FNANSAL (MAL) TABLOLAR ANALZ

Finansal tablolar; muhasebe sistemi iinde kaydedilen ve toplanan bilgilerin, belirli zaman aralklaryla bu bilgileri kullanacak olanlara iletilmesini salayan aralardr. Temel Finansal Tablolar: Ek Finansal Tablolar:
- Bilno, - Gelir Tablosu, - Satlarn Maliyeti Tablosu, - Nakit Akm Tablosu, - Fon Akm Tablosu, - Kar Datm Tablosu, - z Kaynaklar Deiim Tablosu,

Finansal tablo kullanclar,

- Yneticiler, - Yatrmclar, - Kredi kurumlar, - i ve i Kurulular, - Devlet, - Mali analistler,

Finansal tablolarn genel nitelikleri, 1) Yarar Maliyet likisi, 2) nemlilik, 3) Muhasebe bilgilerinin niteliksel zellikleri (Anlalabilir olma ve ihtiyaca uygun olma), 4) Gvenilir olma (Temsilde doruluk, kantlanabilir olma, tarafsz olma), 5)Karlatrlabilir olma BLANO: letmenin belli bir tarihteki mali durumunu yani varlk ve kaynak durumunu gsteren tablodur. Bilno zellikleri ve ierii; 1- Bilno, aktif ve pasif olarak iki blmden oluur. Aktifte iletmenin sahip olduu ekonomik deerler (VARLIKLAR), pasifte ise KAYNAKLAR (bor ve sermaye) yer alr. 2- Bilano aktif toplam ile pasif toplam birbirine eittir. VARLIKLAR = KAYNAKLAR, ya da VARLIKLAR = BOR + ZKAYNAK. 3- Bilanoda varlklar likiditeye gre kaynaklar ise vade yaplarna gre sralanr. 4- Bilanoda aktif ve pasif kalemler brt tutarlar ile kaydedilir. 5- Aktifte, aktif dzenleyici hesaplar pasifte ise pasif dzenleyici hesaplar indirim kalemleri olarak yer alrlar. Dzenleyici hesaplarn kullanm ile aktif ve pasif net deerleri ile gsterilmi olur. 6- Aktifte, Dnen Varlklar ile Duran Varlklar yer alr. 7- Pasif, Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar (KVYK), Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar (UVYK) ve z Kaynaklardan oluur. Bilanolarn Dzenlenmesiyle ilgili ilkeler a) Varlklara likin lkeler : 1. Bir yl iinde paraya dnebilecek varlklar, bilanoda dnen varlklar grubunda gsterilir. 2. Bir yl iinde paraya dnemeyen, hizmetlerinden uzun sre yararlanlan uzun vadeli varlklar, bilanoda duran varlklar grubunda gsterilir. Dnem sonunda bu grupta yer alan hesaplardan vadeleri bir yln altnda kalanlar dnen varlklar grubuna aktarlr. 3. Bilanoda varlklar, bilano tarihindeki geree uygun deerleriyle gsterebilmek iin, varlklardaki deer dklklerini gstererek karlklarn ayrlmas zorunludur. 4. Gelecek dnemlere ait olarak nceden denen giderler ile cari dnemde tahakkuk eden ancak, gelecek dnemlerde tahsil edilecek olan gelirler bilanoda ayrca gsterilmelidir. 5. Dnen ve duran varlklar grubunda yer alan alacak senetlerini, bilano tarihindeki geree uygun deerleri ile gsterebilmek iin reeskont ilemleri yaplmaldr. 6. Maddi ve maddi olmayan duran varlklarn maliyetini eitli dnem maliyetlerine yklemek zere ayrlan amortismanlarn birikmi tutarlar ayrca bilanoda gsterilmelidir. 7. zel tkenmeye tabi varlklarn maliyetini eitli dnem maliyetlerine yklemek amacyla, her dnem ayrlan tkenme paylarnn birikmi tutarlar ayrca bilanoda gsterilmelidir. 8. Alacaklar, menkul kymetler, bal menkul kymetler ve dier ilgili hesaplardan ve ykmllklerden iletmenin sermaye ve ynetim bakmndan ilikili bulunduu ortaklara, personele, itiraklere ve bal ortaklklara ait olan tutarlarnn ayr gsterilmesi temel ilkedir.

