You are on page 1of 52

T.C.

KAHRAMANMARAŞSÜTÇÜ İ MAM ÜNİVERSİ


TESİ
SOSYAL Bİ
LİMLER ENSTİTÜSÜ
İŞLETME ANABİ Lİ
MDALI

Kurumsal Kaynak Planlama


(ERP: Enterprise Resource Planning)

Fikret COŞKUN

YÜKSEK Lİ
SANS PROJESİ

KAHRAMANMARAŞ
ŞUBAT-2007

i
T.C.
KAHRAMANMARAŞSÜTÇÜ İ MAM ÜNİVERSİ
TESİ
SOSYAL Bİ
LİMLER ENSTİTÜSÜ
İŞLETME ANABİ Lİ
MDALI

Kurumsal Kaynak Planlama


(ERP: Enterprise Resource Planning)

Danı
şman: Doç. Dr. İ
smail BAKAN

Fikret COŞKUN

YÜKSEK Lİ
SANS PROJESİ

KAHRAMANMARAŞ
Ş
UBAT-2007

ii
KAHRAMANMARAŞSÜTÇÜ İMAM ÜNİ VERSİ
TESİ
SOSYAL Bİ
LİMLERİENSTİTÜSÜ
İŞLETME ANABİ
LİM DALI

Kurumsal Kaynak Planlama


(ERP: Enterprise Resource Planning)
Fikret CO ŞKUN

YÜKSEK Lİ
SANS PROJESİ

Bu Proje 08/02/2007 Tarihinde Aş


ağı
daki Jüri Üyeleri Tarafı
ndan
Oy Birliğ
i ile Kabul Edilmiş
tir.

Doç.Dr. İ
smail BAKAN Doç.Dr. Sami TABAN Yrd.Doç.Dr. Mustafa TAŞLIYAN

DANIŞMAN ÜYE ÜYE

Yukarı
daki imzaları
n adıgeçen öğretim üyelerine ait olduğunu onayları
m.

Doç.Dr. Haluk ALKAN


Enstitü Müdürü

Not: Bu tezde kullanı


lan özgün ve başka kaynaktan yapı lan bildirişlerin, çizelge, ş
ekil ve fotoğrafları
n
kaynak gösterilmeden kullanı
mı, 5846 sayı
lıFikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere tabidir.

iii
KAHRAMANMARAŞSÜTÇÜ İ
MAM ÜNİ
VERSİ
TESİ
SOSYAL Bİ
LİMLERİENSTİTÜSÜ
İŞLETME ANABİ
LİM DALI

ÖZET

YÜKSEK Lİ
SANS PROJESİ

Kurumsal Kaynak Planlama


(ERP: Enterprise Resource Planning)

Fikret COŞKUN

DANIŞMAN: Doç. Dr. İ


smail BAKAN


l: 2007 Sayfa: 41

Jüri : Doç. Dr. İ


smail BAKAN
: Doç.Dr. Sami TABAN
: Yrd.Doç.Dr. Mustafa TAŞLIYAN

Kurumsal Kaynak Planlama (ERP: Enterprise Resource Planning),


kurumun tüm departmanları nın faaliyetlerini tek bir bilgisayar sistemi altı
nda
toplar ve tüm departmanları n ortaklaş a aynıveri tabanı nıpaylaş ması na olanak
sağlar. Bu sayede, ihtiyaç duyulan tüm bilgiler ortak bir veritabanı nda
çalış
anların hizmetine sunulur.

Klasik sistemlerde her departman diğerlerinden bağı msı z olarak ayrıayrı


kendi bilgisayar sistemlerine sahipken ERP bu farklı lı
klarıbütünleş ik bir yazı lı
m
mimarisiyle ve tek bir veritabanınıkullanarak çalışacak ş ekilde birleş tirir. Böylece
firma içindeki çeş itli departmanlar kolaylı
kla bilgiyi paylaş abilir ve birbirleriyle
iletiş
im kurabilirler.

Firma faaliyet ve amaçları na göre uyarlanacak bu bütünleşik yapı


yaklaş
ımıeğer baş arıile kurum bünyesinde kurulur ve uygulanı rsa ilerleyen
zaman içinde kuruma getirileri oldukça yüksek olacaktı
r.

Anahtar kelimeler: Kurumsal Kaynak Planlama, Malzeme İ htiyaç


Planlaması
, Tam ZamanlıÜretim, Tedarik Zinciri Yönetimi, İ
şletme Zekası,
Üretim KaynaklarıPlanlama, Modül, Müş
teri/Hizmet Veren.

i
INSTITUTE OF SOCIAL SCIENCES
DEPARTMENT OF BUSINESS ADMINISTRATION
KAHRAMANMARAŞSÜTÇÜ İ MAM UNIVERSITY

ABSTRACT

Kurumsal Kaynak Planlama


(ERP: Enterprise Resource Planning)

Fikret COŞKUN

Supervisor: Prof. Dr. İ


smail BAKAN

Year: 2007 Pages: 41

Jury : Prof. Dr. İsmail BAKAN


: Prof. Dr. Sami TABAN
: Assoc. Prof. Dr. Mustafa TAŞLIYAN

The Enterprise Resource Planning (ERP) software attempts to integrate all


functions in different departments onto a single computer system and also to
provide shareing same database by all departments in the company. Thanks to this
way, all data, needed by different departments, can be served on the same
database.

In classical way the departments seperately has its own computer system,
free from other departments. But ERP combines different depatments together
into a single, integrated software program that runs off a single database. So,
various departments in company can easily share information and communicate
with each other.

That integrated way, launched according companies aim and functions, will
have a huge payback if companies install and execute the software properly.

Key words: Enterprise Resource Planning, Material Requirement Planning,


Just in Time Production, Supply Chain Management, Business Intelligence,
Manufacturing Resource Planning, Module, Client/Server.

ii
ÖNSÖZ

KahramanmaraşSütçü İ mam Üniversitesi İ ş letme Bölümü’nde yapmı şolduğ um


yüksek lisans öğrenimimin sonuç bölümünü teş kil eden iş ş
bu proje çalıması nda esas
amacı m uygar medeniyetler seviyesine yükselme hedefinde azimle ilerlemekte olan
ülkemizin kurum ve kuruluş ları
nın, teknoloji çağı nın son yeniliklerine ayak
uydurabilmelerini sağlama yolunda, en son uygulamalardan biri olan Kurumsal Kaynak
Planlama konusunda fikir sahibi olmları nısağlamak, ve bünyesine de Kurumsal Kaynak
Planlamayi kurmak isteyen kuruluş lara izlenecek yol hakkında bilgi vermektir.

Kurumsal Kaynak Planlama çalı şması nda faydalanı lan diğer kaynak eser ve
çalışmaları n değerlendirilmesi neticesinde işletmeler için en önemli rekabet unsurlardan
birisinin kaliteli bilginin hı
zlıpaylaş ı
mıolduğu sonucuna varı ş
lmıtır. Çünkü Kurumsal
Kaynak Planlamanı n en temel amacı ndan biri de ulu önderAtatürk’ün de belirttiği gibi
‘‘Az zamanda çok ve büyük iş ler yapmak’’ olduğu verimlilik prensibidir. Değ işen
rekabet unsurlarıaçı sından konu ele alındığında bu prensibi gözardıeden kuruluş ların
baş arısı
zlıklar yaş adığıgörülmektedir.

Ülkemiz bilindiği üzere gelişmekte olan ülkeler kategorisinde bulunmaktadı r.


Muassı ı
r medeniyetler seviyesine ulaş ğı
lmasıiçin örnek aldı mı z geliş
miştoplumlardan
çok daha fazla çalı şılmasıgerekmektedir. Bu çalı ş
maların amacı na ulaşabilmesi için
izlenecek yolun en doğru yol olmasıgerekmektedir ki muassı r medeniyetler seviyesine
ulaşılabilsin.

Kurumsal Kaynak Planlama, kâr amacıgüden ya da gütmeyen tüm kuruluş ları


n
faaliyetlerini kontrol altına alabilmesi ve en ileri otomasyon uygulamaları ndan biri
olmasınedeniyle geliş miştoplumlarda hı zla yayılmaktadı
r. Ülkemizde de küçük ve
büyük ölçekli tüm iş letmlerde uygulanabilir olmasıve bu hizmeti sağlayan birçok yerli
yazı lı
m firmalarıbulunmasınedeniyle iş letmelerin bu uygulamadan ve geliş melerden
haberdar edilmesi önem arzetmektedir.

Bu çalı ş mada Kurumsal Kaynak Planlamanı n geliş


imini ve konuyla ilgili yerli
ve yabancıfirmalarıincelenmiş tir. Dünya çapında en yaygı n ve en gelişmişuygulama
olan SAP R/3 programımödülleri üzerinden sistemin yapı sıve işlevi incelenerek kıt
kaynakları n etkin kullanımıve verimliliğin arttırı
lmasıkonusunda Kurumsal Kaynak
Planlamanı n gerekliliğine değinilmiştir. Sonuç bölümünde ise ilk zamanlar oldukça
maliyetli olan ve sadece çok büyük ölçekli firmalar için uygun olan Kurumsal Kaynak
Planlama yazı lımlarının artı
k küçük ölçekli firmalar için de uygun olduğu ve kı sa
sürede yapı lan harcamalarıkarş ı
layacağıkonusundaki görüş ler yansı
tılmıştı
r.

Öncelikle bu konuda araş tı


rma yapmam için beni teş vik eden ve çalı ş
manın
hazı rlanmasında benden maddi ve manevi desteğini esirgemeyen saygı değer hocam
Doç. Dr. İsmail BAKAN’a, sonsuz teş ekkürlerimi arzederim. Yüksek lisans eğitimimde
herzaman bana destek olan, her konuda ı şık tutan sayın Doç.Dr. Adnan ÇELİ K ve
ellerinde bulunan kaynaklarla, verdikleri manevi desteklerle araş
tırmamıdestekleyen
Yrd.Doç.Dr. Nusret GÖKSU, Yrd.Doç.Dr.Mustafa TAŞLIYAN, Yrd.Doç.Dr. Salih

iii
YEŞİ L’e, Araştırma Görevlileri Ali Samed ULU, Serkan ŞAHİ N ve tüm üniversite
çalışanlarına teşekkür ediyorum. Çalı ş
mamı n yazım aşamasında fikirleriyle beni
destekleyen eşim Esra COŞKUN’a ve eğitim hayatım boyunca benden maddi ve manevi
desteğini hiçbir zaman eksik etmeyen kardeş im Bekir COŞKUN’a sonsuz
teşekkürlerimi sunuyorum.

Fikret COŞKUN

iv
İ
ÇİNDEKİ
LER

ÖZET ………………………………..………………………………………………. I
ABSTRACT ………………………………..……………………………………….. II
ÖNSÖZ ………………………………..……………………………………………. III
İ
ÇİNDEKİ
LER ………………………………..……………………………………. V
KULLANILAN KISALTMALAR…………………………………………………. VII
ŞEKİ
LLER Lİ
STESİ………………………………..……………………………... VI

1. Gİ
RİŞ………………………………..………………………………………….. 1

2. KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NEDİ R ?............................................ 3


2.1. TANIMI VE ÖZELLİ KLERİ ………………………………………………... 3
2.2. ERP’Nİ N GELİ Şİ Mİ …………………………………………………………. 4
2.2.1. Malzeme İ htiyaç Planlaması(MRP: Matrial Requirement
Planning)…………………………………………………………………………….. 4
2.2.2. Kapasite İ
htiyaç Planlaması(CRP: Capacity Requirement Planning).…
5
2.2.3. Üretim KaynaklarıPlanlaması(MRP II: Manufacturing Resources
Planning) …………………………………………………………............................. 6
2.2.4. Dağıtı
m KaynaklarıPlanlaması(DRP: Distribution Resources
Planning) ……………………………………………………………………………. 6
2.3. ERP’Nİ N TERCİ H EDİ LME NEDENLERİ ………………………………..... 7

3. ERP YAZILIM PAZARINDAKİFİ RMALAR……………………………… 9


3.1. SAP …………………………………………………………………………... 9
3.2. CANIAS ERP ………………………………………………………………... 10
3.3. CYBERSOFT ………………………………………………………………... 12
3.4. MATRİS BİLİŞİ
M TEKNOLOJİ
LERİ……………………………………… 14
3.5. OYTEK (OYAK TEKNOLOJİBİLİŞİ
M ve KART Hİ
Z. A.Ş.)…………….. 15
3.6. PAZAR PAYLARI ………………………………………………………….. 15

4. MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ NDE İ


NCELENMESİ(SAP
R/3’de Bulunan Modüller) ……………………………………………………. 17

4.1. FI - Mali Muhasebe (Financial Accounting)…………………………………. 18


4.1.1. Temel Fonksiyonları……………………………………… 18
4.1.2. NEW GENERAL LEDGER (Yeni Mali Muhasebe Sistemi) …………. 19
4.2. CO - Maliyet Muhasebesi ve Kontrol (Controlling)………………………….. 19
4.3. TR - Nakit Yönetimi (Treasury) ve Elektronik Bankacı

k (E-Banking) ……. 20
4.3.1. Nakit Yönetimi (Treasury) …………………………………………….. 20
4.3.2. Elektronik Bankacılı
k (E-Banking) ……………………………………. 21

v
4.4. PP - Üretim Planlama (Production Planning) ………………………………... 21
4.5. MM - Malzeme Yönetimi (Materials Management) ………………………… 23
4.6. SD - Satışve Dağı tım (Sales & Distribution) ………………………………... 24
4.7. QM - Kalite Yönetimi (Quality Management) ………………………………. 25
4.8. WM - Depo Yönetimi (Warehouse Management) …………………………... 27
4.9. PM - Bakı m ve Onarı m (Plant Maintenance) ………………………………... 28
4.10. CS - Müş teri Servisi (Customer Service) ………………………………….. 29
4.11. HR - İnsan Kaynakları(Human Resources) …………………….................. 30

5. ERP NEDEN GEREKLİ ? ……………………………………………………. 32


5.1. ERP Kullanı mına Geçmek İ çin Karar Kriterleri …………………………….. 32
5.2. ERP Yatı rı
mıMaliyetleri …………………………………………................. 33
5.3. Firma Ölçeği ………………………………..………………………………... 34
5.4. İhtiyaçlar ………………………………..……………………………………. 34
5.5. ERP Uygulamaları nın Baş arı
sızlı
k Nedenleri ……………………………….. 35

6. SONUÇ ………………………………..………………………………………. 37
KAYNAKLAR ………………………………..……………………………….. 38
ÖZGEÇMİ
Ş

vi
KULLANILAN KISALTMALAR

APO : Advanced Planner and Optimizer – İ


leri Planlama ve Optimizasyon

BS : Bilgi Sistemleri

BT : Bilgi Teknolojileri

BW : Business Information Warehouse – Bilgi Deposu Yönetimi

CRM teri İ
: Customer Relationship Management - Müş liş
kileri Yönetimi

CRP : Capacity Requirement Planning - Kapasite İ


htiyaç Planlama

DRP : Distribution Resource Planning - Dağı



m KaynaklarıPlanlaması

EDI : Elektronik Data Interchange - Elektronik Veri Değiş


imi

ERP : Enterprise Resource Planning - Kurumsal Kaynak Planlama

JIT : Just in Time Production - Tam ZamanlıÜretim

KOBİ : Küçük ve Orta Büyüklükteki İ


şletmeler

MRP : Material Requirement Planning - Malzeme İ


htiyaç Planlama

MRPII : Manufacturing Resource Planning - İ


malat KaynaklarıPlanlaması

ROI : Yatı

m Getirisi - Return on Investment

SCM : Supply Chain Managment - Tedarik Zinciri Yönetimi

SRM : Supplier Relationship Management - Tedarikçi İ


liş
kileri Yönetimi

TCO : Total Cost of Ownership – Toplam Sahip Olma Maliyeti

Y2K : Bilgisayar sistemlerinde yaş


anan 2000 yı
lıproblemi

vii
ŞEKİ
LLER Lİ
STESİ

Şekil 2.1 - ERP Sisteminin Kronolojik Geliş


imi …………………………........... 5

Şekil 2.2 - ERP Kurma Sebepleri ve Beklentiler………………………………… 8

Şekil 4.1 - ERP’nin Temel Modülleri ve Genel Yapı


sı…………………………. 17

Şekil 4.2 - SAP R/3 Kalite Kontrol Prosesi ……………………………………… 27

viii

RİŞ Fikret COŞKUN

1. Gİ
RİŞ

Uluslararasıliteratürde Enterprise Resource Planning, kı saca ERP, olarak


adlandırı ş
lan ve bu çalımanı n ana konusunu teş
kil eden sistemler Türkçe kaynaklarda
genelde iki adla anı
lmaktadır:
 İ ş letme KaynaklarıPlanlaması,
 Kurumsal Kaynak Planlama.

Kurumsal Kaynak Planlama sistemleri kâr amacıgüden ya da gütmeyen her


türlü kurumda kullanı labilmektedir. Kurumsal Kaynak Planlama terimi kı saca
tanımlanacak olursa, kurumları n tedarikten, dağı

ma kadar tüm işsüreçlerini bütünleşik
bir veri/bilgi yönetim sistemi desteğiyle yönetmesini sağlayan genişkapsamlıve
modüler yapı ya sahip bütünleş ik bir yazılım paketidir. Ülkemizde ve dünya çapı nda
oldukça büyük bir pazar payı na sahip olan bu yazı lım paketinin üreticisi konumunda
olan küçük ve büyük çaplıyüzlerce firma faaliyet göstermektedir.

Kurumsal Kaynak Planlama sistemlerinde sorgulanan sonuçları n doğruluğu;


 Ana veri giriş lerinin aynı verinin baş ka bölümlerde tekrarlanmadan
(duplikasyon) girilmesine,
 Tüm süreçlerin en doğru ş ekilde girilmesine ve güncelliğinin korunması na,
 Süreklilik arzeden operasyonel giriş lerin sürekli olarak kontrol edilmesine,
 Bilgi sistemi hiyerarş isinin (üretim yönetimi, dı ştedarik, stoklama, satı nalma,
şve dağ
satı ıtı
m, vb.) geleceği görerek gerçekçi esnek ve en az düzeltme
gerektirecek bir yapı da kurulması
etkenlerine bağlı dır. Tüm bunları n yapı lmasıiş in en baş ı
ndaki faaliyet analizinin, en
doğru ş ekilde yapı lmasınıgerektirir. Aksi halde, planlama aş aması nda yapılan stratejik
hatalar ana verilerin tekrardan sisteme tanı tılmasıgibi önemli maliyet, zaman ve iş gücü
kayıplarına yol açabilir. Kı sacasıERP’nin kurulacağıkuruluş un sisteme detaylıve
sağlıklıbir şekilde tanımlanasıçok büyük önem arz etmektedir.

