KONTR-GERLLA

ANI-ARATIRMA

'

M.CHAT AKYOL

Ankara-1990

THAF
Bu kitabm, Trkiyede, 12 Eyll ncesi dnemde srdrlen Kontr-Gerilla kampanyasna hedef seilmekle, bana dnk olarak ortaya atlan yalan, yanl, iftira ve isnatlarn zntsn benimle birlikte paylaan deerli eim ve ocuklarma ithaf ediyorum.

M.Cihat AKYOL

3.BASKI

Bask: afak Matbaas Necatibey Caddesi Hanmeli Sok. No:49 ANKARA

KTAP STEME ADRES:

P.K.50, Kkesat, ANKARA Posta ek No: 528521

NDEKLER

7 nsz
10 Giri 10 Kampanya Balatlyor Kontr- gerilla konusu i politikada gndeme getiriliyor. Atlan ilk yanl adm. Yaplmayan grev. 13 Kontr-gerilla Kampanyasnn Amac Hedefleri, Ara ve Uygulama Yntemleri 12 Mart dneminin tatbikatn eletirmek asl ama deildir. Devletin ypratlmas iin hedefler ve aralar ok iyi seilmitir. Propaganda, maksatl yayn, kavram saptrmas, yalan ve iftira bu kampanyann yntemleri arasnda yer almtr. 30 Gayr Nizami Harp (Gerilla Harbi) Gayr Nizami Harbin tarifi, bu harbin dier harp ekilleri arasndaki yeri, ksa tarihesi. Gayri Nizami Harbin hedef ve gayeleri. Gayri Nizami Harbin kuvvetleri. Gayri Nizami Harbin faydalar. Gayri Nizami Harbin nemi ve askeri stratejideki yeri. 41 Gayri Nizami Kuvvetlere Kar Harekat (Kontr-Gerilla) Gayri Nizami Kuvvetlere kar harektn anlam ve kapsam. Gayr Nizami Kuvvetlere kar harektn nemi. Gayr Nizami Kuvvetlere kar harektn eitleri, hedefleri, prensipleri ve kuvvetleri. 48 Ziverbey Kk Kontr-Gerilla adnn doduu yer. Kk iin yneltilen iddialar. Kk-Kontr-gerilla ilikisi Kk-zel Harp Dairesi ilikisi Kkte grev yapanlar arasnda byk bir yanllkla ve kt niyetle ben de saylyorum. Sorumluluktan kaanlar ve sorumlularn yetersiz cevaplan. 59 zel Harp Dairesi Silahl kuvvetlerde saldrlan hedef, solun imeklerini zerine eken daire. Bu dairenin 4 yl bakanln yaptm.
3

Dairenin grevi. Dairede reorganizasyon almalar. Daire ve ahsmla ilgili ithamlar. Dairenin bakanlndan ayrlyorum. Kontr- gerilla kampanyas bu daireden ve Silhl Kuvvetlerden neler gtrd?

88 Milli Ordu, Yeni Ulusal Savunma Kavram Eletirilen ve nerilen hususlar. Hangisi Milli, hangisi doru 95 Kontr-Gerilla kampanyasnn dier hedefi: MT Devletin Milli stihbarat Tekilat kampanyay ynetenlerce ele alnyor. MT nedir? stihbarat ihtiyac MT'teki grevim. MT'ten ayrlyorum. Yneltilen ithamlar. MT'i mstear savunmuyor. Kampanyann MT'ten gtrdkleri. 106 Sivil Savunma Kontr-Gerilla kampanyasnda sivil savunma gndeme getiriliyor. Sivil Savunma Nedir? Olmayan sivil savunma istihbarat. Sivil Savunma daresi Bakanl grevine niin ve hangi koullarda atandm? Anlalmayan ve kurulamayan rgt, gelitirme abalar. Grevden ayrlyorum. Ecevit Hkmetinin bu kurulua verdii yasal olmayan grevler. Kbrs'ta sivil savunma Kampanya bu devlet rgtnden neler gtrd? rgtn gelecei. 126 Kontr-Gerilla Kampanyas Kbrs'ta Kbrs gndeme getiriliyor. Hedef Kbrs Trk Mukavemet Tekilt. thamlar cevapsz kalyor, tekilat kltlyor. Yalnz Rauf DENKTA 129 Resmi Makamlar Susuyor Yaptm mracaat ileme konmuyor. Bu makamlar kamuoyuna aklama yapmyor. Resmi makamlarn en sonunda bana verdii cevaplar. Ecevit'in kamuoyuna aklamas. 147 Susmak m, Konumak m? Konuarak nereye ulaabilirdim? Tekzip daha m iyi olurdu? Adalet nnde hesaplamak.
4

157 Gndeme Getirilen Makalem Okumadan fetva karanlar Makalem meslek ii bir yaynd. Bunda dmana dnk askeri bir konu ileniyordu. Alnma ve gocunmann sebebi olmalyd. Kampanyadan soma, yazdm daha ok beendim. Trkiye'de devlete yasaklanmasna ramen, gerilla yaynlar oalyor, sol evreler Kontr- gerilla yaynlarna kar ar bir hassasiyet gsteriyorlard. 171 Evime Bomba Atlyor ' nceleri hedefin ben olduumu aklma getirmemitim. Kampanyadan sonra, bomba hedefinin ben olduumu zlerek anladm. Sonusuz kalacak bir aratrma. 174 12 Mart Dneminde Trakya'da Tmen Komutan dim 12 Mart dneminin hocas kimdir? Genelkurmay zel Harp Dairesi Bakanlndan srarl isteimle ayrlmtm. stanbul'da izinliydim. Bir albayn mektubu. Havaclara sempati. Tmene veda ediyorum. Trk Silahl Kuvvetlerinden ayrlyorum. 190 Neden Ben? Ben aktif memleket grevlerinin dnda, apkasnn altnda bir insandm. Politikann iinde deildim. Muarzlarmla tanmyordum. Bu sebeple evveliyat sz konusu olamazd. Kampanya iin hedef seilmek zere baz niteliklerim vard. Gelecee dnk ince hesaplar m yaplmt? amur at izi kalr. 194 Kr D Bilgisiz, incelemesiz iddialar. Yaplan hatalar. Kavram kargaas, saptrmalar. Belirsiz ifadeler. Arap sana dnen tartma. 203 Kontr-Gerilla Kampanyas ve Kamuoyu Kampanya genellikle baz evreler zerinde etkili oluyordu. Bu, solu birletiren ve glendiren atlm saylmaldr. Nemelazmclk ve susma alkanl. Asker parlamenterlerin reaksiyonu. Silahl Kuvvetlerde suskunluk. Siyasi partilerin vaziyet allar. 210 Kontr-Gerilla kampanyasnn sonu ve sonular Kampanyann son tartmalar. Gzden kaan en nemli husus: Devlet grevine sahip kmyordu.
5

Kampanya baarl olmutur. Bu olayn devletten gtrdkleri.

222 Kontr-Gerilla Kampanyas Karsnda Devlet Nasl Hareket Etmeliydi? Susmak, ya da zlerek mektup yazmak are olmamtr. Bilgi verilerek, bilgisizlikle atlan yanl admlar nlenebilirdi. Hukuk yolu ak tutulur, devlet bunun takipisi olurdu. Devlet bu kampanyann tahribatn tahmin ederek, balangtan itibaren yerini almalyd. Devlet propaganda insiyatifini ele almal, kampanyann tahribat ortaya konarak halkn destei salanmalyd. Tarafszlk yorumu doru yaplmalyd. Devlete resmi bir aratrmann yaplmas uygun olurdu. 229 ahsmz tham Edenler Yarg nnde Demokrasinin faziletine, adalete ve Trk Hakimine inanyor gveniyorum. Mahkeme kararna gre Niyazi nsal yalanc ve mfteridir. Bir baka vesile ile yargtayn ald, ahsen alkladnz, vgye lyk kararn Trkiye'nin milli yapsnda nemli bir yeri olacaktr. 233 Son Olay Boy hedefine kolay ate edilir. Grevli ve ilgililerin tepkisini bekledim. 238 Kitab Tamamlarken Ek-1 Genelkurmay Bakannn 9 ubat 1979 tarihli yazs. Ek-2 General M.Cihat Akyol'un biyografi zeti. Dipnotlar

NSZ
12 Eyll 1980 ncesi dnemde, yllarca kamuoyunu megul eden ve zerindeki perde kaldrlmad, hakknda kamuoyuna doru bilgiler aktarlmad iin bu gn de nemini koruyan ve nce bir tartma eklinde balayan Kontr-gerilla Kampanyasnn hikyesi, dier bir deyimle bu kampanya dneminin hatralar kitabmzn konusu oluyor. Hatrlanaca zere, lkemizde belirgin izgileri ile 1973'lerde bir KontrGerilla kampanyas balatlmtr. Bu kampanyann balangc toplumda Kontr-Gerilla kavramnn genellikle bilinmedii bir dneme rastlar. Kampanya toplumun sol kesimini ynetenlerce balatlm, o tarihlerde muhalefette bulunan bir byk siyasi parti, Cumhuriyet Halk Partisi, bir blm ile bu kampanyann iinde olmu, partinin bakan ve bir ksm parlamenteri ile sola ve bu partiye yaknlklar ile bilinen yazarlar ve baz basn organlar yksek kademede bu kampanyay yrtenler arasnda yer almlardr. Kampanyaya katlanlarn bir de bilinmeyen, karanlkta kalan ve tahmin edilebilen blm var. Hemen ifade edelim ki, askeri sevk ve idarede ve askeri literatrde yer alan Kontr-gerilla kavram amzdaki harp trlerinden birisi saylan Gayri Nizami Harbin (Gerilla Harbinin) kar harekt anlamna geldii halde, propaganda ve politikalarnn desteklenmesi iin bu kavram kampanyay yrtenlerce saptrlm olarak, yani Kontr-gerillann manas deitirilmi olarak kullanlmtr. Mesel, 12 Mart hkmetleri dneminde skynetim blgelerinde kurulan sorgu merkezlerinde yapld iddia edilen ikencelerin tertipilii Kontr-gerilla diye adlandrlmtr. Bu sorgu merkezlerinden stanbul'daki merkez "Ziverbey Kk" bu sebeple mehur olmu ve belgelere gemitir. Baz parlamenterler ve yazarlarca devletin ileri Bakanl bnyesindeki Sivil Savunma Tekiltnn faaliyetine "Kontr-gerilla" denilmitir. Bir yazarmza gre de Kontr-gerilla eitli lkelerde belirli ekilde kurulan gizli rgtler iin kullanlan bir addr. 1978'lerin Babakan Ecevit'in tarifi daha bakadr (l). " Trkiye'de Kontrgerilla diye sz edilen rgtn devlet iindeki blmnn resmi ad zel Harp Dairesidir." Tecrbeli bir general arkadam ok ciddi olarak bana demez mi ki: "Ben gerilla kursu grdm. Bu bakmdan Kontr-gerilla saylrm." ok byk rtbeli bir generalimiz basna verdikleri demete "Kontr-gerilla baz faist lkelerinin benimsedii zel kurululardr" demitir.
7

Trkiye'nin ansszl, yukarda da ifade ettiim gibi balatlan kampanyann gerilla harbi ve Kontr-gerillann genellikle bilinmedii bir dneme rastlamasdr. nce basnda, daha sonra Trkiye Byk Millet Meclisinde yrtlen tartmaya deiik niyetli, bilen bilmeyen herkes karm ve adeta kr dv halinde srdrlen bu tartma, sonunda arap sana dnmtr. Kampanyann hedefi aka ortaya kmasna ramen, devlet uzun sre susmu, yetkililer adeta kaarcasna bu kampanyaya el atmam, gerek anlamda Kontr-gerillann bir devlet grevi olduunu maalesef sylememilerdir. Bylece n ak tutulan bu kampanyann devletten gtrdkleri bir tarafa, kampanya boyunca ikence ve cinayet tertipilii ile tanmlanan Kontrgerillann kurucusu olarak itham edildiimi okurlarm hatrlayacaklardr. Bu suretle, tartma srasnda konunun bir de ahsmla ilgili yn olumutur. Bu dnemde propaganda iin yalan ve iftiray kullanmak o derecelerde geerli olmutur ki, milletinin emrinde olarak, devlete 43 sene 10 ay hizmet etmi bir grevli ve erefli byk Trk ordusuna unutulmamas gereken hizmetler vermi bir Trk generali olan beni, M. Cihat AKYOL'u, T.B.M.M'nin yce krssnden CHP'li bir parlamenter 1977 seimlerinde yaanan ac olaylarn dzenleyicisi ve CIA ajan olarak itham edebilmitir. ddia sahipleri ile eit artlar iinde deildim. Yaptm ilk basn toplantsnda yalan, iftira ve kastl adi bir oyun olarak nitelediim bu isnatlar cevaplandrdm. Ama, bu yolla da szlerim kamuoyuna tam ve doru olarak yansmad. ddialar mazideki grevlerimle ilgili olarak ortaya atldndan, devletin kamuoyunu akla kavuturmas iin yetkililerin hepsine bir ka kere bavurdum. Maalesef devlet kendisi iin konumad gibi, mracaatmn karl olan bir grev anlayyla benim iinde konumuyordu. Genelkurmay Bakanmz deimiti. Orgeneral Sayn Kenan Evren yenilediim mracaatma karlk, kendi takdirleri iinde kamuoyuna aklama yapmamakla beraber, bana bir cevap yazs ltfettiler (2). kran borluyum. "Hakknzda hi bir esasa dayanmad herkes tarafndan ok iyi bilinen ithamlar .................................." diye balayan Genelkurmay Bakanmzn yazs, "Silahl Kuvvetlerimizde uzun yllar feragat ve baar ile srdrm olduunuz hizmetleriniz, bu kabil iddia ve ithamlarla karalanamayacak kadar temiz ve ereflidir." diye bitiyor. Bu yazy okuyunca iddia sahiplerinin yzleri kzarm olmaldr. Aradan yllar gemesine, kampanya etkisini kaybetmekle durulmu bir ortam iinde konunun anlalm olaca tahmin edilmesine ramen bana rastlayan arkadalarm diyorlar ki, "zlmeyin, sizi herkes tanyor. Bilirler ki bir ey yaplmsa buna devlet emir vermitir."
8

Kampanyann benimle ilgili yannn yalan ve iftiradan ibaret olduunu anlatmak durumundaym, ama anlatamyordum. Konunun bir de bu yan skc ve zcyd. Tartma sonucu oluan arap san, yalnz gerekleri kullanp zmeye alarak, kampanyann i yzn gstermek ve asl amacn sergilemek, bu menfi uran devletten neler gtrdn belirtmek, zarara uramamak iin nasl hareket edilmeliydi hususunu vurgulamak ve bylece devlete bir hizmet daha vermek, bu meyanda hakknzda ileri srlen iddialar zorunlu ve faydal grdm yerlerde baz anlarm da ekleyerek cevaplamak ve akla kavuturmak zere bu kitab yazm bulunuyorum. Bu kitap ayn zamanda Trkiye'nin 11 Eyll 1980 gnne geliinin sebeplerinden birini ve bir ynn de aydnlatacak, dolaysyla 12 Eyll'n bir adan aklamas olacaktr. Kitabm yayna hazrladm u anda Cumhurbakanmz Sayn Kenan Evren'in 16 Temmuz 1984 tarihinde Gelibolu'da yaptklar bir konumada "Vatan hainlerinin memleketi tekrar o gnlere getirmemesi iin 12 Eyll ncesi yaanan gnler unutulmamaldr. O gnleri her yl hatrlayp ocuklarmza da anlatalm." eklindeki direktiflerini ahsen yerine getirmi olmaktan byk bir huzur duyuyorum. Deerli okurlarmn yarglaryla yukarda sraladm amalara ulaabilmek mutluluumu oaltacaktr. Sayglarmla Ankara, 29 Ekim 1985 M.Cihat AKYOL

GR
TARTIMA BALIYOR
Kontr-gerilla konusu i politikada gndeme getiriliyor. Atlan ilk yanl adm. Yaplmayan grev. Tartmann ne zaman ve nasl baladn tespitle konuya girmek istiyorum. 19 Ekim 1978 tarihli Tercman gazetesinde yaynlanan yazsnda Ahmet Kabakl kamuoyuna baz bilgiler sunuyordu. Bu yaznn ilgili blmn aaya alyorum. "Dnk yazda, Maocu ve Sovyeti gazetelerin Kontr-gerilla bahanesi altnda ordumuzu nasl ypratmak istedii, hkmetin bu zehirli yaynlar karsndaki garip suskunluu ve askerlerin buna olan tepkileri anlatld. Gittike aztan ve ordumuzun en temiz komutanlarn halk ve asker nnde karalamak hedefi gden bu yaynlara hkmet ve adalete hi bir mdahale yaplmamas bizzat hkmetin bu neriyat istedii hatta tevik ile destekledii hissini uyandrd. O neden? nk Ecevit'in bu yaynlara yatkn inanlar, kiilii, karakteri ve bu yaynlardan ok nce yapt Kontr-gerilla ithamlar biliniyordu. Ecevit, komnist rejimde, burjuva devlet ve ordusunu ypratmak iin kullanlan bu Kontr-gerilla davasnn ba davacsdr. 1973, CHP seim bildirisi, bu gazetelerdeki ithamlara benzer iddialara yer vermiti. Nitekim, Kontr-gerilla sulamalarnda hal srar ettii 7 Mays 1977 gn Cumhurbakanna verdii mektupta orduyu aka itham etmesinden de anlalmaktadr." Ecevit ne zaman ne demiti? 8 ubat 1978 tarihli Milliyet gazetesinde rsan ymen yle yazyor: "Bakn son gnlerde sz ok edilen 1973 tarihli Giresun konumasnda ne demi Ecevit?
10

 12 Mart sonras dnemde ad san ortaya kan ve tedbirlerin hatta soruturmalarn hukukiliine de, insaniliine de glge dren Kontr-gerilla adl rgtn bu resmi grntl, fakat gayri resmi rgtn nitelii ve amac zerindeki rt kaldrlmaldr. B u r t kaldrlmadka, bundan byle ve normal rejime tam dn engelleme, yeni karklklar ve bunalmlar kartma, ortal kartrc haberle, sylentiler yayma ynnde grlecek bu hareket, ad geen rgt veya resmi grevlerinden kuvvet alan baka baz perde arkas kii veya rgtlerin yeni bir takm karanlk roller oynamakta olduklar ihtimalini hatra getirecektir " (3) rsan ymen yazsn yle srdryor: "Kamuoyunda bunca tartmaya yol aan ve 12 Mart dneminin sorgulama operasyonlarndaki nitelii aa, be yukar ortaya kan Kontr-gerilla umacsnn zerindeki rt kaldrlmaldr." 4 ubat 1978 tarihli Tercman'da Rauf Tamer, Ecevit'in yukardaki iddiasna deinerek yle yazyor: "Bakn u tesadfe ki, tam o gnler (20 Austos 1973) 256 sankl THKP davasnn 2 nolu mahkemesindeki san Trkay Altay soruturmalarda Kontrgerilla basks olduunu syleyerek bir yaklam getiriyor ayn iddiaya." 2 ubat 1978 tarihli Milliyet gazetesinde zamann ana muhalefet partisi lideri olan Demirel'in tespiti olarak unlar yazl: "Halk Partisi Genel Bakannn seim konumalarnda belirttii bir husus var. Ayrca bu konu Akgnler adl CHP seim bildirisinin 173 ve 174'nc sayfalarnda u ekilde yer almtr. Bir resmi devlet rgt olan Milli stihbarat Tekilatnn bu gibi ilemlerdeki rol inkr edilemeyecek kadar ortaya kmtr. Skynetim kanad altnda faaliyet gsterdii anlalan Kontr-gerilla diye bir rgtn faaliyeti, btn dnyada duyulduu halde, resmi makamlarca zerinde bile durulmamtr." 5 ubat 1978 tarihli Gnaydn gazetesinde Demirel'in demecinin bir blm olarak unlar yazlyordu: "Halk Partisi Genel Bakannn bir laf kalabal ierisinde meselenin zne girmekten kamasnn nemli sebepleri vardr. Tartlan konu savunma kavram veya savunma modeli deildir. ddia, lkede Kontr-gerilla diye bir tekilt vardr ve bu tekilt devlete aittir. Ve lkedeki cinayetleri bu tekilt tertipler." 5 ubat 1978 tarihli Gnaydn gazetesinde yer alan Teoman Erel'in iddias ise yle: "Sleyman Bey bilir ki, Trkiye'de Kontr-gerilla diye sz edilen rgtn devlet iindeki blmn ad Genelkurmay zel Harp Dairesidir. Bunu Babakan ifade etmitir." 7 ubat 1978 tarihli Milliyet gazetesinde Orhan Duru unlar yazyor:

11

"1971 ylndan beri Kontr-gerilla sz duyulur, yazlr, izilir. 12 Mart'tan sonra tutuklanan szne gvenilir basn yeleri de, yazarlar da anlattlar bu olguyu, mahkeme nnde anlatld da oldu." Yaklak 1 yl saklandktan sonra, 4 ubat 1978 tarihli Hrriyet gazetesinde Ecevit'in 6 Mays 1977 gn Cumhurbakan ile yapt grme konusu ve 7 Mays 1977 gn Cumhurbakanl makamna sunduu yaz kamuoyuna aklannca durum aydnlanmtr. yle ki, ileride ayrca temas edeceimiz bir mektup yaz ile Ecevit'in konuyu bandan alp, bakalarnn sylediklerine de sahip karak, btn iddialar daha belirgin izgilerle ortaya koyduu kesinlik kazanmtr. Bu belge ve bilgilere gre, Trkiye'de Kontr-gerilla kavramnn saptrld, deiik yorumlarla yazld, urada burada sylenip duyulduu, Ecevit'in 1973 ylndan itibaren CHP ve Ana Muhalefet Partisi lideri olarak arln koymak suretiyle yazlp sylenenleri ekillendirip, i politikada kullanmaya balad ve inanla bu iddiann takipisi olduu anlalyor. Ecevit gibi umuru devlet grm bir kiinin balangta sylenen ekilde olan bu iddialar Ana Muhalefet Partisi lideri sfatyla normal olarak kaplarnn ak olmas gereken resmi makamlardan tahkik etmesi icap ederdi. Bunu bugn i politika hayatmzda mehur olmu olan "diyalog" szcn de hatrlayarak mtalaten sylyoruz. B u y o l u tercih etmedikleri, takdirleri gerei bu olguyu i politikada kullanmak istedikleri anlalyor. Biz Ecevit'in katlmasyla arlk kazanan bu tartmann balatlmasn, atlm ilk talihsiz ve yanl adm olarak niteliyoruz. Bilindii zere sol, ar sol ve blc evreler baz sonulara ulamak zere bu tartmay bir kampanya haline dntrp srdrmlerdir. Dier taraftan, susmak yerine devlete ynelik iddia ve ithamlar daha balangtan itibaren reddederek, Kontr-gerilla konusunda kavram saptrmas yapldn, aslnda Kontr-gerilla'nn bir rgt (tekilat) olmadn, bunun bir faaliyetin ad olduunu, bunun da gerek anlamyla bir devlet hizmeti olduunu kamuoyuna aklamak, tartmay devlete zarar verecek boyutlara ulamadan nlemek devletin ve devlet grevlilerinin byk bir duyarllkla vazifesi olmalyd. leride ayrca temas edeceimiz bu hususu imdiden yaplmayan bir grev olarak nitelediimizi bir baka mtalamz olarak belirtmeliyim. Uzun sre sustuktan sonra, baz grevlilerin iddia ve ithamlara karlk devletin Kontr-gerilla tekilat yoktur demeleri, Kontr-gerillann kastl olarak deitirilen manasn kabul edi olarak yorumlanm, ileri srlen iddialar adeta dorulayarak istemeyerek de olsa devlet zararnn devamna yardmc olmutur.

12

KONTR-GERLLA KAMPANYASININ AMACI, HEDEFLER, ARA ve UYGULAMA YNTEMLER

12 Mart dneminin tatbikatn eletirmek asl ama deildir. Devletin ypratlmas iin hedefler ve aralar ok iyi seilmiti. Propaganda, maksatl yayn, kavram saptrmas, yalan ve iftira bu kampanyann yntemleri arasnda yer almt. Bir mddet geriye dnersek, sol evrelerce 12 Mart dnemi tatbikatnn, bu dnemin iinde ve zellikle bu dnem biter bitmez eletirilmeye baland hatrlanacaktr. 12 Mart dnemindeki skynetim uygulamas ele alnarak balanan eletiriler arasnda skynetim sorgu merkezleri hakknda zel sayfalar almtr. Bu dnemde stanbul Erenky'deki Ziverbey Kk herkese bilinir olmu, 1.Ordu sorgu merkezinde ikence yapld iddias her tarafa yaylmtr. Bu suretle Kontr-gerilla deyimi sorgu srasnda ikence yapanlara verilen ad olarak kamuoyuna sunulmutur. Ulalan sonuca bakarak sylememiz mmkndr ki, toplumumuzda da bir insanlk suu saylan, bu sebeple asla tasvip grmeyecek olan ikencenin bir iddia olarak ortaya atlmas Kontr-gerilla kampanyasnn baars iin atlm ok uygun bir adm saylmaldr. Hatrlanaca zere, ikence iddias buradan Trk Silhl Kuvvetlerinin bir paras olan Genelkurmay zel Harp Dairesi'ne, Devlet stihbarat rgt'nn en nemli bir blm olan Milli stihbarat Tekilat'na yneltilmitir. Bylece bu aamada Kontr-gerilla kampanyasnn devleti ypratmak iin setii hedefler ortaya kyordu:
13

Genelkurmay zel Harp Dairesi ve MT Daha sonra olaylarn gelimesiyle ileri Bakanl'na bal Sivil Savunma daresi Bakanl ile Kbrs Trk Mukavemet Tekilatnn da hedefler arasna alnd grlmtr. Bize gre hedefler, zellikle Genelkurmay zel Harp Dairesi ve MT olarak ok iyi seilmiti. Devletin en nemli iki kuruluu, Silahl Kuvvetler ve stihbarat Tekilat ypratlrsa yol alm ve kampanya mteakip atlmlar iin itibari bir g kazanm olacakt. Devleti ypratmak iin devlet kurulular hedef alnrken kamuoyu ilgisiz ve bu sebeple bilgisiz olduu bir alanda ok tesiri altnda tutularak ustalkla yeniden kavram saptrmas yaplm ve Kontr-gerilla'ya "ikence tertipcilii" nden sonra bu defa da "Cinayet ebekelerini ynetme" gibi yeni bir tarif kazandrlmtr. 30 Nisan 1977 tarihli Cumhuriyet gazetesinde "Bu kanda boulacaklar" balkl yazsnda Uur Mumcu unlar yazyordu: "Gn getike, kanl ekya etesinin amalar iyiden iyiye ortaya kyor. Artk herkes Kontr-gerilla ekyasn parmak izlerinden tanyor. stanbul'un orta yerinde, gpegndz gen kzmz Kontr-gerilla ekyasnn at yaylm atei ile kana bulanyorlar. Sokak ortasnda yurttalarmz zerine yaylm atei aan Kontr-gerilla ekyas, perde arkas yneticileri ile birlikte hesap verecektir." Sonradan devlet terr diye adlandrlan bu tr ileri devletin yapmas elbette hayal bile edilemezdi. Bu ok ar bir ithamd. Herkes bulatrldn hisseder etmez bu amurdan kaacakt. Amma bu hareket tarznn doruluu kadar, kampanyann etkisi ile devletin Kontr-gerilla grevine sahip kmamas da son derece yanlt (4). Kontr-gerilla kampanyasn yrtenlerce taktik gene ustaca tespit edilmiti. Propaganda iyi yryordu. Devlet duvarndan tulalar skme yntemi bilerek uygulanyor, icraattan sorumlu devlet kurulularnn balar imdilik bir kenara braklarak tali grevlerde bulunanlar, hatta benim gibi devlet grevinden ayrlanlar gndeme getiriliyordu. Bylece "Paralar ypratarak btn tahrip etme" taktii baar ile uygulanyordu. Grevlerinden bile alkonduu halde, devlet kendisini savunmuyor, ithamlar akla kavuturmuyor, sadece o da clz bir sesle devlette Kontr-gerilla tekilat yok demekle yetiniyordu. Mesela zamann Genelkurmay Bakan Org. Semih Sancar, her halde bir sebebi olmal ki, yllarca bekledikten sonra, emekli olaca gnden bir gn evvel ancak Kontr-gerilla diye bir ey yoktur eklinde bir deme verebilmitir (5).
14

Silhl Kuvvetlerin ypratlmas iin hedef olarak seilen zel Harp Dairesi'nin ne olduu, Genelkurmay Bakanlnca kamuoyuna anlatlamam, buna mukabil kampanyay yrtenlerce propaganda ustaca kullanlm, yalan ve iftira makinesi de iletilerek daire zerinde, dolaysyla Silahl Kuvvetler hakknda phe ve tereddt yaratlmtr. Bilindii gibi, talimnameler Silahl Kuvvetlerin muharebeye hazrlanmasn salayan en nemli eitim aralardr. Kampanyay yrtenler malzeme olarak bu talimnameleri ele almakta gecikmemilerdir. Sanki kimse bilmiyormuasna bunlarn Amerika Birleik Devletleri talimnamelerinden tercme edildiklerini ne srerek Trk Silahl Kuvvetlerini yanl olarak gstermeye almlardr. Trk ordusu 1'nci Dnya Harbinden sonra da genellikle Alman talimnamelerinden yararlanmt. II'nci Dnya Harbi tecrbeleri ise daha gelitirilmi bulunan A.B.D talimnamelerinde mevcut idi. Faydal btn bilgilerin ve eletirilerin toptan yararlanlaca yer Genelkurmay Bakanl olduu halde, tartmann kamuoyu nnde yaplmasnn bir maksad olmalyd. Silhl Kuvvetlerin birliklerine yaynlad gizlil i k d e receli eitim direktiflerinin ele geirilerek kamuoyuna aklanmas ve ters yorumlarla araf araf gazetelerde yaynlanmas gene bu dneme rastlar. Bununla bir hizmet yaplmak istenmitir, bir yere zarar verilmek yelenmitir. Ama nereye ve kime? Ayn dnemde, Trk Silahl Kuvvetlerinin Gneydou Anadolu'da yapt tatbikatlarn da blge halkna ynelik olduu iddias ile Genel Kurmay Bakanlnn icraatna kar klmtr. Resmi makamlarn aklamasna gre, nceden hazrlanm plnl eitim almalarndan olduu anlalan bu tatbikatlardan kuku duyuluyordu. Bu, Ordu-Millet kavramn tarihi gelenekleri iinde en iyi uygulayan Trk milletinin davranlarndan olamazd. Yadrganma sebebi de buydu. Bir tesadf olarak, o tarihlerde Fransa'da yaynlanan "L'est Republican" adl bir gazetenin 19.02.1978 tarihli nshas elime gemiti. Bizdeki solun yukarda szn ettiimiz iddias ile byk paralellik gsterdii iin bu gazeteden aldmz Amiral Sanguinetti (6) nin demecini muhtevi bir haber yazy aada sunuyorum: "Amiral Sanguinetti: Ordu i harbe hazr. Son senedir baz kk olaylar gstermitir ki Fransz ordusu lke iinde bu sava yrtecek ekilde yeniden tekilatlandrlm. Bu beklenmedik beyanat, dn Amiral Sanguinetti tarafndan Metz ehrindeki sosyalist partisi merkezinde yaplmtr. Emekli amiral Sanguinetti yapt aklamada Fransa'nn Atlantik ttifaknn piyade tmeni (sonuncular yakn tarihlerde kurulan) muhafaza eden tek yesi olmasna da hayret ettiini ifade etmitir.
15

Nkleer ada bu tercihin yerinde olmadn belirten Sanguinetti, bu birliklerin Saint-Malo, Limoge, Lyon, Grenoble, Paris gibi nemli merkezlerde kurulduuna dikkati ekmi ve bu ehirlerin dou blokundan gelecek bir tehlikeden korunmak iin en ideal yerler olmadn ilve etmitir. Amiral bu birliklerin aslnda gelimi CRS birlikleri olduunu (7) yani yaptklar talimler gerei, ehirlerde yaplacak atmalarda kullanlacaklarn aklamtr. Amiral aklamalarnn devamnda seimlerden sonra eer sa kazanrsa Fransa Cumhurbakannn Anayasann kendisine verdii olaanst hal d u r u m u y e t k i s i n i kullanarak bu birlikleri harekete geirebileceini kaydetmitir." Bizdeki ve Fransa'daki ayn evrelerin iddialar arasnda benzerlik vardr. CHP yneticilerinden bazlarnn: "D gvenlik nlemlerinin i gvenlie uygulanmas i bar bozar." "Ordunun yalnz da dnk olarak kullanlmasndan yanayz. " gvenliin salanmasnda siyasal, sosyal ve ekonomik tedbirler uygulayacaz." eklindeki beyanlar baz evrelere cesaret vermi ve bunlar Silahl Kuvvetlerin yurt iinde yaptklar tatbikatlar bile eletirir duruma gelmilerdi. Ordunun yurt iinde elinin kolunun balanmasna ynelik bu yorumlar kayg verici bir gelime olarak zamannda dikkatimizi ekmiti. Dier Hedef zerindeki Uygulama: kenceci yapldktan sonra ayn taktikle cinayet tertipilii ile de sulanan Milli stihbarat Tekilat'nn zerinde younlatrlan kampanya almalarndan tr faaliyetinin yavalad ve zellikle tekilatn ie dnk faaliyetinin durdurulduu tahmin edilebilir. Kamplara blnd anlalan bu milli messesede, Aydnlk gazetesinin aka ortaya koyduu yntemle personelinin birbirini Kontr-gerilla faaliyetine karmakla itham etmeleri salanmtr. Hatrlanaca zere, belli bir aamadan sonra ileri Bakanl Sivil Savunma daresi Bakanl da Kontr-gerilla kampanyasnn hedefleri arasna alnmtr. Bu kurulu cinayet tertipilii ile sulannca, anari ve terr olaylarn nlemede balca grev sahibi bulunan ileri Bakanlna engel atlm oluyordu. Bakanlk ithamlar karsnda kendisinin bir paras olan bu kurulua sahip kmaynca anlalmaz bir duruma dm, hele ileri Bakanlarndan bazlarnn cani ve katilleri ziyaret ile terristlere yakn bulunular gibi iddialarn ortaya atlmasyla bu durum daha da anlalmaz olmutur. Bilindii zere, anlamalardan doan hakkn kullanlarak Kbrs Trk toplumunun yok edilmesiyle Enosis'in gerekletirilmesi arefesinde, Kbrs'a kan Trk Bar Kuvvetleri Trkiye'de baz evrelerce tpk dmanlarn yapt gibi, saldrgan olarak nitelenmitir.
16

Bu anlaya gre, Kontr-gerilla kampanyasnn Kbrs'a sratlmas normaldi. Buras Kontr-gerillann merkez ss olarak takdim ediliyor, Kbrs Trk Mukavemet Tekilat'n ypratmak zere bu rgt de hedefler arasna alnyordu (8). Kontr-gerilla kampanyasnn yrtlmesinde ara olarak u imknlardan yararlanldna tank olduk: a) Basn, radyo ve televizyon b) Kitaplar, tiyatro oyunlar, duvar sloganlar c) TBMM krss. Trk basnndan zellikle sol basndan baz kalemler Kontr-gerilla kampanyasnn basndaki yrtcleri olmulardr. Bilindii zere, hr basn, dier bir deyimle basn hrriyeti demokratik lkelerde sz konusudur. Bunun artlar ile kullanlmas, o dnem yrrlkte bulunan 1961 Anayasasnn 22. maddesinde aklanmtr. Buna gre basn, haber vermek suretiyle aydnlatarak gerekleri ortaya koyacaktr. fade edilir ki, Amerikan basn 1787'lerde federal anayasada teminatna kavumu ilk i koludur. Bunun sebebi basnn ilk iletmecilik kolu olduu deildir. Sebebi basnn gerekleri bulup halk aydnlatmasdr. Dier taraftan, basn yine Anayasamzn ngrd kamu dzeni ile kamu gvenliini, kiilerin haysiyet ve erefini gzeten bir sorumluluk iinde ele alacaktr. Kontr-gerilla konusu tartlrken Anayasa llerine gre basnn grevini doru ve tam yapt kansnda deiliz. zlediimiz kadar ile ve kanaatimize gre basndaki baz kalemler hem aratrmac, savc, hem de adeta yarg gibi hareket etmilerdir. Bu konudaki haber kprleri yan yana konularak incelenecek olursa grlecektir ki yaplan aratrmalar ok kere undan bundan duyulana dayatlm, iddialar en basit konularda bile incelenmeden ortaya konmutur. Bazan da gerek ortada olduu halde, maksatl iddialar ileri srlmtr. Kanmzca konunun arapsana dnmesinde bu kesimi ile basnn da rol olmutur. Dier taraftan tartma sebebi ile iddiann getirdii devlet srlar ve gizlilik dereceli bilgiler saknca grlmeden sergilenmi, kiilerin eref ve haysiyeti konusunda gerekli titizlik gsterilmemitir. Bu konuya basn mesleinin iinden, deerli kalem sahiplerinin grlerini aktararak aklk getirmek istiyorum. 19 Kasm 1979 tarihli Tercman gazetesinde Nazl Ilcak unlar yazyor: "Bugn bir gazeteci eline kalemi alp istedii hakknda gnlnn ektiini yazar. Fazla tahkike lzum grmez. Yazdklar hatal olsa, bir bakasnn haysiyeti ile oynasa gazeteci bilir ki cezasz kalacaktr. nk ou zaman muhatab ona iliemez, ekinir. Mahkemeye verseniz dava uzar da uzar. Sonra kamuoyuna mahkemenin neticesini duyurmak ta gtr.
17

Gazeteci, keskin bir kl gibi kulland kalemi ile dnmeden kafalar keser de keser." 01.11.1979 tarihli Ankara Bayram gazetesinde ise Kurtul Altu, meslein ahlak, meslein ahlakszlar balkl yazsnda unlar yazyordu: "Ak rejimin fazileti elbette serbest ve zgr tartma ortamnn varldr. Yine ak rejimin fazileti o rejimi savunan dnrlerin ve yazarlarn, hatta sradan muhabirlerin bir belli ahlak, bir belli sorumluluk duygusu iinde grev yapmalardr. erefli bir cemiyetin ynetimine deil, yazar haklarna saldranlardan tutunuz elindeki kalemi bir zamanlar demokrasi d glerin emrine kiralayp ahkam kesenlere, kendi hanelerindeki pislikleri grmemezlikten gelip sureti haktan grnp bilgi bilgiz yaz dktrenlere kadar bu meslein iinde kimlere rastlamadk ki................ Ellerindeki kalemi b i r d man klc gibi sallamak bir yana sapk dnyalarnn hatta sapk zevklerinin aynas haline getirdikleri stunlarndan atlayp nasl da yasal haklara saldry bir marifet sayarlar? Bunlardan birini tanrm. Devletin silhl kuvvetlerinin yedek subayln bile gvenip teslim edemedii birisi............... Bir sakncal kiiyi .............. Hangi karanlk tezgh kaldrrsanz onu grrsnz. 12 Mart sonlarnda Mamak durumalarnda nasl da klm, nasl da ufalm, nasl da kaln gzlklerinin altndan acmal acmal kendisinin solcu deil, bir Atatrk olduunu syleyip merhamet dilenirdi." Kanaatimi ifade etmeliyim ki, Kontr-gerilla kampanyasnn merhale merhale oluturulduu, kamuoyunun haber ve yorumlarla kampanyann etki alan iine sokulduu yer bir ksm basn organ olmutur. n c e l e r i d e belirttiimiz gibi, kavram saptrmas yaptrlarak ilkin ikenceciler anlam verilen Kontr-gerilla ile Ziverbey Kkndeki sorgu merkezi zerinde durulurken, daha sonra bu mefhum cinayet tertipilii manasnda kullanlm ve kalemler hedef olarak seilen Genelkurmay zel Harp Dairesi, MT, Sivil Savunma daresi Bakanl ile Kbrs zerinde konuyu ileyen haber ve yaynlar oluturmulardr. 12 Eyll harektnn 1. yldnm sebebiyle bir deme veren Ankara Gazeteciler Cemiyeti Bakan Beyhan Cenki ok hakl bir otokritikle yle diyordu: "Kalem, ateli silah haline getirilip, devlet varln millet btnln ve rejimi yok etmek iin kullanlrsa bunun adna kalem anarisi denir. Bu kalemlerin basn zgrl anlay iinde yerleri olamaz. Anayasal 12 Eyll harekt kalem anaristlerine de gereken dersi vermitir." Zamann Devlet Bakan Sayn Kenan Evren, 12 Eyll'den sonra yurt sathnda yaptklar uyar ve neri konumalarndan birinde sparta'da, 2 Ekim 1982'de yle demilerdir:
18

"imdi size 12 Eyll'den evvel baz basnda kan yazlar hakknda hatrlatma yapacam: Bir gazete, devletin istihbarat rgt olan Milli stihbarat Tekilat iindeki elemanlarn, her gn birisinin fotorafn veriyor, ev adresini veriyor, telefon numarasn veriyor, anaristlere gidip onlar vurmas iin jurnalcilik yapyordu. Nitekim bunlardan bazlar vuruldu. Ondan sonra, bir savata yurt igale urasa, igal altndaki topraklarda gerekli direnmeyi yapmak iin kurulmu bir tekiltmz olan askeri bir kuruluumuzu kontr-gerilla diye vasflandrmaya balad. Her gn bir yaz vard, bir fotoraf vard kontr-gerillann filan adam, filan kiisi diye fotoraflaryla, rtbesiyle, adresiyle vesairesiyle......... imdi bu gibi gazetelerle uramak mmkn olmad. O tarihte niye olamad? O gazetenin basld adres var. Filan yerde baslyor diye. Yaz ileri Mdrnn ismi var, adresi var. Kanunsuz olarak yapt bu baskdan tr gazete hakknda takibata geiyorsunuz. Gidiyorsunuz o adrese, adreste bir kasap kyor. Matbaa yok orada. Bambaka bir ey var. Yaz ileri mdrn aryorsunuz, Yaz leri Mdrn bulamyorsunuz. Aradan ay geti mi, mruruzamana uruyor. Mahkemeye de veremiyorsunuz. Bu yzden, bu gibi birok gazete mahkemeye verilemedi. Ondan sonra baka ar sada olan gazeteler de milleti cihada davet ediyordu. Bunlar iinde bir ey yaplamad." Basnmzda konuyu gerekleri ile kavrayan ve devletten yana olarak kalem kullanan, hedef alnan nemli devlet kurulularnn dolaysyla devletin ypranmasna engel olma mcadelesi veren yazarlarmz burada takdir duygular ve kranla anmak durumundayz. Bunlardan bazlar vardr ki, tabiri amiyanesiyle kelleyi koltua alarak en azndan kamuoyunda kampanya sebebiyle oluan oku ortadan kaldrp gerei gstermek zere, kalemleri ile ve byk bir cesaretle, tpk bir mcahit gibi, konunun zerine gitmi ve devlet iin byk yararlar salamlardr. Sras gelmiken ifade edelim ki, ayet devlet bu kalemlerin yolunu daha ok aydnlatabilmi olsayd, Kontr-gerilla kampanyas balatld yerde nlenebilirdi. ahsen benim basnn gndemine getirilmem 13 Mays 1976 tarihinde Cumhuriyet gazetesinde yaynlanan "kinci Cihat Paa" balkl yaz ile balar: Belli kalemlerin hakkmda kamuoyunda phe ve tereddt yaratan, ypratma amac tayan, yalan ve iftira eklindeki maksatl ve tek tarafl yazlar srp gitti. 7 Aralk 1977 tarihinde Ankara Gazeteciler Cemiyeti lokalinde ve Cemiyet Bakannn da tank olduu basn toplantsnda sylediklerimiz, konu ile ilgili aklamalarmz maalesef basnda yer alarak kamuoyuna aksetmedi. 27 Ocak 1978 tarihinde evimde yaptm 2nci basn toplants ncekine gre baarl oldu. Buna ramen ben tatmin edilmi deildim.
19

u tecrbeyi kazanm oldum ki, yazar sayn Nazl Ilcak'n yukarda bir blmn sunduumuz yazlarnda da dile getirdikleri gibi, gazetede her gn yaz yazabilecei bir stunu bulunan bu gazeteci ile basnn dndan bir vatandan tartmas kolay bir i deildir. Yasalarla alnm btn tedbirlere ramen, istense bile, basnda kan yazlarn tek tarafll giderilememektedir. 1961 Anayasasnn 22nci maddesinde yer alan "Basn ve haber alma hrriyeti ancak kiilerin haysiyet, eref ve haklarna tecavz nlemek iin kanunla snrlanabilir" hkm ise o tarihlerde yrrlkte idi. Yaptm basn toplantlarnda baz gazeteci ve muhabirler, sylediklerimi deil, ama unlar yazmlard: Akyol, kristal avizeleri, minesi ve bol koltuklar olan salonda konumasn yapmtr. (9) Akyol'un evinde piyanosu vard, plastik ieklerinin stnde yapma kular vard. Kapsnn zel ama tertibat vard. Akyol'un deilecek gzlerinin arkasnda ......, (10) Bu ayrntlar sunmamn sebebi, gazeteciliimizden rnekler vermektir. Grld zere, bir yazarmz koyu ve kat dmanln simgesi olarak gzlerimi demekten bahsedebilmitir. stelik bu gazeteci bir kadndr. 12 Mart dneminden sonra Kontr-gerilla ile ilgili pek ok kitabn yaynlandn gryoruz. Burada sz konusu olan kontr-gerilladan maksat devletin grevi olan ve gerillalarla mcadeleyi ieren faaliyet deildir. Bu kitaplar Kontr-gerilla kavramn saptrlm olarak ele alan, ieriini yeni yorumlarn tekil ettii ve nemli devlet kurulularn ypratmay amalayan kitaplardr. Gerek anlamda gerilla ile mcadele konusunu ileyen yaynlara bu dnemde hemen hemen rastlanmamtr. Bulunabilinenleri de kamuoyuna bilinli olarak sanki su unsuruymu gibi takdim edilmilerdir. Bu kitaplarn yok denecek kadar azl anari ve terrle mcadelede toplumun hazrlksz oluunun sebeplerinden biri olarak sylenilebilir. Buna mukabil ileride ayrca deineceimiz gibi, sol kesimin eitim ve eylemlerine temel yapt gerilla konulu kitaplar, yasak olmalarna ramen, kampanya dneminde ok sayda baslp datlm, tezgh ve vitrinler adeta bu kitaplarla doldurulmutur. Kontr-gerilla konusunda gene ayn amal filmler yaplm, tiyatro oyunlar yazlp sahnelenmitir. Ve gerei sylemek gerekirse bunlar uzun sre kapal gie oynamlardr. Bylece bu aamada Trkiye'de bir Kontr-gerilla edebiyatnn olutuunu sylemek mmkndr. Eski tabii senatrlerden arkadam Suphi Karaman'a yanl ve zararl olarak gelitirilmek istenen bu konuyu endielerimle birlikte anlatmak istediimde: " Ooo! Bu konu ok derin, bunun edebiyat bile gerekleti" demiti.
20

Karaman, bu ifadesi ile bir bakma inancn da belirtmi oluyordu. zlerek durakladm sylemeliyim. Kontr-gerilla kampanyas, solcu, ar solcu, komnist ve blc evreler ve duvar sloganlar ile de destekleniyordu. "Kontr-gerilla datlsn, MT kapatlsn." Devlete ramen, ona emir verirmiesine bu cret gsterilebiliyordu. Bu propaganda da MT'ten ayrca bahsedilmekle kontr-gerilla olarak askeri kanat, yani Genelkurmay zel Harp Dairesi kastedilmi oluyordu. "Kontr-gerilladan hesap sorulacak." Skynetime ramen, bu sloganlar ustaca yaplan kavram saptrmasndan dolay, ok yanl bir kamuoyu dncesinin olumasna yardm olmasnn tesinde taraftarlar iin moral kayna da oluturuyordu. Kontr-gerilla kampanyas, basndan sonra TBMM krslerine intikal etmitir. Hatrlanaca zere, bu konu CHP'nin belli szcleri ile gndeme getirilmi, bilhassa bte grmeleri vesilesi ile kontr-gerilla hemen her bakanlk btesi grmelerinin deimez mevzuu yaplmtr. Sleyman Gen ve Niyazi nsal adlar, Kontr-gerilla zerine yaptklar konumalarla her gn basnda sz edilen, kamuoyunda sivri klar ile dikkati eken isimler olmulardr. Bunu istiyorlardysa bir bakma baarl olmulardr. Ama devletin en nemli kurulularnn ypratlmas pahasna... Kontr-gerilla tartmas vesilesi ile meclis krslerinden Genelkurmay zel Harp Dairesi, MT ve ileri Bakanl Sivil Savunma daresi Bakanl, ilgili blmlerinde rmeklerini sunacam ok ar ithamlar altna alnmtr. Bana gelince: ddia sahipleri altm btn devlet hizmet yerlerini grmezden gelerek adeta benimle dalaarak ahsma itham ynetmede birbirleriyle sanki yarmlardr. Bu iddialar gyabmda ve tek tarafl olduu iin kolay yaplyordu. Bunlara ayn krsden cevap verme imknm yoktu. Hatta, T.B.M.M nde hakkmda savrulan yalan ve iftiralar zamannda renmem bile mmkn deildi. Konuyu yazabildikleri lde gazetelerden, o da dostlarm haber verdike takip edebiliyordum. Meclis tutanaklarnn ancak bazlar ok ge olarak elime geiyordu. Bunlar okuyunca keke bu bilgilere daha evvel muttali olsaydm da zamannda harekete geseydim diye hayflanyordum. Beni hedef alanlar ite bu avantajlardan yararlanyorlard. 27.1.1978 tarihinde evimde yaptm basn toplantsnda ancak basnn aktard kadar ile renebildiim Niyazi nsal ve Sleyman Gen'in iddialarn cevaplandrarak sonu olarak unlar sylemitim: "Bu aklamalardan u sonulara gelmek istiyorum: Bu senatr ve milletvekilleri ele aldklar konuyu iyice incelememilerdir.
21

lgilendikleri konular renmeleri iin en kolay yol, bunlar resmi makamlardan renmeleridir. Dokunulmazlklar da olan bu kiilerin meclis krslerinden yaptklar tek tarafl iddialarn renerek zamannda ve yerinde karlk veremeyecek olan kimselerin eref ve haysiyetleri ile oynamalar belki kendileri iin kolay bir itir. Fakat doru ve resmi sfatlarna yakan bir i deildir. Bana, T.B.M.M nde sayn senatr ve milletvekillerinin nnde yaplan yalan ve iftira eklinde nitelediimiz ok talihsiz ve kastl bu iddialar basnmz aracl ile kamuoyuna da aksetmi bulunmaktadr. Bunlar hemen reddediyorum." Parlamenterlerin meclis krslerinden yapacaklar konumalarda kendilerine tannan ayrcalklar suiistimal etmemeleri, yapacaklar eletirilerde objektif ller iinde kalmalar gereklidir. Bilindii gibi, o zamann yrrlkte bulunan 1961 Anayasas, 79 uncu maddesi ile T.B.M.M. yelerine "yasama dokunulmazl" tanmtr. Bu maddeye gre: "Trkiye Byk Millet Meclisi yeleri meclis almalarndaki oy ve szlerinden, mecliste ileri srdkleri dncelerden ve bunlar meclis dnda tekrarlamak ve aa vurmaktan sorumlu tutulamazlar." Hr demokratik lkelerde devletin bir parasn tekil eden yasama meclisinde, seilen yelerin herhangi bir etki altnda kalmadan dncelerini rahata ortaya koyabilmelerini salayan ok gerekli ve nemli bir maddedir bu. Ne var ki, parlamenterlere tannan bu sorumsuzluk mutlak ekilde ve snrsz deildir. zellikle kiisel kin ve gayzn etkisi ile yaplm ve yasama almas ile hi bir ilgisi olmayan ar hakaretler ve ithamlar zarar grene tazminat isteme hakk verir. (Yargtay 4 nc Hukuk Dairesi 965/3400 sayl itihat karar) Niyazi nsal, yaklak 1,5 sene her konumasnda benden bahsetmi ve gyabmda yalan, iftira ve ithamlarn dokunulmazlk zrhna brnerek tekrarlamtr. T.C. Anayasasnn 79 uncu maddesinin mantki yorumu ve yargtayn szn ettiimiz itihat karar uyarnca parlamenterler, bir vatanda aleyhinde hakarette bulunursa bundan dolay hakknda kanuni takibat yaplabilir. Zira vatandaa hakaret etmek parlamenterlerin vazifesi iine girmez. Dokunulmazlklarndan dolay parlamenterler aleyhine ceza davas almamaktadr. Alan davann yryebilmesi iin parlamenterin dokunulmazlnn meclis karar ile kaldrlmas lzmdr. Aksi takdirde dava devre sonuna braklmaktadr. ayet, parlamenter tekrar seilirse dava gene bekletilmektedir. Ama parlamenter eer isterse dokunulmazln bir tarafa brakr adalet nne kabilir. Her halkrda, kanunla tannan ayrcal kullanmada meclis yesinin ls, kanun koyucunun dncesini anlamas olacaktr.
22

Bu hrriyeti suiistimal etmek, kendisini ayn yerde savunamayacak olanlara, frsat, bu frsattr diyerek her trl iddia ve ithamda bulunmak, her eyden nce meclis evrelerinde ho karlanmamal kamuoyu da buna raz olmamaldr. Bu konuyu CHP Erzincan senatr Niyazi nsal'n yapt konumalardan birini rnek vererek balamak istiyorum. T.B.M.M. Bte karma komisyonunda 1979 yl ileri Bakanl btesi grlrken konuan Niyazi nsal sz bana getirmi, beni en'i bir iftira eklinde ve hesabn mahkeme nnde vermeye mecbur olaca CIA ajan olmakla itham etmitir (11). Elbette ki bu ithama karlk "Padiahn bile arkasndan sylerler" demek mmkn deildir. Bu ok ar itham duyar duymaz yaadm znty, Kontenjan Senatr Zeyyat Baykara ile baz AP'li meclis yelerinin yaptklar konumalar ve takndklar tavr renmem ksmen gidermiti. Senatr Zeyyat Baykara'nn yapt konumay zetle aaya alyorum (12). ..............ve bu arada kendisi burada olmayan bir generalimize, srtnda generallik niformasn erefle tayan bir generalimize hite lyk olmad baz szler ve gerek d olduuna yrekten inandm baz eyleri ajan olarak tavsif ederek sylemi olmaktadr. Bu hepimizin bir kusurudur. nk biz burada Sayn nsal gibi olanlar nlemek usuln henz koyamamz. Bu daha ok bakanlk divann ilgilendirir. Sayn nsal arkadam tarafndan ye olsun veya olmasn syledii baz szlerinin de dzeltilmesini salaynz. Niyazi nsal'n bu ithamna isyan edercesine AP Antalya Milletvekili sayn hsan Atav'n "O halde sen de Rus ajansn" demesi zerine nsal, ine kendisine batrld iin, konunun tazminat davas olacan sylemi (13), komisyon bakan CHP'li Ylmaz Alpaslan, Niyazi nsal'n meclis dnda olan bana dnk ithamn kaale almaz bir tavrla, hsan Atav'den evvel siz diye hitap ederek, "Meclisteki yelere bu ekilde szler sylenmez" demek suretiyle szlerini geri aldrmaya almtr (14). Bir arkadamn haber vermesiyle meclis zabtlarndan yukarda zet olarak sunduum konumalar renince, Sayn Zeyyat Baykara ile hsan Atav'e aada metinlerini bulacanz mektuplar gnderdim. Ankara,29/Ocak/1979 Sayn Zeyyat Baykara, 23 Ocak 1979 tarihli gazetelerde 22 Ocak 1979 gnk T.B.M.M. Bte-Plan karma komisyonunda bir senatrn maalesef adet haline getirerek, bu yl da ahsma ynelttii yalan ve iftira dolu ar ithamn okuyunca byk teessr duydum.
23

Kendisi dokunulmazlk zrh iinde sanki parlamenter deilmiesine, ama meclisin kutsal ats altnda konuuyor, ben ise sz ve savunma hakkna sahip olmayarak darda bulunuyorum. htiya duyarak komisyon zabtlarn okudum. Burada zatalinizin yapt mdahaleyi, bir Trk generali iin sylediiniz szleri, gerek bir devlet adam tutum ve vekar iinde komisyon bakanna yaptnz teklifi okuduum vakit duygulandm ifade etmeliyim. Sayn Baykara, Mtecavizleri er cephesinde cr'etli yapan hususun kitlelerin reaksiyon gstermemesi ve duyarsz oluundan kaynaklandn dnyorum. Kamuoyuna, yaptm basn toplantlarnda yanstabildiim oranda, akladm gibi belli mihraklarn kontr-gerilla kampanyas iinde bana atfettikleri sulamalar, devlete yaptm hizmetlerim ve hizmet yerlerimle irtibat kurularak ortaya atlmaktadr. Toplumda ok byk bir deiiklik olmal ki, hizmet verdiim devlet organlar byk bir vefaszlk rnei vererek susmak suretiyle tahribata gz yummakta, hatta rf ve adeti de silerek gelecei terhin etmektedirler. Zatalinizin konumas, demokrasiye, hkmete ve devlete kar gven duygularn yitirmeme abas iinde bulunduum u sralarda benim iin bir k ve yeni bir mit kayna olmutur. kranlarm sunuyorum. Bu vesile ile en iyi dileklerimin kabul buyrulmas ricas ile sayglar sunuyorum. General M.Cihat AKYOL

Sayn ihsan Atav, 23 Ocak 1979 tarihli gazetelerde T.B.M.M. Bte-Plan komisyonunda ileri Bakanl btesi grlrken bir CHP 'li senatrn ahsmla ilgili yalan ve iftira dolu ar ithamn okudum. Belli mihraklarn szcln yapan bu ahs, kavram saptrmas ile yrtmeye alt Kontr-gerilla kampanyas iinde, engel olunamad lde kendi amaline hizmete devam etmektedir. Kamuoyuna yaptm basn toplantsnda aksettirebildiim lde, akladm gibi, bu mihraklarca bana atfedilen sulamalar devlete yaptm hizmetlerim ve hizmet yerlerimle irtibat kurularak ortaya atlmaktadr. Mtecavizleri er cephesinde cr'etli yapan hususun kitlenin reaksiyon gstermemesi ve duyarsz oluundan kaynaklandn dnyorum. Toplumda ok byk bir deiiklik olmal ki, hizmet verdiim devlet organlar byk bir vefaszlk rnei vererek susmak suretiyle tahribata gz yummakta, hatta rf ve adeti silerek gelecei terhin etmektedirler.
24

Zatalinizin konumasnn demokrasiye, hkmete ve devlete kar gven duygularm yitirmeme abas iinde bulunduum u sralarda benim iin ok deerli bir mit kayna olduunu ifade etmeliyim. kranlarm sunuyorum. Basndan izleyebildiim kadar ile AP'li dier sayn yelerin yaptklar mdahale ve konumalar saduyunun reaksiyonu ve verilmi ok gzel hizmet rnekleri olarak mtalaa ediyorum. Araclnzla bu sayn yelere de kranlarm sunmaya msaade eder misiniz? Bu vesile ile en iyi dileklerimin kabul buyrulmas ricas ile sayglar sunuyorum. General M.Cihat AKYOL Bu arada Cumhurbakan ile Senato ve Meclis bakanlarna derin zntlerimi ifade eden, metinlerini aaya aldm telgraflar sundum.

24 Ocak 1979 Sayn Fahri Korutrk Cumhurbakan ANKARA lkemizde srdrlen maksatl Kontr-gerilla kampanyas, n ak tutulduundan, tahribat yaparak baarl olmaktadr. T.B.M.M nde bu yl da yalan ve iftira dolu ar ithamlara uram bulunuyorum. Duyduum teessr byktr. Bu tecavzler devlete verdiim hizmetlerimden ve hizmet yerlerimden kaynakland halde, grevlilerce gelecee ok kt rnek olacak ekilde byk bir vefaszlk rnei sergilemektedir. Bu makamlara mteaddit kere bavurdum. nanlarm yitirmemenin gayreti iindeyim. Son mracaat merci olarak konuyu yksek katnza sunuyorum. Emir buyrulduu takdirde ayrntl bilgi sunabilirim. Sayglarmn kabul buyrulmasn arz ederim. General M.Cihat AKYOL

Bu telgrafma herhangi bir cevap alamadm gibi, mracaatmla ilgili herhangi bir davrana da tank olmadm.
25

Sayn Srr Atalay Senato Bakan-Ankara Sayn Cahit Karaka Meclis Bakan-Ankara Yce meclisin kutsal ats altnda ahsma ar ithamlarda bulunulduunu 23 Ocak tarihli gazetelerden renmi bulunuyorum. Bundan byk teessr duydum. Dokunulmazln cevap ve savunma hakkna sahip olmayan bir vatandaa tecavzde kullanlmamas gerektiine kani olduktan baka, eref ve haysiyet konusunda meclis dndakilere ayrcalk gsterilmemesinin doru olacan da dnyorum. nanlarm yitirmemenin gayreti iindeyim. Sayglar sunarm. General M.Cihat AKYOL

Baka demokratik lkelerde de byle mi olurdu? Bir ey diyemeyeceim. Diyebileceim ey u ki, bu telgraflarm da cevapsz kalmtr. Sras gelmiken, Kontr-gerilla kampanyasnda bir yntem olarak hemen her zaman kullanlan iftira konusuna da ksaca temas etmek istiyorum. Ergun Gze Tercman'da yaynlad "ftira Mafyas" balkl yazsnda iftira konusunda u grlere yer veriyor: "Milletlerin ilan edilmemi, silhla yaplmayan bir harbi srdrmek iin kullanacaklar en tesirli silah phesiz iftiradr. Hele bu iftiray hedef ald milletin iinden temin ettii ajanlara sureti haktan gzkerek yaptrr ve milli mukavemet kaynaklarn zayflatrsa ne al... Bu gn reklamn da, propagandann da zirvesi iftiradr. Bu, bu gn deil, dn de byle idi. Yarn da byle olacaa benzemektedir. ftiracnn hi bir ahlki kayt tanmad, insani hi bir deere inanmad ortadadr. yle olmasa aksini bildii halde iftiralar sralar, srar gsterir miydi? Bu iftiraclarn, bir kuruyasca huylar da kendi haklarnda sylenen gerekleri, bize iftira ediyorlar, diye yaygara ile karlamalardr. Mesel, baz samimi meclislerde komnist olduklarn iftiharla sylerler de siz onlara komnistsiniz dediniz mi mahkemeye koarlar, iftiraya uradm derler. Bunlar en olmadk iftiray nasl yaparlar? nk bilirler ki, en olmadk iftiralarn bile (Acaba ?) phesi uyandrd bir itimai zelzele an vardr. Bu gn ise Sovyet ajanlarnn, iftira taktii daha tekniklemitir. Hukuki kalplara daha riayetkar hale gelmitir.
26

Mesel, filan kii yledir, demez de filan kiinin yle olduuna dair bir iddia var der. Amma bunu st ste ayr ayr stunlardan tekrarlar ve yle bir hava yaratr ki, (gerek bu amma kanun korkusundan yazamyorum siz anlayn ite) ye getirir. Sayn Devlet Bakanmzn 1981 ylnda Manisa'da yapt bir konumada aklad on sekiz maddelik komnist talimat maddelerinden birisi de, anti komnistlerin, hret ve itibarnn lekelenmesi iin her trl iftirann yaplmas direktifidir. Bu, on sekiz maddelik karar 1958 de Moskova yazarlar kongresinde alnm bulunmakla beraber tatbikat ok eskidir, Komnizmle beraberdir. Trkiye'de en azndan 1935 senesine kadar iner. Lenin'in 1915 ylnda bu konuda verdii direktif yledir: "Halkn baland bir kiiyi ele alacaksnz. Arkadalarn alacaksanz ve ypratacaksnz. Devlet zerine phe ekti mi, syledikleriniz de kulaklar doldurur. O zaman manevi deerleri ortadan kaldrmak, orduyu ikiye blmek ve devleti zaptetmek, devletsizlii tesis artk mmkndr." Bilindii gibi, iftira mslman dinine gre ayptr ve gnahtr. Buna ramen, toplumumuzda ok eskilerden beri kullanlr. "amur at, izi kalr" deyimi bu yntemin tesirli oluunu gstermektedir. Tarihten beri kimlere amur atlmamtr ki, rahmetli Mareal Fevzi akmak'a bile Meclis krslerinde "Komnist" denildii hatrlanmaldr. Rahmetli smet nn'nn yalan ve iftiray amura benzeterek "Ama bu amur benim ancak kelerime bulaabilir" dediini dinlemiizdir. Tarihimizde ka kiinin kiilii smet nn gibidir? Kontr-gerilla kampanyasn yrtenler bana amur atnca evrenin benden uzaklatn, bana yeniden grev verilmek sz konusu olduu zaman bir byk yetkilinin bu kampanyann tesiri altnda kaldn ibretle belirtmeliyim. Hakkmda sylenen ve yazlanlard bu tesiri salayan. Evet hakkmda ok ey yazlm, izilmi ve sylenmiti. Burada dikkat edilecek husus bu yazan, izen ve syleyenler kimlerdi? -Solcular ve komnistler, yalanc ve mfteri olduklar yarg karar ile sabit olan kiiler. Bunu neden mi vurguluyorum? -Kampanyann etkisini belirtmek iin. Bilim gerei kaynak aratrmas yapmak, basit deyimi ile syleyene bakmak zamanmzda lzumlu grlmyordu. T.B.M.M nde kontr-gerilla tartmas srp giderken konu ile ilgili olarak dikkatimizi eken ve kaydetmeyi yararl bulduumuz baz hususlar aada zetlemeye alacam. Basn ile ilgili ksmda da ifade ettiimiz gibi parlamenterlerin meclis dndaki olaylar ve ahslar ortaya koyarken hem savc ve hem de hakim gibi tavr taknmalarn uygun bulmadmz sylemeliyim.
27

Parlamenterlerin dier demokratik lkelerdeki meslektalarnn yaptklar gibi, ilgilendikleri konuyu bizzat incele-melerine gerek vardr. Bu i parlamenterler iin ok da kolaydr. ki admda resmi kurulular ziyaret edebilirler. Telefonla bilgi isteyebilirler, gereken konularda brifing alabilirler. Basnda yayn su olan baz konularn meclis zabtlarndan alnarak yaynlanmasnn su olmamas bu yndeki arzuyu artran bir amil olabilir. Nitekim, Niyazi nsal'n ileride bir baka vesile ile ksaca zetini sunacamz, krtlk ve blclkle ilgili yapt meclis konumas basna intikal etmi, baz evrelerce mutlaka alklanm ve dllendirilmitir. Devlete zarar getirecek konumalarn kapal olmayan celselerde meclis krssnde dile getirilmesinin sakncalar aka ortadadr. Gerek d ve zararl Kontr-gerilla tartmalarn nlemek iin "Ne yapalm, grup karar alamayz, konumaclara bask yapamayz" eklinde verilen karlklar inandrc olmamtr. Olaylarn gelimesini ksaca tespit edersek: 6 ubat 1978 tarihli Hrriyet gazetesinde u haber yer alyordu: "nsal ve Gen susuyorlar." Bte komisyonunda yaptklar konumalarda Kontr-gerilla zel Harp Dairesi ve MT konusunda tartmalara yol aan CHP'li senatr Niyazi nsal ve milletvekili Sleyman Gen, parti iinde eletirilmeye balandlar. Ayn gazetede Blent Ecevit'in direktifi byk puntolarla yer alyordu. "Kontr-gerilla tartmas bitirilmelidir." Gecikmi de olsa, bu konuda gsterilen ufak bir ilgi Trkiye Byk Millet Meclisindeki Kontr-gerilla konumaclarn bir sre iin de olsa susturmaya yetmiti. Geriye ne kalmt? Bunun cevabn 6 ubat 1978 tarihli Tercman gazetesinde yaynlanan Ahmet Kabakl'nn yazsndan aldmz bir blmle vermek uygun olacaktr. Yazar yle diyor: "nsal ve Gen Kontr-gerillaya yeni bir tarif getirmilerdir. lkede Kontrgerilla diye bir tekilat vardr, devlete aittir. Ve lkedeki cinayetleri bu tekilat tertipler." Bize gre geride kalan yalnz bu tarif deil, tarife ilaveten kafalarda phe ve tereddtle ekillenen bir soru iareti ile kurumlarn tahribatdr. Buraya kadar, genel bir giri niteliinde olmak zere konuya ana hatlar ile ve zet olarak yaklatk. Bundan sonra blmler halinde sunacamz konu paralarnda ayrntlar zerinde durarak sizlere tartmann yksn naklederken, gerekleri gn na karmak suretiyle szn ettiimiz soru iaretini ortadan kaldrmaya, baz ibret verici olaylar zellikle vurgulayarak yararl olmaya alacaz.

28

lkin, Kontr-gerilla kavramn btn dnyann kabul ettii gerek anlam ile aklamak zere, gerilla faaliyetlerini de ieren gayri nizami harp hakknda ksa bilgiler sunmak istiyorum. Sanyorum ki, bu kampanya vesilesi ile topluma verilmek istenilen mesajlar ve oynanmak istenilen oyunlar bu bilgilerin nda daha iyi deerlendirmek mmkn olacaktr.

29

GAYR NZAM HARP (Gerilla Harbi)

Gayri Nizami Harbin tarifi, bu harbin dier harp ekilleri arasndaki yeri, ksa tarihesi Gayri Nizami Harbin hedef ve gayeleri Gayri Nizami Harbin kuvvetleri Gayri Nizami Harbin faydalar Gayri Nizami Harbin nemi ve askeri stratejideki yeri Gayri Nizami Harp, Silahl Kuvvetlerle mtereken ve onun emrinde olarak, savunma stratejisi iinde bir memleketin veya bir parasnn igaline mani olmak, ayet igal edilirse, kurtarlmasn salamak; taarruz stratejisi iinde dman gerisinde taarruz kuvvetlerine yardm etmek zere Gayri Nizami Harp kuvvetlerinin yapt harekttr. Bu harp, klasik harbin dnda kalan harp harektm ihtiva eder. Buna sadece Gerilla Harbi diyen lkelerde vardr. Gayri Nizami Harp aslnda Dnya tarihinde hi de yeni olmayan bir harp trdr. zellikle ok yakn tarihlerde Gney Vietnam'da Amerika Birleik Devletleri Silhl Kuvvetlerinin silah, eitim, say ve teknik g ynnden ezici stnlne ramen, Kuzey Vietnam kuvvetleri ve Vetkong'lara kar srdrd muharebelerde Vietkong'larn uygulad Gayri Nizami Harbin yenilmezliinin vurgulanmasndan beri askeri yazarlarn ve yneticilerin dikkatleri bu harp ekli ve metodu zerine daha ok toplanm bulunmaktadr. Tarihte toplumlar, dmanlarndan zayf olduklar durumlarda nizami kuvvetleri dndaki her eit kuvvet ve vastadan faydalanarak ve zellikle gizli harekt teknii kullanarak hasmlar ile mcadeleye devam imknlar aramlar; hasmlarna e veya ondan kuvvetli olanlar ise "kalenin iinden fethedilmesi" veya "Dmann geriden vurulmas" g i b i tekniklerle baarlarn kolaylatrmlardr. rnekler saylamayacak kadar oktur. -Kendi tarihimizde, Cengiz Handan itibaren, kurulan Trk devletlerinde Gayri Nizami Harbin lzumu kavranarak gerei kadar kullanlm, eteler ve aknc mfrezeleri bu harekatn gizli olmayana kuvvetlerini oluturmulardr. Osmanl mparatorluu dneminde Balkan harbi sonrasnda dman igali altndaki Edirne'nin geri alnmas, Bat Trakya Trk Devletinin kurulmas gibi kahramanlk menkbeleriyle dolu inanlmaz olaylar Eref Kuuba, Aslan bey, Salih bey ve bir avu yiitten ibaret Aknc mfrezesi ile gereklemitir.
30

Inci dnya harbi arefesinde ve iinde ok baarl faaliyet gstererek Dnya'nn ilgisini eken "Tekilat- Mahsusa" bu harekt tarihinde nemli bir yer igal etmitir. Trk Kurtulu Sava, ete savalar, blgenin mahalli halk tarafndan kahramanca savunulmas veya direnilerek kurtarlmas gibi ok baarl Gayri Nizami Harp rnekleri ile doludur. Kurtulu sava byle balatlmtr. Gazeteci Hasan Tahsin tarafndan zmir'de Anadolu'yu istila iin limana kan dmana sklan ilk kurun bu harektn her zaman hatrlayacamz simgesi olmutur. "Kuvay Milliye" uuru ile btnleen ve Kuvay Milliye adn alan bu harekatn tarihe altn sahifelerle geen Trk Kurtulu Harbi mucizesinde (Dnya buna Le miracle Turc diyor) oynad rol bilinmektedir. Dnya tarihinde, gerillalarn bu isimle ortaya k ve bunlarn ordu birlikleri ile ibirlii yapmalar 1808 de spanya'da Napolyon ordularna kar verilen savalarda belirlenmitir. Bunu takiben Napolyon'un mehur Moskova seferinde Rus gerilla birlikleri zor k artlarndan da yararlanarak nl Fransz ordusunun yenilgisini ve bozgununu hazrlamlardr. Amerika sivil harbi gerilla savalar eklinde cereyan etmitir. Rusya'da 1917 Komnist htilali Gayri Nizami Harp tekniklerine gre gelimitir. spanya i harbinde gerilla harektyla birlikte ykc faaliyetlerde ele alnm, General Franko'nun mehur "Madrid'e ynelen kralc kuvvetlere mensup drt koldan nce beinci kolun ehre el atabilecei" eklinde dikkatleri eken sznden sonra 5 nci kol terimi askeri edebiyata girmi ve Gayri Nizami Harp harekt trlerinden birinin ad olmutur (*). Alman yldrm harekatn byk lde engelleyen Rus partizan harekt, mttefiklere geni destek salayan Fransz Maquis tekilatnn mukavemeti, Yugoslavya'nn Chetnik ve partizanlar ile giritii harekt, Hollanda ve Belika'nn kurtulu hareketleri bunun balca rnekleri olarak saylabilir. Silahlarn ve taktiklerin denendii bu harp, denilebilir ki Gayr Nizami Harp tekniklerinin gelitirilmesi iin de bir tecrbe alan olmutur. Hitler Almanyasnn IInci Dnya Harbi arefesinde 5nci koldan faydalanma teknikleri ilgi ve ibretle takip edilmitir. IInci Dnya Harbinde Gayr Nizami Harp tekniklerinin bir arada ve daha mull olarak kullanldn gryoruz. IInci Dnya harbinden sonra uyanan milletler kurtulu savalarn Gayr Nizami Harp trnde yapmlardr ve yapmaktadrlar. ok yaknmzda Orta Dou'da Filistin kurtulu cephesinin El Fetih tekilat, Gayri Nizami Harp tipinde bir harekt srdrmektedir. Son olarak, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birlii'nin kzl ordusu ile Afganistan' igali karsnda, Afgan gerillalarnn (Mcahitlerinin)
31

srdrdne tank olduumuz direni harekt btn ekli ile bir Gayri Nizami Harptr. Elverili olduu iin, Dnya'nn eitli blgelerinde komnizmin yaylmas ve ihtill eklinde icras da Gayri Niza-mi Harp tekniklerine gre yaplmaktadr. Gayri Nizami Harbin ilm bir etd eklinde ele alnarak prensiplerinin ortaya konulmas komnist in'in eski lideri Mao Tsetung devrine rastlar. Bundan evvel Lawrence'nin yapt incelemeler de kayda deer olmakla beraber bu konuya ait eserlerin ou Mao'nundur veya Mao'dan mlhem olarak yaynlanmtr. Bayo, Giap, Che Guevara bu ekoln takipileri olmulardr. Bu gn Gayri Nizami Harp konusunda yabanc memleketlerde yaynlanm pek ok eser vardr. Bizde ise bu konuda Silahl Kuvvetlerimize ait ok az sayda ve ilgili personelin yararlanabilecei resmi yayn mevcuttur. Piyasada bu konuyu ieren tercmeler, sol kitaplar meyannda yaynlanmakta ise de ters maksatlar iin faydalanlr mlhazas ile bunlarn da ou yasak yaynlar listesine alnm bulunmaktadr. unu ifade etmek isterim ki, Trkiye'de, taktik ve tekniklerinden yararlandklar anlalan anarist ve terristler dnda kamuoyunun Gayri Nizami Harp konusu ile ilgisi ve dolaysyla bilgisi baka lkelerin toplumlarna gre hemen hemen yok gibidir. Oysa, bu harp ekli tarihten beri seyri iinde gelierek bu gn iin geni kapsaml ve nemli bir konu haline gelmitir. Bununla beraber, geliimi srasnda biriken terimler ve tarifler konu zerine eilenleri yanl anlamalara sevk edecek kadar ok ve karktr. ngilizlerin "Unorthodox Warfare", Amerikallarn "Unconventional Warfare" Franszlarn "La guerre non conventionelle" diye adlandrdklar bu harp ekline mezkr isimlerin verilmesi tarihi olduka yenidir. Harbin bu ismi almas IInci Dnya Harbinden sonraki dnemde kapsam ve neminin artmas zamanna rastlar. Askeri edebiyatta, evvelce kullanlm olan ete harbi, gerilla harbi, sivil harp, partizan harbi, ykc harp (La guerre subversive) 5'inci kol harekat gibi terimler bugnk anlamda Gayri Nizami Harbin muayyen ksmlarn ifade edebilmektedir. "Unconventional Warfare" terimi dilimize gayri muntazam harp, serbest harp, klasik olmayan harp, teaml d harp terimleri ile tercme edilmise de bunlar tutulmam, talimname ve askeri resmi dkmanlarda kullanlan "Gayri Nizami Harp" terimi bu harbin resmi ad olarak dilimize yerlemi bulunmaktadr. "Gayr Nizami" deyimine bakarak bu harbi ba bozuk, nizamsz, kuralsz, bir harp diye niteleyenlere rastlanmaktadr. Hemen ifade edelim ki, bu anlay yanltr. Gayr Nizami Harbin kendisine zg kurallar, dzeni ve metodlar vardr.
32

Tekrarlayalm, Gayri Nizami Harp muntazam ordu birlikleri dnda kalan kuvvetlerle yaplan harp manasnda anlalmaldr. Gayri Nizami Harp iin balangta yaptmz tarifin dnda, bu konuda yaynlanm olan kitaplarda deiik ve geni kapsaml tariflere de rastlamak mmkndr. Bu tariflerin mterek ksmlarn alarak aadaki tanmlamada birleilebilir. "Gayri Nizami Harp, dman lkede veya dmann igal etmi olduu bir blgede hakim otoriteyi ykmak veya zayflatmak, harektn engellemek ve blgeye sahip olmak maksadyla ounlukla halk kuvveti ve destei ile yaplan asker, siyas ve iktisad hedeflere ynelen bir harekattr." Gayri Nizami Harpler, hedef ve gaye bakmndan balca iki balk altnda mtalaa edilir. a. Gayri Nizami Harbin Askeri Stratejinin Bir Paras Olarak Kullanlmas Bu durumda Gayri Nizami Harp kuvvetleri silhl kuvvetlerin emrinde olarak ynetilir. Gayri Nizami Harbin sorumluluu Silhl Kuvvetlere aittir. Silhl Kuvvetler henz yoksa, Gayri Nizami Kuvvetlerin ynetimi merkezi idarece stlenilir. Hatrlanaca zere, Trk Kurtulu Savanda Gayri Nizami Harbin hedefi askeri strateji iinde tayin ve tesbit edilmitir. Ordular datlm, tersaneleri elinden alnm, dman kuvvetleriyle yer yer igal edilmi bulunan Anadolu'nun kurtarlmas iin Atatrk Kuvay milliye gerilla faaliyetleri ile genel olarak u maksatlar gerekletirmeye almtr: (1) Dnya kamuoyuna ve Osmanl yneticilerine Trk halknn igali kabul etmedii gereini duyurmak. (2) Mstevlinin yurdun igal edilmeyen ksmlarn ele geirmesini nlemek. (3) Nizami ordunun hazrlanmas iin gerekli zaman kazanmak. Bilindii gibi, bu hedefler elde edilmitir. Gayri Nizami Harp sonularnn da katksyla, milletin barndan doan Trk Ordular ona byk zaferi armaan etmitir. Bu balk altnda Franszlarn IInci dnya harbi iinde yrttkleri Maquis mukavemet harektn zikretmek mmkndr. Hatrlanaca zere, gl ve usta Alman ordular yldrm harbi uygulamas ile Fransa'y sratle igal ederek Atlantik kylarna ulamlar, bu kesin ve byk sonutan tr nceleri dayankll Dnya'ca mehur olan Majino hatt alay mevzuu olmu ve Fransz askeri klmtr. Bu ortamda Maquis mukavemet tekilatnn kurulmas ve gelitirilmesi ciddi ve vatansever bir adm telkki edilmelidir.

