ateyna davude zebren
Melen:
Nuha, ondan sonra gelen nebilere vhyettiimiz
gibi, brahime, smaile, shaka, Yakuba torunlarna,
saya, Eyyuba, Yunusa, Haruna ve Sleymana vhy
171
ettiimiz gibi phesiz sana da vhyettik. Davuda da
Zeburu verdik.
Grld gibi yet-i kerimenin ifadesi ne kadar ak-
tr, Cenb- Hakk vhiylerini bizzt kendinin vhy ettiini
ifade ederek kullarna ne kadar yakn olduunu ak seik
olarak ifade etmekte olduu halde, sadece taklid-i tenzih
mertebesinde yaayan kimselerin onu zaman ve meknn
tesine atan anlaylar hangi mantk ile izah edilebilir bile-
miyorum.
Hz. Raslullah (s.a.v.) Hakknda : Vhy
Krn- Keriym Mzzemmil sresi 73/1-7. yetlerinde:
= -

' '.

, ', =
= :,

. ,

' . \=
= :, -- =. -. \=
= :,.. .='. -,~ :=
= :,=. ., :,~ = '

. ~=
ya eyyhel mzzemmil (1)
kumil leyle ill kaliylen (2)
nsfehu evinkus minh kaliylen (3)
ev zid aleyhi ve rettilil krne tertiylen (4)
inna senlky aleyke kavlen sekylen (5)
Melen:
Ey rtnp brnen (Muhammed!) gecenin yar-
snda istersen biraz sonra, istersen biraz nce, bir mddet
iin kalk ve tertilen (ar, ar) Krn oku, dorusu biz
sana tamas ar bir sz vhyedeceiz.

zet yorum:
172
Bu yet-i kerimede de Cenb- Hakk kendi zt ile Hz.
Raslullaha aracsz olarak ne kadar ak hitap ettii grl-
mektedir.
Ey beeriyet rtsne brnen Muhammed! Gecede
yani fena fillhdan kalk ve Krn oku, yani baka
billh yaa ve anla, derk et hazrlan, biz sana tamas
ar bir sz vhyedeceiz.

Bilindii gibi btndaki mnlar lfz (sz) olarak be-
erin lisanndan zuhura kp idraklere yansrlar, bylece kii-
ler her birlerine ilerindeki mnlar ifade etme imknna sa-
hip olmu olurlar.

Yine bilindii gibi beer lisanna en ar gelen Allah
(c.c.) lfz (sz) dr. Sylenmesi kolay olmakla beraber,
iindeki mny, arlk olarak btn lemler ve mn
olarak da ancak nsn- Kmil ekebilir.

Her insn Allah (c.c.) szn syler fakat haylin-
de onu ne derece tanyabiliyorsa ancak o kadarn eker.
Tanmas ar sz Allah (c.c.), lfz tayan da,
onun zuhur mahalli olan nsn- Kmildir.
lk nsn- Kmil ise, onu btn mertebeleri itibariyle
yaayan, taiyan Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v) efendimiz-
dir.
Ar sz Allah (c.c.) lfzdr. yet-i Kerime bu ha-
kikati ak olarak ifade etmektedir. Bu zellik daha sonralar
onun manevi varislerine gemitir.

Fsusl Hikemde; nsn- Kmil sret-i ilhiyye
zere mahlktur. Ve sret-i rhiyye ve cismaniyyesinin
cmlesi Allah ismi camiinin glgesidir, yani zuhur
mahallidir, denmektedir.

Yunus Emre de bu hakikati, ete kemie brndm
Yunus diye grndm, ekliyle ifade etmee almtr.
173
Gerekten bu lfz ok ar bir szdr, ancak onu
tayan yine kendisidir, bakas yoktur, ki tasn.

Genel nsnlar Hakknda Vhy
Krn- Keriym Har sresi 59/21. yetinde
'

' '... .'-. :.
.

., ..

-'
ve tilkel emsal nadribha linnasi
leallehm yetefekkerune
Melen :
Bu misalleri insnlar dnsnler diye veriyoruz.
Umulur ki onlar tefekkr ederler.

zet yorum :
Krn- Keriymin birok yeti byle misal ve te-
bihlerle ifade edilmektedir. Dnen beyinler bunlardan ok
eyler karrlar.
Bu yet de bizleri dnceye sevketmekte ve tefekkr
ufkumuzu geniletmeye yneltmektedir.


Havariler Hakknda Vhy
Krn- Keriym Maide sresi 5/111. yetinde
,,~'' :,~ =
',. . ,- .
= .,- '

.'. . '

- ,''
ve iz evhayt ilel havariyyiyne
en aminu biy ve birasl
174
kalu amenna vehed biennena mslimune
Melen :
Havarilere, Bana ve peygamberime inann diye
bildirmitim.
nandk, mslimler olduumuza ahid ol, demi-
lerdi.

zet yorum :
Bilindii gibi havariler, s (a.s.) a hayatnda ilk imn
eden kimselerdi. Bunlar Allahn deil s (a.s.) n Raslleri
yani habercileri idi. Grevleri o devirde yaayan insnlara
mertebe-i seviyyeti (tebihi) bildirmektir.

Cenb- Hakk evvel kendilerinin imn etmelerini
sonra da s (a.s.) n bunlar yaymalarn onlara bildirmiti.
Ysin-i erifte bahsedilen hadise de bu yndedir.

yet-i Kerimede ifade edildii gibi s (a.s.) havari-
lerine (yardmclarna) bizzt vhyeden Allah (c.c.), Habibi-
nin mmetlerinden olan ehl-i kemle vhy etmemesi iin bir
sebep var mdr?...

Ancak ehl-i keml bu tr vhyin ismini nezaketen
ilham diye belirtir.

lhi mnda vhy, yeni gelen ve ancak bir peygam-
ber tarafndan insnla ulatrlan Hakkn szleridir.

lham ise, bu szlerin izahlardr.


Ms (a.s.) n Annesi Hakknda Vhy
Krn- Keriym Ta-ha sresi 20/38-39 ayetlerinde;
175
= ,- ', :'
.
, :,. .' \=
= .~ - :,~ ' - =' \=
= ~,, '- :- ' ',~ \.=
kale kad utiyte sleke ya Ms (36)
ve lekad menenna aleyke merreten uhra (37)
iz evhayna ila mmike ma yuha (38)
Melen :
36. Ey Ms istediin sana verildi, dedi.
37. Zten sana baka bir defa da iyilikte bulunmu
38. annene vhyedileni (gerekeni) vhyetmitik.

zet yorum :
Grld gibi burada da peygamber olmayan bir ha-
nma vhy edildii ak olarak ifade edilmektedir.
Mertebe-i Tenzihin zuhur yeri olan Hz. Ms, o-
nun zuhur mahalli olan annesine, Cenb- Hakk, o skntl
devresinde, Firavnn zulmnden ocuunu nasl kurtaraca-
n bizzt kendisine bildirmiti.

Mny Mseviyetin, beden sandna konup,
Hakkn ilim derysina terk edilerek seyre karlmasnn biz-
ler iin de byk nemi vardr.
Bu hakikat idrak edilmeden;
mertebe-i Tenzihden mertebe-i Tebihe ge-
ilmesi mmkn olamamaktadr.

Seyr-i slk almalarnda bir gn gelir de, gnln-
den meydana getirecein Msnn annesi olursan, onu nasl
koruyacan Rabbn sana da vhy ilham eder, hi phen
olmasn.

Semalar hakknda vhy
176
Krn- Keriym Fussilet sresi 41/12. yetinde
,-,, ., -,

.,= \=
'- .' ~
'=~ ~,.'. ',.

' .'

' '

,
= .,-' ,-' ,=. :'
fekadahnne seba semavatin fiy yevmeyni
ve evha fiy klli semain emreha
ve zeyyennessemaeddnya bimesabiyha ve hfzan
zalike takdiyrl aziyzil aliymi
Melen :
Allah, bunun zerine, iki (2) gn iinde yedi (7)
gk var etti
ve her gn iini kendine vhy etti, bildirdi.
Yakn g klarla donattk ve bozulmaktan ko-
ruduk.
te bu, bilen gl olan Allahn konumudur.

zet yorum :
Btn lemlerin alt (6) gnde zuhura geldii bildiril-
mektedir. Bu alt gnn ikisinde ise, yedi (7) kat sema bina
edilmitir.
Bu semalara nasl hareket edecekleri ve iinde yaa-
yan varlklara ki; hepsi Hakkn isimlerinin zuhur mahalle-
ridir, nasl yaayacaklar kendilerine Hakk tarafndan ak
olarak bildirildii grlmektedir.

Melekler Hakknda Vhy
Krn- Keriym Enfal sresi 8/12. yetinde
-' ' :

. ~,, \=
177
,- ,

' ,., .-- .
iz yhy rabbke ilel meliketi
enniy meakm fesebbitlleziyne amen
Melen :
Rabbn meleklere, Ben sizinleyim, inananlar
destekleyin, diye vhyetti.

zet yorum :
Evvelki sayfalarda melike-i kiram blmnde be-
lirtildii gibi, fiiller kuvvet ile meydan geleceinden, efali
ilhiyye dahi Malaike-i kiram ile zahir olur.
Kuvvet-i ilhiyyenin ismi, enbiya aleyhisselmn
lisannda melike dir. Zira melek, kuvvet ve iddet m-
nsnadr, denmitir.

Grld gibi yet-i kerimedeki ben sizinleyim
lfz, bu gerei ok ak olarak ifade etmektedir.

l faile illllah hkmyle belirtilen, fail yoktur,
ancak fail Allahtr, gereinde bunlar grmekteyiz.

Fiil kuvvete,
kuvvet iradeye,
irade ise, zta bal olduundan, ortaya kan fiil
ztn o mertebedeki ismi ile zuhuru demektir.

Efali ilhi dahi her tenezzlnde o mertebenin ismi
ile bir kuvvet ve g neticesinde zuhur etmektedir.
te bu g ve kuvvetin ismi bilindii gibi meli-
kedir, ve zt kuvvetleriyle yani melekleri (melekeleri) ile
beraberdir.
Burda belirtilen (kuvvet) melekler insnlarla olan-
lardr, dierleri deildir. zellik ifadesi, zti ilginin insnla
birlikte olmasdr diyebiliriz.

178
Ar Hakknda Vhy
Krn- Keriym Nahl sresi 16/68-69. yetinde
~

' ' :

. ~ .=
'.,,. .',~' - .

. .
= .,-, '

- ~

' -
.

' -

.. -=
:' :. , '
. '..,=. - -,
'

' .' -, -.,' ..-
= .

., -,=' -,. :'

.
ve evha rabbke ilennahli
enittehzy minel cibali byuten
ve mineeceri ve mimma yariune (68)
smme kliy min kllissemerati
feslkiy sble rabbiki zllen
yahrc min btuniha erabn
muhtelifun elvanh fiyhi ifan linnasi
inne fiy zalike leyeten likavmin yetefekkerune (69)
Melen :
68. ve rabbin bal arsna da ilham etmitir ki, dalar-
dan ve aalardan ve ardaklardan beyt (evler) edin
69. Sonra semere (meyvelerin) hepsinden ye, rabbinin
sebil (yollarn) zelilen (boyun eerek), sluk et, yol tut, git.
Karnlarndan renkleri muhtelif bir erbet kar, onda in-
snlar iin bir ifa vardr. Tefekkr eden, dnen kavim
iin kesin bunda ibret vardr.

179
zet yorum :
Gerekten de her mertebede yaayan bir insn (millet)
iin ar hakknda byk ibretler vardr.

(ieklerden toplad bal z ile kovana dnen
ar, bal midesindeki bu tatl svy gen ii arlarn azna
kusar (boaltr). Onlar da bu svy azlarndaki salgla-
ryla kartrr ve kendi aralarnda dilden dile geirerek
iindeki suyun bir ksmn buharlatrrlar. Sonra bo
peteklere doldururlar. Artk bu sv, zevkle yediimiz bal-
dr.) *(34)


*(34) Yeni Rehber Ansiklopedisi cild 2 sahife 252


Ne harika bir sistem-kurgu deil mi?...
Ortalama arl 1 gram, boyu 1.5 cm kadar olan u-
an, canl, yapt ii bilen, hi eksiksiz baaran, kendine z
gveni olan, zahir ismi nahl, trkesi ar (ar - duru te-
miz) olan o kimya ve fizik laboratuar ne mthi bir ibret tab-
losudur?... (Dnen millet iin!.....)
Yaz boyunca binlerce kilometre yol kateden bu m-
barek varlklar baln bir ksm malzemelerini ieklerden top-
larlarken kendi azlarnda rettikleri svlarn kaynan ne-
reden buluyorlardr?....

Tasavvufta bal, marifetullah ifade eder, nk
zn zdr.
Bu z oluturuyorlarken ar kovanlarnn mahalline
yaklap onlar ibret gzyle seyretmek bizlere ok eyler ka-
zandracaktr.

180
Ey irfan ehli olmaya alan kardeim, bir an gzlerini
yumarak o yaantlarn i bnyende tefekkr etmee al...
al ki, maheden almaya balasn.
te o zaman sen de anlamaya balayacaksn, ki o ha-
vada uuan ~. nahl ler canab- Hakkn,
Allah, Rhman, Rahiym, Rezzak,
afi, Hlik, Latiyf, Keriym,
Muhyi, Hay, Reiyd, Sabur
ve dier isimlerinin zuhur mahalleri olarak, kesif zannettiin
aslnda ltif olarak zuhurlarndan baka bir ey olmadn
eksiz phesiz idrak (derk) etmi olduunu anlayacaksn.

te bu gr ve anlay, onlar gerei ile anlay,
marifetullah mertebelerinden esma-i ilhiyye marifetidir,
anlamaya al.... ve senin beeriyet kalp ve hastalndan
kurtulman iin en byk ila ve ifadr.
Bu hakikat . (nun), ~ (ha), (lm) harflerinin
toplamndan meydana gelmitir.
. (nun) nr-u ilhi esma lemidir.
~ (ha) hay hayat ve hakikat-i ilhiyyedir.
(lm) ise, lem yani ~. nahl lemdir.
Ebced hesabyla
. (nun) 50
~ (ha) 8
(lam) 30 = 88 eder
(88) Esmal Hsna Allahn gzel isimle-
rinden Gani ismine tekabl eder, ki onlarda zuhura gelen
181
Esma-i ilhiyelerin gnana yani zenginliine, ihtiya sa-
hibi olmayp, ltufkarlna ak olarak dellet vardr.

Bal arsyla dahi byle bir yaknl, birliktelii ve
vhyi olan yce zt zaman ve mekn tesine karp sade-
ce oralardaki varlna inanmak, Onu, Onun hakknda, ken-
di zann ile karar vermek ve slmn en mhim tevhid ilke-
sine ters dmek olmaz m?....
Sevgili kardeim burada gayemiz bu yetlerin genel
tefsir ve yorumunu yapmak deil, mevzuumuz olan vhy ha-
kikatini daha iyi anlayabilme yollarn aratrmaa almak-
tr. Bal zahiri ile tamamen ifa iken, btni hakikati itibariyle
de, gnl ve irfaniyetlerimize ifadr.

Cinler Hakknda Vhy
Krn- Keriym El cin sresi 72/1-2 yetlerinde
~' - . -. -

.

' ~ =
= ',~~ '. '- '

. ,''=
-. '

-'

' ' .., \=
= ~ '.. :. '
kul uhiye ileyye ennehstemea nefern minel cinni
fekalu inna semna krnen aceben (1)
yehdiy ilerrdi feamenna bih
ve len nrike birabbina ehaden (2)
Melen :
1. De ki : Bana u gerek vhy olundu, ki kesin
bir takm cinler, (sabah namaznda Krn okuduumu) iit-
tiler de (kavimlerine dndkleri zaman) dediler, ki biz acb
(esiz) Krn iittik
182
2. Rte hidyetliyor artk biz ona imn ettik. Ve
asla Rabbimize hi kimseyi ortak komayacaz.

zet yorum :
Daha evvelce bahsedildii gibi melekler ve cinler, es-
ma lemi kaynakl zuhurlardr. Cenb- Hakk o lemin var-
lklarna da vhy etmektedir, onlara da ne kadar yakn oldu-
unu ifade etmektdir.

Tane ve ekirdek Hakknda Vhy
Krn- Keriym Enm sresi 6/95. yetinde
.,

' .~' _'' -'

. -~=
:,' -

~' -,
~' - :,' --
= .,
.
,. .' -' .'
innallahe falikul habbi venneva
yuhricul hayye minel meyyiti
ve muhricl meyyiti minel hayyi
zalikmullah feenna tufekune
Melen:
Taneyi ve ekirdeyi yaran phesiz, kesin Allahtr;
diriyi lden ve ly diriden karrz.
te Allah budur nasl yz evirirsiniz.

zet yorum :
Bu yet-i Kerime dahi Cenb- Hakkn ne kadar ha-
yatn iinde olduunu ak olarak ifade etmektedir.
Tabii ki tane ve ekirdei Cenb- Hakk kendi gelip
yarmamaktadr. Ancak tane ve ekirdein oluumunda her sa-
niye gelimelerini takip ve takviye eden saysz mdebbir
melekler, Onun gleri olduundan oralarda oluan faali-
183
yetlerin mutlak sahibi de Hakkn kadir, rezzak ve daha bir-
ok isimleri ile ta kendisidir.

Bu mevzuda da sylenecek ok ey vardr, ancak ga-
yemiz bunlarn izah deil ak olan gereklere biraz daha
aklk getirmee gayret etmektir.

Doru Rya Hakknda Vhy
Doru rya, Allahtan bir vhiydir. (hadis)
Doru rya, peygamberliin krk alt parasn-
dan bir paradr. (hadis)
Diye buyuran efendimiz (s.a.v.) Cenb- Hakkn sra-
dan fakat temiz insnlara dahi rya yoluyla vhy ettiini a-
k olarak ifade etmektdir.

nsn ve Cin eytanlarnn Hakknda Vhy
Krn- Keriym Enm sresi 6/112. yetinde
,. ' '-~ :'
~' .. ,', ~
~ .,=' .~ -. ' ..-. ~,,
ve kezalike cealna liklli nebiyyin
advven eyatynel insi vel cinni
yuhy baduhm ila badn zuhrfel kavli ururen
Melen :
Ve keza byle her peygamber iin insn ve cin ey-
tanlarn dman kldk.
Onlarn bzs bazsn aldatmak iin szn yaldz-
lsn vhyeder (fsldar, vesvese eder)


184

zet yorum:
yet-i Kerimede ak olarak ifade edildii gibi, mer-
tebe-i eytaniyyet, insn ve cinlerden de zuhur etmektedir.
Bunlar yaldzl szlerle fsldarlaar, nk rettikleri veh-
min haylleridir.
Vehmin en byk zellii yoku var; var yok gs-
termesidir.

te onlarn birbirleriyle fsldamalar (vhyleme)
tamamen vehim ve hayle dayandndan, ne kendilerine ve
ne de evrelerine hi bir faydalar olmaz. Bu yzden gerei
syleyenlere dman olurlar. Bu dahi vehimlerinin gereidir.

Grld gibi zahiren ilhi olmayan vhyler ;
asllar itibariyle hayle,
hayl vehme
vehim kahhar ismine;
kahhar ismi de zt- ilhiyyeye bal olduundan
onlar dahi btnen vhy-i vehimdir.

Bylece vhyler iki trl olup;
biri, ilhi;
dieri de, vehmidir.

Vhiy lgatta : rislet, kitabet, iaret, ilham, gizli
kelm mnsnadr.
Dier ifadeyle, srat, seri iaret demektir. *(35)

*(35) Elmall Hamdi yazr Hak dini Krn dili
cild 3, sayfa 1525

Allahn bir insnla (vhy) konuma yollar
Krn- Keriym ura sresi 42/51. yetinde
',~

. -' -, . ,' .' '- ~=

185
., , .'~~ . -
= .,~ ~ -. .', '- -.'. ~,,
ve ma kne libeerun en ykellimehullah
ill vhyen
ev min verai hcabun ev yrsile reslen
feyhye biiznihi ma yea
inneh aliyyn ha-kiymn
Melen:
1 - ve beer iin ona Allah konumas ancak vhyen
olmutur
2 - veya hicab ( perde) arkasndan
3 - veyahut resl irsal ederek
4 - kendi izniyle dilediini vhy ettirmesi ile
kesin, phe yok ki, O, pek ycedir, ok hikmet sahibi-
dir.

zet yorum :
Yukarda geen yet-i kerimedeki ifadelerden Allahn,
O yce ztn insna ne kadar yakn ve kelmna muhatap ol-
duunu ekilde ak olarak grmekteyiz.
1. Aracsz olarak, mutlak zt ile konuur,
2. perde arkasndan konuur.
3. veya Rasl eli gndererek vhyeder.

1 inci ve 2 inci oluumlarda dikkat edilirse ykellime
(konuur - konuuyor) ifadeleri ve Rabb ile kulun bir-
liktelii vardr.

Tekellm etme, karlkl konuma oluyor demektir.
ehl-i zahirin bu hususu anlayabilmesi olduka zordur.

3 nc oluumda Rabb ile kulu arasnda Rasl
eli vardr, nk buras fark lemidir.

186
4 ncsn ilave edersek o da, bir peygamberin lisa-
nndan zahiren kavmine Hakkn kelmn bildirmesidir.

Yukarda belirtilen :
1 inci husus zt mertebesi itibariyle
2 inci husus sfat mertebesi itibariye
3 nc husus esma mertebesi itibariyledir.
Bunlarn hepsinn zuhurlar ise, 4 nc efal mertebesi
itibariyle tahakkuklardr.

Tekrar bu hususlar incelemee gayret edelim.
1. Aracsz zt ile konuur
Krn- Keriym Necm sresi 53/10. yetinde
= ~ '- ,~ ' ~' =
feevha il abdih ma evha
Melen :
Bylece vhy etti Allah kuluna vhy ettiini

Bir hadis-i Kudside :
Benim Rabbm ile yle anlarm olur ki; oraya ne
bir melek-i mukarrep, ne de bir nebii mrsel giremez,
buyruldu.


zet yorum :
Hakkn szn duymaa ve mahedeyi ilhiyyeye
en byk mania - engel, nefs ve bireysel benliimizdir. Bun-
larn artlanml ile yaamak bizleri Hakktan ok uzaklara
gtrmektedir.
Belirli almalar neticesinde kii (salik) kendinde bu-
lunan bireysel hallerini yava yava terkederek, safiyetine
doru yol almaa balar.

187
Nihyet bireysel mnda kendini tanr, daha sonra
be hazret mertebesine de ular, bylece seyrini tamam-
layarak geldii yere ulam olur.
Aslnda bu ulat yer, kendi hakikatidir. Kendi haki-
kati ise, asl itibariyle Hakkn hakikatinden baka bir ey de-
ildir.
Hal byle olunca kulun kendine ait bir kulluu ola-
maz, ona artk abdu Hu - Hunun abd ismi verilir.

Orada zuhurda olan Hvviyet-i Mutlakadr.
Hvviyet-i Mutlakann zuhur yerini tanyp anla-
mak avam iin olduka zordur, nk belirli bir tarifi ve vas-
f yoktur ve szlerini hevasndan nutketmez. Ancak vhyin
yuha (Necm 53/4) kendisine vhy (ilham edilen) ile nutk
eder (konuur).
te ancak bu tr kimselerin lisanlarndan zuhur eden
kelime-i ilhi (ilhi kelime) ler sadece bir savt (ses) ten
ibaret olmayp, ilim - rh - nr - muhabbeti ilhi ve ifade
edilmek istenen mevzunun mnlar da ykl olan hayat
nefhalardr.

Bu nefha-i ilhiler hangi gnle dmse o gnl
mutlaka yeni bir hayatla hayat bulur ve istikrarl geliimini
salar.

Bu gelimenin salanmasna sebep ise, irsal ve
RasluHu (Hunun irsalcisi) yani kabiliyetli gnllere ha-
bercisidir.

Bu irsaller yeni birer vhy deil, vhyin izah ve
almlarn salayan ilham- ilhilerdir ve bu ilhamlar, o
Hunun abdlarna Cenb- Hakk aracsz nefh eder ve
onun konuan lisanlar olurlar.

ok mthi bir oluumdur, ancak ehli olan gnller
bu halleri idrak ve mahede ile yaayabilirler.

188
Bu yol ve sistem Cenb- Hakkn zel ve hususi bir
yolu, zuhura karmay murad ettii zt-i rahmeti ve arzusu-
dur.
Bu kimseler ehl-i zt yani ztiyyun tabir edilen
kimselerdir.

2. Sfat mertebesi itibariyle konuur
Krn- Keriym T h sresi 20/10. yetinde:
'.
iz rea naren
Melen :
Hani bir ate grmt (O atein yanna geldii vakit)



Krn- Keriym T h sresi 20/13. yetinde :
~,, '' -.'
festem lima yuha
Melen :
Vhy olunan iin dinle

Krn- Keriym T h 20/14 yetinde
.,~' '. . -' . -' '. .
inneniy enellah l ilhe ill ene fabdniy
Melen :
Cidden benim Ben Allah. Benden baka hibir
tanr yoktur! yle ise bana (abd) kulluk et.

yetleri ile belirtilen husus, perde arkasndan sfat
mertebesi itibariyle konuur hkmnn misallerindendir.

zet yorum :
189
Gayemiz yukarda belirtilen yet-i kerimelerin genel
izah ve yorumlarn yapmak deil, zet olarak mevzuumuza
k tutmas bakmndan ksa ksa mnlarn gzden geir-
mee almak olacaktr.

neallah baka bir mevzu ile daha genel anlamda bu
yet-i kerimeleri ele almak imknmz olur.

Bu yet-i Kerimelerdeki zelliin hususiyyeti, zt
mertebesi itibariyle gelen ztn, sfat- tecellisidir.

Sem ve basar, duyu ve gr, insndaki bu iki
sfat, onun insnlnn byk deerlerindendir.

Bu mertebede sahne, ate yani nce gr, duyu
yani bilgi sonradr.
Zt- ilhi, aa ve ate sretinden, azamet sfatyla
tecelli ve vhy etmektedir. nk ate, azamettir.

Bu mertebede Tenzih ve Tebih ayr ayr sunul-
mutur.
Zt itibariyle, ben Allahm Tenzih;
aa ve ate sretinde tecellisi ise, Esma-i Tebihtir.

Bu mertebede henz Mslk mevcud olduundan
iki (2) mertebe ayr ayr zuhur etmektedir.
ki mertebenin birlemesi ancak mertebe-i hubbiy-
yet yani Muhammediyyetde l ilhe ill allah ger-
ek tevhid ile mmkn olacaktr.

Bu mertebede Cenb- Hakk vhyini aa ve ate
veras arkasndan (perdesinden) yapmtr, yapmaktadr.
Kiiye vastal olarak ztndan hitap etmektedir.

Mahmut ebsteri; Glen-i Raz isimli kitabnda
bu hususla ilgili gzel bir izah yapmtr.
Reva baet enel Hakk ez dirahti,
ira nebvet reva ez nik bahti ?
190
Trkesi :
Bir aatan Enel Hakk = Ben Hakkm sesinin
gelmesi caiz oluyor da, ezeli saadete mazhar bir adamn
(Mansurun) ayn sz sylemesi neden caiz grlmyor,
diye ifade edilmitir. *(36)

*(36) Hasan Basri antay cild 2, sayfa 565

Ehl-i sfat, yani sfatiyyun bu tecelliye mazhardr.
Geri mertebe-i Mseviyyet, Esmaiyyundur, bura-
daki tecelli ise, sfat mertebesinden esma mertebesine o-
lan tecellidir.