Kurumsal Kaynak Planlama sistemlerinin en önemli özelliği, coğrafi olarak


farklıbölgelerde bulunan fabrika, tedarikçi firma ve dağ ıtım merkezleri faaliyetlerinin
eşgüdümlü olarak planlanabilmesi, yüksek düzeyde bilgi entegrasyonu ve yüksek
düzeyde iletiş im kabiliyeti sağ lamasıdır. İnternet sayesinde sağlanan bu entegrasyon
yurt dışıbağlantı lar gereğiyle küresel boyutlara taş ınmaktadı r. Farklıbirimler arası nda
yatay elektronik bilgi değiş im hı zının yüksekliği Kurumsal Kaynak Planlama
sistemlerinin önemini arttı ran temel unsurlardan biridir. Client/Server (Müş teri/Hizmet
veren) bilgi iş lem teknolojisi, hiyerarş ik, dağıtı
lmı şve iliş kisel veri tabanı , standart
sorgulama dilleri, farklıülkelerdeki tesisler veya bu ülkelerle olan iliş kiler nedeni ile
çok dilli kullanım, 4.kuş ak programlama dili kullanı mı , açık sistem mimarisi, uygulama
programları na grafiksel bağlantıkurabilme, personel, bakı m, kalite vb. çok sayı da
uygulamayıkapsaması , raporlama esneklikleri, farklıüretim yapı ları
na (stok için veya
siparişe göre üretim) uyum gösterebilme yazı lı
mları nda bulunmasıgereken diğer
özelliklerdir. Özelikle müş teri/sunucu teknolojisi, Kurumsal Kaynak Planlama
endüstrisinin yükselmesine yardı m eden önemli bir etkendir. Böylelikle, verinin hangi
noktada olduğu önemli olmaksı zın küresel boyutta veriye ulaş ılmasıve kullanı lması
mümkün hale gelmektedir. Küresel boyutta tasarlanan Kurumsal Kaynak Planlama veri
tabanıtek bir noktadan kullanı labilmektedir. İnternet sayesinde bir fabrikada yaratı lan
teknolojik bilgiden diğer fabrikalar anı nda yararlanabilmektedir. Yine bir bölgedeki

1

RİŞ Fikret COŞKUN

yeni tedarikçi firmanı n özellikleri diğer bölgelerdeki fabrikalarca da bilinir hale


gelmektedir. Tüm stoklar (özellikle yedek parça ve hammadde) merkezi olarak
değerlendirildiğinden stok optimizasyonu daha etkin olarak gerçekleştirilebilmektedir.

Bilgi iş lem teknolojisi baş döndürücü bir geliş im içindedir. İ şletmelerde


bilgisayar kullanmayan hiçbir eleman bı rakmayacak biçimde geliş me sürmektedir.
Kurumsal Kaynak Planlama’da veriler, genellikle farklıyerlerdeki veri tabanları na
dağı tı
lmı şdurumdadı r. Bu veri tabanlarıbir ş ebeke sistemi ile birbirlerine bağlıolmak
durumundadı r. Kullanı cı
nın görmek istediğ i veri/verilerin nerede olduğunu bilmesi
gerekmemekte, sistem istenilen verileri istenilen formatta kullanı cının hizmetine
sunmaktadı r. Bu iliş
ki Client/Server (Müş teri/Hizmet veren) yapı sıile çok daha etkin
bir hale getirilmektedir. Bu yapı da iki program aynıanda çalı ş
maktadı r. Client tarafı
nda
hizmet için istekte bulunulmakta, Server tarafı nda ise bu isteklere cevap
verebilmektedir. Dolayı sı
yla müş teri ön tarafta isteklerde bulunurken arka tarafta server
istenilenleri gerçekleştirmektedir.

Client/Server yapı sıtasarı


m, mühendislik, atölye veri takibi, tezgah yükleme
gibi uygulamalarda büyük hı z ve esneklik sağlamaktadı
r. Kurumsal Kaynak Planlama
dağıtılmışveri tabanlarısayesinde, yani fiziksel olarak farklıyerlerde bulunan veri
tabanları arası ndaki entegrasyonu ile, kullanı cı
ya istediği veriyi istediği anda
verebilecek ş ekilde kurulabilmekte, veri tabanları da tek bir iş lem ile
güncelleştirilebilmektedir.

2
KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NEDİ
R? Fikret COŞKUN

2. KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NEDİ


R?

2.1. TANIMI VE ÖZELLİ


KLERİ

ERP'nin ne olduğu konusuna akademik bağlamda üzerinde anlaş ılmışgenel


kavramlar bulunmaktadı r ancak, tanımıüzerinde tartı şmalar sürmektedir. ERP kavramı
için değiş ik açı
lardan bakarak farklıtanı mlar yapmak olanaklıolsa da en genel ş ekliyle,
bir şirkette süregelen tüm bilgi akı şı
nı n bütünleş imini sağlayan ticâri yazı lı m paketleri
olarak tanı mlanabilir (Rajagopal, 2002). ERP kavramı na üç farklış ekilde bakı labilir:
(Umble, Haft, ve Umble, 2003),
 Bilgisayar yazı mış
lı eklinde alınıp satı
labilen ticâri bir maldır,
 Bir kurumun tüm süreç ve verilerini tek bir genişkapsamlıve bütünleş ik
yapıaltı nda toplayan bir geliş
im amacı dır,
 İ şsüreçlerine çözümler sunan bir altyapı nı n anahtar öğesidir.

ERP, Kurumsal Kaynak Planlaması(Orjinal adı yla Enterprise Resource


Planning-ERP) iş letmelerde mal ve hizmet üretimi için gereken iş gücü, makine,
malzeme gibi kaynakları n verimli bir ş ekilde kullanı
lmasınısağlayan bütünleş ik
yönetim sistemlerine verilen genel addı r. Kurumsal ERP uygulamalarıülkemizde de
başlangıç yılları
nda MRP/II olarak kullanı ldığınıda göz önünde bulundurursak yaklaşık
15 yı llı
k geçmiş i vardı r. (http://www.cio.com/research/erp/edit/erpbasics.html,
11.12.2006)

Bu sistemler adlandı rılırken "Kurumsal" kelimesinin kullanılması nı n sebebi,


kapsamları nın belirli bir hizmet veya ürün üretmeye yönelik faaliyet gösteren
kurumları n tüm fonksiyonları nıiçermesidir. ERP sistemleri bütünün, bu bütünü
oluşturan parçalardan daha büyük olduğu felsefesi üzerinde kurulmuş tur. Bu felsefeden
yola çıkılarak meydana getirilen ERP sistemleri, kurumlarda daha önceleri ayrıayrıele
alı
nan iş levleri birbirine bağlıbir ş ekilde kurumun amaçlarınıyerine getirmek için
ş
çalı r ve bundan faydalanarak kurumlardaki her türlü kaynağı
an parçalar olarak ele alı n
(İş
çilik, Malzeme, Para, Makine) verimliliğini en üst düzeye ulaş tırmayıamaçlar.
(Yegül, 2002).

ERP sistemlerinin tanı mlayı cıözellikleri hakkı ndaki genel kanı lar ş u şekilde
özetlenebilir:
●
Tüm sektörleri hedef alan ve kurulumu esnası nda özelleş
tirilebilen standart
yazı lım paketidir.
●Diğer paketlere kı yasla özelleş tirmeye çok daha müsait yapı ya sahiptir.
Çünkü, hedef sektörü tanı mlanmamı şolan bu standart paketler kurulum esnası nda
kurumun özel ihtiyaçları na göre özelleş tirilebilmelidirler.
●
Bir veri tabanıyönetimi yazı lımı , ara katman yazı lı
mı(middleware) ya da
bir işletim sisteminden ziyade ERP bir uygulama yazı lı
mı dır.
●
Hem ana verileri hem de işsüreçlerine ait verileri tutan bütünleş ik bir veri
tabanı dı r.
●Temel işsüreçleri hakkı nda çözüm önerileri sunar.
●
Birçok kurumsal iş levi desteklemeyi hedeflemesinden dolayıyüksek oranda
işlevsel bir yapı ya sahiptir.
●
ERP ürün paketleri dünya genelinde, ülkelerden ve bölgelerden bağı msı z
çözümler sunmak üzere tasarlanmı ştır. ERP paketleri, ülkeden ülkeye farklı lı
k gösteren

3
KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NEDİ
R? Fikret COŞKUN

muhasebe iş lemleri, özel biçimli belgeler oluşturulması(teklifler, faturalar vs.) ve insan


kaynaklarıyönetimi gibi iş levleri ülkesel gereksinimlere uygun bir ş ekilde yerine
getirirler.
●Temel ERP ürün paketi dünya ölçeğinde kullanı mısağlamaya yeterli
işlevselliği içermesi sayesinde bazısektörleri değil tüm sektörleri hedefler.
● ERP yazı lı
mları nıdiğerlerinden ayı ran bir özellik de ERP paketlerinin
tedarik yönetimi, siparişyönetimi ve ödeme iş lemleri gibi, tekrar eden ve sürekli olan iş
süreçlerini destekliyor olmaları dır. Bu paketler sadece pazarlama, ürün geliş tirme ve
proje yönetimi gibi düş ük seviyede yapı landırılmışve düzensiz olan iş levler üzerinde
yoğunlaş mazlar. (Klaus ve diğerleri, 2000).

2.2. ERP’Nİ
N GELİ
ŞİMİ

Kurumsal Kaynak Planlama sistemlerinin tarihsel geliş imini incelemek için iş


entegrasyonu kavramları nın gelişim sürecine bakmak gerekir. ERP kavramı nı
n,
Malzeme İ htiyaç Planlama (MRP - Material Requirement Planning) ve Üretim
kaynaklarıPlanlama (MRP II - Manufacturing Resource Planning) terimlerinden
türediği varsayı lmaktadı r. MRP malzeme ihtiyacı nıdaha etkin bir biçimde hesaplamak
için geliş tirilmişbir sistemdir. Bu sistem sonradan geniş şplanlama
letilerek, satı
kapasite yönetimi ve çizelgeleme gibi iş levleri de kapsayan MRP II sistemi
geliştirilmiş tir. MRP II o zamanlar, etkin imalat planlama için bir sonraki adı m olarak
görülmekle birlikte, firmalar, karlı lık ve müş teri memnuniyeti gibi amaçları n sadece
üretim değil tüm iş letmeyi ilgilendiren kavramlar olduğunu anlamakta gecikmemişve
finans, satış , dağı tı
m ve insan kaynaklarıiş levlerinin de dahil olduğu sistemlere ihtiyaç
duyulmaya baş lanmı ştı
r. (Yegül, 2002).

Kurumsal Kaynak Planlaması(ERP), 1990’lıyı lların baş


larında, kurumlara
yönelik bir çözüm aracıolan Malzeme İ htiyaç Planlamanı n (MRP) ihtiyaçlarıyeterli
ölçüde karş ılamamasısonucunda ortaya çı kmı ştı
r. Gelişim sürecinde gelinen nokta
ile ERP çözümleri, orta ve büyük ölçekli kurumlar baş ta olmak üzere, üretim ve
ticaret sektöründeki kurumları n geri planda yer alan SiparişYönetimi, Finansal
Muhasebe, Stok Kontrol, Depolama ve Dağı m, Aktif Kaynaklar Yönetimi, İ
tı nsan
Kaynaklarıgibi bölümleri ile ön planda yer alan Satı şve Pazarlama, Elektronik
Ticaret ve Tedarik Sistemlerinin bir arada fonksiyonel organizasyonunu sağlamı ş
tır.
(http://www.biymed.com/pages/erpprg.htm, 11.12.2006).

MRP ve MRP II sistemlerinin devamıolarak bünyesine CIM ve DRP


sistemlerini de katarak gelişen ve tüm işletme kaynakları nın modüler yapı dan oluş an
ERP sistemi fikrinin ortaya çıkışı n kronolojik bir özeti Şekil 1’de verilmiş
nı tir. ERP’nin
kapsamı nıve içerdiği iş levleri daha iyi anlamak açı sından yukarı da adıgeçen
kavramlarıaçı klamak uygun olacaktı r.

2.2.1. Malzeme İ
htiyaç Planlaması (MRP: Manufacturing Requirement
Planning)

1960'lıyı llarda bilgisayarları


n ticari işletmelerde yaygınlaş
maya baş
lamasıile
ilk kurumsal üretim yönetim sistemi, malzeme ihtiyaç planlamasıMRP (Manufacturing
Requirement Planning) yazı lı
mlarıkullanı lmaya baş . İ
ladı lk MRP yazılımıIBM
tarafı
ndan geliştirilmiştir. İ
lk aş
amada malzeme ağaçlarıve stoklarıkapsayan sistem

4
KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NEDİ
R? Fikret COŞKUN

DRP

MRP MRP II ERP


MRP II

CIM

1960 1970 1980 1990 2000

Şekil 2.1 - ERP Sisteminin Kronolojik Geliş


imi (Altı
nkeser, 1994).

gittikçe geliş erek 1980'li yı llarda üretim iş letmelerinin üretim ile doğ rudan ilintili
faaliyetleri (satı
nalma, üretim planlama ve kontrol, muhasebe, stok yönetimi….) kapsar
hale geldi ve üretim kaynaklarıplanlaması : MRP II (Manufacturing Resource Planning)
adınıaldı . 1990'lıyı llarda yönetim sistemleri yalnı z üretim sektörünü değil tüm
sektörleri (telekomünikasyon, perakande, medya, sağ lı
k, kamu....) tüm faaliyet
birimlerini (satı ş sonrasıservis, bakı m onarı m, insan kaynakları , duran varlı k
yönetimi...) kapsar hale geldi ve kurumsal kaynak planlamasıERP (Enterprise Resource
Planning) adı nıaldı. 2000'li yı lları
n baş ında özellikle internet ve çağrımerkezleri
kanalları nıkullanarak iş letme dı şıunsurlarla da bütünleş en ERP sistemleri, müş teri
ilişkileri yönetimi (CRM), tedarik zinciri yönetimi (SCM) ve iş letme zekası(BI)
kavramları nıda kapsayarak ERP II konseptine geniş lediler. İ
lk aş amada yalnı zca
malzeme tedariği fonksiyonuna sahip olan yazı lımlar günümüzde iş letmelerin tüm
bölümlerinin birbiri ile entegrasyon içerisinde çalış
ması nıhedefler olmuş tur.
(www.logo.com.tr, 11.12.2006).

MRP basitçe, son ürün için hazı rlanan ana üretim çizelgesini ürün ağacıbilgisi
yardımı yla gerekli parça ve malzeme çizelgesine çevirerek satın alma ve imalat emirleri
hazırlayan bir envanter yönetim tekniği olarak tanımlanabilir. MRP sistemi ana üretim
çizelgesinden hangi son ürünlerin ne zaman ve hangi miktarlarda üretilmesi gerektiğini
öğrenir. Ürün ağacıbilgilerinden yararlanarak bir son ürün için gerekli olan parçalarıve
miktarlarıhesaplar. Bu bilgileri envanter durumu ile karş ı
laş tı

r, üretim ve temin
sürelerini de kullanarak parçaların ne zaman ve ne kadar siparişedileceğini belirler.
(Acar, 1991).

2.2.2. Kapasite İ
htiyaç Planlaması(CRP: Capasity Requirement Planning)

MRP’deki açı k atölye emirleri ve planlanmışsipariş ler bu siparişleri zaman


periyodunda işsaatleri olarak işmerkezlerine yükleyen CRP için birer girdidir. CRP
kısa veya orta dönemde MRP ile üretilen malzeme planı nıgerçekleş tirmek için gerekli
olan spesifik iş gücü ve teçhizat kaynaklarınımiktarsal olarak belirler. Daha sonra
gerekli kapasite, potansiyel aşı
rıveya az yüklemeleri belirlemek için mevcut kapasite
ı
ile karşlaş
tırı
r. (Yetiş, 1993).

5
KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NEDİ
R? Fikret COŞKUN

2.2.3. Üretim KaynaklarıPlanlaması(MRP II: Manufacturing Resource Planning)

MRP-II (Manufacturing Resource Planning) üretim yapan bir ş irketin malzeme-


tezgah-para-insan gibi kaynakları nın eşgüdüm içinde kullanı lması nısağlamak için
geliştirilmişbir yöntemdir. MRP-II aynızamanda kendi içerisinde bir entegre sistemdir
ve tercih edilen yöntem ERP çalı ş
masıile tamamen benzerdir. Tanı mıitibarıile MRP-II
metodolojisi ağı rlıklıolarak üretim yapan sektörlerde kullanı ğıiçin, yaygı
ldı ş
n bir yanlı
kanıile iki değiş ik yöntem varmı şgibi algılanı r. Üretim yapan firmalarda genelde
izlenen sı ağı
ra aş daki gibidir. Bu süreç boyunca, hazı r olundukça SCM, CRM, MES,
FCP gibi uygulamalarda sisteme ekleniyor olabilir. (Yegül, 2002).

Günümüzdeki MRP II sistemleri firma düzeyinde satı şyönetimi, üretim


planlama ve kontrolü, satı nalma gibi faaliyetleri yönetebilmektedir. MRP II paketlerinin
yetersiz kaldı ğıdiğer noktalarda ise ek modüller ya da entegre çalı şabilen paketler
devreye girmiş tir ancak bu firma düzeyinde kalmı ştı
r ve firmalararasıbilgi iletiş
imini
sağlayamamı ştı
r. Küreselleş menin doğal bir sonucu olarak değiş ik coğrafi bölgelerdeki
işfaaliyetlerinin dağıtık veri tabanlarıve küresel entegrasyon yoluyla yönetilmesi önem
kazanmı şve ERP olgunluk çağı na girmiştir.(http://www.ias.com.tr/erp/p-mrp_erp.html,
11.12.2006).