33

Alman taarruz gc krldktan sonra, bu mukavemet ha-rekt, mttefiklerin Normandiya karmas ile koordine edilerek, cephedeki silhl kuvvetlerin harekat etkin bir biimde desteklenmitir. Bu safhada uygulamaya konulan yeil plna (Plan vert) gre Alman savunma cephesine ulaan ikml yollar Gayri Nizami Harp kuvvetlerince srekli baskn ve pusularla taciz ve tahrip edilmitir. Plnn yrrle konduu 5 Haziran 1944 den bir hafta sonra plnlanm bulunan 1050 demiryolu tahribinden 960' baar ile sonulanm, Austos'a kadar 668 lokomotif tahrip edilmi, demiryollarna 2900 baskn ve pusu gerekletirilmitir. Loire gneyindeki mukavemet gruplarnn faaliyeti, Normandiya'ya gnderilecek takviye kuvvetlerini 48 saat alkoymu, 2 nci Alman SS zrhl tmeninin cepheye ulamasn 2 hafta geciktirmitir. Gney Fransa'ya yaplan karmadan sonra ise 10-12 Alman tmeni geri ekilme yollar tkand iin teslim olmutur. Bu dnemde dier mttefik lkelerdeki mukavemet harekat da baar ile srdrlmtr. Avrupa Mttefik Kuvvetleri Bakomutan General Eisenhower, uygulanan Gayri Nizami Harp'la ilgili deerlendirmesini yle dile getirmitir: "Mttefik ordularna byk yardmlar salayan Mukavemet harekat Avrupa'daki harp, yani zaferin kazanlma sresini yarya indirmitir." Bu deerlendirme Gayri Nizami Harp tarihine geecek byk bir baarnn ifadesidir. II nci Dnya Harbinde dou cephesinde Almanlara kar Sovyetler Birliinin uygulad partizan harekt Gayri Niza-mi Harbin silhl kuvvetlerin desteinde kullanlmasna bir baka rnek tekil eder. Bilindii zere, Alman ordular, tarihte Napolyon ordularnn akbetini hatrlamadan Sovyetler Birliinin geni topraklar zerinde hzla ilerliyordu. Sovyet ordular inisiyatifi ele alamamann aresizlii iinde idi. Stalin'in gerilla harbinin her yerde tevik edilmesini, kpr ve yollarn havaya uurulmasn, telefon ve telgraf hatlarnn tahrip edilmesini, orman, depo ve trenlerin atee verilmesini ngren Komnist partisi tekilatna dnk ars, zamannda yaplmt. 1943 ylnda Alman merkezi ordular grup komutan Feld Mareal Bush Rus taarruzunu gneyden bekliyordu. Bu sebeple, ihtiyatlarn gneye kaydrmt. Bu ie Rus gerillalar adeta msaade etmiti. Oysa ki, Rus taarruzu kuzeyden balatld. Alman cephe komutan ihtiyatlarn bu defa da kuzeye kaydrmak istedi. Ama, Rus gerillalarnn vazife zaman gelmiti. Almanlar gerillalarn engelleri yznden ihtiyatlarn dman taarruz cephesine yetitiremediler ve neticede zaferi kaybettiler.
34

Alman geri ekilmesi iyice geliinceye kadar, partizanlar nispeten hareketsiz ve sakin kaldlar. 2/3 Austos gecesi Moskova'dan aldklar emre uyarak orta blgede demiryolu ebekesine 8.422 tahrip kalb ve mayn yerletirdiler. 266 lokomotif ve 1378 vagon tahrip edildi. Yedek demiryolu malzemesi depolar havaya uuruldu. Bu alanda partizanlar o kadar baarl olmulard ki, Almanlar baz yollara 6 metre aralkla nbeti dikmek mecburiyetinde kaldlar. Partizanlar demiryollarn dnda konvoylara, ikml tesislerine ve muhabere ebekesine de taarruzdan geri kalmamlardr. Abartma pay dikkat nazarna alnmak kaydyla Rus kaynaklarnn partizan harektnn baars ile ilgili olarak verdii bilgiler enteresan olarak nitelenebilir. Bu harekat Moskova'dan idare eden Korgeneral Panomerenkonun ifadesine gre, gerilla kuvvetleri tarafndan iki yl iinde 30'u general, olmak zere 300.000 Alman ldrlm, 3.000 tren raydan karlm, 3.269 demiryolu ve karayolu kprs tahrip edilmi, bine yakn cephane ve malzeme deposu havaya uurulmu, tank ve zrhl aralar dahil 10.000 tat tahrip edilmitir. Dier bir Sovyet kaynana gre, harp sresince sadece Ukrayna'da 300.000 den fazla Alman ldrlm, 4.000 lokomotif tahrip edilmi, 40.000'e yakn yk vagonu havaya uurulmutur. b. Gayri Nizami Harp, bir memlekette hakim otoriteyi ykarak iktidar ele geirmek, bir ideolojiyi yerletirmek veya mevcut iktidardan muhtariyet ve zel haklar temin etmek zere yaplr. htilal harpleri bu trdendir. Tarihte Endonezya dahil, Gneydou Asya memleketlerinin yaptklar harpler Gayri Nizami Harp eklinde cereyan etmitir. Cezayir ve Kba da bu tip harekt yaplmtr. Smrge halindeki Afrika ve Asya milletlerinin kurtulu harpleri Gayri Nizami Harp biiminde olan harplerdir. Kbrs'ta Rumlarn ngilizlere kar yrtt harekt Gayr Nizami Harp tipinde olmutur. Gney Vietnam'da Vietkonglarn yaptklar ise, Gayri Nizami Harp iin en yakn rneklerdir. Hatrlanaca zere Irak'ta Barzani'nin srdrm olduu i harp muhtariyet hedefine ynelmitir. Yukarda da ifade ettiimiz gibi, Filistin Kurtulu Tekilt bu trden bir faaliyetin iinde olmutur. Kuzey rlanda'da, Korsika'da, spanya'da, Gney Amerika ve Afrika'da anari ve terr olaylar ile balatlan bu tip hareketlere tank oluyoruz. Birinci Dnya Harbi ve sonras alnan derslerle Lenin, kendi ideolojik ve politik gayesinin tahakkuku iin gerilla savan bu gnk anlam iinde ele alm ve kullanmtr. Lenin'in konumuzla ilgili olarak ortaya koyduu doktrininin zeti yledir: "Mesele gerilla savalarn dnya ihtilli istikametinde gelitirmektir. Gerilla unsurlar, kuvvetlerini hayati hedefler zerine teksif ederken kendi taraflarna
35

cesaret verir. Toplumda terr korkusu yaratlarak halkn silhl kuvvetleri destekleme-si nlenir." Mao, an Kay ek ynetiminde Japonlarla mcadele ederken gerilla savalar ile dmana kar koymutur. Bu safhadaki harekt bundan nce ele aldmz kategoriye girmektedir. Ama Mao, komnist olduktan sonra da ayn metotlarla mcadele vererek in'de komnist ihtillini baarmtr. Mao, 1937 ylnda yaynlad "Gerilla Harbi" adl kitab ile bu alandaki dncelere k tutmutur. Mao'nun grn yle zetleyebiliriz; "Gerilla harbi, genel harp iin bir basamaktr. Ayn zamanda ihtilalci bir mcadeledir. Politik gayesi olmayan gerilla sava, baarszla urar." Grlyor ki, hedef ve gaye bakmndan yukarda "a" ve "b" fkralarnda ksaca akladmz zere 2 tip Gayri Nizami Harp vardr. Bunlardan birincisinde devletin dmana kar harekt sz konusudur. Bu tip Gayri Nizami Harp silahl kuvvetlerin mevzuu olarak grevleri arasna girmektedir. kinci tip Gayr Nizami Harp devlete kar ynelen bir Gayri Nizami Harptr. Bu harekat terrle balar ve ihtilalle noktalanr. htilal tipi olan bu Gayr Nizami Harp, askerlerin ve ordularn itigal sahasnn dnda kalr. Devletin grevi ihtilli nlemektir. Silahl Kuvvetlerin bu savataki yeri ise devletin yannda olmaktr. Milletinin de emrinde olacak Silhl Kuvvetler ihtilali nlemekle milletin btnln, vatann blnmezliini egemenlik ve bamszln koruyarak devletin devamlln salayacaktr. Hedef ve gayeleri ayr olmakla beraber, her iki tip Gayri Nizami Harp harektnn uygulanmasnda, kullanlan taktik ve teknikler genellikle birbirinin ayndr. Bu benzeyile Gayri Nizami Harp, taktik ve tekniklerinin iki taraf keskin bir kl gibi bir devlet bnyesi iinde hayra da, erre de kullanlabileceini ifade etmemiz mmkndr. Gayri Nizami Harbin Kuvvetlerine gelince: Bu kuvvetleri aadaki balklara gre sralayp mtala edebiliriz; a) Gerilla birlikleri (Bu birlikler halktan oluan Gayri Nizami Harbin ak silahl kuvvetidir. Gerilla Harbi, adn bu kuvvetten alr.) b) Yeralt tekilat (Pasif ve aktif mukavemet tekilat olarak ta adlandrlan bu teekkllerde grevli halk, tabiri mahsusu ile, gndz klhl, gece silhl olarak alr.) c) Yardmc kuvvetler d) zel kuvvetler Gayri Nizami Harbin baz tahditlerine ramen askerler tarafndan gz nnde bulundurulmas gereken pek ok ve nemli faydalar vardr.

36

Bunlardan en nemlisi, bu harp taktik ve tekniklerini kullanarak az kuvvetle stn kuvvetlere kar savamann ve harbi uzun sre devam ettirebilmenin mmkn olmasdr. Bu zelliinden tr, Gayri Nizami Harp kuvvetlerinin yenildiinin nadiren grld ifade edilmektedir. Bu husus sz konusu harbin asker stratejideki nemini artran faktrlerden birisidir. Bu gn iin harpte nizami birlikler (ordu birlikleri) gibi, Gayri Nizami Kuvvetlere de ihtiya olduu kabul edilmektedir. Hatta, Gayri Nizami Harbin neminin artmasndan dolay stratejide Gayr Nizami Harbe yzde ka orannda yer verilmesi hususu, bu nisbetin artlara ve hedeflere gre hangi kuvvet lehine deiecei mnakaa edilmektedir. Neticelerden hkme varmak iin ortada rnekler vardr. Bir taraftan, bu gne kadar vazedilen prensipler muvacehe-sinde, istisnalar olmakla beraber, Gayri Nizami Harbin yenilmezlii bahis konusudur. Dier taraftan da Dien-Bien Fu'da olduu gibi, istisnalar olmakla beraber, Gayri Nizami Harple kesin sonu alnamayacana dair hkmler vardr. Mnakaa edilmeden kabul edilen husus, bir harp pln iinde klsik harple, Gayri Nizami Harbin mezcedilmesinin gerekliliidir. Bu bahsi kapamadan ve sras gelmiken Kontr-gerilla tartmas boyunca Gayri Nizami Harple ilgili olarak ileri srlen baz hususlara da aklk getirmek isterim. Kontr-gerilla kampanyas dneminde, bilenin bilmeyenin iyi veya kt niyetle pek ok ey yazp sylediini hatrlarz. Bir yazarmz yazsnda hrszlarn en iyi gerilla olacan ifade etmitir. Bu ifadeyi, yaptmz basn toplantsnda byk ve zararl bir yanl olarak niteleyerek, yetkili makamlar konuya sahip kmazsa, muharebede Mehmetik niteliinde olmas gereken gerillalar nereden buluruz demitim. 12 Mart 1971 ncesi dnemden balayarak, devletin paralanmasn ve yklmasn amalayan ve bu sebeple devlete kar silhl eyleme geen terristlere kr gerillas, ehir gerillas veya sadece gerilla denilerek yaptklar sempatik grlm baz evrelerce bilerek, bazlarnca da bilmeyerek desteklenir olmutu. Yneticilerin geciktiini kaydederek, bu yanl ve ok zararl davrana verilmesi gerekli en gzel ve doru cevab zamann Genelkurmay Bakan Orgeneral Sayn Kenan Evren'in demecinde buluyoruz. Sayn Evren yle demilerdi: (15) "Gerilla, dman igali veya tehdidi altndaki bir blgede, bu igale mani olmak gayesi ile dmana kar vatan iin mcadele veren vatansever bir kiidir. Eer gerilla tabiri, mevcut anayasal devlet dzenini ykmak, devletin lkesi ile milletin btnln bozmak gayesi ile eyleme geen kii veya kiiler (yani dman amaline hizmet eden kiiler) iin kullanlmak isteniyorsa ki bunlar bizim iin gerilla deil, anarist, asi ve ekiya olabilir..."
37

Bu demecin 12 Eyll'den nce verildiine okuyucularmn ayrca dikkatini ekmek isterim. Gecikmi de olsa, son zamanlarda ok iyi bir yaklamla banka ve otobs soyanlarla, uak ve insan karanlara, adam ldrenlere gerilla denilmediini, bunlardan ekiya, cani ve katil olarak bahsedildiini memnuniyetle izliyoruz. Bunlarla, mcadele verirken memleketleri uruna hayatlarn kaybedenlere, hedef kiilerle ayn kefeye konulmayarak, ehit denilmesini de isabetli ve hayrl bir grev bilinci olarak niteliyoruz. Eski CHP genel bakan Blent Ecevit zamann babakan olarak 4 ubat 1978 tarihli gazetelerde yaynlanan Kontr-gerilla ile ilgili aklamasnda, nedense dolayl sava ve Gayri Nizami Harp konusunda da mtalasn serdetmitir (16). Bu mtalaalara genellikle katlmadmz ifade ederek, yanl anlamalar nlemek bakmndan bu blmdeki konumuzla ilgili bir ka noktaya ksaca temas etmek istiyorum. Blent Ecevit'in yapt gibi "Dolayl savala" Gayri Nizami Harp arasnda bir irtibat kurmaya gerek yoktur. Bu sebeple ve yukarda da akladm gibi, yeni olmayan ve tarihten beri Gayri Nizami Harbi (ete ve gerilla harbini) ustalkla kullanarak gelmi olmamzdan dolay bu harp konusunu Amerika Birleik Devletlerinin telkini ile ele aldmz tesbiti doru deildir. Dier taraftan, lkemizde Gayri Nizami Harbin Genelkurmay Bakanlnn uhdesine verilmi bir grev olduu bilinince, askeri literatrmzde mevcut Gayri Nizami Harp kelimesinin baka anlamlara alnarak sakncal uygulamalara sebep olabileceini dnmek yerinde olmaz. ok byk gven duyulmas gereken bu harple grevli byle bir kuruluu incitebiliriz. Kald ki, Genelkurmay Bakan Babakann emrindedir. Duyulabilecek phe ve tereddtler, kamuoyunda gveni sarsmayacak ekilde karlkl grme ile kolayca giderilebilir. Konuya girerken yaptmz tariften de kolayca anlalaca zere, askeri stratejide Gayri Nizami Harp kuvvetlerinin kullanlmas silhl kuvvetlerle mtereken ve onun emrinde olmak kaydyla sz konusudur. stiklal harbimizde Gayri Nizami Harbi uygulayan gerilla birimlerinin yani zellikle efeler ynetimindeki etelerin faaliyeti harp tarihi belgeleri ile mevcut iken, Blent Ecevit'in "Kurtulu savamzda Gayri Nizami Harpten yararlanlmamtr" eklindeki beyanna mana vermek mmkn deildir. Ayn paralelde bulunan baz basn mensuplar yaptm basn toplantsnda verdiimiz bilgileri deitirmek istemilerdir. Herkesin bildii gibi, Trk Kurtulu Sava kesin sonu salayan byk zaferi ile milletinin desteinde olan Trk ordularnn eseridir. Geri Sevr anlamas, Trk ordusunun tmn datmak istemiti, ama baz komutanlarn birlikleriyle beraber Mustafa Kemal'in emrine girerek milli mcadeleye katldklar da bir gerektir.
38

Tesbit edilen plna gre, ordularn tekil, tehiz ve eitimi kurulan T.B.M.M' nin grevlerinden birisi olmutur. Dman kuvay milliye ruhu ile oluan etelerle, bugnk deyimi ile gerilla kuvvetleriyle yenmek elbetteki kimsenin aklndan gememitir. Ama bu kuvvetlerden yukarda izahatmz iinde belirttiimiz ve Atatrk tarafndan ngrlen balca maksadn salanmas iin yararlanlmtr. Bilindii zere, Gayri Nizami Harp kuvvetleri, nizami kuvvetin bulunmad yer ve zamanda dman karsnda savarlar. Muntazam ordu birlikleriyle kurulan bir cephe sz konusu olunca Gayri Nizami Harp kuvvetleri dmann iinde kalarak, Dnya Harp tarihinden verdiimiz rneklerde olduu gibi hareket ederek ordulara yardmc olurlar. Ordular ilerleyip dman blgesini ele geirince veya igal blgesi dmandan kurtarlnca bu blgelerdeki Gayri Nizami Harp kuvvetleri ordularn emrine girer, ordu bnyesinde reorganize edilir. Kurtulu savamzda, deerli asker sayn smet nn'nn hakl olarak yaknd Kuvay Seyyare nam ile bilinen erkez Ethem kuvvetlerinin durumu farkldr. Bilindii gibi, blgede kendiliinden teekkl eden bu kuvvetler Cephe Komutanl emrinde grev yapaca yerde, kaideyi bozarak ona ba kaldrm, padiahtan ve dmandan yana olmutur. Kanaatimizce, zellikle topyekn harp kavramnn sz konusu olduu zamanmzda, toplumumuzda var olan kuvay milliye ruhunu daha da gelitirerek canl tutmak ok gereklidir. Gnmzde en yeni rnei, Afganistan'da buluyoruz. lkeleri istila ve igal edilen, dini inanlar ve milli heyecanlar yksek Afgan gerillalarnn (mcahitlerinin) yurtlarn savunma abalar doru ve vgye deer deil midir? 19 ubat 1985 gn Tercman'da verilen bir habere gre "Ali Medari: Afganistan'daki Sovyet ordusuna 52 bin kayp verdirdik. galin ilk gnlerinden sonra Ruslara bir kar bile toprak vermedik. Afganistan'n %80 topra halen kontrolmz altnda bulunmaktadr." diyordu. Bu bilginin altnda Gayri Nizami Harbin nemini teyiden ifade etmemiz mmkndr. Afgan gerillalar srdrdkleri Gayri Nizami Harple kurtulu savalarn balatmlardr. Afgan milli ordular bundan sonra teekkl edip grevi devralabilir. Blent Ecevit'in devlet tecrbesi olmasna ramen aklamalarna esas olan incelemelerini, bu konuda o zaman iin emirlerinde olan ve kendilerine uzmanlklar ile mavirlik yapmas gereken Genelkurmay Bakanl dnda yapt anlalyor. Bu yntemi yadrgadmz ifade etmeliyim. Konuyu, Ankara Kurtulu Sava Mzesinden aktaracamz bir belge ile tamamlamak istiyorum. Bu da tarihin aklamasdr.

39

"1919-1920: Milli cephelerin teekkl Milli kuvvetler muntazam ve ok stn dman yalnz kanlarndan aldklar yenilmez gle nlemeye balam ve onu her tarafndan mteaddit basknlarla byk bir emniyetsizlik iine sokarak uzun bir zamann kazanlmasn temin etmitir."

40

GAYR NZAM KUVVETLERE KARI HAREKAT (Kontr-Gerilla)

Gayri Nizami Kuvvetlere Kar Harektn Anlam ve Kapsam Gayri Nizami Kuvvetlere Kar Harektn nemi Gayri Nizami Kuvvetlere Kar Harektn eitleri, Hedefleri, Prensipleri ve Kuvvetleri Gayri Nizami Kuvvetlere kar harekt, Gayri Nizami Harbe kar koyma, Gayri Nizami Harp Kuvvetleri ile muharebe manasnda kullanlan bir deyim olup, Gayri Nizami Harbe bal olarak nem ve zellikleri olan bir harekt eklini ifade eder. Bu harekt, Gayri Nizami Harbin harekt alannda uygulanan btn ekillerini kapsamna alr. nceki blmde de ifade ettiimiz zere, tarihte nizami olmayan kuvvetlerle yaplan harplere ok sayda ve deiik isimler verilmitir. Bu sebeple, Gayri Nizami Harple mcadeleyi belirtmek iin kullanlan terimler de ok ve deiiktir. Balcalarn u ekilde sralayabiliriz; Gerillaya kar koyma (Counter Guerilla ngilizler bu ismi kullanmaktadrlar) etelerin ortadan kaldrlmas Beinci kolla mcadele Ykc faaliyetlere kar koyma syanlarn bastrlmas htillin nlenmesi veya ihtilale kar koyma (Counter Insurgency Amerikallar bu terimi kullanrlar) Mukavemetin bertaraf edilmesi. Yabanc memleketlerde bu tr harekta "stikrar harekt" (Stability Operation) veya Franszlarn Cezayir'de kullandklar gibi, "Psikolojik tesir" (Action Psychologigue) diyenler de vardr. nceki blmde de ifade ettiimiz gibi, tarihte Gayri Nizami Harp kavram iin kullanlan deyimler nasl ki bazen mevzuu btnn ifade etmiyor, bir ksmn belirliyor veya yanl kullanmla btn iin eksik bir deyim halindeyse, Gayri Nizami Harple mcadeleyi belirtmek iin kullanlan yukardaki terimlerin bazlar eksik, bazs harektn bir trlsne verilmi bir isim, bazlar da galat olarak kullanlm ifadelerdir.
41

Aada bu tip harektn eitleri akland zaman daha iyi anlalaca zere, bizim askeri edebiyatmza resmi bir terim olarak giren (Gayri Nizami Kuvvetlere Kar Harekt) deyimi konuyu btn kapsam ile belirleyen bir ifade oluyor. Baz lkelerin kontr-gerilla dedikleri ve mahiyetini ksaca akladmz bu faaliyete Trkiye'de (kontr-gerilla) diye ad taktklar kampanyay yrtenler, byk bir kavram saptrmas yaparak, byle bir faaliyete tekilt adn vermiler, bu tekiltn ikence ve cinayet tertipisi olduunu ifade etmilerdir. Mteakip aklamalarmzla ustaca yaplan kavram saptrmasn ortaya koyacak, gerek manadaki kontr-gerilla faaliyetlerini kampanyaya konu edilen kontr-gerilla tekilt ve bunun ileri srlen fonksiyonu ile uzaktan yakndan her hangi bir ilikisinin olmadn belirtmee alacaz. Konuyu tam ve doru olarak aklamas ve kontr-gerilla kampanyasn yrtenlerin yaptklar kastl kavram saptrmasn vurgulamas bakmndan, Orgeneral Kenan Evren'in Genelkurmay Bakan iken basnda yaynlanan demecinin ilgili ksmn aaya alyorum (17). Sayn Kenan Evren yle diyorlar: "Trk Silahl Kuvvetlerinde Kontr-gerilla isimli bir kurulu bulunmad gibi, bu tabir askeri terimlerimiz iinde de mevcut deildir. Gayri Nizami Harbe kar koyma harekt yerine kontr-gerilla tabiri baz evrelerce maksatl olarak kullanlmaktadr. lke iinde kabilecek bir ayaklanmay bastrmak veya harp zamannda igal edilmi dman blgesinde dman tarafndan balatlacak bir gerilla harektn sndrmek konularn iine alan (Gayri Nizami Harbe kar koyma) harektnn planlanmas ve gerektiinde icras da silahl kuvvetlerimizin bir grevidir." Gayri Nizami Harbin zamanmzda nem kazanmas, Gayri Nizami Harple mcadelenin nemini de artrmtr. Tarihte Gayri Nizami Harp kuvvetleri genellikle kk grlmt. "Kk harp" terimi baz evrelerce bu kuvvetlerin katlmasyla meydana gelen harbe verilen isim olmakla byle bir kanaatin ahidi saylabilir. Gayri Nizami Harp kuvvetlerinin neler yapabilece i i y i c e deerlendirilemedii iin bunlarla mcadelenin kmseme ile ele aln tarz zerine pek ok rnek verilebilir. Bunlardan en belirgini ve mehur olan IInci Dnya Harbinde Dou seferini icra eden Alman ordularna Hitler'in verdii emrin, konumuzla ilgili ksmdr. Hitler Rusya seferine balarken verdii emirde "Dman gerillalar kknden imha edilecektir." diyordu. stelik Gayri Nizami Harbi tamamen yanl anladn ve gerilla tehdidini nemsememi olduunu gsteren Hitler'in bu emri, grdkleri eitim icab, gerillalar kk gren profesyonel subaylara intikal edecekti. phesiz bu husus Sovyetler Birlii partizan harektnn nceki blmde akladmz byk baarsnda balca amil olmutur.
42

Buna mukabil, Avrupa mttefik kuvvetlerine Bakomutanlk yaparak, bu ordular zafere ulatran IInci Dnya Harbinin byk askeri, General Eisenhower, Vietnam'da Gayri Nizami Harple mcadele eden kuvvetlerin komutan Amerikal General Westmorland iin: "Tarihte bu kadar sorumluluk yklenen komutan ender grlmtr." demekle Gayri Nizami Harple mcadelenin nemine iaret etmek istemitir. General Eisenhower bu kansn yle aklyor: "Ben dmann nerde olduunu biliyordum. Vietnam'da ise, cephe diye bir ey gremezsiniz. Her yer bataklk ve orman. Karnzdakinin nereden, nasl ve ne zaman saldracan bilemezsiniz. ehir iinde dolaan halktan hangisinin dost, hangisinin dman olduunu kesin olarak ayrt edemezsiniz. Dman ok iyi eitilmi ve silahlanmtr. Arkasnda ise gl lkelerin destei var." Gayri Nizami Kuvvetlerle mcadelenin neminin, Gayri Nizami Harbin messiriyeti yannda, yaplacak mcadelenin klsik harekttan farkl zellikleri ihtiva etmesinden de ileri geldii ifade edilebilir. Kuvvetli Fransz ordularnn Hindiini'nde ve Cezayir'de, ngiliz ordusunun Kbrs'ta, stn Amerikan kuvvetlerinin Vietnam'da zafer kazanamam olmalar Gayri Nizami kuvvetlerle mcadelenin kolay olmadn gstermektedir. nceki blmde hedef ve gaye bakmndan Gayri Nizami Harbin iki trl olduuna iaret etmitim. Gayri Nizami Kuvvetlere kar harekt da bu harp trlerinin karlklar olmak zere iki balk altnda mtalaa etmek mmkndr. a. Dmann, asker maksatl olarak harekt alannda grevlendirdii Gayri Nizami Kuvvetlere kar harekt Klsik bir harbin iinde, taraflarn nizami kuvvetlerince yapacaklar harekt, faydalarndan tr Gayri Nizami Harp harekt ile destekleyecekleri kabul edilince, buna bal olarak taraflarn gene karlkl olarak Gayri Nizami Harp kuvvetleri ile mcadele etmeleri zorunlu olmaktadr. yle ki, taarruz eden taraf harekt pln iine dman cephesi gerisinde meydana getirecei mukavemet gruplarnn ykc faaliyetlerine (5. kol faaliyeti vb.) ilveten taarruzlarn kolaylatrmak zere mmkn olan ak aktif faaliyetini ve dier tedbirleri dahil edecektir. Bu durumda savunan kuvvetlerin, ok hassas olan cephesi gerisindeki bu tip dman faaliyetini ncelikle bertaraf etmesi gereklidir. Dier taraftan, savunan cephe kuvvetleri, taarruz eden kuvvetleri kendi memleketlerinde veya en ge igal ettikleri blgelerde tanzim etmi olaca Gayri Nizami Harp kuvvetleriyle karsna alacak, ilerlemesine engel olmaya, igal edilen blgelerin kurtarlmasna alacaktr.
43

Bu durumda ise, taarruz eden kuvvetlerin igal ettii blgeler dahil, cephe gerisi ve derinliklerinde dman kuvvetlerinin yrtecei Gayri Nizami Harp faaliyeti ile mcadele etmesi gereklidir. IInci Dnya Harbinde Almanlarn batda Fransz Maquis mukavemet tekilat ile, douda Sovyetler Birlii Partizan kuvvetleriyle, Balkanlarda Yugoslavlarn etmik mukavemet gruplar ile, mttefik devletlerin Alman 5. kol faaliyeti ile mcadeleleri harektn bu trls iin verilebilecek rneklerin balcalardr. b. Gayri Nizami Kuvvetlere kar harektn ikinci eidi ayaklanmalara kar koyma trnde olandr Bu tip harekt kendi tarihimizde isyanlarn bastrlmas olarak isim almtr. Franszlarn Hindiini'de ve Cezayir'de, ngilizlerin Malezya ve Kbrs'ta, Amerikallarn Vietnam'da srdrdkleri harekt bu nevidendir. Irak kuvvetleri Barzani'ye kar bu tip bir harekt uygulamlardr. Burada ksaca deinelim ki, isyanlarn sebeplerini ortadan kaldrmak, isyanlar bastrma harektndan daha akllca bir uygulama olur. Gayri Nizami Kuvvetlere kar harektn prensiplerine gelince; Bu prensiplerin balcalar unlardr: a. stihbarat byk bir ihtiyatr. b. Gayri Nizami Harbi ve dmann Gayri Nizami Harp taktiini ve tekniini bilmeye lzum vardr. c. Kar harektta gecikmemek lazmdr. d. Hedefin iyi seilmesi ok nemlidir. e. Mcadelede, Gayri Nizami Harp kuvvetlerinin halkn desteinden ayrlmas hayati derecede nemlidir. Halkn destei mcadelenin yanna alnmaldr. f. Gayri Nizami Harp kuvvetlerine taarruz edilerek savunmaya ve cepheler zerinde muharebeye zorlanmaldr. e. Siklet merkezine lzum vardr. Bunlar okurlarma genel bir fikir vermek zere sraladm. Ayrntlarna girmiyorum. Sras gelmiken burada bir hususu daha aklamak istiyorum. B u b lm, ayn konuyu zetlediim bir makalemi hazrlarken yararlandm notlardan alarak yazyorum. Hatrlanaca zere, kontr-gerilla kampanyasn yrtenler benim bu makalemi gndeme getirmilerdi. Bundan ileride ayrca bahsedeceim. Ksaca, Gayri Nizami Kuvvetlerle mcadele kuvvetlerine temas etmek istiyorum. IInci Dnya Harbinde Alman kuvvetleri nem vermedikleri halde, dou cephesinde Rus Partizan kuvvetlerinin verdii zarar ve ziyan grnce, hatalarn gidermek iin Partizan kuvvetleriyle mcadele etmek zere avc birlikleri ihdas
44

ettiler. Fakat ksa bir mddet sonra bu kuvvetlerin mcadele iin yetersiz olduunu anladlar. Bununla, Gayri Nizami kuvvetlerle mcadelenin, nem verilmeyerek hemen derlenmi birliklerle yaplamayacana iaret etmek istiyorum. Kald ki, bu kuvvetlerle nizami birliklerin bile baa kamamalar sz konusudur. Hindiini'de muntazam ve gl Fransz kuvvetleri Giap'in eteleri zerinde netice alamam, byle bir tecrbeden gemi olmasna ramen, gene Fransz ordusu, Cezayir ayaklanmasn silahla bastramamtr. 40.000 kiilik muntazam ngiliz kuvvetlerine Albay Grivas Kbrs'ta pes dedirtmitir. Daha nce de ifade ettiimiz gibi, Amerikan ordusu Vietkong'lar malup edememitir. Gayri Nizami Harp konusunda tecrbeleri ve geni incelemeleri bulunan Amerikal yazar Charles W. Thayer'in "Gerilla" adl kitabndan aldmz bir paray ilgisinden tr aada sunuyorum. "Amerikal askeri danmanlar, Vietkong kuvvetleri ile mcadele etmek zere Gney Vietnam ordusunu reorganize ederken, bu orduyu kendilerinden gayet emin bir ekilde, bildikleri tek muharebe teknii olan ve IInci Dnya Harbinin klasik Avrupa harplerinde uygulanan esaslara gre tekilatlandrmaya ve eitmeye baladlar. Ar tehizatl tmenler ve hatta kolordular tekil ettiler. Halbuki, Vietkong'lar klsik usullerle muharebe etmeyeceklerdi. Nitekim, Amerikal danmanlar kendilerini Ho-Chi-Minh'in yerine koyabilselerdi, Kuzey Vietnaml liderin elinde Gayri Nizami Harbe bavurmaktan baka bir imkn olmadn gayet kolaylkla anlayabileceklerdi. Harektn icrasnda, Amerikan subaylarnn danmanlnda Gney Vietnam ordusuna bal kuvvetler, ne zaman bir Vietkong birliinin yeri tesbit edilse, sahip olduklar tanklarla patrtl, grltl olarak bu birliin peine taklyor ve elleri bo geri dnyorlard. nk her defasnda beraberlerindeki ar tehizat yznden bu arazide ana yollar takip etmek mecburiyetinde kalan nizami kuvvetler gerillalar takip ededursun, onlar ormann derinliklerinde kayboluyorlard. Amerikallar, bu blge zellikleri ynnden Franszlarn kazand tecrbelerden de istifade etmemilerdir." Gayri Nizami Kuvvetlere kar harektta, zellikle ayaklanmalar bastrmak sz konusu olduu zaman, grevin ordu birliklerine verilmesi temayl ve tatbikat yaygndr. Gayri Nizami Kuvvetlerle mcadelenin nizami ordu birliklerince yaplamayaca tecrbelerle sabit olunca, o halde hemen akla gelen husus "Silaha ayn silahla mukabele etme" nin gereklilii de hatrlanarak mcadelenin kendi gerilla birliklerimizle yaplabileceidir. Burada gzden kaan husus, gerilla birliklerinin dman igali altndaki blgelerde vazife grecekleridir.
45

Cephe gerisinde, yani dost blgedeki, dman Gayri Nizami Harp kuvvetleriyle mcadelede veya zuhur edecek bir ayaklanmann bastrlmasnda ihtiya duyulacak kuvvet byle bir mcadele iin tekil edilmi ve eitilmi birliklerdir. Bu birlikler lkenin jandarma birliklerinden, ordu birliklerinden ve yerine gre polis kuvvetlerinden tekil edilebilir. u artla ki, tehdit ve maksat gz nnde bulundurulmu olsun. Avc birlikleri ve koruma birlikleri, tesislerin emniyeti ve szmalarn nlenmesi gibi mcadelenin pek mahdut bir ksmnda vazife alabilirler. syanlarn ve mukavemet merkezlerinin bastrlmas iin ayr grev kuvvetlerine ihtiya vardr. Gayri Nizami Harp kuvvetleri ile mcadele edecek kuvvetlerin, tekilt, silah ve malzeme ynnden zel vasflar olmaldr. Yukarda, nizami kuvvetler ve klasik ordu taktikleri ile yaplamayacana iaret ettiimiz, mcadele zelliklerini prensipleri ile izaha altmz faaliyetleri gerekletirebilecek kuvvetlerin elbette ki zel eitime ihtiyac olacaktr. Dou seferinde Almanlarn Gayri Nizami Harp Kuvvetleri hakknda en dar manada bile bilgiye sahip olmadklarn, personelin baskn tarznda sabotaj ve imha olaylar ile karlatklar zaman duyduklar aknl yazdklar mektuplardan anlamak mmkn olmutur. Alman birlikleri, baz evrelerin kk harp dedikleri gerilla harbi konusunda eitilmemilerdir. Bu birlikler kendilerine gerillalarla baa kabilecek eitimi verecek bir talimnameye harbin balamasndan 5 yl sonra 1944'de ve ok gecikmi olarak sahip olabilmilerdir. Hatrlanaca zere, 1 yl sonra da Alman ordular teslim olmutur. Amerika Birleik Devletleri eski Bakanlarndan Kennedy ac tecrbelerin muhasebesini yaparak, acelelikle elde mevcut eserlerle gerilla harbi kitaplklarnn kurulmasn ve bu kitaplarn incelenmesini istemitir. ABD zel harp okulunun geniletilmesi ve zel kuvvetleri tekil eden yeil bereli askerlerin ihdas Kennedy'nin bakanl dnemine rastlar. Tarihte ayaklanmalarn bastrlmasnda en baarl lider olarak bilinen Magsaysay, bir otomobil tamircisi iken gerillac olan sonradan da politikaya atlan bir ahstr. Bu konuda profesyonel askerlerin genellikle byk baar gsterememi olmalarn klsik harekt dnda eitim grmemi olmalar ile izah etmek doru olur. Halbuki, yukarda da deindiimiz gibi bu trl grevleri alacak birlik personelinin zel olarak eitilmelerine lzum vardr. Liderler, asker, siyas, ekonomik, sosyal ve idar cepheleri bulunan bu trl harekt iin ayrca yetitirilmelidirler. Bunun yannda Gayri Nizami kuvvetlere kar harekt sorumluluu ile sevk ve idarenin zenle oluturulmasna lzum vardr.
46

Bu bahsi kaparken u sonular kararak vurgulamak istiyorum. a. Doru tehis: Dmann muharebe sahnesine koyaca kuvvetlerin mahiyeti ile bunlarn uygulayacaklar taktik ve tekniklerin bilinmesine lzum vardr. b. Uygun icraat: Gayri Nizami kuvvetlerle mcadele nizami birliklerle ve bunlarn klsik harekt ve teknikleri ile yaplamaz. syanclarla mcadele etmenin zor bir i olduu ve yava yrd, dier bir deimle orbay bakla imeye benzedii ifade olunmutur. Hatta bu gn, nceki blmde de iaret edildii zere, Gayri Nizami Harbin yenilmezlii sz konusudur.

47

ZVERBEY KK
Kontr-gerilla adnn doduu yer Kk iin yneltilen iddialar Kk - Kontr-gerilla ilikisi Kk - zel Harp Dairesi ilikisi Kkte grev yapanlar arasnda, byk bir yanllkla ve kt niyetle, ben de saylyorum. Sorumlularn yetersiz cevaplar

Ziverbey Kk (18), evresinde, her halde teden beri bilinen bir kk olmaldr. Ama, 12 Mart dneminden sonra srdrlen Kontr-gerilla kampanyas sebebiyle yurt apnda bilinir olduu sylenilebilir. Yazlardan rendiimize gre, stanbul-Erenky'de bulunan bu kk 12 Mart dneminin I'nci Ordu ve Skynetim Komutanlnca sorgu merkezi olarak kullanlmtr. ddia ise, bu kkte kurulan sorgu merkezinde sanklara ikence yapld ve burann kontr-gerilla merkezi olduudur. Bylece Ziverbey Kk kontr-gerilla adnn Trkiye'de bir bakma doduu yer oluyor. Kamuoyunun ilk defa duyduu kontr-gerilla szc ise "kence tertipisi" olarak belki de yalnz Trkiye'ye mahsus bir tanm kazanyordu. Byle bir tanmn Trkiye'ye mahsus olduuna iaret etmemin sebebi bundan nceki blmde Gayri Nizami Kuvvetlere kar harekt bal altnda v e e anlamda kullanlan kontr-gerilla konusunda dnya literatrne gre verdiimiz izahat ile "kence tertipilii" arasnda herhangi bir benzerlik ve iliki olmamasdr. Bylece Ziverbey Kk'ndeki sorgulamalar sebebi ile kampanyay yrtenlerce kontr-gerilla ad ortaya atlrken, ayn zamanda byk bir kavram saptrmas da yaplm oluyordu. Bu yargmzn gerekesi olarak, ileri srlen iddialardan bazlarn ksaca sunmak istiyorum: 31 Ocak 1978 tarihli Hrriyet gazetesinde fkra yazar Oktay Eki, ikence konusuna dair bildiklerini yle aklyordu: "te kontr-gerilla kavram da o tarihlerde - 12 Mart dnemi - duyulmu bir isimdir. Skynetim yetkililerinin veya kendisini yetkili sayan nfuzlu yetkisizin yakalayp ieriye tktrd baz tanklarn bu rgt elinde ikenceye tabii tutulduu sylenirdi. Tabii resmi makamlar bu sylentileri yalanlard ama

48

ikenceden perian olmu sanklarn Skynetim Mahkemelerinde yaptklar aklamalar iddialarn doru olduuna herkesi inandrrd. Nitekim halen parlamentoda ye olarak bulunan dnem Skynetim Komutanlarndan Faik Trn Paa Hrriyet'e yapt bir aklamada ikence iddialarn zmnen kabul etmiti." 7 ubat 1978 tarihli Milliyet gazetesinde Orhan Duru'nun yazdklar da yle: "1971 ylndan beri kontr-gerilla sz duyulur, yazlr, izilir. 12 Mart'tan sonra tutuklanan szne gvenilir basn yeleri de, yazarlar da anlattlar bu olguyu. Mahkeme nnde anlatld da oldu. Yllardr yazld, izildi, kontr-gerilla konusu. Sayn Demirel'in babakanlnda da yazlp izildi. Meclise getirildi, konuuldu, iddialar ne srld." 7 ubat 1978 tarihli Milliyet gazetesinde rsan ymen yle yazyordu: "Bakn 12 Mart'n Skynetim ve MT ilikileri ile grevli Babakan Yardmcs Sadi Koa ne diyor? (Yetkililerden 1971'in son gnlerinde kurulduunu rendiimiz kontrgerilla rgt Genelkurmay Bakanlnn emri ile stanbul Skynetim Komutanl ve MT tarafndan mtereken, kanun d kurulmu ve kanun d alm bir rgttr. Kuruluu yasaya aykrdr.)" Yazar devamla diyor ki: "Bu operasyon ekibinin varl skynetim mahkemeleri dosyalarnda yzlerce tann ifade tutanaklar ile gzalt deneyimleri, kontr-gerilla tezgahlarndan gemi nl yazar ve dnrlerin gzlemleri ile de saptanmtr. rnek mi istiyorsunuz? Yzlerce sayfalk mahkeme tutanaklarndan rastgele setiimiz bir demet sunalm: Gtrldmz bu yerde resmi elbiseli bir general (isminin sonradan .................................. rendim.) burann kontr-gerilla ismini tadn, direkt Genelkurmay Bakanlna bal olarak alan ve onun emrindeki bir rgtn karargh olduunu burada kanun, hak ve hukuk bulunmadn syleyip kendilerince dzenleyip dikte ettirilen ifadeyi kabul etmezsem ocama incir dikileceini belirtti. (1873/82 esas, Tutanak No. 927, Ersan Tepeli'nin ifadesi) 24 Nisan'da Mamak Muhabere Okulu iindeki ikence ekibince ikencelere maruz kaldm. 2 M a y s'ta gzlerim bal olarak gtrldm Ankara Gvercinlik semtinde jandarma komando taburu iindeki MT Ankara Blge Bakanl sorgu merkezinde ikence uzmanlarnca her trl madd ve manev basklar altnda alnan 5 Mays tarihli ifademi reddediyorum. Burada nemli bir hususu belirtmek isterim. MT ikencehanesine gtrlen arkadalar yle bir eyle karlamlardr:
49

"u anda Genelkurmay kontr-gerilla rgtnde bulunuyorsun" (Alaattin Sevimli'nin 3 No.lu Askeri Mahkemeye verdii dilekeden.) rsan ymen'in 8 ubat 1978 tarihli Milliyet gazetesinde yazd ise yle: "Kamuoyunda bunca tartmalara yol aan ve 12 Mart dneminin sorgulama operasyonlarndaki nitelii aa be yukar ortaya kan kontrgerilla umacsnn zerindeki rt kaldrlmaldr." 28 Ocak 1978 tarihli Gnaydn gazetesinde ise Talt Turhan'a atfen u haber - yaz yaynlanmtr: "Trkiye'de kontr-gerilla tartmasnn geniliini ilk defa aan kii 21 Mays olaylarndan sonra emekliye ayrlan Kurmay Yarbay Talat Turhan 7 Gn dergisinde yaynlanan yazsnda bu konuda u iddialara yer vermitir. Amerika'da gelitirilen gerillalarla mcadeleyi amalayan kontr-gerilla yntemleri Trkiye'de ve tm az gelimi lkelerde uygulamaya konulmutur. Bu anlayla teknik sorgulama timleri kurulmu ve 12 Mart sonrasnda zel sorgulama yaplmtr. Erenky ikence kknde teknik sorgulama yntemleri uygulanmtr. 4 Nisan 1978 tarihli Milliyet gazetesinde yaynlanan 12 Mart'n Babakan Yardmcs Sadi Koa'n anlarnda geen ilgili blm birlikte okuyalm. "zellikle 1974'ler den sonra Trkiye'de bir ikence edebiyat dodu. XX. yzylda daha ok demirperde ve baz dikta rejimlerinde uygulandn duyduumuz ve okuduumuz trden ikencenin 12 Mart'tan sonra lkemizde de yapldn belgeleyen bu eserler iinde bizim de aratrmalarmza, ikence grenlerle yaptmz grmelere uyan rnekleri verenler var. Ama bir ksm da geniletilmi hayal rnleri anmsamalar brakt. Byle bir edebiyat trne ait eserlerin yaynlanmas, gerekleri millete gstermesi bakmndan ne kadar hakl ve doru ise eer hayal ve abartmalar yaplmsa veya uydurulmusa bunlarda uygar bir lke iin o kadar irkindir. Zira bu tr bir ikencenin uygulanm olmas ada uygarlk iin yz karasdr. kence deil ama poliste teden beri kt ve kaba muamele yapld haberleri bize daha iktidarmzn ilk gnlerinde ulamt. Verdiimiz emirlere ramen ikence iddialar bitmemiti. Baz tutuklulardan sordum. Evet bana ikence yapld diyen kmad. Hepsi 'duyduumuza gre' diye anlatyordu. Erenky'deki nl Zihni Paa Kk ve kontr-gerilla ad o zaman daha hi duyulmamt. Burada bu kontr-gerilla rgt denilen eyleme aklk getirmek isterim. Gerekte devlet rgt iinde yasal olarak hi bir zaman byle bir rgt kurulmamtr. Ne tekilat kanunu vardr, ne de kadrosu. Konuyu aratrdm. Erenky'de ad geen kke gzleri kapal olarak gtrlen, bir ksm ile konutuum, bir ksmnn Skynetim Mahkemesi dosyalarndaki ifadelerini okuduum zaman baz kiiler bu konunun tek ve
50

birinci elden tanklardr. lerinde ok yakn tandm, ok gvendiim inandm kiiler, emekli subaylar hatta generaller var. Konunun bu yolla ve 1974'lerde bana ulaan kadar ile bile irkin, tyler rpertici olduunu batan kabul etmek gerekir. Burada eitli a d baz usullerle ifade alan baz kiilerin birbirlerine rtbeleri ile hitab ettikleri ve kendilerini ( Genelkurmay kontr-gerilla rgt mensuplar ) olarak tanttklar 1-2 kiiye srtlarn dayayarak baz kuvvet komutanlarna bile amur atacak sulamalarda bulunduklar stanbul Skynetim Mahkemesi tutanaklar ile sabittir. Bu dinlediklerim arasnda bazlarndan ve sonra basndan aldmz bilgilere gre bu yasa d rgtn ba tmgeneral (halen emekli) Memduh nltrk'm. Duyduklarmza ve okuduklarmza gre bu yasa d rgt stanbul Skynetim Komutanl ile baz MT mensuplar tarafndan Genelkurmay Bakannn emri ile kurulmu, daha dorusu byle bir rgt varm. Ve onun adna eylemde bulunuyormu havas verilmi ve iddialar doruysa aka su ilenmitir." Yukarya aldmz haber ve yorumlarda sorumlu bir kii olarak kendisinden sk sk bahsedilen zamann 1.Ordu ve stanbul Skynetim Komutan Emekli Orgeneral Faik Trn' n iddialara cevap tekil eden bir demeci yaynlanmtr (19). Bu demecin ilgili blmn aaya alyorum: "Kontr-gerilla lfn Talt Turhan isminde bir ahs ortaya att. 12 Mart dneminde bu ahsn ifadesini tam 7 gnde alabildik. Bu ahs ifade vermek iin masamn zerine kitaplar yd. Konumalar yapt, aklamalar yapt. Kontr-gerilla bir faist rgttr diye sulamalar yapt. Gerilla, mstevliye kar silahlanan bizim deyimimizle etecidir. Kontr-gerilla baz faist lkelerin benimsedii zel kurululardr (20). kence iddialarna konu olan Erenky, Ziverbey Kk'nde yaplan soruturmaya bir kez yarm saat katldm. Burada MT'ten gelen mavirlerin grev aldn grdm. Bu, gvenlik kurulularnn yapt, yapmakta olduklar bir grevdir. Gzaltna alnan veya tutuklanan kimse, ideolojik bir olayla ilgilidir. Normal bir polisin snrl bilgisiyle komnizmin ve eylemlerinin soruturmalarn yapmalar imkanszdr. MT, bilindii gibi, yar askeri bir rgttr. Bu rgt iinde byk sayda sivil giyinmi asker grev yapmaktadr. Burada gzaltna alnanlarn gzlerinin balanmas bu gvenlik elemanlarnn tannmamas iin tedbir zellii gsterir." Ziverbey Kk konusunda Trkiye byk Millet Meclisi'nde de sylenenler var. Eski Tabii Senatr Suphi Karaman bakn ne diyor? (21)
51

"Arkadalar, kontr-gerilla terimi 12 Mart dneminin ikence odalarndan geldi. 12 Mart dneminde baz (affedersiniz aynen sylyorum) haysiyetsizler Silhl Kuvvetlerimize glge drebilmek iin ikence odalarnda ikence yapan alaklar, gzleri bal olan insanlarn yannda birbirlerine 'Albaym, yarbaym' diye hitabettiler. Sanki o ikenceyi Silahl Kuvvetler yapyormu intihasn vermek iin. Oysa Silahl Kuvvetlerin bu tr organizasyonlar yoktu. Bunu yapanlar var ama, bu izlenimi vermek iin yaptlar. Ve bir ksm devrimciler (22) bir ksm sosyalistler kendilerine kr gerillas, ehir gerillas derken onlar da onlara kar siz gerillaysanz biz de kontr-gerillayz dediler. Sanki onlar lkeyi igal etmiler, sanki bunlar da o igal eden ekiyaya kar kontr-gerilla sava yapyorlar. Ve kontr-gerilla terimi buradan yayld." Konuyu bir de zamann Ana Muhalefet lideri eski CHP Genel Bakan Ecevit'ten dinleyelim. Ecevit'in 1973 yl Giresun konumasndan ilgili blm bu vesile ile de tekrar aaya alyorum. "12 Mart sonras dnemde ad, san ortaya kan ve tedbirlerin hatta soruturmalarn hukukiliine de, insaniliine de glge dren kontr-gerilla adl rgtn ..." (23) Bu beyan hem kayna, hem de btn yazlp sylenenlerden nce ortaya konmas itibariyle bize gre zerine parmak baslacak bir nem tamaktadr. Yalnz bu sylenenler ve yazlanlara dayanlarak konu hakknda ayrntl bir tespit ve eletiri yapmak elbette ki mmkn deildir. Bu sebeple, ancak bir mtalaa olarak, bu konu iin genel grlerimizi ortaya koyabileceim. stanbul'da, Erenky Ziverbey Kk'nde stanbul Skynetim Komutanlna bal olarak bir sorgu merkezinin kurulmu olmas bir vaka. En yetkili kiilerin ifade ettikleri gibi, bu merkezde skynetim grevlileri ile MT uzmanlar, ibirlii yapmlardr. Bunun salanmas Skynetim Komutanlnn yetki ve sorumluluuna girer. (Skynetim Komutan demecinde bize pek garip gelen bir ifade ile bu merkezde sanki haberi olmadan armlar gibi MT elemanlarn grdn sylyor.) Bu bakmdan, zamann Genelkurmay Bakannn byle bir merkezin kurulmas iin emir vermi olacan ihtimal dahilinde grmyorum. Sebebi, Genelkurmay Bakanl gibi byk bir direktif makamnn ayrntlara inerek st komutanlarn iine karmas doru olmaz. Kald ki, Skynetim Komutan bu ileri yrtrken Babakana baldr. stelik, gen subaylndan beri tandm, emrinde almakla her zaman iftihar duyduum Orgeneral Sayn Memduh Tama sorumluluu almasn da vermesini de ok iyi bilen bir komutandr. kence konusuna gelince: Vaki olmusa ve zamann Babakan Yardmcs Koa'n belirttii gibi, bu iddialarda hayal ve abartma yoksa, buna zlmek lzmdr. ad bir uygulamann tasvip edilmesi mmkn deildir. stanbul Skynetim Komutanl Ziverbey Kk sorgu merkezinin veya iddialara gre Ankara Skynetim Komutanlna bal sorgu merkezlerinin
52

icraatna ait sorumluluun askerlikteki rf ve kaidelere gre, bu komutanlara ait olaca aktr. Sorgu merkezlerine "Kontr-gerilla" demek ok yanltr. Yukarda da ifade ettiimiz gibi, Kontr-gerilla bir kuruluun deil, bir faaliyetin ad olabilir. 12 Mart dnemi arefesini hatrlayalm: Suphi Karaman'n ifade ettii gibi, kendilerine kr gerillalar, ehir gerillas deyip, bizdeki deyimi ile ekiya olup devleti blmeye ve ykmaya ynelenlerin ve onlarn destekilerinin "nmze kimse kmasn, eylemlerimize kimse engel olmasn!" demelerine karlk devlet kendilerine elbette "Oh, ne ala aklnzla bin yaayn" demeyecekti. Hangi memlekette devlet ekiyaya "gelin beni ykn" demitir? Lenin'in Komnistlerin at her sava hakl. Komnizme kar alan her sava hakszdr ve ezilmelidir" sz hatrlanmaldr. Devletin kendisine ynelik gerilla faaliyetlerine kar koyaca ilere Kontrgerilla faaliyeti denmesinin doru olaca buraya kadar ki izahatmzla ayrca anlalm olmaktadr. Bu anlaya gre, "Kontr-gerilla dalsn" diyerek ortaya kanlar devletin karsnda yer alm olanlardr. Kontr-gerilla kampanyasnn yrtenlerce kavram saptrmas yapld iin ne iddiaya temel olan istek belli olmu, ne de devlet bu konudaki grevini hatrlayabilmitir. Bunu kampanyay yrtenler asndan baar sayyorum. Ziverbey Kk'ndeki ve Ankara'daki dier sorgu merkezlerindeki grevlilerin kendilerini albay, yarbay vs. olarak subay diye tantmalar, bu merkezlerin dorudan doruya Genelkurmay Bakanlna bal Kontr-gerilla tekilatnn merkezleri olarak ifade edilmesi uygulamasnn ok yanl tefsirlere yol aacak nitelikte olduu devlete fark edilerek nlenmesi gerekirdi. Maalesef bu yaplmamtr. Ve devlet zellikle silahl kuvvetler bundan yara almtr. Bu ortamda ve tartmas srp giderken, sanklara ikence yapld iddias yaygn olan Ziverbey Kk'nde benim de vazife yaptm kuyruklu yalan rahatlkla sylenebilmitir. Gazeteci-yazar Nimet Arzk'n o tarihlerde yaynlanan 7 Gn adl derginin 2 ubat 1977 tarih ve 230 sayl nshasnda kan yazsnn ilgili blmn aada sunuyorum. "Ziverbey Kk 'nn hakimleri Aya maya kumpanya, bir ie ampanya, Eyp zaltrk... Aya maya kumpanya, bir ie ampanya, Memduh nltrk... Aya maya kumpanya, bir ie ampanya, Cihat Akyol. Kk ocuklar parmak parmak sayarlar,bylece ebeyi saptamak iin. Btn tandklarmn ocuklarna tekerletiyorum ki bu isimleri unutmasnlar. Bunlar 12 Mart'tan sonraki kontr-gerillaclar, kontr-gerillaclarn nde gidenleri.
53

Onlar iftiharla saklanyorlar. Biz iftiharla iln ediyoruz adlarn. imdi emekli, emekli Tmgeneral Cihat Akyol Sivil Savunma rgtnn banda. zel giriimle, bankalarla ilikisi yok. Sayg sayarm. Eyp zalku ................. sayg sayarm. Kontr-gerilla paas Memduh nltrk .... sayg sayarm. Nefret edebilirim iliklerime dek ama her halde bir eye inanmlar ki, o inan uruna vatandalarnn falakalandn izleyebilmiler. Aya maya kumpanya............... Unutmayn ocuklar bu adlar. Kontr-gerilla merkezinde kvrananlar unutulmayacaklar." Belli mihraklarn kontr-gerilla kampanyasna beni ara olarak setikleri bu yaz ile biraz daha anlalyordu. Bu yalan ve iftiraya ok zlmtm. Aslnda bu yaz ile hukuk dilinde "Sua azmettirme" suu ileniyordu. Mahkeme yoluna bavurmadan iddia sahibi ile grmeyi uygun buldum. Grmemizde gazeteci ve basn maviri Hayat lhan da yanmzda bulundu. lgin bulacanz iin konunun bundan sonraki safhalarn da anlatmak istiyorum. Nimet Arzk iddia edilen dnemde benim Lleburgaz'da Tmen Komutan olduumu benden duyunca, haberi ald muha-bir arkada ile telefonla konutuktan sonra bana unlar syledi: "Biz Ziverbey Kk'nde vazife yaptn bildiimiz Eyp zalku'u yakalayp kendisiyle konuamyorduk. Gvendiimiz muhabir arkadam nal Bey stanbul'da bu defa Eyp zalku'u evinde yakalam, sze balamak iin (General Memduh nltrk' kastederek) 'paanzdan selam getirdim' deyince, zalku, 'Cihat Akyol paadan m?' karln vermi, nal bey tamam, aradm buldum diyerek mlakat bile yapmadan, olay yerinden ayrlp fla haber eklinde 7 Gn'e bilgi vermi." Nimet Arzk'a gre Ziverbey Kk'nde bir generalin grev yapt biliniyormu, ama ismi kesinlememi. (Halbuki konumamzdan nce ve grmemize sebep olan yukarya aldmz yazsnda srasyla general Memduh nltrk ve benden bahsetmitir.) Anlatlan doru da olabilir. Ama bunu benim iin gerekten anssz bir olay olarak niteliyorum. O tarihlerde Eyp zalku Hava Meydanlar Genel Mdrl'nde szlemeli olarak Sivil Savunma Amirlii ile grevliymi. Ben de ileri Bakanl Sivil Savunma daresi Bakanydm. Paa'dan selam getirdim denilince, grevi ile ilgili olarak beni hatrlam ve ismimden bahsetmi olabilir. Aslnda Eyp zalku'un sivil savunma amiri olarak grevi zel bir grev olup, ileri Bakanl'na dolaysyla bana bal deildi. Belirtmeliyim ki ad geeni hl tanmyorum. Bu vesile ile adn duydum (24). Nimet Arzk'tan ayrlrken bu yaznn dzeltilmesi vaadini almtm. Nitekim, 5 ubat 1977 tarihli Bar gazetesinde Arzk yle yazyordu:
54

"Cihat Akyol Paa'dan zr dilerim. ok feci bir yanllk yaptm. Eeke de deseniz olur. Kpeke de... Onu Ziverbey ikencelerine dahil ettim ........ Ama ikenceciler aleyhinde geni bir kampanya amlard, belki onlar temizleyecei yerin bana getirirler korkusuyla. Cihat Akyol Paa, ikenceciler tarafndan benimsenecek bir kii deildir. E n b yk kusuru Amiral Fahri oker'ce yaamda ii rast gitmilerin pembeliidir... kinci kusuru o da Fahri oker'cedir. z z hakknda ok iyi arklar sylemektedir, z zne. Onun dnda bilgilidir, alkandr naziktir, insan tepkileri vardr. Hala m konuuyorum? Evet, tekrar zr dilemek iin." Gelin, grn ki yaptm basn toplantlarnn birinde zr dilediinden bahsedince szn bozdu. 12 Aralk 1977 tarihli Bar gazetesinde, "zrm zr dileyerek geri alyorum" dedi. Belki hl yazyordur, haberim yok. Yukarda da ifade ettiim gibi, yaplan irkin iftiradan zlmtm. zntm Silahl Kuvvetlerin ve o dnemde bana komutanlk yapanlarn konuyu akla kavuturmamalarndan da kaynaklanyordu. Ayrca Tmgeneral Memduh nltrk'n Skynetim Komutanlnn bu ileri ile grevlendirildii pek ok kii tarafndan dorulandna gre, bu asker kiinin benim zerimdeki iftirann ortadan kalkmas iin yiite meydana kmayn yetime tarzmza yaktramyordum. Ancak 7 Kasm 1977'de adresini bulabildiim Manisa eski Milletvekili Faik Trn'e mektupla mracaat ettim. Bu mektubun rneini aada sunuyorum. "Ankara, 7 Kasm 1977 Sayn Faik Trn Manisa Milletvekili ANKARA Geen aylarda sol basnda benden bahsedilirken (Skynetim Komutanlnz srasnda iddiaya gre, Ziverbey Kk'nde faaliyet gsteren sorgu merkezinde grev yaptm, dier grevliler meyannda benim de ikenceciler arasnda bulunduum) ifade edilerek kamuoyuna sunulmutur. Bu ok yanl ve haksz iddiann dzeltilmesi iin konuyu ilgili resmi makamlara arzetmi bulunuyorum. (25) Bu dnemde Lleburgaz'da grev yapan 65'nci Tmen Komutan Cihat Akyol iin serdedilen iddia en yetkili ve gvenilir olarak sizin aznzdan akla kavuabilir. Ve bunu geleneklere uygun olarak siz yapabilirsiniz. Ve yapmalsnz, kanaati iinde ilginizi bekliyorum. Sayglarmla.
55

M. Cihat AKYOL Eski 65 nci Tmen Komutan" Em. Orgeneral Trn'den 10 Kasm 1977 tarihli ve mektubumun karl olan yazy aldm. rneini aada sunuyorum. "Ankara, 10 Kasm 1977
Sayn Generalim, Mektubunuzu hayretle karladm. Byle bir yazdan haberim yok. Herkesin bildii zere, Krklareli ili, Skynetim blgesi dnda idi. Bu hususta bir dava aarsanz beni ahidiniz olarak gsterebilirsiniz. Sayglar sunarm. Faik Trn"

Hemen sylemeliyim ki, bu cevap ve davran benim iin hi de tatmin edici deildi. Org. Faik Trn, konuyu ve isteimi anlamam olamazd. Kendisi parlamenter olmakla, istirhamm kolayca yerine getirebilir ve aklamalar basnda ilgi ve yank uyandrabilirdi. Bu grm bir tariz olarak da yaptm bir basn toplantsnda vurguladm. Em. Orgeneral Trn, epeyce bekledikten sonra Tercman gazetesinin sorularn cevaplandrrken benimle ilgili bir blm ayrmak suretiyle konuya ksmen aklk getirebilmitir. Beyanlarn aaya alyorum. "Emekli Tmgeneral Sayn Cihat Akyol 12 Mart dneminde Lleburgaz'da 65 nci tmen komutanl yapmtr. Trakya blgesi skynetim blgesi dnda idi. Bu nedenle, skynetimde vazife al sz konusu edilemez. Bu deerli general de benim gibi 30 Austos 1973'de kadrosuzluktan emekliye ayrlmtr." Yavuz Donat soruyor: Cihat Akyol'un kontr-gerilla ilikisine ne dersiniz? Cevap: Kontr-gerilla bir iddiadan ibaret olduuna gre bilmem ki ne diyebilirim? Org. Trn General Akyol'un kontr-gerilla ile hi bir alakas yoktur diyemiyor. Bana gre bu da cevabn olumsuz yan. Kontr-gerilla kampanyas vesilesi ile bana dnk satamalar bundan sonra da basnda olduu gibi TBMM ats altnda srp gitti. Org. Trn kolordu ve ordu komutanlm yapt iin beni tanyorlard. ahsen cevap veremediim her oturumda, tartma konusunu da beni de bildikleri iin meclis krssn kullanarak bir asker parlamenter olmann yaklam iinde iddia sahiplerine gereken cevab vermelerini ordu geleneklerine ve greneklerine uygun dt iin nedense hakkmm gibi bekledim, durdum.
56

Grld gibi, kontr-gerilla tartmasnn ba saylan Ziverbey Kk sorgu merkezi vesilesi ile ortaya atlan iddia, hem kontr-gerillaya "kence tertipilii" gibi bir anlam getirmi, hem de bu yoldan iddia edilen su iin sulular aranmtr. B u s u a subaylarn methaldar olduklar ileri srlerek, skynetim grevlileri yetmezmiesine konu bu anlam iinde orduya da bulatrlmaya allmtr. Grev yerimi bile incelemeye gerek duymadan "Bir insann ayn zamanda iki yerde bulunamayaca" kaidesine nasl cevap verebileceklerini de dnmeden beni Ziverbey Kk'nde vazifeli klabilmilerdir. Resmi makamlar bu iddialar karsnda susunca zayf yer bulundu diye belli mihraklar bunlara yenilerini de eklemilerdir. Emekli bir askeri hakim olan Emin Deer'in iddias ise silahl kuvvetler asndan, daha da ileri gtrlm olarak yle: "zel Harp Dairesinin ynettii kontr-gerilla 12 Mart dneminden sonra sorgulamalara karmtr." (26) 12 Eyll'den nceki yllarda Aydnlk gazetesi, stanbul ve Ankara Skynetim Komutanlklarnn kurulu emalar ve bu rgtte alanlarla, doru yanl bulabildii btn bilgileri gnlerce yaynlam, subay ve generalleri ikence ve cinayet tertipilii ile tanmlanan kontr-gerillaya methaldar yaparak kamuoyuna takdim etmitir. Herhalde polemie girmeme dncesi ile olacak ki bu yaynlara kar ne haklarnda iddia ve isnatta bulunulanlar tarafndan ahsen, ne bunlarn amirleri tarafndan ve ne de kurulu adna herhangi bir aklama yaplmamtr. Bu da bir hareket tarz olmal. Daha fazla bir ey sylememiz de mmkn deil. Ne var ki benim gibi skynetim grevleri ve uygulamalar ile uzaktan yakndan ilgili bulunmayan birisi iin yukarda da ifade ettiim gibi, bu rgtleri ynetenlerce, isteim sz konusu olmadan aklama yaplmas elbette doru olurdu. 17 Mays 1977'de Genelkurmay Bakanlna yaptm bavuruya cevap verilmedii gibi zerinde herhangi bir ilem yaplmadn da zlerek belirtmeliyim. 17 Ocak 1979 tarihinde yaptm bavuru zerine yeni Genelkurmay Bakanmz Org. Kenan Evren kamuoyuna aklama yapmasalar bile ekte sunduum cevabi yazlar ile beni sevindirmilerdir. Kendilerine burada da kranlarm sunuyorum. Bu yaz ile benim 12 Mart dneminde ne Ziverbey Kk ve ne de stanbulAnkara Skynetim grevleri ile ilikimin bulunmad en yetkili azdan iddia sahiplerini ortada brakacak ekilde akla kavuturuluyordu. Bu bahsi kapatrken ksaca nceki Genelkurmay Bakanmz Semih Sancar'n benim mracaatm adeta grev d "Grevsizlik" kabul ederek silahl kuvvetlerimiz iin yapt aklamaya da ksaca temas etmek i stiyorum. Orgeneral Sancar'n beyanlar yle: (27)
57

"Son yllarda anarik olaylarla mcadele konusunda zel Harp Dairesinin elemanlarnn grev alm olduunu ima etmek, Trk ordusunun bnyesini ypratmak gayesini hedefleyenlerin amac olabilir. Biz ordu ile milleti bir ve beraber mtala ediyoruz. Ordunun her hangi bir unsurunun milletine kar olmas dnlebilir mi?" Bu beyann katlmadmz taraflar unlar: Kontr-gerilla kampanyasn yrtenler zel Harp Dairesi'nin kontr-gerilla olduunu ima etmiyorlar. Ak ve kesin bir dille iddia ediyorlar. Bir rnek olmak zere yukarda emekli askeri hakim Emin Deer'in iddiasn sunduk. Bu kesinlie karlk verilen cevap kesin ve yeterli olmamtr. Orgeneralimiz bu demecinde ordunun devleti ykmaya ynelenlerin karsnda olacan sylemeye gerek duymam olmaldr. Aksi takdirde, senelerden beri skynetim komutanlklar emrinde olarak terrle mcadelede ordu birliklerinin kullanlmasn nasl izah edebiliriz? Byk Atatrk'n i gvenlik konusunda orduya verdii grev bir vasiyet olarak Trk milletinin belleindedir. Silahl Kuvvetler i hizmet kanununun ordunun vazifelerini kesinlikle ortaya koyan maddesi ise yrrlktedir. Hatrlanaca zere, Silahl Kuvvetlerin ie dnk vazifesini teorik plnda kabul etmeyen eski CHP yneticileri bile her nedense byk bir eliki halinde ve yzseksen derece dnle iktidarlar dneminde silhl kuvvetlere bu alanda gittike artan bir tempo iinde vazife vermilerdir. Genelkurmay Bakan olduktan sonra Orgeneral Kenan Evren ise yeri geldike ve her frsatta silahl kuvvetlerin devleti iten ve dtan gelebilecek her trl tehlikeye kar koruma ve kollama grevini yerine getireceini, kt niyetlilerin bana bir balyoz indirircesine ifade etmiler, byk tehlikelerden bunalan kamuoyunun yreine su serpmilerdir (27 Austos 1979, 29 Ekim 1979).

58

ZEL HARP DARES

Silahl Kuvvetlerde saldrlan hedef, solun imeklerini zerine eken daire. Bu dairenin 4 yl bakanln yaptm. Dairenin grevi Dairede reorganizasyon almalar Daire ve ahsmla ilgili ithamlar Dairenin bakanlndan ayrlyorum Kontr-gerilla kampanyas bu daireden ve silahl kuvvetlerden neler gtrd?

Ziverbey Kk sorgulama merkezi iin balatlan kontr-gerilla kampanyasnn bu defa hedef olarak silahl kuvvetlerimizin bir paras olan Genelkurmay zel Harp Dairesi'ni setiini gryoruz. Bize gre bu hedef bir ncekine nazaran ok daha nemli ve hassas bir hedeftir. Bu oranda gdlen maksadn da daha byk olduunu tahmin etmekliimiz mmkndr. Konu, sol basnda ve Trkiye Byk Millet Meclisi'nde balangta kamuoyunun dikkatini ekmeyecek ekilde ele alnmt. Ayn basnda benden "Kontr-gerilla uzman" diye ska bahsediliyordu. Yetkililerin duyarlk gstererek harekete gemelerini uzunca bir sre bekledikten sonra, bu byk yanlgya son verilmesi iin 7 Aralk 1977'de Ankara Gazeteciler Cemiyeti salonunda yaptm basn toplantsnda yle demitim: "Benim kontr-gerilla uzman olduum iddias, 4 yl bakanln yapmaktan eref duyduum Genelkurmay zel Harp Dairesi'nin grevinin yanl bilinmesinden ileri gelmektedir. Nitekim, TBMM'nde geen ylki bte mzakereleri srasnda bir CHP'li milletvekili zel Harp Dairesi'nin kontr-gerilla rgt olduunu ifade etmitir. Bahse konu, dairenin grevi kontr-gerilla olmayp resmi ve askeri bir hizmet olan Gayri Nizami Harptir. Bu harp klasik harbin dnda kalan harp harekatn ihtiva eder.
59

Gayri Nizami Harp btn memleketlerin, zellikle byk ve gl dmanlarla savaacak memleketlerin stratejik konseptlerinde mutlaka yer alr." Bu aklamay yapmakla yanlgnn giderileceini, Genel Kurmay zel Harp Dairesi'yle benim kontr-gerilla kampanyas hedefleri dna karlacamz umuyordum. Ama, sonu maalesef umduum gibi olmad. Geri kamuoyu iddiann karsna kmzla, esasen hi bir zaman zerine glge bile dmesini istemedii ordusu zerinde oynanmak istenen oyunu anlamt. ddia sahipleri bu defa da demagoji ile hedeflerine ulamak zere kampanyalarna devam ediyorlard. 4 sene emek verdiim zel Harp Dairesi ve ahsmla ilgili olarak ileri srlen iddia ve ithamlarn akla kavuturulmas iin 18 Mays 1977 tarihli yazlarmla "Genel Kurmay Bakanlna, Milli Savunma Bakanlna ve MT mstearlna" bavurdum. Bu yazlarmn rneini "Resmi makamlar susuyor" blmne koydum. Tekrarndan kanarak buraya almadm. Zamann Genelkurmay Bakan Orgeneral Semih Sancar, Milli Savunma Bakan Ferit Melen, MT Mstear ise Emekli Orgeneral Hamza Grg idi. Bu yazmzla, daha balangta sezinlediim, kontr-gerilla kampanyasnn devleti ypratma ve ykma amac zerinde ok nceden iddiasz bir uyar grevini de yerine getiriyordum. fade etmeliyim ki, yazlarma ne cevap aldm ve ne de bu makamlarn harekete getiine tank oldum. B a n a d nk iddialar eski grev yerlerimden kaynaklandndan, bu makamlardan aklama yaplmasn istemeyi hakkm, aklamann yaplmasnn da onlarn vazifesi olduu kanaatini muhafaza ediyorum (Bak. Resmi Makamlar Susuyor). Bundan nceki blmlerin birinde Gayri Nizami Harbin ne demek olduu hakknda bilgi sunmu, dierinde ise Gayri Nizami Harbin kart anlamnda olan, yabanclarn kontr-gerilla da dedikleri, kendi askeri edebiyatmza "Gayri Nizami Kuvvetlere kar harekt" olarak geen konu hakknda ksa aklamalarda bulunmutum. Kontr-gerilla kampanyasn yrtenlerce kavram saptrmas yaplarak kontrgerillaya ikence ve cinayet tertipilii gibi yeni bir anlam verildiine ayrca iaret etmitim. Bu bilgiler muvacehesinde, byle menfur bir iddiann gerekle ilikisi olmad anlalarak maksad zerinde durulmaldr. Bilindii gibi, Trk milleti, barndan kan Silahl Kuvvetlerini Trk Ordusu diye tanr. Milletinin byk tarihini zaferlerle sslemi olan, onun ba tac ve gzbebei olarak iftihar ve gurur kaynan tekil eden Trk Ordusu her zaman bu gvene layk olmann abas iinde bulunmutur. 40 senemi severek ve eref duyarak hizmetine verdiim orduda bulunduum ve onu tandm sre iinde, son yllarn aziz milletimizin asla tasvip etmedii
60

ykc kampanya dnemi hari, ordu hakknda milletimin en ufak bir imasna tank olmadm. Byk milletimizin bu byk ve asil davranna iaret ederek kontr-gerilla kampanyasnn orduya ynelen emellerine dikkati ekmek istiyorum. zel Harp Dairesi, Trk Silahl Kuvvetleri bnyesinde Genelkurmay II. Bakanna bal, yani Genelkurmay II. Bakannn emir ve komutas ile ynetilen bir dairedir. Silahl Kuvvetlerimizin dier birimlerinde olduu gibi, tasdik edilmi bir kuruluu, onayl kadrosu ve Genelkurmay Bakanl grev talimat iinde yer alan resmi bir grev talimat vardr. Sras gelmiken, bir kere daha, yurt savunmas ile ok yakndan ilgili olan ve zel Harp Dairesi'nin grevi bulunan Gayri Nizami Harbin kamuoyunca yeteri kadar bilinmediine iaret etmek istiyorum. Kontr-gerilla kampanyas srasnda mahedelerimiz odur ki, kastl olarak kavram saptrmas yapanlarn dnda, byk evreler, zlerek ifade edelim ki zamann Babakan dahil, devlet grevlileri bile Gayri Nizami Harp hakknda yeterince bilgili deillerdi. Ben 30 Austos 1967'de Tugeneral olarak bu dairenin bakanlna atandm. Bana sataldndan bu yana her zaman ifade ettiim gibi, eref duyarak 4 yl bakanln yaptm bu dairede verdiim devlet hizmetleri ile iftihar ve gurur duyuyorum. Bundan nceki grevim MT Mstearl (Milli stihbarat Tekilat) stihbarat Bakanl idi. O zamanki MT Mstear ile prensiplerde anlaamadmz iin bu grevde ksa bir mddet altktan sonra ayrlmay istemitim. Bu yndeki teklifimi olumlu karlayan zamann Genelkurmay Bakan Orgeneral Cemal Tural'a her zaman kran borluyum. MT'te grev yaptm son gnlerden birinde Genelkurmay II. Bakan Orgeneral Fikret Esen beni telefonla arayarak "Akyol, yeni grevin hayrl olsun. Beraber alacaz" dediler. Sayn Orgeneralin kiiliinden tr buna ok sevinmitim. Yeni grev yerimin neresi olduunu bile sormamtm. Tayin emrini tebell edince, bunun II. Bakana bal Genelkurmay Seferberlik Tetkik Kurulu Bakanl olduunu rendim. Gene sonradan rendim ki, General Recai Engin'in rahatszlnn da katksyla Londra Askeri Ataeliine atanmasyla bu grev boalmt. Benim iin yepyeni bir grevdi. Dardan bakldnda ok gizli ve nemli bir vazifesi olduu intiba alnan dairenin baz evrelere gre de bir istihbarat hizmeti gibi yorumlanabilir bir grnm de vard. Dairenin ve tekilatn hali hazr durumunu ksa zamanda rendim. Olduka eski mazisi iinde seleflerimin byk gayretler harcad belliydi. Bana gre, en nemli olarak tespit edebildiim husus dairenin grevimin net olarak tanmlanmas yaplarak adnn vurgulanmam olmasyd.
61

Yaptmz incelemeler sonunda Gayri Nizami Harp olarak belirlediimiz dairenin grevimin en iyi ekilde yaplabilmesi iin personel, tekilt ve eitim ynnden teklif ve mtalalarmz bir brifing iinde komutanlarmza sunduktan sonra hizmeti daha ileriye gtrmek zere almalara koyulduk. Belirtmeliyim ki, komutanlarmzn ahsma dnk gvenleri benim iin bu almalarmda en byk desteimi tekil etmitir. Dairenin grnmn bir istihbarat tekilt gibi olmaktan kurtarmaya zen gsterdik. Bununla ilgili olarak byk komu-tanlardan balayarak garnizon komutanlarna kadar her kademede brifinglerle bilgi sunmay uygun bularak bilmesi gereken saysn oalttk. Dairede oluan, talimatlarmza gre lzumsuz bulduumuz ar ve anlamsz gizlilik anlayn gerektii lde tutma gayretimiz oldu. Konu eski ekliyle o kadar yerlemi ve benimsenmiti ki II'nci Bakanmz bir gn esprili bir konuma iinde bana "Siz istihbaratsnz, size yaklalmaz" demiti. Gayretlerime ramen Orgeneral Nihat Tulunay'dan duyduum bu sz yadrgamtm. Dairenin adn Komutanln oluru ile grevini ifade edecek ekilde zel Harp Dairesi olarak deitirmek, isabeti kontr-gerilla kampanyas srasnda anlalan olumlu bir hizmet niteliindedir. Yaptmz almalarda tekiltn mill ihtiyalarmza cevap vermesi ve bnyemize uygunluu balca amacmz olmutur. Sol evrelerin srdrd kampanya ile hizmet ok yerinden delik deik ve deifre olmasna ramen, gene de bizim anlaymza gre ayrntlarnn gizlilii sebebiyle ele aldmz konularn hepsini burada ifade etmemiz doru olmayacaktr. Giri ve tantma niteliindeki bu aklamadan sonra, kontr-gerilla kampanyas srasnda Genelkurmay zel Harp Dairesi hakknda ve bu dairenin bakanln yapmakla irtibat kurularak ahsmla ilgili olarak, ileri srlen, gzmze arpan veya tespit edebildiim iddia ve ithamlardan baz rnekler vermek istiyorum. 13 Kasm 1977 tarihli Cumhuriyet gazetesine gre, feshedilen CHP eski Sivas Milletvekili Azimet Kylolu Babakanla, Milli Savunma Bakanlna ve ileri Bakanlna verdii soru nergesinde aadaki iddiay serdetmitir. "Eski zel Harp Dairesi Bakan emekli Tmgeneral Cihat Akyol eski bir kontr-gerilla lideridir. Bu kiinin korunarak Sivil Savunma Genel Sekreterliine getirilmesi ile iki rgt arasnda bir iliki kurulabilir mi? Bu iliki varsa hangi amaca yneliktir?" Bu iddiay paralara ayrrsak ortaya unlar kyor: a. Em. Tmgeneral Cihat Akyol bir kontr-gerilla lideridir (kafalarndaki anlamda) b. zel Harp Dairesi bir kontr-gerilla rgtdr (kafalarndaki anlamda)

62

c. Sivil Savunma Genel Sekreterlii (asl Sivil Savunma daresi Bakanl olmal) muhtemelen kontr-gerilla rgtdr. (Kylolu'nun dilinin altndaki bakla) Bu iddia zerine konunun TBMM ve kamuoyunda akla kavuturulmas iin Babakanla, Milli Savunma Bakanlna ve ileri Bakanlna yazl olarak mracaat ettim (28). fade etmeliyim ki, bu makamlar ne aklama yapmlar, ne de mracaatma ramen bana cevap vermilerdir (Bak. Resmi Makamlar Susuyor). 25 Ocak 1978 tarihli Hrriyet gazetesinde Ak Ajans'a atfen verilen haberde u iddia yer almtr: "Bu arada kamuoyuna kontr-gerilla diye yansyan kuruluun resmi adnn Milli Gvenlik Stratejisinde zel Harp Dairesi diye getii renildi." CHP zmir Milletvekili Sleyman Gen'in iddiasn 25 Ocak 1978 tarihli Hrriyet gazetesi u ekilde vermitir: "Emniyet Genel Mdrlnn bir kesiminin zel Harp Dairesi ile i ie altn syleyen Sleyman Gen, emniyet sorgularndaki btn ikencelerin kontr-gerilla metodu ile ve bu elemanlar aracl ile yrtldn ne srerek, bunlar iinde ............................ g i b i b i r o k e i t ikenceler bulunmaktadr dedi." 29 Ocak 1978 tarihinde Genlik ve Spor Bakanl btesi Trkiye byk Millet Meclisi'nde grlrken Erzincan Senatr Niyazi nsal'n yapt konumay basn yle aktarmtr: "Niyazi nsal, Milli Savunma Bakanl bnyesinde oluturulan zel Harp Dairesinin karanlk bir rgte klf yaplmak istendiini, bu kuruluta ekirdek kadro dnda her kurulutan ve meslekten kiiler bulunduunu, bu kiilerin belli eitimden sonra sabotajlarda, tahripler de, basknlar da, soygunlarda ksaca btn anarik olaylarda kullandn iddia etmi ve Trn, Elverdi, Akyol neredesiniz? diye sormutur." 4 ubat 1978 tarihli Hrriyet gazetesinde Oktay Eki unlar yazmtr: "Yine kontr-gerilla. rnein, Niyazi nsal birinci gn kontr-gerilla denen rgtn aslnda Genelkurmaya bal zel Harp Dairesi olduunu sylerken, ikinci gn hayr, hayr o deilmi asl ad Seferberlik Tetkik Kurulu denen organm cinsinden bir beyanda bulundu. Ne var ki, onun bu konumas kamuoyuna yansdktan sonra, yaplan aklamalar Seferberlik Tetkik Kurulu ile zel Harp Dairesinin birbirlerinden farkl olmadn ortaya koydu." 6 ubat 1978 tarihli Tercman gazetesinde, Avukat Emin Deer'in u beyan yaynlanmtr: "Trkiye'de kontr-gerilla adl bir rgt vardr. Bu rgt zel Harp Dairesi tarafndan ynetilir."