9. Tutarlar kesinlikle saptanamayan alacaklar iin herhangi bir tahakkuk ilemi yaplmaz. Bu tr alacaklar bilano dipnot veya eklerinde gsterilir. 10. Verilen rehin, ipotek ve bilano kapsamnda yer almayan dier teminatlarn zellikleri ve kapsamlar ile iletme varlklar ile ilgili toplam sigorta tutarlar bilano dipnot veya eklerinde aka belirtilmelidir. b) Yabanc Kaynaklara likin lkeler : 1. Bir yl iinde vadesi gelen borlar, ksa vadeli yabanc kaynaklar grubunda gsterilir. 2. Bir yl iinde vadesi gelmemi borlar, bilanoda uzun vadeli yabanc kaynaklar grubunda gsterilir. Dnem sonunda bu grupta yer alan hesaplardan vadeleri bir yln altnda kalanlar ksa vadeli yabanc kaynaklar grubundaki ilgili hesaplara aktarlr. 3. Tutarlar kesinlikle saptanamayanlar veya durumlar tartmal olanlar dahil, bilinen ve tutarlar uygun olarak tahmin edilebilen tm yabanc kaynaklar bilanoda gsterilmelidir. Bilinen ancak tutarlar uygun olarak tahmin edilemeyen borlar dipnotlarda gsterilir. 4. Gelecek dnemlere ait olarak nceden tahsil edilen haslat ile cari dnemde tahakkuk eden ancak, gelecek dnemlerde denecek olan giderler bilanoda ayrca gsterilmelidir. 5. Ksa ve uzun vadeli yabanc kaynaklar grubunda yer alan bor senetlerini bilano tarihindeki geree uygun deerleri ile gsterebilmek iin reeskont ilemleri yaplmaldr. 6. Borlar, alnan avanslar ve dier ilgili hesaplardan iletmenin sermaye ve ynetim bakmndan ilgili bulunduu ortaklara, personele, itiraklere ve bal ortaklklara ait olan tutarlarnn ayr gsterilmesi temel ilkedir. c) zkaynaklara likin lkeler: 1. letme sahip veya ortaklarnn iletme varlklar zerindeki haklar zkaynaklar grubunu oluturur. 2. letmenin denmi sermayesi bilanonun kapsam iinde tek bir kalem olarak gsterilir. Ancak, esas sermayenin ayrntlar bilanonun dipnotlarnda gsterilmelidir. 3. letmede herhangi bir zararn ortaya kmas, herhangi bir nedenle zkaynaklarda meydana gelen azalmalar; hem dnemsel, hem de kmlatif olarak izlenmeli ve kaydedilmelidir. 4. zkaynaklarn bilanoda net olarak gsterilmesi iin gemi yllar zararlar ile dnem zarar, zkaynaklar grubunda indirim kalemleri olarak yer alr. 5. zkaynaklar; denmi sermaye, sermaye yedekleri, kr yedekleri, gemi yl krlar (zararlar) ve dnem net kr (zarar)ndan oluur. Kr yedekleri yasal, stat ve olaanst yedekler ile yedek niteliindeki karlklar, zel fonlar gibi iletme faaliyetleri sonucu elde edilen krlarn datlmam ksmn ierir. Sermaye yedekleri ise hisse senedi ihra primleri, iptal edilen ortaklk paylar, yeniden deerleme deer artlar gibi kalemlerden meydana gelir. Sermaye yedekleri, gelir unsuru olarak gelir tablosuna aktarlamaz. GELR TABLOSU: letmenin bir faaliyet dnemindeki faaliyetlerinin sonucunu kar veya zarar olarak gsteren tablodur. 1- Brt Sat Kar: letmenin ana faaliyet konusuna ilikin satlarndan elde edilen kardr. 2- Sat ndirimleri: Brt satlarndan indirilen sat iadeleri ve sat skontolarn kapsar. 3- Satlarn Maliyeti: letmenin dnem iindeki satlarnn maliyetidir. 4- Faaliyet Giderleri: letmenin ana faaliyetleri ile ilgili olan ve retim maliyetlerine yklenmeyen AR-GE, P, S& D, ve GY Giderlerinin oluturduu gider grubudur. 5- Dier Faaliyetlerden Olaan Gelir ve Karlar: letmenin esas faaliyeti dndaki olaan faaliyetlerle ilgili gelir ve karlardan oluur.

