Professional Documents
Culture Documents
TeMHakkı
©1996 Osho International Foundation, İsviçre, www.osho.com
© 2006 O W O Basım Yayın ve Tanıtım Hiz. San. Tic. Ltd. Şti.
Bu kitaptaki içerik Osho'nun otuz yıllık bir zaman süresince dinleyiciler önünde
yaptığı çeşitli canlı konuşmalardan seçilmiş bir derlemedir. Osho'nun yapmış
olduğu tüm bu konuşmalar kitap olarak basılmıştır ve ayrıca (diğer dillerde)
ses kaydı olarak da sunulmaktadır. Ses kayıtları ve tüm yazılı metin arşivi
online olarak www.osho.com adresindeki Osho Kütüphanesinde bulunabilir.
Çeviren: Sangeet
Editör: Neslihan Şemsiyeci
Yayına Hazırlayan: Neslihan Şemsiyeci
Kapak Resmi: Çağla Turgul
Iç Tasarım: Girişim Dizgi / (0%212) 513 28 29
Basım: Kitap Matbaacılık / (0%212) 501 46 36
ISBN: 975%8817%21%3
0 W 0
Çocuğu n Nitelikleri 5
Neşel i Olmak 6
Zekâ 8
Masumiyet 13
Hamilelik, D o ğ u m ve Bebeklik 25
Çocuğu Sevmek ve Doyurmak 41
Çocuğu n Ağlamasına İzin Vermek 48
Tuvalet Eğitimi 49
Çocuk Hasta Olduğunda 50
Seksin Üç Aşaması 52
Koşullanm a 57
Yeni Çocuğa Anne Babalık Etmek 82
Hayatın Yedi Yıllık Döngüleri 98
Atın Babalar İçin Tavsiye 117
Gençler 157
Eğiti m 193
Beş Boyutlu Eğitim 217
Anne Babayla Barışmak 257
Meditasyon 281
Meditasyonlar 295
Gibberish Meditasyonu 295
Yeniden Doğuş 297
Anne Karnına Geri Dönmek 298
A n n e K a r n ı n ı n Sessizliğini H i s s e t 299
N e g a t i f t e n Pozitife G e ç m e k 300
Kahkaha Meditasyonu 302
Yüzdeki Gerginliği Serbest B ı r a k m a k 303
Kafadan Kalbe Geçmek 304
G e v şem e 305
O n İki Yaşına K a d a r Ç o c u k l a r İçin
Meditasyon 307
O n İki Y a ş ı n d a n B ü y ü k Ç o c u k l a r İçin
Meditasyon 308
K a v u şula n C e n n e t 309
Yazar Hakkında 317
Meditasyon Merkezi 319
Ço c u ğ u n Nitelikleri
5
ÇOCUK
Neşel i Olmak
6
Ç O C U ĞU N NİTELİKLERİ
7
ÇOCUK
Zekâ
8
ÇOCUĞU N NITELIKLERI
9
ÇOCUK
K ü ç ü k ç o c u k l a r ı izle v e o z a m a n b a n a s o r m a y a -
caksın; o n l a r ı n z e k â s ı n ı g ö r e c e k s i n . Evet, o n l a r bilgi
sahibi değildir. E ğ e r o n l a r ı n bilgi sahibi o l m a s ı n ı ister-
sen o z a m a n onları n zeki olmadığını d ü ş ü n e c e k s i n . Şa-
y e t o n l a r a bilgiye dayalı s o r u l a r s o r a r s a n , o z a m a n on-
lar zeki g ö z ü k m e y e c e k . F a k a t o n l a r a bilgiyle h i ç alaka-
sı olmayan, ani yanıtlar gerektiren gerçek sorular sor
ve bak: O n l a r s e n d e n çok d a h a zekidirler. Elbette
e g o n b u n u k a b u l e t m e n e izin v e r m e y e c e k t i r a m a şayet
b u n u k a b u l edebilirsen b u s a n a m u a z z a m bir şekilde
y a r d ı m c ı olacak. B u s a n a y a r d ı m edecek, b u senin ço-
cuklarına y a r d ı m edecek ç ü n k ü şayet onların zekâsını
görebilirsen o n l a r d a n p e k çok şey öğrenebilirsin.
V e m e d i t a s y o n u n t ü m işlevi b u d u r : S e n i k e n d i içi-
ne d a h a derinlere götürmek. O, kendi zekânın yeral-
tında kalan su kaynağını bulacağın noktaya k a d a r kaz-
d ı ğın , k e n d i z e k â n ı n ç a ğ l a y a n ı n ı k e ş f e d e n e k a d a r iler-
l e y e c e ği n b i r y ö n t e m d i r . Ç o c u ğ u n u y e n i d e n k e ş f e t t i -
ğin z a m a n , y a l n ı z c a o z a m a n y e n i d e n ve y e n i d e n ço$
10
ÇOCUĞU N NITELIKLERI
A n n e s i k ü ç ü k P e d r o ' y u b i r p a r t i y e g ö t ü r m e k için
hazırlıyordu. Saçını taramayı bitirdiğinde gömlek ya-
kasını d ü z e l t t i ve "Artı k git o ğ l u m . İyi v a k i t g e ç i r . . . v e
uslu d u r ! " dedi.
" H a d i a n n e ! " dedi Pedro. "Lütfen ben ayrılmadan
önce hangisinin olacağına k a r a r ver!"
11
ÇOCUK
K ü ç ü k P i e r i n o y ü z ü n d e b ü y ü k b i r g ü l ü m s e m e ile
okuldan eve döner.
"Ah! Canım çok mutlu gözüküyorsun. O k u l d a n
h o şlanıyorsu n d e m e k ki, ö y l e d e ğ i l m i ? "
" S a ç m a l a m a A n n e , " diye yanıtlar çocuk. "Gitmek-
le, g e r i g e l m e y i k a r ı ş t ı r m a y a l ı m . "
G e n ç ö ğ r e t m e n k a r a t a h t a y a şöyle y a z a r : " B ü t ü n
yaz b o y u n c a hiç eğlenmedim" sonra çocuklara sorar:
"Bu cümlede yanlış olan şey nedir ve o n u d ü z e l t m e m
için n e y a p m a m l a z ı m ? "
K ü ç ü k Ernie, a r k a taraftan bağırır: "Bir e r k e k ar7
kadaş bul."
12
ÇOCUĞU N NITELIKLERI
A k şa m y e m e ğ i n d e n s o n r a b a b a s ı o ğ u l l a r ı n a o t u r -
ma odasında öyküler anlatıyordu. " B ü y ü k b ü y ü k ba-
ltam R o s a l a r ' a k a r ş ı savaşmıştı, a m c a m K a i s e r ' e k a r ş ı
s a v a şmıştı , dedem İspanya savaşında Cumhuriyetçi$
ler'e k a r ş ı s a v a ş t ı v e b a b a m İ k i n c i D ü n y a S a v a ş ı ' n d a
Almanlara karşı savaştı."
E n k ü ç ü k oğlan b u n a şöyle bir y a n ı t verdi: " K a h r e t-
s i n ! B u a i l e n i n n e s i v a r ? H i ç k i m s e ile g e ç i n e m e z l e r m i ? "
Masumiyet
13
ÇOCUK
K ü ç ü k b ir ç o c u k p s i k o l o g u n ofisine ç o k g e v e z e
olan annesi tarafından götürülmüştü. Psikolog k ü ç ü k
a d a m ı inceledi ve sorulara çok zor bir şekilde dikkati-
ni verebildiğini g ö r ü p şaşırdı.
Psikolog ona, " D u y m a k l a ilgili b i r s o r u n u n m u
v a r ? " diye s o r d u . " H a y ı r " diye yanıtladı ufaklık. " D i n -
l e m e k l e ilgili b i r s o r u n u m v a r . "
i k i n c i sınıf ö ğ r e t m e n i , ç o c u k l a r ı a r i t m e t i k p r o b l e -
mi üzerinde uğraşmaları için tahtaya kaldırmıştı.
U f a k l ı ğı n b i r i , " T e b e ş i r s i z i m " d e d i .
" B u d o ğ r u değil" d e d i ö ğ r e t m e n . " B u n u d o ğ r u şe-
kilde söylemenin y ö n t e m i ş u d u r : Benim hiç tebeşirim
yok, senin hiç tebeşirin yok, bizim hiç tebeşirimiz yok,
onların hiç tebeşirleri y o k ' şimdi anlaşıldı m ı ? "
" H a y ı r " dedi k ü ç ü k oğlan. " T ü m bu tebeşirlere ne
oldu?"