63

Emekli bir askeri hakim olan bu avukatn zel Harp Dairesinin 12 Mart dneminden sonra sorgulamalara katldna dair bir baka beyann da bundan nceki blmde sayfalarmza almtk. 22 Ocak 1979 tarihli Milliyet gazetesinde CHP Erzincan Senatr Niyazi nsal'n aadaki beyan yaynland: "Trkiye'de yaadmz olaylar zel sava dncesinin Trkiye'ye geldii gnlerde balar. Hkmet zel sava dairesinin kuruluundan gnmze kadar tm ilemlerini gzden geirmelidir." Ayn tarihli Milliyet gazetesinde Tabii Senatr Suphi Karaman'n konumasna da yer verilmiti. Gazetenin haber yazs yle: "Emekli Senatr Suphi Karaman da Genelkurmay zel Sava Dairesi'nin i politikaya kartn sylemitir." Bunun zerine meclis zabtlarn kartrdm. Mmaileyhin ileri Bakanl btesi grlrken Bte-Plan Karma Komisyonu'nda yapt konumay tespit ettiim ekliyle aaya alyorum: (29) "Aslnda zel Sava Dairesi ve yapt grevler, bir lde lke savunmasnn gerei olan ilerdir. Ama bu savunmann gereklerinin dna karlm olaylar vardr, eylemler vardr. politikaya dayanak kabul edilen durumlar vardr. Bunlarn farknda olunamamtr." 4 Haziran 1979 tarihli Tercman gazetesinde Ahmet Kabakl'nn daha kesin ve belirgin bir iddias yer alyordu. ddia yle: Orduya kar btn komnistlerle birlikte Kontr-gerilla, kkrtc ajan knamas yapan bu zattr - Ecevit'tir. Filhakika, nceki blmde de ifade ettiimiz gibi Blent Ecevit 1973'lerde Kontr-gerilla tartmasn i politika gndemine getirmi, 7 Mays 1977'de ve sunduumuz rneklerin tarihlerine baklacak olursa herkesten nce zel Harp Dairesinden ikayeti olmutur. Her ne kadar, stanbul Skynetim eski komutannn beyanndan rendiimize gre, kontr-gerilla szcn ilkin 1971' lerde Talt Turan kullanmsa da Ecevit'in ana muhalefet lideri ve daha sonra Babakan olarak konuyu ele alm olmas, yrtlen kampanyaya baar ynnden arlk kazandrmtr. Kampanyann szcleri de izlenimlerime gre adeta Ecevit'ten direktif almasna hareket etmilerdir. Ecevit'in 7 Mays 1977 gn, T.C. Cumhurbakanna sunduu yaznn 2' nci ek yazsnda zel Harp Dairesi ile ilgili olarak yer alan iddia 4 ubat 1978 tarihli Hrriyet gazetesine gre yledir: "Sz konusu rgt, gerilla ve kontr-gerilla savalar iin ve her trl yeralt faaliyetleri iin plnlar yapar ve insan yetitirir. Gizlilik iinde alr, demokratik hukuk ddr. 1974'e kadar, gizli olarak Amerikallardan mali destek grrd. Amerikan Askeri Heyetleri ile bir binada alrd (30). Amerikan mali desteinin 1974'te sona erdii bildirilmitir.
64

12 Mart dneminde sz edilen kontr-gerilla denen kimselerin bu rgte bal olmalar olasl vardr.(31) Bu rgtte iyi niyetli kimselerin dnda, siyasal dnceleri ynnden yurt savunmas iin grdkleri eitimi Trkiye'deki iddet eylemlerinde kullananlarn bulunabilecei gl olaslktr. nk bu eylemlerin bazlar, grnrdeki oluk ocuk tarafndan deil, ancak gl bir rgt tarafndan dzenlenebilecek niteliktedir. zellikle 1 Mays 1977 Taksim olay bu izlenimi vermektedir (32). Bu rgtte grev alm, ynetici olarak alm kimselerden bazlarnn emekliye ayrldktan sonra da bilgilerini ve yetitirdikleri elemanlar siyasal nitelikteki eylemleri iin kullanldklarn gsteren belirtiler vardr (33). Gazeteye gre: "Korutrk, Ecevit'in yazsn her ne kadar 10 Mays 1977 tarihinde Genelkurmay Bakanlna gnderdiyse de yazy ald gn 7 Mays 1977'de Orgeneral Semih Sancar'la mutat d bir grme yapt. Ecevit'in ikayetlerini anlatt. Genelkurmay bylesine iddialar kabullenmedi. Kontr-gerillay amalayan iddialarn geersiz olduunu kke syledi." Ecevit ayn gn, 7 Mays 1977'de zmir'de, Devlet iinde yer almakla beraber, hi deilse devlet gcnden kaynaklanmakla beraber, demokratik hukuk devletinin denetimi alan dnda kalan baz rgtlerin bu olaylarda balca etken olduunu miting meydanlarnda sylyordu. Sleyman Demirel, 13 Mays 1977 gn saat 18.30'da mutat haftalk grmesini yapmak zere Korutrk'e gitti. O dakikaya kadar CHP liderinin Korutrk'e sylediklerinden haberi olmayan Demirel'e Cumhurbakan, Ecevit'in sylediklerini nakletti. CHP liderinden sylediklerinin yaz ile kendisine iletmesini istediini ve aldn ekledi. Demirel bu iddialar hkmetle ilgilidir dedi ve kendisine verilmesini istedi, Korutrk, Ecevit'in yazsnn kopyasn Demirel'e verdi. Babakan, 14 Mays 1977'de yazp imzalad bir yazy CHP Genel Bakan Ecevit'e gnderdi. Bu ksa mektubun ilk paragrafnda, Cumhurbakanna ikayette bulunduu konular 13 Mays 1977 gn bizzat Korutrk'n intikal ettirdii yazlmaktadr. Bu mektubun dier paragraflarndaki blmler unlardr: (...............bu konudaki iddialarnz,bu gnk ekli ile kavli mcarrette kalmaktadr. Bir tahkikata ve aratrmaya esas tekil edebilecek nitelikte deildir. Hi bir emare, hi bir delil ve ipucu olmadan vehme dayanarak bir soruturma yaplmasnn mmkn olamayaca izahtan varestedir. Bahse konu olaylar ile ikayetlerimizin illiyet rabtasna dair en ufak dair bir deliliniz varsa, bunlar bildirmenizi, konunun tetkik ve tahkik edilmesi asndan zaruri grmekteyim........) Bilgi olarak sylemeliyim ki, Ecevit zamann Babakan Demirel'in 14 Mays'ta yazd yazya cevap vermedi. Haberin Demirel tarafndan basna
65

szdrld n yargsna varan Ecevit'in bundan fazlaca can sklm ve reaksiyonu bu oranda byk olmutur. Ecevit'in bu konuda yapt aklama yledir: (34) "Adalet Partisi Genel Bakan, devlet anlayndaki sorumsuzluunun en son rneini, sayn cumhurbakan ile benim aramdaki zel bir grme ile ilgili notlar basna izinsiz szdrmakla da gstermitir. zinsiz diyorum, nk benden yle bir izin almamtr. Sayn Cumhurbakannn da kendisine yle bir izin ve yetki vermi olabileceini aklmdan bile geiremem. Sz konusu notla her hangi bir iddiada bulunmu deilim. Baz resmi bilgiler dnda ancak baz olaslklar zerinde durmu bulunuyorum. O olaslklar akla getirenler ise bu gn Adalet Partisi Genel Bakannn yannda yer alm baz kimselerin basnda km olan aklamalardr. Bu olaslklara da, yalnzca Sayn Cumhurbakanmza kendi istekleri zerine sunduum gizli ve zel notla deil, sorumluca bir slpla kamuoyu nndeki konumalarmda da deinmi bulunuyorum. Fakat o notta yer alan ve bir siyaset adamnn ancak bir zel konumada Sayn Cumhurbakanna sunabilecei gizli resmi bilgiler veya kii ad belirtilerek deinilen olaslklar izinsiz aklayan veya basna szdran bir parti lideri kendisine devlet sorumluluu emanet edilemeyecek kadar sorumsuz bir kimsedir." ahsen ben, Hrriyet gazetesinin, Ecevit'in 7 Mays 1977'de Cumhurbakanna sunduu yaz muhtevasn, gecikmite olsa aklamasndan tr mteekkirim. Benim iin yaplan yalan ve iftira eklindeki sulamalar cevaplandrmak zere yaptm basn toplantlarndan nce Hrriyet gazetesinin bu aklamas elime gemi olsayd asl iddia sahibi olarak Ecevit'e tevecch eder, CHP'li parlamenterleri kendime muhatap yapmazdm. Bundan haberim olsayd, bana dnk sulamalardan tr Genelkurmay Bakanl, Bakanlklar ve MT Mstearlndan sonra en son mracaat mercii olarak 3 ubat 1978 tarihli bir yaz ile Babakanla ve zamann Babakan olan Ecevit'e mracaat eder miydim? (35) Cumhurbakanna sunulan yukardaki yazdan anlalyordu ki, Ecevit Genelkurmay zel Harp Dairesi'nin ve iddialar bir arada mtalaa edince kendi imas da akla kavumu olarak, beni karsna almt (36). Bunu bilmeden, Babakan olarak Ecevit'e yazdm yaznn son cmlesinde yle diyordum: "Bu satrlar devlet adamlnza ve her eyden nce insan yapnza olan gven duygular ile yazyorum. Beni ferahlatacak cevabnz bekliyorum." Ecevit'in gizli ve ikayeti davran ile benim ak, samimi ve iftirann nlenmesi iin yaptm davranm deerlendirmesini okuyucularma brakyorum. 27 Ocak 1978 gn evimde yaptm basn toplantsnda yle demitim:
66

"..............bu byk gvenle ben sayn hkmet bakanmzn ok geni inceleme ve aratrma imknlarna sahip olarak, basnda ve meclislerde ortaya atlan bu hassa konuya, daima inandmz devlet adaml arl ile el atarak devlet kurulularnn, dolaysyla devletin daha fazla zarar grmemesini salayacaklarna inanmyorum." fade etmeliyim ki, bu beyanm dolaysyla telefonla arayarak Ecevit iin duyduum gveni eletirenler olmutur. Hrriyet gazetesinin gecikmi ifaatndan sonra bunlarn hakl olduunu ben de zlerek anlayacaktm. Ayrca, Ecevit'in 3 ubat 1978 tarihli yazmza neden cevap vermediini Cumhurbakanna yapt ikayeti gecikmi olarak rendikten sonra anlam bulunuyorum. Sanyorum konu bu ekli ile okuyucularmn nnde de tamamen aydnlanm olmaktadr. Sras gelmiken, Kontr-gerilla kampanyasna aklk getirmesi bakmndan burada bir hususa daha deinmek istiyorum. Ecevit'in ikayetinin Cumhurbakanl ve Babakanlk katlarnda uzun sre sakl tutulduu devre iinde T.B.M.M' nde Kontr-gerilla kampanyas ile ilgili sulamalar devlet kurulularna ve isminden bahsedilerek bana yneltilirken CHP' nde evre diye bilinenlerce yle deniliyordu, "Bu kampanyann srdrlmesinden Ecevit memnun deildir. Bu ii yrtenler istenmeyen adam haline gelmilerdir..." Nitekim, bu davran ile isim yapan CHP Erzincan senatr Niyazi nsal hakknda basnda eletiri yazlar kmaya balad. 5 ubat l978 tarihli Hrriyet gazetesinde yaynlanan 2 yazy rnek olmak zere aada sunuyorum: "Senatr Niyazi nsal CHP' nde istenmeyen adam oldu. CHP Erzincan senatr Niyazi nsal'n bte grmeleri srasndaki sz ve davranlarnn parti iinde ynetici parlamenterler tarafndan tepki ile karland ve istenmeyen adam durumuna dt belirtiliyor. Konutuumuz CHP' li parlamenterler, Niyazi nsal'n zellikle Kontrgerilla konusunda pe pee yapt ve belgelere dayandramad konumalar partiyi ve Genel Bakan Ecevit'i g duruma drdn sylediler. nsal'n bu konuyu son derece zamansz ve hazrlksz ortaya attn belirten bu parlamenterler, sz konusu bu senatrn bunun yannda ne srd iddialar kantlayacak belgeleri ortaya koyamadn kaydederek, gerekli hazrl yapmadan ve belgeleri bulmadan sert klar yapan nsal, CHP' ni g duruma drd. Bu klar CHP' ne hi bir fayda salamad gibi, aksine zarar getirdi. Genel Bakan durup dururken yersiz bir tartmann iine itildi. Dediler." "Gnn portresi: hret merakls bir garip adam. Niyazi nsal Adalet partililere sorarsanz Niyazi nsal retmenin felsefesi nce koltuk, sonra partidir. Adana ilk retim mfettii Niyazi nsal bey, 1965' lerde
67

kafasna politikac olmay koyunca nce AP' nin kapsn almtr. AP' lilere gre burada yz bulamaynca CHP' ne, oradan da 1967 ylnda parlamentoya atlayvermitir. Her ne kadar sk sk ben hizmet adamym der, en alkan parlamenterler arasnda yer alrsa da, pek ok kiinin grnde o sadece bir hret meraklsdr. Erbakan'n (36-a) Erzincan'da att temeli arkasna koyup Ankara'ya getirmesi, MSP' lileri pek ok kzdrmsa da Necmettin hocaya di bileyenlere Niyazi Bey irin grnmtr. Ama bu irin grn, 1976 sonlarnda aniden silinivermitir. Kendi partisi o srada milletvekili maalarna zam yaplmasna kar karken, Niyazi retmen de kendi partisine kar km, zamm savunmaya balamtr. Gazetelerde bu yzden aleyhine bir ka yaz knca da, meclis ats altnda hi yakmayacak sunturlu kfrlerle basn mensuplarna saldrm, aniden sevimsiz oluvermitir. Niyazi Bey tabiri amiyanesi ile parti disiplinini pek sallamayan kiiliktedir. Son bte grmelerinde hem meclis hem senato bakanna saldrarak hi kimseyi takmayan kiilikte olduu izlenimini de vermitir. Bu davranlar Niyazi Beyin hretine hret katmtr kukusuz. Ama kime hizmet eder, neye hizmet eder Niyazi Bey... oras da mekk, yani yeni dille kukuludur. Kontr-gerilla konusunda, gece yarlar, aylp baylarak, kendileri darlmasn biraz da aktr edasyla -yaarsam aklayacam- deyip hi bir ey aklamamas kime yaramtr, bilinmez. CHP ve Ecevit Niyazi Beyin bu klarndan ok zarar grmtr. ok mkl durumlara dmtr. Ama Niyazi Bey, kendi hesabna artk kamuoyunun gznde szde bilgili, cesur ve mehurdur. Galiba istedii de budur. Ama kamuoyu ylesine dikkatlidir ki, lkesinin ve ulusunun iine dinamit gibi nifak tohumlar atanlar, huzur bozanlar, memleketi kartranlar hi affetmez. Affetmeyecei iindir ki, Niyazi nsal gibiler Trk siyasal hayatnda gelirler, sivrilikler yaparlar ve tpk sabun kp gibi kaybolup giderler. Biz evrenin iddiasnn aksine, Parti Genel Bakanna ramen, parlamenterlerin kendiliklerinden hareket edemeyecekleri kanaatini tayoruz. Nitekim, Niyazi nsal'n Ecevit'le dostluunun ifadesi saylabilecek dn ahitlii resimleri bu sylentilerin alkaland dnemde gazetelerde yer alyordu. Yukarda sraladm, zel Harp Dairesiyle ilgili ak ithamlara, normal olarak bu kuruluun bal olduu makamlarn gereken cevab vermesi icap ederdi. Kampanyann 4 yl emek verdiim zel Harp Dairesi'ne yneldiini tespit eder etmez, emrimde grev yapt iin tandm bu dairenin bakan Tugeneral Atilla Erdoan' gerein aklanmasnda gecikilmemesi iin zel olarak ikaz ettim.
68

Yaplan ithamlar Genelkurmay Bakanl veya Milli Savunma Bakanl tarafndan cevaplanmaynca konuyu tekrar hatrlattm. Aldm cevap u olmutur: "Efendim burada gizlilik konusu ok nemli, komutanlar polemie girmek istemiyorlar." Halbuki, muhatabma gizlilii ben byle retmemitim. Genelkurmay zel Harp Dairesi Bakanl grevini devrettiim, bu dairede nceleri kurmay bakanlm ve yardmclm yapm olan Tmgeneral Kemal Yamak' (37) Glhane Askeri Hastanesinde ziyaret ettim. Konuma yeri olmayacan bildiim halde, kendisine sorduum soru ile aldm cevab aada sunuyorum: Soru: Yamak, zel Harp Dairesi ile ilgili iddialar bildiiniz zere, ok younlat. ddia sahipleri arasnda Ecevit'te var. Yoksa benden sonra, daire grevinin dndaki ilere kartrld m? Cevap: Komutanm, kesinlikle hayr, hizmeti sizden devraldktan sonra, ayn dorultuda gtrdm. Bundan emin olabilirsiniz. Yamak Paa, gvendiim bir arkadamd. Bu cevaptan sonra konuyu deitirmitim. O tarihlerde Genelkurmay II' nci Bakan olan arkadam Orgeneral Sedat Celasun'a konuya ilgi gstermesi iin yazdm mektuba(38) aldm cevap zetle yleydi: "Basnda hakknzda km olan yazlar zlerek okuduk. Tekilat hakknda gerekli teebbslerin yaplm olduuna emin olabilirsiniz." Yksek komutanlara o safhada daha faydal bir ey demek iin durumum msait deildi. Ama kontr-gerilla kampanyas insafszca yrtlyordu. Burada da tekrarlayaym. Bana dnk sulamalarn sebebi, benim vastamla devleti ypratmak apak ortada iken, ithamlar yaptm devlet hizmetlerinden kaynaklanyor olmasna ramen, Silahl Kuvvetler byk bir vefaszlk rnei vererek kamuoyuna gerekleri aklamyor. Org. Sedat Celasun'un bana yazd cevabi yazdan reniyorum ki, saldrlara verilen cevap sadece znt izharndan ibaret kalyordu. Ben Sedat Celasun'a bir kusurumu rtmesi iin istirhamda bulunmamtm. Konuya ilgi gstermesini rica etmekliimin manas iftira balonunun sndrlmesi iin Silahl Kuvvetlerce gerekleri ieren bir aklama yaplmasn istemekti. nk resm mracaatm kale alnmamt. Arkadalmz hatrlatarak ilgi rica etmitim. Sedat Celasun, Orgeneral ve Genelkurmay II' nci Bakan olduuna gre resm mracaatmn da muhatab idi. Sonuca bakarak arkadam olmayan bir II' nci Bakan olsayd diye dnmtm. O tarihlerde M.S.B. l Mstear Org. Selahattin Demirciolu idi. Bir yerde bir grup iinde tesadfen karlatmzda, Eski Genelkurmay Bk. Org. Semih Sancar'a bana gsterilen ilgisizlikten tr serzenite bulunduumu izledikten
69

sonra yanma yaklaarak "Cihatm, ben ilgi gsteriyorum. Gnderdiin yazn geciktirmeden Bakann nne koydum." demiti. Selahattin Paa, benim istediim o deil, zahmet etmisiniz ama bunu yazc er de yapabilirdi, dediimi hatrlyorum. Demirciolu da ayn naspl arkadamd. 7 Aralk 1977 ve 27 Ocak 1978 tarihlerinde yaptm basn toplantlarnda nce de ifade ettiim gibi, zel Harp Dairesinin grevinin kontr-gerilla olmayp Gayri Nizami Harp olduunu aklamtm. Ecevit, Cumhurbakanna sunduu ikayetnamede, gerek d olarak zel Harp Dairesinin kontr-gerilla savalar iin ve her trl yeralt faaliyetleri iin plnlar yapar ve insan yetitirir diyebilmitir. Halbuki Ecevit bu dairenin grevini 1974 ylnda komutanlarla birlikte ayn dairede ald bir brifingte dinlemi, anlam, grevlilerine de takdirlerini sunmutu. Ksaca bu dairenin grevini biliyordu. Byle olmasa bile, ana muhalefet lideri sfatyla dairenin grevini, varsa dier sorunlarnn cevabn her zaman iin Babakandan ve Genelkurmay Bakanndan renebilir ve tahkik edebilirdi. Alnacak cevap sz uzattrmayabilirdi. Ama devlet dzeni iindeki samimi ve doru hareket tarz byle olmalyd. Anlalyordu ki, Ecevit somut hale getirdii konuyu resmi makamlardan gizli tutarak, doruca Devlet Bakanna bir ikayet konusu halinde ulatrmada zel amac iin muhtemelen yarar gryordu. Ayn iddialar tekrarlayan parlamenterlerin de iki admda varacaklar Genelkurmay Bakanlndan konuyu renmeleri elbette ki mmknd. Ama o zaman nergeleri, sorular, iddialar meclis zabtlarna gemeyecek, basnda sz konusu edilmeyecek, srdrlen bu kampanyaya yardmc olamayacaklard. Devlet apnda bir baka gerekesi yoktuysa, iin hazin olan bir dier taraf da Genelkurmay Bakannn, basn aracl ile kamuoyuna yansmasna ramen, Genelkurmay Bakanl kuruluunda olan zel Harp Dairesi ile ilgili sulamay iddetle ve gerei gibi reddederek yangn bu noktada sndrmemi olmasdr. Zamann Genelkurmay Bakan yaplan ok ak ve somut iddiaya karlk, burada da tekrarlyoruz, emekli olmadan bir gn nce ve bir sene bekledikten sonra, iddia ve ithamlara ancak (im) diyebilmitir. Orgeneral Sancar'n 6 Mart 1978 tarihli Tercman gazete-sinde yaynlanan demeci ile yapt aklamann zel Harp Dairesi ile ilgili blm de yle idi: "Bilindii zere, Gayri Nizami savan ad gerilla harbidir. Buna kar aldmz tedbir kontr-gerilla harbidir. Bizde kontr-gerilla diye bir kurulu yoktur. zel Harp Dairesi vardr." Evet mi? yoksa hayr m? olduu belli olmayan ve anlalmas ok zor olan bu beyan askerce ve daha ak olamaz myd? Biz zel Harp Dairesi ile ilgili iddialar karsnda kendi dnemimiz olan 30 Austos 1967 den 1971'e kadarki sre iin grev sorumluluumuzun neler olduunu ve neler yaptmz belirterek aln akl ve vicdan rahatl ile hesap verme durumunda olduumuzu syledik geldik.
70

Bu dairenin benden nce ve benden sonra grev yapan pek ok bakan olmutur. Bunlardan da yetkili olarak bu daireyi yneten Genelkurmay II nci ve I nci Bakanlar vardr. Burada dikkat edilecek nemli ve sanyorum kamuoyunun dikkatinden kaan hususlardan biri de kontr-gerilla kampanyasn yrtenlerin daireyi yneten Genelkurmay Bakan ve II' nci Bakanlar ile her hangi bir tartmaya girmemeleridir. Bu konuya kampanyann yntemi olarak kitabmzn balarnda temas etmitik. Bunun ustalkla seilmi bir taktik olduunu burada da tekrarlyoruz. Konuya devamla iddialarn zerinde biraz daha durmak istiyorum. Blent Ecevit, rneini yukarda sunduumuz Cumhurbakanna takdim ettii ikayet yazsnda kontr-gerilla olarak tanmlad dairenin Amerikan Yardm Heyetiyle bir binada altn sylemektedir. Gya ismini saklamakla birlikte nasl olsa bu tariflerden herkes anlar diyerek bunun aka zel Harp Dairesi olduunu yazsna koymamtr. Filhakika, Ankara'da eski yedek subay okulu olarak bilinen ve byk bir blmnde Amerikan Askeri Yardm Kurulunun alt binann bir blmnde alan daire Genelkurmay zel Harp Dairesinden bakas deildir. CHP senatr, parti genel bakannn bu aklamasn tamamlamada ve yorumlamada gecikmeyecekti. TBMM Bte-Plan karma komisyonunda ileri Bakanl 1979 yl btesi grlrken Niyazi nsal bakn ne demitir? (39) "zel Sava Dairesinin bana getirdiiniz general M. Cihat Akyol, zel Sava Dairesinin sanki Ankara'da bina yokmuasna, daha yer kalmamasna Amerikan Askeri Yardm Heyetinin bulunduu kata tad. zel Sava Dairesini o kata tad, bunun bakanln yapt. Beraber oturdu." Okuyucularm yadrgamasnlar, stne vazifeymi gibi, bir avukat kyor ve bakn ne diyor? (40) "Trkiye'de kontr-gerilla adl bir rgt vardr. Bu rgt zel Harp Dairesi tarafndan ynetilir. Eitimi ABD'de dzenlenmekte, Ankara'da ABD Askeri Yardm Heyeti ile ayn binada oturuyor, bu rgtteki subaylarn eitimi ABD'lerindeki okullarda yaplyor. Kitaplar CIA yaynlyor." ddia sahibi bu avukat, Emin Deer adl eski bir askeri hakimdir. Bir baka beyanna daha nce de deinmitik. leride mmaileyhin baka iddialarna ve basnda kendisi hakknda verilen bilgilere temas edeceiz. Genelkurmay zel Harp Dairesi Bakan olarak greve baladktan sonra rendiime gre, daire nceleri baz kiralk binalarda altktan sonra 1964 ylnda bahsedilen eski yedek subay okulu binasnn bir blmne tanmtr. Benim bu greve atanma tarihim 30 Austos 1967 olduuna gre, zel Harp Dairesinin o binaya benim tattm iddiasnn byk bir yalan olduu aka ortaya kmaktadr. Bylece Niyazi nsal doruyu sylemiyordu.
71

Demek oluyor ki, iddia sahibi ya TBMM krssnden konuma yapmak iin aratrmaya ve incelemeye gerek duymamtr veyahut ta bilerek ve kastl olarak dier iddialar ile birletirerek ahsm kamuoyu nnde ypratmak amac ile bu konumay yapmtr. Kald ki, bu greve baladktan hemen sonra, Genelkurmay Bakanlnn dier birimleri ile gerekli koordinasyonu ve Bakana Gayri Nizami Harp konusunda mavirlik grevimizi yapabilmek iin ayn binaya yerlemeyi teklif etmi, Kara Kuvvetleri Komutanl'nn yeni binasna tanmas sz konusu olunca, yerleme imkn oalaca iin bu teklifimizi yenilemi, bunu salayamaynca hi olmazsa Daire Bakannn kullanaca bir odaya bile raz olmutuk. mzamz tayan bu mracaat yazlarn dairenin arivinde bulmak mmkndr. Genel ihtiya muvacehesinde bu imkan bulamamtk. skn edildiimiz yer ok yetersizdi. Komutanlarn direktifi ile yeni bir yerleim yeri inaat kararlatrld.

Temel atma treni

lk binann temeli tarafmzdan atlmtr. Tmen Komutanlna tayinen ayrlrken, yeni yerleim blgesi yollar yaplm, aalandrlm, Atatrk bst ve gerilla rliyefli Mehmetik ant bitirilmi olarak ortaya kmt. Bu durumda, ortaya atlan bu yalann yeni binalara arparak geri dnmesi, yani tekzip edilmi olmas sz konusudur. Ecevit mektubunun bir blmnde "12 Mart dneminde sz geen ve kontr-gerilla denen kimselerin bu rgte bal olmalar olasl vardr" diyor.
72

Bylece kontr-gerilla tartmas iinde Ziverbey Kk diye geen skynetim sorgu merkezlerine temas etmek istiyor. lgili blmnde bu konuyu aklam bulunuyorum. Nitekim, yazar Nimet Arzk durur mu? Beni o merkezin grevlileri arasnda saym(41), solculara hedef gstermitir. Burada da ifade ediyoruz. Bizim kesinlikle ilikimizin olmad o dnem skynetiminin sorumlu grevlileri aada sunacamz ekilde bellidir. - stanbul Skynetim Komutan Org. Faik TRN (Eski AP Milletvekili) - stanbul Skynetim Komutan Yardmcs Oramiral Kemal KAYACAN (Eski CHP Milletvekili) -Ordu Kurmay Bakan Tmgeneral Selahattin DEMRCOGLU (Halen emekli, Cumhurbakan Maviri) -Skynetim Kur. Bk. Yrd. Tmgeneral Memduh NLTRK (Halen emekli, Ynetim Kurulu yesi) - Ankara Skynetim Komutan Org. Semih SANCAR, (Halen emekli, eski Gn.Kur. Bk. Ynetim Kurulu yesi), - Korg. Namk Kemal ERSN (Halen emekli, eski K.K.K., Ynetim Kurulu yesi) -Skynetim Kur. Bakan Tmgeneral Recai ENGN (Halen emekli, Ynetim Kurulu yesi) zlerek ifade edelim ki, bu grevliler, Faik Trn'e yaptmz mracaat iin aldmz ve mutmain olmadmz cevap hari (vicdanlarnn zorlamas ile) yapacaklar aklamayla benimle ilgili bu yalan balonunun sndrlmesine yardmc olmamlardr. Ecevit'in yazsndaki iddialar cevaplamaya devam ediyorum. Diyorlar ki, "Bu rgtte iyi niyetli kimselerin dnda siyasal dnceleri ynnden yurt savunmas iin grdkleri eitimi Trkiye'deki iddet eylemlerinde kullananlarn bulunabilecei gl olaslktr." Bu kanaate katlmadmz ifade edelim. Askerlerin siyasi dnceleri istikametinde hareket edebileceklerini Trk ordusu iin dnmek byk hatadr. Ordumuz tarihte Balkan Harbi yenilgi sebeplerini iyi bilen, Atatrk'n kurduu Trk ordusu olmakla bu gne kadar daima politikann dnda kalm ve bunu iar edinmi bir ordudur. Bizim grev dnemimizde bu prensibe kesinlikle bal kalnd aktr. Kendi dnemimde emrimde alan ok deerli personeli bu izgide kallarndan dolay takdir ederek, bunu iftiharla belgelediimi hatrlyorum. Aada sunduum genelge bunun kantdr. Bu genelgenin ariv kopyasnda, bilgilerine arz ettiim zamann Genel Kurmay Bakan Orgeneral Sayn Memduh Tama'n bu sonutan tr teekkr notlar vardr.

73

"19 Mart 1971 Per: 7202 - 6 71 Konu: Disiplin 1. Komutanlktan ok uzaklarda, kk niteler halinde grev yapan Blge Bakanlklar personeli dahil, btn tekilat mensubu arkadalarm, geirdiim nazik devre zarfnda komutanlarna inanarak ve grevleri icab byk bir disiplin anlay iinde emir ve komuta zincirine bal kalarak hareket etmilerdir. 2. Aslnda normal olmakla beraber, kt mislleri muvacehesinde bu olumlu ve mspet hareket tarzlarndan dolay btn arkadalarm takdir eder, alkanlklarnn da katksyla gelecek grev srelerinde de ayn anlay iinde kalacaklarna ve baarya ulaacaklarna olan inancm belirtir, en iyi dileklerimi sunarm. 3. Emrin btn subay ve astsubaylara duyurulmasn rica ederim. Cihat AKYOL Tmgeneral Bakan Datm : Gerei: (A) planna gre" Bu sonuca ulamada karargahmn ok uyank ve titiz davranmasnn bana byk yardmlar olduunu kadirbilirlikle ifade etmeliyim. Her trl gvenliin salanmas iin 19 Ocak 1971 ve 26 Ocak 1971 tarihlerinde tekilata imzamla yaynlanan, gizlilik derecesi olduu iin buraya alamadm emirler, dairenin arivinde bu konudaki her trl itham reddedecek nitelikte olarak muhafaza altndadr. Kald ki, ihtimaller evham yaplarak vatan hizmetlerinin durdurulmas dncesinde olmadmz da belirtmeliyim. iddet eylemlerinde kullanlabilir, yararlanlabilir kaygsyla Trk Silahl Kuvvetlerinde Mehmetie nianclk ve at eitimi yaptrmayalm m? Askerlik yapm olanlar hatrlayacaklardr. Ordudaki nianclk ve at eitimindeki amacmzn her erin dman kalbinden yani 12' den vurmasdr. Tarihte Osmanl Padiahlarndan ok evhaml olduu rivayet edilen Abdlhamit'in Trk donanmasn, Hali'e ektirerek bekletmesi, bunlarn dmana kar kullanlmas gerektiinde gsz kalmalar halini ortaya koymutur. Ecevit devam ediyor:

74

"nk bu eylemlerin bazlar, grnrdeki oluk ocuk ta-rafndan deil, ancak gl bir rgt tarafndan dzenlenebilecek niteliktedir. zellikle 1 Mays 1977 Taksim olay bu izlenimi vermektedir." Bu iddia ile CHP Milletvekili Sleyman Gen'in evine atlan bomba olay deerlendirmesi arasnda benzerlik vardr. Ben 30 Austos 1971 'de zel Harp Dairesi Bakanlndan tayinen ayrlmakla bu iddiann muhatab deilim. 30 Austos 1973'te ordudan ayrlm olmakla bu iddiaya asker olarak bile cevap vermem mmkn deil. Cumhurbakanna sunulan E-2 yazsnn son blmne gelince: ddia edilir ki, "Bu rgtte grev alm, ynetici olarak alm kimselerden bazlarnn emekliye ayrldktan sonra da bilgilerini ve yetitirdikleri elemanlar siyasal nitelikteki eylemler iin kullandklarn gsteren belirtiler vardr." Eski CHP Genel Bakannn bu iddias ile CHP'li parlamenterlerin ahsma dnk olarak yaptklar ithamlar arasnda ba kurmak mmkndr. CHP zmir Milletvekili Sleyman Gen'in TBMM Bte-Plan Karma Komisyonu'nda 1978 yl ileri Bakanl btesi grlrken ne srd iddiay ve zerindeki dncelerimi Sivil Savunma blmnde sunacam. Burada baz illegal elemanlarn ne gibi terr harektlar iine sokulduu ileri Bakan'ndan soruluyordu(42). CHP Senatr Niyazi nsal maksatl yalan ve iftiralarndan biriyle Genel Bakann iddiasn vurguluyor ve buna kesinlik kazandrmaya alyordu(43). TBMM Plan-Bte Karma Komisyonu'nda ileri Bakanl 1979 mali yl btesi grlrken mmaileyhin yapt bu ok irkin ve korkun iddiay gelin beraber okuyalm. "General M. Cihat Akyol senelerce zel Harp Dairesi Bakanl, MT Bakanl yapmtr. Cepheciler bu generali Sivil Savunmann bana getirdi. 1977 seimleri bunun gzetimi altnda yaplmtr. 1977 seimlerinde yaadmz ac olaylarn ounu emekli olan bu general dzenlemitir." Mantk d iddiaya baknz. 1977 seimlerinin gzetimim altnda yaptrlabilmesi iin benim ne gl bir adam olmam lzm. ddia sahibi beni her halde ileri Bakanndan ve Babakandan daha gl kabul etmi olmal. Ben de bu gcmle hayal alemini iletmek zere ryasna girmi olmalym. ddiada yer alan 1977 seimlerindeki ac olaylar Ecevit'in 1977 seimlerindeki Taksim olay iddias ile paralellik tayor. Bu iddiay renir renmez o dnemin seimle ilgili olarak atanan tarafsz ileri Bakan Sabahattin zbek'e gerekli aklamay yapmas iin bir mektup yaz ile bavurdum. Bu yazy aada sunuyorum: "29 Ocak 1979 Sayn Sabahattin zbek, Sizi yaplmas lazm gelen bir greve davet etmek zere bu mektubu yazyorum.
75

1979 yl btesi TBMM Bte-Plan Karma Komisyonunda grlrken, CHP Senatr Niyazi nsal'n yapt konumadan bir blmn aaya karyorum. (Tarih 21.1.1979, zabt sahifesi 35) ddia edilen vak'a zatalinizin tarafsz ileri Bakanl dneminize rastlamaktadr. Bu dnemde benim ileri Bakanlnda hangi grevi yaptm bilmi olacanza gre, bu iddiann yalan ve iftiradan ibaret olduunu TBMM ne bir yaz ile bildirmek ve bir demele aklamak size dyor. Bu kadar ak ve kesin bir ifadede bulunmamn sebebi kiiliinizin yalnz tarafmdan deil, kamuoyunca da drst, mert ve cesur olarak bilinmesidir. Bu vasflarnzla size gpta ettiimi ve bir hemehriniz olarak iftihar duyduumu belirtmeliyim. Sayglarmla. M. Cihat AKYOL Niyazi nsal'n konumasndan: "General Cihat Akyol senelerce zel Harp Dairesi Bakanl ve MT Bakanl yapmtr, Cepheciler bu generali Sivil Savunmann bana getirdi. 1977 seimleri bunun gzetimi altnda yaplmtr. 1977 seimlerinde yaadmz ac olaylarn ounu emekli olan bu general dzenlemitir." Eline getiinden emin olduum bu mektubumla ilgili olarak Sabahattin zbek'den cevap almadm. Aklama yaptna da tank olmadm. Sayn zbek'in bir de Trkiye'ye has politikac taraf olmal. Byk bir vefaszlk rnei iinde ileri Bakanl'nda grev yaptm daire arkadalarm, Bakanln yneticileri, Genel Mdr, Mstear Yardmcs ve Mstear ve Bakanlar bu ok irkin ve ar itham tekzip etmediler. Her halde brokratlarn benim ok yadrgadm alkanlklar byle olmalyd. Veyahutta Kontr-gerilla kampanyasndan korkmu olmalydlar. Bu itham yapld srada ileri Bakan olan ve eski bir asker olmas itibariyle ordudan beni tanyan ve kafa yaps bu iddiann kuyruklu bir yalan olduunu anlayabilecek rfan zaydnl da susuyordu. Bir asker iin ok arpk olan bu davran yorumlamay okuyucularma brakyorum. zel blmnde aklayacam, fakat elbette bu itham karsnda baka ne yaptm merak edersiniz diye ksaca deineyim. Yalanc ve mfteri iddia sahibi senatr mahkemeye verdim. Bylece Ecevit'in Cumhurbakanna sunduu ikyet yazs hakknda verdiim karlklar burada bitiyor. Ama bu konu ile ilgili olarak bir baka adan ayrca syleyeceklerimiz var. ikyet mektubu olay, sahibi hari, beni ok iyi tanyan 3 kii arasnda cereyan etmitir.
76

Korutrk'n Moskova Bykelilii srasnda Ataemliterliini ve silahl kuvvetler ataeliini yapmtm. Demirel'le ordudaki grevlerim srasnda i temaslarm olmutu. Orgeneral Sancar'la orduda ayn niformay paylamtk. ok eskiden beri birbirimizi iyi tanyorduk. Bunlar niin mi sylyorum? ikyet konusu; kontr-gerilla, ikence ve cinayet tertipilii. ikyet edilen; Genelkurmay zel Harp Dairesi Bakanl ikyet edilen; General Cihat Akyol (bundan yzde yz emin deilim) ayet mfterinin iddiasnda aka benden bahsedildiinde, beni tanyanlar iddiay iddetle reddedip General Akyol'u savunmadlarsa en azndan gnl koymakta haklym. Hlbuki beni arp konuyu sormalar gnlm almak iin bile yeterdi. Kapal kaplar ardnda gyabmzda politika gerei ve ilhlar kurban istiyor diye beni gzden karmak zere hkm verildi ise buna isyan ediyorum. Konu aralarndaki politik anlamaya gre gizli tutulaca iin buna gerek grmediyseler, mektup 4 ubat 1978 gn basn aracl ile kamuoyuna aklannca bu zevatn suskunluunu nasl yorumlayabilirim? Kald ki ikyetin yapld tarihlerde ben ileri Bakanlnda ahsen talip olmadm ve fakat srarla teklif edildii iin kabul edip getirildiim bir devlet vazifesinin banda idim. lgili blmnde aklayacam gibi, atama kararnamesine imzalarn koyanlar ikyete inanm olarak imzalarn geri mi almlard ki, gyabmda hizmete devam etmemem karar altna alnmt. O tarihlerde ben de ayrlmaya karar vermitim. Bu tahminime gre, ortada bir de gvensizlik sz konusu olunca, byle bir vazifeyi kabul ediimi, benim de gvenemeyeceim bir ynetime katlmamam gerektii inanc iinde, ok yanl bir karar olarak niteliyorum. CHP Genel Bakan ve zamann Babakan Ecevit'in ahsen tarafmdan ve dier parti bakanlarnca, kontr-gerilla hakknda aklama yapmaya srarla davet edilmesinden sonra mmaileyh muhtemelen mecbur kalarak 3 ubat 1978 gn Trkiye Radyolar ve Televizyonundan beklenen konumasn yapmtr. Ecevit bu konumasnda kontr-gerilla denilen bir resmi kuvvet yoktur demesine ramen, Trk Silahl Kuvvetlerini mazi ile ilgili olarak itham eden iddialarn srdrmeye devam etmitir. Ezcmle, dolayl sava kavramndan bahsederek, Gayri Nizami Harbi, bir ihtisas konusu olmakla normal olarak maviri saylan Genelkurmay Bakanna sormadan ok deiik ekilde yorumlam, uygulamasndan evhama kaplm, Trkiye'de da dnk olarak oluturulan bu gayri nizami sava ve savunma kavram yle anlalyor ki gemi yllarda, lkemizin gene bunalml bir dneminde ie dnk olarak uygulanmtr. Demitir.

77

Burada da ifade edelim ki, eski Genelkurmay Bakan Orgeneral Sancar'n 5 Mart 1978 gn yapt aklama Ecevit'in bu gne kadar aka ortaya koyduu iddialarn tmyle cevaplandrmaktan uzaktr. Grlyor ki, Babakann yapt aklama konuyla ok yakndan ilgili Genelkurmay Bakanlnn dnda hazrlanmtr. Babakan ve Genelkurmay Bakan bizim idare sistemimize has bir alkanlk iinde maalesef birbiri ile irtibatszdr. Silahl Kuvvetler genellikle suskundur. Hatas varsa dzelttirme durumunda bulunan Babakan, icraat yerine sanki muhalefetteymiesine (bize gre o da olmaz) Silahl Kuvvetleri kamuoyuna ikayet etmektedir. Biz btn hakknda konumaya yetkimiz olmadndan zel Harp Dairesi'ndeki 4 senelik grev dnemimizle ilgili olarak Ecevit'in iddialarnn asla varit olmadn kesinlikle ifade ediyoruz. Mezkr iddialarla ilgili mtalamz sras geldike sunmaya devam edeceiz. Yaplan aklamada, kamuoyuna sunulan dolayl sava konusuna bal olarak, Gayri Nizami Harbin dolaysyla zel Harp Dairesi'nin dardan kabul ettirildiine dair bir baka iddia daha var. Bunun asla byle olmadn yakn gemiteki nl politikaclardan Samet Aaolu, byk bir sorumluluk anlay iinde ve duyarllkla basnda yer alan bir yazlar ile kamuoyuna aklamlardr. Aslnda, Gayri Nizami Harp konusunu aklayan blmde de ifade ettiimiz gibi, bu harp tr bizim sonradan rendiimiz bir konu deildir. Tarihte, bu konudan en iyi ekillerde yararlandmz ise bir gerektir. Basnda ve TBMM' nde kontr-gerilla tartmas srp gidiyordu. Bana yneltilen ithamlardan biri de zel Harp Dairesi'nin kurucusu olmamdr. zel Harp Dairesi'ni kurmam iddiasna itham dememekliim lzm geldii dnlebilir ve bu ifadem belki de yadrganabilir. Ama, malm evrelerce Genelkurmay zel Harp Dairesi kontr-gerilla rgt olarak tanmland, bunun da ikence ebekeleri ile ilikisi ve hatta cinayetlerin tertipisi olduu iddia edilince, byle bir iddiay itham olarak nitelememe hak vereceinizi umuyorum. Yoksa bu dairenin 4 sene bakanln yapmaktan, her zaman sylediim gibi eref duymuumdur. Bu konuda tespit ettiimiz iddialarn bazlar unlar: HRRYET, 25 Ocak 1978 "Trkiye'de kontr-gerillann kurucusunun eski general Cihat Akyol olduunu ne sren Gen (CHP Milletvekili Sleyman Gen) bu konuda zetle yle syledi: Kontr-gerillann kurucusu General Cihat AKyol ....." Konuma meclis zabtlarna da gemitir. Yaptm ikinci basn toplantsnda bu iddia iin unlar sylemitim: "CHP Milletvekili Sleyman Gen, zel Harp Dairesi'nin kurulu tarihini MSB'ndan sorup renmelidir.
78

Konumasnda bu dairenin 1964 ylnda kurulduunu sylyor. Benim o tarihlerde Moskova'da Ataemiliter olarak bulunduumu bildii halde, kontrgerilla diye tanmlad bu dairenin kurucusunun benim olduumu sylyor. Yapt byk eliki bir tarafa, iddias tamamyla yalandr." Bir yaknm Ankara'da yaynlanan ar sol bir dergide 27 kiilik bir kontr-gerilla listesi grmtr. Kontr-gerillann kurucusu olarak ben numarasz olarak liste banda yer alyormuum. Liste ikenceciler olarak 1 no ile Faik Trn'le balayp devam ediyormu. Kesin tarihini hatrlamyorum: Ocak sonu - ubat 1978 ba, bir gn akam saatlerinde Kzlay'dan geiyordum. Hatrlanaca zere o tarihlerde Kzlay Gima n komnist yazar ve idarecilerinin fotoraflarnn sergilendii yerlerden biri olmu, sol kanadn el gazetelerini satan ve datanlarla dolmutu. Gazete satanlar yle baryorlard: "Kontr-gerillann kurucusu Cihat Akyol'u yazyor........." imde devleti arayarak, zldm itiraf etmeliyim. TBMM krslerinde ve miting meydanlarnda vicdandan bahsedenlerin bu tespitim karsnda vicdanlar varsa szlamam mdr? Grlyor ki, insafsz iddia sahipleri tarafndan Genelkurmay zel Harp Dairesi'nin kuruculuu, yani kontr-gerillann kuruculuu da bylece bana yaktrlmak ve yaptrlmak istenmitir. Kolayca kabul buyrulaca z e re, resmi bir devlet organ olarak Genelkurmay zel Harp Dairesi'nin hangi tarihte kurulduu, benim o dairede hangi tarihler arasnda vazife yaptm, resmi makamlar nezdinde yaplacak kk bir aratrma ile hemen tespit edilebilir. Ama arzu edilen bu deildir. Arzu edilen karmak yalan ve iftiradan ibaret iddialarla ahslar vastasyla devleti ypratarak kontr-gerilla kampanyasn srdrmektir: (Bak: Ekli Genelkurmay Bakanl yazs). 7 A r a l k 1977 tarihinde yaptm basn toplantsnda, bu ithamn yaplacan sanki bilmi gibi yle sylemitim: "Ben Genelkurmay zel Harp Dairesinin ne ilk, ne de son bakanym. Ortalarda bir hizmetim var. 12 Mart uygulamas dneminde ben bu dairenin banda deildim. Bu dairenin banda iken devlete ve memleketime verdiim hizmetlerimden tr kvan duyuyorum." 27 Ocak 1978'de yaptm ikinci basn toplantsnda ise bu iddiay yle cevaplandrmtm: "Ben kontr-gerillann kurucusu deilim. Kendi kafalarndaki kontr-gerillann kurucusunu renmek istiyorlarsa bunu Babakandan (B. Ecevit) sorup rensinler." Bir baka iddiaya geiyorum:

79

Malm evrelere gre ben kontr-gerilla uzmanym. Aslnda, kavram saptrmas yaplmasa, bu uzmanl byk bir tepki ile reddetmem elbette ki sz konusu olmazd. lgili blmde gerilla harbine kar koyma manasna gelen(44) kontr-gerilla konusunda okurlarma bilgi sunmutum. Bir yabanc ve gelimi lkede, birisine kontr-gerilla uzman derseniz, muhatabnz byle bir etiketlenmeden iftihar duyar. Kesinlikle bunu bir isnat ve sulama saymaz. Hlbuki bizde kontr-gerilla kampanyasn yrtenlere gre, kontr-gerilla ikence ve cinayetleri tertipleyen yasa d bir rgttr. ddialardan baz rnekler sunuyorum. Cumhuriyet, 1 ubat 1977, Uur Mumcu; "ileri Sivil Savunma Dairesi Bakanlna getirilen kontr-gerilla uzman emekli Tmgeneral Cihat Akyol, hangi ilikiler sonucu bu greve atanmtr." Gnaydn, 1 Haziran 1979, Teoman Erel; ............... kontr-gerillay organize eden uzman kii olarak bilinen Cihat Akyol ve eski hava kuvvetleri K. Emin Alpkaya Cumhuriyet, 13 Kasm 1977, CHP Milletvekili Azimet Kylolu; ".............. Emekli Tmgeneral Cihat Akyol eski bir kontr-gerilla lideridir....." Bu iddiann cevabn gene basn toplantsnda sylediim szlerle vereceim: "Ben Genelkurmay zel Harp Dairesi'ndeki 4 senelik hizmetim iinde, dier hizmetlerimde olduu gibi, grevimi en iyi derecelerde yapabilmek zere hizmet gereklerini inceledim. Baz evrelerin cmerte bana atfettii gibi, kendi kafalarnda yaattklar kontr-gerilla konusunda uzman olduumu iddia edemem. (Bak: Ekteki Genkur. Bk. l yazs) Ama Gayri Nizami Harp ve Gayri Nizami Kuvvetlere kar harekt konularn bilirim. Hayatm boyunca grev yaparken bilmediim iin banda bulunmadm. Hizmeti bilerek ve emrindekilerin baretmenleri olarak grevlerimi yerine getirdim. Bunun komutanln ve yneticiliin nitelikleri arasna girdiini sylemekliime bilmem ki lzum var mdr? Binanaleyh, bana kontr-gerilla uzman veya lideri denilmesi bilgisizlikten de te, beni gncel bir konu olan ikencecilerin arasna sokarak belli bir hedefe gre ara yaplmam ve belli bir gayeye ulalmak zere ypratlmam iin kamuoyuna sunulmu adi bir oyundur. Bizim hizmetlerimiz karl erefle tadmz bir titrimiz vardr. Trk Silahl Kuvvetlerinin generali olmak." 12 Mart dneminin Babakan Yardmcs Sadi Koa, zel Harp Dairesi ile ilgili olarak, Ecevit'inkiler de dahil buraya kadar sunduumuz iddialarn aksini sylyor.
80

Sentez yapabilmeleri iin, okurlarm Koa'n beyann anti-tez sayabilirler. Koa yle diyor: (45) "Anlarmz yayna hazrlanrken, ubat 1978 banda TBMM Bte Karma Komisyonunda, baz yeler, undan bundan duyduklarna dayanarak, bu olaylara Silahl Kuvvetlerin resmi kurulularn da bulatrmaya yneldiler. Kanmzca 3-5 kiinin sorumsuzca yaptklar baz ileri tm silahl kuvvetler veya onun bir rgtne mal etmeye almak doru bir tutum olamaz. Biz 31 Aralk 1971, hkmetten istifa dilekemizde de, daha sonra yazdmz baz makalelerde de, nihayet son olarak yaynladmz anlarmzda da Silahl Kuvvetlere hi deinmedik. Hatta bir ka kez u ya da bu kiinin Silahl Kuvvetler demek olmadn aka belirttik. rnein balca hedef olarak ele alnan Genelkurmay zel Harp Dairesi (Eski ad ile Seferberlik Tetkik Kurulu) nin bizim hkmette bulunduumuz ilk zamanlarda hi bir eyleme kartrlmadn, hatta adnn bile duyulmadn zellikle belirtmek isterim. Bu daire, almas tamamen dmana dnk, kanun ve kadrosu bulunan bildiimiz kadar ile hi bir yasa d eyleme teebbs etmemi ve ettirilmemi bir rgttr." unu gecikmeden ifade etmeliyim ki, Gnkur. zel Harp Dairesi'nde durmak bilmeyen bir almay srdrrken, alma arkadalarmn izhar ettikleri gven duygularndan g kazanyor, komutanlarmzn ve byklerimizin almalarmz ve baarlarmz esirgemedikleri takdirleri ile dllendirmelerinden iftihar duyuyor, manen tatmin oluyordum. Bu anlay iinde, benim iin ok byk deeri olan, komutanlarmdan bu vazife iinde aldm takdirnamelerden gizli olmayan baz rnekler sunuyorum. "5 Temmuz 1968 Tug. Cihat Akyol Gnkur. Sef. Tet. Kurulu Bk. Ankara Generalim, Seferberlik Tetkik Kurulu Bakan olarak greve baladnzdan itibaren ok faydal almalarnz byk bir memnuniyetle takdir ediyorum. Bilhassa sefere dnk tekilat iin gelecek harbi ok iyi tahayyl ederek, gereklere ve memleket ihtiyalarna uygun yeni bir konsept tespit etmek suretiyle yaptnz pln tatbikatlarn ve fiil hazrlklar takdir duygular ile izledim. Dirayetli idareniz altnda daire ve tekiltnzn yapt bu hamleden tr sizi tebrik ve takdir ediyorum.
81

ok baarl almalarnzn devam etmesini dilerim. Fikret Esen Orgeneral Gnkur. II nci Bk. *** "1 Nisan 1969 Her yn ile byk hizmetler beklediimiz Seferberlik Tetkik Kurulu, son zamanlarda kaydettii nemli ve kymetli gelimelerle, bize, gelecekte daha da srmll grevlere emniyet ve baar ile ynelecei kanaatini vermitir. uurlu bir disiplin ve feragat iinde alma gayretlerine her zaman ahit olduum bu messesenin, bata deerli komutan Tug. Cihat Akyol olmak zere, btn mensuplarn takdir ve tebrik eder, muvaffakiyetlerinin devamn dilerim. K.K.K. Org. Fikret Esen"

Bu cmleden olarak, memleket apndaki bir hizmetimizi kadirbilirlikle deerlendiren komutanlarmzn esirgemedikleri takdirlerini belgeleyen gizlilik dereceli takdir yazlarn kitabma koyamadm ifade ile yetiniyorum. Tugeneral olarak baladm bu grevdeki baarm kantlanm olacak ki, 2 sene sonra hem Tugenerallie terfi ediyor, hem de ayn grevde braklyordum. Bunun beni mutlu eden bir anlam vard. Hizmeti gereki bir grle ileri gtrm olmaktan haz duyuyordum. Bir vesile ile, Genelkurmay Bakan Orgeneral Sayn Memduh Tama'a Harb Akademilerimizde verecekleri Akademik bir konferansta, stratejimizde Gayri Nizami Harbin katksn da hesaba katmann gereine temas etmelerini teklif etmitim. Oluan Gayri Nizami Harp gcnn caydrclna da inanyordum. Bu daireden ayrldktan sonra, deil sulanmak, bunu aklmdan bile geirmeyerek, byk bir kadirbilirlikle, verdiimiz byk hizmetlerin kranla anlacan dnyordum. Bu sebeple, malum evrelerce kontr-gerilla kampanyas iin hedef seilmemden deil, daha ok bu kampanya sresince devletin ve silahl kuvvetlerin vefaszlk rnei vererek bana sahip kmamasna zldm burada da tekrarlam olaym. 30 Austos 1971'de Tmgenerallikte iki senemi tamamlam olacaktm.
82

Bu dairede yapacaklarm yapm, hizmeti rayna oturtmu, ileride bana halef olacak arkadalarm yetitirmi ve greve hazr olduklarn grmekten haz duyar olmutum. Ayn durumdaki her general gibi, kt'a hizmeti olarak Tmen Komutanlna kmak benim de hakkmd. Yksek Asker ura toplants arifesinde bu arzumu zamann II' nci Bakan ve I' nci amirim olan Orgeneral Nihat Tulunay'a arzettim. ura toplanmt, zamann Genelkurmay Bakan olan Orgeneral Memduh Tama, Yardmcm Kur. Alb. Kemal Yamak (Halen orgeneral) yanmda iken beni telefonla aryordu. Kendileri kt'a hizmeti iin neden acele ettiimi sordular ve seneye kmam nerdiler. ok iyi tesadflerle birka yerde komutanlm ve Harb Akademilerinde hocalm yapan komutanmn sevgi ve gvenine karlk, benim ne derecelerde kendilerine gvenle ve sayg ile bal olduumu biliyorlard. Bu ilikiden de cesaret alarak kt'aya kma arzumu yeniledim ve takdirlerine braktm. Aslnda Genelkurmay zel Harp Dairesi'nde verdiim hizmeti meslek program asndan da kfi buluyordum. Grev ve kurulu gerei olarak dorudan II' nci Bakana bal oluum, emsalim arasnda komutanlara yaknlm itibariyle iyi karlanmyordu. 12 Mart 1971 ncesi dnemde Silahl Kuvvetlerde bir cunta teekkl etmiti. Bunu arkadalarmzn selam verileri dahil, tavr ve benimle olan eski ilikilerinin deimi olmasndan anlyordum. Bu evrenin dnda kalmtm. Hatrlanaca zere 12 Mart 1971 olay ile ilgili olarak pek ok hatrat yaynlanmtr. Bu yaynlarda temas ettiim cunta en yetkili kalemlerden btn ayrntlar ile akla kavuturulmutur. Aslnda o tarihlerde politik olaylarn takibinde Genelkurmay Bakan ile direkt irtibat halinde olan bir grup daha vard. Ben bu grubun da dnda idim. Genelkurmay Bakanmzn yaptklar bir toplantda "Olaylarn nlenmesi iin istihbarat ihtiyacnn byk olduunu, haberlerin ahsen Gnkur. Bk. na deil normal olarak stihbarat Bakanlna intikal ettirilmesinin doru olacan, bu yntemin Silahl Kuvvetlerde yle ya da byle cunta olumasna engel olacan" bir sorunun cevab olarak ifade ettiimi hatrlyorum. Bu dnce tarz iinde grevimi ve grev deitirmenin uygun olacan dnyordum. Nihayet atanma emrini tebell ettim. Lleburgaz'daki 65' inci Tmen K. lna atanmtm. Tekilta ve komutanla aadaki veda mesajlarn gnderdim. 30 Austos 1971'de yeni grevime balamak zere, zel Harb Dairesi'nden ayrlm oluyordum. " 1. 65' inci Tmen Komutanlna atanm olmakla, komutanlarn tevecchleri ile deruhte etmi olduum ve 4 seneden beri iftihar hisleri ile
83

sorumluluunu duyarak ifa ettiim grevimi kymetli yardmcm Tug. Kemal Yamak'a devretmi olarak ayrlyorum. 2. stn nitelikleri iinde alkanlklarn mahede ettiim ve vazife istikametinde byk yardmlarn grdm arkadalarmn hatralarn muhafaza edeceim. Veda ederken, hepiniz iin, ahslarnz, aileleriniz ve vazifeleriniz ynnden en iyi dileklerimi sunar, gzlerinizden perim. Cihat Akyol Tmgeneral Daire Bakan "

" Genelkurmay II' nci Bakanlna Ankara lgi: Gnkur. Bakanlnn........ 1. Komutanlarn tevecchleri ile atanm bulunduum zel Harp Dairesi Bakanl grevini, byk sorumluluunu mdrik olarak 4 sene ifa ettikten sonra Tug. Kemal Yamak'a devrederek ayrlyorum. 2. Yksek direktif ve emirlerinize gre hizmet istikametinde kat edilen olumlu mesafenin bykln idrak etmemin huzuru iinde, bu noktaya ulamada arkadalarmn deerli yardmlarn grdm bir vazife halinde ifade ederek, silahl kuvvetlerimizin bir baka noktasnda gene emrinizde olmann mutluluu ile veda eder, hrmetlerimi arz ederim. Cihat Akyol Tmgeneral Daire Bakan"

84

Daireden bu duygular iinde ayrlrken ve scak bir evre tarafndan uurlanrken ok baarl geen bu devlet hizmetinden sonra, tekrarlayaym, sulanacam nasl dnebilirdim? zel Harp Dairesi ile ilgili iddialarn zararlarnn idraki iinde TBMM'nde baz parlamenterlerin ok olumlu davranlar da kamuoyunun dikkatinden kamamtr. rnein, AP Ankara Senatr Yiit Kker TBMM Bte-Pln Karma Komisyonu'nda 1978 mali yl Milli Savunma Bakanl btesi grlrken sz alarak hem bir tespit yapm ve hem de komisyona yararl bir neri sunmutur. Yiit Kker'in konumasnn bir blm yledir(46). "Deerli arkadalarm, bu arada son gnlerde bir ksm basnda, zel Sava Dairesi beyanlar arasnda Trk Silahl Kuvvetlerini gnlk politikalarn iine ekilmesi gayretlerini mahede etmi bulunuyorum. imdi, benim bilebildiim kadar ile zel Sava Dairesi Trk Silahl Kuvvetlerinin en yksek kademesi olan Genelkurmay Bakanlna bal bir dairedir. Ben yine Sayn Bakan, araclnzla bu kontr-gerilla dedikodularnn da bir sona ermesi iin, iktidar grubu arkadalarmz ve bir ksm basn tatmin edebilmek iin Sayn Bakann zel Sava Dairesinin ne ile megul olduunu ve Kontr-gerilla konusunda mes'ul Milli Savunma Bakan olarak grlerinin ne olduunu, bu iddialarn, basnda ve komisyonda ileri srlen iddialarn doru olup olmadn, Trk kamuoyuna sayn bakan aracl ile ifade etmelerini istirham ediyorum. Yine unu ifade etmek istiyorum ki, bu eit iddialar Trkiye'ye yarar getirmeyecektir. Dn baka bir hkmet vard. Bu gn baka bir hkmet vardr. Trkiye Cumhuriyet devleti var olduka da birtakm hkmetler var olacaktr. Bu eit iddialarla nereye varlmak istendiini anlamak cidden zordur." Bu konumasnda Yiit Kker'in muhatab Milli Savunma Bakandr. Zamann Milli Savunma Bakan ise CHP Bursa Milletvekili Hasan Esat Ik'tr. Yaptm incelemeye gre, Hasan Esat Ik, bakan olarak bir grev yapmaya davet edildii halde bile, kendisine ynelik ve yukardaki konuma iinde yer alan sorulara maalesef cevap vermemitir. Ne gariptir ki, devlet organlarn yneten bir iktidar olarak, hkmetin sorumlu bakan, kendi Bakanln savunmayarak bize gre byk bir elikiye dmtr. Hatrlatalm, Hasan Esat Ik, ortaya koymak istedikleri yeni Ulusal Savunma Kavramna gre ordunun i gvenlikle ilgili kanuni grevini reddeden zattr. Kontr-gerilla kampanyasn balatp yrten partililerin CHP'li olmas sebebinin bakan bu hareket tarzn ifaya zorlad ayrca dnlemez mi?
85

ok kr midimiz iyice krlmadan, bir yl sonra da olsa, CHP'li dier Milli Savunma Bakan bu zorluu aarak devlet adamln ne almay bilmitir. Cumhuriyet Senatosu'nda Milli Savunma Bakanl 1979 yl btesi grlrken Milli Savunma Bakan Ne'et Akmandor'un yapt konuma yle: (47) ".............. kontr-gerilla meselesine deindiler. Deerli parlamenter arkadalarm, Bu kontr-gerilla konusu bu krsden ok kerre konuulmu, defalarca konuulmu bir konudur. Trk Silahl Kuvvetleri bnyesinde kontr-gerilla tekilt ve deimi yoktur. Ancak zel Harp Dairesine bunu balamak istemektedirler ki, zel Harp Dairesi, 27 Eyll 1952 tarih ve 27 sayl kararla kurulmu ve grevini yasal biimde yapmaktadr. Bunun kontr-gerilla ile de bir ilikisi yoktur." Hkmetinin Milli Savunma Bakan ve partisinin bir yesi olmakla Ne'et Akmandor'un ok normal olan yukardaki beyannn Ecevit tarafndan nasl yorumlandn bilmiyorum ama kamuoyunda puan topladn ifade etmem mmkndr. te kendi partisinden yetkili bir az. Dnlmesi doaldr ki, bundan sonra kontr-gerilla tartmas bitecektir. Hayr, tartma sona erdirilmeyecektir. nk hedef henz elde edilmemitir. Baknz bu aklamadan sora CHP zmir Milletvekili Sleyman Gen'in beyan basna yle aktarlmtr(48). "Sleyman Gen, terr odaklarnn devlet aygt iinde hatta silahl kuvvetlerde uzantlar olduunu ileri srmtr." Hal ayn itham ............ Gazeteci yazar Cneyt Arcayrek yaynlad aratrmalarndan birinde Blent Ecevit'in Babakanl dneminde zamann Genelkurmay Bakan Org. Kenan Evren'e zel Harp Dairesi'nin lavnn hal gerekletirilmediini sylediini, muhatabnn da zaman istediini yazmtr. Kampanya zel Harp Dairesi'nden ve Silahl Kuvvetlerden neler gtrd? Kontr-gerilla kampanyas karsnda Silahl Kuvvetlerin hem itham edilen zel Harp Dairesi'ne hem de grevlilerine sahip kacak tarzda kesin tavr alamam olmas, kanaatimize gre nemli tahribata yol amtr. Buna mukabil, Silahl Kuvvetlerin vaziyet almay malm evrelerin propagandasn pompalam ve srdrdkleri bu maksatl kampanyann baarl olmasn salamtr. Kitabn sonlarna doru, kampanyann dier hedeflerini de dikkate alarak bunun bir genel deerlendirmesini yapacam. Burada ksaca, ifade etmeliyim ki, kanaatimce baarl olarak yrtlen bu kampanya sonunda Trkiye'nin Gayri Nizami Harp gc nemli lde tahrip edilmitir.
86

Kampanya ile Silahl Kuvvetlerimizin nemli bir kuruluu kamuoyuna aibeli olarak tantlmtr. Bundan byle, hakknda phe ve tereddt uyandrlan bu rgt grevleri iin vatan, millet, bayrak gibi kavramlarla aday bulmak tahmin ederim ok glemitir. Yaplan iddia ve isnatlarn grevleri bandaki personelin evk ve heyecann azaltt, elini kolunu iten souttuu sylenebilir. Ordumuzun bir gelenei vardr. "crada tek sorumlu komutandr. Komutan grevden dolay astlar zerine kanat gerer, onlara sahip kar." Herkesin gz nnde cereyan eden bu olaylardan sonra bu gelenein tamamen ve her durumda yerinde durduunu iddia etmenin kolay ve mmkn olabilmesini diliyorum. Bu olaylardan sonra, byk sorumluluk gerektiren nemli grevler iin uygun namzetler bulunabilmesinde glk ekilecei kanaatini tayorum. Bu dairede benimle beraber alan arkadalarmdan Silahl Kuvvetlerimizin dier blmlerine nazaran daha fazla sayda subayn orduda mmtaz bir rtbe olan generallie ykselmesi ile iftihar etmiimdir (Halen orgeneral). Kararghmdaki odamda kapm kapamadan altm arkadalarm hatrlarlar. Bunu beni ok iyi tandklarn vurgulamak iin ifade ediyorum. Daireye ve bana dnk ithamlar gslemede, gerei aa karmada bu arkadalarmdan olumlu bir hareket mahede edemediim iin zgnm. Gene de, mutlu olarak ayrldm bu daireden edindiim deerli hatralarmn glgelenmesini istemediimi belirtmeliyim.

87

MLL ORDU, YEN "ULUSAL SAVUNMA KAVRAMI"

Eletiriler ve nerilen hususlar Hangisi milli ? Hangisi doru? Geen iktidarlar dneminde Babakan Blent Ecevit ve CHP'li arlkl hkmet szclerinden sk sk yeni ulusal savunma kavram(49) oluturulacan dinledik. Ecevit, esasen CHP'nin program ile seim beyannamesinde ve hkmetin programnda mevcut olan bu konuya zel nem verdiklerini belirtmi, szcleri de bu nemi vurgulamlardr. Blent Ecevit, ayn konuyu Babakan olarak kontr-gerilla konusunda yapt ve mehur "Ak olmayan aklama" olarak nitelenen beyanlar ierisinde de ele almtr. Burada Genelkurmay zel Harp Dairesi'nin grevi olan Gayri Nizami Harp eletirilmi ve yeni modeller ortaya konaca iddia edilmitir(50). Zamann Genelkurmay Bakan Orgeneral Semih Sancar ise verdii bir demete "Ulusal Savunma sistemi ve kontr-gerilla yoktur" demekle bu iki konuyu bir arada mtalaa etmek gereini duymutur(51). Konunun 1978 yl ubat ay (52) Yksek Asker ra toplants a konumasnn ieriini tekil etmesi de nemini ifade etmektedir. Gerekten, savunma politikasna ve stratejisine deiiklik getirecei ve Silahl Kuvvetlerin vazifesini yeniden belirleyecei iddia edilen byle bir konu elbette ki nemli olmalyd. Ne var ki, Silahl Kuvvetlerin en byk rtbelilerinden ve ounlukla yksek komuta heyeti yelerinden oluan Yksek Askeri ra yelerinin dinledikleri anlalan bu aklamalar, basn yoluyla kamuoyuna da yansmasna ramen, zerinde nemi orannda durulmamtr. Buna mukabil, yaplan pek az yorumun bize gre ilgin ynleri vardr. Orgeneral Semih Sancar, 5 Mart gn Akajans Genel Md. Yaar Gngr'e verdii zel deme iinde sorulan bir soruya karlk olarak Ulusal Savunma Kavram hakknda kiisel grn aklamtr (53). Eski Genelkurmay Bakannn gr yledir: "Askeri literatrde ulusal savunma diye bir kavram yoktur.
88

Bunu dnyada bir ka lke sistem olarak gelitirme abas iinde olabilir. Trk Silahl Kuvvetlerinin bu gn uygulad ve geleneklerinden gelitirerek mkemmelletirdii sistem taaruz sava sistemidir. Sava literatrmzde yeri vardr (Taarruz, tekrar taarruz, yine taarruz) en iyi sistemdir. En iyi savunma taarruzudur. Atatrk'ten beri deimeyen hedefimizdir. Byk kumandan (Ordular ilk hedefiniz Akdeniz'dir) derken taarruzu emretmemi midir? Zaten aksi nbetilik anlamna gelir." ok aktr ki, bu cevap bir baka sorunun doru karl olduu halde, sorulan sorunun cevab deildir. Sorunun iyi vazedilmemi olduu veya anlalmam olduu belli. Byle olunca da, bu aklamay konu iin bir yorum saymamz mmkn deil. Hemen ifade edelim ki Ulusal Savunma Kavram vardr. Bu varlk uluslarn oluumundan itibaren sz konusudur. Sanki yokmu gibi, oluturulmas da bahis konusu edilemez. Ulusal Savunmay, bir milletin bamszln, lke ve milleti ile blnmezliini, zgrce gelimesini i ve d saldrlara kar korumak eklinde tanmlamak mmkndr. Zamanmzda da bu kavram dar erevede yalnz bir asker faaliyet olarak belirlemek, elbette ki doru olmayacaktr. Ulusal Savunmada, balcalar corafi g, politik g, sosyal g, ekonomik g, ilmi ve fenni g, Silahl Kuvvetler gc olmak zere, ulusun tm gleri yer ve grev alacaklardr. Bu konuda dier siyas partilerin ve zellikle zamann ana muhalefet partisi olan AP' nin ayrntl yorumuna rastlayamadk. CHP' ni slogan partisi sayan AP' nin Ulusal Savunma kavram zerindeki gr, bu iddiay da teki sloganlar arasna katmak ve bununla yetinmek eklinde ortaya konmutur. KUP (Kylye Ulam Projesi), Kykent, Tansa, UGK (Ulusal Gvenlik Kavram) vb. gibi. Biz ok nemli bulduumuz bu konuda dncelerimizi sunmadan, ilkin kavram kelimesi zerinde durmak istiyoruz. Eski deimi ile mefhum olarak bildiimiz kavram kelimesi lgatte yle aklanyor: "Bir ey zerine ve zellikle o eyin nitelikleri veya imleri zerine tadmz genel dnce." Bu tarif kabul edilince, kanaatimce oluturulacak ulusal savunma kavram deil, kavram belli olduuna gre, Ulusal Savunma politikas ile stratejisi olmaldr. Hkmetler ulusal savunma politikasnn hazrlanmas iin milli hedefleri dikkate alarak kendilerince uygun bulunan hususlar ieren direktiflerini ortaya koyarlar. Buradan hareketle Ulusal Savunma stratejisi belirlenir ve bunun pln hazrlanr.
89

Ecevit hkmetinin, oluturulacak ulusal savunma kavram hakknda ortaya koyduu esaslar, yneticilerin basna yansyan aklamalarndan derlemi bulunuyoruz (54). Bunlardan: 1. evrede barn salanmas bir nevi gvenlik saylr. 2. Ulusal gvenlik esas alnp, ittifaklar bunu kolaylatran vasta olarak kabul edilmelidir. 3. lkenin savunmas tamamen bir dier lkeye veya bir ittifaka braklamaz. 4. Savunma ile ekonomi ayr ayr mtalaa edilemez. 5. Askeri gcmz yalnz gereksinmelerimizi deil, olanaklarmz da gz nnde bulundurarak oluturmalyz. 6. Ulusal gvenlik kavram, ekonomik kalknmay zorlatrc deil, kolaylatrc olmaldr. 7. Savunma iin lke hep alc durumda bulunamaz. lke iinde savunma ara, gere, tehizat ve mhimmat retimi en byk lde yaplmaldr. 8. Anlamalardan, bunlara katlma orannda mutlaka yararlanlmaldr eklinde tespit ettiimiz dnceler geerli dncelerdir. Bunlar yeni eyler deildir. teden beri bilinen ve herkesin zerinde birletii hususlardr. Esasen, bunun dnda bir dn tarzmn da olabileceini sanmyorum. Filhakika, baz demelerde, eski hkmetlerin NATO'nun Trkiye'nin gvenliini salad, bunun yannda ayrca ulusal gvenlik konusuna yer verilmedii biiminde iddialar yer almsa da, bunu biz propaganda amal politik demeler olarak saymak istiyoruz. Kahraman Trk Silahl Kuvvetlerinin ok yakn bir gemite gerekletirdii Kbrs Bar Harektn byle bir iddiann canl tekzibi olarak kabul etmek lzm gelir. Biz burada, zellikle oluturulmak istenen Ulusal Savunma Kavram konusunda, ileri srlen ve itirak edemediimiz iki nemli iddia zerinde durmak istiyoruz. Bunlardan birincisi, Ecevit'in ubat 1978 Yksek Askeri ura Toplants a konumasnda yer alan (55) ve basnn byk puntolarla verdii "D Gvenlik nlemlerinin Gvenlie Uygulanmas Bar Bozar" eklindeki bir dn tarzdr. Konumasnn bu blmndeki dnce u ekilde ifade edilmitir: "O arada d gvenlii i gvenlikten kesin ve belirgin izgilerle ayrmak ta gereklidir. Yoksa d gvenlik iin yaplm hazrlklarn ve uygulanabilecek nlemlerin i gvenlik gereksinimleri karsnda da uygulanmas gibi durumlar ortaya kabilir. Ve bu demokratik hukuk devletini olduu kadar, ulusal birlii ve i bar da tehlikeye drebilir. Geri baz tehlikelerin dardan kaynaklanabilecei veya d tehlikenin rtl bir biimi olarak kendini gsterebilecei de dnlebilir.
90

Ama nlemenin ve etkisizletirmenin yollar, ekonomiktir, toplumsaldr ve siyasaldr." Bu aklama bir bakma i olaylarn kendileri bakmndan sebeplerini de ortaya koyuyordu. Devleti ykmaya, lke ve milleti blmeye ynelik bir isyan hareketinin ideolojik sebebi yok mudur? Ordunun i gvenlik vazifesini ortadan kaldrmak bu tr tehlikelere yeil k yakmayacak mdr? Dnya'da btn milletlerin ordularna verdikleri grevler birbirinin ayndr. Devletin emrinde olarak ve yasalara gre, Silahl Kuvvetler i tehlikeleri nlemede grev alrsa, demokratik hukuk devleti, ulusal birlik ve i bar tehlikeye der iddiasn anlayamadmz ifade ve itiraf etmek durumundaym. Mazideki uygulamalar ile byle bir durum ortaya kmamtr. Kald ki, ileri srlen bu gr, yrrlkteki kanun ve ynetmeliklere ters dmektedir. Silahl Kuvvetler Hizmet Kanunu Madde 35' e gre, Trk Silahl Kuvvetlerinin grevi, Trk yurdunu ve Anayasa ile tayin edilmi bulunan Trkiye Cumhuriyetini kollamak ve korumaktr. Ayn kanunun 37 nci maddesine gre, bu kuvvetlerin her ferdi itii anda sadk kalp, kendi hiyerarik dzeni iinde vazifesine devam etmelidir. Bu vazife Silahl Kuvvetler Hizmet Ynetmeliinin 85 nci maddesinde u ekilde ak ifadesini bulmutur. "Grevi Trk yurdu ve Cumhuriyetini i ve da kar gerektiinde silahla korumak olan Silahl Kuvvetlerde her asker bu hizmeti icabnda son kuvvetini harcayarak yapmaya zorunludur." Ynetmeliin 86' nc maddesinde ise, "Cumhuriyet, yurt ve millet askerin mukaddesatdr. Bunlara iten ve dtan gelecek her trl tecavz karlamak, defetmek ve gereinde cann feda etmekten ekinmemek her askerin borcudur." Grld gibi, yrrlkteki kanun ve ynetmeliklere ters dmeyi bile gze alarak ordunun ie dnk vazifesini kabul etmeyenler, memleket gerekleri ile yzyze gelince niyetlerini yrrle koymaya frsat bulamamlardr. Bylece niyetleri ile uygulamalar arasnda eliki mahede edilmitir. rnein eski iileri Bakanlarndan rfan zaydnl asayii salamada en ok ordu birliklerine gvendiini sk sk sylemi, daha skynetim yokken ve skynetime kar olduklarn syledikleri bir dnemde 8 ilde asayi iin ordudan birlikler ayrldn aklamtr (56). Blent Ecevit, i olaylarn siyasal, toplumsal ve ekonomik nlemlerle nlenecei iddias henz tazeliini koruduu iin, zorlanmasna ramen skynetim getirmemekte kararl grlmse de, gene ayn dnemde oluturduklar sivil skynetim (!) uygulamas iinde, kanunlar deitirmeden, emirle valilerin olay kmadan askeri birlik isteme yntemine cevaz verilmitir. Gene hatrlanaca zere, bu dnemde jandarmaya kent iinde grev verilmi, bankalar bile Kara Kuvvetleri askerlerine bekletilmi, mecbur kalma
91

sonucu da olsa, Silahl Kuvvetlerin caydrc gcn azaltacak ekilde tatbikat alan daraltlm ve sulandrlm olarak kamuoyunda yank uyandran bir skynetim uygulamasna raz olunmutur. Silhl Kuvvetlerin grevleri hakknda bu yeni yorum ve iddia hkmet bakanndan da gelse, yeni Genelkurmay Bakan Org. Kenan Evren byk bir duyarllkla konuya doru ve ok kesin bir aklk getirmitir. Hrriyet gazetesinin kontr-gerilla ile ilgili sorularn cevaplayan Sayn Evren'in aklamas yledir: (57) "Eer gerilla tabiri, mevcut anayasal devlet dzenini ykmak, devletin lkesi ile milletin btnln bozmak gayesi ile eyleme geen kii veya kiiler (yani dman amaline hizmet eden kiiler) iin kullanlmak isteniyorsa (ki bunlar bizim iin gerilla deil, anarist, asi veya ekya olabilir) bu gibilerin eylemlerini bastrmak, il idaresi kanununa gre valilerin talebi zerine Trk Silahl Kuvvetlerinin grevidir." CHP'nin ve CHP'li arlkl hkmetin programnda yer alan (yeni ulusal savunma kavram) oluturuyor iddias bu yn ile ciddi bir biimde sakatlanm oluyordu. Bu iddiann Atatrk'n Trk Silahl Kuvvetlerine ynelik direktifleriyle de elimekte olduunu belirtmeliyim. Devletimizin kurucusu byk Atatrk'n Cumhuriyetin 15. yldnm nutkunun ilgili blmn aaya alyorum. "............. Trk ordusu Trk vatann ve Trklk camiasnn an ve erefini dahili ve harici her trl tehlikelere kar korumaktan ibaret olan vazifeni her an ifaya hazr ve amade olduuna benim ve byk ulusumuzun tam bir inan ve itimadmz vardr." Milli Savunma Btesi Senato'da grlrken, AP zmir Senatr Sleyman Tuncel'in Blent Ecevit'i kastederek, "Milletin en byk talihsizlii, Silahl Kuvvetlerin vazifesini dahi bilmeyen bir Babakann ibanda olmasdr." eklinde yapt konuma bu dneme rastlar (57-a). Bir rastlant mdr? bilmiyoruz ama, 20 ubat 1979'da balayan Yksek Asker ra toplantsnda Ecevit'in konumas ok deiikti. Blent Ecevit, bu defaki a konumasnda grlerini bir evvelkine nazaran 180 derece deitirmi olarak unlar sylemitir (58). "Silahl Kuvvetlerin i gvenlikle kesin baar salayacak biimde rgtlenmesi ve eitilmesi de byk nem ve ivedilik tamaktadr. amzda iddet eylemleri yaygnlatna ve i gvenlik salamak zere silahl kuvvetlere bavurma zorunluluu ile sk sk karlaldna gre, artk silahl kuvvetlerin i gvenlik nlemlerine gre de rgtlenip eitilmesi kanlmaz duruma gelmitir. Birok demokratik lkeler bu ynde eitim programlar uygulamakta ve yntemler oluturulmaktadr. Silahl kuvvetlerimiz i gvenlik nlemlerinde etkinliini artrmak zere, baka demokratik lkelerdeki rnekleri de gz nnde bulunduran almalara balamtr.
92

Bu almalar, inanyorum ki, i gvenlik kuvvetlerimize de rnek olacaktr. gvenlik kuvvetlerimizin de daha etkinlemesine katkda bulunacaktr." Bizim de itirak ettiimiz bu defaki beyan ile Ecevit yaklak bir sene sonra doruya dnyordu. Ama gerisinde epey yknt ve huzursuzluk brakm olarak. imdi kendisine sormak lazmdr: Bir sene gecikme ile vardn bu karara gre yaplacak uygulama (demokratik hukuk devletini olduu kadar, ulusal birlii ve i bar) tehlikeye drmeyecek midir? Gerei Ecevit'ten ok nce grm ve anlam aydnlarmz ve dnrlerimiz olmutur. rnein, deerli gazeteci-yazar rahmetli Abdi peki Milliyet gazetesinde yaynlanan (59) ve "Terrizme Kar Gerek Bir Sava Gerek" balkl yazsna "Devlet, ya da devlet ynetimini ellerine geirenler glerini ve otoritelerini, bireylerin temel hak ve zgrlklerini kstlayan, bask altnda tutan yasalardan ve uygulamalardan almamaldrlar. Ama imdi ters ynden gelen irkinlikler karsndayz" diye balyor, dnyada terrizmin ulat boyutlara iaret ettikten sonra aadaki sonuca ulam olarak dncelerini yle vurguluyordu: "Bu olay gerek bir sava olarak kabul etmek gerekir. Ulusal savunma artk sadece darya dnk bir kavram olarak ele alnmamaldr. lkenin iindeki terristleri, olaan kolluk nlemleri ile ve rgtleri ile etkisiz hale getiremeyen devletler onlara kar tm olanaklarn seferber etmelidir. Dardan gelen tehlikelere kar korumak zorunda olduklar toplumu ierden gelen bu tehlikeye kar ayn ekilde savunmaldr." Kanaatimce, Abdi peki' nin nerdii husus devletin bir grevi olan gerek manasyla kontr-gerilla faaliyetidir. Blent Ecevit, ilerde bu anlamdaki kontr-gerillay da benimserse buna amamamz lzmdr. Aslnda Silahl Kuvvetlerin i tehlikelere kar kullanlmas deil, aynen kullanlmas hususu baars asndan tartlabilir. nk terr ve isyan harektn srdrenler Gayri Nizami Harp teknik ve taktiklerini uygularlar. Vietkonglarla savata gl Amerikan ordusunun baa kamadndan ders alnarak Gayri Nizami Kuvvetlere kar harekt konusu gelitirilmi, yabanc lkelerde bunu yapacak kuvvetlerin tekilat, tehizat ve eitimi nemle ele alnmtr (60). Blent Ecevit ve szcleri tarafndan ne srlen iddialardan itirak edemediimiz bir dier nemli nokta da u: (61) "Ulusal savunma kavram yurt savunmasnda btnlk kuralna dayanmaldr. Bu Atatrk'n (hatt mdafaa yerine sath mdafaa) anlamna sylenmitir. Yurt savunmasnn btnl anlayna dayanacak ve halkn srekli katksyla ileyecek bir ulusal savunma dzenlenmesi ve hazrl toplum iinde snrl kadrolarn ak ve srekli eitimi ile geerlilik kazanabilir. Byle hazrlk demokratik hukuk devleti kurallarna ve ak toplum gereklerine uygun olur."
93

"Hatt mdafaa yok, sath mdafaa vardr." prensibini dnyada ilk defa ortaya atan Atatrk'ten sonra bu gr asker literatre gemi, savunma kurallar arasnda talimnamelerin amir hkm haline gelmitir. Binaenaleyh gnmzde esasen uygulanan budur. Bundan u sralarda bahsetmi olmann Amerika'y ikinci defa kefetmek anlamna geleceini ifade etmek isterim. Bilindii zere, askerlik, geleneklerimize gre Trk vatandalar iin kutsal bir vatan grevidir. Yasa gereince askeri ykmllk her vatanda iin grev olduuna nazaran Trkiye'de herkesin eitilmesi kural esasen iletilmektedir. Bu eitimin kapal bir taraf da yoktur. Ecevit, ak olmayan bu aklamasnda da muhtemelen Trkiye'deki Gayri Nizami Harp Eitiminden bahsetmi olabilir. Kitabmzn ilgili blmnde sunduumuz bilgiler dnda, bu konuyu ayrntlar ile burada akla kavuturmann mmkn olamayacan takdirlerinize brakrm. Devlet yneticilerinin ayrntl bilgiyi Genelkurmay Bakanlndan almalar mmkndr. 27 Mays ihtilalinden sonra Mill ordu slogannn ortaya atl, yakn tarihinde ordu-millet halinde Kurtulu savan zaferle sona erdiren ve bir bakma z kayna olan milleti ile btnleen Trk Silahl Kuvvetlerini hedef alnca, bu haksz eletiriden hem millet, hem de Trk Silahl Kuvvetleri znt duymu ve bu yakksz sz kaynana geri dnmtr. Trk milleti barndan kard ordusuyla vnmekte ve ona gvenmektedir. Ba tac yapt silahl kuvvetleri iin her trl fedakrl yapmaktadr. Bu gnn topyekn harp anlayna gre, ulusal savunmann bilinci iinde her sahadaki milli gcn artrma abasn uyumlu bir biimde srdrmeye devam azmi iindedir. Bugnk ordu sistemimiz dnda baz sosyalist memleketlerin sistemlerine zlem duyarak milislerden kurulu bir halk ordusu istemi mill bnyemize uymayaca gibi, anayasamzda tarifi edilen devletimizin ekli ile de eliecektir.