Bu mertebeye gelen kiiye de Cenb- Hakk beden
turu sinasnda (sine danda) ate sretinde muhabbet-i
ilhiye ile tecelli vhy (ilham) ederek, kelm eder, ki ehli-
ne malumdur.

3. Rasl Eli gndererek vhy eder
Hakkn kullarna bu tr ihbarat- (haberleri) umu-
mi (genel) olandr. Cenb- Hakk esma mertebesinde zuhura
gelen bir melek aracl ile vhylerini esma mertebesin-
den efal ehadet mertebesinde setii bir kuluna Ne-
bi-Rasl gnderir, bu adet-i ilhiyyedir.

Btn Nebi ve Rasller ilhi mertebeler ilimlerini bu
sistem ierisinde almlardr.

dem (a.s.) ile balayp Hz. Raslullah (s.a.v.) efendi-
mizle neticelenen ilmi ilhi zahiren hep bu sistemle faaliyette
olmutur.

Bu sistem herkes iin geerli ve idrak kolay olandr.
191
Esma leminden efal-ehadet lemine olan tecel-
lilerdir.

Krn- Keriym Nahl sresi 16/102. yetinde:
_~''. :. - =' - -'

. \=
,' .. . ,- ,

' :,,'
kul nezzelehu rhul kudsi min rabbike bil hakk
liysebbitelleziyne amenu ve hden ve bra
lil mslimiyne
Melen :
(Ey Muhammed!)
De ki: Rhl Kuds (Cebril a.s.) Rabbnn katn-
dan mn edenlere sabit klsn (pekitirsin) diye ve msl-
manlar iin hidyet ve mjde olsun hak iin onu (Krn-
) indirmitir

Krn- Keriym l-i mran sresi 3/39. yetinde:
-' -.' \-=
.~' , ..' ,
'- ,~,. :,, -'

.
-' - -.
= ,~''' - ',,. ,~ ,
fenadethl meliket
ve hve kaimun yusalli fiyl mihrabi
ennellahe ybeirke biyahya msddkan
bikelimetin min allahi
ve seyyiden ve hasuren ve nebiyyen minessalihiyne

192

Melen :
mihrapta o (Zekeriyya a.s.) namaz klmakta iken
melekler ona seslendiler
kesin Allah sana, Allahtan (Allahn emriyle vcd
bulan) kelime ile (kelimeyi say) tasdik eden, seyyid (e-
fendi), hasur (nefsine hkim, iffetli), salihlerden (iyilerden)
nebi (peygamber) olarak Yahyay mjdeler.

Daha fazla zaman almamak iin burada da bu kadar
izahla yetinmek istiyoruz.
Dnen kimseler iin kk ifadelerde byk izahlar
bulunmaktadr.

4. Elileri vastasyla kullarna hitaplardr
Krn- Keriym Hud sresi 11/84. yetinde:
',,- .'~ ,- ' .:=
-' ,~ -, ', .'
,~ -' - .' '-
.,' .',' ,=. .
,. ., .
= =,~- -,, .~ .,~ .'~ .
ve il medyene ehahm uayben
kale ya kavmbdullahe
ma lekm min ilhin ayrhu
ve l tenkusul mikyale vel miyzane
inniy erakm bihayrin
ve inniy ehaf aleykm azabe yevmin muhytn
Melen :
193
Medyen'e de kardeleri uayb' (gnderdik)
dedi ki: Ey kavmim!. (Ey toplumum) Allah'a kullukta
bulunun,
sizin iin ondan baka bir mbud yoktur.
ve ly ve tarty eksik yapmayn
kesin, phe yok, ben sizi hayr (bolluk) ile gryorum.
ve ben kesin, sizin zerinize muhit (kuatc) gnn a-
zbna korkarm.

Cenb- Hakk kullarna bu drt yoldan hitap ettiini
belirttiimiz yet-i kerimelerden ak olarak anlamaktayz.

4 nc sistem; genel olan, Nebi ve Rasllerin belirli
yollardan, Hakktan alp, mmetlerine bildirdikleri ilhi ke-
lmlar, emirler ve yasaklardr.

3 nc sistem; Allahn Rasl ve Nebilerine gn-
derdii melekler vastasyla vhyleridir.

2 inci sistem; perde arkasndan vastal konumalar-
dr.

1 inci sistem ise; aracsz olarak mutlak zt ile ko-
numalardr.

Biz slm mntesipleri olarak, bu hususlar ok iyi
idrak edip anlamamz gerekmektedir.



Krnn Dier Drt (4) zellii
Krn- Keriymi daha iyi anlayabilmemiz iin Hadis-
i erifte belirtilen 4 zelliini, zahiri, btn, haddi
ve matla-n da bilmemiz gerekmektedir.

194
Hadd-i, yetin snrlar;
Matla- ise, yetin tuluu, dou yeri, zuhur mertebesidir.

Bylece vhy ve ilhi hakikatlerin drt (4) nzl mer-
tebesini ve belirtilen yetlerin de drt mertebeden izahnn ol-
duunu anladmzda Rabbmz ve kendimizi ok daha iyi
tanmamz mmkn olacaktr.

Olsa istidat salik, kabil-i idrak- vhy,
Emri Hak irsaline, her zerredir cebril
denmitir.
Sadeletirerek sylersek;
salikin idrak, vhyi anlamaya istidat kazand-
nda, her zerrenin Hakkn emrini irsal eden (ulatran)
bir cebril olduunu anlam olur, diyebiliriz.

Gerekten olduka gzel ifade edilen bir anlay ol-
duu ak olarak grlmektedir.

Evet; yukardan beri zetler halinde vermeye ve id-
raklere sunmaa altmz bu gerekler nda Cenb-
Hakkn, btn varlklarla ve lemlerle ne kadar yakndan
ilgili olduunu ve hayatn iinde bulunduunu anlamamz zor
olmayacaktr.

Zt- ilhi btn lemlerde ve lemlerin her ferdinde
zt, sfat, esmas ve efaliyle her an ve her yerde o mahalde,
o mahallin kendi kemliyle zuhurdadr.
Ve her varlk yt- ilhiyye ilhi yetlerdir.
Sretler ise srelerdir, yet ve sreler ise, Krndr.

O halde bu lemin tamam tafsil-i Krndr.
Dier ismi ile Krn- efaliye, fiili Krndr.
Zuhur ve mahede leminde zt- ilhinin iddetle zuhurun-
dan baka bir ey deildir.

195
te bu yzden, zuhurun iddeti kendine perde ol-
du denmitir.

Bu mertebede Krnn ismi imamin mbiyndir.
(Ysin 36/12) (beyan olunan, ak olarak duran, nde olan
kitaptr.)
Bu ise ilhi ztn, efal lemi Hz. ehadette zt ile
zuhurundan baka bir ey deildir.

Ey sevgili kardeim, benlik gafletinden kurtulmaa
alarak, idrak ve muhabbetle tefekkr etmee al, sen de
bu lemin fertlerinden bir fert olduundan sen dahi Hakkn
sen mertebesindeki bir yetisin.

Kendi gerek deerini iyi anla, varlnda mevcut il-
hi ytlar okumaa al, ite ancak o zaman zt ehli,
Krn ehli, ehlullah olursun.

Zti zuhur;
Krn, (3) tecelli ekliyle ifade edilmitir.

1. Yazl metin, toplu halde,
mushaf- erif, (susan Krn)
2. Tafsil, yaygn halde, btn bu lemler,
yaayan Krn, (fiili Krn)
3. nsn- Kmil zti zuhur, dier Krnlar bnye-
sinde cem eden, toplayan
Krn- natk (konuan Krn) dr.

te bu Krnlarn yukarda ifade edildii gibi drt
(4) idrak mertebeleri vardr.

Birincisi; zahirleridir ki; sadece d lfzlarna bak-
lr, zahiri eriat mertebesi anlaydr.

196
kincisi; btnlardr ki; gerek tarikat, muhabbet
mertebesi anlaydr.

ncs; Hadd-i hudutlardr ki; hakikat merte-
besi, yt-i Kerimenin ifade ettii mnlarn hudutlarnn ve
geniliinin anlaydr.

Drdncs; Matla-, yetlerin dou yerleridir, ki
marifet mertebesidir.

Hangi yet-i Kerime hangi mertebeden zuhur etmitir,
yani zt, sfat, esma, efal kaynakl m olduunun bilincinde
olmaktr.

yet-i Kerimeleri bu ller ierisinde inceledii-
mizde btn hitaplarn mutlak mnda bize ynelik olduunu
gereki bir bili ile anlamamz zor olmayacaktr.

Sevgili kardeim, Sayn irfan yolcusu, buralara kadar
zet olarak vermee altmz vhy-i ilhi hakkndaki bil-
gilerle bu hakikate baknda epey deiiklikler ve almlar
olacan zannediyorum.

Zahiri slm anlayndan, btni ve irfani bir islm
anlayna gemek zorundayz. Bu kymetli varlmz en iyi
bir ekilde deerlendirip anlamamz bizlere ok eyler kazan-
dracaktr.

Yolumuza; melekler, cebril, rh, nr ve vhy ile
ilgili yetlerden baz rnekler vererek devam edelim.

Meleklerden Bahseden Baz yetler
Evvelki sayfalarda;
Fiiller, kuvvet ile meydana geleceinden, efali
ilhiyye (ilhi fiiller) dahi Melike-i kiram ile zahir olur.
197
Kuvvet-i lhiyyenin ismi enbiya aleyhisselmn lisa-
nnda Melikedir. Zira Melek kuvvet ve iddet mns-
nadr, diye ifade edilmiti.

Zt- ilhiyye bnyesinde (btnnda) bulunan zellik-
lerini (mnlarn) sfatlar ve isimleri olarak zuhura kar-
may diledi. Bu mnlar btndan zahire karmas iin birer
elbise (sret) vermesi gerekiyordu.
lmi ilhide bunlarn programlar (sretleri) belirlendi,
hayat sahnesinde yaamlarn srdrmeleri iin bir kuvvet ve
dinamie ihtiya vard.
Cenb- Hakk, Kaviy, Metiyn ve ilgili dier i-
simlerini de faaliyete geirerek btn leme yaylan ok geni
ve gl bir iletiim sistemi kurdu.
Bu g ve kuvvet her zerreye hareket verdi ve zerre-
nin kendi znde oluturulan o g ile zel faaliyetlerine,
rakslarna, dnmelerine, bylece hayatlarna, yaamlarna
balam oldular. Her zerrede ve ktlede mevcud olan bu g
ve kuvvet melike ismi verildi.

Younlam bu kuvvetlerden biri de ilim ve ceb-
bar isimlerinin kuvvetle zuhuru olan dier ismi Rhul
Kuds (Melek) Cebrildir.
Ald grevi, cebr ile yaptrmas, Cebrillii;
vhyi ilhiyi ulatrmadaki rahmeti ise, cibrilliidir.

Getiimiz yet-i kerimelerde grld gibi vhy-i
ilhinin btn lemlere yaylmas (ulamas) Cebril (a.s.)
emrinde olan saylamayacak kadar ok melein varl ile
mmkn olmaktadr.
Her mertebede olan varlklara o mertebenin gerei ile
emr-i ilhi ulamaktadr.

nsnda ise, btn mertebeler mevcut olduundan cib-
rillik dahi mevcuttur. Kmil insn, ilhi hakikatleri kendinden
kendine, btndan zahirine alr, ayrca her varlktan Hakka
198
giden bir yol olduunu bildiinden, idrak ve hd ile her
zerrenin kendisi iin bir haberci cibril olduunun farkn-
dadr.

Krn- Keriym Bakara sresi 2/98-99. yetlerinde:
,,~' ~ .' - -=
-' .'. :,~ -'

. -

.'
-,, ,. '' '-
= ,- .,' .. .
- -.- -' ~ .' - -.
.',- ,,~
= ,'' ~ -'

.'
kul men kne advven licibriyle
feinneh nezzeleh ala kalbike biiznillhi
msddikan lima beyne yedeyhi
ve hden ve bra lil muminiyne (97)
men kne advven lillhi ve meliketih ve
rslih
ve cibriyle ve miykale feinnallahe advvn lil
kafiriyne (98)
Melen :
97. De ki; Cebrile dman olan kimse Allaha
dmandr., nk o Krn- Allahn izniyle kendin-
den ncekini tasdik ederek, yol gsterici ve inananlara
mjdeci olarak senin kalbine indirilmitir.
98. Allaha, meleklerine, rasllerine, Cebrile ve
Mikaele dman olan kimse inkar etmi olur. Allah
phesiz inkar edenlerin dmandr.

199
Gerekten, cebrile dmanlk Allaha (c.c.) dman-
lktr. nk (Cebril) ilhi ztn kullarna ilim ve kudret s-
fatyla grnmesinden baka birey deildir.

Daha sonra Cebril (a.s.) ile ilgili yetlere devam et-
mek zere imdilik bu kadarla yetinip dier meleklerle ilgili
yetlerin bazlarn zet olarak idrak edip anlamaa alalm.

Krn- Keriym Bakara sresi 2/30. yetinde:
-' :

. .'
-,~ . ~'~ .
ve iz kale rabbke lil meliketi
inniy caln fiyl ard haliyfe
Melen :
Hani, Rabbin meleklere, phesiz, kesin ben yer-
yznde halife cal edeceim (halkedeceim) demiti.

zet yorum :
Muhterem dostlar, bu yet-i kerimeyi mmkn olduu
kadar gerek ifadeleri ile anlayabilmemiz iin mmkn olan
btn ilmi ve idrak yeteneklerimizi faaliyete geirip tefekkr
ufkumuzu geniletmemiz gerekecektir.

nk bu yet-i kerime nsn olan bizlerin ilk
defa btndan zahire doru balayan yolculuunun ilk ve
muhteem habercisidir.


Krn- Keriym nsn sresi 76/1. yetinde :

' - ,~ .'.. ~ . =
= ,- ', , .'
200
hel eta alel insni hynn mineddehri
lem yekn eyen mezkren
Melen :
nsnolu var edilip bahse deer bir ey olana
kadar phesiz uzun bir zaman gememi midir?
nsn zerinden bir zaman gemedimi ki, o
zaman insn mezkr (anlan bir ey) deildi!..

Ezelde; ilm-i ilhide ilk program yaplan Hakikat-i
Muhammedidir.
Bu hakikatn bizim lemimizde nokta zuhur mahalli
Hz. Muhammeddir.
Onun da ilk zuhur ismi dem; lakab, Halifedir.
Bu yzden Hazret-i Muhammed (s.a.v.) Biz son
gelen ilkleriz diye bildirmilerdir.

lmi ezelide, zt- mutlak gizli hazinede, bilin-
mez iken, bilinmekliini arzu etti ve dnce yetenei ola-
cak bir zuhurun programn yapt, sonra onun hayatn sr-
drebilmesi iin ihtiyalarn giderecek bir lemi de zuhura
getirdi.

Btn mertebeleri ile bu lemler vcd buldu, fakat
daha henz bu lemlerin varln idrak ve uur edecek bir
mahal yok idi. Hal byle olunca bu lemlerin varl veya
yokluu msavi idi.
te zaman gelmi, bu uurlu ve idrak sahibi olacak
mahallin zuhura gelmesi iin herey hazrlanm idi.

Daha evvelce gizli hazineden zuhur eden bu lem-
lerdi. Bu sefer btn bunlar idrak edip deerlendirebilecek
bir mahal olan halife insn zuhur edecek ve bylece ezel-
de dzenlenen program son eklini alarak tamamlanm ola-
cakt.

201
Nihyet vakit geldi, artlar olutu, emir kt, bu grev
Rhmana verildi, o da grevini en gzel ekilde tahakkuk
ettirmee balad.

Bu hadise Krn- Keriym Rhman sresi 55/1-2-3-
4 yetlerinde bildirildi.

= .=' .

~ \= ~

' =
= .',,' -

~ := .'.. _~ \=
er rhman (1) allemel Krne (2)
halekal insne (3) allemehl beyane (4) *(37)
Melen :
1. er rhman 2. Krn- allem/talim etti, retti
3. nsn halketti. 3. Ona beyan (maksadn anlatmay)
retti.


*(37) Bu hususta daha fazla bilgi RHMAN isimli
kitabmzda mevcuttur.

Ztul emrde tahakkuk eden bu muhteem oluumla-
rn nihyet faaliyete geecei ve geirilecei ztn, zti te-
celli mahalli olan Halife insn demin zuhur vaktinin
geldii

Krn- Keriym Bakara sresi 2/30 yetiyle
bildirilmiti.
-' :

. .'
-,~ . ~'~ .
ve iz kale rabbke lil meliketi
inniy caln fiyl ard haliyfe
202
Melen :
Hani, Rabbin meleklere phesiz, kesin ben
yeryznde halife cal (halk) edeceim demiti.

zet yorum :
Bu ifade; Rhmann Rbubiyyet mertebesinden
zuhura getirecei faaliyeti izah etmektedir.

nsnln ilk zuhurunu haber veren bu yet-i Keri-
menin de dierleri gibi her mertebeden izahlar vardr. Biz
yine mmkn olduu kadar zet olarak, mmkn olabilen en
gzel anlalabilir ekilde ifade etmee alacaz.

yet-i Kerimede dikkatimizi eken, acaba Rabb baka
varlklara deil de, niin evvel Meleklere bu haberi akla-
may uygun bulmutu?...
nk melekler faal ve messirdirler, yani lemin
zerinde mutlak tesirleri vardr.
Fiiller kuvvet ile meydana geleceinden, efali il-
hiyye dahi Melike-i kiram ile zahir olmaktadr, den-
mitir.

te bu devreye kadar lemde sadece efl-i lhiy-
ye, yani ilhi fiiller zuhur etmekte, zti tecellinin ise, daha
henz zuhur mahalli olumadndan zuhuru olmamt.
Bu yet-i Kerime ile zti tecellinin zuhur mahallinin
hazrlanmakta olduu belirtiliyordu.
Bu yzden melekler kendilerine bildirilen bu haber ile
epey sarsldlar.

Krn- Keriym Bakara sresi 2/30. yetinde
'., -~. ,''
kalu etecal fiyha
Melen :
203
Orada (byle bir varl) cal edecek (klacak,
yapacak) misin diye cevap verdiler.

nk bu tecelli mahallinin kendilerinden daha
deerli ve yce olacan sezinliyorlard.

Halife sfatyla vasfedilen bu zti zuhur mahalli ola-
cak varln dier ismi zti g yani Sultndr, ilk zuhur
mahalline verilen isim ise, demdir.

Melekler kuvvetler, sfat- ilhiyye ve esma-i
ilhiyyeyi efali ilhiyyeler olarak zuhura getirmekte,

Halife gler, Sultnlar ise, zt- ilhinin
tecellilerini zuhura getirecek olan mahallerdir.

Meleklik; kuvvet ve iddet mertebesi,
Halifelik; g Sultnlk mertebesidir.

Halifelik zuhuru ile faaliyete balayan zti tecelli,
son Rasl Hz. Muhammed (s.a.v.) ile kemle ermi ve va-
risleriyle bu kemlt kyamete kadar devam edecektir.

te bu yzden melekler Halifenin zahirinde ve bt-
nnda zti tecellinin zuhuru olduundan emre uyarak, Ona
secde etmek ile Sultn (g) grevlendirilmilerdir.

te bizler de ne zaman bu hakikatleri idrak etmeye ve
hakikat-i demiyyeyi hayl cennetimizden beden ar-
zmza indirmee muvaffak olabilirsek, bizim de gerek -
demlik halifeliimiz faaliyete gemee balayacak demektir.

Ancak bunun faaliyete gemesi iin mutlaka bir
Sultn gce ihtiya vardr.
Gayemiz (- ) elif, dal, mim sembolleriyle be-
lirtilen dem (a.s.) hayat hikyesini burada yazmak olmad-
204
ndan bu yet-i kerimeyi zet olarak bu kadarla ifade ettik-
ten sonra yolumuza devam edelim.

Krn- Keriym Bakara sresi 2/34. yetinde
-. ~ -' ' \:=
. ,.

. ~

ve iz kulna lil meliketiscdu li deme
fesecedu ill ibliyse eba
Melen :
Meleklere; deme secde edin demitik, iblis
mstesna hepsi secde ettiler, ifadesiyle yine bizlere geni
ufuklar almaktadr.

zet yorum :
Yukarda da ifade edildii gibi melekler, zt- mutla-
n isim ve sfatlarn efali ilhiyye ilhi fiiller olarak or-
taya koymaktadrlar ve bu hale ihtilaflar, kar koymalar sz
konusu deildir.

kuln grld gibi bu yet-i kerime ztidir.
Yani Cenb- Hakk aracsz bu yet-i kerimeyi kendi ztn-
dan, biz demitik diye ifade buyurmulardr, ki ok m-
himdir.
Biz olarak ifade edilen husus, Hakkn her bir sfat
ve ismine verdii deer ve ahsiyeti ak olarak gstermek-
tedir.
Ztna bal olan her bir sfat ve ismin zuhuruna g-
revli olan melike, ademde mevcut olan zti zuhurda da her
bir ismin ve sfatn toplu olarak mevcud olmas sebebiyle
deme secde, Hakka secde olduundan iscdu li ademe
deme secde edin denildiinde, emre amade olan melike,
feseced hemen secde ettiler. nk bu, ztn zuhur-
larna olan emri idi.
205

ill iblis ancak iblis secde etmedi ifadesiyle de
bir baka oluum belirtilmi olmaktayd.

Bilindii gibi melekler, nrdan;
iblis-eytan, nar-ateten kalkedilmilerdir.

Bu iki ayr kaynaktan meydana gelmi melek
kuvvetler tabii ki deiik oluumlar gstereceklerdir.

Eski ismi, sryanice, azazil; arapa, Haris olan
iblis eytan, nrani melek - kuvvetlerinden daha deiik
bir zellie sahiptir.

Ate, nra gre daha kesiftir, ondan meydana gelen
varlklar da, nrdan meydana gelen meleklere gre daha ke-
siftir.
Kesafet arttka, bireysel benlik ve nefsani ahsiyyet
nem kazanmakta, bylece birey akl daha ne kmaktadr.
Bu yzden zahiri yzeysel deerlendirmeler artarak
kyasta baa gemektedir.

Btn varlk lemi, akl- klln hkm altnda, bir
btn olarak faaliyet gstermektedirler. Bunlardan ltiften
kesife doru zuhura kmaya balayan iblis ve eytanlar o
nispette bireysel uur sahibi olmaktadrlar.
En son koyu kesafete sahip olan insnlar ise, onlardan
daha ileri bir uur ve akla sahip olmaktadrlar.

Azazil, Aziz; haris, cebbar ikisinin ittifak,
mtekebbir isimlerini ifade ettiklerinden iblisin ahlk, bu
isimlerin zellikleri ile olumaktadr.


Bu isimlerin Rhmani mnda kullanlmas, byk
ycelikler;
206
nefsani ve bireysel menfaat ynnde kullanlmas ise,
seviyesizlik, dknlk ve zilleti getirir.

Halife-i dem halkedilmezden evvel varlklarn
iinde en akll varlk, azazil idi ve meleklere gerektiinde
hocalk yapyordu.

Halife-dem topraktan halkedildi, kendisine ilhi
isimler talim ettirildi, ilhi nefha sunuldu; Allah ism-i
cami hediye edildi. Bylece Rhman sreti zere techiz edi-
lerek cennette iskn edildi.

Azazilin, demin bu i zelliklerinden haberi yoktu,
olsa idi dahi anlamas mmkn deildi, nk mutlak tevhid
ilmini de bilmiyordu.

Cenb- Hakkn meleklere, deme secde edin
emrini verdiinde,melekler, fesecedu hemen secde etti-
ler. ill iblise eba vestekbera iblis mstesna, dayat-
t ve kibirlendi.

Kendisine Krn- Keriym Araf sresi 7/12. yetinde
deme niye secde etmedin diye sorulduunda;
:.- ~. . :-- '- .' \=
'. - .=~ -- ,~ '. .'
= , - -.=~
kale ma meneake ella tescde iz emertke
kale ene hayrn minh halakteniy min narin
ve halakteh min tynin
Melen:
Buyurdu ki: sana emrettiim zaman seni secde
etmek-ten ne men etti. ben ondan hayrlym, beni ateten
halket-tin, onu amurdan halkettin dedi
207

Yukarda belirttiimiz gibi kendisinde oluan ate a-
rlkl bireysel benlik akl, demin dna bakp sadece
kendi anasrndan yani ateinden daha ar, o yzden aa-
da olan toprana bakp zahir kyas ile karar vererek bu hk-
mn mutlak zannetti ve ben ondan stnm dedi.

Bilindii gibi ate yand yerde yukarya doru uza-
nr. Halbuki demde anasrn tamam, yani toprak, su,
ate, hava olmakla birlikte, ayrca i dinamiinde Rhma-
niyyetin de tamam mevcud idi.

Grld gibi demin zahirinin
birinci mertebesi, toprak hikmet,
ikinci mertebesi, su hayat,
nc mertebesi, ate azamet,
drdnc mertebesi, hava kuvvettir.
dem zahiren dahi drtte (3/4) iblisten ileridedir.

Bu zelliklerini idrak edemeyen iblis, sadece toprak -
ate kyas ile bakt bu hadisede telbis oldu, yani yapt-
kyas onu artt.
(Telbis: ki eyi birbirinden ayrt edememe, rtme, sah-
telendirmedir.)

te biz insnlar dahi, akl- czmzn verdii bir yo-
rum ile yaptmz kyaslarla byk hatalara dmekteyiz ve
bylece bizde zaman zaman telbis olabilmekteyiz.

Meseleye dier ynyle, fiziki mnda baktmzda
dahi atein topraa secde etmediini grrz. nk ate ya-
nnca nerde olursa olsun mutlaka yukarya doru kar.
Elimize bir mum alp yakalm, mumu deiik e-
killerde yana veya aaya doru ters dndrerek tutalm,
mum alevi yine de yukarya doru ba kaldrarak yanmasna
208
devam edecektir. Tek aresi sndrlmesidir. O zaman da
atelii gideceinden vcdu ve zellii kalmayacaktr.
te iblis iki ynden de fiziki ilmi secde etmedi.
Eer etse idi deme mensup, ona muti tabi, onun mutlak
hkmnde, melekler gibi bir ara olacakt, bylece de kimli-
ini kaybedecek idi.
Gerek zahir kyas, gerek fiziki yaps itibariyle secde
etmedi.
deme secde emri, daha evvel kendinin de bilme-
dii, kendinde var olan bu hususiyetlerinin ortaya kmasna
sebep olduundan bir bakma ona geici rahmettir. Bu zel-
likleri ile aziz, cebbar, mtekebbir Hakkn karsna -
kp konuma cretini gstermi, bireysel nefsani benliin ze-
mini hevann da kayna olmutur.

Gerek mnda dem -Halife, yani insn, Allah
ve cami isimlerinin de zuhuru olduundan aziziyyet, ceb-
bariyyet, mtekebbiriyyet onun bir vasf olup kontrolu al-
tndadr. Yani iblisleri ona tabidir.
, . blisin ebced hesab say deeri;
(elif - be - lam - ye - se) (1 + 2 + 30 + 10 +60) = 103 tr.
Ortadan sfr kaldrrsak (103) (13) on olur, ki
bu da Hz. Muhammed (s.a.v.) nin ifre say deeridir.

Bylece iblisin dahi, aslnn (hakikatinin) Hakikat-i
Muhammediyyeye dayand ak olarak grlmektedir.

Bu yet-i kerimeyi de byle ksaca ifade ettikten sonra
tekrar yolumuza devam etmee alalm.

