SAP2000

boyutlu Yaplarn Lineer ve Nonlineer Statik ve Dinamik zmlenmesi ve Boyutlandrlmas Yazlmlar Serisi

BALARKEN

COMPUTERS & ENGINEERIN G

Versiyon 10 Eyll 2005 Trkesi: Nisan 2006

TELF HAKKI
Her hakk sakldr. SAP2000 bilgisayar program ve ilgili tm yazl belgeler sahiplik ve oaltma haklar sakl rnlerdir. Evrensel sahiplik haklar Computers & Structures Inc.'a aittir. Computers & Structures Inc. ve Computers & Engineering kurulularndan yazl izin alnmadan programn lisanssz kullanm veya yazl belgelerinin oaltlmas tamamen yasaktr. Daha ayrntl bilgi, yazlm lisans ve belgelerin kopyalar iin bavuru adresi: Trkiye, orta Avrupa ve Rus Fed. Devletleri Ana Datm: COMPUTERS & ENGINEERING Holzmhlerweg 87-89 D-35457 Lollar, ALMANYA Tel: 0049 6406 73667 Fax: 0049 6406 4745 E-Mail: baser@comp-engineering.com http://www.comp-engineering.com http://www.csiberkeley.com

Copyright Computers and Structures Inc., 1978-2006 Copyright Computers & Engineering 1992-2006 CSI Logo'su Computers & Structures Inc. kuruluunun tescilli ticari markasdr. SAP2000 Computers & Structures Inc. kuruluunun ticari markasdr. Windows Microsoft kuruluunun tescilli ticari markasdr. AutoCAD Autodesk kuruluunun tescilli ticari markasdr. FrameWorks Plus Intergraph kuruluunun tescilli ticari markasdr.

SORUMLULUK
SAP2000 programnn ve yazl belgelerinin hazrlanmasna byk zaman, aba harcanm ve maddi fedakarlk yaplmtr. Program tam olarak test edilmi ve kullanlmtr. Bununla birlikte program kullanrken, kullanc, programn gvenilirlii veya kesinlii konusunda program hazrlayan veya datanlarn herhangi bir sorumluluk almadn veya bunu ima etmediini kabul eder ve anlar. Program, betonarme erevelerin boyutlamas iin ok pratik bir aratr. Programn bundan nceki srmleri ok baarl olmu ve eitli yaplarda kullanlmtr. Bununla beraber kullanc, bu klavuzu tamamen ve dikkatlice okumal ve betonarme hesabnda program algoritmalarnn kapsamad durumlar iyice anlamaldr. Kullanc, programn temel varsaymlarn aka anlamal ve programn oluturduu sonular kendisi bamsz olarak kontrol etmelidir.

TEEKKR
Bu rnn bugnk durumuna gelmesinde yllar boyu sren deerli almalaryla katk salayan btn mhendis meslektalarmza teekkr ederiz. zellikle orjinal SAP serisi programlarnn kavramsallatrlmas ve gelitirilmesinden sorumlu, California Berkeley niversitesi emekli profesrlerinden Dr. Edward L. Wilsona teekkr borluyuz. Kendisi devaml olarak orijinal zmler retmesiyle programn bu versiyonunda kullanlan esiz kavramlar yaratmtr.

NDEKLER

SAP2000e Ho Geldiniz Program Seviyeleri ve zellikleri Balarken SAP2000 Kurulumu Srm Ykseltiyorsanz... Kullanm Klavuzu Hakknda zle ve ren Videolar Teknik Destek Size Yardm Edebilmemiz iin Bize Yardm Edin Telefon, Fax ve E-mail ile Yardm Online (nternet zerinden) Destek Yapsal Model Birimler Nesneler ve Elemanlar Gruplar Koordinat Sistemleri ve Gridler zellikler (Kesit Deerleri) Yk Durumlar Fonksiyonlar Analiz Durumlar Kombinezonlar Boyutlandrma Seenekleri kt ve Grnt Seenekleri Tanmlama Daha Fazlasn renin SAP2000 Grafik Kullanc Arayz SAP2000 Ekran Ana Pencere Men ubuu Ara ubuklar

4 4 1 1 1 2 2 3 3 4 4 1 2 2 4 4 5 5 6 7 9 9 10 11 1 1 1 2 2

COMPUTERS & ENGINEERING Tel: 0049 6406 73667 www.comp-engineering.com

Grnt Pencereleri Durum ubuu Fare kullanm Grn Seenekleri 2 ve 3 Boyutlu Grnler Perspektif Grn Srkleme (Pan), Byltme (Zoom) ve 3-D Dndrme Snr Koyma Eleman Grn Seenekleri Dier Seenekler Grnt Penceresinin Tazelenmesi Temel lemler Adlandrlm okluklarn Tanmlanmas izim Nesne izimleri Nokta Kenetleme Aralar izim Kontrol Aralar Seme Grafiksel Seim zelliklere Gre Seim Dzenleme (Editing) Atama Geri Alma ve leri Alma (Undo, Redo) Analiz Grntleme Grafiksel Grntleme Model Tanmlarn Grntleme Analiz Sonularn Grntleme Fonksiyon izimlerini Grntleme Tablosal Grntleme Boyutlama (Dizayn) Kilitleme ve Kilidi Kaldrma Saysal Verilerin Girilmesi Seenek Tanmlar Yardm Alma Veri Tablolaryla almak Veri Tablolarnn Snflandrlmas Model Tanmlar Analiz Sonular Boyutlama (Dizayn) Sonular Tablolar ve Alanlar Tablolarn Kullanlmas Sunum Amacyla Tablolarn Dzenlenmesi Yaplandrlm Veritaban Tablolar Tablolarn Gsterimi Tablolarn Yazdrlmas Kiisel Rapor Yazc Yazdrma ve Gsterim iin Biim Kontrol Etkileimli Tablo leme Veri Tablolarnn Export Edilmesi Veri Tablolarnn Import Edilmesi Kayt Esnasnda Otomatik Export

4 4 4 5 5 6 6 6 7 7 7 7 9 10 11 12 12 13 14 15 15 16 17 17 18 19 19 19 20 20 21 21 22 23 23 1 1 1 1 2 2 3 3 4 4 7 7 8 9 9 10 11

COMPUTERS & ENGINEERING Tel: 0049 6406 73667 www.comp-engineering.com

Analiz Esnasnda Export Veritaban Dosya Biimleri Microsoft Access Veri Taban Microsoft Excel Hesap Tablosu Dz Yaz Biimli Veritaban Daha fazla bilgi

12 12 12 12 13 14

COMPUTERS & ENGINEERING Tel: 0049 6406 73667 www.comp-engineering.com

B L M 0

SAP2000e Ho Geldiniz
SAP2000, SAP serisi bilgisayar programlarnn en ilerisi ve en kullanc dostu olan versiyonudur. SAP2000 nin 1996 da yaplan ilk versiyonu, SAP serileri ierisinde tamam Windows uyumlu olan ilk srmyd. Bu zellik snrsz kullanm ve retim zelliine sahip olan ok gl bir ara-yze olanak tanr. Modelin oluturulmas ve gelitirilmesi, analizin yaplmas, boyutlamann kontrol ve optimizasyonu ile ktlar baskya hazrlama bu tek arayzle yaplabilmektedir. Tek bir yapsal model birok farkl tipteki hesaplama ve boyutlama ileminde kullanlabilir.

Program Seviyeleri ve zellikleri

SAP2000nin en gncel bu srm, ayn grafik kullanc ara-yzn paylaan ayr paket halinde sunulmaktadr: SAP2000 Basic, SAP2000 PLUS ve SAP2000 Advanced. Btn bu programlar en gelimi zelliklerle donatlmtr. Bunlardan bazlar: Hzl denklem zc, kuvvet ve deplasman yk, prizmatik olmayan ubuk nesneleri, sadece ekmeye alan aprazlar, art - germeli tendonlar, ok hassas kabuk nesneleri, Eigen ve Ritz modal analizi, simetrik olmayan yaplar iin ok sayda kordinat sistemleri, birok farkl dm noktas art (bamll) atama seenei, bamsz tanmlanm sonlu nesne modellerinin birletirilmesi, tam iftli 6x6 yay rijitlii ve ayn ilemde birden ok dinamik analizin kombine edilebilmesi veya zarflanabilmesidir. SAP2000 PLUS programa bunlara snrsz kapasiteyi de katar; Yk katarlar analizi zellikleri, sonlu eleman tekniinin tamamn, etkin frekans alannda analiz (hem dzgn dorusal ve hem g-spektral-younluu tipleri) ve zaman alannda analizi (time-history) seenekleridir. ok sayda taban tahrikli zemin hareketleri de bunlara eklenebilir.

SAP2000 Advanced versiyonu PLUS n kapasitesini ubuk nesnelerinde, fiber mafsallarda, kablo (halat) davrannda, non-lineer kabuk elemanlarnda ve geometrik nonlinearitede kullanlmak zere (boluklar (gap), kancalar (hook), izolatrler, damperler, oklu-lineer plastik mafsallar gibi) lineer olmayan balant nesneleri ile oklu-lineer plastik mafsallar ekleyerek artrr. Ayrca malzeme ve geometrik etkilerden kaynaklanabilecek nonlineerlik zelliini dikkate alan Statik hesap teknikleri (Statik Non-lineer Hesaplama) ki bunlar; Statik tme Analizi, modal sperpozisyon ve dorudan-entegrasyon yntemi kullanlarak Zaman Alannda Hesaplama, burkulma analizi, frekans etki alannda hesaplama ( hem dzenli hal hem de g-spektrum-younluu tiplerinde) Yukarda saydmz tm bu program zellikleri hem tasarm, hem de hesaplama aamasnda, elik, betonarme, alminyum ve soukta ekil verilmi (ince cidarl) profillerden oluan yaplarn ayn ara yzde ve tamamen birbirleriyle uyumlu ekilde kullanlmasna ve bu entegre binalarn boyutlandrlmasna olanak tanr. elik ve Alminyum ubuk nesneleri iin boyutlama ve iteratif optimizasyon salanmaktadr. Betonarme ubuk nesneleri iinde gerekli donat hesab yaplmaktadr. Betonarme kabuk elemanlarnda basn ve ekme iftinin hesabndan elde edilen boyutlama gerilmeleri ve ekme donatlar gsterilebilir. Nesneler boyutlama amalarna gre snflandrlabilirler ve nesnenin zerine tklanarak o nesne iin detayl boyutlama sonu bilgileri grlebilir. Programda birok yerel ve uluslararas boyutlama ynetmeliklerinin en son durumlar mevcuttur ve her geen gn bir yenisi eklenmektedir. Ayrca SAP2000 ara yzyle tamamen uyumlu ek modllerde mevcuttur: Nesne tabanl kpr boyutlama Aamal inaat, zamana baml etkilerle birlikte Ak DenizYaplar/Dalga yklemeleri SASSI 2000 (zemin-yap etkileimi) Modelleme bilgileri, analiz sonular ve dizayn sonular gibi tm SAP2000 verileri tablo veri yapsnda incelenebilir. Bu tablo yapsndaki veriler ara yz ierisinde dzenlenip grntlenebildii gibi, Microsoft Access veritaban formatna, Microsoft Excel hesap tablosuna veya dz metin biimine dntrlebilir. Export edilen bilgileri raporlar oluturmak veya zel hesaplamalar yapmak iin kullanabilirsiniz. Bu tablo verileri SAP2000 dnda yeniden dzenlenmi yada yeniden oluturulmu modelleri SAP2000 iine arabilmek amacyla da kullanlabilir. Bu Import ve Export yetenekleri dier ok bilinen boyutlama ve izim programlarndan veri alma veya gnderme konusunda da rahatlkla kullanlabilir.

SAP ismi 30 yl nce SAP, SOLIDSAP ve SAP IV n tantlmasndan bu yana en baarl ve st dzeydeki analitik zmler iin bir ekol olmu bunu PC lerdeki SAP 80 ve SAP 90 yazlmlar izlemitir. Bu ileri saysal tekniklere SAP2000 son olarak kullanc dostu ve inanlmaz derecede kolay, boyutlama yeteneklerini barndran tam yetkin ve gl bir grafiksel kullanc ara-yz de eklemitir. Bu ara yzn de eklenmesiyle SAP2000 yzden fazla lkede binlerce mhendislik firmasnn kulland verimlilikte ve retkenlikte ei bulunmaz bir hesap ve boyutlama program haline gelmitir.

B L M 1
Balarken
SAP2000 en basit problemlerden en karmak projelere kadar birok alanda kullanlabilecek tam kapsaml bir programdr. Bu blmde SAP2000 in kurulum, altrma ve destek aamalar anlatlacaktr.

SAP2000 Kurulumu
Ltfen SAP2000 paketiyle beraber salanan kurulum dokmanlarndaki aklamalar takip edin veya sistem yneticinizden programn kurulumunu isteyip size programa eriim izni vermesini isteyiniz.

Srm Ykseltiyorsanz...
Eer SAP2000 versiyon 6 veya 7 den srm ykseltiyorsanz ltfen programda yaplm ve aaya sralanm nemli deiiklikleri dikkate alnz. zellikle; Model nesneler eklinde tarif edilir ve bu nesneler analiz srasnda program tarafndan kendiliinden elemanlara dntrlerek kullanlr. Yk durumlar ve analiz durumlar tamamen birbirinden farkl ve ayr kavramlardr. Metne dayal veri girii, yeni veritaban yetenekleriyle uyumlu olmas amacyla deitirilmitir. Bu deiiklikler program zelliklerini btnlk ve ileriye ynelik olmas asndan gelitirmitir. Yeni kavramlara ainalk kazanmak iin bu el kitabnn geri kalann okumanz tavsiye edilir. SAP2000 deki yeni zellikler hakknda daha fazla bilgi almak iin programn ekran yardm hizmetleri ksmndaki ho geldiniz bal altndaki Versiyon 10 da neler yenilendi balkl blm okuyunuz.