İşletmeler malzeme kaynağı nın yanısı ra işgücü, makine ve para kaynakları nıda
enetkin bir ş ekilde planlamak ve kontrol etmek zorundadı r. Üretim Kaynakları
PlanlamasıMRP sistematiğine bağlıolarak söz konusu kaynakları n da eş güdümlü
olarak planlanmasıve kontrolünü gerçekleş tiren bir yaklaşımdır. Esas itibariyle MRP II
malzeme ihtiyaç planlaması nıyanısı ra, makine ve iş çilik kaynağına yönelik olarak da
kapasite planlamasıçalışmalarınıiçerir. (Tanyaş , 1994)

2.2.4. Dağı

m KaynaklarıPlanlaması(DRP: Distribution Resource Planning)

Dağı tı
m KaynaklarıPlanlaması (DRP - Distribution Resource Planning)
MRP’den esinlenerek envanterin dağı tımı ş
nda optimizasyon sağlamaya çalıan bir
yöntemdir. Literatürde ilk kez 1975 yı lı
nda Kanada’da bulunan Abbott
laboratuarları
nda kullanı ş
lmıtı
r. (Greene, 1987).

Dağı tı
m KaynaklarıPlanlaması(DRP - Distribution Resource Planning)
MRP’den esinlenerek envanterin dağı tı
mında optimizasyon sağlamaya çalı ş an bir
yöntemdir. Dağım Kaynak Planlamasısistemi ş
tı ş
u kriterleri dikkate alarak çalıı
r;
●Taş ı
ma araçlarıve teçhizatları
,
●Yükleme/indirme alanı ,
●Depolama alanıve hacmi,
●Ürünlerin birbirine göre taş
ıma ve depolama özellikleri,
●Taş ı
madaki tonaj
●Zaman kı sıtları
. (Yegül, 2002).

DRP, periyotlar boyunca dağı tı


m depolarının gereksinimlerinin projeksiyonunu
yapar ve ana depodan planlanmı şsiparişler oluşturur. DRP; üretim kapasitesinin ve
n etkin bir ş
stokları ekilde tahsis edilmesini sağlamak, müş teri servis düzeyini

6
KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NEDİ
R? Fikret COŞKUN

yükseltmek ve stok yatı rımlarınıdüş ürmek için, üretim ve dağı



m yöneticileri
tarafı ş
ndan ihtiyaç duyulan bilgi akıı
nısağlar. (Yegül, 2002).

2.3. ERP Nİ
N TERCİ
H EDİ
LME NEDENLERİ

İşakı şsüreçleri ve çözümleri birbirlerinden farklıolan çok sayı da bölümün tek


bir platform ve veritabanı nıkullanarak bütünleş ik bir yapı da entegrasyonu ile güvenilir,
sağlıklı, hızlıbilgi paylaş ı
mıkurum içindeki operasyonları n baş arıile sonuçlanması
açısından son derece önemlidir. Bu sistem bütünlüğ ü kurumsal kaynak verimliğinin
sağlanması , işperformansı nın artırılması , bölümler arasısağlı klıveri alı şverişi ile
verilecek kararları n hı zlıve doğru alı nması na yardı mcıolarak hizmet ve ürün kalitesini
artıracaktır. ERP uygulamalarıkurum içi entegrasyonun yanı nda, operasyonları n kurum
sınırlarıdı ş ı
nda geçen kı sımlarınıda destekler. Bütünlük ve devamlı lı
k arzeden bu
süreçleri ERP çözümlerinin genel özellikleri olarak ele alı rsak:
 ERP uygulamaları , kurumun bütününde ilgili departmanları n işakı şını
düzenler.
 ERP uygulamalarıentegre yapı lardan meydana gelir.
 ERP uygulamalarıbirbiriyle uyumlu çalı ş abilen departman ve operasyonlara
göre geliş tirilmişmodüler yapı lardan meydana gelir.
 ERP uygulamalarısadece kurum içi çözümleri sağlamakla kalmaz, kurumun
sını rlarını aş an, farklı bölgelerdeki tesislerine, müş terilerine, iş
ortakları na ve tedarikçilerine kadar uzanı r.
 Malzeme, makine, iş çi gibi tüm kaynakları n en verimli ş ekilde
kullanı lması nın sağlanmasıve buna bağlıolarak maliyetlerde azalma
hedeflenir.
 Değiş ken üretim koş ulları
na hı zlıtepki verebilme, dolayı sı yla rekabet
gücünün arttı rı
lmasıhedeflenir.
 Kalitenin ve izlenebilirliğin sağlanması
 Her aş amada maliyetlendirmeye imkan tanı ması
 Simülasyon özelliği sağlaması .
 Verilen müş teri hizmetlerinin kalite ve memnuniyetini artı rması .
 Tüm seviyelerde hı z ve disiplinin sağ lanması .
 Kurum yönetimin karar verme süreçlerini hı zlandı rarak, kurum içinde
kontrol yeteneğinin geliş mesini sağlaması dır.
(http://www.ias.com.tr/erp/erp.html, 11.12.2006).

Firmaların ERP'yi tercih etmeleri için 5 önemli neden vardı


r;
 Entegre Finansal Bilgiler
 Entegre Müş teri SiparişBilgisi
 Standardizasyon ve İ malat İşlem Hızlarını
n Artması
 Stoklarıoptimizasyonu
 İ K Bilgilerinin Standardizasyonudur.
(http://www.cio.com/research/erp/edit/erpbasics.html, 11.12.2006).

Fortune 500 listesindeki dünyanı n önde gelen büyük ş irketleri ile çok baş arı

işbirliği yapan SAP’nin kurulumunu gerçekleş tirdiği müş terilerinin yarı sından fazlasını
(%58) küçük ve orta ölçekli işletmeler oluşturmaktadı r. Endüstrisinde 31 yı llı
k kapsamlı
bilgi birikimiyle SAP, eldeki kısıtlıbütçe ve kaynaklarıen etkili biçimde kullanmanı n

7
KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NEDİ
R? Fikret COŞKUN

yolunu arayan, üretim gücüyle küresel rekabette geri kalmadan büyümeyi hedefleyen ve
verimliliği en üst seviyeye çı karmak isteyen farklıölçekteki her iş letmeye özgü
çözümler sunmaktadı r. (http://www.sap.com/turkey/solutions/business-suite/ index.epx
11.12.2006).

Kurumları n ERP kurmaya iten etmenler ve kurumları


n ERP sisteminden
beklentileri Şekil 2’de açı ş
klanmıtı
r.

Baskı lar :
- Değiş im
- E-altyapıihtiyacı
- Küreselleş me
- Dağı nık coğrafi yapı

Strateji : Strateji :
- Süreçleri İ
yileş
tirme - Verilere kolay eriş
im
Durum :
- Karmaş ık, dağı
nık
Bilgi Sistem altyapı sı

Faaliyetler :
- Bütünleşik ERP
Sistemi seçimi

Olasıfaaliyet :
- ERP’nin özelleş
tirilmesi İstenen Etki :
- Maliyette azalma

İstenen Etki :
Etki : - Müş teri katı


- Bakı m ihtiyacıolan
İstenen Etki :
bir sistem
- Stratejik karar
verme

Şekil 2.2 – ERP Kurma Sebepleri ve Beklentiler (Hagman, 2000).

8
ERP YAZILIM PAZARINDAKİFİ
RMALAR Fikret COŞKUN

3. ERP YAZILIM PAZARINDAKİFİ


RMALAR

İ şletmelerin kurumsal sistem geliş tiricilerinin yolları


nıaş ı
ndırmalarısürpriz
değildir. Baş arı
lıbir ERP projesi uzun dönemde bir firmaya milyonlarca dolar
kazandı rabilir. 1997 yı lında ERP sistemlerinin satı n alınmasıiçin 10 Milyar Dolar
harcanmı ştır. Bu miktar ilgili danışman mâliyetleri de eklendiğinde belirgin bir ş
ekilde
artmaktadı r. Bu pazarın, yapı lan araştırmalar sonucunda, 2000 yı lı
nda %34.5 ve 2003
yılı
nda da %32 büyüdüğü görülmüş tür. 2001 yı lında yaşanan ekonomik yavaşlama bu
proje talebini yavaş latmı ştır, ancak ekonomi düzeldikçe ERP sistemlerine olan talep
yeniden yükselecektir.(Baskak, 2003).

Dünya çapı nda 100’ün üzerinde irili ufaklıERP yazı lı


m paketi üreticisi olması na
rağmen bunların büyük çoğunluğu küçük ölçekli firmalarıhedef almaktadı r ve içlerinde
“Büyük Beş ” olarak anılan;
 SAP-AG,
 Oracle,
 J.D. Edwards,
 Peoplesoft ve
 Baan firmalarıtoplam olarak dünya çapı ndaki ERP pazarı nın yaklaş ık
%60’ınıellerinde tutmaktadı rlar. Bu rakamlar değiş ik araş rma ş
tı irketlerine göre
farklı

k gösterse de genelde birbirine yakındı r ve SAP firmasıpazarda tartı şması z lider
konumdadı r. SAP, R/3 ile pazara koyduğ u ağı rlığı
nıweb tabanlıyeni ürünü olan
MySAP ile devam ettirmektedir. Türkiye’ye baktı ğımızda da SAP’nin lider durumda
olduğu görülmektedir. Kendi iddiası na göre SAP, Türkiye’deki 500 büyük firmadan
200’üne hizmet sağlamaktadı r. (www.sap.com/turkey/news, 12.01.2007).

Bu bölüm ülkemizde faaliyet gösteren yazı



m firmaları
nın internet sitelerinden
derlenmiştir.

3.1. SAP
SAP, merkezi Walldorf, Almanya'da bulunan, Avrupa'nı n en büyük yazı lı
m
şirketidir. SAP, 1972 yı lı
nda beşeski IBM çalı ş
anıtarafı ndan Systemanalyse und
Programmentwicklung ("Systems Analysis and Program Development") adıaltı nda
Mannheim, Almanya'da kurulmuş tur. SAP'ı n ürünleri kurumsal kaynak planlama ERP
sektöründe yer almaktadı rlar. Şirketin ana ürünü olan SAP R/3'deki "R" gerçek zamanlı
("Realtime") veri iş leme özelliğini, 3 rakamıise veritabanı , uygulama sunucusu ve
istemciden oluş an üç seviyeli uygulama mimarisini simgeler. R/3, R/2'nin ardı lı
dır.
Şirket tarafından geliştirilen diğer ürünler APO (Advanced Planner and Optimizer), BW
(Business Information Warehouse), CRM (Customer Relationship Management), SRM
(Supplier Relationship Management) olarak özetlenebilir. Son olarak ş irketin yeni bir
teknoloji platformu olarak SAP NetWeaver'ıkullanı ma sunduğ u bilinmektedir. Dünya
çapı nda 120'den fazla ülkede, 27.000'den fazla ş irkette, 91.500 konumda kullanı lan ve
12 milyondan fazla son kullanı cısıolan SAP'ı n merkezi halen Walldorf'dadı r.
(http://www.sap.com, 12.01.2007).

Tek ve birleş şstratejisi nedeniyle çok miktarda SAP R/3 danı


ik bir satı şmanına
ihtiyaç duyulmaktadı r. Altıbüyük danı şmanlık ş irketi SAP’ın işortağıdurumundadı r.
Yoğun talep SAP danı şmanlarının saatlik ücretlerini oldukça yüksek seviyeler
çıkarmı ştı
r. SAP’nin lokomotif ürünü olan SAP R/3 1992 yı lı
nda çıktıve bir ş
ok dalgası

9
ERP YAZILIM PAZARINDAKİFİ
RMALAR Fikret COŞKUN

yaratmı ştı
r. SAP R/3 tipik bir endüstrinin her ihtiyacı nıkarş ılayan olay yaratacak
fonksiyonellikte;
●satı ş&dağı tı
m,
●malzeme yönetimi,
●üretim planlama,
●finansal muhasebe,
●kontrol,
●proje yönetimi,
●proses kontrol,
●kalite yönetimi
gibi modüllere sahip olarak piyasaya çı kmı ştı
r. SAP’nin baş arısı
nısırrısağlam, kaliteli
ve olgunlaş mışbir ürün, kuvvetli bir Ar-Ge desteğ i, teknoloji esaslıdeğil proses esaslı
yaklaş ı
mıolması , danışman ve bilgi teknolojisi firmaları yla olan işortaklıkları
, stratejik
satış, öz sermayelerini yazı lı
ma ve eğitime kontrollü olarak ayı rmalarıdı
r. Büyük global
bir şirketin fonksiyonel ihtiyaçları
nıkarş ı
layabilecek yeterliliktedir.
(http://www.kocsistem.com.tr/tr/default.asp, 12.01.2007).

3.2. CANIAS ERP

CANIAS ERP yazı lımıbütünleşik, sektör bağı msı z, farklıyapılardaki firmalara


uygun, içeriğinde hiçbir kı sı
tlama olmayan ve uzun yı lların tecrübesi ile geliştirilmiş
kapsamlıve dünya ölçeğinde bir kurumsal kaynak planlama çözümüdür. İ şletmenizdeki
işleri çok daha kolay ve az maliyetle etkin bir ş ekilde yönetebilmenizi sağlamak için
tasarladığımı z CANIAS ERP kurumunuzun tüm birimlerini koordine eden dinamik ve
bütünleş ik yapı sı
yla işsüreçleri iyileş tirir, güncel ve güvenilir bilgi sağlayarak,
yöneticilerin doğru veriler ı
ş ı
ğında hı
zlıkarar almaları na imkan verir.

CANIAS ERP Almanya, Avusturya, Fransa baş ta olmak üzere toplam 9 ülkede 6
dilde kullanı
lan tek Türk ERP yazı lımıdır. Standart yapısında lojistik, üretim ve kapasite
kontrol, muhasebe ve finans, fiili maliyetlendirme, müş teri ilişkileri yönetimi, insan
kaynaklarıyönetimi, doküman yönetimi, bakı m yönetimi, EDI (Elektronik Veri
Transferi) ve kurumsal karneler (Balanced Score Cards) gibi modülleri içerir. İ nce
düş ünülerek ortaya çıkarılmışaltyapı sıkullanımıkolaylaş tı
rır, danı şmanlık ve eğitim
masraflarını minimuma indirir ve çok kı sa sürede kurulum imkanı verir.
(http://www.ias.com.tr/solutions/caniaserp.html, 12.01.2007).

IAS Yazı lım’ın geliş


tirdiği 6 dilde ve 9 ülkede aktif kullanı lan tek Türk
kurumsal kaynak planlama yazı lı
mıCANIAS ERP, 2005 yı lı
nda Türkiye’de % 80,
yurtdı şında da % 60 oranı nda büyümüş tür. Ziylan, Penti, Matraş , Elit Çikolata,
KaramancıHolding, Ece Banyo, Ürosan, Olimpia, Timpeks, KapıSistemleri, BPO,
DoğuşVana, Özkan Makine, Torun Bakı r, Üç Yı ldız, Meyteks, Nassetti ve Piramid
Medikal de 2006’ya CANIAS ERP ile giren firmalardı r. Sektörlerinin öncüsü olan 20
şirket daha 2005’in son ayları nda, tamamıTürkiye’de, Türk mühendisleri tarafı ndan
geliştirilen kurumsal kaynak planlama yazı lı
mıCANIAS ERP'yi kullanma kararı
almı ştır. IAS Yazılı
m bu firmaların katı

mı yla Türkiye’de 2005 yı lıbüyüme oranı%80
olarak gerçekleş miştir. Ayakkabı , deri sektöründe Ziylan Ayakkabı (Polaris,
Kinetix,Torex, Flo, Flogart) ve MatraşDeri, tekstil sektöründe Penti ve Meyteks, oto
yan sanayinde BPO, Olimpia Oto Camlarıve Üç Yı ldız, medikal sektörde Nassetti ve
Piramid Medikal, seramik sektöründe Ece Banyo, gı da sektöründe Elit Çikolata,

10
ERP YAZILIM PAZARINDAKİFİ
RMALAR Fikret COŞKUN

mobilya sektöründe Ürosan ve Timpeks, inş aat sektöründe KaramancıHolding, Doğuş


Vana, Özkan Makine ve KapıSistemleri, metal iş leme sektöründe Torun Bakır
kurumsal kaynak planlama yazı lı
mıtercihlerini yaparak 2006’ya CANIAS ERP’ye
katı
lan firmalardı
r. (http://www.ias.com.tr/caniaserp.html, 12.01.2007).

Uluslararasıalanda rekabetin gün geçtikçe daha da arttı ğıgünümüz ş artları


nda
şirketler, işsüreçlerini optimize etmek, maliyetleri kontrol altı
nda tutmak ve çevik bir
yapı ya kavuş mak için teknoloji kullanmayıbüyümede en önemli unsur olarak
görüyorlar. Özellikle son yı llarda yaş
anan ekonomik krizler sonrası nda, iş
letmeler için
kaynakları n doğru kullanı lması , işsüreçlerinin takibi ve karar alma sürecinde her
faktörün öneminin artmasıda firmalarıERP yazı lı
mıarayı ş
ına yönlendirdi. .
(http://www.ias.com.tr/caniaserp.html, 12.01.2007).

CANIAS ERP, her ölçekteki iş letmenin, sektör ve ş irket gereksinimleri ve iş


süreçlerine göre dizayn edilebilen, esnek, Java tabanlı , platform bağ ımsız, parametrik,
entegrasyon özelliğine sahip, açı k kaynak kod, hem operasyonlarıizleme amacı na hem
de karar alma sürecine yönelik bir bilgi sistemi sunmaktadı r. TamamıTürkiye’de, Türk
mühendisleri tarafından geliştirilen CANIAS ERP kurumsal kaynak planlama yazı lı
mı ,
Avrupa’da da Pek çok firma tarafı ndan tercih ediliyor. 2005 yı lıiçin tahmin edilen %5
civarıbir büyüme oranı na sahip olup, dünya ERP yazı lı mıpazarı nda IAS Yazı lı
m, 2005
yılında yurt dı şı
nda ise %60 gibi yüksek bir oranda büyüme kaydetmiş tir.
(http://www.ias.com.tr/solutions/caniaserp.html, 12.01.2007).