Krn- Keriym l-i mran sresi 3/45. yetinde
.,- ', -' :'' :~=
-- -. :,, -'

.
209
.,- . ,~ ~,' -
iz kaletil meliket ya meryem
innallahe ybeirki bikelimetin minh
ismhl mesiyhu ysebn meryeme
Melen :
Hani melekler demilerdi: Ey Meryem! phesiz,
kesin Allah sana kendisinden kelime ile mjde veriyor, ki
ismi Mesih, Meryem olu sa'dr.

zet yorum :
bikelimetin minh (kendinden bir kelime ile)
yani ztndan bir kelime ile....
Her kelimenin bir mns, o mnnn da efal lemin-
de bir zuhuru (grnts) vardr.
Burda bahsedilen kelime, S; zuhur ve grn-
ts ise, s (a.s.)dr.

Mny seviyet, bu mahalden zuhur etmitir, ki
zt- ilhinin ilk defa bir mahalden zti tecellisidir.

,~ is kelimesi; ~ ayn - sin asli,
iki yardmc (, /) - () ye harflerinden meydana
gelmitir.

Ebced hesabyla
~ ayn 70,
sin 60 say deerine sahiptir,
topladmzda 130 eder, ki ok dikkat ekicidir.

(130) sfr kaldrrsak hakikat-i seviyyenin dahi
hakikat-i Muhammediyeye bal olduunu hemen gr-
m oluruz.
210

lave olan (, /) - () ye lere gelince,
ye 10 dur, sfrlar kaldrrsak iki (2) adet bir (1)
olur, ki bunlardan biri, zt- ilhinin oradaki zuhuru, dieri
ise, mertebe-i iseviyyetin bireysel birliinin zuhurudur.

s (a.s.) mm-idir. Yani zahir olarak ana olan
Meryeme mensuptur.
Meryem dahi bata ve sonda mim ile mzeyyen
(sslenmitir.)
Yani Hakikat- Muhammedi onu batan ve son-
dan ihata etmi, sarmtr, kayna orasdr.

Hakikat-i Muhammedinin zti zuhur tecellisinin
ilk olan ncsdr ve gerek hakikatinin kendinden sonra
Peraklit Ahmet isminde geleceini mjdelemitir. Bu
yzden ncilin bir ifadesi mjdedir.

Bilindii gibi,
~ ayn ayn zamanda gz, kaynak, gzenek
demektir.
sin ise, insnn ksaltlmdr.
Hl byle olunca mn, ey gren insn olmaktadr.

Yani raf 7/143 ,. ' len teraniy
Ms (a.s.) olan, sen beni gremezsin hitabndan
sonra bu husus insnlk leminde zti gr, zti tecellinin
baladn haber vermekte idi.

,- Ms
211
- mim (40) ve sin (60) asli
vav ( 6) ve . ye (10) yardmc harflerinden
meydana gelmitir.
Toplu olarak harf deerleri 116 dr,
Bundan mim olan 40 karrsak (116 40) = 76 eder
(7 + 6 ) = 13
bu da yine grld gibi 13 tr.

Mny Mseviyyetin dahi kayna mim den ve
13ten olmak zere iki ynl Hakikat-i Muhammediyye
ye bal olduu ak olarak grlmektedir.

Kelime-i Ms (,- ) Mseviyyet mertebesinden
ya insn : Tenzih
Kelime-i s (~) seviyyet mertebesinden
ya insn : Tebih
Kelime-i Muhammed Muhammediyye mertebesinden
ya insn:
Krnda ise Ysin ( ,) olarak belirtilen
Tevhid mertebeleridir.

Bylece mm-i olan Hakikat-i Muhammediden
btn lemler ve Hz. Muhammed
Hazret-i sa ise, mm-isi olan
Hazret-i Meryemden dnyaya gelmitir.
Bu yet-i kerimeyi de bu kadar izahla burda brakarak
yolumuza devam edelim.


212
Krn- Keriym Enfal sresi 8/12. yetinde :
.-- . -' ' :

. ~,, \=
,- ,

' ,.,
iz yhy rabbke ilel meliketi enniy meakm
fesebbitlleziyne amen
Melen :
Hani Rab'bin meleklere vhy ediyordu ki, phe-
siz ben sizinle beraberim.
Haydin imn edenlere destek olun,

zet yorum :
yet-i Kerimede belirtildii gibi Cenb- Hakk ak
olarak meleklere, kendileriyle beraber olduunu bildirmitir.
Bu ifadeden anlalan, daha evvelce melekler yani
kuvvetler, kendilerinin gerek hal ve zelliklerini bilmiyorlar
iken, bu aklama ile kendilerinde var olan kuvvetin Hakkn
kuvveti olduunu ve kendileriyle zuhura ktn anlam ol-
dular.

Krn- Keriym incelendiinde Cenb- Hakkn bir-
ok mertebeden insnlarla da beraber olduu ak olarak an-
lalmaktadr.
Daha evvelce de belirttiimiz gibi, Cenb- Hakk bir-
ok deiik varlklara da vhy ettiini bildirmitir.

Bu ifadelerden tebih mertebi itibariyle Cenb-
Hakkn hayatn ne kadar iinde veya hayatn ta kendisi oldu-
u ve Hay sfatnn btn lemde tasarrufta olduu ak
olarak anlalmaktadr.

Krn- Keriym Enfal sresi 8/50. yetinde :
-' ,

'

,., .. ,'
213
.'. ..,~ .,.,
_,~' .~ ,
ve lev tera iz yeteveffelleziyne keferl meliket
yadribune vcuhehm ve edbarehm
ve zuku azabel hariyk
Melen :
Melekler, inkar edenlerin yzlerine ve srtlarna
vurarak Yakc azab tadn, diyerek canlarn alrken
bir grseydin.

Not: Buradan sonraki birka meleki yetin sadece
melini vermekle yetineceiz, nk hepsi zten yeteri kadar
aktr.
Cenb- Hakk bu kadar ak olan yet ia-
retleri, hakikatleri itibariyle ciddi mnda anlayp
idrak etmelerimizi nasip etsin. Amin.

Krn- Keriym Enfal 8/9 sresi yetinde :
.' .'~.' .

. .,,-.. -=
= ,- -' - .''. .

- .
iz testeysune rabbekm festecabe lekm
enniy mmiddkm bielfin minel meliketi
mrdifiyne
Melen :
Rabbnzn yardmna snyordunuz. O ben size,
birbiri peinden bin melekle yardm ederim, diye cevap
vermiti.

Krn- Keriym l-i mran sresi 3/124. yetinde :
.,, ' ,-
.
,' .,=. \:
214
.

. .

, .
= ,'- -' - .. -.
iz tekulu lil mminiyne elen yekfiyekm
en ymiddekm rabbkm
biselaseti alafin minel meliketi mnzeliyne
Melen :
nananlara, Rabbinizin size indirmi olduu -
bin melekle yardm etmesi size yetmeyecek mi? diyor-
dun.

Krn- Keriym l-i mran sresi 3/80. yetinde:
-'

.. . .-', . .=
'.'. ,,

'
ve l yemrekm en tettehzal melikete
vennebiyyiyne erbaben
Melen :
Size melekleri, peygamberleri, Rabb olarak benim-
semenizi emretmesi de yaramaz.

Krn- Keriym Rd sresi 13/11. yetinde :
-~ - -,, ,. - .',=-- -'
-' - - -.,=~,
lehu muakkbatn min beyni yedeyhi
ve min halfihi
yahfeznehu min emrillhi

Melen :
Onun iin (insnolu) ardnda ve nnde takibe-
denler (melekler) vardr.
Allahn emrinden onu gzetir, muhafaza ederler.
215

Krn- Keriym Kaf sresi 50/17. yetinde
,,' ~ .',=.' =., =
,- .'' ~
iz yetelekkal mtelekkyani anil yemiyni
ve aniimali kaydn
Melen :
Sa ve sol taraftan iki kayt (melek) oturmu ka-
yt yaparlar.

Krn- Keriym Nahl sresi 16/28. yetinde
... ''= -' .., ,.. , ' \.
., - -. ' '- . ' ,=''
= .,-. .. '. .,~ -' . .
elleziyne teteveffahml meliket zlimiy enfsi-
him
feelkavsseleme ma knna namel min sin
bela innallahe aliymn bima kntm tamelune
Melen :
Melekler yazk etmi kimselerin canlarn alrken :
Biz hibir ktlk yapmyorduk diyerek teslim
olurlar.
Hayr; le deil dorusu Allah onlarn yaptklarn
bilmektedir.

Krn- Keriym Nahl sresi 16/32. yetinde
,,, -' .., ,.. , ' \\=
- ~' ,~ .,~ -: .,',=,
216
= .,-. .. '.
elleziyne teteveffahml meliket tayyibiyne
yekulune selmun aleykmdhull cennete
bima kntm tamelune
Melen:
Melekler onlarn cann temizlenmi olarak alrken :
Selm size, yaptklarnza karlk haydi cennete gi-
rin, derler.

Krn- Keriym Tahrim sresi 66/4. yetinde
,,~ -,',- , -'

.'
,-
.
,' ~''
=,.= :' -. -'
feinnallahe hve mevlah ve cibriyl
ve salihul mminiyne
vel meliket bade zalike zahiyrn
Melen :
kesin Allah, hve/O, onun (kendisinin) dostudur.
cibril de ve mminlerin salih olan da
ve bunun ardndan da melekler arka kandr.

Krn- Keriym Secde sresi 32/11. yetinde
.. . ' .,' :- ., ,.,
= .,-~. .. '

..
kul yeteveffakm melekl mevtilleziy vkkile bikm
smme ila rabbikm trceune
Melen :
(Ey Muhammed!) De ki: Size vekil klnan lm
melei cannz alacak sonra Rabbnza dndrleceksi-
niz.
217

Krn- Keriym Sebe sresi 34/40-41. yetlerinde
'-,~ .~, -,, :=
-' .,=, ..
= .,-, ,.' .', .. .,
... - ' ,' :. :.'~, ,'' :
. ~' .,-, ,.' .
= .,- .,- ...
ve yevme yahrhm cemiyan
smme yekul lil meliketi
ehalai iyyakm kanu yabdune (40)
kalu sbhaneke ente veliyyna min dnihim
bel kanu yabdunel cinne ekserhm
bihim muminune (41)
Melen :
40. Ve o gn ki, onlar hep toplanlm olduklar
hlde haredecektir, sonra meleklere der ki: bunlar m
size tapar olmulardr?.
41. (Melekler de) seni tenzh ederiz. bizim velmiz
sensin, onlar deil; hayr (dorusu) onlarn ekserisi
(biroklar) cinlere tapar olmulard bize deil. ou onla-
ra inanyorlard, derler
Krn- Keriym Muhammed sresi 47/27. yetinde
-' ... ,. ., \=
=.'. ..,~ .,.,
fekeyfe iza teveffethml meliket
yadribune vchehm ve edbarehm
Melen :
218
Artk melekler onlarn yzlerine ve srtlarna
vurarak canlarn alrken durumlar nice olur.

Krn- Keriym Zuhruf sresi 43/60. yetinde
-- .- '-~' .'. ,' =
.,, .
velev nea lecealna minkm meliketen
fiyl ard yahlfune
Melen :
Ve eer dilersek arzda (yeryznde) sizden (size)
halef olacak (yerinize geecek) melekler cal eder/klardk

Krn- Keriym Fecr sresi 89/22. yetinde
= ' ' :' : . .'~ \\=
ve cae rabbke vel melek saffen saffen
Melen :
Ve melekler, saf saf (sra sra) iken Rabbin geldi-
inde.
Bu yet-i kerime ile, melekler hakknda verdiimiz
zet bilgileri imdilik yeterli grerek burada brakalm.


Melekler :
- yeryz melekleri,
- gkyz melekleri ve
- ar melekleri diye de snflandrlrlar.
Ayrca,
- Efali melekler,
- esma-i melekler,
- sfat-i malekler,
- zt-i melekler olarak da belirtilirler.

219
Meleklerin lmn, efendimiz (s.a.v.) nkita-i zi-
kir (anmann bitimi) diye ifade etmilerdir.

Btn lemde mertebeleri itibariyle meleklerin nfuz
etmedii hibir nokta yoktur.
Her bir yamur damlasn bile bir melek yerine ulat-
rr ve grevi bitince hemen lr, ayrca o yamur tanesi dahi
bir melektir varlnda mevcud su hayat ve hikmet hakikatle-
rini ulat yere tar, oralarn enlendirir.

Melekler blmn de bu kadarla yeterli grp vhy
ile ilgili dier bir mevzu olan Cebril blmne geerek ora-
dan da zet olarak baz misaller verelim.

Cenb- Hakk ifade edilen kelimelerin gerek mn-
larn anlamamza yardmc olup, nirah 94/1
= : :' -. .' =
elem nerah leke sadreke
biz senin gsn amadk m,, hakikatini bizle-
re yaatsn. Amin.

Cebrilden (a.s.) Bahseden Baz yetler
Krn- Keriym Nahl sresi 16/102. yetinde
_~''. :. - =' - -'

. \
.. . ,- ,

' :,,'
= ,'
kul nezzeleh rhul kudsi min rabbike bil hakk
liysebbitelleziyne amenu ve hden ve bra
lil mslimiyne
Melen :
220
(Ey Muhammed!) de ki: (Krn) Rhl Kuds
(Mukaddes rh-Cebril) Rabbn tarafndan imn edenleri
sabit klsn, pekitirsin diye ve mslmanlar iin doruluk
rehberi ve mjde olmak zere hakk ile (hakikat ile, gerek-
le) indirmitir.

Krn- Keriym uara sresi 26/193-196. yetlerinde
= ,-. - ' -. .. -\=
= ,' - .,.' :, ~ -:=
= ,,- .~ .'. -~=
= ,' . . ' - . -=
nezele bihirhul emiyn (193)
ala kalbike litekune minel mnziriyne (194)
bilisanin arabiyyin mbiynin (195)
ve inneh lefiy zbril evveliyne (196)


Melen :
193. Onu rhul emin (Cebril) ile indirdi.
194. Senin kalbin zerine tki, sen uyarclardan olasn.
195. Pek ak olan Arap lisan ile
196. Ve phe yok ki, o, daha evvelkilerin kitaplarnda da
vardr
Melen :
(Ey Muhammed!) Apak arab diliyle, uyaranlar-
dan olman iin onu Rhul emin (Cebril), senin kalbine
indirmitir. O daha ncekilerin kitabnda zikredilmitir.

Krn- Keriym Kyamet sresi 75/16-19. yetlerinde
= -. ~-.' :.'' -. :~. . =
221
= -. --~ ',~

. =
= -. -,

.' '. ' .=
= -.',. ',~

.

.. -=
l tharrik bih lisaneke litacele bih (16)
inne aleyna cemah ve Krneh (17)
feiza karenah fetteb Krneh (18)
smme inne aleyna beyaneh (19)
Melen :
16. Onu (Krn') acele alasn diye onunla dilini kml-
datma.
17. phe yok ki: Onu toplamak da, onu okutmak da bize
aittir.
18. artk onu biz okuyunca bu halde sen onun okumasna
tbi ol.
19. Sonra phe yok ki: Onun aklanmas da bize aittir

Melen :
(Ey Muhammed!) (Cebril) sana Krn okurken u-
nutmamak iin acele edip onunla beraber syleme, yalnz
dinle, dorusu o vhyolunan kalbine yerleitirmek ve onu
sana okutturmak bize der.
Biz onu Cebrile okuttuumuz zaman, onun oku-
masn dinle. Sonra onu sana aklamak bize der.

Not : Ne kadar ak ve mhim bir bilgi kayna deil
mi?....
Cenb- Hakk, Krn- Keriymi yani zti tecelli-
sini Hz. Raslullah (s.a.v.) efendimize bizzt akladn ifa-
de etmektedir.

zerinde hep birlikte ok dnmemiz gerekmektedir.

Krn- Keriym sresi Necm 53/5-7. yetlerinde
222
= .,=' , - ~ ~=
= .,.' -
= ~. _.'. , =
allemeh ediydl kuva (5)
z mirretin festeva(6)
ve hve bil fukl l (7)
Melen :
5. Ona kuvvetleri iddetli olan Cebril retti;
6. Bir kuvvet sahibi ki, hemen (hakiki ekli zere)
doruldu
7. Ve o, l (yksek) ufuk ile idi.

Not : Bu yet-i kerime mirac gecesinden bir blm ifade
etmektedir.

Krn- Keriym Mearic sresi 70/4. yetinde
-,' -

' -' --. :=
= - .' ,~ =- .' -,,
tarcl meliket verrhu ileyhi
fiy yevmin kne mikdareh hamsiyne elfe senetin
Melen :
Melekler ve rh (Cebril) miktar ellibin yl olan (o
derecelere) bir gnde ykselirler.

Not : Bu yet de bize zamann ne kadar ok izafi, her
merhalede ayr ayr deerleri olduu ak olarak anlalmak-
tadr.
Cebril mevzuunu da zetleyerek burda brakarak yo-
lumuza Rh mevzuumuz ile devam etmeye alalm.
223
Olduka mhim olan bu mevzuu da iyi anlamaya al-
arak ve gerekten gayret gstererek ilgi ve bilgimizi arttr-
maa alalm, tevfik ve muvaffakiyyet Allahtandr.

Rhtan Bahseden Baz yetler
drak ve anlalmas olduka zor olan bu bahsi mm-
kn olabilen en iyi bir ekilde anlayabilmemiz iin artlan-
mlklardan temizlenmi bir akl ile anlamaya alalm. Ce-
nb- Hakktan rabb-i zidni ilma diyerek, ilim ve onu an-
layacak akl talep edelim.

Dnme olaynda,
vehim, tahayyl (hayli);
akl ise, tefekkr meydana getirir.
Vehmin tahayyle dayal bu czi anlaylar, hibir
zaman kesinlik ifade etmez.
Kaynan Akl- Klden alan akl, onlarn doru ve
yanl olduuna hkmedebilir. Eer akl, akl- cz hkmnde
kalr da vehmin tesiri altna girerse, rettii her fikir, hayl ve
vehmin istikametinde Hakktan ok uzaklara gitmi olur.
Genelde insnlar lhamat- lhiyye (ilhi ilham)
larla deil, vehmi beeriyetlerine gre kyas yaparlar.

Gvenilir, Rhmani anlamda ilim vardr,
bunlar :
1. Vahy,
2. lham,
3. Ferasettir.
Kaynan bunlardan almayan her bir dnce vehim
ve hayl kaynakl olduundan sahibini hibir zaman acaba
lardan kurtaramayacaktr.

224
Hal byle olunca, gerek ilhi akl ve anlaylar, be-
eri - bireysel anlaylardan mutlaka tecrit etmemiz yani
temizlememiz gerekecektir.

mam- Gazali : (F.H.S.L.L.X) yle ifade etmektedir.
Anlatamayacam ey vuku buldu, hsn
zanda bulun, hakikatinin nasl olduunu sorma; k-
saca zevk ile bundan bir ey tatmam olan kimse
nbvvetin hakikatinden bir ey anlamaz.

Mesnevide Hz. Mevlna :
Kul kendinden mutlak fani olmadka tevhid
onun nezdinde tahakkuk etmi olmaz. Tevhid, Hakk
n, kulun vcduna hull deildir; belki senin
mevhum var zannettiin vcdundan yok olman-
dr.

Zt : Rhu azam Akl - ilim
Sfat : Rh-l Kuds Hayat
Esma : Nr idrak - iten aydnlanma
Efal : Madde zuhura k
kelm - iletiim

Vcud-u Mutlak : Hakikat-i nsniyye olan mertebe-i
vahidiyyetten Rh mertebesine tenezzl ettiinde, kendi-
sinde marifet hasl oldu.

1. Marifet-i nefs : kendini tanma
2. Marifet-i mbdi : kaynan bilmek
3. Kendini var edene fakr ve ihtiyacn bilmek *(38)

Bu ksa ifadelerden sonra yine yolumuza devam et-
mee alalm.

Rh : Szlkte, can, nefs, kuvvet gibi anlamlara ge-
len rh, canllarda hayat kayna olan g diye tanmlanr.
225



*(38) Fususul Hikem cild 1


Krn yetleri incelenecek olursa Rh kelimesinin
Krnda anlamda kullanld grlr.
1. Cebril (a.s.) ad olarak;
Bakara 2/87, ve eyyednah birhul kudsi
ve dierleri
2. Vhy mnsnda;
Nahl 16/2, ynezzill melikete birhi min emrihi
ve dierleri
3. Canllarda hayat kayna olan kuvvet anlamnadr.

Gizli hazineden zuhura kmay murad eden zt-
mutlak, mdan ehadiyyetine tecelli ederek hvvi-
yet ve inniyetini belirtmi oldu.
Orada, mevcut ilm-i ilhisi ile Rh-u Azam mer-
tebesi zuhura kt.

Rh-u Azamn tecellisinden
Vahidiyet - Rhul Kuds mertebesi zuhur etti;
Vahidiyetin tecellisinden de
Ulhiyyet, zuhur etti.
ulhiyyetin tecellisinden
Rhmaniyyet zuhur etti.
Buras sfat mertebesi, lem-i Ceberruttur.

Ulhiyyetin icaplarn yerine getirebilmesi iin ken-
dinde mevcut Rh-ul Kuds Rhman, Nefes-i Rhma-
ni ile btn lemlere nefh etti fledi, yani gnderdi, aa
kard.
226
Bu kuds-i rhta varln her mertebesinde kendilerine
uygun hayat tarzn ortaya karacak her trl imkn ve bilgi
vardr.

Rhu Azam : Tecelli-i akdes ztndan ztnadr.
Rhul Kuds : Tecelli-i Mukaddes ztndan sfatnadr
Rhul Azam ve Rhul Kuds
mahlk deildir, Allahn rhudur.

Sfatndan esmasna flenen zt mnda bir rh daha
vardr, ki zel olarak insna flenmitir, Rh-u Sultni.

Bu rhtan sonra gelenler her mertebesinden mahlka-
ta verilen (flenen) rh mertebeleridir ve bu rh, her mertebe-
sine o mertebenin gerei olan hayat baheder.
Ancak, btn bu lemlere hayat veren Rhul
Kuds paralanm, blnm deildir. Btn zuhur merte-
belerine cami olduundan hangi mertebede olursa olsun o
mertebenin ftrat zere faaliyet gsterir.

En son zuhur mahalli tabiattr, tabiatta ald isim ma-
den (rh-u madeni) dir.
Onun kemli nebat bitki, rhul nebatidir.
Onun kemli olan hayvan rh-ul hayvanidir.
Onun kemli olan insn rh-ul insnidir
- (Rh-ul Sultni).

Ondan sonra rhul kuds ve rhul azamdr.
Byle ksa bir izahtan sonra imdi gelelim birka rh
ile ilgili yetin ifadelerini anlamaya.....

Krn- Keriym ura sresi 42/52-53. yetlerinde
'.- - '~ :,' ',~ :' ~\=
227
.',.. .'.''- .. : '-
-. ... ,. '-~ '
'.',~ - .'. -
= .,=.- = ' ...' :

.
-' .

' -' = ~\=
. '- .,

' '-
= ,-. ,. -' ' .
ve kezalike evhayna ileyke Rhan min emrina
ma knte tedriy mel kitab ve lel iyman
ve lakin cealnah nren nehdiy bih
men nea min badina
ve inneke letehdiy ila sratn mstekymin (52)
sratillhilleziy leh ma fiyssemavati ve ma fiyl ard
ela ilellahi tesyrl mr (53)
Melen :
52. (Ey Raslm) ite sana byle emrimizden bir
rh (Krn) vahy ettik, sen kitap nedir, man nedir bilir
deildin ve lkin biz onu bir nr cal ettik (kldk) onunla
kullarmzdan dilediimizi hidyete erdiririz ve kesinsen
bir doru yola hidyetleyen (rehberlik) edensin
53. O Allah yoluna ki, gklerde ne var, yerde ne
varsa hep Onundur. dikkat edin btn iler Allaha seyr
eder (dner).

zet yorum :
Emrimizden bir rh (Krn) vahyettik.
Zt kaynakl olan bu yet-i kerimede Cenb- Allah
(c.c.) ok byk hakikatleri bildirmektedir.

228
Emrimizden bir rh; burada bahsedilen zt-i olan
Rhul azamdr ki; Hz. Raslullah (s.a.v.) aracsz nefh
edilmitir.

Kendisinden evvel gelen hi bir nebiye bu rhtan nefh
edilmemitir. Oraya ulamak ok zordur, ancak onun varisle-
rine yol vardr, baka mertebelerden oraya ulalamaz, ta ki
Muhammedi oluncaya kadar.

Emrimizden buyurulmas; Bu emir kndr, zt-
ilhi bir eyin olmasn murad ederse ona kn (ol) der,
feyekun (o da hemen olur.) nk orada oluacak ka-
biliyet vardr.

Bu olu btn lemlerde geerlidir ve her lemde ayr
bir hkmle oluur. Burada oluan hali Cenb- Hakk biz
lfzyla ztna vermitir. Bu da yukarda bahsedildii gibi
Rhul azamdr. Onun ilmi ynden hayat veren btn
mertebelere muhit tecellisi, zt olan Krndr

Krnda bulunan bu ve benzeri zt-i yetleri Cenb-
Hakkn bizzt kendisi, Rhul azam mertebesinden;
sfati, esmai ve efali yetleri ise, rhul kuds merte-
besinden Cebril (a.s.) vastasyla nefh ile vahy etmitir, ki
bu dahi sfati tecellisi ve zuhurudur.

Btn bunlar ise, Hz. Raslullah (s.a.v.) mmetine, li-
san- Muhammediden hi eksiksiz nefh etmitir.
Bu oluum;
mmetinden tabiine,
onlardan tebe-i tabiine
ve onlardan bu gnlere kadar gelen varisleri tarafn-
dan yeni gelenlere nefh edilerek devam etmektedir.

229
Bir nr cal ettik (kldk).
nr esma mertebesidir ve varlklarn belirlendii ve
kimlik kazandklar yerdir.
Bu bilim de Krn- Keriymde bildirilmitir.

Onunla kullarmzdan dilediimize hidyet vere-
ceiz.
Baz kullarmzda Hadi ismini zuhura getireceiz.

Sen doru yola hidyetleyen (rehberlik) edensin
Bu doru yol evvel srat- mstakim,
daha sonra sratullahtr.
Bu da isra ve miractr, ki Allah (c.c.) yolu
efalinden ztnadr.

Gklerde ve yerde olan mutlaka Onundur, On-
dan zuhur ettiinden yine herey Ona seyredecek, ona
dnecektir.
Zt- ilhi rh, nr ve madde mertebesiyle zuhurda-
dr, bunlardan nr ve rhunu tekrar geri, yani kendisine
ektiinde lemlerden eser kalmayacaktr.

Krn- Keriym uara sresi 26/193-194. yetlerinde:
= ,-. -

' -. .. -\=
= ,' - .,.' :, ~ -:=
nezele bihirhul emiyn (193)
l kalbike litekune minel mnziriyne (194)
Melen :
Senin kalbin zerine, sen uyanclardan olasn diye
Onu (gvenilir) rhul emin (Cebril) indirdi.

zet yorum :
230
Bir evvelki yette de ksaca belirtildii gibi yet-i
kerimelerin bir ksm ztdir.
Cenb- Hakk aracsz habibine nefih ve vahy etmitir.

Bu husus bir hadis-i kudsi ile teyid edilmitir:
Efendimiz (s.a.v.) buyurdular, Rabbmla benim
yle bir nm olur, ki araya ne bir nebi-i mrsel ve ne de
bir melek-i mukarrep giremez.

Bu yet-i kerime ise, sfatidir. Yani Rhul kuds
tarafndan vahy edilmitir.
Ancak burdaki ismi Rhul emin olarak bildiril-
mitir ve Cebril (a.s.) n dier ismidir.

