You are on page 1of 12

Ynetici zeti

ADRESE BYTE PROJES YNETC ZET


Adrese Byte, genlik alannda bir katlmc izleme projesidir! Adrese Byte Projesi 16 farkl ilde genler tarafndan, genlere hizmet veren 5 kurum izlenerek yrtlmtr. Projenin saha faaliyetleri Toplum Gnllleri Vakf tarafndan koordine edilirken; ierik destei stanbul Bilgi niversitesi Genlik almalar Birimi ve stanbul Bilgi niversitesi Sivil Toplum Kurulular Eitim ve Aratrma Biriminden alnmtr. Projenin finansal desteini Avrupa Birlii Trkiye Delegasyonu ve National Endowment for Democracy (NED) salamlardr. Proje u illerde yrtlmtr: Adana, Aksaray, Ankara, Edirne, Erzurum, Hatay, stanbul, zmir, Kars, Kilis, Kocaeli, Konya, Malatya, Mula, Samsun, Trabzon.

Bu kapsamda, Adrese Byte projesi genlik politikalar geliim srecinde, gittike daha fazla ekilde beliren, genlerin katlmna duyulan ihtiyatan temel almaktadr. 16 farkl ilde genler tarafndan, yerellerindeki genlik hizmetlerini izleme sreci sonunda ortaya kan raporun lkedeki genlik politikalar geliim srecine katk sunmas beklenmektedir. Bu almann, devlet tarafndan sunulan hizmetlerin dorudan yaralanclar tarafndan izlenmesi anlamnda, sivil alana bir model oluturmas hedeflenmektedir.

NVERSTE AVRUPA BRL OFSLER


Programlarn yrtlmesi ve niversite apnda stlendikleri egdm rolleri AB programlarndan alnacak kayna dorudan etkilediinden AB ofislerinin niversitelerde yeni bir iktidar oda haline geldikleri ve zellikle seim srelerinde ve kriter belirlemede en nde gelen aktr olduklar gzlenmitir. Seim kriterlerinin rencilerin katlm olmadan sadece

Adrese Byte Projesi 16 farkl ilde genler tarafndan, genlere hizmet veren 5 kurum izlenerek yrtlmtr.
Trkiyede ynetiim kavramnn uygulama alanlarnn genilemesi, zel olarak da ihtiya temelli ve etkili bir genlik politikas geliimi iin, genlerin kendileri ile ilgili karar srelerine katlm kadar; bu kararlarn uygulanma aamasnn izlenme srecine katlmlar da nemlidir. Genler, kendi ihtiyalarn ve haklarn tanmlama ve ifade etme ynnde glendirilmelidir. Katlm, demokratik dzenlerin sadece bir kts deil ayn zamanda temeli olduu iin; bu durum, demokrasi kltrnn gelimesine katk salayacaktr. baar ve yabanc dil odakl olarak belirlenmesi programlarn pedagojik yaklam ile tam uyum halinde deildir ve glendirme amal motivasyon potansiyelinin gz ard edilmesine yol ama potansiyeli tamaktadr. Benzeri ekilde yararlanclarn seiminin bir ok niversitede gzlenen merkezi snavlarla yaplmas ihtiya odakl karar verilememesine yol aabilir. te yandan blmler baznda renciyle dorudan temas halindeki jrilerce bu seimin yaplmas ynetimde yerindenlik ilkesine daha uygun olsa da bu srecin 1

de renci kayrmaya yol aabilecei izleme ekiplerinde zellikle belirtilmitir. Kriterlerin belirlenmesinde rencilerin de rgtl katlmnn olmas, srelerde effaflk ve hesap sorabilen renci rgtll bu tr olas olumsuzluklarn da nne geebilir. zleme ekipleriyle yaplan grmede baz niversitelerin AB Ofislerinin aslen dezavantajl genler ve STKlar iin oluturulmu olan Genlik program ve zellikle de Avrupa Gnll Hizmeti iin kitlesel bir ekilde gnderen organizasyon rolne soyunduklar belirtilmitir. Bu rol stlenebilecek yetkin STKlarn bulunmad istisnai durumlarda niversitenin stlenmesi