Kullanm Klavuzu Hakknda

Bu klavuz sizin SAP2000 ile reticiliinizi ksa srede arttrmak iin hazrlanmtr. Bir sonraki blmde, programn grafiksel kullanc ara yz ve temel kullanm ilkelerine bir giri yaplacaktr. Bu ciltin ikinci ksm, SAP2000 Temel Analiz Referanslar, SAP2000 de kullanlan yap modelleme ve analiz tekniklerinin esasn oluturan temel kavramlara bir giri ve tarif yapar. Okunmas tavsiye edilir. Bu cildin nc ksm, SAP2000 Hzl Altrma Klavuzu, program ilk kez kullananlarn SAP2000 ile modelleme, analiz ve dizayn zelliklerini kullanma konusunda el alkanl kazanmalarn salamak amacyla hazrlanmtr. SAP2000 ile gerek bir projeye balamadan nce bu klavuzu okumanz ve SAP2000 Hzl Altrma Kitabndaki eitim rnekleriyle almanz kuvvetle tavsiye edilir. Daha fazla bilgi, SAP2000 Grafiksel Kullanc Arayz Online Help (Ekranda Dorudan Yardm) kullanlarak veya program tarafndan salanan dier klavuzlardan edinilebilir. Ayrca bu kullanm klavuzlar SAP2000 CDsinde PDF formatnda mevcut olup, yardm mens kullanlarak program iindende incelenebilir. Bu menden ulaabileceiniz bilgiler unlardr. Programn ileri dzeydeki modelleme ve analiz teknikleri hakknda bilgi ieren SAP2000, ETABS ve SAFE Analiz Referanslar. SAP2000 in destekledii boyutlama ynetmeliklerine dair detayl boyutlama zelliklerini ieren eitli SAP2000 Boyutlama El Kitaplar. Programn analitik zelliklerinin doruluunun teyidi ve programn yeteneklerinin tantld rneklerden oluan SAP2000 Karlatrmal Dorulamalar Kitab

zle ve ren Videolar

SAP2000 i renmenin en iyi yollarndan biri zle ve ren Videolar serisidir. Bu videolara ya CSI nn web sayfas olan http://www.csiberkeley.com adresinden yada SAP2000 CD sinden ulaabilirsiniz. Bu videolar hem yeni balayanlar hem de yetkin kullanclar iin olduka nemli ve faydal bilgiler ierir. En basitinden en karmana olduka geni kapsaml modelleme bilgileri bulundurur.

Teknik Destek
Yazlmnz aldktan sonraki ilk 90 gn ierisinde, Computers & Engineeringden telefonla, faxla ve e-mail ile cretsiz teknik destek alnabilir. 90 gnden sonra teknik destek alma ncelii CSI ile yllk bakm, srm ykseltme, teknik destek anlamas olanlara aittir. Anlamas olmayanlar iin teknik destek sadece e-mail ile ancak ncelik tanmadan salanr. Bakm anlamas ayrca programn cretsiz veya dk fiyatla yenilenmesini (Update) salar. Ltfen Bakm anlamas hakknda bilgi almak iin program datcsna bavurunuz veya www.comp-engineering.com/kampanya.html adresindeki CSI yazlm fiyat listesi 3. sayfasn inceleyiniz. Eer yazlmn kullanmnda sorunlarla karlayorsanz, ltfen: rnle birlikte verilen dokmanlara ve dier yazl bilgilere bavurun Programdaki ON-LINE yardm zelliine bavurun. Eer zm bulamazsanz, bizle aada belirtilen ekilde temasa gein:

Size Yardm Edebilmemiz iin Bize Yardm Edin

Bizi teknik destek ile ilgili bir sorun iin her araynzda, size yardmc olabilmemiz iin ltfen bize aadaki bilgileri salayn: Programn seviyesi (Basic, PLUS veya Advanced) ve kullandnz versiyonun numaras. Bu bilgi Help mens > About SAP2000 komutu altndaki menden elde edilebilir. Modelinizin tanm ve eer mmknse resmi Problemin ne olduunun ve ne yaparken problemle karlaldnn tanm Harfi harfine ekrannzda belirmi olan hata mesaj Problemi zmek iin ne yaptnzn tanm Bilgisayarnzn zellikleri (markas ve modeli, ilemcisi, iletim sistemi, sabit diskinizin ve RAMnn kapasitesi) Adnz, irketinizin ad ve sizinle nasl temasa geebileceimiz

Telefon, Fax ve E-mail ile Yardm

Telefonla teknik destek ncelikle CSI ile yllk bakm, srm ykseltme, teknik destek anlamas olanlara aittir. Computers & Engineering ofislerini 00469 6406 73667 numaral telefondan arayabilir veya Problemler ve modelinizle ilgili bilgilerden (mmknse resimle birlikte) oluan fax 00469 6406 4745 numaral faksa geebilirsiniz. Telefon ile aradnzda ltfen bilgisayarnzn banda olun ve program klavuzu elinizde olsun.

Online (nternet zerinden) Destek

Aadaki ekillerde Online destek alnabilir: Baser@comp-engineering.com adresine model dosyanzla beraber email gndererek

B L M 2
Yapsal Model
SAP2000, grafik kullanc ara yz kullanarak tanmlam olduunuz modele gre yapnzn analiz ve boyutlamasn yapar. Model sizin yapnz temsil edecek aadaki belli bal birimlerden oluur: Birimler Nesneler Gruplar Koordinat sistemleri ve gridler zellikler Yk durumlar Fonksiyonlar Analiz durumlar Kombinezonlar Boyutlama seenekleri kt ve grnt seenekleri tanmlama Grafik kullanc ara yz size modelinizi yaratmak iin birok gl zellik salar. Basit bir model ile balayabilirsiniz. Daha sonra SAP2000 in boyutlama ve optimizasyon seeneklerini kullanarak kk bir abayla modelinizi gelitirebilirsiniz. Bu blmdeki balklar bu ierii biraz daha detayl anlatmaktadr.

Birimler
SAP2000 drt temel birimle alr ki bunlar; kuvvet, uzunluk, s ve zamandr. Programmz Kip, in, F veya N, mm, C gibi ok sayda birbiriyle uyumlu kuvvet, uzunluk ve s birim setleri ierir. SAP2000 de zaman, snme, rtre ve yalanma etkileri hari ki bunlar gn birimleriyle llrler, hep saniyelerle llr. Ktle ile arlk arasnda da ciddi bir ayrm yaplr. Ktle sadece dinamik atalet ile yer ivmelerinden kaynaklanan yklemelerin hesaplanmasnda kullanlr. Arlk da dier kuvvet yklemeleri gibi dardan uygulanan bir kuvvettir. Arlk deerlerini tanmlarken kuvvet birimlerini ve ktleyi tanmlarken ise ktle birimlerini (kuvvet-sn2/uzunluk) kullandnzdan emin olun. Yeni bir modele baladnzda, SAP2000 size hangi birimle almak istediinizi sorar. Bu birimler modeliniz iin esas birimler olur. Hernekadar veri ve kt verileri her hangi farkl bir birim sisteminde salanabilse de bunlar program tarafndan hep modelin esas birim sistemine dntrlrler. Asal ller hep aadaki birimleri kullanr; Geometri, mesela eksen konumu, her zaman derece ile llr. Dnel deplasmanlar hep radyanla llr. Frekans her zaman devir/sn (Hz) ile llr.

Nesneler ve Elemanlar
Model ierisindeki fiziksel yap elemanlar nesnelerle temsil edilirler. Bir nesnenin eklini izmek iin izim ara yzn kullanlr, ardndan bu fiziksel nesne modelini tanmlamak iin atama menleri kullanlarak bu nesneye zellikler ve yklemeler atanr. Geometrik llerine gre sralanm aadaki nesne trleri bulunmaktadr: Noktasal nesneler, iki tip: o Dm noktas nesneleri: Tm nesnelerin ularnda veya kelerinde kendiliinden oluturulur, model mesnetlerine veya dier yerel davranlara dardan eklenebilirler. o Zemine sabit balant (tek dml link) nesneleri: zolatrler, damperler, boluklar, oklu-lineer yaylar ve dierleri gibi zel mesnet artlarn tarif etmede kullanlrlar.

 izgisel nesneler, iki tip: o ubuk/Kablo/Tendon nesneleri: kirileri, kolonlar, aprazlar, makaslar ve kablo nesnelerin modellemede kullanlr. o Birletirici balant (iki dml link) nesneleri: izolatrler, damperler, boluklar, ok ynl yaylar birok zel nesne davrannn modellenmesinde kullanlr. ubuk/Kablo/Tendon nesnelerinden farkl olarak birletirici balant nesneleri sfr uzunlua sahip olabilirler. Alan nesneleri : duvarlarn, demelerin ve dier ince cidarl nesnelerin ki bunlara iki boyutlu katlar dahildir, modellenmesinde kullanlrlar (dzlem gerilmeleri, dzlem birim deformasyonlar ve eksensel simetrik katlar) Kat (solid) nesneleri : boyutlu kat nesnelerin modelleri modellenmesinde kullanlr. Genel bir kural olarak nesnenin ekli modellenen fiziksel yapnnkini karlamaldr. Bu avantaj modelin grsel olarak canlandrlmasn salayarak boyutlandrma aamasnda kolaylk salar. Eer daha nce herhangi bir sonlu eleman tabanl bir hesap yazlm kullandysanz (buna SAP2000 nin nceki srmleri de dahildir), fiziksel modelin hesaplama amacyla daha kk sonlu nesnelere blnd konusuna ainasnzdr. Nesne tabanl modelleme kolayl bu ihtiyac byk lde azaltmtr. Sonlu elemanlar yntemini yeni renen biri iin nesne tabanl olma zellii zaten olduka doal gelecektir. Program altrnca SAP2000 nesne tabanl modeli kendiliinden eleman tabanl modele dntrerek hesab balatr. Bu eleman tabanl model hesap modeli olarak adlandrlr ve klasik sonlu elemanlar ve dm noktalarn ierir. Ancak sonular yine nesne tabanl bir model zerinde gsterilir. SAP2000 blmlendirmenin (meshing) nasl yaplaca konusunda da seenekler sunar. rnein; hassasiyet derecesi ve kesien nesneler arasnda blmlendirmenin nasl yaplaca gibi. Ayn zamanda modelin el ile blmlendirilmesine msaade eden bir seenek de sunar. Bu kolaylk nesneler ve nesneler arasnda bire bir uyumluluk salar.

Gruplar
Grup isimlendirilmi bir nesne topluluuna verilen addr. Bir grup farkl tip ve sayda nesneler ierebilir. Bu gruplarn aadaki gibi birok kullanm alan vardr: Deiiklik ve atama ilemleri iin nesnelerin kolayca seilmesi. Aamal inaat srecinin tanmlanmas Model zerinde oklu kesitlerin tanmlanmas Ayn ekilde boyutlandrlacak nesnelerin gruplanmas Seimli kt alnabilmesi Model ierisinde istendii kadar ok grup tanmlanabilir. Gruplama zellii ok byk modellerin idare edilebilmesinde olduka etkin aratr.

Koordinat Sistemleri ve Gridler

Modeldeki btn konumlar bir tek global (asal) koordinat sistemine gre eksiksiz olarak tanmlanr. Bu da boyutlu, sa el kuralna uygun, karesel koordinat sistemidir. eksende, X, Y ve Z birbirlerine gre dik ve sa el kuralna uygundur. SAP2000 global +Z ynn yukar Z ynn de aa yn kabul eder. Yerekimsel etkiler program tarafndan Z ynnde kabul edilir. Modelinizi gelitirmesine ve grntlemesine yardmc olmas iin ek koordinat sistemleri tanmlayabilirsiniz. Bu sistemler bir orijin noktas ve global eksene gre kyaslanm alardan oluur. Her bir koordinat sistemi iin (global ve tm dier ilave edilmi sistemler dahil) nesnelerin model ierisindeki konumunu belirlemek iin kullanlan kesien konstrksiyon izgilerinden olumu boyutlu grid sistemleri tanmlayabilirsiniz. Her bir grid kartezyen (dikdrtgen) veya silindirik veya genel tipte olabilir. izim operasyonlar kenetleme zellii kapatlmad mddete eksen izgilerini yakalama eilimindedirler. Bu kenetleme seenei modelin doru izilmesini kolaylatrr. Bir grid izgisi kaydrldnda model ierisindeki bir noktann da onunla beraber kaydrlmas olarak tanmlanabilir.

Modeldeki her nesne (nokta, izgi, alan vb.) bunlara ait zellikleri, ykleri ve tepkileri tanmlamak iin kendi yerel koordinat sistemine sahiptir. Yerel koordinatlarn eksenleri 1, 2 ve 3 olarak adlandrlr. Yerel koordinat sistemlerinin kendilerine ait bir grid sistemleri yoktur.

zellikler (Kesit Deerleri)

Bir nesnenin model ierisindeki yapsal davrann belirlemek iin bu nesneye zellikler atanr. Bu zelliklerden bazlar, mesela malzeme ve kesit zellikleri, isimlendirilmi eyler olup bir nesneye atanmadan nce tanmlanmalar gerekir. rnein bir model aadaki zelliklere sahip olabilir. CONCRETE olarak tanmlanan bir beton malzeme zelliine. CONCRETE olarak tanmlanm malzeme zelliini kullanan RECT diye anlan bir dikdrtgen ubuk kesit zelliine, CIRC diye anlan bir silindir ubuk kesit zelliine. Ayn ekilde yine CONCRETE olarak tanmlanm malzeme zelliini kullanan ve SLAB diye anlan bir alan nesnesi kesit zelliine. Bir ubuk nesnesine RECT diye anlan bir ubuk kesit zellii atadnzda, RECT kesiti zellii zerinde ve CONCRETE malzeme zellii zerinde yapm olduunuz her deiiklik ilgili nesneye kendiliinden yansr. simlendirilmi de olsa bir zellik modeldeki bir nesneye atanmadka model zerinde herhangi bir etkisi olmaz. ubuk nesnesi u serbestlikleri veya dm noktas mesnet artlar gibi zellikler dorudan nesnelere atanrlar. Bu zellikler atandklar nesnelere ayn cinste baka bir zellik atanmadka deimezler ve isimlendirilmi okluklar olmadklarndan nesneden bamsz olamazlar.

