1.

GR
1.1.ISI DETRC TPLER
Is deitiricileri, farkl scaklklardaki iki veya daha fazla akkan arasnda
sl enerjinin deiimini salayan cihazlardr. Is deitiricileri; transfer prosesine,
yzey kompaktlna, konstrksiyon geometrisine, ak dzenlemesine, akkan
saysna, s transfer mekanizmalarna ve uygulama alanlarna gre snflandrlrlar.
Is deitiricileri, konstrksiyon geometrisine gre 4 temel snfa ayrlr:
a- Borusal s deitiricileri
b- Plakal s deitiricileri
c- Geniletilmi yzeyli s deitiricileri
d- Rejeneratif s deitiricileri
Borusal s deitiricileri, esas olarak borulardan yaplrlar. Bir akkan
borunun ierisinden akarken, dier akkan borunun dndan akar. Boru ap, boru
says, boru uzunluu, boru adm ve boru dzenlemesi deitirilebilir. Bu nedenle
borusal s deitiricilerin dizaynlarnda olduka esneklik vardr. Borusal s
deitiricileri; ift borulu, gvde borulu ve spiral borulu s deitiricilerinden
olumaktadr.
Plakal s deitiricileri, ak kanallarn oluturan ince plakalardan
yaplrlar. Bunlar, gaz, sv veya iki-fazl akmlarn herhangi bir kombinasyonu iin
s transfer etmek amacyla kullanlrlar. Contal-plakal, spiral plakal ve lamelli
tiplerinden olumaktadr.
Geniletilmi yzeyli s deitiricileri, s transfer alann artrmak amacyla
esas s transfer yzeyi (borusal veya plakal) zerinde kanatklar veya ilaveler
bulunan s deitiricileridir. Gaz tarafndaki s tasnm katsays, sv tarafndaki s
tasnm katsaysndan ok dk olduundan, kanatklar gaz tarafnda
kullanlr. En yaygn tipleri plakal-kanatl ve borulu-kanatl s deitiricileridir.
Rejeneratif s deitiricileri, periyodik akl s deitiricileridir. Bu s
deitiricilerine Rejeneratorler de denilmektedir. Rejeneratorlerde, s nce
scak akkan tarafndan bir ortamda depo edilir, daha sonra souk akkana
verilir. Is geii dolayldr.
1
1.2.ift borulu s deitiricileri
ift borulu s deitiricileri en basit s deitirici tipidir. Bir borunun daha
byk apl bir boru ierisine emerkezli olarak yerletirilmesi ile elde edilir.
Akkanlardan biri iteki borudan akarken, dieri dardaki borudan akar. Bu s
deitiriciler, istenen basn dm ve scaklk fark gereksinimlerini karlamak
iin eitli seri ve paralel konfigrasyonlar seklinde dzenlenebilir. teki boru tek
veya ok borulu olabilir. Eer halkadaki s tasnm katsays dkse eksenel
kanatklara sahip i boru (veya borular) kullanlabilir.
Avantajlar:
-Isl kapasiteyi ve s gei yzey alann artrmak iin seri halde montajlar
yaplabilir.
-Kart ak elde etmek kolaydr.
-Yksek basnlara dayanabilir.
-Standart modler konstrksiyona sahiptir.
-Bakm ve tamiri kolaydr.
-Temizlenmesi kolay olduundan, zellikle kirletici akkanlar iin uygundur.
-Piyasadan kolay ekilde bulunabilir.
-Bir ok metal ile imal edilebildiinden akkan snrlamas ok azdr.
Dezavantajlar:
-zellikle kk kapasiteler iin uygundur.
-Yksek sl kapasiteler (1 MWdan daha fazla) iin pahaldr.
2
2.MATERYAL ve METOT
2.1.Materyal
Deneyde Armfield marka ift-borulu s deitirici dzenei kullanlmtr.
Scak ve souk akkan olarak ise su kullanlmtr.
2.2Metot
Deney dzenei ilk olarak vanalar ile paralel ak konumuna getirilir. Scak
su 60C ye ayarlanr ve souk su musluu alarak souk suyun s deitiricide
ak balatlr. nceden belirlenen hacimsel ak hzlarna gre akkann hzlar
ayarlanr. Daha sonra dzenein zerindeki vanalar yardm ile zt ak konumuna
getirilir ve ayn ilemler tekrarlanr. izelge halinde kaydederek ak rejimlerine
gre s transfer katsays, s transferi, verim hesaplanr.
3
3.BULGULAR ve TARTIMA
Paralel Ak in:
Scak Akkan 1. veriler:
, hg
T
= 60,5 C
, h
T
= 50,5 C
Ortalama Scaklk:
T
h,ort
=
2
, , h g h
T T +
=
5 , 55
2
5 , 50 5 , 60