94

KONTR-GERLLA KAMPANYASININ DER HEDEF: MT (Mill stihbarat Tekilt)

Devletin Mill stihbarat Tekilt Kampanyay Ynetenlerce Ele Alnyor MT Nedir? stihbarat htiyac MT'teki Grevim MT'ten Ayrlyorum Ynetilen thamlar MT'i Mstear Savunmuyor Kampanyann MT'ten Gtrdkleri

Devletimizin en nemli kurulularndan biri olan MT (Mill stihbarat Tekilt) kontr-gerilla kampanyasn yrtenlerce seilen hedeflerden bir dieri olmutur. Aslnda bu hedefin zel Harp Dairesi, dolaysyla Silahl Kuvvetlere nazaran ypratlmas ile salanacak yararlar bakmndan farkl ve tercih edilir zellikleri vardr. Bilindii gibi, bir olay olduktan sonra onun aratrlmas bir istihbarat grevidir. Ama olay olmadan nce onun hazrln renmek, bir ncekinden ok daha nemli ve yararl bir istihbarat grevidir. Bylece nlemlerin oluturulmas ve bunlarn caydrcl ile olayn nlenmesi mmkn olabilecektir. rnein, dman yurdumuza baskn tarznda taarruz edebilirse istihbaratmzn atlad, vazife yapmad sylenebilir. Bundan sonra dmann nereden, ne zaman, ne kadar kuvvetle, nasl hareket edecei hususunun ortaya karlmas istihbaratn yeni ii olacaktr.
95

Dmann deil harektn, nceden niyet ve maksadn renmek baarl bir istihbarat iin rnek olabilir. gvenlikle ilgili istihbarat ihtiyac ise ak ve ortadadr. gvenlikten sorumlu ileri Bakanlarnn i gvenlii salamada istihbarat rgtlerinin glendirilmesi gereini vurgulamalar bunun kant saylabilir. ok yakn tarihimizde CHP ve yan kurulular kontr-gerilla kampanyasndan desteklerini ekmedikleri halde, ortaya elikili bir durum kmasna ramen, bakanlar ile srasnda istihbarat rgtlerinin gelitirilmesinden de bahsetmilerdir. Kontr-gerilla kampanyasnn hedef olarak MT'i semekle amacnn Mill stihbarat Tekiltn ypratmak ve onu grev yapamaz duruma getirmek olduu toplumun saduyu sahibi pek byk bir blmnn dikkatinden kamamtr. 9 Temmuz 1979 tarihli Tercman gazetesinde Ahmet Kabakl bu hususu en kestirme yoldan yle belirtiyor: "Muhalefetteki Ecevit, yanda ve destekisi olan komnistlere rahat alma zemini amak iin MT'e hatta orduya yklendi. Tek delil gstermeden bu devlet kurulularn ypratmaya kalkt." 28 Ocak 1978 tarihli Bayrak gazetesinin bayazsnda Aykut Edibali'nin konuya koyduu tehis ise yle: "MT, kontr-gerilla konusunda iddia ve isnatlar devam ediyor. Ve phesiz ki devletin temel messeseleri zerindeki tahribat da devam ediyor." Kontr-gerilla kampanyasn yrten evrelerce MT ok zaman bu kampanyann iine alnm, meydana getirilen kavram kargaas iinde MT'e de kontr-gerilla denmi, bazen MT'le kontr-gerillann ayn olduu ifade edilmitir. Burada, Milli stihbarat Tekilatmzla ilgili olarak ileri, srlen iddia ve ithamlar ana hatlar ile sunmak istiyorum. 30 Ocak 1978 tarihli Cumhuriyet Gazetesinde Uur Mumcu Ziverbey Kk'nde kurulduu iddia ve ifade edilen sorgu merkezlerinden sz ederek, ikenceci olarak niteledii MT hakkndaki grlerini u ekilde aklamtr: "stanbul Skynetim eski Komutan Faik Trn, hayr, kontr-gerilla diye bir kurulu yoktur derken, bir baka su itirafnda bulunmaktadr. Sanklarn sorgulamalarnda MT elemanlar bulunmutur. Yrrlkteki herhangi bir yasada, ceza soruturmasnn MT elemanlarnca yaplacana ilikin bir hkm ya da dayanak bulunmamaktadr." 26 Ocak 1978 tarihli Hrriyet gazetesinde Oktay Eki ise unlar yazyordu: "Son gnlerde bte komisyonunda almadmz cinsten laflar edilmeye baland. rnein Mill istihbarat Tekilat denilen gizli haber alma rgtnn muhtelif tarihlerde yapt operasyonlarla ilgili yolsuzluk yahut ta kanunsuzluk iddialar ortaya atld. Eski Babakan yardmclarndan Sadi Koa'n yaynlad anlara dayanlarak 1970 ylnda yaplan Elrom olay ve Meryem Hatun operasyonlarnn mahiyetinin ortaya karlmas istendi. Daha akas
96

bu olaylarda Mill stihbarat Tekilatnn veya Kontr-gerilla denen rgtn parma olduu ileri srld." 6 ubat 1979 tarihli Milliyet gazetesinde yaynlanan Refik Erduran'n yazs ise yle: "nl uluslararas gizli rgtn yeleri kendilerinden (Kumpanya) diye sz ederler. Bizdeki benzer merkezin ya da ubenin ne ile uramakta olduu artk aka ortaya kt sanrm. Toplumun akana namlu dayanyor. Bu kumpanya tasfiye edilecek mi? Keye sktrld aklanm olduuna gre, tek gn yitirilmeden stne yrnecek mi? Hemen bu laflardan balayarak ve szle deil, somut davranlarla" Yazarn Mill stihbarat Tekilatndan sz ettii aka anlalyor. Dier taraftan, 1978 yl bte grmeleri srasnda, CHP zmir Milletvekili Sleyman Gen Trkiye'nin istihbarat rgtleri hakkndaki kanaatini yle aklamtr (62). "Eer istihbarat rgtlerimizi ulusun mal yapmazsak, ulusun karlar dorultusunda almalarn salamazsak toplum pek ok ac eker." Ayn komisyonda sz alan CHP Erzincan Senatr Niyazi nsal'n konumas ise yle: (63) "zellikle, bu rgt iinde alan, askerlikten ayrlm generaller zerinde nemle ve zellikle durulmaldr. Askerlikten ayrldktan sonra, bu rgtn iinde alan subay ve generalin lke barn nemli lde sarsacak bir takm almalar iinde bulunduu ve tam anlamyla katlam bir kafa yaps tadn yazdklar yazlardan, yaptklar almalardan bir bir gryoruz, izliyoruz. G i z l i h a b e r a l m a rgtmzn bylesine bir gizlilik iinde, bir dokunulmazlk iinde alma yapmas, cidden ulusal gvenlii sarsc duruma gelmitir. Bu gnk karklklarn, anarik olaylarn, iddet olaylarnn, tahrikilii, tertipilii arasnda bu rgtn bilerek veya bilmeyerek olaylar ierisine karmas, olaylarda ajan kullanlmas, birok yurttamz, birok grevliyi angaje ederek bu olaylar ierisinde kullanmas son derecelerde tehlikeli noktalara gelmitir." C H P B a l kesir Milletvekili Necati Cebe'nin Bte-Plan Karma Komisyonunda ileri srd iddia ve itham aada sunuyorum: (64) "Mill karlar sermaye snflarnn karlar olarak anlayan, sermayenin kapkulluunu devlet memurluuna ye tutan, kollar omuzlama kadar sua bulanm MT'iler devlet kadrolarndan kesinkes uzaklatrlmaldr. Aylklarn halkn vergilerinden oluan hazineden deil, kendilerini adadklar yerli, yabanc sermaye evrelerinden almak zorunda braklmaldrlar. Bir baka deyile, halk dmanlarna halkn kesesinden deme yaplmasna son verilmelidir."
97

Buraya kadar, MT hakknda basnda kan yazlarla TBMM' nde sylenenlerden bir ka rnek verdim. Konuyu btnletirebilmek iin Trkiye'nin siyasi hayatnda nemli bir yer ve arl olan Blent Ecevit'in MT hakkndaki szlerini de kitabmza aktarmada yarar gryorum. Bunu (Ecevit, Ecevit'i Anlatyor) adl kitabn yazan Necip Mirkelamolu'nun eserinden alarak sunmak benim iin kolay olacak (65). "stanbul'daki ou ii olmak zere 50 bine yakn kiinin katld protesto yry ve gsterilerinin bylesine can ve mal gvenliini bile tehdit edici llere varmasnda iilerin sorumlu olduu kansnda deilim. Trkiye'nin neresinde bir gsteri, protesto harekt yapld m o harekete, kene gibi yapan baz kuvvetler var. Bir takm kkrtmalar ve tahrikler var. Bir takm tahriki ajanlar var. ktidarn ajanlar var. 01.07.1970, Ulus" "Ar solcularn iddet eylemlerinden bir ounu, baz devlet kurulularnca grevlendirilmi kkrtc ajanlar dzenleyip ynetmilerdir. Nice genlerin eylemci, tedhii karakteri bu gibi tertiplerin, tuzaklarn iinde kzmtr. Btn bu kkrtmalarn, tuzaklarn, oyunlarn hesab sorulmayacak, fakat kkrtmalarn tuzaklarn, oyunlarn kurban olan bir ka gen aslacak. Bunu tarih balamaz. 30.3.1982, Bar" "ktidarn komnizmi bir ciddi tehlike gibi, bir umac gibi gsterebilmek iin, bir takm tertiplere girimesinden kayg duyulabilir. Son zamanlarda tertip kokan bir takm bomba atma olaylarnn ve sabotaj giriimlerinin artmas bu kaygy desteklemektedir. 21.10.1976, Bar" "Devletin istihbarat ileri ile ilgili Babakanla bal bir rgt vardr. Bu rgtn ne yapt ise karanlklar iindedir. Her yerde hazr ve nazrdr. 4.6.1973, Bar" "ou kez emniyet ajanlarnn ardndan srklenen Dev-Gen'e devlet byklerinin kanad altndaki komandolar, Demirel hkmeti ile ibirlii halinde, Trk demokrasisini ykmak iin kanl tertipler yrtmekte, son numaralarn gstermektedirler. 30.01.1971" "12 Mart 1971 ncesi dnemde Sayn Demirel Babakanlnda AP hkmette idi. Kanl eylemler resmen grevlendirilen kkrtc ajanlarn yardm ile btn yurda yaylmtr. 02.12.1975, Bar" Necip Mirkelamolu'nun kitabndan aldmz Ecevit'in demelerinden bu bir ka rnek, mumaileyhi terr olaylar ve ykc faaliyetlere bak asn da sergilemektedir. ncekilerle beraber bu iddialara cevap vermek bana dmezdi. Bunlar cevaplandrmak iin kendilerini grevli saymalar gereken MT'in mstearlar vard. MT'in bal olduu Babakanlar vard. Bunlarn deil amma, basnda rastladmz yrekli kalem erbabnn cevaplarn aaya alyorum (66). "MT'in operasyonlar, normal yaayan bir vatanda hi rahatsz etmemi, kyly, ehirliyi, bakkal, manav, kasab, simitiyi, manifaturacy hi
98

ilgilendirmemi de Ecevit'i niye endieye sevk etmi acaba? Ve kimlerle beraber sevk etmi? MT hakknda deliller verebilirim, demi ama verememi ....... 28 Ocak 1978 tarihli Tercman gazetesinde Ahmet Kabakl'nn yazdklar da yle: "1969 ile 1971 srasnda ehir ve kr gerillalar (ekiyalar) yurdumuzu savan eiine getirdiler. niversite ve sokaklar karargh edinerek, gazetelerden, brokrasiden ve siyasilerden yardm grerek, kzl devrim (ihtill) ortam hazrladlar. Hkmete yklenerek devleti tahrip ettiler. 22 Mart 1971'de olacaklar oldu. Ordu bykleri nce hedefi ararak hkmeti devirdiler. Sonra iin facia rengi anlald. Asl sulunun orduyu bile bir utan rtmeye balayan gerillalar ve onlarn basnda, politikada ve niversitede yerlemi yardmclar olduu anlald. Skynetimin yldrm harekt ile mahkemelerin krk krk yaran titizlii ile her ey ortaya kt. 12 Mart'tan sonra dahi ehirlerde, okullarda, binalarda sergilenen cinayetler dman bize tantt. te o gn, bugn komnistler orduyu affetmediler. Devletin istihbarat tekilt olan MT'i balamadlar. Avrupa'daki patronlar ve kuyruklar vastasyla Trkiye'yi zalim bir hakszlk lkesi gsterdiler. (Faist generaller, kontr-gerilla, kkrtc ajan) laflar, onlar ykmak kast ile karld. Derken CHP-MSP koalisyonu geldi. Ecevit'in ve Taylan'n hnerleriyle sulular btn cinayetlerinden arndrlp (!) serbest brakldlar. 1975'ten itibaren lkeyi 1971'e gre bir kat daha beter kanlar, tedhiler, soygunlar diyar haline soktular. Ekyalk dozunu artrarak 1977-78'de gnlk men gibi emniyet listeleri dzenlediler. imdi daha mkemmel rgtlenmilerdi. Sendikalar, dernekleri, partileri, liderleri, CHP iinde usta ve gzpek taktikileri, ECP gibi arkalan vard. Deimeyen dmanlar ise, o kadar mel'anetlerine ramen hl bozamadklar ordumuzdu. Hl vatan ve devlet iin alan baz erefli memurlar ile MT'ti." Hi bir partiye bal olmayan, devletin en nemli bir kuruluu saydmz Mill stihbarat Tekiltn miting meydanlarnda, ak meclis oturumlarnda ve kamuoyu nnde ktlemek ve ondan ikayeti olmak, bu hassas kuruluu ypratmak pahasna, hele eletirileri iyice aratrlmayan ve salam olmayan bilgilere gre yapmak, en azndan sorumluca bir davran olmamak lzm gelir. Bu kuruluun da elbette ki dzeltilecek, gelitirilecek taraf olabilir. zerine glge bile drememekliimiz, ok salam tutmaklmz gereken bu kurulula ilgili eletirilerin yaplmasnda zel bir yntem olmaldr. Bize gre, yneticilerin ciddi bir biimde ikaz, miting meydanlarnda yaplacak ikayetten ok daha yararldr.
99

Tabii bu sylediklerimizin kontr-gerilla kampanyasn yrtenleri balamayaca bellidir. Kontr-gerilla kampanyasn yrtenler, MT'in kapatlmasn ve lavedilmesini istemilerdir. Duvarlara yazlan yazlardan bile MT'in bu evreler iin bir engel niteliini tadn anlamak zor deildir. Bu kampanya karsnda sorumlu ve yetkililerin tutum ve davranlarna da ksaca temas etmek istiyorum. rnein, MT'te grevli askeri personel iin yaplan ar ithama ne silahl kuvvetlerimizden ve ne de mstear asker olan MT'ten herhangi bir cevap verilmemitir. MT'te alanlar halk dman olarak tanmlanm, bu ar itham karsnda bile MT Mstearl maalesef susmay tercih etmitir. Bize gre, aklama yapmamak ve konuyu dalgalanmaya brakmak ne gizliliin ihlli ve ne de yetkili olmamakla cevaplandrlamaz. Babakann, kendisine bal bylesine nemli bir kuruluun thmet altna alnmasn karlksz brakmasn ise akla sdrmak mmkn deildir. Ama ne olmutur? Susmak, kampanyaya (skt ikrardan gelir misali iinde) baar kazandrmtr. Bu hususa konunun sonunda ayrca temas edeceim. Kontr-gerilla kampanyasn yrtenlerce hedef olarak seilen MT'in ypratlmas konusunun bir de benimle ilgili yn var. Bu evredekiler Genelkurmay zel Harp Dairesi'ndeki vazifemle ilgili olarak ileri srdkleri iddia ve ithama tarafmdan gerekli cevab alarak kamuoyu nnde mkl duruma dnce, bu defa da benim MT Mstearlnda yaptm vazifeme uzandlar. MT'te yeniden vazife alabilirim ihtimalinin verdii tel iinde kalemlerini kullanan yazarlar ve TBMM ats altnda konuanlar ortaya kt. Bu itibarla okuyucularma ana hatlar ile de olsa MT mstearlndan ve bu kuruluta yaptm eski grevimden bahsetmeye gerek duyuyorum. Sol basnda, hakkmda alan kampanyada, yle sradan bir adam olmadm, eski istihbaratlardan olduum, ismimden MT Mstearlna getirilecek diye bahsedildii sk sk vurgulanyordu (67). Kampanyann gelieceini sanki bilircesine, ikazen MT Mstearlna 18 Mays 1977 tarihli yaz ile bavurdum (68). Sunduum bu yaz, bize byle yaz m yazlr? edas iinde cevapsz braklmtr. Bir mddet sonra, konu TBMM'ne gtrlerek iddialar meclis krssnde sergilendi. CHP Erzincan Senatr Niyazi nsal, 1978 mali yl bte kanunu tasarsnn Plan-Bte Karma Komisyonunda grlmesi srasnda sz alarak bakn ne diyor? (69) "1967 ylnda mstear Fuat Dou ve ondan grevi devralan general M. Kemal Akyol (Cihat Akyol olmal) un bu rgte nerdii ve hkmet ile birlikte kararlatrd sol dnceler ve gelimeler karsnda sa dnce ve gelimeyi
100

ncelikle rgtlemeli ve desteklemeliyiz eklindeki dncelerini ve bu konuda hazrlayp yrrle konulan plnlar, bu hkmet demeli ve aa koymaldr." 28 Ocak 1978 tarihinde evimde yaptm basn toplantsnda dierleri meyannda bu iddiay yle cevaplandrmtm: "Niyazi nsal demiler ki; - General Cihat Akyol MT mstearl grevini Fuat Dou'dan devralmtr. Ben byle bir grev devralmadm. Bu iddia yalandr. lve etmiler. - Bu rgte nerdii ve hkmetle birlikte kararlatrd sol dnceler ve gelimeler karsnda sa dnceyi ve gelimeyi ncelikle rgtlemeliyiz, desteklemeliyiz. Demiim. Bu yalan ve iftiray bir senatre yaktramyorum. Ben 1967 ylnda ksa bir sre MT stihbarat Bakanl yaptm. Kendi isteimle bu grevden ayrldm. Senatr, MT Kanununu okuyup anlayamyorsa, benim o tarihte MT stihbarat Bakan olarak neler yaptm MT Mstearndan sorup renmelidir. Sol ve sa konusu benim hizmet alanma girmemitir." Sras gelmiken okurlarm iin ekliyorum. Gen yalarmda Milli Emniyet Hizmetleri Bakanlnda alrken de general olarak yaptm stihbarat Bakanlndaki grevim gibi, vazifem d gvenlikle ilgili istihbarat konular olmutur, Niyazi nsal, maziyi aratrmyor ve fakat maalesef yaanan gn de bilmiyor. 1978 Mali Yl Bte mzakereleri srasnda bir bakandan yazl olarak cevaplandrlmas ricas ile sorduu sual de yle: (70) "Daha nce MT Mstearl, onu takiben zel Sava Dairesi Bakanl, onu takiben de Sivil Savunma Dairesi Bakanl yapan General M. Kemal Akyol' (Cihat Akyol olmal) un u anda MT rgt ile bir ilikisi var mdr? Yok mudur? " Hep bilirsiniz ki bu tip grevlere ait atama emirleri Resmi Gazete'de yaynlanr. Diyelim ki senatr bunu grmedi. O halde soruyu MT mstearna soramaz m? Sormuyor, nk ya soramyor veya daha st makamlar kendine muhatap yapmak istiyor. Hem de mecliste i yapar grnyor. MT'i ypratma amacnn daha iyi kavranabilmesi iin MT hakknda sunulmas mmkn baz bilgileri de zetlemeye alacam. zellikle d ve i gvenlik asndan, kendisine ok byk ihtiya duyulaca iin, devlet olmann artlarndan birinin de, gizli servis dahil, bir istihbarat rgtne sahip olmak olduunu ifade etmek mmkndr. Nitekim Trkiye Cumhuriyeti Devleti kurulurken, ksa ad MAH olan Milli Emniyet Tekilatnn kurdurulmas, konuyu ok iyi bilen ve bu ihtiyac deerlendiren Byk Atatrk'n ilk ilerinden birisi olmutur.
101

Genlik yllarmn birkann getii bu mill rgtmzde personelden zellikle mill heyecan, feragat ve fedakrlk arandna tank olmuumdur. Her trl siyasi tesirin dnda kalmak balca prensiplerinden olan bu devlet rgtnn yneticilerinin seimine byk bir zen gsterilmi, bunlar ok sayg deer kiilikleri ile yeni kuaklara daima rnek olmulardr. Trkiye Cumhuriyeti Devleti olarak tarihte Mill Emniyet Tekiltna gsterilen zen ve nemin baarlan byk hizmetlerle karlandn rahatlkla ifade etmemiz mmkndr. Diyebiliriz ki tekilt besleyen g, kendisine beslenen gven ve esirgenmeyen manevi dller olmutur. Her kararn temelini istihbaratn tekil ettii bilinmektedir. rnein, ahsi hayatmzda, sokaa karken emsiyemizi alp almama kararnda yamurun yap yamayaca haberine olan ihtiyatan tutunuz da, kiisel dier kararlarmzda istihbarata olan ihtiya derece derece artmaktadr. Ekonomik faaliyetlerin baars kesinlikle istihbaratla ilgilidir. Kurulularn, hele toplumlarn ynetiminde istihbarata duyulan ihtiya ok daha belirginleir. stihbarat baskndan korunmann gvencesi sayanlar d o r u d a birlemektedirler. Bir zamanlar hudutlarnda Gne'in batmamas ile tarifi yaplan Byk Britanya mparatorluu'nun bu durumunu salamada mehur "Intelligence service" in rol olduu sylenir. Byk Atatrk, Hatay meselesinin grld gnlerd e i s tihbarat ihtiyacna deinerek, istihbaratn gvenlikle ilgisini vurgulam, bunun salanmamasn devletin acziyeti olarak nitelemilerdir. Atatrk bu grlerini yle belirtmilerdir: "Marmara'da yabanc denizaltlarn dolat sylentilerinin tahkikine muktedir bulunmayarak, hakikaten emniyetsizlik iinde kalm ve buna aresaz olmakszn aciz bulunmu olduumuz kanaatim ileri srmek lzm gelir." Devletlerin bymesi, devlet faaliyetlerinin oalmas, devletler aras ilikilerin eskisine oranla karmak bir durum almas sebepleriyle zamanla istihbarata olan ihtiya daha da artm, lkeler istihbarat rgtlerini daha da gelitirmilerdir. Memleketimizde de bu ihtiyacn belirmesi ve biriken tecrbelerin nda 27 Mays'tan sonra devletin istihbarat tekilat 644 sayl kanunla ada anlaya gre reorganize edilmitir. Ksa adyla MT, yani Mill stihbarat Tekilat Babakanla bal bir kurulu halinde ite bu kanunla vcut bulmutur. Kanun incelendiinde anlalaca zere, MT bnyesine gizli bir rgt durumundaki Mill Emniyet Bakanlna ilaveten stihbarat Bakanl ve Psikolojik Savunma Bakanl ve idari niteler eklenmitir (71). Bylece devlet istihbarat tekilatnn grev kapsam geniletildikten baka, kendisine yeni ilerlik kazandrlmtr (72).
102

Benim, zerinde speklasyon yaplmak istenen stihbarat Bakanlna atanmam bu dneme rastlar. 1965'te Moskova Ataemiliteliinden dnte deruhte ettiim 9. Kolordu Topu Komutanl grevimin sonlarnda bu vazifeye atanmamn dnld ve inha edilmekliim iin kiisel kararmn renilmesi istenmitir. O tarihlerde generallie terfi srasndaydm. Bu aamadan sonra sra ile komutanlk kademelerini izleyerek silahl kuvvetler kadrolarnda grev yapmak amacn tayordum. Eski Genelkurmay Bakanlarndan Orgeneral Sayn Memduh Tama ordu komutanmd. Evvelce de ifade ettiim gibi, Harb Akademilerinden ok deerli hocam olan mumaileyh, ordu kom-utanlndaki icraat ile herkesin olduu gibi benim de byk gvenimi kazanmlard. Kendilerinin de bana byk tevecchlerinin olduunu biliyordum. Bana teklif edilen grevi, inandm bir bym olarak kendilerine arz edip nerilerini almak istedim. Bana general olunca, normal olarak Tugay Komutan olabileceimi, teklif edilen grevin nadir ve nemli bir grev olduunu, bir sre bu grevde hizmet verdikten sonra ordu saflarnda hizmete devam edebileceimi sylediler. Bu telkinle de geici bir sre olmak kaydyla, teklif edilen grev iin rzam bildirmitim (73). 30 Austos 1966' da Tugenerallie terfiimi mteakip Doubayazt'taki 1'nci Zrhl Svari Tugay Komutanl'na atandm. Bu tugayda general olarak ilk komutan ben oluyordum. Yaklak 3,5 aylk bir grev sresinden sonra MT stihbarat Bakanlna atanarak Doubayazt'tan ayrldm (74). Formalitelerin tamamlanmas iin Yksek Askeri ra emrinde ksa bir sre bekledikten sonra yeni grevime baladm. 644 sayl MT Kanunu gerei olarak greve atanma ileri Milli Gvenlik Kurulu'nun tasvip ve kararlarndan sonra gerekleiyordu. Bu husus grevimin byk nemini ve nemi derecesinde de sorumluluumu belirtiyordu. Bunu bilerek baladm yeni grevimin bana tevcih edilmesinden dolay eref ve iftihar duyduumu belirtmeliyim. Devletin dier organlarndan toplanacak haber ve istihbarat bir arada deerlendirerek istihsal edecei devlet istihbaratn, bunu kullanacak yksek seviyedeki devlet organlarna sun a c a k o l a n stihbarat Bakanl henz kurulmamt. Bana ok i dyordu. Tabir caizse, nce tezgh kurmak, sonra da retime gemek gerekiyordu. Hzla almaya koyuldum. MT Mstear tevecch ve gvenlerini esirgemiyorlard. Faydal oluyordum. Hakkmda byk bir gven halkas olumutu. Yneticiler ve bunlara yakn olanlar iltifatlarn bilhassa izhar ediyorlard. Ziyaretimize gelenler oalmt. Daha nce Genelkurmay stihbarat Bakan Yardmcl, Kara Kuvvetleri stihbarat Bakanl, ataemilitelik yapmtm. Olduka geni bir istihbarat deneyimim vard. MT'in de yabancs deildim.
103

nme gelen konularn hepsine normal olarak evet demiyordum. Amacm doru bildiim istikamette mstearlk katna olumlu ve faydal olacak tekliflerimi sunmakt. O zaman iin tekilt, kanununun ngrd hedefin ok uzanda idi. Bir mddet sonra, MT ynetimi iinde taktik ve stratejik alanlarda prensiplerde anlaamayacam ortaya kt. Mstearn yakn evresi benim MT mstearl iin ura verdiimi yaymakta gecikmedi. Ksa bir sre sonra da MT mstearnn bana dnk gveninde azalma olduunu tespit ettim. Bu artlar altda grevimde faydal olamayacam kanaatine vardm. stelik de MT mstear ve ben muvazzaf birer generaldik. Kendileri ordu iinde olsak, her zaman emirlerini yapmam gereken amirim olabilirlerdi. MT'te ise ben de Milli Gvenlik Kurulu karar ile bu greve atanmakla byk sorumluluk tayordum. Disiplin benim iin ok nemli idi. Bu sebeple, Genelkurmay Bakanna MT Mstear ile grev ynnden baz prensiplerde anlaamadmz iin orduya atanmam arz ve teklif ettim. Byklerim beni anlayla karladlar. Bylece 30 Austos 1967'de ordudaki yeni grev yerine atanmak suretiyle Milli stihbarat Tekilt'ndaki grevimden ayrldm. MT'teki grevimden ayrlmam, bu greve atanacak en az benim kadar yetenekli personel bulunabilecei cihetle geride bir boluk yaratmayacakt. Bununla beraber, boaltlan grev yeri yle lalettayin bir grev deildi. Bu konuyu byle bir tayini yapan Milli Gvenlik Kurulu yelerinin yorumlamalar mmknd. Nitekim kurul yesi halen rahmetli olan eski Deniz Kuvvetleri Komutan Oramiral Sayn Necdet Uran'n "Bu kadroya atama yaplacak ama ilkin General Cihat Akyol'un neden bu grevden ayrld konusu zerinde durmamz gerekmez mi?" dediini bana da nakledenlerden dinlemitim. u anda ok seneler nce teklif niteliinde ortaya koyduumuz fikriyatn el'an geerliliini koruduunu mahed e e tmekten kiisel adan mutluluk duyuyorum. Tekrar ana konuya dnerek sonunu noktalamak istiyorum. "MT kapatlsn" Kontr-gerilla kampanyasn yrtenlerin arzularn bir slogan haline getirerek kapatlmasn istedikleri MT, ite yukardan beri nemine iaret ettiimiz bu tekilttr. Deil kapatlmas, ypratlmas ile grev yapamaz duruma getirilmesi halinde, istihbaratn devlet hayatndaki yeri ve nemini bilenlerce, uranlacak zararn bykl kolayca deerlendirilebilecektir. Bununla hedefin seimindeki mahareti bir kere daha vurgulamak istiyorum. Trkiye'deki terrn kararghnda istihbarattan ne denli yararlanld uygulamalarndan belli olmam mdr?
104

Buna karlk, terrle mcadele iin, bize gre devlete uzun sre baarl bir strateji tespit edilememi olmasndaki sebeplerden en bynn buna temel olacak istihbaratn oluturulamam olmasn saymamz doru olur. Sras ve yeri gelmiken devlet faaliyetleri arasnda ada istihbarata, belki dier memleketlerden daha fazla ihtiyacmz olduu halde, her zaman gerei kadar nem vermediimizi belirtmek istiyorum. Bu yargmz her evre iin genelletirmemiz elbette ki doru olmayacaktr. 11 Aralk 1979 tarihli Tercman gazetesinde Nazl Ilcak'n "Milli stihbarat Tekilatmza kontr-gerilla damgasn vurarak tesirsiz hale getiren, onu sadece d tehlikelere yneltmek isteyen o byk gaflet deil midir ki ............" diye balayan yazs doru gr ve tehlikeyi seziin ta kendisidir. 25 Ekim 1975 tarihli Tercman gazetesinde Ergun Gze devletin d temsilciliklerine vaki saldrlar ve Ermeni kkrtmacln ele alan yazsnda kanaatimce ok doru bir tehise varyor. Yazar yle diyor: "stihbaratsz devlet olmaz demek gerekir. Ne var ki bizde her eyi telvis eden, pisleyen sol zihniyet Trk stihbarat Servisini de kkrtc ajan sfatlar ile hadm etmeye uramaktadr. Bu gn Orta Dou'da KGB, CIA ve hatta srail servisleri cirit atmakta, fakat Trk istihbaratnn Ortadou'da grlmedii grlmektedir. Nitekim, Trkiye daima hem ierde, hem darda bir ka senedir ummad, haberdar olmad ve zemedii cinayetlere hedef olmaktadr....... ve bir ey yapamamaktadr." Kanaatimizce, devletin ve sorumlularn kontr-gerilla kampanyas karsnda genellikle susmay tercih etmesi, iddia ve ithamlarn en azndan ortada kalmasna sebep olmu, MT'in zerinde phe ve tereddt yaratlmasna frsat vermitir. Bu sebeple tekiltn byk lde geleneksel saygnln yitirdii sylenebilir. Bu durumun personelin elini kolunu iten soutarak ekingen hale gelmelerinde etken olduu ve personel kaynan daraltaca tahmin edilebilir. Dnlmelidir ki, uranlan tahribat, duvarlarn yeniden ykseltilmesi iin, ilkin enkazla uramak gibi geciktirici ve alkoyucu iler aar bamza. Kontr-gerilla kampanyas srasnda basndan takip edebildiimiz kadar ile ok kkl geleneklere sahip olduunu bildiimiz MT mensuplarnn kamuoyu nnde birbirlerini sulamalarn en azndan yadrgadmz ifade etmeliyim. Bu grnne gre, kargaa ve huzursuzluun bu mcadele organna da srad imasnda bile bulunmay dilimizin ucuna dahi getirmek istemiyoruz.

105

SVL SAVUNMA
Kontr-gerilla Kampanyasnda Sivil Savunma Gndeme Getiriliyor Sivil Savunma Nedir? Olmayan Sivil Savunma stihbarat rgte llegal Elemanlar Yerletirildii ddias Sivil Savunma daresi Bakanl Grevine Niin ve Hangi artlarda Atandm Anlalmayan ve Kurulamayan rgt, Gelitirme abalar Ecevit Hkmetinin Bu Kurulua Verdii Yasal Olmayan Grevler Kbrs'ta Sivil Savunma Kampanya Bu Devlet rgtnden Neler Gtrd? rgtn Gelecei

1 2 E y l l'den nce srdrlen kontr-gerilla kampanyas iin seilen hedeflerden birisi de T.C. ileri Bakanl kuruluunda bulunan Sivil Savunma idaresi Bakanl olmutur. 7126 sayl Sivil Savunma Kanunu ile kurulan bu rgtn kuruluu 1958 ylna rastlar. Ad geen kanuna gre bu bakanln grevi: "Dman hava taarruzlarna, byk yangnlara ve tabii afetlere kar halkn can ve mal zayiatn azaltmak zere koruyucu ve kurtarc tedbirleri almaktr." Sivil savunmann tarifini de iine alan bu grev tanmlamasn okuyunca, bunun kontr-gerilla ile ne alakas var? diyebilirsiniz. Gelin grn ki, bir ksm basn mensubu ile baz parlamenterler, kampanyada grev alarak, bu rgt iin kontr-gerilla iddias ve ithamn mantk d da olsa srdrmekte yarar grmlerdir. 18 Haziran 1976'da Sivil Savunma daresi Bakanlnda greve baladm zaman daha yakndan tespit ettiim gibi, topyekn harp kavram ve ihtiyac bakmndan gerekten nemi byk olan bu rgte nedense, ama bir talihsizlik olarak, gereken nem verilmemitir. Bir harpte memleketin ii, cephelerde muharebe edecek ordulara s ve destek olacak her trl tesisi ile tahrip edilir halkn morali kerse, kanaatimce ordularn muharebe yapma sreleri ok ksalr, muzaffer olma anslar ok azalr. Byle olunca memleketin sivil savunmasyla Silahl Kuvvetlerin direkt ilgisi olmak lazm gelir.

106

Sivil Savunma tatminkr deilse, Babakanlk nezdindeki teebbsleri ile bu tekilatn grev yapabilir duruma getirilmesi, kayglarn gidermesi bakmndan Genelkurmay Bakanlnn grevleri arasna girmi olmaldr. Ben Silahl Kuvvetlerin ihtiyacn da bilen bir idareci ve ynetici olarak tekilatn nemini bu ekilde deerlendirerek ie koyuldum. Sol evrelerin yrttkleri kontr-gerilla kampanyasnn sivil savunma tekilatn hedef al bu tekilatta benim grev aldm zamana rastlar. Bu kampanya srasnda ileri srlen iddia ve ithamlarn ou, aada sunacam belgelerden de anlalaca zere, ahsmla ilgili olmutur. Acaba bu vazifeye getirilmese idim, sivil savunma hedef olarak seilmeyecek miydi? Bunun cevabn bu konudaki izahatmn sonunda bulacaksnz. Bu kampanya, Cumhuriyet gazetesinin 13 Mays 1976 gn yaynlanan Ankara ...... Ankara ...... Ankara ....... balkl blmnde yer alan ve hazrlayclarnn Merref Hekimolu, Uur Mumcu ve Erdal etin'in olduu belirtilen kk yazlardan birisiyle balatlmtr. Zaman itibariyle greve balamam bile beklenilmemitir. Yazda yle deniyordu: "kinci Cihat Paa .......... 11 Nisan 1976 tarihli Resmi Gazete'de Emekli Tmgeneral Cihat Akyol'un Sivil Savunma Dairesi Bakanlna getirildii yazlmaktayd. ileri Bakanl'nn, kinci Cihat Paa'nn bilgisine, kltrne, zellikle istihbarat konularnda deerlendirmeleri ile toplumsal olaylar konusundaki taktiklerine ok ihtiyac olacak......" Bunu basnda kan dier yazlar takip etmitir. 29 Ocak 1977 tarihli Cumhuriyet gazetesinde Uur Mumcu unlar yazmtr: "Cihat Akyol, yle sradan bir adam deildir. Mill stihbarat Bakanl iin adndan sz edilen kiidir. Kontr-gerilla konusunda yaynlanm incelemeleri vardr. Akyol, ileri Bakanl Sivil Savunma Dairesi Bakanlna Cumhurbakan, Babakan ve ileri Bakannn imzalad l kararname ile atanmtr." Ve nihayet, Uur Mumcu azndaki baklay kararak 1 ubat 1977 tarihli Cumhuriyet gazetesinde yaynlanan yazsnda MT-MHP ilikilerinden bahsettikten sonra yle diyor; "ileri Bakanl Sivil Savunma Dairesi Bakanlna getirilen kontrgerilla uzman emekli tmgeneral Cihat Akyol hangi ilikiler sonucu bu greve atanmtr?" Aslnda bu zel slp iinde yazar Cihat Akyol'un kontr-gerilla uzman olduu iin Sivil Savunma daresi Bakanlna atandn iddia ediyordu. ileri Bakanlnda grevli olduum sre iinde gerek sivil savunma ve gerekse kontr-gerilla konularnda basnda yaynlanp ta zellikle beni hedef alan yazlardan bakanlk basn maviri aracl ile haberdar oluyordum. Yazlan
107

okuduktan sonra, her defasnda dier ilerim meyannda zamann ileri Bakan Ouzhan Asiltrk'le konu zerinde gryordum. Kendisine gecikilmeden Bakanlka aklama yaplmasn teklif ediyor, bu kampanya iinde benim sivil savunma rgtne, dolaysyla bakanla zararm dokunacandan bahisle zntm izhar ediyor ve grevi brakmam neriyordum. Kendileri her defasnda "Cihat Paa, bu yazlar malm evrelerden geldike sizin kiiliiniz daha da byr" diyorlard. Bundan sonra kampanya basnda devam ettirilmekle beraber konu TBMM'ne de intikal ettirilmitir. 13 Kasm 1977 tarihli Cumhuriyet gazetesine gre, CHP'li Sivas Milletvekili Azimet Kylolu Babakanla, Milli Savunma Bakanl'na ve ileri Bakanlna verdii soru nergeleri ile benimle ilgili olarak aadaki mtalay serdetmi: "Eski zel Harp - Sava Dairesi Bakan emekli tmgeneral Cihat Akyol eski bir kontr-gerilla lideridir. Bu kiinin korunarak sivil savunma genel sekreterliine getirilmesi ile bir anlamda iki rgt arasnda bir iliki kurulabilir mi? (75) B u s o r u nergesini renince konunun akla kavuturulmas iin Babakanla, Mill Savunma ve ileri Bakanlklarna birer yaz ile bavurdum. rneini (Yetkililer susuyor) blmnde sunduum bu yazma cevap alamadm, aklamaya da tank olmadm. Daha sonra sivil savunma konusunu TBMM Bte-P l a n K a r ma Komisyonu'nda CHP'li zmir Milletvekili Sleyman Gen ele almtr. Hrriyet Gazetesinin 25 Ocak 1978 tarihli nshasndan rendiimize gre, mumaileyh iddialarn yle sralam: "Trkiye'de istihbarat rgt yalnz MT'te deildir. Sivil savunma istihbarat vardr. General Cihat Akyol 1975'ten sonra birinci MC hkmetince sivil savunma sekreterliine getirilmitir. B u k i i, kontr-gerillada uygulad metotlarn Sivil Savunmada da uygulamaya almtr." Sleyman Gen'in yalan ve iftira eklindeki bu iddialarn 27 Ocak 1978 gn evimde yaptm basn toplantsnda u ekilde cevaplandrmtm: "ileri Bakanlnda Sivil Savunma idaresi Bakan olarak grev yaptm yaklak 14 aylk hizmet srem iinde grevim olan sivil savunma konusu ile megul oldum. Bir milletvekilinin sivil savunmann ne demek olduunu bilmemesinden millete kayglanmamz lzmdr. Ben de soruyorum, bunun kontr-gerilla ile ne alkas var? Sivil savunma istihbarat adl bir rgt nasl olur? Bu iddiay duyann glmesi, sahibine gre de zlmesi lzmdr.

108

ileri Bakanlna emek vermi olmann hakk ile, benim bakanlkta hangi ileri yaptm ben de ileri Bakanndan soruyorum. Yaplan hizmetin abucak unutulabileceini dnemiyorum." Konunun bu safhaya gelmesinden nce balayarak ileri Bakanlna yaptm pek ok mracaat sonunda aldm tatminkr olmayan cevab yaznn rneini (Yetkililer Susuyor) blmnde sunmu bulunuyorum. Daha sonra meclis zapt elime geti. CHP zmir Milletvekili Sleyman Gen'in gazetelerde yer almayan, ustalkla soru ekline dntrlm, yalan ve iftiradan kurulu kastl iddias var bu zabtta. Soru iddia yle: (75-a). "Sayn Bakan, Sayn Bakandan rica ediyorum. Cihat Ak-yol'un savunma sekreterlii srasnda hangi yasa d unsurlar istihbarat alannda grevlendirdiini ve istihbarat alannda grevlendirdii bu unsurlar hangi kademelerde kullandn ve ne gibi terr hareketlerinin iine soktuunu renmek istiyorum." Zapt sonuna kadar okudum. O dnemde ileri Bakan eski bir asker olan Emekli Org. rfan zaydnl'dr. yle bir eski asker ki, Cihat Akyol'u ordudan iyi tanmaktadr. zel Harp Dairesi hakknda kendisinden brifing dinlemitir. Eskiehir'de Hava K.K. iken bu ilde rgtn grevlisi ile teriki mesai etmitir. Okur-yazar bir general olarak Silahl Kuvvetler Dergisini dolaysyla makalemi okumutur. Cihat Akyol'a sratlan iftira ve ithamlar mumaileyh nnde cereyan etmi, hatta konumaclar soru sorarak cevaplandrlmasn istemilerdir. zaydnl, haberim yoktu, hatta asker kkenli dier parlamenterlerimiz gibi bana sormadlar ki de diyemez. Teessrle ve esefle kaydedeyim ki b u z a t , sorunuzu yazl olarak cevaplandraym diyerek ahsmla ve kendilerinin ynettii Bakanln bir Bakanl ile ilgili thmetin adeta devamn istermiesine Bakanln savunmam, yllarca niformasn paylatklar ordumuzun bir generalini, bir silah arkadan sadece gerekleri sylemek suretiyle gene savunmam, gerek d olanlar orada ve elinin tersiyle reddedememitir. Bu zatn hareket tarznn ve politik amacnn takdirini okurlarma brakyorum. Yukardan beri ifade ettiim iddia ve ithamlardan da anlalaca zere, kontr-gerilla kampanyasn balatan ve yrten sol, ar sol ve komnist evreler benim sivil savunma bakanlna atanmamdan rahatsz olmulardr. Nitekim Uur Mumcu'nun 1 ubat 1977 tarihli Cumhuriyet gazetesindeki szne tekrar dnyorum. Mumaileyh diyor ki: "ileri Bakanl Sivil Savunma daresi Bakanlna getirilen Kontr-gerilla uzman emekli Tmgeneral Cihat Akyol hangi ilikiler sonucu bu greve atanmtr?" CHP Sivas Milletvekili Azimet Kylolu ayn rahatszln iindedir. O da Babakana ve Bakanlara soruyor, diyor ki:
109

"Bu kiinin korunarak, Sivil Savunma Genel Sekreterliine getirilmesi ile bir anlamda iki rgt arasnda bir iliki kurulabilir mi? Bu iliki varsa hangi amaca yneliktir?" Bilindii gibi, demokrasi aklk rejimidir. Kayg sahiplerinin bunu bilmeleri gerekir. Biliyorlarsa ve atama ilemi de ortada olduuna gre, iddialarnn maksatl olduu, en azndan suyu bulandrmak amacna ynelik olduu anlalr. Konuya girerken, 7126 sayl Sivil Savunma Kanununa gre yaptm sivil savunma tarifi bu rgtn grevini aka ortaya koymaktadr. Yal okuyucularm hatrlayacaklardr. II' nci Dnya Harbi savunma hazrlklar iinde memleketimizde bir pasif korunma tekilt vard. Bu tekilatn balca iki grevi sz konusu idi. a. Dman hava taarruzlarn haber vermek. b. Dman hava taarruzlarna kar halkn zayiatn azaltmak. Bu maksatla, smak yetersizlii yznden binalar arasna yaplan pasif korunma hendekleri hatrlanacaktr. Dnya milletleri II' nci Dnya Harbi tecrbelerine, bilgilerini de katarak harp sonrasnda aa yukar bu maksada dnk teekkllerini reorganize etmek suretiyle, daha kapsaml bir ekilde memleketlerinin sivil savunma rgtlerini meydana getirdiler. Memleketimizde ise sivil savunma tekilatnn kurulmas, konuya balarken de iaret ettiimiz gibi, 50 yllarna rastlar. Eski pasif korunma tekilatnn yeni tekilatn ekirdeini oluturmasndan mdr? nedir, Trkiye Sivil Savunma Tekilat pasif bir tekilat oluu ile bilhassa mehur olmutur. Nitekim CHP'si 1977'de iktidar olunca, her devlet kuruluunda olduu gibi, ileri Bakanl'nda da mstear ve mstear yardmclarn mmknse grevlerinden alyor, veyahutta bir deiik yntemle yneticilerin grev ve sorumluluk sahalar, kendi deerlendirmelerine gre daraltyor veya nemli ilerden nemsiz ilere kaydrlyordu. Bu cmleden olarak, bir sa partiye sempatisi olduu ileri srlen bir mstear yardmcsnn kendi deerlendirmelerine gre, nemli Gn. Md.lkleri koordine etmek grevi alnm, kendisine esasen pasif bir grev olan Sivil Savunma daresi Bakanlnn ileri braklmtr (75-b). Ama ayn ekibin yukarda iaret ettiimiz szcleri, bu derecelerde pasiflii ile mehur ve mevsuk olan Sivil Savunma daresi Bakanlna Cihat Akyol'un tayininden honut olmamlar veya konuyu pekl bildikleri halde bu ilemi kampanyalar iin malzeme yapma ustaln gstermilerdir. Sras gelmiken ve ortada iddia ve ithamlar da bulunduuna gre, ileri Bakanl Sivil Savunma daresi Bakanlna niin ve hangi koullarda tayin edildiime ksaca temas etmek istiyorum. Hatrladma gre, Mart 1976 ay sonlarna doru zamann ileri Bakan Ouzhan Asiltrk grme dilei ile telefonla arayarak beni makamlarna davet etmilerdi.
110

Evden haber verdiler. O ana kadar kendilerini tanmadm gibi, ileri Bakanl'nn kapsn bile bilmiyordum. Medeni bir insan olarak davetlerine icabet etmem lzmd. O d nem Jandarma Genel Komutan komum ve arkadam oluyordu. Telefonla yol gstermede bana yardmc olmasn rica ettim. lgilenmiler. Bakan emirsubay, bakann ltfettikleri randevunun yerini ve zamann bildirdi. Grmenin maksad ne olabilirdi konusunda vazh bir fikre sahip olamamtm. Bakana makam odasnda mlki oldum. Kendileri zerimde ok mspet intiba brakacak ekilde beni karladlar ve hemen konuya girdiler. O tarihlerde Sivil Savunma daresi Bakanl yapan grevliyi geici olarak Emniyet Genel Mdrl'ne veklet ettiriyorlarm, Mumaileyhi bu greve asaleten atamak kararna vardklarndan boalacak Sivil Savunma daresi Bakanlna benim atanmam dnmler. Hemen ifade edeyim ki, ordudan kadrosuzluk sebebi ile 52 yamda emekli olmutum. Askeri ra kararlar kamuoyuna nasl yansrsa yanssn, terfi etmeyenlerin beenilmedikleri imaj kapatlamyordu. Bende bunun psikolojik etkisi altnda bulunuyordum. Bu sebeple bir devlet grevine atanmamn dnl haberine memnun olduumu belirtmeliyim. Bakana, muhtemelen gene ayn psikolojik etki sebebiyle; - "Bu grevin iinde de savunma, sanki gene askerlik var. Ben ise ordudaki hizmetimi tamamladm. Teklif ettiiniz grev sivil bir grev olsayd, sfrdan balamay gze alrdm ve bunu yelerdim." dedim. Kendileri grev hakknda izahat verdiler. in byk ve nemli olduunu sylediler. Ve incelik gstererek bana dnme frsat verdiler. Buna memnun olmutum. Byle bir grev aklmdan gemiyordu. Hakkndaki bilgim en ok herkesinki kadard. Bir emekli general olduum iin konuyu Silahl Kuvvetlerde grmek ihtiyacn duydum. Genkur. II'nci ve I'nci Bakanlar ile irtibat kurmam mmkn olmad. Ayn kararghta grevli bir korgeneral arkadamla (imdiki Genkur. Bk. Org. N. ru) zel olarak istiare ettim. Grevi kabul etmemin titrim ve Silahl Kuvvetler asndan bir sakncas olmad noktasnda birletik (76). Grevin politik bir yannn olmay, kabul etmekliimin ayrca zel bir sebebi olmutur. Rzam bildirince, bakan memnun oldular. Ayrlrken zlk leri Gn. Md.lnden arlan bir grevliye ordudan ayrldm, rtbemi, kadrosuzluk sebebi ile ayrldm, ayrldm tarihi not ederek sundum. Bu greve atanmam hakkndaki l kararname 11 Nisan 1976 gn Resmi Gazete'de yaynland. Bunu bende Uur Mumcu'nun Cumhuriyetteki yazsndan rendim. Daha sonra ileri Bakanlndan bilgi verdiler. Greve balamak zere gittim Bakanlkta ilkin Bakanlk Mstearn ziyaret ettim.
111

Ksa sreli tanma konumamzn bir yerinde bana yle dediler; "Paam, greviniz hayrl olsun. Fakat bu fedakrl niin yapyorsunuz?" konuyu anlamadm ihsas edince ilve ettiler; "Bu vazifeyi kabul etmekle maanz azalmayacak m? Bu kararname ile emekliliiniz iptal ediliyor. Yeniden devlet memuru oluyorsunuz. Ordudaki emeklilik hakknzda zayi olmayacak m?" Bunu bilmediimi syledim. Kendileri Bakanlk Muhasebe Md. n ararak mtalasn sordular. Mumaileyh bu grevde ordu emeklisi olarak aldm maatan o zamann paras ile 2500 lira elime daha az para geeceini sylediler. Msteara konunun bu ynn hatrlattklar iin teekkr ederek ayrldm. T.C. Emekli Sand'ndan, yeniden devlet memuru olursam, ileride tekrar ordudan emekli olmakla aldm maa alp almayacam hususunu sorarak aratrdm. Bu endiemin yersiz olduunu belirttiler. Ama ortada her ay maamdan daha az para almak gibi bir gerek vard. Vazifeyi kabul etsem bile, bu fedakrlk baka trl yorumlanabilirdi. fade etmeliyim ki, o tarihte kontr-gerilla kampanyasna ara olarak seilmi olduumu veya seileceimi bilmiyordum. ayet az maala ie balasaydm, hakkmda neler yazlabileceini tahminlerinize brakyorum. Bakan ziyaretle durumu anlattm. Endiemi hakl buldular. Bunun iin bir baka forml bulmamz lazm dediler. Bir mddet sonra Bakanlk emrinde szlemeli personel olarak alnp, Bakanlk onay ile ayn grevde almam formln bildirdiler. Konuyu uzun uzun dndm. 1-2 ay geti. nk szlemeli personel olarak greve balarsam, yneticiliimde zafiyet olacan, bunun ise icraatm etkileyeceini tahmin ediyordum. Uzman grevliler endielerimi giderdiler. Bunun zerine sembolik bir cretin esas alnd, bir szleme yapld. Emekli maamdan daha az maa almak mahzuru ortadan kalkt ve 18 Haziran 1976 tarihinde greve baladm. Durum byle olduu halde, kontr-gerilla kampanyasna katlan baz kalem sahipleri, bu greve kayrlarak getirildiimi yazmay ve maam hesaplamay kendileri iin grev saymlard (77). Greve baladktan ksa bir sre sonra konuya girdim. Yaptm incelemeler sonucu tekiltn vazife yapacak durumda olmad ortaya kmt. Bu ifademle tekilt kuran ve bu izgiye getiren nceki grevlilerin hizmetlerini kltmek istemiyorum. Tersine, byk emekler harcand ortadayd. dari grevlerim iinde bir tecrbeye sahip olmutum. Evvelki grevlileri eletirebilmek iin kendilerinin hangi koullar altnda grev yaptklarn bilmeye gerek vard. Bu sebeple ben, her grev devralmda bulduum izgiden ie balayarak hizmeti ileri gtrmeyi iar edinmiimdir.

112

Trkiye Sivil Savunma Tekilt'nn kurulmas iin ngiltere modeli seilmitir. Sylemeliyim ki, bu model Trkiye koullarna uydurulmadan ayn biimde uygulanmaya allmtr. rnein, sivil savunma asndan iller, klavuz, ef klavuz, ba klavuz blgelerine ayrlm, bu grevlilerin sorumluluk sahalar yzlerce ve binlerce yarda kare olarak tespit edilmi, bu sahalarn snrlar harita ve planlar zerinde mevhum izgilerle gsterilmitir. llerin sivil savunma mdrleri bu sorumluluk sahalarn arazide gsteremiyorlard. Burada, Trkiye'nin idari taksimat dikkate alnmamt. Her tekilat iin ayr bir snrlama ve ayr bir sorumluluk sahas kabul etmenin pratikteki mahzuru hemen anlalabilir. Hlbuki pratik zm ekli snrlanmann kendi idari taksimatmza uygun olmas idi. Apartman yneticisi, sokak sivil savunma amiri, mahalle muhtar, bucak md. kaymakam ve vali kademeleri ile oluacak bir tekilat Trkiye iin basit ve pratik olacakt. Bylece sorumluluk sahalar herkesin bildii kademelere gre belirlenerek sivil savunma ihtiyalar bu belli verilere gre hesaplanabilecekti. Tekilt kurulurken, grev gerektirdii vakit illerde mevcut dier teekkllerden, bunlarn ara ve gerelerinden yararlanmak konusu ne iyi planlanm ve ne de uygulama iin pratik zmler getirilmiti. ok byk dublikasyonlar dikkati ekiyordu. Bunlardan en nemlisi de tabi afetler iin ayr bir genel mdrln mar-skn Bakanl bnyesinde kurulmu olmasyd. Buna gre, bar dneminde vuku bulacak afetlerle mar-skn Bakanl, sava dneminde dman hava taarruzlar ve atom taarruzlarndan tr meydana gelecek afetlerle ileri Bakanl bnyesindeki Sivil Savunma daresi Bakanl uraacakt. Byle bir uygulamann benzeri dier memleketlerde mevcut deildir. Bu memleketlerde Sivil Savunma konunun btnn yklenmekteydi. Bylece tekilat barta isiz kalmyor, tatbikatlarla geliiyor ve sefere hazr oluyordu. Dier taraftan, sivil savunma kurulular da bnyemize uyacak bir biimde ele alnmamt. Aslnda belki de bu sebeple, kat zerinde ve isim halindeydiler. Bunlara verilen adlar stiklal Savamzdaki ikmal tekillerimizi hatrlatyordu. Seyyar kol komutan, seyyar kollar komutan gibi. Bundan daha garip bir uygulama da bu kadrolarn ileri Bakanlnn idareden gelen ve fakat kendilerine meslekte ilerlemeleri iin imkn verilmeyen memurlarna verilmi olmasyd. Bu kadrolar zamannda st derece maal olarak tespit edildiinden, parasal ynden ad geen memurlar iin tatmin edici oluyordu. Ayn isimli kadrolar tekilatta broda alan baz bayan memurlara da verilmiti. Tanmak zere memurlara grevlerini sorduum zaman bana
113

"Seyyar Kollar Komutan Bn............." demilerdi. Bunlar olmayan seyyar kollarn etiketine almlard ve unvanlarn yadrgamyorlard. O tarihlerde, sivil savunmann dman hava taarruzlarnn ikaznda kullanlacak ve konunun ilk ihtiyalarndan olan siren tertibat bile var saylamazd. Atom bombas ikaz sistemi hazrlklarna balanlmamt. Tekilt eksiklii yannda malzeme, ihtiyac da ylesine bykt. Bakanlk binasnda 2x3 m byklndeki bir odann sivil savunma genel deposu olduunu syledikleri zaman armtm. Ara ve gere ihtiyac ok bykt. Komu lkelerde bile 20-30 kadarnn mevcut olduunu tespit ettiim ok maksatl kurtarma aralarndan bir tane bile yoktu (78). abuk bir plnlama ile bir ka motorlu ara alabilmitik. Bu, mevcut zihniyet ve brokrasi muvacehesinde byk bir baar saylyordu. ncelii de dikkate alarak DMO 'nden aldmz Romanya meneli bir Jeep'i stanbul Sivil Savunma Md.l emrine tertip etmitik. Baka bir vesile ile stanbul'a gittiimde bu Jeep'i bana, karoserisinin ii kanepelerle donatlm, minibs misali bir personel tama arac olarak gsterdiler. ardm. Yzmdeki ifadeden Bakanlk maksadnn anlalmam olduunu kavrayabildiklerini sanyorum. llerde ve hi olmazsa blgelerde eitim merkezleri yoktu. Tekiltta en olumlu adm olarak tespit ettiim husus, gene ngiltere'den esinlenerek bir sivil savunma kolejinin kurulmu olmasyd. Ama, bu tesiste kurulduu yllardaki gibi eksikleri ile duruyordu. Uygulanan program ve eitim metotlar gelitirilmemiti. Ders notlar yabanclardan alnd ok eski yllardan sonra, zamanla deie deie okuyann anlayamayaca hale gelmiti. Bir sivil savunma film ve bant arivi ile ktphane ve mzesi kurulmamt. Bakanln ok yerinde bir adm olarak ayda bir "Sivil Savunma" adl bir dergi karmakta olduuna tank oldum. Fakat maalesef derginin ierii amaca uygun ve doyurucu deildi. Bu dergi ileri Bakanlnn genelgelerini yazyor, Bakan ve ileri gelen yneticilerin zgemilerini byk boy fotoraflar ile yaynlyor ve sayfalarnda sivil savunma konusu ile uzaktan, yakndan ilgisi olmayan iir dahil, her trl yazya yer veriliyordu. Ksaca, Sivil Savunma daresi Bakanl'nn ileri Bakanl bnyesinde olarak gelime ansna da temas etmek istiyorum. Bizim dncemize gre de sivil savunmann il ve ilelerdeki sorumlu amirleri vali ve kaymakamlar olmaldr. Bu sebeple tekiltn, ileri Bakanlna bal olmas ilk nazarda doru kabul edilebilirdi. Ancak, hemen kaydetmeliyim ki, ileri Bakanl bu tekilata ikinci derecede bir teekkl gz ile bakyordu. Bakanlktaki st dzeydeki brokratlar mlkiyeliler dndaki personeli adeta kendilerinden saymyorlard. Buna, greve baladktan sonra katldm, mstear, mstear yardmclar ve genel mdrlerden oluan encmen toplantsnda tank olmutum. Sayn yeler ayn
114

kaynaktan gelmeyen idarecileri, sadece kendilerinden olmad gerekesi ile ehliyetsiz sayyorlard. Sivil savunma tekiltnda, tekilt prensiplerine uymayan nemli ve elikili bir durum daha vard. ileri Bakanl Sivil Savunma daresi Bakanl bnyesindeki grevliler dnda, dier bakanlk ve Babakanla bal kurulular ile kamu iktisadi devlet kurulular merkez ve tara tekilatndaki kadrolu sivil savunma uzmanlar ileri Bakanl'nca atanp grevden alnyorlard. Bylece bunlar ileri Bakanlnn memurlar idiler. Sicil ilemleri Bakanlka yrtlyordu. Hlbuki bu memurlarn yanlarna gidip kendilerini ve ilerini grmek bile mmkn deildi. Pek ok kadroya memur tayin etmek gibi politik bir imkn olarak kabul edilmi olmal ki, olutuundan bu yana tutarszl ortada olduu halde, bu uygulam a d a n v a z geilmemiti. Memurlar ilerine geldii taraftan olabiliyorlard. Baz idareciler sen bizden deilsin diyor, bazlar da ben sizden deilim cevabn alabiliyorlard. Hlbuki kanaatimce Bakanlklar ve yukarda saydmz kurululara sivil savunma sorumluluklar verilmeli, bu kurum ve kurulular sorumluluklarn gerektirdii memurlar kendileri alp altrmaldrlar. Sivil Savunma grevlileri ile savunma sekreterlikleri ve ayn bnyede yer alan savunma uzmanlarnn grev balantlar uyumlu bir tekilat iinde birletirilmemiti. Bu grevlilerin aralarndaki tartma srp gidiyordu. Sivil Savunma uzmanlar ile savunma uzmanlarnn grevleri mahiyet itibariyle ok ayr hususlar olmasna ramen, sivil savunma unvan iinde savunma szcnn bulunmas kanun hazrlayclarn bile yanltm, tzkte savunma uzman olmad yerlerde bu greve sivil savunma uzman veklet eder gibi hkmler yer almtr. Belki de bu karklktan olacak, pek ok sivil savunmac grevlerini kavramamlard. lerinin banda, yanl olarak, gvenlik ilerini sayyorlard. Bu anlayn yanl olduunu tekilata duyurduktan baka, Milli Gvenlik Kurulu Genel Sekreterlii'nin bir genelgesinde tespit ettiimiz ve paylamadmz bu uygulama ekli hakknda bu makama teklif ve mtala yazs yazma ihtiyacn duymutum. Bu yaznn ilgili ksmlarn aada sunuyorum (79).
"Milli Gvenlik Kurulu Genel Sekreterliine .. .. ..