ERP kurumsal kaynak planlama yazı lımıilk kurulumda sistem ihtiyacıve


önceliklere göre oluş
turulabilir ve geliş
ime paralel olarak sisteme yeni modüller aş
amalı
olarak alı
nabilir, CANIAS ERP Tüm Modülleri;

TEMEL UYGULAMALAR
BAS - Destek Tablolarıve Temel Veriler
SYS - Sistem Yönetimi
WFC - İşAkı şYönetimi
DEV - TROIA Yazı lı
m Geliş tirme Araçları

ÜRÜN TASARIMI
BOM - Ürün AğaçlarıYönetimi
ROU - Rota Bilgileri Yönetimi
CAL - Standart Ürün Maliyetlendirme

SATIŞVE MÜŞTERİİ LİŞKİ LERİ


SAL - SatışYönetimi
CRM - Müş teri İ
liş
kileri Yönetimi
SRV - Servis Yönetimi
EXP - İhracat Yönetimi

SATINALMA YÖNETİ Mİ
PUR - Satı
nalma Yönetimi
VER - Fatura Kontrol

MALZEME YÖNETİ

11
ERP YAZILIM PAZARINDAKİFİ
RMALAR Fikret COŞKUN

INV - Envanter Yönetimi


QLT - Kalite Kontrol
MRP - Malzeme İ htiyaç Planlaması

ÜRETİM YÖNETİ Mİ
PRD - Üretim Planlama ve Kontrol
CAP - Kapasite Planlama ve İ leri Çizelgeleme
PRC - Fiili (Aktivite Bazlı
) Maliyetlendirme


NANS VE MUHASEBE
FIN - Genel Muhasebe
ASS - DemirbaşMuhasebesi
BUD - Bütçe Yönetimi
COS - Maliyet Merkezleri Muhasebesi

İ
NSAN KAYNAKLARI YÖNETİ Mİ
HCM1 - Personel Yönetimi
HCM2 - İnsan KaynaklarıYönetimi

Dİ ĞER MODÜLLER
MNT - Bakı m Yönetimi
DOC - Doküman Yönetimi
EDI - Elektronik Veri Transferi
CLB - Collaborator
BSC - Kurumsal Karneler
OLP - OLAP
(http://www.ias.com.tr/solutions/caniaserp.html, 12.01.2007).

3.3. CYBERSOFT

Günümüzün kurumsal işdünyası nda, büyük ve orta ölçekli firmalar bir ikilemle
karş ıkarşıya bulunuyorlar: Stratejik hedeflerini gerçeklemek ve karlı lıklarınıdevam
ettirebilmek için kurumlarıiçinde etkin kontroller uygulamak zorundalar. Diğer
taraftan, geliş
im ve yenilik giriş imlerini sürdürmek için esnekliklerini de korumak
zorundalar. Bu ikilemi, daha da çözümü zor bir problem olarak adresleyen ise, bu
ihtiyaçlarıgerçekleştirirken, maliyetlerin de kontrol edilmek zorunda olunması dır.
(http://www.cs.com.tr/diger/iletisim.html, 12.01.2007).

Genel olarak, Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) çözümleri, kurumları n karşı


karşıya kaldı klarıbu ikilemi çözmek adı na uygulanmaya çalı şılıyor. Ancak, günümüz
ERP çözümlerinin ortak problemi olan, kapsanan verinin içinden çı kı lamayacak kadar
karmaş ık ve fazla olmasısorunu, kurumları n ikilemlerini çözmek bir tarafa ne yazı k ki
daha da katlayabiliyor. Mevcut ERP yazı lı
mları , daha da fazla işalanı nın ihtiyaçlarına
cevap vermek adı na, kullanı cı
lara seçilmesi ve yönetilmesi gittikçe zorlaş an ölçüde
fazla alternatifler sunmaktadı rlar. Bu seçim ve yönetim karmaş ası , beraberinde,
uygulama projelerinden itibaren baş arısız olmuş , son kullanı cılar tarafı ndan
içselleş
tirilememişbir çok ERP uygulamasıgetirmiş tir. META grubunun 1999 Fortune
500 listesindeki 63 ş irket arasında yaptığıaraş tı rmaya göre her uygulamada ortalama

12
ERP YAZILIM PAZARINDAKİFİ
RMALAR Fikret COŞKUN

1,5 milyon dolar zarar söz konusudur. Ortalama uygulama süresi için 23 ayıbulmuşve
bu süre içinde 10,5 milyon dolar uygulamaya, 2,1 milyon dolar da iki yı llı
k bakım
masraflarına harcanmı ş tı
r. Bu ortalama değerler ERP uygulamaları nda baş arı
dan çok
baş arısı ğı
zlı n söz konusu olduğunu vurgulamaktadı r.
(http://www.cs.com.tr/iletisim.html, 12.01.2007).

Cybersoft, I3 Kurumsal Kaynak Planlama paketini kurumları n ERP uygulama


projelerinde karşılaştı
klarıbu tür problemleri göz önünde bulundurarak geliş tirmiş
tir. I3
(Innovation & Integration & Intelligence - Yenilik & Entegrasyon & Zeka), temel iş
gereksinimlerinizi karş ı lamaya yönelik, geliş meye ve yenilenmeye açı k, Internet
altyapısısayesinde etkin iş birliğini destekleyen bir Kurumsal Kaynak Planlama (ERP)
çözümüdür. I3 yazı lı
mı , kurumlara, hem operasyonel, hem de stratejik seviyelerdeki
gerçek-zamanlıişihtiyaçları nıkarş ılamak konusunda çözümler sunmaktadı r:

I3, Web tabanlıbir uygulamayla, son kullanı


cılara etkin ulaş
abilme imkanı
sağlar.
I3 uygulanmı ş ve kanı tlanmı ş tecrübelerin ürünüdür. Kurumsal pazarda
uygulanmı şreferanslarıbulunmaktadı r.
I3'ün sunduğu esneklik kağı t üzerinde değildir. I3 kurulum projesinde, geri
dönüş üm zor kurulum kararları yla kurumunuzun gelecek çalı şma ş eklini bağlamı ş
olmazsı nız.
I3, gereğinden karmaş ı
k ekranlarla son kullanı cıları n kafası karı şmaz.
Geliştirilmişolan modülleri, paket olarak kullanı cı lara sunulmakla beraber, uygulama
sırası
nda alı nan kararlar doğrultusunda ekranlar sadeleş tirilebilir ve/veya geliş tirilebilir.
I3, mevcut modüllerinin yanısı ra, yeni modüllerin geliş tirilmesi ve uygulamaya
eklenmesi için uygun arayüzler sunmaktadı r. Yapı lacak her türlü geliş tirme,
kurumunuzun işihtiyaçlarıdoğrultusunda olacaktı r.
I3, kurumunuzun mevcut, kurulu sistemleri ve/veya kurum dı ş
ısistemlerle
rahatlı
kla entegre olabilir, onlarla konuş abilir.
I3, Cybersoft tarafı ndan Türkiye'de geliş tirilmiş tir. Geliş tirilmesi sı rası nda
Türkiye'nin yasal düzenlemeleri ve mevzuat gereksinimleri göz önüne alı nmı ştı
r.
Küresel işgereksinimlerinizi karş ı
lamanı za yardı m ederken, yerel koş ullarla da
problemsiz entegrasyonlar oluş turmanı za destek olur.

Cybersoft tarafından geliştirilmişolan, ülkemizin ilk Yazılı


m Üretim Bandı
AURORA üzerine inş a edilmişolmasısebebiyle, I3'ün kullanıcı
ları
na sunduğu ekstra
avantajlar da bulunmaktadır;

I3, Servis Temelli Mimari (Service Oriented Architecture - SOA) kullanı larak
geliştirilmiş tir
I3, donanı m, veritabanı , uygulama sunucusu bağı msı zdı
r. Bu özellikleriyle,
kurumunuzun mevcut yazı lım ve donanı m yatı rımları
nıkorur ve en etkin biçimde
kullanı r
I3, etkin önbelleğe alma ve proxy mekanizmalarısayesinde ağtrafiğinizin
optimum olarak kullanı lması na yardım eder
I3, HTTPS dı şında özelleş tirilebilen güvenlik modelleri sayesinde
uygulamanı zın güvenlik ihtiyaçlarına cevap verebilir
I3, iyi tanı
mlanmı şbir veri geçişi stratejisi tanı
mlar
I3, çok-dilli (multi-language) kullanı cıdesteğine sahiptir

13
ERP YAZILIM PAZARINDAKİFİ
RMALAR Fikret COŞKUN

I3, hem laser hem de matris yazı


cılar üzerinden tüm rapor bası
mıihtiyaçları
nıza
cevap verir.

Bu temel avantajlar sayesinde, I3 Kurumsal Kaynak Planlama yazı lımı,


kurumların ERP uyarlama projesinin Toplam Sahip Olma Maliyetini (Total Cost of
Ownership - TCO) azaltmaları na ve Yatı

m Getirisini (Return on Investment - ROI) en
hızlış
ekilde alabilmelerine olanak tanı
maktadı
r.

I3, temel olarak Finans Yönetimi, Malzeme Yönetimi, İ nsan Kaynakları


Yönetimi ve Evrak Takibi Uygulama Sistemlerinden oluş
maktadı
r.

AURORA'nı n sunduğu yazı lım geliş tirme altyapısını


n gücü ile, I3, mevcut
uygulama sistemleri dı şında, kurumunuzun işihtiyaçlarıdoğrultusunda yeni uygulama
sistemlerinin ve alt modüllerin geliş tirilebilmesi için çok uygun bir geniş
leme imkanı
sunar. (http://www.cs.com.tr/diger/iletisim.html, 12.01.2007).

3.4. MATRİ
S Bİ
LİŞİ
M TEKNOLOJİ
LERİ

Kişisel bilgisayarların çalı şma hayatı na girmesiyle veri saklamak, rapor


hazırlamak ve analitik hesaplamalar yapmak belirli araçlar sayesinde elektronik ortama
taşı
nmı ştı
r. Büyük sistemlerdeki hantallık kullanı
cıyıkı sıtlarken kiş
isel bilgisayarlar ve
bu bilgisayarlarla kullanıcıları
n hayatı na giren yazı lım araçlarıözgürlük kapı sını
aralamıştı
r. (http://www.matrisbilisim.com/contactform.asp, 11.12.2006).

Yapı sal olmayan bilgi sistemleri ş irketlerde bilgi adacı kları nı n oluşması na yol
açmı ş tı
r. Birbirleri ile ilişkili olarak çalı ş
an birimler teknolojiye rağmen birbirlerinin
ürettikleri verilerden rahatlı kla faydalanamamı ştı
r. Bu bilgi sistemlerinin entegre
edilmesi ve mükerrer bilgi giriş lerinin ortadan kaldı rılmasıfikri kaynak planlama
paketlerini ortaya çı karmı ştır. Üretim takip sistemlerinden, mali sistemlere ticari
süreçlerin her aş aması na otomasyon yazı lımlarıgirmeye baş lamı ştır. Bu entegrasyon
sürecinde bir ş irketin birimlerinin en verimli ş ekilde bilgi paylaş masımantı ğıbilgi
kaynakları nın çok dikkatli bir ş ekilde yönetilmesini zorunlu kı lmı ş tır. Yazı

mlar ve
bilgi sistemleri geliş ip bilgi üretimini entegre hale geldikçe ş irketlerin baş arısının
birbirleri ile uyumlu çalı ş
an tanı mlanmı şişsüreçlerine sahip birimlerden geçtiğ i
anlaş ılmı ş
tır. Süreç danı şmanlı ğıve kurumsal kaynak planlama (ERP) yazı lı
mları nın
birlikte hareket etmesinin kaçı nı
lmaz bir gerçek olduğu anlaş ılmı ş

r.
(http://www.matrisbilisim.com/cf.asp, 11.12.2006).

Matris Biliş im Teknolojileri, ERP Yazı lımlarınış irketlerin ihtiyaçları


na göre
konumlandı rıp özelleştirilmesini sağlarken şirketlere süreç danı ş manlığıhizmetlerini de
sağlamaktadı r. Bu sayede ş irketlerin yazı

mla gelecek disipline uyum sağ lamasıdaha
hızlıgerçekleş mektedir. ERP projelerinin baş arısı; müşteri olan kurumun hizmet veren
firma ile kurduğu ortaklı kla doğru orantı lıdır. Matris Biliş im Teknolojileri bilimsel
metodlarla oluş turmuşolduğu proje yönetim organizasyonuyla bu ortaklı ı
ktaki paylaşmı
en üst düzeyde tutmaktadı r. (http://www.matrisbilisim.com/contactform.asp,
11.12.2006).

14
ERP YAZILIM PAZARINDAKİFİ
RMALAR Fikret COŞKUN

3.5. OYTEK (OYAK TEKNOLOJİBİ


LİŞİ
M ve KART Hİ
Z. A.Ş.)

OYTEK, ERP uyarlamalarıve alternatif çözümler konusundaki faaliyetler


danı şmanlı k, entegratörlük ve uyarlama olarak üç ana baş lı
kta toplanmaktadı r.
Danı şmanlı k faaliyetleri çerçevesinde, müş terinin yapı sıve ihtiyaçlarıincelenerek en
uygun çözüm önerilmektedir. İ ncelemenin devamı nda hazı rlanan rapor ile gereksinim
duyulan modüller, bu modüllerin gerektirdiği uygulamalar, donanı m ihtiyacıve özel
yazı lı
m gerektiren hususlar belirlenir. Çalı şmanı n sonucunda en uygun çözüm paketi ile
birlikte bir proje planıhazı rlanarak müş teriye sunulur. (http://www.oytek.com.tr/erp.asp
11.12.2006).

Entegratörlük faaliyetleri, danı ş manlık faaliyetlerini takip eden bir süreçtir.


Müş teri tarafı
ndan onaylanan proje planıkapsamı şkurum ve kaynak
nda birden fazla dı
kullanı larak projenin uyarlanmasıgerekiyorsa, öncelikle kurumsal işortakları nın
çözümleri bir araya getirilerek bir çözüm oluş turulur. İ
şortaklarının çözümlerinin
yeterli olmadı ğıdurumlarda yurt içinde ve yurt dı ş
ında en uygun çözüm bulunup
sisteme entegre edilir. Bu tür projelerde projenin anahtar teslimi ve sonrası ndaki tüm
bakı m ve garantisi ile üçüncü ş irketlerle ilgili bütün sorumluluk OYTEK'e aittir.
(http://www.oytek.com.tr/erp.asp, 11.12.2006).

Uyarlama sürecinde ise işortağı mız Mİ CROSOFT'un ERP çözümü olan


Microsoft AXAPTA uyarlamalarıOYTEK kadrolarıtarafı ndan gerçekleş tirilmektedir.
ERP çözümleri; temel uygulamalar, muhasebe ve finansal uygulamalar, üretim, satı ş,
satı
n alma, SCM, MRP, stok, lojistik, maliyet muhasebesi ve CRM baş lıklarıaltı nda
gruplandı rı
lmaktadı r. Ayrı ca OYTEK bünyesinde geliş tirilmiş olan ve baş ka
partner'ları
n sunamadı ğıadd-on yazılı
mları
mı z ile ürünü standart uygulamanı n ötesinde
bir kalite çizgisine taş ımışbulunmaktayı z. Bu add-on yazı lımlarımızdan baş lıcaları
Maliyet Muhasebesi, Bütçe, Kredi Yönetimi, Risk Yönetimi ve Teminat Takibi, Bakı m,
Satınalama Onay ve İ hale Yönetim Süreci, Kalite Kontrol, Mal Kabul, Kantar
Entegrasyonu ve çimento sektörüne özel Hazı r Beton uygulamaları (VURUŞKAN) ile
entegrasyon baş lıkları ile sunulmaktadı r. (http://www.oytek.com.tr/erp.asp,
11.12.2006).

3.6. PAZAR PAYLARI

Gartner verilerine göre ERP dünya pazarı


nda 2002 itibarıile;

SAP % 22,
Oracle % 8,
PeopleSoft % 8,
Sage % 4,
J.D.Edwards % 3,
Lawson % 3,
Navision % 3,
Great Plains/Solomon % 3,
Invensys (BaaN) % 2,
IFS % 2 pazar payı
na sahiptir.

15
ERP YAZILIM PAZARINDAKİFİ
RMALAR Fikret COŞKUN

Uluslararasıaraş tırma şirketi Gartner’in verilerine göre 2000 yı lı


nda dünya
çapı nda ERP pazarı nın hacmi 8.98 milyar dolardır. Dünyada 2002 yılında % 9 oranında
küçülen pazar, 2003 yı lında yeniden canlandıve yaklaş ık 9.5 milyar dolarlı
k bir
büyüklüğe eriş ti. 2004 yı l sonu tahminleri ise 9.7 milyar dolar civarı ndadır.
(http://tr.wikipedia.org/w/index.html, 11.12.2006).

Dünyada küçülme eğiliminde olan ERP pazarı Türkiye’de doyuma


ulaşmadı ğından büyük bir büyüme potansiyeline sahiptir. Türk pazarı2000 yılı
nda 20
milyon dolar, 2002 yı lında ise 25 milyon dolar hacme erişti. 2003 yı
lında bu rakam
bakı m anlaşmalarıyla birlikte yaklaşı
k 30 milyon dolar olmuş tur.
(http://tr.wikipedia.org/w/index.html, 11.12.2006).

16
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN

4. MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ


NDE İ
NCELENMESİ(SAP R/3’de
Bulunan Modüller)

ERP sistemlerinin en önemli özelliklerinden birisi de modüler bir yapı ya sahip


olmasıve kurumları n, ihtiyaçlarına göre kendilerine uyan modülleri bünyelerine monte
etmeleridir. Modüller birbirlerinden bağı msı z kurulabilseler de hepsi birbiriyle
bütünleşik bir yapıiçinde iş levlerini yerine getirirler. Bir modüldeki veriler diğer bir
modül için girdi olarak kullanı labilmektedir

İ
NSAN FİNANS ve
KAYNAKLARI MUHASEBE

DESTEK İ
NSAN DESTEK
MÖDÜLLER KAYNAKLARI MÖDÜLLER

TEDARİ
KÇİ
LER MÜŞTERİ
LER
SATIŞve STOK ve
DAĞITIM İMALAT


MARİ

ENDÜSTRİ
YEL ÇÖZÜMLER

Şekil 4.1 – ERP’nin Temel Modülleri ve Genel Yapı


sı(Mabert ve diğerleri, 2001).

Şekil 3’te verilen yapı da firma içi işsistemi ERP ile kontrol altı na alı nı
rken,
firmanın tedarikçileri ve müşterileriyle olan iliş
kileri de ERP’ye entegre edilen Tedarik
Zinciri Yönetimi (SCM - Supply Chain Management) ve Müş teri İ
lişkileri Yönetimi
(CRM - Customer Relationships Management) sistemleri ile sağlanmaktadı r. Bu üç
sistemin bir arada kullanımıişdünyası nın son zamanları nda gündemini oldukça meş gul
etmektedir. (Yegül, 2002).