Bylece Rhul emin,
lemlerin Sultn olan Muhammedl eminin kalbine
bu tr yet-i kerimeleri indirdi,
ki uyarclardan olunsun diye.....

Krn- Keriym sra sresi 17/85. yetinde
-

' -

' ~ :.,, .~=
. - -
= :,

. .-' - ..,. '-

ve yeseluneke anirRh kulirRhu
min emri rabbiy
ve ma utiytm minel lmi ill kaliylen
Melen :
Sana rhtan sual ederler. De ki; Rh Rabbimin
emrindendir. Size ilminden sadece pek az verilmitir.

Not : Bu cevap soruyu soran yahudilere, mslman-
lara deildir, nk onlara bu ilimden az verilmitir.
231

zet yorum :
Zuhurda olan lemler gayb ve ehadet, dier isimle-
riyle, emir ve halk olmak zere iki mertebedendir.
Emir, esma;
halk ise, efal yani fiiller, madde lemidir.

Halk lemi, esma leminde bulunan btn isimlerin
mnlarnn grntye geldii zuhur mahallidir.

Emir lemi, ayn zamanda Nr-u ilhinin faaliyete
getii mertebedir.

Daha evvelki bir yette belirtilen,
emrimizden bir rh,
zt mertebesinden, Rh-ul azam
sfat mertebesinden, Rhul kuds,
burada belirtilen rh ise,
sfat mertebesi, rhul kudsten kayna olan Nr-
u ilhi ile faaliyete geerek lemler (mkevvenat) mey-
dana getiren rhtur.

Daha evvelce de belirtildii gibi, btn kevn mertebe-
leri kendinde mevcuttur, en st mertebesi deme flenmi-
tir. (Rh-ul Sultni)
(Yeri geldiinde inceleyeceiz.)

imdi urada mhim bir eye daha dikkat ekmek isti-
yorum. O da yet-i kerimenin iinde, btnnda bulunan ifade-
sidir. Belki biraz zor olacak ama anlamaa gayret etmee
alalm.
yle ki:
Birinci mnda, melde ifade edildii gibi hitap efen-
dimiz (s.a.v.) nin lisanndan ve onun rabbnn emrinden-
dir diye belirtilmitir.
232
Her varln bir rabb- hass vardr, efendimizin
rabb hass ise, Rabbul erbab (Rablarn Rabbi) olan
Allahtr.

Bylece yet-i kerimenin i mnsn anlamaya a-
lrsak yle ifade etmemiz gerekecektir.
Habibim sana sorulan rh, Allah olan benim;
rbubiyyet, yani benim rablk mertebemin iidir. Benim
var edip de, grev verdiim rabbmn emrindendir,

Diyebiliriz ki, bu anlay her ne kadar indi ise de, akl-
eren tefekkr sahiplerine ok geni ufuklar amas muhtemel-
dir, iyi anlamaya alarak faydalanmaya gayret edelim.

Daha evvel bahsedilen rh-ul azam ve rhul
kuds, Allahn (c.c.) mahlk olmayan zt rh mertebeleri
iken; burada bahsedilen rh, Rhmaniyyet mertebesinden
flenen, halkiyyete dnk mahlk rhtur, ki hlikten
meydana gelip her mertebesi itibariyle mahlkata hayat ve
nr ile birlikte kimlik vermi olan, Rh-ul Sultnidir.
en st mertebesi, demiyyeti;
en son tecellisi madeniyyeti zuhura getirmektedir.

Her ikisi arasnda bulunan btn mertebeleri ve mah-
lkat zuhura getirmektedir. Bu rh, kevn leminin her zerre-
sinde faaliyettedir.

te Hz. Raslullah (s.a.v.) efendimize yahudi alimleri
tarafndan sorulan rh yukarda belirtilen halkyyete dnk
mahlk rhtur.

Rhul azam ve rhul kudsten haberleri ol-
mad gibi bu rhu dahi bilmezler, nk bunun ilminden
Tevrat- erifin geldii gnlerde onlara bu rhun ilmin-
den sadece pek az verilmitir.

233
Hz. Raslullah (s.a.v.) ve onun ahsnda mmetine
btn bu rh mertebeleri bildirilmitir, ki yukarda da ifade
edildii gibi,
(ura 42/52)
ve kezalike evhayna ileyke Rhan min emrina
ma knte tedriy mel kitab ve lel iyman
ve lakin cealnah nren
Melen :
(Ey Raslm) ve ite sana byle emrimizden (zt-
mzdan) bir rh (Krn) vahy ettik. Sen kitap nedir, imn
nedir bilmiyordun. Fakat biz o kitab bir nr cal ettik
(kldk yaptk).

Hz. Raslullah (s.a.v.) efendimize verilen rhun kay-
na zt olup emrimizden hitabyla Allahn (c.c.) ztna
balanmtr.
Sorulan rh ise, Rabbimin emrindendir hitabyla
Rabba balanmtr, aradaki fark budur.
Ve Krnda kapal hibir ey braklmayp aa
karlmtr.

Bu ksa izahlardan sonra imdi gelelim dem (a.s.) a
flenen rha :


Krn- Keriym Sad sresi 38/42. yetinde ayn ifade vardr
~ - -, :. -.,

, ' \-=
= ,~' -' ,-=
feiza sevveyth ve nefaht fiyhi min rhiy
fekau leh sacidiyne
Melen :
234
Artk ona ekil verdiim (onun varln tamamlayp
da) ve ona Rhumdan flediim zaman siz hemen onun
iin secde edenler olarak (secdeye kapann).

Krn- Keriym Hicr sresi 15/29. yetinde de ayn
ifade vardr.

Krn- Keriym Secde sresi 32/9. yetinde
-~ - -, . -, ,

.. -=
. '.. -

' .' -~
= .. '- :,
smme sevvah ve nefeha fiyhi min rhhi
ve ceale lekmssema vel ebsare vel efidete
kaliylen ma tekrune
Melen :
Sonra onu biimlendirdi (tesviye etti) ve rhundan
iine fledi. Ve sizin iin iitme duyusu, gzler ve gnller
cal etti (kld, halketti). Pek az krediyorsunuz.



zet yorum :
Yukarda bahsedilen ikisi ayn, dieri az deiik
yet-i kerime, dem (a.s.) hakknda ok mhim bilgiler
vermektedir.
lk iki yette, Cenb- Hakk, dem (a.s.) n oluumu-
nu (tesviyesini) yaptktan sonra iine de rhunu bizthi
kendisi tarafndan nefh edildiini bildirmektedir.
nc yette ise, ayn hadise bir baka kaynaktan
anlatlmaktadr. Yeri gelince tekrar deineceiz.

Zt- Mutlak;
235
maiyyetten Ahadiyyetine;
oradan Vahidiyyetine;
oradan Ulhiyyetine;
oradan Rhmaniyyetine;
oradan Rbubiyyetine;
oradan Melikiyyetine tenezzl ederek bu
mertebede lemleri halk etti.
Bylece kendisine ayna olacak ve onu en iyi ekilde
idrak edecek bir varln yaayabilmesine imkn verecek ma-
hal meydana gelmi oldu.

Zaman geldi, Cenb- Hakk; meleklere, ben yery-
znde bir halife halk edeceim, diye haber verdi. (Bu yeti
daha evvelce grmtk.)
Bu halifenin genel mndaki ismi insn, bu merte-
bede kendisine verilen ismin ise, dem olduu bildirili-
yordu.

Cenb- Hakk ztnn tecelli mahalli olacak bu varl,
demi ztyla tesviye etti (dzenledi) ve ona Rhundan
nefh etti (fledi).
lemde hi bir varla byle bir iltifat edilmedi. Ve
hibir varla byle bir rh flenmedi.

Bu yzden
demin btn; ztn zuhuru,
demin sreti ise, mahlkiyyetinin zuhurudur.
Btn stn geldiinde ise,
Hakkn ztnn tecelli mahalli;
zahiri stn geldiinde ise,
nefs-i emmarenin zuhur mahalli olmaktadr.

236
Byle ksa bir izahattan sonra burada bahsedilen rhun
hangi mertebeden olduunu daha iyi anlayabilmemiz iin k-
k bir sralama yapalm.

Bu yaplan sralama mutlak bir sralama deil, yakla-
k bir sralamadr.
Mertebeler o kadar birbirleriyle iiedir, ki mutlak
mnda ayrmak mmkn deildir.

Belirli bir fikir vermesi ynnden ve varlklarn hangi
kaynaktan ve hangi sralanla zuhura geldiklerini anlamam-
za az da olsa yardmc olacan zannediyorum. Bylece var-
lklar daha iyi tanmamz ve zuhur yerlerini anlamamz biz-
lere ilmi ynde yeni ufuklar aacaktr.

Rh mertebeleri ve varlk zuhur mertebeleri

1. Rhul Azam
Hakikat-i Muhammedi Krn- natk


2. Rhul Kuds
Hakikat-i seviyye Furkan- natk
3. Rhul nsn
Hakikat-i Mseviyye len terani
(deme flenen) rh mertebesi Rhul Sultni


4. Rhul Nr Hakikat-i Melek
5. Rhul Nr Hakikat-i Cin
6. Rhul Nr Hakikat-i Nefs
7. Rhul nsn Hakikat-i brahimiyyet
nsn- Natk


8. Rhul Sret-i nsn
Hakikat-i Nefsi benlik Hayvan- Natk
ZAT
SIFAT
ESMA
237
9. Rhul Hayvan
Hakikat-i hayvani hayat,
Hay esmasnn sret kemlt
10. Rhul Nebat
Hakikat-i Nebat Bitki hayat
11. Rhul maden
Hakikat-i maden Hayatn Kayna
12. Rhul zahir insn Hakikat-i sret-i
demiyye




13. Rhul Keml
Btn bu mertebeleri
kendi bnyesinde cem eden, toplayan,
- nsn- Kmil,
- Halife,
- Hakikat-i Muhammedi,
- Krn- Natk,
- btn bunlarn zuhur mahalli olan
Hz. nsndr.


Yukardaki tabloyu, zet olarak aaya doru incele-
meye alalm.

1. Rhul Azam ve Rhul Kuds
mahlk deildir, Allahn rhudur.

2. Rhul Kuds dier rhlarn da rhudur ve ken-
dinde btn mkevvenatn ve fertlerinin rhu mevcuttur.
Rhul Kuds; Nefes-i Rhmani ile btn lemlere
her mertebesinde gerektii ekilde hayat Rhunu nefh et-
mesi ve ihatasdr, diye ifade edilmiti.

EFAL
ZAT
238
3. te Cenb- Allah bizthi ulhiyyet mertebesin-
den, rhl kudste mevcut Rhu insniyi (rh-ul sul-
tn) nefes-i rhmani kanalyla ve nefaht fihi min rhi
Sad 38/72 Hicr 15/29 yetleriyle bizlere ak olarak bildir-
mitir, ki bu nefih, zt bir nefih ve mutlak bir oluumdur.
Rh mertebeleri tablosunda numarada gsterilen
bu rhu, Cenb- Hakk, kendi zt Hlik rhundan iinde
hlikiyyet olan mahlka dnk fledii ilk rhtur:

Bundan sonrakiler mahlkiyyet hkm ile zuhura
gelen dier mertebe rhlardr.

4. Rhul Nr Hakikat-i Melek:
Rhul kuds, Esma mertebesine tenezzl ettiinde
kendisinde mevcut nru ilhi zuhura geldiinde bu mertebe-
de melekler, yani esma-i ilhiyelerin zuhura kmalarn
salayc kuvvetler kaynaklarn buradan almakta, buradan
zuhura kmaktadrlar.

5. Rhul Nr Hakikat-i Cin:
Yine bu mertebede, cinler de varlklarn bularak, bu
mertebeden kaynaklarn almaktadrlar.

6. Rhul Nr Hakikat-i Nefs:
Yine bu mertebede esma-i ilhiyelerin zuhurlar art-
tka kendilerinde bulunan renklilik oalmakta, onlarn zel-
likleri kendilerine ayr bir kimlik vermekte, bu kimlikler de
onlarn nefslerini oluturmaktadr, ki bu da bireysel benlik
olumas demektir.

Genel olarak btn lemlere yaylan nefes-i rhmani
bireyler hkmne dntnde nefs ismini almakta ve yle-
ce faaliyete gemektedirler.

7. Rhul insn Hakikat-i brahimiyyet;
239
nsn- Natk
Yine bu mertebede insnn bir baka mertebesi zuhura
gelmektedir, ki ald isim nsn- natk, yani konuan in-
sndr.
Bu mertebe akl, uur, dnce, kimlik ve
benliin olutuu yerdir.
Bu mertebe kendini bulu, bili mertebesidir.

1. mertebe zt,
2. ve 3 nc mertebeler sfat,
4 - 5 - 6 - 7 inci mertebeler esma,
daha sonra gelen 12 nci mertebeye kadar olan srala-
ma efal mertebesinin kendi iindeki mertebeleridir.

8. Rhul sreti insn Hakikat-i nefs-i benlik;
Hayvan- natk:
Bu mertebedeki varlk, insna sadece sret olarak
benzemektedir. Hayvan mertebesinden fark konumas ve
sosyal olmasdr.
Kendisinde bariz olarak ortaya kan nefsi benlik ve
onda faaliyet sahas bulunan nefs-i emmaredir ki her kt-
le meyyal ve her trl sfliyata kabiliyeti vardr.
Ayn zamanda buras seyr-u slukun, eitimin bala-
d yerdir. Zahiren bakldnda her ne kadar buras hay-
van- natk, konuan hayvan mertebesi ise de, yukardan iti-
baren belirtilen btn mertebelerde, btnen i bnyesinde
(kuvvesinde) znde mevcuttur.

Bir bakma bu varlk kendinden haberi olmayan gizli
hazinedir. Bnyesinde her trl kabiliyyet vardr, ancak bu
hazinenin en kymetli deerleri altta kaldndan karlmas
ok zor olmakta ve stte bulunan beeri ve nefsi deerlerini
dnya menfaatleri iin kullanp dierlerini zayi etmektedir, ki
bu davran ve fiilleri kendisine en byk perde olmakta,
240
bylece kendinde mevcut gizli hazine btnda perdeli olarak
kaldndan bu deerlerinden haberdar olmadan bu lemden
eli bo olarak geip gitmektedir.

Son pimanlk para etmez hkm burada btn
gerei ile ortaya kmakta ve bir daha geriye dn mm-
kn olamamaktadr.
Bu mertebe gerekten zerinde ok dnlmesi l-
zm gelen bir yerdir.

9. Rhul Hayvan - Hakikat- hayvani;
hayat Hay esmasnn sreti kemlt:
Bu mertebede (rh) Hay esmasnn fiziki mnda
kemliyle zuhura kmasdr.
Bundan sonraki mertebelerde de hayatn var olmasna
ramen oralarda ald isim,
sadece nebat bitki ve cemad madendir.

Ne yazk ki, biz insnlar dnce, tefekkr ve denge
yeteneklerimizi ok dk oranlarda kullandmzdan az-
mzdan kan kelimelerin gerek mnlarn dnmeden, pa-
rasn ziyan eden bir hovarda gibi kelime hovardas ol-
maktayz.
Konumaa baladmzda, birok szcklerimizde,
tahkir dzeyinde, belki farknda bile olmadan ne kadar ar
szler telffuz ettiimizin farknda bile deiliz.
Ancak unutmayalm ki, azmzdan kan her bir ne-
fes nefha-i beerilerden ve ifade ettii mnlardan so-
rumluyuz. Bunlarn kayda getiklerinden de phemiz olma-
sn.

Gnlk konumalarmzn baz blmlerinde, her
hangi bir kimse iin u veya bu hayvan gibi tahkir mahi-
yetinde kullandmz hayvan kelimesi aslnda
HAYVANdr;
241
yani an ve an yaayan demektir, ki bu da Cenb- Hakkn
HAY esmasnn o mertebede btn ihtiamyle ortaya k-
masndan baka bir ey deildir.
u halde kullandmz tahkir mnsnn hedefi,
Hakkn hay esmas, onun da zt olan Cenb- Hakk
olmaktadr.

Bylece iine dtmz, ok irkin ve adeta Hakk-
tahkir eder duruma gelen szlerimiz farknda bile olmadan
bizleri ne kadar zor duruma drdn anlamamz zor ol-
mayacaktr.

10. Rhul Nebat Hakikat- Nebat,
Bitki hayat:
Bu mertebe (rh) nebat bitkileri meydana getir-
mektedir. Ald isim nebat bitkidir.

Bitkiler kkleriyle yere bal olduklarndan hrriyet-
leri yoktur. Onlarda da Hay esmasnn zuhuru var olduu
halde hayvan ismini alamamaktadrlar, nk istiklalleri
yani hr dolamlar yoktur.

Bu da onlar bulunduklar yere mahkum etmitir, ki
tam bir kemlt deildir. Bylece Hay esmas orada snrl
olduundan o varlklara nebat bitki ismi verilmitir.

11. Rhul maden Hakikat-i Madeni;
Hayatn Kayna:
Bu mertebede Rh madenleri meydana getirmek-
tedir, ald isim cemad madendir.
Bilindii gibi madenler kendilerinde bulunan zellik-
leri itibariyle hayatn kaynan ortaya getirirler. Biz de b-
tn ihtiyalarmz onlardan elde ederiz.

242
Madenler yerde yaygn olduklarndan, onlarn da
mstakil hareketleri yoktur. Btn maddi hayatn kaynan
onlar meydana getirdikleri halde aldklar isim madendir.
Onlar yerde yatay vaziyette olduklarndan bulunduklar yerde
mahkumdurlar.
Byle olunca Hay esmasn kemliyle zuhura ka-
ramadklarndan aldklar isim, cemad maden olmaktadr.

Madenler, yatay; bitkiler, dikey olarak, bulunduklar
yere mahkum olduklarndan kendilerinde hayat kaabiliyetleri
olduu halde Hay ismini alamamaktadrlar.

Hayvanlara gelince, onlar mstakil hareket edebilen
gerekten her biri kendilerine ait zel ve ok muhteem ya-
plara sahip olduklarndan Hay isminin gerek mns olan
istiklal ve hareket serbestisi zeredirler.
Bu yzden maden ve nebat ile hayvanlar arasnda ok
byk farklar vardr ve dereceleri de o nispettedir.

te bu yzden hayvan kelimesini aka dahi olsa
tahkir hakir grme itibariyle hi bir ekilde kullanmama-
mz, hem bizim nezaketimiz ve hem de onlarn gerek m-
nda ok deerli olan hayvanlk vasflarna hrmet gster-
memiz olacaktr. nk bunlar Hay olan (an ve an yaa-
yan) varlklardr.
Bunlar hangi trden olursa olsun, bizler dahi bu hayat
vasf ile vasflandmzdan maddi mnda onlarla mterek
taraflarmz vardr ve bizim bir ismimiz de hayvan- natk
(konuan hayvan) dr.

Hal byle olunca onlara ve onlarn halleriyle bireyle-
re, hakaret ve tahkir, farknda olmadan kiinin gafleti veya
cehli ynnden bizzt kendine olmaktadr. yleyse konua-
camz szleri sonrdan bizi vicdanen veya fiilen mahkum
243
ettirmeyecek kelimelerden sememiz bizlere ok eyler ka-
zandracaktr.
Ve bu Hay esmasnn zuhurlar olan, hayvanlarn
hepsi kendi bulunduklar halin mutlak kemli ile insnln
fedaileri ve onlarn en iyi yardmclardrlar.
Bu yzden onlara iyi muamele etmemiz kendi men-
faatimize ve bizlerin yararna olacaktr.

12. Rhul zahir insnHakikat-i sret-i demiyye
8 inci mertebe ile, 12 nci mertebe aras, efal le-
midir. Bu 12 nci mertebe insnn zahir bedeni ile ekli ve fi-
ziki mnda yer yznde grnmesidir.

Bu zm en g olan bir mertebedir. nzl yani
iniin sonu uruc yani k (ykselmenin) balangcdr.

Mutlak mnda eitim yeridir ve gerekten ok, ok,
tarifi imknsz bir deere sahiptir. Kymetini bilenler Allaha
(c.c.) buradan ular, bilmeyenler ise siccin (hapiste) ka-
lrlar.

Yukardan beri belirtilen btn mertebe ve deerler,
burada zuhura gelen insnn, btnnda toplu halde bulun-
maktadr. te maharet bu mertebeleri eitim ve gayret ile
birer birer idrak edip yaayarak ortaya karp Arif olarak
bu dnya hayatn srdrmektir.
Bu halin olumaya balamasnn ilk art ise, kiinin
kendini tanyaca bir eitime eilmesi gereidir. rfaniyet
ancak byle elde edilir.

Btn bilgiler mbarektir, fakat kiiye kendini tant-
maz, hep kendinin dndaki lemlerden bilgi verir. Bu bil-
gilerden ancak dnyada iken yarar salanr, ahirette deil....

Kendisini, NEFSini bilme bilgisi ise, mukaddestir.
244
Kiiye evvel kendini, sonra Rabbn, daha sonra
Allahn (c.c.) irfan ettirir.

te bu yzden, Nefsini bilen Rabbn bilir den-
mitir. Rabb bilme nefsi bilmeye balanmtr.

nk nefs, Rbubiyyetin hakikatnden meydana
gelmitir ki o da kendi z ve hakikatidir.
Bu yzden kendini tanmas hemen Rabbn bilmesi-
ne dnecektir, baka da yolu yoktur.

Anne korumas; ana karnnda, belirli sre ve evreler
ierisinde sret ve ekil almaya balayan insn namzedi, o
kck, aciz, hibir eyden haberi olmayan et paras vakti
geldiinde ocuk ismi ile dnyaya gelmekte ve ilk anda
kendisinden bir haykr duyulmaktadr.

Dikkatlice dinlenirse bu haykrn, nga nga ol-
duu kolayca anlalr. ki heceden meydana gelen ocuun
lisanndan duyulan bu kelime Rabadr.

Arapa alfebesinde bulunan ayn ve gayn
harflerinin verdii seslerle seslendirilmektedir ve dnyann
neresinde olursa olsun btn ocuklarda mterektir, ki rabba
aittir, aslda vardr, retilmi deildir.


Bu u demektir;
n yani ayn, lugat mns itibariyle,
z, kaynak, asl, ayn, gz, gzenek demektir.
ga ise, gayn, aynn noktal halidir
245
ve gayr ifadesi ile gayry ifade etmektedir.

Bu iki harf Hurufu hulk yani boaz harflerinden-
dir.
Boaz ise, mide i ve az d arasnda ara geit,
berzahtr.

Mn lemi olan rhlar leminden, Hakkn ztndan
yola karak, yukarda ifade edilmeye allan mertebelere
tenezzl ederek yer yznde hayata balayan ocuk ismini
verdiimiz o muhteem varlk, z itibariyle Hakikat-i il-
hiyyeden ayrlp madde leminde zuhura karak btnndan,
hakikatinden ayrldn, uzaklatn anladnda nga
feryad ile bu firkat (ayrl) btn gc ile etrafna duyur-
maya almaktadr.

nk yukarda ksaca ifade edildii gibi ayn ayn,
gayn da zerinde bulunan benlik noktas ile gayrdr.

Bir varln aynndan ayrlp, gayrlna yani yaban-
clna, mehule, gurbete gitmesi kadar zor bir i yoktur her
halde....

te bu i haleti rhiye ierisinde; dnyaya gelen o-
cuun bu lafzlarla alamas ebeveyni iin salkl bir mjde;
yeni bir hayat ve aile ferdi ise de, ocuk iin znden
ve Rabbndan gayrya uzaklat iin znt kaynadr.

Burada iki husus vardr;
biri, ailesi iin fiziki mnda bir hayatn balangc,
yani dirimdir.
Dieri ise, btni mnda gayr olduu iin lm
hkmdr.

246
Btn leminden gelerek berzahtan (boazdan) gee-
rek zahire kmas, dier ynyle onun btn-i mevti lmesi-
dir. Bu hakikati Krn- Keriym Mlk sresi 67/2. yetinde,
,,~' .,' _~ .

' \=
elleziy halekal mevte vel hayate
Melen :
O zt ki: lm ve hayat halketti, ifadesiyle
lm ne almtr.
Yani Allah (c.c.) evvel lm halkettiini ak
olarak ifade etmitir.

te doan ocuklarn kazandklar fiziki yaam asln-
da onlar aynlarndan ayrd, gayn gayr- bir ka-
lba soktuu iin geici de olsa btnen lmleri olduundan
IN - GA feryatlar bundandr.

Belki bu feryatlar gerek mnda duyulur da gerei
yaplarak, gereken eitimle yetitirilip tekrar aynlarna
ulamalar mmkn hale gelir diye ebeveynlerine bu hakikati
o kck bedenlerinden son derece gayretleriyle onlara
ulatrmaya almaktadrlar.
stisnalar olmakla beraber genel olarak btn ocuk-
lar bu oluum zerine doarlar.

Bilindii gibi;
- dem (a.s.) n ocukluu olmamtr.
- brahim (a.s.) n ocukluu Nemrudun korkusun-
dan bir maara iinde gemitir.
- Ms (a.s.) bir sanda konup nehre braklm, o-
cukluu Firavnn yannda gemitir.
- s (a.s.) ise, ok garip domu, beiinde de ye-
tikinlik halinde de insnlarla konumutu.
247

Beiinde
Krn- Kerim Meryem sresi 19/30. yetinde
.'.' .'. -' ,~ . .' \=
= ',,. -~
kale inniy abdullahi ataniyel kitabe
ve cealeniy nebiyyen
Melen :
(O ocuk Hz.sa) dedi ki, gerekten ben, Allahn
kuluyum, bana o kitab verdi ve beni peygamber cal etti,
(halketti) kld.
Hz. Raslullah (s.a.v.) efendimiz ise, doduunda,
mmeti, mmeti
yani mmetim, mmetim demitir
ve hayatnn sonuna erdii dakikalarda ise,
refikel l yce dost diye ifade etmitir.

Yukardan beri ifade edilen mertebelerin btn kem-
lat btnnda (i bnyesinde) bulundurarak yer yznde, anne
baba diye ifade edilen kanallardan geerek zuhura gelen o
muhteem varlk, btn maddi ve manevi tehiztla donatl-
mtr.

te bu yzden Efendimiz her doan ocuk slm
ftrat zere doar, ebeveyni onu Yahudi veya Hristiyan
veya mrik klar... buyurmutur. * (39)
slm ftratndan gaye, yukarda bahsedilen btn
mertebelerin ocuk ismi verilen o muhteem zuhurda bu-
lunmasdr.

unu da ksaca belirtmek isterim ki ;
Hz. Muhammed (s.a.v.) efendimizin risletinden ev-
vel dnyaya gelen ocuklar hangi rasl veya nebi vaktinde
zuhura gelmi iseler ancak o rasl veya nebinin mertebesi ka-
248
dar bu hakikatleri idrak edip zuhura karyorlard. nk
kavmin, peygamberini gemesi mmkn deildir ve her pey-
gamber kavmine ancak kendi mertebesine kadar gelen islm
nefh eder, ki bu da zten onun kemlidir.

* (39) Snen-i Trmzi tercmesi, cilt 4, sayfa 19, Bab 5

Hz. Muhammed (s.a.v.) de btn bu mertebelerin ta-
mam mevcut olduundan, mmetinde bu mertebelerin hepsi-
nin zuhura kmasn salamtr.

