Türkî diller ailesi

Türk dillerinin (   ) yeryüzündeki diğer dil ailelerinin arasındaki yeri.

Toplam 40 ayrı dilden oluşan, 189 milyon ana dili olarak konuşanı ile Türk dilleri ailesi, Altay
dilleri grubunda büyük farkla en büyük dil ailesini oluşturur. Yeryüzündeki bütün dil aileleri arasında
yedinci büyük dil grubunu oluşturur ve önümüzdeki on yıllar içinde daha da büyüme kapasitesine
sahiptir.

Türkçe veya Türkiye Türkçesi, varlığı tam olarak ispatlanamamış ortak Altay dil ailesine bağlı Türk

dillerinin Oğuz öbeğine üye bir dildir. Türk dilleri ailesi bünyesindeki Oğuz öbeğinde bulunur. Türkçe
dünyada en fazla konuşulan 15. dildir.

Türkçe Türkiye, Kıbrıs, Irak, Balkanlar, Orta Asya ve Orta Avrupa ülkeleri başta olmak üzere geniş bir

coğrafyada konuşulmaktadır. Ayrıca bu dil, Türkiye Cumhuriyeti, Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nin resmî; Romanya, Makedonya, Kosova ve Irak'ın ise tanınmış
bölgesel dilidir. Balkanlarda konuşulur. Bunun aynı öbekte (Oğuz Öbeğinde)
bulunan Azerice ve Türkmence, İran, Güney Azerbaycan,  Azerbaycan,  Afganistan,
Gürcistan ve Türkmenistan'da konuşulur.
Sınıflandırılması 

Tüm Türk dilleri konuşanların sayısının dillere göre paylaşımı

Türkçe önceden Ural Altay Dil Ailesi içerisinde değerlendiriliyordu. Günümüzde böyle bir dil ailesinin
varlığı tartışma konusudur. Talat Tekin ve bazı dilbilimcilerin tabiriyle Türk dili; Kuzeydoğu Asya
dillerinin Altay dilleri bölümünde, Türk dilleri kolunda, Oğuz öbeğinde kalır. Bazı dilbilimciler ise böyle
bir sınıflandırmanın olmadığını, tüm Türk Dilleri'nin ayrı bir genel dil grubu olduğu görüşünde. Öyleyse
Türkçe, Türk dilleri ailesinde, Oğuz kolunda, Batı Oğuz ya da Selçuklu öbeğinde yer alır. Bunun
yanında Türk Dilleri arasında en çok konuşulanı Türkçedir.

1. Kurumsal durumu
Türkçe, Türkiye'nin ve Türkiye Türklerinin kurumsal dilidir. Türkiye'de Türk Dil Kurumu, Mustafa Kemal
Atatürk tarafından 1932 yılında Türk Dili Tetkik Cemiyeti olarak bağımsız bir kurum olarak
kurulmuştur. Türk Dil Kurumu dilin yalınlaşması, Türkçe ile ilgili bilimsel araştırmaların yapılması,
yabancı kökenli sözcüklerin değiştirilmesi ile ilgili çalışmalar yapmıştır. Ancak 1983'te çıkarılan bir
yasayla Türk Dil Kurumu, Atatürk'ün vasiyetine karşın kapatılarak aynı ad altında Başbakanlığa bağlı
bir devlet dairesi kurulmuştur.
1982 Anayasasına göre Türkçe, Türkiye Devleti'nin dilidir. Bu yasa anayasanın Birinci Kısımının,
Genel Esaslar Bölümünde, 3. Maddede geçer. Aynı zamanda, aynı bölümde bulunan 4. Maddeye göre
bu madde asla değiştirilemez, değiştirilmesi teklif dahi edilemez.