P a p a z ı n e r g e n k ı z ı d a n s t a n d ö n d ü ğ ü n d e s a a t sa-
b a h ı n ü ç ü n ü gösteriyordu. P a p a z ve karısı kızı bekle$
14
Ç O C U ĞU N NİTELİKLERİ
15
ÇOCUK
M a s u m i y e t , c e s a r e t v e saflığın h e r i k i s i d i r . Ş a y e t
m a s u m s a n cesarete ihtiyacın y o k t u r . Saflığa d a ihtiyaç
y o k t u r ç ü n k ü m a s u m i y e t t e n d a h a saf, k r i s t a l n e t l i ğ i n -
de b a ş k a hiçbir şey olamaz. Yani t ü m mesele kişinin
m a s u m i y e t i n i n a s d k o r u y a c a ğ ı d ı r. M a s u m i y e t elde edi-
lecek bir şey değildir. O öğrenilecek bir şey değildir. O
y e t e n e k gibi bir şey değildir: Resim, m ü z i k , heykel; bu
ş eyle r g i b i d e ğ i l d i r . D a h a ç o k
nefes almak gibidir, birlikte
Masumiyet,
d ü n y a y a geldiğin bir şeydir.
herkesin doğasıdır.
Hiç kimse masum Masumiyet herkesin do$
16
ÇOCUĞU N NITELIKLERI
17
ÇOCUK
B a n a m a s u m i y e t i m i v e saflığım ı n a s ı l k a y b e t m e -
meyi başardığımı soruyorsun. Ben hiçbir şey y a p m a -
dım; sadece basitçe, en b a ş ı n d a n beri.. . B e n yalnız bir
çocuktum çünkü anneannem ve dedem tarafından ye-
t i ştirildim . A n n e m ve b a b a m l a birlikte değildim. Bu iki
y a şl ı i n s a n y a l n ı z l a r d ı v e o n l a r s o n g ü n l e r i n i n n e ş e s i
olacak bir ç o c u k istediler. A n n e m v e b a b a m onlarla
h e m f i k i r o l d u : B e n o n l a r ı n e n b ü y ü k ç o c u ğ u y d u m , ilk
d o ğa n b e n d i m ; b e n i g ö n d e r d i l e r . Ç o c u k l u ğ u m u n i l k
y ı l l a r ı n d a b a b a m ı n a i l e s i ile h i ç ilişki k u r d u ğ u m u h a t ı r -
l a m ı y o r u m . B u iki a d a m l a — d e d e m v e g e r ç e k t e n güzel
bir a d a m olan o n u n yaşlı hizmetçisi— ve yaşlı annean-
n e m . . . b u üç insan. Ve boşluk çok b ü y ü k t ü . . . b e n ke-
sinlikle t e k b a s m a y d ı m . A r k a d a ş ı m y o k t u , a r k a d a ş l ı k
olamazdı. O n l a r b a n a karşı m ü m k ü n olduğunca çok
a r k a d a şç a d a v r a n m a y a ç a l ı ş t ı l a r a m a b u m ü m k ü n d e -
ğildi .
18
Ç O C U ĞU N NİTELİKLERİ
T e k b a ş ı m a k a l m ı ş t ı m . O n l a r a b a z ı şeyleri söyle-
yemezdim. Başk a hiç kimse y o k t u ç ü n k ü ailemin en
z e n g i n i o l d u ğ u k ü ç ü k b i r k ö y d ü . V e o , h e p s i iki y ü z ki-
ş ide n f a z l a o l m a y a n o k a d a r k ü ç ü k b i r k ö y d ü v e o k a -
dar yoksullardı ki a n n e a n n e m ve d e d e m k ö y ü n çocuk-
l a r ı ile k a y n a ş m a m a i z i n v e r m e z l e r d i . O n l a r k i r l i y d i v e
elbette onlar neredeyse dilenciydi. Yani a r k a d a ş sahibi
olmanın hiçbir yolu yoktu. Bu m u a z z a m bir etki yarat-
tı. T ü m y a ş a m ı m b o y u n c a h i ç a r k a d a ş o l m a d ı m , a r k a -
d a şı m o l a r a k k i m s e y i t a n ı m a d ı m . E v e t , t a n ı ş ı k l ı k l a r ı m
oldu.
B u ilk, e r k e n y a ş l a r d a o k a d a r y a l n ı z d ı m k i b u n -
d a n h o ş l a n m a y a başladım; ve o gerçekten bir coşku-
d u r . Y a n i b u b e n i m için b i r l a n e t değildi, o n u n b i r rah-
met olduğu kanıtlandı. O n d a n hoşlanmaya başladım
v e k e n d i k e n d i m e yeterli o l d u ğ u m u hissetmeye başla-
dım; hiç k i m s e y e bağımlı değildim. H i ç b i r z a m a n , ço-
c u k l u ğumda n i t i b a r e n o y n a m a k i ç i n h i ç b i r y o l o l m a d ı -
ğı, o y n a y a c a k h i ç k i m s e o l m a d ı ğ ı g i b i b a s i t n e d e n l e r l e
h i ç o y u n l a r l a i l g i l e n m e d i m . H â l â b u e r k e n y a ş l a r d a sa-
dece otururken kendimi görebiliyorum.
H e m e n b i r g ö l ü n ö n ü n d e k i güzel bir y e r d e , evimiz
vardı. K i l o m e t r e l e r c e u z a k t a , göl... Ve o, o k a d a r gü-
zel ve o k a d a r sessizdi ki. S a d e c e a r a d a s ı r a d a b e y a z
t u r n a l a r ı n u ç a r k e n o l u ş t u r d u ğ u b i r çizgi g ö r ü r s ü n y a
da aşk şarkıları söylerler ve h u z u r bozulur; aksi taktir-
d e orası m e d i t a s y o n için t a m a m ı y l a d o ğ r u y e r d i r . V e
onlar h u z u r u b o z d u ğ u n d a — b ir k u ş u n aşk çağrısı—
o n u n çağrısından s o n r a h u z u r derinleşirdi, d a h a derin
olurdu.
19
ÇOCUK
Ve anneannem ve dedem
b i r şeyin; t e k b a ş ı n a o l m a k t a n
Daha iyi bir dünyada
h o şlandığımı n s o n d e r e c e far-
her aile çocuklarından
öğren ecektir. kındaydı. O n l a r sürekli olarak
20
Ç O C U ĞU N NİTELİKLERİ
21
ÇOCUK
A n n e a n n e m b u n a izin d a h i v e r m e d i . . . ç ü n k ü k ö y -
d e b a n a e n a z ı n d a n dili, m a t e m a t i ğ i n b a ş l a n g ı c ı n ı , b i r a z
c o ğrafyay ı ö ğ r e t e b i l e c e k b i r a d a m v a r d ı . O, Hindis-
t a n ' d a i l k ö ğ r e t i m o l a r a k a d l a n d ı r ı l a n e ğ i t i m i n ilk d ö r t
yılını t a m a m l a m ı ş t ı a m a o k ö y d e k i en eğitimli insandı .
22
Ç O C U ĞU N NİTELİKLERİ
23
ÇOCUK
V e b i r k e z y e t e r i n c e g ü ç lü o l d u ğ u m d a . . . V e in-
s a n l a r b u y ü z d e n , " Ç o c u ğ u n m ü m k ü n o l d u ğ u n c a ça-
b u k bir şekilde y a k a s ı n a yapış, vakit k a y b e t m e ç ü n k ü
çocuğu ne kadar erken kontrol edersen o kadar kolay
olur. Bir kez çocuk yeterince güçlenirse o z a m a n o n u
isteklerin d o ğ r u l t u s u n d a b o y u n eğdirmek zor olacak-
tır" diye ısrar eder.
