l

H~KKARi ONlvERSiTESi

ZANiNGEHA HEKARIYE

ULUSLARARASI ~.ORTKADIN KONGRESi

HAKKARi ONivERSITESI
1·5 EKiM 2009

HAKKARI

Kongre Ba~kam Hakkarl Universitesi Yaymclhk

Hakkarl Oniversitesi RektorlOgO Ana Bina Hakkari Merkez
Tel: (0438) 211 08 38 Fax: (0438) 211 68 28

Prof. Dr. ibrahim Belenli

Kongre Ba~kanYardlme,lan
Dilek Ye$ilba$ lpek Erbarut

Yay,n Yonetmeni AY$egOI Alnntas Kongre Sekreteri

AY$egGIAltmta$

Hakkari Universitesi 2011

Kitap Editorleri
VahitTane Kemal Varol

BHim Kurulu
Prof. Dr. ~ahika YGksel Prof. Dr. Sema Aydogan Prof. Dr. Naci Bostanct Prof. Dr. Fuat Keyman Yrd. Doc. Dr. Selim Temo ErgOI Prof. Dr. Ruhi Kose Prof. Dr. Vedat Suz Prof. Dr. Can Cimilli

Duzenleme Kurulu
Ozden Kaya Rahmi Ozdemir HacerOzcan Okan Albayrak

Kapak ve Teknik Hanrhk

luran Koca ilker Ozturk GOI$en OztOrk

TURKivE'DE KURT KADINI VE SiVASiTARiH-SiZ-LiGi:1959-1974

II.
1959 Ylh, elli O~ KOrdOn yakalanm~slyla baslavan (49'lar olavi olarak bilinir) ve 1974 Ylhnda g:n~.1 afla tekrar drsan crkan aralann~a TIP, (TGrkiye I~~i Partisi, 1961-1971), DKKO (Devrimci Dogu K~It~r Ocaklan, 1969-1970), TKDP (Turkiye KOrdistan Demokrat Partisi,1965), T'de KDP (Turkiye'de Kurdlstan Demokrat Partisi, 1969) aktivistlerinin

AhmetAlI~*

oldugu ve benim KOrt etnobolgesel hareketinin

ilk

I.
Erken donerndeki oldukca smtrh birka~ ornegi goz onune almazsak, TOrkiye'de kadmlarm etnik baglarnmda kamusal alana crkrnalan 1980'1i '{Illann sonundan iti~ toplum~~l ..ve si~asal mobilizasyon

evresi dive tammladigrrn

surecln baslangici. Bu donemln en belirgin ozelligi, kalkmmacihk ve sosyalizm

IiteratOru lcerislnde blrcok KGrt lcln bir ogren me surecl hicblr yerinde kadiru gorrnek rnumkun deglldlr,

varatrms olrnasidrr; Fakat bu sOrecin neredeyse

b.aren gorulen bir ~Igud~r '. BU van, daha cok konusrna diline uvarlanrrus oldugundan ve blllncli bir ~ekilde kadm ha~~keti, femlnlzm ve gender/toplumsal cinsiyet He ilgiJi teorik tartisrnalara girrnediginden genel olarak Kurt kadnumn 1959 He 1974 Yillan arasmdaki konumuyla ilgili genel bazi fikirler vermeye

Vukanda bahsi gecen orgOt ve vapilanmalann nemde, TiP'in en onemli sahslvetlennden olusurnlarda hem de sosyalist olusurnlarda

hicbirlnde kadm aktorleri gorernivoruz. Bu dooldugu iddia edilen TKDP gibi

biri olan Behice Boran'm drsmda, genel olarak Sosyalist hakadm konusu kendi basma ortalarmda Demokrat 1976-ilerici

cahsaceknr.
KOrt kadmlarmca ornekte

reket icinde de kadmlan gorrnek olasi degi!. Hem gelenekci ve millivetcl Hatta bircok verde 1975-Demokratik 1976-Devrimci

tarnsrlan

bir konu olrnarrusnr; biraz degi~mi~tir.