Türkiye Türkçesi konuşanların dünya üzerinde yayılımı

██ Resmi Dil Türkiye, KKTC Kıbrıs, Makedonya Cumhuriyeti (şehir seviyesinde), Kosova,Irak Bölgesel

██ 1,000,000 dan fazla konuşan Almanya, Irak

██ 500,000 - 1,000,000 arası konuşan Bulgaristan, Suriye

██ 100,000 - 500,000 arası konuşan Fransa, KKTC, Hollanda, Belçika, Birleşik Krallık,  Avusturya, ABD, Özbekistan,

Azerbaycan, Rusya, Kazakistan, Özbekistan, Moldova, Avustralya,

██ 25,000 - 100,000 arası konuşan Yunanistan, Danimarka, Kanada, Meksika, Makedonya cumhuriyeti, İsveç, Danimarka, 

İsviçre, Romanya,

██ 25,000 az konuşan/ hiç konuşmayan Kalan ülkeler

Türkçe Mart 2009'da yapılan bir

düzenlemeyle Kosova’nın Prizren, Priştine, Mitroviça, Vıçıtırın ve Gilan belediyelerinde kurumsal
statüye sahipken, diğer bölgelerdeki kurumsallığı kaldırılmıştır. Makedonya'da da
bazı belediyeler düzeyinde kurumsaldır.  (Gostivar'da Makedon ve Arnavut dilleriyle birlikte.)
Bulgaristan'ın %10 kadarının anadilidir ve Bulgar devlet televizyonunun Türkçe programları vardır. 

Irak'ta Türkmenlerin yoğun olarak yaşadıkları yerlerde Türkçe kurumsal dildir. Irak Türkmenleri günlük

hayatlarında Güney Azericeyi ve Urfa lehçesini kullanırlarken, kurumsal yazı ve eğitim dili olarak
Türkiye Türkçesini kullanmaktadırlar. Dolayısıyla Türkçe; Kerkük ve Telafer gibi kentlerde kurumsal
dildir. Irak meclisinde 10 Türkmen vekille temsil edilmektedirler.

1960'larda işgücüne gereksinim duyan Avrupa, kapılarını Türklere büyük ölçüde açmış

ve Türkiye'den Avrupa'ya yoğun bir göç yaşanmıştır. I. Dünya Savaşı sonrasında Balkanlar'da
yaşamaya devam eden Türkler ile birlikte bu insanların sayısı günümüzde neredeyse 6 milyona
ulaşmıştır ve büyük bir çoğunluğunun anadili Türkiye Türkçesidir. Amerika ve Avustralya'da ise
yaklaşık 500 bin kişi Türkçe konuşmaktadır.
Kosova, Bosna-Hersek, Yunanistan, Gürcistan gibi ülkelerde ana dili Türkçe olmadığı hâlde Türkçeyi
bilen insanlar da eklendiğinde Türkçeyi konuşabilen insan sayısı 83 milyonu geçmektedir.

2. Türkçenin Dil Bilgisi

Türkçenin Özellikleri

 Türkçe söz varlığının bir bölümü; Türkçe asıllı sözcükler, Arapça ve Farsçadan geçmiş

sözcüklerden oluşmaktadır. Arapça ve Farsçadan gelmiş sözcüklerin bir bölümü o kadar
Türkçeleşmiştir ki Arap veya Fars dilindeki durumundan oldukça farklıdır ve kimi sözcüklerin
anlamı da farklılaşmıştır.
 Türkçede doğru tümce yapısı, özne, tümleç, yüklem biçimindedir. Ancak Türkçe esnek bir
dildir. Bu yüzden günlük yaşamda devrik tümceler sıklıkla kullanılır. Örneğin, "Bugün yazılı sınav
olacağız." tümcesine eşdeğer "Yazılı sınav olacağız, bugün. tümcesi kurulabilir. Bu tür tümceler
daha şiirsel anlatıma sahiptir.
 Türkçede kısa yoldan anlatım ön plandadır. Örneğin, "sobayı yak" derken "sobanın içindeki
odun ve kömürleri yak" anlamındadır. Bunun dilbilgisindeki adı "ad aktarması" dır.
 Türkçede kişi adılları dört tanedir. Örneğin Türkiye Türkçesinde, ben, sen,  o,  biz,  siz,  onlar 
biçimindedir. Türkçedeki önemli bir başka özellik, "siz" adılının kibar olarak 2. tekil kişiyi (sen)
belirtmesidir.