115

5. Dier taraftan, koruyucu gvenlik hizmetlerinin savunma uzmanlarna verilmi olmas, dolaysyla bu hizmetlerin de sivil savunma mdrlklerince takibini gerektirecektir. Yksek malmlar olduu zere, koruyucu gvenlik hizmetleri bir istihbarata kar koyma ve emniyet hizmeti olduundan, ncelik tamas sebebiyle ivedilikle ele alnmas gerekli bir grevdir. Personelin bu hizmete ynelmesiyle sivil savunma hizmeti ayrca aksam olacaktr. 6. S o n g nlerin basnnda izlenmi olaca zere, sivil savunma ve seferberlik mdrlerinin istihbarat hizmeti yaptklarna dair hizmete zarar getirici mahiyette baz yorumlar yaynlanmtr. 7. Yukardaki maddelerde aklanan sebeplerle mnhal bulunan illere savunma sekreteri ve savunma uzman tayininin mmkn klnmasn, Bu personelin olmamas halinde, grevlilerin sivil savunma mdrleri tarafndan grlecei eklindeki hkmn mevzuattan karlmasn, Koruyucu gvenlik hizmetlerinin, yanl anlamaya meydan verilmeyecek ekilde, sivil savunmaclar dnda baka grevlilerce yrtlmesinin teminini teklif ve mtalaten arz ederim. M.CihatAKYOL Sivil Savunma daresi Bakan,

Son yllarn skynetim uygulamas iinde bir skynetim komutannn, anarik olaylarn nlenmesi ve gvenliin salanmas iin illerin sivil savunma personeline de grev verdiini radyodan duyunca, Milli Gvenlik Kurulu Genel Sekreterini arayarak ve bir sade vatanda sfatyla, yukarda iaret ettiimiz yazy da hatrlatmak suretiyle bu uygulamann yanl ve sakncal olacan gene mtalaten bildirmi bulunuyorum. Bunlar kaydetmekten maksadm, konu zerindeki titizliimizi belirtmekti. G e l i n grn ki, kontr-gerilla kampanyasn yrtenler, balangta sunduum bu konu ile ilgili iddia ve ithamlar iin yanl kap alm oluyorlard. Ne demeli? Tekiltn bence bir talihsiz taraf da yle olumutu: 1950'lerde kurulan tekiltn kadro boluklarna Milli Birlik daresince 27 Mays devriminden sonra ordudan emekliye ayrlan subaylar atanmlard. Aslnda greve intibaklar kolay olacak bu yetikin ve tecrbeli personelin atanmas iyi dnlmt. Bylece baka bir sebeple oluan bu kaynaktan yararlanma elbette ki doruydu. Ne var ki, idareciler bu atanmalar genellikle ters yorumlamlard. Ve bylece sivil savunma sanki emekli subaylara grev yeri bulmak iin (adama i bulma) kurulmu kabul edilmekle, aslnda fonksiyonu olmayan bir tekilat saylmtr. nemini yukarda belirttiimiz Sivil Savunma Tekilt iin bu ok yanl ve mahzurlu imaj, maalesef giderilmesi iin aba da gsterilmediinden devam edip gelmitir. Tekiltn balca kademelerinde yaptm aratrmalardan sonra konuyu iyice kavradm kanaatine vardm.
116

Kanaatimce, Trkiye Sivil Savunma Tekiltna ilerlik kazandrabilmek iin bir reorganizasyona, yani yeniden tekiltlanmaya ihtiya vard. ileri Bakanna tekiltn halihazr durumu, ilemeyen taraflar, sebepleri, tekiltn nasl olmas lzm geldii ve ihtiyalar konusunda teklif ve mtalaalarm da ieren ayrntl bir brifing sundum. Bu brifingi bakanln ynetici kadrosu da dinlemitir. Baarl olabilmem iin desteklenmenin yannda bana ayak uyduracak alma arkadalarna olan ihtiyacm da dile getirdim. Maalesef grevden ayrlncaya kadar zlemi iinde bulunduum personele sahip olamadm. Tekiltn iinde btn amirlerin baarl olduklar kanaatinde birletikleri ve vazifeleri banda tandm iki il savunma mdrnn boalan Bakan Yardmclklarna getirilmesi teklifim aylarca incelemede tutuldu. Hlbuki geen zaman benim iin ok deerliydi. Sivil Savunma rgtne mlki idare snfndan memur alp istihdam etmek messese geleneklerine gre mmkn deildi. Hlbuki yukarda da ifade ettiim gibi, sivil savunmann yksek dereceli kadrolar alnp bakanln dier blmleri yararna kullanlyordu. Sivil Savunma kanununda yer ald halde, silahl kuvvetlerden geici personel alma ynndeki bakanlk teklifi Genelkurmay Bakanl'nca geri evrilmiti. Bu durumda tek seenek tekilata yksek tahsil mezunu gen memur almak kalyordu. Bu ilemlerde byk bir titizlikle mevzuat iinde kalnmasn istiyordum. Yeni memurlar bakanln yapt imtihanda baar gsterenlerden seiyor, memur olarak gelenlerin durumlarn ise 4 kiilik bir komisyonda inceleyerek usulne gre mtereken karar altna alyorduk. e adam prensibini uyguluyorduk. Siyasi basklarn dnda kalmaya alyorduk. unu belirtmeliyim ki, Bakan Ouzhan Asiltrk ilikilerimizde ok anlayl davranyordu. Kart ile nerdii bir personel hakknda komisyonun inceleme sonucu olumlu deildi. Buna sayg gsterdiklerini hatrlyorum. Grev srem iinde kadroya alnmas siyasi makamlarca empoze edilen bir baka rnek olmamtr. Dier taraftan, mevcut personeli yetitirerek yararlanma yntemine de bavurdum. Fikri alma yapmalar iin aratrma grevleri veriyor, tekliflerini istiyordum. zellikle bu tip almalara Sivil Savunma Koleji retim grevlilerini katyordum. Aldm sonular genellikle tatmin edici deildi. Bakanlm sresinde, brokrasi engelini aarak bir tek kurtarma arac bile alamadm yukarda da ifade etmitim. Hlbuki bundan ilk planda dndmz 8 sivil savunma blgesi (80) iin 8 adede ihtiya vard. Sivil savunma fonunu, tkanklklar gidermek, borlular valilerce ikaz ettirmek suretiyle toparlatmtm. Malzeme alm iin her zaman kullanlacak para vard. Ama bu ark iletmek mmkn olmuyordu. Adeta pas tutmutu.
117

Bir defasnda, hi bir ey alamyorsak kazma, krek alp Ankara'daki snaa koyalm dediimi hatrlyorum. nk muhaberede parann bazen ie yaramayabileceini biliyordum. Ayrca para satn alma gcn de yitiriyordu. Gayem genel depo dnda, blge depolar ihdas etmek ve anlaml il depolarna vcut vermekti. Hi olmazsa Ankara, stanbul ve zmir'de eitim merkezi ve depo sorununu zelim dedim. leri yrtmek mmkn olmuyordu. Personel, her eyin olduu gibi muhafazasna almt. Alarm sistemlerini alr durumda bulundurmak sorumluluunu bile illere yerletiremedim. Kamuoyunun dikkatini ekmek zere basnda yaynlanmasn rica ettiimiz spotlara basnmz herhalde kontr-gerilla ile ilikisi olabilir dncesi ile yer vermedi. Radyonun bir kuak program iine sivil savunma ile ilgili uyarc ve eitici konumalarn konulmas olumlu bir adm olmutu. Televizyon programlarnda da sivil savunmaya yer ayrlmasn istiyordum. Sanrm gene kontr-gerilla yznden idare ekingenlik gsterdi. Daha ileri admlar atlamad. nl tiyatro sanats Tekin Akmandor'un Kaynanalar dizisi iinde, sonradan Bakann kar kt bir programa sivil savunmann konulmas, bana gre hem ok faydal, hem de dndrc olmutur. Benim rgtte atlm yapmak iin plnladm zamanlar gelip geiyordu. Bu durumda vazifede kalmam anlamn kaybetmiti. Sorumluluu yklenmeme gerek kalmyordu. Grevden ayrlmaya karar vermitim. stelik bu sre iinde Sivil Savunma Tekilt da kontr-gerilla hedefleri arasna alnmt. Ve ypratlmasna allyordu. Ayn gnlerde Trkiye'de siyasi, iktidar deiiklii olmu, CHP-MSP koalisyon hkmeti i bana gelmiti. O dnemin bakanlk mstear Mustafa Yrkolu Bakann zel Kalem Mdr gibi alyordu. Mumaileyh telefonla, grmemizi rica etti. Anlalan ok acele ve nemli bir i vard. ncekilerine gre tavr ve davrann yadrgandm belirtmeliyim. Kendisini i ziyaretlerimde masasna bile oturmayarak, paa szc etrafnda ne yapacan bilmeyen saygl kiilii ile tanyordum. Bana grev szlememin uzatlmayacan syledi. Bakandan yani politik kanattan talimat ald belliydi. Kendisine kontr-gerilla uzman(!) olduum anlatlmt. Cevabm yle oldu: "Aslnda ben de bir mddetten beri ayrlma kararm bildirecektim. Ama siyasi iktidar deiti. imdi ayrlrsam tasfiye edildiim anlalr. Bu suretle hakkmdaki ayialar onaylanm olur. Bunu istemem. Hem hkmet gvenoyu da alm deil. Senelik iznimi kullanrm. Ayrlma kararm kendim veririm. Sizden istirhamm bu hareket tarz iin anlay gstermenizdir.
118

Bylece ayrlmam baka trl yorumlanamayacakt. zin dn grevle ilikimi kestim, ilgililere veda ederek ayrldm. 18 Austos 1977. Ayrl mesajmda sivil savunmay hedefine ulatramamakla beraber, en azndan, grev yapabilir duruma gelebilmesi iin nelerin gerektiini ortaya koyduumu belirtmeyi grev saymtm. Adeta fahriyyen bu kurulua verdiim emeklerimi hell ediyordum. Ayrldktan sonra da kontr-gerilla kampanyasn srdren belli evreler sivil savunmaya ynelik iddia ve ithamlarna ara vermediler. Bunun sebebi hi phe yok devletin kendisine sahip kmamasyd. Nitekim TBMM Bte-Plan Karma Komisyonu'nda ileri Bakanl btesi grlrken sz alan CHP Erzincan Senatr Niyazi nsal, devletin bu tutumundan cr'et bularak bakn neler syleyebilmitir (81): "General Cihat Akyol, senelerce zel Harp Dairesi Bakanl yapmtr. MT Bakanl yapmtr. Cepheciler bu generali sivil savunmann bana getirdi. 1977 seimlerinde yaadmz ac olaylarn ounu emekli olan bu general dzenlemitir. 24 Austos 1977 de Selamet Partisi, Selamet Partili bir bakann mdahalesi ile de grevden uzaklatrlmtr." Yukarda, sivil savunma idaresi bakan iken neler yaptm, neler yapmak istediimi uzun uzun yaznca ilk nazarda bunlar kitabn konusu ile ilgisiz bularak yadrgam olabilirsiniz. Gryorsunuz ki, ben nelerle megulken, kontr-gerilla kampanyasn yrtenler yalan syleyerek ve vicdanlarn karartarak belli hedeflerine varmak iin bana ne denli iftira ve isnatta bulunuyorlar. leri srlen iddiann sonunda yer alan (grevden uzaklatrldm) ifadesi zerinde durmak istiyorum. Yukarda belirttiim gibi, bu vazifeye ben talip olmadm. ileri Bakan Ouzhan Asiltrk'n srarl talebi zerine grevi kabul etmitim. Kararnameyi imzalayan Babakan Sleyman Demirel ve Cumhurbakan Korutrk benim kiiliimi tanyan insanlardr. Grev sremin uzatlmamas makam sahiplerinin imzalarn adeta geri almalar eklinde yorumlanabilirse, ben de bunu kontr-gerilla kampanyasnn devlet ricali zerindeki etkisi olarak tanmlayabilirim. Kararlarn iftiralara inanarak veya kampanyadan korkarak deitirdilerse balon imdi sndne gre yaptklar iin ne derler? Merak ediyorum. Buraya kadar sylenen ve yazlanlar zetlemeye altm. Bir de bunlarn ne yaptklarna bakalm: CHP'nin iktidar olunca, her eyden nce muhalefetteyken ileri srlen iddialarn zerine gitmesi, kendi deyimleri ile kontr-gerillasz bir sivil savunma vcuda getirmesi gerekirdi. Filhakika edinilen bilgilere gre, sivil savunma idaresi bakanlnda senelerden beri mevcut personelin yerine, Trkiye apndaki genel uygulamann da bir gerei olarak, yenileri atanmt.
119

Benim asl zerinde duracam husus, bu iftira sulamas ile ve hi bir ilgisi olmad halde, sivil savunmaya kontr-gerilla diyenlerin, sra kendilerine gelince, sivil savunma tekilatn kontr-gerilla olarak altrmak istemeleri ve istediklerine gre de altrm olmalardr. 10.10.1978 tarihli Milliyet gazetesinde yaynlanan bir haberi aada sunuyorum: "Hkmet, anarik olaylara kar halkn katksn salamak iin baz programlar yapyor. Bu konuda konuan bir yetkili (her trl halk katks ve ayrca sivil savunma uzmanlarndan da yararlanlmas zerinde duruluyor. Bunlar inceleyecek ve nlemleri sralayarak hkmete getirecek bu bronun bana THY Gn.Md.Babrolu'nun getirilmesi kararlatrlm durumda) demitir." 10.10.1978 tarihli Hrriyet gazetesi ise, yeni nlemler, bal altnda unlar yazmtr: " .......................... Bunun yansra hkmetin denetim ve direktifi altnda kurulacak zel bir bronun, anariye kar halkn katksn salayacak esaslarn saptanmas iin greve arlmas kararlatrld. Sivil Savunma uzmanlarna da grev verilecek. Yeni dzenlemenin ne biimde oluabileceini saptamak iin kurulacak bronun bana Hava Yollar Gn.Md.nden ayrlmas beklenen Babrolu getirilecek." 10.10.1978 tarihli Tercman gazetesinde ise u haber yer alyordu: "Sivil Savunma idaresi Bakanl anarik olaylarn nlenmesi ve kontrol altnda alnmasndan dorudan sorumlu tutulacak, bu bakmdan sivil savunma tekilat yeniden dzenlenecektir." CHP hkmetinin bu dnce ve icraatna amamak mmkn mdr? Nasl almasn ki, kontr-gerilla kampanyasn muhalefetteyken balatan, iktidar olunca srdrenler bunlar deil miydi? Bu partinin bir ksm senatr ve milletvekili, yukarda akland zere, sivil savunmann kontr-gerilla olarak almasndan endieli deiller miydi? Bu ok elikili durum, konuyu, kontr-gerilla kampanyasnn byk itirakilerinden olan Aydnlk gazetesinin bile kabul edemeyecei bu noktaya getirmitir. Baknz, Aydnlk gazetesinin 12.10.1979 tarihli nshasnda Doan Yurdakul "Sivil Savunma" balkl yazsnda neler diyor? "Anariye kar alnmas dnlen mthi tedbire bakn. Bakanlar Kurulu, bakanlklar bnyesindeki sivil savunma rgtlerinin koordine almalarn salamak iin yeni bir rgtlenmeye gidecekmi. Anlalan, Babrolu'nun THY' ndan alnarak, yeni kurulacak bir rgtn bana geirilmesi, Trkiye'de anariye kar deil, THY' ndaki anariye kar alnm bir tedbir.
120

in bir baka yn daha var. Sivil savunma denilen kurulular, anari konusunda halkn dikkatlerini zerine ok ekmi pheli kurulular. Bu kadar aibeli ad olan, belki de kontr-gerillann sivili anlamna gelen sivil savunma imdi anariyi nlemede kullanlacak. Bakanlar Kurulunun (anariye kar nlem) dedii teki eylerin zerinde fazla durmaya gerek yok. Herkesin bildii eyler. Bunlara bir de kontr-gerillann barna sivil savunma ekleniyor." Nihayet, Babrolu'nun Babakanlkta byle bir greve atandn Resmi Gazete'den renmi olduk. Mumaileyhin ilk iinin de sivil savunmaya el atmak olduunu sylediler. Sivil Savunma Kanununda deiiklik yaplmamt. Deiiklik olmasa da olur, zihniyeti ile yaplan baz uygulamalarn o zaman iin kayglarmz artrdn belirtmeliyim. Nitekim bu dnemde bir skynetim komutannn anarinin nlenmesi iin sivil savunma uzmanlarna grev verdii radyoda duyuluyordu. Baka neler yapld? Bunlarn takipisi olamazdm. Hem hkmetin karar ortada olduuna gre, bunlar aratrmaya da gerek yoktu. Tercman gazetesinin 20.10.1978 tarihli nshasnda okuduum aadaki haber bizden sonra CHP hkmeti dneminde giriilen bir baka olay bildiriyordu. Buna gre, bu devlet rgt de politize edilmiti. Ve bu kurulu politik maksatlar iin kullanlmt. Haber yle: "Fevzi Kartal (82), devlete milyonlarca lira zarar veren resmi kurulu yetkilileri hakknda yasal ilem yaplmas iin bu iin peini brakmayacaz. Bu kiilerden mutlaka hesap sorulacaktr. Seim propagandas iin Van Sivil Savunma Sekreterlii ky muhtarlarna televizyon alclar datarak CHP'nin borazancln yapmtr. Bu televizyon alclarnn altrlmas iin beher tanesi 3 bin lira olan akmlatrlerin parasn hangi bteden ve nasl karlandnn hesab sorulacaktr." Bu uygulamalar karsnda kontr-gerilla kampanyasn yrtenler ve sivil savunma idaresini muhalefette iken itham edenler, iktidarlar dneminde 1-2 rneine iaret ettiimiz bu yaplanlar iin acaba ne derler? Yukarda ad geen Selhattin Babrolu, "Bunalm ve Devlet" isimli bir kitap yaynlam. Kitapda fihristine bakarken bir blmnn Sivil Savunma olduunu grnce bu konunun byle bir kitapta ne yeri var? diye hayret ettiimi sylemeliyim. Kitabn sadece bu blmne gz atnca hayretim bsbtn artt. Mumaileyh kitabnn 368. sayfasnda 129 sayl sivil savunma kanunundan bahsediyor. Bizim bildiimiz 7126 sayl ve her-kesin bildii Sivil Savunma Kanununu okumad anlalyor. Sapmalarn ve Amerika'nn yeniden kefi gibi zentilerin de bu kanunu incelememekten kaynaklandn tahmin ediyorum.
121

Okurlarma sivil savunmay bu kadar akladktan sonra bu kitaptan aldm baz pasajlar vermekle kampanyay yrtenlerin iin neresinde olduklarnn anlalmasn salayacam sanyorum. Bu kitaptan aldmz baz pasajlar unlar: Sayfa 368: "129 sayl Sivil Savunma Kanunu4nun 3. maddesi gereince neler yaplabilir. Son yllarn Trkiye'sinde bu maddeden yararlanarak yaygnlaan siyasi terr ve siyasi anariye kar nlemler alnabilir mi? Bu konu gnlerce gndemde kalm, silahn geri tepmesinden korkulmutur." Sayfa 372: "Sivil Savunmann 1nci zellii onun bir halk rgt oluudur. Kaynak kii, ekirdek kii, odak ise halktr. Bir sivil savunma devlet politikasnn oluturulmas zorunludur. Hatta bunu anayasa hkmleri ile salamlatrmak gerekir." Sayfa 375: "neriler" yeniden dzenlemede kanunda en az aadaki hususlarn yasada yer almas gerekir. Sivil savunma personelinin eitim ileri, istihbarat dzenleri, kar koymalara esas olacak maddeler. .. .. .. Anari ve terrle blclk ilerinde Sivil Savunma aracnn kullanlp kullanlmayacann tespiti, pasif direnmelere kar nlemlerin bulunmas." Sayfa 337: "yrrlkteki yasalara gre sivil savunma ileri Milli Gvenlik Genel Sekreterliine verilmitir. (Bildiimize gre Siv.Sav.d.Bk.l ileri Bakanl emrindedir.) Sayfa 378: "seenekler Sivil savunmann ileri Bakanl'na balanmas - Kolluk kuvvetlerine yan destek salanr. - Eksik kalan haber toplama ileri takviye olur. - Anayasal sorunlar yaratabilir. Baz hallerde i tehdidi zemez durumu kargaaya sokabilir. Polis giderek sevilmeyen kuvvet halini alabilir. Milli Savunma Bakanl'na balanmas: - Savunma Sanayine katklarda bulunur. - Ancak bu sistem i tehdide kar etkisizdir. - Yugoslavya'da bu rnek kullanlmaktadr. Milli Gvenlik Sekreterliine balanmas: - Ama i ve d tehditlere yneliktir. Yasaldr. Gncel sorunlara eilebilir."
122

Sivil savunma blmnn banda 7126 sayl kanuna gre sivil savunma konusunun tarifini ve sivil savunma tekilatnn vazifesini aklamtm. CHP hkmetinde zel bir bronun banda uzman olarak grev yapt bilinen Babrolu'nun (83) yukarya aldmz ifadelerinde i tehdit, anari, terr ve blclkle mcadele pasif direnmelere kar kullanma, istihbarat dzeni, kar koymalarda grev, kolluk kuvvetlerine yan destek, savunma sanayine katk, gncel sorunlara eilmek gibi hususlar sivil savunmann grevleri arasnda dnlerek saylmaktadr. Anlalyor ki bu konuyu yorumlamada Babrolu ile ok ayr ve uzak noktalardayz. Sivil savunma idaresi bakanlnda edindiim ve ilgin bulunacan sandm mahede ve anlarma da ksaca temas etmek istiyorum: - Sivil Savunma daresi Bakanlnda 18 Haziran 1976 tarihinde greve baladm kaydetmitim. Aylar getii halde, Bakanlar Kurulu karar kmyor ve dolaysyla buna bal olarak szleme akdi mmkn olmuyordu. Grevim bence mualleldi. Sadece bu ynnden tr Bakanlk zlk ileri Gn. Md.ndeki yetkilileri ikaz ettim. Bir gn Babakanlk Kanun ve Kararlar Gn.Md.nn benimle grmek istediini bildirdiler. Kendisini tanmyordum. Grev ilikilerimiz yoktu. Mstear salk verdi. Ziyaretine gittim. Mumaileyh ok saygn kiilii olan bir zatt. Sayn Gn. Md. adeta zgemiimi bir de benim azmdan dinledi. Karar karmak iin evresinde muhalefet edenlerin okluuna dikkatimi ekti. Ama bana bu grme sonunda ilem iin yeil k yakacan ima etti. Bu grmeye, kontr-gerilla kampanyas iinde beni hedef alan uralar geride braktktan sonra, imdi daha iyi mana veriyorum. - Yazar Nimet Arzk, ithamlarn geri ald bir yazsnda, kendine zg slubu iinde, ellerimi grdkten sonra ikenceci olamayacam hakkndaki yargsn bir ilave kantla (!) ileri srmt. - Bir gn Bakanlk Tetkik Kurulu'nda grevli valilik iin sra bekleyen bir memur arkadamla grevle ilgili olarak gryorduk. Bana, "Siz Trkiye'de Babakandan sonra, etkili byk bir tekiltn bandasnz. Bunu iyi deerlendirmeniz lazm" dedi. Bir an konumann ciddi olup olmadn aratrdm. Ciddi ve samimiydi. Kendisine sivil savunma rgtnn hi de byle bir potansiyeli olmadn ve hatta grevini yapamaz durumda olduunu sylemitim. - Ordudan tandm tabii senatrlerden Vehbi Ers broma gelmiti. Yaptm ilerle ilgilendi. O gnlerde iileri Bakanna brifing vermitim. Hazrladm renkli slaytlarn kartonlar elimin altnda idi. Bunlardan bir ka zerinde tekliflerimi oluturan projelerim hakknda memnuniyetle bilgi sundum.

123

Sonradan rendim ki, TBMMnde baz senatr ve milletvekili benim iin ileri Bakanl Sivil Savunma daresi Bakanlnda kontr-gerilla tekilt kurarak bu teekkllerin yntemlerini uyguladm iddia etmiler. Olay rendikten sonra dedim ki inallah bu temelli senatr sylediklerimizi iyi anlamtr. Mutmain olmadn daha sonra karlatmzda anlamakta gecikmedim. Anlalyordu ki mumaileyh inanm olarak sylenenleri yerinde grmeye gelmiti. - Son Van depreminden sonra, ncekilerde olduu gibi, bu defada: "Tecrbeleri bir araya getirelim. Daha etkili bir rgt, daha koordineli bir alma iin gerekenleri ieren bir rapor hazrlayalm" denildi. Babakanlkta kurulan komisyona yardmc arkadalarmla beraber ileri Bakanln temsilen ben de katldm. Gerekten yeler konuyu ok ciddi, olarak ele alp deerli mtalalar serdettiler. Bata Genelkurmay Bakanl ve Milli Savunma Bakanl temsilcileri olmak zere, Kzlay ve dier kurum temsilcileri erevesini izdiimiz bizim hazrlmz etrafnda birletiler. Rapor gerekten herkesin beenisini kazanacak ekilde ortaya kmt. Bu raporun en nemli zellii "Afet leri Gn. Md. l ile Sivil Savunma daresi Bakanl"nn dublikasyonu nlemek ve dier yararlar asndan birletirilmesiydi. almalar muntazaman devam ederken, komisyon bakanln stlenen Babakanlk grevlisi mstear yardmcsndan sonra bu grevliler ube md. ne kadar kltld. Bir gn aldm bir telefonda deniyordu ki, Bu alma toplantlar ikinci emre kadar ertelenmitir. Belki de hi yaplmayacak. Bylece byk emek vererek hazrladmz rapor elimizde kalmt. Her halde bu da politik bir davran tryd. Sebebi kontr-gerillaya inan olabilirdi. Kontr-gerilla kampanyasn yrtenler, kendi kafalarndaki kontr-gerillay izlerken, Kbrs Sivil Savunma birimi ile Trkiye Sivil Savunma rgt arasnda bu anlamda iliki bulduklarn ifade etmilerdir. Yunanistan'n ok ncelerden beri, her konuda baar ile yapt gibi, keke bizde Anavatan - Yavru Vatan anlay iinde sivil savunma ynnden ibirliini salayp gelitirebilseydik, demekle yetiniyorum. Kontr-gerilla kampanyas bu devlet rgtnden neler gtrd? sorusunu da ksaca cevaplayaym. Yukardan beri sraladm ithamlar bir yazarmzn da dedii gibi (84) Sivil Savunma daresi Bakanln ve sivil savunma rgtn aibeli klmtr. Filhakika zetlersek, sivil savunma tekilt kamuoyuna istihbarat rgt olarak tantlm, szdrlan illegal elemanlarla terr olaylarna kart ne srlm, bu iftiralar yetmiyormu gibi CHP hkmeti bu rgtle anarik olaylarla mcadeleyi planlam, bu istikamette sivil savunma elemanlarna
124

grevler verilmi, tekilt politize edilmi ve nihayet siyasi maksatlar iin kullanlmtr. Anlalamamasna, bu sebeple bir kenara itilmesine ramen, yasal grevinin ok nemli olduuna iaret ettiimiz bu tekiltn biz grevde iken vazife yapamaz durumda olduunu ifade etmitik. Esasen kurulamadnn bile sylenmesi mmkn olan bu talihsiz rgtn kontr-gerilla kampanyas sonucu zerinde meydan a g e l e n p h e v e tereddtlerden sonra reorganize edilmesi ve grev yapabilir bir ekilde glendirilmesinin bundan sonras iin ok zor olduunu tahmin ettiimi belirtmek durumundaym. S o n o larak ifade etmeliyim ki, anarist ve terristlerle mcadele sorumluluu yasalarmza gre kendisine verilen ileri Bakanl, bizatihi kendi kuruluunda olan bu rgt belli evrelerin ypratmasna ak tutmutur. Bunu anlamak mmkn deildir.

125

KONTR-GERLLA KAMPANYASI KIBRIS'TA

Kbrs Gndeme Getiriliyor Hedef Kbrs Trk Mukavemet Tekilat thamlar Cevapsz Kalyor, Tekilt Kltlyor Yalnz Rauf Denkta

Trkiye'de kontr-gerilla kampanyas, itiraf etmek gerekirse baarl bir ekilde yrtlyordu. Bu byk baar belki planlayclarnn bile aklndan gememiti. 1974 Bar harektndan sonra, Kbrs Trk Toplumu zgrlne kavumu, Geici Trk Ynetimi, Kbrs Trk Federe Devleti'ne dnerek daha salam bir zemine oturmutu. Bunu Kbrs Trk Mukavemet Tekilat (TMT) nn da katksyla Trk Silahl Kuvvetleri baarmtr. Bu kuvvet, Kbrs'ta oluturulacak iki toplumlu, iki blgeli, bamsz, balantsz bir federasyonun, Kbrs Devleti'nin olumas iin Kbrs'ta bulunuyordu. Trk toplumu iin inanlr bir gvence temin edilince elbette ki vazifesi bitmi saylacakt. Trkiye'de nceleri sol evrelerde "Trk Ordusu Kbrs'ta ne duruyor? Ada yabanc askeri glerden arndrlmal, Kbrs halklar kendi idaresine kendisi karar vermelidir" eklindeki sloganlar sylenmeye balad. Aslnda bu szler Sovyetler Birlii'nden alnmt. Sovyetler Birlii Kbrs'la ilgili d politikasn Dnya kamuoyuna aktarrken daima kalplatrd bu szleri sylyordu. Bu szler adadaki Rumlarn ve Yunanistan'n isteine de tpa tp uyuyordu. Byle bir davrann adna eski tabiri ile "dman amaline hizmet etmek"ten baka ne denebilirdi? Kbrs'ta Trk toplumunun ezilmeden zgrce yaamas Trkiye'de ve daha sonra Kbrs'ta oluan baz evrelerce istenmiyordu. Kbrs'ta Trk toplumu bir mukavemet fikri etrafnda birleerek, milli uur iinde toplanarak Trk'e yarar bir mcadele vermi, zgrce yaamay hak ettiini bir kere daha kantlayarak devlet olma aamasna gelmiti. Bu dirilii nlemek lzmd. Bu yoldan da Trkiye'ye zarar vermek, Trkiye iin ok nemli olan bu blgede gveni ykmak gerekiyordu.
126

Trkiye'de hazr baarl bir kampanya yrtlyordu. Bunu Kbrs'a uzatmak zor olmayacakt. Yaplan da buydu. Sol basnn mehur haber kaynaklar ve kalemleri Trkiye'deki gibi kontrgerillann Kbrs'ta da rgtlendiini yazmada ve yaymada beis grmediler. Bunlar adeta Trkiye'yi ok hassas ve nemli bir konu olarak ele ald milli davasnda dmana jurnal ediyorlard. Bu arada Kbrs Trk Mukavemet Tekilat'nn (TMT) her eyini ayrntlar ile ortaya koyuyor, sergiliyorlard. Bylece dman aramadn bile buluyordu. Kbrs Rum toplumu ve Yunanistan'n ayn eyleri yapmam olmasn grmek kampanyay yrtenler iin bir uyar yerine bile gemiyordu. Rum mukavemetilerin, gerek Rum toplumunda, gerekse Yunanistan'da milli kahraman ilan edilerek adm bana bstlerinin dikilmesine karlk, Kbrs Trk Mukavemet Tekilt ehitlerini muazzep edecek, gazilerini umutsuzlua sevkedecek ekilde kontr-gerilla kampanyas bu milli uyan kundaklyordu. Trkn zgr ve bamsz yaama hasletine ilveten, Kbrs'ta ok byk emekler karl oluturulan mukavemet fikri toplumu 63'lerden beri mcadelesinde ayakta tutan ve varln srdren temel direk mesabesinde idi. Hedef seilmiti ve bu direk rtlecekti. Nitekim eskiye gre toplumdaki atlak seslerin oalmas yannda Kbrs'ta TMT eletirilerinin gndeme getirilii ile bu tekiltn kltl yukarda szn ettiimiz abaya bal olarak ortaya kan, bize gre kt almetler olmutur. Aada ibret verici bir belge olarak, Aydnlk gazetesinin 12.10.1978 tarihli nshasndan aldmz konu ile ilgili bir blm sunuyorum: "Yazmz sadece bir tek kurum iindeki faaliyetleri deil, kontr-gerilla faaliyetinin tmn kapsamaktadr. Aydnlk'ta MT, zel Harp Dairesi iindeki faist hcrelerin, merkez s Kbrs'taki eylemcilerin........" Grlyor ki, bu iddia ile Kbrs, Kontr-gerilla kampanyasn yrtenlerce kontr-gerillann merkez ss olarak tanmlanmtr. Yneltilen ithamlar, Trkiye kontr-gerilla kampanyasnda olduu gibi, adeta benimsenen bir hareket tarz olarak, Kbrs sz konusu olduu zaman da sknetin muhafazas eklinde makes bulmu ve maalesef bu kampanyann da n ak tutulmutur. Yalan, yanl ve ok zararl iftira eklindeki bu ithamlar karsnda, Trkiye'deki yneticilere de rnek olacak ekilde Kbrs Trk Federe Devleti Bakan, dava adam Sayn Rauf Denkta'n yiite, vaziyet aln, yrekleri ferahlatan bir devlet adam jesti olarak mtalaa ediyoruz. Rauf Denkta, Trkiye'de sakz yaplan kontr-gerilla deiminin, Blent Ecevit'e ters dse de, kanaatimce doru bir tarifini de yapmtr. THAna atfen 21.10.1978 tarihli Tercman gazetesinde yaynlanan haber yazy ve Denkta'n demecini aada sunuyorum:
127

"Kbrs Trk Federe Devleti Bakan Rauf Denkta, kontr-gerilla uzantsnn Kbrs'ta olduu yolundaki yaynlar iin safsata demitir. THA muhabirinin sorularn cevaplandran Denkta, Trkiye'deki iddet eylemlerinin baz sanklarnn KTFD 'nde saklandklar yolundaki haberlerin de gerek d olduunu sylemi, bu gne kadar Trkiye'den bize byle bir ihbar gelmi deildir demitir. Denkta, kontr-gerilla deimini eletirerek unlar sylemitir: - Bir lkede devleti yok etmek iin gerilla hareketi balarsa, o devletin yeterli organlar bunu nlemek iin gerekli meru tedbirleri alrlar. Bu o lkeyi ilgilendiren bir konudur. stikll savanda Yunanllara kar savam olan efelere de bugn kontrgerilla denirse amayalm. Kbrs'ta kanun d rgt veya ekiya veya anarist barnamaz. Kk bir yerdir. Herkes birbirini bilir ve tanr." Kanaatim odur ki, Kbrs Trk Mukavemet Tekilat (TMT) nn bugnk Trk Federe Devleti'nin olumasndaki, hatta Trkiye'nin yararlarn salamadaki hizmetleri dman az ile konuan 3,5 insann iddias ile ortadan kaldrlmayacak kadar byktr. Kbrs'taki kontr-gerilla kampanyasn nlemede hi bir gayret harcanmasa bile, verdii hizmetlerin bykl ile tarihe gemi olan KTMT'nn ad bile bu saldrlarn iftiradan ibaret olduunu kantlamaya yeterlidir.

128

RESM MAKAMLAR SUSUYOR

Yaptm Mracaat leme Konmuyor Bu Makamlar Kamuoyuna Aklama Yapmyor Resmi Makamlarn En Sonunda Bana Verdii Cevaplar Ecevit'in Kamuoyuna Aklamas

Resmi makamlar susuyor. Kontr-gerilla kampanyasnn amacnn devleti ypratma olduu hemen anlalmasna ramen, devlet bunun zararn gze alarak aklama yapmyordu. Bunun yneticiler asndan tespit edilen bir yarar ve politik bir sebebi olmalyd. Ama ya vatanda! Hakkn aramak ve kendisini aklatmak iin yanna kimi alacakt? stelikte iddialar muhatabn devlet hizmetleri ile ilgili olursa... Bu blmde, yrtlen kontr-gerilla kampanyasnda ortaya atlan iddialar devlete ynelik olduu halde, grevlilerin susmay tercih etmelerinin sebepleri ve bu hareket tarznn zararlar zerinde durmak istiyorum. Konuyu bizzat yaadm iin rnekleri kendimden vereceim. Basn haberlerinden, kontr-gerilla kampanyasna hedef olarak seildiimi tespit etmede gecikmedim. Bana dnk olarak yaplan isnatlar, ortaya atlan iftiralar, nce de ifade ettiim gibi, yaptm devlet hizmetlerinden ve evvelce bulunduum grev yerlerinden kaynaklanmyordu. Yorumunuza kolaylk getirmesi iin biyografi zetimi kitabmn sonunda sunuyorum (EK: 2) Bu kampanya ile daha nce de temas ettiim gibi, Silahl Kuvvetlerimiz bata olmak zere, daha balangtan itibaren baz kurulularmzn ypratlmak istendii seziliyordu. Hedef ve vasta olarak seildiim bu kampanyann balatlmasna zldm ifade etmeliyim. Ama ahsen ok rahattm. Yaptm devlet hizmetlerinin hesabn her an verebilirim. Bu itibarla ok salam ve zorlanmas ile geri tepecek bir kapy alyorlard. Devlet hizmetlerimin getii makamlarn, zellikle konu bizzat devleti de ilgilendirdii iin, bir aklama yaparak ileri srlen yalan ve iftiray ortadan kaldrmalarn uzun sre bekledim. Aklama yapmasn beklediim makamlarn banda Silahl Kuvvetlerimiz geliyordu. Filhakika, iaret etmi olmalym ki, ok geni bir tarihe sahip olan ordumuzun kkl bir gelenei, yerine oturmu ok gzel kaideleri vardr. "Komutanlk tecezzi etmez. Her trl sorumluluk komutana aittir." sz bu kurallardan birini ifade etmektedir.
129

Silahl Kuvvetlerimizin mazisinde, bu kaideyi bilen ve ok iyi uygulayan komutanlarn camiada unutulmayan anlar tazeliini korumaktadr. Biz bu kaideleri ok iyi renmitik. Hizmetlerimiz boyunca da bu rneklerden esinlenerek bu yolu zenle takip etmeye almtk. Eski bir devlet grevlisi olmam itibariyle, vazifelerimle ilgili olarak itham karsnda hi bir makam aklama yapmaynca, kaidelerde ve bunlara dnk hassasiyette benden sonra deiiklik olabileceini dnmeden, bu durumu ok yadrgadm. Dier taraftan, bildiim kaideler dorultusunda resmi makamlara mracaat etmek suretiyle hem bir ikaz grevi yapmay, hem de hakkm aramay gerekli grdm. Dnyordum ki, bu iddialar en yetkili azlardan akla kavuturulursa, polemik yolu almadan ve sol cephe hedefine ulamadan, kampanya balad yerde srdrlm olacakt. Byk bir duyarllk ve vazife uuru iinde 18 Mays 1977 tarihli yazlarmla Genelkurmay Bakanl'na, Milli Savunma Bakanl'na ve MT Mstearlna bavurdum. Bu yazlarn rneklerini aada sunarak neleri dile getirdiimi aklamak istiyorum. Genelkurmay Bakanl ile M.S.B.na arz ettiim yaz yle idi (85): Ankara 18 Mays 1977 "Sayn Bakanm Sayn Bakanm 1. Mays 1976 ayndan itibaren sistematik bir ekilde ve belli bir maksada bal olarak, zellikle sol basnda (Cumhuriyet gazetesi, 7 Gn adl dergi, Bar Gazetesi) ahsmla ilgili, beni sol evrelerce boy hedefi olarak gstermeye matuf, kamuoyu nnde kiiliimi ypratmay amalayan yazlar yazlmaktadr. 2. Yazlan yazlarda bana atfedilen grevler ve nitelikler erefli ordu saflarnda hizmet grdm devrelere ait bulunmaktadr. Aslnda bu yalan ve maksatl yazlarla ben ayn zamanda ara olarak kullanlrken, zerine glge drlmemesi gereken Silahl Kuvvetlerimize de zarar verilmek istenmektedir. Bana isnat edilen hususlar srasyla unlardr; a. Kontr-gerilla uzman olmak. b. 12 Mart'n hocaln yapmak. c. ddia edilen ikence olaylar ile ilikili bulunmak. 3. Benim kontr-gerilla uzman olduum, 4 yl Bakanln yapmaktan eref duyduum Genelkurmay zel Harp Dairesinin grevinin yanl bilinmesinden dolay ortaya atlmaktadr.
130

Nitekim TBMM'ndeki bte mzakereleri srasnda bir CHP'li milletvekili, zel Harp Dairesinin kontr-gerilla rgt olduunu, bu sebeple para verilmemesi lzm geldiini aka sylemi, bu yalan ve ok zararl isnat maalesef cevapsz kalmtr. Yakn mazide 1'nci Ordu blgesinde ikence yapld ileri srlen merkezde sorgucularn kendilerini subay olarak tantmalar ve daha da ileri giderek Genelkurmay zel Harp Dairesinden Alb....., gibi syledikleri eklindeki bilgilerle, benim bu dairenin bakanln yapm olmam arasnda irtibat kurularak bu yarglara varld ifade edilmektedir. Bahse konu dairenin grevinin kontr-gerilla olmayp, resmi ve askeri bir hizmet olan Gayri Nizami Harp olduu, binaenaleyh bu dairenin toplumla ve sorgu merkezleri ile ilikisi bulunmad aktr. Ben kendi zamanma ait dnemi tekeffl ederek bunu ifade ediyorum. Daireyi mazideki karanlk grnmnden kurtarmak iin adn zel Harp Dairesi olarak deitirmekten de mutluluk duyuyorum. Resmi hizmetim srasnda talimnameleri de olan konularda yaynlarm oldu. Takdir beklemenin tesinde ahsen iftihar ediyorum. mzalarmdan gurur duyuyorum. 4. Ayn evrelerde 12 Mart yneticilerinin benim grg ve bilgimden yararlandklar, binaenaleyh konunun hocas olduum sylenmektedir. Silahl kuvvetlerin her kademesinde bilindiinden emin olduum zere, 43 sene 10 aylk Silahl Kuvvetlerdeki hizmetim sresinde hi bir cunta harektna girmedim. Bu konularla uzaktan yakndan ilgilenmedim. Bilkis daima meruiyetten yana oluumla tannmmdr. zellikle 22 ubat olaylarnda ki hizmetlerimin unutulmam olmasn umuyorum. 5. Genelkurmay zel Harp Dairesi Bakanlndan kt'aya kmak zere grevimin deitirilmesi, zamann Genelkurmay Bakanndan srarl talebim zerine olmutur. Kendileri 1 yl sonra kt'aya kmam istiyorlard. 30 Austos 1971'den ordudan ayrldm 30 Austos 1973 tarihine kadar 65nci Tmen Komutanlnda bulundum. B u g revimin de kontr-gerilla ve ikence yapld ileri srlen sorgu merkezi ile alkal olmad bellidir. (Bu husustaki aklamann kendilerine zarar bile olsa, o zamann kolordu ve ordu komutanlarnca akla kavuturulmasn ordunun eski bir gelenei dorultusunda lzumlu ve faydal grrm) (86) 6. Balangta da ifade ettiim gibi, bana atfedilen olaylar ve nitelikler, orduda ifa ettiim grevlerle iliki kurularak ortaya atlmaktadr. Silahl Kuvvetlerimizin bence ok kymetli bir paras olan zel Harp Dairesi iin yaplan isnadn reddi makamlarnn takdirlerine kalm bir keyfiyettir.
131

Sivil yaantm iinde orduca aranmay ve korunmay istememe elbette ki hakkm yoktur. Ancak bana yaplan irkin isnat ordudaki grev zamanlarmla ilgili olduundan ve grev yerinden ileri geldiinden makamlarnn konuyu akla kavuturmasn bekledim. Beklemeye devam ediyorum. Bunun da bu gnk ve gelecekteki btn grevlilere yararl olacan da dnyorum. Sayglarmla. M. Cihat AKYOL Eski zel Harp Dairesi Bk.n Eski 65nci P. Tmeni K. Datm: Gn. Kr. Bk. lna M.S.B. lna MT Mstearlna yazdm yaz da uydu: Ankara 18 Mays 1977 Sayn Mstearm, (87) 1. Mays 1976 ayndan itibaren sistematik bir ekilde ve belli bir maksada bal olarak zellikle sol basnda (Cumhuriyet gazetesinde, 7 Gn adl dergide, Bar gazetesinde) ahsmla ilgili, beni sol evrelerce boy hedefi olarak gstermeye matuf, kamuoyu nnde kiiliimi ypratmay amalayan yazlar yaynlanmaktadr. 2 . Hakkmda yazlan yazlarda son defa kontr-gerilla olduum ifade edilerek, iddia edilen ikence olaylar ile ilikili bulunduum sylenmektedir. Buna saik olarak da, 1nci ordu merkezinde ikence yapld ileri srlen Ziverbey Kknde MT ajan diye adlandrdklar baz sorgu grevlilerinin kendilerini Gnkur. zel Harp Dairesinden Alb....., Yb...... diye takdim ettiklerini beyanla buradan bana yaklamaktadrlar. Bu byk yanlln yannda, konu mazide MT stihbarat Bk. l grevini yapm olmamla irtibatlandrlarak imdiki grevim olan Sivil Savunma daresi Bakanl grevini bazen gerilla rgtne, bazen d e istihbarat rgtne benzetmektedirler. kenceci yaktrmasnn MT'teki vazifeme balayanlar da vardr. Basnda eski MT mensubu olduumun yazlmas, takdir buyrulur ki, iyi niyete makrun deildir. Bunda hizmetin ktlenmesi de sz konusudur. 3. Orduda geen grevlerim dolaysyla konuyu Gn.Kur.Bk. lna arzettim. Mstearlnza da sunuyorum.
132

M. Cihat AKYOl Eski MT stihbarat Bakan Eki: Gn. Kr. lna yazlan yaz rnei. Uzun sre bekledim. Maalesef mracaat mercileri telefonla olsun beni aramadlar. Grmeye davet etselerdi, kontr-gerilla kampanyasnn bu derecelerde baarl olup, memleketin bu izgiye gelmemesi iin kendilerine yardmc olurdum. Niin byle yaptklarnn takdirini okuyucularma brakyorum. "Benimle urayorlar, kendilerine bir ey diyen yok." "Yangn bizden uzak" dnceleri benim tahminim. Kampanyann kendilerini de iine alan temel maksadnn anlalmam olduu belliydi. Mracaat ettiim makam sahipleri, kendilerini skntdan haberdar ettiim halde, en azndan vicdani grevleri olduu halde ilgilerini benden esirgediler. Maalesef bu makam sahipleri isteim dorultusunda kamuoyuna da aklama yapmadlar. zellikle Gnkur. Bakanlndan dilekeme cevap verilmediini ok yadrgamtm. Hlbuki dilekelere cevap verme usul orduda bir gelenek olarak ok iyi yerlemiti. Ama bu defa ayn usul ilemiyor, iletilmiyordu. 7 Kasm 1977 tarihinde Manisa milletvekili Faik Trn'e mracaat ettim (88). Kampanya ustalkla ve plnl bir ekilde yrtlyordu. Bu kere CHP'li Sivas Milletvekili Azimet Kylolu tarafndan verilen bir soru nergesinden konunun parlamenterlere ulat anlalyordu. Bundan Cumhuriyet gazetesi vastasyla haberdar olunca, 21 Aralk 1977 tarihli yazlarmla Babakanla, Milli Savunma Bakanlna ve ileri Bakanlna bavurdum. Bu yazlarmda yle diyordum: Ankara 21 Aralk 1977 Ankara'da yaynlanan Cumhuriyet gazetesinin 13 Kasm 1977 gn ve 19144 sayl nshasnn 7nci sahifesinde (Kontr-gerillann CA ile likisi konusunda meclise soru nergesi verildi.) balkl yazda CHP'li Sivas Milletvekili Azimet Kylolu tarafndan hazrlanan ve makamlarna tevdi edilen soru nergesinden alnan metni okudum. Soru nergesinin aaya kardm bu blmnde benden de bahsedilmektedir. ddialarn hepsi yalan ve yanltr. Yksek malmlar olduu zere, milletvekilinin iddia ettii gibi, ben eski bir kontr-gerilla lideri deilim.

133

12 Mart dneminden beri Trkiye'de yaratlan kavram kargaasnda kontrgerilla terimi ikence konularn da iine alan hakaret anlam tayan, eref ve haysiyet krc fevkalade kt bir sfat olarak kullanlmaktadr. Bu yaktrma benim Silahl Kuvvetlerde general olarak 4 sene bakanln yapmaktan eref duyduum Gnkur. zel Harp Dairesi'nin grevimin bilinmemesinden, bu dairenin toplum olaylarnda rol alan bir daire olarak tannmasndan ileri gelmektedir. ileri Bakanl Sivil Savunma daresi Bakanlna korunarak atanmadm. Eski ileri Bakan Asiltrk tarafndan bu greve davet edildim. Sivil Savunma konusu ile kontr-gerilla arasnda hibir suretle iliki yoktur. Ben sivil savunmadaki grevim srasnda sadece Trkiye'nin sivil savunma konusunu gelitirmeye altm. Soru sahibinin milletvekili olmas, gazetelerde sadece soru nergesinin yaynlanmas sebebi ile ayn gazetede iddialar ahsen cevaplandrmamn mmkn olmadn renmi bulunuyorum. Tensip buyrulduu takdirde, CHP'li milletvekili tarafndan verilen soru nergesinin ivedilikle cevaplandrlmasn, cevabn yeter bir blmnn Cumhuriyet gazetesine de intikalinin salanmasn sayg ile arz ederim. M. Cihat AKYOL Datm : Babakanla Milli Savunma Bakanlna ileri Bakanlna Soru nergesinin Benimle ilgili Blm Eski zel Harp Sava Dairesi Bakan emekli tmgeneral Cihat Akyol eski bir kontr-gerilla lideridir. Bu kiinin korunarak Sivil Savunma Genel Sekreterliine getirilmesi ile bir anlamda iki rgt arasnda bir iliki kurulabilir mi? Bu iliki vars ahangi amaca yneliktir? 7 Aralk 1977 ve 27 Ocak 1978 tarihlerinde dzenlediim basn toplantlarnda resmi makamlara yaptm yaz ile mracaatlarmdan basn mensuplarna bahsederek, aklama yaptramadm gibi, cevap dahi alamadm syledim. 26 Aralk 1977 ve 31 Ocak 1978 tarihlerinde Genelkurmay Bakanlna ve M.S.B. lna telefonla bavurarak randevu talep ettim (89) Nafile......... Uralarma ramen mekanizmay harekete geirememitim. Konuyu bilenler ve o zamanki Babakan Blent Ecevit'i umut olarak tanyanlar dorudan doruya kendisine yazmam nerdiler.
134

Zaten, mracaat mercii olmas bakmndan sra da byle yapmam gerektiriyordu. Babakan olarak B. Ecevit'e gnderdiim yazy aada sunuyorum. Ankara 3 UBAT 1978 Sayn Babakanm, Mays 1976 ayndan balayarak bu gne kadar ilkin basnda, daha sonra da TBMM'nde gittike artan bir tempo ile ve ok ustalkla ynetilen bir kampanya iinde hakkmda ok ar sulamalar ileri srld. Ve bildiiniz zere en son Kontr-gerillann kurucusu olarak itham edildim. Bu ithamlar benim devlet hizmeti olarak vazife grdm grev yerlerinden kaynaklanyordu. Devlete hizmet etmenin karl bu oluyordu. Benim iin hazin, lke iin zararl olmuyor muydu? Ben hizmetlerimin ok uzun bir blmn Silahl Kuvvetlerimizde (Milli Savunma Bakanlnda), ksa bir blmn de ileri Bakanlnda (Sivil Savunma daresi Ba. olarak) ve Babakanlkta (MT stihbarat Bakan olarak) yaptm. Benim devlet anlayma gre, ithamlarn bu kurulularca resmen cevaplanmas gerekirdi. Kurulular da itham ediliyordu. Bekledim. 18 Mays 1977 tarihinde Genelkurmay Bakanlna, Milli Savunma Bakanlna ve MT Mstearlna, 7 Kasm 1977'de Manisa Milletvekili Faik Trn'e, 21 Aralk 1977'de Babakanla, MSB'na ve ileri Bakanlna yaz ile mracaat ettim. Milli Savunma Bakanna 26 Aralk 1977 ve 31 Ocak 1978 tarihlerinde telefonla bavurdum. 7 Aralk 1977 ve 27 Ocak 1978 tarihlerinde iki kez basn toplants yaptm ve mracaatm bu vesilelerle de yeniledim. Maalesef bu makamlardan bu gne kadar bir cevap alamadm. Ltfedip konuyu kamuoyuna aklamadlar. Hlbuki bu makamlardan ahsi meselelerin bile bir basn bildirisi ile aklandna tank oluyordum. Sayn Babakanm, devlet hizmetlerinden ayrlnca politikaya girmedim. Hi bir parti ile ilikisi olmayan insanm. Politikaya ara yaplmamn sebebini anlayamyorum. Sizden istirhamlarm unlar: Babakanm olarak ltfen devlet hizmeti grdm bu kurulularn balarna emir vererek bavurularmn cevaplanmasn salaynz. Kendinizi benim gibi, bu trl ok ar iftirann muhatab olarak kabul edip daha fazla zdrap ekmeme msaade etmeyiniz. Benim ve benim gibi olanlarn demokrasiye, hkmete ve devlete olan inanlarnn kaybolmasna iten zorlamalar ortadan kaldrtnz. Devlet ve zellikle ordumuz bu vefaszl neden gsteriyor?
135

Bu satrlar devlet adamlnza ve her eyden nce insan yapnza olan gven duygulan ile yazyorum. Beni ferahlatacak cevabnz bekliyorum. Sayglar sunarm. M. Cihat AKYOL Eski Sivil Savunma d. Bk. Gn. Kr. zel Harp D. Bk. MT istihbarat Bk. Not: Basn toplantlarnn metinlerini emir verirseniz nnze getirirler. Yazy iadeli taahhtl olarak gndermitim. Eline getiinden emindim. Ama Babakann benim yanmda olarak konuya eilmek istemedii anlalyordu. Babakan yazma cevap vermiyor ve kamuoyuna aklama yapmyordu. Mracaatma cevap beklediim tarihlerde bu davran yle yorumlamtm: Ecevit, CHP Genel Ba k a n o l arak kontr-gerilla kampanyasndan yararlanm ve baz hedeflere ulamt. Bir sade vatandan bavurusu yannda politik yarar ar basyordu. Gene bu tarihte, Ecevit'in kontr-gerilla kampanyasn ok ncelerden bizzat ele aldn, zel Harp Dairesini ve muhtemelen beni zamann Cumhurbakanna ikyet ettiini bilmiyordum. Bilmem halinde doru davrann nasl olmas lzm geldii hususuna zel Harp Dairesi blmnde temas etmi bulunuyorum. Kontr-gerilla ithamlar, ileri Bakanl Sivil Savunma daresi Bakanlna sratlmt. Sivil Savunma blmnde de akladm gibi, grevli bulunduum srada rgt kontr-gerilla olarak altrdm iddia ediliyordu. Ayn duyarlkla bakanlklar zamannda grev yaptm Asiltrk' evinde ziyaret ederek kamuoyuna aklama yapmasn nemle istirham ettim. Ouzhan Asiltrk'n 9 ubat 1978 tarihli Yeni Devir gazetesinde kamuoyuna yaptklar aklamay aada sunuyorum: " S o n g nlerde baz mihraklarca gnn konusu yaplarak eitli speklasyonlara vasta edilen kontr-gerilla ile ilgili ithamlar, bu tatbikatnda ileri Bakanlna bal Sivil Savunma Dairesi Bakanln da bir lde hedef almtr. Sayn ileri Bakannn (90) kendisine bal bir tekilat hakknda yanl zanlara sebep olacak bu iddialar akla kavuturmasnn zaruri olduuna kaniyim. Sayn Bakann ilerde bu hususta gereken aklamay yapacan mit ederek, kendi ileri Bakanlm dnemimde Sivil Savunma Dairesi Bakanlnn kesinlikle kanunun kendilerine verdii grevlerin dnda hi bir
136

eylem ve ilemde bulunmadn, Bakanndan en alt kademedeki grevlisine kadar vatansever, drst ve namuslu devlet memurlar olarak hareket ettiklerini kamuoyuna aklamay gerekli gryorum. Ouzhan Asiltrk Eski ileri Bakan" Bu kadirbilir hareket tarzndan dolay teekkr borlu olduum Ouzhan Asiltrk'n kamuoyuna yapt aklama ile yeni ileri Bakan zaydnl'nn da kamuoyuna konuyu aklama getirmesi gerektii eklindeki ilvesinden tr ayrca memnun olmutum. Aslnda ben, Ouzhan Asiltrk'n bu aklamasn iddia yeri olan meclis krssnden yapmasn, bir haber olarak ta yapt aklamay tiraj yksek bir gazetede yaynlatmasn bekliyordum. Yeni Devir gazetesinin yayn hi yoktan iyi olmakla beraber, sanki sesi clzd ve ok uzaklardan geliyordu. Skntlarm arasnda, ileri Bakanlna eski bir general olan rfan zaydnl'nn tayinini renince memnun olmutum. Bir asker olarak, kontr-gerilla kampanyasnn amacn bilmenin ustal ve cesareti ile hemen neterini vurarak bu balonu sndrebilirdi. Konuyu karlkl grmek, aklama yapmasn temin iin yaptm randevu talebini protokoler bir ziyaret anlay ile gerilerdeki bir tarihe koyacan renince, zel bir mektup gndererek, randevu talebimin iptal edilmesini rica ettim. Yaz ile mracaat edeceimi bildirdim. Nitekim ileri Bakanl'na bu kez 9.2.1978 tarihli aadaki mracaat yazsn sundum.
Ankara 9 ubat 1978 ileri Bakanlna lgi: (a) 21 Aralk 1977 tarihli yazm. (b) 31 Ocak 1978 tarihli Bakana yazdm mektup yaz (c) 7 Aralk 1977 ve 27 Ocak 1978 tarihlerinde yaptm basn toplantlar 1. Malmlar olduu zere, ileri Bakanl Sivil Savunma daresi Bakanl kontrgerilla rgt, kontr-gerilla ise cinayet ebekesinin ba olarak tanmlanm, Bakanlnzn bu dairesine dolaysyla bana amur atlmtr. 2. Sayn Babakanmzn aklamas bu amuru kaldrm deildir. Ben kendi dnemimde bu bakanlkta grev yapan deerli arkadalar bu ithamdan tenzih ediyorum. Varsa, sorumluluun bana ait olduunu ifade ediyorum. Ayn anlay iinde, benim de grev yaptm camia tarafndan aklanmam istemek hakkm oluyor. Binaenaleyh, hizmetim ortada olduuna gre, kamuoyuna aklamak mahzurlu grlyorsa, ahsma ve adresime cevap verilmesini arz ederim. M. Cihat AKYOL Eski Sivil Savunma d.Bakan

Dikkat buyrulursa, bu yazmda kamuoyuna aklamak mahzurlu grlyorsa ahsma ve adresime cevap verilmesini talep ediyordum.
137

Gzlem ve tespitlerime gre, yetkililer aklama yapmyor, yapamyorlard. Babakan B. Ecevit'in ok sktrlnca Trkiye Radyo ve Televizyonunda szde aklama yaparken rahat konuamad grlyordu. ddialar geri almak gt. Daha nce baka vesile ile de deindiimiz, ilerde tekrar zerinde duracamz bu konuma srasnda, hatrlayacaksnz Ecevit kontr-gerilla iin hem yok, hem de var anlamna gelen bir ifade kullanmtr. Ecevit, zamann Ana Muhalefet Partisi lideri Demirel'in nerisini benimseyip te (91) "Devletin iinde kontr-gerilla vardr. Ben devlet cinayet ilemitir demitim. Bunu seim bildirgemize de koymutuk. Sylediklerimden imdi utanyorum." eklinde bir beyanda nasl bulunabilirdi? Sanyorum baka demokratik lkelerde kiilerin siyasi hayatlar belli kurallara ve geleneklere gre ekillenip devam etmekte veya son bulmaktadr. Biz ise, galiba bize benziyoruz. Tekrar zaydnl'ya dnyorum. Mumaileyhin yazmn sonundaki nerime, tabiri amiyanesi ile can simidi gibi yapacan biliyordum. Nitekim ok yadrganacak bir hareket tarz olmasna ramen, ileri Bakan idare ettii bu bakanl thmet altnda tutarak, kendisine de glge dmesi pahasna kamuoyuna aklama yapmamtr. Bakanln ahsma ve adresime gnderilen cevabi yazsnda yle deniyordu: 20 ubat 1978 ileri Bakanl Say: 11-3-B/206 Sayn Cihat Akyol Emekli General Sivil Savunma d. eski Bk. lgi: 9.2.1978 gnl yaznz. Kontr-gerilla konusunda ahsnz ilgilendiren iddialara ilikin yaznz incelenmitir. Son gnlerde, basn yoluyla kamuoyuna da intikal ettii zere, kontr-gerilla hakknda bir takm kiisel eletiri ve iddialar ortaya atlm olmakla beraber, ne hkmetimiz ve ne bakanlmz tarafndan bu konuda ahsnz hedef alan her hangi bir sulama yaplmamtr. te yandan, Bakanlmz, kontr-gerilla ile ilgili olarak u ya da bu ekilde bir polemie girmemitir. Ve iinde bulunduumuz koullarda bu tartmalarn srdrlmesinde yarar da grmemektedir.
138

Bu nedenledir ki, kamuoyuna herhangi bir aklama yaplmasna gerek ve zorunluluk grlmemektedir. Bilgilerini rica eder, sayglar sunarm. rfan ZAYDINLI ileri Bakan Genelkurmay Bakanndan ve M.S.B.'ndan bu tarihe kadar maalesef ilgi grmemi ve cevap almam olmam muvacehesinde rfan zaydnl'nn gnderdikleri bu cevabi yazdan tr gene de teekkr etmeliyim. Dier taraftan, neresinden baklrsa tutarsz olduu belli olan bu yaznn kamuoyuna aklanmamas bir tarafa, genel ierii ile de bizi tatmin etmediini sylemeliyim. Bu yaz dikkatli okunduunda unlar anlamak mmkndr. zaydnl, Ecevit'le istiare etmitir. Hkmetten sz edilii bundan olsa gerek. Bu cevap yazsnn yazlmasnda sanyorum benim Babakana ve ileri Bakanlna mracaatlarma ilaveten, eski ileri Bakan Asiltrk'n yeni bakan greve davet ediinin de etkisi olmutur (92). zlerek ifade edeyim ki, yaz benim mracaatmn cevab deildir. Tabirimi mazur grsnler, anlalmayan bir soruya verilen cevaba benziyordu. Benim ordudan tandm General zaydnl ise leb demeden leblebiyi anlayabilecek bir kafa yapsna sahipti. yle ise cevap yazs adet yerini bulsun diye ve zorlanma ile yazlmt. Ortada CHP'nin programna ve seim bildirgesine konulan bir kontr-gerilla mevzuu vard. Bu konunun istismar ile muhalefette ok ey kazanlmtr. Kazan, bize gre o kadar gz kamatrc idi ki, iktidar olunduktan sonra bile belli evrelerin eli bu konudan ekilmiyordu, ektirilmiyordu. Sivil Savunma daresi Bakanlna elbette ki dorudan bal olduu kendi bakanl kontr-gerilla diyemezdi. Ama diyenler vard. Bunlara cevap vermek lzmd. Bu i bakanln bir greviydi. Kald ki bu bakanlk, herhangi bir bakanlk deil? gvenliin salanmasndan sorumlu bir bakanlkt. Kontr-gerilla kampanyasn takip etmek, sylenen ve yazlanlarn zerine eilmek, iddialar gerek d ise bu haberi sndrmek mevkiindeydi. Hele tartmann srdrlmesinde yarar grmediini kamuoyundan ekinerek bana gizlice bildiren bu bakanlk tabiri caizse aa tkrsem sakal, yukar tkrsem byk gibi kendiliinden mkl bir duruma girmiti. Devletin yarar istikametinde aklama yapmann polemikle ne alakas olabilirdi? Ama bu aamada, sulanm bir tekiltn banda grev yapmada beis grmeyen bakana da tank oluyorduk. Dedik ya, biz bize benzeriz.
139

Anlalyordu ki, zaydnl konuamyor ve yazamyordu. Ve demek ki tekilat ktlemek, sivil savunma idaresi bakanl kontr-gerilla deildir dememek politik adan daha yararl mtala edilmitir. Bunu idare ve devlet adaml ile badatramadmz ifade etmeliyim. Bu olay mnasebetiyle eski bir asker olan zaydnl'nn zel Harp Dairesi blmnde de deindiimiz gibi, istei sadece gerein ifade edilmesi olan bir meslektana srasnda iki Galatasarayl'nn birbirinden esirgemedii ilgiyi dahi gstermediini kaydetmek istiyorum. Burada bakanlk mstear dahil, mstear yardmclar, Genel Md. 1er bata olmak zere, bakanln ynetici kadrosuna da temas etmek isterim. Bu arkadalarla, hizmet srem iinde ikili almalarmz bir yana, encmen toplantlarnda Bakanln sorunlarna birlikte eilmemi miydik? Mlk idare mesleinden gelmemekle beraber, Bakanln ve zellikle Sivil Savunma daresi Bakanl'nn glenmesi iin harcadm emei bu brokratlar grmemiler miydi? Sivil Savunma daresi ve ahsma yneltilen yalan ve iftiralar karsnda vicdanlarn nasl susturabiliyorlard? Anlalyordu ki, bu bir alkanlk deildiyse, bunda siyasi basknn byk tesiri sz konusu idi. Bu tanmlama bana CHP'li bakan Necdet Uur'un grevi teslim almak zere daha nceleri Bakanla geliini hatrlatt. Bu zatn arkasnda Ankara Belediye Bakan dahil, memur grnl bile olmayan byk bir kalabalk vard. Bakan, bakan olduu iin kendisine ll sayg gsteren bizlerin elini bile skmamt. Bu grnm adeta bir gvde gsterisi idi. Ve bana gre zgrlk demokrasi ile ynetilen bir idareye yakmyordu. 14 ay kadar Bakanln yaptm ileri Bakanl Sivil Savunma daresi Bakanl personeline ya ne demeli? Hizmeti onlarla birlikte ve nlerinde veriyordum. Bu sulamay nasl kabullenmilerdi? Eski bakanlar iin yaplan iftira karsnda sz syleyebilmek iin takatleri veya cesaretleri kalmam olmalyd. Hemen denilebilir ki, "Efendim, brokrat kadro ve memurlar deme vermezler. Bu yetki yalnz bakan iin tannmtr." Bizde deriz ki, bu kural eskiden beri vardr. Ama biz brokratlarda ve memurlarda eskiye gre ok deiiklik olduu kanaatini edinmitik. Yukarda Milli Savunma Bakanl'ndan bu ana kadar ilgi grmedim demekle galiba hata ettim. 31 Ocak 1978 tarihinde Milli Savunma Bakanl zel Kalem Mdrl'nden kendisinin Kerim olduunu syleyen (soyadn tespit edemedim) bir grevli beni arayarak; - Bakann (93) saat 15.00'te beklediini syledi. Aslnda Bakandan bir ka kere ve ok acele kaydyla randevu talebinde bulunan bendim. Byle olmasna ramen telefondaki muhatabma unlar sylediimi hatrlyorum:
140

"Gelip gelmeyeceim hakknda dnmekliim lzm. ok ge kalnmtr. lgilerine teekkr ettiimi ltfen syleyin." 2-3 dakika sora Kerim bey tekrar arayarak bakann telefonla konuacan syledi. Mkl durumda kalacan da ilve edince pekiyi dedim ve balandk. O vakte kadar olan her ey olmu, T.B.M.M. nde ve kamuoyu nnde en ar biimde itham edilmitim. Bu ithamlar kam, gzm iin deil, hep tekrarladm zere yaptm devlet hizmetleri yznden yaplyordu. Ordu ise mracaatlarma ramen azm kilitlemiti. Bir gn evvel de 27 kiilik bir kara listenin banda kontr-gerillann kurucusu olarak yer aldm renmitim. Ve ok zgndm. Babakann kontr-gerilla hakknda aklama yapmasn ok istiyordum. Yaptm basn toplantlarnda resmi makamlarn suskunluunu ok knyordum. Bakan, Sayn Akyol alndnz m? diye sze balad. Konumasnn aralndan yararlanarak kendisine dedim ki ; "Sayn Bakanm, TBMM'de nnzde bir kuruluunuza ve tandnz sandm, ok deer verdiinizi sylediiniz General Akyol'u en ar biimde sizin partiniz, CHP suluyor, siz de susuyorsunuz. Byle politika olmaz. Halen iktidardasnz, gereini yapmyor, kamuoyu nnde devleti ypratma kampanyasnn devamna msamaha ediyorsunuz. Ama bu maksat iin ara olarak kullanlmamalym. Deil 27 kiilik kara listenin banda olmak, 27 kiilik ak liste yaplrsa, imdi daha iyi anlyorum ki, bunun en banda benim olmam lazm....." Hasan Esat Ik hakkmda yaplan ithamlardan haberi olmadn syledi. Hlbuki meclis zabtlar bu beyann tersini belgeliyordu. Her halde bu davranta lkemizde politika olmalyd. Hasan Esat Ik'n bilgi ve dirayeti ile rahmetli Adnan Menderes'in gvenini kazanm olduunu duymu, 27 Mays'ta tasfiye edilmediine sevinmi, Moskova B. Elisi H. Esat Ik'la beraber almaktan memnun olmuumdur. Ama o g nler epey arkadayd. Ve mumaileyh o zaman politikac deil diplomatt. Genelkurmay Bakan Org. Semih Sancar'n kontr-gerilla kampanyas ak ak orduyu itham etmesine ramen, o yce makama hi te yakmayacak bir ekilde susmay tercih ettiini ifade etmitim. Gene tekrarlyorum. Org. Sancar bu tutumunu ancak emekliliinden bir gn nce bozabilmiti. Pek ok geciken demecinde benim iin ltfedip bir ey sylemedi diyemeyeceim. nk aslnda ve bana gre, Silahl Kuvvetlerimiz iin bile, kont-gerilla kampanyasn durdurucu nitelikte ve kamuoyunu doyurucu bir ey sylemedi. Sadece kontr-gerilla yok, zel Harp Dairesi var gibi, evet mi? Hayr m? olduu anlalamayan bir beyanatta bulundu.

141

Aslnda Org. Sancar, o zamana kadar kamuoyundan sakl tutulan, Ecevit'in Cumhurbakanna sunduu ikyet mektubundan, dolaysyla ileri srlen iddialardan ok nceden beri haberdard. Ama gene de tercihi susmak olmutur. Yeni Genelkurmay Bakanmz Org. Kenan Evren'in 22 Kasm 1978 tarihli Hrriyet gazetesinde yaynlanan demecinin kontr-gerilla ile ilgili blm daha nce de belirttiimiz gibi, olumludur, yreklidir. Genelkurmay Bakanlna yakan bir slup tamaktadr. nceki ile karlatrmada bu yarg daha da kuvvet kazanmaktadr. zellikle, bu demete sol evrelerin adndan korktuklarn itiraf ettikleri, "Gayri Nizami Harbe Kar Koyma Harekt" benimsenmekte, ordunun grevi i ve d olmak zere btn ile en kesin bir dille ve askerce, doru olarak ortaya konulmaktadr. Org. Sancar - Org.V. Akn ve Org. Sancar - Org. Celsun ikilileri dneminde benim iin randevu verilmeyerek kaplar kapal tutulan Genelkurmay Bakanl Kararghna daha sonraki dnemde yani Sayn Evren ve Saltk ikilisi dneminde, izinleri suiistimal etmeme alkanlm iinde gerektii zaman gidebilirdim. Bu ziyaretlerimden birinde ve malm kontr-gerilla kampanyas srerken, Genelkurmay Bakanl makamna yaptm mracaatlarmn kaale alnmadndan yakndm. Sayn Evren; "- Akyol, eski yazlar bulamayz. steklerini yeniden bildir." dediler. Bunun zerine, bu makama rneini aada sunduum dileke yazy takdim ettim.
Ankara 17 Ocak 1979 Genel Kurmay Bakanlna lgi: (a) 18 Mays 1977 tarihli dilekem (b) 7 Aralk 1977 ve 27 Ocak 1978 tarihlerinde yaptm basn toplantlar (c) 7 ubat 1978 tarihli yazm. 1 . lgi (a) ve (c) ile yaptm mracaatlarmdan ne sonu ve ne de cevap alamam bulunuyorum. Bu sebeple yksek makamlarna yeniden bavuruyor, zet olarak konuyu ve dileklerimi mteakip maddelerde sunuyorum. 2. Malmlar olduu zere, 12 Mart dneminde sol, komnist ve blc evrelerce balatlan bir kontr-gerilla kampanyas srdrlmektedir. Anarizm, terrizm ve blcln iinde olan bu evreler kendilerine devrimci (ihtillci) ve gerillac demek suretiyle ilev ve eylemlerini yrtrken, devlete kar ynetilen bu fiillerle normal olarak mcadele etmesi gereken ve bunlara devletin kar koymas anlamna gelen kontr-gerilla anlamn saptrarak nlerini amak istemiler ve ok usta olarak yrttkleri bu kampanya ile baar kazanmlardr.

142

Bu evrelere gre kontr-gerilla 12 Mart dneminde yapld ileri srlen ikence konularn da iine alan cinayet ve soygun gibi adi fiilleri ieren, hakaret anlam tayan, eref ve haysiyet krc fevkalade kt bir sfat olarak kullanlmaktadr. Bu konuda, sz edilen evrelerce saysz makale ve kitap yaynlanm, piyesler sahneye konulmutur. Srdrlen bu baarl kampanya sonunda halka korku verilmi, sindirilmi, kimse kontrgerillay azna alamaz olmutur. Kavram saptrmas yapld iin, devlet grevlileri de maalesef ekingenlik gstererek devletin byle bir fonksiyonu olmadn ifade etmilerdir. 3. lgi (a) yazmda arz ettiim gibi, Mays 1976 ayndan itibaren sistematik bir ekilde ve belli bir maksada bal olarak, sol kanadn ahsmla ilgili ve beni sol evrelere boy hedefi olarak gstermeye matuf, kamuoyu nnde kiiliimi ypratmay amalayan yazlar yazlm, Aralk 1977 ay sonlarnda CHP'li meclis yeleri ismimi meclis krslerine getirerek daha belirgin ekilde beni itham etmeye balamlardr. Yazlan yazlarda ve sylenen szlerde bana atfedilen grevler ve nitelikler erefli ordu safhalarnda hizmet grdm devrelerden kaynaklanyordu. inden yetitiim ve ok bal bulunduum ekoln alkanl ile konuya devlet sahip kar diye bir mddet bekledim. Maalesef vefaszl ve yalnzl ac ac hissederek, sade ve fakat onuru ok yksek bir vatanda olarak ilgi (b) deki basn toplantlarnda iddia sahiplerine gereken cevaplar tarafmdan verilmitir. 4. Makamlarna yaptm nceki mracaatlarmda, ahsma yneltilen yalan ve maksatl yaynlarla beni ara olarak setiklerini, asl maksatlarnn zerine glge drlmemesini herkesin isteyecei Silahl Kuvvetlerimizin ypratlmas olduunu bir mtalaa olarak sunmutum (Olaylar bu mtalaam dorulamtr). 5. Evime bomba konularak tahrip edildiini, benim ve ailemin can gvenliimizin kalmadn duyurduktan baka, vazife yaptm devlet kurulularndan, zellikle Silahl Kuvvetlerimizden vefaszlk grdmden bahsederek iki kere de Babakanla bavurdum. Sonu ve cevap alamadm. Bylece, geleneksel olarak kurulularda mevcut olduunu bildiim uygulamaya ramen ve Anayasamzda var olan dileke hakkmdan yararlanamam oluyordum. 6. Kontr- gerilla kampanyas iinde bana isnat edilen hususlar aada sralyorum: a. Kendilerinin oluturduu tarif iinde kontr-gerilla uzman olmak. b. 12 Mart'n hocaln yapmak c. ddia edilen ikence olaylar ile ilikili bulunmak. d. Cinayet ebekesinin mihrak saydklar Gn.Kur. zel Harp Dairesinin kurucusu olmak. e. Bu dairenin grevini saptrmak. f. zel Harp Dairesinin jusmat'n yanma tatmak. 7. Sivil yaantm iinde orduca aranmay ve korunmay istememe elbette ki hakkm yoktur. Ancak, bana yaplan irkin isnat, yukarda da arz ettiim gibi, ordudaki grev zamanlarmla ilgili olduundan ve grev yerlerinden kaynaklandndan, makamlarndan hkmet ve devlet katnda gerekenlerin yaplmas iin konunun akla kavuturulmasn istemeye hakkm olarak mtala ediyorum. 8. Makamlarnca ahsm iin cevaplandrlmasn istediim hususlar da aada sralyorum: a. Gn. Kur. zel Harp Dairesi'nin kurucusu muyum? b.Gn. Kur. IInci ve Inci Bakanlarna bal olarak bu dairenin grevinin saptrlmas mmkn mdr? Bu saptrmay yaptrdm iddias doru mudur? c.zel Harp Dairesi'nin grevi Gayri Nizami Harp olduu halde, benim dnemimde
143

bu dairenin kontr- gerilla olarak alt ve iddia edilen tarife gre kontr- gerilla uzman olduum doru mudur? d.Benim dnemimde Kbrs Trk Mukavemet Tekilatnn kontr-gerilla merkezi olduu (Cinayet ebekesi merkezi vs.) doru mudur? e. 12 Mart dnemine hocalk yaptm doru mudur? f. 12 Mart dneminde 65nci tmen komutanl yaptm sre iinde skynetim komutanlklar ve uygulamalar ile ilikim olmu mudur? g. zel Harp Dairesi'ni Amerikan Yardm Kurulunun yanna ben mi tattm? 9. Kendi dnemimde bahse konu grev yerlerinde emrimde alan arkadalarm yaplan itham ve isnatlardan tenzih ediyorum. Varsa sorumluluun bana ait olduunu ifade ediyorum. erefli ordu saflarndaki hizmetlerim kaybolmayacak derecede ortada olduuna gre, kamuoyu nnde aklanmam salayacak yukarda ki 7nci ve 8nci maddelerde sunduum tekliflerimin is'afna emir buyrulmasn arz ederim. M. Cihat AKYOL Eski Gn. Kur. zel Harp D. Bakan 65 nci P. Tmen K.

Genelkurmay Bakan Orgeneral Sayn Kenan Evren binbir iinin arasnda sunduum dileke yazm incelemek zere benim iin zaman ayrm, nceki kadrodan ok farkl bir tutum iinde, byk bir duyarllkla konuya eilmi ve bana bir cevap ltfetmilerdir. Sayn Evren'in 9 ubat 1979 tarihini tayan ve zel antetli kadna yazlm bu cevab yaznn rneini, ithamc ve iftiraclarn tmne ve her konudaki sulamasna cevap tekil ettii iin ve kitabmzn hemen her blmnde bir mracaat belgesi olarak kullanlabilecek nitelikte olduundan,kitabn sonunda temel eklerden biri olarak sunmu bulunuyorum (EK: I). Aksi takdirde, deiik sulamalar ele aldm her blmde bu belgeyi koymaklm gerekecekti. Bu yaz iin Orgeneral Evren'e kran borluyum. Kiisel yararlar iin ve o zamanki artlarda belki politikaclarn ve belli evrelerin deil ama eski bir silah arkada olarak benim gnlm bir kere daha kazanmlardr. Bu belgeyi, zellikle kontr-gerilla kampanyas iinde ahsma yalan ve iftira saan baz kalem sahipleri ile CHP'li malm parlamenterler ve bilhassa Blent Ecevit'in okumasn istediimi belirtmeliyim. Neden mi? Bunu bir rnekle ifade etmek istiyorum. Genelkurmay Bakanmz, bana yazdklar cevabi yazlarnn bir paragrafnda baknz ne diyor? "Sizin de belirttiiniz gibi, grevleri d tehlikelere kar yurt savunmasn amalayan zel Harp Dairesinin bu grevlerden her hangi bir seviyedeki komutan veya dier ilgililer tarafndan istense de saptrlabilmesi askeri nizam ve disiplinin kati ve kesin hkmleri karsnda tamamen olanakszdr. Dolaysyla sizin iinde byle bir sulama asla varit olamaz. Ayn konuda, hem de Babakanken Blent Ecevit ne demiti? Bir de ona bakalm:
144

"Trkiye'de da dnk olarak oluturulan Gayri Nizami sava ve savunma kavram, lkemizin bunalml dneminde ie dnk olarak uygulanmtr." (94) Ayn konudaki bu iki beyann karlatrlmas sonucunun deerlendirilmesi ve takdirini deerli okurlarma brakyorum. 1979 mali yl bte mzakeresi srasnda CHP'li bir senatr, cr'eti daha da artm olarak TBMM krssnden, yeri geldii iin daha nce de ifade ettiim gibi, benim CIA ajan olduumu ve 1977 seimlerini ynetirken kanl olaylar tertiplediimi syleyebilecek kadar yalan ve iftira mekanizmasn ileterek dokunulmazlndan yararlanmak suretiyle bu derecelerde ileriye gidebilmitir. Bu menfur saldr da bile, maalesef cr'et ve ahlkszlk adeta hakllk kazanm, resmi makamlar ise gene susmutur. Bunun zerine Cumhurbakanna, senato ve meclis bakanlarna, Babakana, Genelkurmay Bakanna gnderdiim ve maalesef bu gne kadar cevapsz kalan, hakknda ilem yaplmayan telgraflarmn rneklerini kitabmn banda sunmutum. Burada tekrarlamyorum. Seim dneminin tarafsz ileri Bakan Sabahattin zbek'e gnderdiim ve bugne kadar cevapsz kalan yazmn rneini de arz etmitim. Bu blmn sonunda dier iki ileri Bakanna (Ouzhan Asiltrk ve Korkut zal) gnderdiim yazlarn rneklerini sunmak istiyorum.
29.2.1979 Sayn Ouzhan Asiltrk Sizi bu defa da greve davet etmek zere bu mektubu yazyorum. 1979 yl btesi TBMM, Bte-Pln Karma Komisyonu'nda grlrken CHP Senatr Niyazi nsal'n yapt konumadan bir blmn aaya karyorum. (Tarih 21.1.1979, Zabt sahife 35) Bu konuma partinizi ve ahsnz da itham etmektedir. Beni ileri Bakanl Sivil Savunma daresi Bakanl grevine bizzat siz davet etmi olduunuza gre, ben de bu bakanl yrtmede sorumluluu sizinle paylatma nazaran, benim Sivil Savunma daresi Bakanlnda neler yaptm ve neler yapmadm meclis krssnden aklayarak ve basma bu konuda deme vererek iddiann yalan ve iftira olduunu ortaya koymalsnz. Sayn Asiltrk, siz en azndan Allah'a inananlardansnz. Menfaatinizi ve politik yararlar inancnzn nne alamazsnz. Allah'tan bakasndan da korkulmamas gerekir. Bir sene evvel sizi gene greve davet etmitim. O defa kamuoyunda bilinmeyen bir gazetede aklama yapmtnz (95). ok iyi bilirsiniz ki, ekingenlik kar tarafa cr'et vermektedir. Hele memleket tahrip edilirken, MSP, kontr-gerilla konusu tartmasna karmayacam demekle nereye varr? Bunu tahmin edebiliyorum. Sayglar sunarm. M. Cihat AKYOL
145

Niyazi nsal'n konumasndan: - General Cihat Akyol senelerce zel Harp Dairesi Bakanl yapmtr. MT Bakanl yapmtr. Cepheciler bu generali Sivil Savunmann bana getirdi. 1977 seimleri bunun gzetimi altnda yaplmtr. 1 9 7 7 s e imlerinde yaadmz ac olaylarn ounu emekli olan bu general dzenlemitir. 2 4 A ustos 1977'de Selamet Partisi, Selamet Partili bir bakann mdahalesi ile de grevden uzaklatrlmtr."

MSP'li olan Korkut zal'a gnderdiim yaz da genellikle yukardaki gibidir. Sonu: Korkut zal, gecikmi bir mektupla, yazdm halde ne yapacan benden sordular. Beklemek elbette ki susmak demektir. Ouzhan Asiltrk'te "Hep senin iinle mi uraacam" dercesine sustular.

146

SUSMAK MI, KONUMAK MI?

Konuarak nereye ulaabilirim? Tekzip daha m iyi olurdu? Adalet nnde hesaplama

Kitabmda sk sk tekrarladm zere, Trkiye'de belli evrelerin balatarak srdrdkleri, kontr-gerilla kampanyasna hedef olarak seildiim anlalmt. Eski bir general olmam, Genelkurmay zel Harp Dairesi Bakanl ve MT stihbarat Bakanl grevini yapmam dolaysyla Trk Silahl Kuvvetlerini ve MT'i ypratma amacn tayan byle bir kampanyaya ara olarak seilmekle hakkmda yazlan ve balangta ima slbu tayan yazlar daha sonra ak hkmler ieriyordu. tiraf etmeliyim ki, yalan ve iftira niteliindeki bu yazlandan znt duyuyordum. Tekrarlayalm, devlete hizmet etmenin dnda, bu evrenin kavram kargaas ile oluturduu kontr-gerilla ilemleri ile uzaktan, yakndan ilikimiz yoktu. zntmn bykl de bundan ileri geliyordu. Bu durumda ne yapmalydm? konusunu kendi kendime dndm. evremde e ve dostla, arkadalarmla tarttm. Daha nce de ifade ettiim gibi, kampanyann bir dneminde devlette grevli olduum iin, grev ilikilerim olan yetkililere dantm. Konuyu kendileriyle tarttm. evremden bazlar, "Brak yazsnlar, herkes seni bilir. Hakknda yazlanlardan tr, zerinde kamuoyunun dikkatleri toplanr, bunun ilerde sana faydas olur." diyordu. Bazlar ise, "Basnda kan bu yazlarla hi ilgilenme, ilgin nce tartma sonra polemie dnr. Sanki yazlanlar doruymu gibi bir intiba vermi olursun. Basnla uramak kolay da deildir." demilerdi. Belki tekrar etmi olacam, zamann iileri Bakan ise, "Sayn Akyol, biz seni de yazanlar da, maksatlarn da biliyoruz. Bu yazlar sizden bir ey eksiltmez. Tersine toplumun ok byk bir kesiminde ayrca deer kazanrsnz. Tekzip etmeye gerek grmyorum." diye nerisini aklamt. Dantm baz kiiler ise, haberin yaynland gazetelere yasal hakkm kullanarak tekzip gndermemi tavsiye ediyorlard. Bir eyler yapmaklm lzmd. Susmay doru bulmuyordum. Yasal hakkm kullanarak, hukuk yol ve yntemimi de renmek suretiyle sz konusu gazete ve dergilerde tekzip yaynlatmam mmknd. Bu yol bana
147

uzun, zaman alc, hem de aprak grnyordu. stelik de yazarlar, bana nazaran byk bir avantaja sahip olarak, stunlarn szlerimi deitire deitire her zaman kullanabilecekleri halde, hele konu polemie evrildiinde, bunun srekli bir taraf olmam da mmkn deildi. Ayrca, yazarlar dnda bir de TBMM krslerinde konuanlar vard. Yazlar da hukuki ller iinde su unsuru tespit eder etmez konuyu adalet nne gtrebilirdim. Ama ben ilkin yazan ve syleyenlerle yzyze grme yntemini tercih ettim. Dnyordum ki, kendileriyle grtmde zr dilemeseler bile, kampanya konusuyla ilikimin olmadn kantlar ve yazlanlarn bir yanlg olduunun ifade edilmesini kendi kalemlerine brakabilirdim. Dier taraftan, iddialar benim devlet hizmetlerinde stlendiim grevlerle ilgili olduundan, yaptm iler de ak ve ortada bulunduundan, ilgili mercilerin konuya sahip kp ikinci taraf olarak kamuoyuna aklama yapmalarn beklemeye de karar verdim. nceki blmde belirttiimiz gibi, bu sre uzad. Yetkilileri kamuoyuna aklama yapmalar iin greve davet ettim. Bu arada, basnla ilgili dncemi yrrle koymak zere, hatrladm kadar ile grme isteimi ilkin Cumhuriyet Gazetesi yazar Uur Mumcu'ya ilettim. fade etmeliyim ki, muhatabm isteimi kabul etti, bekletmedi, zaman ayrd. Grmemizi altklar ANKA Ajans'ndaki brolarnda yaptk. Bana dnk yazlarn hazrlarken, isim vermemekle beraber kaynak olarak bir albaydan yararlandndan bahsetti. Yazlarnda kesin olarak ve noktalayarak bir ifade kullanmadn, bunun yerine dncelerini daima bir soru eklinde ortaya koyduunu belirtti. Bana gre, yle veya byle bir slup suyu bulandrmaya yetiyordu. stelikte hukuk asndan gvenceli bir yntemdi. Kendisine, iddialarla ilikimin bulunmadn, rnein 12 Mart dneminde Lleburgaz'da tmen komutan olduumu, 1973'te ordudan ayrldm, bir yanlgnn sz konusu olduunu ifade etmeye altm. Bu grmemiz sonunda bir kanaate varm olacakt ki bana, "Paam madem byle, biz de dzeltiriz." dediler. ok medeni ilikiler iinde ayrldk. Uur Mumcu, bu grmemizden sonra beni hedef alan yazlar iin bir dzeltme yaynlamad. Ama o tarihten sonra yazlarnda benden bahsetmedi. Daha sonra, Cumhuriyet gazetesi yazarlarndan Merref Hekimolu'nu ziyaret ettim. Gazetede kan yazlardan bahsederek yanlgy kantlamaya altm. Hekimolu gazetede "Anka..... Anka.... Anka...." diye balk tayan haber nitelikli toplu yazlarn altnda 4-5 imza bulunduunu, zellikle benden bahseden yazlarn kendisine ait olmadn akladktan sonra, ama
148

arkadalarm nezdinde anlattklarnzdan bahisle durumun akla kavuturulmas iin size yardmc olacam, dediler. Ltfedip bana zaman ayrmlard. Teekkr ederek ayrldm. Bu defa, Yedign adl dergide Nimet Arzk'n hakkmda yaz yazdn, mutlaka okumam gerektiini sylediler. Yazy bulup okudum. Bu yaz "Ziverbey Kk" balkl blmde sunduum yaz idi. Orada ifade ettiklerimi burada tekrarlamak istemiyorum. Nimet Arzk'tan, yanmzda ileri Bakanl Basn Maviri Hayat lhan'n da yer ald konuma sonunda, yaplan yanlln dzeltilecei vaadini alm bulunuyordum. Aslnda sz konusu edilen haber yazda hukuk diliyle (sua azmettirme suu) ilenmi olmasna ramen, grdm anlay karsnda mahkemeye bavurmak yolunu takipten vazgemitim. Hakikaten, Nimet Arzk Yedign dergisinde ayn stunda deil fakat Bar gazetesinde vermi olduu sz gerei bir dzeltme yazs yaynlad. Sanrm o tarihlerde alma yerini deitirmiti. Okurlarm bu dzeltme yazsn da Ziverbey Kk balkl blmde bulmu olacaklardr. Nimet Arzk, yaptm basn toplantsnda bu hususu belirtmem zerine, nce de ifade ettiim gibi hakkmdaki yazlarna devam etti. 13 Kasm 1977 tarihli Cumhuriyet Gazetesinde yaynlanan bir yazda CHP'li Sivas Milletvekili Azimet Kylolu'nun beni hedef alan beyanlarn okuyunca, gazetenin Ankara Brosu Mdr ile grtm. Mumaileyh, bu iddialar dzeltecek ekilde hazrladm bir yazy yaynlamay kabul etmedi. Basnda baz kalemlerce hakkmda yrtlen kampanya verdiim uraa ramen devam ediyordu. Kampanyaya bir de milletvekili katlmt. Bu defa yntem deitirerek basn toplants yapmaya karar verdim. Bu benim hayatmda ilk defa ele alacam bir i olacakt. Eski bir gazeteci olan bir yaknmn nerisi ve yardm ile bu basn toplantsn 7 Aralk 1977 gn Ankara Gazeteciler Cemiyetinin Gaziosmanpaa'daki salonunda yaptm. Bu maksatla salon iin bir miktar demede bulunmam da gerekti. Anlamamz gerei, bir gn ncesinden gelecekleri davet etme ii Gazeteciler Cemiyeti Sekreterliine ait olacakt. Toplant saatinde yeterince basn temsilcisi olduu halde, yaptm basn toplantsna basnda genellikle yer verilmemiti. Bunu, ikyetimin byk lde gazetecilerden olmas sebebine baladm. Bu konudaki tek haber Bar gazetesinin 8 Aralk 1977 tarihli nshasnda yaynland. Bu haberi aada sunuyorum.

