Professional Documents
Culture Documents
EL KTAPII
Yayna Hazrlayanlar Av. Murat TEZCAN Av. Tun ZDEMR Yiit TMUR Yayn Danmanlar Prof. Dr. Salim GNGR Prof. Dr. Ycel STNDA Op. Dr. Hseyin CENGZ
cretsizdir. Kitapk taleplerinizi bilgi@tezcanozdemir.av.tr e-posta aracl ile iletebilirsiniz. Adres: Necatibey Caddesi No: 25/7 Kzlay / ANKARA Tel Faks : 0(312) 231 80 76 : 0(312) 230 21 81
NDEKLER
Giri.......................................................................... 4 statistikler ............................................................. 6 Hastanz size dava aabilir ! ............................ 8 Karlalabilecek Riskler ............................... 10 Hekimin Hukuki Sorumluluu .................... 42 Hekimin Cezai Sorumluluu........................ 45 Tbbi kt uygulamaya ilikin zorunlu mali sorumluluk sigortas............. 50
GR
nsann en temel hakk olan yaama hakknn salanabilmesi salk hakknn varlna baldr. Kiinin hastalklardan korunmas tbbi bakm grmesi, tedavi edilebilmesi ksaca salk hakknn gerekten varolmasyla yaama hakknn bulunduu kukusuzdur. Yaama ve salk haklarn gerekletiren en nemli bilim dallarndan biri tptr. Tbbn balca amac bireyin yaamasn salnn korunmasn salamaktr. Bu amala tp biliminde yeni aratrmalar yaplmakta her gn yeni bulular karlmakta ve bylece bulunulan noktadan daha ileriye gidilmektedir. Tp biliminde gelimesinde yeni tedavi usulleri, ilalar ortaya karlmakta ve yepyeni cerrahi teknikleri uygulanmaya balanmaktadr. Bu gelimelerin yan sra tp alannda meydana gelen yeni teknik ve usullerin insanlara ulatrlmas nem tamaktadr. 1982 Anayasas madde 17/ gre Herkes yaama maddi ve manevi varln koruma ve gelitirme hakkna sahiptir. Bu anlamda devlet halknn saln korumakla grevli en byk tzel kiiliktir. Devletin bu grevinin yerine getirmesi mali imkanlaryla ilgilidir.Ancak 1982 Anayasas Md. 65e gre devletin mali ve imkanlar orannda yerine getirecei grevler ekonomik ve sosyal haklardr. Bu nedenle devlet temel haklar konusunda mali imkanlarn ileri srerek grevini yerine getirmekten kanamaz. Fakat lkemizde olduu gibi devletin mali imkanlarnn zayfl halka ynelecek salk hizmetlerinin ulamn etkilemektedir. Devletin kurduu hastanelerde tkanklklar ve yetersizlikler ba gstermektedir. Bu durum devletin salk sektrnde mali imkanlarnn yetersizlii sebebiyle istenilen lde verimli olamamas zel sektr salk alannda yer almaya itmitir. Fakat ister kamu isterse zel sektrdeki faaliyet gsteren salk sektr birok sorunun yan sra insan sal gibi hassas bir alanda almann yaratm olduu riskleri de gslemek zorunda kalyor. zellikle doktorlarn mesleklerini ifa ederken en byk dikkat ve zeni gsterme sorumluluu tehis ve tedavi srelerinde kendilerini hem hukuki hem de cezai anlamda sorumluluklar yklyor. Mesleinin bu byk sorumluunun farknda olmayan ve gerekli zeni gstermeyen kk bir aznlk dnda salk alanlar zellikle doktorlar baz imkanszlklara ve youn hasta yknn altnda almalarna karn byk bir zveriyle halk
salna hizmet sunuyorlar. Fakat tpta gelimelerin ok hzl yaanmas, doktorun tedavi srasnda nnde bulunan seeneklerden bazen en iyisini seememesi veya gerekli dikkat ve zeni gstermemesi hastalarn zarara uramasna neden oluyor. Zararlarnn tazminini talep eden hastalar veya hasta yaknlar etin bir hukuki mcadeleye giriyorlar. lkemizde giderek yaygnlaan malpraktis davalar yani hekimin kt tbbi uygulamas nedeniyle uranlan maddi ve manevi tazminat davalar konunun daha boyutlu incelenmesini uzmanlalmasn gerekli klmtr. Kald ki 5947 sayl kanunla 1219 sayl kanununa eklenen madde ile hekimlerin mesleki sorumluluk sigortas yaptrma ykmll domutur. Bu zorunluluk hekimleri olas risklerden bir lde korurken bir taraftan da byk bir ykn altna sokmutur. Hekimin sigortalanm olmas, tbbi mdahaleden yle veya byle memnun olmayan kiilerin tazminat yoluna bavurmas sonucunu beraberinde getirecektir. Ayrca yarglar , uygulamada sigorta ile gvence altna alnm hekime kar ok daha rahat karar verebileceklerdir. te bylesi durumlarda hekim ciddi bir hukuki korunmaya ihtiya duymas su gtrmez bir gerektir. nsan hayatnn emanet edildii hekim, mesleinin icrasnda son derece titiz davranmal ve gsterebilecei azami dikkat ve zeni gstermelidir. Bu hekimin hukuki sorumluluunun yannda bundan daha da nemlisi hekimin vicdani sorumluluudur. lkemizin zor koullarnda bu bilinle hareket eden hekimlerimizin, stlendikleri insanst sorumluluun ykn byk bir oranda tad su gtrmez bir gerektir. Fakat dnyann gelimi lkelerindeki meslektalarndan dahi ok daha donanml ve yetkin hekimlerimizin mesleklerinin doas gerei ok nemli risk faktrleriyle de kar karya olduu unutulmamaldr. Hekimin sz konusu riskleri hastann risk-fayda orannda minimize ederek hukuki ve cezai sorumlulukla karlamamas iin daha ayrntl bilgilendirilmesi ve hukuki adan ok daha gl desteklenmesi gerekmektir. Bu amala hekimlerimizin hizmetine sunduumuz el kitap hekimlere hukuki adan kolay ve anlalr klavuz olma arzusundadr.
HATALAR
Gz KBB Ortopedi Anestezi NrolojiGenel Cerrahi
8,90
0,00 2,00 4,00 Nroloji10,5 6,00 Anestezi 9,48 ,906 8,00 10,001 2,00 Ortopedi ,604 14,001 KBB G ,404 6,00 18,00 z ,40 Genel Cerrahi Seri 1 16,801 0,60
5,1 8,6 10,4 10,4 Yetersiz nlem ve tedavi 15,5 20,7 Yetersiz gzlem,evine erken gnderme 05 10 15 20,7 20 25
Son 5 ylda Trkiyede Tbbi hataya neden olan hekim says 282 Alan dava says 416 Hkmedilen tazminat 6 milyon 200 bin lira Hakknda dava alan doktorlarn kusurlu bulunma oran %66 5) Kadn hastalklar ve doum doktorlar hakknda alan dava oran %25 1) 2) 3) 4)
Bugn ABD;
1) 2001 ylnda genel olarak %15 orannda artan sigorta primleri, baz hekimlik dallarnda %50 orannda artmtr. 2) Tazminat miktarlar da bir ylda %7 orannda art gstermektedir ve bir nceki yla oranla %40 fazladr. 3) Anlama ile sonulanan dosya says giderek azalmaktadr. 4) denen tazminat miktarlar 1 milyon dolardan yksek olan dosya says oranlar %50 lerdedir. 5) Baz illerde (New York, Florida gibi) ve baz branlardaki hekimler (kadn doum, cerrahi) yaptrmalar zorunlu olan 1 milyon dolarlk sigorta iin ylda 100.000 dolar (hatta 200.000 dolar) sigorta primi demektedirler. 6) Her yl 98.000 kiinin hastanelerdeki tbbi hatalardan tr lm olduu bildirilmitir. 7) Tbbi uygulama hatalar lm nedenleri arasnda 5. srada yer almaktadr. 8) Hastanelerin yzde %45inin malpraktis tazminatlarndaki art nedeniyle hekimlerinin bir ksmn kaybettikleri (meslei brakan hekimler nedeniyle) saptanmtr. 9) Her 12 hekimden biri ikayet edilmektedir.
