Toplum Gnllleri Vakf (TOG) Ayn Gkyzne Bakyoruz Projesi 2009-10 Dnemi Teklifi

Proje Ad: Uygulama Yeri: Proje Sresi: Ayn Gkyzne Bakyoruz Ankara, Antalya, Elaz, stanbul, zmir 14 ay (Haziran 2009 Temmuz 2010)

Meri zrail Projeler Departman Yneticisi meri.izrail@tog.org.tr letiim: Burcu Haylaz Kaynak Gelitirme ve letiim Departman Yneticisi burcu.haylaz@tog.org.tr

1. Proje zeti
ocuklar, yalarnn kkl ve yaama dair deneyimsizlikleri itibar ile gerekletirdikleri fiillerin sonularn bir yetikin kadar iyi deerlendiremeyecekleri kabul edilerek yasalar nnde yetikinlerden farkl deerlendirilen bireylerdir. Bu temele dayanarak 1990 ylnda Birlemi Milletler Genel Kurulu tarafndan imzaya alan ocuk Haklar Szlemesi, 18 ya altndaki bireylerin yasalar tarafndan korunmasn ve her durumda ocuun yksek menfaatinin gzetilmesini uluslararas hukukun teminat altna alr. Trkiyenin de taraf olduu bu szleme, yasalarla ihtilafa den ocuklar da ilgilendiren hkmler ierir. Ancak lkemizdeki mevcut durum, yasayla ihtilafa den ocuklarn uluslararas hukukun ngrd ve Trkiyenin de kabul ettii gvencelerden mahrum olduunu ortaya koyuyor. Cezaevlerindeki ocuklarn sorunlarn gzlemleyen Yldz Teknik niversiteli Toplum Gnlls genler 2005 ylnda, ocuklarn tutukluluk ve hkmllk srelerinin, risk altndaki bu ocuklarn geliimlerini olumsuz bir biimde etkilemesini nlemek ve geleceimiz olan bu ocuklar gvenle bakabilecekleri yarnlara tamak amacyla, ocuklara Yeniden zgrlk Vakf ile ibirlii iinde, Ayn Gkyzne Bakyoruz projesini balattlar. Projenin temelinde ocuk ve gencin, doutan getirdii ve sonradan edindii yetenek, beceri, enerji gibi kaynaklarnn farknda olduu oranda, yaam zerinde kontrol sahibi olabilecei, kendi kararlarn yetkin bir biimde alabilecei ve toplumsal yaama olumlu bir ekilde katlabilecei dncesi vardr. Bu erevede, Toplum Gnlls genler tarafndan Adalet Bakanlnn gzetimi altndaki ocuklarn kendi geleceklerini ekillendirebilmeleri, kendilerini ifade edebilmeleri ve kendi becerilerini fark etmelerine ynelik olarak, ocuklarla mzik, el sanatlar, spor, edebiyat, resim vb. alanlarda yaratc almalar gerekletirilir. Proje sonucunda, benzer almalar yrtmek isteyen sivil giriimlerin yaygnlamasnda rehber olacak bir program oluturulmas hedeflenmektedir.

Toplum Gnllleri Vakf, Ayn Gkyzne Bakyoruz Projesi

2. Proje Arka Plan ocuklar, yalarnn kkl ve yaama dair deneyimsizlikleri itibar ile gerekletirdikleri fiillerin sonularn bir yetikin kadar iyi deerlendiremeyecekleri kabul edilen ve dolaysyla yasalar nnde yetikinlerden farkl deerlendirilen bireylerdir. Farkl lkelerin hukuk sistemlerinde ve ayn lke iindeki farkl kanunlarda ocuk kavram farkl ya gruplarn ifade edebilmekle birlikte, ocuklarn yetikinlerden, hem geliimini srdrmek iin korunmaya muhta olmak dolaysyla, hem de cezai ehliyet asndan ayn sorumluluklara sahip olmadndan tr farkl ele alnmas gerektii genel olarak kabul edilir. 1990 ylnda Birlemi Milletler Genel Kurulu tarafndan imzaya alan ocuk Haklar Szlemesi, 18 ya altndaki bireylerin yasalar tarafndan korunmasn ve her durumda ocuun yksek menfaatinin gzetilmesini uluslararas hukukun teminat altna ald. Trkiyenin de 1990 ylnda imzalayp 1994 ylnda onaylayarak taraf olduu Szleme, yaam hakk, salk hakk, eitim hakk, kendisi ile ilgili kararlara katlm hakk, dnce ve vicdan zgrl, ocuun geliiminde ebeveynlerin sorumluu, ocuun her trl smrye kar korunmas gibi birok konuyu kapsyor. phesiz, ocuk haklar, yasalarla ihtilafa den ocuklar da ilgilendiriyor. Szlemenin 37.maddesine gre:
Bir ocuun tutuklanmas, alkonulmas veya hapsi yasa gerei olacak ve ancak en son bavurulacak bir nlem olarak dnlp, uygun olabilecek en ksa sre ile snrl tutulacaktr. zgrlnden yoksun braklan her ocua insancl biimde ve insan kiiliinin znde bulunan saygnlk ve kendi yandaki kiilerin gereksinimleri gz nnde tutularak davranlacaktr. zgrlnden yoksun olan her ocuk, kendi yksek yarar aksini gerektirmedike, zellikle yetikinlerden ayr tutulacak ve olaanst durumlar dnda ailesi ile yazma ve grme yoluyla iliki kurma hakkna sahip olacaktr.