Yk Durumlar
Yklemeler, yap zerindeki kuvvet, basn, mesnet yer deitirmesi, sl etkiler, zemin ivmesi ve buna benzer etkilerin bir ifadesidir. Yklerin yap zerindeki boyutlu uzaysal dalm ykleme durumu olarak ifade edilir.

stee bal olarak snrsz sayda yk durumu tanmlanabilir. Genelde hareketsiz yk, hareketli yk, rzgar yk, kar yk, sl genleme ykleri ve dier yk trlerinin her biri iin ayr yk durumlar tarif edilir. Uygulama ekillerinden kaynaklanan farklar veya boyutlama amacndaki farkllklardan dolay bamsz olarak deikenlik gsteren ykler iin farkl yk durumlar tarif edilmelidir. Bir yk durumunu tarif ettikten sonra, nesnelere bu yk durumuna bal belirli yk deerleri girin. Bir nesneye atanan yk deeri ayn zamanda bu yklemenin yk tipini (kuvvet mi, yer deitirme mi, s m olduunu), iddetini ve ynn (eer uygulanabilirse) tanmlarlar. Farkl nesnelere tek bir ykleme durumuna ait farkl ykler atanabilir. Her bir nesneye birbirinden farkl birden fazla yk durumuna ait yklemeler yaplabilir. rnein WIND, SNOW ve SUN15 olarak tarif edilmi yk durumlar olsun. WIND yklemesi yapnn birbirine zt iki cephesindeki dey nesnelere emme ve basn deerleri olarak ayr ayr girilebilir. SNOW ykleme durumu sadece at nesnelerine dey ynde yk atanabilir. SUN15 ykleme durumunda leden sonra saat 3:00 te gnein etkilerini dikkate almak iin yap iindeki farkl nesnelere farkl scaklk deerleri atanabilir. Yapnn herhangi bir ykleme durumuna tepkisini hesaplamak iin analiz durumu tanmlanp, altrlmaldr (aada tanmland gibi) bu aamada ykleme durumunun nasl uygulanaca (statik mi yoksa dinamik mi ?), yapnn nasl analiz edilecei (dorusal olarak m? dorusal olmad kabul edilerek mi?) de tariflenir. Ayn ykleme durumu farkl analiz seeneklerinde farkl ekillerde uygulanabilir. Yukardaki kullanc tanml yk durumlarnn yan sra SAP2000 de ayn zamanda adet yerinde oluturulmu ivme yklemesi tanmlanabilir ki bunlardan her biri global ynlerin her birindeki birim zemin teleme ivmesini temsil eder. Bu ykleme yap ierisinde ktlesi olan her eye otomatik olarak etki eder.

Fonksiyonlar
Yklemelerin zamann veya periyotun bir fonksiyonu olarak deitii durumlarn tarifi iin programda fonksiyon tanmlama seenekleri mevcuttur. Bu fonksiyonlar belirli baz analiz seeneklerinde kullanlr; rnein statik analiz iin kullanlmazlar. Bu fonksiyonlar saylara dntrlm bir seri absis-ordinat veri iftidir.

Drt tip fonksiyon mevcuttur: Tepki spektrumu fonksiyonu: Tepki spektrum analizinde kullanlmak zere yapay spektral ivmeler ile periyotlardan oluan veri iftleridir. Zaman alan fonksiyonlar: Zaman alan analizinde kullanlmak zere ykleme deerlerine karlk gelen zaman deerlerinden oluan veri iftleridir. Dzenli duraan fonksiyonlar: dzenli-duraan analizinde kullanlmak zere ykleme deerlerine karlk gelen frekans deerlerinden oluan veri iftleridir. G-spektrum-younluu fonksiyonlar : G-spektrum-younluu analizinde kullanlmak zere her bir frekans deeri iin karesi alnm ykleme deerlerine karlk gelen frekans deerlerinden oluan veri iftleridir htiyaca gre istenen sayda isimlendirilmi fonksiyon tanmlanabilir. Fonksiyonlar nesnelere atanmazlar, ancak analiz durumlarn tanmlanmasnda kullanlrlar.

Analiz Durumlar
Bir analiz durumu, bir yklemenin yapya nasl etki ettirileceini ve yapsal tepkinin nasl hesaplanaca konusunu belirler. Bir ok analiz durumu mevcuttur. Analiz tipleri kabaca yapnn yklemeye verdii tepkiye bal olarak lineer veya non-lineer olarak snflandrlrlar. Lineer analiz sonular sperpose edilebilirler yani; analiz sonrasnda st ste eklenebilirler. Aadaki analiz tipleri mevcuttur: Statik: En sk kullanlan analiz trdr. Ykler dinamik etkiler gz nne alnmakszn uygulanrlar. Modal Analiz: Yapnn dinamik modlar Eigen vektr veya Ritz vektrleri kullanlarak hesaplanrlar. Her ne kadar Ritz vektrlerinin oluturulmasna balang tekil etmesi amacyla kullanlabilecek olsalar da yklemeler gerek anlamda uygulanmazlar. Tepki Spektrumu Analizi: (Response-Spectrum) Yapnn ivme yklerine verdii tepkilerin istatistiksel olarak hesabdr. Bir tepki spektrum fonksiyonuna gereksinim vardr.

 Zaman Alannda Hesap: Zamana bal olarak deien ykler uygulanr. Bir Zaman Alan fonksiyonuna gereksinim vardr. zm modal veya dorudan entegrasyon metotlarndan biri kullanlarak yaplabilir. Burkulma / Buruma Analizi: Uygulanan ykler altndaki burkulma modlarn hesaplar. Yk Katar (Moving load) Analizi: Yap zerinde, eritler zerinde hareket eden ara yklerine bal oluan en iddetli tepkiyi hesaplar. Dier analiz trlerinde kullanlan ykleme durumlarndan farkl olarak tarif edilmi eritlerle bu eritler zerinde tarif edilmi ara ykleri kullanlarak hesap yaplr. Dzenli Duraan Analiz: Bir veya daha fazla frekansta uygulanm harmonik olarak deien ykler kullanlr. Dzenli Duraan fonksiyonlara gereksinim vardr. G-Spektrum-Younluu Analizi: Bir frekans aral zerinde olasla bal olarak tanmlanm yklemelere gre, harmonik olarak deien yklemeler yaplr. G-Spektrum-Younluu fonksiyonlarn gerektirir. Non-lineer analiz sonular normal superpoze edilmezler. Onun yerine yap zerine beraberce etkiyen ykler analiz durumlarnda dorudan kombine edilmelidirler. Karmak ykleme silsilesini ifade etmek iin non-lineer analiz durumlar ard ardna eklenebilirler. Aadaki non-lineer analiz tipleri programda mevcuttur. Nonlineer Statik: Yklemeler dinamik etkiler dikkate alnmadan uygulanrlar. Statik-tki Analizi veya Aamal naat durumlarnda kullanlr. Nonlineer Aamal naat: Yapnn bir blm eklenir veya karlrken, Yklemeler dinamik etkiler dikkate alnmadan uygulanrlar. Snme, rtre ve yalanma gibi zamana bal etkiler dikkate alnabilir. Nonlineer Zaman Alannda Hesap durumlar: Zamana bal olarak deien yklemeler uygulanr. Zaman alan fonksiyonlar gerekir. zm modal veya dorudan entegrasyon metotlarndan biri kullanlarak yaplabilir. Herhangi bir tipte ve istenen sayda isimlendirilmi analiz durumu oluturulabilir. Model analiz edildikten sonra, altrlacak durumlar seilmelidir. Herhangi bir analiz durumundan elde edilen veriler istendiinde silinebilir.

Analiz durumlar modelin bir paras olarak kabul edilebilirler. Dizayn aamasnda kullanlrlar.

Kombinezonlar
Bir SAP2000 kombinezonu ki combo olarak da isimlendirilir, bir veya birden fazla analiz durumundan veya dier kombinezonlardan elde edilen sonularn isimli kombinezonudur. Tanmlanan bir kombinezon, elde edilen sonular model ierisindeki her nesneye uygular. Drt tip kombinezon mevcuttur: Eklenen tip: sz konusu analiz durumlarndan ve kombinezonlardan elde edilen sonular st ste eklenir. Mutlak tip: sz konusu analiz durumlarndan ve kombinezonlardan elde edilen sonularn mutlak deerleri st ste eklenir. SRSS tip: sz konusu analiz durumlarndan ve kombinezonlardan elde edilen sonularn karelerinin kare kkleri hesaplanr. Zarf tipi: sz konusu analiz durumlarndan ve kombinezonlardan elde edilen sonular en byk ve en kk deerleri bulmak iin zarflanr. Non-lineer sonular superpoze edilemediinden, Zarf tipi kombinezonlarn tamam lineer analiz durumlarnda uygulanmaldrlar. hari,

Dizayn dorudan analiz durumlarna deil, her zaman kombinezonlara bal yaplr. Tek bir analiz durumu ieren kombinezonlar oluturulabilir. Her bir dizayn algoritmas kendi nceden tanml kombinezon grubunu oluturur. Dizayn veya baka amalarla ilave kombinezonlar oluturulabilir.

Boyutlandrma Seenekleri
Programn boyutlandrma seenei yalnz ubuk nesneleri zerinde ve ancak betonarme, elik, ince cidarl-souk ekme elik veya alminyum malzeme zelliklerinden birini kullanyorsa uygulanabilir. Belirli bir modelin dizaynn etkileyen birka seenek vardr: Her bir malzeme iin bu malzemeye ait herhangi bir dizayn ynetmelii kullanlmaldr. rnein; elik iin AISC-LRFD93, betonarme iin EUROCODE 2-1992, souk ekme elik iin AISIASD96 ve alminyum iin AA-ASD 2000 gibi.

 Bu ynetmeliklerden herhangi birinin yapya nasl uygulanacana dair tercih ayarlar Dizaynn hangi kombinezonlara gre kontrol edilecei Ayn dizayn zelliklerini paylaacak nesneler grubu Overwrite seenei ki bu seenek nesneler zerinde arpanlar ve parametreler kullanlarak dizayn ynetmeliklerindeki formllerin nceden tanml deerlerinin deitirilmesine olanak tanr. Program elik, ince cidarl - souk ekme elik veya alminyum boyutlandrmasnda kullanc-tanml otomatik kesit seim listesinden kesit seerek optimum boyutlandrmay yapar. Boyutlandrma srecinde kesit manuel olarak da deitirilebilir. Sonu olarak her bir ubuk nesnesi kendiyle ilgili iki farkl kesit zelliine sahip olabilir: Bir nceki analizde kullanlm analiz kesiti ve, Boyutlandrma sonucunda elde edilen boyutlandrma kesiti. Bu boyutlandrma kesiti bir sonraki analizde analiz kesiti olarak kullanlr ve bu iteratif analiz ve boyutlandrma dngs, analiz ve boyutlandrma kesitleri ayn olana kadar devam eder. Her ne kadar betonarme kabuk elemanlar iin detayl bir boyutlama ayar yoksa da program boyutlama gerilmelerini ve kullanc tanml donat akma gerilmesi kullanlarak basn-ekme yk iftinin zlmesinden elde edilen ekme yk bileenlerini tamaya yarayacak donat miktarn gsterir. Boyutlandrma kesitleri iin boyutlandrma sonular ve yukarda tarif edilen tm seenekler modelin bir paras olarak kabul edilirler.

kt ve Grnt Seenekleri Tanmlama

SAP2000 modelinin tanm ve analiz sonular ile birlikte boyutlandrma bir ok farkl ekilde grntlenebilir ve kaydedilebilir, bunlar: Modelin iki ve boyutlu grntleri Verilerin dz yaz, devaml sayfa veya veri taban eklinde tablolar Gelitirilmi metin (.rtf) veya HTML biiminde dzenlenmi, veri tablosu dkmanlar Analiz sonularnn fonksiyon biimindeki izimleri

 Boyutlandrma raporlar Dier dizayn ve izim programlarna veri aktarlabilme Grnler, kt tablolar setleri, dokman biimleri ve fonksiyon izimlerinin isimlendirilip kaydedilmesi iin seenekler mevcuttur. Gruplarn da kullanlmas ile birlikte bu ilemler modelin gelitirilmesi sreci ierisinde sonu alma ilemelerinin nemli lde hzlanmasn salar.

Daha Fazlasn renin

Her bir SAP2000 modeli yaayan bir organizma gibidir, siz gelitirdike, analizi altrdka, dizayn gelitirdike ve sonular yeniledike byr ve deiir. Bu blm bir yapsal modelin oluturulmas konusunda baz temel zellikleri sunmaktadr. Bir modelin ok iyi anlalmas, onunla nasl allmas gerektiini bilmekten geer. Bir sonraki blm bunu yapabilmek iin SAP2000 ara yznn nasl kullanlacan anlatmaktadr. Baz temel kavramlar ve teknikler sunulacaktr. Tm bu bilgileri bir araya getirmek iin bu cildin bnyesinde bulunan SAP2000 Aklayc Kullanm Klavuzu ierisindeki altrma rneklerini okuyup uygulamanz tavsiye ediyoruz. Kullanc ara yznn nasl daha verimli kullanlaca konusundaki detaylar yine kullanc ara yznde bulunan Help seeneini kullanarak renebilirsiniz. Yine ayn Help mensnden SAP2000 modeli hakknda bilgilere ulaabilirsiniz.

B L M 3
SAP2000 Grafik Kullanc Arayz
SAP2000 grafik kullanc arayz yapnz modellemeye, analiz etmeye, dizayn yapmaya ve yapnzn sonu ktlarn grntlemeye yarar. Bu blm size grafiksel kullanc ara yz konusunda baz temel kavramlar aklamaya ve bir sonraki ciltte karlaacanz altrmalarda kullanmanz gereken modelleme aamalar konusunda bilgi vermektedir. Daha gelimi kavramlar ve zellikler grafik kullanc ara yznn yardm blmnde anlatlmtr. Ltfen Yapsal Model adl bir nceki blm okuyunuz, nk bu blmde anlatlan tm ilemler bir SAP2000 modeli ile alrken kullanacanz ilemlerdir.

SAP2000 Ekran
Program balattktan hemen sonra SAP2000 grafiksel kullanc ara yz ekrannzda belirir ve bir sonraki sayfadaki ekle benzer. Ara yzn eitli blmleri ekil zerinde iaretlenmi ve aada aklanmtr.

Ana Pencere
ekil 4-1 grafiksel kullanc ara yznn ana penceresini gstermektedir. Bu pencere standart windows ilemlerini kullanarak tanabilir, yeniden boyutlandrlabilir, bytlebilir, simge durumuna kltlebilir veya kapatlabilir. Pencerenin tepesindeki ana balk ubuu ise programn adn ve model dosyasnn adn gsterir.