gelmektedir. Her ne kadar niversite ofisleri bavurabilecek kurumlar olsa da yukarda sralanan sorunlu durum nedeniyle olas istismarlarn nlenmesinde Ulusal Ajansa da grev dmektedir. Son olarak yukarda getirilen neriler dorultusunda niversite AB ofislerinin gen dostu yaplanmas ve yaklam iin Ulusal Ajansn ofislere yayn ve eitim destei vermesi talep edilmelidir.

GENLK MECLSLER
Yerel Genlik Meclislerinin zellikle zerkliini deerlendirmede bte nemli bir yer tutmaktadr. Yaplan toplant ve sorulardan alnan genel cevaplarda grlen yerel genlik

AB ofislerinin gen dostu yaplanmas ve yaklam iin Ulusal Ajansn ofislere yayn ve eitim destei vermesi talep edilmelidir.
geici olarak kabul edilebilecek bu durum, yararlanan bana programlardan belli bir miktar kaynak alnd dnlnce niversiteler asndan nemli bir yan gelir kalemi haline gelmitir. Bu durum yerel genlik rgtlerinin yararlanmas ve yetkinlemesi iin gereken bir kaynan niversiteye ynlenmesi, programdan sosyoekonomik dzey asndan genelde dezavantajl saylamayacak niversite rencilerinin niversite d genlere gre daha arlkl yararlanmas ve gnll hizmet srasnda yaanabilecek olumsuzluklara kar birebir iletiimin srdrlebilmesi gereken durumlarda gnllnn gnderici kurulula balant kuramamas gibi durumlara da yol aabilecektir. Son olarak bu durum AB ofis personelinin asli grevleri olan eitim ve aratrma programlar iin daha az zaman ayrmas anlamna da 2 meclislerinin genlik ihtiyalar temelinde bir bte belirleyemedii ve yaplacak faaliyetlerini de buna gre zgrce hazrlayamad grlmektedir. Genlik meclislerinin srdrlebilir ve kurumsal bir alma iin kurumsal bir finansman ve bte modeline ihtiya duyulmaktadr. Bu merkezi ve yerel kurulular aracl ile oluturulabilecek nemli bir ihtiyatr. Genlik Meclislerinin ileyileri asndan ortaya kan sonulardan biri de genlik meclislerinin eriilebilir olmasdr. Bu noktada da genlik meclislerinin kent leinde ynetimi ve idaresi kendilerine ait olan zerk meknlara sahip olmas etkili olacaktr. Genlik meclislerinin kent leindeki tm ilgi gruplarna ulaabilmesi iin srekli olarak medya, web sayfas

aracl ile daha etkin bir iletiim yntemi kullanmas etkili olacaktr. Genlik meclislerinin eriilebilirlii noktasnda bir nemli sorun alan da genlik meclislerinin engelli dostu olabilmesidir.

GENLK SPOR GENEL MDRL GENLK MERKEZLER


Trkiyenin nfusunun yars 29,2 yandan kktr ve Trkiye gayet gen nfusa sahip bir lkedir1. Dolaysyla, denilebilir ki; genleri ilgilendiren politikalar, genleri ve evrelerindeki insanlar da dndmzde nfusun nemli bir ksmnn gndelik yaamn yakndan ilgilendirmektedir. Formel eitimin yannda, genlerin sosyal ve bireysel olarak kendilerini gerekletirmeleri iin imkanlar yaratmak, sosyal devletin temel sorumluluklarndan biridir. Fakat, aka grlmektedir ki, mevcut genlik merkezlerinin ierik ve yaklamlar yeterli olmamakla birlikte ihtiyac karlamaktan da ok uzaktadr. Bu balamda, yerel ynetimlerin, sivil toplum rgtleriyle beraber veya kendi balarna yrttkleri genlik