Ve yine Hz. Muhammed (s.a.v.)
Sizden her birinizin halkyyet maddesi annesinin
karnnda (40) gnde bir araya getirilebiliyor.
Sonra bu kadar zamanda (40 gn) alaka (pht-
lam kan) haline geliyor,
sonra bir o kadar zamanda (40 gn) mudga (et
paras) haline geliyor
ve sonra Allah ona bir melek gnderiyor. Melek
ona Rh fler
ve melee drt (4) ey (yazmas) emredilir:
1. Rzkn, 2. ecelini, 3. amelini,
4. aki (betbaht) veya said (mutlu) olduunu yazar.

Kendisinden baka mabud-i hakiki bulunmayan
Allaha yemin ederim ki, sizden biriniz, cennet ehlinin
amelini ileyecek ve kendisi ile cennet arasnda yalnz bir
arn (lk mesafe) kalnca bedbahtlk yazs galip gelerek
cehennem ehlinin ameli ile defter-i mali son bulacak
ve dolaysyla cehenneme girecektir. Ve sizden biriniz de
cehennem ehlinin amelini ileyecek ve kendisiyle cehen-
nem arasnda yalnz bir arn (lk mesafe) kalnca mutlu-
luk yazs galip gelerek cennet ehlinin ameli ile (amel
defteri) kapatlacak ve dolaysyla cennete girecektir, bu-
yurmutur. *(40)
249

*(40) Snen-i Trmizi tercmesi, cilt 4, sayfa 16-17-18, Bab 4
Buraya kadar gelie, yani dnyada zuhura ka bi-
rinci sefer denmektedir, ki Hakktan Halkadr.
Kiinin buraya gelmesi mahedeli olarak kendini
bilmesi ve bulmas iindir.

Eer gereini yapar, zahiri eitimi ile birlikte btni
eitimini de tamamlarsa asl olan Rabbna ular.
Eer beeriyetinde kalr dnya cazibesine kaplr, bu-
rann geici lezzetleriyle vakit kaybederse aslna ulaamaz,
ebedi gayn gayr olarak kalr.

Gelinen veya inilen bu yerden zet olarak yava yava
tekrar aslmza doru ikinci seferimizi yapmaa ve yksel-
mee alalm.

Anne baba itirakyle dnyaya gelen ve her trl cihaz
ile donatlm olan bu mstesna varlk, yine anne baba yar-
dm ve korumas ile bulu a denilen 15-18 yalarna
geldiinde kendisinde bireysel nefsi benlik kemliyle olutu-
undan, mstakil uurlu akll ve kontrollu bir birey olarak
ayn zamanda ilhi mesuliyet yklenecek sorumlulua ula-
m olmaktadr. Bylece ocukluk devresi bitmi, gl kuv-
vetli bir insn olarak hayat seyrine balamtr.

te kendisine insn ismi verilen bu varln bnye-
sinde btn kemlt ve sfliyyat mevcuttur. Esmal
Hsna Allahn gzel isimlerini de ztlklar ile birlikte bn-
yesinde toplamtr.

Dnyaya dnk nefsani bir hayat srerse kendi haki-
katini bilemeden nefsi benlik ierisinde yaar gider, gaflet
ehli gayrlardan olur.

250
Eer kendine dnk ve kendini bilip tanyarak bir ha-
yat yaarsa daha dnyada iken Rabbna kavuarak tevhid ve
saadet ehlinden olur.

nsn Halife ismi verilen bu varlkta;
ne var alemde o var ademde hkm, zahir btn
mevcudatn zeti ve z mevcuttur.

Onsekizbin alem bir havan iinde dvlse kalan
z, hlasa insn- kmildir, denmitir.

te kemlt, gerek insn olabilmek iin, nsn
vasfna bir de kmil vasfn ekletmesi gerekmektedir, ki
gerek insn da budur.

Dierine ise, naks vasf eklenir, ki insn- naks
yani noksan insn hkmndedir. Bundan Hakka snrz.

te fiilen kemle ermi bu varlk 12. mertebede be-
lirtilen Rhul zahir nsn Hakikat-i sret-i demiyye
ile zahir dnyasnda hayatn srdrmee balar.

Eer kendini gelitirmeden yoluna devam ederse bu
mertebede kalr, geldii gibi gider.


Eer ikinci seferine balarsa, yava yava mertebeleri
amaa gayret eder.
11. Rhul maden - Hakikat-i Maden hayat
10. Rhul Nebat - Hakikat-i Nebat
Bitki hayat
9. Rhul Hayvan - Hakikat-i Hayvani hayat
Hay esmasnn sret kemlt
8. Rhul Sret-i nsn
251
- Hakikat-i Nefs-i benlik - Hayvan- Natk
Buras sradan nefsiyle yaayan, duygularyla hareket
eden, kendilerinde sadece buraya kadar gelen oluumlarla ya-
ayan, dier st mertebeler kuvvede, btnlarnda kalarak ha-
yatlarn srdren gaflet ehli kimselerin yaam yeridir.

Daha henz kendilerini tanma yolunda faaliyetleri ol-
madndan ibadet etseler bile, ikilik zere olduundan, bu
ibadetleri kendilerini tanmaya yeterli olamamaktadr.

7. Rhul nsn - Hakikat-i brahimiyyet
- nsn- Natk
Bu mertebede tevhid hakikatleri almaa ve ykseli
olmaa balamaktadr.

Aadan beri gelen btn mertebeleri bnyelerinde
bulundurarak eksiklerini terk ederek kemle doru yollarna
devam ederler.

zet olarak yolumuza devam edelim.

6. Rhul Nr - Hakikat-i Nefs
Bu mertebede nefsin, gerek keml hali idrak edilir.
Kii bu mertebede kendinde bulunan nefsin hakikatlerini da-
ha iyi idrak etmeye ve yaamaya balar.

5. Rhul Nr - Hakikat-i Cin
Bu mertebede cinlerin hakikati anlalr. Onlar artk
bu kimselere ulaamazlar, nk gleri yetmez. Zuhur yer-
leri burasdr, daha alt mertebelerde tesirleri olur.

4. Rhul Nr Hakikat-i Melek
Bu mertebede meleklerin hakikati anlalr ve kaynak
yerleri buralardr. Burdan aldklar grevleri yerlerine ula-
trarak vazife yaparlar. Tesir sahalar bulunduklar yerden
252
aalara dorudur. Her i iin her mertebede ayr melekler
olumaktadr.

3. Rhul nsn Hakikat-i Mseviyye (len
terani) deme flenen Rh mertebesi...
Yukarda ifade edilen deme flenen RH yet-
lerini bu ksa bilgiler ierisinde yeniden incelemee alalm.

Daha evvelce deme flenen Rh mertebesi hak-
knda yle bir cmle gemiti.

Rhul azam ve Rhul kuds, Allah (c.c.) mah-
lk olmayan zt Rh mertebeleri iken; burada bahsedilen
Rh, Rhmaniyyet mertebesinden flenen halkyyete dnk
mahlk Rhtur, ki hlikten meydana gelip her mertebesi iti-
bariyle mahlkata hayat ve nr ile birlikte kimlik vermitir.

En st mertebesi, demiyyeti; en son tecellisi, ma-
deniyyeti zuhura getirmektedir.

Alemlerde bu zt-i nefh tatbikat, ilk defa dem (a.s.)
zerinde vuku bulmutur (Rh-ul Sultni).

Cenb- Hakk bizzt; feiza sevveyth (onun
tesviye, dzenlemesini yaptm zaman) ifadesiyle bu olu-
umu ztna vermektedir, ki arac kullanmadan olan bir itir,
ztna mahsustur:
Bu da zt zuhurunu ortaya getirecek mahalline ver-
dii yce deerini gstermektedir.

ve nefaht fiyhi min rhi
rhumdan ona /onun iine nefh ettim

min rhi (rhumdan) ifadesiyle;
Cenb- Hakk, ztndan fakat Rhmaniyyetin mahl-
ka dnk Rhundan nefh ettiini bildirmektedir.
253

Eer mutlak mnda bu mertebede Rhul azam
veya Rhul kudus mertebesinden flemi olsayd, o za-
man ifadesi Rhi yani (Rhumu) fledim demesi lzm
gelecekti.

Rhumu ile Rhumdann arasnda ok fark
vardr. Ancak yine de buras ok yksek zt tecelli mahalli-
dir.

Hakikat-i demiyyetten balayarak Hakikat-i
Musaviyyete kadar olan sahada bu rhun irfaniyeti, kendi
iindeki mertebeleri itibariyle seyr ve idrak edilir.
Btn insnlarda kuvvede mevcuttur, fakat zahire
karlmas iin ehlinden ok iyi bir irfaniyet tahsili yapmak
gerekmektedir.

fekau leh sacidiyne (hemen onun iin (ona)
secde edenler olarak (secdeye kapann).
Ona secde ayn zamanda banadr, nk onda zt
tecelli ve zuhurum vardr. Onu kendi sretim zere, yani b-
tn sfat ve isimlerimle ssleyerek halkettim.

Sad 38/72 ve Hicr 15/29 yetlerinde
~ - -, :. -.,

, ' \-=
= ,~' -' ,-=
feiza sevveyth ve nefaht fiyhi min ruhiy
fekau leh sacidiyne
Melen :
Artk ona ekil verdiim (onun varln tamamlayp
da) ve ona Rhumdan flediim zaman siz hemen onun
iin secde edenler olarak (secdeye kapann).

254
Burada dem (a.s.) ilk varedilii belirtiyor iken,
Secde 32/9 yetinde ise, dem (a.s.) nn torunlar olan
bizlerin varedililerimizi bildirmektedir,
yle ki:
-~ - -, . -, , .. -=
. '.. - ' .' -~
= .. '- :,
smme sevvah ve nefeha fiyhi min rhhi
ve ceale lekmssema vel ebsare vel efidete
kaliylen ma tekrune
Melen :
Sonra onu biimlendirdi (tesviye etti) ve rhundan
iine fledi.
Ve sizin iin iitme duyusu, gzler ve gnller cal
etti (halketti), kld.
Pek az krediyorsunuz.

yet-i kerime ne kadar ak deil mi?...
Dier yetlerde yapt ileri bizzt Cenb- Hakk
kendi lisan ile ifade ettii halde, burada ise oluan yine ayn
zt hadiseyi ancak baka bir mertebe (rbubiyyet) anlat-
maktadr.

smme sevvah
sonra onu biimlendirdi.
Yani evvel onun ayn- sabite programn (terki-
bini) belirledi, anne karnnda biimlendirdi.

ve nefeha fiyhi min rhhi
(bir melek vastasyla)
Rhundan iine fledi,


255
ve ceale lekmssema vel ebsare vel efidete
ve cal etti (ayrca o varlkta kld) ki,
- sem (duyu)
- ebsar (grler)
- efideh (kalbler).

yette belirtilen biimlendirildi hkm ile genel
mnda o varln tm yapsnn tamamlandn belirttii
halde, neden acaba bu (3) azann ikinci defa tesisinin
kesin olarak tekrar yapldn bildirmektedir?...

Cevap :
Birinci biimlendirmede tesis edilen kulak, gz ve
kalb, kiinin zahiri mndaki mnasebetlerini dzenleye-
bilmesi iin zahiren kullanaca aralardr.
Bunlarla ve ne faht hakikati zuhura kamaz;
ynleri maddeye dnktr.

Rh ile ilgili haller ise, mnya dnktr, insnolu-
nun mn alemine ulaabilmesi iin onu alglayacak aralara
ihtiyac vardr.
te bu yzden bu azann mny alglayacak ekil-
de dier bir ynnde olmas lzm geldiinden yette ikinci
defa tesisi de belirtilmektdir.

Bu mnda daha birok yet-i kerimede ifadeler var-
dr.



Ne yazk ki maddi mnda olan kulak, gz, ve kalb-
lerimizi kapasitelerinin sonlarna kadar kullandmz halde;
manevi mnda olan ve zel olarak verilen kulak, gz ve
kalblerimizi adeta hi kullanmayarak en deerli aralarmz
paslanmaa terk ediyoruz.
256

kaliylen ma tekrune
gerekten bu kadar zel nimete, ne az krediyo-
ruz.
Cenb- Hakk cmlemizi vakit geirmeden bu dnya
sarholuu ve uykusundan uyandrsn.

Yukarda belirttiimiz hadis-i erifte efendimiz (s.a.v)
yle buyurmulardr.
Sizden her birinizin halkyyet maddesi annesinin
karnnda krk gnde bir araya getiriliyor; sonra bu kadar
zamanda alak (phtlam kan) haline geliyor; sonra bir o
kadar zamanda murga (et paras) haline geliyor ve sonra
ona bir melek gnderiyor. Melek ona Rh fler ve melee
drt ey (yazmas) emredilir : Rzkn, ecelini, amelini ve
aki (bedbaht) veya said (mutlu) olduunu yazar...

Ezelde Cenb- Hakk, ztnda dem (a.s.) a flemi
olduu Rhu;
daha sonra ebeveyn kanalndan baba anneye nefh
eder;
daha sonra anne karnnda iken bir melek gelip ona
ayan- sabite (program rhunu) 120 inci gnde fler.
Bylece belirli sre sonra bu alemin en mstesna var-
l, zahir btn, her ynyle techiz edilmi olarak dn-
yaya terif etmi olur.

ocukluk devresinde balayan eitimi ile ilk ders ver-
mee balayan hocalar, onu ilk ilmi nefhalarla zahiren
eitmee balarlar.
Daha sonralar bulua erdiinde zahir eitimi ile btn
eitimini de birlikte devam ettirmee baladnda bu sefer
din ilmi nefhalarn da almaa balar, kendine dnmee ve
kendini tanmaa devam eder.

257
Eer bu arada bir irfan ehline ularsa, o irfan ehli
artk ona gerek mnda ve nefaht etmee balar.
Bu ve nefaht olumu sohbet yoluyla olur ve
ok ender olan bir hadisedir. Daha evvel kendisinde vuku
bulmu irfaniyet eitimi alm bir insn- kmil vastasyla ir-
faniyet ile nefh edilir.

Genel konuma ve sohbetlerde iletiim sadece ses va-
stasyla ve zahir bir anlayla olur iken,
irfan ehlinin sohbeti ise, drt (4) kanaldan olmaktadr.
Evvel
- leb-i derya olan insn- kmilin azndan kan bir
ses vardr.
- o sese yklenmi bir mn,
- ve o mnya yklenmi bir Rh,
- ve o Rha yklenmi bir nr vardr.
Ses mn Rh nrun birlikte faliyeti
nefha-i ilhiyye ve hubb-u ilhiyyedir.
fleyen zahiren nsn- kmil olmakla beraber,
btnen nsn- kmilin btn olan Hakktr.

Sohbette hangi mevzudan bahsediliyor ise, evvel o
mevzu leb-i derya olan nsn- kmilin lisanndan ses olarak
dinleyenlerin sem (duyu organlar) olan kulaklarna doru
yola kar.
O sese yklenmi olan mn, seme ulanca al-
maa ve ayn seste ykl olan Rh ile de hayat bulmaa
balar
ve yine o seste ykl olan nr ile de mevzu edilen
mn aa kp aydnlanarak gerek ve mahedeli bilgiye
dnr, ki gerek ilim de bu yolla elde edilendir.

te yette ifade edilen kulak, gz ve kalb, ancak
bu yolla faaliyete geirilir, ki sralama ok dikkat ekicidir.

258
Semin yani duymann ne alnmas, dinlemenin ne
kadar mhim bir ey olduuna dikkat ekmek iindir, ayrca
dilin en gzel mterisi de, kulaktr.

Kulak kanalndan ieriye giren ses, mn, Rh, nr
olan nefha,
- gze, grme kabiliyeti;
- kalbe, ilhi hayat,
- akla, ilhi ilim
- ve kiide kendine z gvenini verir.

Bu hakikatlere aina olan byk arif Hz. Mevlna
muhteem eseri Mesneviyi erifin ilk kelimesini Binev
(dinle) olarak belirtmi, yette belirtilen ifade ile dinlemenin
ne kadar mhim bir husus olduuna dikkat ekmitir.

mm- Gazzali:
Kavl-i lhi (lhi sz) deki tesviye ve Rhun ne
olduunu bana sordular.
Cevap verdim ki:
Tesviye (dzenleme) Rhu kabul eden mahalde
fiilden ibarettir.
Bu mahalde dem hakknda balk ve demin o-
cuk ve torunlar hakknda Tasfiye (saf klma) ve tadil
(dorultma) artyla meniden ibarettir.
Nefih ise, nutfede Rhun nrunu itigaline (me-
guliyet) baas (dirilme) olan eydir...

Ona Rh frdm buyrulmas kinaye (dolayl
mecaz, anlatm) dr.
Ey mnazaa eden (ekien), Rh onun ayn deil
midir?... Lkin Hakk hullden tenzih et. Zira onun sivas
yani ona kar dier bizthi bir varlk yoktur ve herey onun
tevhidine dnktr.

259
Ey oklukta olan mevl!.. Ey eyann var edicisi!..
Ztn ayidir. Yani l mevcude ill hu... *(41)

*(41) Daha geni bilgi almak iin baknz Allah
inkar mmkn m? ehbenderzade Filibeli Ahmet Hilmi
mam- Gazzali Sayfa 143
Rh mevzuu ile ilgili yazlar genelde Rhun mahi-
yeti, yaps hakkndadr, bu ayr bir konudur.
Biz ise btn alemde mutlak mnda hayatn kayna
olan bu Rhu, mertebeleri itibariyle tanmaya ve tantmaya
alyoruz. Cenb- Hakk cmlemize idrak kaabiliyeti versin.

Biz yine yolumuza devam etmeye alalm.
Btn alemde genel mnda yaygn olan bu Rhun
ilmi mnda sahas demiyet ve Mseviyet arasdr.
Bu mertebede daha henz ikilik mevcut olduundan len
terani yani sen beni asla gremezsindir.
Teklie giden yol ise, Rhul Kudsten gemek-
tedir.

imdi ksaca onu incelemee alalm.
Krn- Keriym Enbiya sresi 21/91. yetinde
'~ - '., ' '.~ :~ .'
= ,''-' -, '.. ''-~
velletiy ahsanet ferceha fenefahna fiyha min ruhna
ve cealnaha vebneha yeten lil alemiyne
Melen :
ve edep yerini korumu olan o kadn da (an) ki;
Rhumuzdan ona frdk ve kendisini ve olunu lem-
lere bir yet (mucize) cal ettik/kldk


260

Krn- Keriym Nisa sresi 4/171. yetinde
-' ., .,- .,~ ~,' '

.
-- - .,- ' '.,=' -.
innemel mesiyhu ysebn meryeme Raslullahi
ve kelimeth elkaha ila meryeme ve rhun minh
Melen :
phe yok ki, Meryem olu mesih s sadece
Raslullah (Allah raslu) dur
ve Meryem'e brakt kendisinin kelimesi ve
kendisinden rhtur

Krn- Keriym Bakara sresi 2/87. ve 2/253.
yetlerinde
.',,' .,- . ,~ ',.
=' -. '. ,
ve ateyna ysebne meryemel beyyinati
ve eyyednah biruhl kudsi
Melen :
ve Meryem olu sya da apak deliller verdik
ve kendisini Rhul kudus ile destekledik.

Yukarda belirtilen:
Ona Rhumuzdan frdkte kendisini ve olu-
nu alemlere bir yet (mucize) cal ettik/kldk, yaptk.

Enbiya 21/91 yetinde ifade edilen mn ilk defa s
(a.s.) hakknda kullanlmtr.


Buraya kadar gelen tecelliler, rbubiyyet,
261
esma mertebesi itibariyle tecelli-i berki iken;
buradaki tecelli ise, Rhmaniyyet,
sfat mertebesinden tecelli-i mukaddestir.

O yzden zt olan bu Rh, mukaddes sfat merte-
besinden nefh edildiinden ald isim Rhl kuds (mu-
kaddes Rh) tur.

te Hz. Meryeme flenen Rhun, Hz. Msya ka-
dar flenerek gelen Rh mertebelerinden bu mertebenin fark,
sfat mertebesinden kaynaklanan kudsiyyet-i almasndan ve
dorudan zta balanmasndandr.

fenafahna (biz fledik) ifadesindeki biz hkm
bir bakma Cenb- Hakk, zt-i sfatlaryla uygulam olduu
bu oluumu sfatlarna verdii ahsiyetleri gerei onlarla bir-
likte biz ifadesini kullanmtr.
Dier bir ifade ile zahiren bu nefh-i, cebril (a.s.) fle-
mi ise de, onun znde bulunan zt- ilhi ile btnen ve
cebrilde grntde zahiren flediinden biz ifadesini kul-
lanmtr.

lk oluumu byle flenen rhl kudsn daha
sonraki flenileri zahiren insn- kmilin lisanndan fle-
niyor gibi gzkyor ise de, o varlkta Hakkn varlndan
baka bir varlk olmadndan btnen Hakk, zahiren nsn-
kmil flediinden bu ynyle de biz fledik hkm orta-
ya gelmektedir.
vebneha yeten (olunu yet yaptk) ifadesi de
zt-idir. yet Krndr, Krn da zttr.
Oul s, lemde ilk defa Hakkn sfat merte-
besinden zt-i zuhurunun mahallidir.

kelimeth (Onun bir kelimesidir)
Her kelimenin, bir mns; her mnnn da, bir sreti
vardr.
262
Sret-i s, zt-i tecelliyi ilk defa kendi mahallin-
de ortaya getiren tecellinin younlam halidir.

rhun minh (Ondan bir rhtur)
Ztndan flenen rhul kudstr.

beyyinati (apak deliller)
Zt-i tecellinin apak delillerini s mesih zerinde
gsterdik.

ve eyyednah birhul kuds (Onu rhul
kuds ile destekledik.)
dem (a.s.) dan Ms (a.s.) a kadar gelen rhun, yu-
karda belirtildii gibi, sfatndan esmasna flenen zt-i
mndaki; zel olarak nsna flenen rh olduu belirtilmi-
ti.

Burada desteklenerek flenen rh ise, rhul kuds
tr ve ztn sfat mertebesi itibariyle mukaddes rhudur.
Bunun zuhuruna tecelliyi mukaddes denir, kudsiyyet
mertebesidir.
te bu mertebenin tecellisi ilk defa kelime-i isevi-
yette zuhura km olduu, biz onu rhul kuds ile
destekledik ifadesinden ak olarak anlalmaktadr.

Bu rhun flendii mahal, kudsiyyet kazanmakta,
bylece yakyn bir ilimle fena fillh mertebesinde ma-
hede ehli olmaya; dta, halktan uzak; ieride Hakk ile ol-
maktadr.

Mseviyyet mertebesinde daha henz ikilik olduun-
dan oras duyu, yani sem mertebesidir.

seviyyet mertebesinde ise, gr (basar) yani
teklik ortaya ktndan mahede balar.
263

Bu yzden, Allah ancak Allah (c.c.) grr denmitir.
Kiinin kendinde kiilii srdrd mddete Ya Rabbi
seni greyim arzusu len terani sen, sende olduka beni
asla gremezsin hkm ile karlanacaktr.

Zt-i mahedenin yolu (basar) ve basiretten ge-
mekte, o da rhul kuds destei ile mmkn olmaktadr.
Bylece o mahalde kudsiyyet hasl olmakta ve g-
ren de grlen de kendi olmaktadr, ki bu mertebe ilk defa
Meryem olu s mesihte zuhura gelmitir.

zellii, dnya tarafndan, anneye; mn tarafndan,
baba hkm ile rhul kudse balanm olmasdr.

Bu mertebede olan kimselerin zahiren babalar olsa
bile onlar sadece hkmen babadrlar; babalar aslen rhul
kudstr. O da bu rhu ses, mn, rh ve Nr ekliyle f-
leyen insn- kmildir.

Kiide i bnyesinde var olan, isevi ve muham-
medi mensuplarnda bulunan bu ilhi ltuf, rhul kuds
uyandrarak faaliyete geirebilecek tek ve yegane kimlik
insn- kmil ve Onun nefhasdr.

te bu sr yuhyil mevta lleri ilmi mahiyette di-
riltmek, gnl kularn semavatta uurtmak ve bedenimizde,
cildimizde olan nefis lekelerini temizlemektir.

Bunlar yaparken yette belirtilen biizni (benim
iznimle) ifadesi orada zt-i tecellinin olduunu ak olarak
gstermekte ve zt- ilhinin s ismiyle harikalar ortaya
getirdiini beyan etmektedir.

264
Gayemiz s (a.s.) hayat hikayesini yazmak olmad-
ndan burada da bu kadar ile yetinerek yolumuza devam
edelim.








Krn- Keriym ura sresi 42/52-53. yetlerinde
'.- - '~ :,' ',~ :' ~\
.',.. .'.''- .. : '-
-. ... ,. '-~ '
'.',~ - .'. -
= .,=.- = ' ...' :

.
-' . ' -' = ~\=
. '- ., ' '-
= ,-. ,. -' ' .
ve kezalike evhayna ileyke ruhan min emrina
ma knte tedriy mel kitab ve lel iyman
ve lakin cealnah nren nehdiy bih
men nea min badina
ve inneke letehdiy ila sratn mstekymin (52)
sratillhilleziy leh ma fiyssemavati ve ma fiyl ard
ela ilellahi tesyrl mr (53)
Melen :
265
52. (Ey Raslum) ve keza ite byle sana emrimizden rh
(Krn) vahy ettik. Sen kitap nedir, imn nedir bilmiyor-
dun ve lkin biz onu bir nr kldk, onunla kullarmzdan
dilediimizi hidyete erdiririz ve kesin, phe yok ki, sen
sratn mstakime (istikamet bulan doru yola) hidyet edi-
yor, rehberlik ediyorsun.
53. O Allah'n yoluna ki, gklerde ne varsa ve yerde ne
varsa hep O'nundur. Dikkat edin!. Btn iler Allah'a se-
yir eder (Allaha varr)
Rhtan bahseden baz yetler isimli bu blm-
mzn banda bu yetten zet olarak bahsetmitik.
Bu bilgiler nda o yeti ve zet yorumunu oradan
tekrar okumakta yarar olacaktr, zannediyorum.

Bu yet-i kerimeyi iki defa ele almamzn sebebi,
Hakikat-i Muhammedi zere hem balang ve hem de
netice olmasndandr.

Dier mertebeler sadece kendi bulunduklar mertebe
itibariyle bilgi vermekte iken mertebe-i Muhammediyye
ki, hamd ve hubbtur, kendisinde bulunan btn merte-
belerden haber vermektedir; nk o mmdr, yani btn
mertebelerin anasdr.

imdi; buraya kadar geldiimiz bilgilerimizi hatrlar-
sak rh-ul madeniyyetten rhul kudse kadar yksel-
diimizi tekrar grm oluruz.
seviyyet mertebesinin yolu bu kadardr ve bu yzden
s (a.s.) ge kaldrlmtr.

Sonradan gelerek yukarda bahs edilen ura 42/52-53
yetindeki zellikler kendisinde tahakkuk ederek Muham-
medi olarak hayatnn sonuna kadar bu tatbikat ile yaaya-
caktr; nk bu yaam gerei kendi zamannda henz daha
zuhurda olmadndan onun eitimini alamam idi.

266
O mutlak tevhid eitimini kendi miracnda (ki imdi
oradadr) alarak yer yzne indiinde eriat- muhammed-
i ile emredecektir.

Emrimizden bir rh
Burada bahsedilen zt-i olan rhu azamdr, ki Hz.
Raslullah (s.a.v.) a aracsz nefh edilmitir. Kendisinden
evvel gelen hibir nebiye bu rhtan nefh edilmemitir.

Oraya ulamak ok zordur. Ancak onun varislerine
yol vardr. Baka mertebelerden oraya ulalmaz, ta ki; Mu-
hammed-i oluncaya kadar.

Bu mertebenin bir ismi de Hakikat-i Muhamme-
didir ve btn mertebelerin kaynadr.
Nefih ve vahyedilen ise, zt olan Krndr.