V e h a y a t ı n y e d i yıllık d ö n g ü l e r i v a r d ı r . Y e d i n c i
yıla gelindiğinde çocuk m ü k e m m e l bir şekilde güçlen-
m i ştir ; a r t ı k o n a b i r ş e y y a p a m a z s ı n . A r t ı k o n e r e y e gi-
d e c e ğini , n e y a p a c a ğ ı n ı bilir. T a r t ı ş m a y a g i r e b i l i r . N e -
y i n doğru, neyin yanlış o l d u ğ u n u görebilir. Ve o n u n
saflığı y e d i y a ş ı n d a y k e n zirvesinde olacaktır. Şayet
o n u e r k e n y a ş l a r ı n d a rahatsız etmezsen, o h e r şey hak-
k ı n d a o k a d a r kristal gibi n e t o l u r ki hayatı , h i ç b i r piş-
manlık olmadan yaşanacaktır.
H i ç p i ş m a n l ı k d u y m a d a n y a ş a d ı m . B u l m a y a çalış-
tım: H i ç , yanlış bir şey y a p t ı m mı? insanların yaptığım
h e r şeyin d o ğ r u o l m a d ı ğ ı nı d ü ş ü n m e s i değil; ö n e m l i
olan bu değil: Y a p t ı ğ ı m hiçbir şeyin asla y a n l ı ş o l d u ğ u -
nu düşünmedim. T ü m d ü n ya onun yanlış olduğunu
d ü şüneb i lir a m a b a n a g ö r e o n u n d o ğ r u o l d u ğ u k e s i n
bir şekilde ortadadır; o y a p d m a s ı g e r e k e n d o ğ r u şeydi.
24
Hamilelik, Doğum ve Bebeklik
A y d ı n l a n m ı ş kişilerin ç o c u ğ u y o k t u r ; n e v r o z l u ki-
ş ileri n ise ç o c u k s a h i b i o l m a m a s ı g e r e k i r . T a m i k i s i n i n
a r a s ı n d a , zihinsel o l a r a k sağlıklı, n e v r o z s u z o l m a hali
vardır: Ne nevrozlusun ne de aydınlanmış d u r u m d a -
sın, b a s i t ç e s a ğ l ı k l ı s ı n . T a m o r t a s ı ; e b e v e y n o l m a k için,
bir a n n e y a d a b i r b a b a o l m a k için d o ğ r u z a m a n b u d u r .
25
ÇOCUK
A r t ı k b a ş k a h i ç b i r şeyi d o ğ u r m a y a g e r e k y o k t u r . O
kendisine bir anne ve b a b a olmuştur. O kendisine bir
r a h i m haline gelmiştir ve o y e n i d e n d o ğ m u ş t u r .
Ancak ikisinin arasında,
nevroz yokken meditasyon
Çocuklar senin
yaparsan, biraz uyanık, far-
aracılığınla gelir
k ı n d a olursun. Y a ş a m ı n sade-
ama sana ait değildir.
ce k a r a n l ı k t a n o l u ş m a z . Işık,
Onlara sevgini
b i r k i m s e b i r B u d a h a l i n e gel$
verebilirsin ama
d i ğindek i kadar içeri sızmı$
onlara fikirlerini
y o r d u r a m a s o l u k b i r m u m ışı-
dayatmamalısm.
ğı mevcuttur.
Ç o c u k s a h i b i o l m a k için
d o ğr u z a m a n b u d u r ç ü n k ü o z a m a n k e n d i f a r k ı n d a l ı $
ğ ında n b i r ş e y i ç o c u k l a r ı n a v e r e b i l e c e k s i n . A k s i t a k t i r -
de onlara armağan olarak ne vereceksin? Nevrozlarını
vereceksin.
O n sekiz ç o c u k ! B o ğ a bile k ı s k a n a c a k t ı r .
26
HAMİLELİK , D O Ğ U M V E BEBEKLİK
B u a n l ı k b i r ü z ü n t ü o l a c a k t ı r . E ğ e r b i r a n n e ol-
m a k i s t e r s e n o z a m a n d a h a b ü y ü k s o r u n l a r ı n i ç i n e gir$
27
ÇOCUK
m e k i s t i y o r s u n d e m e k t i r ç ü n k ü b u b i r k e z ç o c u k ol-
d u k t a n s o n r a k o l a y c a ç ö z ü l e b i l e c e k b i r mesele değil-
dir.
A n n e k e n d i gelişimini sağlayamaz, çalışamaz; ço-
cuklara bakmak zorundadır. Ve sonra da zorluklar
b a şlar .
Bir k e z k e n d i gelişim işini
bitirdikten sonra bu son dere-
insanla birlikte
c e iyidir. Bir ç o c u k b o ş z a m a -
yeryüzüne bilinçli
na ait b i r şey olmalıdır, o en
evrim gelmiştir.
son lüks olmalıdır. O zaman
Hayvanlar gibi
a n n e olmanın tadını çıkarabi-
sadece bilinçsiz bir
lirsin, a k s i t a k t i r d e b u k a r m a -
şekilde üreme.
şa y a r a t a c a k t ı r. O y ü z d e n sen
k a r a r ver. Seni kimse zorlamı-
y o r , b u s e n i n k a r a r ı n a k a l m ı ş : E ğ e r b i r a n n e o l m a k is-
tiyorsan o z a m a n bir a n n e olmak istiyorsundur. Ancak
o z a m a n sonuçlarına da katlanırsın.
28
HAMİLELİK , D O Ğ U M V E BEBEKLİK
Ve h a t t a b u n u n s o r u n olmadığını, d ü n y a n ı n ken-
dine bakabileceğini, onların bir yol bulacağını düşünü-
yorsan, yine de kendi çocuğunu düşünmek zorunda-
sın. B i r a n n e o l m a y a h a z ı r m ı s ı n ? Ö n e m l i o l a n b u d u r .
E ğe r h a z ı r o l d u ğ u n u d ü ş ü n ü -
Çocuk sahibi olmayı
yorsan devam et: Çocuğu
istemeden önce,
yap. Hazır olduğunda çocuk
şimdi hazırlan,
sahibi o l m a k t a n m u t l u olacak-
daha çok meditasyon
sın ve ç o c u k senin gibi b i r a n -
haline gir,
neye sahip olma şansına sahip
daha sessiz ve
olduğu için mutlu olacaktır.
huzurlu ol.
Aksi t a k t i r d e b i r p s i k i y a t r a git
29
ÇOCUK
Ş aye t b i r k i m s e b u n u n n e i f a d e e t t i ğ i n i a n l a y a b i $
lirse ç o k d a h a a z i n s a n a n n e v e b a b a o l m a y a k a r a r v e -
recektir. Ve çok d a h a az insan anne ve b a b a olmaya
k a r a r v e r s e y d i ç o k d a h a iyi b i r d ü n y a o l u r d u . O d a h a
az kalabalık, d a h a az nevrozlu, d a h a az hastalıklı, da-
ha az deli o l u r d u .
30
HAMİLELİK , D O Ğ U M V E BEBEKLİK
31
ÇOCUK
a m a ç o c u k l a r söz k o n u s u o l d u ğ u n d a , asla n e t ü r b i r
ç o c u k sahibi o l m a k istediğini, n e t ü r d e n b i r r u h u d a v e t
e t t i ğini , ç a ğ ı r d ı ğ ı n ı d ü ş ü n m ü y o r s u n .
Ve milyonlarca alternatif v a r . . . M u s a ' d a n isa'ya,
en karanlık r u h t a n en kutsalına, milyonlarca alternatif
v a r ve senin tavrın belirleyecek. S e n i n tavrın ne olursa
o t ü r d e n bir r u h a kendini açacaksın.
S a d e c e m ü m k ü n o l d u ğ u n c a m u t l u v e sevgi dolu
kal. Negatifliklerden u z a k dur; ç o c u ğ u n zihnini m a h -
v e d e n şey b u d u r . Çocuk oluşma halindeyken sadece
b e d e n i n i izlemez, o senin zihnini de izler ç ü n k ü b u n l a r
t a s l a k l a r d ı r . O y ü z d e n e ğ e r s e n n e g a t i f s e n , b u negatif$
lik t a e n b a ş ı n d a n ç o c u ğ u n y a p ı t a ş ı n a n ü f u z e t m e y e
b a şlar . O z a m a n b u n d a n k u r t u l m a k ç o k u z u n , z o r l u ,
ç e t i n b i r y o l c u l u k t u r . A n n e l e r b i r a z c ı k d a h a ö z e n l i ol-
salardı, h i ç b i r primal scream (ilk ç ı ğ l ı k ) t e r a p i s i n e ih-
tiyaç olmazdı. A n n e l e r birazcık d a h a özenli olsalardı,
bir meslek olarak psikanaliz kaybolurdu .