Hastay hastaneler aras tedavide geciktirerek, zaman kaybna yol atnzda, Acil hastaya bakmadnzda, Yasal srenin zerindeki gebelii sonlandrdnzda, Hatal ila, dk ya da yksek doz ila verdiinizde, Yanl endikasyonda, Ameliyat blgesinde yabanc madde unuttuunuzda, Komplikasyonu tanyamadnzda, Tbbi teknik bir arac yanl yerletirdiinizde, Ge konsltasyon istediinizde, Hastann alerjisi olduu bir ilac hastaya reeteyle verdiinizde, Krk bir kemii gerei gibi ve doru olarak tespit edemediinizde, Yardma muhta olan bir hastaya, hastanede gerekli alet ve cihaz vermediinizde, Gerekli tedavinin yaplmasnda geciktiinizde.
TARHE
Tpta yasal sorumluluklarnn belirlenmesiyle ilgili en eski tarihsel belge Hammurabi Kanunudur (M 1800). Kanundaki 218den 225e kadar olan maddelerin tbbi sorumlulua ayrld ve hekim hatalarnn ksasa ksas biiminde cezalandrld grlmektedir. Tbbi uygulama hatas kavramnn gnmzdeki biimiyle modern tbbn gndemine girmesi 1970lerin sonunda tamamlanmtr. 1970lerin sonundan itibaren bata ABD olmak zere Kanada, ngiltere vb. lkelerde byk bir ivme ve iddetle tbbi uygulama hatalar gndeme gelmitir.
10
Adli zensizlik
Tanm; Adli vakalarn muayenesinde ve rapor tanziminde gerekli zeni gstermemek. Hekim, hasta ila tabelalarn dzgn ve kronolojik tedavi eklini gsterecek ekilde dzenlemelidir. Hasta Haklar Ynetmelii Madde 14 Hastann hayatn kurtarmak veya saln korumak mmkn olmad takdirde dahi, strabn azaltmaya veya dindirmeye almak zorunludur.
nerimiz:
Pf Nokta: Adli olaylarda mahede kaytlar ve ila tabelalarndaki kaytlarn tamamen hastaya ait olduu kabul edilir.Bu durumda da yanl tutulan ila tabelalar; hastaya gereksiz ila verildii ve yanl tedavi yapld iddiasnn ileri srlmesine neden olur. la gvenliinin salanmas;
Tedavi plan, ila dozu, zaman ve uygulama eklini ierecek ekilde, okunakl olarak her bir hasta tabelasna hastann kendi tabibi tarafndan yazlr.
ZET: Davann temeli vekillik Tbbi Deontoloji szlemesi olup, zen borcuna TzMadde 2 aykrla dayandrlmtr. (BK. Tabip ve di tabibinin 386-390)Somut olaya baktbata gelen vazifesi, mz da, ameliyat srasnda tutulinsan salna, hayamas gereken kaytlarn tutulmatna ve ahsiyetine ihmas, ameliyatla ilgili raporun 7-8 timam ve hrmet gsay sonra tutulmas, ocuk olan termektir. hastann ya ve kilosu ile genel anestezi altnda olduu ve verilen ilalarn birbirini etkileyip hastaya daha fazla tesir edebilecei hususlar nazara alnmad, dolays ile ameliyat srasnda
Doktorun Malpraktis El Kitap
11
doktorlarn gerekli dikkat, zen Hekimlik Meslek Etii ve ciddiyeti gstermedikleri saKurallarMadde 7 bit olduundan olayda daval hastahane ve doktorlarn kusurHekim grevlerini lu olduklarnn kabul zorunluher durumda hastadur. Bu aklamalar nda doklar arasndaki siyasal torlarn kusurlu olmadklar yogr, sosyal durum, lundaki rapor sonularna itibar dini inan, milliyet, etedilmeyerek, davallarn kusurlu nik kken, rk, cinsiyet, olduklarnn kabul ile, davaclaya, toplumsal ve ekorn maddi tazminata ilikin talepnomik durum ve benleri aklatlp, delilleri sorulup, zeri farkllklar gzetgerektiinde bilirkii incelemesi meksizin yerine getiryaptrlp belirlenip, talep dorulmekle ykmldr. tusunda maddi tazminata ve uygun bir manevi tazminata karar verilmesi gerekirken, mahkemece aksi dncelerle yazl ekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykrdr.
Araclk/Ynlendirme
Tanm; Meslektalara maddi kar karl muayene ve tedavi iin hasta gndermek, kendisine hasta salamas iin arac kullanmak veya herhangi bir kiiye bu nedenle kar salamak, hastalar zorunlu durumlar dnda kendisine, yaknna veya ortana ait zel salk kurulularna ynlendirici tavr ve davranlarda bulunmak Hekim, teki hekimlere veya tetkik - tedavi kurulularna maddi kar karl hasta gndermemeli, hasta salamak amacyla arac kiilerden yararlanmamaldr Trk Tabipleri Birlii KanunuMadde 64 cret ve her hangi bir menfaat mukabilinde tabiplere i getirenler veya delalet edenlere, aydan bir seneye kadar hapis cezas verilir.
nerimiz:
Pf Nokta: Tabip ve di tabibi meslektalarnn hastalarn elde etmee matuf hareket ve teebbslerde bulunamaz. Basit tavsiye ve ynlendirmeler manevi bir zorlama iermedii mddete su oluturmaz.
12
Yaplan soruturma sonucunda, Dr.K. K.nin tbbi endikasyon olmakszn ve hukuka aykr yollarla krmz reeteli ila reete etmi olduu gerekesiyle TTB Disiplin Ynetmelii 5/g maddesi uyarnca 6 ay sre ile geici olarak meslekten men cezas ile cezalandrlmasna karar verilmitir. Tbbi Deontoloji TzMadde 12 A) Hastalara, herhangi bir suretle olursa olsun, haksz bir menfaat temini istihdaf eden fiil ve hareketlerde bulunanlar; B) Birbirlerine, muayene ve tedavi iin hasta gndermeleri mukabilinde cret alp vermeleri; C) Kendilerine hasta temini maksadiyle, eczac, yardmc tbbi personel ve dier her hangi bir ahsa tavassut creti demeleri; D) ahsi bir menfaat dncesi veya gayrimeru bir gaye ile il, tbbi alet veya vastalar tavsiye etmeleri yahut salk messeselerine hasta sevketmeleri veya yatrmalar; E) Muayene ve tedavi cretinin tesbiti ve bunun denmesi hususunda, nc ahslarn tavassutunu kabul etmeleri; caiz deildir.
13
nerimiz:
Hekim, tm muayene, inceleme, tbbi giriimlerde meslek rgtnn belirledii taban cretin altnda bir cret almamaldr. Buna ilikin hastaya verilen belgelerin rnei en az 5 yl sreyle saklanmaldr
Tbbi Deontoloji TzMadde 33 Her eit cerrah mdahale, doum, fizikoterapi, radyoterapi, di tababeti tedavileri ve tabibin sk nezaretini gerektiren srekli krler iin hastalardan maktu bir cret istenebilir. Bir kr evinde veya bakm ve tedavi messesinde, tedavi iin maktu bir cret alnabilir.
Hekimlik Meslek Etii KurallarMadde 29 Hasta cret konusunda nceden hekimden bilgi alabilir. Hekim, tm muayene, tetkik, tbbi ve cerrahi giriimlerde meslek rgtnn belirledii taban cretin altnda bir cret alamaz. Hekimin, meslektalar ile meslektalarnn eleri ve bakmakla ykml olduklarndan muayene ve tedavi iin -masraflar dnda- cret almamas uygundur.
14
nerimiz:
Pf Nokta: Hastann ak yada zmni rzasnn hukuksal ynden geerli olabilmesi, o kiinin durumunu; yaplacak mdahaleyi ve etkileri ile sonularn btn ayrntlaryla bilmesi, bu konuda yeteri kadar aydnlanmas, iradesini bask altnda aklamamas gerekir. Aydnlatlm onam formu doldurulmal bir nshas da hastaya verilmelidir. Aydnlatlm onam formu imzalanmadan nce gzden geirilmelidir. Aydnlatlm onam; Hastann bilgilendirilmesi, tbbi karara katlmnn salanmas ve hekimin hasta ile ibirliine girmesidir. Tan, tedavi ve seenekleri, sonular, hastalnn gidii gibi konularda hastaya anlayabilecei bir ifade biimiyle bilgilendirme ve aklamada bulunulmas ve sonuta tbbi mdahale iin onun onamnn alnmas, hastadan sorumlu hekim iin bugn etik bir ykmllk durumudur.