Ana Balk ubuu

Balk

st Men

Ana Ara ubuu

Simge Durumuna Kltme Dmesi

Ekran Kaplatma Dmesi

Kapatma Dmesi Yan Ara ubuu

Durum ubuu mle Yeri Koordinatlar

Gncel Birimler

ekil 4-1 Grafik Kullanc Arayznn Ana Penceresi

Men ubuu
Men ubuundaki komutlar SAP2000 ile yapabileceiniz tm ilemleri ierir. Bu ilemlere men komutlar veya ksaca komutlar denir. Her bir men temel bir ileme karlk gelir. Bu ilemler bu blmn ileriki aamalarnda anlatlacaktr. Bu el kitab boyunca ve SAP2000 yardm seenei ierisinde men komutlar Menu > Command eklinde ifade edilecektir. Burada menu men ismini ve Command ise bu menden seilecek komutu gsterecektir. Baz durumlarda komutlar ana mennn alt menlerinde bulunur, bu durumlarda Menu > Submenu > Command eklinde ifade edilecektir.

Ara ubuklar
Ara ubuu zerindeki tular sk yaplan ilemlere hzl eriim salar. Bu tulardan herhangi biri zerine fare imlecini tutar ve beklerseniz ekil 4-2 deki gibi bir ara ipucu uyars belirerek bu tuun ne ie yaradn gsterir.

ekil 4-2 Yeni model uyars ara ipucu

Bir ok Tu men komutlarna karlk gelir. Eer bir men komutuna ait bir ksa yol tuu varsa bu tu ekil 4-3 teki gibi komutun yannda belirir. Bu altrmak istediiniz komutla ayn ii yapan ksa yol tularn daha kolay renmenizi salar.

ekil 4-3 Men Komutlar ve ilgili Ksa Yollar

Ara ubuklarn ana pencerenin istediiniz bir kesine tayabilir veya ekip srkleyerek grnt ekran zerinde yzer men olarak serbeste dolatrabilirsiniz. Ayn zamanda sa tu yardm ile hangi ara ubuklarnn var olduunu ve bunlarn hangilerinin gsterilmesini istediinizi seebilirsiniz. Ara ubuu zerindeki tular semek iin aa oku kullann ve istenen tuu sein. Bu yolu kullanarak ska kullandnz ilemlerin tularn oluturabilirsiniz.

Grnt Pencereleri
Grnt pencereleri modelin geometrisini gsterir ve ayn zamanda modelin zelliklerini, yklemesini, analiz ve boyutlama sonularn da ierir. Ayn ekranda birden drde kadar grntleme penceresi aabilirsiniz. Her pencere kendi bak asna, grn ekline ve grnseeneklerine sahiptir. rnein, ekil deitirmemi model bir pencerede, uygulanm ykler baka birinde, animasyonlu ekil deitirmi model ncde ve boyutlama gerilme (stress) oranlar drdncde gsterilebilir. kinci bir seenek olarak ekil deitirmemi modelin drt deiik grnts veya baka trden bir grntleme olabilir. (rnein tepeden grnm, iki yan grnm ve perspektif grnm.) Ayn anda sadece bir pencere aktiftir. Grme ve grntleme ilemleri sadece aktif olan pencereyi etkiler. Herhangi bir pencereyi balk ubuuna tklayarak veya pencerenin iine tklayarak aktif hale getirebilirsiniz.

Durum ubuu
Durum ubuu aadakileri ierir: O andaki durumla ilgili program bilgilerini veya halihazrda seilmi ka tane nesne olduunu Farenin bulunduu gncel koordinatlar. Gncel l birimlerinin gsterildii ve deitirilebildii alr meny Gncel koordinat sisteminin gsterildii ve deitirilebildii alr meny ok adml durumlarn analiz sonularn gsterilmesi srasnda klavye kontrolleri ekil deitirmi halin grntlenmesinde animasyon kontrolleri.

Fare kullanm
Grafik arayzdeki konumuna bal olarak fare sa ve sol tularnn farkl ilevleri vardr. Men ve ara ubuu alanlarnda fare tularnn aadaki zellikleri vardr. Sol tu

o Menlerden veya ara ubuu tularndan komut semek. o Ara ubuunu dolatrmak. Sa tu: o Ara ubuklarnn zelletirilmesi. Bir grnt ekran zerinde farenin herhangi bir tuuna dokunmak. O ekran aktif hale getirir. Grnt ekran zerinde ise fare tularnn aadaki zellikleri vardr: Sol Fare tuu, programn iinde bulunduu moda bal olarak (seim veya izim) bu tu unlar iin kullanlr. o Yeni nesneler iz. o Mevcut nesneleri se. o Srklemek, yaknlatrmak-uzaklatrmak ve dndrmek. Sa Fare tuu o Bir nesneye tklandnda bu nesneye ilikin bilgileri ekrana getirir. o Geri plana tklandnda ilemler mensn ekrana getirir. Ara yzn baka herhangi bir yerinde ise fare tularnn standart Windows zellikleri vardr. Bu balk ubuunu, durum ubuunu ve dier tm halleri kapsar.

Grn Seenekleri
Grn seeneklerini ayarlayarak Aktif Grnt Penceresinde yapnn nasl grneceini belirleyebilirsiniz. Bu seenekler View (grnm) mensnde mevcuttur. View seenekleri her bir Grntleme Penceresinde birbirinden bamsz ayarlanabilir.

2 ve 3 Boyutlu Grnler

2 boyutlu grn tek bir dzlem veya yzeyden oluur. Sadece bu dzlem veya yzeydeki nesneler grnebilirdir. zlenen dzleme dik yndeki koordinat istediiniz zaman deitirebilirsiniz. nceden tanml 2 boyutlu grnm mevcut koordinat sisteminde ve mevcut grid izgilerinde mevcuttur. Gelimi yan grn gibi dier 2 boyutlu grnmler kullanc tarafndan tanmlanabilirler. 3 boyutlu grn btn modeli kullancnn setii en iyi grnm veren noktadan gsterir. Grnr nesneler tek bir dzlemle snrlandrlmamtr. Grnmn yn yatay dzlemdeki bir a ve yatay dzlemin zerindeki bir ayla tanmlanr.

Perspektif Grn
3 boyutlu grn, perspektif grnm olarak veya istendiinde ortografik izdm grnts olarak izlenebilir. Perspektif grnm genellikle dzlem d nc boyutun gsterilmesinde faydaldr. Perspektif iki boyutta kullanlrsa, grnm perspektif kapatlana kadar boyutlu olur. Yapya ne kadar yakn olacanz belirleyen perspektif aklk (aperture) asn ayarlayabilirsiniz. A ne kadar byrse, siz o kadar yakn olursunuz ve yapnn grnm de o kadar bozulmu grnr.

Srkleme (Pan), Byltme (Zoom) ve 3-D Dndrme

Detayl grmek iin ieriye doru yaklar (zoom in), yapnn genelini grmek iin da doru uzaklarz (zoom out). eriye yaklama ve dar doru uzaklama nceden belirlenen oranlarda yaplr. Fare kullanarak yapnzn bir blmne yaklamak iin farenin sol tuunu basl tutarken ilgili alan fare tuu ile pencere iine alp srklemeniz yeterlidir. Grnty srkleme (pan) seenei yapnz grntleme penceresi ierisinde bir yerden bir yere hareket ettirebilmenizi salar bunun iin yine fare sol tuuna basp fareyi pencere iinde srklemeniz yeterlidir. Yapnz boyutlu olarak dndrebilmek iin ise 3-D Rotate komutunu kullanp yine fare sol tuuna basp fareyi pencere iinde srklemeniz yeterli olacaktr.

Snr Koyma
Yapnn grnt penceresinde grnen ksmn snrlamak iin X, Y ve Z koordinatlarnn st ve alt limitleri ayarlanabilir. Yaklatrma ve modeli srkleme (pan) ilemleri yapnn sadece bu limitler iindeki ksmna uygulanr

Eleman Grn Seenekleri

Grnt penceresindeki nesnelerin tipleri kontrol edilebilir. Ayn zamanda nesnelerin grnt penceresinde istediiniz ekilde grlmesini ve nesne markas, zellik markas ve yerel eksenler gibi zelliklerden istediinizi gsterebilmeniz veya gizleyebilmeniz ii birok ayar seenei mevcuttur. Bu seenekler zellikle ekil deitirmemi eklin grnn etkilerler. Grafiksel olarak sadece aktif grnt penceresinde grlebilen nesneler seilebilirdir. Dier seim alternatifleri iin ileriki konulara bakn. Nesneler kenar hatlar, dzlemsel alan dolgular veya boyutlu glgeli ekillerle gsterilebilirler. Ayn nesneler tiplerine, kesit zelliklerine, malzeme zelliklerine ve gruplarna gre ayr ayr renklendirilebilirler. nemli bir seenekse nesnenin grnmnn ksaltlmasdr. Bu zellik modelin balant artlarn daha iyi grebilmeniz iin dm noktalarndan itibaren nesneleri ksaltr. Analiz sonularn grntlerken analiz edilmi nesneler modeldeki hallerine gre daha bzlmlerdir. Bu zellik programn yapy nasl dilimlediini ve bldn grmek asndan faydaldr.

Dier Seenekler
Dier seenekler gridlerin ve global eksenlerin ekran grnrlklerinin alp kapatlmasnda kullanlabilir. Grn parametrelerini istediiniz bir isimle kaydedebilir ve herhangi bir grnt penceresine uygulamak iin daha sonra arabilirsiniz.

Grnt Penceresinin Tazelenmesi

Baz ilemler uyguladktan sonra grnt ekrannn yeniden izilmesini isteyebilirsiniz. Bu ilem genellikle kendiliinden gerekletirilir ancak byk modellerle alrken zaman kazanmak adna istendii taktirde seenekler mensnden bu komut kapatlarak kolaylk salanabilir. Bu komut otomatik olarak ak deilse yaptnz deiiklerin ekrana ilenmesi iin View mens > Refresh Window komutunu kullanabilirsiniz.

Temel lemler
SAP2000 kullanarak yapabileceiniz temel ilemlerin iyi anlalmasnda fayda vardr. Program ne tip bir ilem yapmakta olduunuza bal olarak grnt ekranndaki fare hareketlerine farkl tepkiler verir.

Bu blmn geri kalan SAP2000 ilemleri konusunda genel bir bak salamay amalamaktadr. Bu ilemlerin nasl yaplaca konusunda detayl bilgiler ise bir sonraki el kitabnda hzl altrmalar ksmnda ve kullanc ara yznn kendisinde bulunan ekranda yardm (on-line help) ksmnda verilmitir.

Dosya lemleri
Dosya ilemleri yeni bir modelin balatlmasnda, gstermek veya deiiklik iin mevcut bir modelin arlmasnda, altnz modelin kaydedilmesinde ve kt retiminde kullanlr. Dosya ilemleri Dosya mensnden seilir. Yeni modeller sfrdan oluturulabildii gibi programca salanm nceden hazrlanm ablonlarla da balatlabilir. Bir model ve sonular standart SAP2000 veritaban dosyas (.SDB uzantl) olarak kaydedilebilir ve daha sonra sonularn gzden geirilmesi veya deiiklik yapmak amacyla tekrar alabilir. te yandan bir modelin kendisi ve sonular, ksmen veya tamamen SAP2000 tablosal veri biimi kullanlarak hazrlanm dz yaz, srekli veri dosyas veya veritaban dosyas eklinde darya aktarlabilir. Benzer ekilde, bir SAP2000 modeli daha nce darya grafiksel ara yznden ihra edilmi veya baka bir yolla darda oluturulmu olsun, bir tablosal veri dosyas kullanlarak veri dosyasnn dz metin mi, srekli metin mi yoksa veritaban m olduuna baklmakszn arlabilir. Model geometrisi AutoCADden programa veya programdan AutoCADe veya DXF yada IGES uzantl dosyalar kullanan dier programlara aktarlabilir. Benzer gnder/al yetenei FrameWorksPlus CAD program iinde mevcuttur. SAP2000 ayn zamanda CIS/2, SDNF (steel detailing neutral file) ve IFC dosya biimiyle alan elik izim programlaryla da dosya al verii yapabilir. Model tanmlamalar ile analiz ve dizayn sonular basit tablolar halinde baslabilecei gibi grafikler, metinler ve biimlendirilmi grnmlerden oluan kiiselletirilmi raporlar biiminde de baslabilir. Aktif grnt ekran grafik olarak bastrlabilecei gibi bitmap veya enhanced wmf dosya biiminde de kaydedilebilirler. Buna ek olarak zaman alannda deforme yap ekil animasyonlar veya modal ekil animasyonlar video dosyas olarak kaydedilebilirler.

Dier baz dosya ilemleri ise unlardr; Belirli bir model iin proje bilgilerinin tanmland, projenin detayl bir ktnn tutulduu dosya ilemleri ile toplu i dosyas modunda birden fazla modelin analizinin altrlabilmesi iin kolaylklar.

Adlandrlm okluklarn Tanmlanmas

Tanmlama modelin geometrisinin bir paras olmayan isimli eleri yaratmak iin kullanlr. Bu eler:

Nesne zellikleri; o Malzeme zellikleri o ubuk, Tendon, Kablo, Alan, Katlar ve Sismik Zemin Balant Nesnesi zellikleri o Mafsal (statik itme analizi-plastik mafsal /mentee) zellikleri Koordinat/grid sistemleri Dm noktas snr artlar Nesne gruplar Yke bal eler; o Scaklk ve basn yklemesi iin dm noktas ablonu o Yk durumlar o Ktle kaynaklar o Kpr ykleri (aralar ve eritler) o Davran spektrumu (response-spectrum) ve zaman alan (time-history) fonksiyonlar Analiz ve tepki eleri; o Analiz durumlar o Kombinezonlar

o Genellenmi telemeler o Nesne Kesitleri o Statik itme parametreleri. kt gsterimi eleri; o simlendirilmi grnler, gsterim penceresi ayarlar o simlendirilmi setler, kt ve ihra tanmlamalar Bu eleri tanmlama ilemi Tanmla (Define) mens kullanlarak yaplr ve nesnelerin nceden seimini gerektirmez. Nesne zellikleri, gruplar ve baz yklemeler seili nesnelere atanabilirler. Bu elerin bir ou atama ilemleri devam ederken atama mens kullanlarak da yaplabilir. Kalan eler modelin tmne uygulanr ve nesnelere ayrlmazlar.

izim
izim esas olarak modele yeni nesneler eklemek veya bir nesneyi deitirmek iin kullanlr. izilebilen nesneler noktalardan (dm noktalar ve zemin balantlar), izgilerden (ubuk nesneleri, kablolar, tendonlar ve balant nesneleri) ve alan nesnelerindan (kabuklar, dzlemler, asolidler) dan ibaret olabilir. Katlar (solid) izilmezler ancak iirme teknii mevcut bir nesneden oluturulurlar, iirme (extrusion) teknii hakknda daha fazla bilgi iin ilerideki Dzenleme balkl konuyu inceleyin. Dm noktalar bir izginin ve balant nesnesinin iki ucunda ve bir alan ve kat nesnesinin kelerinde kendiliinden oluturulur. lave dm noktalar modele dardan eklenebilir. Ayn konuma denk gelecek nokta veya nesnelerden biri program tarafndan otomatik olarak iptal edilir, ancak seenee bal olarak balant nesnelerinin ayn konuma denk gelmesine msaade edilir. izmek iin, izim mensndeki nesne izim dmelerinden birine tklayarak izim modunu aktif hale getirin. izim yaptnz sre boyunca grnt ekrannda izdiiniz nesnenin izim ve nesne zelliklerini deitirebilmenize olanak salayacak bir de yzer form belirir. izim yaparken bu formu hareket ettirip dilerseniz de kapatabilirsiniz. Seim ve izim modlar seildikleri anda biri dierini devre d brakr. Semek iin, Draw mens >Set Select Mode komutunu kullanarak veya seim mensnden herhangi bir ilemi seerek seim modunu aktif hale getirin. izim hari dier tm operasyonlar seim modu aktif haldeyken kullanlabilir.