P s i k a n a l i z a n n e l e r y ü z ü n d e n ç o k iyi b i r iştir. A n -
ne gerçekte n çok b ü y ü k bir ö n e m e sahiptir ç ü n k ü ço-
cuk dokuz ay süresince annenin ikliminde yaşayacak-
tır; a n n e n i n z i h n i n i , t ü m z i h n i n i ö z ü m s e y e c e k t i r .
O y ü z d e n n e g a t i f o l m a . A r a d a b i r z o r d a g e l s e gi-
d e r e k d a h a çok, "evet" r u h haline gir. A m a b u k a d a r
32
HAMİLELİK , D O Ğ U M VE BEBEKLİK
f e d a k â r l ı k ç o c u k için y a p ı l m a k z o r u n d a d ı r . Ş a y e t ço-
c u ğu n b i r a z d e ğ e r e , b i r a z saflığa, b i r a z b i r e y s e l l i ğ e sa-
h i p o l m a s ı n ı v e m u t l u b i r ç o c u k o l m a s ı n ı g e r ç e k t e n is-
tiyorsan o z a m a n bu k a d a r fedakârlık yapılmak zorun-
dadır. Bu fedakârlık anne olmanın bir parçasıdır, o
y ü z d e n hiç negatif olma; t ü m olumsuzluklardan uzak
dur. Öfkeden uzak dur, kıskançlıktan uzak dur, sahip-
lenmekten, dırdır etmekten, kavgadan uzak dur, bu
hallerden uzak dur. Bunların bedelini ödeyemezsin;
sen y e n i bir varlık y a r a t ı y o r s u n ! Bu iş o k a d a r önemli-
dir ki, kişi a p t a l ve s a l a k o l a m a z .
M ü m k ü n o l d u ğ u n c a ç o k sessiz b i r ş e k i l d e o t u r ,
d o ğanı n t a d ı n ı ç ı k a r . A ğ a ç l a r l a , k u ş l a r l a , h a y v a n l a r l a
birlikte ol ç ü n k ü onlar gerçekten m a s u m d u r . Ç ü n k ü
onlar hâlâ cennet bahçesinin parçasıdırlar; yalnızca
A d e m ile H a v v a k o v u l m u ş t u r . B i l g i a ğ a c ı b i l e c e n n e t
bahçesindedir. Sadece Adem kovulmuştur. Bu nedenle
d a h a ç o k d o ğ a y la birlikte ol ve gevşe böylece ç o c u k ra-
h a t l a m ı ş , g e r g i n o l m a y a n b i r r a h m i n içinde gelişir aksi
taktirde ta en başından çocuk nevrozlu olmaya başlar.
(Babaya): V e b u g ü n l e r d e o n a y a r d ı m c ı o l k i b ö y -
l e l i k l e o d a d a h a p o z i t i f o l a b i l s i n . O n u n e g a t i f l i ğ e sü-
r ü k l e y e c e k şekilde kışkırtma. O n a giderek d a h a çok
z a m a n t a n ı ki böylelikle o yalnız, sessizce oturabilsin,
a ğaçlarl a olabilsin, kuşları, müziği dinleyebilsin. O n u
33
ÇOCUK
34
HAMİLELİK , D O Ğ U M V E BEBEKLİK
Ö r n e ği n e n a z ı n d a n B a t ı ' d a , i n s a n l a r s e k s l e ilgili
daha ileri düzeyde fikirlere sahiptir y o k s a geçmişte
asırlar b o y u n c a k a d ı n için ilk cinsel d e n e y i m s o n d e r e -
ce acı verici o l m u ş t u r . O s a d e c e titriyordu ç ü n k ü ço-
c u k l u ğunda n i t i b a r e n o n u n s o n d e r e c e ç i r k i n b i r ş e y
o l d u ğu , h a y v a n c a o l d u ğ u ö ğ r e t i l m i ş t i . B u y ü z d e n k a $
35
ÇOCUK
36
HAMİLELİK , D O Ğ U M VE BEBEKLİK
t i r v e b u ç o c u k içi n o k a d a r a c ı v e r i c i o l m u ş t u r k i . B u ilk
d e n e y i m d i r v e ilk d e n e y i m s o n d e r e c e ç i r k i n , b o ğ u c u ,
n e r e d e y s e ç o c u k için ö l d ü r ü c ü d ü r : G e ç i t d a r d ı r v e a n n e
gergindir ve çocuk geçitten dışarı çıkamaz.
O n u n i l k d e n e y i m i b u d u r . B ö y l e l i k l e ilk d e n e y i m
c e h e n n e m d e n çıkmadır ve t ü m y a ş a m bir k â b u s a dö-
n e r . B ı r a k ilk d e n e y i m g ü z e l b i r akış o l s u n v e b u ç o c u k
için b i r t e m e l o l u ş t u r a c a k t ı r .
37
ÇOCUK
A m a d o k t o r u n acelesi v a r d ı r aksi t a k t i r d e ç o c u k
k e n d i k e n d i n e nefes a l m a y a başlayacaktır; o n u a n n e n i n
k a r n ı n a , g ö b e ğ i n i n ü s t ü n e b ı r a k m a l a r ı gerekir. Birleşti$
38
HAMİLELİK , D O Ğ U M V E BEBEKLİK
39
ÇOCUK
S o n r a e n ö n e m l i şey: O n u b i r b a t t a n i y e y e s a r ı p
yatağa koyma. Hayır, dokuz ay b o y u n c a o battaniye$
siz, ç ı p l a k , y a s t ı k s ı z , y a t a k ç a r ş a f ı o l m a d a n , b i r y a t a k
o l m a d a n kalmıştı; böylesi bir değişikliği o k a d a r ç a b u k
y a p m a . O n u n , a n n e s i n i n k a r n ı n d a k i y l e aynı çözeltiye
sahip suyla dolu bir k ü v e t e ihtiyacı var: Bu t a m olarak
okyanus suyudur; aynı m i k t a r d a tuz, aynı miktarda
kimyasallar, t a m o l a r a k aynısı.
O y ü z d e n ç o c u ğ a bi r şans ver; a n n e n i n r a h m i n e
benzesin.
40
HAMİLELİK . D O Ğ U M VE BEBEKLİK
41
ÇOCUK
V e b u k a d a r y a k ı n b a ş k a b i r ilişki y o k t u r . S e v g i -
liler b i l e b u k a d a r y a k ı n d e ğ i l d i r ç ü n k ü ç o c u k a n n e d e n
gelir, o n u n k a n ı n d a n , o n u n e t i n d e n v e k e m i k l e r i n d e n ;
çocuk o n u n varlığının bir uzantısıdır. Bu bir d a h a asla
olmayacak ç ü n k ü hiç kimse bu k a d a r y a k ı n olamaz.
Bir sevgili s e n i n k a l b i n e y a k ı n olabilir a m a ç o c u k kal-
b i n içinde y a ş a m ı ş t ı r. D o k u z a y b o y u n c a o r g a n i k ola-
r a k bağlı ve bir olarak a n n e n i n parçası oldu. A n n e n i n
hayatı o n u n hayatıydı, annenin ölümü onun ölümü
o l u r d u . S o n r a s ı n d a bile bu sürer: Bir enerji transferi,
b i r enerji iletişimi v a r d ı r .
Ç o c u k e n b a ş ı n d a n i t i b a r e n y i y e c e k v e s e v g i fik-
rini eşleştirir. O n l a r n e r e d e y s e aynı m a d a l y o n u n iki
42
HAMİLELİK . D O Ğ U M V E BEBEKLİK
y ü z ü h a l i n e gelir. O n u n sevgi n e s n e s i v e b e s i n n e s n e si
a y n ı d ı r. Y a l n ı z c a a n n e değil, özellikle m e m e de: O , be-
sini ve sıcaklığı ve sevgi hissini m e m e d e n alır. B i r fark
vardır: Anne ç o c u ğ u s e v d i ğ i n d e m e m e n i n farklı bir
hissiyatı ve farklı bir titreşimi vardır. A n n e ç o c u ğ u m e -
m e s i n d e n d o y u r m a k t a n h o ş l a n ı r ; b u a n n e n i n cinselli -
ğ in i u y a r ı r . E ğ e r a n n e ç o c u ğ u n u g e r ç e k t e n s e v i y o r s a
n e r e d e y s e o r g a z m i k b i r keyif alır. M e m e l e r i ç o k has-
sastır; o n l a r b e d e n i n i n e n e r o t i k bölgeleridir. U y a r ı l -
m a y a başlar ve çocuk da b u n u hisseder. Ç o c u k anne-
nin keyif aldığı gerçeğinin farkına varır. O sadece o n u
beslemiyor, keyif de alıyor.