Ancak lkemizdeki mevcut durum, yasayla ihtilafa den ocuklarn uluslararas hukukun ngrd ve Trkiyenin de kabul ettii gvencelerden mahrum olduunu ortaya koyuyor. lkemizde her yl yaklak 100 bin civarnda ocuk kanunla ihtilafa dyor. Bunlarn yaklak 2 bin 500 kadar Adalet Bakanlnn ocuk tutukevlerinde ya da slahevlerinde gzetim altnda tutuluyor. Trkiyede, stanbul ve Ankarada olmak zere 2 ocuk tutukevi ve Ankara, zmir ve Elazda da 3 slahevi bulunuyor.1 Ankara Barosu ocuk Haklar Merkezinden Avukat Trkay Asmann belirttiine gre, slahevindeki ocuklarn durumu ok kt deil; ama ancak az sayda ocuk slahevlerine gidiyor. ocuk slahevi ya da tutukevi bulunmayan yerlerde ise ocuklar, yetikin cezaevlerindeki ocuk blmleri olarak adlandrlan blmlerde tutuluyorlar.2 Bu, sz konusu ocuklarn sosyal hayata katlmakta zorlanmasn beraberinde getiriyor; nk ocuun slahevine gitmemesi, cezasn ak bir kurumda, eitimine devam ederek, i bulma ansn srdrerek ekme ansn yitirmesi anlamna geliyor. Dolaysyla, ocuun kendi yaam zerinde kontrol sahibi olarak kendi kararlarn

1 2

http://eski.bianet.org/2005/02/28/55298.htm
http://www.istanbul.edu.tr/iletim/?page=template-news/detail&int_Id=391

Toplum Gnllleri Vakf, Ayn Gkyzne Bakyoruz Projesi

yetkin bir biimde alabilmesi ve toplumsal yaama olumlu bir ekilde katlabilmesi ihtimali azalyor. Cezaevlerindeki ocuklarn sorunlarn ve ihtiyalarn gzlemleyen Yldz Teknik niversiteli Toplum Gnlls genler 2005 ylnda, ocuklarn tutukluluk ve hkmllk srelerinin, risk altndaki bu ocuklarn geliimlerini olumsuz bir biimde etkilemesini nlemek ve ocuklarn gelecee dair frsatlarnn ak tutulmas amacyla, ocuklara Yeniden zgrlk Vakf ile ibirlii iinde, Ayn Gkyzne Bakyoruz projesini balattlar. Projenin temelinde ocuk ve gencin, doutan getirdii ve sonradan edindii yetenek, beceri, enerji gibi kaynaklarnn farknda olduu oranda, yaam zerinde kontrol sahibi olabilecei dncesi vardr. Bu anlamda her deneyim ve yaant bireyin kendisini gelitirmek ve geleceini glendirmek iin frsat bir olarak grlr. Bu dnceden hareketle Ayn Gkyzne Bakyoruz projesi, katlan ocuk ve genlere kendini tanmaya, ifade etmeye ve toplumsal yaama olumlu olarak katlmalarna ynelik olanaklar salamak ve dolaysyla toplumumuzun geleceine bugnden yatrm yapmak gayesiyle tasarland. Ayn Gkyzne Bakyoruz Projesi, 2007 ylnda Birlemi Milletler Kalknma Program tarafndan Genlik Alannda yi rnekler dlne layk bulundu. Ayn sene iinde proje ktlarnn dier Toplum Gnlls rgtlenmelerden gelen temsilcilerle de paylalmas sayesinde, proje dier Toplum Gnlls ekipler tarafndan da sahiplenilerek yaygnlamaya balad. 2009 yl itibar ile, Ceza nfaz Sisteminde Sivil Toplum Dernei ile ibirlii iinde, Ankara, Antalya, Elaz, stanbul ve zmir olmak zere, 5 farkl ildeki Toplum Gnlls ekipler kapal kurumlarda Ayn Gkyzne Bakyoruz Projesini hayata geirmek zere almalarn srdryor.