Nesne izimleri
Fare sol tuunu kullanarak izim ilemini gerekletirebilirsiniz. izim ilemine bal olarak sol tula tek tklama, ift tklama veya tklayp srkleme eklinde olabilir (fareyi srklerken fare sol tuunu basl tutmay unutmayn): zel bir dm noktas oluturmak iin Bir dm noktas izmek iin bir kez tklayn veya iinde tm grid kesiim noktalarna bir dm noktas atamak iin bir pencere ap srkleyin. ubuk/Kablo/Tendon izmek iin Birinin bitim noktasnn dierinin balang noktas olaca bir seriyi balatmak iin bir kez tklayn ve seriyi bitirmek iin ift tklayn. Hzl ubuk/Kablo Tendon izmek iin Bir grid parasna bir kez tklayarak bir nesne izin veya iinde tm grid paralarna kesit atanaca bir pencere amak iin fare sol tuunu basp srkleyin. Hzl apraz izmek iin ki boyutlu grn zerinde bir grid boluuna (gridlerden oluan bir gz) bir kez tklayarak diyagonal bir apraz izin. Hzl Tali Kiri izmek iin ki boyutlu grn zerinde bir grid boluuna (gridlerden oluan bir gz) bir kez tklayarak ubuk nesnelerinden oluan bir set tali kiri izebilirsiniz. Serbest ekilli Alan izmek iin Bir drtgen izmek iin drtgenin her bir kesine birer kez tklayn. Eer bir gen izmek istiyorsanz nc keye ift tklamanz yeterli olacaktr. Dikdrtgen Alan izmek iin Nesneyi izmek iin 2-D boyutlu grn zerinde karlkl iki noktaya birer kez tklamanz yeterli olacaktr. Hzl Alan izmek iin Bir alan hzl izmek iin gridlerden oluan gzlere (boluklara) bir kez tklamanz yeterli olacaktr veya iinde tm grid boluklarna alan nesnelerin atanaca bir pencere amak iin fare sol tuuna basp srkleyin. 1 Dm Noktal (Zemine Sabit) Balant izmek iin - Bir dm noktas ii bir kez tklayn veya iinde tm grid kesiim noktalarna nokta atanaca bir pencere amak iin basp srkleyin. 2 Dm Noktal (Birletirici) Balanty (Link) izmek iin - Birinin bitim noktasnn dierinin balang noktas olaca bir seriyi balatmak iin bir kez tklayn ve seriyi bitirmek iin ift tklayn.

 Hzl 2 Dm Noktal (Birletirici) Balant izmek iin - Bir grid parasna bir kez tklayarak bir nesne izin veya iinde tm grid paralarna kesit atanaca bir pencere amak iin fare sol tuunu basp srkleyin. Nesnenin yeniden ekillendirilmesi Deitirilecek bir nesnenin zerine bir kez tklayn ve oluturmak istediiniz yeni ekli vermek iin nesnenin srklenecek ksmna tklayp srkleyin. 3-D grnlerde izleme imleci belirli noktalarla snrldr rnein, grid izgileri zerinde ve mevcut nokta nesneleri zerinde. 2-D grnlerde ise dzleme dik l bilindiinden izleme imleci herhangi bir yerde bulunabilir. mle hareketleri izim veya mevcut nesne ve modifikasyonu srasnda snap ve drawing control aralar kullanlarak kontrol edilebilir.

Nokta Kenetleme Aralar

Nokta kenetleme (snap) aralar siz modeliniz zerinde ilerlerken gstergenize en yakn kenetleme noktasn bulur. Nokta kenetleme (snap) aralar, nesnelerin hzl ve doru bir ekilde izimi ve dzenlenmesini salar. Nokta kenetleme aralar siz izim yaparken alp kapatlabilir. Sizin kayma noktas yerlerinin seimini yapmanz salamak iin birden ok nokta kenetleme arac ayn anda alabilir. Seenekler aadakilere kenetlenmeyi salar; Dm noktalar ve grid kesiim noktalar Nesne orta ve u noktalar, kenarlar Nesnelerin kesiim noktalar Dikey projeksiyon ile bir izgi nesnesinin ekseni ile kabukun (shell) veya kat nesnenin kenar noktasna dik olan noktay izgi nesnesi ile alan ve kat nesnelerin kenarlar Hassas grid sistemini ve kullanc tarafndan sonradan tarif edilerek, grnmez boyutlu grid sistemi zerinde dzenli eit aralklarla oluturulmu noktalar yakalar.

izim Kontrol Aralar

izim kontrol aralar, istenen noktann belirlenmi bir izgi zerinde saa sola kaymadan izilmesini salar. Bu klavuz izgisi bir nokta konarak balatlr ve kontrol aralaryla ynlendirilir. izim kontrol aralar unlardr:

 Constant H (yatayda sabit) - 2-D zerinde yatayda bulunan eksene paralel bir klavuz izgisi oluturur. Constant V (deyde sabit) - 2-D zerinde deyde bulunan eksene paralel bir klavuz izgisi oluturur. Constant L (boy sabit) - 2-D zerinde ls girilerek sabit uzunlukta izgiler oluturur. Constant S (al ve boy sabit) - 2-D zerinde tanmlanan al eksene paralel geen sabit uzunlukta izgiler oluturur. Constant D (ortogonal sabit) - 2-D zerinde bulunan ortogonal eksenlere paralel sabit uzunlukta izgiler oluturur. izim kontrollerinden istediinizi izime baladnzda beliren form zerinden seerek veya klavyenin H, V, A v.b. tular yardmyla kullanabilirsiniz. Klavyede boluk tuuna basarak izim kontrol modundan kabilirsiniz. Yakalama seenekleri izim seenekleriyle beraber kullanlr. Bir yakalama kontrol seenei seildiinde seili yakalama noktasnn sadece engellenmemi bileenleri kullanlr.

Seme
Seme bir sonraki ilemin hangi nesnelere uygulanacann belirlenmesi amacyla kullanlr. SAP2000 isim-fiil kavramn kullanr. Buna gre nce nesne seimi yaplr daha sonra onun zerinde ilem yaplr. Sizden daha nce seim yapm olmanz bekleyen ilemler: dzenleme (edit), atama, boyutlama, grntleme ve kt alma ilemleridir. Semek iin, Draw mens >Set Select Mode komutunu kullanarak veya seim mensnden herhangi bir ilemi seerek seim modunu aktif hale getirin. Seim ve izim modlar seildikleri anda biri dierini devre d brakr. izim hari dier tm operasyonlar seim modu aktif haldeyken kullanlabilir. Seim ilemi grafik arayzden veya nesnelerin baz zellikleri kullanlarak yaplabilir. Seim ilemi kmlatif bir ilemdir, yani seim ilemi seilen her nesneyi daha nceden seilmi nesneler grubuna ekler ve seimi iptal edilenide gruptan karr. Seilmi nesne ekranda kesik izgilerle gsterilir. Sol alttaki durum ubuunda ise seilmi nesne tipi ve says gsterilir. Seim ilemini kullanrken durum ubuunu takip etmek ok faydaldr.

Seim grubu oluturulduktan sonra ki bu aamaya isim aamas diyoruz, ilem aamasna geilir ki buna da fiil aamas diyoruz. Seili nesneler zerine yaplan ilem nesnedeki seimi de kaldrr ve artk program bir sonraki ilem iin seim yapmaya hazrdr. Men veya ara ubuklarndan olmak zere toplam nemli seim komutu mevcuttur: Select mens > Select > All - bu komut grnt ekrannda grnp grnmediine baklmakszn modeldeki tm nesneleri seer. Select mens > Get Previous - bu komut bir nceki ilemde kullanlmak zere seilmi tm nesneleri tekrar seer. Select mens > Clear Selection - bu komut tm nesne seimlerini kaldrr. Dier seim ve seim kaldrma komutlar bir sonraki blmde anlatlmtr.

Grafiksel Seim
Nesneler grafik ekran zerinden fare sol tuu kullanlarak birka farkl yolla seilebilirler. Mevcut grafiksel seim usullerinden bazlar unlardr: mle ile seim Seilecek nesne zerine tklanarak seim yaplr ve ayn yolla da kaldrlr. Nesnelerin etrafna pencere izilerek seilmesi Bu ilemde fare sol tuuna basp saa srklemek yolu ile alacak pencerenin iinde kalan tm nesneler seilmi olur. Nesnelerin zerine pencere izilerek seilmesi Bu ilemde fare sol tuuna basp sola srklemek marifetiyle alacak pencerenin kestii ve iine ald tm nesneler seilmi olur. Nesneleri kesen izgilerin izilmesi ile Kestii tm nesnelerin seildii bir seim izgisi izilerek yaplr. 3-D kutu izilerek boyutlu grn zerinde iki noktaya tklanarak yan yzleri X,Y,Z eksenlerine paralel bir kpn diyagonalinin iki ucu oluturulmu olur ve bu kp iinde kalan tm nesneler seilmi olur. lk seenek nceden tanml olarak mevcuttur ve normal imle ile belirtilir. Dier iki seenekte ise kullanlacak metodun seim mens veya ara ubuundan seilmesi gerekir. Bu seenekler zel imleler ile gsterilirler. Bir seim yapldktan sonra imle eski imle/pencere seim moduna geri dner.

Grafiksel seimde sadece grnt ekrannda grlebilen nesneler seilebilir. rnein farz edelim ki bir model izgi nesnelerine ve gizli noktalara sahip olsun ama sz konusu ekran zerinde sadece alan elemanlar grlebilsin. Eer seim tm yapy iine alan bir pencere izmek suretiyle yapldysa, izgi nesneleri ve gizli noktalar seim ekrannda olduu halde sadece alan nesneleri seilmi olacaktr. Seim yaparken yaknlatrma, uzaklatrma, srkleme ve dndrme seenekleri iin fare sol tuunu kullann bu ilemlerin her birinden sonra program seim moduna geri dnecektir.

zelliklere Gre Seim

Seim mensnden nesneleri eitli zelliklerine bal olarak seebilirsiniz. rnein: Belirli bir dzlemdeki tm nesnelerin seilmesi Ayn kesit veya zellik snfndaki tm nesnelerin seilmesi Ayn gruba dahil olan tm nesnelerin seilmesi Ayn dm snr artn salayan tm nesnelerin seilmesi. Belli bir markaya sahip tm nesnelerin seilmesi. Bu seim metodlar grnt ekranndan bamsz alrlar ve belirtilen zellie sahip nesneler ekranda grlsn grlmesin etkilerler. Karmak seimlerin hzl yaplabilmesinde gruplandrma zellikle faydaldr. Ayn nesne grubunun birden seilebilmesi ihtimali varsa, bir seim seti yaplandrp seili nesnelere bir grup ismi verin. Grup ismi atanan nesne setleri grup ismi kullanlarak rahatlkla seilebilir.

Dzenleme (Editing)
Editing (Dzenleme) modelde deiiklikler yapmak iin kullanlr. ou dzenleme ilemi semi olduunuz bir veya daha fazla nesnenin zerinde uygulanr. Aada edit (dzenle) mensnden seilmi kullanabileceiniz baz uygulamalar verilmitir: Seilmi nesnelerin geometrilerinin Windows Panosuna (clipboard) kesilmesi veya kopyalanmas. Panoya atlan geometri bilgilerine tablolama programlaryla (rnein Excel ile) ulaabiliriz.

 Windows panosundaki nesne geometrisini modele yaptrmak. Bu nceki kes ve kopyala komutlar arasndan tablolama program sayesinde dzenlenebilir. Seili nesneleri silmek Nesneleri lineer veya radyal dizi eklinde oaltmak Seili nesneleri yeni bir konuma tama Daha byk ebatta nesneler oluturmak iin mevcut nesnelerin iirilmesi (Extrusion) o Noktalarn izgilere uzatlmas o izgilerin alanlara geniletilmesi o Alanlarn katlara dntrlmesi. Bu grafiksel kat nesne yaratmann tek yoludur. ubuk ve kabuk (shell) nesnelerini ayn cinste kk paralara ayrmak Nesnelerin ayn noktada birletirilmesi veya ayrlmas Hazr ablonlardan modele ekleme Tablosal veri format zerinde enteraktif olarak deiiklikler yaplarak Modelin yeniden ekillendirilmesi. Nesnelerin markalarnn ve dier isimlendirilmi elerin deitirilmesi. Modele ekleme veya yaptrma ilemleri nesnelerin seilmesiyle yaplmaz. nteraktif tablo deitirme ve marka dzenlemesi seim veya tm model zerinde alr. Dier btn ilemler nesnelerin daha nce seilmesini gerektirir.