bir hizmet salayabilir. Bu alanda alan genlik rgtlerinin ve genlik alanlarnn bilgi ve deneyimi, genlik merkezleriyle ilgili oluturulacak herhangi bir stratejide kilit rol oynayacaktr. Hkmet, 2011 ylnda yeni bir genlik yapsnn kurulmasna ynelik almalar yrtmektedir. Kurulmas dnlen Trkiye Genlik Ajans2nn ve sonrasnda genlik merkezleriyle ilgili hazrlanacak yeni ynetmeliin ruhu; yerinden ynetimi, veriye dayal hareket etmeyi, gen dostu hizmetler sunmay, toplumun tm farkllklarna zenginlik olarak yaklamay ve katlmcl esas almaldr.

MEDKO
Elde edilen bulgulara gre niversite genlii mevcut durumdan mutlu deil ve ounluk salk hizmetinden nasl faydalanabileceini bilmiyor. Medikolarn kendini tantma ve hizmet verdii kesime kendisini farkettirme konusunda kamps ii almalar yetersiz ya da hi yok. Bilgilendirme(afi, el ilan), tantm, etkinlik(film gsterimi, konferans) vb. yaplmyor. Her 3 renciden 2si medikonun grev ve ilevini bilmiyor.

niversite rencilerinin %70inden fazlasnn sosyal gvencesi yok. Dolaysyla ailesinin gelir dzeyi dk, sosyal gvencesi olmayan renciler iin medikolar cretsiz tek salk gvencesi anlamn tayor.
merkezlerinin saylarnn arttrlmas doru bir strateji olacaktr. Merkezi hkmet ise yerel dzeyde hizmet veren genlik merkezlerinin kapasitesini gelitirmeye, denetlemeye ve merkezler aras iletiimi arttrmaya ynelik
1 TK, Adrese Dayal Nfus Kayt Sistemi 2010 Yl Sonular (31 Aralk 2010), www.tuik.gov.tr

niversitelerimizde verilen salk hizmeti kstl ve yetersiz. Yeterli tesis, donanm ve personele sahip niversite says ok az. Son yllarda kurulan niversitelerde ve Dou Anadoludaki niversitelerin
2 TOGun da katksyla oluturulan Trkiye Genlik Ajans yasa tasars onay iin TBMMde beklemektedir.

salk merkezlerinde ok kstl hizmet veriliyor. Birok ehrin niversitesinde uzman hekim eksiklii ve poliklinik yetersizlii yznden renciler bu cretsiz salk hizmetinden faydalanamyor. Bugn birok niversite, medikodan hizmet alan her renci ve alanndan dk bir vizite creti ya da ba alyor. Baz niversitelerde cret alnmazken, genele baktmzda bu duruma dair belirli bir standart olmadn gryoruz. niversitenin tedavi masraflarnn sadece bir ksmn karlad durumlarda

Bu tr bir salk sistemi salanm olsa bile bugn medikolarn ou fiziki adan ve salk personeli bakmndan yetersiz. Hekim saysnn yetersiz olduu medikolarda renciler, baka branlarda uzmanlam doktorlar tarafndan tedavi ediliyor. niversitelerin Mediko-Sosyal Kltr ve Spor leri Dairesi Uygulama Ynetmeliinde belirtilen dier bir grevi de niversitedeki btn rencileri imkanlar lsnde her yl bir defa salk kontrolnden geirmek ve tespit edilen bulgular salk fiine ilemek.