15
ermesi gereken hususlar; 1. 2. 3. 4. 5. 6. nerilen tedavi / ilemin aklanmas lm ve ciddi sakatlk risklerinin vurgulanarak, nerilmi olan tbbi ilemin yarar ve risklerinin aklanmas Yarar ve risklerinin de iinde olmak alternatif tedavi ve ilemlerin aklanmas Tedavi edilmediinde ortaya kabilecek muhtemel sonular Baar olasl ve baardan ne kastedildii yileme srasnda en byk problemin ne olduu ve normal yaamna ne kadar zamanda dnebilecei
Hastann rzas; zel risk varsa bu konuda hasta aydnlatlmal, bilgi verilmeli ve kendisinden aka rza alnmaldr. Eer hasta mdahalenin risk ve sonular hakknda yeterince aydnlatlmamsa, verilen rzann hukuka aykrl kaldrmayaca kabul edilmektedir.
Organ ve Doku Alnmas, Saklanmas ve Nakli Hakknda KanunMadde 6 On sekiz yan doldurmu ve mmeyyiz olan bir kiiden organ ve doku alnabilmesi iin vericinin en az iki tank huzurunda ak, bilinli ve tesirden uzak olarak nceden verilmi yazl ve imzal veya en az iki tank nnde szl olarak beyan edip imzalad tutanan bir hekim tarafndan onaylanmas zorunludur.
Vericinin yaamn mutlak surette sona erdirecek veya tehlikeye sokabilecek organ ve dokularn alnmas yasaktr. ( 2238 sayl Organ ve Doku Alnmas, Saklanmas, Alanmas ve Nakli Hakknda Kanun md8 )
16
Taraflar arasndaki uyumazlk vekalet akdinden kaynaklandna, davallarn her trl zen gsterme borcu olup en hafif kusurundan bile sorumlu bulunduuna gre zararn tamamndan sorumlu tutulmalar gerekirken maddi zarar hesabnda kusur oranna gre, indirim yaplm olmas usul ve yasaya aykr olup bozmay gerektirir. lgili TTB Yksek Onur Kurulu Karar Radyoloji Uzman Dr. M. F. D, dahiliye uzmannn istedii tetkikler arasnda yer alan batn ultrasonografisinin ekilmesi srasnda hastann mahremiyetine sayg gstermemi, hastay tamamen soyarak gerekletirdii tetkik srasnda hastann sa yumurtalnda tespit edilen kisti elle muayene etme giriiminde bulunmu, hastay gerek szle, gerekse davranlaryla taciz etmitir.
Doktorun Malpraktis El Kitap
17
Hastann ikayeti zerine stanbul Tabip Odas tarafndan hekim hakknda soruturma balatlmtr. Hekimlik mesleinin icras srasnda hastasna cinsel tacizde bulunduu gerekesi ile bu davrann birden ok hastada tekrar edildii de gze nnde bulundurularak Dr. M.F.D, Trk Tabipleri Birlii Disiplin Ynetmeliinin 5/b maddesi gerei 3 ay sre ile geici olarak meslekten men cezas ile cezalandrlmtr.
Ayrmclk
Tanm: Muayene ve tedavi srasnda hastalarn cinsiyet, rk, milliyet, etnik kken, din ve mezhep, ahlaki ve siyasi dnce, kiilik, ekonomik ve sosyal durumuna gre ayrcalkl uygulama yapmak Tbbi Deontoloji TzMadde 2 Tabip ve di tabibi; hastann cinsiyeti, rk, milliyeti, dini ve mezhebi, ahlki dnceleri, karakter ve ahsiyeti, itimai seviyesi, mevkii ve siyasi kanaat ne olursa olsun, muayene ve tedavi hususunda zami dikkat ve ihtimam gstermekle mkelleftir.
nerimiz:
Hekim, grevini her durumda hastalar arasndaki siyasal gr, sosyal durum, dini inan, milliyet, etnik kken, rk, renk, cinsiyet, ya, toplumsal ve ekonomik durum ve benzeri farkllklar gzetmeksizin yerine getirmelidir.
Pf Nokta: Hastann zellikle sosyal durumu ve etnik kkeni iyi gzlenmeli ve yanl anlalabilecek sz ve ifadelerde bulunmamaya dikkat edilmelidir.
18
Hasta Haklar YnetmeliiMadde 5 Salk hizmetlerinin sunulmasnda aadaki ilkelere uyulmas arttr: a) Bedeni, ruhi ve sosyal ynden tam bir iyilik hali iinde yaama hakknn, en temel insan hakk olduu, hizmetin her safhasnda daima gznnde bulundurulur. b) Herkesin yaama, maddi ve manevi varln koruma ve gelitirme hakkn haiz olduu ve hibir merci veya kimsenin bu hakk ortadan kaldrmak yetkisinin olmad bilinerek, hastaya insanca muamelede bulunulur. c) Salk hizmetinin verilmesinde, hastalarn, rk, dil, din ve mezhep, cinsiyet, siyasi dnce, felsefi inan ve ekonomik ve sosyal durumlar ile sair farkllklar dikkate alnamaz. Salk hizmetleri, herkesin kolayca ulaabilecei ekilde planlanp dzenlenir. d) Tbbi zorunluluklar ve kanunlarda yazl haller dnda, rzas olmakszn kiinin vcut btnlne ve dier kiilik haklarna dokunulamaz. e) Kii, rzas ve Bakanln izni olmakszn tbbi aratrmalara tabi tutulamaz. f ) Kanun ile msaade edilen haller ile tbbi zorunluluklar dnda, hastann zel hayatnn ve aile hayatnn gizliliine dokunulamaz.
Tbbi Deontoloji TzMadde 19 Hekimin Hastay Terketme Koullar Tabip ve di tabibi mesleki veya ahsi sebeplerle, tedaviyi bitirmeden hastasn brakabilir. Ancak, bu gibi hallerde, dier bir meslektan tedavi veya mdahalesine imkn verecek zaman evvelden hesaplayarak hastay vaktinde haberdar etmesi arttr. Hastann braklmas halinde hayatnn tehlikeye dmesi veya shhatinin zarara uramas muhtemel ise, dier bir meslekta temin edilmedike, hastay terkedemez. Hastay bu suretle terkeden tabip vea di tabibi, lzum grd veya hasta tarafndan talep edildii takdirde, tedavi zamanna ait mahade notlarn verir.
Doktorun Malpraktis El Kitap
19
lgili TTB Yksek Onur Kurulu Karar Dr. .T.N.Z. henz tedavisi bulunmayan nromskler hastalklar, akupunkturla tedavi ettiini ileri srerek bu ynde uygulamalar yapm ve bu almalarn basnyayn ve benzeri aralarla kamuoyuna duyurmutur. Trkiye Kas Hastalklar Dernei tarafndan yaplan ikyet zerine, stanbul Tabip Odas Dr. .T.N.Z. hakknda soruturma almasna karar vermitir.
Yaplan soruturma sonucunda Dr. .T.N.Z.nin hastalarna nromskler hastalklarda etkisi bilimsel olarak gsterilemeyen tedaviyi uygulad gerekesiyle TTB Disiplin Ynetmelii 5/l maddesi uyarnca 15 gn sre ile geici olarak meslekten men cezas ile cezalandrlmasna karar verilmitir. Hekimlik Meslek Etii KurallarMadde 40
nsan zerinde yaplacak klinik, deneysel ya da epidemiyolojik aratrmalar, gerek ila gerek cerrahi yntem aratrmalar olsun, bilimsel bilgi birikimine katkda bulunabilmek amacyla yerel etik kurullardan gemek kouluyla yaplr. nsan zerinde yaplan tm aratrmalar, bilimsel ve mesleki ynden yeterli ve yetkin kiiler tarafndan yrtlr. Aratrmann sorumluluu tmyle aratrmacya aittir.