Atama
Atama zellikleri ve ykleri, semi olduunuz nesne veya nesnelere uygulamak iin kullanlr. Atama ilemleri atama mensnden seilirler ve bunlar: Dm noktalarna, mesnetler, snr artlar, yaylar, ktleler ve yerel koordinat eksenleri atamak

 ubuk/Kablo/Tendon nesnelerine kesit deerleri, u serbestlikleri, yerel koordinat sistemleri, end offsetleri, saplama noktalar, kt adresleri, isel ngerilme paternleri, halat zellikleri, nonlineer zellikler, otomatik blmlendirme parametreleri ve fazlas Alan nesnelerine zellikler atamak; kesit zellikleri, yerel koordinat sistemleri, alan yaylar ve ktleler, otomatik blmlendirme seenei ve fazlas Kat nesnelere zellikler atamak; kesit zellikleri, yerel koordinat sistemleri, alan yaylar, otomatik blmlendirme seenei ve fazlas Balant (link) nesnelerine zelliklerini ve yerel koordinat sistemlerini atamak Her bir nesneye farkl bir ok yk cinsi atamak. Dm noktalarna s ve basn yklerini tanmlayacak rnek deerler atamak lerideki seme ilemlerine yardmc olmas iin nesneleri gruplandrmak ve adlandrlm gruplara yeni nesneler eklemek Seili bir nesneye atanm deerleri kopyalayarak, bir baka ilemde, ayn tip bir veya birden fazla nesneye bu atamalar yaptrmak.

Geri Alma ve leri Alma (Undo, Redo)

SAP2000 yapm olduunuz tm izim, atama ve dzenleme ilemlerini hatrlar. nceden yapm olduunuz bir ksm ilemi geri alabilirsiniz. Geri alma ileminde ok gerilere gitti iseniz, bu ilemleri ileri alabilirsiniz. Geri al ve ileri al ilemlerine dzenle (edit) mensnden veya ana ara ubuundan ulaabilirsiniz. nemli notlar: Geri alma ilemi tanmlama ilemlerini geri almaz. Geri alma ilemi interaktif tablo ekillendirme ilemlerini geri almaz. Model bir kez kaydedildi ve altrld veya interaktif tablo ekillendirme gerekletirildiinde bunlara nc ilemler geri alnamaz.

Analiz

Yukardaki ilemleri kullanarak tam bir model oluturduktan sonra, analiz durumlarndan uygulanan yklemelerin etkisi altnda meydana gelen sonu deplasmanlarn, gerilmeleri ve reaksiyonlar hesaplamak iin analiz yapabilirsiniz. Analizden nce, analiz mensnden analiz seeneklerini ayarlamalsnz. Bu seenekler: Analiz iin programdaki serbestlik derecelerinin ayarlanmas ki bu genellikle yapnn dzlem ereve gibi davranmasn salamak iin kstlamalar getirmeye yarar. Model tanmlamalarnn ve analiz sonularnn, SAP2000 tablosal biimiyle Access veritaban dosyas oluturmak iin ototmatik olarak kaydedilip edilmeyeceini ayarlarsnz. Analizi balatmak iin, Analyze mensnden Run (altr) kullann ve hangi durumlarn altrlmasn istediinizi sein. Daha nce altrlm analiz durumlarnn tekrara altrlmasna gerek yoktur. altrlmam durumlar daha sonra altrlabilir. Eer analiz durumlarndan herhangi biri alabilmek iin seilmi durumlardan herhangi birinin sonularna gereksinim duyacaksa ve bu durum henz altrlmamsa ilk olarak gereken analiz altrlr. rnein eer tepki spektrum analizi altrlacaksa, gerekiyorsa modlar tanmlayan durumlar da altrlacaktr. SAP2000 altrlmadan nce modeli kaydeder. Kontrol ve analiz ilemleri srasnda, ekrandan analiz motorunu izleyebilirsiniz. Analiz tamamlandnda, ekrandaki kaydrma ubuunu kullanarak mesajlar inceleyebilirsiniz. Mesajlar incelemeyi bitirdikten sonra Tamam tuuna tklayarak pencereyi kapatabilirsiniz. Bu mesajlar ayn zamanda .log uzantl bir dosya olarak kaydedilir ve daha sonra istendiinde File menus > Show Input/Output Text Files komutuyla ulalp incelenebilir. Analiz devam ederken ve ilem penceresi ekrandayken baka hibir SAP2000 ilemini yapamazsnz. Fakat, baka Windows programlarn altrabilirsiniz.

Grntleme
Grntleme, modeli ve analiz sonularn grmek iin kullanlr. Grafiksel grntleme, tablosal grntleme ve fonksiyon izimleri mevcuttur. Tm grntleme tipleri grnt (display) mensnden seilebilir, sadece boyutlama sonularnn grntlenmesi boyutlama (design) mensnden yaplr.

Grafiksel Grntleme
Her bir grnt penceresi iin deiik bir grafiksel grntleme eidi seebilirsiniz. Her pencere kendi yerleim ve grnt seeneklerine sahip olabilir.

Model Tanmlarn Grntleme

Modelin geometrisini Display mens > Show Undeformed Shape komutunu kullanarak izleyebilirsiniz. Bu ilem sadece nesneleri ve View menus > Set Display Options kullanlarak seilmi atamalar gsterir. Nesnelere yaplan dier tm atamalar Display menus> Show Load Assigns ve Display menu> Show Misc Assigns komutlar kullanlarak grntlenebilir. Modelin ekil deitirmemi grntsn atamalar ile beraber veya onlarsz izlerken dm noktasna veya nesneye farenin sa tuu ile tklarsanz ekranda bu nesneye ait geometri, balant kriterleri, atamalar ile yklere ait sonularn detayl bilgilerinin bulunduu bir form belirir.

Analiz Sonularn Grntleme

altrlm her bir durum iin Analiz sonular grafiksel olarak grntlenebilir. Hangi grntlerin izlenebilecei aada verilmitir: ekil deitirmi yap Dm noktalarna ait yay veya reaksiyon ykleri ubuk/Kablo/Balantlara ait kuvvet ve moment diyagramlar. Kabuk elemanlarndaki kuvvet ve momentten kaynaklanan stres sonularnn kontur izgileriyle gsterimi. Kabuk elemanlar, dzlemler, asolidler ve katlara ait gerilme konturlarnn gsterimi. Betonarme kabuklar iin boyutlama gerilmeleri Deplasmanlar, reaksiyonlar, yay kuvvetleri ve ubuk/kablo kuvvetleri ve momentlerinin oluturduu etki alan izgileri Tm nesne tipleri iin virtel i grafiinin gsterilmesi ekil deitirmi model durum ubuundaki kontrol aralar ile oynatlabilirler. ekil deitirmi yapnn oynatlmas kullancnn yapn davrann daha iyi anlamasn salar.

Birka sonucu olan analiz durumlar iin (ok adml veya ok modlu) her bir sonucu adm adm incelemek iin durum ubuu zerindeki kontrol imleci iaretlerini kullanabilirsiniz. oklu admlarda en kk ile en byk deerleri basmanza yarayacak bir seenek de mevcuttur. Gsterilen sonularn detaylar iin ilgili nesne zerine fare sa tuu ile tklamanz yeterlidir.

Fonksiyon izimlerini Grntleme

Fonksiyon izimleri, bir deikenin dierine gre grafikleridir. Bunlar; Tepki spektrumu erileribu eriler yapnn herhangi bir dm noktas iin zaman alan analiz durumu sonular esas alnarak retilebilirler. Fonksiyon izim izleri bunlar herhangi bir sayda yap tepki niceliklerinin (yer deitirme, gerilme v.b.) zamana kar veya baka bir yap tepki niceliine kar izilen genel grafikleridir. Bunlar herhangi bir zaman alan durumu veya oklu-adml nonlineer statik durum iin mevcuttur. Statik-itme analizi bu fonksiyon tekil bir deplasman lmnn ok adml, deplasman kontroll, nonlineer statik analiz durumundan elde edilen zemin tepki reaksiyon deerlerine kar izilen fonksiyondur. Fonksiyon izimleri zel bir izim penceresinde grntlenebilir ve bastrlabilir. Bu izimlere ait deerler tablosu bastrlabilir veya dosya olarak kaydedilebilir.

Tablosal Grntleme
Grntleme mensndeki komutlar kullanarak model tanmlamalar, analiz sonular ve dizayn (boyutlama) sonularn tablo biiminde grntleyebilirsiniz. Grntlenecek tablolar sein. Eer seilmi dm noktalar ve nesneler varsa tablosal bilgiler sadece bu seilenler iin oluturulur, yoksa btn model iin tablolar retilir. Bu tablolarn biimlerini kontrol edebileceiniz, sadece belirtilen kriterleri salayan verileri grntlemenizi salayan filtreler yaratmak gibi gelikin biimlendirme seenekleri mevcuttur. rnein bunlardan biri, dizayn gerilme oranlarnn 0.9 un stnde olduu elemanlarn gsterilmesidir. Bu tablosal veriler ekran metin penceresinden export edilebildii gibi kt da alnabilir, ya da dosya mensnden tablo biimleri ile ilgili mevcut komutlar kullanlarak yaplr.

Boyutlama (Dizayn)
Boyutlama betonarme, elik, souk ekme elik ve alminyum malzemeden ubuk nesnelerinin deiik boyutlama ynetmeliklerine gre kontrol edilmesi iin kullanlr. Boyutlama, yap analiz edildikten sonra uygulanabilir. Grntleme dahil, boyutlama ilemlerinin ou boyutlama (design) mensnde mevcuttur. elik, souk ekme elik ve alminyum malzemeden ubuk/halat nesneleri kullanc tarifli bir otomatik seim listesinden arlka en hafifi olacak ekilde seilebilir. Betonarme ubuk nesneleri ise seilen dizayn koduna gre otomatik olarak belirlenmi boyuna donat alan ve kesme donats alanna sahip olabilirler. Bamsz elemanlar farkl kesitler denenerek ve sonular kontrol edilerek interaktif olarak da boyutlandrlabilirler. Bir kesit ister manuel olarak deitirilsin, ister program tarafndan optimum kesiti otomatik belirlensin fark etmez, boyutlama kesiti ile analiz kesiti ayn olana dek boyutlama ilemini tekrarlanr. Gerilme oranlarnn ve dizayn parametrelerinin grafiksel olarak grntlenmesi mmkndr. stendiinde bir tek ubuk nesnesinin dizayn bilgilerine nesne zerine sa tula tklanarak tablo halinde ulalabilir. lave bir seenek olarak tablo halindeki dizayn bilgileri Display mensndeki komutlar kullanlarak gsterilebilir veya File mensndeki komutlar kullanlarak yazdrlabilir. Eer grntle, kt al veya darya aktar komutlar kullanlrken nesneler halihazrda seilmi ise sadece seili nesneler grntlenebilir, kts alnabilir veya darya aktarlabilir aksi taktirde sonular tm model iin retilir. Programda ubuk elemanlarna has ynetmeliklere bal boyutlama yaplabilmesine ek olarak betonarme kabuk elemanlarnda ynetmelik d zel boyutlama gerilmeleri ve ekme donatlar da izlenebilir. ubuklardan farkl olarak kabuk betonarme elemanlarnda gelimi dizayn seenekleri mevcut deildir. Bunun yerine bunlara ait boyutlama verileri grntleme mensnde mevcuttur ve bu deerler kabuktaki ekme basn kuvvet ifti ile kullancnn tanmlad donat akma gerilmesine bal olarak hesaplanr.

Kilitleme ve Kilidi Kaldrma

Analiz yapldktan sonra model, analiz sonularn ve biri dierine bal analiz silsilesi sonularn geersiz klacak bir deiiklik yaplmamas iin otomatik olarak kilitlenir. Modelinizi herhangi bir zamanda daha fazla deiiklik olmamas iin kilitleyebilir veya deiikliklere izin verilmesi iin kilidi kaldrabilirsiniz. Kilitle ve kilidi kaldr komutuna (Lock & Unlock) seenekler mensnden ulalabilir.

Eer analizden sonra modelinizin kilidini kaldrrsanz, SAP2000 tm analiz sonularnn silineceine dair sizi uyaracaktr. Eer bunun olmasn istemiyorsanz, kilidi kaldrmadan nce, modelinizi baka bir isimle kaydedin. Daha sonraki takip eden deiiklikler yeni modelinize yaplacaktr. Modelinizin kilidini kaldrmadan analiz durumlar tanmlayabilir, yeni durumlar ekleyebilir ve altrlmam durumlar deitirebilir veya rahatlkla iptal edebilirsiniz. Eer halihazrda altrlm bir analiz durumunu deitirir veya iptal ederseniz bu analiz durumuna ait sonular ile buna bal analiz durumu sonular da iptal edilir.

Saysal Verilerin Girilmesi

Saysal verileri bir form zerinde girdiinizde tm bu saysal deerler durum ubuunda gsterilen l biriminde girilir. Baz veri giri formlar kendi zerlerinde birim deitirme seeneine sahiptiler ve girilen saysal veriler durum ubuundakine baskndrlar. Saysal veriler girilirken farkl l birimleriyle tanmlanabilirler. Farz edelim ki, ister durum ubuunda ister alan form da fark etmez, metre birim sistemi aktif olsun, deer 3500 mm olarak da girilse bu deer 3.5e dntrlecektir. Kuvvet, uzunluk veya scaklk birimleri kark olarak kullanlacaksa tm birimleri aralarna birer virgl veya boluk koyarak aadaki sra ile listeleyin: kuvvet, uzunluk, scaklk. rnein elastisite modl 30000 kip in (kuvvet/uzunluk2) olarak tanmlanabilir. Ayn ekilde moment de 30000 kip in (kuvvet/uzunluk2) olarak tanmlanabilir. Dikkat ederseniz birimlerin sadece isimleri gereklidir ve kareleri mi, arpm m veya blm m olduklarn belirtmeye gerek yoktur. zel bir durum olarak uzunluk birimleri U.S. mimari birimleri yani fit ve in olarak girilebilirler. Devam eden rnekteki gibi yazlan sayda: 9-3 fit iin () gereklidir ancak devam eden (-) ve () seime baldr. Bu veriler girilirken formller de girilebilir. rnein bir veri deeri 1000+40 veya 100*sin(30) eklinde de ifade edilebilir. Formllerle birlikte birimler de ifade edildiyse formlden sonra birimle arasna bir boluk brakmay unutmayn. Birim uygulanmadan nce forml hesaplanp bulunan deer kullanlr dolaysyla ayn forml iinde farkl birimler kullanmayn.

Ayn zamanda daha karmak veri girilerinde kullanlmak zere hesap makinesi da mevcuttur. Hesap makinesini armak iin ift tuunu basl tutup say deeri giri alanna ift tklamanz yeterli olacaktr. Hesap makinesinin tm ilevlerini grmek iin kendi zerindeki View mens > Show All komutunu kullann.