ERP, satışsürecinde tam kontrol sağ şuygulamalarıtekliften faturaya


lar ve satı
kadar tüm belge akı şı
nıyönetmeyi sağlayacak uygulamalar içerir. Müş teri verileri
sayesinde belgelerin oluş turulmasıçok hı zlıve hatası z olmaktadır. Sistemdeki yetki
tanı
mlamaları , uyarıkodlarıve fiyatlandı rma politikalarısayesinde satı şekibinizin
ş
çalıma kurallarıtanı mlanı şsürecinde tam kontrol sağlanabilir.Özetle:
r. Böylece satı
●Müş terileri daha iyi tanımak
●Müş teri ihtiyaçları nıönceden belirlemek
●Talep değiş imini yakı ndan takip etmek

17
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN

●
Satı
şorganizasyonunuzu organize etmek
●
Müş teri memnuniyetini arttı rmak
●
Müş teri sadakatini arttı
rmak
●
Müş teri odaklıbir şirket olmak
●Müş teri iliş
kilerinde daha baş
arı
lıolmak gibi faydalarıvardır.
(http://www.geocities.com/akircali/planlama/planlama.html, 14.01.2007).

ERP sisteminin modüllerini incelemek için ERP piyasası nda en çok adıgeçen ve
pazardaki payıen büyük ş irket olan SAP’nin ş
u an piyasada en çok kullanı lan ürünü
SAP R/3 paketinin modülleri incelenecektir. Projenin bu bölümü SAP yazı lı
m
firması nı
n internet sitesinden derlenmiş tir.
(http://www.elsys.com.tr/sitecontent/sapsolutions.asp, 18.12.2006).

4.1. FI - Mali Muhasebe (Financial Accounting)

Mali Muhasebe Modülü diğer tüm SAP modülleri ile eşzamanlıentegrasyona


sahip bir uygulamadı r. Firmanı zı
n iştigal konusu ne olursa olsun parametrik yapı sı
sayesinde tüm ihtiyaçlarınıza cevap verecek ve ileride oluşabilecek ihtiyaçları
nızıda
karşılayabilecek ş
ekilde tasarlanmıştı
r. Konvansiyonel anlamda bir muhasebe sistemi
olmanı n çok ötesinde bir çok yeni yaklaş ımıiçinde, standart fonksiyonlar olarak
kullanıma sunmaktadı r. Yerel olarak Türkiye'de kullanı labilirliği ve mevzuata
uygunluğu bağı msız denetim firmalarıtarafı ndan denetlenmişve kabul edilmiş tir.
Gerçek anlamda bir ERP sistemi üzerinde çalı şan, Türkiye'deki en yüksek kurulum
sayısına sahip muhasebe uygulaması dır.

4.1.1. Temel Fonksiyonları


FI-GL (General Ledger) : Genel Muhasebe
FI-AP (Accounts Payable) : Satı cı
lar Muhasebesi
FI-AR (Accounts Receivable) : Müş teriler Muhasebesi
FI-AA (Asset Accounting) : Sabit Kı ymetler muhasebesi
Legal Consolidation: Konsolidasyon
Special Ledgers: Özel Defterler
Funds Management: Bütçe Yönetimi
Travel Management: Seyahat MasraflarıYönetimi

Bu temel fonksiyonalite kapsamı nda uygulamanı n bazıüstünlükleri aşağıdaki


ş
ekilde sayı
labilir ;
 Gerçek Zamanlı Entegrasyon
 Yerel Mevzuata Uygunluk
 Çok para birimli muhasebe (TRL ve iki ek para birimi ile aynı anda)
 Enflasyon Muhasebesi
 Genişraporlama olanakları
 Onaylanmı şyerelleş tirme
 Yalı n ve kullanı mıkolay muhasebe sistemi
 Mali tablo analizleri ve Yasal raporlar
 Esnek ve isteğ e bağlıgeliştirlebilir raporlama araçları
 Kur Farkları , Reeskont, Faiz Hesaplamaları , Mutabakat Programları , Kapanı ş
işlemleri gibi birçok otomatik işsüreçleri

18
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN

 Üstün denetleme olanakları


 Ayrıntı
lıve her ihtiyaca cevap verebilecek yetkilendirme
 Tüm işsüreçlerini kapsayabilecek önceden denenmişsenaryolar
 Denenmişve onaylanmı şbir muhasebe uygulamasıolması dı
r.

4.1.2. NEW GENERAL LEDGER (Yeni Mali Muhasebe Sistemi)

SAP, 5.0 sürümünden baş layarak yeni bir muhasebe altyapı sına geçmiştir. Bu
yapı NEW GENERAL LEDGER (Yeni mali muhasebe sistemi) olarak
adlandırılmaktadı r. Yeni mali muhasebe prensibi ile tek bir hesap planıkullanı larak
firmaları
n hem yasal hem de yönetimsel raporlamaları nıaynıanda alabilmeleri
amaçlanmı ş
tır. Bu raporlar Türk Lirasıolarak alı nabildiği gibi farklıpara birimleri
cinsinden de alınabilir.

 Paralel defterler ile çeş itli muhasebe standartları na göre çok boyutlu raporlama
imkanıbulunmaktadı r ( UMS, US GAAP vb).
 Hem yasal hem de yönetimsel raporlamalar için eşzamanlıolarak defter
güncellemeleri yapı labilmektedir.
 Mali muhasebe ve Maliyet muhasebesi gerçek zamanlıolarak entegredir.
 Raporlama alanlarıgeniş letibilir yapıdadır (firmaya özgü alanlar ile).
 Yönetim muhasebesi amaçlıolarak bölüm raporlamasıimkanıbulunmaktadı r.
 Kolay kullanı labilir ve esnek araş tırma raporlarısunmaktadı r.

4.2. CO - Maliyet Muhasebesi ve Kontrol (Controlling)

Şirketler finansal tablolar ile hissedarlara çeş itli analiz araçlarısunarlarken kendi
yöneticilerine karar verme süreçlerinde yardı mcıolacak çeş itli raporlar üretmek ister
bunun en kolay yolu ise SAP R/3 gibi entegre çalı şan bir kurumsal kaynak planlaması
paketinin ilgili modülünü kullanmaktı r. CO (Controlling) modülü yönetime karar verme
ve işanalizi süreçleri için gerekli olan operasyonel bilgileri toplamak için çeş itli araçlar
sunar ayrı ca işsüreçlerinin analizi, koordinasyonu ve optimizasyonunu kolaylaş tırı
r.
Fiili veriler ile planlanan değerlerin karş ılaştırı lması da bu modül dahilinde
incelenmektedir. Genel Gider Kontrolü (CO-OM), Ürün Maliyetlendirme (CO-PC),
Karlılı
k Analizi (CO-PA) en önemli CO bileş enleridir. R/3 CO Bileş eni etkin bir
kontrol için gerekli tüm fonkisyonlara sahiptir.

CO-PA (Karlı lık Analizi) ve EC-PCA (Kar Merkezi Muhasebesi) gelirlerin ve


karın farklıyöntemlerle (ürün grubu, müş teri vb.) analiz edilmesi ve hangi satış
kanallarının ya da hangi ürün grupları
nın ya da hangi satı şkanallarında hangi ürün
gruplarının ne kadar karlıolduğunu belirlemek ya da iş letme içindeki bir bölümün
karlı ğı
lı nıbelirlemek için kullanı

.

CO-OM (Genel Gider Kontrolü) iş letme faaliyetlerinden kaynaklanan giderler ile


yönetim giderlerinin ayrı ntılıanalizi için kullanı labilir ve genel giderlerimizi nasıl
azaltabiliriz bu bileş
en aracılığıile sorusunun cevabıiçin gerekli bilgiler sağlar.

CO-PC (Ürün Maliyetlendirme) bileşeni ise ürün maliyetlerinin belirlenmesi ve


dönem sonunda oluş
an fiili maliyetlerin mali muhasebeye aktarı lmasıve üretilen

19
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN

ürünün üretim maliyetinin belirlenen çeş itli ayrı mlara göre ne kadar olduğunun
hesaplanmasıiçin kullanı lı
r, ayrıca üç ayrıpara biriminde stokları n değerlenmesi
yapılarak stok maliyetlerinin belirlenen para birimlerinde nası l değiştiği izlenebilir.
Tüm bunları n yanında stoğa üretim, siparişüzerine üretim ya da hizmet üretimi
senaryolarının tamamıiçin özel çözümler geliş tirilmiş
tir.

4.3. TR - Nakit Yönetimi (Treasury) ve Elektronik Bankacı



k (E-Banking)

4.3.1. Nakit Yönetimi (Treasury)


Nakit Yönetimi modülünde firmaya ait likit değ erler, kı
sa dönemli alacaklar ve
kısa dönemli borçlar bir zaman cetveli üzerinde raporlanmaktadı r. Aş ağı daki
kalemler tipik bir rapor tabanı nıgöstermektedir.
 Kasa Mevcutları
 Banka Mevcutları
 Verilen Ödeme Emirleri
 Yatı rı m Hesapları
 Müş teriler
 Senet
 Çekler
 Krediler
 Satı cı lar
Yukarı daki kalemler FI (Mali muhasebe) modülünden otomatik olarak beslenir
ve eş zamanlıolarak güncellenir. Bu kalemlerin yanı sıra Nakit Yönetimi uygulaması ,
aynızaman cetveli üzerinde göstermek üzere lojistik modülleri olan SD (Satı ş
Dağı tım) ve MM (Satı nalma) modülleri ile de entegrasyona sahiptir. Nakit Yönetimi
bu modüllerden henüz faturalanmamı şve teslimatıyapı lmamı şsatışsiparişlerini ve
henüz faturasıgirilmemişve teslim alı nmamı şsatı nalma talepleri ile satınalma
siparişlerini okur ve olasınakit girişleri ve çı
kış
larıolarak raporlar.

Nakit Yönetimi raporlamasıüzerinde bu entegrasyonlar haricinde ayrı ca,


manuel giriş ler de yapı labilmektedir. Bu manuel giriş ler takvim üzerine post-it
yapıştırı
lmasıörneğ i ile en iyi ş
ekilde betimlenebilir. Örneğin ;
 Ödenecek Geçici Vergi
 Ödenecek KDV
 Ödenecek Muhtasar
 Ödenecek Maaş
 Ödenecek Temetü
leri ile takip edilebilir. Bu ş
giriş ekilde tahakkuku olmadı ğıhalde firmanı n Nakit
pozisyonuna etki edebilecek girişve çı ş
kı lar kayı
t altı
na alınır ve nakit pozisyonunda
problem olmasıengellenir.

Nakit Yönetimi yukarı daki fonksiyonalitelerin yanı sı ra Nakit Döviz


pozisyonunu da gösterir. Sadece Türk Lirasıolarak değil tüm para birimleri
da belirtilen analizleri yapar. Bu ş
cinsinden yukarı ekilde örneğin, firma eğer belli bir
döviz cinsinden yeterli rezerve sahip değilse ve bu döviz cinsi üzerinden çı kı şlar
beklemekteyse, firma, bunu önceden görüp döviz pozisyonunu buna göre
ayarlayabilir

20
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN

Nakit Yönetimi tüm bu raporlamayıfirma ihtiyacı ş


na göre danımanları
mız
tarafı
ndan uyarlanan hiyerarş
ik seviyeler üzerinden gösterir.

4.3.2. Elektronik Bankacı



k (E-Banking)

Bu kapsamda firmalar, bankalardaki hesapları nı n, günlük elektronik


ekstrelerini SAP sistemlerine otomatik olarak iş leme imkanı na kavuş abilirler. Konu
olan uygulama, uluslararasıbir veri değiş im formatıolan ve Türkiye’deki hemen
hemen tüm muteber bankaları n müş terilerine sağladığıMT940 formatı ile
sağlanmaktadı r. Bankalar günlük olarak MT940 dosyaları nıfirma ile mutabı k
kaldıklarıveri iletim yolu ile (Mail, FTP, İnternet Bankacılığı, vs.) gönderirler. SAP
gelen dosyayıdirekt olarak muhasebeleş tirir.

Bu uygulama ile ay sonlarında, kiş


iler tarafı
ndan manuel olarak yapılan ve çok
vakit alan “Ekstre Kontrolü” “Ekstre Mutabakatı ” gibi adlandırı
lan işler ortadan
kalkar. Banka hareketlerinin aynı
sımuhasebemizdeki banka hesapları na yansır.

Bu kapsamı n yanı sıra periyodik olarak yapı lan, SAP otomatik ödeme
programı nın ödeme listeleri de bankaya elektronik ortamda gönderilebilir. Ayrı
ca
yoğun çek kullanı mının olduğu durumlarda çek iş lemleri de elektronik ortama
taşınabilir.

4.4. PP - Üretim Planlama (Production Planning)

Üretim kaynakları nıetkin ve verimli bir ş ekilde kullanarak, üretim ve planlama


süreçlerinin sağlı klıve koordineli bir şekilde yürütülmesi, SAP R/3 çözüm paketinde
lojistik süreçlerinden biri olan PP modülü ile gerçekleştirilmektedir.

Üretim planlama modülü, Kesikli Üretim, Proses Tipi Üretim ve Seri Üretimi
destekleyecek yapıdadı
r.

Bir ürünü veya bileş en grubunu oluş turan bileş


enlerin detaylıresmi olarak
oluş turulan ürün ağaçları , bir ürünü üretmek için uygulanacak işlemleri, bu iş
lemlerin
sıralaması nı, gerçekleştikleri işyerlerini ve gerekli süreleri barı ndıran işplanları
yardı mıile üretim ve planlama faaliyetleri gerçekleşmektedir.

Bir malzemeye iliş kin birden fazla (alternatif) ürün ağacıkullanı labilir. Ürün
ağaçlarında saklanan veriler, üretim planlaması nın çeş itli alanlarıiçin önemli bir temel
oluşturur. Bu veriler işplanlaması nda iş lem planlaması nın ve üretim yöneltiminin
temelini oluş turur. Üretim sipariş yönetiminde, parça hazı redimi ürün ağaçları
aracı ğı
lı yla planlanı r. Ayrıca ürün ağaçları
;
Müş teri sipariş inde girişyardımıolarak
Rezervasyonlarda ve mal çı kışı
nda girişyardımıolarak
Ürün maliyet hesaplaması nda,
Ürün iliş kili malzeme kullanı m masrafları
nın hesaplanması nda kullanılı
r.

Şirketlerin en önemli faaliyetlerinden olan Planlama faaliyetlerinin yürütüleceği


yapı
yıda PP modülü içinde ele almak mümkündür.

21
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN

Malzeme/mamül ihtiyaç planlamasıyapabilmek için sistemde çeş itli adı


mlar
mevcuttur. Bunlardan ilki Satışve Operasyon Planlaması dır (Sales and Operations
Planning - SOP). Program planlama planlıbirincil ihtiyaçların (üretim programları
nın)
yaratı
ldığıbir fonksiyondur. Sistemde bu aşamadan sonra ya benzetim amaçlıolarak
“Long-Term Planning -Uzun Dönemli Planlama” ya da “ Material Requirements
Planning - Malzeme İ htiyaç Planlaması” veya “Master Production Scheduling - Ana
Üretim Planlaması” opsiyonlarıvardı
r.

şve operasyon planlaması


Satı nda sistem ürün ihtiyaçları ş
na yönelik olarak, satıa
eşzamanlı , hedef stok düzeyine göre veya hedef stok yeterliliğ ine göre üretim
planlamasıyaparak bu planlarıversiyonlar altı
nda saklayabilir. Aynızamanda son ürün
bazında kapasite kullanı
m oranı
nıda gösterir.

Üretim planı , SOP nin standart yapısıdışı


nda, Esnek Planlama (Flexible Planning)
ile de hazı rlanabilir. Burada amaç ş irket yapısı
na uygun bilgi yapı larıoluş turarak
planlamanı n gerçekleş mesini sağlamaktı r. Örneğin; planlama döneminde yer alan
müş teri siparişleri, bütçe rakamları , üretim siparişleri gibi parametreler planlama
tablosuna dahil edilerek, mevcut duruma en uygun ve gerekli esneklikte üretim planının
yapılmasısağlanabilir.

Program planlama SOP'den, Esnek Planlama'dan veya herhangi bir harici


sistemden versiyon bazı nda üretim planı
nıdevralabileceği gibi kendi menüsünde de
bunlarıyeniden yaratabilir.

Program planlaması(planlıbirincil ihtiyaç yaratma) sonucu oluş an planlıbirincil


ihtiyaçlar MRP, MPS ve Uzun Dönemli Planlamada kullanı lı
r. Planlıbirincil ihtiyaçlar
versiyon bazı nda simülatif amaçlı kullanı m için saklanabilmektedir. Üretim
programı nda versiyonlarıbirbirinden farklımalzemeler yer alabilir; bu versiyonlar
“etkin/etkin değil” konumunda olabilir. Aynızamanda birçok versiyon etkin, bir baş ka
deyiş le MRP açısından önemli olabilir.

Malzeme ihtiyaç planlamasıile ana üretim planlamasıarası nda kapsam farkı


vardı
r. Planlama açı sından kritiklik ihtiva eden malzemeler ana verilerinden tanı tı
larak
“ana üretim planlaması ” kapsamı na alı nı
r ve sistem MPS koş umunda sadece bu
malzemeleri planlar. MRP koş umu sonucunda sistemde dı ş arıdan tedarik edilecek
malzemeler için “teslimat planları ” ve “ satınalma sipariş
leri” içeriden tedarik edilecek
malzemeler için de “üretim sipariş leri” yaratı

r. Ayrı ca iş yeri kapasitesi bazı nda
kapasite kullanı
m bilgisini de verir.

SAP sisteminde, çeş itli planlama stratejileri desteklenmektedir. Bunlardan


bazı
ları
;
 Depoya üretim
 Siparişüzerine üretim
 Parti büyüklüğüne göre üretim
 Son montaj ile ön planlama
 Son montaj olmadan ön planlama
 Planlama ÜA ile ön planlama
 Bileşen grubu düzeyinde ön planlamadı r.

22
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN

Uzun dönemli planlama; yı llı


k satı
nalma sözleş
melerine esas olacak ikincil ihtiyaç
adetlerini elde etmek ve kapasite kı sı
tları
nıgörerek problem yaratmayacak MRP'i
ş
çalı tı
rabilmek için kullanı

r.

Uzun dönemli planlama yapabilmek için önceliklikle planlıbirincil ihtiyaçlar ile


iliş
kilendirilmişsenaryo yaratı
lmasıgereklidir. LTP bu yaratı lan senaryoya göre
çalıştı
rılı
r.

PP modülünün diğ er bir konusu da üretim yönetimi ve kontrolüdür. Planlama


sonucu çı kan planlısipariş lerin üretim siparişine dönüş türülmesi ile üretim süreci
tetiklenir. Üretim sipariş i planlısipariş ten bağımsız da açı labilir. Üretime geçmeden
önce üretim yerine özgü belirli kriterlere göre, malzemeler için kullanı labilirlik kontrolü
yapı larak, üretim siparişterminleri kontrol altı
na alı
nır.