20
kar likisi
Tanm: Bilimsel aratrmalar ve eitime ynelik effaf kurumsal ilikiler dnda, endstri kurulular ile kar ilikileri kurmak, Trk Tabipleri Birlii Hekim ve la Tantm lkelerine aykr davranmak Hekim ve la Tantm lkeleriMadde 3 Maliyeti dk baz tantm malzemeleri hekim eitimine katkda bulunacaksa, hasta yararna ise ve hekimin grevi ile ilgili ise kabul edilebilir.
nerimiz:
Hekim,ila ve tbbi gere sektrnden,maddi deeri yksek olmamas kouluyla rn anmsatc eantiyonlar dnda hastalarna bir rn nermeyi tevik amacyla verilen armaan, nakit veya deerli eyay kabul etmemeli, promosyonlara katlmamaldr.
Hekim ve la Tantm lkeleriMadde 4 Bir bilimsel toplantda gsterilen konukseverlik ve rnek datm gibi faaliyetler toplantnn temel hedefi olan bilgilenme amacn glgeler nitelikte olmamaldr. Hekimler toplant dzenlerken bu konuya zen gstermeli ve toplantlarda ekili, piyango gibi etik olmayan olaylara onay vermemeli, katlmamaldrlar.
21
Yaplan ikyet sonucunda zmir Tabip Odas hekim hakknda soruturma almasna karar vermitir. Yaplan soruturma sonucunda Dr. . K.nin hukuka aykr eylemleri sabit bulunarak Trk Tabipleri Birlii Kanununun 39. maddesi uyarnca 1 ay sre ile geici olarak meslekten men cezas ile cezalandrlmasna karar verilmitir.
Hekim ve la Tantm lkeleriMadde 2 Tantm materyali eer gerekten eitimsel bir ama ve ierikte ise hekimler tarafndan kabul edilebilir.
Hekimlik Meslek Etii KurallarMadde 15 Hekimler endstri kurulular ile hibir kar ilikisi kuramazlar. Bilimsel aratrmalar ve eitime ynelik ilikiler ise, effaf ve kurumsal olmaldr. Bu ilikilerde Trk Tabipleri Birliinin hazrlad Hekim ve la Tantm lkeleri geerlidir.
22
edilmelidir. Madurun rzas alnmakszn muayenesi yaplmamaldr. Onam yazl olmaldr. Adli rapor, cinsel su olgularnda durumu saptayan bulgularn tmn iermelidir. Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi, Genetik ncelemeler ve Fizik Kimliin Tespiti Hakknda YnetmelikMadde 4
Bir sua ilikin delil elde etmek iin, pheli veya sank zerinde i beden muayenesi yaplabilmesine Cumhuriyet savcs veya madurun istemiyle ya da resen hkim veya mahkeme, gecikmesinde saknca bulunan hllerde Cumhuriyet savcs tarafndan karar verilebilir. Cumhuriyet savcsnn karar, yirmidrt saat iinde hkim veya mahkeme onayna sunulur. Hkim veya mahkeme, yirmidrt saat iinde kararn verir. Onaylanmayan kararlar hkmsz kalr ve elde edilen deliller kullanlamaz. pheli veya sann i beden muayenesi ancak tabip tarafndan yaplr. Muayenenin yaplabilmesi iin; mdahalenin, kiinin salna aka ve ngrlebilir zarar verme tehlikesinin bulunmamas gerekir. Cinsel organlar veya ans blgesinde yaplan muayene de i beden muayenesi saylr. st snr iki yldan daha az hapis cezasn gerektiren sularda kii zerinde i beden muayenesi yaplamaz.
Cinsel Taciz
Tanm: Meslektalara, dier salk meslek mensuplarna veya hastalara cinsel tacizde bulunmak. Hekim, hastasna herhangi bir cinsel yaknlamada bulunmamaldr. Hekimlik Meslek Etii KurallarMadde 5 Hekimin ncelikli grevi, hastalklar nlemeye ve bilimsel gerekleri yerine getirerek hastalar iyiletirmeye alarak insann yaamn ve saln korumaktr. Meslek uygulamas srasnda insan onurunu gzetmesi de, hekimin ncelikli devidir. Hekim, bu ykmllklerini yerine getirebilmek iin, gelimeleri yakndan izler.
nerimiz:
Pf Nokta: Hastayla oluabilecek sosyal karlamalar hekimliin etik ilkeleri erevesinde snrl tutmaldr.
Doktorun Malpraktis El Kitap
23
Tbbi Deontoloji TzMadde 2 Tabip ve di tabibinin bata gelen vazifesi, insan salna, hayatna ve ahsiyetine ihtimam ve hrmet gstermektir. Tabip ve di tabibi; hastann cinsiyeti, rk, milliyeti, dini ve mezhebi, ahlki dnceleri, karakter ve ahsiyeti, itimai seviyesi, mevkii ve siyasi kanaat ne olursa olsun, muayene ve tedavi hususunda zami dikkat ve ihtimam gstermekle mkelleftir.
24
Dolandrclk/Sahtecilik
Tanm: Kamu kurum ve kurulularnn dolandrlmasna ynelik eylemlerde bulunmak; bu amaca ynelik olarak sahte belge veya reete dzenlemek, reete ve belgeler zerinde tahrifat yapmak Hekim,gerekte olmam bir olay olmu gibi gstermek durumunda belge de resmi belge ise resmi belgede sahtecilik suu ilemi olur. Tbbi Deontoloji TzMadde 16 Tabip ve di tabibi bir kimsenin shhi durumu hakknda, ilm metodlar tatbik suretiyle bizzat yapt muayene neticesinde edindii vicdani ve fenn kanaata ve ahsi mahadesine gre rapor verir. Hususi bir maksatla veya hatr iin rapor veya herhangi bir vesika verilmez.
nerimiz:
Pf Nokta: Hasta olmayan bir kimseye reete dzenlenmesi durumunda da resmi belgede sahtecilik suu ilenmi olur. Hastalarn reetelerine eklemeler yaplmas durumunda da resmi belgede sahtecilik suu oluur. Hastalar iin yaplan tetkik, tahlil, grntleme, mdahalelerde hastane dner sermayesini iirmeye ynelik orantszlklar da bu kapsamdadr.
25
Tababet ve uabat Sanatlarnn Tarz crasna Dair KanunMadde 73 Protokol defterinde bozmalar(tahrifat) yapan ve geree aykr bilgi yazan hekimler, di hekimleri, diiler ve ebeler Trk Ceza Kanununun belgede sahtecilik suuna ilikin hkmlerine gre cezalandrlr. ma ve delilleri takdir etmenin Ar Ceza Mahkemesinin grevine girecei gzetilmemesi yerinde deildir.
Haksz Duyuru
Tanm: El ilanlar, tabelalar, basn ve benzeri yollarla meslektalar aras haksz, tp d rekabete yol aacak duyurular yapmak Hekim, mesleini uygularken reklam yapmamal, ticari reklamlara ara olmamal, almalarna ticari bir grnm vermemelidir; insanlar yanltc, panie drc, yanl ynlendirici davranlarda bulunmamaldr. Tbbi Deontoloji TzMadde 8 Tabiplik ve di tabiplii mesleklerine ve tedavi messeselerine, ticari bir vehe verilemez. Tabip ve di tabibi, yapaca yaynlarda tababet mesleinin erefini stn tutmaya mecbur olup, ne suretle olursa olsun, yazlarn da kendi reklmn yapamaz. Tabip ve di tabibi, gazetelerde ve dier neri vastalarnda, reklm mahiyetinde teekkr ilnlar yazdramaz.
nerimiz:
Pf Nokta: Yayn aralaryla yapaca duyurularda varsa, Tababet Uzmanlk Tzne gre kabul edilmi olan uzmanlk alann, alma gn ve saatlerini bildirebilir.
Hekim, mesleini uygularken reklam yapamaz, ticari reklamlara ara olamaz, almalarna ticari bir grnm veremez, insanlar yanltc, panie drc, yanl ynlendirici, meslektalar arasnda haksz rekabete yol ac davranlarda bulunamaz.