Seenek Tanmlar
Programn ileyiini isteinize gre ayarlamak iin kullanabileceiniz bir ok seenek mevcuttur. Aada ierii verilen bu seeneklere Options mensnden ulaabilirsiniz: ller ve toleranslar birletirme, seim ve kenetleme toleranslar; yaz bykl; bytme artalan ve dierleri Boyutlama ynetmelikleri ve ilgili parametreleri Grntleme ve bask iin nesnelerin ve sonu deerlerinin renkleri Tablo verilerinin biimlendirilmesi Ka grntleme penceresinin gsterilecei Tm grnt pencerelerini etkileyen grntleme seenekleri Modeli kilitleme ve kilit ama Hzl kaydrma ve bytme amal blgesel grntleme Eklenmi modllerin lisanslarn aktif hale getirme

Yardm Alma
SAP2000 yardm hizmetlerine girmek iin Help mens > Contents & Index komutunu kullann veya ihtiya halinde F1i tulayn. F1 e tkladnzda ak olan bir form varsa ncelikle bu forma ait yardm bilgileri grntlenir. Aksi taktirde F1 tuu sadece yardm ana mensn aar ve aadakileri yapmanza olanak salar: Tablo ieriini kullanarak bir ok bala ulaabilirsiniz Tm yardm balklarn alfabetik srayla gsteren bir indeks kullanabilirsiniz

 Belirli kelimeleri ieren yardm balklarn bulabileceiniz bir arama zellii Yardm mensn kullanarak SAP2000e ait tm yardm konularna Adobe Acrobat .PDF biiminde de ulaabilirsiniz veya CSInn web sayfasna girebilirsiniz. Help mens > About SAP2000 tkladnzda SAP2000 versiyon bilgileriyle bilgisayar iletim sistemine ilikin bilgilere ulaabilirsiniz. Bu bilgiler CSI dan teknik destek alrken olduka iinize yarayacaktr.

B L M 4
Veri Tablolaryla almak
SAP2000 grafiksel kullanc ara yz kullanlarak ulalabilen tm verilere tablo verileri biiminde de ulaabilirsiniz. Bunlar kolon balklar ve ilgili tablo verilerinin ismini tayan organize edilmi bir grup veridir. Bu tablolar modele ait tanmlama bilgileri ile analiz ve dizayn sonularn ierir. Bu tablo verileri grafiksel ara yzn deitirilmesi ve grntlenmesinde kullanlabildii gibi dier programlardan veri alp gndermeye ve ok eitli biimlerde kt verisi oluturmakta da kullanlabilir.

Veri Tablolarnn Snflandrlmas

SAP2000 tablo verileri farkl snfa ayrlr ki bunlar model tanmlama, analiz (hesaplama) sonular ve dizayn (boyutlama) sonulardr.

Model Tanmlar
Model tanmlama verileri yapsal modelin tm ksmlarn ierir ki bunlar; zellikler, nesneler, atamalar, ykler, analiz durumlar, dizayn ayarlar ve benzerleridir. Bunun yannda kullanc tanml seenekler ve isimlendirilmi sonu tanmlamalar da yapsal model tanmlamann blmlerinden saylr. Analiz altrlm olsun veya olmasn, dizayn (boyutlama) yaplm olsun olmasn model tanmlama verileri mevcuttur. Bu tablolar zerinde deiiklik yaplabilir, grntlenebilir, dar gnderilebilir, ieri tanabilir ve kts alnabilir.

Analiz Sonular
Analiz sonu bilgileri grafik ara yznde oluturulabilen sehimleri, kuvvetleri, gerilmeleri, enerjileri ve dier yapsal tepki niceliklerini ierir. Bu veriler halihazrda altrlm analiz durumlar iin oluturulur. Analiz sonu tablolar grntlenebilir, dar gnderilebilir ve kts alnabilir, ancak zerinde deiiklik yaplamaz ve ieri tanamazlar.

Boyutlama (Dizayn) Sonular

Dizayn sonu bilgileri gerilmeleri, gerilme oranlarn, etkin boylar, optimum kesitleri, donat alanlarn ve dizayn ileminden elde edilen tm dier nicelikleri ierir. Bu veriler sadece halihazrda boyutlamaya tabi tutulmu nesneler iin oluturulur. Dizayn sonu tablolar grntlenebilir, dar gnderilebilir ve kts alnabilir, ancak zerinde deiiklik yaplamaz ve ieri tanamazlar.

Tablolar ve Alanlar
SAP2000 tablosal verileri daha nceden tanmlanm bir grup veri tablosu biiminde dzenler. Her farkl veri tipi iin farkl bir tablo mevcuttur. Her bir tablonun nceden tanml bir ad vardr. Model tanmlama tablolarna rnek olarak dm noktalar koordinatlar ve ubuk ve halat eleman balant ekli rnek gsterilebilir. Hesaplama -sonular tablosuna rnek olarak dm noktas deplasmanlar ve eleman kuvvetleri-ubuk elemanlar tablolar rnek verilebilir. Boyutlama-sonular tablosuna rnek olarak betonarme dizayn 1-kolon zet verileri ACI 318-99 ve elik boyutlama 3- kesme detaylar AISC-LRFD 93 tablolar rnek verilebilir. Her bir tablo iin nceden tanml bir tek alan ismi kullanlabilir; alan isimleri tablolarda stun bal olarak kullanlr. Kolonlar herhangi bir dzende sralanabilir ve istenmeyen stunlar kullanlmayabilir. rnein dm noktas koordinatlar tablosu iin alan ismi Joint, CoordSys ve Z dir. Kolon balna bal olarak burada kullanlan birim bu kolondaki tm verilere ait olabilir. Veri tabloya bir yada iki satr olarak girilir. Her bir satr (stun bal) gibi ayn seviyeden alan ismi ierir. rnek 5-1 ubuk ve halat eleman balant ekli tablosunu rnek gstermektedir. Bu tabloda yedi alan mevcuttur bunlar ereve, dm noktas I, dm noktas j, uzunluk, ktle merkezi X, ktle merkezi Y ktle merkezi Z dir. Kolon balnda gsterilen birimler kullanlmaktadr. Tabloya on bir satr veri girilmi ve bu verilerde ubuk elemanlar ile bunlarn baland iki u noktasnn isimleri verilmitir. Ayn zamanda hesaplanm eleman boyu ve ktle merkezi verilmitir.

ekil 5-1 Veritaban Tablosu rnei

Tablolarn Kullanlmas
SAP2000 iki farkl amaca ynelik veri tablolar retir : Gsterim ve bask iin sunum amal biimde Bilgisayar tarafndan kullanlmak ve deiiklik yapabilmek zere verileri yaplandrmak.

Sunum Amacyla Tablolarn Dzenlenmesi

SAP2000 veri tablolar ekranda grafiksel ara yz zerinde grntlenebilirler ve kts alnmak zere dosya halinde hazrlanm veri tablolar aadaki biimlerde olabilirler: Word de kullanlmak zere zengin metin biimi Microsoft Internet gezgininde grntlenmek zere HTML biiminde. Dz (ASCII) metni olarak

 Yalnza Grntlenme srecinde kullanlmak zere Microsoft Excel biiminde. Yalnza Grntlenme srecinde kullanlmak zere Microsoft Access biiminde. Program bu blmn ileriki konularndan Grntleme ve Bask iin Biim Kontrolleri bal altnda anlatlaca ekilde tablolarn nasl biimlendirilecei konusu zerinde tam bir kontrol olana salar. Biimlendirilmi tablolarn retimi konusunda daha fazla bilgi iin bu blmn ileriki konularndan olan Tablo Verilerinin Gsterimi, Tablo Verilerinin Basm ve Gncel Rapor Yazar balklar inceleyebilirsiniz.

Yaplandrlm Veritaban Tablolar

SAP2000 veri tablolar ekranda grafiksel ara yz zerinde gsterilebilir ve yaplandrlm veri taban tablolar aadaki dosya biimlerinden herhangi biriyle export yada import edilebilir. Microsoft Access biiminde Microsoft Excel biiminde Dz (ASCII) metni olarak Bastrlabilir ktdan farkl olarak bu veri tabanlarna ait dosya biimleri SAP2000 ve dier programlarn bu verileri kullanabilmeleri iin sk bir ekilde kontrol edilirler. Biimlendirilmi tablolarn retimi konusunda daha fazla bilgi iin bu blmn ileriki konularndan olan Enteraktif Tablo Biimlendirme, Tablo Verilerinin export edilmesi ve Tablo Verilerinin import edilmesi adl balklar inceleyebilirsiniz.

Tablolarn Gsterimi
SAP2000 grafiksel ara yz zerinde alrken istendii anda mevcut veriler tablo biiminde grntlenebilirler. Model tanmlamalar, analiz sonular, boyutlama sonular veya bu snf verinin bir karmn grntlemek iin Display mens > Show Tables komutlarn kullanabilirsiniz. ekil 5-1 grntlenmi tabloya ilikin bir rnektir.

Her bir veri snf ile ilgili hangi tablolarn grntleneceini belirlemek iin spesifik bir veri tipi sein. ekil 5-2 grntlenecek, baslacak veya export edilecek veri tipini semek iin kullanlacak formu gstermektedir. Her bir onay kutusu seilen verilerin gsteriminde kullanlacak bir yada iki tabloya karlk gelmektedir. Ayn tablo setini mkerrer seebilmek iin ayarlarnz isimli set olarak kaydedin. Bu kaytl seti daha sonraki gsterim, bask, ve dier tablo verileri ilemlerinde kullanabilirsiniz. Eer grntleme ncesi nesneler halihazrda seilmi ise bu tablolarda sadece seili nesnelere ait zel veriler grntlenebilir, aksi taktirde sonular tm model iin retilir. Tablo verileri bir yandan grntlenirken dier yandan tanml yazcdan dz metin biiminde kt alnabilir. Ayn zamanda bu tablolar ap incelemek amacyla aadakilerden bilgisayarnzda mevcut olan programlar kullanabilirsiniz. Microsoft Word, zengin metin biimi olarak Microsoft Internet gezgininde grntlenmek zere HTML biiminde. Tanml metin dzenleyicide dz metin olarak Microsoft Excel biiminde Microsoft Access biiminde

ekil 5-2 Grntlenecek, baslacak veya export edilecek data seimi iin tablo

Tablolar bu programlardan baslabilirler. Ancak bu programlar kullanlarak tablolar zerinde yaplan deiiklikler SAP2000 bu verileri gsterdii esnada modele geri arlamazlar. Tablo verileri zerinde deiiklik yapmak iin gerekli aklamalar ilerdeki interaktif tablo deiiklikleri adl konu bal altnda inceleyiniz. Seenekler tablolarn nasl biimlendirilecei konusu zerinde tam bir kontrol olana salar bu konu ile aklamalar bu blmn ileriki konularndan Grntleme ve Bask iin Biim Kontrolleri bal altnda anlatlmtr.

Programn gsterim srasnda Excel ve Access veri taban dosyalar oluturabildiine dikkat ediniz. Ancak bu dosyalarn ayn modele geri arlmas hatalara sebep olabilir nk zerinde yaplan deiiklerin istenen biimde olmamas ihtimali yksektir. Dolaysyla deiiklik yapp sorunsuz geri armak zere oluturmak istediiniz Excel ve Access veritaban dosyalarn kuralna uygun ekilde File mens > Export komutlarn kullanarak yapabilirsiniz. nk export komutu bu dosyalar geri arlmak istendiinde olumas muhtemel hatalar engellemek amacyla baz kurallar ierir.

Tablolarn Yazdrlmas
Tablolar bastrmak iin File mens > Print Tables komutunu dorudan kullanabilirsiniz. Bir neki konu balnda anlatld zere bastrlacak veri tablosu tiplerini seip, opsiyonel olarak modelin nesneye esas tablolarn uygulanabilecei ksmn sein. Bu tablolar hazr tanml yazcdan dz metin biiminde dorudan kt alnabilecei gibi, aadaki programlardan birini kullanarak alabilecek elektronik dosyalara kaydedilebilir: Microsoft Word de almak zere zengin metin biimi olarak Microsoft Internet gezgininde almak zere HTML biiminde Hazr tanml metin ekillendiricide dz yaz biiminde Program tablolarn nasl biimlendirilecei konusunda tam bir kontrol olana salayan seenekler sunar, bu konu ile aklamalar bu blmn ileriki konularndan Grntleme ve Bask iin Biim Kontrolleri bal altnda anlatlmtr.

Kiisel Rapor Yazc

Rapor yazc SAP2000 e ait yetkin bir zelliktir. Bu zellik sayesinde SAP2000 de hazrlanm tablo verilerini kullanarak ekiller ve saylarn da ilave edilebildii bir rapor biimi oluturabilirsiniz. Raporunuzu aadaki dosya biimlerinden herhangi biriyle hazrlayabilirsiniz: Microsoft Word de zengin metin biiminde. Microsoft Internet gezgininde almak zere HTML biiminde Dz (ASCII) metni olarak

Bu zel rapor yazcy bir veya birka veritaban dosyasndan ekilen tablolar bir araya getirmek iin kullanabilirsiniz. Bu dosyalar ayn modelden veya baka baka modellerden olabilir. Raporu hazrlarken iin blm bal girip, tablolar arasna istediiniz gibi yazlar yazabilir ve istediiniz dosya biimindeki resimlerden seerek ilave edebilirsiniz. Program ayn zamanda tablolarn biimlendirilmesi, sayfa ayarlar ve yaz karakterleri ile ilgili kontrol seenekleri de sunar.

Yazdrma ve Gsterim iin Biim Kontrol

SAP2000 grntlenecek ve baslacak tablolar zerinde biim kontrol yapmaya olanak tanr. Bununla ilgili Options mens > Database>Set Program Defaults DB Formatting komutunu kullanarak program iindeki her bir saysal nesneye ait birim ve ondalk hassasiyeti ayarlayabilirsiniz (rein kuvvetler, momentler, uzunluklar, v.s.). rnein bu komutu kullanarak yapnn llerini ondalk hassasiyetiyle feet veya metre olarak ayarlayp, kesit llerini cm cinsinden tek ondalk hassasiyetle ifade edebilirsiniz. Giri bilgilerinde doruluk hassasiyetini salamak iin program tm nesneler iin nceden tanml birim sistemini kullanacaktr. Buna ek olarak her bir tablodaki stunlarn detayl biimlerini tek tek kontrol edebilirsiniz, rnein: Hangi alann hangi srayla sunulacana dair, Stun genilikleri ve konumlar, Birim ve dijit hassasiyeti, Verilerin sralanmas i.e. satrlarn nasl sralanaca, Ve dier gelimi zellikler. Yaptnz bu biim ayarlarnn daha sonrada kullanlabilmesi iin bu biimin kaydedilebilmesi gibi bir seenek de mevcuttur. Export edilen veri taban dosyalarnn bu ayarlardan hibirini kullanmadna dikkat edin. Options mens > Database > Set Program Defaults DB Formatting komutunu kullanarak yaptnz biim ayarlar sadece Excel biiminde hazrlanm veri taban tablolarnda dikkate alnr.