İşletmelerde üretim kontrolünün amacı , üretim planlamasıile gerçekleş en üretim


sonuçları nıkarşılaş
tırarak bir değerlendirme yapı lmasınısağlamaktı r. Üretim planlarıve
gerçekleş en üretim sonuçlarıarası nda bir sapma olmasıdurumunda gerekli düzeltme
işlemi yapı lı
r.

Kapasite değerlendirme ve dengeleme de üretim yönetimi içinde ele alı nacak


diğer bir konudur. Belirli kriterlere göre, belirli vardiya programlarına göre üretim
ve/veya planlısiparişlerin işyerlerinde oluş
turduklarıkapasite yükleri incelenebilmekte
gerekli durumlarda belirli dengelemelerle kapasite yükleri dağı

labilmektedir

4.5. MM - Malzeme Yönetimi (Materials Management)

SAP R/3 malzeme yönetimi modülü, bir iş letmenin malzeme ihtiyaç planlaması
satınalma, stok yönetimi, lojistik fatura yönetimi süreçlerini kapsar. İ
şakışı
na dayalı
işleme iş levleriyle tüm satı nalma proseslerini optimize eder. Otomatik satı cı
değerlendirmesine olanak sağlar, kesin envanter ve depo yönetimiyle tedarik ve
depolama maliyetlerini düşürür, fatura kontrolünü kapsar.

Bir işletmede satı nalma faaliyetleri malzeme ihtiyaç planlamasıile baş lar.
Malzeme ihtiyaç planlamasıprogramıçalı ştıktan sonra ihtiyaçlar belirlenerek, bu
ihtiyaçların karş ılanmasıiçin tedarikçiler belirlenir ve teklif talepleri oluş turularak
satıcıdan fiyat teklifleri alı nır. En iyi fiyatıveren satı cı ya siparişaçılı
r. Malları n
gelmesiyle depo giriş i ve fatura giriş i iş lemleriyle süreç tamamlanmı şolur. Bu
bağlamda, sürecin etkin ve verimli bir ş ekilde iş lemesini sağ layan SAP R/3 MM
modülünün fonksiyonları nıaş ağıdaki şekilde özetleyebiliriz:
 Tüketime dayalı malzeme ihtiyaç planlaması
 Malzeme İ htiyaç planlamasıile oluş an ihtiyaçları
n belirlenmesi
 Satı cıyla olan sözleş melerin yapılması
 Teklif taleplerinin oluş turulmasıve tekliflerin değerlendirilmesi
 Satı cıseçimi
 Satı cıdeğerlendirme
 Siparişonaylama prosedürü
 Satı nalma sipariş i iş
lemleri
 Fason,konsinye,bedelsiz satı nalma süreçleri

23
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN

 Dışardan hizmet satı nalma


 Yoldaki malları n takibi
 Mal hareketlerinin planlaması , girişi ve görüntülenmesi
 Malzemelerin miktar ve değer bazı nda yönetimi
 Stok yönetimi
 Mal hareketleriyle muhasebe hesapları nı n otomatik güncellenmesi
 Satı
cıfatura kontrolu
 Tedarikçi ile elektronik veri transferidir.

4.6. SD - Satı
şve Dağı

m (Sales & Distribution)

Günümüzün rekabetçi pazar ortamı nda, müş teri hizmetlerini geliş tirmek,
ten sevkiyat ve faturalamaya kadar geçen süreyi azaltmak, dağı
sipariş tım süreçlerini
hızlandırmak ve dağı tım maliyetlerini düş
ürmek büyük önem kazanmı ştı
r. SAP R/3
Satışve Dağı tı m (SD) modülü esnek ve fonksiyonel yapı sısayesinde, sektör ve firma
şve dağı
farkıgözetmeksizin, her türlü satı tım süreçlerinizi destekleyerek size rekabet
avantajısağlar.

SD modülünün fonksiyonları ndan bazılarış unlardır:


 Fiyatlandı rma ve koş ullar
 Kullanı labilirlik kontrolü ve ihtiyaç aktarımı
 Kredi ve risk yönetimi
 Teklif ve teklif takibi
 Müş teri sözleş meleri
 Prim ve indirim anlaş maları
 Siparişiş leme
 Özel sipariştürleri (Kredi kartı , peş şvb.)
in satı
 Teslimat planı
 Dışticaret ve gümrük iş lemleri
 Sevkiyat iş lemleri
 Ambalajlama ve iade edilebilir ambalajları n takibi
 Nakliye ve nakliye planlama iş lemleri
 Faturalama iş lemleri
 Satışdesteği ve kampanya yönetimi
 Bilgi sitemi ve analizler
 Ürün katalogları nı
n hazı rlanmasıve takibi
 Rakiplerin ve rakip ürünlerin takibidir.

SAP R/3 Satı ş& Dağı tım (SD) modülü, çoklu ş irket, çoklu dil ve çoklu para
birimiyle iş
lem yapı labilmesi sayesinde, herhangi bir dilde yaptı ğınız iş
lemlerin farklı
ülkelerdeki şirketleriniz ve ortakları nız tarafından yerel para birimi ve dilde
görülmesine olanak sağlayarak iletiş iminizi kolaylaş tırır ve sı nırları
n daha kolay
aşılmasınısağlar.

SAP R/3 Satı ş& Dağı tı


m (SD) modülü, farklıişsüreçlerinizi en iyi ve hızlı
şekilde yapabilmenizi olanak sağlar. Süreçlerinizi geliş
tirmenize ve değ
iştirmenize
yardımcıolur.

24
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN

Esnek fiyatlandı rma yapı sısayesinde en kompleks fiyatlandırma senaryoları nızı


dahi tanı mlayabilmenizi sağlar. Satı ş ekibinizi kompleks listelerle uğ raşmaktan
kurtararak onlara asıl iş şve müş
leri olan satı teriye hizmeti gerçekleş
tirebilmeleri için
zaman yaratır.

Satışöncesi etkinliklerinizi, kampanyaları


nızıplanlamanı za yardımcıolurken
müş terileriniz, rakipleriniz ve pazar hakkında detaylıbilgiler tutabilmenize olanak
sağlar.

şsürecini kendi ürün numaranı


Satı zla yapabildiğiniz gibi müşterilerinizin kendi
numarası yla yürütmenize olanak sağlar. Müş terinizin malzeme numarası nı, müş teri
malzeme bilgi kaydı nda tutarak siparişgiriş
lerinizde ve sevkiyatları
nızda müş terinizin
malzeme numarası nıgirerek siparişgirebilmenize, sevkiyat yapabilmenize olanak
sağlar.

Tedarikçilerle ve müşterilerle iletiş


imde elektronik bilgi transferi çok önemli bir
yer teşkil etmektedir. EDI ile gelen bilgilerin satı şsürecini tetiklemesini sağlayarak
süreçlerinizi hı
zlandı rı
r. Ayrı
ca RF cihazlarıve diğer depo sitemleri ile entegrasyon için
gerekli alt yapı
yısunarak satışsüreçlerinizin otomasyonuna olanak sağlar.

SAP R/3 Satı ş& Dağı tım (SD) Satı şBilgi Sistemi her türlü satışişlemlerinizden
bilgi toplamanı za, bu bilgileri ihtiyacı
nıza göre raporlamanı za ve analiz etmenize olanak
sağlar. Eş zamanlıbilgilere ulaş arak gerekli operasyonel ve stratejik kararlarızamanı nda
almanı za yardı
mcıolur.

Malzeme yönetimi ve finans modülleriyle entegre yapı sısayesinde sipariş


giriş
iyle tedarik ve üretim süreçlerinizi otomatik olarak tetikler ve gerekli muhasebe
kayıtları
nın eşzamanlıolarak oluş ması nısağlar.

Kredi ve risk yönetimi süreçlerinin yürütülmesi ve denetlenmesinde büyük bir


esneklik sağlayarak, kredi riskinizi kontrol etmenize olanak sağlar.

R/3 SD modülü satı şve dağı tı


m süreçlerinde parti numarası(batch) takibine
olanak sağlayarak, müş
teriye istenilen özellikte ürün gönderilmesini garanti altı
na alı
r.

Konfigüre edilebilir malzemeler ile siparişgiriş


ine olanak sağlayan R/3 SD
modülü, konfigürasyon editörü sayesinde konfigüre değerleri kolaylı kla girmenizi
sağlar.

4.7. QM - Kalite Yönetimi (Quality Management)

Şirketlerde kalite yönetim sistemleri kurulurken, piyasa ihtiyaçları na,


şirketlerdeki faaliyet proseslerine ve kalite yönetimi iş
levlerinin diğer uygulamalarla
entegrasyonuna dikkat etmek gerekir. TQM (Toplam Kalite Yönetimi) uygulamak
istendiğinde kapsamlıbir kalite yönetim sistemi hedeflenmektedir. Dolayı sıyla
şirketlerin QM sistemlerinde, sektörlerine bağlıolarak farklıtalepler söz konusu
olabilir. Örneğin:
 VDA (Alman Motor Sanayi Federasyonu)

25
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN

 FDA (US Food and Drug Administration)


 GMP (Good Manufacturing Practices)

Bu taleplerle birlikte Kalite Yönetimi sistemlerine iliş


kin standartları
n da
düşünülmesi gerekir, örneğin:
 ISO 9000
 QS 9000

Kalite yönetimi modülü temel olarak kalite planlama, kalite denetimi ve kalite
kontrol fonksiyonları nıiçerir. Kalite Yönetimi modülü bir ürünün hammaddelerinin
tedariğinden, ürünün satı şve kullanı mı na kadar tüm proseslerde rol oynar. Bu
yönden Kalite Yönetimi malzeme yönetimi, satı şdağı tı
m, üretim, bakım onarım ve
maliyet modülleri ile entegre çalı şır. Kalite Yönetimi bileş eni her SAP kurulumuyla
sunulur ve yalnı zca uygulama sistemlerinde etkinleş tirilmesi gerekir. SAP
sistemindeki Kalite Yönetimi modülünü baş ka SAP modülleri olmadan çalı ştı
rmak
mümkündür fakat bunun önkoş ulu; gerekli ana verilerin (örneğin malzeme ana
verileri, satı
cıana verileri ya da müş teri ana verileri) bakımının yapılmasıdı
r.

Kalite yönetimi modülü ile kalite kontrol planları , örneklemeler, dinamik


değişim kurallarıgibi ana verilerinin yönetilmesinin yanı sıra aşağı daki iş
levleri de
gerçekleş tirmek mümkündür;
 Kalite kontrol sonuçlarıkontrol partisi denilen bir belgenin üzerinde saklanı p
ilgili malzeme için üretime gönderme, bloke etme, hurdaya atma gibi aksiyonlar
kullanı m kararıaracı lığıile alınabilir.
 Kalite kontrol sonuçları na göre düzenleyici önleyici faaliyetler için döküman
hazı rlanabilir, iş akı şıaracı ğ
lııile hazı rlanan dökümanlar ilgili kiş ilere
yönlendirilebilir.
 Tedarikçiler ve malzemeler için kalite düzeyi takibi yapı labilir.
 Müş teriye özgü kalite kontrol kriterleri müş teri kalite bilgi kaydıkullanı larak
yönetilebilir ve kalite yönünden müş teri memnuniyeti sağlanabilir.
 Tedarik aş amasından satı ş ve dağı tı
m aş aması na kadar ürün kalitesini
doğrulayan sertifikalar yaratı labilir.
 Tüm test ekipmanları nın kalibrasyonu yapı labilir.
 Kalite sipariş leri kullanı larak kalite kontrol sürecinde oluş an masraflar
kaydedilebilir.
 Lojistik tedarik zincirinin tümünde kaydedilmişolan kalite verilerinin analizi ve
değerlendirmesi yapı labilir.

Kalite yönetimi modülü kalite kontrol cihazlarıile entegre edilerek kontrol


sonuçları nı
n otomatik kayda alı nmasısağlanabilir. Kalite yönetimi ve parti yönetimi
kullanılarak kalite kontrol sonuçları
nın malzeme partisi üzerine akmasısağlanarak
mamulden hammaddeye izlenebilirlik sağlanabilir, stoklar kontrol sonuçları na göre
sını
flandı rı
labilir.

26
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN

ağı
Kalite kontrol prosesi temel olarak aş daki gibi yürümektedir:

Mal Hareketi
Siparişler Kontrolü ne başlatı
r
NEDEN
Son Tarih

KONTROL İ
ÇİN Kontrol Partisi Ne ve ne kadar kontrol
TALEP Kontrol Talimatı edilmeli

Kontrol sonuçlarınedir
KONTROL Kalite Kontrol

Mallar ne için
KARAR Kullanı
m Kararı yapılabilir

Şekil 4.2 - SAP R/3 Kalite Kontrol Prosesi

Kalite Yönetimi modülü ş irketler için çeşitli düzeylerde avantajlar sağlar, örneğin:
 Diğ er lojistik modülleri ve kalite yönetimi entegrasyonu sayesinde kontrol
sonuçlarını n tedarik, üretim, satı şve dağı tı
m süreçlerine etkisinin sistem
tarafı
ndan otomatik olarak yürütülmesi (Örneğin; red kararı nda ilgili kişilere e-
posta gönderilmesi)
 Bakı mıönceden yapı lmışkalite testleri, kontrol yöntemleri, örneklendirme,
kontrol planlarıgibi anaverilere eriş im
 Proseslerde standartlaş ma
 İ şakı şıaracılığıile bilgi akışını n otomasyonu
 Proseslerin izlenmesi ve kalite bildirimlerinde düzeltme görevlerinin
uygulanmasıyoluyla proseslerde iyileş tirme.
 Kontrol ana verileri ile planlama desteğ i

4.8. WM - Depo Yönetimi (Warehouse Management)

Depo yönetim sistemi, SAP Sistemi‘ne ve iş ş


letme içindeki malzeme akıına
entegre olmuşdurumdadı r. Örneğin; stok yönetiminde mal girişkaydıyapıldığı
nda,

27
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN

WM stok düzeyinde artı şolur. Mal girişkaydınedeniyle, WM sisteminde malzemenin


depolanmasıgerektiğini kullanıcı
ya bildiren bir iş
lem baş
latı

r.

SAP Depo Yönetimi sisteminin sağ ladığıolanaklarıbelirtmek gerekirse;


 Bir ya da birden çok üretim yerinde, depo adreslerine kadar hemen her düzeyde
çeşitli depo alanları(yüksek raf deposu, blok stok alanı , sabit adres deposu vb.)
içeren karmaş ık depo yapı ları
nın yönetimi.
 Depo İ şlemleri İzleme Programı , Kaba İ şYükü Tahmini, Zaman Performansıve
Teslimat İ zleme gibi araçlarla Planlama ve İ zleme.
 Mal giriş i, mal çı kışı, stok nakli gibi tüm mal hareketlerinin depolama ve
depodan çı karma stratejileri kullanı larak ve münferit malzemelerin özellikleri
dikkate alı narak işlenmesi.
 Doğ rudan Radyo Frekansıdesteği.
 WM sistemi ve otomatik kontrol sistemleri arası ndaki veri aktarımı nın kontrolü.
ş
eklinde sıralanabilir.

WM sistemi, aş ağı daki işlevleri sağlayan diğer SAP sistemleriyle bağlantı lı


dır:
 WM sistemindeki tüm mal hareketleri Stok Yönetiminde kaydedilen verileri
etkiler
 Kalite yönetimi sisteminde kontrol partisi iş lemleri.
 PP/PI sistemleriyle bağ lantılımalzeme tedariki.
 SD sevkiyat sisteminde teslimat iş lemleri.
 Nakliye sisteminde kalemlerin iş lenmesi.
 Seyyar terminaller kullanarak nakil sipariş i işlemleri.
 Teş vik ücretleri için İ
nsan Kaynakları 'na veri iletilmesi.
SAP sisteminde oluş turalabilecek depo yapı ları yla ş irketlerin depo-raf süreçlerini
entegre bir şekilde takip etmeleri mümkün olmaktadı r.

4.9. PM - Bakı
m ve Onarı
m (Plant Maintenance)

SAP R/3 bakı m-onarım modülü, bir iş letmede yapı lan tüm bakım onarı m

lemlerinin kayıt altı
na alınması
nı, takip edilmesini, planlanmasınıve maliyetlerinin
kontrol edilmesini kapsar.

Bakı m onarım, şirketin bir parçası


dır ve diğer iş
letme alanlarıile çok sayı
da
bağlantı
ya sahiptir. Maliyet muhasebesi, malzeme yönetimi, üretim planlama vb.
modüller, bakı
m-onarı m modülünün bağlantıhalinde olduğu baş lı
ca modüllerdir.

Bakı m-onarı m modülü dahilinde organizasyonlar mekansal, teknik veya


işlevsel olarak ş ekillendirilebilir. Nesneler bu organizasyon yapı sıiçerisinde
hiyerarşik olarak sını
flandırı labilir.
Bakı m onarı m modülü kapsamı nda;
 Kesinti bakı m onarı mı ,
 Düzeltme amaçlı bakı m onarı m,
 Önlem amaçlı bakı m onarı m,
 Tamir edilebilir yedeklerin yenilenmesi,
gibi birçok bakı m onarı m türü gerçekleş tirilebilir ve bu ş
ekilde bakı
m onarı ma
ihtiyaç duyan nesnelerin;

28
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN

 Fiili durumu belirlenebilir,


 Hedef durumu muhafaza edilebilir,
 Hedef durumu yeniden oluş turulabilir.
Nesneler üzerindeki ölçüm noktalarıve sayaçları n takibi yapı
labilir. Aynı
zamanda nesneler için standart arı za, neden, görev, işlem vb. kataloglar
hazı
rlanabilir.

Belirli periyotlarda düzenli olarak yapı


lan bakı m-onarı m faaliyetleri sistemde
mlanabilir. İ
tanı stenen tarih veya ölçüm değeri geldiğinde sistemde otomatik olarak
çağrı
lar oluş turulabilir. Bu sayede hem hataların önüne geçilmişolur, hem de iş
gücünden tasarruf sağlanı r.