26
TTB Disiplin Ynetmeliinin 4/b, c, e, j, k ve 5/e maddesindeki eylemleri gerekletirdii, isnat edilen ve kantlarla sabit olan sularn cezalar birletirilerek Dr. .Cnin 3 ay sre ile geici olarak meslekten men cezas ile ve 6023 Sayl Yasann 39/b bendi uyarnca para cezas ile cezalandrlmasna karar verilmitir.
Tbbi Deontoloji TzMadde 9 Tabip ve di tabibi, gazete ve sair neir vastalar ile yapaca ilnlarda ve reete ktlarnda, ancak ad ve soyad ile adresini, Tababet htsas Nizamnamesine gre kabul edilmi olan ihtsas ubesini, akademik nvann ve muayene gn ve saatlarn yazabilir. Muayenehane kaplarna veya binalarn dna aslacak tabeblarn ebad ve adedi, mahalli tabip odalar tarafndan tesbit edilebilir. Tabipler ve di tabipleri, tabip odalarnn bu husustaki kararlarna riayet etmekle mkelleftirler. Tabellarda en ok iki renk kullanlabilir. Ik verici vastalarla tabellar sslemek yasaktr
27
Pf Nokta: Hasta ile ilikisi karlkl gven ve saygya dayanmaldr Hastasnn parasal durumu ne olursa olsun, gereksiz harcamalar yaptrmamal ve yarar olmayacan bildii bir inceleme ve tedaviyi nermemelidir. Hekimlik Meslek Etii KurallarMadde 26 Hekim hastasn, hastann salk durumu ve konulan tan, nerilen tedavi ynteminin tr, baar ans ve sresi, tedavi ynteminin hastann sal iin tad riskler, verilen ilalarn kullanl ve olas yan etkileri, hastann nerilen tedaviyi kabul etmemesi durumunda hastaln yarataca sonular, olas tedavi seenekleri ve riskleri konularnda aydnlatr. Yaplacak aydnlatma hastann kltrel, toplumsal ve ruhsal durumuna zen gsteren bir uygunlukta olmaldr. Bilgiler hasta tarafndan anlalabilecek biimde verilmelidir. Hastann dnda bilgilendirilecek kiileri, hasta kendisi belirler. Salkla ilgili her trl giriim, kiinin zgr ve aydnlatlm onam ile yaplabilir. Alnan onam, bask, tehdit, eksik aydnlatma ya da kandrma yoluyla alndysa geersizdir. Acil durumlar ile, hastann reit olmamas veya bilincinin kapal olduu ya da karar veremeyecei durumlarda yasal temsilcisinin izni alnr. Hekim temsilcinin izin vermemesinin kt niyete dayandn dnyor ve bu durum hastann yaamn tehdit ediyorsa, durum adli mercilere bildirilerek izin alnmaldr. Bunun mmkn olmamas durumunda, hekim baka bir meslektana danmaya alr ya da yalnzca yaam kurtarmaya ynelik giriimlerde bulunur. Acil durumlarda mdahale etmek hekimin takdirindedir. Tedavisi yasalarla zorunlu klnan hastalklar toplum saln tehdit ettii iin hasta veya yasal temsilcisinin aydnlatlm onam alnmasa da gerekli tedavi yaplr. Hasta vermi olduu aydnlatlm onam diledii zaman geri alabilir.
28
Hastann sra beklememesi; Yksek riskli hastalara tedavi srecinde ncelik tannr. Hastalar, sra beklemesi gerektii durumlarda bekleme nedenleri ve tahmini bekleme sreleri hakknda bilgilendirilerek, istek halinde ilgili hizmete ulaabilecekleri bir dier salk kuruluuna ynlendirilir.
Hasta Srlarn fa
Meslein uygulanmas srasnda ve meslek sebebiyle renilen hastalara ait srlar yasal zorunluluk dnda Tbbi Deontoloji aklamak. TzMadde 4 nerimiz: Hekim; hasta ya da Tabip ve di tabibi, yaralnn bakalameslek ve sanatnn r tarafndan bilinicras veslesiyle mutmeyen ve duyultali olduu srlar, kamas ho karlannuni mecburiyet olmayacak zelliklemadka, ifa edemez. rini yani hastann Tbbi toplantlarda srrn saklamakla takdim edilen veya ykmldr. yaynlarda bahis koPf Nokta: Toplumun aypnusu olan vakalarlamasn, tiksinda, hastann hviyeti mesini, hastann aklanamaz. ekonomik durumunu ve geleceini etkileyen hastalk,yasal olmayan krtaj,
Doktorun Malpraktis El Kitap
Tanm:
29
evli olmayan kadnn ocuk dourmas veya drmesi,intihar gibi toplum iinde kiinin onur ve saygnlyla ilgili olaylar kiinin srlardr. Hasta Haklar YnetmeliiMadde 21 Hastann, mahremiyetine sayg gsterilmesi esastr. Hasta mahremiyetinin korunmasn aka talep de edebilir. Her trl tbbi mdahale, hastann mahremiyetine sayg gsterilmek suretiyle icra edilir. Mahremiyete sayg gsterilmesi ve bunu istemek hakk; a) Hastann, salk durumu ile ilgili tbbi deerlendirmelerin gizlilik ierisinde yrtlmesini, b) Muayenenin, tehisin, tedavinin ve hasta ile dorudan temas gerektiren dier ilemlerin makul bir gizlilik ortamnda gerekletirilmesini, c) Tbben saknca olmayan hallerde yannda bir yaknnn bulunmasna izin verilmesini, d) Tedavisi ile dorudan ilgili olmayan kimselerin, tbbi mdahale srasnda bulunmamasn, e) Hastaln mahiyeti gerektirmedike hastann ahsi ve ailevi hayatna mdahale edilmemesini, f ) Salk harcamalarnn kaynann gizli tutulmasn, kapsar. lm olay, mahremiyetin bozulmas hakkn vermez. Eitim verilen salk kurum ve kurulularnda, hastann tedavisi ile dorudan ilgili olmayanlarn tbbi mdahale srasnda bulunmas gerekli ise; nceden veya tedavi srasnda bunun iin hastann ayrca rzas alnr. Hasta srrnn kapsam ; Hastann salk durumu, tbbi durumu, tans, prognozu, tedavisi hakknda ve kiiye zel tm bilgiler lmnden sonra bile sr olarak saklanmaldr. Hastaya ait bu bilgiler, yalnzca hastann ak izni veya mahkemenin kesin istei zerine aklanabilir. Hastann kimliine ait bilgiler korunmaldr Hastalar kendileri ile ilgili tbbi ve kiisel bilgilerini uygunsuz, eksik ve ift anlaml olmas veya tan, tedaviye bakm
Doktorun Malpraktis El Kitap
30
amacyla ilgili olmamas durumunda da bu bilgilerin dzeltilmesini isteme, daha ak hale getirme hakkna sahiptir. Hastann tan, tedavi ve bakm iin gerekli olmadka ve hasta izin vermedike hastann zel ve ailevi yaamna girilemez Salk kurumlarna bavuran hastalar kiisel bakmlarn yapacak salk personelinin veya muayene ve tedavilerini yapacak kurumlarn zel yaamlarnn korunmasn salayan fiziksel zelliklere sahip olmas bekleme hakkna sahiptirler.
kenceye Yardm
Tanm: Mesleksel bilgi ve becerilerini insan onuruna ters decek amalarla kullanmak, ikence yapmak, ikenceye katlmak veya ikence olarak nitelendirilebilecek ilem ve davranlarda bulunmak, ikence bulgularnn tespitinde geree aykr rapor dzenlemek Hekimlik Meslek Etii Kurallar Madde 34 Hekim, tbbi bilgi ve becerisiyle, ikence ve benzeri uygulamalara katlamaz, yardmc olamaz, geree aykr rapor dzenleyemez. kence iddias olan olgularla karlaan hekim, mesleki bilgi ve becerilerini gerein ortaya karlmas iin kullanr.
nerimiz:
Hekim, her koulda ikenceye kar olmal ve ruhsal bozukluk gsteren ikence grm kiilerin saaltm ile ilgilenmeli ya da saaltmn salayacak kii veya kurumlara ynlendirmelidir.