kadmlan soz konusu otdugunda, 1919 Ylhnda KGrdistan Tea Ii Cemiyeti'nin sefkin Oyelerinin
olusturulan Kiirt Kadtnkm Teali Cemiyeti Dernegi'nden aktif siyasi pratiklerinin bir sonra kurulan ve kadm ismini taBu dernek de npk: ilk olarak goruleblllr, Nitekim Kadmlar Dernegidir.

tarnsilmarmsnr

bile. Vine de 1970'lerin Federasyonu, 1978-Devrimci Bunlann

bu durum

Kadmlar BirlJgi (TSiP'nin orgutu), Kadm Dernekleri

Kadmlar Dernegi (TKP'nin orgutu), Kadmlar Dernegi (DDKD'nin

?Iyan ilk olusurn 1978 Ylhnda kurulan Devrimci Demokrat oldugu gib! erkeklerin

drsa vurumu

orgutu], 1979-Demokrat
gorU~lu kadm dernekleri devrime giden yolda Musa Anter'in 1974 ve 1974-1984 Imda oncesinde, edilmelidir.

Emek~i Kadmlar Birligi (Marksist) olarak akla gelmektedir. eger varsa,

kadm ismini

tasrvan sosvalist ve Marksist

basanlrnasivla

DDKD'Ii1~ri? (Devri~c~ De~okrat KOltOr Dernegl) bir van kolu olarak kurulan kadm dernegl, sovlemini erkeklerinklnden hicbir sekilde ayn tutrnarmsnr. Aym zamanda, kadmlara bicilen ral de erkeklerin ba-

hepsi siruf mOcadelesinin

kadm sorununun,

asrlacagma lnaruvcrlardi.
lceridevken yazml~ oldugu ve 1965 Ylhnda

srm ~ektigi siyasal ideolojinin

slml~rmda

ve projenin

eksik taraflanm

tamamlamak

olrnustur,

Vazmm ilerleyen kl-

bu sOrece ge~i~in temel

ban dinamiklerini

aktarmaya

cahsacagim.

1959 vihnda 49'lar tutuklamasmdan

Turkce ve KGrt~e yaYlmlanan

cahsmasr, Brina Re5 (Kara Vara) kitabi, KOrt slyasetinde iki donem (1959ileri Yurt gazetesinde beklenilen IiteratUrde yazdlgl "Krmrl" frkrasi Ozerinden bunun oncOIG kabul kadmlar da

. . .KO~.ki~ligi~in TOrkiye siyasi tarihinde ge~irmi~ oldugu donG~Gmler, hi~ kuskusuz KGrt kadmrrun slyasl klmhgmm behrlenmesinde de oldukca etkilidir. Nitekim, KGrt kadm hareketi olarak adlandmla-

villan) boyunca kadmm nasil goruldGgu ile IIgili cok iyi bir ornek olrnaktadrr; As1959 vrlmda pozisyonu, fakirlik ve yoksulluk

bllecek bagrmsu bir siyasi olusurnun onundekl en onemll etken, KOrt kimliginin ve siyasi faaliyetlerinin
tanmmarnasi lebilir. . .TGrk,iye'deki KOrtlerin etnik kurulusundan olarak

Kadm ve onun toplumsal gecirmesi Bu gorO~, mevcut

insa edilecekti. Bu su-

gostertlse

de, KOrt siyasi hareketinde

ba~1ceken onder kadrolarm

ve entelektG-

rec;te de, Kurt toplumunun

iktisadi donusumlerden

ve kalkmrnadan

ellerin, kadmlann

siyasi mecradaki

vaziyetJeri Ozerindeki tekelinin

de oldukca etkili oldugu iddia edi-

pavlanrn alacakn.
olusumlanrun

cokca vurgulanmasa

da, 1974'e kadarki Kurt siyasi

da ozellikle uzerinde durdugu

bir olgudur.