6- Dier Faaliyetlerden Olaan Gider ve Zararlar: letmenin esas faaliyeti dndaki olaan faaliyetlerle ilgili gider ve zararlardan oluur. 7- Finansman Giderleri: letmenin borlarndan dolay katland ve varlk maliyetlerine eklenmemi bulunan faiz, kur farklar, kredi komisyonlar ve benzeri giderlerden oluur. 8- Olaand Gelir ve Karlar: letmenin olaan faaliyetleri dnda arzi nitelikteki (duran varlk sat gibi) karlar ile olaand olay/gelimeler sonucu ortaya kan gelir ve karlardr. 9- Olaand Gider ve Zararlar: letmenin olaan faaliyetlerinden bamsz, sk ve dzenli olarak ortaya kmayan gider ve zararlardr. GELR TABLOSU LKELER 1. Gereklememi satlar, gelir ve karlar; gereklemi gibi veya gerekleenler gerek tutarndan fazla veya az gsterilmemelidir. Belli bir dnemin geree uygun faaliyet sonularn gstermek iin, dnem banda/sonunda doru hesap kesim ilemleri yaplmaldr. 2. Belli bir dnemin satlar ve gelirleri bunlar elde etmek iin yaplan satlarn maliyeti ve giderleri ile karlatrlmaldr. Belli bir dnemin maliyet ve giderlerini geree uygun olarak gsterebilmek iin stoklarda, alacak ve borlarda doru hesap kesimi ilemleri yaplmaldr. 3. Maddi ve maddi olmayan duran varlklar ile zel tkenmeye tabi varlklar iin uygun amortisman ve tkenme pay ayrlmaldr. 4. Maliyetler; maddi duran varlklar, stoklar, onarm ve bakm ve dier gider gruplar arasnda uygun bir ekilde datlmaldr. 5. Arzi ve olaanst nitelie sahip kr ve zararlar meydana geldikleri dnemde tahakkuk ettirilmeli, fakat normal faaliyet sonularndan ayr olarak gsterilmelidir. 6. Btn kr ve zararlardan, nceki dnemlerin mali tablolarnda dzeltme yaplmasn gerektirecek niteliktekiler dnda kalanlar, dnemin gelir tablosunda gsterilmelidir. 7. Karlklar, iletmenin krn keyfi bir ekilde azaltmak veya bir dneme ait kr dier dneme aktarmak amacyla kullanlmamaldr. 8. Dnem sonularnn tespiti ile ilgili olarak uygulana gelen deerleme esaslar ve maliyet yntemlerinde bir deiiklik yapld takdirde, bu deiikliin etkileri aka belirtilmelidir. 9. Bilano tarihinde var olan ve sonucu belirsiz bir veya bir ka olayn gelecekte ortaya kp kmamasna bal durumlar ifade eden, arta bal olaylardan kaynaklanan, makul bir ekilde geree yakn olarak tahmin edilebilen gider ve zararlar, tahakkuk ettirilerek gelir tablosuna yanstlr. arta bal gelir ve karlar iin ise gerekleme ihtimali yksek de olsa herhangi bir tahakkuk ilemi yaplmaz; dipnotlarda aklama yaplr. FON AKIM TABLOSU: Bir dnem iinde iletmenin salam olduu tm mali kaynaklar ve bunlarn kullanm yerlerini gstererek bilno ve gelir tablosunda grlmeyen fon akmn ortaya koymak amacyla dzenlenen finansal tablodur. Fon kaynaklar basit anlatmla, her trl aktif azal ile borlar ve z sermayedeki arttr. Fon kullanmlar ise genel olarak aktiflerdeki art, pasifteki azaltr. NET ALIMA (LETME) SERMAYES TABLOSU: Bir faaliyet dneminde net alma sermayesindeki ortaya kan art veya azallar ve net alma sermayesinin kaynaklarn ve kullanm yerlerini gstermektedir. Brt alma sermayesi kavram, dnen varlklar ifade etmektedir. Net alma sermayesi kavram, dnen varlklar ile ksa vadeli yabanc kaynaklar arasndaki olumlu fark anlatmaktadr. Baka bir anlatmla, z sermaye ve uzun vadeli yabanc kaynaklar toplam olan devaml sermaye ile duran varlklar arasndaki fark belirlenmektedir.

ZKAYNAKLAR DEM TABLOSU zkaynaklar deiim tablosu, bir iletmenin belli bir dnemde zkaynak kalemlerinde meydana gelen deiiklikleri gsterir. zkaynaklar Deiim Tablosu nceki dnem ve cari dnem verilerini kapsayacak ekilde dzenlenir. Tabloda; denmi sermaye yedekleri, kr yedekleri, gemi yllar krlar ve zararlar, dnem net kr ve zarar her dnem iin dnemba tutarlar, dnem ii deiiklikleri ve dnemsonu tutarlar belirtilerek gsterilir. NAKT AKIM TABLOSU: letmenin nakit giri ve klarn kaynaklar ve kullanm yerleri itibariyle gsteren bir tablodur. Bu tablodaki nakit kavram nakit ve nakit edeeri varlklar ifade etmektedir. Nakit akm tablolarnda sadece nakit giri ve klar yer alr. KAR DAITIM TABLOSU: letmenin dnem karnn datm biimini gsteren tablodur. Kar datm tablosu, kanuni ykmllklerin, esas szleme gereklerinin ve genel kurul kararlarnn sonucu, dnem karnn nasl ve nerelere datldn gsteren bir tablodur. FNANSAL TABLOLAR ANALZ TRLER A) Analiz Kapsamna Gre: 1) Statik Analiz: Bir yla ait finansal tablo verileri zerinden yaplan analizdir. 2) Dinamik Analiz: Birden fazla dneme ait mali tablolar zerinden yrtlen analizdir. B) Analiz Amacna Gre: 1) Ynetim Analizi: letme ynetimi tarafndan iletmenin baar dzeyini, performansnn, verimliliinin llmesi, planlamaya ve kontrole veri salamak zere yaplan analizler. 2) Kredi Analizleri: letme iinden ya da dndan kiilerce, iletmenin bor deme gcn belirlemek iin yaplan analizlerdir. 3) Yatrm Analizleri: mevcut ve potansiyel yatrmclar tarafndan yaptrlan ve firmann karll, mevcut karllnn devamll, temett miktar gibi konular iine alan analizdir. C) Analizi Yapann Niteliine Gre: 1) Analiz: letme iinden kiilerin gerekletirdii analizdir. 2) D Analiz: letme dndan kiilerin gerekletirdii analizdir. FNANSAL TABLOLARIN ANALZ TEKNKLER Karlatrmal Tablolar Analizi (Yatay Analiz), Yzde Yntemiyle Analiz (Dikey Analiz), Eilim Yzdeleri ile Analiz (Trend Analizi) Oran Yntemi ile Analiz (Rasyolar) 1- KARILATIRMALI TABLOLAR ANALZ Bir iletmenin birden fazla dnemlerine ait tablolar karlatrlmal olarak dzenlenir. Finansal tablo analizi ikiden daha fazla yllar iin yaplrsa ya balang yl baz yl olarak alnr ya da her bir yl ncesindeki yl baz yl olarak dikkate alnr. Kalemler arsndaki farklar ve deiim yzdeleri belirlendikten sonra, bu deiimlere sebep olabilecek nedenler aranr.
Yatay Yzde = (lgili kalemde baz alnan yl verisine gre art veya azal/Kaleme ait baz alnan yl verisi) 2000 2001 Art/Azal Tutar Art/Azal Yzdesi (%) 18.000 28.000 +10.000 55.55 21.600 41.000 +19.400 89,81 27.000 54.000 +27.000 100,00