3. Amalar/Hedefler Ayn Gkyzne Bakyoruz Projesinin ana amac: Adalet Bakanlnn gzetimi altnda bulunan ocuklarn tutukluluk ve hkmllk srelerinin, bu ocuklarn geliimlerini olumsuz bir biimde etkilemesini nlemek ve kurumdan ayrldktan sonra toplumsal yaama zgven sahibi bireyler olarak katlmlarn desteklemektir. Projenin amacna ulaabilmek iin ara olarak gerekletirilen etkinliklerin sonucunda ocuk ve genlerin kendilerini ifade eden ve tanyan; ilgi ve becerileri hakknda bilgisi olan; ilgi duyduu alanda kendisini gelitirmeye ynelen ve yaam hakknda gereki kararlar veren bireyler olarak toplumsal yaama katlmalarna destek olunmas hedeflenmektedir. Dolaysyla, projenin alt amalar: Adalet Bakanlnn gzetimi altndaki ocuklara ynelik eitsel, sosyal, sanatsal ve sportif almalar dzenlemek; Bu programlar sayesinde, ocuu dardaki yaamna hazrlamak; ve lgili kurumlarn toplumla btnlemelerine katkda bulunmaktr.

Toplum Gnllleri Vakf, Ayn Gkyzne Bakyoruz Projesi

Projenin hedefleri: ocuk sululuu alannn ve risk altndaki ocuklarn glendirilerek sosyal yaama katlmlarnn desteklenmesinin sorumluluu toplumsal bir sorumluluktur. Bu sorumluluun, iinde yaad toplumun bugnn ve geleceini sahiplenen daha fazla birey tarafndan paylalmas, yasayla ihtilafa den ocuklarn rehabilitasyonunun kendisi kadar nemli bir konudur. Dolaysyla, Ayn Gkyzne Bakyoruz Projesi: Kurumlarda kalan ocuklarn eitli yaam deneyimleri kazanmalar ve eitli insanlarla tanmalarn; Toplum Gnlls genlerin kurumlarda kalan ocuklar iin birer aabey/abla modeli oluturarak kendilerini farkl ynlerde gelitirmeleri konusunda tevik etmesini; Kapal kurumlarda gnll alma ad altnda bir eitim paketi oluturulmas; Kurumun ihtiyalarnn temini ve benzer gnll almalarn ocuklarn tretman iin nemi konusunda kamuoyu bilinlendirme ve duyarllk gelitirme almalarnn yaplmasn; ve Gerekletirilen almalarn kamuoyuna oluturulmasnn desteklenmesini hedefler. duyurularak, yeni projelerin

4. Hedef Kitle Ayn Gkyzne Bakyoruz Projesinin hedef kitlesi: Ankara, Antalya, Elaz, stanbul ve zmirde Adalet Bakanlnn gzetimi altnda bulunan ocuk ve genlerdir. kincil hedef kitle ise bu ocuk ve genlere ynelik etkinlik dzenleyen personel ve gnll kiilerdir.

5. Uygulama Yeri Proje; Ankara, Antalya, Elaz, stanbul ve zmirde belirlenen ocuk tutukevleri, slahevleri ve cezaevlerinin ocuk koularnda uygulanacaktr.

6. Proje Etkinlikleri Ayn Gkyzne Bakyoruz Projesi, Toplum Gnllleri Vakf tarafndan, Ceza nfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneinin desteinde ve Adalet Bakanl Ceza ve Tevkifevleri Genel Mdrl ocuk Eitim Gzetim ve yiletirme leri ubesinin olur ve danmanlnda uygulanr.

Toplum Gnllleri Vakf, Ayn Gkyzne Bakyoruz Projesi

Projede gnlllk yapmak isteyen genler, ilgili kurumlara kabul edilmelerine dair izinlerin alnmasna paralel olarak, proje faaliyetleri ile ilgili bir oryantasyon programna katlrlar. Bu program erevesinde, genler, projenin ilkelerine, hedef kitle ile nasl iletiim kurulmas gerektiine ve ergenlik psikolojisine dair eitimler alrlar. Bu eitimler, alannda uzman bir kurulu olan Ceza nfaz Sisteminde Sivil Toplum Dernei tarafndan sunulur. Daha sonra, proje ekipleri, ilgili kurumlarda yrtlecek etkinliklere ve bunlarn ieriine dair alma programn oluturur ve yazl hale getirir. Bu program, Adalet Bakanl Ceza ve Tevkifevleri Genel Mdrl ile paylalr ve uygulama iin izin ilemleri tamamlanr.