lnkanna dayanan resmi sovlern sadece retorikte

umumi mufetttsllklere,

kalmarrns, CumOHAL'e

Kadma ve kadmm konumuna (1963) gibi dergilerde

oldukca

az

referanslar

yapilrrussa da Deng (1962), Dicle-Flrat

hunyetin

itibaren bolgede Gzerinde durulmasi gereken bir asimilasyon ve inkar polltikasi komando operasyonlarmdan blclrnlerin

ve Dogu Mitingleri

(1967) olarak bilinen kitlesel

gosterilerde, genel olarak tar-

benlmsernlstir;

Takrir-i SOkOn kanunundan

bolge, Olke genelinin yonetildigi

dismda ozel metotlarla yonetilmeye

cahsilrmsnr ki bu arada

nsrnalar iktisadi geri kalmishk ve getlsrnedlik Ozerine odaklanrrns, kulturei taleplerde bulunulmus: buralarda kadm ne aktor ne de konu olarak goz onune ctkmarrus ya da erkek egemen siyasetin ve
siyasi

?ok partili .. one~~eki. ~.ske~i darb~leri ve vesayet demokrasisini belirtmeye bile gerek yoktur. Bircok d ornekte Kurt etntsrtesl uzennden sivaset yapan olusumlar da bu siyasalara gore pozisyon alrmslardrr, B~rada en ~~~ da Gzerinde durulan Kurt kadiru Kurt~e konustugu
w

tarnsmalarm

cok aziru teskll etrnlstir ..

~ekliyle Dogululann 1965 seclrnlerivle siyasi i~bir1igi kadmlar acrsmsectlen

ashnda KOrt

kadmlan ve onlann asimilasyonu

butunlesrnedigi

olrnustur, Oyle ki,

Tip ve KOrtlerin ya da 0 zaman tammlandigi dan hicbir ~ey sunrnarnrsnr sma ragmen bunlann demek 1596 Uyeden hicbirt kadm degildir, Mesela bolgeden

ve TOrk sovlernlvle

sOrece, bu sOrecin tamamlanmaya-

abarnh olmayacaktlr.

Oyle ki, Dogu ve GOneydogu Anadolu'daki

cagma, Cumhuriyet tarihinde

KGrt kimliginin ~OmO "KOrdiyati" manlannda

cok fazla referanslar bulabiliriz.

slvasallasmasi
ve donOdegi~se de

dort milletvekili

olma-

eslerl ve yakmlan olan kadmlar bile partiye uye olmarruslardtr;

burada bahsi gecen zaman arahgmda ve oncesindeki "KGrtIOkle'~ dogrudan

dedigimiz

iIi~kili degildir. Vani bir bakrrna Osmanhmn son zagore pozisyon alan, klsiler ve donemler

ortaya crkan ve kar~lla~tlgl durumlara

III.
Aslmda, kadmlar kadar erkeklerin de

bi.r ka~alist .~or~vi gordOgO iddia edilen KOrt etnisitesinin KGrt milliyet~iligini yarattlgl soylemi yersizdir. Nltekl~, Kurtluk tarurru, farkh donemlerde cok farkh anlamlar tastmakta ve blrcok parcacigrmn bazr-

slvasallasrnasi

uzun bir surecin ve etkilesimln

OrUnUydU.

lanrun on plana cikmasi ve ~Ikanlmaslyla ashnda bir bGtOnlOk arz etmemektedir.

konumu ve kimligi de bu genel gecer cercevenln dl~mda lncelenmemelidir.

KOrt kaduurun tarihsel

Bu surecten kadmlarm tam olarak etkilenmemesinin bashca u~ nedeni belirtilebilir. ilkin kadmlann okuma-yazma oranmm erkeklere gore cok daha dusuk clmasi bunda etkilidir. ikinci olarak da kadmlarm slvasallasrnasmm, le~memesldir. erkeklerde oldugunun aksine, slvasallasmasmm ev

drsmda cok fazla ger~ekfaaliyetleri i~erisinde

Kurt erkeklerinin

bir nevi "periferik

siyasal alan" diyebilecegimiz

*aogazil;i Oniversitesi.