100 KASA 101 ALINAN EKLER 102 BANKALAR

2- YZDE YNTEMYLE ANALZ (DKEY ANALZ) Bu yntemle, iletmenin bilno ve gelir tablosu yzde deerleri ile ifade edilir. Bu yntemde tek bir yln finansal tablolar analiz edilebilecei gibi birden fazla yln tablolar karlatrmal olarak ta analiz edilebilir. Bu yntemde, iletmenin bilnosundaki toplam varlklar %100 olarak kabul edilir. Her bir varlk kalemi toplam varlklarn yzdesi olarak ifade edilir. Ayn ekilde toplam kaynaklarda %100 olarak kabul edilir ve borlarn ve z kaynaklarn toplam kaynaklardaki pay belirlenir. letmenin gelir tablosunda ise net satlar %100 kabul edilir dier gelir tablosu kalemleri buna gre belirlenir. Dikey Yzde = lgili kalem verisi/ Baz alnan kalem verisi Prestij A Karlatrmal Tablolar Analizi
AKTF 1. DNEN VARLIKLAR Hazr Deerler Ticari Alacaklar 2000 Grup Toplamna Genel Toplama Oran (%) Oran (%)

9,37% 40,75% Stoklar 587.000 45,82% Dier Dnen Varlklar 52.000 4,06% DNEN VARLIKLAR TOPLAMI 1.281.000 100,00%
2. DURAN VARLIKLAR Maddi Duran Varlklar (-) Amortismanlar Net Maddi Duran Varlklar Dier Duran Varlklar 398.000 105.000 293.000 136.000

120.000 522.000

7,02% 30,53% 34,33% 3,04% 74,91% 23,27% (6,14%) 17,13% 7,95% 25,09% 100,00%

DURAN VARLIKLAR TOPLAMI 429.000 TOPLAM AKTF 1.710.000

92,77% (24,48%) 68,30% 31,70% 100,00%

3. ELM YZDELER LE ANALZ (TREND ANALZ) Bu yntemde, finansal tablolarda incelenecek dnemlere ait bir yl esas alnr. Bu yla ait tutarlar 100 kabul edilerek, dier dnemlere ait deerler esas alnan yln ayn deerleri ile karlatrlarak yzde yntemine gre oranlanr. Trend Yzdesi = [(lgili kalem cari yl verisi)/(lgili Kalem Baz alnan yl verisi)]X100
AKTF Dnen Varlklar Hazr Deerler Ticari Alacaklar Stoklar Dnen Varlklar Toplam Duran Varlklar Mali Duran Varlklar Maddi Duran Varlklar Duran Varlklar Toplam AKTF TOPLAMI 1999 10000 23000 18000 51000 8000 18000 26000 77000 2000 13000 20000 22000 55000 8000 20000 28000 83000 2001 11000 25000 24000 60000 8000 12000 20000 80000 1999 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 2000 130,00% 86,96% 122,22% 107,84% 100,00% 111,11% 107,69% 107,79% 2001 110,00% 108,70% 133,33% 117,65% 100,00% 66,67% 76,92% 103,90%

4. ORAN YNTEM LE ANALZ (RASYOLAR) 5

Oranlarn Snflandrlmas 1) Likidite Oranlar, 2) Mali Oranlar, 3) Faaliyet Oranlar, 4) Karllk Oranlar, 5) Piyasa Performansn len Oranlar LKDTE ORANLARI: letmenin ksa vadeli borlarn deyebilme yeteneinin llmesinde ve alma sermayesinin yeterli olup olmadnn belirlenmesinde kullanlr. Likidite Oranlar kendi iinde e blmlenir: Cari Oran, Asit-test Oran, Nakit Oran. Cari Oran (alma Sermayesi Oran): Dnen Varlklar ile ksa vadeli yabanc kaynaklar arasndaki ilikiyi gsteren bir orandr ve iletmenin genel likidite durumunu ortaya koyarak iletmenin net alma sermayesinin yeterli olup olmadn ortaya koyar. Genel kural olarak 2 olmas yeterli kabul edilen cari oran, aadaki gibi hesaplanr:
CariOran = DnenVarl klar KVYK

Asit- Test Oran (Likidite Oran): letmenin her 1 TL iin ne kadar sratle paraya evrilebilen likit dnen varl olduunu gsterir ve aadaki ekillerde hesaplanr.
Asit TestOran = DnenVarl klar Stoklar KVYK