Proje srecinde, proje ekipleri dzenli olarak, yereldeki danmanlarnn da katlmyla izleme toplantlar gerekletirir ve etkinliklerin plana uygunluunu ve ktlarn takip eder. Proje sonunda da bir deerlendirme toplants ile, yaplan tm almalar yazl hale getirilir ve bir sonraki dnem iin hazrlklar gerekletirilir.

Toplum Gnllleri Vakf, Ayn Gkyzne Bakyoruz Projesi

Hedef kitleye ynelik olarak uygulanmas planlanan etkinlikler aadaki gibidir: Mzik almas Kurumda kalan ocuklarn gven oluturmalarn salamak amac ile yaplandrlm bir etkinliktir. Etkinlik kapsamnda kullanlacak mzik aletlerini tanma, vuru teknikleri, belli ritimler oluturmak ve farkl ritimleri birlikte almak gibi programlar oluturulmutur. Etkinlik sonunda ritim almann sonularnn sunulmas planlanmaktadr. Tiyatro almas ocuklarn katlm ve isteine gre ekillendirilecek olan etkinlik, etkinlik sorumlusu tarafndan belirlenen konularda (kurumda bir gnn nasl olduu, bir annn canlandrlmas, anlatlan komik bir olayn canlandrlmas) yaplacak olan syleilerin ardndan, ocuklarn anlattklar olay canlandrmalar eklinde olacaktr. Bu etkinlik ocuklara bo zaman deerlendirme faaliyetlerini retmek amac ile yaplandrlmtr. ocuklarn katlm salanrsa ksa senaryolarn yazlp oynanmas planlanmaktadr. Yaratc almalar (Resim, El becerileri, Seramik) Bu almalar kapsamnda yaratcl ve konsantrasyonu gelitirici hobilerin gerekletirilmesi salanarak, ocuklarn yaptklar almalarla kendilerini ifade etme yeteneklerini gelitirmek, kendilerini tanmalarna yardmc olmak amalanmaktadr. Etkinlik program ierisinde ocuklarn yaratc almalar ve resim almas sonunda kendilerinin oylamas ile bir yarma ve kk dller planlanmaktadr. Spor almas Bu almalarla konsantrasyon gelitirme, el ve ayak koordinasyonu, gven kazanma, enerji boalm, snrlar tanma, baar ve kaybetme ile baa kmann renilmesi amalanmaktadr. Gen iin enerji boaltm, yenme ve yenilme ile baa kma, kendini deerli grme gibi sonular bulunmaktadr. Spor faaliyetleri kapsamnda snma hareketleri, voleybol, basketbol, ve futbol oynanmas planlanmaktadr. Film Gsterimleri Bu almalar kapsamnda tartma ortam yaratmak, merak uyandrmak, aratrmaya yneltmek, fikir retmeye katkda bulunmak; ocuklarn farkl bak alarn tanmas ve kendilerini ifade etmesini renmeleri amalanmaktadr. alma iin gerekli olan filmler etkinlik sorumlusu, proje koordinatr ve danman tarafndan seilecektir.
Toplum Gnllleri Vakf, Ayn Gkyzne Bakyoruz Projesi

Film seimleri ocuklarn ilgi ve isteklerine gre yaplmaya allmakta ancak iddet, saldrganlk ve cinsellik ieren filmlerin gsterilmesi sz konusu olmamaktadr. Ayrca film gsterimlerinde okuma yazma konusunda yetersizlii olan ocuklar dikkate alndndan alt yazl filmler tercih edilmemektedir. Film gsterimleri sonrasnda genlerle deerlendirme yaplacak; farkl bak alarna ynelik bir tartma ortam yaratlmaya allacaktr. Edebiyat almas Bu almalarda ocuklarn yaratclklarnn gelitirilmesi, kendilerini daha iyi ifade edebilmeleri, iletiim becerilerinin gelitirilmesi, duygu ve dncelerini farkl yollarla ifade edebilme becerilerinin gelitirilmesi amacyla yaplacaktr. Bu amala ocuklarn ya grubuna ve alglama dzeylerine uygun ksa hikayeler ve iirler hep birlikte okunarak, birlikte ksa hikayeler ve iirler oluturulacaktr. Tm etkinlikler ilgili kurum idaresinin gsterecei etkinlik salonunda uygulanacaktr.