Hakka ve halka ayna olan bu mertebeyi efendimiz
(s.a.v.), men reani fakat reel Hakk yani beni gren
Hakk grr, kelmyla ifade etmilerdir.

Buraya gelindiinde halktan Hakka olan ikinci
sefer tamamlanm, gaye hasl olmu, ebedi yolculuk aslna
ulaarak kemlini bulmu olmaktadr.

Bundan sonra nc sefer balayacaktr, ki Hakk
tan halkadr.

Yukardaki tabloda; zt, 13 nc mertebe olarak
belirtilen Rhul Keml, btn bu mertebeleri kendi bn-
yesinde cem eden, toplayan, nsn- Kmil - halife Haki-
kat-i Muhammedi - Krn- natk, btn bunlarn zuhur
mahalli olan Hz. nsndr.

267
te bylece bu nsnda btn bu mertebeler bulun-
makta ve onlar zuhura karabildii kadar yaamakta ve o
nispette ykselmektedir.

nsnlar kendilerinde bulunan bu mertebelerle, bilen-
ler bilerek, farknda olmayanlar da gafletleriyle tabii olarak
yaamaktadrlar.
nsn
kendinde bulunan sret insnl ile
dier sretlerle,
kendinde bulunan Maden mertebesi ile
dier madenlerle,
kendinde bulunan Bitki mertebesi ile
dier bitkilerle,
kendinde bulunan Hayvan mertebesi ile
dier hayvanlarla,
kendinde bulunan Nefsi benlik mertebesi ile
(hayvan- natk) dier nefsi benliklerle,
kendinde bulunan nsn- natk mertebesi ile
dier natklarla,
kendinde bulunan Nefs mertebesi ile
dier nefislerle,
kendinde bulunan Cin mertebesi ile
dier cinlerle,
kendinde bulunan Melek mertebesi ile
dier meleklerle,
kendinde bulunan Mseviyye mertebesi ile
dier Mseviyyelerle,

kendinde bulunan seviyye mertebesi ile
dier seviyyelerle,
kendinde bulunan Muhammediye mertebesi ile
dier Muhammediyelerle
irtibat kurabilmektedir.
268
Kim bu mertebelerin biri ile perdelenmi ise, sadece o
dzeyin kiisi olarak yaayacaktr.

Yaadmz bu hayatta rneklerini pek ok grd-
mz bu oluumlarn bizlere ibret olmas gerekmektedir.

Bilindii gibi baz kiiler hayvan tr varlklara ilgi
duyarlar, ilerindeki bu mertebe onlarda bu faaliyeti ortaya
karr, bylece dier mertebeleri perdelenmi, hayvani zel-
likleri daha belirgin hale gelmitir.

Yine bilindii gibi baz kimseler gklerle, yldzlarla,
madenlerle urarlar.
Bazlar bitkilerle, ieklerle, bazlar nefsaniyetle ve
bilhassa bazlar da cincilik ile megul olmaktadrlar.
nk yukarda da ifade edildii gibi bu mertebeler
de insnn varlnda mevcuttur.

Yukarya doru kldnda Meleklik, Musevilik,
sevilik, Muhammedilik zuhura ktnda insn kemlli ola-
rak bu hayat yaamaa devam eder.

Yaklak olarak insnn ilgi duyduu alan kendisinde
karl olan o alann aa kmasyla mmkn olur, ancak
byle olduunda dier mertebeler btnda kalr.

te insn- kmil btn bu mertebelere cmi oldu-
undan kendisinden bu mertebelerin hepsi itidal zere den-
geli zuhur eder. Bu mertebe Muhammedilere has bir merte-
bedir.

Ne var lemde, o var ademde, sz burada gere-
ini bulmaktadr.
men eta allahe eta ehu klli eyin kim ki
Allaha itaat ederse, Allah da ona her eyi itaat ettirir
hkm de gereini bu mertebede bulmaktadr.

269
Allaha itaat ederseden kasd; kendinde Hakktan
baka hi bir eyin kalmamasdr. Bylece kendinde bulunan
btn mertebelerin sahibi Hakk olduundan herey ona itaat
etmi olur.

zet olarak, varln her mertebesi insn- kmilde
mevcud olduundan her varlkla, varln kendi mertebesi iti-
bariyle iliki kurar.

Dier insnlar ise, bulunduklar yerden veya daha aa-
lardan olan varlklarla iletiim kurarlar ve varln hangi
mertebesi ile megul oluyorlarsa o mertebe ile perdelenmi
olmaktadrlar.

nsn- kmilin tek meguliyeti vardr o da Rabbyla
olan meguliyetidir.

te ancak bu meguliyet, nsn- Keml ehli ya-
par.

Bu mevzuu da burada zet olarak brakarak yolumuza
devam edelim.

Krn- Keriym Nebe sresi 78/38. yetinde
' -' -

' -,=, -,, \.=
~

' -' . -

. .,

., .
= '., .'
yevme yekumrruhu vel meliket saffen
l yetekellemune ill men ezine lehrrhman
ve kle savaben
Melen :
O gn ki: Rh ve melekler saf saf dikilir. Rhma-
nn izin verdiklerinden bakalar konumazlar ve konu-
an da isabetli/doru syler.
270

zet yorum :
Bu yet-i kerime hakknda tefsirler deiik malumat
vermiler ve maherde oluacak bir hadise olduunu beyan
etmilerdir. Dileyen kendi abasyla da aratrabilir, ok da
iyi olur. nk kendini tanma yolunda aba sarfeden kim-
senin en byk vasf aratrc olmas, bu yoldan da bilgisinin
nakli deil mahedeli olmasn salamasdr.

Bilindii gibi
Krn zttr,
Furkan sfattr,
Kitab-l mbiyn esmadr,
mam-l mbiyn efaldir.


Ve yine bilindii gibi, Krn- Keriym kendi ifadesiyle;
haydr, hayat kaynadr,
rhtur, her eye candr,
nrdur, btn varl iten aydnlatmaktadr,
ktr, her varl dtan da aydnlatmaktadr.

Bu muhteem zelliklerle her sresi, her yeti, her
kelimesi yaayan canl birer mnlar deryasdr. Neresi oku-
nuyorsa okuyana oras, oradaki gerek yaam aa kararak
yaanmasn salamaktadr, nk zamanmzda ve her za-
man iinde bahsedilen her sahnenin zahirde yaanan karl
mutlaka vardr.

Krn- Keriym btn mertebelere cmi olduun-
dan ezelden ebede ne olmu veya olacak ise, kendisinde bu
mertebeler mevcud ve her an yaanmaktadr ve bu lemde
hadiselerin tahakkuk sahnesi olduundan fiili Krndr.

Biz de bu lemin bir eleman olduumuzdan bu lem
kitabnn bir kelimesiyiz, yani Krna mensubuz. Ancak
hangi srenin hangi yeti iindeyiz ve hangi kapsam alanna
271
dahiliz?...... bilmeye almalyz. nk orada birbirine zt
birok mertebeler ve o mertebelerin kimlikleri vardr.

te irfaniyet yolunda yryen bir kiinin ilk yapmas
gerekli olan bu fiili lem Krnndaki yerini tesbit etmesi
ve kendisine gelen hitabn hangi mertebeden olduunu bil-
mesi ve gereini yapabilme iradesini gsterebilmesidir.

Kemle erebilmesi iin yukarda ksaca belirttiimiz
mertebeleri kendi bnyesinde birey olarak hayatna tatbik
edebilmesidir.

Krn- Keriymde bahsedilen btn hadiselerin her-
gn yaanan zel bir yn olduu gibi ahiretle ilgili olan b-
lmlerinin de ahirette tekrar genel mnda yaanaca phe-
sizdir.

Eer bizler bu gnden bu yetlerin ifade ettii mn-
lar zel olarak kendi bnyelerimizde yaayabilirsek, daha
sonra bu hadiselerin genelini yaarken aknla ve panie
kaplmam herkesin dehet iinde olaca o gnlerde sku-
netimizi muhafaza ederek tam bir tevekkl ierisinde neticeyi
bekleyebiliriz.

Bu ifadelerden sonra tekrar Nebe 78/38 yetine bir
gz atalm.

Gayemiz tefsir yapmak deildir. Zten onlarn hepsi-
nin tefsirleri, ehilleri tarafndan defalarca yaplmtr, ancak
kk bir iki hususa dikkat ekmek istemekteyiz.

Bu yetin zahiren ifadesinin maher gnn ifade
ettii aktr. Mutlak mahedeli mn ve tahakkuku da an-
cak o zaman azametiyle ortaya kacaktr.

272

Bugn bu olayn bu yaam artlar ierisinde mutlak
mnda yaanmas mmkn deildir. Ancak gelecekte byle
bir sahnenin mutlak mnda olaca ak olarak bildirilmek-
tedir.

Bunu byle bilip imn etikten sonra, bize acilen lzm
olan dier yet-i kerimelerde de olduu gibi bu yet-i keri-
meden bugn nasl bir istifade ederiz dncesi olmaldr.

yet-i kerime okunduunda rhun tekil meleklerin
oul olarak ifade edildii ve rhmaniyyet mertebesinden,
ulhiyyet mertebesinin haber verdii ak olarak anlalmak-
tadr.
Bu rh rhmaniyyet mertebesinden btn lem-
lere nefes-i rhmani olarak flenen rhul kudsn
mahlka dnk yz olan rhtur, ki btn lemde faaliyet-
tedir.

Yukarda bu rhun mertebeleri ksaca ifade edilmiti.
Aslda rh tek olduundan tekil, fakat mertebeleri olduun-
dan saf saf diye meleklerle beraber ayn zamanda oul ola-
rak ifade edilmitir.

Ancak dikilir ifadesiyle birey uuru olan rhtan ve-
ya rhlardan bahsedilmekte; maden, nebat gibi onlarn rhun-
dan bahsedilmemektdir. nk onlarn ahiretleri yoktur, me-
lekler ise, zten oktur.

O yaanacak hadiseye mutlak mnda rhmaniyyet
mertebesi hakim olduundan, orada rhmann mutlak
mnda her varln iinden de onlara rahmeti olduundan bu
rahmetin aa kmas ok muhtemeldir.

273
Cenb- Hakkn Rhman ismi olduu gibi Ceb-
bar ismi de vardr. Rhmaniyyetin belirtilmesi her varla
kendi gerei olan rahmetin verilmesi olarak dnlebilir.

Ancak onun izin verdikleri konuur.
nk onlar bu hakikatleri idrak ettiklerinden ma-
hedeli olarak konuurlar ve gerek olan doruyu sylerler.

Ksaca byle ifade ettikten sonra bu hadiseyi uuru-
muzda u anda yaamaya alalm.

Yukarda belirtilen mertebeleri toplu halde dnerek
tefekkr ettiimizde zten rh ve melikenin btn mertebe-
leri ile mutlak mnda faaliyette olduunu anlamamz zor
olmayacak ve yet-i kerimenin bu blmnn dahi btn
lemlerde halen capcanl yaandn idrak etmemiz ak ola-
rak anlalacaktr.

Btn bunlar ve benzeri oluumlarn hakikatlerini
akl ve gnllerinize havale ederek ve Cenb- Hakktan irfa-
niyet dileyerek rh ile ilgili baz yetler blmn burada
imdilik bitirmek istiyorum.

Tevfik ve muvaffakiyet Allahtandr (c.c.).

imdi gelelim Nrdan bahseden baz yetlere.

Nrdan Bahseden Baz yetler

Zuhura perde olmakta zuhuru
Gz olan delil ister mi Nra denmitir.

Krn- Keriym Nr sresi 24/35. yetinde
. .,

' ,. -' \~=
-',- '., , ,. -
274
-~'~

' -~'~ -','
. ., '.

.'
-.,., -',- ~ - ,,
-,.~ . -

, .
'. -. .' ,' ., '.., ',
.', - ,' -' .., ,. ~ ,.
' ' .'-. -' .,
= .,~ . . -'
allah nrssemavati vel ard
mesel nrih kemikatun fiyha msbahun
el msbahu fiy zcacetin ez zcacet
keenneha kevkebn drriyyn
yukadu min eceretin mbareketin zeytnetin
l arkyyetin ve l arbiyyetin
yekadu zeytha yudy velev lem temsesh
narun
nrn l nrin yehdiyllah linrih men
yea
ve yadribullahl emsale linnasi
vallah biklli eyin aliymn
Melen :
Allah gklerin ve yerin nrudur. Onun nrunun
misli, iinde gl aydnlkl bir ra/lmba bulunan bir
hcre/bir kandillik gibidir. O gl aydnlkl lmba bir
cam iindedir. O cam da sanki incimsi bir yldzdr. Do-
uya da, batya da nispet edilmeyen kutlu bir aatan,
zeytinden tututurulur. Nerede ise ya, kendisine bir ate
dokunmasa bile aydnlk verir. Nr stne Nrdur.
275
Allah Nru iin diledii kimseyi hidyetler/iletir. Allah in-
snlara temsiller getiriyor. Allah her eyi ok iyi bilendir.

zet yorum :
Allah gklerin ve yerin nrudur yetini ve nrun
hakikatini daha iyi anlayabilmemiz iin yukarda geen,
(mutlak vcd, Rh, Nr, madde ve cisim) blmlerini
tekrar okumakta yarar olaca kanaatindeyim.

zetleyerek de buraya alalm.
Zt- Mutlak, btn leminde adem (yokluk)
halinde, gizli hazinesinde, zlmette iken dahi;
- lm-i lhi
- Hakikat-i Muhammedi
- Rhul Azam
- Ayn- Sabite
- Rhul Kuds
- Nr-u lhi ve
- Mkevvenat - lemler kendisinde mevcud idi.

Rhul Kuds, Nefes-i Rhmani ile btn lemle-
re her mertebesinde gerektii ekilde Hayat rhunu nefh
etti (fledi).
Bu nefih iinde Nru ilhi de mevcud idi.
Nr-u ilhinin zuhura (aa) kp faaliyete geti-
i mertebe Esma (isimler), Esmal Hsna (Allahn
gzel isimlerinin) nrlanarak belirginlemee balad mer-
tebesidir.

Sfat mertebesinde ilmi ilhi olarak herey bir b-
tn halinde iken, oradan nefhedilen Nefes-i Rhmani ile
esma mertebesinde her bir ismin kimlikleri olumaa bala-
dndan kesretin ve mahlkiyyetin de kayna olmutur.

Nr, Allahn isimlerinden ztna ait bir isimdir.
276
Nefes-i Rhmani ile Rh ve Nr olarak btn -
lemlere yaylm ve her zerreye siryet etmitir.

Rh Rhmaniyyet o da Akl- kldr.
Nr Rbubiyyet o da Nefs-i kldr.

kisinin birlikteliinden atom
ve onun younlamasndan da cisimler,
cisimlerin topluluu da, bu lemleri meydana getirmitir.

Her nesnede ona hayat ve ilim veren rh; o merte-
besi itibariyle ve kimlik vererek iinden aydnlanmay, o nes-
nenin meydana kmasn salayan nr mevcuttur.

Allahn zt-i isimlerinden ve zt-i tecellisi olan
Nru ilhi ile grntye gelen bu lemler ynyle, Allah
semavat ve arzn nrudur.

Yukarda geen Rbubiyyet blmnden birka
satr da hatrlamaya alalm.
Nr, Zlmetin zttdr.
Zlmet, kendi idrak olunmad gibi, kendisiyle de
birey idrak olunmaz.

Hakiki nr kendisi vastasyla idrak olunan nr
dur fakat kendisi idrak olunamaz.
nk hakiki nr nispetler ve izafetlerden arnm
olmas bakmndan Hakkn ztnn ayndr.

Allah (c.c.) btn mevcudatlarda alm olan bir
nrdur, ki buna vcd nru ismi verilir.

Mutlak Hakkn vcdu, zuhurlar itibariyle idrak
olunurlar. Ancak bu idrak, nr ismi ile vaki olur ve
nr Allahn (c.c.) zt-i isimlerindendir.
277

Meleklerin ana kayna nr ve dou yerleri de bu
mertebedir.
Rhun zahire tecellisi ilim, hayat ve hareket.
Nrun zahire tecellisi Kuvvet, aydnlanma ve ilim
oldu.
lhi ilimde var olan btn ayn- sabiteler, zlmet-
ten kp, Rhtan birer elbise giyerek Nr lemine ula-
tlar; oradan da Nrdan bir elbise giyip daha belirgin
hale gelip,
oradan da efal leminde aldklar birer maddi elbi-
seyle zuhurda grntye geldiler.

Nr hakknda birka cmle de, Elmal Hamdi Ya-
zrn Hak dini, Krn dili cild 5, sahife 3518 de mam-
Gazzaliden naklen verelim.

Herey basara, Nru zahir ile zahir olduu gibi yine
btn basirete de, herey Allah ile zahir olur. Allahn Nru
herey ile zahir olur da fark edilmez.
Zahiri aydnln gitmesi, gnein ufukta kaybolmasy-
la olduu zannedilir. Ancak hereyin zuhur sebebi olan
Nru ilhinin zevali ve gaybiyyeti tasavvur edilemez.
Deimesi mmkn olmadndan eyada daima kalr.
Eyann hepsi hliknn vcduna ehadet etmektedir.
Hepsi bir geli zere msavi olduklarndan, her ey btn va-
kitlerde hamd ile tesbih eylediklerinden farkllk kalkm, giz-
li btn yol kalmtr. Zira marifette zahir yol eyay zdla-
ryla tanmaktr.

Nr, ztyla zahir ve eyann da kendisiyle zahir ol-
duu eydir.
Nrun iddeti zuhur ve eyann kendisiyle zahir ol-
mas itibariyle mutlak olduu halde zt- ilhiyyeden bir
isimdir. Nitekim iddetli zuhurundan gizli kalmtr.

278
Adem - yokluk Zlmet;
Vcd varlk Nrdur.

Masivallahn hepsi, zt iin zlmettedir.
Mevcudiyetlerinden sonra meydana gelen varlklarn
hepsi de Allahn varlndan zuhura gelir.

Yokluk karanlnda iken, onlar vcd ile zhar eden
ve cehalet karanlnda iken, zerlerine marifet nrlar ile
feyz veren ancak Allah-u Teldr.

Hereyin zuhuru onun zharyladr.
Rhun hassas da zhar ve tecelliyi inkiaftr.

O halde ak olarak anlalr ki; hakikaten Nr-u
Mutlak, Allah sphanehu ve teldr ve ondan baka-
sna nr denmesi izafidir.

Bu ifadelerden de anlald zere yet-i kerimenin
banda belirtilen Nr zt mertebesi itibariyledir.
Bundan sonraki ifadeler, misllerle efal mertebesin-
den verilmektedir. Ona gre deerlendirmek icab etmektedir.

mesel nrihi (Onun nrunun misli)
kemikatun (bir hcre, bir kandillik gibi)
fiyha misbahun
(iinde gl aydnlkl bir lmba)
elmisbahu fiy zcacetin
(cam iinde o aydnlkl lmba)
ezzcaceti keenneha kevkebn drriyyun
(sanki o cam inci gibi bir ydz)
yukadu min eceretin mbareketin zeytnetin
(kutlu bir aatan zeytinden tututurulur)
l arkyyetin ve l arbiyyetin
(ne doulu, ne batldr)
279
yekadu zeytha yudy
(nerede ise ya ziya verir)

velev lem temsesh narun
(bir ate ona isterse dokunmam olsun)
nrn l nrin (nr stne nr)
yehdiyllah linrih men yea
(Allah diledii kimseyi nruna iletir)
ve yadribullahl emsale linnasi
(Allah insnlara temsiller getiriyor)
vallah biklli eyin aliym
(Allah her eyi ok iyi bilendir)

Bu yetlerde belirtilen misl, efal leminden bakld-
nda btn varln, genel olarak ayn srette olduunu ak
olarak ifade etmektedir.

Ancak zel olarak ise, Nr-u ilhinin en geni ve
genel mnda zuhur - tecelli mahalli olan nsn- Kmili
tarif etmekte ve tebih (benzetme) yoluyla izah etmektedir.

Onun nrunun misli bir hcre, bir kandil gibi
Bu hcre ve kandillik, younlam olan rh ve nr-
dan oluan insn- kmilin fiziki vcd heykelidir.

iinde gl aydnlkl bir lmba
Bu lmba insn- kmilin geni, aydnlk gnldr.

cam iinde o aydnlkl lmba
Cam gibi parlak gnlnn iinden k ve nr sa-
makta.


280
sanki o cam inci gibi bir kevkeb/ydz
Gkyznde yldz nasl parlarsa, yeryznde de in-
sn- kmil btnen, zahiren yle parlamaktadr.

kutlu bir aatan zeytinden tututurulur
Zeytin Krn- Keriymde de ismi geen ok deerli
bir gdadr.
Tasavvufta ise, kesrette vahdet-i (okluktaki; teklii)
ifade etmekte...,
aal dolaysyla da, insn vcdunu ima etmek-
tedir.

Her vcdun (mevcudun) bir meyvesi vardr.
nsn aacnn meyvesi ise, meyveleri saylamayacak
kadar oktur.

Fenafillh mertebesinde olan nsnn meyvesi zey-
tindir.
Onlar kendi varlnda yeil olarak oluturur, sonra
onlar zeytin havuzuna atar, orada kararmasn bekler.

Siyahlkta kemle erince, sata ve oradan da
sofralara sunulur.
Siyahlkta kemale ulamak fenafillahtr.

stenirse preslerde ezilir ve ya elde edilir.
Bu ya, kesrette vahdeti, yani (okluktaki; teklii
birlii) ifade etmektedir.

te bu hakikat idrak eden insn- kmil ilhi nr
ile parlamaktadr.

ne doulu, ne batldr
O tevhid - zeytin aac ne doulu ne batldr.
Dou ve bat ayr ayr fark leminin meknlardr.
Zt- ilhi ise, mekn ve cihetten mnezzehtir.

281
Tebih mertebesi itibariyle Hakkn zuhur mahalli o-
lan insn- kmil dahi ne doulu, ne de batldr ve in-
sn- kmilin nrlu gnl btn lemi ihata ettiinden, bu
ynyle ne doulu ne batldr.

nerede ise ya ziya verir
O ya, tevhid ilmidir ve hereyden ok ziya k
verir ve zuhur mahalli insn- kmilin lisandr.

bir ate ona isterse dokunmam olsun
Dardan dokunacak zahiri bir ate ona tesir etmez,
esasen onun muhabbet atei kendi iinde mevcuttur.

nr stne nr
nsn- kmilin kendine ait bir nru olduu gibi
onun stnde de nr-u ilhi vardr.

Bu iki nr tevhid edilip birleince Nr stne Nr
olur, ki ztn kulunu ihata etmesi ve tekliin olumasdr.
Bu Nrun nsn- kmilin gznden de zuhur et-
tii ehlince malumdur.

Allah diledii kimseyi nruna iletir
Nr, fiziken btn lemi ihata etmi olduu gibi akl
lemini de ihata etmitir. Kiiler bunu bilseler de bilmeseler
de bu nr ile dnp aydnlanrlar.

lmi aydnlanma olan bu Nra,
- Nru ilhi,
- Nru Nbvvet,
- Nru Krn,
- Nru imn,
- Nru ilim,
- Nru akl,
- Nru gz,
- Nru gnl (v.s.) denmitir.

282
Gaflet ehli de, bu akl ve idrak Nrunu kullanr fakat
farknda olmaz.

te Cenb- Hakk diledii kimseye bu Nrunu far-
kettirmee balaynca, ona bu Nrun idrak ynleri almaa
balar.

almalarn yaparak gereini yerine getirdiinde de
Nr mertebelerini aarak Nru ilhiye ulam olur.
Bu da Allahn (c.c.) diledii kimseyi, zt-i Nruna
iletmesidir.

Allah (c.c.) insnlara temsiller getiriyor
Cenb- Hakk, misllerini, Krn- Keriyminde
iki trl ifade etmektedir.
Biri, gemite yaanan hayat hikayelerini kssa etmek
sretiyle;
dieri ise, bu yetlerde de grld gibi tebih
(benzetme) ile ifade etmektedir, ki bunlar da Allahn (c.c.)
kullarna ilmi ynden rahmetidir.

Allah her eyi ok iyi bilendir
Mutlak mnda ilim sfat, ztna aittir. Akl- kl
dahi btn lemi ihata etmitir.

Krn- Keriymde de aklanmayan hibir ey kal-
mamtr.

Gerek mevcudat ilmi, gerek ilhiyat ilmi hepsi kendi-
ne aittir. Bu yzden Allah (c.c.) her eyi phesiz ok iyi bi-
lendir.

Krn- Keriym brahim sresi 14/1. yetinde
:,' ''. .'. ' =
283
.'

=' - '

' -.'
,

' ' ... .'.
= ,~' ,-' = '
elif lam ra kitabn enzelnah ileyke
lituhricennase minez zulmati
ilennri biizni rabbihim
ila sratl aziyzil hamiydi
Melen :
Elif, lam, ra. Bir kitap ki, onu, insnlar rablar-
nn izni ile zlmetten nra (karanlktan aydnla) Aziz
ve Hamidin yoluna karman iin indirdik.




zet yorum :
elif, ram, ra da bir kitaptr, buna fiili Krn
denir.
elif ehadiyyet,
. lm lhud,
ra rahmniyyet ve rbubiyyet mertebelerini
ifade eder, ki btn lemi ihata etmilerdir.
Herey kendilerinde mevcuttur. Bu yzden yaanan
fiili Krndrlar.
Ayrca, kitabundan kast yazl Krndr.

enzelnah ileyke (ite sana bunlar indirdik)
Burda sanadan kast;
- evvel Hz. Raslullah (s.a.v.),
284
- sonra insn- kmil,
- sonra okuyan her mmin
ve tek tek btn insnlardr.
nk insnlar mertebe mertebedir ve Krn- Ke-
riym de her mertebeden o mertebe sahiplerine hitap etmekte-
dir, yeter ki bizler anlamaya alalm.

lituhricennase minezzulmati ilennri
nsnlar zlmetten Nra (karanlklardan aydn-
la) karman iin
Yine burada Zlmet ve Nru iki trl anlama-
mz gerekmektedir.


Biri, cehalet karanlndan ilmin nru, aydnlna;
dieri ise, ileriki sahifelerde bahsi geen maiyyet
zlmetinden (karanlndan), izafi yokluktan, Nr-u lhi
mertebesine kararak varlnn mevcudiyetini zuhura getir-
mi olmasdr, ki bylece varlklar kimlik bulmulardr.

biizni rabbihim (Rabblerinin izniyle)
Bilindii gibi Rablk (Rbubiyyet) esma mertebesi-
dir. Bu mertebe ise, Nru ilhinin zuhura kt yerdir,
bu k ise, ancak Rbubiyyet mertebesinin izni ve dzenle-
mesiyle mmkn olabilir.
te bu yzden Nrun kmas Rabbin iznine balan-
mtr.

ila sratl aziyzil hamiyd
(Aziz ve Hamidin yoluna)
Cenb- Hakk, mutlak mnda ok yce aziz, izzet ve
azamet sahibidir. Ayn zamanda Hamiyd ve Mahmudtur.
Yani hem ven, hem vlendir.

Bir taraftan kulu ona hamd eder yani ver, dier
taraftan da o kulunu tahmid eder, ver.
285

Gerek Hamdn sekiz mertebesi vardr. Bunlar zet
olarak Salt Namaz adl kitabmzda ifade etmee al-
tk, dileyen oraya bakabilir.

Burada bu kadarla yetiniyoruz.
Tevfik ve muvaffakiyet Allahtandr.

Krn- Keriym Enm sresi 6/1. yetinde
. .,

' _~ .

' -'' ~'
,

' .'