31
nerimiz:
Pf Nokta: Hatal ve bozuk imal edilmi ve ruhsatlandrlmam ilacn kullanlmasndan kural olarak ila yapmcs sorumludur. Ancak hekim ilacn neriminde bulunurken zenli davranmaldr. Salk Hizmetleri Temel KanunuMadde 3k Koruyucu, tehis, tedavi ve rehabilite edici hizmetlerde kullanlan ila, a, serum ve benzeri biyolojik maddelerin retiminin ve kalitesinin tevik ve temini esas olup, her trl mstahzar, terkip, madde, malzeme, farmakope mamulleri, kozmetikler ve bunlarn retiminde kullanlan ham ve yardmc maddelerin ithal, ihra, retim, datm ve tketiminin, ama d kullanlmak suretiyle fizik ve psiik bamllk yapan veya yapma ihtimali bulunan madde, ila, a, serum ve benzeri biyolojik maddeler ile dier terkiplerin kontroluna, murakabesine ve bunlarn yurt iinde ve yurt dnda cret karl kalite kontrollerini yaptrmaya, zel mevzuata gre ruhsatlandrma, izin ve fiyat verme ilerini yrtmeye Salk ve Sosyal Yardm Bakanl yetkilidir. zel mevzuatna gre izin veya ruhsat alnmam ila ve terkiplerin retimi, ithali, sat ile ruhsat veya izin alnm dahi olsa ila ve terkiplerin bilimsel aratrma amacyla Salk ve Sosyal Yardm Bakanl ve ilgili kiinin rzas olmadan insan zerinde kullanm yasaktr.
32
plan arama sonunda bunlarn ele getii ve u itibarla yakaland ana kadar yasadaki,cezay mstelzim olan bu crmn ilenmesine devam edildii anlalmtr. Bu nedenle sann zerine atl suun davasnda sust yasas hkmlerince karar verilmelidir.
arlatanlk
Tanm: Hastalklarn tan ve tedavisinde bilimsellii henz kantlanmam ya da bilim d yntemleri uygulamak veya nermek
Hasta Haklar YnetmeliiMadde 27 Klinik veya laboratuar muayeneleri sonucunda bilinen klasik tedavi metodlarnn hastaya fayda vermeyeceinin sabit olmas ve daha evvel deney hayvanlar zerinde kafi derecede tecrbe edilmek suretiyle faydal tesirlerinin anlalmas ve hastann rzasnn bulunmas artlar birlikte mevcut olduunda, bilinen klasik tedavi metodlar yerine baka bir tedavi usul uygulanabilir. Ayrca, bilinen klasik tedavi metodu dndaki bir metodun uygulanabilmesi iin, hastaya faydal olacann ve bu tedavinin bilinen klasik tedavi usullerinden daha elverisiz sonu vermeyeceinin muhtemel olmas da arttr. Evvelce tecrbe edilmemi bir tbbi tedavi ve mdahale usul, ancak zarar vermeyeceinin ve hastay kurtaracann mutlak olarak ngrlmesi halinde yaplabilir.
Doktorun Malpraktis El Kitap
33
nerimiz:
Pf Nokta: Salk kuruluuna bavuran her hasta protokol defterine kaydedilir. Her hekim, Ynetme-
34
likte belirtilen salk kuruluunun ismini tayan reeteyi kullanr ve bu reeteye kendi imzasn ve kaesini basar. Muayenehanelerde ise hekim adna dzenlenmi reete kullanlr. Kaytlarn Nitelii; Tbbi kaytlar gerektiinde kant olarak mahkemelere sunulabileceinden son derece nemli belgelerdir. Bu nedenle ayrntl ve dzenli tutulmalarnda yarar vardr. Kaytlarn okunakl bir ekilde yazlmas karklklar nleyecektir, tutulan kaytlardaki yanl anlamalarn ve bundan kaynaklanacak zararlarn sorumlusu da kaytlar yanl tutan kii olacaktr. Tababet ve uabat Sanatlarnn Tarz crasna Dair KanunMadde 72 Mesleklerini uygulayan hekim, di hekimleri, diiler ve ebeler, rneine gre Salk Bakanl tarafndan dzenlenen, yerel salk yneticilerince onanm, hastalarn ad ve kimliklerini kayt iin baslan bir protokol defteri tutma zorundadrlar. Bu defterlerdeki kaytlar, cretten doan davalarda sahibi lehine delil saylabilir. u kadar ki, iddiaya kant olan kaydn doru olmad belgeler ve dier gvenilir kantlar ile kantlanabilir.
ZET: Eitim ve aratrma hastanesinde gz doktoru olarak alan sann, Emekli Sand salk yardmndan yararlanan hastalar zel klinikte muayene ettii, resmi kayt ilemlerini onlar olmakszn yaptracan belirterek kolaylk salad izlenimini verip, yazd zel reeteler ve hastalara ait salk karnelerini alarak grevli olduu hastanede hastalar hastaneye gelmedii halde hastane protokol defterine kaydederek zel muayene sonularna gre zel reeteleri salk karnelerine yazmaktan ibaret eylemlerinin, zincirleme grevi ktye kullanmak suunu oluturaca gzetilmeden, beraat karar verilmesi, kanuna aykrdr.
Doktorun Malpraktis El Kitap
35
Uzmanlk D Giriim
Tanm: Acil durumlar dnda zel bilgi ve beceri gerektiren giriimlerde bulunarak hastaya zarar vermek Hekim zel ve acil durumlar haricinde bran d mdahelelerden kanmaldr. Tbbi Deontoloji TzMadde 3 Tabip, vazifesi ve ihtisas ne olursa olsun, gerekli bakmn salanamad cil vakalarda, mcbir sebep olmadka, ilk yardmda bulunur. Di tabibi de, kendi sahasnda, ayn mkellefiyete tabidir.
nerimiz:
Pf Nokta: zel cerrahi uzmanlk almam doktorlar, ancak zorunlu (uzman bulunmamas veya celbi mmkn olmayan acil durumlar) durumlarda hastaya yardmda bulunabilirler. Yarma, boaltma, diki, yakma, pansuman, kan dindirme gibi ameliyatlar kk ameliyatlar olup, bunlarn yaplmas iin uzmanlk aranmayacaktr. Bunun haricindeki almalar ise byk ameliyatlardr ve bunu ancak uzmanlk alan doktor yapabilir.
36
lmak zorundadr. almazsa veya alp da kt bir sonu dourursa bundan sorumlu olur. 3153 sayl Yasann ak buyruuna aykr hareket ederek kendi uzmanl dnda baka bir uzmanlk alannda almamaldr..
Tababet ve uabat Sanatlarnn Tarz crasna Dair KanunMadde 23 Genel ve yerel anestezi ile yaplan byk ameliyelerin kesinlikle, uzmanlk belgesi olan bir hekim ile beraber dier bir hekim tarafndan yaplmas gereklidir. Uzman bulunmas ve arlmas olas olmayan yerlerde yaplmas zorunlu ameliyeler ile acil ve olaanst durumlar bu hkmn dndadr.
Pratisyen hekim olan Dr. O.T., gzne metal apak saplanan hastaya mdahale ederek cismi karm, hastann ikyetlerinin srmesi zerine baka bir salk kuruluunda yaplan inceleme sonucunda gzde kornea kesilmesi ve kalc grme kayb saptanmtr. le Salk Grup Bakanl tarafndan yaplan ikyet zerine, stanbul Tabip Odas Dr. O.T. hakknda soruturma almasna karar vermitir. Yaplan soruturma sonucunda Dr. O.T. nin hastay bir gz hastalklar uzmanna sevk etmek yerine vakaya kendisinin mdahale etmesi ve tedaviyi bizzat srdrmekteki srar gerekesiyle TTB Disiplin Ynetmelii 5/p maddesi uyarnca 15 gn sre ile geici olarak meslekten men cezas ile cezalandrlmasna karar verilmitir.
nerimiz:
Pf Nokta: Gebelie son vermenin anne sal asndan sakncal olmamas gerekir. Bunun tespiti mdahaleyi yapacak hekimin yetkisi ierisindedir.