+
C
T = 55,5 C deki suyun zellikleri:
= 985,655 kg /m
3
= 5,025

10
-4
kg /ms
k = 0,6503 W /mK
Pr = 3,37
D
i
= 13,6 mm = 13,6

10
-3
m
Q = 1,5 lt / dk = 1,5

10
-3
m
3
/ dk = 2,5

10
-5
m
3
/ s

2
3
2 4 2
13, 6 10
. . 1, 45*10
2
i
A r m

| `


. ,
0,172 /
Q
V m s
A

Re =
4
10 025 , 5
0136 , 0 172 , 0 655 , 985

VD
= 4591
Re=4591 > 4000 Kargaal Ak
Kargaal Ak iin Is Transfer Katsays:
[ ] [ ]
0,8
Re Pr
.
0,023. .
n
i
Nu
hD
N N N
k

Akkan Souduu iin n = 0,3 olur
4
N
Nu
=
( ) ( )
3 , 0 8 , 0
37 , 3 4591 023 , 0
6503 , 0
0136 , 0

h
h =1346 W/m
2
K
Souk Akkan 1. veriler:

, cg
T
= 21 C

, c
T
= 36 C
T = 28,5 C deki suyun zellikleri:
= 996,12 kg / m
3
= 8,31

10
-4
kg / m.s
k = 0,6137 W / m.K
Pr= 5,67
Hidrolik ap:
D
H
= i
D D
evre Islat slat
lan Islat slat

0
4

H
D
(22 - 2 x 0,9) - 15 = 5,2mm = 0,0052 m
A =
5
2
2
10 12 , 2
2
0052 , 0


,
`

.
|
r m
2
Q = 1 lt / dk = 1

10
-3
m
3
/ dk = 1,67

10
-5
m
3
/ s
V=
5
5
10 12 , 2
10 67 , 1

A
Q
= 0,78 m/s
Re =
4
10 31 , 8
0052 , 0 78 , 0 12 , 996

VD
= 4891
Re=4591 > 4000 Kargaal Ak
Kargaal Ak iin Is Transfer Katsays:
N
Nu
= ( ) ( )
n
H
N N
k
hD
Pr
8 , 0
Re
023 , 0
Akkan stld iin n = 0,4 olur.
N
Nu
=
( ) ( )
4 , 0 8 , 0
67 , 5 4891 023 , 0
6137 , 0
0052 , 0

h
h = 1857 W/ m
2
K
5
R
T
= R
i
+ R
duvar
+ R
d

R
T
=
( )
d d
i d
i i
A h L k
D D
A h
1
2
/ ln 1
+

+

L = 1,5 m k = 0,651 W/ mK A
i
= 1,45x10
-4
m
2
A
d
= 2,12x10
-5
m
2
R
T
=
( )
5 4
10 12 , 2 1858
1
5 , 1 651 , 0 2
0068 , 0 / 0075 , 0 ln
10 45 , 1 1346
1


+

+

=30,53
K/W
Logaritmik Ortalama Alan:
A
LM
=
( )
i d
i d
A A
A A
/ ln

d
A
=
2 2
5
(0, 015) (0, 013, 6)
3,14 10
4 4



2
m

2
4
(0, 0136)
1, 452 10
4
i
A



2
m
A
LM
=

,
`

.
|

4
5
4 5
10 452 , 1
10 14 , 3
ln
10 452 , 1 10 14 , 3
= 7,45 x 10
-5
m
2
R =
LM
UA
1
U = 5
10 45 , 7 53 , 30
1 1

LM
RA
= 440 W/m
2
K
Paralel ve zt akl s deitiricilerinde toplam s transfer katsays deeri
birbirine ok yakn kt. Buradan da gryoruz ki akn paralel ya da zt olmas
toplam s transfer katsaysnda nemli bir deiiklik yaratmyor. Zt ynl s
deitiriciler paralel ynl s deitiricilere gre daha verimlidir.
4.SONULAR
6
Paralel ak konumunda scak ve souk akkanlar iin hesaplanan deerler;
Q
h
, (L/dk) Q
c
, (L/dk) h
i
, (W/m
2
-K) h
d
, (W/m
2
-K) U , (W/m
2
-K)
1,5 1 1346 1857 440
1,5 2 1338 2427 458
3 1 2364 1914 439
3 2 2355 2368 507