=' -~
el hamdu lillhilleziy halekassemavati vel arda
ve cealezzulmati vennre
Melen :
El hamd gkleri ve yeri halkeden; zlumat (ka-
ranlklar) ve Nru (aydnl) cal eden/klan Allah iindir

zet yorum :
Gkleri ve yeri, yani efal (fiiller) madde lemini,
Zlmet (karanlk), ma sevad- azam mutlak
karanlk ve Nr, btn lemlerini, var eden odur ve Hamd
ona mahsustur.

Mutlak mndaki hamd ancak o yapar. Kul her ey-
de olduu gibi gerek hamdda da acz iindedir. Rabbn ha-
ylen tand kadar hamd edebilir, ki buna da hayl vehim
karktr. Hal byle olunca buna hamd- hayl denir.

Gerek hamd kulun fena fillh mertebesinde kendin-
den fani olduktan ve baka billh Hakk ile bki olduktan son-
ra yapt Hamddr.

286
Bu dahi kulun lisanndan Hakkn Hamd, vgsdr,
ki kulun yokluundan Hakka balanr, bu ynyle de kul
gerek Hamddan aciz kalm olur.


Krn- Keriym Maide sresi 5/44. yetinde
,. . '., -,,

.' ''. '

. ::=
inna enzelnettevrate fiyha hden ve nrn
Melen :
Gerekten, iinde hidyet ve Nr bulunan Tevrat
biz indirdik.

zet yorum :
Tevrat; Mseviyyet mertebesinin ilim kitabdr.
Mseviyyet mertebesi Esma mertebesidir.
Nr-u lhi de bu mertebede zuhura kmaktadr.
Btn bunlarn ilmini Cenb- Hakk bizzt kendinin
indirdiini ak olarak ifade etmektedir.

Krn- Keriym Enm sresi 6/91. yetinde
-. .'~ .

' .'.' .. -
'

' . ,. ,-
kul men enzelel kitabelleziy cae bihi
Ms nren ve hden linnasi
Melen :
De ki: Msnn insnlar iin Nr ve bir hidyet
olarak getirdii kitab kim indirdi.

Not : Bu yetin cevab bir evvelki yette bildirilmi
idi.

287



Krn- Keriym Enm sresi 6/122. yetinde
',,~' '.,- .' - \\=
'

' -. , ,. -' '-~
'.- -'. ,' .'

=' --
evemen kane meyten feahyaynah
ve cealna leh nren yemiy bihi fiynnasi
kemen meselh fiyzzulmati leyse biharicin minha
Melen :
Bir l iken kendisine hayat verdiimiz ve ona, sa-
yesinde insnlar arasnda yryecei bir nr k sun-
duumuz kimse; iinden kamaz bir konumda karan-
lklar iinde kalm kiinin durumu gibi midir?

zet yorum :
Bu yet-i kerimenin hakikatini anlayabilmek, kendi-
mizi tanmamzda bize byk yardmc olacaktr.

men kane meyten (o kimse meyt/l iken)
Daha evvelce ifade etmee altmz gibi, insno-
lu yeryzne geldiinde Hakikat- ilhiyyeden ayrlp
beeriyyet beden kabrine (kaydna) girdiinde, zahiren fi-
ziki mnda hayat sahibi gibi gzkyor ise de btnen l
hkmndedir.

feahyaynah (biz ona hayat verdik)
Btnen gerek mnda diri (canl), hayat sahibi ola-
bilmemiz iin, gerek bir tevhid - irfan eitiminden geme-
miz gerekmektedir.
288
Bu eitim ile Nr-u ilhi l hkmnde olan akl
ve gnlmzde cereyan ile dolamaya balar ve her ulat
hcreye hayat ve Nr (aydnlk) verir.

Bylece aydnlanan, nrlanan blgeler geniledike
irfaniyeti artar ve yeni bir rhani hayat olumaa balar. -
te bu ikinci doum ve yeni bir hayattr.

Hayat Hay isminin zuhuru olduundan dorudan
zel olarak Hakka baldr. Bu yzden, biz ona hayat ver-
dik diyerek hayat kendine balamtr.

Bilindii gibi buradaki; biz hkm, Cenb- Hakk
n sfatlarna verdii deeri gstermekte ve sfatlar ile biz
ifadesini kullanmaktadr.

Ayrca bu eitimin insn- kmil vastasyla olabile-
ceinden, zahiren bu eitimi insn- kmil veriyormu gibi
gzkse de nsn- Kmilin btnda Hakkn varl oldu-
undan, zahiren insn- kmil btnen Hakk olduundan by-
lece de yine biz ifadesi kullanlmtr.

cealna leh nren
(onu biz Nr cal ettik/kldk)
Kendisinde tevhid eitimi ve bilgisi bulunan kimseye,
gerek mnda bir idrak Nru verilmitir veya kendisi Nr
isminin de zuhur kayna olduundan kendisinde, kendine ait
bir yn kalmadndan zten Nr kalmtr.


yemiy bihi fiynnasi
(Bu Nr ile insnlar arasnda yrr)
Bu oluum ok ciddi ve mthi bir hadisedir. Yolda,
arda, pazarda, birok insn; nsn ismi ile ifade edilen
kendinden (btnndan) habersiz dolaan zuhurlarn iinde,
289
kendine, nefsine, rabbna, Allahna kazand bu Nr ile
arif olan kimselerin o insnlar arasnda dolarken onlarn
hibir ekilde anlayamayaca bir imtiyaz ve gzellik iinde
olduklar aikardr.

Bu hadiseyi Cenb- Hakk ztna baladndan ok
mhim zt-i bir oluum olduu kolayca anlalmaktadr.

Gereini yerine getirmee ve gerek mnda Halife
nsn ifadesine yarar bir hayat yaamaa gayret etmek,
kiiye ok ey kazandracak ve sonunda o da bu hkmn
kapsamna girerek insnlar arasnda bu Nr ile dolaarak
btnen imtiyazl konumda olacaktr, ki bu kendine hem dn-
ya, hem ahiret saadetini kazandrm olacaktr.

Krn- Keriym Saf sresi 61/8 yetinde
.'' ,' ,.

..- -'
vallah mtimm nrih velev kerihel kafirune
Melen :
Kafirler istemese de Allah Nrunu tamamlayan-
dr.



zet yorum :
Kfr lgatta birok mnlara geldii gibi rtme ve
gizleme mnlarna da gelmektedir.

Eer dikkat edersek en byk kafir (rtcnn)
iimizdeki kimliimizi oluturan nefsi benliimiz olduunu
anlamamz zor olmayacaktr.
eride ve darda olan bu rtcler isteseler de iste-
meseler de Allah Nrunu tamamlayandr.

290
Zahirde ve btnda, Nru ilhi seyrini tamamlaya-
maz ise orada hayat devam edemez.
Bu yzden lemlerin faaliyeti Nrun esma merte-
besinden efal mertebesine tenezzlyle mmkn olabilmek-
tedir.

Btnen dahi; idrak, uur, muhabbet ve irfan Nrunun
varlndaki seyeran da o varlktaki irfaniyyetin zuhura kp
tamamlanmasn temin etmektedir.
Bylece her iki ynyle de, zahir ve btn, Allah
Nrunu tamamlayandr.

Biz de bu yet-i kerime ile bu blm imdilik burda
tamamlamaya alarak yolumuza devam edelim.

Yukarda geen blmlerde vahyin deiik ynlerini
grmtk, bir miktar da genel vahylerden rnekler vererek
bu mevzua olan vukufumuzu arttrmaa alalm.

Vahyden Bahseden Baz yetler
Krn- Keriym Enm sresi 6/93. yetinde
'. -' ~ ..

- .= - -\=
. -,' -,, .'

' ~ .'
-' .. '- - ..' .' -
ve men azlem mimmen iftera alellahi keziben
ev kale uhiye ileyye e lem yuha ileyhi eyn
ve men kale senzil misle ma enzelallah
Melen :
Allaha kar yalan iftira edenden, uydurandan,
yahut kendisine hi birey vahiy edilmemiken, Bana da
vahyolundu diyenden; Allahn indirdii gibi ben de
indireceim, diyenden daha zlim kimdir?
291

zet yorum :
Gemite de, gnmzde de yet-i kerimenin ifade
ettii trden baz kimseler grlmtr.
Bunlar gerek bilerek kasden, veya ayrc zellikleri
olmadklarndan ilham ve evhamn vasflarn bilemedikle-
rinden, kendilerinde oluan iddetli hayl gc ve evham ile,
nefsi benliklerinden veya cinlerden aldklar bir takm vesve-
selerle (vesvas), kendilerinde bir varlk grmee balamakta-
drlar.

te bu hayli varlk yle ierek byr ki kendi z
varln da sardndan, ondan habersiz kendisine hayli,
yeni bir dnya kurup, onun sahibi olduunu sanarak, orada
hkmettiini zanneder.

Farknda olmadan gafletinden veya inkrndan yuka-
rda bahsedilen hkmn altna girerek ve nefsini ilh edinmi
olarak her iki dnysin da harab etmi olur.

Krn- Keriym Yusuf sresi 12/109. yetinde
:, - ' '- -
.=' - ..,' ~,. .'~

.
ve ma erselna min kablike
ill ricalen nuhy ileyhim min ehlil kura
Melen :
Senden nce gnderdiimiz eliler de ancak kasa-
balar halkndan kendilerine vahy ettiimiz bir takm rical
olan kimselerdi.

Krn- Keriym, Rad 13/30 yetinde
~ ''. ., . :,' ',~
evhayna ileyke ve hm yekfrune birrhmani
292
Melen:
(Ey Habibim) sana biz vahy ettik ki; onlar Rh-
man inkar ediyorlard.

Krn- Keriym l-i mran sresi 3/44 yetinde
:,' -,~,. .,-' .',. - :'
zalike min enbail aybi nuhyhi ileyke
Melen:
(Ey Muhammed) ite bu sana gayp haberlerin-
dendir. Onu sana vahy ediyoruz

Krn- Keriym l-i mran sresi 3/58. yetinde
.',. - :,~ ,.. :' ~.=
.,~' '
zalike netluh aleyke minel ayati
vezzikril hakiymi
Melen :
(Ey Muhammed!) Sana tilavet ettiimiz (okuduu-
muz) bunlar, yetlerden ve hikmet dolu zikirdendir,
(Krndandr.)

zet yorum:
Grld gibi yukardaki yet-i kerimeler de ztdir.
Cenb- Hakk bunlarda da aracsz olarak vahyi kendi haber
verdiini ve Krn- okuduunu ifade etmektedir ki; ok
mthi ifadelerdir.

Krn- Keriym Hud sresi 11/49. yetinde
:,' '.,~,. .,-' .',. - :. :-=
tilke min enbail aybi nuhyha ileyke
Melen :
293
Ey Raslm ite bunlar gayb haberlerindendir.
Sana bunlar vahy ile bildiriyoruz.







Krn- Keriym Yusuf sresi 12/3. yetinde
=' ~ :,~ =. ~. \=
.=' :,' ',~ '.
= ,'-' ' -, - : .
nahn nekussu aleyke ahsenel kasas
bima evhayna ileyke hazel krne
ve in knte min kablih leminel gafiliyne
Melen:
Biz sana bu Krn' vahy etmekle sana en gzel
kssay anlatyoruz. Halbuki, sen ondan evvel elbetde gafil
olanlardan, (asla haberdar olmayanlardan) idin.

Krn- Keriym Yusuf sresi 12/15. yetinde
.-'. ..,.' -,' ',~
.-, . .
ve evhayna ileyhi letnebbiennehm biemri-
him haza
ve hm l yeurune
Melen :
294
Biz de ona (Yusufa) yle vahy ettik: Muhakkak
sen onlara hi farknda deillerken bu ilerini haber ve-
receksin.

Krn- Keriym Yusuf sresi 12/37. yetinde
. ~ ' - ''
zalikma mimma allemeniy rabbiy

Melen :
Bunlar Rabbmn bana rettii eylerden (ilim-
lerden) dir.

zet yorum :
Yukarda Yusuf (a.s.) hakknda bahsedilen iki yet-i
kerime dahi ztdir. Cenb- Hakk Yusuf (a.s.) a mertebe-i
Yusufiyeti bizzt aracsz kendinin talim ettirdiini ak ola-
rak ifade etmektedir.

Krn- Keriym Nahl sresi 16/123. yetinde
:,' ',~ .. \\=
',~ .,. - - -, . .
= ,' - .' '-
smme evhayna ileyke
enitteb millete ibrahiyme haniyfen
ve ma kane minel mrikiyne
Melen :
Sonra (ey Raslm,) sana yle vahy ettik: haniyf
olarak, doru yola ynelerek brahimin milletine (dinine)
uy, ve o hi bir zaman mriklerden olmad.

zet yorum :
295
IKRA yetinde grdmz gibi Hazreti Muham-
med (s.a.v.) efendimize Tevhid-i Esma Rbubiyyet
mertebe-i Mseviyyetten eitime bala, Oku denmiti.
Bu yette ise, brahimin dinine uy hkm ile Tevhid-i
efal eitimini de uygula ki bylece irkten kurtulmu olas-
nz.
Bunun yolu ise, Kbe-i Muazzamann kapsnn kar-
snda durmakta olan makam- brahimdeki , brahim
(a.s.) n ayak izini takip etmekten gemektedir.

Krn- Keriym T-h sresi 20/13. yetinde
=~,, '' -.' :..~ '. \=
ve enahtertke festem lima yuha
Melen :
Ey Ms ben seni (Peygamberlie) ihtiyar ettim
(setim), imdi vahyolunacak eyleri dinle.

zet yorum :
Yukarda da ifade edildii gibi btnen mutlak mn-
da faaliyete geirilmesi gerekli zelliimizin kulak, gz
ve kalb olduunu grmtk.

Bu mertebede dinle ifadesiyle, kulaktan gerek mn-
da duyma, yani halk deil Hakk duyma zellii ortaya
karlmaktadr ve bylece mertebe-i Mseviyyet zt m-
nda Hakk ilk duyan mahal olmutur.

Bu yzden gerek mnda Hakkn szn ztndan
duyduu iin Ms (a.s.) n vasf kelimullah olmutur.

Krn- Keriym uara sresi 26/52. yetinde
296
.',-. . ,- ' ',~ ~\=
.,-, .- . .
ve evhayna il msa en esri bbadiy
innekm mttebeune

Melen :
(Msya da) mn eden kullarm ile geceleyin y-
r nk takip edileceksiniz, diye vahyettik.

Krn- Keriym Ta-ha sresi 20/77. yetinde
.',-. . ,- ' ',~ ='
',, ~,' '=, ..' .'
ve lekad evhayna ila Ms en esri bibadiy
fadrib lehm tariykan fiyl bahri yebesen
Melen :
Ve gerekten Msya yle vahy ettik. Kulla-
rmla geceleyin yr, onlara denizde kuru bir yol yap.

zet yorum :
isr bilindii gibi Ben-i srail srail oul-
lar, Yahudilerin ifre (simge) szcdr.

Bu kelime anldnda Ben-i srail hatra gelmek-
tedir, ancak hakikatte ise, bu kelime zta giden yolculuun
Mseviyyet mertebesini ifade etmektedir.

Yani bu kelime ve ifade ettii mn,
Zahiren, birinin rkn belirtiyor ise de,
Btnda, Hakka giden yolda bir mertebeyi ifade et-
mektedir, ki bu da Mseviyyet Tenzih
297
Tevhid-i Esma mertebesidir.


Gerek mnda Mirac;
1. brahim (a.s.) n ayak izini takib ederek,
2. Ben-i srail Ms (a.s.) seyrinde dolaarak,
3. s rhullah ile ge ykselerek,
4. oradan sbhanellezi esra ile gerek Miraca
Muhammed (a.s.) nn Tevhid-i zt yoluyla Hakka ula-
maktr.
elif , sin, r harflerinden meydana
gelen bu ifre szcnn ebced hesabyla deeri;
elif 1
sin 60
r 200 dr,
toplam 261 (2 + 6 + 1) = 9 dur,
ki mertebe-i Mseviyyeti ifade etmektedir

Ztn ilmi ve ilhi mndaki zuhur mahalli olan
Krn- aziman, gerek harfleri ynyle, gerek saysal de-
erleri ile mutlak mnda kesin bir sistemi ak olarak ifade
etmektedir.
Bunlar ok iyi idrak etmemiz gerekmektedir.
Gerek tevhid ilmi ise, aklda olan deil, tm varl-
nda olan tevhid ilmidir.

ok geni olan isr mevzuunu da zet olarak
bu kadarla yetinip brakarak yolumuza devam etmeye ala-
lm.
298

Krn- Keriym Fatr sresi 35/31. yetinde
.'.' - :,' ',~ .

' \=
-,, ,. '' '-

_~' ,
velleziy evhayna ileyke minel kitabi
hvel hakku Msddikan lima beyne yedeyhi
Melen :
Ve sana vahy ettiimiz kitap Hakdr; kendisinden
nce gelen kitaplar tasdik eder.

Krn- Keriym Sad sresi 38/70. yetinde
' . . ' ~,, . =
= ,,- ,. '.
in yha ileyye ill ennema
ene neziyrn mbiynn
Melen :
Bana ancak phe yokki ben neziyrn mbiyn
(apak uyarc) olduum iin vahy olunuyor

Krn- Keriym Zuhruf sresi 43/43. yetinde
:,' ~ .''. :.'
.,=.- = ~ :.
festemsik billeziy hye ileyke
inneke ala sratn mstekymin
Melen :
Onun iin sen hemen sana vahy edilene (Krna)
yap, phesiz ki sen sratn mstekym (doru yol) -
zerindesin.

299
Krn- Keriym Sebe sresi 34/50. yetinde
. ' ~,, ', :,. .
= ., -, - .
ve inihtedeyt febima yuhy ileyye rabbiy
inneh semiyun kariybn
Melen :
ve eer doru yola ermi isem bu da Rab'bimin ba-
na vahy vermesiyledir. Muhakkak ki, o (sylediklerimi)
iiticidir ve pek yakndr.

Krn- Keriym Necm sresi 53/10. yetinde
= ~ '- ,~ ' ~' =
feevha ila abdih ma evha
Melen :
Hemen vahy etti kuluna vahy ettiini,

Krn- Keriym Kyamet sresi 75/16-19. yetlerinde
= -. ~-.' :.'' -. :~. . =
= -. --~ ',~ . =
= -. -, .' '. ' .=
= -.',. ',~ . .. -=
l tharrik bih lisaneke litacele bih (16)
inne aleyna cemah ve Krneh (17)
feiza karenah fetteb Krneh (18)
smme inne aleyna beyaneh (19)
Melen :
16. Onu acele alasn diye onunla dilini kmldatma.
17. phe yok ki: Onu toplamak da, onu okutmak
da bize aittir.
300
18. mdi onu biz okuyunca artk sen onun okuma-
sna tbi ol.
19. Sonra phe yok ki: Onun aklanmas da bize
aittir.
Melen :
(Ey Raslm) vahy daha tamamlanmadan, ona ace-
le ederek dilini onunla kprdatma, nk o Krn top-
lamak ve dilinde okuyuunu salamak bize aiddir. Biz o-
nu Cebril dili ile okuduk mu sen onun okunuunu ta-
kib et. Sonra onu aklamak da bize der.

Krn-- Keriym Duhan sresi 44/58. yetinde
.., ..-' :.'. '., '.' ~.=
feinnema yessernah bilisanike leallehm yetezek-
kerune
Melen :
Artk phe yok ki, biz onu (Krn-) senin zt
mertebesi lisannla (senin dilinde indirip) kolaylatrdk.
Umulur ki: Onlar tezekkr ederler, anlar ve t alrlar.

zet yorum :
Yukarda belirtilen efendimize ait birka vahy yetine
de dikkat ekmek istedik ki bu hakikatler daha iyi alp an-
lalm olsun.
Eer yet-i kerimeleri yava yava ve idrak ederek o-
kursak ilerinde bulunan derinliklerine doru nfuz etmemiz
daha ok mmkn olabilecektir.

Krn zttr ve zt mertebesinin zuhur mahalli Hz.
Muhammed (s.a.v.) efendimizde vahy ile zuhura km, o da
mmetine nefh etmitir, ki kyamete kadar, hatta kyamet te-
si ahirete ve ordan ebediyete kadar hkm geerli olacaktr.
Bu gnden, bu gerekleri idrak etmeye almamz
bizlere oook eyler kazandracaktr.

301
Krn- Keriym Har sresi 59/21. yetinde
,~ ~ .=' ''. ,' \=
-' -,~ - '~.- '-'~ -.,'
lev enzeln hazel Krne l cebelin
lereeyteh haian mtesaddian
min hayetillhi
Melen :
Eer biz bu Krn bir dan zerine indirseydik,
elbette onu (o da), Allah hayetinden (korkusundan) ba
emi, paralanm grrdm.

Krn- Keriym Azhab sresi 33/72. yetinde
-.'-. '~ '. \=
.',~' . ., '~
'.- = '.~, . ,.'
.,.~ '-,= .' - . .'.. '.~
inna aradnel emanete
alessemavati vel ard vel cibali
feebeyne en yahmilneha ve efakne minha
ve hamelehel insn
inneh kane zalmen cehulen
Melen :
Cidden biz o emaneti gklere ve yere ve dalara
sunduk da onu yklenmekten kandlar, ondan korktu-
lar, onu insn yklendi. Cidden o pek zlim ve pek ca-
hil...

zet yorum :
Yukardaki yetlerde ahsedilen emanet, Krndr.
Krn ise, zttr, bunun tecellisi ise, zt-i zuhurdur.
302

Zt-i ilhi, btn alemlerde, zahir ismiyle efal merte-
besi itibariyle zuhurdadr. Bu oluum tabii bir oluumdur.
Bu ynyle semavat ve arz onu yklenmitir.
(Bakara Suresi 2/255. ayet)
vesia ksiyyhssemavati vel ard

Semavat ve arzn yklenmekten kandklar zt-i zu-
hur, zt-i tecellidir ki mutlak bir irfaniyet gerektirmektedir..
Bu irfaniyet ise, ancak halife olan insnda mevcuttur.

nsn ise, iki ynden zlim ve cahildir.

Birinci yn; hemen kolayca anlald gibi, lugti
ve beeri mndaki; eziyet ve bilgisizliktir, ki insnda mev-
cuttur.

kinci yn ise; gerek mnda insn- kmilin vasf
olan zlim ve cahilliktir.

yle ki: Daha ba taraflarda da bahsettiimiz gibi,
zlim zulm zlmet karanlk, maiyyet,
alemlerin ve insn- kmilin kaynadr.

Cahillik ise, mechullk, mutlak bilinmezliktir.

Bu ynyle zlmen cehulann kayna, merte-
be-i Ahadiyyettir, ki ayn zamanda bu mertebede inniyet ve
hvviyyet, zde kimlik olmu olur.

- nniyyet mertebesi nsn ve Krnn kayna,
ki bunlar iki kardetir.
- Hvviyeti ise, alemlerin ve ztnn zahir tecellisi
olan beytl atik (eski ezeli ev). Beytullah olan Kbe-i
Muazzamadr.

Btni mnda zlmen cehul bu demektir.

303
Onu insn yklendi ifadesiyle (haa...) Cenb-
Hakk yanl bir i mi yapm olmakta ve emaneti yani zt
tecellisini ehil olmayan ellere mi brakmaktadr?...

Hakk iin byle bir ey dnmek mmkn olabilir
mi?... Tabii ki hayr. O ne ilerse Hkim ve lim isimleri
gereince her iini hikmetle ilemektedir.

O halde Hakkn zt-i kelmn Kelmullah bizler
ok iyi anlamaya alarak ylece tatbik etmeye gayret etmek
zorundayz.


te Cenb- Hakk, Ahadiyyet mertebesinden kayna-
n alan iki kardei, dnya alemi olan Hz. ehadette
Krn yani zt tecellisini kardei olan nsna ykledi.

Bu hale hamele-i Krn (Krn- natk) (ko-
nuan Krn) dendi. Genelde bu ifade Hfz olan, Krn
ezberleyenlere verilmitir, ki bunlar Krnn sadece savt
(sesini) zahiren dilleri ile yklenmilerdir.

Bir ksm yklenici zahir arapa bilenler ise, zahir-i
eriat mertebesi itibariyle yklenmilerdir.

Sadece zlmen ve cehula olan kaynan Aha-
diyyet mertebesinden aldktan sonra tekrar aslna dnerek
oraya ulaan kimselere bu emanet verilmitir. nk bir ba-
kma bunlar her iki ynden zlim ve cahildirler.

Birinci yn : Bireysel nefisleri itibariyle bakldnda,
bunlar nefislerinin cahili kalmlar, nk kendi gerek
ilhi varlklarn idrak ederek ortada beeriyetleri kalmad-
ndan bunun cahili olmulardr.

304
Bylece bireysel nefislerini tekrar faaliyete geirme-
melerine gayret ettiklerinden onu hayatlarndan darya -
kardklarndan nefislerine kar zlim olmulardr.
Bylece nefslerine kar zlmen cehuladrlar.

kinci yn ise; yukarda bahsedildii zere varln
Ahadiyyet mertebesinden alan zlmen cehula hkmdr.


Rislet-i Gavsiyede;
Ya Rabbi senin meknn var mdr?
Ya Gavsi; ben meknlarn meknym, buyurul-
mutur.

Bir hadis-i erifte;
dehre kfretmeyiniz dehr Allahtr, hkm ile:
meknlarn mekn ve zamanlarn zaman da Hakk
tr. Mekn ve mukim, mahl ve mahlleli, zaman ve zamane
de kendisidir, ancak mertebelere riyet arttr.
Eer mertebelere riyet edilmezse her ey birbirinin
iine girerek karmaa olur. Bu ancak gerek bir tevhid irfa-
niyet ilmi ile akla kavuur.

Gerek tevhid ilmi ise, aklda olan deil, varlnda
olan tevhid ilmidir.

Krn- Keriym Cuma sresi 62/5. yetinde
-,,

.' ,~ ,

' - ~=
',~, .'

..
' ~, '~'
mesellleziyne hummilttevrate
smme lem yahmiluha
kemeselil hmari yahmilu esfaren
305
Melen :
Kendilerine Tevrat ykletilip de sonra onu yklen-
memi olanlarn (tamayanlarn) durumu kocaman kitap-
lar tamakta olan eein durumunu andrr.

zet yorum :
Mertebe-i Mseviyyette beni isrile yklenen Tev-
rat yani, Tevhid-i Esma Tenzih mertebesini idrak e-
dip gerek mnda tamadlar, yani gereini yerine getirme-
diler; srtlarndan attlar.
Onun yerine ise, nefislerinden ve ticari menfaatlerini
ne karan bir sr dnyevi kanunlar, kitaplar yklendiler.
Bunun misali ise, kocaman kitaplar tayan eein misali ol-
du.

Aradaki farka bakn ki, mmet-i Muhammede z-
lmen cehula hkm ile Krn yani Tevhid-i zt yklen-
di, ki halen bu yk byk bir gayret, hayret ve evk ile tan-
maktadr.

Krn- Keriym Enfal sresi 8/17. yetinde
- -'

' :,- :,- '-
ve ma remeyte iz remeyte ve lakinnallahe rema
Melen :
Ve attn zaman sen atmadn, ancak Allah att.

zet yorum :
Gerei bu taycl ak olarak gstermektir. En
geni mnda emaneti, Krn yani zt tecelliyi tayc
lemlerin Sultn Hz. Muhammed(s. a.v.) efendimiz ve daha
sonra onun varisleri ve mertebe mertebe mmetleridir.

te bu emaneti tayc mmet bu yzden de dier
mmet yani kavimlerin anasdr.
306
Daha evvel hibir kavim bu erefe, yani zt tecelliyi
zuhura karmaya nail olamad.