Keyfi cezai yaptrm ve uygulamalara olanak tanyan maddeler ieren YK Disiplin Ynetmeliinin deitirilmesi gerekmektedir.
aradaki cret fark rencinin cebinden tamamlanyor. Her renci bu bedeli salayabilecek olanaa sahip deil. niversite rencilerinin %70inden fazlasnn sosyal gvencesi yok. lkemizde niversite rencilerinin ounluu baka ehirlerden geliyor. Ailesinin gelir dzeyi dk, sosyal gvencesi olmayan renciler iin medikolar cretsiz tek salk gvencesi anlamn tayor. niversitelerimizde medikolar sadece mesai saatleri iinde hizmet vermekteler. Kamps ii yurtlarda barnan renci ve personel mesai saatleri dnda medikodan faydalanma olana bulamyor. Yurtta yaayan bir renci gece hastalandnda medikonun almasn bekliyor ya da dardan hastane hizmeti almak zorunda kalyor. Ambulans bulunduran mediko says ise ok az. Kamps iinde rencinin her an eriebilecei bir salk sistemine ihtiya var. 4 Adrese Byte Proje aratrmalarnda rencilerin elde ettii veriler bu konuda niversitelerin hibir alma yapmadn gsteriyor.

SALIK KLTR VE SPOR DARES


niversitelerin zerkliini, bnyesindeki akademik ve idari personelle rencilerin dnce, ifade ve rgtlenme hak ve zgrlklerini snrlayan YK sistemi ve yasas ok ciddi bir ekilde sorgulanmal, ilgili paydalarn ihtiya, talep ve dncelerini aktarabilecekleri ve karar alma mekanizmalarnda aktif olabilecekleri katlm mekanizmalarna ak ve effaf bir sre zerinden yeniden yaplandrlmaldr. Bu yaplandrma srecinde yksek retim sistemine dair ok temel deiikliklerin gndeme alnmas gerekmektedir. Ancak ifade ve rgtlenme zgrl temelinde, zellikle niversiteli genlerin siyasal etkinliini ve eyleme dayal ifade yollarn ok byk lde snrlayan ve

keyfi cezai yaptrm ve uygulamalara olanak tanyan maddeler ieren YK Disiplin Ynetmeliinin deitirilmesi gerekmektedir. Genlerin eyleme dayal ifade yollarn snrlayan ve kendilerini ifade ederken byk skntlar yaamalarna yol aan Polis Vazife ve Salahiyetleri Yasasyla, Toplant ve Gsteri Yryleri Kanununda da keyfi uygulamalara mahal veren maddeler kaldrlmal, rgtlenme ve eylemlilii snrlayan maddeler zerinden yaplan iddet ierikli ve/veya cezalandrc uygulamalar engellenmelidir. 2000li yllarn banda Avrupa Eitim Alannn gelitirilmesini hedefleyen Bologna srecinin etkisi ve beklentileri nda yrrle konan renci Temsilcii Ynetmelii ve bu ynetmelik erevesinde yukardan aa bir dayatma eklinde yrtlen uygulamalar gzden geirilmeli, temsilcilik sisteminin gcn geni genlik tabanndan alan ve rencilerin ihtiya, istek ve dncelerini aktif bir ekilde ynetim kademelerine tayp, karar mekanizmalarnda bunlarn dikkate alnmasn salayacak ekilde aktif bir yapya kavuturulmas iin gerekli deiiklikler yaplmaldr. Bu yndeki deiiklikler, farkl niversitelerin farkl yap ve ihtiyalarna cevap verir ekilde kurgulanmal, niversitelerin kendi ilerinde genlerin talepleri dorultusunda farkl ynetmelik ve uygulamalar hazrlamalarna imkan vermelidir. Bu anlamda tek merkezi snrlandrma, niversitelerin not ortalamas, disiplin durumu gibi kriterler zerinden rgtlenme zgrln snrlandrmalar hakknda olmaldr. Temsilcilik seimlerinde temel deer geni katlm olmal, rencilerin seimleri akademik ya da idari herhangi