<;agda~Turk Tarihi Atatiirk EnstitilsO, Doktora *Bu yallnln oIu~maslnda katIasI oIan Evin Olgln'a te$ekkllrO bo~ bilirim.

kadln bu zaman zarfmda eve ta~mdlgl kadanyla siyasette vardl. O~Oncu etken de, Kurt toplumunun yakla~lk %70'lnln koylO olmasl olgusudur. Gene! bazl yurUyO~ ve protestolar ev dl~mda ogrenmeleri 148 olmasa da kadmlann da yer aldlgml belirtmek gerekir. 149 dl~mda kadmlann siyaseti elimizde tam bir veri olduk~a slmrh bir olgudur. 1967'deki Dogu MitingJeri'nde

Bu tarz eylemlere kanhm ashnda kendisinl 1970'Ierin sonunda DDKD gibi olusurnlarda daha cok gosterecektir. ayle ki, bu tarihten sonraki siyasal dil daha da polltiklesmls ve etnlklesmls olacaknr, Bu surece giri~ ilk olarak 1978 yrlmda Devrimci Demokrat Kadmlar DerneiU'yle olrnussa da, 1980 askeri darbesinde tuklanmasr i~erl alman erkek aktivistlerin ya da tutuklu erkeklerin esleri veya cocuklan olmalan vesilesiyle, kadmlann ya tucezaevi sartlarmdan etkilenmeleriyle

Aynca KOrt kadrnrnrn, kendinde tadrr. Bunun en onernll nedenlerinden digimiz bir toplumsal kadrnlarda kendisini erkekleri taraftndan
,

otonom

blr ozne olarak kaldrgr savt da ger~egi yansrtmamakhareketler i~in, ogrenme sureci, billnclenrne dedaha cok 78'IiIer ku§agl dediglrn

llkl, feminist

dinamizmin

eksik olmasrdrr. Bu hareketlilik, 58 ve 68 kusaklanndan girmis deglllerdi.

baslarmsnr; Bu vazuun kosiyasal partilerin

ozel olarak da PKK'nin siyasal sovlernlnde ve pratiklerinde blr siyasi ozne olarak gonllmemlstir,

bulacaknr. Bunun tam w bulu-

nusu olmamasma ragmen, PKK'ye kanhrn dOzeyinde ve sonrasmda PKK cizgislndekl tabanmr olusturmasi bakrmmdan da zirveye ula~tlgml belirtmek gerekir. 1974-1984 faaliyetlerinln sumlann Yillan arasmda kurulan

aksine, bu vazida uzerinde durdugurnuz nacak bir siyasal ve sosyal donusurne

kadrnlar her sevden ewel bu kusagm gerekir ki bu durum, 78

AyncaL kadrnlar da boyle bir talepte demek degildir.

Son olarak belirtmek bir veri olmadlgl

bircok dernek ve siyasal parti, DDKD' gerekse de DDKAD Diyarbakrr'da kurulmus olmalan ve hem lkinci Me~rutiyet ilk safhasmdaki zama-

ku§agmln erkek egemen ve kadrnlar uzerlnde otoriter

gibi, oncekl orneklerden ekseriyetinin runda hem de 1959-1974

ayrran temel ozelhk, her sevden ewel yrllan arasmda, Kurt etnobOlgesel istanbul ve Ankara'da

bolgede surdOrOlmu~ olmasrdrr, ancesinde, hareketinin

V.
MuslUmandan hemserlcillge, Doguludan sosyalist Dogulu, sosyalist Kurt'ten "Kurt" klmligine ortalama geclsler (her ne kadar birbiri lclne girmlsse de bu kavramlar) kadmm toplumsal ciddi bir elestiri ve donusurn %50,8'1 erkek, %49,2'si okuma-yazma lindiginde mesi ve siyasal pozisyonuna Aynca, Kurt illerindeki %.81, k~~rnlar politiklesve

siyasi olu-

neredeyse tamarm

kurulrnus ve akabinde bolgede subelerl

acrlrmsnr,

Bolgede kurutmus olrnarun getirdigi ilk avantaj, bu hareketlerin birincil elden ki§ilere ulasrna lmkarn vermlstir,

gerek erkek gerekse de kadrn bovutuna

getirrnemlstir, 1950 ile 1980 arasmdaki

temsili %4'0

Kurt secmenlerinin

kadrn iken, kadrnlarrn

asmamaktadrr,

orarn 1960'ta erkekler bitmekteydiler.