F a k a t a n n e m e m e y i s a d e c e g e r e k l i o l d u ğ u için
v e r d i ğinde , m e m e s i s o ğ u k t u r ; s ı c a k l ı k y o k t u r . A n n e is-
tekli değil, acelesi v a r . M e m e y i e n k ı s a s ü r e d e g e r i çek-
m e k i s t e r . V e ç o c u k b u n u h i s s e d e r , a n n e n i n s o ğ u k ol-
d u ğu , s e v g i d o l u o l m a d ı ğ ı , s ı c a k o l m a d ı ğ ı ç o k b e l i r g i n -
dir. O g e r ç e k t e n bir a n n e değildir. Ç o c u k istenmediği-
ni görür, istenmediğini hisseder.
Ç o c u k sadece, a n n e m e m e s i n d e n ç o c u ğ u besle-
m e k t e n h o ş l a n d ı ğ ı z a m a n , b u n e r e d e y s e b i r a ş k ilişki-
sine, n e r e d e y s e o r g a z m i k b i r ilişkiye d ö n ü ş t ü ğ ü z a m a n
i s t e n d i ğin i h i s s e d e r . S a d e c e o z a m a n ç o c u k a n n e d e n
sevgi hisseder, a n n e t a r a f ı n d a n ihtiyaç d u y u l d u ğ u n u
hisseder. Ve a n n e tarafından ihtiyaç d u y u l m a k varoluş
tarafından ihtiyaç d u y u l m a k t ır ç ü n k ü anne o n u n t ü m
v a r o l u şudur ; o v a r o l u ş u a n n e s i a r a c ı l ı ğ ı y l a bilir. A n n e
h a k k ı n d a k i düşüncesi her neyse, bu o n u n d ü n y a hak-
k ı n d a k i fikr i o l a c a k t ı r .
43
ÇOCUK
44
HAMİLELİK , D O Ğ U M VE BEBEKLİK
E ğe r s a n a s ü r e k l i o l a r a k o n y ı l b o y u n c a m e m e v e -
r i l m i ş o l s a y d ı , sıkılır v e b ı k a r d ı n , "Artık y e t e r ! " der-
din. Ancak her çocuk memeden zamanından önce
45
ÇOCUK
O r t a l a m a k u r a l ı n a d i k k a t et. B e d e n i n k e n d i içse l
saati vardır.
46
HAMİLELİK , D O Ğ U M VE BEBEKLİK
B e d e n i d i n l e . B e d e n i izle.
H i ç b i r ş e k i l d e asla, a s l a b e d e n e Bedeni dinle.
Ç o c u k e m z i k t a r a f ı n d a n p a s i f l e ş t i r i l i r, u y k u y a d a -
lar. Ş i m d i saat, ü ç saatin geçtiğini v e ç o c u ğ a s ü t ver-
m e n gerektiğini söyler. Şimdi, ç o c u k d e r in b i r u y k u
uyuyor, şimdi o n u n bedeni uyuyor; o n u uyandırırsın,
yine o n u n ritmini yok ediyorsun. Yavaş yavaş onun
t ü m varlığın ı b o z a r s ı n . B e d e n i y l e t ü m ilişkisini k a y b e t -
tiği b i r a n gelir. B e d e n i n i n n e istediğini b i l m e z ; b e d e n
y e m e k i s t i y o r m u i s t e m i y o r m u b i l m e z ; b e d e n seviş-
m e k istiyor m u istemiyor m u bilmez. H e r şey dışarıda-
k i b i r şey t a r a f ı n d a n m a n i p l e edilir.
47
ÇOCUK
E n b a ş ı n d a n i t i b a r e n ç o c u k a ğ l a m a k , k a h k a h a at-
m a k ister. A ğ l a m a k o n d a d e r i n b i r ihtiyaçtır. Ağlaya-
r ak o, h e r g ü n katarsisten geçer.
Ç o c u ğu n p e k ç o k e n g e l $
l e n m i şliğ i vardır. Bunun ol-
En başından
m a s ı k a ç ı n ı l m a z d ı r bu bir ge-
itibaren çocuk
rekliliktir. Ç o c u k bir şey ister
ağlamak, kahkaha
a m a ne o l d u ğ u n u söyleyemez,
atmak ister.
o n u ifade e d e m e z . Ç o c u k b i r
Ağlamak onda
şey ister a m a a n n e b a b a sı o n u
derin bir ihtiyaçtır.
tatmin edecek d u r u m d a olma-
yabilir. A n n e m e v c u t olmaya-
bilir. O b a ş k a b i r işle m e ş g u l o l a b i l i r v e o n a ö z e n g ö s -
t e r i l m e m i ş o l a b i l i r . O a n d a b u ilgi o n a v e r i l m e m i ş o l a -
bilir, b u y ü z d e n o a ğ l a m a y a b a ş l a r . A n n e o n u i k n a e t -
m e y e çalışır, y a t ı ş t ı r m a y a ç a l ı ş ı r ç ü n k ü r a h a t s ı z o l m u ş -
t u r , b a b a r a h a t s ı z o l m u ş t u r , t ü m aile r a h a t s ı z o l m u ş -
tur. Kimse o n u n ağlamasını istemez, a ğ l a m a k rahatsız-
lık v e r i c i d i r ; h e r k e s o n u n d i k k a t i n i d a ğ ı t m a y a ç a l ı ş ı r k i
bu sayede ağlamayabilir. O n a rüşvet veririz. A n n e o n a
bir o y u n c a k verir; a n n e o n a süt verebilir — o n u teselli
edecek ya da dikkatini dağıtacak h e r h a n g i bir şey—
ama o ağlamamalıdır.
48
HAMİLELİK , DOĞUM v E BEBEKLİK
Tuvalet Eğitimi
T u v a l e t e ğ i t i m i ile ç o k b ü y ü k b i r z a r a r v e r i l i r . Ç o -
cukla r belirli bir z a m a n d a tuvalete gitmeye zorlanır.
Ş imdi , ç o c u k b a ğ ı r s a k k a s l a r ı n ı k o n t r o l e d e m e z ; b u z a -
m a n a l ı r . O n l a r ı n b u k o n t r o l ü s a ğ l a m a s ı y ı l l a r alır . B u
d u r u m d a onlar ne y a p a r ? O n l a r basitçe zorlarlar, ba-
sitçe a n a l m e k a n i z m a l a r ı n ı k a p a t ı r l a r v e b u y ü z d e n on-
lar anal olarak takılı kalırlar.
B u y ü z d e n çok fazla kabızlık v a r d ı r . K a b ı z l ı k t a n
m u z d a r i p o l a n t e k kişi i n s a n d ı r . H i ç b i r h a y v a n kabız-
lıktan m u z d a r i p olmaz; vahşi d o ğ a d a hiçbir h a y v a n ka-
bızlıktan m u z d a r i p değildir. Kabızlık d a h a ç o k psiko-
l o j i k t i r; o muladhar'a. ( Ç . N : i l k ç a k r a ) zarar v e r m e k t i r .
Ve kabızlık y ü z ü n d e n insan zihninde p e k çok başka
şey gelişir.
49
ÇOCUK
m u t s u z olur. O h i ç b i r şeyi b ı r a k a m a z ! N e y i y a k a l a r s a
onu t u t a r . V e b u a n a l a o l a n v u r g u y ü z ü n d e n mulad!
h a r ' a ç o k b ü y ü k bir z a r a r verilir ç ü n k ü e r k e k y a d a ka-
dın cinsel o r g a n l a r ı n a g i t m e k z o r u n d a d ı r . E ğ e r o n l ar
oral y a d a a n a l d a takılırsa asla cinsel o r g a n a gitmezler.