149

"Akyol sylentileri yalanlad ileri Bakanl Sivil Savunma daresi eski bakan emekli tmgeneral Cihat Akyol, dn bir basn toplants dzenleyerek, basnda kan (12 Mart harektna katld, ikence olaylarna kart ve kontr-gerilla uzman olduu) yolundaki haberleri yalanlad. Akyol, bana kontr-gerilla uzman veya lideri denilmesi, bilgisizlikten de te, beni gncel bir konu olan ikencecilerin de arasna sokarak, belli bir hedefe gre ara yaplmam ve belli bir gayeye ulamak zere, ypratlmam iin kamuoyuna sunulmu adi bir oyundur dedi. (Yavuz Yksel). Konu Basndan TBMMne Aktarlyor Aralk 1977 ay sonlarna doru Cumhuriyet Senatosunda "Gvenlik ve eitim zgrl" konulu genel grme srasnda CHP'li Erzincan Senatr Niyazi nsal, Ocak sonlarna doru da TBMM Bte-Plan Karma Komisyonu'nda Milli Savunma, ileri ve Genlik-Spor Bakanlklarnn bteleri grlrken gene Niyazi nsal ve CHP'li zmir Milletvekili Sleyman Gen tarafndan hakkmda yalan, yanl ve iftira biiminde bir takm iddialar ileri srldn baz gazete muhabirlerinin telefonla haber vermelerinden ve basnda kp ta haberdar edildiim yazlardan rendim. Muhtemelen byk bir yanlgyla veya kastl olarak bu iddialar ileri sren parlamenterleri tanmyordum. Haklarnda bilgi almak zere ekserisi tabii senatr olan baz parlamenterlerle grtm. Adlarn syleyince yzleri ciddileiyordu. nerilerine gelince: "Sleyman Gen'le belki grlebilir. Ama Niyazi nsal'la grmek ve kendisine bu konuyu anlatarak ikna etmek mmkn deil." diyorlard. Mumaileyh hakkndaki kanaatler adeta bir ylgnlk eklinde tezahr ediyordu. Burada ok enteresan bir durumla kar karya bulunduumuzu ifade etmeliyim. Bir parlamenter adayn ilerisini gerisini dnmeden seiyoruz. Sonra da, kendisini konumaya layk grmyoruz. Konuulamaz diye niteliyoruz. Sz konusu senatr Erzincanl olmakla benim hemehrimdi. Memleketimin senatr idi. Kendisiyle konumaya karar verdim. Bylece tanm da olacaktk. Bu kiiye gnderdiim grme talebimi ieren mektubumun rneini aada sunuyorum.

150

Ankara 2 Ocak 1978 Sayn nsal Bey, Geen ay sonlarnda senatoda yaptnz konumada benden de bahsettiinizi rendim. Meclis tutanan grmedim. Hangi kaynaktan yararlandnz bilmiyorum. Bir arkadam benim bir makaleme atl yapan bir kitaptan bahsetti. Aldm bilgiye gre, byk bir yanllk ve bana kar hakszlk yaptnz anlalyor. Konunun akla kavumas iin sizinle tanmamzda ve grmemizde yarar gryorum. Hemehri olmamz bu arzumu ayrca oaltyor. Bunu davet bildirgesi olarak sunuyorum. Siz davet ederseniz hemen gelirim. Bilvesile selamlar. Cihat AKYOL

Mumaileyhe grme isteimi ayn zamanda kendisini tanyan bir arkadamla da ulatrdm. Niyazi nsal, grmek iin nerdiim iki ekli de benimsemeyerek, yannda bir de arkada olduu halde, bir lokantada le yemei yemeyi istedi. Evet dedim. Bylece Kavakldere'deki Rhtm Lokantasnda 3 kii bir araya geldik. Yemekten nce, kendisine ksa bir soru ynelterek konuyu atm. Dedim ki, siz konumalarnzda kaynak olarak aldnz anlalan benim Silahl Kuvvetler dergisinde yaynlanan makalemi okudunuz mu? Cevap - Hayr okumadm. Ben devam ederek; - O halde nasl olurda bu makaleden iinize geldii gibi szckler alp ters yorumlayarak kamuoyuna sunuyorsunuz? Bu hem doru olmaz, hem de hakszlk olur. Cevap - Ben insan lse bile, mezardan kemiklerini karp hesap sorarm. B u s z, hele sylenmesi doru olmayan sofra banda anlamam ve yorumlamam mmkn deildi. Yanyana gelmekte yanl adm attm kendisini bana tantanlara hak vererek anlamtm. Gerekten kendisiyle insani ve medeni ller iinde konumak mmkn deildi. Daha sonra antasndan 38 sayfalk meclis tutana karp ortaya koydu. Baz yerlerini okudu. Zapt incelemek zere istedim. Bana verdi. Ben de yemekten sonra, vestiyere braktm paltomun cebimdeki yaptm basn toplants metnini vermeyi vaat ettim. Mumaileyh, daha sonra verdii bir demete bu bulumamz da istismar etti. Basnda bir takm yanl yorumlarn yaplmasna sebep oldu. Niyazi nsal'n bana verdii zapta gz gezdirirken bu senatrn TBMM krssnden aka krtlk ve blclk yaptn zlerek okudum. Anlyordum ki n bo braklmt.

151

Bu sebeple de kahraman edas taknyor ve boyundan byk laflar syleyebiliyordu. TBMM'nde parlamenterlerden bazlarnn benimle ilgili ithamlarda bulunduunu Hrriyet gazetesinden Blent Eranda'tan rendim. Benimle mlakat yapmak istiyordu. Sylenenlerden haberim olmadn, bunu ancak gazetelerden yarn okuyarak renebileceimi syledimse de, Eranda grmede srar ediyordu, isteini kabul ettim. Bir de foto muhabiri ile evime geldi. Adlarn da vererek malm CHP'li baz parlamenterlerin Bte-Plan Karma Komisyonu'nda ar ithamlarda bulunduunu tekrarlad. lveten unlar syledi: "Paam, anladm kadar ile siz ok yalnzsnz. Kar partilerden de sizi tutan yok. Ama bence en nemlisi Trk Silahl Kuvvetleri de sizi tutmuyor." Bu gen gazeteci bylece ok nemli ve sras gelmiken zerinde durmam gereken bir hususa temas etmi oluyordu. Bu ifadenin doru ve benim de katldm bir taraf vard. Nitekim kontr-gerilla kampanyasn yrtenlerin, yaptm devlet hizmetleri ve grev yerlerinden kaynakland ak olan iddialarna kar bu devlet kurulularnn konuya aklk getirmek suretiyle bana sahip kmadklarn yeri geldike syleyip geliyorum. zellikle "Resmi makamlar susuyor" blmnde bu hususu ifade etmeye altm. Sergilenen rneklerde grlm olaca zere, mezkur devlet kurulular bu aamada kendilerini bile savunmamlardr. Bu o zamanki baz yneticilerin basiretsizliklerinden doan kararlar ile ilgili bulunuyor. "Konunun gizlilii var, aklama yapmayalm. Aklama yapp polemie girmeyelim. Aklama yaparak kar tarafa deer vermi oluruz. Aslnda iddia mhimsenecek bir ey deil, kimsenin inanaca da yok." gibi ifadeler bu yneticilerin evresinden bize kadar gelen sylentiler. Biz bu yneticilerin menfi tutumlarnn gerekeleri olan bu ifadelere elbette ki katlmyoruz. Sylenenlerin nemsenmemesinden kampanyann maksadnn kavranmam olduu anlamna geldii aktr. Nitekim rnein Genelkurmay Bakanmz deitikten sonra konunun ne derecelerde doru ve ciddi olarak ele alnd Org. Sayn Kenan Evren'in izahatl deme ve aklamalarnda grlmektedir. Binaenaleyh, devletin temel direi olan Trk Silahl Kuvvetlerinin kendisini ypratmay amalayan byle bir kampanya karsnda hareketsiz kalabileceini dnmek elbette ki yanl olacaktr. Siyasi partilere gelince: Bana bir parlamenter demiti ki: "Mecliste bilinen bir ka kii bir eyler syleyip duruyor. Ama bunlara kulak veren ve szlerine nem veren yok." Balangta ksmen bu tutum, ksmen de konunun yeni ve yabanc olmasndan dolay zaman kaybedildii ak.
152

Ama ya sonralar? TBMMnde Adalet Partililerin kar klar ile bu partinin Genel Bakan Sleyman Demirel'in kampanyay ynetenlerin oyunlarn bozan konumalar, MHP Genel Bakan Alpaslan Trke'in devletten yana olan demeleri olumlu gelimeler olarak mtala edilebilir. Kald ki, ahsmza yneltilen bu ithamlar karsnda her eyden nce kendime gveniyor, belli evrelerin dnda saduyulu olduunu bildiim milletime gven duygular ile konunun akla kavuaca inancn tayordum. Heyecann ve duygularn takdir ettiim, evime kadar gelen bu gen gazeteciye yeni bir mlakat iin gerek olmadn syleyerek, basnda maalesef btn ile yaynlanmayan nceki basn toplants metninden verdim. Eranda'n baz kk sorularn cevaplandrdm. Ayrca unlar sylediimi hatrlyorum: "Ben kontr-gerilla kampanyasn ortaya atp yrtenlerden ok, bu konuda aklama yapmaktan kanan devlet sorumlularn kusurlu buluyorum. Vatanperverlik ekinmeden gerekleri aklamaktr. Kontr-gerilla konusunda kavram saptrmas ile haksz sulamalar yaplmaktadr. Babakann konunun zerine gitmesini, gerekleri ortaya karmasn ve kamuoyuna aklama yapmasn istirham ediyorum." 26 Ocak 1978 tarihli Hrriyet Gazetesi 1nci sayfasnda manet olarak "General Akyol, Ecevit'e ar yapt" diye haber veriyor, Eranda'a sunduum nceki basn toplants metnini btn ile stunlarna alyordu. Ters yorumlara yol aabilecek byk deiiklikler yaplmadan bu mlakatn yaynlanm olmasndan memnun olmutum. Eranda' telefonla arayarak kutladm ve Hrriyet gazetesine teekkrlerimi sundum. Eranda memnun olmutu. Bana "Grdnz m Paam, ben byk gazeteciyim" diyordu. Baarsnn devamn diledim. 27 Ocak 1978 gn yapacam ikinci basn toplants iin hazrlanyordum. Darda ok deer verdiim, gelecek iin mit vaadettii halde, 27 Mays sonras dneminin alkantlar iinde Kur. Alb. olarak emekliye ayrlan, aabey saydm, arkadam Memduh nceolu'na rastladm. Merhabadan sonra sz ald ve balad konumaya: "Cihatcm iyi ki rastladm, irtibat kurmaya alacaktm. Ben senin huyunu, karakterini iyi bilirim. Tertemiz ve erefli yaamn iinde satamalara dayanamayp hemen ortaya kyorsun. Gene de karsn. Politikann amur olduunu bilmiyor musun? Adamlar kontr-gerilla diye bir ey uydurdular. lgililer, yetkililer, herkes susuyor. Yalnz bana bu iin stesinden gelemezsin. Uydururlar, sahte belgeler yaparlar, konuyu sana yaptrrlar. Gel, mutlak hakl da olsan, ki olduunu biliyorum, tartmaya karma." Beni gerekten seven bu tecrbeli muhatabmn itenlikle sylediine inandm szlerini dinlerken kafamda bu ifadeleri teyit eden rnekler canlanmaya balamt.
153

Rahmetli byk asker ve devlet adam Mareal Fevzi akmak'n politik maksatlar uruna ypratlmak zere TBMM krssnden komnistlikle sulandn hatrlamtm. Bu, kimsenin inanmayaca bir iddia idi. Fakat ok gzel hazrlanm bir senaryo iinde ortaya atlmt. amur yeni Trkiye Cumhuriyeti Devletinin banilerinden biri olan bu byk askere ve memleket evladna atldktan sonra.... Saldrlar karsnda hareketsiz kalmam tavsiye eden baz arkadalarm da devlet grevlilerinin bilerek susmalarn delil olarak gstererek mehur "ilahlar kurban istiyor" szn hatrlatyorlard. Btn bu uyarlara ramen, tekrar basn toplants yapmaya karar verdim. Bu defa toplanty 27 Ocak 1978 gn evimde yaptm. Bu toplantya ncekine gre daha ok davetli gelmiti. Tartmann kamuoyunda ok hareketli bir noktaya ulam olmasndan tr gazeteci konuklar ok ilgili grnyorlard. Bylece yaptm bu ikinci basn toplantsnda sylediklerimiz az veya ok, ama hemen hemen btn basnda yer alyordu. Bu toplant ile ilgili haber gazetelerden birinde yle yer alyordu: "Emekli Korgeneral Cihat Akyol, kendisinin kont-gerillann kurucusu olmadn sylemi, hakknda ileri srlen iddialar reddetmitir. (Recep Tantkan) Akyol, kontr-gerill iddialarn yalanlad. Bar Haber Merkezi "Emekli general Cihat Akyol, dn evinde dzenledii basn toplantsnda son gnlerde kont-gerilla kurucusu olduu yolunda yaplan iddialar yalanlam ve konunun resmi makamlarca akla kavuturulmasn istemitir. Yasal haklarn kullanarak adalet mercileri nnde iddia sahipleri ile hesaplaacan ifade eden Akyol, ordudan emekli olarak ayrlmas iin solcu olduu eklinde kulis yapldn, bu gnde boy hedefi halinde sac olarak takdim edildiini sylemitir. Sac ya da solcu olmadn belirten Cihat Akyol yle konumutur: zgrlk demokrasiye sahip olan lkemizde, hukukun stnl prensibi yrrlkte bulunduuna gre, yasal haklarm kullanarak ok inandm ve gvendiim adalet mercileri nnde, iddia sahipleri ile hesaplaacam." TBMM'nde bana yneltilen yalan ve iftiradan ibaret kastl ithamlardan dolay iddia sahipleri ile bunun tesinde polemie girmeyecektim. Bu hususu basn toplantsnda kesinlikle akladm. Buna karlk iddia sahipleri ile mahkeme huzurunda karlaacaktm. Arkadalarmdan Ankara barosunda bir avukat nerenler oldu. Solculara, CHP'ne, Ecevit'e ve evresine yakn olduunu da sylediler. zgemii bu dava iin bana uygun grld. Tantk konuyu biliyordu. Ayrca beni de dinledi. Hazrladm belge ve bilgilerden oluan dosyay kendisine verdim.
154

Avukatm soran bir gazeteciye adn verdiim zaman bana "Ama paam........." dedi ve bir eyler daha eklemek istedi, sonra vazgeti. Ne demek istediini ben anlamtm. yle ya, kontr-gerilla kampanyasn solcular am, yrtyorlard. Bu kampanya iin beni ara olarak seen onlard. Beni sulayan parlamenterler de CHP'nin ar sol kanadndand. Benim dava ise, ak seik yalan ve iftiradan ibaret olan bir sulama iin alacakt. Bunu yrtmek ise bana gre ok kolayd. Bu sebeple hatta dnebildiim baz ayrntlar yznden avukatlm ismini mahfuz tuttuum kii yapabilirdi. Mumaileyh davay en ksa zamanda aacan syledi. Ama dediini yapmyordu. Bir ara ok garibime giden bir nerisi oldu. yle diyordu: "Paam, ben size yardmc olurum. Kimse bilmiyor. Bu kontr-gerilla konusunda bir gazeteye ve mesel Cumhuriyet'e yaz yazn. Ama eer siz isminizin aklanmasn istemiyorsanz hazrln bana verin, kendi imzamla yaynlarm." Davann almas zamann abuklatrmak iin yazhanesine uradm bir gn konuuyorduk. Bana dedi ki "Geen gn parti merkezinden bir yetkili arad. Uur Alacakaptan. Bu Cihat Paa da nereden kt? ler iyice karyor, sen onu oyala." Belki baka maksad da olabilirdi. Ama ben bu beyann mumaileyhin azndan katn sanyorum. Dosyay istediimde memnuniyetle iade etti. Bu defa hukuku arkadalarmn yardm ile ciddi olarak-avukat aratrmas yaptk. Belirlediim avukatlar, davam memnuniyetle alacaklarn ve fakat dava edeceklerimizin parlamenter olmalar sebebiyle dokunulmazlk tamalar yznden alacak davann red ile sonulanacan sylediler. Esasen parlamenterler iin ceza davas ikame edilemezmi, manevi tazminat davas iin imdiye kadar toplanan isnat, yalan ve iftiralar yeterli deilmi. Parlamenterler grevleri icab mecliste sylediklerinden sorumlu tutulamazm. Bu konuda bir de itihat karar varm vs.... Kanaatler genelleince, zlerek de olsa, benim iin durumu kabul etmekten baka yapacak bir i kalmyordu. Basn toplantsndan kararm bildirdiim halde, bu sebeple parlamenterler aleyhine dava aamamtm. Arkadalarmdan beni zmemek iin sadece "Niin dava amyorsun?" diyenler oldu. Bunlar ikna etmekliim iin uzun uzun anlatmam gerekiyordu. Bir ey yaplamazd. Mevzuat ve itihadn nnde durmutum. Aradan yaklak bir sene geti. TBMM Bte-Plan Karma Komisyonu'nda ileri Bakanl 1979 yl btesi grlrken, 21 ve 22 Ocak gnlerindeki mzakerelerde CHP Erzincan
155

Senatr Niyazi nsal, antasnda her zaman hazr tuttuu konulardan biri olarak "Kontr-gerillay" gene gndeme getiriyor. Bana dnk ithamlarn bu defa yargtay itihat karar kapsamna girmeyecek ve barda da taracak biimde tekrarlyordu (96). Yeni avukatm da konuyu takip etmi, birbirimizi adeta ayn anda aradk. Ve mterek kararmz yrrle koyduk. Manevi tazminat davas ald. Aslnda, bu parlamenterin seim devresi yaklamt. Seilemeyecei syleniyordu. Nitekim seilemedi. Bu durumda sresi iinde ceza davas amak zere bavurmamz da mmknd. Tandm hukuku dostlarm, sonunda ertelenip paraya evrilecek bir ceza iin sankla karlamam uygun bulmadlar. Biz de bu kanaate itirak ettik.

156

GNDEME GETRLEN MAKALEM

Okumadan fetva karanlar Makalem meslek ii bir yaynd. Bunda dmana dnk askeri bir konu ileniyordu Alnma ve gocunmann sebebi olmalyd Kampanyadan sonra, yazdm daha ok beendim Trkiye'de devlete yasaklanmasna ramen gerilla yaynlar oalyor, sol evreler kontr-gerilla yaynlarna kar ar bir hassasiyet gsteriyorlard. 19 Mays 1977 tarihli Bar gazetesinde Nimet Arzk yle yazyordu: "Geenlerde Sayn Cihat Akyol'un, biliyorsunuz imdi iileri Bakanl'nn Sivil Savunmasnn bandadr, ne ilgin bir yapt arkadalarmn eline gemi, bana da yollayacaklar. (Gayri Nizami Kuvvetlere Kar Harekat) Ne cart cart kitap ad. nsan midesine sng, srtna bak yemi gibi oluyor, sadece. Uy babam uy, sadece adndan ldm bu kitabn uzman olduun konuda, gene bir yapt dktrsene Cihat Akyol, okuyalm, okuyalm da nlanalm." Hemen ifade edeyim ki, bir bayan yazarn kaleminden kan ve ok yadrgadm bu yaznn slubu zerinde durmayacam. Benim grevim de deil. Yazar, kitap ve yapt dedii bana ait bu yazy okumadan, hatta grmeden, arkadalarndan sadece adn duymu olarak hkm veriyor, fetva karyor, ismine tutulmu, pein hkml olduu anlalyor. Grevi herhalde byle yapmak olmal. Dman inceleyen meslek ii bu yazdan Nimet Arzk'n bu derecelerde alglanmasn anlamak mmkn deildir. nk iyi biliyorum ki, Trk vatandalarndan hi birisi hyanet yoluna sapmadka, memleketinin dman dolaysyla silahl kuvvetlerin hedefi olamaz. Sadece ismi zerinde bu kadar korkutucu eyler yazlan bana ait bu yaz hakknda deerli okurlarma elbette ki aklama yapmam gerekiyor. Sz konusu edilen bu yazm, bir kitap veya bazlarn dedii gibi bir bror olmayp, benim 1971 ylnda Tmgeneral iken Silahl Kuvvetler dergisinin 237nci saysnda ve bu saynn eki olarak yaynlanan mesleimle ilgili bir makalemdir. Arzk, okumasa bile, makalenin adn doru tespit edebilmitir. "Gayri Nizami Kuvvetlere Kar Harekt".
157

Trk Silahl Kuvvetlerimizin ayn ismi tayan bir de talimnamesi vardr (ST-31-5, Gayri Nizami Kuvvetlere Kar Harekat). Trk Silahl Kuvvetlerinin resmi yaynlarndan olan bu talimnameden aldmz ve makalemize koyduumuz bu adn yazara sng ve ba hatrlatmasn, bu sebeple ldm demesini gerekten anlayamadm. Bu yazmzn giri ksmnn bitiminde, 4nc sayfada, "Bu makalemizde amacmz, incelemee deer bulduumuz (Gayri Nizami Kuvvetlere Kar Harekt) konusunda okurlarmza genel grlerimizi sunmaktr" demi olmamz, sanrm yazmzn kitap veya bror olmadn kantlamaya yetecek mahiyettedir. Kald ki, Silahl Kuvvetler dergisinin makalelerden olutuu bilinmektedir. Tabii bunu okumadan isme gre fetva kesenler bilemezler. Makalemiz, Genelkurmay Bakanl bnyesindeki Silahl Kuvvetler dergisi yayn kurulunca beenilerek yaynlanmtr. Usulne gre sahibine cret denmitir. Yani yayn hakk satn alnmtr. Sz konusu yazmz bandan sonuna kadar okunduu zaman grlecektir ki, konu somut askeri bir konudur. Verilen misallerin harp tarihinden, yaplm muharebe rneklerinden alnm olmas, anlamak istemeyenlerin bile gzlerinin nne harpte geen olaylar sergilemek suretiyle yazmzn mahiyetini vurgulayacaktr. Makalemizin yazl maksad, bunun Silahl Kuvvetler dergisinde yaynlanmasndan bellidir. Bu yazmzn, normal muhatab olan asker okuyucularm iin yararl olduunu 1976'larda bir konferans vermek zere Harp Akademileri komutanlna gittiimde ok deer verdiim baz byklerimden duymakla memnun olmutum. lgili makamlarn makalem hakkndaki beenisi ise devam etmektedir. Kitab m z n g e n e l girii mahiyetindeki blmnde, kontr-gerilla kampanyasnn hedef, ara ve yntemlerini aklarken ifade ettiimiz gibi, malm evreler deil benim makalem, devletin ve Silahl Kuvvetlerin gizlilik dereceli belgelerini de ele almak suretiyle zerinde ters yorumlar yaparak hedeflerine ulamaya almlardr. Yanlmyorsam, Trkiye'nin tarihinde ilk defa asker konular bu kampanya iinde i politikaya malzeme yaplmak istenmitir. Vereceim baz rneklerde aka grlecei gibi, benim Silahl Kuvvetler Dergisinde yaynlanan, muhatab asker okuyucularm olan, somut askeri konulu bir meslek ii yayn niteliindeki bu makalem, iin de deiik ve maksatl yorumlar yaplmtr. Bu sebeple, rnekler ve bunlarn iindeki yanl, isnat ve iftiralara gemeden konunun yabancs saydm ordu dndaki okurlarm iin makalemizin maksadn ksaca aklamada yarar gryorum. Bu meslek ii yazmzla; a. Muharebede Gayri Nizami Harp yapacak birlik ve kurulularmza dmann mukabil tedbir olarak neler yapabileceini incelemeye altk. (Tpk
158

tanklara tanksavarn, havaclara uaksavarn retilmesinin amaland gibi). Bu bilgiler sz edilen birlik ve tekiltmzn hazrl ve planlar iin ok lzumludur. b . D mann Gayri Nizami Harp yapmas halinde, buna nasl kar konulabileceini aratrdk. te kontr-gerilla kampanyasn yrtenlerin gndeme getirdikleri makale yukarda da ksaca sunduum amala kaleme alm olduum makalem oluyor. Baknz, her eyi ile ak ve ortada olan bu makalem iin neler dediler, neler yazdlar? Milliyet gazetesi yazarlarndan rsan ymen, Politika Kazan stununda, 1977'lerde "Zalimin zulmne snger ekilmez" bal ile balayan yazsnda yle diyor: "Mukavemetin en verimli tohumunun zulm olduu bilinmelidir. Mart 1971'de Milli Savunma Bakanlnca yaynlanan bir brorden alnmadr bu cmle. (Gayri Nizami Kuvvetlere Kar Harekat) baln tayan bir brorden. 12 Mart sngl hukuk dzeninin anaristlere kar mukavemette bu tohumu nasl kulland biliniyor. Kontr-gerilla sorgu evleri, zel bilgi unsurlar, brolar..." ymen, Milliyet gazetesinde bazen stun komusu olduumuz iin olacak, yazsnda adm vermeme inceliini gstermi gibi grnyorsa da Nimet Arzk'la i blm yaptklarn sylemek daha doru bir tahmin olacak. Filhakika yukarda da iaret ettiimiz gibi, Arzk ismimden bahsederek makalemi adyla gayet sansasyonel bir ekilde basnda gndeme getirdii iin ymen bu tekrar yapmyordu. Hemen ifade edeyim ki, ymen kendisinin de belirttii gibi, makalemden bir cmle alm. st yok, alt yok. Bunu gazete okuyucusu bilmeyecei iin yaplan yorum hatasn da anlamayacak ve takdim edenin etkisi altnda kalabilecektir. Yazarn makalemizden ald ve szn ettii bu tek cmle hi bir zorlama yorumu gerektirmeyecek kadar dorudur. Tarihte, halktan oluan mukavemet hareketlerinin sebebi zalim idare ve diktatr deil midir? Zulm yaplan evrede mukavemet doar. ok basit bir misalle konu edilen ve bize gre manas ortada olan cmleyi aklamak isterim. Bir kediyi keye sktrnz. Vuracak gibi hareketlerle onun evresini daraltnz. Kedi aresiz kendini savunacak ve zerinize srayarak sizi trmalayacaktr. Burada yaptnz hareket bir bakma zulm, kedinin davran ise mukavemettir. Ksaca zulmden mukavemet domutur. Makalemizde verdiimiz rnek ise konumuzun askeri oluundan dolay 2. Dnya Harbi tatbikatndan alnm bir rnektir.
159

Konuya aklk getirmesi bakmndan, kitabmzn bandaki blmlerde de yeri geldii iin bahsettiimiz bu misli ksaca aada sunuyorum. "2'nci Dnya Harbinde Alman ordular dou cephesinde Sovyetler Birlii arazisini igal ederken, Rus halk Alman ordularn, kendileri iin en makbul ikram maddesi olan tuz ve ekmekle karlyordu. Rus halk Sovyetler Birlii asndan Gayri Nizami Harp iin iyi bir vasat durumunda deildi. Halk Rus hkmetine, komnist partisine ve kzlorduya kar antipati besliyordu. Almanlar ise aranmakla bulunamayacak olan bu durumu deerlendiremediler. Tersine harekt srasnda Rus halkna yaptklar zulmden dolay Rus halkn, mukavemete zorladlar. Rus partizan harektnn gc buradan dodu. Bu ise Almanlarn yenilgi sebeplerinden birini tekil eder." Burada yazarn yanl yorum yapmasna teknik bir terim olan "Mukavemet" szc ayrca sebep olmutur. Mukavemet, Gayri Nizami Harp literatrnde yer alan bir szcktr. Mukavemeti Gayri Nizami Kuvvetleri meydana getiren gerillalar ve yeralt tekilat oluturur. Bu anlay ierisinde rsan ymen'in kulland "anaristlere kar mukavemet" deyimi yanltr. Devlet anaristlere kar mukavemet yapmaz. Tersine devlet anarist ve terristlerin meydana getirecei mukavemeti bertaraf eder. 12 Mart dnemine sngl hukuk dzeni denmi olmasnn cevabn 12 Mart'la ilgili olanlar versinler. Ama makalemizi Trkiye'deki anarik olaylarla ve anaristlerle nasl birletirirsiniz? ymen, bu yorumu ile o tarihlerden itibaren Trkiye'deki anarik olaylarn Gayri Nizami Harp niteliine ulatna kani ise o zaman i deiir. Bu yargnn sunulaca merci ise hkmet olmaldr. Ayn yazar, gene Milliyet Politika Kazan stununda, "Dklen Kanlar ve Niksar" bal ile yazd yazsnda da ayn teknikle benim makalemden bir cmle alm, bunun stne nerden aldn bilmediim cmleler ekleyerek bu karmadan baz sonular karmaya almtr. Bylece bu tarihlerden itibaren kontr-gerilla kampanyasn yrtenler ak ak anarist ve terristlerin arkasnda yer alarak bunlarla devletin mcadele gcn ykmaya almlardr. zerinde nemle durulmas gereken husus ise, devletin nedense bu abalar kaale almayarak inisiyatifi elden karm olmasdr. 30 Ocak 1978 tarihli Ulus gazetesinde emekli hakim Albay Emin Deer'in makalem dolaysyla beni hedef alan bir aklamasna yer verilmitir. fade edelim ki, bu aklamada benim makalemden bror diye bahsedilerek alnd belirtilen cmleler, kendi maksadna gre zel bir montaj ustal iinde sergilenmek istenmitir. rnein, "Cihat Akyol ayaklanma kuramn gelitirdi" eklindeki yaz bal bizim makalemizin bal, dolaysyla konusu ile taban tabana zttr.
160

Pek ok kere tekrarladmz zere, bizim makalemizin konusu "Gayri Nizami Kuvvetlere Kar Harekt", Genelkurmay Bakan Org. Sayn Kenan Evren'in deyimleri ile "Gayri Nizami Harbe Kar Koyma" harektdr. Biz yazmzda harekt prensiplerini sra ile a, b, c....., gibi fkralar halinde sunmu bulunuyoruz. Mumaileyh bu fkralarn tamamn deil, urasndan burasndan ald cmleleri kendisine gre yeni bir metin haline getirerek sanki benim makalemmi grntsn vermeye almtr. Bir rnek vermek istiyorum. Biz makalemizin harekt prensiplerini ortaya koyan 5nci maddesinin (c) fkrasnda unlar ifade etmitik: "c) kar harektta gecikmemek lazmdr. Yukarda istihbaratn nemine iaret ederken ifade ettiimiz gibi, bir ayaklanma harekt, cephe gerisindeki veya igal blgesindeki bir mukavemet harekt henz olumadan, mmknse meydana geli artlarn ortadan kaldracak ekilde abuk davranmakta fayda vardr. Gayri Nizami harp rgtleri kurulu hazrlklar iinde ok zayftrlar. Balangta gszdrler. Mahdut lde tekil edilebileceklerinden dmanda gerekli ortam meydana gelmeden byk lde aktif bir harekta giriemezler. stelik hazrlk safhas ok zamana ihtiya gsterir. Bu safhada lojistik destek sleri yoktur. A brakma tedbirine kar ok hassastrlar. Emniyet kuvvetlerinin ikaz, bu durumda kar koyma harektnn baars iin kfi gelebilir. Aksine, tabiatnda gizlilik bulunan ve taktiinde baskn prensiplerine geni yer verilen Gayri Nizami Harp kuvvetleri zamannda tehis ve tespit edilemezse baarl mcadele artlarndan biri olan (gecikmeme) prensibi ihlal edilmi olur. Dman gerilla harektn balattktan sonra gecikilmi olacandan Gayri Nizami Kuvvetlerle mcadele zorlaacaktr. Mcadele kuvvetlerinin hareket kabiliyeti, gecikmemeyi temin edecek nemli bir faktrdr. Hatal bir hareket olarak, gecikmeye sebep olacak dier bir amil ise Gayri Nizami Harp Kuvvetlerinin balangtaki harektnn kmsenmi olmasdr." Yukarya aldmz makalemizin bu (c) fkrasndan yazarn ald cmleler siyah yazlmtr. Grld zere, bandan sonuna kadar dmandan bahsedilen askeri konulu bu makalemizden yazarn alglanmasna mana vermek kolay deildir. Siyah olarak dizilen bu cmlelerin yanl olduunu da kimse iddia edemez. Bizim yazdklarmz ksaca "Ylann ba kkken ezilmelidir" eklindeki bir atasz ile zetleyerek ifade etmemizde mmkndr. Trkiye'de cereyan eden olaylara izgiye ok yaklam olmasna ramen bir isyan veya i harp denilemeyecei aktr. Bu itibarla kapsam bakmndan bizim makale mevzuumuzun dnda kalr. Buna ramen ve bu aamada bile eski ileri Bakanlarndan Hasan Fehmi Gne'in kamuoyunda mspet intiba brakan demelerinden birinde anari ile mcadele iin erken davranmak ve
161

ylann ban kkken ezmek lzmdr diyerek ayr gr paylatn hatrlatmak mddei yazar iin kendi kanadndan da bir cevap olmaz m? Fehmi Gne'in vurgulad husus udur: (97) "Su rgtn hazrlk aamasnda serbest brakrsanz, rgt kuruluunu tamamlarsa, devlet kuvvetleri iin giderek byyen bir problem haline dnr. lkemizde de byle bir olgu sz konusudur. " Emin Deer'in aklamasnda benim makalemden ald dier cmleler de, askeri konulu ve dmandan bahseden, makale metni iinde okunduu zaman, kimsenin yanl diyemeyecei ifadelerdir. Ama mumaileyh, kendisini makalemizde szn ettiimiz dmann yerine koymu, bu cmleden gocunmu, yazsnn sonunda bir de ahkm karm "Bu satrlar bu plnn uygulama aamalarn gstermektedir. Ve 12 Mart'n zulm ark da ite bu satrlarn arasndadr." Bu ahkmn makalemizle ilgisinin takdirini okurlarma brakyorum. Dier taraftan, anarist ve terristlerin harektn gerilla harekt ve Gayri Nizami Harp sayarak, bu harple mcadele esaslarn zet olarak ortaya koyan makalemizi bu ilere engel sayarak gocunan bu yazarlar, davranlar ile terrizme arka ktklarn ak ak ortaya koymuyorlar m? Ama ne devlet ve ne de kamuoyu o gnlerin ortamnda bu grntnn elbette ki farknda olmamtr. Bilindii gibi, bu gibi durumlarda usta hrsz ev sahibini bastrabilmektedir. Daha nceki bir blmde de ifade ettiimiz gibi, emekli hakim Emin Deer, grevi ve ihtikas ile hi ilgisi olmad halde, bu kontr-gerilla konusuna ok eilmi grnyor. Aada sunacam belge ve bilgiler bu davrann sebepleri olacak mahiyettedir. 8 ubat 1978 tarihli Son Havadis gazetesinde (Kontr-gerilla ile ilgili ifaat) bal altnda bir haber yaz yaynland. Bu yaznn ilgili ksmlarn aaya alyorum. Burada emekli bir subayn ifadesi aktarlyordu. "Yanlmyorsam, lyas Albayrak, ordunun mdahalesinden sonraki dnemde ihtiya duyulan kurucu meclis, Anayasal dzen ve devrim hkmeti bnyesinde grev alacak kiilerin kimler olmas hususu hakknda gereken materyal ve almalar yapmakla ykmlyd. Anayasay hazrlarken, daha dorusu yaplacak devrim harektndan sonra bavurulacak olan Anayasa taslan hazrlarken, kendisine hakim yarbay Emin Deer, Topu Pilot Hidayet Ilgaz'n yardm ettiklerini biliyorum." Yaplacak devrim (!) hareketinden sonra bavurulacak Anayasa tasla hazrln, mevcut anayasay tebdil ve tayire teebbs hazrl olarak yorumlamak mmkndr. Bir arkadam, imdi zgrlk demokrasiden ok bahseden Emin Deer'in devrim hkmeti (!) tasla iinde Adalet Bakan olarak yer aldn sylemiti. Yerlerimizin tamamen ayr oluu sebebiyle Emin Deer'in Gayri Nizami Kuvvetlere kar harekt konulu makalemizi niin ele ald ayrca anlalyor olmal.
162

Baz yazarlar Trkiye'de srdrlen kontr-gerilla kampanyasn, ihtilallerini gerekletiremeyeceklerin bir intikam harbi olarak yorumlamlardr (98). Emin Deer, kontr-gerilla CIA ilikilerinden bahsederken 12 Mart harektnn bile CIA tarafndan yaptrldn sylyor. Sadi Koa'n bu konuyu akla kavuturan ve Emin Deer'in davranna anlam kazandran ifadelerini aada sunuyorum (99). "ubat 1971 iinde Ankara'daki dostlarma veda etmitim. stanbul'a g hazrl yapyordum. Bir gn mecliste ailece ok yakn tandm, ok sevdiim bir askeri hakim dostumla karlatm. Veda ziyaretlerimi duymutu. - Bize ve memlekete giderayak bir iyilik yapn dedi. Komutanlara da veda etmisiniz. Biz de sylyoruz ama siz daha etkili olursunuz. Bu memleketin iinde bulunduu durumu en iyi bilenlerdensiniz. Milliyet gazetesinde kan son yaznzn i yzn daha ak olarak onlara anlatn demiti. Dncesini, heyecann ve iyi niyetini biliyordum. Ama devlet ynetimi iin bunlar yeterli deildir. Aka syledim. - Parlamentersiz lke olmaz. Komutanlarmza bunu syledim. Hem de yazl olarak verdim, deyince; - Faruk Paadaki dosyay siz mi verdiniz? diye sormutu. - Evet, dedim. Ben verdim ve zellikle bunu tavsiye ettim. Byle bir yanl karar aldrmayn onlara, cevabma ise: - dareyi maslahatlar devrim yapabilirler mi? diye yant vermiti. - Unutma, bu sz Atatrk'ndr. Ama Ankara'da kararghn koruyacak bir bl yokken, o blkten nce parlamentoyu kuran adamdr Atatrk. Ve yine unutma, iimizden hi biri ondan daha akll ve tecrbeli deiliz, diyerek konumay kesmitim." Koa devam ediyor: "Ayrntl saylacak bu olay iki sebeple yazyorum: 1. Hemen 12 Mart'tan sonra ok sevdiim ve gvendiim bu subay, arkada olan Devrim gazetesi mensuplarna bu olay anlatacak (12 Mart' benim yaptrdm) anlamna gelecek yanl yaynlarla aleyhime bir kampanya almasna eminim bilmeden ve istemeden sebep olacaktr. 2. Ayn arkadam 12 Mart 1976'da gazetelerde ve daha sonra ksmen kitap halinde (12 Mart muhtrasn Amerikallarn verdiklerini; bu ii ok nceden plnladklarn, hatta kurulan hkmette bile onlarn rol olduunu) iddia edecektir. Bu sadece bir evhamdr ve kesin olarak yanltr. Bu konuyu yalanlayabilecek en yetkili kiilerden biriyim. Ama arkadam (Biz iki yl boyunca 12 Mart muhtrasn verdirtmeye alrken Amerikallardan emir alyorduk diyebiliyorsa, ben yanldm kabul ederim."

163

Sylendiine gre, CHP'nin kontr-gerilla konusunda danmanln yapan Emin Deer, Trkiye kontr-gerilla ve CIA isimli bir de kitap yazm, sol szc ve yazarlarn kaynak kitab da buymu. Nereden ................. nereye? Kontr-gerilla kampanyasn TBMM'nde yrtenlerden birisi olan CHP Erzincan Senatr Niyazi nsal makalemi meclis gndemine getirmekte gecikmemitir. Mumaileyh Aralk 1977 sonlarnda Cumhuriyet senatosunda "Can gvenlii, renim zgrl" konusunda alan genel grme vesilesiyle sz alarak makalemden bir bror olarak bahsetmi, meclisteki grevi sona erinceye kadar yapt her konumada kendine gre kontr-gerillay aklamaya alrken, yazdklarmz saptrarak ve tek yanl olarak diledii gibi yorumlar yapmtr. Bunu yaparken de, tpk kampanyann dier grevlileri gibi, yazmzn yalnz bir-iki cmlesini alm, ayr bir konunun iine ustaca monte etmitir. Bakn Niyazi nsal 1978 Mali yl bte kanunu tasars Bte-Plan Karma Komisyonu'nda grlrken sz alarak ne diyor? (100) "Orada diyorlar ki, demokratik devrim isteyenlerden, ayaklananlardan, demokratik devrim isteyenlerden, Trkiye'nin bamszlndan, undan bundan sz edenlerden halk soyutlamak iin sanki ayaklananlar yapyormu gibi, halka zulme dayanan ikenceler yapn ve sahte sabotajlar dzenleyin. Eer bunun yalan olduunu syleyen varsa, MSB' na sorsunlar. Ve bu brorde psikolojik eitim bal altnda aynen u cmleler olup olmadna baksnlar (Tek eri kendi vatandana kar savaa hazrlar) Sayfa 110, 110 sesleri...." Niyazi nsal burada demokratik devrim isteyenlerin, Trkiye'nin bamszlndan sz edenlerin ayaklananlarla ayn olduunu sylemek suretiyle dilinin altndaki baklay karyor. karyor ama mecliste bu szleri cevaplanmyor. Bylece kendisinin kanunlarmza gre byk ve ar su saylan ayaklanmadan ve ayaklananlardan yana olduunu sylyor ve fakat savclar harekete gemiyor. Bizim makalemizde geen ibare ise, "Mukavemetileri halktan ayrmak" eklindeki Gayri Nizami Harp literatrnde herkesin ne manaya geldiini bildirdii bir ibaredir. Mukavemet szcnn teknik bir terim olup, karlnn ne olduunu yukarda rsan ymen'in yanlgsn aklarken ifade etmi bulunuyorum. Makalem okunduu zaman senatrn maksad uruna ve kastl olarak ne denli deiiklik ve montajlar yapt grlecektir. Szn ettii ne ikence ne de sabotaj szc bizim deil. nandrmak iin birde iddias var. Yalan olduunu syleyen varsa MSB' na sorsun diye, ama kimse bulunmas ok kolay olduu halde makalemin asln ortaya koymuyor. (Tek eri kendi vatandana kar savaa hazrlar) cmlesi kesinlikle benim makalemde yok. Bu byk yalan syleyen senatr alklayan dier senatrler
164

sayfa 110....., 110..... diye barabiliyorlar. Makalemizin yalnz 23 sayfadan ibaret olmas bu alk tutanlarn durumunu ortaya koymuyor mu? Ayn senatr, gene alkanlkla 22.1.1979 tarihinde TBMM Bte-Plan Karma Komisyonu'nda 1979 Mali yl btesi grlrken de unlar sylyor (101). "renci hareketlerinin karsna kardmz gler, rencilerin hareketleri, ayaklananlar halktan ayrmak, halktan koparmak iin halka sanki ayaklananlar yapyormu gibi zulme kadar varan ikenceler yaplmal, sahte operasyonlar dzenlenmelidir diye bunlar tavsiye eden ve bunu 78 sayfalk bir bror durumuna getirip Silahl Kuvvetlerin tm birliklerine datan general Cihat Akyol'dur." Grlyor ki, Trk Silahl Kuvvetlerimizin grev alan ile ilgili ve dman hedef alan talimnamelerini bile ele alp, kendilerine dnk uygulanacakmasna eletiren sol evreler makalem hakkndaki iddialarn bu izgiye kadar getirmilerdir. Mumaileyhin bu defa da saptrma ve montaj alkanlna devam ettii yukardaki beyann makalemle karlatrlmasyla ortaya kmaktadr. Senatr bu ylki konumasnda da renci hareketlerini ay-aklanma olarak nitelemitir. Kendisi de bunlarn yannda yer almtr. Ama gel buraya! diyen olmamtr. 23 sayfadan ibaret makalemizin bir yl evvel 110ncu sayfasn okuyanlar bu yl 78 sayfa olduunu sylemilerdir. Biz bu mesleki yazmzda dman hedef aldmz syledik geliyoruz. renci hareketlerinin ordu ile ilikisi olmad da bilinmektedir. Mddei, yazmzda geen (Mukavemet) szcn nceleri anarist, devrimci szckleri ile deitirip kullanyordu. Bu defa ayn kelimenin yerine renci kelimesini koyarak, bunlarn geen dnemde yaptklar eylemleri ayaklanma diye nitelemi, kendisi de iddiasna baklrsa ayaklananlarn iinde ve banda yer almtr. Baz yazarlarn ayn konudaki iddialarna karlk sylediklerimizi burada da tekrarlamam gerekiyor. Mukavemetileri halktan ayrmak, askeri bir konu olan Gayri Nizami Harbin ve bu harple mcadeleyi bilenlerin doru kabul edecekleri bir uygulamadr. (Mao'nun dedii gibi, "Balklar denizden ayralm" benzetiini hatrlayalm). Bu tr harektn baars halk kendi yanna almakla salanabilmektedir. Makalemizde de ifade ettiim gibi, mukavemetileri halktan ayrma taktiine Gayri Nizami Harbi yapan tarafta, bununla mcadele eden tarafta, yani srasna gre dmanda bizde bavurabiliriz. Bununla ilgili olarak uygulanacak operasyonlarn ok hassas olduundan bahisle konuyu harp tarihinden aldmz rneklerle ortaya koymu bulunuyoruz. Dmanla mcadelede artma ve aldatma muharebe prensipleridir. Sahte operasyonlar her iki tarafa da bu maksatla yaplr.
165

Makale konumuz tamamen ayr olmakla beraber, bir benzetme yaplabilirse, Trkiye'nin gemite iinde yaad olaylar vesilesi ile meru devlet nizamn savunan devlet grevlilerinin, asl gcn halktan alnacana dair sylediklerini paralel dn asn vurgulamak bakmndan tekrarlamamz mmkndr. 28 Austos 1979 tarihli Tercman gazetesinde yaynlanan eski ileri Bakanlarndan Hasan Fehmi Gne'in demecinde yle deniyordu: Dou ve Gneydou Anadolu blgesinde hafife alnmayacak sorunlar vardr. Ancak, bu durum devlet btnl bakmndan vahim bir boyutta deildir. Bizim g kaynamz bu yrenin halkdr. Halk ekiyadan ikyetidir. Eski tr ekiyadan sonra imdi de yeni tr ekyalardan ikyetidir. Halk devletine baldr. Bu ekiyalar gene halkmzla birlikte ortadan kaldracaz." Eski Babakanlardan Blent Ecevit de ayn paralelde olarak; "Ben Gneydouda lke barnn salanmasnda blge halknn katksna gveniyorum." mealinde demeler vermitir. Eski Cumhurbakan Korutrk'n 29 Ekim 1978 Cumhuriyet Bayram vesilesi ile verdikleri nutuktan aldmz baz satrlar da aada sunuyorum:
(102)

" ve d dman evrelerce tezghlanan bu eylemler, artk iyice anlalmtr ki, milletimizin ve devletimizin btnlne ynelik eylemlerdir. Ve uzun yllardr sinsi bir ekilde uygulanmas ile sk skya balantldr. Halkn desteine sahip olmayacaklarn anladka iddet ve tedhi hareketlerini artrmaya yeltenerek, kesinlikle ifade etmek isterim ki, nereden kaynaklanrsa kaynaklansnlar karlarnda devleti bulacaklar ve en ge Trk milletinin azim ve iradesi karsnda silinip gideceklerdir." 237 sayl Silahl Kuvvetler Dergisi eki olarak (103) yaynlanan makalemizi Silahl Kuvvetlerin tm birliklerine dattrdm iddias byk bir yalandr. Bu makale Silahl Kuvvetler abonelerine dergi ile beraber verilmitir. Bunu makale sahibi generalin dattrmas mmkn deildir. Bu, generalin vazifesi de deildir. Btn bu iddialar ileri sren Niyazi nsal'n stelikte makalemi okumad, yazmz 78 sayfa olarak takdim ediinden belli. Kald ki bunu rahatlkla ikrar da etmitir (104). Makalemiz iin asl muhatab olan ordu evresinden herhangi bir reaksiyon veya en basit bir eletiriye (olumsuz anlamda) bile tank olmadm. Kontr-gerilla kampanyasn yrten malm evreler dnda da herhangi bir eletiri sz konusu olmamtr. Bize gre, makalemizin yaynlanmasndan, yurdun savunma gcn artrmaya yardmc olabilir dncesiyle ancak dmanlarmz znt duyabilirler. Bunun dnda makalemize kar kanlara unu syleriz. - Yaras olan gocunur.
166

unu da sormaklmz mmkndr. - ddia sahipleri makalemizin maksadn kontr-gerillann ayaklananlarla mcadelesi eklinde yorumlayanlar olarak o taraf tutup sust yakalanmyorlar m? Bunlarn eletiri yaparken uyguladklar taktikleri Nasrettin Hoca'nn sulanmasna ok benzetiyoruz. Hoca demi ki: - Abdestsiz namaz klmak gnahtr. Demiler ki: - Hoca namaz klmann gnah olduunu syledi. TBMM'de beni eletirmeyi adet haline getiren Niyazi nsal hakknda basnda kan bir eletiri yazsn daha nce sunmutum. 12 Aralk 1978 tarihli Tercman gazetesinde yazar Nazl Ilcak'n kaleme ald "O senatr ben miyim" balkl yazda Niyazi nsal'n 22 Aralk 1977'de meclis krssnde yapt belirtilen konumasn bularak, nasl olur? diye hayretler iinde okudum. Mumaileyhi tantr ve davranlarnn deerlendirmesine yardmc olur nitelikte bulduum bu konumasnn bir blmn aaya alyorum. "Herkes krtlere zgrlk verilmesini suluyor. Kimse byle bir istein ne srlmesini, sylenmesini istemiyor. Ama bir sorumlu kp Trkiye'de krt var m? yok mu? diye sormuyor. Trkiye'de krt varsa, zgrl de olacaktr... Bu nasl demokrasidir ki insanlara ne olduunu aklama olana vermiyor... Milyonlarca insan bask altna alarak, asllarn hi bir dzen unutturamaz. Unutturmaya kalkarsanz, olaylar durduramazsnz." Biz devlet hizmetlerimiz srasnda grev yerimizde Baretmen olabilmek iin grev sahamzda uzmanlamaya alm, uralarmzn bir blmn de, ayrca yararl olmak zere, yayma abas iinde bulunmuuzdur. rnein, Silahl Kuvvetlerde kurmay yzbalmzdan itibaren ayrlncaya kadar Silahl Kuvvetler, stratejik etdler, kara kuvvetleri, ordu ve topu dergilerinde yazlarmz yaynlanm, okur-yazar olmay, stlendiimiz dier devlet hizmetlerinde de yrtmzdr. Bu arada radyo konumalarmz yaynlanmtr. Ordudan ayrldktan sonra da gazetelerde, zellikle Kbrs ve Yunanistan'la ilgili yazlarmz kmtr. Enteresan deil midir? Milliyet gazetesinde "Ege 'de Denge" isimli bir makalem yaynlanmt. Bunun kontr-gerilla ile ilgisi yoktur amma, Nimet Arzk bakn neler yazyordu? (105) "Cihat Akyol Paa Milliyet'te. Dnceler blmnde Cihat Akyol'un bir yazs.... Biliyorsunuz ki eski MT'i.... nemli kii Cihat Akyol Paa.... imdi Sivil Savunmann banda... Ouzhan Asiltrk kardeimiz getirtmi oturtmu... - Yaz nasl? - Yazar ne yazar, ne yazlmaz ne yazar trden...
167

Ne retici, ne eitici, ne renkli... sade trit bir yaz.... O suda trit yazlar sralayan yalnz o deil... Byk prof'larda sralyor o trleri... u yledir.... bu byledir diye yarg kesip. Dinime dahleden bari mslman olsa." Eletiriyi anlyorum ama bu kadn yazar bir trl memnun ve tatmin edemediimi belirtmeliyim. Takdir okuyucularmndr. Hlbuki bu makalem iin tandm tanmadm pek ok kiiden vg mesajlar almtm (106). Nimet Arzk'n bu yazsndan sanrm Kbrs Rum toplumu ve Yunanistan memnun olmutur. Yabanc memleketlerden bir-iki rnek vermek istiyorum. Kbrs olaylarndan Trklerin ok iyi tanmas gereken bir Albay George Grivas vardr. Grivas aslnda bir yarbay emeklisidir. Kbrs Rum mukavemet tekilat liderlii dneminde kendisine albay denilmitir. Bu zatn Gayri Nizami Harp konusunda yazlm hatralar, kitaplar vardr. Yerilmesi yle dursun, bir ka dile evrilmesiyle, hakknda kitaplar yazlmasyla ve dnyaya tantlmasyla dllendirilmitir. Bir ka benim kitaplmda da var. Rahmetli bir istihbarat generalimizin dnyaya yaylan bu kitaplardan birinin sayfa fotokopilerini bir istihbaratm gibi heyecanla zamann Genelkurmay Bakanna sunduumu hatrlyorum. Ya svireli yzba H. Van Deach Bern'in yaynlad, svireli Astsubaylar birlii merkez ynetim kurulunun bir n sz ile sunulan, dilimize "Topyekun Mukavemet" olarak evrilen kitabna ne demeli? Aslnda bu kitap, Gayri Nizami Harp, Gayri Nizami Kuvvetlere kar harekt taktik ve tekniklerini iermektedir. Ksacas ete harplerini konu alm. svire gibi tarafszl ile n yapm, gelecekte de zerinden harp musibetinin gemeyecei bir kk lke. htiya duyularak kitap 1950'lerde yazlm. 1964'lerde Kara Kuvvetleri Komutanlmzca Trkeye evriltilerek Silahl Kuvvetlerimizce yaynlanm. 26 Temmuz 1963 tarihli K.K.K.nn imzasn tayan nsznde yle deniyor: "1. Topyekn harp adl eser karlmtr. 2. Topyekn harp konusunda geni bilgi veren mezkr eserden ilgililerin istifade etmelerini rica ederim." Sunucu imza Trkiye'nin bir orgeneralidir. Gerekten herkesin bugn bile okuyup geni lde yararlanaca kanaatini tadmz bu kitabn yazar ise svireli bir yzbadr.

168

Bu kitabn nszn yazan svire Astsubaylar Birlii'nin kitabn arkasnda bizim iin ok dndrc olmas lazm gelen, bir de baslm eserler listesi var. Kesinlikle ifade edebilirim ki, 210 sayfalk bu kitap bizim 23 sayfalk makalemiz gibi, kendi memleketinde maksatl bir kontr-gerilla kampanyas iin malzeme yaplmamtr. unu da zellikle belirteyim: Kitabn iinde her trl bomba imalat, sabotaj ve tahrip teknikleri var. zgrlk demokrasi ile idare edilen bir baka lkede yaynlanan bir kitaptan da sz etmek istiyorum. Kitabn ad: Ayaklanma, Ykc Faaliyetler ve Bar Muhafazada Askeri Birliklerin Kullanlmas. Bu kitap ngiltere'de 70'lerin ilk yarsnda yaynlanm. Kitabn yazar ngiltere Silahl Kuvvetlerinden Tugeneral Frank Kitson'dur. Kitabn banda general Sir Michael Carver'in, ngiltere Genelkurmay Bakan'nn, ordunun gelecekteki harekta hazrlanrken eitimine yardmc olacana iaret eden n sz yer almaktadr. Adndan da anlalaca zere, balca ykc faaliyetler (tedhi olaylar vs.) ve ayaklanmalara kar askeri birliklerin nasl kullanlaca tekniklerini iermektedir. Hemen syleyelim ki, Nimet Arzk'n benim makalemin adndan korktuu gibi, ngiltere'de bu kitabn adndan korkan olmamtr. stelikte kitabn konusu bizim makalelerimizinki gibi genel sava uygulamas ile ilgili deildir. Buna ramen, Trkiye'de saptrlan anlamda kontrgerilla malzemesi olarak mtalaa edilmemi ve yazarna bizde olduu gibi korkun isnatlar yneltilmemitir. Daha da ileri gidilerek bizde olduu gibi yazar terr odaklarna hedef gsterilmemi ve hakknda vur emri karlmamtr. te iki toplumun deer yarglar ve davranlar hakknda verilebilecek bir rnek. Ac fakat gerek. Trkiye'de sol kesim yararland iin yasaklanm olmasna ramen GNH taktik ve tekniklerini ieren kitaplar pek ok. Geen dnemden hatrlayacaz. Mao, Giap, Che Guevara'nn kitaplar vitrinleri dolduruyordu. Buna mukabil, Gayri Nizami Kuvvetlere kar harekt konusunu ieren hi bir yapt yoktu. nk sol kesim istemiyordu. Bir rnek vereyim: 2 ubat 1978 tarihli Milliyet Gazetesi bir su belgesi yakalamasna THA'na atfen yarm sayfasn ayrarak unlar yazmt: "Kont-gerilla hakknda 6 yl nce bir kitap yaynlanm. Kitabn yazar P.Kd. Alb. Cahit Vural. Kitapta, devlete kar eyleme geen gerillalarla nasl mcadele edilecei yazl." Buras svire deildi ve bu kitap alacak ekilde bir su belgesiymi gibi tantlyordu.
169

Biz ordudaki hizmetimiz iinde, kalemimizi de kullanrken yabanc askeri dergilerde gelimi lkeler yazarlarnn karlkl olarak yer aldklarna tank olmu ve buna imrenmiizdir. Aslnda bizim mazimizde de imrendirici rnekler yok deil. Harp Akademileri Ktphanesindeki deerli eserleri ile tandmz bir binba Nihat Efendi'yi takdirle ve bugn biraz daha fazla dnerek anmaklmz lzm. Muharebede tekniin, stratejide bilimin rolnn artt devrimizde yle zannediyorum ki bu sahalarda ki yenilikleri okuyucularn nne getirecek tercme eserlere, ama mutlaka telif eserlere ihtiya vardr. Ordularn deerlendirilmesinde bu konudaki l de kullanlabilir. Bir hizmet yapmann uuru ve huzuru iinde Silahl Kuvvetlerde yaynlanan bu makalemden tr malm kontr-gerilla kampanyasna hedef seileceini aklmdan geirmemitim. Bu kampanya vesilesi ile memleketimize faydal olduu kanaatine de vararak sol evrelerde byk yank uyandran yazdm bu makaleyi imdi daha fazla beeniyorum.

170

EVME BOMBA ATILIYOR

nceleri hedefin ben olduunu aklma getirmemitim Kampanyadan sonra bomba hedefinin ben olduumu zlerek anladm Sonusuz kalacak bir aratrma 30 Mart 1976 gn akam eim ve kzmla beraber tatilden dnyorduk. Evimin bulunduu Ankara Gaziosmanpaa'daki sokaa ynelince polislerin bulunuu dikkatimi ekti. Blgede bir fevkaladelik olmalyd. Soka ve baheyi dolduran krk cam paralarnn meydana getirdii souk tablo nnde olumdan olay rendim. Yanmzda Jandarma Genel Komutanl'nn lojman vard. Bu lojmanda o tarihlerde Korgeneral olarak Jandarma Genel Komutanl'na veklet eden bir arkadam oturuyordu. Lojman ok yksek tellerle evrilerek 2-3 silahl nbeti ve devriye ile korunuyordu. Bu haliyle lojman iskn blgesinde hi te iyi grnmyordu. Ordusunu ba tac yapan bir milletin generali byle bir korunmaya ihtiya duymamalyd. Ama zamann koullar iinde korunma bir zaruret haline gelmiti. Evime atlmasna ramen, bomba hedefinin ben olabileceim aklma bile gelmedi. Filhakika, 40 ksur yln memleket hizmetinde geirmi bir generaldim. Ordudan ayrlncaya kadar devletin byk tevecch gerektiren nemli grevlerinde bulunmutum. Parlak ve erefli bir mazim vard. Orduda iken meslek iinde temayz etmeyi tercih ederek cuntalardan uzak kalm, son yllarn siyasi olaylarna karmamtm. Skynetim grevlerinde bulunmam t m . 1 2 Mart dneminde Lleburgaz'da Tmen Komutanl yapmtm. Esasen yaptm btn grevlerin i politika ile uzaktan yakndan ilgisi yoktu. Ordudan ayrldktan sonra da politikaya girmemitim. Sade bir vatanda olarak Atatrk izgisinde yaantm srdryorum. Tahminim, terristlerin jandarma lojmann hedef aldklar eklinde oldu. Korunmal olduu iin, terristler bombalarn bizzat hedeflerine koyamamlar, yanndaki benim evime koymulard. Bylece hedef dahil, evrede maksatlarna ulaacaklard.

171

Nitekim bombann konulduu evimde camlarn krlmasna ilveten, kap ve pencerelerle baz ev eyalarnda byk hasar meydana gelmi, jandarma lojman ve evredeki dier evlerin de camlar krlmt. Maddi hasardan beklenen psikolojik tesir elde edilmiti. General komum ve arkadam tahminimi paylat. Bu sebeple uradm zarar ve ziyanla ilgileneceini syledi. Sonunda szde kalmasna ramen, bunu duymaktan memnun olmutum. Olaydan sonra emniyet grevlilerinin inceleme yaptn, hatta zamann Ankara Valisi Durmu Yalnn vak'a mahalline gelerek bizzat ilgi gsterdiini rendim. Bunlar devlet gvencesini bekleyen vatanda mutlu eden hususlard. Blgede bir mddet daha bekleyen bir polis memurundan yaptklar aratrmalarla ilgili bilgi aldm. Dinlediklerim terristlerin yakalanaca intiban vermiyordu. O tarihteki kiracmn yabanc oluu sebebiyle eliliklerinden gelen gvenlik ekiplerinin almasna da tank oldum. Bu ekibin teknik tehizat ve aratrma yntemleri itibariyle bizim ekipten daha tutarl olduunu belirtmeliyim. Vatandan can ve mal gvenlii Anayasamza gre, devle-tin teminat altnda olduu bilinciyle, vak'adan bir ka gn sonra Ankara Valilii'ne bavurdum. lgin bulduum iin konunun bu ksmn da okurlarma sunmak istiyorum. Uradm zarar ve ziyann karlanmas ile bundan sonras iin benim ve ailemin can gvenliimizin salanmasn talep eden dilekemi kaydettirerek brakmam bir sorun oldu. Vilayet evrak, Valilik olarak adresi yazl dilekemi kabul etmedi. Bir vali muavinine gtrmemi nerdi. Vali muavini ltfedip kda parafn koydu ve bunu Emniyet Mdrl'ne gtrmemi syledi. Gerekiyorsa kendilerinin gndermesi hususundaki talebimi vali muavini istemeyerek kabul etti de dilekemi Vilayet evrakna brakabildim. Evrakn takibi ynnden ileri Bakanl'nda greve balam bulunmam iyi bir rastlant oldu. Grev arkadalarmn ilgileri sonucu Ankara Valilii 3-5 ay sonra 13 Temmuz 1976 gn nihayet bir cevap ltfetti. ift zarfl ve neden "Gizli" gizlilik dereceli ve damgal olduu anlalmayan bu yazda ev adresim yanl yazlyordu. Yaznn muhtevasnda gizli hi bir ey yoktu. Bu yazda, olay srasnda bir patlayc maddenin infilak neticesinde civarda bulunan baz binalarn hasar grd yazlyor, il dahilinde emniyet tedbirlerinin alndndan bahsediliyor, failler tespit edilince ak adreslerinin bana bildirilecei bilgisi veriliyordu. Aslnda bu yaz benim dilekem iin beklenen bir cevap niteliinde deildi. Ama verilen cevap buydu. lgin taraflar da vard.
172

Bombann konduunu, evimin hasar grdn dilekemle ben bildirmitim. Onlarda bana ayn eyi yazyorlard. Sulular yakalansnlar demitim. Benim yakalamam iin renebilirlerse adreslerini bildireceklerdi vs..... Aradan yaklak 12 yl gemi olmasna ramen, faillerin ak adresleri vaat edildii halde bana bildirilmemiti. ayet bildirilmi olsayd, her halde ayn adresleri yeniden vilayet makamna sunmam gerekecekti. Belki de bana mahkeme yolu gsteriliyordu. Anlamadm nokta terristler kamu hedefi deiller midir? Buna gre her kes bann aresine mi bakacakt? Netice olarak, sonusuz kalacak bu aratrma dosyas arivdeki yerini alyordu.

173

12 MART DNEMNDE TRAKYA'DA TMEN KOMUTANI DM

12 Mart dneminin hocas kimdir? Gnkur. zel Harp Dairesi Bakanlndan srarl isteimle ayrlmtm stanbul'da izinliydim Bir Albayn mektubu Havaclara sempatim Tmene veda ediyorum. Trk Silahl Kuvvetleri'nden ayrlyorum

Malm evreler ve kontr-gerilla kampanyasn yrtenlerce hakkmda ileri srlen bir baka iddiaya deinmek istiyorum. Bu iddia benim 12 Mart dneminin hocas olduumdur. Bu konuda yazlan ve kampanya srasnda sylenenlerle ilgili olarak birka rnek vereyim: Cumhuriyet, 13.5.1976, Uur Mumcu "kinci Cihat Paa, Memduh Paann ok yakn idi. 22 Mart ncesi birok olay Cihat Paa tarafndan adm adm izlendi." Cumhuriyet, 29.1.1977, Uur Mumcu. "Cihat Paa le sradan bir adam deildir. stihbarat rgtlerinde nemli grevler almtr. 12 Mart dneminde kendisinin grg ve bilgisinden yararlanlmtr." Gnaydn, 1 Haziran 1979, Teoman Erel. "12 Mart'ta kontr-gerillay organize eden uzman kii olarak bilinen Cihat paa...." Yazar yazacakt ve grevini yapacakt.(!) Hlbuki ben, kontr-gerilla kampanyas iin hedef seildiimi anlar anlamaz 7 Aralk 1978 tarihinde Ankara Gazeteciler Cemiyeti'nde yaptm basn toplantsnda verdiim cevaplar iinde mnhasran bu konu iin yle demitim: "Silahl kuvvetler topluluunun her kademesinde bilindiinden emin olduum zere, 43 sene 10 aylk orduda geen hizmetim sresinde hi bir cunta tertibine girmedim. Bu konularla uzaktan yakndan ilgilenmedim. Bilkis, evremde daima meruiyetten yana oluumla tannmmdr. 12 Mart'la ilgili olarak ok eyler sylendi. Hatralar yaynland. Bu hatralardan birisini mddei bizzat kaleme alarak gazetesinde yaynlad. Bunda
174

22 Mart'n hocalar belli oluyordu. Resmi makamlar bu gne kadar arivlerini deerlendirmi olmaldrlar. Ciddi aratrma yapmak varken el yordam ile hareket eder gibi niin konuuyoruz? 1971-1973 yllarnda Lleburgaz'daki 65nci P. Tmeninin komutan idim. Sanrm iyi niyetliler iin bu aklama yeter bir kant olmaldr." Dikkat buyruldu ise, bu aklamama ramen, yukarda sunduum 29.1.1977 tarihli haber Cumhuriyet gazetesinde yaynlanyordu. Sol evreler belki de bu yazlan ve sylenenlerin de etkisiyle byle bir olaya o derecelerde inanmlard ki, kendilerini ikna etmek iin mantk, hatta fizik kurallar yetmiyordu. Burada ilgin bir anm sunmak istiyorum. Kontr-gerilla kampanyasnn hararetini kaybetmek zere olduu bir dnemde idi. Koyu Ecevit hayran bir arkadamn evlenme gnnde evinde gazeteci olan yeeni ile tanmtm (107). Mumaileyh beni mehur kampanyadan tandn syledi. - Maalesef kampanyada grev alanlar, beni Ankara'da 12 Mart dneminde olup bitenlerden sorumlu tutuyor. Hlbuki ben o dnemde Ankara'da deildim. Trakya'da Lleburgaz'daki 65nci tmen komutanln yapyordum. Dedim ve ilve ettim. - Siz gensiniz eski deyimi ile anlamayabilirsiniz, ama aklarm. - Fizik'te okuduumuz bir "Ademi tenafziyet" kanunu vardr. Yani, bir adam ayn zamanda iki yede birden bulunamaz. Muhatabmn ok ilgin bulduum cevab beni artmt. Dedi ki: - Efendim siz yle sradan lalettayin bir adam deilsiniz. ok nemli bir kiiliiniz var (108). Binaenaleyh haftann 3 gnnde Lleburgaz'da tmende, kalan 3-4 gnnde de Ankara'da grev yapm olmalsnz. Bu iddiaya pes dememek mmkn deildi. Biz teden beri meslek hayatmzda meruiyetten yana olduumuzu bir kere daha ifade edelim. Gen yalarmzdan itibaren, Trk Silahl Kuvvetlerinin i hizmet kanun ve talimatnda yer alan "Cumhuriyeti Koruma ve kollama", grevini kurulu anayasa dzenini koruma ve kollama eklinde anlamzdr. Bu cumhuriyetin temelleri ise Byk Atatrk tarafndan atlm ve bize emanet edilmitir. Eski tabi senatrlerden olan Ahmet Yldz, 1943'lerde stemenken Sarkam garnizonunda bir teklifine karlk olarak kendisine bu mealde yaptm bir yorumu her halde hatrlayacaktr. Snf arkadam Sadi Koa, yaynlad hatratnda o tarihlerde Dou Blgesi Emniyet Bamfettii olan, gen olmasna ramen (o zaman kurmay binba) ok saygn kiilii ile tandm Necip San'dan naklen kaydettii 'Bir sen, bir de Cihat Akyol teklifimize olumsuz cevap vermitiniz. Baka herkes kabul etmiti.' (109) eklindeki beyana da burada iaret etmekle genlik yllarmzdaki dnce ve davran tarzmz ortaya koymak istedim.
175

1957'lerde binba rtbesi ile Saint-Benoit listesinde Franszca dil renimi srasnda beraber bulunurken, ders aralarnda yaptm konumalarmn, eski tabii senatrlerden Suphi Karaman'n kuvvetli olduunu bildiim hafzasndaki yerini koruduuna inanyorum. Ben, asker kiilerin iinde yaadklar silhl kuvvetlere emek verip, onu glendirmek suretiyle i ve d tehditlere kar caydrc gcnn ok canl tutulmasndan yana olmu ve bu dorultuda hareket etmiimdir. Deerli arkadam Sadi Koa'n anlarnda sk sk benden vg dolu szlerle bahsediini tevecch sayyorum. Konuya k tutmas bakmndan baz ifadelerini aaya alyorum. Kaa yle diyor: "Binba Akyol iyi bir askerdi. Askerlikten baka hi bir konuda gz yoktu (110). "Cihat Akyol, btn hayat boyunca politikadan uzak kalm, konumam, mesleinde ykselmek ve yararl olmak iin, hi bir cereyana kaplmadan sadece askeri grevlerini yerine getirmenin huzuru iinde yllarca durup dinlenmeden almtr. " (111) 7 Aralk 1977 tarihinde yaptm basn toplantsnda 12 Mart'n hocas yaplmama karlk daima meruiyetten yana olduumun kantlar meyannda 22 ubat olaylarndaki hizmetimden bahsetmitim. Ama sylediklerim basn aracl ile kamuoyuna yanstlmamt. Kendisine ok mteekkir olduum Hrriyet gazetesi 26 Ocak 1978 tarihli nshasnda evvelce ve o tarihte sylediklerime stunlarnda geni yer verdi. O g nlerin i siyasal havasnda arlk kazanan konu olmas itibariyle beyanlarm manet yapld. Szlerim iinden seilen bir cmle de byk puntolarla birinci sayfada yer alyordu. O cmle u idi: "22 ubat olaylarnda o zamanki devlet byklerinin takdirine mazhar oldum." n ve arkas olmayan bu cmlenin kontr-gerilla konusu ile ilikisini bulmada gazete okurlarmn glk ekmi olduunu tahmin ederim. Sras gelmiken, konunun bu ksmn akla kavuturmada yarar gryorum. Hatrlanacaktr. 22 ubat 1962 ncesinde o zaman Kara Harp Okulu Komutan olan Alb. Talat Aydemir'in oluturduu bir askeri cuntay herkes biliyor ve konuuyordu. O tarihlerde ben de ok gen bir Kur. Alb. Olarak Genelkurmay stihbarat Bakan Yardmcl grevinde bulunuyordum. phe yok, benim bu cunta ile de ilikim yoktu. Cuntaya dahil olanlarla, bunlarn Genelkurmay Bakanl'nda bile yapt toplantlar gizli deildi. Bu subaylardan bazlarnn idareye mdahale etmede istical gsterdiklerine, buna sebep olarak da birliklerinde alttan gelen tazyike dayanamadklarn ve adeta ienin tpasna dndklerini ifade ile kendilerine
176

gre gereke ileri srdklerine komutanlarn yannda tesadfen tank olmuumdur. ok garip bulduum bu davran ve iddialar karsnda bir defasnda bana sorulmad halde konuya dardan mdahil olarak "Her halkrda bir komutan ienin tpas olmaz. ienin tpas olan ise komutan olamaz." demitim. 22 ubat arifesinde, komutanlar cuntann harekete geeceini renmilerdi. O zaman Genelkurmay stihbarat Bakan olan, kendilerinden her sahada rendiklerimi her zaman kranla andm ok deerli general Refik Kurttekin, emir almak zere beni II'nci ve Inci bakanlara gndermiti. Grmelerden sonra IInci Bakan Tmgeneral Sayn Memduh Tama'n (112) o dnem komutanl ok kritik olan 229ncu P.A.K.'l ile grevlendirildiim hakkndaki emirlerini tebell ettim. Buna memnun olmutum. Bu benim iin her zaman esirgemedikleri byk gvenlerinin bir iareti oluyordu. Tahmin ediyorum, bu grevin bana verilmesinde komutan olduklar halde ienin tpasna dndklerini syleyenleri knamamn etkisi olmutur. Benimle beraber baz general ve subaylarda dier kritik grevlere atanmlard. rnein Semih Sancar (sonra Gnkur. Bakanl'na kadar ykselmitir) Harp Okulu Komutanlna, Kur. Alb. Cihat Alpan, Muhafz Alay Komutanlna, Kur. Alb. Kemal Taran Merkez Komutanlna, Kur. Alb. Mithat Ceyhan H.O.A.K.lna getirilmilerdir. General Semih Sancar, Kur. Alb. Talat Aydemir'in kendisine yapt kastl hareketlerden ve hakaretlerden zlerek hastalanm ve grevini teslim alamamt. Yeni Muhafz Alay Komutann aradmda greve balayamadn sylemilerdi. Tahmin edildii ekilde 22 ubat gn Askeri Cunta'nn birlikleri harekete gemiti. Bunlardan en nemli gc tekil eden Kara Harp okulu, sr'atle cuntaya bal personelinden arndrarak yerlerine Genelkurmay Kararghndan bulabildiim yarbay ve albay olan personeli yerletirip greve hazrladm 229ncu Piyade Alaynn ok kararl tutumundan tr, garnizonunu terk edememi, Etimesgut'tan gelen zrhl teekkller ise gene bu alayn nnde durmak mecburiyetinde kalmtr. O gece kararghma gelen Cunta liderinin yetkili temsilcisi ile yaptm grmeden sonra izlenimimi Sayn IInci ve Inci Bakanlara "Bence i bitmitir. Cunta liderleri Genelkurmay Kararghna gelip teslim olacaklardr." eklindeki beyanmdan dolay mahcup olmamtm. Bu olay hakknda ayrca yazacaklarmz mahfuz tutarak ksaca deinmekten maksadm, tutum ve davranlarmzla meruiyetten yana olduumuzu okurlarmza kantlamaktr. Yan sayfada sunduum belge, demokrasi kahramanl(!) yaparak bize dil uzatanlar tekzip edecek mahiyettedir.
177

229'ncu P.A.K.'l sonu alndktan sonra P. Alb. Fahri Melen'e teslim etmitim. te, 26.1.1978 tarihli Hrriyet gazetesinin manet yapt konuyla kopuk gibi grnen haberin asl ve maksad budur. Yukarda zel Harp Dairesi balkl blmde bu grevden nasl ve hangi koullar altnda ayrldm anlatmtm. Askerlik hayatmda ilk defa olarak komutanlarma grev deiiklii ve atanma zaman hakknda teklifte bulunmutum.