tcln %55 iken, kadrnlarda bu oran %20'dir. Bu durum 1980'e geiviJe§mi§ gibi gorunmektedir, 1980'de erkekler oranrnrn artmasi, kentlesrne, siyaset konusrnalan, erkeklerrn

1971 yrhnda Tip ve DDKO davasmdan i~eri annan vaklasik 120 kisinln lclnde tek blr kadrn yokken, 1980'de Kip (Kurdistan i~~i Partisi-1977) ve DDKD (Devrimci Demokrat KOltOr Dernegi-1977) davasmdan i~eri aim an 525 kislden 23'u kadmdir, Fakat bunlar da bellrttigirniz erkeklerin gruplan lcertslnde gorOnOr olmalan basmda 1980'Ierden

kadrnlar acrsindan nlspeten

%49 okuma-yazma

Okuma-yazma

gibi, ekseriyette tutuklanan

farkh Aynca bu kanhrmn son-

kadrnlarrn yakrnlannrn

bir sskllde ev lcerislnde

yaprlan tarnsrnalann

eslerldlr; Kadmlann genel olarak kamusal alanda ve ozel olarak Kurt siyasi hareketinin sonrava denk dusmektedir,

topl;ntllarrn kadmlara ev lcerisjnde kapalr olmamasr gibi blrcok mefhum, Vine d~ KUrt. k.adlnla.rrnr.n bir ogrenme ve sivasallasma sureclne girmesinde etkili olmustur, Aynca, erkek sivasettnln gecirrms oldugu donusumler de kadrnlarrn genel bir KurtlGk klmligi Icerislndeki yerini de

rasmda gelen bir kadm vurgusu da hem siyasi IiteratOrde 1990'Iann ve kOlturel kurtulus"

hem de yazm alarunda kendisini en erken

farkhlasnrrmstir;

gosterecektir, 1995-2000 yrllan arasrnda ortaya crkan ve kadm konusunu "ulusal

soylemi icerisinde okuyan Roza, Jujin, Jin u Jivan, Ya~amda azgOr Kadrn ve azgOr beraber Kurt kadiru meselesini inceleyenlerin bl-

Kurt kadmlan uzerlne onernll cahsrnalan olan Handan ~aglayan, (lletislrn Yayrnlarrndan crkan,

Kadrmn Sesi dergileri bu yazrnrn konusu olmamakla rincl elden bakmasr gerektigl kaynaklardrr.

Analar, Yolda5lar, Ianncalat; Kiirt Hareketinde Kadmlar ve Kadm Kimliginin Olusumu kitabr belirtilmesi
gereken bir kaynaktlr) tedir. Ayrrca "Kurt gellsmelerle bugOn bir Kurt kadrn hareketinden soz etmemizi rnumkun krlacak olgul~r mevbelrrtmekcaravan eden cut olmasrna karsm bunun feminist yeniden tarurnlandignu bir kadrn hareketi oldugunu sovlernenln gO~ oldugunu baglarmnda

Kurt kadrnr acismdan vurgulanmasr gereken unsur burada, kadrnlann etnik kimliklerinden zlvade srnrfsal konumlan ve belki de sonradan cokca islenecek olan ezilmi~ ulusun kadmlan olmalan