bir st merciinin onayndan gemek durumunda olmamaldr. niversite rgtlenme zgrl dendiinde ilk akla gelen yaplardan olan renci kulp ve topluluklarnn bal olduu SKSlerin ileyii ve ynetmelii gzden geirilmelidir. SKSler kulplerin bal olduu denetim mekanizmas olmaktan kp, kendilerini tanmladklar alanlarda rencilere hizmet veren yaplar olarak varlklarn devam ettirmeli, farkl niversitelerin rencilerin farkl ihtiya ve taleplerini karlar nitelikte zerk ynetmelikler hazrlamalarna imkan salanmaldr. rencilerin haklar olan hizmetlerden yararlanabilmeleri iin internet de dahil olmak zere farkl kanallardan gncel, grnr ve herkesin ulaabilecei ekilde bir bilgilendirme sreci iletilmelidir. Verilen hizmetlerin ve bu hizmetleri sunan grevlilerin hizmet alanlar tarafndan effaf bir ekilde izlenip deerlendirilebilecei sistemler kurulmaldr. niversitede rgtlenme zgrl ve renci rgtlenmelerinin varl oluturulacak yeni bir ynetmelikle hukuki bir gvence altna alnmaldr. Kulp kurma aamalarnda konulan not ortalamas, ye yeter says, kabul edilebilir bir alanda faaliyet gstermesi, danman onay, SKS tzk kabul gibi kriterler terk edilmeli, bunun iin yaplacak bir bilgilendirme yeterli olmaldr. Kulplerle ilgili yrtme sreci rencilerin katlmyla belirlenmeli, akademik ve/veya idari herhangi bir st merciinin snrlandrmalarna ve rgtlenmelerin i ilerine karmalarna olanak salayan sistem ve uygulamalar terk edilmelidir. Geni tabanl temsiliyete dayal renci kulpleri

koordinasyon kurullar ve/veya renci temsilciliklerinin bu srete aktif rol oynamalar yaplacak dzenlemelerin genlerin ve rgtlenmelerinin ihtiyalar dorultusunda gerekletirilmesi adna anlaml bir uygulama olabilir. Kulp kurmadan kendini ifade etmek, etkinlik ve eylemlerde bulunmak isteyen renci ve gruplara da imkanlar salanmal, bunun iin rencilerin katlmyla belli prosedrler belirlenmelidir. niversitedeki rgtlenmelerin yararlanabilecekleri finansal destek ve mekan, oda, internet kullanm gibi hizmet ve olanaklar geniletilmeli, effaf ve izlenebilir ekilde bir sistem zerinden datlmaldr. Bu olanaklardan faydalanmak, rgtlenmenin faaliyet alan, rencilerin kimler olduu, faaliyetin niversitenin tantmndaki etkisi, niversite ynetiminin

niversite dndan gelen sivil toplum kurulularnn renci rgtlenmeleriyle ortak almalar iinde yer almalarna izin verilmeli, bu konudaki ayrmc uygulamalar terkedilmelidir. Tzklerinde kendilerini genlik kulb olarak tanmlam olan renci ve genel olarak genlik rgtlenmeleri, Genlik ve Spor Genel Mdrl tarafndan sunulan kaynak, olanak ve hizmetlerden faydalanabilmeleri iin Genel Mdrlk tarafndan tescil edilmi olmaya ve bunun iin de Genel Mdrln ynerge, tebli ve emirlerine uyacaklarn taahht etmeye ve gerekli grld takdirde il mdrlkleri tarafndan denetlenmeyi ve bu gerekler dorultusunda iilerine mdahale edilmesine kabul etmeye mecbur olmamaldr. zellikle Dernekler Masasnda kaytl bulunan rgtlenmelerin ayr bir ynetmelik