Asit TestOran =

DnenVarl klar ( Stoklar + GelecekDn emGiderler i ) KVYK

Asit-test orannn 1 olmas yeterli saylmaktadr. Orann bir olmas iletmenin ksa vadeli yabanc kaynaklarnn tamamn nakit ve hzlca paraya evrilebilen deerlerle karlanabileceini gsterir. Nakit Oran (Disponibilite Oran veya Hazr Deerler Oran): Faaliyetlerden salanan fon girilerinin durmas ve alacaklarn tahsil edilememesi durumunda, iletmenin ksa vadeli borlarn elindeki mevcut hazr deerler ile deme gcn yanstmaktadr. Nakit Orannn 0.20nin altna dmemesi genel bir kural olarak istenir.
NakitOran = Haz azrDe ler ( Kasa + Bankalar + NakdeE akd erVarl rVar ) KVYK

LKDTE YARDIMCI ORANLARI Stok Bamllk Oran: Asit-test orannn 1den kk olmas durumunda; borlarn geri denmesinde iletmenin stoklara olan bamllnn lmnde kullanlan bir orandr. Stok bamllk oran, iletmenin ksa vadeli borlarnn geri denmesinde, hazr deerleri ve dier sratle paraya evrilebilir varlklarn dnda, stoklarn yzde kann satlmas gerektiini gsterir. Stok Bamllk Oran = (KVYK-Hazr Deerler)/Stoklar

FAALYET ORANLARI: letmenin faaliyetlerinde kullanlan varlklarn etkili biimde kullanlp kullanlmad hakknda bilgi veren oranlardr. Stok Devir Hz: Belirli bir dnem iinde stoklarn ka defa yenilendiini gsterir. S.D.H = (Satlarn Maliyeti)/Ortalama Stok Ortalama Stok=(Dnem Ba Stok+Dnem Sonu Stok)/2 rnek: Satlarn maliyeti 12,000,000 TL, Dnem ba stok 2,800,000 TL ve Dnem sonu stok 3,200,000 olduu bir iletmede
S .D.H = 12 ,000 ,000 = 4 olur. ( 2,800 ,000 + 3,200 ,000 ) / 2

Burada stoklarn ylda 4 kez devrettii anlalmaktadr. Stoklar ay esasna gre 12/4= 3 ayda bir, gn esasna gre 360/4=90 gnde bir devretmektedir ya da yenilenmektedir. Stok Yenileme Sresi: Stok Yenileme Sresi= 360/SDH

Alacak Devir Hz: Alacaklarn tahsil yeteneini gsteren orandr. Ticari alacaklarn kalitesi ve likiditesi hakknda bir bilgiye ulamak iin kullanlan nemli bir orandr. ADH =Kredili Net Sat Tutar/Ortalama Ticari Alacaklar Kredili satlarn net bilinmemesi durumunda, net satlar tutar da esas alnabilir. Alacak devir hz iletmenin likidite durumunun llmesinde tamamlayc oranlardan birisidir. Alacaklarn Ortalama Tahsilat sresi Oran: Ortalama Tahsilat Sresi = 360/ADH rnek: Belirli bir dnemde iletmenin kredili sat tutar 12,000,000 TL. dnem sonundaki ticari faaliyetlerden doan alacak senetlerinin bor kalan 700,000 TL alclardan doan alacaklar hesabnn bor kalan 1,300,000 TL ise alacaklarn devir hz oran nedir?
12 ,000 ,000 = 12 (700 ,000 +1,300 ,000 ) / 2 360 Alacaklar nOrtalamaT ahsilatSr esi = = 30 gn 12 ADH =

Net letme Sermayesi Devir Hz: Net alma sermayesinin yeterli olup olmad hakknda bilgi verir. Net alma sermayesi devir hznn dk olmas, iletmenin ar net alma sermayesine sahip olduunu, stok ve alacak devir hznn yava olduunu gsterir. Net alma sermayesi devir hznn yksek olmas, iletme net alma sermayesinin verimliliinin yksek olduunu ifade eder. NSDH=(Net Satlar)/(Ortalama Net alma Sermayesi) Dnen Varlklar Devir Hz: Varlklar) Dnen Varlk Devir Hz = (Net Satlar/Ort. Dnen

Orann yksek olmas, dnen varlklarn verimliliinin yksek olduunu gsterir. Dk olmas ise, iletmede dnen varlklarda bir arlk olduunu gsterir. Duran Varlklar Devir Hz: Duran Varlk Devir Hz = (Net Satlar/Ort. Duran Varlklar) Orann dk olmas duran varlklarn yeteri kadar verimli kullanlmadn ve duran varlklardan istenilen gelirin elde edilemediini gsterir. Orann yksek olmas ise, iletmenin duran varlklardan verimli olarak fayda saladn gsterir. Aktif Devir Hz: letmenin sahip olduu tm varlklarn verimliliini lmede kullanlan bir orandr. Orann dk olmas iletmenin tam kapasite ile almadn gsterir. Aktif Devir Hz = Net Satlar/Ort. Toplam Aktif z sermaye Devir Hz: zsermayenin (zkaynan) ne lde verimli kullanldn gsteren bir ldr. zsermaye Devir Hz = (Net Satlar)/zsermaye Orann yksek olmas, iletmenin zsermayesini verimli olarak kullandn gsterir. Ancak, orann ok yksek olmas iletmenin zsermayesinin yeterli olmadn ve daha ok yabanc kaynak kullandnn gstergesidir. MAL YAPI ORANLARI Finansal Kaldra Oran: FKO = (Toplam Yabanc Kaynaklar)/Aktif(Pasif) Toplam