7. Metodoloji ocuk ve genlerle alrken, almalarn ocuk veya gen merkezli olmas byk nem tar. Etkinlikler; katlmc, paylamc, effaf, eitliki ve tarafsz temellere oturtulur. almalar; ocuk Haklar Szlemesi ve dier ilgili uluslararas szlemelere uygun olarak planlanr ve uygulanr. Tm almalarda, gencin temel hak ve zgrlkleri, mahremiyet, saygnlk, kendi seimini kendi yapma ve kapasitesini sonuna kadar kullanma hakkn kullanabilmesine, ierisinde bulunduu zel koullar gz nnde tutularak zel nem verilir.

8. Projeden Beklenen ktlar Ayn Gkyzne Bakyoruz Projesi kapsamnda gerekletirilecek almalarla: 5 kurumda toplam en az 120 ocuun projeden faydalanmas; 5 kurumda, 6 ay boyunca her hafta en az 2 saat sren sosyal etkinlikler gerekletirilmesi sayesinde, 240 saatlik etkinlik yaplmas; Kapal Kurumlarda Gnll alma ad altnda bir eitim paketi oluturulmas ve bu paketin benzer bir almay yrtmek isteyen farkl sivil giriimlerle paylalmak zere internet zerinden eriilebilir olarak sunulmas; Kurumun ihtiyalarnn temini ve benzer gnll almalarn ocuklarn tretman iin nemi konusunda kamuoyunda bilinlendirme ve duyarllk gelitirmek zere yerel basna ve yerel halka ynelik almalarnn yaplmas 5 ilde toplam 60 Toplum Gnlls gencin bir sosyal sorumluluk projesinde gnlllk yapmas;

planlanmaktadr.

Toplum Gnllleri Vakf, Ayn Gkyzne Bakyoruz Projesi

9. Srdrlebilirlik Ayn Gkyzne Bakyoruz Projesinin ngrlm ve projeye dhil edilmitir. srdrlebilirlii iin eitli etkenler

Projede yer alan Toplum Gnlls ekipler, kurumlarla irtibat takip eden yllarda da srdrmeleri ve benzer almalara devam etmeleri iin tevik edilecektir. Bu amala, 2010 yl banda projeye yeni genlerin de katlmas salanacak ve Toplum Gnllleri arasnda zaten yerleik olan aktarm kltr pekitirilecektir. Kapal kurumlarda projeye katlan ocuklar; proje kapsamnda gerekletirilen almalar sayesinde yaamlar boyunca kendilerine katk salayacak bir farkndalk ve zgveni gelitireceklerdir. Ayn zamanda, niversite rencisi Toplum Gnlls genler ile zaman geiren ocuklar, onlar ile birlikte gnllk ve inisiyatif almak konusunda da tecrbe sahibi olarak gelecekte de gnll olarak bakalarna destek vermenin ve kendilerinden kklere, model olabilmenin nemini reneceklerdir. Uzun vadede projenin yerel olarak uygulanabilmesi iin gereken kaynan bir ksmnn yerel kaynaktan salanmas sayesinde, Toplum Gnlls genler tarafndan hayata geirilen almalarn yerelde bilinirlii artacak ve yerel destekiler tarafndan sahiplenilmesi mmkn olacaktr. Bu gibi yerel destekiler, zellikle ayni ba kalemlerinde katk yaparak projenin finansal srdrlebilirliine katk salayacaktr. Proje yerelde genileyip kurumsallat lde yerel katk pay artacak, orta vadede projeler arlkl olarak yerel kaynak ile oluturulan ve uygulanan almalar haline gelecektir. 10. Zaman Plan
2009 2010 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7

Etkinklikler
Proje Danmanlarnn Belirlenmesi Proje Oryantasyonu

Zaman

Adalet Bakanlndan zinlerin alnmas Yerel alma Programlarnn hazrlanmas Kapal kurumlarda Etkinlikler Projeye yeni gnlllerin dahil edilmesi zleme Toplantlar Proje Deerlendirme Toplants Yerel halka ve medyaya ynelik almalar "Kapal Kurumlarda Gnll alma" Eitim Paketinin oluturulmas Proje Sonu Raporu Proje Koordinasyonu

Toplum Gnllleri Vakf, Ayn Gkyzne Bakyoruz Projesi