niversitedeki rgtlenmelerin yararlanabilecekleri finansal destek, mekan, oda, internet kullanm gibi hizmet ve olanaklar geniletilmeli, effaf ve izlenebilir ekilde bir sistem zerinden datlmaldr.
gryle ilikisi vb kriterlere bal olmamal, rgtlenmeyi gletiren, rencileri inanmadklar bir eyi zoraki ve gstermelik bir ekilde ifade etmeye ve/veya yapmaya zorlayan (zoraki konformizm: Lksl, 2008)3 tm finansal ykler niversite ynetimleri tarafndan karlanmaldr. niversite ynetimleri her sene hangi rgtlenmelerin hangi etkinliklerine ne kadar kaynak ayrdklarn rencilerle paylamaldr.
3 Lksl, G. Demet, (2008). Gnmz Trkiye Genlii: Ne Kayp Bir Kuak Ne de lkesinin Aydnlk Gelecei.

tarafndan snrlandrlmas kabul edilemez bir durumdur.

Genlik ve Spor Genel Mdrlnn genlik rgtlerine yardm denei olarak sunulan ayni ve nakdi kaynaklar arttrlmal, bu kaynaklarn datm ve sunulan hizmetlerin erevesi effaf ve izlenebilir bir sre olmal, bu srete rgtlerin kimlii, faaliyet alan ve geldikleri blge gibi farkl kriterler zerinden gerekleebilecek her trl ayrmc uygulama engellenmelidir.

YURT-KUR
Yurtlarla ilgili yeni bir yaklamn oluturulmas, rencilerin bu hizmetlerden yararlanmasn daha kolay hale getirecektir. Bu erevede: Yurtlar kullananlarn ihtiyalarn temel alan hizmetlerin uygulanabilmesi iin katlm mekanizmalarnn iyiletirilmesine ihtiya vardr. Bu mekanizmalarn kanunen gvence altna alnmas ve katlm srelerinin belirli olmas, zelde rencilerin yurtlara, genelde rencilerin niversite ynetimlerine katlmalarna olanak salayacaktr. Daha fazla kaynaa ihtiya olduu kadar mevcut kaynan belirli nceliklere gre kullanmyla ilgili nceliklerin de oluturulmas gerekmektedir. Bu erevede basit bir daha fazla kaynak

bir hizmetler btnnn hayata gemesini salayacak bir hizmet anlaynn oluturulmas ve sistematik hale getirilmesi de en az bu kadar nemlidir. Aksi taktirde devlet ve yurttalar arasndaki ilikide ibrenin genler lehine dnmesini srdrlebilir biimde sistematik klmak mmkn olmayabilir.

Yurtlar kullananlarn ihtiyalarn temel alan hizmetlerin uygulanabilmesi iin katlm mekanizmalarnn iyiletirilmesine ihtiya vardr.
aktarmnn tesinde, kaynan verimli ve ihtiyalar temelinde kullanmyla ilgili bir yaklama ihtiya bulunmaktadr. Yurtlara eriim ve kullanmla ilgili kadnlar ve engelliler gibi gruplara ynelik ayrmc uygulamalarn mevcut kanunlarla paralellik gsterecek biimde uygulanmas gerekmektedir. Bu erevede yeni kanuni dzenlemelere de ihtiya duyulmasna ramen ncelikle mevcut uygulamalarn deiimine odaklanlmas nemlidir. Grld zere tekil baz iyiletirmelerle mevcut durumda renciler lehine baz uygulamalar hayata geirmek mmkndr. Fakat gnlk hayattaki ihtiyalar deitii lde bu deiime cevap verebilecek 7

Hobyar Mahallesi Rahvanclar Sokak No: 5 1. Vakf Han Kat: 1 34112 Eminn/stanbul T. 0212 522 10 30-32 | F. 0212 522 10 34

Bu yayn, Avrupa Birlii ve National Endowment for Democracy mali desteiyle hazrlanmtr. Bu yaynn ieriinden sadece uygulayclar sorumludur. Hibir durumda Avrupa Birlii ve National Endowment for Democracynin pozisyonunu yanstt eklinde yorumlanamaz.

You might also like