Varlklarn yzde kann borlarla finanse edildiini gsteren oran olarak yorumlanabilirken, ayn zamanda kaynak toplam iersinde yabanc kaynaklarn payn gsteren bir orandr. letmeler genellikle kaldra etkisinden yararlanarak firma deerlerini artrmaya alrlar. Orann genelde 0,50 olmas, Trkiye gibi sermayesi yetersiz olan lkelerde 0,60 olmas uygun kabul edilebilir. Ancak bu dzeyden sonra bor ykn artrmak iletme riskini artrarak iletmenin Finansal sknt iine girmesine neden olabilir. Finansman Oran: FO = (zkaynaklar)/(Toplam Yabanc Kaynaklar)

Orann 1 olmas istenir. Orann birden yksek olmas iletmeyi bor basksndan kurtarr iletmenin rahatlamasna neden olur. Duran Varlklar/zkaynaklar Oran Oran, Duran varlklarn yzde kann zkaynaklar ile finanse edildiini gsterir. Orannn genelde 1den kk olmas istenir. Orann 1den byk olmas duran varlklarn finansmannda zkaynaklarn yetersiz kald ve yabanc kaynaklarn kullanld anlamn tar. Ayn ekilde Duran Varlklar/Devaml Sermaye oran da, iletmenin duran varlklarnn yzde kann devaml sermaye ile finanse edildiini gsterir. Otofinansman ( Kaynaklar) Oran letmenin oto finansman yoluyla salam olduu fonlarn oransal ifadesi iin kullanlr. u formlle bulunur: Otofinansman Oran= (Kar Yedekleri-Gemi Yl Zararlar)/denmi Sermaye

KARLILIK ORANLARI: letmenin emrine verilmi olan z ve yabanc kaynaklarn,

verim derecesinin llmesinde kullanlan oranlar bu grupta toplanmaktadr. Karllk oranlar ile, iletmenin gemiteki kazan gc ve faaliyetlerinin etkinlik derecesi deerlendirilir. 1- Gayri Safi Rantabilite = Brt Sat Kar/Net Satlar Satlan mallarn sat fiyat ile maliyeti arasndaki fark yanstan brt sat karnn net satlardaki yerinin nemlilik derecesini yanstr. 2- Hacmi Rantabilite = Faaliyet Kar/Net Satlar letmenin esas faaliyetlerinden ne lde karl olduunun gstergesi olarak kullanlr. 3- Net Rantabilite = Net Kar/Net Satlar letme faaliyetlerinin net karlln gsterir. Oran net karn, net satlar iindeki yzdesini gstermektedir. 4- Mali Rantabilite =Net Kar/z kaynaklar letme sahipleri tarafndan salanan kaynan bir birimine den kar payn gstermektedir. Bu orann yeterli olup olmadnn deerlendirilmesi alternatif yatrmlarn karllklar da gz nnde bulundurularak yaplr.
NetKar NetSat x NetSat . zkaynak NetKar zkaynak

Net kar Marj

zkaynak Devir Hz letmenin piyasadaki performansn deerlendirmek amacyla kullanlan oranlardr. zellikle sermaye piyasasnda ilem gren iletmelerin mali tablolarnn yorumlanmasnda kullanlacak oranlardr.

PYASA

TEMELL

ORANLAR:

a) Fiyat / Kazan Katsays: Hisse senedinin piyasada gerek bir fiyatla ilem grp grmediini gsterir. Yatrmc katsays yksek kan hisse senetlerini tercih etmeyecektir. Fiyat/ Kazan Katsays; Hisse Senedinin Piyasa Fiyat / Hisse Bana Kazan b) P/D= (Hisse Senedinin Piyasa Fiyat/ Hisse Senedinin Defter Deeri ) P / D deeri kk olan hisse senedi yatrmc tarafndan cazip grnr.

Defter Deeri: zsermaye/karlm Hisse Senedi Says TCAR ARTMETK Parann Zaman Deeri: Bugn sahip olunan parann gelecekteki paradan daha deerli olduunu ifade eder. Faiz: Elinde paras olann parasn dn vermesini, elinde paras olmayann bugn itibariyle bu paraya sahip olmasn salayan unsurdur (yani parann fiyatdr). Faiz Orann Etkileyen Faktrler: 1) Enflasyon, 2) Likidite, 3) denmeme Riski, 4) Vade Riski Faiz Trleri: Basit Faiz ve Bileik Faiz BAST FAZ: Bir yla kadar olan ilemlerde genellikle kullanlan faiz trdr ve bunda faiz tutar sadece anapara zerinden hesaplanr. I=Pxixn Anapara = P, Vade (sre) 1 yl ise 6 ay ise 4 ay ise 3 ay ise 1 ay ise Basit Faiz (I) = Anapara Faiz Oran Sre (Vade)

Faiz oran = i, Sre (vade) = n n=1 n = 1/2 n = 1/3 n =1/4 n =1/12 olacaktr.