Krn- Keriym Vaka sresi 56/77-80. ayetlerinde;
= ., .=' -

. =
= .,- .'. .=
= .

.='

. -

, . -=
= ,''-' . - ,. .=
inneh leKrnn keriymn (77)
fiy kitabin meknunin (78)
l yemessehu illel mutahherune (79)
tenziyln min rabbil alemiyne (80)
Melen :
77. Muhakkak ki o, elbette Keriym (deerli) Krn'dr.
78. Bir meknun/korunmu kitaptadr.
79. Ona tamamen temiz olanlardan bakas el sremez.
80. lemlerin Rab'bi tarafndan indirilmitir.
Melen :
Dorusu bu kitab, sadece arnm temizlenmi
olanlarn dokunabilecei, sakl bir kitabda mevcutken
lemlerin Rabb tarafndan indirilmi olan Krn- Ke-
riymdir.

zet yorum :
Mevzumuzla ilgili olan bu yet-i kerimeleri de ok iyi
inceleyerek idrak etmemiz gerekmektedir.
Yukarda bahsedilen Emanet bu kitab ve iindeki zt
tecellileri ifade eden btni mnlardr.
te bu mnlara dokunmak, derinliine nfuz etmek,
ancak kendi nefsaniyetinden ve beeri kirlerinden temizlenip
tahir olmakla mmkndr.

307
Krnn zahirini tutmak iin zahiri su ile alnan ab-
dest, btnn yani zn tutabilmek iin ise, bir velinin vel-
yet suyu ve yardmyla nefsi benliinden temizlenmek iin
alnan gusl abdestiyle mmkn olmaktadr. Bu abdest eme
suyu ile alnamaz, nk eme suyu oraya ulaamaz.

Gerek mnda zt ehli olan ve Krnn zne do-
kunabilen ve emaneti en gzel bir ekilde kabul eden bu mu-
habbet ve irfaniyet dolu kendilerinden fakra dm kimse-
lerdir.

ok geni olan bu mevzuu da imdilik bu kadarla
yetinip, idraklerinize sunup brakarak yolumuza, efendimizin
hadisleriyle bizlere haber verdikleri baz fiili mndaki
Cebril ile ilgili hadiseleri renmee alalm.


Fiili Mnda Cebril ile lgili Hadisler
Ebu Hreyre (radiyallahu anh) dan gelen bir riv-
yete gre,
Nebi (s.a.v.) yle buyurmutur:
Allah bir kulu sevdiinde Cibrile: Allah filn kulu
sever; sen de onu sev! diye emreder.
Cibril de o kulu sever.

Sonra Cibril gk halkna: Allah filn seviyor, onu
siz de seviniz! diye seslenir.
Gktekiler de o kimseyi sever.

Sonra yerdeki insnlar (dan onu tanyan mslmanlar)
n gnlne o kimse hakknda bir sevgi konulur da Mslman-
lar arasnda da sevilir ve iyi kii olarak anlr.
(Sahih-i Buhari cild 9 Hadis 1325)

308
Bera (bn-i Azib) (radiyallahu anh)dan
Nebi (s.a.v.) in Hassan (bn-i Sabit) e
Sen de mrikleri hicv- zemmet, yahud onlarn
hicivlerine mukabelede bulun, Cibril de seninle beraber-
dir, buyurduu rivyet olunmutur.
(Sahih-i Buhari cilt 9 Hadis 1328)

Aie (radiyallahu anha) dan gelen bir rivyete gre,
bir kere Nebi (s.a.v.) ona:
Ya Aie! u (yanmdaki) Cibrildir, sana selm
ediyor, buyurmu,
Aie de:
Selm ve Allahn rahmeti ve bereketleri onun
zerine olsun! (diye karlam)
ve Nebi(s.a.v.) kastederek:
Benim grmediim (Cibril) i sen gryorsun! de-
mitir.
(Sahih-i Buhari cilt 9 Hadis 1329)


bn-i Abbas (radiyallahu anhma) dan rivyet olun-
duuna gre,
Raslullah (s.a.v.) Cibrile:
Ey Cibril, sen bizi u ziyaretinden daha ok ziya-
ret eder misin? demi
(ve daha sk gelmesini temenni etmi) ti
(Sahih-i Buhari cilt 9 Hadis 1330)

Yine bn-i Abbas radiyallahu anhmadan rivyete gre
Raslullah (s.a.v.) yle buyurmutur:
Bana Cibril Krn- bir okunuta okuttu. Bende
durmadan bunun artmas (ve Arabn bundan baka okuyu-
laryla da okunmasn) isterdim. Ta yedi trl okunua
309
erinceye kadar bu dileimde srar etti. Her talebim Allah
(c.c) tarafndan kabul olundu.
(Sahih-i Buhari cilt 9 Hadis 1331)

bn-i Mesud (radiyallahu anh)dan gelen rivyete gre,
Aziz ve Celil olan Allahn:
Allah kulu Muhammede vahyettiini vahyetti
kavl-i erifinin tefsirinde
bn-i Mesud,
Raslullah Cibrili altyz kanatl olarak grd,
demitir.
(Sahih-i Buhari cilt 9 Hadis 1334)

Yine bn-i Mesud (radiyallahu anh) dan rivyete gre,
Allah-u Telnn :
And olsun ki, Allahn bu (aziz) kulu, Rabbnn -
yetlerinden en byn grd, kavli erifinin tefsirinde
bn-i Mesud:
Raslullah semann etrafn yeil bir kuma (ha-
linde Cibrilin kanad kaplam) grd, demitir.
(Sahih-i Buhari Cilt 9 Hadis 1335)

Semure (bn-i Cndeb) (radiyallahu anh)dan
Raslullah (s.a.v.) yle buyurduu rivyet edilmitir:
Bu gece bana (ryamda) her zaman gelen iki Me-
lek (Cibril ve Mikail) geldi. Bunlarla beraber gittik, nih-
yet uzun boylu bir kiinin yanna vardk. (Semaya doru
ycelen) boyunun uzunluundan onun ban gremiyor-
dum. O uzun boylu zt brahim (Halil) (a.s.) dr.
(Sahih-i Buhari cilt 9 Hadis 1377)

Raslullah (s.a.v.) brahim adndaki olu ile de knyelen-
dii vakidir.
bn-i Sadin ve Beyhakinin rivyetlerine gre,
310
bir kere Cebril de geldiinde:
Esselmu aleyke ya Eba brahim! (Ey brahimin
babas) diye selm vermitir.
(Sahih-i Buhari cilt 9 sayfa 259)

same bn-i Zeyd (radiyallahu anhuma) dan rivyete
gre,
Cibril aleyhis-selm (bir insn gzeli olan Dihyetl
Kelbi sretinde) Nebi (s.a.v.) a gelmiti. Bu srada Ra-
slullahn yannda (peygamberin kadnlarndan) mm-i Se-
leme bulunuyordu. Cibril, Raslullah ile konumaa balad.
Sonra kalkp gitti.
Nebi (s.a.v.) mm-i Selemeye:
Bu kimdir? diye sordu: (Yahud buna benzer bir
sorgu syledi.)

mm-i Seleme:
Bu Dihyedir! Dedi.

mm-i Seleme der ki:
Allaha and ederim ki, Nebi (s.a.v.) in Cibrilden
(ald vahyi Ashaba) haber vermek zere irad ettii hut-
besini iitinceye kadar ben Cibrili hi phesiz Dhye
sandm.
(Ravi der ki)
mm-i Seleme, ya byle ve yahut buna benzer bir sz
syledi.
(Sahih-i Buhari Cil9 Hadis 1480)

Haticetl-Kbra buyurmutur ki:
Bir kerre Fahr-i Kinat heyecanl bir halde yanma
gelmiti, heyecandan boynunun damarlar vuruyor ve titri-
yordu.
Beni rtnz, buyurdu.
311
Ben o hazreti hastadr sandm, rttm, bastrdm. Bu
halde iken Hazret-i (Cibril) gelip
Ya eyyhel mzemmil (ey rtsne brnen) diye
seslendi.
(Mzemmil 73/1) (Sahih-i Buhari cilt 4 sayfa 104)




Abdullah bn-i Mesuddan:
Yakub peygamber ocuklar hakknda edecei duay
seher vaktine tehir ederek, sevfe estafirulekm rabbi
(Yusuf 12/98) buyurmutur, demitir.

Davud peygamber de Cebril Aleyhis-selma,
Gecenin hangi vakti dua kabul olunur? diye sor-
mu,
Cebril de:
Bilmiyorum, fakat seher vakti olduunda Ar-
Rahmn titrer demitir.
(Sahih-i Buhari cilt 4 sayfa 115)

(Sened-i muttasl) ile rivyet olunur ki,
Ebu Mesud (ukbe b. Amr) Ensri-i (Bedri)
(radiyallahu anh) Irakta (iken) bir gn Muire b. ube
(radiyallahu anh)n yanna girdi ki, (o gn Muire naslsa
ikindi) namazn ge vakte brakmt.
Ona dedi ki:
Ya muire, bu (yaptn) nedir? Bilmiyor musun
ki Cibril (aleyhissselat vesselm) inip namaz kld. *(42)
Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem de (ardnda)
kld.

312
*(42) Cibril aleyhis-selmn, namaz vakitlerinin talimi iin
nzl Mirac gecesinin hemen akabindeki gnde vaki olmu-
tu. 227 nci hadiste getii zere be vakit namaz Miracda
mmete farz olmu. Mteakiben Cibril (a.s.) bu be farzdan
her birinin balang ve sonlarn gstermee gelmitir.

Sonra (bir daha) kld.
Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem de (ardnda
bir daha) kld.

Sonra (bir daha) kld.
Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem de (ardnda
bir daha) kld.

Sonra (bir daha) kld.
Raslullah sallallahu aleyhi ve sellem de (ardnda
bir daha) kld.

Sonra (ite) bununla emrolundum, dedi.
(Sahih-i Buhari cilt 2- Hadis 315)

Hazret-i brahim, Hacer ve olu smaili alarak Mek-
keye getirdi ve o gn Hicr-i smail denilen mbarek yere in-
dirdi. mek zere bir krba da su brakt. Bir mddet sonra
su bitti. O scak yerde kendisine ve ocuuna susuzluk bast.

Taraf- lhiden Cibril aleyhisselm gnderildi. Haz-
ret-i Cibril bu ana oul ile Zemzem kuyusunun bulunduu
yere geldi ve kanadyla yere vurdu, hemen bir pnar kayna-
maya balad.

Suyu gren Hacer hemen krbasn doldurdu ve suyun
etrafn evirip suyu durdurmak istedi. Su ise kaynamaa de-
vam ediyordu.
Hazret-i Hacerin su hususundaki bu vaziyetine iza-
hyle megul bulunduumuz hadiste Resul-i ekrem:
313
Allah smailin anasna rahmet etsin! O eer
Zemzemi ilk zuhuru zamannda kendi haline braksayd
akta kaynar dururdu, szleriyle iaret buyurmutur.

Hacerin su hususunda bu zdrap ve ihtirasn gren
Hazret-i Cibril Hacere:
Artk bundan sonra bu belde halknn susuzlu-
undan endie etme! nk Zemzem yle bir sudur ki,
ondan ileride Beyt-i erife gelecek olan Allahn btn
misafirleri iecektir. Burada bu ocukla babas Beyt-
ullah bina edeceklerdir, dedi.
(Sahih-i Buhari 5bask cilt 7- sayfa 233)

Enes bn-i Malik (radiyallahu anh)dan yle rivyet
olunmutur:
Allah-u Tel Raslullah (s.a.v.) e vefatndan evvele
kadar Krn indirdi. Hatta vefat, vahiy en ok geldii bir
srada vuku bulup bundan sonra Raslullah vefat etmitir.
(Sahih-i Buhari 5. bask cilt 11 Hadis 1765)

Fatma (radiyallahu anh)dan rivyete gre der ki:
Bana; (Babam) Nebi (s.a.v.) gizlice yle syledi:
Her sene Cibril Krn benimle bir kere mu-
kabele ederdi. Bu sene iki defa mukabele eyledi. yle sa-
nyorum ki (kzm) ecelim yaklamtr.
(Sahih-i Buhari 5.bask cilt 11 Hadis 1767)



Abdullah b. mer (R.A.) yle anlatyor:
Rasl-i Ekremin meclisinde bulunuyorduk. Hz. Ebu
Bekir de srtnda yrtk bir aba olduu halde orada idi.
314
Bu esnada Cebril aleyhisselm gelerek Rasl-i Ek-
reme selm verdi ve:
Ya Raslullah, Ebu Bekir neden byle yrtk bir
aba iinde bulunuyor? dedi.

Rasl-i Ekrem:
Mekkeyi fethetmeden evvel btn maln sl-
miyet uruna infak etti (ve ondan dolay byle bir aba
iinde kald) buyurdu.

Bunun zerine Cebril aleyhisselm:
Allahtan ona selm getirdim, selm tebli eyle
ve de ki: Rabbn sana soruyor, u fakirlik halinde
Rabbndan raz msn, yoksa kskn msn?

Rasl-i Ekrem de Ebu Bekire dnerek:
Ey Ebu Bekir, ite u yanmda olan Cebrildir.
Allahtan sana selm getirdi. Allahu Tel buyuruyor ki:
u yoksulluk annda benden raz msn, yoksa Bana
kskn msn? buyurdu.

Hz. Ebu Bekir, alayarak,
Hi Allaha kslr m, ben Allahmdan raz-
ym, ben Rabbmdan razym, dedi.
(hyau Ulumid-din cilt 2 sayfa 413)

Raslullah(s.a.v.) buyurdu ki:
Cebril, komu hakknda bana yle tavsiyede bu-
lundu ki komuyu komuya varis klacak sandm.
(hyau Ulumid-din cilt 2 sayfa 536)
Abdullah bn mer (R.A.) Hz. Hseyinin Iraka y-
neldiini haber alnca:
Ben sana bir hadiseyi anlataym, dedi
ve yle devam etti:
Cebril Aleyhisselm Rasl-i Ekreme gelerek
onu dnya veya ahireti tercih etmekte serbest brakt. Ra-
sl-i Ekrem Ahireti tercih etti.
315
Sen ise Rasl-i Ekremden bir parasn. Vallahi
hilfete ancak sizin hayrlnz lyk olur ve bunu ancak
sizden hayrl olanlar alabilir. Gel gitme, geri dn, dedi.

Hz. Hseyin:
Herkes mukadder akibetine urayacaktr, ben ge-
ri dnmem, dedi.

Bunun zerine bn mer, Hz. Hseyinin boynuna
sarlarak:
Seni Allaha emanet eder, esaret ve lmden seni
korumasn dilerim, dedi ve alayarak ayrld.
(hyau Ulumid-din cilt 2 sayfa 596)

Mekhlun Urve b. Ruvemden rivyetinde:
Rasl-i Ekremin (s.a.v.) elinde misvak olarak kul-
land ve mnafklar korkuttuu bir denei vard.
Cebril Aleyhisselm, Rasl-i Ekreme (s.a.v.) gele-
rek:
Ya Muhammed, mmetinin kalbini krdn ve
gnllerini korkuttuun bu denek nedir? dedi.
(hyau Ulumid-din cilt 2 sayfa 848)


Mekhulun Ziyad b. Cariyeden,
o da Habib b. Meslemeden rivayetinde:
Rasl-i Ekrem (s.a.v.) yanllkla kendisini trmalayan
bir bedeviyi, ksasa davet etti, yani ondan hakkn almak is-
tedi.
Cebril Aleyhisselm Rasl-i Ekreme gelerek:
Ya Raslullah, ne yapyorsun? Allah-u Tel seni
cebbar ve mtekebbir olarak gndermemitir, dedi.

Bunun zerine Rasl-i Ekrem (s.a.v.) bedeviyi ar-
tarak zr diledi ve kendisinden intikam almasn emrederek;
Benden ksas al buyurdu.
316

Bedevi de:
Anam, babam sana feda olsun, ya Raslullah, ben
senden nasl ksas alrm? Beni ldrsen bile sana her
hakkm helal olsun, dedi.
Rasl-i Ekrem de kendisine hayr duada bulundu.
(hyau Ulumid-din cilt 2 sayfa 848)

bn Ebid Dnya rivyetinde,
Cebril Aleyyisselm Rasl-i Ekreme(s.a.v.) gelerek:
ey Allahn Rasl, Allah-u Tel cehennemin k-
rklerine krklemelerini emrettii esnada gelirim,
dedi.
Bunun zerine Rasl-i Ekrem:
Ya Cebril, Cehennemi bana anlat, buyurdu.



Cebril de:
Allah-u Tel emretti, cehannem bin sene yand,
kzd. Bin sene daha yand sarard ve bin sene daha yand
karard. Hl siyah ve karanlk haldedir. Kaz kzar-
maz, alevi snmez.
Seni hak Peygamber olarak gnderen Allaha ye-
min ki eer cehannem halknn elbiselerinden bir tanesi
dnyaya karlsa, onun hararetinden btn insnlar lr-
d.
Eer onun sularndan bir kova dnya sularna ka-
tlsa ienler lrd.
Eer onun halkalarndan bir halka dalara konsa,
dalar erir ve akarlard.
Eer bir insn Cehanneme atldktan sonra dn-
yaya karlsa, onun pis kokusu ve irkin manzarasndan
btn insnlar helak olurdu, deyince, Rasl-i Ekrem
alad.
317

Rasl-i Ekremin alamasna dayanamayan Cebril de
aladktan sonra:
Ey Muhammed, gemi gelecek, gnahlarn ba-
lanmtr. Byle olduu halde sen de mi alyorsun?
Dedi.

Rasl-i Ekrem:
kredenlerden olmayaym m?
Buyurduktan sonra:
Ya sen Allahn vahyi zerinde emini olduun
halde niye alyorsun? diye Cebrile sordu.

Cebril de:
Hrut ve Mrutun akibetine urarm korkusu ile
alyorum. Beni Rabbmn katndaki mevkiime gven-
mekten bu hl menetmitir; nk mekrinden emin ola-
mam, dedi.
Ve her ikisi bylece alamaya devam ettiler.
Ta ki Allah tarafndan:
Ya Cebril ve ya Muhammed, Allah sizi isyan ve
azabtan emin klmtr. Muhammedin (s.a.v.) dier pey-
gamberlere stnl, Cebrilin dier meleklerden s-
tnl gibidir, dendi.
(hyau Ulumid-din cilt 2 sayfa 852-853)

Neseinin sahih sened ile rivyetinde,
Yahudilerden birisi Rasl-i Ekreme sihir yapmt.
Cebril Aleyhisselm Peygamberimize haber verdi,
sihir aletini kararak dmlerini zd ve Rasl-i Ekrem
kendisinde iyilik hissetti. Rasl-i Ekrem bunu yahudiye du-
yurmak bile istemedi.
(hyau Ulumid-din cilt 2 sayfa 891)

318
Cebril aleyhisselm dem olunun ihtiyalarn gi-
dermee grevlendirilmitir; kafir bir kul dua ettii zaman
Allah yle buyurur:
Ey Cebril, haydi onun hacetini grver! Ben o-
nun duasn iitmek istemiyorum!
(Ramuz-ul ehadis 1613)

Cebril devaml olarak, Firavun (a ok kzm oldu-
undan) belki l ilhe illllah der de Allah onu esirger
diye, onun azna amur tkard.
(Ramuz-ul ehadis 1615)
O Cibrildir. Onu yaratlm olduu ekilde, sade-
ce iki kere grdm! Onu gkten inerken grdm, vc-
dunun bykl yerle gn arasn kapatyordu.
(Ramuz-ul ehadis 1772)

Sidre (-i mnteha) da Cebrili altuyz kanatl
olarak grdm. O kanadn tylerinden inci ve yakut ta-
neleri salyordu.
(Ramuz-ul ehadis 3587)

Cebrile sordum: Rabbini gryor musun? diye.
Cevap verdi:
Benimle Onun arasnda yetmibin nr perdesi
vardr. Eer perdelerin en altta olann dahi grseydim
(batan aya) yanardm.
(Ramuz-ul ehadis 3670)

Gkte iki melek vardr: Memuriyeti icab biri id-
deti, dieri yumuakl emretmektedir. Her ikisi de g-
rnde isabetlidir. Bunlardan biri Cebril, dieri ise
Mikildir.
319
Biri yumuakl, dieri iddeti emreden iki de
peygamber vardr. kisi de isabetli bir gre sahiptir.
Bunlarda biri brahim, dieri ise Nuhtur.
Benim de biri iddeti, dieri mlyemeti emreden
iki arkadam vardr, Ebu Bekir ve mer.
(Ramuz-ul ehadis 4024)



Cebril bana yle hitap etti:
Ey Muhammed istediin kadar yaa, sonunda
leceksin, dilediin kimseyi sev, sonunda ondan ayrlacak-
sn! Dilediini yap onu karnda bulacaksn.
(Ramuz-ul ehadis 4107)

Yanmdan (imdi) Cebril kalkt, bana, Hseyinin
Frat kenarnda ehit edileceini anlatt.
Ve dedi ki:
Sana onun (mbarek kannn dklecei) topran-
dan koklataym m?
Evet! dedim.
Hemen elini uztt (mbarek kannn dklecei) bir
avu toprak alp bana verdi. Gzlerimin yaarmasn nleye-
medim.
(Ramuz-ul ehadis 4119)

Cebril inip bana imam oldu: Onunla namaz kldm,
sonra onunla namaz kldm, sonra yle dedi:
te bununla emrolundun!
(Ramuz-ul ehadis 5634)

Huzeyfetl Yemani (r.a.) Hazretleri buyurdu:
320
Rasl (s.a.v.) e sordum ki, - Ya Raslullah, ihls
nedir?
Raslullah (s.a.v.)
- Ben Cebril (a.s.) a sordum. Dedim ki hls
nedir?

Cebril (a.s.) dedi ki:
- Ben Allah- Telya sordum, - hls nedir?

Allah-u Tel buyurdu:
- O srlarmdan bir srdr. Onu kullarmdan sev-
diimin kalbine tevdi ettim.
(Mzekkin nfs s.347)

Enes bin Malik (r.a.) n rivyet ettii bir hadis-i erife
gre:
Enes (r.a.) n da bulunduu bir mecliste anszn, Ceb-
ril geldi. Raslullaha dedi ki:
Ya Raslullah (s.a.v.) senin mmetinin fakirleri
zenginlerinden beyz sene nce cennete girseler gere-
kir.
(Mzekkin nfs s.368)

Cebril (a.s.) ile ilgili hadisleri de bu kadarla yeterli
grerek yolumuza devam etmeye alalm.

Zt- Hakk anla, ztndr senin.
Hem sfat, hep sfatndr senin.
Sen seni bilmek, necatndr senin.
Gayre bakma, sen de iste, sen de bul.
diye ifade edilmitir. (Gyet aktr)

* * *

Srr hubb-i ezeli berhemi eya sarist.
Oldu bu nkte pedidar gnlden gnle.
Ve nefaht demi kim lemi rhu efsadr.
321
Nefyeder Hazzet-i Kerrar gnlden gnle.
diyen de gzel demitir.

Sadeletirerek yle diyebiliriz.
Ezeli muhabbet srr, btn eyada sari tesirli
meydandadr.
Bu nkte ak grnr, akar oldu gnlden gn-
le.
Venefaht dem-i ki; lemi byleyen bir ruhtur.
Nefyeder fler, Hazret-i kerrar, tekrar, tekrar
gnlden gnle.

* * *

Muhterem, ilhi hakikatleri idrak etmeye alan kar-
deim !
Buraya kadar baz mhim meselelere dikkat ekmeye
altm. neallah bir miktar faydal olmuumdur.

Bu yeni anlay ve idrak hali ile vhy ve cebril
olgusunu yeniden deerlendirdiinde, nnde nasl sonsuz bir
ufuk alacan anlamaa al. nk bu oluum, senin z
varln ok daha yakndan mahade etmene ve hakkn her
zaman seninle birlikte olduunu anlamana vesile olacaktr.

Grdmz yet-i kerimelerden ve hadis-i erifler-
den Cenb- Hakkn telerde deil, hayatn ne kadar iinde
olduunu idrak etmemiz zor olmayacaktr.

Cenb- Haktan cmlemize idrak ve gnl genilii
vermesini diler, bizlere bu gereklerin ulamasn salayarak
irsal eden Alemlerin Sultn
Mefhari mevcudat (Mevcudatn iftihar ettii)
Ekmellttahiyyat (tahiyyatn en kemallisi)
322
Hateml enbiya (peygamberlerin sonuncusu)
Nr-u esfiya (saf, pak temizlerin nuru)
Bahri safa (safa deryas)
Habib Hda (Hakkn habibi)
Muhammedenil Mustafa (s.a.v.) efendimize de sonsuz
kranlarmz sunarz.

Esseltu vesselm aleyke y Raslullah.
Esseltu vesselm aleyke y Habibullah.
Esseltu vesselm aleyke y Nebiyullah.
Esseltu vesselm aleyke y Seyyidena.
Esseltu vesselm aleyke y Senedena.
Esseltu vesselm aleyke y Seyyidel evveline
vel ahirin
velhamdlillhi Rabb-il alemiyn.


Elfakyr-u ve aciz
Necdet Ard Uaki
Terzi Baba
Tekirda 15/02/2004








K A Y N A K L A R
1. Kuran ve Hadis
2. VEHB : Hakkn hibe yoluyla verdii ilim
3. KESB : allarak kazanlan ilim
4. NAKL : Muhtelif eserlerden ve sohbetlerden
mahade ile toplanan ilim
323

DAHA EVVELCE IKAN KTAPLARIMIZ
(Gnlden Esintiler)
1. Necdet Divan
2. Hacc Divan
3. rfan Mektebi Hak Yolunun seyr defteri
4. Lbbl Lb, zn z (Osmanlcadan eviri)
5. Salat Namaz ve Ezan- Muhammedide baz
hakikatler
6. slamda Mbarek Geceler, Bayramlar ve Hakikatleri
7. slam, man, hsan, kan, Cibril Hadisi
8. Tuhfetul Uakiye (Osmanlca eviri)
9. Sure- Rahman ve Rahmaniyet
10. Kelime-i Tevhid Deiik Ynleriyle
11. Vahy ve Cebrail

ZERNDE ALITIIMIZ KTAPLAR
12. Terzi Baba
13. On n hakikati
14. Sreyi Fetih ve fethin hakikati
15. Sreyi Yusuf ve seyri ilhi
16. Alt peygamber
............ ve daha dierleri












324



ADRES

NECDET ARDI
Bro : Erturul Mah.
Hseyin Pehlivan Cad. No. 35/2
Servet Ap.
59100 TEKRDA

Ev : 100 Yl Mah. Uur Mumcu Cad.
Ata Kent Sitesi A Blok Kat 3 D. 13
59100 TEKRDA

Tel (Bro) : ( 0282) 263 78 73
Tel (Ev) : ( 0282) 261 43 18


BASKI : FLA OFSET

(Arka kapak)






Genel konuma ve sohbetlerde iletiim sadece ses
vastasyla ve zahir bir anlayla olur iken, irfan ehlinin
sohbeti ise, drt (4) kanaldan olmaktadr.
Evvel
- leb-i derya olan insn- kmilin azndan kan
bir ses vardr.
- O sese yklenmi bir mn,
325
- ve o mnya yklenmi bir Rh,
- ve o Rha yklenmi bir nr vardr.
Ses mn Rh nrun birlikte faliyeti
nefha-i ilhiyye ve hubb-u ilhiyyedir.
fleyen zahiren nsn- kmil olmakla beraber,
btnen nsn- kmilin btn olan Hakktr.



326