Son olarak ise SAP'nin esnek raporlama sistemi ile talepler dahilinde nesnelere,
kataloglara, bakım onarım türlerine, maliyetlere vb. birçok konuya dair raporlar
alı
nabilir

4.10. CS - Müş
teri Servisi (Customer Service)

SAP R/3 müş teri servisi modülü, bir işletmenin müş terilerine verdiği bakım ve
onarım hizmetlerinin kayı t altına alı
nması nı, planlanmasınısağlamaktadı r. Ortaya
çıkan maliyetlerin kontrolünü ve faturalama sürecini takip eder.

Müş teri servisi modülü, baş ş


ta satı-dağı tı
m, maliyet muhasebesi, malzeme
ş
yönetimi modülleri olmak üzere bir çok modül ile entegre çalımaktadı
r.

Müş teri servisi modülü dahilinde organizasyonlar; mekansal, teknik veya


işlevsel olarak ş ekillendirilebilir. Nesneler bu organizasyon yapı sıiçerisinde
hiyerarş ik olarak sı nıflandı rı
labilir. Malzeme ve seri numarasıtakibi ile nesnelerin
takibi kolaylaş tı
rılı
r.
Müş teri servisi modülü kapsamı nda;
 Düzeltici bakı m onarı m
 Koruyucu bakı m onarı m
 Yenileme bakı m onarı m
 Montaj bakı m onarı m vb.
gibi birçok bakı m onarı m türü sözleş meli, sözleş
mesiz, garanti kapsamıiçerinde
yada dı ş arısı
nda ele alı nıp gerçekleş tirilebilir.

ş
Teklif ve faturalama süreçleri ise satı-dağı
tım modulü entegrasyonu dahilinde
gerçekleştirilir. Nesneler üzerindeki ölçüm noktalarıve sayaçları
n takibi yapı
labilir.
Aynızamanda nesneler için standart arı za, neden, görev, işlem vb. kataloglar
hazırlanabilir.

Belirli periyotlarda düzenli olarak yapı


lan bakı m-onarı m faaliyetleri sistemde
mlanabilir. İ
tanı stenen tarih veya ölçüm değeri geldiğinde sistemde otomatik olarak
çağrı
lar oluşturulabilir.

SAP'nin esnek raporlama sistemi sayesinde ise taleplere paralel olarak


nesnelere, kataloglara, bakı
m onarı
m türlerine, maliyetlere vb. birçok konuya dair
raporlar alı
nabilir

29
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN

4.11. HR - İ
nsan Kaynakları(Human Resources)

SAP İ nsan KaynaklarıModülü, bir iş letmenin işe alma sürecinden baş


layarak,
personel ile ilgili olabilecek tüm süreçlerini içerir. İ
nsan KaynaklarıModülü son
derece esnek bir yapı letmenin İ
da olup, her iş nsan Kaynaklarısüreçlerini içerecek
şekilde tasarlanabilir.

SAP/R3 İ nsan Kaynaklarımodülünde personelinizin her türlü verisini


saklayabilir, firma içi ve firma dışıeğitim ve aktiviteleri organize edebilir, bordro ve
yasal raporları nı çı kartabilir, değerlendirmelerini yapabilir, ücretlerini
yönetebilirsiniz. Kariyer haritalarıtanı mlayarak kariyer planlarıyapabilir, geliş im
planlamasıile, orientasyon ve diğer geliş im süreçlerinizi otomatize edebilirsiniz.
SAP R/3 yedekleme planlamasıyapmanı za da olanak tanı r. Ayrıca ESS (Employee
Self Service) / MSS (Manager Self Service) modüllerini kullanarak çalı ş anlarınızın
insan kaynaklarısüreçlerine etkin olarak katı lması nısağlayabilirsiniz.

İ
nsan KaynaklarıFonksiyonları
:

Başvuru Yönetimi
 Baş vuru kayı tlarının tutulması
 Baş vuruların süreçlere göre takibi. (mülakat, test, iş e alma aş amaları)
 Baş vuranların iş e uygunluk analizi
 Baş vuru ortamları nın (gazete, kariyergünleri, danı şmanlı k firmaları ) verimlilik
analizi
 Toplu mail / mektup gönderme
 Personel idaresi ile entegrasyon, mükerrer veri giriş inin önlenmesi
Personel İ daresi
 Personele ait isim - soyisim, fotoğ raf her türlü ödemeleri, özlük bilgileri, SSK ve
vergi bilgilerini, sağlı k bilgileri ve akla gelebilecek her türlü bilgisinin
tutulabilmesi
 İ şletmeye özgü alanları n tanımlabilmesi
 Hı zlıve kolay veri girişekranları .
Organizasyon Yönetimi
 İ şlerin, pozisyonları n ve departmaları n tanımlanmasıve raporlanması
 Kiş ilerin organizasyon ş emasıiş lemleri
 Büyüme , küçülme, departman açı lması/ kapanmasısimilasyonları
Zaman Yönetimi
 Çalı şanların saatlik ve günlük devamsı zlıklarının takibi
 İ zin hakları nın ve izinlerinin takibi
 İ şletmenin ihtiyacı na göre online / ofline olarak PDKS (Personel Devam
:Kontrol Sistemleri) ile entegrasyon
Bordro Muhasebesi
 İ şletmeye özgü bordro hesaplamaları
 Kanun, Tüzük ve genelegelere uygun hesaplama fonksiyonları
 Temel, Yan, Ek, Net, Brüt her türlü ödemenin bordrolaş ması
 İ şletmeye özgü tasarlanabilir bordro çı ktısı.
 Banka Disketlerinin hazı rlanması
 SSK, İ şkur, Çalı şma Bakanlı ğıRaporları
 Bordro – Muhasebe entegrasyonu, bordro sonuçları nın muhasebeleş tirilmesi

30
MODÜLER YAPININ ÖRNEK ÜZERİ
NDE… Fikret COŞKUN

Personel Masraf Planlaması


 Ödemelere, masraf kalemlerine göre personel giderlerinin similasyonu
 İ stenen bölüm / kiş i üzerinde ektra similasyonlar.
Eğitim ve ToplantıYönetimi
 Ş irket içi ve ş irket dışıeğitim katoloğunun oluş turulması
 Eğ itimlerin kaynak planlaması nın yapı lması , (eğitmen, malzeme, oda)
 Katı lımcı ların (şirket içi veya dı şı) kayı t ön-kayı t işlemleri
 Eğ itimlerin maliyetlerinin çı kartılması
 Eğ itim/Katı lımcıdeğerlendirmeleri
 İ steğe göre eğitimlerinin faturalanması
 Eğ itim sonucu kazanı lan özelliklerin kiş ilere aktarı lması
Personel Geliş imi
 Nitelik kataloğ u, niteliklerin iş lere, pozisyonlara, baş vuranlara, personele,
eğitimlere bağlanabilmesi
 Personel Nitelik Yönetimi
 Kariyer Haritaları ile kariyer planları nın oluş turulması
 Yedekleme Planlaması
 Geliş im Programları nın Planlaması
 Personel Performans Değ erlendirmeleri
ESS / MSS
 Çalı şanları n internet/intranet üzerinden Nitelik yönetimi, Performans
Değerlendirmesi , ana verilerinin güncellenmesi, izin talebi, eğitime ön kayı t
yapı lmasıgibi insan kaynaklarısüreçlerine aktif katı lımı
 Yöneticilerin internet/intranet üzerinden insan kaynaklarısüreçlerine aktif
katılımı
 Baş vuru yönetimi modülünün internet ile entegrasyonu.
 Çalı şanlar ve Yöneticiler için İ nsan KaynaklarıPortalı
İnsan KaynaklarıBilgi Sistemi
 Bütün İ nsan Kaynklarısüreçleri için standart sistem raporları
 Kullanı cıları n design edebileceği, ad-hoc query yapı ları
dır.

31
ERP NEDEN GEREKLİ? Fikret COŞKUN

5. ERP NEDEN GEREKLİ?

Son on yı l içerisinde işdünyası nın ve akademik çevrelerin gündemine girmiş


olan ERP kavramıhenüz yeterli geri bildirim elde edilememişolması ndan ötürü çeşitli
tartış malarıda beraberinde getirmektedir. İ şdünyası nın takip ettiği yayınlarda çı
kan
çeş itli makaleler ilginç ş ekilde iki ayrıuçta yer alabilmektedir. Bir kı sım yazarlar,
ERP’nin baş arısız olmasıdurumunda iş letmenin yok olma tehdidi altında bırakacağını
ve büyük risk taş ıdığınıiddia ederken, Bir kı sı
m yazarlar da ERP’nin rekabet gücü
kazanmak, tedarik zinciri yapı sıkurabilmek, ekonomik imalatısağlayabilmek ve
müş teri iliş
kilerini kontrol altı nda tutabilmek için en önemli bileş en olduğunu
savunmaktadı rlar. (Mabert ve diğerleri 2001).

Günümüzün önemli yönetim metodolojilerinden Balanced Scorecard’ı n da


söylediği gibi aslında tüm işletmelerin hedefi finansal parametrelerdeki sonuçlar, kısaca
karlı k ve verimliliktir. İ
lı lk bakışta lojistik yönetimi ağırlı
k görünse de ERP yazı lımları
da bu amaçtan soyutlanamaz. Sonuçta ERP yazı lı
mlarındaki kompleks yapının hedefi,
karlılı
k ve verimlilikteki artı şile rekabet avantajı nın sağlanmasıdır. Bu temel hedef
doğrultusunda, iş letmeleri ERP yazı lı
mlarıalmaya ve uygulamaya götüren alt sebepleri
şöyle sıralamak mümkündür;

Fonksiyonel anlamda;
• Sistem Entegrasyonunun sağlanması
• Anı nda doğru ve hı zlıbilgi toplanması
• Toplanan bilginin paylaş ı

• Yöneticinin kritik kararlar alabilmesi
• Zaman ve kaynak tasarrufu
• Yatı rı
mları n ve sermayenin denetlenmesi
• Pazar payı nın arttı
rılması
• Etkin müş teri hizmeti ve çok dillilik
• Rekabet Avantajı
• Daha Güçlü firma ve ürün imajı

Operasyonel anlamda;
• Siparişe ve stoğa üretim yönetim sisteminin etkin çalı şması
• Stok maliyetlerinde düş üş
• Ürün İzlenebilirliği
• Doğru zamanda, doğru miktarda malzeme ihtiyaç tespiti ve temini
• Tedarikçileri planlama
• Doğru ve hı zlıteklif verme
• Finansal kaynakları n yerel para birimi ve dövizli değerlemesi
• Müş teri risk analizleri
• Performans değerlendirme (http://www.marmaraweb.com, 11.12.2006).

5.1. ERP Kullanı


mına Geçmek İ
çin Karar Kriterleri

ERP kurulumu kı sa zaman alacak bir süreç değildir. İ htiyacı


nız olan çözüm
kapsamına, ş
irketinizin büyüklüğüne, operasyonel faaliyetlerinizin çeş
itlilik, yoğ
unluk
ve işyapma yöntemlerinize göre değiş ir. 3 ya da 6 aylı k sürelerde ERP kurulumu
ğı
yaptı nısöyleyen firmalar sizi yanıltmamalı . Firma küçük boyutlarda olabilir veya

32
ERP NEDEN GEREKLİ? Fikret COŞKUN

kurulum firmanı n sadece belirli kı smıiçin ya da firma sadece finansal modülleri


kullanmak isteyebilir. ERP baş arısıiçin çalı şanların da iş yapı ş yöntemleri
değiş tirilmelidir. Bu tür değiş imler hiçte kolay olmamaktadı r. Eğerki iş yapı ş
yöntemleriniz mükemmel olarak sürüyor (sipariş ler zamanı nda teslim ediliyor,
verimlilik diğer tüm rakiplerinizden daha yüksek, tamamen müş teri memnuniyeti elde
ediyorsunuz), bu durumda ERP'ye ihtiyacı nız olmayacaktı r tabiiki. Önemli olan ne
kadar süreceği değildir, gerçekçi bir yaklaş ı
mla ERP dönüş üm çabaları1-3 yı l gibi
ortalama bir zaman alacaktı r. Fakat ERP'ye neden ihtiyacı nı
z olduğundan çok, ERP ile
işlerinizi nasıl geliş
tirebileceğinizi hesap etmelisiniz.
(http://www.cio.com/research/erp/ edit/erpbasics.htm, 11.12.2006).

ERP yazı lı
mının gerçekten gerekli olup olmadı ğıyatı
rımımaliyetleri, Firma
ölçeği, İhtiyaçlar, Geleceğe yönelik planlar gibi kriterler açısı
ndan incelenmesi gerekir;

5.2. ERP Yatı


rımıMaliyetleri

Bu mukayeseyi rakamsal olarak yapmak, her iş letmenin yukarı da sayı lan


faydalarıne oranda elde ettiği ve ERP uygulaması nın maliyeti ile ilgilidir. Bu
mukayeseyi her ş irketin ancak kendi verileri doğrultusunda yapabilmesi mümkündür.
Burada, ERP uygulamaları nıfirmaya getirdiği yük(ler) ve toplam uygulama maliyeti
içindeki ortalama yüzdeleri ş uşekilde verilebilir :
Yazı lı
m lisans bedeli (%15)
Eğitim (%15)
Danı şmanlı k (%15)
Donanı m / Altyapı (%25)
Uygulama Ekibi (%15)

Rakam ifade etmek gerekir ise, bir ERP uygulaması nı


n bedeli iş letmenin
ölçeğine göre 100.000 dolar ile onlarca milyon dolar arası nda değişebilmektedir. Bu
bedel küçük ölçekli firmalarda yıllı
k cironun %1.5’i ile %2’si olurken büyük ölçekli
firmalarda bu oran %3’ten %6’ya kadar çı kabilmektedir. Uygulamanı n hayata geçmesi
ise gene işletmelerin ölçeğine göre 4 ay ile 4 yı l arası
nda değişmektedir. (Dünya
ortalaması9 ay olarak belirlenmiş tir). (http://www.haber1.com/tumhaberler.asp,
11.12.2006).

ERP yazı lımı n kurulu olduğu donanı m üzerinde çalı ştırı


lmasıda önemli bir
maliyet kalemidir. Bu maliyetin düş ürülmesi için firmalar yine iki yol izliyorlar.
Bunlardan birincisi AS400 veya NT gibi gibi kullanı m maliyeti düş ük donanı m/iş letim
sistemi ile çalış
mak, ikincisi ve ası l önemlisi ise internet üzerinden ASP (uygulama
çözüm sağlayı sı
cı) çözümü. ASP ile kullanı cıyazı lı
mıve donanı mısatı nalmı yor bir
anlamda kiralı yor, internet aracı ğıile sunucu ş
lı irkete bağlanı p kendisi için ayrı lan
ortama ulaş ıyor. Uygulamayıkiralayan firma ise birçok firmaya bu hizmeti
verdiğinden maliyetleri çok düş ük, her konuda optimizasyon yapabiliyor. Hazı r
paketler ve ASP aracı lığıile kiralama ş uanda çok yaygı n değil ama küçük ölçekli firma
pazarının ERP satı cıları
nıhı zla bu alana yönlendireceğ i düş ünülmektedir. ERP
maliyetleri konusunda geliş me sağlanana kadar küçük ölçekli iş letmeler mevcutta
kendilerine sunulan somut alternatifler ile baş başalar. Fakat ne yazı kki muhasebe
tabanlıyazı lı
mlar sorunlara (kompleksleş en ortam ve verimlilik: maliyetler, kalite,

33
ERP NEDEN GEREKLİ? Fikret COŞKUN

müş teri memnuniyeti) tam çözüm sunamamaktadı r.


http://www.erpcrm.com/body1.html, 11.12.2006).

5.3. Firma Ölçeği

ERP yatı rımında firmanı n ölçeği en önemli unsurdur. Bu projede eş zamanlı


kullanı cısayısıölçeklemede kriter olarak kabul edilmiş tir. Küçük ölçekli şirketler: 0-
20 kullanı , orta ölçekli ş
cı irketler: 20-200 kullanıcı, büyük ölçekli ş irketler: 200 ve
üstü ERP yatı mlarıorta ve büyük ölçekli ş
rı irketler için uygun görülmektedir.
(http://www.erpcrm.com/body1.htm, 11.12.2006).

Kurumsal kaynak planlaması nın (ERP) dünya çapı nda bir üretim standardı
haline gelmesiyle, büyük ölçekli iş letmelerin ardından küçük ve orta boy iş letmeler
(KOBİ ) de ERP yazı lımlarına yöneliyor. ERP'nin temel avantajı , veriye kolay erişim
sağlaması . Bir KOBİ , rekabette başarılıolmak için, neyi nası l ve ne kadar verimli
kullandı ğınıbilmek durumunda. Bu da ancak tam entegre çalı şan; planlamadan satı şa,
sevkı yattan maliyete kadar her akı şı
n kontrol edilebildiği iyi bir bilgi altyapısıyla
mümkün. ERP, müş teri iliş
kilerinden üretim planlamaya, her noktada kaynaklarıen
etkin biçimde izlemeyi ve buna iliş kin birtakım aksiyonlar almayısağlı yor.
(http://erpakademi.com/v1/index.php?option=com_content&task=view&id=1035&Ite
mid=189, 11.12.2006).

5.4. İ
htiyaçlar

İhtiyaçlar iki baş



kta, mevcut sistemden memnuniyetsizlik (rekabet gücündeki
kayı
plar) ve geleceğe yönelik planlar ile incelenmelidir:

Mevcut sistemden memnuniyetsizlik (rekabet gücündeki kayı plar):


 Operasyonlar verimli bir ş ekilde yönetilebilmekte/izlenebilmekte midir?
 Faaliyet/birimlerin verimliliği izlenebilmekte midir?
 Faaliyet/birimler arasıentegrasyon kurulabilmişmidir?
 Karar vericiler (üst yönetim) ihtiyaç duyduklarıdetayda ve sıklı kta
güncelliğini yitirmemişrapor/verilere ulaş abilmekte midir?

Geleceğ e yönelik planlar;


●İ şletmenin işhacminde büyüme planıvar mı dı
r. Bunun paralelinde
operasyonları nı
n gittikçe kompleksleş mesi beklenmekte midir?
●İ şletme değiş ik sektörlere girmeyi hedeflemişmidir?
soruları
na cevap aramaktadı r.