Basit Faizde Gelecek Deer: denecek faizin anaparaya eklenmesi ile bulunacak deerdir. Gelecekteki toplam tutar (anapara + faiz tutarn) grmek iin aadaki forml kullanlr. S = P x[1+ (i x n)] G. Deer = Anapara x [1 +(Faiz Oran x Vade)]

S=Gelecek Deer, P= imdiki Deer (Anapara) Basit Faizde imdiki Deer (Bugnk Deer) Gelecekteki bir deerin bugn itibariyle ka TLye eit olduunu bulmaya imdiki deer (bugnk deer) denir. imdiki deer gelecekteki deerin tam tersidir. P = S/[1+( i x n)] imdiki Deer = Gelecek Deer/[1 +(Faiz Oran x Vade)]

Basit skonto Senedin vadesinden nce paraya dntrlmesine iskonto ya da senet krdrlmas denir. skonto tutarnn pein deer zerinden hesaplanmasna i iskonto yntemi denir. skonto tutarnn senedin vadeli deeri zerinden hesaplanmasna d iskonto yntemi denir. Basit skonto P = S/[1+ (i x n)] Basit D skonto P = S x[1 (i x n)]

lkemizde senet skontosunda D skonto Yntemi kullanlr. skonto hazine bonosu ve finansman bonosunda da kullanlr. Vade gn olarak verilmise n = Kalan Gn Says / 365 olarak hesaplanr.

10

BLEK FAZ: Her devre kazanlan faizin anaparaya ilave edilerek her devre deien sermayeler zerinden faiz hesaplanmasna denir. Bileik Faizde Gelecek Deer: S = P x(1+ i)n G. Deer = Anapara x (1 +Faiz Oran)Vade

Bileik Faizde imdiki Deer (Bugnk Deer) imdiki deer gelecekteki deerin tam tersidir. P = S /(1+ i)n imdiki Deer = Gelecek Deer / (1 +Faiz Oran)Vade

Bileik Faiz skonto Bileik faizde sadece i iskonto hesaplanr ve o da bileik faizde imdiki deerden baka bir ey deildir. P = S /(1+ i)n Devre (Vade) Uzunluu Yldan Ksa Olmas Durumu Bileik faizde devre uzunluunun yldan daha ksa olmas durumunda devre faiz oran, yllk nominal faiz orannn (piyasa faiz oran) yl iindeki devre saysna blnmesiyle bulunur. i = j /m (i= devre faiz oran, j = yllk nominal faiz, m = devre says)

Not: Yldan daha ksa sreli hesap atrldnda yllk nominal faizlerin zerinde faiz gerekletiriliyorsa bu faize efektif faiz (gerekleen faiz ) denir. r = [1+(j /m)]m -1 (r= efektif faiz) Anite: Belirli bir zaman srecinde eit aralklarla verilen ya da alnan eit demeler dizisine denir. demelerin ve vade aralklarnn eit olmas durumunda faiz deimiyorsa anite sz konusudur. Anitenin Gelecekteki Deeri (AGD) A = Her ay yatrlan eit tutar, i = Faiz oran, n = Vade(sre) AGD= A x [(1+ i)n -1] / i Anitenin Bugnk Deeri (ABD) ABD= A x [(1+ i)n -1] / [i x (1+ i)n] Devaml Aniteler Efektif Faiz = [1+(Nominal Faiz /Devre Says)]Devre Says -1

11

Bu anitelerde vade olmad iin eit demeler sonsuza ( ) kadar devam eder. Dolaysyla devaml aniteler aadaki formlle hesaplanr. ABD= A / i Geciktirilmi Anitelerin Bugnk Deeri Baz durumlarda aniteler belirli bir vade sonunda balayabilir. Bu tr anitelere geciktirilmi aniteler ad verilir. zellikle uzun vadeli ilemlerde grlr. ABD= A x [(1+ i)n -1] / [i x (1+ i)n+g] (g=gecikme sresi)

Enflasyon Oran ve Faiz Oran likisi Enflasyon: Zaman ierisinde mal ve hizmet fiyatlarnn ortalama dzeyinin ykselmesidir. Reel Getiri Oran (Gerek Getiri Oran); para arz edenin satn alma gcndeki arttr. Irving Fisher nominal faiz, reel faiz ve enflasyon arasndaki ilikiyi yle zetlemitir; (1+Reel Faiz Oran)= [(1+Nominal Faiz Oran)/(1+Enflasyon Oran)] Veya Reel Faiz Oran= [(Nominal Faiz Oran Enflasyon Oran)/(1+Enflasyon Oran)] Maliyet ve Sat Fiyat Nedir? Birim maln satndaki para miktarna fiyat ad verilir. Al fiyat, sat fiyat, maliyet fiyat gibi eitleri vardr. Bunlarn hesaplanmas aadaki ekilde olmaktadr. Sat Fiyat = Maliyet Fiyat + Kar ya da Sat Fiyat = Maliyet Fiyat - Zarar Kar = Sat Fiyat - Maliyet Fiyat Kar veya zarar, maliyet veya sat fiyatnn % si olarak verilir. Maliyet zerinden % ile kar veya zarar ifade edildiinde maliyet fiyat 100 kabul edilir. Kar pay toplanarak, zarar pay karlarak sat fiyat bulunur. rnek: 5.000 TL maliyetindeki bir mal maliyet zerinden % 25 karla satlmaktadr. Buna gre sat fiyat ve kar tutar nedir? Maliyet Fiyat Kar Sat Fiyat 100 TL 25 TL 125 TL Olduuna gre u denklem oluturulur; Maliyet Fiyat Sat Fiyat 100 TL 125 TL 5.000 TL X Sat Fiyat = (5.000x125)/100 =6.250TL rnek: Sat zerinden % 20 karla 9.000 TLye satlan maln maliyet fiyat ve kar tutar nedir? Sat Fiyat Kar Maliyet Fiyat 100 TL 20 TL 80 TL Olduuna gre u denklem oluturulur; Sat Fiyat Maliyet Fiyat