Doktorun Malpraktis El Kitap
37
Hastay yaatma makinasnda organ nakli amacyla gecikmeli olarak tutulmasndan doacak her trl olumsuz durum hekim ve hastane sorumluluundadr. Tbbi Deontoloji TzMadde 22 Anann hayatn kurtarmak iin yene are tekil ettii takdirde, avortman yaplmas caizdir. Ciddi bir tehlikede bulunan anann hayat, cerrahi mdahaleyi veya gebelie son verebilecek bir tedaviyi zaruri klyorsa, hastaln taallk ettii tp ubesinde mtehasss iki tabibin ve bu iki mtehasss temin edilemedii takdirde iki tabibin objektif ve kat delillere dayanan raporlar alnmadka bu mdahale veya tedavi yaplamaz. Bu raporlarn asl mdahaleyi veya tedaviyi yapan tabib tarafndan mhafaza olunur ve kendisi tarafndan tasdikli ve hastann ismini ihtiva edmeyen bir rnei, mensup olduu tabib odasna taahhtl olarak gnderilir. Raporun tasdik erhinde, avortmann yapld tarih ve mahal gsterilir. Ar ve cil vakalarda, yukarki fkra mucibince tabip raporu alnmas mmkn olmad takdirde, tabib resen hareket eder ve keyfiyeti derhal taahhtl bir mektupla mensup olduu tabip odasna bildirir. Avortmanlarda, hastann ve varsa veli veya vasisinin yazl olarak muvafakatnn alnmas arttr.
38
39
nerimiz:
40
Pf Nokta: Kaynak gstermeden ve izin almadan bakalarna ait veriler, olgular ve yazl eserler kullanlmamaldr.
41
42
haksz fiil hkmleri uygulanacaktr. 6- Hasta estetik temelli bir salk hizmeti iin hekime ya da kurum veya kurulua bavurmusa arada Borlar Kanununda yer alan eser (istisna) szlemesinin olduu kabul edilecektir. Yukardaki durumlar sonucunda hukuki sre hem ceza hem de tazminat sorumluluu olarak iki ayr alanda birlikte yryebilir. Ceza hukukunda hukuka aykrlk devletin cezalandrma yetkisini kullanmas; zel hukukta ise zarar gren kiinin zararnn giderilmesi ile sonulanmaktadr. Bu noktada hukuk davalarnn sonucu ceza davalarnn sonucuna dorudan bal deildir. Yani bir hekim, ayn olaydan dolay ceza davasnda beraat etmi veya hakknda ceza soruturmas almam olsa bile, tazminat demek durumunda kalabilir. Hukuki sorumluluk sonucunda alacak tazminat davalarnn bir takm temel artlar barndrmas gerekir; Nedensellik (lliyet) Bann Varl: Hekimin sorumlu tutulabilmesi iin yapt tedavi veya tbbi giriim ile meydana gelen zarar arasnda nedensonu ilikisi olmaldr. Kukusuz hekim hastaya iyileme garantisi ile hizmet vermemektedir. Ancak tedavi hastann iyilemesinden ziyade ktlemesine, hastaln seyri ve sonucunun arlamasna neden olmusa, bu durumda illiyet ba var olarak kabul edilir. Medeni Kanununda yer alan kiilik hakk, kiiye sk skya baldr. Kanuna gre, hi kimse kendi zgrlklerinden vazgeemezi bunlar hukuka veya ahlaka aykr olarak snrlayamaz. Bu nedenle hastann rzas temel yaam hakk sz konusu olduunda hukuka uygunluk sonucunu dourmayacaktr. Kanun hkmleri ve yarg kararlar uyarnca, kiilik hakk kiinin sa olarak dnyaya gelmesiyle balar. Bu nedenle, l doumlarda, l doan bebein kiilik hakkndan sz edilemez. Bu hallerde ihlal edilen hak, l doan bebein yaknlarna ait varsaylr ve bebein yaknlar hukuken tazminat isteyebilirler.
43
Zarar: Hekimin bir eylem veya ihmali davrannn yol at olumsuz sonular zarar olarak kabul edilir. Hastann yaam ve salna ilikin somut kayplar maddi, ruhsal btnlnde oluan olumsuz deiimler ise manevi zarar olarak deerlendirilir. Zararn varl ortaya konmadan hekimin herhangi bir hukuki sorumluluu sz konusu olmayacaktr. Maddi zararn hukuki sre sonunda tazmini iin bir takm kalemlerde somutlatrlmas gereklidir. Bunlar, tedavi giderleri, alma gcnde oluan eksilmeler ve kusurlu tedavi sresince yaanan kayplar, lm varsa e ve ocuklarn destekten yoksun kalma nedeniyle uradklar kayplar, cenaze ve defin giderleri olarak sralanabilir. Manevi zarar ise daha soyut ve kiisel deerlendirme sonucunda hesaplanabilecek niteliktedir. Hastann kiisel deerlerinin zarar grmesi, ruhsal adan sknt yaamas, ac ve zdrap ekmesi, onur ve saygnlnn zedelenmesi, zglnden mahrum kalmas, kiisel srlarnn aa kmas manevi zararn temelini oluturur. Kiinin sade kendisi deil, e, ocuk, anne, baba gibi yaknlarnn da manevi zarara urama ve bunu sorumludan talep etmesi tekrarlanan yarg kararlarna gre mmkndr. Bu durum, Aile ve sevgi balarnn oluturduu ruhsal btnln bozulmas olarak tanmlanmaktadr. Maddi zararda olduu gibi somutlatrlamayan manevi zarar sonucunda hkmedilecek tazminatn miktar yargcn takdirindedir.
44
45
Hekimin Taksirli Eylemleri Salk hizmeti verilirken tedbirsizlik, dikkatsizlik, meslekte acemilik veya zensizlik sonucu, hekim tarafndan hastaya yaplan hukuka aykr eylemler taksirli sular oluturur. Trk Ceza Kanunu TAKSR MADDE 22. -(1) Taksirle ilenen fiiller, kanunun aka belirttii hllerde cezalandrlr. (2) Taksir, dikkat ve zen ykmllne aykrlk dolaysyla, bir davrann suun kanun tanmnda belirtilen neticesi ngrlmeyerek gerekletirilmesidir. (3) Kiinin ngrd neticeyi istememesine karn, neticenin meydana gelmesi hlinde bilinli taksir vardr; bu hlde taksirli sua ilikin ceza te birden yarsna kadar artrlr. (4) Taksirle ilenen sutan dolay verilecek olan ceza failin kusuruna gre belirlenir. (5) Birden fazla kiinin taksirle iledii sularda, herkes kendi kusurundan dolay sorumlu olur. Her failin cezas kusuruna gre ayr ayr belirlenir. (6) Taksirli hareket sonucu neden olunan netice, mnhasran failin kiisel ve ailev durumu bakmndan, artk bir cezann hkmedilmesini gereksiz klacak derecede madur olmasna yol amsa ceza verilmez; bilinli taksir hlinde verilecek ceza yardan altda bire kadar indirilebilir. Taksirin ierii, tedbirsizlik, dikkatsizlik, meslekte acemilik emir ve ynetmeliklere uymamama eklinde zetlenebilir. Aydnlatma Ykmll Hekim mdahalesinin hukuka uygunluunun ltlerinden birisi de hastann tedavinin ieriine ilikin olarak aydnlatlm olmasdr. Hasta nerilen tedavi hakknda serbest iradesiyle karar verebilmek iin tedavinin olumlu ve olumsuz ynlerini, alternatiflerini bilmelidir. Bu hususlarn izah hekimin sorumluluundadr. Hekim, hastann mevcut salk durumunu, hastalm tansn, tedavinin trn, bu tedavinin baar ansn, sresini ve risklerini, kullanlan iyiletirme aralarnn (ila vb.) kullanl ekli ve yan etkilerini ve bu nerinin kabul edilmemesi halinde hastann karlaaca sonular anlatmaldr. Buradan, hekimin alma serbestisini kaybettii, srekli hastaya danarak ilevsel bir alma yapamayaca sonucu k-
46
mamaldr. Zira uygulamada, hekimin temel bir izahn ardndan tedavinin ayrntlarn kendisinin belirleyecei, tp gibi teknik bilginin yaamsal olduu bir konuda hastann zaten bir ok noktada edilgen kalaca kabul edilmektedir. Doal afet, sava, toplu kazalar veya koma gibi acil hallerde hekimin aydnlatma ykmll kalkar. Bundan baka, hastann kendisinin yazl veya tank huzurunda aydnlatlmak istemediini beyan etmesi, daha nceden konuyu bilmesi, aydnlatmann hastaln seyri asndan tehlike yaratacak olmas veya aydnlatmann hastaln seyrine etki etmeyecei durumlarda aydnlatma sorumluluundan sz edilmez. Uygulamada aydnlatmann yapldnn ispat hekimin zerindedir. Risk Unsuru ve Taksir Derecesinin Etkisi Yukarda da belirttiimiz gibi bir suun taksirli veya kastl ilenmesi arasnda cezann iddeti asndan fark olduundan suun nitelii doru tespit edilmelidir. Burada taksirli sorumluluun artlar devreye girer. zin verilen risk adyla bilinen, tbbn kabul ettii normal risk ve sapmalar iinde salk personelinin almalar hukukidir. Hekimler mesleki uzmanlklar ile ilgili temel bilgilerle genel tp ilkelerine gre hareket etmelidir. Tans g durumlarda tan veya belirti-gsterge hatalar her zaman mmkndr. Bu durumda hekimin sorumluluu ancak, herkesin bildii bir konuda ak bir hata yapmas halinde sz konusudur. Taksirli sularda hkmedilecek cezalarda hekimin kusur oran nemlidir. Hekimin tam veya hafif kusurlu oluuna gre ceza artrlr veya azaltlr. Kanun bu noktada hakimin ahsi kanaati ve takdirine gre ceza verileceini ngrmse de, uygulamada bilirkiilerin yapt kusur oranlamalarna gre ceza verildii grlmektedir. Yksek Salk uras Hekimlerin mesleklerine ilikin kusur ve durumlarn belirlemeye yetkili olan, Salk Bakanlnn srekli bir kurumu olarak ilgili kanunlar erevesinde alan Yksek Salk urasnn, hekimlerin ceza yarglamalarndaki rol 2010 ylnda sona ermitir. Anayasa Mahkemesi, doktorlarn mesleki hatalar nedeniyle yarglandklar davalarda dosyann Yksek Salk urasna gnderilmesi zorunluluunu ieren 1219 sayl Tababet ve uabat Sanatlarnn Tarz crasna Dair Kanunun 75. maddesini henz yeni iptal etmitir. ptal gerekesi 22/10/2010 tarihli Resmi Gazetede yaynlanmtr.