Kadrnr" kirnllglnln

30 Vllr askm sOredir Kurt sorunu da hakh bir sektlde vurgulamaktadrr.

clacaknr; "Geleneksel ahlak"tan

"solcu bir ahlak"a ge~i§ olarak da vurgulanan bu donu~um, kadmlann

ve lerinden

okuma-yazma kurslarryla, seminerler yoluyla srnrfsal ve yer yer ulusal billncleri, kadrnrn toplumsal kOlturel konumuna hlcblr ele§tiri yaptlmadan arttrrtlmaya ~ah§lldrgr bellrtilmelidlr. Son olarak, 58-68-78 u~ farkh neslin vurgulanmasr kadrn konusuna vaklasnn kusaklan olarak adlandirdigtm, gerekmektedir. blcirnler! sovlem duzevtnds farkh sosyoekonomik siyasi pratikleri aynr

Bugun KOrt Ulusal Hareketi olarak da adlandrnlan cevlren Kurt hareketinin ikincisi hareketin miras olarak aldrgr §ey: llkln, lclnde bulundugu basmda bulunanlann, da kendisini ekserlvette mal edilmesidlr.

ve yuzunO demokratik donemin kosullarmdan

cumhuriy~t

~rojesi~e

hem bu yazlnrn konusu olan dcnemden erkeklerin,

hem de sonrasmda klsisel kararlannrn

PKK n~n prati~-

oldukca etkllenrnesi, (dogru ve vanhsla~adrnlar kendil~rine anlamda gen kalkadrn

arka planlart olan

Her bir jenerasyonun

farklt olmakla blrlikte

nrun) blr butun olarak kitlelere ve siyasal duruslarmda

Buradaki soylemler

kadrnlarrn tarihsel vanrnlarmda ekonomrk

olmasa bile pratikte

kalrrusnr, Bu avruhk

cok net gostermektedlr,

Ba§ka bir ifadeyle,

hem kadrnrn alanlarda hem de bagunsrz bir kadrn soyleminin ve hareketinin olusamarnasmda kendislni gostermlstir; S8'Uler gorece toplumun elit kesimlerinden gelen ve tamamen erkek egemen olan bir siyasal soylem ve pratige sahipken, rnuslar ve Ideolojik 58'lIIer sosyoekonomik yer acrdan daha farkh bir arka plana sahip

ait bir tarihi yazmak blr yana, kendi tarihlerine olarak da yer

ve siyasi pozlsyonlarrna;

rrushk, sosyalist ve Kurt olmak gibi savasimlardan

gecen bir siyasi hareketin

iclnde kendilerine

01-

bulamarruslardir;

olarak da sosyalist biq:izgide

alrrustardir; lcinde 58'liIer! de kapsayan 78'IiIer

beraber genel olarak milli-

ku§ag/ ise sosyalist milliyet~ilik dlvebllecegfrnlz yet~i bir savasnn surdurmu§tGr. Belirtildigi gibi, geleneksel

blr sovlerne sahip olmakla

ve sosyalist siyasetin kadrna bir siyasi ozne olarak ayrr bir rol bic-

meier! soz konusu olmazken avru vaklasim 78'IiIer ku§agr i~in de ge~erlidir. Benzer mil/iyet~i sovlernlerin ana gavelerinden olan tarihl hegemonya altma almak, ~ogunda erkek egemen bir hegemonya ve bir sekllde tarihi bugunden ne kadar, son donernde okumak durumunu Kurt kadrnlarr orneginde de gozlemlemekteyiz. Her yaprJan cahsrnalarda (referans krsmrnda verilen Devletsiz Ulusun Kadmlan kioldugu g!bi, Kurt kadrnrnrn slvasl tarihinde

tabr buna iy! bir ornek teskll eder,) npkr KOrt milliyet~iliginde

de bir devamhlrk oldugu, farklr donernlerde farklr sosyal gruplardan kadrnlarm her zaman lcin bu hareketin blr parcasi oldugu iddia edilse de, bu sav dogruluk payr ta§lmamaktadrr.