12

100 TL 80 TL 9 .000 TL X Maliyet Fiyat = (9.000x80)/100 =7.200TL rnek: Sat zerinden % 10 zararla 4.000 TLye satlan bir maln maliyet fiyatn ve zarar tutarn hesaplaynz? Sat Fiyat Zarar Maliyet Fiyat 100 TL 10 TL 110 TL Olduuna gre u denklem oluturulur; Sat Fiyat Maliyet Fiyat 100 TL 110 TL 4.000 TL X Sat Fiyat = (4.000x110)/100 = 4.400TL rnek: Maliyeti 2.500 TL olan bir mal 3.250 TLye satlmtr. Maliyet zerinden % ka kar yaplmtr? Maliyet Fiyat Sat Fiyat Kar 2.500 TL 3.250 TL 750 TL Olduuna gre u denklem oluturulur; Maliyet Fiyat Kar 2.500 TL 750 TL 100 TL X Kar = (100x750)/2.500 =%30 rnek: Maliyet fiyat 4.500 TL olan bir mal maliyet zerinden % 25 karla satlacaktr. Pein satta % 8 indirim yaplacaktr. Maln pein sat fiyat ka TLdir? Maliyet Fiyat Kar Sat Fiyat 100 TL 25 125 TL Olduuna gre u denklem oluturulur; Maliyet Fiyat Sat Fiyat 100 TL 125 TL 4.500 TL X Sat Fiyat = (4.500 x 125)/100 = 5.625TL Sat Fiyat ndirim ndirimli Sat Fiyat 100 TL 8 92 TL Sat Fiyat ndirimli Sat Fiyat 100 TL 92 TL 5.625 TL X Pein Sat Fiyat =(5.625 x 92)/100 = 5.175TL Karm ve Birleim Hesaplamalar Bir maln deiik kalitelerinden belli miktarda alp kartrarak yeni kalitede bir mal elde edilmesine karm denir. Karmn birim fiyatna ortalama fiyat denir. rnek: Kilosu 5 TL olan fasulyeden 10 kg, 6 TL olan fasulyeden 8 kg, 7 TL olan fasulyeden 2 kg alnarak bir karm elde edilmitir. Karmn ortalama fiyat ne kadardr?
ZM:

Fiyat Miktar Tutar 5 x 10 = 50 6 x 8 = 48 7 x 2 = 14 Toplam 20 112 Ortalama Fiyat = 112/20 =5,6TL Birim fiyat belli bir karm elde edebilmek iin karma girecek mallarn her birinden ne 13

miktar alnacann hesabna birleim denir. Birleimde takip edilecek esas yol u olmaldr; dk fiyatl mal, ortalama fiyatla satld zaman meydana gelecek kar, yksek fiyatl mal ortalama fiyatla satld zaman meydana gelecek zarara eit olmaldr. rnek: 38 TL ortalama fiyatl bir karm elde edebilmek iin kilosu 30 ve 40 TL olan mallardan ne miktarda karm yaplmaldr? Bunun iin; kkten bye ya da bykten ke doru fiyat sralamas yaplr. Her maln fiyatnn verilen ortalama fiyatla fark alnarak teki fiyatn hizasna yazlr. Bylece her maldan kendi hizasndaki miktar kadar alm yaplr. Bulunan saylar arasnda ksaltma yaplabilir. Fiyat Ortalama Fiyat Miktar 30 2 38 40 8 Tabloda da grld gibi 30 TL fiyatl maldan 2 birim, 40 TL fiyatl maldan 8 birim alnmaldr. Ksaltma yapldnda 30 TL fiyatl maldan 1 birim, 40 TL fiyatl maldan 4 birim alnmas halinde ortalama fiyat 38 TL olacaktr. rnek: Kilosu 18, 20, 25, 30 TL olan drt cins maldan ne miktar kartrlrsa ortalama fiyat 23 TL olur? Bunun iin; kkten bye yada bykten ke doru fiyat sralamas yaplr. Her maln fiyatnn verilen ortalama fiyatla fark alnarak teki fiyatn hizasna yazlr. Bylece her maldan kendi hizasndaki miktar kadar alm yaplr. Bulunan saylar arasnda ksaltma yaplabilir. Fiyat Ortalama Fiyat Miktar 18 7 20 2 23 25 3 30 5 Tabloda da grld gibi 18 TL fiyatl maldan 7 birim, 20 TL fiyatl maldan 2 birim, 25 TL fiyatl maldan 3 birim, 30 TL fiyatl maldan 5 birim alnmas halinde ortalama fiyat 23 TL olacaktr.

14