Doktorun Malpraktis El Kitap
47
Anayasa Mahkemesi iptal kararn, sz konusu uygulama nedeniyle davalarn olduka gecikmesine ve bunun Anayasann 36. maddesinde yer alan Adil Yarglanma Hakkn ihlal ettii gerekesine dayandrmtr. Kanmzca hakl olan bu gr sayesinde davalarn sresi ksalacak, adaletin gereklemesi, varsa sulunun cezalandrlmas veya masum ahslarn aklanmas daha seri ekilde salanacaktr. Trk Ceza Kanunu Ynnden Deerlendirme: Taksirli sular Trk Ceza Kanununda ak ve snrl ekilde saylmtr. Salk hukukuna ilikin olarak konuyla ilgili hkmler u ekilde sralanabilir: Trk Ceza Kanunu KASTEN LDRME MADDE 81. -(1) Bir insan kasten ldren kii, mebbet hapis cezas ile cezalandrlr. TAKSRLE LDRME MADDE 85. - (1) Taksirle bir insann lmne neden olan kii, yldan alt yla kadar hapis cezas ile cezalandrlr. (2) Fiil, birden fazla insann lmne ya da bir veya birden fazla kiinin lm ile birlikte bir veya birden fazla kiinin yaralanmasna neden olmu ise, kii yldan onbe yla kadar hapis cezas ile cezalandrlr KASTEN YARALAMA MADDE 86. -(1) Kasten bakasnn vcuduna ac veren veya salnn ya da alglama yeteneinin bozulmasna neden olan kii, bir yldan yla kadar hapis cezas ile cezalandrlr. (2) Kasten yaralama suunun; a) stsoya, altsoya, ee veya kardee kar, b) Beden veya ruh bakmndan kendisini savunamayacak durumda bulunan kiiye kar, c) Kiinin yerine getirdii kamu grevi nedeniyle, d) Kamu grevlisinin sahip bulunduu nfuz ktye kullanlmak suretiyle, e) Silhla, lenmesi hlinde, iki yldan be yla kadar hapis cezasna hkmolunur. TAKSRLE YARALAMA MADDE 89. - (1) Taksirle bakasnn vcuduna ac veren
48
veya salnn ya da alglama yeteneinin bozulmasna neden olan kii, aydan bir yla kadar hapis veya adl para cezas ile cezalandrlr. (2) Taksirle yaralama fiili, madurun; a) Duyularndan veya organlarndan birinin ilevinin srekli zayflamasna, b) Vcudunda kemik krlmasna, c) Konumasnda srekli zorlua, d) Yznde sabit ize, e) Yaamn tehlikeye sokan bir duruma, f) Gebe bir kadnn ocuunun vaktinden nce domasna, Neden olmusa, birinci fkraya gre belirlenen ceza, yars orannda artrlr. (3) Taksirle yaralama fiili, madurun; a) yilemesi olana bulunmayan bir hastala veya bitkisel hayata girmesine, b) Duyularndan veya organlarndan birinin ilevinin yitirilmesine, c) Konuma ya da ocuk yapma yeteneklerinin kaybolmasna d) Yznn srekli deiikliine, e) Gebe bir kadnn ocuunun dmesine, Neden olmusa, birinci fkraya gre belirlenen ceza, bir kat artrlr. (4) Fiilin birden fazla kiinin yaralanmasna neden olmas hlinde, alt aydan yla kadar hapis cezasna hkmolunur. (5) Bilinli taksir hli hari olmak zere, bu maddenin kapsamna giren sularn soruturulmas ve kovuturulmas ikyete baldr. Grld zere kanun, taksirli sular sadece ldrme ve halk aras tabirle yaralama sularnda dzenlenmiken, takip eden ilgili maddelerde suun taksirli hali dzenlenmemitir. rnein ayn kanunun 90. maddesinde yer alan nsan zerinde Deney ve 91. maddesinde yer alan Organ ve Doku Ticareti sularnn taksirli ilenmesi hem kanunen hem de hayatn doal ak gz nne alndnda olanakszdr.
49
2.
3.
Sigortac, rizikonun gereklemesi durumunda hem szleme sresi iindeki mesleki faaliyetleri nedeniyle hem de sigorta sresi bitiminden itibaren iki yl iinde bakalarnn zarara uramas sonucunda tazminat demekle ykmldr. Bununla birlikte sigortac szleme yaplmasndan nceki bir yl iinde meydana gelecek rizikolar da teminat altna almaktadr. Fakat hekim tarafndan dikkat edilmesi gereken husus rizikonun gerekletiini rendii tarihten itibaren be gn iinde sigortacya ihbar etmesidir. Buradaki ihbar ykmlln geerlilik art olarak noter aracl ile yaplabilecei gibi iadeli taahhtl mektupla da gerekletirilebilir. Hekim bununla birlikte sigortacnn yazl onay olmadka sorumluluu veya tazminat talebini ksmen veya tamamen kabul etmemek, deme taahhdnde bulunmamak, zarar grenlere herhangi bir tazminat demesinde bulunmamas gerekmektedir. Bylesi kabul aklamalar sigortacnn ykmlln ortadan kaldrabilecektir.
50
Btn bunlarn yannda sigorta genel artlarn dzenleyen ve sigortada teminat d kalan halleri dzenleyen hkm gereince sigortalanan hekim, 1. Poliede belirlenmi ve snrlar hukuk kurallar veya etik kurallar ile tespit edilen mesleki faaliyeti dndaki faaliyetlerinden kaynaklanan tazminat talepleri, Mesleki faaliyetin ifas srasnda sigortal tarafndan kasten sebep olunan her tr olay ile davranlar, Sigortal veya altrd kiilerin, poliede belirtilen mesleki faaliyeti ifa ederken alkol, uyuturucu ya da narkotik maddelerin tesiri altnda bulunmas sonucunda meydana gelen olaylar dar ve adl para cezalar dhil her tr ceza ve cezai artlar asndan teminat dnda kalacaktr.
2. 3.
4.
51
www.tezcanozdemir.av.tr