150

ll!U

--

---

---

--

--

---

- ----------

--

--

- -----

---

--

----

-----

REFERANSLAR : Ar.~,A( met. The Process 0/ the Politicizati?n 0/ the Kurdish Identity in Turkey: the Kurds and the Turkish Lab h * arty 1961-1971). ~aster Tezl, Bogazi~i Universitesl, 2009. or Anter, Musa. Kim/I. Istanbul: Avesta, 2000. (ilk baslm:Yeni Matbaa 1962) :An~er,Musa, Birina Re~ Kara Yara, Avesta, istanbul, 1999 (ilk basI",': Yeni Matbaa,196S), <;a~layan, Handan. Ana/or; Yolda~/ar;Tan,,~alar;Kiirt Hareketinde Kadmlar ve Kadm Kimll'gWl'nl'n 01 /' t bul: lIeti~im, 2007, usumu, s an*D.D,~,O, Devrimei Dogu KiJltiir Ocaklan Dava Dosyasll. Ankara: Kamal 1975 "Devrirn Demokrat Gen~llk (1978), ' . *Deng (1963). "Dicle-Frrat (1962), *G(jnd~gan, !.'zat Zana. The Kurdish Political Mobilization in the 1960s: The Case ofthe Easter.nMeet: M ter Tezl,ODTU, 2005, etinqs. as:KIP/DDK~ Davasr; Kesinle~mi~ Karar, Bromma: Jina Nu YaymJarl,2006. Kovara Blr, saYls ve 6: DDKO I, DDKO II. 2006. *Mojab,Shahrzad (der.), Devletsiz Ulusun Kadmla", Kurt Kadtn: Ozerine Ara§ttrmalar, istanbul: Avesta, 200S,

DiYARBAKIR'LI ANNElERiN KIZ C;OCUKLARINI OKULA GONDERMEDEKi ROlU

MOcelia SALER*

GiRi$
UNICEFverilerine gore TGrkiye'de 640 bin kiz cocugunun okula gitmedigi saptanrmstrr; Yapllan tespitlerde Diyarbaklr genelinde de 30 bin ev ziyaretinde okula gidemeyen 4 bin 860 ku cocugu tespit edilmlsttr, Kisa zamanda "Haydi Klzlar Okula Devam" projesi ile 4 ayda 6 bin 300 cocuk okula kazandmlmrsttr, GAP Eylem Plan! kapsammda bolgedeki 9 vilayete 3 milyar TL para egltim lcin avnlrmsnr,

Fotograf 1: Klz cocuklannm

okula gonderllrneslnde

vapilan hane ziyaretleri

Bu cahsmalar neticesinde 8 YII once, Diyarbaklr'da krz cocuklannm okullasrna oraru %6570'ten %88'e yGkselmi~tir (Toman, 2009). KIZcocuklanrun okula kazandmlmasi ile ilgili cahsrnalar surerken annelerin cogunun maddi lmkansuhg: one sGrerek ku cocuklanru okula gondermediklert ancak avru ailenin erkek cocuklanru okula gonderdlkleri tespit edilmlstir, Ozellikle pamuk hasat zamanmm ba~ladlgl donemlerde okullarm aolrnasmm Gzerinden yaklastk 1-2 ay gecmesine ragmen Diyarbaklr'm bir cok Ilceslnde ve koyGnde okul !;agmda olan .;ogunlugu kiz, bircok cocuk tarlalarda aileleri tarafmdan pamuk toplama lsinde cahstmlmaktadir, Bircok proje ve destekle kaymakamhklar veya STK'ler kizlann okula kazandmlmasi lcin caba sarf etmektedlrler, Hane lcerlsinde annenin, krzlanm okula yollamasmdaki rolu de tabii ki her zaman onemlidir. Aynca Sosyal Yardtmlasrna ve Davarusma Vakfl tarafindan sarth nakit transferi cercevesinde kiz cocuklanru okutan annelere bir miktar para verilmekte ve ku cocuklan okulda kaldlgl surece bu pararun verilmesinin saglanmasi annelerin kulanru okullara yollamada aile icerlslnde pozitif baski unsuru haline getirrnistir,

"'Gap ldaresl Stirekll Egitim Arasnrma ve Uygulama

Merkez Koordinatoru

153