Dünyada Türk Dilinin Öğretimi

Ana dili konuşurları dışında Türk dili lehçelerinin birinci dil, ikinci dil veya yabancı dil konuşurları da
bulunmaktadır. Özellikle Türkiye Türkçesinin pek çok ülkede konuşuru olduğu saptanmıştır.
Ethnologue verilerine göre Türkiye Cumhuriyeti dışında 34 ülkede Türkiye Türkçesi konuşuru
bulunmaktadır. Konuşur nüfusunun yanı sıra Sovyetler Birliği’nin dağılması, Körfez Savaşı gibi yakın
tarihte yaşadığımız olaylar, Türkiye Cumhuriyeti’nin bölgesinde ve dünyadaki önemini artırmış, Türkiye
çekim merkezi hâline gelmiştir. Bu gelişmeler, Türkiye Türkçesinin Türk cumhuriyetlerinde ve diğer
ülkelerde öğretimi konusunda çeşitli aşamalardaki yeni öğretim kurumlarının, üniversitelerde yeni
bölümlerin kurulmasını ve özel dershanelerde kursların açılmasını sağlamıştır.

Ülkelerdeki Türk nüfusun yoğunluğuna ve talebe göre ortaöğretim kurumlarında Türkçenin öğretildiği
seksen yedi ülke bulunmaktadır. En az bir ortaöğretim kurumunda Türkçenin öğretildiği bu ülkeler
şunlardır: ABD, Afganistan, Almanya, Angola, Arjantin, Arnavutluk, Avustralya, Avusturya,
Azerbaycan, Bangladeş, Belçika, Benin, Bosna-Hersek, Brezilya, Bulgaristan, Burkina-Faso, Burma,
Çad, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Ekvator Ginesi, Endonezya, Etyopya, Fas, Fildişi Sahilleri,
Filipinler, Fransa, Gabon, Gana, Gine, Güney Afrika Cumhuriyeti, Güney Kore, Gürcistan, Hindistan,
Hollanda, Irak, İngiltere, Japonya, Kamboçya, Kamerun, Kanada, Kazakistan, Kenya, Kırgızistan,
Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Kosova, Laos, Letonya, Liberya, Litvanya, Macaristan, Madagaskar,
Makedonya, Malavi, Maldiv Adaları, Malezya, Mali, Meksika, Moğolistan, Moldova, Moritanya,
Mozambik, Nepal, Nijer, Nijerya, Orta Afrika Cumhuriyeti, Pakistan, Papua Yeni Gine, Polonya,
Romanya, Rusya, Senegal, Sırbistan, Sri Lanka, Sudan, Suudi Arabistan, Tacikistan, Tanzanya,
Tayland, Tayvan, Togo, Türkmenistan, Uganda, Ukrayna, Ürdün, Vietnam, Yemen

Bazı ülkelerde ortaöğretim kurumlarında Türkçenin öğretilmesinin yanı sıra özel kurslarda da talebe
göre Türkçe öğretilmektedir. Kurslarda Türkçe öğretilen kırk altı ülke saptanmıştır. Bu ülkeler şunlardır:
ABD, Almanya, Belçika, Beyaz Rusya, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Cezayir, Çin, Danimarka, Estonya,
Finlandiya, Fransa, Gürcistan, Hollanda, Irak, İngiltere, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda,
Japonya, Kırgızistan, Kolombiya, Letonya, Litvanya, Lübnan, Lüksemburg, Makedonya, Malta,
Meksika, Mısır, Moğolistan, Norveç, Peru, Polonya, Portekiz, Rusya, Singapur, Slovakya, Slovenya,
Şili, Türkmenistan, Vietnam, Yunanistan

Dokuz ülkede Türkçe öğretimin yapıldığı üniversite bulunmaktadır. Bu ülkeler şunlardır: Arnavutluk,
Azerbaycan, Bosna-Hersek, Gürcistan, Irak, Kazakistan, Kırgızistan, Romanya, Türkmenistan

Bünyesinde Türkçe öğretilen, Türk dili ve edebiyatı araştırmalarının yapıldığı, Türkoloji bölümlerinin
bulunduğu yirmi sekiz ülke vardır. Bu ülkeler şunladır: Almanya, Avustralya, Azerbaycan, Beyaz
Rusya, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Endonezya, Fildişi Sahilleri, Gürcistan, Irak, İran, İsveç, Japonya,
Kamerun, Kazakistan, Kırgızistan, Kolombiya, Kosova, Litvanya, Macaristan, Mısır, Moldova,
Romanya, Rusya, Türkmenistan, Ukrayna, Venezuela, Yemen

3. Yabancı dillerle etkileşimi

Ana Dili Konuşurlarına Göre Diller ve Türk Dili 
1. Çince 1.300.000.000 (Sekiz lehçesiyle birlikte.)