50
HAMİLELİK , D O Ğ U M V E BEBEKLİK
E ğe r ç o c u k b i r ş e y i y a n l ı ş y a p a r s a o n a , "Bunun
s o r u m l u s u s e n s i n " d i y e b i l i r s i n . A m a e ğ e r o h a s t a ise
hiçbir şey söyleyemezsin ç ü n k ü hastalık hiçbir şekilde
o n a bağlı değildir. O ne y a p a b i l i r ki? A n c a k sen ger-
çekleri bilmiyorsun: Hastalıkların y ü z d e d o k s a n ı ken-
di k e n d i n e yaratılır, ilgi ç e k m e k i ç i n , şefkat almak,
önemli h i s s e t m e k için senin t a r a f ı n d a n üretilir. Ve bir
ç o c u k hileyi ç ok k o l ay ö ğ r e n i r ç ü n k ü ç o c u k için en te-
mel p r o b l e m çaresiz olmasıdır. S ü r e k l i olarak hissetti-
ğ i t e m e l p r o b l e m o n u n g ü ç s ü z v e h e r k e s i n ise g ü ç l ü ol-
d u ğudur . F a k a t h a s t a l a n d ı ğ ı n d a o g ü ç l e n i r v e h e r k e s
güçsüzdür. O b u n u anlar.
51
ÇOCUK
l u n a m a z . V e h e r k e s o n a ü z ü l m e k v e şefkat g ö s t e r m ek
zorundadır.
Seksin Üç Aşamas ı
Ve t o p l u m u n ç o c u ğ u n r u h u n a girdiği y e r burası-
d ı r : " D o k u n m a ! " ' Y a p m a ' ilk k i r l i s ö z c ü k t ü r . V e b u ilk
kirli s ö z c ü k t e n s o n r a p e k ç o k d i ğ e r i gelir: Y a p a m a z s ı n ,
y a p m a y a c a k s ı n ; b u n l a r ı n h e p s i kirli sözcüklerdir . Bir
52
HAMİLELİK , D O Ğ U M V E BEBEKLİK
Ş imd i o n u n d o ğ a l c i n s e l l i -
ğ in i mahvetmeye başladık. Çocuk
53
ÇOCUK
E ğe r ç o c u k l a r a d o ğ a l o l a n o t o s e k s ü e l l i k a ş a m a -
s ı n d a izi n v e r i l i r s e , o k e n d i l i ğ i n d e n i k i n c i a ş a m a y a h o $
54
HAMİLELİK . D O Ğ U M V E BEBEKLİK
55
ÇOCUK
Ve ü ç ü n c ü a ş a m a heteroseksüelliktir.
Bir insan gerçekten otoseks v e homoseksin dışına
ç ı k t ı ğında , o z a m a n o b i r k a d ı n a â ş ı k o l a b i l e c e k o l g u n -
l u k v e k a p a s i t e d e d i r . B u t a m a m ı y l a farklı bir d ü n y a -
dır, farklı b i r k i m y a d ı r , farklı b i r psikolojidir, farklı bir
m a n e v i y a t t ı r . O z a m a n o , b u f a r k l ı d ü n y a ile b u f a r k l ı
o r g a n i z m a ile o y n a y a b i l i r .
56
Koşullanma
57
ÇOCUK
58
K O ŞULLANM A
t o h u m d u r . Ş a y e t t o h u m u n k e n d i s i iyi n i y e t l i i n s a n l a r ,
iyi d i l e k l e r e sahip insanlar tarafından zehirlenmişse,
b o z u l m u şsa , o z a m a n ö z g ü r b i r i n s a n b i r e y i i ç i n h i ç b i r
u m u t y o k t u r , o z a m a n bu r ü y a asla gerçek olamaz.
59
ÇOCUK
Ve h e r ç o c u k öylesine bü-
y ü k b i r p o t a n s i y e l l e d o ğ a r ki... v e ş a y e t b u p o t a n s i y e l e
izin verilirse ve kimse bireyselliğine engel olmadan
o n u n geliştirilmesine destek olunursa, güzel bir dünya-
y a s a h i p olacağız, m u a z z a m b i r d e h a çeşitliliğine s a h i p
o l a c a ğız . D a h i l e r ç o k e n d e r o l a r a k o r t a y a ç ı k a r , d e h a -
lar e n d e r o l a r a k d o ğ d u ğ u için değil, hayır ; d a h i l e r ç o k
ender olarak ortaya çıkar ç ü n k ü t o p l u m u n koşullan-
dırma sürecinden k a ç m a k çok zordur. Sadece arada
bir, b i r ç o c u k o n u n c e n d e r e s i n d e n k a ç m a y ı başarabi -
lir.
60
K O ŞULLANM A
G a u t a m B u d a ile b i r l i k t e h a r e k e t e d e n a z s a y ı d a
insanlar g e r ç e k B u d i s t l e r d i a m a d ü n y a ç a p ı n d a mil-
yonlarca Hıristiyan ve d ü n y a çapında milyonlarca Bu-
dist v a r d ı r v e o n l a r ı n h e p s i s a h t e d i r , o n l a r y a p a y d ı r .
Onların sahte olması kaçınılmazdır; bu onlara dayatıl-
dı. O n l a r b e l i r l i b i r d i n s e l i d e o l o j i ile sarılır , s o n r a o n -
lar b e l i r l i b i r s i y a s i i d e o l o j i ile s a r ı l ı r — o n l a r a H i n t l i ol-
dukları söylenir, o n l a r a İ r a n l ı
o l d u k l a r ı , Ç i n l i o l d u k l a r ı , Al- Bireysellik olarak
sahip olduğunu
m a n o l d u k l a rı söylenir— belli
düşündüğün şey
bir milliyet onlara dayatılır.
sadece kişiliktir.
Ve insanlık tektir, yeryüzü
O senin içinde,
tektir. Ancak politikacılar
senin doğanın içinde,
onun tek olmasını istemezler
anne baban, toplum,
çünkü eğer d ü n y a tek olursa o
din adamı, politikacı,
z a m a n t ü m politikalarıyla bir-
eğiticiler tarafından
likte politikacıların h e p s i y o k
üretilmiştir.
olmak zorundadır. O zaman
61
ÇOCUK
62
K O ŞULLANM A
B i r i n c i sınıf ö ğ r e t m e n i s ı n ı f a d o ğ a h a k k ı n d a k o -
n u şuyord u ve onu, 'Etrafınızdaki D ü n y a ' olarak ad-
l a n d ı r m ı ştı . Ö ğ r e t m e n i l k s ı r a d a k i k ü ç ü k H e l e n ' e s o r -
d u : " H e l e n , ş i m d i b ü t ü n sınıfa söyle, s e n b i r h a y v a n
mısın, bitki misin, y o k s a m i n e r a l m i s i n ? ! "
H e l e n " B u n l a r ı n hiçbirisi değilim" diye c e v a p ver-
di. " B e n g e r ç e k , canlı b i r kızım."
63
ÇOCUK
G e n i ş b i r aile e n s o n u n d a d a h a b ü y ü k b i r e v e t a $
ş ınabilmişti . Bir süre sonra amcalardan biri yeğenine,
"Yeni evinden hoşlanıyor m u s u n ? " diye sordu.
" Ç o k iyi" diye c e v a p v e r d i oğlan. " E r k e k k a r d e -
şim v e b e n i m k e n d i o d a m ı z v a r v e kız k a r d e ş l e r i m i n d e
öyle a m a zavallı a n n e m h â l â b a b a m l a aynı o d a d a m a h -
sur kaldı!"
H e r ç o c u k z e k i , t e m i z , saf d o ğ a r a m a b i z o n u n
ü z e r i n e pislik a t m a y a başlarız.
O a n n e b a b a s ı n d a n ç o k d a h a fazlasını h a k e d e r
ç ü n k ü o h a y a t ı n a başlıyor. A n n e b a b a l a r z a t e n y ü k ta-
ş ıyor , o n l a r z a t e n s a k a t l a n m ı ş d u r u m d a , o n l a r z a t e n
koltuk değneğine mahkûm. Çocuğun kendisi olmaya
d a h a çok hakkı var. O n u n m a h r e m i y e te ihtiyacı v a r
a m a anne babalar ona hiç mahremiyet tanımaz; onlar
ç o c u ğu n m a h r e m i y e t i n d e n ç o k k o r k a r . O n l a r s ü r e k l i
olara k ç o c u ğ u n işlerine b u r u n l a r ı n ı sokar; onların h e r
şey h a k k ı n d a söyleyecekleri bir şey vardır.