178

Filhakika bu ilemlerde, hakkmda hayrl olmasn dileyerek gerekenin yaplmasn daima komutanlarn takdirlerine brakmmdr. 65n c i T men Komutanlna atanmakla, hem meslek programm bakmndan grevimin eidi deiecek, hem de evremde deiiklik olacakt. 65nci P. Tmen askerler arasnda ok iyi hret yapm bir tmen olarak biliniyordu. Byle bir tmene atanm olmakla komutanlarn hakkmdaki tevecchlerini srdrdklerinin bilinci iinde sevinmitim. Genelkurmay zel Harp Dairesi'nden ayrlrken de yapabileceklerimin hepsini yapm bir komutann huzurunu duyuyordum. Tmende greve balaynca, her komutan gibi, birlii teslim aldmz izgiden daha ileriye gtrmek zere, bu grevde kalabileceim en ok iki seneyi de dikkate alarak ok hareketli ve sr'atli bir alma programn uygulamaya koydum. ler o kadar ok zaman alc ve balayc idi ki, Trkiye ok kritik bir dnem geirmesine ramen, politik olaylar basndan bile takip etmeye frsat

229ncu Alay sancann teslimi

bulamyordum. Tmenin skynetim blgesi dnda oluu, benim muharebe hazrlklar gibi teknik ve mesleki almalara hz vermemi kolaylatryordu. Politik haberleri gelilerinde kolordu komutan Korgeneral A. Fethi Esener'den dinliyor ve ok sevdii bu konudaki tartmalarna tank oluyordum.
179

O d nemdeki koullar iinde, tatil gnleri bile, byk birlik komutanlar dahil, hi kimse stanbul'a inemiyordu. Erenky'de oturan yakn bir akrabamn Kadky Evlendirme salonunda icra edilecek nikah treni iin davet edilmitim. Komutanlktan izin alarak eimle birlikte stanbul'a inmitim. Bunda ne var? denilebilir. Bunun yorumlanmas enteresan. Bakn nasl? Senelerce sonra, kontr-gerilla kampanyasnn en hareketli bir dneminde bir tandmn ar solcu olan olu bana demez mi ki? - Efendim, biz kiiler ve olaylar takip etmede ok glyz. Siz Tmen Komutan iken, resmi arabanzla stanbul Skynetim Komutan Org. Faik Trn'le beraber Erenky'den sorgu merkezinden geliyordunuz. Arabalarnz pe pee idi. Hakikaten ve bir tesadf eseri olarak ordu komutanmzn otomobili skdar'da nmze gemiti. Ama yorum yalan ve yaktrmayd. Sorgu merkezi ile ilikimizin olmadn "Ziverbey Kk" blmnde aklamtm. Bana yneltilen iddia ve isnatlarn yannda baz tereddtleri de akla kavuturmak zere, neden ordudan ayrldm konusuna da ksaca deinmekliim lzm geliyor. 13 Mays 1976 tarihli Cumhuriyet gazetesinde Merref Hekimolu, Uur Mumcu ve Erdal etin'in oluturduklar haberler arasnda benimle ilgili olarak yle deniyordu: "........... kinci Cihat Paa, Memduh Tama'n ok yakn idi. 12 Mart ncesi birok olay Cihat Paa tarafndan izlendi. Her nedense ikinci Cihat Paa, 22 Mart'tan sonra emekli oldu." Burada da tekrarlayaym: Harp Akademilerinden deerli hocam, daha sonralar da ok kymetli komutanm olan Org. Memduh Tama'n esirgemedikleri tevecchlerinden dolay iftihar etmi ve gurur duymuumdur. 12 Mart ncesi birok olayn tarafmdan takip edilii iddias bir yalandr. Bu iddiann vazifelerimle uzaktan yakndan ilgisi yoktur. Bu blmde haberin zellikle 2nci fkras zerinde durmak istiyorum. Snf arkadam ve 12 Mart dneminin Babakan Yardmcs Sadi Koa'n anlarndan alp aada sunacam deerlendirmesi bir bakma bu fkradaki "Her nedense''nin cevab olabilir (113). "Cihat Akyol, btn hayat boyunca politikadan uzak kalm, karmam, mesleinde ykselmek ve yararl olmak iin hi bir cereyana kaplmadan, sadece askeri grevlerini yerine getirmenin huzuru iinde yllarca durup dinlenmeden altktan sonra, kendisini tanyan herkes iin srpriz saylan bir kararla iki yl evvel Tmgeneral iken emekli olmutur." Sadi Koa, Uur Mumcu'nun benim iin yazdklarn okuyunca Cumhuriyet Gazetesi sahibi Nadir Nadi'ye yazd ve bana da bilgi verdii mektubunda da yle diyor:
180

"29 Ocak 1977 gn, general Cihat Akyol iin bir yaz yazm, doktorlarn btn uyarlarna ramen, her eyi gze alarak size bu mektubu yazmn nedeni bu yazdr. General Akyol, 15 yandan beri arkadamdr. Snfmzn rakipsiz en deerli talebesi, dnemimizin en baarl subay ve generali idi. Askerlikten baka hi bir faaliyette gze olmadn syleyen ve askerlikten baka hi bir faaliyette bulunmayan alkan, zeki, bilgili, ok ynl yurt ve dnya gr olan, dil bilen, ama feragat ve tevazu sahibi bir generaldir. Bize gre istikbalin 'Genelkurmay Bakan' idi yazlmas gereksiz kk oyunlar yznden, daha dorusu le eyler yapmad iin 3 yl nce emeklilii btn ordu iin srpriz olmu bir generaldir. B u d ncemi daha o gn sayn Cumhurbakanna da sylemi ve savunmutum. te bu Cihat Akyol aleyhinde yazyor Uur Mumcu......." Ama zannediyorum ki, bu cevaplar, kontr-gerilla kampanyasnn yrtclerini tatmin etmeyecekti. nk bunlara gre ben 12 Mart'n hocasydm. O dnemin askeri cuntas iindeki yerim ok salam olmalyd. Bu mihraklarca ve dardan byle grnyordum. Ama bu dnem iinde hakkmzda baka oyunlar da oynanm, daha baka yaktrmalar da yaplmtr. Konuya btnlk getirmesi bakmndan deiik olan bu rnekleri de sunmak istiyorum. Lleburgaz'daki grevim srasnda 30 Nisan 1972 tarihli, Ankara-Yeniehir postahanesiden postalanm, ayn tarihte bir albayn yazp imzalad bir mektup aldm. Bu mektubun fotokopisini arka sayfada bulacaksnz. Bu mektup hakkndaki ordu komutanm Org. Faik Trn'n yorumu yle olmutur: "Akyol, bu komnistlerin iidir. Bundan maksat seninle general Musa n'n arasn amaktr. Orduda herkes seni ok iyi bilir ve tanr. Personelin incisi saylrsn. Bu sama iddiaya kim inanr? Binaenaleyh mektubu yrt at. Ankara'ya gitmene de gerek yok." Mektupta sz edilen 12 Mart'tan nce yaplmas mutasavver darbe ile ilgili olarak kamuoyunda bilinir olan cunta ile ilikimiz olmad gibi, 12 Mart' yneten cunta ile de ilikimiz yoktu. sminden sz edilen Celil Grkan ve arkadalar 12 Mart'tan hemen sonra emekli edilmilerdi. Ben dier generaller gibi hizmete devam ediyordum. General Musa n ayn naspl arkadamd. Bekleme sremizin sonunda ve ayn yl terfi srasna girecektik. Ekarte edilmekliim ansn arttrabilirdi. Senelerce sonra, bir tesadf bizi yanyana getirdi. Musa n de emekli olmutu. Bir ihtiya iinde bana dedi ki:
181

Mektubun fotokopisi

182

Mektubun metni

183

"Edirne televizyon istasyonunu atktan sonra Ankara'ya dnmtm. Genelkurmay Bakan Org. Sayn Memduh Tama'a Cihat'n tmeni ok iyi, orada bir radar mfrezesi komutannn durumu var, diye sylemitim." Sadi Koa ise, anlarnda general n'n cuntaya dahil olduunu, grmelerinde benim hi bir cuntaya dahil olmadm sylediini yazyordu. Btn bunlara ramen, Albayn gnderdii ikaz mektubunu Org. Trn gibi yorumlayamamtm. Ksaca, Musa n'n belirttii Lleburgaz'daki radar mfrezesine temas etmekliim faydal olacak. Tmenin Lleburgaz Garnizonunda Hava Kuvvetleri personelinin oluturduu bir radar mfrezesi vard. Garnizonda karaclar ounluktayd. Bu itibarla mfreze garnizon iinde misafir de saylabilirdi. Bunlar kenarda brakmak yerine, i hizmet kanun ve talimatnn ngrd zere, garnizon ortak faaliyetleri iinde havaclara da vazife veriyordum. rnein, sosyal tesislerden yararlanma, garnizon seviyesinde subay ve astsubay k almalarn mterek bir programa balama amaladm hedefler arasna girmitir. Benim dnemimde mfreze komutan ve emrindeki personelin hibir menfi tutumu ortaya kmamt. likilerimiz askerlik anlay, disiplin sevgi ve sayg kurallarna gre devam etmiti. Ama gelin grn ki bu tutumum Ankara'ya tmen komutannn havaclara sempatisi var eklinde ve o zaman iin anlam tayacak biimde intikal ettirilmiti. Hatrlatalm ki, o dnemde havaclara sempati baz evrelerde sola da sempati anlamnda yorumlanabiliyordu. Radar mfreze komutan bir mddet sonra emekli olarak ayrlmt. Tmen ve garnizon komutanna veda mesajnda yle diyordu:
21 Mart 1972 Garnizon Komutanlna Lleburgaz 1. stifa ederek emekliliimi istemi olduumdan, grevimden ayrlmak zereyim. 2. Radar Mevzi Komutanlnda bulunduum sre zarfnda 65nci P. Tmen Komutanlnn, grevimi kolaylatrmadaki yararlar Silahl Kuvvetler iindeki ibirliinin kymetli bir rneini vermitir. 3. zellikle Sayn Tmgeneral ve Bn.Akyol'un ilgi ve sevgilerine mazhar olmak, Albayrak ailesinde mstesna bir vn duygusu ve hatra olarak yaayacaktr. 4. Bata Sayn Garnizon Komutanmz olmak zere, btn Tmen personeline, grevlerinde baar dileklerimle sayglarm tekrarlarm. lyas Albayrak Kur. Alb. Radar Mevzi Komutan

184

Anlalyor ki, orduda hizmet verdiimiz ve terfi srasna gireceimiz son yllarda kolay ekarte edilmekliimi teminen sola sempatizan olduumuz yolunda gyabmzda kulis almalar yaplmtr. Kontr-gerilla kampanyasn yrtenler ise bize sac demilerdir. Kampanya dneminde yaptm basn toplantlarndan birisinde yle sylediimi hatrlyorum. "Ben ne sacym ne de solcuyum. Bizim yolumuz kesin izgilerle izilmi olarak bellidir. Bu yol byk Atatrk'n yoludur. " Konuyu ordudan resmen neden ayrldm ifade ederek balamak istiyorum. Ben ordudan Tmgenerallikteki drt yl bekleme sresinin sonuna kadar hizmetime devam ettim. 30 Austos 1973'de Korgeneral olmam gerekiyordu. Terfi edebilmek iin btn artlar haiz olduum halde kadrosuzluk sebebiyle terfi edemedim. Silahl Kuvvetlerimizin o zamanki kurallarna gre bu sonu ordudan ayrlmam da gerektiriyordu. Veda etmenin sras gelmiti. Tmene veda ederken, arkamda verilecek her trl muharebe grevini en iyi ekilde yapabilecek bir birlik brakmann hazzn duyuyordum.

Tmene Veda
185

Uurlama trenine katlan bir albayn ei diyordu ki: (114) "Bize verdiiniz emek ve rettiklerinizin karl olarak, kadn olmasam, aslnda sizin elinizi pmem gerekirdi." Duygulanmtm. ok deer verdiim Mehmetik hakkmzdaki katksz duygularn yle dile getirmiti: Bunu Mehmetiin komutanna seslenii olarak aaya alyorum.

CHAT GENERALM Nasl methedeyim Generalimi, Cihat Generalim alimdir alim, Her eyden yksekte tutar ilimi, Cihat Generalim alimdir, alim. Daha gen yanda General olmu, Her zaman stnden takdirler alm, Avrupa'y gezmi memleket grm, Cihat Generalim alimdir, alim. Bilirim daima zor generallik, Hakkdr seneye Korgenerallik, Peinden inallah Orgenerallik, Cihat Generalim alimdir, alim. Temiz grmek ister btn vatan, Af eylemez bo oturup yatan, Kamaz hi gznden grr hatan, Cihat Generalim alimdir, alim. Hassastr, sadktr vazifesinde, Yapr moskofun tam ensesine, Kulak ver inleyen topu sesine Cihat Generalim alimdir, alim. Erzincan ilinden yiitler kar, nallah yaknda terfiye takar, Tmen hazr olmu, yoluna bakar, Cihat Generalim alimdir, alim.
186

Hseyin KAPLAN Top. v. 3 nc Top. Tb. Kh. Bl.

yle hatrlyorum ki, bizi uurlarken teyi jestini grebildiim bir baka ey daha vard. Zamannda gereklemesinden iftihar ve rahatlk duyduum Edirne bayrnda ykselen "ehitlik ve ehitler Abidesi". ehitler Abidesinin tren alannda yer alan kitabelerin birinde General Cihat Akyol'un bir drtl de hatrasn silinmeyecek ekilde canl tutuyordu.

Kitabedeki drtlk

187

188

Uurlama treninde tmen bandosu 65nci Tmen Marn alyordu. Uzaklarken kulaklarma tekrar tekrar akseden bu marn gftesi bana aitti. Usta besteci sayn Halit Recep Arman seslendirmiti. Bu marn szlerini aada sunuyorum (115).

65 NC TMEN MARI Baka vatan sevgimiz, imanmz andmz Disiplin ve eitim, grev anlaymz Bir elik yay gibiyiz emir alr koarz Kem niyetli elleri uzanmadan krarz. Blgenin sevgilisi, mazisi anl tmen Ordunun gvencesi altmbeinci tmen Kilit vurduk yollara sngmz topumuzla lrz savunuruz komutanlarmzla Grev iin hazrz sevinliyiz mutluyuz Zafer bizim olacak bundan ok umutluyuz Trakya'nn z incisi altmbeinci tmen Milletin gvencesi altmbeinci tmen

ki sene emek verdiim 65nci tmenden ayrlmn zntsn giderecek sebepler vard. Ama ben bu ayrlla ayn zamanda mrm verdiim ierisinde yaamaktan daima eref ve gurur duyduum, daha byk rtbelerde beni yetitiren memleketim ve milletime daha ok hizmetler vermeyi amaladm Trk Silahl Kuvvetlerine de veda ediyordum...

189

NEDEN BEN ?
Ben aktif memleket grevlerinin dnda bir insandm Politikann iinde deildim Muarzlarmla tanmyordum. Bu sebeple evveliyat sz konusu olamazd Kampanya iin hedef seilmek zere baz niteliklerim vard Gelecee dnk ince hesaplar m yaplmt? amur at izi kalr

27 Ocak 1978 tarihinde yaptm basn toplantsnn sonunda yle demitim: "Hakkmda bilinli bir kampanya yrtlmektedir. Bu kampanyann, belli bir hedefe gre ara yaplmam ve belli bir gayeye ulamak zere ypratlmam iin ald anlalyor. Bunu adi bir oyun olarak niteliyorum." Bu kampanya iin hedef olarak neden bir bakas deil de benim seildiim hususu ayr bir soru olarak akla gelebilir. Ben aktif memleket grevlerinin dnda bir insandm. Bu sebeple rnein, devlete kar yrtlecek bir faaliyetin karsna kacak sz gelii her hangi bir gce sahip bulunmuyordum. 30 Austos 1973'de kadrosuzluk sebebiyle ordudan ayrlmtm. Filhakika, 1976'da ok ksa bir sre ileri Bakanl Sivil Savunma daresi Bakanl yaptm. Ama bu daireyi aklayan blmde verdiim izahattan da anlalm olacaktr ki, bu kurulu ta devlete kar olanlarn nne her hangi bir engel koyabilecek bir yapya ve greve sahip deildir. Ayrca, her hangi bir siyasi partiye girmemi olmakla politikann da dnda idim. Hakkmdaki kampanya balatldktan sonra, baz dost ve akraba evresinde CHP Erzincan Senatr Niyazi nsal'n bana aka cephe aln, Erzincanl olduum iin, nsal'a seim blgesinde rakip olabileceim endiesinden kaynaklanabileceini ne srenler olmutur. Fakat ben, sylediim gibi, politikann dnda idim ve seimlere katlmak iin her hangi bir teebbsm de olmamt. CHP zmir Milletvekili Sleyman Gen'in kontr-gerilla kampanyas iinde bana ynelmesine yorum getirenlerden bazlar, mumaileyhin Harp okulu talebesi iken 22 ubat ve 21 Mays olaylarna kart iin ordudan atldn hatrlatarak bu olaydan madur olarak beni ypratma gayretine girdiini sylediler.
190

Sleyman Gen'in ordudan atlmakla iine girdii psikolojik durumun her halkrda ve herkes iin bir ynelme nedeni olabilecei akla gelir. nceki blmde de ifade ettiim gibi, 22 ubat olaylar arifesinde ok kritik bir dnemde, geici bir sre iin 229ncu P. A.nn komutanln deruhte ederek Harp okulunu klasnda tespit ettiim ve ehre inmesini nlediim dorudur. Ama bunu yaparken benim vazifem meruiyetten yana olarak T.C. devletini korumakt. Gen'in benim iin hedef olmas elbette ki sz konusu deildi. 28 Ocak 1978 tarihli Bayrak gazetesinin Aykut Edibali imzasn tayan bayazs kontr-gerilla kampanyasn bir intikam harbi olarak niteliyor ve bunu 12 Mart'la irtibatlandryor. Bu tehise bir ihtiml olarak katlyorum. Bilindii gibi 12 Mart'ta hayallerini gerekletiremeyenler ve kaybedenler yenilgilerini ve ayaklarn zorla geri ekmekle uradklar kayplarnn acsn bir trl unutamamlardr. Ama ben, burada da ne 12 Mart ncesi ve ne de sonras olaylar ile ilikimin olmadn vurgulamak istiyorum. Baz arkadalarm, toplumda sulanan ve sulanmas muhtemel ahslarn, iddialar kendilerinden uzak tutabilmeleri iin el altndan konunun takipisi mihraklara benim adm vermi olabileceklerini sylediler. Bunlarn kararna benim aklanmamn ok kolay olabilecei etkin olabilirdi. Bu ihtimali dnmek bile istemiyorum. Bu davran manevi sularn en by, insanlk d bir giriim ve ikence olarak niteliyorum. Bana, Blent Ecevit'le bir ilikim olup olmadn soranlar da oldu. Hi, ama hi olmamt. Devlet grevlerim iktidardaki baka hkmetler dnemine rastlamtr. u anda, o da pek kk, bir hususu hatrlyorum. "Rahmetli smet nn'nn lm yldnm vesilesiyle Ecevit televizyonda bir konuma yapm, ordunun 22 ubat ve 21 Mays durumuna da temas etmiti. Yazdm bir mektupla tavziken, tank olduum dnem iin kendisine objektif bilgiler vermitim. Dier taraftan beni eletiren yazarlarn hi birisini tanmyordum. Trkiye, maalesef amur atmann ve karalamann ok kolay olduu bir vasat haline getirilmiti. Zemin yalan ve iftiray tutturmak iin de msaitti. Bu sebeple dostlarmdan bazlar bana zarar vermek isteyenlerin bu yola bavurabileceklerini ileri srdler. Devlet grevimi brakrken arkamda iyilikle yad edeceim evreler brakmtm. Ama kampanyaya hedef seilmekliim iin baz niteliklerim vard. Daha nce de ifade ettiim gibi, kampanyay yrtenler Silahl Kuvvetleri ypratmak zere, Genelkurmay zel Harp Dairesi'ni ele almlard. Bu dairenin yasal grevi toplumda bilinmiyordu. Gayri Nizami Harp toplumun ilgisini eken bir konu deildi. Bu dairenin stanbul'daki Ziverbey Kk sorgu merkezinde ad gemiti.
191

Ben de bu dairenin bakanln yapmtm. Geri ne dairenin kurucusu idim, ne de daireyi Amerikan yardm kurulunun yanna tatandm. Ama bunlar iddia edilecekse, doru olup olmadna kim bakacakt? stelikte muvazzaf bir general deildim. Ordudan ayrlmtm. Bana devletin sahip kmadn basnda yaplan ilk bir testle hemen anlamlard. Kbrs Rum toplumu, Yunanistan ve Sovyetler Birlii hakknda gazete ve dergilerde yazlarm kyordu. zellikle, Gayri Nizami Harp ve Gayri Nizami Kuvvetlere kar harekt konularnda yaynlanm makalelerim vard. Biz devrimi (!) srdreceiz ve ihtilli baaracaz. nmzde durmak hyanettir, diyebilenlerin; Gerilla sava balamtr. Bamsz krt devletini kuracaz. Sava tm kentte yaygnlatracaz. Gecekondu halk yiyecek stoku yapsnlar (116) diye baranlarn bulunduu bir lkede yazdklarmzdan elbette ki gocunanlar bulunacakt. nceleri MT mstearlnda da grev yapmtm. Malm olduu zere Milli stihbarat Tekilat kampanyann ele ald hedeflerden bir dieridir. Geri ben stihbarat Bakanl yapmtm. Ama nemi yok. Kimse farkna varmaz. Rahatlkla MT Mstearl yaptm sylenebilirdi. Tesadfe bakn ki, sonradan kontr-gerilla hedefleri arasna alnan ileri Bakanl Sivil Savunma daresi Bakanl grevinde de bulunmutum. Bir bakma kampanya adeta grev yaptm yerlere arkamdan geliyor ve sanki beni takip ediyordu. Netice olarak, gerekten kendilerinin de syledii gibi ok nemli devlet grevlerinde bulunmutum. Niteliklerimden dolay, kampanyaya hedef seilmem, iin asln bilmeyen ve beni tanmayan evrelerde kampanyay yrtenler hakkmda inandrclk kazandrabilirdi. ayet ypratlabilirsem bu sonu kampanyalarnn baarsna itibar bir deer de salayabilirdi. Hesapladklar nemli bir husus da uydu: Devlette yeniden nemli bir greve getirilebilirim ihtimali kampanyay yrtenlerin uykusunu karyordu. Bu uraa girenlerin kiiliimizi uzun uzun inceleyip baz sonulara varm olduklarna phe yoktur. Nitekim sol basnda MT mstearlna adaylmn sz konusu edilmesini bu kaygnn ok belirgin bir rnei olarak verebilirim. Burada uygulanan taktik ise ok basit ve akt. Politikaclarn sk sk kullanmasyla da bilinen "amur at izi kalr" taktii bu kampanyann yntemlerinden biri haline getirilmiti. Bylece hakkmda sylenenler yalan ve iftira da olsa hatrlanarak, nemli grevler iin adaylm nlenmi olacakt (117). Niye ben? sorusunun cevab aklmza gelen ihtimalleri sralayarak aklamaya altm.

192

Bunu bir baka hazr cevabn kontr-gerilla kampanyasnda aktif rol ald anlalan Nimet Arzk'n itiraf niteliindeki yazsnda bulmamz mmkndr. Yazar diyor ki: (118) "Onu Ziverbey ikencelerine dahil ettim. Ama ikenceciler aleyhine geni bir kampanya amlard. Belki onlar temizleyecei yerin bana getirilir korkusuyla . Endieden kaynaklanan bu sebep aklamasn CHP Sivas Milletvekili Azimet Kylolu'nun Babakanlk ve Bakanlklara ynettii soru nergesinde de bulmak mmkn. Fakat grlecei gibi, bu itiraf Nimet Arzk'n ki kadar yrekli deil. "Bu kiinin sivil savunmaya getirilii ile iki rgt arasnda -kontr-gerilla ve sivil savunma- bir iliki kurulabilir mi? " (119) Nitekim bu hususu Uur Mumcu da ubat 1977 tarihinde yaynlanan Cumhuriyet Gazetesindeki bir yazsnda yle vurguluyordu: "ileri Bakanl Sivil Savunma Dairesi Bakanl 'na getirilen kontrgerilla uzman emekli tmgeneral Cihat Akyol hangi ilikiler sonunda bu greve atanmtr?" nce de ifade ettiim gibi, kampanyada grevli sol evredekiler benim Sivil Savunma daresi Bakanlna atanmamdan tedirgin olmular ve kayg duymulardr. Geri bu grev yerini kontr-gerilla diyerek kampanya hedefleri arasna almlard. Ama buraya atandktan sonra daha nemli yerlere atanabileceimi, kayglanacak ekilde dnm olmalar daha ok muhtemeldir. 30 Ocak 1979 tarihli Bayrak gazetesinde yaynlanan bayazda, MT ve kontr-gerilla olaylarnn perde arkas incelenip bizim 22 ubat'ta ifa ettiimiz vazifeden hareketle konuya yaklalrken, bir kadirbilirlik rnei grdmz iin teekkrlerimizi de ifade edeceimiz bu yaz da yle deniyor? "zel Harp Dairesinin eski dinamik bakan ve etin cevizi Cihat Akyol'u bu nedenle polemik konusu yapmamlar mdr?" Kampanyada bir gazeteci de bana yle demiti: - Paam, meyveli aa talanr.

193

KR D
Bilgisiz, incelemesiz iddialar Yaplan hatalar Kavram kargaas, saptrmalar Belirsiz ifadeler Arap sana dnen tartma

Trkiye'de yrtlen kontr-gerilla kampanyasna ne zaman ve nasl balandna kitabmzn banda temas etmitik. Burada da ksaca ifade etmek gerekirse, kampanyann CHP Genel Bakan Blent Ecevit'in muhalefet lideri iken, 1973 ylnda Giresun'da yapt siyasi konuma iinde yer alan baz iddialarla ciddi biimde balatld hakknda konuyu takip edenlerde mterek bir yarg olumutur. Bu kampanyada sonralar baz yazarlar, CHP parlamenterlerinden bazlar rol alm, basnda tartma konusu yaplm, pek ok yazar bu tartmaya katlm, siyasi parti mensuplar ayn tartmaya karm, devlet grevlilerinden bazlar ile evvelce devlet grevinde bulunmu veya sade vatandalardan pek ok kimse bu konuda demeler vererek grlerini aklamlardr. Tartma senelerce srmtr. fade edelim ki, tartmann ksa zamanda sonulanmamasnn balca sebebi, kampanyay srdrenlerce bu uzamann maksatlarna gre salad faydann dnlm olmasdr. Bunu temin iinde kastl ve deiik iddialar ileri srlmtr. Bir dier sebebi ise, tartmaya katlanlarn genellikle konuyu yeterince incelememi olmalar, bu nedenlerle bilgisiz olmalardr. Baz rnekler vermek istiyorum: CHP zmir milletvekili Sleyman Gen, "Kontr-gerilla 1965 ylnda (bir baka gazetede bu tarih 1964 olarak yazlmtr) zel Sava Grubu adyla kurulmutur. Trkiye'de kontr-gerillann kurucusu general Cihat Akyol'dur." diyerek yce meclis krssnden rahatlkla yalan ve yanl olan byle bir iddiay ileri srebilmitir. Oysa zel Sava Grubu deyimi ile zel Harp Dairesi kastediliyorsa, bu dairenin kontr-gerilla olmad bir yana, CHP Genel Bakan Ecevit bu dairenin 50'lerde kurulduunu ifade ederek, istemeyerek te olsa, kendi milletvekilini tekzip etmitir.
194

Kontr-gerillann kurulduunu iddia ettikleri ylda general Cihat Akyol, Kurmay Albay olarak Moskova'da Trkiye'nin Ataemiliterlii grevinde bulunuyordu. Ayn milletvekili kendisine adm mesafedeki ileri Bakanl'ndan Sivil Savunma daresi Bakanl'nn grevini incelemeden Sivil Savunma stihbaratndan bahsedebilmitir. CHP Erzincan Senatrnn aratrma yapmadan, adeta ayakst, undan bundan duyduu ve bir iddia olarak yine yce meclis krssnden ileri srd szleri ve yanlgsn da gazeteci yazar Oktay Eki'nin kaleminden sunuyorum. Hrriyet, 4 ubat 1978 "Bir konunun akla kavumas ihtiyac ile onu akla kavuturacak metot arasnda uyumlu bir balant kurulmazsa, her ey bizdeki gibi arapsana dner. Niyazi nsal, birinci gn kontr-gerilla denilen rgtn aslnda Genelkurmaya bal zel Harp Dairesi olduunu sylerken, ikinci gn hayr o deilmi, asl ad Seferberlik Tetkik Kurulu denen organm, cinsinden bir beyanda bulundu. Ne var ki, onun bu konumas kamuoyuna yansdktan sonra yaplan aklamalar Seferberlik Tetkik Kurulu ile zel Harp Dairesinin birbirinden farkl olmadn ortaya koydu. Ve btn bunlar ister istemez iddiann ciddiyeti zerinde pheler domasna yol at." 5 ubat 1978 tarihli Gnaydn gazetesinde yle bir haber yorum yaynlanyordu. "Bte grmelerindeki yersiz klar ve iddialar yznden Senatr Niyazi nsal CHP'nde istenmeyen adam oldu. CHP Erzincan Senatr Niyazi nsal'n bte grmeleri srasndaki sz ve davranlarnn parti iinde ynetici parlamenterler tarafndan tepkiyle karland ve istenmeyen adam durumuna dt belirtiliyor. Konutuumuz CHP'li parlamenterler, Niyazi nsal'n zellikle kontrgerilla konusunda pepee yapt ve belgelere dayandrmad konumalarn partiyi ve Genel Bakan Ecevit'i g duruma drdn sylediler. nsal'n bu konuyu son derece zamansz ve hazrlksz olarak ortaya attn belirten bu parlamenterler sz konusu senatrn bunun yannda ne srd iddialar kantlayacak belgeler ortaya koyamadn kaydederek gerekli hazrl yapmadan ve belgeleri bulmadan sert klar yapan nsal, CHP'ni g duruma drd. Bu klar CHP'ne hi bir fayda salamad gibi, aksine zarar getirdi." Gelin grn ki, bu davran nsal'n tabiatnda olduu iin, mumaileyh 1979 yl bte mzakerelerinde ayn alkanl srdrmtr. Duyduunu tahkik etmeden diyebilmitir ki: General M. Cihat Akyol, zel Harp Dairesi'ni Ankara'da Amerikan Yardm Heyetinin bulunduu kata tam, onlarla beraber oturmutur (Bak Genelkurmay Bakanmzn Ek-1 deki yazs).
195

Bir yazarmz da benim Silahl Kuvvetler dergisinin eki olarak yaynlanan ve yalnz dmandan bahseden mesleki "Gayri Nizami Kuvvetlere Kar Harekt" adl makalemi okumadan, incelemeden, sadece arkadalarndan duyduu ismine tutulmu olarak, kontr-gerilla hakknda yaz yazabilmi ve makale yazar General Cihat Akyol'a ithamlar ynetebilmitir. Elbette k i N i y a z i nsal geri kalmayacak ve ekiple ibirlii iinde bulunacaktr. nsal, okumadn bizzat ikrar ettii ve bu yzden sayfa adedini bile bilmedii yukarda szn ettiim makalemi ithamlar iin malzeme yapm, kendi maksad istikametinde deiik ifadeler ileri srerek yorumlar yapabilmitir. Kontr-gerilla kampanyas, devlete n ak tutulduu iin bu yalan ve yanl szlerin kamuoyundaki yanklar ile ciddi boyutlara ulat ve devlette tahribat yapt halde, resm bir aratrma yaptrlarak tartmann uzayp gitmesinin nlenmesi yoluna maalesef gidilememitir. Ama gene de mantn yolu birdir. 8 ubat 1978 tarihli Milliyet gazetesinde rsan ymen, "Tartmay Aratrmaya Brakmak" balkl yazsnda ayn konuyu vurgulayarak bilgisiz ortaya atlanlarn yarar yerine zarar getirdiin ifade ediyor. ymen yle diyor: "Eh, buna CHP'nin zemzem kuyusu ampiyonlarndan her eyi bildiini sanan isim merakllar da katlrsa Demirel'in keyfine diyecek yok." 6 ubat 1979 tarihli Gnaydn gazetesinde yaynlanan "hret merakls bir garip adam: Niyazi nsal" isimli bir yorum yaz da ayn gr paylar niteliktedir. Yanlglarndan rnekler verdiim bu iki CHP'li parlamenter baz evrelerde, tersine son derece aratrmac olarak nitelendiriliyordu. Dedim ya, bu kampanyaya ilgili ilgisiz herkes karyordu ve yle yanllar yapyordu ki, beni olmadm halde MT Mstear yapyorlar, ordudaki rtbemi korgeneral, orgeneral yapanlar oluyordu. T.B.M.M.'nin ok ciddi ats altnda senatr Niyazi nsal, adm general M. Kemal Akyol diye kullanarak zabtlara geirmitir (120). Teknik yanllar m? Aradnz kadar.... rnek vereyim: Eski 1'nci Ordu ve stanbul Skynetim Komutan Org. Faik Trn, 27 Ocak 1978 tarihli Hrriyet gazetesinde yaynlanan demecinde yle diyor: "Erenky Ziverbey Kknde yaplan sorgulamalara bir kez yarm saat katldm. Binada MT'ten gelen mavirlerin grev aldn grdm. Bu grevli kurulularn yapt, yapmakta olduu bir grevdir. Bunlara esas bilgi unsurlar (EBU) diyebiliriz. Sivil sorgu srasnda EBUlar grev alyordu." Burada, tabirimi maruz grn, istihbaratlmz kabard. Orgeneralim balasnlar, bu ifade ile yaplm olan hatay dzeltmek isterim. EBU ksaltmasnn karl olan Esas Bilgi Unsurlar ahslara verilmi ve verilecek olan isimler deildir.
196

EBU ahs olmaynca, sanki insanm gibi sorgu esnasnda grev almas da sz konusu olamaz. Haber toplama plannda yer alan EBU (Esas Bilgi Unsurlar), istihbaratlkta renilmesi lzm gelen bir haberi ortaya karabilmek iin aratrlmas gereken hususlardr. rnein falan yerde bir atom bombas fabrikas var m, yok mu, kar taraf bu hedefi iyice saklayacandan dorudan doruya kendisini belki bulamazsnz... Ama EBU olarak tespit edilecek baz alametleri bulup deerlendirmek mmkndr. Bakn bu ifade, yani EBU aklamas deierek rsan ymen'in yazsnda u ekli alm (121). "Kontr-gerilla sorgu evleri, zel bilgi unsurlar, buralar... subaylarn, yazarlarn, retim yelerinin nasl ikence ile ifade verdikleri, skynetim durumalarnda bir bir aklanarak demokrasi arivimize kara kapl dosyalar halinde geti." lgin bir iddia daha: 2 ubat 1978 tarihli Milliyet gazetesinde Ankara THA'na atfen, kontr-gerilla hakknda 6 yl nce kitap yaynlanm, balkl bir haber yaynlanyor ve deniyor ki: "Kitapta, devlete kar eyleme geen gerillalarla nasl mcadele edilecei yazlyor." Bunu yazmak su mudur diye sorup, haberi yadrgamamak mmkn deil. Hatrlyorum, evimde yaptm basn toplantsnda oturumdan nce baz muhabirler elden ele gizlilik iinde bir kitab dolatryor, kulaklarna bir eyler sylyorlard. Bana da yazarn tanyp tanmadm sormulard. Bu kampanyada, ok iyi niyetli olmalarna ramen, baz yazarlarn da yanl bilgi derlemi olduklar iin yanlglar oluyordu. rnein, devletten ve silhl kuvvetlerden yana olarak ve bakalar gibi nemelazmclk yapmadan, suskunluk gstermeden verdii u ray takdirle izlediim Bayrak gazetesinin 30.1.1978 tarihli nshasnda yer alan MT ve kontr-gerilla olaylarnn perde arkas balkl yazda unlar tespit etmi oldum. "22 ubat ve onu takip eden 21 Mays olaylar gerek MT'in gerekse Genelkurmay Harp Dairesi'nin yurt savunmasndaki nemini kantlam oldu." Burada Genelkurmay Harp Dairesi diye iaret edilen daire Gnkur. zel Harp Dairesi olmaldr. nk Gnkur. Harp Dairesi diye bir birim mevcut deildir. Genelkurmay Harp Tarihi Bakanl'na ise isim benzetmesi yapmak zordur. Genelkurmay zel Harp Dairesi'nin yazda belirtildii gibi, gerekten yurt savunmasndaki nemi byktr. Ama bu dairenin 22 ubat ve 21 Mays olaylar ile grevi bakmndan ilikisi olmamtr. Bu dairenin i olaylarla da ilikisi yoktur. 22 ubat olaylar ile, ahsen bir Kur.Alb. olarak ve ok kritik bir dnemde 229ncu P.A.K.ln yapmakla benim ilikim olmutur. Bunu okurlarma 12 Mart Dnemi balkl blmde sras geldii iin aklam bulunuyorum.
197

Kontr-gerilla konusunda kavram saptrmas yaptrlarak hedef aldklar kurulular ikenceci ve cinayet tertipisi olarak sulayanlar, bilen ve bilmeyenlerin de katlmasyla gerekten tartmay iinden klmaz bir hale getirmilerdir. Tartmay ok dikkatle izlediime inandm Tercman gazetesi yazarlarndan Rauf Tamer bu karkl incelii ve ustalk tayan eletirisi ile baknz nasl dile getiriyor? (122) "Kontr-gerilla ile ilgili iddialar, yeni kavram kargaalklarna yol amtr. Niyazi nsal, aznda bir eyler geveliyor, fakat nedense ak konumuyor... 12 Mart sonras, ilk kontr-gerilla laf ortaya atld zaman hedef dorudan doruya MT idi... Evet, bu tekilt solcu anaristleri avlamakla sulanyordu. Solcu anaristler ki sonradan affedildiler, hapisten salverildiler. Kim affetti? Kim salverdi? Niyazi nsal ve arkadalar... Neden affetti? Neden salverdi? Efendim, nk onlar, vatan haini deil, ilerici ve devrimci glerin asil temsilcileriydi. Bu komik iddia bakn sonunda dnd dolat, bakn imdi ne hale geldi?.. (srail konsolosunu ldren, kontr-gerilladr) Hlbuki biz anaristler oldurdu biliyorduk. (Marmara gemisini yakan, kontr-gerilladr) Hlbuki biz anaristler yakt biliyorduk. (Kltr Saray'n kyan, kontr-gerilladr) Hlbuki biz anaristler kyd biliyorduk, vs., vs. Bu mantk dorultusunda dier olaylar ve de imdiki iddialar yan yana sralarsak, ortaya kan yeni tablo udur; Anari = Kontr-gerilla Nasl olur? Bilmem... Niyazi nsal'n konumasn batan aa defalarca okuyorum. kardm mana udur: Devrimci Mahir ayan' kontr-gerilla yetitirdi, eitti ve sonra da lkenin bana sald. Ula Bardak'y da yle... Dierlerini de yle... Peki a m a b u ocuklar Kzldere mevkiinde kstrp imha eden devlet kuvvetlerine kontr-gerilla ismini takmam mydnz siz? Yanl m hatrlyoruz? Yani bu kontr-gerilla denilen meret kendi yetitirip bamza musallat ettii ekyalar, bir mddet sonra yine kendisi mi temizliyor?" Yetkililerin ve sorumlu mevkilerde bulunanlarn aklamalarna gelince: Akla gelirdi ki, bunlarn yapacaklar aklamalar ile arapsana dnen bu tartma akla kavuabilirdi. "Resmi Makamlar Susuyor" balkl blmde de
198

ifade ettiimiz gibi, yetkili ve sorumlular bu tartma boyunca nedense susmay tercih etmilerdir. ok gecikmi olduktan baka, stelikte konuya aklk getirmeyen baz aklamalardan da 1-2 rnek vermek istiyorum. Eski Genelkurmay Bakanlarndan Org. Semih Sancar yllarca sustuktan sonra 5 Mart 1978 gn Akajans Gn.Md.ne verdii demete yle demiti (123). "Bilindii zere, Gayri Nizami Savan ad gerilla harbidir. Buna kar aldmz tedbirler kontr-gerilla harbidir. Biz de kontr-gerilla harbi diye bir ey yoktur. zel Harp Dairesi vardr." Hem vardr, hem de yoktur eklinde anlalabilecek bu ifadenin basna yanl aksetmi olmas da mmkndr. Aksi takdirde, bu aklama konuya aklk deil, tersine kapallk, yani phe ve tereddt getirmitir. Bir baka rnek olarak, o dnemin en yetkili makamnn sahibi olan eski Babakanlardan B. Ecevit'in aklamalarna bu vesile ile de temas etmek istiyorum (124). Ecevit, aklama yapmas iin epeyce zorlandktan sonra, zellikle benim kamuoyu nnde ar yapmam ve AP Genel Bakan Demirel'in ok srarl talebi zerine nihayet konumutur. Ecevit'i greve davet etmem 28.01.1978 tarihli Hrriyet gazetesine manet yaplarak, kamuoyuna yle duyurulmutur: "General Akyol, Babakana ar yapt. zel Harp Dairesi ve MT eski Bakan: Babakan kontr-gerilla konusunda aklama yapmaldr." Blent Ecevit, bu aklamasndan dolay sava, ulusal savunma kavram, ie dnk uygulama gibi, bize gre yeni olmayan, anlalmas g izahlarda bulunmutur. rnein, Gayri Nizami Harbi ok deiik, phe ve tereddtlere yol aan bir slup iinde yorumlam, Byk Atatrk'n kurtulu savanda, Sakarya geri ekilmesindeki endieleri datmak zere syledikleri "Hatt mdafaa yoktur, sath mdafaa vardr" szlerini o zamandan beri bu kural benimsemi olan ordumuzun uygulamasn ok deiik ekilde ele almtr. Anlalyor ki, Ecevit Babakan olarak konunun, yani askeri stratejinin, uzman olan ve bir bakma kendi kararghn tekil eden Genelkurmay Bakanl ile ibirlii yapmamtr. Bu iddialarn bir ksmna da zel Harp Dairesi ve Ulusal Savunma Kavram balkl blmlerde temas etmi bulunuyorum. Ecevit'in "Yaptm aratrmalara gre, Trkiye'de devlete dzenlenmi kontr-gerilla resmen yoktur." ifadesi ile balayan aklamasnn en bandaki resmen szc ile kamuoyunu tatmin etmemiti. Genellikle yaplan aklamann konuya gerekli akl getirmedii hususu mterek bir yarg olmutur. rnein, kontenjan senatr, gazeteci yazar Hsamettin elebi gazetesinde yaynlanan yazsna yle balk atmtr:
199

"Aklk getirmeyen aklama" elebi'nin 5 ubat 1978 tarihli Gnaydn gazetesinde yaynlana ve bize gre konuyla ilgisi ynnden ok deerli gerekleri ve yorumlar ieren yazsn aada sunuyorum: "Sayn Babakan Ecevit; her zaman, her an yaplabilecek nitelikteki bu aklamay maalesef ge kalarak yapm, devlete dzenlenmi kontr-gerilla yoktur, demitir. Bu maalesef gecikmi aklama, tartmay bitirecek aklkta deildir. stelik sylediklerinin ierii dolaysyla, tartma konularndan biri durumuna gelmitir. Bunun bir ka nedeni vardr. Birincisi, Sayn Babakan, (Ben bu tartmalara mecbur kalmasa idim girmezdim) demitir. Bundan amac sanki kontr-gerilla konusuna ilk defa deiniyormu izlenimini vermekti. Ama inandrc olmas olanakszdr. Sayn Demirel'in basn toplantsnda belirttii gibi, bu gnk Babakan, daha 1973 seim kampanyasnn balad gnlerde iddiaclarn iinde, mevkii yznden belki de banda bulunuyordu. 1973 seim bildirgesinin (Skynetim kanad altnda faaliyet gsterdii anlalan kontr-gerilla denen rgtn faaliyeti...) cmlesi ortadadr. Kendisinin ve partili arkadalarnn urada, burada syledikleri bir yana braklsa bile, 1 Mays Taksim olaylarndan sonra Cumhurbakanlna sunduu yaz, baka bir resmi belgedir. Yani, Sayn Ecevit, kontr-gerilla tartmalarna mecbur kald iin imdi katlyor deildir. Daha nce katlmtr. kincisi, Babakan, kontr-gerillann resmi olarak bulunmadn sylemektedir. Konuma yetenei bilinen bir babakann yoktur ifadesinin nne resmi olarak kaydn koymu bulunmas anlamldr. Bu anlam, kontr-gerillann gayri resm olarak bulunduudur. Sylenenler batan sona okunduu zaman bu anlam aklk kazanmaktadr. Denilmek istenen udur, Devlet Gayri Nizami sava iin bir rgt oluturmu, d tehlikelere kar oluturulan bu rgt, ya da baz mensuplar, grevlerini ktye kullanmlardr. Yani iddia olunan ikenceleri, kanunsuzluklar yapanlar vardr. Buradan nc noktaya geliyoruz, Sayn Ecevit'in (gemite orduda nemli grevler yapanlarn, kendileri amam olsalar bile, tartmalar kesmelerini beklemesi) etkili olmayacaktr. Babakann bu cmlesinde kastettikleri, imdi AP iinde politika yapanlardr. Bunlara CHP'li parlamenterlere bilgi veren baz eski askerleri de ekleyebiliriz. Bize kalrsa gayri resmi olarak var olduu ve kanunsuz iler yapt sylenen bir rgtte altklar iin sulanan AP'lilerden susmalar beklenemez. Onlardan ancak savunma izgisinde kalmalar, rnein i sava gibi yersiz laflar etmemeleri istenebilir. Kald ki, Sayn Babakan, tartmalarn kesilmesini istemekte de ge kalmtr. Bu istek CHP'li parlamenterlerden bazlarnn bte karma
200

komisyonunda konumaya baladklar zaman ve onlara emir olarak iletilebilirdi. O zaman etkili olma ans vardr. CHP'li parlamenterlerin konumalarna kadar iddialar karsnda bigane kalm olanlarn bile (ortada ciddiye alnmas gerekli bir eyler var) demeye baladklar bir aamadayz. Bu aamaya kadar susulmasnn nedenini anlamak olanakszdr. Sonu udur: Bu aamada ii ciddi olarak incelemekten baka kar yol kalmamtr. Bu inceleme yaplmal, varsa sulular en uygun arlktaki cezalar grmelidir. Bylece bir (ibreti messire) yaratlm olacaktr. Su ve sulu yoksa bu durumun anlalmas da, belge ve bilgiye dayanmadan konuulmamas gerektiini ortaya koyacaktr. Bu da ayr bir nemli ibreti messire olacaktr. Trkiye'de buna ihtiya vardr." Biz Ecevit'i de aklama yapmaya davet ettiimiz basn toplantsnda yle demitik: "Tartmaya katlan senatr ve milletvekilleri ele aldklar konuyu iyice incelememilerdir. lgilendikleri konular renmek iin en kolay yol, bunu resmi makamlardan renmeleridir." Sylediklerimizin bir blm de basna u ekilde intikal etmitir: (125) "Akyol, Niyazi nsal ve Sleyman Gen'in sivil savunma ve Gayri Nizami Harp (zel harp olmal) Dairesinin grevlerini bilmezlikten gelmelerini knad ve bir milletvekilinin sivil savunmann ne demek olduunu bilmemesinden kayglanmak lzmdr. Sivil Savunmann kontr-gerilla ile ne ilgisi var? dedi." Biz bu konuyu, baka memleketlerde bu tr aratrma ve tartmalara katlanlarn nasl hareket ettiklerine dair yabanc filmlerden rendiimizi ortaya koyarak tamamlayacaz. Bizim televizyonun sunduu filmlerden hatrlayacaksnz. rnein, bir kalpazanlkla bir koleksiyoncudan alnanlar aratracak emniyet grevlileri, koleksiyonlarla ilgili kitaplar okuyorlar, konuyu ayrntlarna kadar reniyorlar, sonra ie balyorlar. "Resmi Makamlar Cevap Vermiyor" balkl blmde rneini bulacanz ileri Bakanl yazsnda ne hkmet, ne de bakanln beni itham etmedii ifade edilmesine ramen, bu beyann kamuoyuna aklanmamasndan, aksine saklanmasndan dolay mutmain olmamtm. Ecevit'in Trkiye Radyo ve Televizyonundan yapt aklamay genellikle srdrlen kontr-gerilla tartmas ve ahsmzla ilgili olarak tatminkr bulmadmz burada da ifade edelim. Bu intihalarmz resmi makamlara yazdmz, rneini kitabmzda koyduumuz bavurularmzdan birisinde yle ifade etmitik: "Sayn Babakann aklamalar zerimize atlan amuru bertaraf etmi deildir." Ecevit 4 ubat 1978 gn yapt aklamaya balarken szlerine "Benim yaptm aratrmaya gre" diye balamasn ok yadrgadmz sylemeliyim.
201

B u n e aratrmadr ki, en azndan 5 sene srmtr. Byle deilde aratrmalarn son gnlerde yaptlarsa biz de deriz ki, Ecevit neden bu aratrmalarn ok nceleri yapp gerekli aklamay yapmamlardr? Her halkrda bu, acelelik tayan bir grev deil miydi? Ecevit, bir gazetecinin sorusu zerine demiler ki; (126) "Seim bildirgemizde veya baka aklamalarmzda kontr-gerillaya dayanrken de, yine basnda yaplm baz aklamalara dayanyorduk." Hemen syleyelim: Devlet adamlarnn karar vermeleri iin basndaki haberlerden daha deerli ve devletin elinde bulunan haber kaynaklar vardr. Basn haberleri daha ok sade vatandalarn yarglarnn olumasna yardmc olabilir. Kontr-gerilla tartmasn kartran bir baka grnt de, CHP'li son ileri Bakanlarnn anarist ve terrist diye tanmlanan kiilere kar aldklar tavrlar zerine basnda kan haberlerden kaynaklanmtr. Bu kadar syleyip yazlmasna ramen, kr d gibi yrtlen ve arapsana dndn ifade edebileceimiz kontr-gerilla tartmasnn bu ekilde srdrlmesinin zararlarna kitabmzn ilgili blmlerinde temas ettikten baka, bu sonuca ayrca ve toplu olarak yorum getirmeye alacaz.

202

KONTR-GERLLA KAMPANYASI VE KAMUOYU

Kampanya genellikle baz evreler zerinde etkili oluyordu Bu solu birletiren ve glendiren bir atlm saylmaldr Nemelzmclk ve susma alkanl Asker parlamenterlerin reaksiyonu Silahl Kuvvetlerde suskunluk Siyasi partilerin vaziyet allar

Kontr-gerilla kampanyas solu birletiren ve glendiren bir atlm olmutur. Nasl olmasn ki, ikence ve cinayet tertipilii olarak belirlenen bu kavram, bir silah olarak devletin en byk ve yce kuruluu olan Trk Silahl Kuvvetlerine ve Milli stihbarat Tekilatna kar kullanlyor, reaksiyon grmeyince de adeta hakllk kazanyordu. Bu koullarda ayn lde kendilerini savunamayanlar hedef olarak ele alnyor, yalan ve iftira yntemleri ustaca kullanlyordu. Basnda, TBMM sinde yazlan ve sylenenlere ilveten fslt gazetesi iliyor, iletiliyordu. "Kontr-gerilla dalsn!", "MT kapatlsn!" sloganlar toplant ve gsteri yrylerinde birlik ve beraberliin simgesi olarak arlyordu. zellikle tad sfatla inandrcl olmas lzm gelen Ana Muhalefet Lideri, CHP Genel Bakan Ecevit MT'i aka itham ediyor, Trk Silahl Kuvvetlerini kontr-gerilla olmakla yani ikence ve cinayet tertipilii ile suluyordu (127). 4 ubat 1978 tarihli Tercman gazetesinde Rauf Tamer, "Szn Ksas" kesinde yazd yazda dnn kopaca byle bir iddiann yaplabileceinden bir nsezi halinde bahsediyordu. Sylenen uydu: "Ecevit, MT hakknda deliller verebilirim.... (9 Haziran 1973 Malatya) demi, ama verememi... Bu satrlar yazarken veriyordur inallah... Subaylarn da katld bir cinayet ebekesinden mi bahsedecek diye insann d kopuyor. Fakat bu korkun muhayyile gc de artk kimseye srpriz gelmiyor." Toplumun byk bir blmnde ise mehur nemelzmclk ve susma alkanl hkm sryordu.

203

B u d nemde rastladklarmdan bazlar bana, kampanyann meclisteki szclerinden bahsederek, "Onlar herkes biliyor ve konumalarn ciddiye almyor" diyor, bazlar da "Akyol, seni herkes tanyor, zlme, yazlan ve sylenenlere inanan yok" diyordu. Kampanyann basks altnda kalarak buna inananlar da vard. Hele bu kampanyann iinde CHP Genel Bakan Blent Ecevit'in varln bilenler, hkmeti dneminde kar grte olanlara zarar gelir korkusunu tayordu. Bunu nereden mi biliyorum? diyeceksiniz. evremin bana kar davranlarn deitirmesinden fark ediyordum. Sadece bir ka rnek... Israrl bavurularma ramen, Gnkur. II'nci ve I'nci Bakanlar Org. Semih Sancar ve Vecihi Akn grmek zere randevu vermiyorlar; Evvelce Moskova'da Ataemiliterken B. eliliimi yapan, Dileri Bakan olduu zaman ve ben Tugeneralken eimle bana Hariciye Kk'nn kaplarn aan zamann Milli Savunma Bakan Hasan Esat Ik randevu vermiyor, makamlarnn kaplarn amyorlard. Yaptm basn toplantlarnda yardmlarn almay dndm baz arkadalarm teklifime sudan bahaneler buluyorlard. Emekli bir general arkadamn, Genelkurmay Bakanl'na gitmesi iin, grmek zere bir ka dakika iin rica ettiimde sralad mazeretleri hl hatrlyorum. Burada asker parlamenterlerin de reaksiyonuna temas etmek istiyorum. TBMM'nde u eski askerler bulunuyordu: Tabii senatrler: Em. Generaller, Albaylar, Yarbaylar Kontenjan grubunda: Em.Oramiral Hilmi Frat. CHP kanadnda: Em. Hv. Org. Muhsin Batur, Em. Oram. Kemal Kayacan, Em. Hv. Org. rfan zaydnl, Em. Hv. Tug. Saffet Ural AP kanadnda: Emk. Org. Faik Trn, Em. Hv. Korg. Sleyman Tuncel, Em. Tug. Ali Elverdi. Ayrca, eski Cumhurbakanlarndan Em. Org. Cevdet Sunay senatrln srdryor, Em. Oram. Fahri Korutrk Cumhur-bakan bulunuyordu. Ordudaki rtbeleri daha kk olan dier parlamenterleri ismen saymyorum. Genelkurmay zel Harp Dairesi'nin grevini ve bu dairenin grevi olan Gayri Nizami Harbi, Gayri Nizami Kuvvetlere kar harekt konulu makalemin ieriini asker parlamenterlerin phe yok ok iyi bilmeleri gerekirdi. stelik bu parlamenterlerin ou beni ordudan tanyorlard. Nazari olarak byle dnnce, TBMM'nde, kontr-gerilla konusunda kavram saptrmas yaplamaz, Silahl Kuvvetlerin sz edilen kuruluu ile ahsmn itham altna alnmas mmkn olamazd.

204

fade edelim ki, asker kkenli parlamenterler nlerinde cereyan eden tartmaya katlmamlar ve devletten yana olmas lazm gelen yerlerini almamlard. CHP paralelinde parmak kaldrdklar ifade edilen Milli Birlik Grubu yelerinden tespit edebildiim kadar yalnz Suphi Karaman, tartmaya katlm, fakat yazk ki o da Blent Ecevit gibi zel Harp Dairesi'nin i politikaya katldn beyan etmiti (128). Bu beyan yaparken de, beni yakndan tanyan bir arkadam olarak, hi olmazsa benim daire bakanl yaptm dnem iin aklk getirmek zere bildii varsa bunun tarihini sylemitir. Asker parlamenterlerin yetitikleri ana ocaa kar srdrdkleri bu davranlarn ok yadrgadm belirtmeliyim. lkin, Milli Birlik Grubu Bk. Em. Org. Fahri zdilek'e bir mektup yaz gnderdim. Konunun nemini vurgulayarak sunduum 15 Ocak 1978 tarihli bu yazda olay izahtan sonra yle diyordum: "Yksek bakanln byk bir liyakatle yaptnz senato Milli Birlik Grubundaki arkadalarmzn hepsi asker kkenli. Dier senatrlerce benim 4 sene bakanln yaptm dairenin grevi ve makalemin kaynakland talimname bilinmeyebilir. Asker olarak bizim ura sahamzn sadece dman olduu da belki anlalmayabilir. CHP'li senatrn, benimle ilgili ustaca hazrlanm, kastl ve yanl szlerinin senatoda cevapsz kalmasna zldm arz etmek istiyorum. Emir verirseniz daha geni bilgi sunmak zere makamnza gelebilirim." Fahri zdilek bu yazma ne cevap verdi, ne de ard. Bir silah arkada olarak bile ilgi gstermedi. zdilek'in cevap vermemesi kendi llerine gre mmkndr. Tartmann bundan sonraki blmnde de Milli Birlik Grubu tutum ve davrann deitirmemitir. Ayn grupta kendilerini daha yakndan tandm 5-6 senatr arkadama daha yazdm. Bu yazmda zetle: "TBMM'nde kontr-gerilla konusunda fevkalade yanl bir yorumla ahsma yaplan itham ve iftiralar basndan takip et-tim. Bulabildiim tutanaklar inceledim. Benim cevap veremediim ve fakat bir anlamda benim de vekilim saylan senatr ve milletvekillerine ak olan krsden iddia sahiplerine verilmesi lazm gelen cevab bo yere bekledim. Kald ki, beni kiiliimle tanyor ve arkadam oluyordunuz. Bu sebeple derin zntlerimi ifade ediyorum." demitim. CHP kanadndan sz sahibi olacaklarn umduum iki eski asker parlamenter, Muhsin Batur ve Kemal Kayacan'a birer mektup sundum. rneini aaya alyorum.
205

10.4.1978 Sayn Generalim, Amiralim, Devlete ve memlekete hizmet etmi olmam kusur saylarak, baz evrelerce kamuoyuna kendi kafalarndaki kontr- gerilla'nn kurucusu olarak tantlp, kara listelerine alnmam olaynn zerinden epey geti. Duygularmdan arnm saylrm. Bu dnemde devletin bana sahip kmamasndan dolay zgnm. Bunu ok hazin ve olumsuz bir rnek sayyorum. Genelkurmay zel Harp Dairesi kontr- gerilla rgt olarak tanmland. Resmi makamlara yaptm bavurular ilgi grmedi. Mfteri ve saldrganlarla eit olmayan artlar ve mevcut ortam iinde kendimi savundum. Dolayl olarak devlete gene hizmet ettim. Babakann aklamalar bulutlar aralad ve fakat ortadan kaldrmad. Zatliniz bu iftira ve iddia sahipleri ile ayn partide bulunuyorsunuz. zel Harp Dairesi Bakan iken size grevimizle ilgili ayrntl brifing verdiimi hatrlyorum. Grev yerinde beni tanyan ve konuyu bilenlerden biri olarak ltfedip sataanlar hakknda hi bir ey demediniz. Bir vatanda olarak TBMM'nde yaplan grmeleri basndan takip ediyorum. Edindiim kt izlenimlerden tr zgnm. Sayglar sunarm. M. Cihat AKYOL

Muhsin Batur, orduda Hava Kuvvetlerindeki baarl hizmetlerinden dolay daima iftihar ettiim, kendisini iyi yetitirmi bir snf arkadamd. ok scak bir ilgi gsterdi. Hemen ard, evine gittim. Muhsin Paa'dan, parti genel bakannn randevu talebini aylarca geciktirdiini renmi, istek yapann kiiliini dnerek bunu ok yadrgamtm. Diyorlard ki, grmese idim, Ecevit'in aklamalar byle olmayacakt. Belki........., fakat ben aslnda hep tekrar ettiim gibi, Ecevit'in yapt aklamay atlan amurlar kaldrmad cihetle tatminkr bulmuyordum. Bu kanaatte hemen hemen herkes birleiyordu. CHP Ankara Milletvekili Kemal Kayacan'n silahl kuvvetlerdeki grevim srasnda her zaman ltfettikleri tevecchlerle ve iltifatlarla mkfatlandrlmtm. Kendilerinden aldm 15 Mays 1977 tarihli cevabi yazlarnda bana dnk gvenlerini, sa olsunlar teyit ettikten sonra, kendisine hakkmda bir ey sorulmadn, sorarlarsa syleyeceklerinin hep mspet olacan belirtiyorlard. AP kanadndan Em. Org. Faik Trn'e TBMM krssnden aklama yapmalar istirham ile gnderdiim mektupla aldm cevab Ziverbey Kk blmnde okurlarma sunmu bulunuyorum. AP Manisa Senatr Em. Korg. Sleyman Tuncel'in kiilerden bahsetmeden genellikle komnizmle, anari ve terrizmle mcadele konularnda yapt konumalar basna yansd oranda takip ettim. Kitabmzda Ulusal Savunma Kavram blmnde ok mspet bir tanyla yazdklarm burada ayrca tekrarlamyorum.
206

AP Manisa Milletvekili Faik Trn'n ok gecikmi de olsa, 1 ubat 1978 gn AP ortak grubunda yapt ve 2 ubat 1978 gn Milliyet gazetesinde okuduum konumasn, parlamenterlerin bu konudaki davranlar bakmndan bir aama olarak niteliyorum. Gnl isterdi ki, bu konuma TBMM krssnden yaplm olsun. Bu arzumu daha ne de kaydetmitim. Faik Trn'n bu konumasnda ileri srd hususlara, yaptklar tespitlerle tehislerine genellikle katldm ifade etmeliyim. Sanrm, toplumun ok byk bir kesiminin dncelerine de tercman olmutur. zin verirlerse konumalarnn bir blmne tavzih getirmek istiyorum. F a i k T rn, yurdumuzda olup bitenleri psikolojik sava olarak nitelemilerdir. Kendileri ok iyi bilirler ki, psikolojik savan silah sadece propagandadr. Biz bunun yaplmadn propaganda silahnn gsz olduunu sylemeyeceiz. Gayri Nizami Harp teknik ve taktiklerini kullanarak terrizmi de aan geen dnemin eylemli olaylarnda ateli silahlarn bu aamada kullanlabilecek en gllerinin kullanldn belirtmek istiyorum. Tabii bu silahlarn baarsn propaganda ile istismar etmek psikolojik savan ii oluyor. Bu sebeple de silahl propaganda deyimi ortaya kyor. Sayn asker parlamenterlerin hak vereceklerini umuyorum. TBMM krslerinde yapm olabilecekleri ve fakat takip edemediimiz konumalar olabilir. Burada kaydedemediim iin beni mazur grsnler. Silahl Kuvvetler kanadna gelince; Daha nce baka vesilelerle de ifade ettiim gibi ordunun bir blmn ikence ve cinayet tertipilii ile sulamann tesinde, TBMM krslerinde yaplan kontr-gerilla tartmas konumalarnda ordu mensuplarna hakaret edilmi, zellikle bana ok ar itham ve iftiralarda bulunulmu, basnda kan yazlarda bu tr davranlara daha ok yer verilmi, sol kanadn oynad piyeslerin orduyu rencide eden blmlerden olutuu izlenmitir. Biz, kendimize dnk satamalardan tr yetkili ve sorumlu makamlar, itham edildiimiz hizmet blmlerini aklamaya srarla davet ettik. Reaksiyon. Benim bildiim kadar ile suskunluk. Yalan ve iftiray zerimden atma abas verirken, eski silah arkadalarmdan da yanmda yer alanna rastlamadm. Okuduum ve duyduklarmla u anda Byk Atatrk dneminde ve Kurtulu Sava sonunda zmir'de Kazm Karabekir Paa'nn yarglan olayn dnyorum. "Mahkeme salonu tabancalar belinde olan subaylarla dolmutu. stikll Mahkemesi Bakan rahmetli Ali etinkaya bu manzara karsnda Atatrk'le grtkten sonra Mahkeme Karabekir'in beraatna karar veriyordu." Bu kampanya boyunca CIA ajanlna, ikence ve kanl olaylarn tertipiliine kadar neler denmemiti ki? Evime bomba atlm, hakkmda vur emri (!) karlmt.
207

Halen orduda grev de alan, orgeneralleri bata olmak zere iftihar ettiim, yetimelerinde ve ykselmelerinde katklarm olan 8-10 general, yzlerce ve binlerce subay var. Bunlar beni iyi tanr. Ama eski komutanlarna sylenenler iin eminim ki kelerinde sadece ve en ok zlmlerdir. Emrimde almayan bir subayn "Bu emekli general ne kadar sahipsiz kalm olmal ki can ve mal gvenliinin salanmasn talep etmi" dediini bana nakletmilerdir. (Evime bomba atlmas vesilesi ile byle bir talepte bulunmutum.) Komnistlerin hakkmda verdikleri idam karar (!) haberini Gnaydn gazetesinin btn yurda yaymas barda taran son damla olmutu, ilgilerini esirgemeyeceklerinden emin bulunduum yeni Genelkurmay Bakanndan telefonla randevu almak istiyordum. Arac olarak zamann emir subay yle diyordu: - Efendim, gene ayn konu mu? Ne demeli? Durumu byle deerlendirenler de vard. Konu kapanm ve aradan ok zaman gemi olduu iin, bu szlerin tahrik anlamna geldii dnlemez. ahsmz bir tarafa brakalm. Ama u husus, Gnkur. zel Harp Dairesi'nin cinayet tertipilii ile ak ak suland ortada deil midir? Bir baka vesile ile kampanya dnemi daire bakanlarndan birinin yaplan ithamlardan dolay arkadalarnn yzne bakamadn sylediini kaydetmitim. Bu davrann aklanmay salamayaca aktr. Bizim, kendi ekolmzde rendiimize gre, disiplin her yerde susmak deildir. Ksaca, bu kampanya iinde siyasi partilerin davranlarna da temas etmek istiyorum. ncelikle, Milli Selamet Partisi'nin ok yadrgadm davrann belirtmeliyim. Dier partiler gibi bu partinin de kampanyann hedefleri olarak tespit edilen ve ypratlmaya alan devlet kurulular ile ilgisi vardr. Ordu Trk milletinin ordusudur. MT Trk devletinin bir organdr. stelik te hedeflerden zellikle biri, Sivil Savunma daresi Bakanl koalisyon dnemlerinde uzun sre kendilerinin ynettii ileri Bakanlna bal bir kurulutur. Bu parti ne hikmetse, "Biz kontr-gerilla tartmasna karmayacaz" demi ve hakikaten sylenenler karsnda susmutur. O kadar susmutur ki, kendiliinden hareket yle dursun, ahsen Sivil Savunma daresi Bakanl ve bu dairenin bakan olarak benimle ilgili ithamlarn akla kavuturulmas iin bakanln MSP'li bakanlarna yaptm mracaat ta kale alnmam, bu bakanlar kendi bakanlklar ile ilgili gerekleri TBMM krslerine getirmemilerdir. Hatrlatalm bu parti CHP'nin koalisyon ortakln da yapmtr.
208

Bilmiyorum, hi deilse Aknclarla ilgili iddialar ve kontr-gerilla kampanyasnn ne olduu tahribat ile birlikte ortaya ktktan sonra hareket tarzlarn deerlendirebildiler mi? Buna mukabil, gecikmi de olsa, MHP ve zellikle ana muhalefet partisi olarak AP kampanyann son safhalarnda devletle i ie olmu, bu konunun sahibi imi gibi devletten yana ve ciddi olarak tartmaya katlmlardr. Bir baka konu iinde AP Genel Bakannn her zaman "nce Devlet" diyen tutumu ile devlete yneltilen isnat, itham ve saldrlara kar meden ller iinde kalarak devleti savunduunu dile getirmitim. Burada iaret etmekle yetiniyorum.

209

KONTR-GERLLA KAMPANYASININ SONU VE SONULARI

Kampanyann son tartmalar Gzden kaan en nemli husus: Devlet grevine sahip kmyordu Kampanya baarl olmutur Bu olayn devletten gtrdkleri

Kontr-gerilla tartmasnn, arapsana dnerek ve kr d halinde, devam ettirildiini nceki blmlerde ifade etmitik. Bizim, konunun akla kavuturularak, devlete zarar verilmemesi, bu meyanda devlette grev yapanlarn kontr-gerilla kampanyasn yrtenlerin iddialar ile sulanmalarnn nlenmesi iin zamann Babakan Ecevit'e basn aracl ile aklama yapma arsnda bulunmamzdan sonra ki dneme rastlayan tartmalar st seviyede devam etmi ve ciddi bir boyut kazanmtr. zellikle AP Genel Bakan Sleyman Demirel ypratlmakta olan devleti savunmak zere, arln koyarak ve bir devlet adam ciddiyetiyle tartmaya girmitir. Byle bir davrann, nlerini bo bulup at oynatan bir takm solcunun oyunlar ile bunalan kamuoyunun yreine su serptiini ifade etmeliyim. Demirel'in 1 ubat 1978 gn TBMM'nde dzenledii basn toplantsnda sylediklerini zetleyerek aaya alyorum (129). "Bir sredir Trkiye'de hayali sulular aranyor. Devlet kendine ynelmi terrn sebebi saylyor. Devletin resmi kurulular sulanyor. Hkmetin ba ise btn bu olaylar karsnda susuyor. ayet cinayetleri devlet yaptryorsa, geen bir ay zarfnda len 65 vatandamzn sorumlusu ve katili olmak suu bu gnk hkmetin omzundadr. Hkmetin bana kontr-gerillann ne olduunu ve nereye bal olduunu aklamaya davet ediyorum. Trkiye'de devletin istihbarat ve gvenlik tekiltlarnn bu kadar ar ithamlar altnda braklmas ve bunlarn karsnda hkmet bakannn gnlerdir susmas ok hazindir. u ana kadar bekledik, imdi konuyu ayoruz. 5 ubat 1974'te, yani bundan tam drt sene nce, Ecevit hkmetinin tenkidini yaparken unlar sylemitim:

210

Halk Partisi Genel Bakannn seim konumalarnda belirttii bir husus var. Ayrca bu konu Akgnler adl seim bildirgesinin 173 ve 174nc sayfalarnda u ekilde yer almtr: Bir resmi devlet rgt olan Milli stihbarat Tekiltnn bu gibi ilerdeki rol inkr edilemeyecek kadar ortaya kmtr. Skynetim kanad altnda faaliyet gsterdii anlalan kontr-gerilla diye bir rgtn faaliyeti, btn dnyada duyulduu halde, resmi makamlarca zerinde bile durulmamtr, denilmektedir. Halk Partisi Genel Bakan Sayn Ecevit'in bu ithamlarna Babakan Sayn Ecevit cevap vermedike ve itibariyle oynanan mill messesenin grev yapma hevesine ve evkine glge dren bu isnatlar aydnla kavumadka, devlet gvenliinin korunmasnda gerekten skntl dneme girileceini belirtmek isterim. Mill stihbarat Tekiltnn iddia edildii ekilde olaylarla ilgili kanunsuz bir tutumu varsa bunlar nelerdir? Mill stihbarat Tekilt Babakana baldr. Bunlar bilmiyoruz demek mmkn deildir. lke dnda balatlp, paralelinde lke iinde yrtlen bu tahrip kampanyasnn u anda muhatab olan Sayn Ecevit'in kontr-gerilla rgtnn kimler tarafndan kurulup faaliyete geirildiini de yce meclise ve kamuoyuna aklamas lzmdr. O gn sylediklerim bunlardr. Bu fikirlerim bu gn de geerlidir. Devletin istihbarat ve gvenlik tekiltlarn adeta sulu duruma dren iddialarn sahibi Halk Partisi'nin bir ka mensubu deildir. MT'i ktleyen ve kontr-gerilla iddiasn ortaya atan Halk Partisi'dir. Bu iddia o kadar Halk Partisi'ne aittir ki, 1973 seim beyannamesinde dahi yer almtr. O n u n i in Halk Partisi Genel Bakann muhatap alyorum. Ayrca hkmetin badr. Partinin ve kendisinin yllarca yrtt iddiay dorulamak veya yanlmm demek durumundadr. Hkmetin ban kontr-gerillann ne olduunu nereye bal olduunu aklamaya davet ediyorum. Trkiye'de kontr-gerilla diye bir tekilt var mdr? Varsa byle bir tekilt iddia edildii gibi cinayet ebekesi midir? lenen bu cinayetlerin hangisinin bu tekiltla ilgisi vardr? Varl iddia edilen kontr-gerilla tekilt eer mevcutsa kimler kurmutur? Kimler yrtmtr? Ve kimlerden emir almaktadr? Hkmetin ban ayrca 7 Mays 1977 tarihinde Sayn Cumhurbakanna gnderdii mektupta yazl ve iindeki isnatlar inkra veya dorulamaya davet ediyorum. Bu isnatlar ve ithamlar, 1 Mays gn Taksim meydann kana bulayan ve mill eleme gark eden olaylarla ilgili olarak yaplmtr. imdi devletin btn bilgi ve belgeleri elindedir.
211

Davetime icabet etmeye her hangi bir mani yoktur ve imknszlk sz konusu deildir. Bunu yapmad takdirde zerine deni ben yapacam. Bize gre anarik olaylar devleti tahrip etmek ve rejimi ykmak iin bir vasta olarak kullanlmaktadr. Anarinin sebebini devlette aramak ise, anariyi karanlk emellerine alet olarak kullananlarn maksatlarna hizmet etmek olur. Karanlk emel sahiplerinin cr'etini artrr. Bu bir hedef saptrmasdr, bu oyunlar grmemezlikten gelmeyeceiz. Bu oyunu mutlaka bozacaz." Sleyman Demirel'in mantk kural dorultusunda yapt bu ars zerine baz yazarlarmzn da ifade ettikleri gibi, zamann Babakan Ecevit keye skmt. Yapaca aklama ile ya bundan nce sylediklerini geri alacak, bunlarn yalan ve yanl olduunu syleyecek veya sylediklerini ispat edecektir. Nitekim Ecevit 3 ubat 1978 gn yapt aklamada unlar sylemek durumunda kalmtr (130). "Yaptm aratrmalara gre, Trkiye'de devlete dzenlenmi kontr-gerilla resmen yoktur. Yani kontr-gerilla devletin gvenlik kuvvetleri arasnda yoktur." Hatrlanaca zere, burada da iaret edelim, Ecevit'in bu ifadesi kamuoyunda ak bulunmam, yani kontr-gerilla gayri resmi olarak var mdr? eklinde yorumlanmtr. Ecevit, mecburen ve zorlukla yapt bu aklamadan sonra, nceki iddialarna esbab mucibe arar gibi ve bir bakma dikkatleri datmak zere, soru ile ilgisi olmayan baz konular da demecine eklemitir. Bu durumda hi olmazsa bir eyler sylemenin gereini anlam oluyordu. rnein, dolayl sava kavram, Gayri Nizami Harp Ulusal savunma kavram gibi deyimler Ecevit'in demecine eklenmi ifadelerdir. Biz yeri gedii iin kitabmzda sunduumuz bilgilerden baka, Ecevit'in bu konularda sylediklerine, ayn fikirleri paylamadmz sylemenin dnda, ayrca karlk vermeyeceiz. Ecevit demecinin bir yerinde yle diyor: "Trkiye'de da dnk olarak oluturulan bu gayri nizami sava ve savunma kavram yle anlalyor ki gemi yllarda, lkemizin karanlk bir dneminde o yllarn baz sorumlularnca ie dnk olarak uygulanmtr." Trkiye'de Gayri Nizami Harple grevli dairenin 4 yl bakanln yaptm iin bu ithama her zaman ve her yerde verdiim cevab burada da tekrarlamak durumundaym. Kald ki kastettikleri yllar 12 Mart dnemi ise, bu dnemde ben Lleburgaz'da Tmen Komutan idim. Benim bakanlk yaptm dnemde ise byle bir ey varit olmamtr. Bu iddia doru deildir. Burada da ifade edelim ki, da dnk olduu ak olan bu dairenin grevini ie dndrmek evham deilse kastl bir uydurmacadr.