Yukarı da ERP kararında dengenin maliyet ile kurulabileceği belirtilmiş


ti. Özetle
terazinin bir ucunda ihtiyaçları
n karşılanamaması nın maliyeti ve diğer bir ucunda ise
ERP yatı rı
mı nın maliyeti bulunmaktadı r. ERP yatı rı
mı n maliyeti yaklaş ık olarak
çıkartılabilmektedir. İ
htiyaçları
n karş ılanamaması nın maliyetinin hesaplanmasıiçin
kurallıbir yöntem bulunmamaktadı r. (http://www.erpcrm.com/body1.htm, 11.12.2006)

34
ERP NEDEN GEREKLİ? Fikret COŞKUN

5.5. ERP Uygulamaları


nın Baş
arı
sızlı
k Nedenleri

ERP sistemlerinin sağladı ğıbu açı k yararlara rağmen, ideal koş ullarda bile çok
masraflıyatı rımlar olan bu sistemlerin kurulumu, dı şarıdan göründüğü kadar kolay
değildir. ERP sistemlerinin kurulumu, bir yazı lım sistemi kurulumundan çok daha
karmaş ık bir iş letme organizasyonudur ve üzerinde titiz bir çalı şma yapı lmadı ğı
takdirde büyük kayı plara yol açabilmektedir. ERP sistem kurulumunun baş arısız
olması nın nedenleri 10 sı nı
fta toplanabilir:
 Stratejik hedeflerin net tanı mlanmaması
 Üst yönetimin sisteme yeterince destek olmaması
 Zayı f kurulum projesi yönetimi
 Organizasyonun değiş ime katı lmaması , destek vermemesi
 Çok iyi bir kurulum projesi ekibinin seçilememesi
 Son kullanı cılara yeterli eğitimin verilmemesi
 Veri doğruluğ unun sağ lanamaması
 Performans ölçütlerinin organizasyon değiş imine destek vermemesi
 Çok merkezlilik konusunun iyi irdelenmemesi
 Teknik zorluklar (yazı lım içindeki hatalar, eskiden uygulanan
sistemlerden kaynaklanan sorunlar ve donanı m zorluklarıvb.). (Baskak,
Cetiş li, 2003).

ERP uygulaması nın istenilen sonucu verebilmesi için sistem içinde sağlı klıveri
girişlerinin mutlaka yapı lmasıgerekir. Veriler kurumun yapı sına uygun belirlenen
kriterler ı ş
ığında girilmiyorsa, ilgili zamanlarda, doğru girilmiyorsa, sistemin doğru
sonuçlar üretmesi beklenemez. Örneğin, stok takip sorumlusu stok bilgilerini girmiyor
yada gecikmeli olarak giriyorsa, güncel stok bilgilerine ulaş ılamaz. Dolayı sıyla müş teri
temsilcisi teklif ve siparişaş amaları nda istenilen hizmet kalitesini kurumsal müş terilere
sağlayamayacak, teslimatlarda sorunlar yaş anacak, finans bölümü sı kıntı
lar yaş ayacak,
üst yönetim firma ile ilgili dönemsel raporlarısağ lı
klıalamayacak. Sistemin
kullanı cılarıişlerini yapmadı klarısürece kusursuz bir ERP uygulaması nı
n dahi baş arılı
olma ş ansıyoktur. (http://www.ias.com.tr/erp/p-unsuccess_erp.html, 11.12.2006).

İflası
ndan önce 5 milyar dolarlı k cirosu ile Amerika’nı n dördüncü büyük ilaç
dağıtım firmasıolan FoxMeyer’in ERP kurma projesi olan Delta III projesine start
verilmesiyle başlayan iflas sürecini Judy E. Scott, .The FowMeyer Drugs. Bankruptcy:
Was It A Failure Of ERP? adlıkı sa makalesinde incelemiş tir. Bu bölüm adıgeçen
makaleden alı nan bilgilerden derlenmiş tir.(Yegül, 2002).

Teknolojiyi daha etkin kullanmak için FoxMeyer, 1993 yı lı


nda Delta III
projesini baş latmıştı
r. Yapılan pazar araş tı
rması nın ardından aynıyı lı
n Aralı
k ayı nda
SAP R/3 ERP paketi satı n alınmıştır. FoxMeyer, SAP R/3’ün yanı nda aynızamanda
Pinnacle firması ndan depo otomasyon yazı lımısatı n alarak kendisine proje danı şmanı
olarak bu iki sistemi entegre etmesi için Andersen Consulting firması nıseçmiştir. Delta
III projesinin uygulanması1994 ve 1995 yı llarında gerçekleşmiş tir. FoxMeyer 1996
yılında iflasınıaçı klamı şve 1998 yı lında, firmanı n ERP satı cısıolarak SAP’yi ve
SAP’nin entegrasyonu için danı şman firma olarak da Andersen Consulting’i her biri
için 500 milyon dolar ödeyerek kullandı ğıaçı klanmı ştı
r. Pinnacle firmasının bir üst
düzey yetkilisine göre projenin baş arısı ğıbir otomasyon probleminin ya da ticari
zlı

35
ERP NEDEN GEREKLİ? Fikret COŞKUN

yazılı
m paketinin problemlerinin bir sonucu değil yönetim yanlı şları
nın bir sonucudur.
Şirketi iflasa sürükleyen Delta III projesinin olasıana sebepleri ş
unlar olabilir:

●Firmanı n üst yönetimi projeye yeterli bağlı ğıve desteği vermişolsa da çeş
lı itli
raporlardan elde edilen sonuçlara göre alt kadrolardan (kullanı cılar) bir kı smıbu
bağlı lı
k ve desteği göstermemiş lerdir. Örneğin depo otomasyon sisteminin SAP ile
entegre edilmesi sonucu iş lerini kaybedeceklerini düş ünen depo işçilerinde büyük moral
motivasyon sorunlarıortaya çı kmı şve bunun sonucunda üç deponun kapanarak
malları n otomasyon uygulanmı şdepoya taş ı
nmasıolayıbir fiyaskoya dönüş müş tür.
İşçiler stoktaki mallara zarar vermiş , sipariş
ler yerlerine ulaş

rılamamı ş, yeni sistemde
birçok problemle karş ı ı
laşlmı şve yaklaş ı
k 34 milyon dolarlı k bir kayı p stok zararı
ortaya çı kmı ştı
r.

● Projenin kapsamıfirmanı n bu sistemin ilk uygulayı cı


larından biri olmuş
olmasından ötürü risk taşımakta olması nın yanısı ra projenin başlamasından kısa bir
süre sonra firma, Üniversite Sağlı
k Sistemi konsorsiyumunun ihtiyaçları nıkarş ı
lamak
üzere çok genişkapsamlıbir kontrat imzalamı ştır. Bu da R/3 iş lemleri hacminde
öngörülenin çok üstünde bir artı şa yol açarak, teknik altyapıda sorunlara sebebiyet
vermiştir.

● Projenin problemlerinden biri de firmanı


n yeterli sayıda gerekli bilgi ve
tecrübeye sahip insan kaynağı
na sahip olmamasıve bu yüzden sı rtı
nıdanı şman firma
Andersen Consulting.e dayamışolması dır.

● Firma projenin istendiği biçimde yürümediğinin farkı


na varmı şolması na
rağmen, danış
man firma ve satı
cıya olan aşı
rıbağı
mlılığı
ndan ötürü kontrolü nası
l ele
alacağı
nıbilememiştir.

●Firma üst yönetimi, projeye olan aş ı


rıdesteğinden ötürü, doğru noktada doğru
adımıatı p projeden kademeli olarak vazgeçme cesaretini gösterememiş tir. Bunların
dışında sayılabilecek alt sebepler olsa da, sonuç itibariyle baş
arı

zlık ve iflas olayıERP
sisteminin bir hatasıolarak algı lanmamaktadı r. Sebepler sistemin uygulanması ndaki
hatalara ve çevresel faktörlerin yeterince iyi hesap edilememiş olması na bağlı
gözükmektedir. FoxMeyer firması nın iflas etmesi hadisesi ERP kurulumu ve
uygulanmasıesnası nda nelerin yapı lmamasıgerektiği konusunda iyi bir örnek teş kil
etmektedir.

36
SONUÇ Fikret COŞKUN

6. SONUÇ

Kurumsal Kaynak Planlama projelerinin baş arı


lıolabilmeleri için en önemli
husus kurumsal ihtiyaçları n, beklentilerin doğru bir şekilde tespit edilmesi ve süreçlerle
klıbir ş
ilgili tüm verilerin sağlı ekilde sisteme iş lenmesidir. Kurulum aş amasısisteme
geçiş in en uzun ve en önemli kı smı nıteş kil etmektedir. ERP'yi sadece teknolojik bir
uygulama olarak görmeyip kurumun bugün ve gelecekteki tüm faaliyetlerini yürütecek
bütünleş ik bir otomasyon sistemi olarak değerlendirmek gerekmektedir.

Sistemin karmaş ı
k yapı sı, sistem üzerinde hatalıyapı lan bir iş lemin, ters
hareketlerle düzeltilmeye çalış ı
lması ı
yla daha da karmaşk bir hale gelebilir. Ancak ERP
sistemlerinde “kaçı nılmaz” sonuçlardan birisi olan bu durum, sistem talimat ve
prosedürlerinin açı k ve net bir ş
ekilde tanımlanmasıve uygulanması yla, hiç bir zaman
“korkutucu” sonuçlara varmayacaktı r.

Günümüzde rekabet, ulusal sı nı


rlarıaş arak uluslararasıbir konuma ulaş mıştı
r.
Bu koş ullar altı
nda rekabet gücünü korumak ve geliş tirmek isteyen işletmelerin vizyon
ve stratejilerini çok iyi belirlemeleri ve spesifik hedefler belirlemeleri gerekmektedir.
Zamanla değiş en rekabet unsurları , işletmeleri ürün/hizmet kalitelerini artı rmaya,
pazarda meydana elen değiş melere tepki hı zınıyükseltmeye ve bunlarıyaparken de
maliyetlerini düş ürmeye zorlamı ştır. Değiş imlere hızlıve ekonomik tepki verebilmek
için, işletmenin tüm fonksiyon, süreç ve kaynakları nıentegre bir ş ekilde planlanmasıve
kontrol etmesi gerekmektedir. Kurumsal Kaynak Planlama sistemleri bu çözüm
arayı şlarıiçerisinde çok genişboyutlu bir çerçeve içinde ele alı nmasıgereken bir
konudur. Kalite yönetimi, lojistik yönetimi, mali iş ler yönetimi, insan kaynakları
yönetimi, proje yönetimi, otomasyon yönetimi, bilgi kaynaklarıyönetimi, karar destek
sistemleri yönetimi vb. birbirinden çok farklıdisiplinlerden aynıanda yararlanmak
zorunda olan ERP sistemleri, oldukça iddialıhedeflerin temsilcisidir.

37
KAYNAKLAR Fikret COŞKUN

KAYNAKLAR

ADAM, E. 1999, ‘‘Quality Circle Performance’’, Journal of Management, 17(1) ss.21-


25.

ACAR, N., 1991, “Malzeme İ htiyaç Planlama”, Milli Prodüktivite Merkezi Yayı
nları
No: 323, AIMS Software INC.

BASKAK M., Cetiş li H., “Kurumsal Kaynak Plânlama Nedir?” İ stanbul Teknik
Üniversitesi, İ
şletme Fakültesi, Endüstri Mühendisliğ
i Bölümü, Yüksek Lisans Tezi

RAJAGOPAL, R. 2002, “An Innovation Diffusion View of Implementation of


Enterprise Resource Planning (ERP) Systems and Development of a Research Models"
Information & Management 40 s. 87-114, MI.

UMPLE, E.J., Haft, R.R., Umble, M.M. (2003), "Enterprise Resource Planning:
Implementation Procedures and Critical Success Factor", European Journal of
Operational Research, 146 NY. pp. 241-257.

ALTINKESER, H., 1999, “Kurumsal Kaynak Planlaması


”, Yı
ldı
z Teknik Üniversitesi
Fen. Bil. Enst. Yüksek Lisans Tezi

APICS, 2000, “ERP Software Comparison Survey Results”, corrected version Bayı
ndı
r,
A., (2000), “Using the output of an ERP system in companywide performance
analyses”, Marmara Ü. Fen Bilimleri Enst. Yüksek Lisans Tezi

YEGÜL, M. F., 2002 “Kurumsal Kaynak Planlama”, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri
Enst. Yüksek Lisans Semineri


LGE, T., 1999, “A process analysis methodology for ERP implementations”,
Marmara Ü. Fen Bilimleri Enst. Yüksek Lisans Tezi

DURMUŞOĞLU, S., 1994, “İ


malat KaynaklarıPlanlaması(MRP II)”, Seminer Notları

HAGMAN, A, 2000, “What Will be of ERP?”, Project Report, School of Information


Systems Queensland University of Technology.

KLAUS, K., ROSEMANN, M. ve GABLE, G. G., 2000, “What is ERP?”, Information


Systems Frontiers 2:2, pp. 141-162

MABERT, A. M., SONİ , A. ve VENKATARAMANAN M.A., 2001, “Enterprise


Resource Planning: Common Myths Versus Evolving Reality”, Business Horizaons,
May-June 2001, pp. 69-76

O. CONNOR, J.T, DODD, S. C., 2000, “Achieving integration on capital projects with
ERP systems”, Automation in Construction, 9, pp. 515-424

ÖZTUNCER, İ ., 1998, “ERP Software A Tool in Reengineering”, Marmara Ü. Fen


Bilimleri Enst. Yüksek Lisans Tezi

37
KAYNAKLAR Fikret COŞKUN

ROSS W. R. ve Vİ TALE M. R., 2000, “The ERP Revolution: Surviving Versus


thriving”, Information Systems Frontier

SAP Info Development and Technology, (1998), “Accelerated SAP Enhancements”

SCOTT, J.E., “The FoxMeyer Drugs. Bankruptcy: “Was it a failure of ERP?”, The
University of Texas

TANYAŞ, M., 1994, “Üretim KaynaklarıPlanlaması(MRP II) Çözümlerinin


Geliş
tirilmesi, Hedefleri ve Yararları
”, MRP II Üretim KaynaklarıPlanlaması
Workshop Bildiriler Kitabı
, ss.92

TUÇALP, D., 2000, “Development of ERP Post-Implementation Performance


Assessment Methodology”, ODTÜ Fen Bilimleri Enst. Yüksek Lisans Tezi

YETİŞ, N., 1993, “Kapasite İ ”, TMMOB İ


htiyaç Planlaması stanbul Şubesi, Üretim
KaynaklarıPlanlamasıSemineri

http://www.sap.com/turkey/solutions/business-suite/index.epx,
Erişim Tarihi: 11.12.2006

http://www.ias.com.tr/erp/erp.html, Eriş
im Tarihi:11.12.2006

http://www.ias.com.tr/erp/p-mrp_erp.html, Eriş
im Tarihi:11.12.2006

www.logo.com.tr/ Eriş
im Tarihi:11.12.2006

http://www.biymed.com/pages/erpprg.htm, Eriş
im Tarihi: 11.12.2006

http://www.cio.com/research/erp/edit/erpbasics.html, Eriş
im Tarihi:11.12.2006

www.sap.com/turkey/news, Eriş
im Tarihi: 12.01.2007

http://www.kocsistem.com.tr/tr/default.asp, Eriş
im Tarihi: 12.01.2007

http://www.ias.com.tr/solutions/caniaserp.html, Eriş
im Tarihi: 12.01.2007

http://www.oytek.com.tr/erp. asp, Eriş


im Tarihi: 11.12.2006

www.sap.com/turkey/news, Eriş
im Tarihi: 12.01.2007

http://www.sap.com/ Eriş
im Tarihi: 12.01.2007

http://www.kocsistem.com.tr/tr/default.asp, Eriş
im Tarihi: 12.01.2007

http://www.ias.com.tr/solutions/caniaserp.html, Eriş
im Tarihi: 12.01.2007

38
KAYNAKLAR Fikret COŞKUN

http://www.ias.com.tr/caniaserp.html, Eriş
im Tarihi: 12.01.2007

http://www.cs.com.tr/diger/iletisim.html , Eriş
im Tarihi: 12.01.2007

http://www.cs.com.tr/iletisim.html, Eriş
im Tarihi: 12.01.2007

http://www.matrisbilisim.com/contactform.asp, Eriş
im Tarihi: 11.12.2006

http://www.matrisbilisim.com/cf.asp, Eriş
im Tarihi: 11.12.2006

http://tr.wikipedia.org/w/index.html, Eriş
im Tarihi:11.12.2006

http://www.elsys.com.tr/sitecontent/sapsolutions.asp, Eriş
im Tarihi:18.12.2006

http://www.geocities.com/akircali/planlama/planlama.html, Eriş
im Tarihi14.012007

http://www.marmaraweb.com/ Eriş
im Tarihi:11.12.2006

http://www.cio.com/research/erp/edit/erpbasics.htm Eriş
im Tarihi:11.12.2006

http://www.haber1.com/tumhaberler.asp Eriş
im Tarihi:11.12.2006

http://www.erpcrm.com/body1.htm Eriş
im Tarihi:11.12.2006

http://erpakademi.com/v1/index.php?option=com_content&task=view&id=1035&Itemi
d=189 Eriş im Tarihi:11.12.2006

http://www.erpcrm.com/body1.htm Eriş
im Tarihi:11.12.2006

http://www.bilisimterimleri.com/bilgisayar_bilgisi/bolum/8.html Eriş
im
Tarihi:11.12.2006

http://www.ias.com.tr/erp/p-unsuccess_erp.html, Eriş
im Tarihi:11.12.2006

39
ÖZGEÇMİ
Ş

07.12.1978 tarihinde Ankara’da doğdu. İ lkokulu Çankaya Yı ldı z İ lkokulunda,


Orta Okulu Oyak İ lköğretim okulunda tamamladı . 1992 yı
lında girdiğ i Işı klar Askeri
Lisesinden 1996 yı lında mezun olup aynıyı l Kara Harp Okulu’na baş ladı . 2000 yı lında
Kara Harp Okulundan Ordudonatı m Teğmen olarak mezun oldu. Balı kesir Ordudonatı m
Okulu ve Eğitim Merkez Komutanlı ğı’ndaki Subay Temel Kursunu baş arı yla
tamamlayarak Topçu ve Füze Okulu Ordudonatı m Bölük komutanlı ğı nda göreve
başladı . 2003 yılıatamalarıyla 2nci İ
çgüvenlik Tugayı(Lice/Dİ YARBAKIR)’na Ana
Malzeme ve Yedek Parça Saymanıolarak atandı . 2005 yılıatamaları yla 531 nci İ lave
Depolama Kı sım Komutanı(Narlı /KAHRAMANMARAŞ) olarak atandı ğıgörevine
devam etmekte olan Ordudonatı m Üsteğmen Fikret COŞKUN evli olup, iyi derecede
İngilizce bilmektedir.

Fikret COŞKUN

37

You might also like