Ç o c u ğu n m a h r e m i y e t e i h t i y a c ı v a r d ı r ç ü n k ü g ü z e l
o l a n h e r ş e y m a h r e m i y e t i n i ç i n d e g e l i ş i r. H a t ı r l a : B u
hayatın en temel k a n u n l a r ı n d a n bir tanesidir. Kökler
y e r a l t ı n d a gelişir; e ğ e r o n l a r ı t o p r a k t a n ç ı k a r ı r s a n öl-
meye başlarlar. Onların mahremiyete, t a m mahremi-
yete ihtiyacı vardır. Ç o c u k a n n e n i n r a h m i n d e k i k a r a n $
64
K O ŞULLANM A
65
ÇOCUK
66
K O ŞULLANM A
67
ÇOCUK
69
ÇOCUK
B i r P o l o n y a l ı , k ı r s a l y e r l e r d e a r a b a s ı ile g i d e r k e n
arabası b o z u l d u. Arabay ı t a m i r e d e r k e n k ü ç ü k bir ço-
cuk yaklaştı ve sordu. "Bu nedir?"
"O bir kriko" dedi Polonyalı.
" B a b a m d a b u n l a r d a n iki t a n e v a r " d e d i ç o c u k .
İki dakika sonra yine sordu "Peki ya bu n e ? "
"O bir el feneri".
" B u n d a n d a b a b a m d a iki t a n e var. P e k i y a o r a d a -
ki? O bir İngiliz a n a h t a r ı m ı ? "
70
K O ŞULLANM A
71
ÇOCUK
H a y a t t a k a l m a k için.
Ç o c u k o k a d a r narindir ki kendi b a s m a v a r olamaz.
B u n u s ö m ü r e b i l i r s i n . Ç o c u ğ a n e y i ö ğ r e n m e s i n i istiyor-
s a n d a y a t a b i l i r s i n ; B . F . S k i n n e r g i b i d a v r a n ı ş ç ı l a r ı n la-
b o r a t u a r ı n d a y a p ı p d u r d u ğ u şey b u d u r . O, güvercinle-
re p i n p o n oynamayı öğretir a m a n u m a r a aynıdır: Ö d ü l
ve ceza. E ğ e r o y n a r l a r s a ödüllendirilirler; eğer oyna$
mazlarsa, eğer gönülsüzlerse, cezalandırılırlar. Eğer
d o ğr u h a r e k e t i y a p a r l a r s a ö d ü l l e n d i r i l i r l e r , y i y e c e k v e -
rilir; e ğ e r y a n l ı ş h a r e k e t i y a p a r l a r s a e l e k t r i k ş o k u v e r i -
lir. G ü v e r c i n l e r b i l e p i n p o n o y n a m a y ı ö ğ r e n i r l e r .
S i r k t e h a y v a n l a r l a y a p t ı ğ ı n şeyi ç o c u k l a r l a y a p ı p
d u r u y o r s u n . A n c a k b u n u son derece bilinçsizce yapı-
yorsun ç ü n k ü bu sana da yapılmıştır; çocukları yetiş$
72
K O ŞULLANM A
t i r m e k v e e ğ i t m e k için bildiğin
tek yol budur. Senin 'büyüt- Bir çocuk
B i r ç o c u k n e y i n d o ğ r u n e y i n y a n l ı ş o l d u ğ u n u bil-
m e z, o n a biz öğretiriz. Biz o n a k e n d i z i h i n l e r i m i z e da-
y a n a r a k öğretiriz. Aynı şey Tibet'te d o ğ r u olabilir ve
H i n d i s t a n ' d a ise y a n l ı ş t ı r ; a y n ı ş e y s e n i n e v i n d e d o ğ r u
olabilir v e k o m ş u n u n e v i n d e ise y a n l ı ş olabilir. A n c a k
sen çocuğu n üzerine baskı uygularsın: Bu doğrudur,
bunu yapmak zorundasın. Çocuk onu yaptığında
onaylanır ve y a p m a d ı ğ ı n d a da onaylanmaz. O senin
y o l u n d a n gittiğinde m u t l u o l u r s u n v e ç o c u ğ u n sırtını
sıvazlarsın; senin y o l u n d a n gitmediğinde kızarsın ve
ç o c u ğ a eziyet edersin, ç o c u ğ u döversin, ç o c u ğ u a ç bı-
rakırsın, o n a sevgini vermezsin.
D o ğa l o l a r a k ç o c u k h a y a t t a k a l m a s ı n ı n t e h l i k e d e
o l d u ğun u a n l a m a y a b a ş l a r . E ğ e r b u a n n e y i v e b u b a -
bayı dinlerse h e r şey y o l u n d a d ı r ; değilse o n u öldüre-
ceklerdir. Ve çocuk ne yapabilir? Bu güçlü insanlara
73
ÇOCUK
Ö r n e ğin , ş a y e t ç o c u k c i n s e l o r g a n l a r ı y l a o y n a m a -
ya başlarsa — k i b u ç o c u k için bir keyiftir, d o ğ al b i r
zevktir ç ü n k ü çocuğun b e d e n i çok duyarlıdır— o biç
d e s e n i n k u l l a n d ı ğ ı n a n l a m ı ile c i n s e l l i k d e ğ i l d i r . Ç o -
c u k g e r ç e k t e n çok, ç o k canlıdır ve doğal o l a r a k ç o c u k
canlı o l d u ğ u n d a o n u n cinsel organları b e d e n i n i n diğer
k ı s ı m l a r ı n d a n d a h a canlıdır. Y a ş a m enerjisinin birikti-
ği y e r burasıdır; o en hassas bölgedir. Cinsel organlara
d o k u n m a k t a n v e o y n a m a k t a n ç o c u k , m u a z z a m b i r şe-
kilde mutluluk hisseder a m a korkar. Bu senin proble-
mindir. O n u n m a s t ü r b a s y o n y a d a b a ş k a bir şey yaptı-
ğ ında n k o r k m a y a b a ş l a r s ı n . O ö n e m l i b i r ş e y d e ğ i l d i r .
O k i ş i n i n b e d e n i y l e o y n a m a s ı n d a n saf m u t l u o l m a s ı -
dır. O m a s t ü r b a s y o n ya da b a ş k a bir şey değildir. O
k i şini n b e d e n i n i s e v m e s i d i r .
B u s e n i n s u ç l u l u ğ u n , s e n i n k o r k u n d u r . Birisi oğ-
l u n u n b u n u yaptığını görebilir ve senin çocuklarını na-
sıl yetiştirdiğini düşünecektir. Onları medenileştir.
O n l a r a bir şey öğret. Bu nedenle o n u d u r d u r , çocuğa
b a ğır . O n a , " D u r ! " d i y e y e n i d e n v e y e n i d e n v e y e n i -
den bağır. Ve yavaş yavaş vicdan ortaya çıkar. D u r ,
74
K O ŞULLANM A
d u r , d u r ; b u d a h a d e r i n e d a h a d e r i n e , d a h a d e r i n e gi-
der. Ve ç o c u ğ u n bilinçsiz b i r p a r ç a s ı h a l i n e gelir.
75
ÇOCUK
S e n i n h e r z a m a n d o ğ r u olanı y a p a c a ğ ı n ı söylemi-
y o r u m ; b a z e n yanlış y a p a c a k s ı n . A n c a k b u da, senin
ö z g ü r l ü ğünü n b i r p a r ç a s ı d ı r v e s e n i n g e l i ş i m i n i n p a r -
çasıdır. P e k ç o k kez yanlış y ö n e gideceksin a m a o ta-
mamıyla d o ğ r u d u r ; yanlış y o l a s a p m a k eve geri d ö n -
mektir. Asla yanlış y a p m a y a n bir kimse asla eve d ö n e -
mez, o çoktan ölmüştür. Yanlış hiçbir şey y a p m a y a n
bir k i m s e asla d o ğ r u bir şey y a p m a n ı n keyfini çıkara-
maz. O sadece bir köledir. Zihinsel bir kölelik yaratıl-
m ı ştır .
76
K O ŞULLANM A
o n l a r ı n h e p s i birliktedir. V e o n l a r ı n h e p s i ç o c u ğ u n ge-
leceğini elinde t u t u y o r .
Bir kez öğrendiğinde, öğrendiklerini u n u t m a k çok
z o r l a şı r ç ü n k ü y i r m i b e ş y ı l b o y u n c a s ü r e k l i t e k r a r s o -
n u n d a sen t a m a m ı y l a h i p n o t i z e edilirsin. H i p n o z d a n
ç ı k m a n gerekir; t ü m bu koşullanmaları b ı r a k m a k zo-
rundasın.