212

Bu iddiaya daha geni kapsaml olarak Genelkurmay Bakanl'nn Org. Sayn Kenan Evren imzasn tayan 9 ubat 1978 tarihli ekli yazlarndan aldm bir pasajla cevap vermi ve aklk getirmi olaym. "Grevleri d tehlikelere kar yurt savunmasn amalayan zel Harp Dairesi'nin bu grevlerinden her hangi bir seviyedeki komutan veya dier ilgililer tarafndan istense de saptrlabilmesi askeri nizam ve disiplinin kat'i ve kesin hkmleri karsnda olanakszdr. Dolaysyla sizin iin de (General Akyol) byle bir sulama asla varit olamaz." Ecevit en sonunda, herkesin bilmesine ramen, gzlerimin iine baka baka ve pek ilgin olarak kontr-gerilladan bahsetmediini sylyor. (Zahir, bizde politika yapmak byle oluyor) demecinin sonunda da tartmay kapayalm diyor. Gazeteci yazar Rauf Tamer 4 ubat 1978 tarihli Tercman gazetesinde yaynlanan yazsnn sonundaki bize gre bir makale byklk ve deerindeki bir cmlelik notta yargsn ok ustaca noktalyor: "Not: Ecevit, dn kontr-gerilla yoktur dedi... Biz de dorusu pes dedik..." B. Ecevit'in Babakan olarak, davetine uyarak, kontr-gerilla hakknda yapt aklamay yetersiz bulan S.Demirel, 4 ubat 1978 gn yapt basn toplantsnda unlar sylemitir (131). "Halk Partisi Genel Bakannn bir laf kalabal iinde meselenin zne girmekten kanmasnn nemli sebepleri vardr. Tartlan konu savunma kavram veya savunma modeli deildir. ddia (lkede kontr-gerilla diye bir tekilt vardr. Ve bu tekilt devlete aittir ve lkedeki cinayetleri bu tekilt tertipler.) eklinde idi. Bu iddialarn sahibi tarafndan akla kavuturulmas gerekirdi. Bu tartmay biz balatmadk. Tartmay balatan kendisidir. Simdi ise bu konuyu tartmayalm diyor. Halk Partisi 1973 seimlerinde bir kontr-gerilla ikyeti ortaya koyduuna gre, imdi bu ikyetinden Genel Bakan istese de vazgemi duruma demez. Halk Partisi bu iddiasna sahipse, imdi iktidardadr. ddiasn belgelemek ve gereini yapmak mecburiyetindedir. Trkiye, CHP Genel Bakannn keyfine gre idare edilebilecei bir devlet deildir. Bunu kartrmayalm deyip geemez. Hesaplamadan kaan kim? Bu kadar nemli konuda hesaplama yaplmayacaksa hangi konuda yaplacak? Kendisi istedii gibi konuacak, hi olmazsa bir yere kadar kendilerini savunma imknlarndan mahrum messeseleri sulayacak, sonra da bunu burada keselim diyecek. Geenin tartmasn yapmayalm diyecek. Buna hakk ve yetkisi yoktur. Halk Partisi Genel Bakannn hkmetin ba olarak, devletin iinde yer alan, devletin denetim alan dnda kalan rgtlerle, bu rgtlerin iinde bulunanlar ve onlara emir verenleri meydana karmas lzmdr, arttr.
213

Bundan imtina edemez, iddialarnn kendisi terk etse, bu iddia sahibinin yakasn brakmayacaz." AP Genel Bakan olarak S. Demirel'in 6 ubat 1978 gn yapt basn toplantsnda konu ile ilgili olarak sylediklerini de baz blmleriyle aada sunuyoruz (132). "Halk Partisi Genel Bakan lkede cereyan eden olaylar ve bu olaylarla ilenen cinayetleri bir tertipleyenin bulunduunu, bunun da kontr-gerilla rgt olduunu, bu rgtn daha nce skynetim kanad altnda faaliyet gsterdiini iddia etmitir. Halk Partisi Genel Bakan daha sonra l Mays 1977 gn Taksim'de meydana gelen kanl olay dolaysyla 6 Mays gn Sayn Cumhurbakann ziyaret etmi, kendisine bu olayda tertipi olmas muhtemel bir devlet rgtnden ikyette, ihbarda bulunmutur. Bu rgtn ne olduunu aklamak varken, Halk Partisi Genel Bakan bu zamana kadar, kendisine 7 Mays gn ynelttiim sualleri ve 15 Mays gn yazdm yaz da dahil, azndaki baklay karmaktan hep kam, imdilik kamaya devam etmektedir. CHP Genel Bakannn (cinayet tertipilii) ile itham ettii rgt Silahl Kuvvetlerimize bal deildir desin. Halk Partisi Genel Bakan (Devletin iinde yer alan fakat demokratik hukuk devletinin denetimi dnda kalan) bu rgtten bahsediyor. Bu rgtn (da dnk olarak kurulmu olduunu fakat ie dnk olarak kullanldn) iddia ediyor. (Yanl ve sakncal uygulamalar yaptn) beyan ediyor. Bu iddialar 3 ubat gn, yani gn nce yapyor. Dnk konumasyla da bu iddia ve isnatlardan hal vazgememi grnyor. Ne yapyor?' Bize gre, eveliyor, geveliyor, kamaya devam ediyor, yeni amurlar atyor. Trk Silahl Kuvvetlerini tartma konusu dna karmak zor deildir. Halk Partisi Genel Bakan, bu gn hkmetin ba olarak her eyi bilmek ve bulmak mevkiindedir. Silahl Kuvvetleri tartma d tutmak grevidir ve ok kolaydr. (Daha evvelki isnat ve ithamlarm doru deildir. Devlete ait bu rgt, yani Silahl Kuvvetlerin zel Harp Dairesinin cinayet tertipiliine karmas sz konusu olmaz. Ben devlet cinayet ilemitir, demitim. Bunu seim bildirgemize de koy-mutuk. Szlerimden utanyorum) der ve bylece Silahl Kuvvetler kendi tarafndan ortaya atlan ithamlarn altndan kurtulur, hem de bu tartma biter. yle demiyor, yle deinceye kadar da Silahl Kuvvetleri itham altnda tutan kendisi olacaktr. Bize gre, Silahl Kuvvetler ve Mill stihbarat Tekilt Halk Partisi Genel Bakannn ve onun szclerinin iftirasna maruzdur. Halk Partisi Genel Bakannn hedef alaca yer Silahl Kuvvetler veya istihbarat tekilat deil, iddia ettii olaylarn vukululuu tarihteki hkmetler olmaldr. Soraca bir ey varsa bize sormaldr. Bu, konunun takipisi olmamzn nemli bir sebebidir.
214

Hkmetin bana tekrar soruyoruz. Trkiye'de ilenen cinayetlerin devletin bu rgt ile yani zel Harp Dairesi ile bir ilikisi var mdr? Yoktur derse mesele biter. Sz konusu olan cinayetlerdir. Bu (sakncal uygulamalar sakncasz hale getireceiz) gibi gln ve hafif bir ifade ile geitirilemez. Biz devletin hi bir cinayetle ilgisi bulunmad, ne Silahl Kuvvetlere bal zel Harp Dairesi, ne de baka bir rgtn hi bir ekilde cinayet tertipisi olmadn iddia ediyoruz. Netice olarak, Halk Partisi Genel Bakan muhbirdir. hbiran mevzuu cinayettir. Muhatab Silahl Kuvvetlere bal bir rgttr. hbar belgelemelidir. Var da aklamyorsa daha byk ayp etmekte ve su ilemektedir. Kendisi orduyu cinayete bulatrmaktan ekinmemitir. Biz ordunun stne kendisi tarafndan sratlan amuru kaldrmaya alyoruz. Bandan byk ilere kalkmtr. Bu olay kulanda kpe olmaldr." S. Demirel'in kontr-gerilla kampanyasnda devlet kurulularna yneltilen iddia ve ithamlar gsleyecek, bunlar reddetmesi ve devleti savunmas kranla ve takdirle karlanmas gereken bir tutumun sergilenmesidir. Bylece devletten yana oluu simgeleyen bu tr davranlarn doru olduunda sanrm herkes birlemektedir. nk iddia edildii gibi, devletin cinayet tertipisi olabileceini, devlet terrnn sz konusu edilebileceini ve belli evrelerin yarattklar anlamda devletin kontr-gerilla olacan art niyetli olmayan hi kimsenin kabul etmesi dnlemez. Ama burada da tekrarlayalm, tartma boyunca yetkili devlet grevlilerinden hibirisi, gerillalarla (doru deyim anarist ve terristlerle) mcadele devletin grevidir diyerek, teknik tabiri ile bu faaliyetin adnn kontrgerilla olduunu belirtip yanl ve saptrmay dzeltmemitir. Bu nedenle de kontr-gerilla deyimi, manas ikence ve cinayet tertipilii olarak saptrlm biimi ile kampanya boyunca kullanlmtr. Bu anlamyla, kontr-gerillaya kimse bulamak istememi, devleti ynetenler bile devlette kontr-gerilla yoktur diyerek savunmada kalmlar, bundan da kampanyay ynetenler yararlanmlardr. lgili blmnde de ifade ettiimiz gibi, bir yabanc lkede kontr-gerilla derseniz devlet hizmeti akla gelir. Birisine kontr-gerilla uzman derseniz, iftihar eder. Ama lkemizde .... ne yapalm biz bize benzeriz... Bir hususa daha temas etmek istiyorum. Dikkat edilirse Trkiye'de gerek manada kontr-gerilladan rahatsz olanlar, gerilladan yana olanlardr. Gerek manasnda alrsak, meru bir devlet varken, gerilla olarak ortaya karak eylemlerde bulunanlarn yaptklar devlete kardr. Hlbuki bunlar
215

nleyecek olanlar yani kontr-gerilla faaliyetinde bulunanlar devlet gvenlik kuvvetleridir. Bizde ki devrimcilere sorarsanz, devrimi (yani ihtilali) gerekletirecei iin gerilla (anarist ve terrist) merudur. Buna engel olacak kontr-gerilla kuvvetleri gayri merudur. Bu iddiann Lenin'in mehur bir szn hatrlattn ifade etmeliyim. Baknz Lenin yle diyor: "Komnistlerin at her sava hakl, komnizme kar alan her sava hakszdr ve ezilmelidir." Geen dnemde, memleketimizde kontr-gerilla faaliyetinden rahatsz olanlar kendiliinden ortaya kmlardr. Hatta korkmadan gerilla olduklarn, en azndan gerillalardan yana ve onlarn desteinde olduklarn ifade ederek devlete meydan okumulardr. Ama devlet doru tespit edebildiysem, savclarn harekete geirerek bunlar takip etmemitir. Biraz sonra baarsn ve devlete verdii zararlar topluca belirteceimiz kontr-gerilla kampanyas bu gn iin inandrcln kaybetmi olarak bir kenara itilmi grnyor. Frsat yaratlrsa btn atlak seslerin kmaya alaca ihtiml dahilindedir. Ne var ki, 12 Eyll harektndan sonra, devletin yklarak Trkiye'nin blnp paralanmas iin oynanan oyunlar sergilenmitir. Bylece menfur emeller peinde koanlarn inandrcl kalmamtr. Bu, millete oooh! dedirtecek olumlu ve byk bir sonutur. Genelkurmay Bakanmz Org. Kenan Evren Adana'da iki erimizin terristlerce ehit edilmesi vesilesi ile verdikleri demete (134): "Vatan hainleri yurdumuz ve milletimizin blnmezliinin teminat olan Silahl Kuvvetlerimizi aka hedef almlardr" demilerdir. B i z d e s e n e l e r c e nce, kontr-gerilla kampanyas daha tahribatn yapmamken, bunun ana amacnn devleti ypratmak olduunu, seilen hedeflerden birinin Trk Silahl Kuvvetleri olarak tespit edildiini Genelkurmay Bakanlna kemizden sunduumuz bir yaz ile mtalaten arz etmitik. Nereden.......... nereye ..........? Kontr-gerilla tartmasnn son blmn zetledikten sonra bu kampanyann baars ve sonular zerinde durmak istiyorum. Hakk tespit ederek sylemek gerekirse, kontr-gerilla kampanyas baarl olmutur. Bu baar sol, ar sol, komnist ve blc evrelere aittir. Bize gre bu baarnn en byk etkeni propaganda taktik ve tekniklerinin, ok iyi bir istihbaratla saptanan strateji dorultusunda ustalkla kullanlmasdr. O dnemin ana muhalefet partisi lideri bu kampanyann iinde yer alnca, hatta babakan olduktan sonra bile, esasen geciktirdii aklamasn aklk ve
216

kesinlikle ortaya koymaynca kampanyann inandrcl arlk kazanm ve bu husus baarnn dier bir sebebi olmutur. Bu basanda devletin ge kalmasyla toplumun olumsuz tutum ve davrannn da rol sz konusudur. Kampanyann baarsn salayan halkn olumsuz tutumuna toplumun konuyla ilgili bilgisinin azl tesir etmitir. Kabul etmek lzm gelir ki, Trkiye'de Gayri Nizami Harp, yani gerilla harbi nedir? Gayri Nizami Kuvvetlere kar harekt, yani kontr-gerilla nedir? Tam manasyla bilinmiyordu. Hlbuki dier lkelerde silahlarn ok gelimi olmasndan dolay, bu anlamda dnya harbi yerine bu gnn ve gelecein harbi olarak bilinen Gayri Nizami Harp, taktik ve teknikleri aratrlp gelitirilen bir harp olarak bilinmektedir. Bizim senelerce nce, ayn duyarlkla bu harple kar ha-rektn nemli konular olarak ele alp Silahl Kuvvetlerimize yarar salamak zere yaynladmz makaleler bu konular renmede daha da ge kalmamamz amalyordu. Genelkurmay Bakanmz Org. K. Evren'in ubat 1981'de Erzurum-Lleli blgesinde yaplan k tatbikat vesilesi ile zamanmzda byle bir harp trnn olumasndan bahsetmesi uyarc ve aydnlatc olmutur. Trkiye'deki bu bilinsizlik zerine kontr-gerilla kampanyasn ynetenlerce belirlenip topluma zellikle basn yoluyla sunulan kavram, belli evrelerce kabul edilirken, toplumun dier byk bir blm srdrlen ve fakat anlamad bu tartma iin ilgisiz kalyordu. rnein, basnda bana kontr-gerilla uzman denmi olmasnn gerek manasn anlamyorlar, hassasiyetimizi yadrgyorlard. Kampanya esnasnda atlan sloganlar "MT kapatlsn", "Kontr-gerilla datlsn" vs., sol kesimde dayanma ve g birlii salamada etken olmutur. Bu kampanyann CHP'nin 1977 seimlerinde salad baarya olumlu katkda bulunduu sylenebilir. Kolay bir aklama yapmak zere, askeri alandan bir rnekle, kontr-gerilla kampanyasn ordularn taarruzdan nce uyguladklar "Hazrlk atei ve olgunlatrma" safhasna benzeterek ifade etmek mmkndr. Bu benzetile diyebiliriz ki, kontr-gerilla kampanyas memleketimizde bir frtna gibi estirilerek, bunun baz kesimlerde hakllk kazanmasyla meydana getirdii oktan, tespit edilen stratejinin mteakip safhalarna gemek zere, iyi yararlanlmtr. Bilindii zere, Trkiye'de 12 Eyll ncesi dnemde devletin yklmas ve lkenin paralanmasn amalayan bir rtl istila harektna giriilmitir. Gayri Nizami Harp taktik ve tekniklerinin kullanld bu harekt, memleketimiz zerinde menfur emelleri bulunan d dmanlarla, arpk ideolojik saplantlar bulunan i mihraklar balatm ve yrtmlerdir. Hatrlanaca zere, masum renci hareketleri eklinde ve ustaca balatlan anarik olaylar, ksa srede sebebi gene ustaca sosyal ve ekonomik sorunlara
217

balanarak ideolojik maksad saklanan terr olaylarna dnm, ilk aamada kitle terr halinde byk tahribatn ortaya koymutur. Malm evrelerin gerilla harbine baladk diye pervaszca ortaya koyduklar tablo, bir baka adan zmir Tari olaylarnda olduu gibi, gzlemcilerce ihtilal olarak nitelenmiti. Bylece Trkiye bir uurumun kenarna getirilmitir. 11 Eyll gn budur. 12 Eyll gn Trkiye'yi bu uurumun kenarndan kurtaran Trk Silahl Kuvvetlerine millete kran ve minnet borluyuz. Bunlar neden mi yazyorum? Kanaatimce bu sonun balangc kontr-gerilla kampanyasnda da ondan. Trkiye'yi uurumun kenarna getiren anarik faaliyetlerin ve terr olaylarnn baarsnda Kontr-gerilla kampanyasnn byk pay vardr. Kontrgerilla kampanyas terr olaylarna byk destek olmu, devletin ypranp adeta tkenmesini salamtr. Aada kampanyann devletten gtrdklerini sralaynca, kayplar orannda baarnn bykl daha iyi anlalacaktr. Kontr-gerilla kampanyasnn ypratma hedefi olarak Trk Silahl Kuvvetlerinden setii kurulu olan Gnkur. zel Harp Dairesi hakknda basnda yazlanlar ve TBMM'inde sylenenler ile gerekten kamuoyunda phe ve tereddt yaratlmtr. ddiann srdrld dnemde mezkur dairenin bakanln yapan generalin, niformas srtnda ve grevinin banda olduu halde, arkadalarnn yzne bakamadn sylemi olmas, maalesef basn haberlerinde yer almtr. Genelkurmay zel Harp Dairesi zerinde meydana getirilen phe ve tereddt sebebiyle, Silahl Kuvvetlerimizin Gayri Nizami Harp gc tahmin edilir ki, tahrip edilme istidad gstermitir. Yurt savunmasnda ordularmza yardm edecek, srasnda ve baz ahvalde daha da nemli grevler stlenecek olan Gayri Nizami Harp gcnn azaltlm olmasndan memleketimizin dmanlar sevinecektir. Bunu kesinlikle ifade etmek mmkndr. Gayri Nizami Harp hakknda sras geldike okurlarmza bilgi sunduk geliyoruz. Buna bir rnek daha ekleyelim: Son olarak, Afganistan'n Sovyetler Birlii ordularnca igali olaynda basnn gerilla kuvveti diye tanmlad, igale hayr diyen milli mukavemet rgtnn yapmaya alt direni harekt Gayri Nizami Harbin ta kendisidir. lkemizde bunca karalamadan sonra, byle bir tekilatn hazrlnda grev alacaklar, kafalarnda oluturulan phe ve tereddd gidererek, vatan, millet ve bayrak szckleri ile ikna etmek her halde eskisi kadar kolay olmayacaktr. Kampanyay ynetenler iddia ve iftiralarn Kbrs'a sratmakla da Kbrs Trk Mukavemet Tekilatn tahribe ynelmi, Kbrs iin mill kahraman saylabilecek Rauf Denk-ta'n itenlikle yaknd gibi, Trkiye rnei, Kbrs toplumunda birliin bozulmasna allm ve bu yolda mesafe alnmtr.
218

Kampanyann meydana getirdii zararlardan bir dieri de komutanlara kar duyulacak gvenin azaltlmas olmutur. Bilindii gibi, dnyann her yerinde askerlikte geerli nemli kurallar vardr. "Komutanlk tecezzi kabul etmez. Yani komutan bir kiidir." "Grevle ilgili sorumluluk tamamen komutana aittir." Dikkat buyrulmutur ki, kontr-gerilla kampanyasn yrtenler, ustalk gstererek karlarna dorudan doruya Gnkur. II'nci ve I'nci Bakanlarn deil, onlarn emir ve komutas altndaki Genelkurmay zel Harp Dairesi'ni almlardr. Buna mukabil hedef olarak seilen bu dairenin komutanln yapan zamann Gnkur. II ve Inci Bakanlar bu daireye sahip karak makul bir baka sebep yoksa, yapmalar mmkn olan doyurucu aklamalarla yalan ve iftiray defedip, buna urayan astlarna Silahl Kuvvetlerin gelenei gerei kanatlarn amam grnm vermilerdir. Bir baka rnek daha vermek istiyorum. Askerlikte grevle ilgili olarak, alnan emirlere kaytsz ve artsz itaat gerektii bilinmektedir. Bu tr emirleri yerine getiren ast bilir ki sonunda bir sorumluluk olursa bu, emir veren komutanlara aittir. 12 Mart dneminde ekiya ile mcadelede keskin nianc olduu iin kendisine grev verilen Deniz Yarbay rahmetli Erdeniz phe yok bu anlayla hareket etmitir. Hatrlanaca zere bu yarbay, intikam ariyan, devlete ve topluma bask yapmak isteyen terristlerce hunharca ehit edilmitir. Basndan rendiimize gre, mumaileyhi devletin korumasz brakt bir yana, ehit edilince, ondan kendisine lyk ve topluma rnek olacak bir tren bile esirgenerek sonunun sessizce noktalanmas kamuoyuna menfi etki yapan bir olay olmutur. Deil bu rnekte olduu gibi, zel grevlere, hatta nemi orannda byk sorumluluklar olan grevlere, gven azlndan dolay, bundan byle talip olmama sknts doabileceini bir tahmin olarak belirtmemiz mmkndr. O d nemin sorumlu komutanlarnca ileri srld ifade edilen "Biz rahmetli Org. Mustafa Mulal olmak istemiyoruz" beyannn aklamas olarak 15.9.1985 tarihli Tercman gazetesinden aldmz gazetesi Nazl Ilcak'n deerli yazsnn bir blmn aada sunuyorum: "Hafzalarmz tazeleyelim. ubat 1980 de Tari'te balayan olaylar, sokak atmalarna dnmt. Gvenlik Kuvvetleriyle iiler kar karya gelmiler, kurunlar sklm, kan dklmt. zmir'de eylemcilerin estirdii terr gnlerce srd. ili'deki iplik fabrikas igal altndayd. Nihayet Ege Ordu Komutan Org. Ali Sait zivril'in ynettii bir operasyon sonucunda 10 bin asker fabrikaya girip direniileri teslim ald. Yurt dnda katld bir toplantdan dnen Ecevit ayann tozuyla bir basn toplants dzenledi.
219

Ecevit olaylar yorumlarken, hkmetin diktaya gitme zlemi iinde olduunu syledi. Gvenlik Kuvvetlerini gestapoya benzetti. Nazi dneminin ikencecilerini aratacak olaylardan bahsetti." Bu gibi davranlarn gveni azaltacan ve grevlilerin vazife yapma evklerini kracan bilmeliyiz. Kontr-gerilla kampanyasnn ikinci hedefi MT ynnden devletin kayplar unlar olmutur. Devletin ok nemli bir kuruluu olan Milli stihbarat Tekilat (MT) na ynelik kampanyann baars ile MT'in yannda Trkiye'nin istihbarat ve gvenlik kurulular da ypratlmtr. Basndan takip ettiimiz kadar ile ve eer doru ise, Ecevit hkmetinin MT'in ie dnk almalarn durdurmas, devleti yapaca harekt iin istihbaratsz brakan ok talihsiz bir karar olmutur. Tekilt olarak, ikence ve cinayet tertipilii ile sulanan personeline TBMM krslerinden halk dman denilen bu rgte devlet sahip kmaynca, rgt mensuplar gerekten phe ve tereddt basks altna girmitir. Kapal bir hizmet oluu ile esasen ok iyi seilebilecek personelle kurulmas mmkn olabilen bu trl tekiltlar iin var olmas gereken saygnlkta ortadan kalknca, personel bulmak ve altrmak elbette ki daha g olacaktr. zellikle meslekleri gerei glgede kalarak, byk bir feragat ve fedakrlkla almas gereken personel, yalan ve iftira karsnda sahip klmaynca, bunun amirlere dnk gveni sarsaca, bu ynden i randmannn yurt zararna olarak decei kabul edilmektedir. Bu sonucun, M T d a h i l devlet istihbarat rgtlerinin glendirilmesi almalarna menfi etki yapacana phe yoktur. Kontr-gerilla kampanyasn yrtenler ileri Bakanl'n ba hedeflerinden biri saydklar halde, malm taktikleri gerei ypratma hedefi olarak bu bakanln Sivil Savunma daresi Bakanln semilerdir. Srdrdkleri kampanya burada da baarl olmutur. ddia ve iftiralarla yaratlan phe ve tereddt esasen ve maalesef bu gne kadar ideal bir ekilde iler bir duruma getirilememi olan bu rgtn canlanma midini kanaatimce krmtr denebilir. Bu hedefe ynelen kampanyann ok acayip ve fakat baarl bir sonucu da, terrizmle mcadeledeki grevi 1nci srada olan ileri Bakanl'nn kendi bnyesinde cinayet tertipisi olarak nitelenen bir rgtn bulunduu iddiasna kar adeta bunu kabullenmiesine sessiz ve sedasz kaldr. Kontr-gerilla kampanyasnn devletten gtrd ok nemli bir hususta gizli kalmas gereken, tekilt ve dkmanlarn dmann ekmeine ya srercesine aklanmasdr. zellikle Gnkur. zel Harp Dairesi ve MT'in tekilt emalarna varncaya kadar, gizli kalmas gereken nitelerinin aklanmasnda belli evreler adeta yar etmilerdir.
220

Biz 27.1.1978 tarihinde evimizde yaptmz basn toplantsnda kamuoyunu ve devleti ikaz niteliinde u mtala ve tekliflerimizi sunmutuk: "Bu gn iin ok hassas olan bu konular zerinde ve ok deerli devlet kurulular hakknda ben unu duydum, o bunu dedi gibi bir yntemi uygulayarak uluorta konuma, bilerek veya bilmeyerek ortak malmz olan devlete zarar verme yerine, bir devlet adamna yarar bir ekilde aratrmalarn resmi makamlardan yaplmasnn yararna inanyorum." Bu konuda baz parti yneticilerinin de hkmeti ikaz eden mesajlar olmutur. rnein bir ynetici: (135) "Devlet srlar ile ilgili tartmalar, devletin itibarn zedeleyici olmamal" demi; Bir baka ynetici ise: (136) "Bu tartmalar srerken baz ok nemli gizli srlarn da pazarlara dkld aktr. Peki, spanak fiyatna satlan, ayaa drlen devlet srlarnn ihlalinin hesabn kim verecektir?" demitir. Bilmiyoruz, belki de kontr-gerilla kampanyasn yrtenlerin iddialar iin malzeme yaptklar devlet srlarnn ortaya dklmesi sebebiyle savclar konuya el koymulardr. u noktay da ayrca ve zlerek ifade etmek gerekir ki, kontr-gerilla kampanyasn yrtenlere hedef alnan devlet rgtlerinde grev yapan bazlarnn bilerek bilgi aktardklar hususu bir sezi halinde de olsa, yaplan yaynlar ve konumalar vesilesi ile akla gelir olmutur. Kontr-gerilla kampanyasnn srdrlmesinden devlet zarar grmektedir, kanaati iinde bulunan bir gazetecinin zamann babakanna sorduu sual bize gre yerinde; ama konuyu kapatmak iin buna mspet karlk vermeyen B. Ecevit'in cevab ise ok ilgin. Soru ve cevab hatrlamak istiyorum. Soru: Kontr-gerilla konusunda balatlan tartmalar Silahl Kuvvetlere zarar vermeyecek mi? (137) Cevap: Bu konuda sras gelince, fakat her halde fazla gecikmeden, hkmetimiz gerekli almay yapacaktr. ........Bunu geciktirmeden yapacaz. Fakat o an gelinceye kadar, takdir edersiniz ki, bir aklamada bulunmam doru olmaz." Anlalm olaca zere, soruya verilen yukardaki cevap aslnda soruyu cevapsz brakmak anlamna alnmaldr. Bundan, kampanyay balatanlarn hedefe varlmadan bunu durduramayacaklarn anlamak da mmkndr.

221

KONTR-GERLLA KAMPANYASI KARISINDA DEVLET NASIL HAREKET ETMELYD?

Susmak, ya da zlerek mektup yazmak are olmamtr Bilgi verilerek, bilgisizlikle atlan yanl admlar nlenebilirdi Bu yntemle kastl davranlar ortaya kacandan, bunlar kamuoyu nnde mahkm edilebilirdi Hukuk yolu ak tutulur, devlet bunun takipisi olurdu Devlet bu kampanyann tahribatn tahmin ederek, balangtan itibaren yerini almalyd Tarafszlk yorumu doru yaplmalyd Devlete resmi bir aratrmann yaplmas uygun olurdu

Kontr-gerilla kampanyasnn hedefleri saklanmamak zere ortaya konmutu. MT "Milli stihbarat Tekilt" ve zel Harp Dairesi, yani Silahl Kuvvetler. Sonradan Sivil Savunma daresi Bakanl da kampanyann hedefleri arasna alnmt. lgili blmlerinde de ifade ettiim gibi, kampanyann amacnn bu kurum ve kurulularn ypratlmas olduunu anlamak bize gre hi de g olmamtr. Buna ramen, baz yazarlar ve parlamenterlerce Milli stihbarat Tekilt'na hakaret edildii, mensuplarna halk dman diyecek kadar ileri gidildii, tekiltn grevleri yanl yorumland halde, yneticilerince bu kastl iddialar reddedilmemi, bylece hakknda kamuoyu nnde oluturulan phe ve tereddt artan bir hzla oalmtr. Genelkurmay zel Harp Dairesi iin de geree dayanmayan ok ar ithamlar yneltilmesine, bunun Silahl Kuvvetleri ypratma etkisi de ortada olmasna ramen, gerekli aklamalar Yaplmamtr. Genelkurmay Bakanl ve Milli Savunma Bakanl daha nce de iaret ettiimiz gibi, susmay tercih etmi, basna szan haberlere gre zamann Genel Kurmay Bakan en sonunda olaylarn gelimesinden zlerek zamann Babakan'na mektup yazmtr (138). Biz yaptmz basn toplantsnda unu ifade etmitik (139). "Devlet kurulular ile ilgili kararlar dalgalanmaya braklmamal, bizzat resmi makamlarca aklama yaplmaldr."
222

Grlmtr ki susmak veya mektup yazmakla kampanyann tahribat nlenememitir. Denilebilir ki siz hatrlamyorsunuz. Gnkur. Bk. aklama yapt. Evvelce de deindiimiz gibi, Semih Sancar gerekten emekliliine bir gn kala bir deme vermitir. Ama daha nce de hakknda grlerimizi sunduumuz gibi, bize gre yaplan aklama ok gecikmi olmasnn tesinde zel Harp Dairesi ve dolaysyla Silahl Kuvvetler hakknda oluturulmaya allan phe ve tereddtleri datacak mahiyette deildir. Bu demecin ilk blm hakknda mtalamz burada tekrarlamak durumundaym. "Bizde kontr-gerilla diye bir ey yoktur. zel Harp Dairesi vardr." beyan ile Semih Sancar tahmin ediyorum zel Harp Dairesi kontr-gerilladr diyerek iddia sahiplerinden yana olmamtr. Ama sylemek istenen ey gerek olduuna gre, daha ak olarak ifade edilemez miydi? Demecin mteakip blm de yle: (140) "Son yllarda, anarik olaylarla mcadele konusunda zel Harp Dairesi'nin elemanlarnn grev alm olduunu ima etmek, Trk ordusunun bnyesini ypratmak gayesini hedefleyenlerin amac olabilir." Bu tehise elbette ki herkes itirak edecektir. Ama biz Semih Sancar'n bu yaklamn fazla iyimser buluyoruz. Kontr-gerilla kampanyasnda rol alan iddia sahipleri iddialarn (ima) noktasnda tutmam, byk bir cesaretle zel Harp Dairesi'nin kontr-gerilla olduunu ak ak kamuoyu nnde ortaya koymulardr. Demecin son blmne gelince: Sayn Semih Sancar diyorlar ki: "Biz ordu ile milleti bir ve beraber mtalaa ediyoruz. Ordunun her hangi bir unsurunun milletine kar olmas dnlebilir mi?" Elhak kimse dnemez, dorudur. Ama her koulda ve herkes iin mi? Trk Silahl Kuvvetlerinin rnein Skynetim dnemlerindeki grevlerinin amacna ne demeli? Ordunun ie dnk vazifesi yok mudur? Bu beyann terr odaklarn memnun eden nitelikte olduunu sylemek de mmkndr. Bu konuda sonraki Genelkurmay Bakanmz Orgeneral Kenan Evren'in soruna yaklamasnn ok tutarl ve geerli olduunu ifade etmeliyim. Sayn Evren 22 Kasm 1978 tarihli Hrriyet gazetesinde yaynlanan demecinde yle demilerdir: "Gerilla tabiri, mevcut anayasal dzeni ykmak, devletin lkesi ile milletin btnln bozmak gayesi ile eyleme geen kii veya kiiler (yani dman mahalline hizmet eden kiiler) iin kullanlmak isteniyorsa (ki bunlar bizim iin gerilla deil, anarist, asi veya ekiya olabilir) bu gibilerin eylemlerini bastrmak, il idaresi kanununa gre valilerin talebi zerine Trk Silahl Kuvvetlerine ait bir grevdir."
223

Sivil Savunma daresi Bakanl'na yneltilen ithamlar bakmndan ileri Bakanl'nn taknaca tavr da dier kurulularnkinin ayndr. Netice olarak, diyoruz ki, devlet kontr-gerilla kampanyasnn banda gerekli aklamay yapmamtr. Yapm olsayd, kavram saptrmas yaptrlmam, bunun tahribat nlenmi olur, hatta ynetenlerin hevesleri kursaklarnda kalrd. Kanaatimce, kampanya iin alan tartmann arapsana dnm ve uzam olmasnn sebebinin tartmaya katlanlarn konu hakknda genellikle bilgisiz olmalar olduunu daha nce aklamtk. Buradan hareketle diyoruz ki, eer devlet kurulularna yneltilen ithamlar karsnda hemen harekete geerek, ileri srlen hata, yalan ve iftira niteliindeki iddia sahipleri ile ilgilenerek kendilerine doru bilgiler aktarlsa idi (ki burada brifing dahil her eit bilgi aktarma yntemi sz konusudur) kampanyann nlenmesinde ok faydal sonular alnrd. Bu uygulama sonunda tartmadan ekilenler olabilecei gibi, devletten alaca doru bilgileri olumlu istikamette, yani devletten yana kullananlar da olabilecekti. En azndan, bu tatbikatn sonunda, ykc faaliyetlerini srdrecek kastl davrananlar ortaya kabilirlerdi. Bylece kastl ve dmanca hareket edenler kamuoyu nnde ve ortada kalacaklarndan bunlar kamu vicdannn mahkm etmesi sz konusu olurdu. Devlete de hukuk yolunun takipilii kalrd. Devlet, bu kampanyann tahribat karsnda balangtan itibaren yerini almalyd. Hatrlanaca zere, kontr-gerilla kampanyasn yrtenler yle bir kavram kargaas meydana getirmilerdir ki, daha nce de deindiimiz gibi, kontrgerilla iin ikence ve cinayet tertipilii gibi yepyeni ve kastl bir tarif oluturulmutur. Bu irkin tarifli hizmete elbette ki kimse talip olmayacak ve zerine sratlmasndan kaacaktr. Usta hrsz misali Trkiye'de devlet terrnden sz ediliyordu. Toplum, bu ustal gsteren kampanyann ok tesiri altnda kalm, anari ve terr odaklar ile mcadele maalesef ortada braklmtr. Devlet grevini unutmutur. Yetkili azlar, o da gecikmi olarak, devletle, orduda kontr-gerilla yok diyorlard. Bu bir savunma idi. Bylece kendilerine gerilla ve devrimci (ihtilalci) diyenler, devleti ykmay, milleti blmeyi amalayan eylemlerini meydan bo bularak srdryor, bunlarn n ak tutuluyordu. Geen dnemde ortaya pek az sayda doru yorum getirilebilmi, konuya bu adan pek az kimse temas etmi, mevcut ortama gre ifade edersek ancak ok az kii bu cesareti gsterebilmitir. rnein, AP Bolu Milletvekili Mfit Bayraktar, parlamentoda ilk defa olarak "lkede gerilla varsa, kontr-gerilla mubahtr" demek suretiyle ok duvarn delmi ve sanyorum byk bir hizmet gerekletirmitir.
224

4 ubat 1978 tarihli Tercman gazetesinde gazeteci yazar Rauf Tamer yle diyordu: "Mfit Bayraktar'n szlerinden rahatsz olanlar var. Buradaki mantk baka iliyor. - Efendim kontr-gerilla yasa d. - Anlamadm, Mahir ayan'lar, Ula Bardak'lar, Nahit Tre'ler yasa iin mi? Sokaktaki adam, kahvedeki gariban, ii daha basite icra edecek soruyor. - Kimden yanasn? Devletten yana m? Ekiyadan yana m? MT operasyonlar, normal yaayan bir vatanda hi rahatsz etmemi, kyly, ehirliyi, bakkal, manav ve kasab, simitiyi, manifaturacy hi ilgilendirmemi te Ecevit'i niye endieye sevk etmi acaba....? ......ve kimlerle birlikte sevk etmi? Yazar Ahmet Kabakl, 28 Ocak 1978 tarihli Tercman gazetesinde ayn tehis dorultusunda konuya doru bir yorum getiriyor. Yaznn bir blmn aaya alyorum. "Trkiye'de Gerilla = Komnist ekiya vardr. Ve anarinin tek mahsuldr. Bunu CHP Milletvekili Sleyman Gen ve Niyazi nsal ve temellilerden Suphi Karaman da kabul ediyorlar. Kabul ediyorlar, nk kontr-gerilla diyerek bu ekiyay nlemeye alanlara saldryorlar. Oysa ne demek kontr-gerilla? Ekiyay nleyen kuvvet, tekilat demek. Bunlar nasl solcular, nasl CHP'liler, nasl parlamenterlerdir ki, ekiyay kabul ve hatta himaye ederler, stelikte o ekiyay nleyecek tekilt rtmeye kalkarlar? Ekiyann olduu yerde elbet jandarma da bulunacaktr. Ekiyann kulland gizli ak btn usl ve taktikleri elbet jandarma da kullanacaktr. Trk devletine.......kendini gerillalara kar koyma! Sovyet ve in ajan komnist ekiyaya kendini yktr diye kim emir verebilir? Bu parlamenterler mi? Devlet eer her hangi bir Milli stihbarat Tekiltna, Kzl ihtilal yapmaya hazrlanan ekiyalarndan beni koru diye emir vermi ve onu altrmakta ise..... Buna kar kmak bizzat ekiya ile birlikte Trk Devletini ykmaya almaktan baka ne manaya gelir? Baknz ne demektir gerilla (Faco'culuk): (Faco-gerilla, halk ordusunun ekirdeidir. Komnist ihtille gerilla harekt ile balanr. Birinci amac hkmetleri zor kullanarak devirmek, niha gayesi de proletarya ihtillini gerekletirmektir. Bunlara ulamak iin her trl tedhi, sabotaj, cinayet, insan karma, soygun faaliyetleri dzenler. Gerilla geliince halk kurtulu ordusu olur.) Tannm komnistler gerillay ite byle anlatyorlar. Bunlara kar devletin uyumas m gerekiyor? CHP'li parlamenterler bunu mu istiyorlar? Keke mevcut olsayd biz kontr-gerillaya minnettar kalrdk. Ne yazk ki varlna inanmyoruz veya ok yetersiz kaldn sanyoruz."
225

Bunlar, yzde yz katldmz byk bir vukufla sylenmi bu doru szler, sylenmi, yazlm ama zlerek ifade etmek gerekir ki, yetkili ve sorumlular gene de susmay tercih etmi veya en ok devlette kontr-gerilla yok diyerek savunmada kalmlar, grevlerine sahip kmamlardr. Bu bilgiler, nlerine serildii halde, cumhuriyet savclar harekete gememilerdir. 12 Mart ncesi ekiyaya sempati duyulmam myd? Anlalmaz bir toplum mu olduk? diyesim geliyor. Devletin tarafszlk ilkesini doru yorumlamas kontr-gerilla kampanyasnn etkisiz klnmasn salayabilirdi. Kanaatimce, devletin bu konudaki yorumu, bilinli veya bilinsiz olsun uzun sre yanlln korumutur. Tarafszlk iyi ile kt arasnda bir tercih yapmamak demek deildir. Devletin tarafszl kanunlar uygulamada sz konusu olmaldr. Ama grevliler mutlaka devletten yana olmaldr. Devlet radyo ve televizyonunun terr olaylarn verirken "Kart grl iki grup arasnda........" diye balayan haberleri hatrlanacaktr. Bu konudaki mtalamz grmz paylaan Rauf Tamer'in Tercman gazetesinin 30 Aralk 1981 tarihli nshasnda yaynlanan yazsn sunmakla btnlemek istiyorum. "Bir tarafta devlet, bir tarafta devlet dmanlar. Ama beri tarafta bir tarafszlk ilkesi. Kim tarafsz? Kime kar tarafsz? ve niin? ril, tarafszl (itfaiye ile ate arasnda seyirci kalan) bir basiret balanmas olarak tarif eder. Bu gn, ayn ngiltere'nin kadn babakan (btn askeri tedbirlerimiz Rusya iin alnmaldr) diyor. Bu kadncaz, acaba taraf m tutuyor, yoksa ngiltere'nin bekasn m dnyor? Yllardr Trkiye'de (Ate ile itfaiye arasnda seyirci kalan) tarafszlar grlmtr. Bizden hl tarafsz kalmamz istenebilir. yi grev yaplmasn diye bu (aldatmaca kelime) ikide bir piirilip piirilip nmze konabilir. Biz, bu manadaki tarafszln ne olduunu ok iyi biliriz. bakn mesel... Vaktiyle.... kanunsuz yry diyelim.... Olay kmasndan endie duyulduu iin, geni apta gvenlik tedbirleri alnrd. Ala.... Ama ne olurdu? Devlet gcnn gz nnde ve kontrol altnda, o mitingde veya yryte, devlete kfr edilirdi. Cumhuriyete dil uzatlrd... Ne gam?.. mdahale olmad iin olay kmazd.
226

Hazindir. Olay kmad diye sevinilirdi. Arkadan da daha hazin bir deme verilirdi. (Gvenlik kuvvetlerinin tarafsz ve yansz tutumu sayesinde....) te o tarafsz ve yansz kafadr ki zaten, devlet ile ekiya arasnda denge felsefesini yaratan.... Televizyonda hl dinliyoruz. Yakalanan gizli rgt yesi (Devletle olan mcadeleyi kaybettik) diyebiliyor. Hangi mcadele? Hangi kefe? Hangi denge? Devlet kim? Ekiya kim? Devlet bunlarla cebeleirken, oturup minder kenarndan seyretmek ve (efendim ben tarafszm) demek, neredeyse bir meslek, hatta bir kariyer olmutur Trkiye'de... Tarafszlk kelimesinin, artk devlet adna bir akla kavumas lzmdr. Bu yapld gn, greceksiniz ki birok tarafszn devlete ihanet suundan yarglanmas bile gerekecektir." Devlet nasl hareket etmeliydi? Konusunu tamamlamak zere sylediklerimize bir hususu daha ekleyeceiz. O da geciktirilmeden resmi bir aratrmann yaptrlm olmas gereidir. Bilindii zere, komnist lkelerde propagandaya bilhassa deer verilmekte ve bundan en geni boyutlarda yararlanlmaktadr. fade edildiine gre, ortaya atlan slogann propaganda ustal ile topluma benimsetilip yaygnlatrlmas bu yntemin teknikleri arasna girmektedir. Benzetme yaplrsa, bizde kontr-gerilla kavram saptrlarak buna yeni bir anlam kazandrlnca, devlet kurulularnn kontr-gerilla diye sulanmas kamuoyunda gerekten phe ve tereddt meydana getirmitir. Yetkililerin susmas ve hareketsiz kalmas, yukarda da ifade ettiimiz gibi, bu phe ve tereddtlerin (Sktun ikrardan geldii mant ile) oalmasna sebep olmutur. Bu duruma geldikten sonra yaplacak i iddialara sahip karak, konuyu dalgalanmaya brakmadan devletin resmi bir aratrma yaptrmas olmalyd. Aslnda zamannda bu yolu ciddi bir biimde nerenlere rastlanmtr. rnein, rsan ymen, 8 ubat 1978 tarihli Milliyet gazetesinde nerisini u ekilde ifade etmitir. "Kontr-gerilla konusunda tarafsz, ama bu kez ciddi bir soruturma alabilir. B u s o r u turmann almasyla birlikte kamuoyundaki tartmalar kendiliinden durulur. Kutsal kurumlarn politikaclarn karanlk kkrtmalarna alet olmas da nlenebilir. Neden bu yola gidilmiyor?" 4 ubat 1978 tarihli Hrriyet gazetesinde Oktay Eki'nin yazdklarn da aada sunuyorum:
227

".......btn bunlara ramen mesele zmsz deildir. Geri zm iin nereceimiz yol, son yllarda maalesef bizzat CHP'li milletvekilleri tarafndan yozlatrlmtr. Ama yine de kullanlabilir. stelik bu sayede hem kamuoyu ciddi bir bilgi edinir, hem de iddialar yznden ar duyarlk gsteren kii ve evreler tatmin edilmi olur. nerdiimiz yol, bir meclis aratrmasna gidilmesidir." Kontenjan senatr ve yazar Hsamettin elebi'nin 5 ubat 1978 tarihli Gnaydn gazetesinde kan, sanyorum herkesin beenisini kazanan yazsn bundan nceki blme aynen almtk. Bu yaznn son ksmn burada tekrarlamakta yarar gryorum. elebi yle diyordu: "Sonu udur: Bu aamada, ii ciddi olarak incelemekten baka kar yol kalmamtr. Bu inceleme yaplmal, varsa sulular en uygun arlktaki cezalar grmelidirler. Bylece bir ibreti messire yaratlm olacaktr. Su ve sulu yoksa bu durumun anlalmas da, belge ve bilgiye dayanmadan konuulmamas gerektiini ortaya koyacaktr." ok doru bir mantk ve saduyu ile yaplan bu neriler kamyon devrilmeden ve kpr yklmadan nce yaplmas geerli ve tutarl nerilerdir. Bunlar ortaya konmutur da ne olmutur? Hiii.... Devlet susmaya devam etmi ve harekete gememitir. Netice olarak, devlet kontr-gerilla kavramnn saptrlmasna aklamalar ile engel olmal, kurulularna ve personeline sahip kmal, savunmaya geecek yerde, gerektii zaman ve hallerde kontr-gerillann bir devlet hizmeti olduunu belirtmeli ve bu grevinin sahibi olmalyd. nanarak ifade ediyoruz ki, eer byle yaplsayd, devlet ypranmam olarak, terr olaylarnn byk aamalar yapmasna frsat vermez ve memleketimiz 11 Eyll gnne gelmemi olurdu. 12 Eyll gnnn getirdii rahatlk iinde herkes, her kurum ve kurulu hatalarnn muhasebesini yapmaldr. Mtereken aldmz ac tecrbelerin sonularn gelecein gvenlii iin kullanmalyz.

228

AHSIMIZI THAM EDENLER YARGI NNDE

Demokrasinin faziletine, Adalet ve Trk hakimine inanyor ve gveniyorum Mahkeme kararna gre Niyazi nsal yalanc ve mfteridir Bir baka vesile ile Yargtay'n ald, ahsen alkladmz ve vgye lyk bulduumuz kararn, Trkiye'nin milli yapsnda nemli bir yeri olacaktr

TBMM krslerini kullanarak yapt kontr-gerilla konumalar ile mehur olduu basna yansyan yorumlardan anlalan CHP Erzincan Senatr Niyazi nsal, kitabm bandan sonuna kadar okunduu zaman grlecei zere, benim iin iftira ve isnatlarda bulunmay adet haline getirmitir. Hukuki artlar teekkl edince, kendisini yarg nne karmaklm gerekti ve bu grevi yerine getirdim. Mahkemeye sunduumuz dileke ile Niyazi nsal'n hakkmda ileri srd balca aadaki iki iddias iin dava atm. 1. CIA ajan olduum iftiras 2. 1977 seimlerini gzetimim altnda yaptrdm ve bu seimlerde meydana gelen ac olaylar tertiplettiim yalan ve iftiras. Bu muhteva ile 979/124 numaral dosya Ankara Asliye 2. Hukuk Mahkemesi Sayn Hakiminin nne gtrld. Davaya bu mahkemede bakld. Biz, adalete inancmz ve Trk hakimine gvenimizi koruyarak karar sabrla bekledik. Kitab baskya hazrlamadan mahkeme kararn renmek benim iin mutluluk oldu. Mezkr mahkemenin 23.5.1980 tarih ve 1980/417 sayl kararnda: M.K. nun 24 ve B.K. nun 49 uncu maddeleri gereince, daval davacnn ahsi hakkn ihlal etmi olduundan, davann kabul gerekli grlerek 75.000 lirann manevi tazminat olarak alnmasn uygun bulunduu ifade edilmektedir. Adalet tecelli etmi bulunuyor. Bundan memnun olduumu belirtmeliyim. Atm manevi tazminat davasnda davaldan sembolik olarak bir lira alnmasn talep etmekliim de mmknd.
229

Bilindii zere, manevi tazminat davalarnda mhim olan davann kazanlmasdr. Davay kazanmann anlam davalnn iddia ve ithamlarnn yalan ve iftiradan ibaret olduunun belgelenmi olmasdr. Bylece, davay kaybetmekle Niyazi nsal'n mahkemece yalanc ve mfteri olduu kantlanm oluyor. Dier taraftan, cezann bir ibreti messese tekil etmesi de hukukun amalar arasndadr. Mahkeme kararnda takdiren ceza olarak tespit edilen 75.000 TL. s bir senatrn o zamanki yaklak bir aylk maa kadardr. Bu paray cebine koyan bir parlamenter, meclis dndaki bir vatanda iin Niyazi nsal'n yapt gibi TBMM krslerini kullanarak yalan ve iftiradan ibaret beyanlarda bulunur mu? nk para, gzden karlabilecek kadar azdr. Bir parlamenterin vekar ve mehabetine inanan bir kii olarak biz bu soruya hayr diyoruz. Dier taraftan, para cezasnn bykl, kkl deil bir parlamenterin mahkm olmas nemlidir. Esasen, bizim yalan ve iftira karsnda duyduumuz zntnn terazi kefesine konacak kadar madde ile llmesi mmkn deildir. Mahkemenin bu karar Trk basnnda da yer alarak kamuoyuna yansd. 8 Aralk 1980 tarihli Tercman gazetesi karar haberini yle veriyordu: "Emekli General Akyol'a hakaret eden eski CHP Senatr Niyazi nsal'n cezas onayland. Parlamentoda emekli General Cihat Akyol'la ilgili olarak yapt konumalar sebebiyle Erzincan eski Senatr Niyazi nsal' 75.000 TL. lk manevi tazminat demeye mahkm eden karar Yargtay tarafndan onayland. Niyazi nsal'n mecliste yapt konumalarda, Emekli General Cihat Akyol'u Trkiye'deki anarik olaylarn tertipisi olarak nitelemesi ve Akyol'un CIA ajan olduunu iddia etmesi zerine Akyol, nsal aleyhine manevi tazminat davas amt. Ankara 2. Asliye Hukuk Mahkemesi Niyazi nsal'a 75 bin lira manevi tazminatla cezalandrm, fakat nsal cezann bozulmas talebi ile karar temyiz etmiti. Yargtay Hukuk Dairesi temyiz isteini, ne srlen iddialarn hi bir belgeye dayanmamas, uluorta sylendii gerekesi ile reddederek karar onaylamtr." Yksek mahkemenin mezkr karar, kamuoyu nnde beni aklamakla zntm gidermitir. Bu karar vesilesi ile adalete olan inancm tazeledim. kran borluyum. Konuya aklk ve genilik salayacan dnerek olayn uzantsna da temas etmek istiyorum. Niyazi nsal, Trkiye Byk Millet Meclisi krssnde bulunduunu frsat bilerek ve parlamenterlere tannan dokunulmazlktan yararlanarak, bana dnk
230

iftira ve isnatlarda bulunurken yrekli, saduyulu bir baka parlamenter, hsan Atav, nsal'n zerine yryerek konumasna engel olurken, kendisine "Rus ajansn sen.... Komnist, Maocu...." diye barmtr. Niyazi nsal'n bu szler karsndaki reaksiyonu ok enteresan olmutur. Biraz nce, meclis dnda olmakla kendisine ayn krsden cevap vermeyecek olan benim iin sylediklerini unutarak hsan Atav' mahkemeye vereceini sylemi, okuduklarmdan anlyorum ki mahkemeye de vermitir. Olayn bundan sonraki gelime hikyesini 2 Mays 1981 tarihli Son Havadis gazetesinden alarak aada sunuyorum: "Komnistlere tepki gstermek her Trkn hakk ve vazifesidir. Yargtay bir Trk generaline CIA ajan diyen Halk Partili nsal'a tepki gsterilmesinin gerektiine karar verdi. Yargtay bir Trk generaline (CIA ajan) denilmesi zerine tepki gsteren AP eski milletvekili hsan Atav' hakl bulmu, bu konuda verdii kararda (Bu tepkinin gsterilmesinde kamuoyu yarar vardr) demitir. 22 Ocak 1979 gn Trkiye Byk Millet Meclisi Pln Komisyonunda ileri Bakanl btesi grlrken, CHP senatr Niyazi nsal, Genelkurmay zel Harp Dairesinin banda bulunan General Cihat Akyol iin (Bu CIA ajandr) demi, komisyon yesi hsan Atav de yerinden frlayp, nsal'n zerine yryerek (Rus ajansn sen... Komnist, Maocu...) diye barmtr. Niyazi nsal bunun zerine hsan Atav' mahkemeye vermi ve 100 bin lira tazminat istemiti. Ankara Asliye 7. Hukuk Hakimi de nsal' bu davasnda hakl grm ve Atav' 25 bin lira demeye mahkum etmiti. Yargtay'n 10 ubat 1981 gn verdii kararda hsan Atav'n tepkisi hakl grlerek yle denilmitir: - Her hangi bir kiiye dahi bir yabanc devletin ajanl sfatnn yaktrlmas, o ahs kendi memleketi, kendi yurdu aleyhine ve baka bir memleket hesabna casusluk yapyor iddiasyla kar karya brakr ki, bu ok byk bir isnattr. Milli dncesi, vatan sevgisi olan kiileri ok fazla zedeler, mutazarrr eder. Bu isnat kendisine erefli grevler verilmi, Trkiye Cumhuriyeti ordusu iinde ok nemli grevlerde bulunmu ve general rtbesine ulam bir ahs hakknda yaplrsa ve bu olay millet iradesinin topland yerde, milletin temsilcileri huzurunda vaki olursa, buna kar gsterilmesi tabii olan tepki, bu ar ve haksz tahrikin tesiri altnda kalnarak, sylenen szler, Anayasamzn 79/1n c i m addesinin teminat altnda bulunan yasama dokunulmazlnn snrna girer. Bu tepki ve verilen cevap, ulusal bir grevin yerine getirilmesidir. nk davacnn erefli grevler yklenmi bir Trk generaline yapt isnat, ayrca memleketin btnln, memleketin glln,bamszln istemeyen yabanclarn iine yarayacaktr. Bu tepkinin gsterilmesinde, kamu yarar vardr. Bu tepki yersiz deildir. Meclis almalarna dahil bulunan komisyonun grev yapt srada ve yerinde yaplmtr.
231

Bu tepki gereksiz deildir, tam zamandr ve bir Trk parlamento yesine yakr biimde ve gerektii anda gerekletirilmitir. Yargtay davay hsan Atav lehine bozmu, Halk Partili Niyazi nsal'n temyiz itirazlarnn tamamn reddetmitir." Son Havadis Gazetesinde yaynlanan, bize gre vgye lyk bu Yargtay karar, Trkiye'nin milli yapsnda nemli bir yer igal edecektir. Gazeteci-yazar Ergun Gze, 01.06.1981 tarihli Tercman gazetesinde, Son Havadis gazetesinin duyurduu bu karar vesilesi ile u hususlara iaret ediyor: "Bu karar adliyemiz iin byk bir admdr. Komnistler herkese Amerikan ua, CIA ajan, faist halk dman gibi tam bir komnist argosu ile saldrmalarna ramen, kendilerine durduk yere deil, edepsiz bir fiil ve kavilleri dolaysyla cevap verildii zaman da hemen de ykl davalar amaktadrlar ve bylece adliyeyi kendileri iin bir terr vastas olarak kullanmak istemektedirler. Nitekim baknz siyasi hayatnda izmi olduu gayri milli rota herkesin malmu bulunan bir senatr, erefli bir Trk generaline CIA ajan diyecek ve onun milli vazife yapmasna mani olacak ve kendisine (Sen bir Rus uasn) denince de mahkemeye koup yzbin kat tazminat isteyecektir. Bu ne bolluk? Bu ne solluk? Bu bir hukuki boluktur. Bu gibi hukuki boluklar mahkemeler takdir haklarn belirten itihatlar ile doldururlar. Kararda ismi geen General Cihat Akyol'un ne kadar vatanperver olduu, urad hcumun iddetinden bellidir. Devlet adaletin, adalet devletin yannda olmaldr." Yargtay'n ald, ahsen alkladmz ve vgye layk bulduumuz bu kararn, tekrarlyorum, Trkiye'nin milli yapsnda nemli bir yeri olacana inanyorum.

232

SON OLAY

Boy hedefine kolay ate edilir Grevli ve ilgililerin tepkisini bekledim

3 Austos 1980 tarihli Gnaydn gazetesinin birinci sayfasnda "Yasa d bir rgt lm listesi yaynlad" balkl bir haber yaynlanyordu. Buna gre, TKP-ML adl terr rgtnn ldrleceini iln ettii isimler yaynlanyordu, bu listede. Askerler, gvenlik grevlileri, siyasi parti mensuplar ve sa terristlerden mteekkil bu listede benim adma da yer verilmiti. Bu, Trkiye Komnist Partisi (Marksist-Leninist), TKP-ML'nin yayn organ olan "i Kyl Kurtuluu" adl teksir makinasnda oaltlm bir el gazetesi idi. fade edeyim ki, Gnaydn gazetesi yasa d bu rgtn yeralt yayn durumundaki bu el gazetesindeki haberi, Gnaydn gazetesinin okunduu her yreye yaymt. Bundan TKP-ML'nin pek memnun olduunu tahmin ederim. Sz edilen el gazetesinin Mays / 1980 tarih ve 11 sayl nshasnda yasa d Trkiye Komnist Partisi Merkez Komitesi'nin 9. toplantsnda isimleri ve resimleri verilenler hakknda lm karar alnd ve bunlar iin komnistlere vur emri verildii yazlyordu. Benim fotorafmn altnda yazlan yaz uydu: "12 Mart dneminde yzlerce devrimci ve yurtseveri ikenceden geiren kontr-gerilla efi" Bu ifade komnistlerce kastl olarak uydurulmu, hayszca bir yalan ve iftiradan ibaretti. Elimize geen bu belge ile ilgili olarak baz grlerimizi ifade etmek istiyorum. nceki blmde de deindiimiz gibi, grlmektedir ki, kontr-gerilla kampanyas uzun sre devam edip gelmitir. Trkiye'de Genel Bakan ve bir ksm parlamenteri ile CHP'nin ve baz sol yazarlarn srdrd kontr-gerilla iddiasnn bu kere Trkiye Komnist Partisi'nin elinde olduunu adeta azbirlii ettiklerini gryoruz.

233

Kitabmzn zel Harp Dairesi blmne, eski CHP Erzincan Senatr Niyazi nsal'n bir konumasn koymutum. Niyazi nsal bu konumasn yle bitiriyordu: "Trn, Elverdi, Akyol neredesiniz?" Komnist Partisi'nin yeralt yayn olan "i Kyl Kurtuluu "nda asker kkenli ayn isimler ayn sra ile yer alyordu. Elbette ki bunu bir tesadf olarak mtalaa edemeyiz. Benim iin ileri srlen iddia kontr-gerilla kampanyas iinde malm mihraklarn ortaya att ve belli kiilerin dillerine dolad iddiann ayn. Vur emrine gelince: Bunun da yadrganacak taraf yok. Kontr-gerilla kampanyas iinde malm evrelerce terristler iin boy hedefi haline getirildiimi syledim geliyorum. rnein, Ziverbey Kk blmnde akladm gibi, gazeteci-yazar Nimet Arzk hi ilgili olmadm halde general Memduh nltrk ve MT grevlisi Eyp zalku gibi beni de kamuoyuna Ziverbey Kk'nn ikenceci mimarlar olarak tantmam myd? Nimet Arzk 7 Gn adl dergide kan yazsnda yle diyordu: "Aya maya kumpanya, bir ie ampanya, Cihat Akyol. ocuklar bu ismi unutmayn." Yasa d Trkiye Komnist Partisi'nin bu davran ile unutulmadm anlalyordu. Yukarda da ifade ettiim gibi, Gnaydn gazetesinin aracl ile byk bir okuyucu kitlesi ve dolaysyla kamuoyu hakkmdaki iddiay yeniden ve bir kere daha duymu oluyordu. Yalan ve iftira da olsa, byk bir devlet yneticisinin "Buna kim inanr?" demesine ramen propaganda silahnn gcn bilen bir insan olarak bu hayszca iftirann yaylmasna nem veriyordum. Bu itibarla, aziz milletimin gerei renmesi amacyla kamuoyuna gereken aklamann yaplmas iin ilgili devlet makamlar ile, aklamalar iftiray ortadan kaldrmada geerli olacak ilgili zevata birer mektup yaz ile mracaat ettim. Bu yaznn rneini aada sunuyorum:
Ankara, 3 Austos 1980 1. (i-Kyl Kurtuluu) adl, Trkiye Komnist Partisi (Marksist-Leninist) yayn organnn Mays 1980 tarih ve 11 sayl nshasnn ilk iki sayfasnn fotokopisini iliikte sunuyorum. 2. Bilindii gibi, kontr-gerilla kampanyas iinde bata bir ksm CHP'li parlamenter olmak zere baz sol yazarlarn yalan ve iftiralar ile boy hedefi haline getirilmem ve ricalarma ramen grevli ve ilgililerin maalesef aklama yapmamalar yznden konu hafife alnamayacak ok ciddi bir safhaya gelmi bulunmaktadr. 3. 12 Mart dnemi ile uzaktan yakndan ilikimin olmadn (O dnem Lleburgaz'da Tmen Komutan idim) herkesin ve zellikle devletin bilmesine ramen, sol evrelerce "12
234

Mart dneminde yzlerce devrimci ve yurtseveri ikenceden geiren kontr- gerilla efi" olarak takdim edilmem karsnda bile, u anda devletin maalesef susarak sahip kmad, hakknda komnistlerce vur emri karlan bir hedef durumundaym. Devletin, devlet dmanlarnn hedef gsterdiklerinin yannda yer almas doal deil midir? 4 . ahsen benim, terristlerle birlikte sralanmam mmkn olmad gibi, politikaclardan ve evvelce i olaylarda vazife alanlardan ayrca dikkate alnarak hukukumun korunup iadesi gerekir. 5. lgi gsterilerek ve i iten gemeden benimle ilgili bu byk yanlg ve hakszln kamuoyu nnde dzeltilmesini arz ederim. Sayglarmla. M. Cihat AKYOL

Datm: Cumhurbakanlna Babakanla Sayn Fahri Korutrk (Eski Cumhurbakan) Sayn C. Sunay (Eski Cumhurbakan) Sayn Blent Ecevit (Eski Babakan) Sayn Semih Sancar (Eski Gn. Kur. Bk.) Sayn Ferit Melen (Eski M.S.B.) Sayn H. Esat Ik (Eski M.S.B.) Sayn H. Grg (Eski MT Mst.) Sayn E. Aknc (Eski K.K.K.) Sayn Faik Trn (Eski Or. K.) Sayn A. F. Esener (Eski Kor. K.) Sayn N. Tolunay (Eski II. Bk.) Sayn T. Sunalp (Eski II. Bk.)

7 Austos 1980 gn Cumhurbakanl Genel Sekreterliinden ve lhan ztrak imzal mracaatmla ilgili bir cevap aldm (141). Bunda, Cumhurbakan vekilinin talimatlar uyarnca konunun endie ve hassasiyetini giderecek tertip ve tedbirlerin uygulanmas amacyla ayn gn Babakanla intikal ettirildii yazlyd. Devletin ilerliini simgeleyen bu yazdan memnun olduumu belirtmeliyim. Bir mddet sonra beni arayan ve gvenlik maviri olduunu syleyen bir emekli general (142) gidip kendisine kontr-gerillann ne olduunu izah etmemi istiyordu. Bu byk bir gaflet deilse, en azndan ok garip bir tutum ve yntem olmal.... Gnaydn, diyebileceim bu generale gvenlik mavirine bunu benden mi renecek diyesim gelmiti. steim zerine Em. Org. Faik Trn randevu ltfettiler. Evine gittim. Sze kendileri balayarak konumalarn yle srdrdler:
235

"Akyol, biliyorsun general Selahattin Demirciolu kurmay bakann olarak bana yaknd. General Rt Naibolu ise garnizon itibariyle bana yakn bulunuyordu. Bu sebeple kendilerine daha fazla yaknlk gsterdim. Aslnda grmedin, Demirciolu Ordu Kh. garajn asfaltlad, hizmetini takdir ettim." Orgeneralimizin konumasn neden terfi etmediim noktasna getirmek istediimi anlayarak sz alp ziyaret maksadm aklamak zere yle dedim: "- Sayn orgeneralim ben szn ettiiniz konu iin gelmedim. O dnem takdir hakknz kullandnz. Bunun tartlacak bir konu olmadn biliyorum. Ben Gnaydn gazetesinde yaynlanan bir haber iinde ithama muhatap bir kii olarak ismimin gemesinden dolay aklama yapmanzla, benim bandan beri yaplan iddialarla ilikimin olmadn ifade buyurmanz istirham iin geldim." dedim. Kendileri de aklama yaptklarn, frsat derse bunu teyit edeceklerini sylediler. 4 Austos 1980 tarihli Gnaydn gazetesinde AP Manisa Milletvekili Faik Trn'n bir demeci yaynland. Kendileri herkesin bildii zere, 12 Mart dneminde 1. Ordu ve stanbul Blgesi Skynetim Komutanl yapmt. Mumaileyh, demecinde TKP-MLnin kendisine niin yneldiini anlamadn beyanla o dnem bir devlet grevi yaptn vurguluyordu. Tam sras gelmiken, tekrar da olsa, en yetkili ve inandrc bir az olarak, benim i olaylarla kesinlikle ilikimin olmadn sylememiler. Kald ki kendilerinden bunu istirham da etmitim. ftira devam ettiine gre, ahitliin de devam etmesi doal deil midir? Dier ilgililer mi? Hi birinden ses kmad. 18.08.1980 tarihinde Gnaydn gazetesi Ankara Brosu eliyle Yaz leri Mdrl'ne yaptklar yaynla ilgili olarak bir aklama yazs gnderdim. TKP-ML nin yayn organ "i Kyl Kurtuluu "ndaki bir haberi birinci sayfasnda ve byk puntolarla yaynlayan Gnaydn gazetesi benim aklamam maalesef stunlarna almamt. Bu son olaydan hemen sonra devlet bana bir koruma grevlisi polis tahsis etti. Ksa bir sre iin de evimi geceleri beki ile gvenlik altna ald. Mteekkirim. B u i lem yaplrken grev verilenler fotorafl bir liste ile bana bildirilmemiti. O gnn koullar iinde aratrma yapmaklm gerekmiti. Eve gelen bir bekiye, "Evladm benim evi korumak iin o gnk deimi ile solcular m yoksa saclar m gnderiyorlar?" diye sormutum. Aldm cevap ok ilginti: "- Efendim, bir gece solcular, bir gece saclar geliyor." Bir mddet sonra uygulanan gvenlik tedbirleri ile ilgili olarak bana dnk tehdidin mahiyetini anlamak iin Ankara Garnizon Komutan Korgeneral Recep Ergun'u ziyaret ettim. General Ergun nceleri emrimde almt. Kendisini iyi tanyordum. Bu da ziyaretimi kolaylatrm olacakt. Kendisine bana dnk tehdidin mahiyetini sorunca, ahsen byle bir tehditten haberi olmadn syledi. Bilgisine bavurmak iin ardklar
236

Kurmay Bakan Tugeneral de ayn cevab paylat. Bunun zerine Gnaydn gazetesinde yaynlanan bu haberden rendiim TKP-ML nin hakkmdaki ithamdan ve vur (!) emrinden bahsettim. Ksaca kontr-gerilla kampanyasndan sz ettim. Haberden bilgileri olmad anlalyordu. General Ergun, koruma polisinin gnderilmesinde yanllk yaplabileceini, bu sebeple istersem bir emirle koruma polisini kaldrabileceini syledi. Ankara Skynetim Komutanl kararghndan tatmin edilmemi olarak ve baz dncelerle ayrldm ifade etmeliyim. Konuyu bir kere de Ankara Emniyet Mdrl'nden renmek istedim. Ankara Emniyet Mdr nal Erkan Bey, yedek subayln emrimdeki birliklerden birinde yaptn ve kendisinin komutan olduumu ifade ederek ok scak bir yaklamla beni kabul ettiler. Mumaileyh, kontr-gerilla kampanyasn ve bu kampanya iin de bana ynelen tehdidi ok iyi biliyordu. Bilgilerinden tr iftihar duygulan ile izahatn dinledim. Szn balarken yle demiti. "Komutanm, koruma grevlisi polisi yannzdan alma kararn ltfen bana braknz." Koruma polisleri ile uzun sre birlikte yaadm. Bu tertemiz devlet grevlilerine burada teekkrlerimi tekrarlyorum.

237

KTABI TAMAMLARKEN
Buraya kadar, 12 Eyll 1980 ncesi bir olay olarak yaanan kontr-gerilla kampanyasn, yaklaarak izlediim konular genel bir tasnife tabi tutarak blmler halinde aklamaya altm. Bu kampanyann, 11 Eyll gnne kadar iddeti artarak devam eden ve lkeyi byk bir tehlike izgisine, bir i harbin eiine kadar getiren terr olaylarnn desteinde kullanldna phe yoktur. Basiret ve cesaret gsterilebilseydi, memleket bu tehlike izgisine gelmeyebilirdi eklindeki mtalamz kaydetmeden geemiyoruz. Cumhurbakanmz Sayn Kenan Evren'in bir demelerinde, geen olaylardan ders alarak ayn gnlere dnmemekliimiz iin, "lkenin koruyucularnn en az onlar kadar cesur kararl ve mcadeleci olmalarn" istemelerini ok yerinde bir direktif saymalyz (143). lkenin blnmesi ve devletin yklmasn amalayan, 12 Eyll ncesi yaanan ve hatrlanmas bile ac ve rktc olan ideolojik kaynakl olaylar, memleketin i ve d tehlikelere kar koruyucusu Trk Silahl Kuvvetleri tarafndan bertaraf edilmitir. Yurtta yeniden huzur ve gven ortamnn yaratldn grmek millete olduu kadar benim iin de saadetlerin en by olmutur. Bu gn gvenlik kuvvetlerimiz uyank bekilii ile milli iradenin getirdii skynetim ats altnda terr artklarn bertaraf etmekle meguldr. Kontrgerilla deyimi tabu olmaktan km ve kavram kargaasndan ayklanabilmitir. Trkiye'de de dier lkelerde olduu gibi, Antiterr eylem-birliklerinin kurulduu resmen ifade edilmektedir (144, 145). Kontr-gerilla kampanyasnda ikenceden ikyeti olanlar, dilekleri ve kalemleri ile ikence yapmlardr. Baknz bu konuda deerli bilim adam ve yazar M. Kemal ke yle diyor: "Acaba kamz kalemle yaplan bu cefay stun falakasna yatrlanlarn karlatklarn manev ikence olarak grebiliyor?" Kontr-gerilla kampanyasna hedef seilerek yalan ve iftiradan ibaret ok ar ithamlara maruz kaldm dnemde yalnz brakldm iin ahsi plnda hayal krklna uradm ifade etmeliyim. Ama bu duygum, memleketim iin ebediyete kadar srmesini temenni ettiim gzel sonu grdkten ve kamuoyuna gerekleri ifadeye altm bu kitab tamamladktan sonra arkada kalmtr. SON
238

EK: I Ankara, 9 ubat 1979 Kenan EVREN Orgeneral Genelkurmay Bakan

Sayn Cihat Akyol Emekli Tmgeneral Silahl kuvvetlerdeki hizmetlerinizin zellik ve kapsam bakmndan akla kavuturulmas amac ile 17 Ocak 1979 tarihli bavurunuzda, hakknzda hi bir esasa dayanmad herkes tarafndan ok iyi bilinen ithamlarla ilgili olarak cevaplandrlmasn dilediimiz sorunlarnza ait aklamalar aada sralam bulunuyorum. zel Harp Dairesi, sizin orada almaya baladnz tarihten ok nce kurulmu ve jusmaat binas yanna da sizden ok nce tanmtr. Sizin de bildiiniz gibi, grevleri, d tehlikelere kar yurt savunmasn amalayan zel Harp Dairesi'nin bu grevlerinden herhangi bir seviyedeki komutan veya dier ilgililer tarafndan istense de saptrlabilmesi askeri nizam ve disiplinin kfi ve kesin hkmleri karsnda tamamen olanakszdr. Dolaysyla sizin iin de byle bir sulama asla varit olamaz. zel Harp Dairesi'nin grevinin yasal gerekleri dna ktna dair bu gne kadar elimizde hi bir delil yoktur. Bu daire sadece GNH harekt konusundaki eitim ve ilevi srdrmektedir. Kontr-gerilla, zel Harp Dairesi'nin retim ve eitimi ile amalarnn tamamen dnda ve yapsna aykr bir konuyu tekil eder. kisi arasnda uzak yakn hi bir iliki de mevcut deildir. Silahl Kuvvetlerdeki greviniz sresince her hangi bir sebeple ve her hangi bir yerde kontr-gerilla eitimi grmemi bulunduunuza gre, bu konuda uzman olduunuz iddias bir esasa dayanmamaktadr. 12 Mart olay ile ilikileriniz bulunduu ve bu dneme akl hocal yaptnz yolundaki iddialarn doru olabilmesi de, o tarihlerde Lleburgaz'da komuta ettiiniz tmen garnizonunun, bu maksatla terk etmeniz olanak d olduu iin, mmkn grlmemektedir. Yine, bu tarihler de, blgeniz skynetim hudutlar dnda kald iin, skynetim uygulamalar ile de herhangi bir grev ilikiniz olmamtr.
239

Silahl Kuvvetlerimizde uzun yllar feragat ve baar ile srdrm olduunuz hizmetleriniz, bu kabil iddia ve ithamlarla karalanamayacak kadar temiz ve ereflidir. Bundan sonraki yaantnzda da size ve ailenize salk ve mutluluklar dilerim.

Kenan EVREN Orgeneral Genelkurmay BAKANI

240

EK: 2 M. Cihat AKYOL'un Biyografi zeti

1921 ylnda Erzincan'da doan Cihat Akyol, ilk ve orta tahsilini Erzincan, Ankara ve stanbul'da Kuleli Askeri Lisesinde tamamlamtr. Cihat Akyol, 15 ubat 1940 tarihinde Kara Harp Okulu'nu bitirerek topu astemeni rtbesiyle subay olmutur (940-2). Topu okulunu en iyi derece ile bitirdikten sonra 1948 ylnda Kara Harp Akademisi'ni en yksek derece ile bitirerek yzba rtbesi ile kurmay subay olan Cihat Akyol, 1955 ylnda Silahl Kuvvetler Akademisi tahsilini de en byk baar derecesiyle tamamlayarak byk kararghlarda almaya liyakat kazanmtr. Kurmay subay olarak, kk, byk muhtelif kararghlarda hizmet gren C i h a t A k y o l , ezcmle ube mdrlklerinde bulunmu, Kur.Alb. rtbesi ile Kara Kuvvetleri stihbarat Bakanl ve Genelkurmay stihbarat Bakan Yardmcl grevlerini yapmtr. Kurmay hizmetleri meyannda yurtiinde Binba rtbesi ile Milli Emniyet Hizmetlerind e a l a n Cihat Akyol, Kurmay yarbay rtbesi ile 19581960 yllar arasnda Paris'te NATO kararghnda grev alm ve Kurmay Albay rtbesi ile 1969-1965 yllarnda Moskova Ataemiliterlii grevinde bulunmutur. 3 0 A ustos 1966 ylnda Tugenerallie ve 30 Austos 1969 ylnda Tmgenerallie ykselen Cihat Akyol, general rtbesi ile karargh hizmeti olarak MT stihbarat Bakanl ve Genelkurmay zel Harp Dairesi Bakanl vazifesini ifa etmitir. Kt'a hizmeti olarak ordunun en kk kademesinden itibaren her kademede ve hr rtbede hizmet gren Cihat Akyol, Albay iken 22 ubat olaylar arifesinde geici olarak bu kritik dnem iin 229. P. Alay Komutanlna atanm, Kolordu Topu Komutanl yaptktan sonra, General olarak Zrhl Tugay Komutanl ve Tmen Komutanl yapmtr.
241

30 Austos 1973'te kadrosuzluk sebebiyle Tmgeneralliini tamamlam olarak ordudan ayrlmtr. 16 Haziran 1976''da atand ileri Bakanl Sivil Savunma daresi Bakanl grevine balam, 18 Austos 1977'de bu grevinden ayrlmtr. Evli ve 3 ocuk babas olan General Cihat Akyol, Franszca, ngilizce ve Rusa bilmektedir.

242

NOTLAR
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Gnaydn, 5 ubat 1978, Teoman Erel Bu yazy kitabn sonunda Ek-1 olarak sunmu bulunuyorum. Ecevit bu konumasn 26 Eyll 1973 aramba gn CHP'nin Giresun mitinginde yapmtr. Bu kanaatimizi kitabmzda sk sk tekrarlayacaz. Tercman, 6 Mart 1978 Emekli Amiral Sanguinetti halen Fransz Sosyalist Partisi yesidir. CRS: Compagnie Rpublicain de Securit. ileri Bakanl'na bal ve jandarma tekilatna benzeyen sivil gvenlik kuvvetleri. Bunlar halen Fransa'da vazife yapyor. Aydnlk, 12.10.1978 Yukarda ifade ettiim gibi, bu salon benim deil, kendilerinindi. Ankara Gazeteciler Cemiyetine aitti. Tesadfen, foto muhabirlerinin gazetelere datt fotorafta gzlerim kapal kmt. Tutanak, s. 51 Tutanak, s. 55 Genellikle komnistlerin buna benzer reaksiyon gsterdikleri grlmtr. Tutanak, s. 51 Hrriyet, 22 Kasm 1978 Milliyet, 4 ubat 1978 Hrriyet, 22 Kasm 1978 Sadi Koa, anlarnda ve demelerinde bu kke Zihni Paa Kk demektedir. Hrriyet, 27 Ocak 1978 Bu tarife katlmadmz ifade edelim. Yukarda akladk, bu terimi rnein ngiltere kullanyor. Bu lke faist deildir. Bize gre, evvelce de deindiimiz gibi, Kontr- gerilla bir kuruluun deil, gerek ve saptrlmam anlam ile devlete ait bir faaliyetin addr. Deme sahibi sulama yaptn syledii Talat Turhan'n tarifini byk bir eliki halinde kabul ediyor. 1978 mali yl bte kanun tasarsnn Bte - Plan Karma Komisyonu'ndaki grmeleri, tutanak s. 208 Sol evrelerde devrimci szc, ihtillci szc ile e anlamda kullanlmaktadr. Milliyet, 8 ubat 1978 Sonradan, Yank Dergisi olaya yukarda akland gibi sayfalarnda yer verdi. ddiaya aklk getirdii iin teekkrlerimi sunuyorum. Bu yaznn rneini mteakip blmde sunacam.

8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.

21. 22. 23. 24. 25.

243

26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44.

45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54.

Tercman, 8 ubat 1978 Akajans Tercman, 6 Mart 1978 21 Aralk 1977 tarihli yazm. Bu yazmn rneini "Resmi Makamlar Susuyor" blmne koydum. Tekrardan kanarak buraya almadm. 06.02.1973, zabt s. 497 Avukat Emin Deer ve Niyazi Unsal da beyanlarnda ayn binada oturma konusunu vurgulamlardr. Beyanlarda benzerlik vardr. Bu iddia ile Ziverbey Kk ve skynetim sorgu merkezleri ile iliki kurulmak istendii aktr. Bu iddia ile Niyazi nsal'n iddias arasnda byk bir benlik vardr. Bu iddia da Niyazi nsal'nkine benzemektedir. Hrriyet, 6 ubat 1978 Bu yazlarn rneini "Resmi Makamlar Susuyor" blmnde bulacaksnz. Ecevit, Demirel'i cevaplarken Cumhurbakanna kii ad da verdiini belirtmitir. a Eski MSP Bakan ve zamann Babakan Yardmcs Halen Orgeneral olan Yamak' da nceleri kampanyann tehlikesi konusunda uyarmtm. Bu devrede Genelkurmaydan randevu taleplerime cevap verilmiyordu. 22.1.1979, Zabt s. 50 Tercman, 6 ubat 1978 2 ubat 1977 tarihli Yedign adl dergi. Zabt, s. 301 Zabt, s. 35 Hrriyet, 22 Kasm 1978. Genelkurmay Bk. Org. Kenan Evren demecinde "Gayri Nizami Harbe kar koyma" ifadesini kullanmlardr. Bize gre bu deyim asker edebiyatmza girenden de daha doru ve kapsamldr. Sadi Koa, 12 Mart Anlar, s. 191-192. Zabt, s. 199 Zabt, s. 493 Tercman, 14.1.1980 Ecevit aklamalarnda savunma kelimesi yerine gvenlik kelimesini kullanmtr. Tercman, 6 Mart 1978 Tercman, 6 Mart 1978 Yksek Asker ra'nn bu olaan toplants 14 ubat gn yaplmtr. Tercman, 6 Mart 1978 Eski Babakan Ecevit'in Yksek Asker ra'da yapt konuma, Milliyet 15.ubat.1978 Ecevit'in kontr-gerilla hakknda aklamas, Milliyet 4.ubat.1978

244

55. 56. 57. 58. 58. 59. 60.

61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. 71.

72. 73.

74.

75. 74.
245

Eski M.S.Bakan H. Esat Ik'n bte-karma komisyonundaki Konumas H. Esat Ik'n 364 sayl Yank dergisinde yaynlanan demeci Eski M.S. Bakan Ne'et Akmandor'un Cumhuriyet Senatosu'ndaki konumas, Tercman 7.ubat.1979 Belirtelim ki, bu konuma bir strateji nutkuna zenme niteliini tamaktadr. Milliyet, 24.5.1978 Hrriyet, 22 Kasm 1978 Tercman, 7 ubat 1979 a Tercman, 21 ubat 1979 Milliyet, 11 Mays 1978 Trkiye bu konuda ok ge kalmtr. Bir askeri dergide yaynlanan ve bu konuyu ileyen, ama tahmin ederim bu konudaki olumlu tek yayn olan makalemizin kontr-gerilla kampanyasn yrtenlerce eletirilmesinin anlam sanrm bu bak as ile anlalm olacaktr. 364 sayl Yank dergisi 1978 yl Bte Karma Komisyonu zapt, s. 107 Zabt, s. 104 Zabt, s. 111 s. 449-458 Tercman, 4 ubat 1978, Rauf Tamer Anka Ajans, 22.10.1976, Cumhuriyet, 24.10.1976, Gnaydn 27.10.1976, Cumhuriyet 29.1.1977, Uur Mumcu Bu yaznn rnei "yetkililer susuyor" blmne konulmutur. Tutanak, s. 104 Tutanak, s. 127 Bir harekt nitesi olan Psikolojik Savunma Bakanl'nn MT'e balanp balanmamas konusu hep tartlp gelmitir. Yeri doru tespit edilemedii takdirde randman verecek ekilde iletilemeyecei kanaatini tayorum. MT'in kurulmas grevinin MAH personeline verilmi olmas reorganizasyonun yeni bir espri iinde tamamlanmasn bir sre geciktirmitir. Sonradan rendim ki, bu greve tayinimi zamann Cumhurbakan Sayn Cevdet Sunay istemiler. Orduda emirlerinde almaktan onur duyduum Sayn Sunay'n makam yannda kiiliini de bilmemden tr bu arzuyu gerek bir taltif saydm ifade etmeliyim. Doubayazt'ta ksa sren hizmet srem iinde kendimi Tugaya ve evreye kabul ettirmitim. Faydal oluyor, mutluluum alma gcm artryordu. Tugay camias ve Doubayazt hakknda edindiim ok gzel intibalar muhafaza ediyorum. nerge sahibinin ilhamn Uur Mumcu'dan ald, ifadelerinin birbirine ok benzemesinden anlalyor. a Zabt, s. 301

75. 76.

77. 78.

79. 80.

81. 82. 83. 84. 85. 86. 87. 88. 89.

90. 91. 92. 93. 94. 95. 96. 97. 98.

246

b Hrriyet, 28.04.1977 Zamann Genelkurmay.Bk. Org.Semih Sancar nedense gyabmda "General bir sivilin emrinde alr m?" gerekesi ile kararm beenmediini sylemi. Ama sonradan kendileri iin bu gerekeyi hkmsz saymlar ve AK-BANK'ta grev almlardr. Mumaileyhin maalesef Sivil Savunmann Silahl Kuvvetlerle ilikisini de dnmemi olduu anlalyor. Tahmin ederim bir bakas kararmdan memnun olurdu. Cumhuriyet, 29.1.1977, Uur Mumcu Pek ok ileri arasnda bir ilevi de 30-40 m. uzaktaki enkaz altnda kalanlarn yaayp yaamadklarn tespit etmek olan bu kurtarma aralarndan hi olmazsa rnek olarak bir adet alma abamz sonusuz kald. Yetkililer ilgilerini esirgedi ve ok byk bir brokrasi engeli ile karlatk. Sivil Savunma d.Bak.lnn 10.2.19677 gn ve 824. A 77/328 Per. sayl yazs Sivil savunma faaliyetleri ynnden, dier baz kamu kurulularnn da yapt gibi, Trkiye'yi 8 sivil savunma blgesine ayrmay karar altna almtk. Tutanak s. 35, ilgisi bakmndan bu beyan nceki blmlere de almtm. 1979 ksmi senato seimlerinde Van'dan seimi kazanan AP senatr Babrolu kitabnda byle bir broya atandn ve grev yaptn teyit etmektedir. Aydnlk Gazetesi, 12.10.1978, Doan Yurdakul O tarihte Gnkur. Bakan Org. Semih Sancar, M.S.B. Ferit Melen idi. Zamann Kolordu Komutan Korg. Ali Fethi Esener, Ordu Komutan Org. Faik Trn'd. O tarihte MT Mstear Emekli Org. Hamza Grg idi. Bu yaznn muhtevas ile aldm cevab Ziverbey Kk'n anlatrken sunmu bulunuyorum. Bu tarihlerde Gnkur. Bk. Org. Semih Sancar, M.S.B. H. Esat Ik, Gnkur. II. Bk. lk vazifesinde Org. S. Celasun, M.S.B. l Mstearlnda Org. S. Demirciolu bulunuyordu. kisi ile de arkada saylrdk. Bu tarihte ileri Bakan rfan zaydnl'dr. Milliyet, 7 ubat 1978 Yeni Devir, 9 ubat 1978 O tarihte Bakan H. Esat Ik't. Kendisi Moskova'da Ataemiliter iken yaklak bir yl B. Eliliimi yapmt. Milliyet, 4 ubat 1978 Yukarda bu aklama iin teekkr ettiimi beyan etmitim. Bu itham meclis tutanaklarndan kararak konularna gre ilgili blmlerinde sunmu bulunuyorum. Milliyet, 22 Ocak 1979 Bayrak, 28.1.1978

99. 100. 101. 102. 103. 104. 105. 106.

107.

108. 109. 110. 111. 112.

113. 114. 115.

116. 117.

118. 119. 120. 121. 122. 123. 124. 125. 126.

247

Sadi Koa, Anlar, 4nc cilt, Sahife 1841-1842 Zabt, s. 330 Tutanak, s. 101 Milliyet, 30.10.1978 Makale 10 sayfay getii iin ek olarak yaynlanmtr. Niyaz nsal'la ilk ve son defa yan yana geliimizde Makalemi okudunuz mu?" diye sorduumda cevab "Hayr okumadm" olmutur. Bar, 15 Mays 1977 Eski Cumhurbakanmz Sayn Korutrk, eski Ataemiliteri olarak ltfedip beni kabul ettikleri bir gn, kiiliimi entellektel szc ile tavsif ederek bana iltifat etmilerdi. Halen zel teebbse ait bir firmann Ankara temsilcisi, Rottari kulb yesi. Solcular byle mi yayor? Bir an kitaptan bu zatn 22 ubat ncesi olaylarnda yer aldn rendim. Tanmlama, Uur Mumcu'nunki gibiydi Anlar, Sadi Koa 1. Cilt, s. 157 Anlar, Sadi Koa, 1. Cilt, s. 353 Anlar, Sadi Koa, 1. Cilt, s. 157 O tarihlerde Tmg. olarak I nci Bakan olan Sayn Memduh Tama, 22 ubat, 21 Mays ve 12 Mart dnemlerinin ar olaylarn gslemi ve byk sorumluluklar yiite omuzlam, zamann Gnkur. Bk. Org. Sayn Cevdet Sunay'n byk takdirlerini kazanm olarak, mtevazi grnm altnda bize gre devlete ok byk hizmetler vermi bir komutanmzdr. Anlar, Sadi Koa, 1. Cilt, s. 157 Bu bayan halen bir Korgeneral eidir. Tmene veda treninden sunduum baz pasajlar bizi kontr-gerilla kampanyasna hedef alarak seenleri tekzip etmesi ve yerimizi vurgulamas iin bu blme aldk. Tercman, 15 ubat 1980, Ahmet Kabakl 12 Eyll 1980 sonras Askeri dare dneminde, vazifeler datlrken bir bymze hatrlatldnda mumaileyh "Evet Cihat' biliyorum, ok haklsn, ama General Akyol hakknda 12 Eyll ncesinde ok eyler sylendi ve yazld demilerdir. Bar, 15 ubat 1977 Cumhuriyet, 13 Kasm 1977 1978 Mali yl bte grmeleri, s. 104 Milliyet, Politika Kazan "Zalimin zulmne snger ekilmez' balkl yaz. Tercman, Kontr- gerilla balkl yaz Tercman, 6 ubat 1978, Bu aklamaya bir baka vesile ile daha nce de temas etmitim. Milliyet, 4 ubat 1978 ve 14 ubat 1978 Bayrak, 28.01.1978 Tercman, 4 ubat 1978

127. 128. 129. 130. 131. 132. 134. 135. 136. 137. 138. 139. 140. 141. 142. 143. 144. 145.

Zamann Babakan Demirel'in demeleri 1979 Mali Yl Bte grmeleri, tutanak s. 70 Milliyet, 2 ubat 1978 Milliyet, 4 ubat 1978 Gnaydn, 5 ubat 1978 Milliyet, 7 ubat 1978 Tercman, 28.2.1980 Milliyet, 6 ubat 1978 Bayrak, 8 ubat 1978 Bar, 28 Ocak 1978 Milliyet, 8 ubat 1978, rsan ymen Bayrak, 28 Ocak 1978 Tercman, 6 Mart 1978 6 Austos 1980 tarih ve 3/3673 sayl yaz Em. Korgeneral Rt Naibolu Tercman, 2 Ekim 1984 Tercman, 1 Temmuz 1984 Cumhuriyet, 28.9.1985, ileri Bakanl bnyesinde Terrle Mcadele ve Harekt Dairesi kuruldu.

248