Zt ak konumunda scak ve souk akkanlar iin hesaplanan deerler;
Q
h
, (L/dk) Q
c
, (L/dk) h
i
, (W/m
2
-K) h
d
, (W/m
2
-K) U , (W/m
2
-K)
1,5 1 1325 1878 450
1,5 2 2302 2396 471
3 0,8 2364 1847 432
3 2,1 2324 2489 514
5. DENEYN ELETRS VE NERLER
Souk akkan iin musluk suyu kullanlmtr. Musluk suyunun ak sabit
tutulamamasndan dolay debiyi sabit tutmak zorunda kaldk. Bu sonucumuzu
etkilemektedir. Deney dzeneinde musluk suyunun ak rejimi sabit tutulan bir
sistem olmas gerekiyordu.
Deneyde su scaklklarnn lmleri analog olarak gerekletirilmitir. Bu
nedenle kiisel hatalar n plana kabilmektedir. Bunun yerine deney dzeneinde
7
dijital termometreler kullanlsayd kiisel lmlerden doacak hatalarn nne
geilebilirdi.
6.KAYNAKLAR
1.www.mmo.org.tr/resimler/ekler/7e62166fc8586df_ek.pdf?dergi=23
ERM TARH : 20/04/2009
8
7.EKLER
T

k Pr
54,25 987,1259 0,000534 0,648774 3,450809
57,25 985,7446 0,000507 0,652508 3,257644
55,75 986,4353 0,000521 0,650641 3,354227
54 987,241 0,000536 0,648463 3,466906
53,75 987,3561 0,000539 0,648151 3,483004
9
57 985,8597 0,000509 0,652196 3,273741
55,75 986,4353 0,000521 0,650641 3,354227
T

k Pr
27 996,3541 0,000855 0,61137 5,852703
31,5 995,6649 0,000783 0,618424 5,293243
28 996,2009 0,000839 0,612938 5,728378
29,5 995,9712 0,000815 0,615289 5,541892
26,75 996,3923 0,000859 0,610978 5,883784
33,5 995,3586 0,000751 0,621559 5,044595
28,75 996,086 0,000827 0,614114 5,635135
Deneyde Kullanlan eitlikler:
Reynolds Says:
. .
Re
DV

Katmanl Ak in Is Transfer Katsays:

14 , 0
3 / 1
. Pr . Re . 86 , 1
.
]
]
]

]
]
]

w
b
L
D
k
D h
Nu

Kargaal Ak in Is Transfer Katsays:

[ ] [ ]
0,8
Re Pr
.
0,023. .
n
i
Nu
hD
N N N
k

Gei Blgesi in Is Transfer Katsays:
14 , 0
3 / 2
.

,
`

.
|

,
`

.
|

,
`

.
|

b
w i
k
Cp
V Cp
h
Jh

10
Is Deitiricide Toplam Isl Diren:
var top i du
R R R Rd + +
0 0
ln( )
1 1
. 2. . . .
d
i
toplam
i i b
D
D
R
h A k L h A
+ +
top
R
=
1
LM
U A
Logaritmik Scaklk Fark:
1 2
1
2
ln( )
LM
T T
T
T
T

. .
LM LM
Q Ui A T
Verim:
%
100
Alnan verilen
verim
verilen
Q Q
Q
Q



Tablo 1. Paralel ak konumunda okunan scaklk deerleri
Qh, (L/dk) Qc, (L/dk) T h,g (C) T h, (C) T c,g (C) T c, (C)
1,5 1 60,5 50,5 21 36
1,5 2 60,5 54 21 42
3 1 60,5 51 21 35
3 2 60,5 48 21 33
11
Tablo 2. Zt ak konumunda okunan scaklk deerleri
Qh, (L/dk) Qc, (L/dk) T h,g (C) T h, (C) T c,g (C) T c, (C)
1,5 1 60 48 22 37
1,5 2 60,5 53,5 22 45
3 0,8 60,5 51 21,5 36
3 2,1 60,5 47 21,5 32
12