Etkileimli Tablo leme

Bazen bir model tanmlama iini tablo biiminde veriler kullanarak yapmak bu modeli grafiksel mod veya dier standart modlar kullanarak yapmaktan daha rahat olabilir. Bu model tanmlama verilerini tablosu zerinden Edit mens > Interactive Database Editing komutunu kullanarak deitirebilirsiniz. Bu ekilde sadece model tanmlama verilerini deitirebilirsiniz ve bu zelliin kullanlabilmesi iin model kilidi ak olmaldr. Deitirilecek veri tipinin seimi ulalabilecek tablolar belirler. Eer Edit mens > Interactive Database Editing komutu kullanlmadan nce seilmi nesneler var ise nesneye zel bilgiler ieren bu tablolarda sadece seili nesneler ile ilgili bilgiler mevcut olacaktr. Eklemeler, karmalar veya deiiklikler sadece bu seili nesneler zerine yaplacaktr. Bu deiiklikler daha sonra model zerine de uygulanabilirler yahut bu deiiklikler kaydedilmeden klabilir. Saysal formller ( 2+3/4 gibi )dorudan herhangi bir hcreye yazlabilirler. Veya herhangi bir alana fare sa tuu ile tklama hzl mennn almasna yarayabilir. Bu men bu alann kullanm amacnn gsterilmesinde kullanlabilir. Eer hcre bir metin girii bekliyorsa bu durumda ounlukla bu alanda bu alanda kullanlmasna msaade edilen deerlere ilikin aa alr bir listede vardr. Eer hcre bir rakamsal veri girii bekliyorsa bu durumda mende SAP2000 hesap makinesi vardr. Bir tablo zerinde alrken ilgili konudaki birimi deitirmek istiyorsanz stun balnn hemen altndaki hcreyi tklamanz yeterli olacaktr. bu alandaki birimi deitirdiinizde ilgili dier alanlardaki birimlerde kendiliinden deiir. Tabloda yaplan bu birim deiiklikleri geicidir. Deiiklikler yaplp modele geri dnldnde tablodaki tm deimi birimler modelin mevcut tanml birim sistemine dntrlr. Ak olan tabloyu Microsoft Excele gndermek iin SAP2000 Interactive Database Editing formu zerindeki Excel > Database Table to Excel komutunu kullanabilirsiniz ki burada bir tabloyu deitirmek iin srekli sayfa dzenine ait tm fonksiyonlar mevcuttur. Excel de veriyi deitirdikten sonra program kapatmayn, bunun yerine SAP2000 e geri dnerek Excel > Retrieve Database Table from Excel komutunu kullanarak deiiklikleri kaydedin yahut Excel komutunu iptal ederek ihmal edin; Excel otomatik olarak kapanacaktr.

Veri Tablolarnn Export Edilmesi

Normalde File menss > Save komutunu kullanarak SAP2000 modelini .SDB uzantsyla bir binary dosyaya kaydedebilirsiniz. Analiz sonular,eer yapldysa, ayn klasrdeki bir binary dosya setine kaydedilir. Bu binary dosyalar modeli amak iin File mens > Open komutu kullanldnda arlp veri taban olarak kullanlrlar. Bu dosyalarn biimi SAP2000 de dahilidir ve ierisine sadece SAP2000 grafik ara yz kullanlarak girilebilir. SAP2000 verilerine hariten giri salamak iin model tanmlamalarn, analiz ve dizayn sonularn SAP2000 veri tablosu oluturma zelliini kullanarak aadaki dosya biimlerinden birine export edin: Microsoft Access biiminde Microsoft Excel biiminde Dz (AISCII) metin olarak Tablo verilerini export edebilmek uygun dosya export komutlarn kullann. Farkl dosya biimlerine ait zel detaylar tablo veri taban dosya biimleri adl balk altnda izah edilmitir. Bununla birlikte tm bu farkl biimler hep ayn tablo isimlerini ve alan (stun) isimlerini kullanrlar ve hepside ayn SAP2000 veri tarifini kullanrlar. Export ilemi yaplrken gnderilecek veri snfn ve her bir snftaki veri tiplerini sein ; bunlar srasyla export edilecek tablolar belirler. Eer export ilemi ncesi seilmi nesneler var ise nesneye zel bilgiler ieren bu tablolarda sadece seili nesnelere ait veriler export edilir. Bir SAP2000 modelinden istendii kadar ok sayda dosya export edilebilir. Her bir dosya istendii kadar farkl tablolar ierebilir ve modelin farkl ksmlarna ait olabilir. Bu dosyalar SAP2000 e geri arlmadan nce deiiklikler yapmak amacyla veya baka bir sebeple baka programlarda ileme sokulabilir. Ancak export edilen dosyann modele ait gerekli bilgileri eksiksiz olarak ierdiinden emin olmak iin yapnn tamamnn model tanmlamasyla ilgili export edilebilecek tm dosyalar gnderin.

Veri Tablolarnn Import Edilmesi

File mens > Open komutlarn kullanarak aadaki dosya biimlerinden herhangi birinden SAP2000 tablo biimli veri tabannda kaydedilmi model tanmlamalarn import edebilirsiniz : Microsoft Access biiminde Microsoft Excel biiminde

 Dz (AISCII) metin olarak Bu veriler SAP2000 ara yznden export edilmi veya dier baka bir yolla retilmi olabilir. Bir modelin export edilmesi, zerinde deiiklik yaplmas ve modele geri arlmas parametre almalar ve dngsel ekil bulma problemlerini zmede olduka faydaldr. Baz zellikler bir modelden baka bir modele export veya import edilebilir. Import edilecek dosyann export edilmi dosyann dosya biimiyle uyumlu olmas gerektii konusu ihmal edilmemelidir. SAP2000 dnda oluturulmu dosyalarn SAP2000 ile uyum iinde olmas iin ilk nce modeli SAP2000 grafik arayznde oluturun, ardndan uygun bir export komutu kullanarak ablon olarak kullanlacak tablo biimini retin. Daha fazla bilgi iin bu blmn ileriki konularndan Tablo Veri Taban Dosya Biimleri adl konu baln inceleyiniz. Bir veri tabannn salkl bir ekilde import edilebilmesi iin Program Kontrol tablosunun mevcut olmas gerekmektedir (aksi taktirde hata oluacaktr). Dolaysyla mevcut modele baz dm noktalar armak istediinizde import edilecek dosya sadece iki tablo ierecektir ki bunlar Program Kontrol tablosu ve dm noktas koordinatlar tablosudur. Mevcut bir modele ekleme yaparken mevcut verilerle arlan veriler arasnda elikileri nasl gidereceiniz konusunda baz kararlar vermelisiniz Mevcut nesneyi koru akan yeni arlm nesneyi iptal et. Mevcut nesneyi iptal et akan yeni arlm nesneyi koru. Mevcut nesneyi koru akan yeni arlm nesneyi yeni bir isimle kaydet. Baz model tanmlamalar arlabilirdir, ancak bazlar deildir. rnein, bir dm noktasnn koordinatlar arlabilir, bir ubuk elemannn dm noktalarna balant eklinin tanabilmesi gibi. ubuk elemanlarnn boylar model tanmlama bilgisinde sadece bilgi amal listelenirler ve bu boylar bal olduklar dm noktas ara mesafelerinden kendiliinden hesaplanabildiinden bunlarn tanmasna gerek yoktur.

Kayt Esnasnda Otomatik Export

Bir SAP2000 modeli her kaydedildiinde tm model tanmlama verileri .$2K uzantl bir dosyaya tablo veri taban olarak dz metin biiminde export edilir. Bu dosya ayn zamanda her hesap altrldnda da oluturulur nk program hesap aamasn altrmadan nce dosyay kaydeder.

Bu .$2K uzantl dosya ayn zamanda .SDB uzantl SAP2000 binary dosyas iin metin biiminde bir yedekleme saylr. Bu dosya .SDB dosyasn oluturmak iin alternatif olarak import edilebilir. .$2K dosyasnn arlmas analiz ve dizayn sonularn geri aramaz ancak model tanmlama bilgilerinin tamamn arabilir.

Analiz Esnasnda Export

SAP2000, bir modelin her analiz edildiinde tm model tanmlamalarnn ve hesap sonularnn Access veri taban biiminde export edilebilmesini salayan bir seenee sahiptir. Bu ilem SAP2000 depo dosyalarnn kullanlarak farkl modellerin bir ok kez altrlmasnn sz konusu olduu durumlarda olduka pratiktir. Bu seenein kullanlmas iin, export edilecek isimlendirilmi bir model tanmlama tablo seti ile isimlendirilmi bir Analiz sonular tablo seti nin daha nceden tarif edilmi olmas gerekmektedir. simlendirilmi Setlerin tanmlanmas ii Define mens > Named Set komutu kullanlarak yaplabilir veya tablo verilerinin grntlenmesi veya baslmas esnasnda yaplabilir.

Veritaban Dosya Biimleri

Veritaban tablolar Microsoft Access, Microsoft Excel veya dz metin editr iin biimlendirilebilirler. Yukarda saylan dosya biimlerinin hepsindeki tablo veri tabanlar edeer veriler ierir. SAP2000 deki Veri Taban tablolar ve alan isimleri Options mens > Database > Table And Field Names komutu kullanlarak gncellenebilir. Daha fazla bilgi iin SAP2000 ekran yardm hizmetine bavurabilirsiniz.

Microsoft Access Veri Taban

Her bir SAP2000 tablosu ayr bir Microsoft Access Veri Taban tablosu olarak yazlr ve bu tablodaki stun isimleri SAP2000 alan isimleridir. Tm tablolar ve alanlar uyumlu ve tek bir birim sistemi kullanr. Geerli birim sistemi dosya oluturulurken modelin esas ald birim sistemidir. Bu birimler her bir alanda deil Program Kontrol tablosunda depolanrlar.

Microsoft Excel Hesap Tablosu

Her bir SAP2000 tablosu Microsoft Excel de veri taban tablosu olarak ayr alma sayfalar eklinde yazlr. Bu tablodaki stun isimleri SAP2000 alan isimleridir. Her bir alana ait birim alan isminin hemen altnda yer alr. Excele export yaplrken tanan geerli birim sistemi dosya oluturulurken modelin esas ald birim sistemidir. Farkl bir birim sistemi kullanlmak isteniyorsa Options mens > Database > Set Program Default DB Formatting komutu kullanlarak deiiklik yaplabilir. Excel den import yapldnda her bir alan (stun) kendi zel birim setine sahip olabilir. rnein dm noktas tablosunda X koordinat sistemi in birim sisteminde import edilebilir, Y koordinat sistemi fit birim sisteminde, Z koordinat sistemi de metre birim sisteminde import edilebilir. Dikkat ettiyseniz bu ilem birbiriyle uyumlu birim sistemleri kullanmak zorunda olan Access veya dz metinden import gerektiinde bu ekilde yaplamamaktadr. Excel de balklarn renk kodlar vardr. Import edilebilen alan balklar sar renktedir. Import srasnda ihmal edilebilecek alanlarn balklar cyan (ak mavi) renktedir.

Dz Yaz Biimli Veritaban

Metin biimli veri tabannn birim sistemi uyumlu ve tek tip olmaldr. Bu birimler program kontrol tablosunda tanmlanmtr. Metin Dosyas Veri Taban bir seri tablodan oluur. Her bir tablo seride bir veya daha fazla kayt (satr) vardr. Tablodaki her bir kayt bir tek veri satrnda olmaldr. veri tek satra smad taktirde Veri satrnn bir sonraki satrda da devam ettiini gstermek iin devam karakteri (yani bir boluk ve alt tire , _) kullanlabilir. Tablo isimleri TABLE: anahtar kelimesiyle ifade edilirler. Bu kelimeyi bir boluk ve tablonun ismi takip eder. Bir tabloda veri kayt satrlar tablo ismi satrnn akabinde gelir. Bir kayt veri satr bir ift veriden oluur; her bir veri ifti bir alan isminden ve takip eden alan verilerinden oluur. Tablodaki her bir alan iin bir veri ifti gerekmektedir. Sz konusu kayta ait tm veri iftleri ayn veri satrnda yer almaldr. $ ile balayan satrlar yorum satrlardr. Dolaysyla Import srasnda $ ile balayan satrn devamndaki bilgiler program tarafndan gz ard edilir. Bo satrlar herhangi bir yerde olabilir ve program tarafndan tamamen gz ard edilirler. Ayn zamanda ilk tablo ismi ncesinde yazlm her hangi bir veri satr gz ard edilir. Program End anahtar cmlesiyle karlatnda veri okumay keser.

SAP2000 metin dosyas veri taban olutururken alan verisini her zaman trnak ierisine alr, ancak alan isimleri trnak iinde deildir. Trnak iaretinin bir zellii yoktur sadece verinin hzl okunmasn salar ki bylelikle metin biimindeki veri satr daha hzl okunmu olur. Metin dosyalar trnakl veya trnaksz oluturulabilir. SAP2000 e bir metin veri dosyas import ederken SAP2000 ekrannda Sa altta bulunan durum ubuunu izlerseniz dosyann nce Microsoft Access dosyasna dntrldn ardndan bu Microsoft Access dosyasnn SAP2000e import edildiini grrsnz.

Daha fazla bilgi

Bir ok eitli men komutlarn ve formlar kullanrken ihtiya duyacanz detayl bilgiler SAP2000 grafiksel kullanc ara yznden ulaacanz ekran yardm hizmetinde mevcuttur. Tablolarn veya alanlarn biri veya tm iin komple dokmantasyon retilmek istendiinde Options mens > Database > Documentation to Word komutu kullanlabilir. Bu komut alp bastrlabilen bir Microsoft Word dokman oluturur.