4. İngilizce 427.000.000

5. İspanyolca 266.000.000

6. Hintçe 223.000.000 (Bütün lehçeleriyle ve Urduca ile birlikte.)

7. Türk dili 220.000.000 (Bütün lehçeleriyle birlikte.)

8. Arapça 181.000.000 (Bütün lehçeleriyle birlikte.)

9. Portekizce 165.000.000

10. Bengalce 162.000.000

11. Rusça 158.000.000

12. Japonca 124.000.000

13. Almanca 121.000.000

14. Fransızca 116.000.000

Türkçe sözcük varlığı 

Türkçe sözcük varlığı köken tablo görünümü. Mavi: Türkçe sözcükler, diğer renkler: diğer dillerden Türkçeye geçen
yabancı sözcükler

Türkiye Türkçesine geçen yabancı sözcükler

Her ne kadar Atatürk'ün dil devrimi ile Türkiye Türkçesi, kökeni Arapça ve Farsça olup da dilde eğreti
duran sözcüklerden arındırılmaya çalışıldıysa da, dil devriminin politik etkenlerle aksamasından ötürü
bu iki dilden sözcükler, Fransızca sözcüklerle birlikte Türkçe sözlüğün önemli bir bölümünü
oluşturmayı sürdürmektedir.

Yabancı kökenli sözcüklerden bazı örnekler:

 Arapçadan: insan, asker, hain

 Farsçadan: ateş, rüzgar, düşman,
 Fransızcadan: kuzen, kuaför, hoperlör, detay, anten, tuvalet, polis
 İtalyancadan: politika, fanila, kundura
 İngilizceden: pikap, video, çita, medya, sandviç
 Yunancadan: liman, kiraz
 Almancadan: şalter, general, panzer

Türkçeden diğer dillere geçen sözcük sayısı

 Sırpça: 8995  Rumence:  Çince:28
 2780
9
 Rusça:
 Bulgarca:  Çekçe :2
2476
3490 48
 Arapça:
 Yunanca:  Urduca:2
1990
2984 27
 Macarca:
 Farsça:  Almanca :
1982
2969 166
 Ukraynaca:
 Arnavutça:  İtalyanca:
800
2622 146
 İngilizce:
 Fince:115
470

Sonuç

Bugün Türk dili, yaklaşık 12 milyon kilometre karelik bir alanda 220 milyon nüfusun konuştuğu, yüze yakın
ülkede öğretiminin yapıldığı, kökleri tarihin en eski dönemlerine kadar uzanan, 600 bini aşkın söz varlığına
sahip bir dünya dilidir. Geçmişi boyunca Çinceden Farsçaya, Arapçadan Macarcaya kadar pek çok dille
etkileşim içerisine girmiş olan Türk dilinin bir kolu olarak yalnızca Türkiye Türkçesinin dünya dillerine verdiği
sözcüklerin sayısı 11 binin üzerindedir. Genel Türk dili olarak diğer dillere verdiğimiz sözcük sayısı ise 20
binin üzerindedir. Özellikle giyim, yiyecek, askerlik başta olmak üzere hemen her alanda çok sayıda Türk dili
kökenli sözcük ile tarihte ve bugün Türk soylu halkların yaşadığı coğrafyalardaki Türk dili kökenli çok sayıda
yer adı dünya dillerinde varlığını bugün de sürdürmektedir.

Dünyanın hemen her bölgesinde öğretimi yapılan, bilimsel araştırmalara konu olan, dünya dillerine katkıda
bulunan Türk dili, en yaygın ve en köklü dünya dillerinden biridir.