Evet, bu basitçe h a y a t t a k a l m a ihtiyacıdır. Ç o c u k
y a şama k i s t e r , bu y ü z d e n uzlaşmaya başlar. Pazarlık
yapar. H e r k e s ölüm kalım meselesi o l d u ğ u n d a pazarlık
eder. E ğ e r bir çölde ölüyorsan ve birisinde su v a r s a ve
s e n s u s a m ı ş s a n v e ö l ü y o r s a n , o i s t e d i ğ i fiyatı t a l e p e d e -
bilir. O h e r şeyi b a ş a r a b i l i r, s a n a h e r şeyi d a y a t a b i l i r .
Şu a n a k a d a r bizim çocuklara yaptığımız şey b u d u r .
H e r h a n g i b i r ç o c u ğ u i z l e y e b i l i r s i n . H e r ç o c u k d i-
renir, h e r ç o c u k s o n u n a k a d a r savaşır, h e r ç o c u k a n n e
b a b a l a r ı için s o r u n y a r a t ı r , h e r ç o c u k ş u y a d a b u şe-
k i l d e b u s a k a t b ı r a k m a m e k a n i z m a s ı n d a n k a ç m a y a ça-
lışır . A n c a k e n i n d e s o n u n d a a n n e b a b a l a r o n u y a k a l a r
çünkü onlar daha güçlüdür. Bu basitçe bir güçlü ve
güçsüz meselesidir.
77
ÇOCUK
i n s a n o ğl u t ü m v a r o l u ş t a k i e n z a y ı f ç o c u k t u r a m a
o n u n zayıflığı k ı l ı k d e ğ i ş t i r m i ş b i r k u t s a n m ı ş l ı k t ı r .
Ancak o, sömürülebilir
78
K O ŞULLANM A
A n c a k a n n e b a b a l a r için bir ç o c u ğ u n h e r z a m a n
evet d e m e s i d a h a kolaydır. O b o y u n eğdiği için ödül-
lendirilir; o n u n b o y u n eğmemesi cezalandırılır. Aynı
d u r u m okullarda da geçerlidir: Ö ğ r e t m e n l e r senin bo-
y u n e ğ m e n i ister; o n l a r için seni k o n t r o l e t m e k , s a n a
h ü k m e t m e k d a h a kolaydır.
V e o b a n a , " C a n ı n n e i s t i y o r s a y a p a m a b e n i m işi-
mi b o z m a . H e r k e s geliyor ve b e n onların m ü ş t e r i oldu-
ğ un u z a n n e d i y o r u m . . . a m a g ö r ü y o r u m k i o n l a r s e n i n
m ü şterilerin " dedi. Ben de babama, "Şöyle yapalım,
b ü y ü k d ü k k â n ı n içinde bir köşeye k ü ç ü k bir tabelaya
' Şikâyetle r Buraya' diye yazabilirsin. Sen kurtulur-
s u n . . . v e b e n de bu insanları g ö r ü r ü m . Bırak gelsinler"
diye ö n e r i d e b u l u n d u m .
79
ÇOCUK
O d a , " F i k i r g ü z e l a m a s e n h i ç b i r d ü k k â n d a şikâ-
yet k u t u s u g ö r d ü n m ü ? insanlar b u şikâyetlerin b a n a
ve d ü k k â n a karşı olduğunu düşünecektir; hiç kimse
onların s a n a karşı o l d u ğ u n u d ü ş ü n m e y e c e k t i r . Ve sen
ş ikâye t e t m e y e g e l e n b u z a v a l l ı i n s a n l a r l a d a h a ç o k y a -
ramazlık yapacaksın" dedi.
B u a n n e b a b a l a r i ç i n z o r d u r . B u ö ğ r e t m e n l e r için
z o r d u r . B u din a d a m l a r ı için z o r d u r . Ç o c u ğ u n h a n g i
türden olursa olsun b o y u n eğmemesine izin v e r m e k
h e r k e s için z o r d u r . T a n r ı bile — h e r şeye g ü c ü yeten,
h e r ş e y d e n ü s t ü n olan, e n b ü y ü k despot, e n b ü y ü k dik-
t a t ö r — izin v e r e m e z d i ; o bile A d e m ve H a v v a ' n ı n kü-
ç ü k bir söz dinlememesini tolere edememiştir. O n l a r
c e n n e t b a h ç e s i n d e n k o v u l m u ş t u v e h i ç b i r g ü n a h işle-
m e m i şlerdi . Aslında onun bir elma ağacı olduğunu
d u y d u ğumda n beri ben m ü m k ü n olduğunca çok elma
yiyorum, bir elma ağacından meyve yiyerek herhangi
bir günahın ortaya çıkmasını anlamıyorum.
A n c a k mesele elma ağacı değildir.
E s a s m e s e l e söz d i n l e m e m e k t i r .
B u n e d e n l e ilk o l a r a k b o y u n e ğ m e k d a y a t ı l m a k
z o r u n d a d ı r ; söz d i n l e t m e k için k o r k u k u l l a n ı l m a k zo-
r u n d a d ı r . K o r k u d i n i t e r i m l e r d e c e h e n n e m h a l i n i alır.
S ö z d i n l e t m e k için ö d ü l k u l l a n ı l m a k z o r u n d a d ı r , dini
t e r i m l e r d e b u c e n n e t h a l i n i a l ı r . V e h e r ş e y i k o n t r o l al-
t ı n a a l m a k için b i r b a b a f i g ü r ü n e ihtiyaç v a r d ı r ; b u n e -
denle T a n r ı b a b a olur.
80
K O ŞULLANM A
O n l a r ı n T a n r ı y ı n i ç i n b i r a n n e y a p m a d ı ğ ı n ı bili-
yorum. K e n d i deneyimime dayanarak biliyorum ki b e n
bir ş e y y a p m ı ş o l d u ğ u m d a , b a b a m ç o k k ı z g ı n o l d u ğ u
İçi n e v d e b e n i a r a r k e n a n n e m b e n i s a k l a r d ı . Y a s a k l a -
mış o l d u ğ u b i r ş e y i y a p t ı ğ ı m i ç i n b a b a m b a n a p a r a v e r -
meyi r e d d e t t i ğ i n d e , a n n e m b a n a p a r a v e r m e y i b a ş a r ı r-
dı. B u y ü z d e n a n n e n i n b a b a n ı n o l d u ğ u k a d a r d i s i p l i n -
ci o l a m a y a c a ğ ı n ı b i l i y o r u m .
V e a n n e ç o k k o l a y i k n a edilebilir ç ü n k ü o , sevgi-
den b a ş k a bir şey değildir. O k a l p t e n b a ş k a bir şey de-
ğildir . B a b a k a f a d ı r , m a n t ı k t ı r , n e d e n l e r d i r , d i s i p l i n -
dir. B a b a e r k e k t i r v e t o p l u m e r k e k y a p ı m ı d ı r . B e n o n a
gidip, " B i r ş e y y a p t ı m v e acil y a r d ı m a i h t i y a c ı m v a r "
d e d i ğimd e h a t t a o n u n b u n d a n h o ş l a n d ı ğ ı n ı b i l i y o r u m .
81
ÇOCUK
i t a a t e d e n ç o c u k h e r z a m a n s ı r a d a n d ı r ; i t a a t s i z ol-
m a k d e m e k , biraz z e k â y a ihtiyaç duyar, i t a a t k â r ço-
c u k iyi b i r v a t a n d a ş h a l i n e gelir, h e r p a z a r k i l i s e y e gi-
der; itaatsiz ç o c u k güvenilmezdir. O h a y a t ı n d a ne ya-
p a c a k ? O b i r r e s s a m olabilir, o b i r m ü z i s y e n olabilir, o
bir d a n s ç ı olabilir — k i b u n l a r çok kârlı meslekler de-
ğ ildir — y a h u t o h i ç k i m s e o l m a y a b i l i r , ö z g ü r l ü ğ ü n ü n
t a d ı n ı ç ı k a r a n b i r serseri olabilir.
Yeni Çocuğa
Anne Babalık Etmek
82
KOŞULLANM A
83
ÇOCUK
S e n b a n a ç o c u k l a r ı m ı z ı n orijinal y ü z ü n ü nasıl k o -
r u y a c a ğımız ı s o r u y o r s u n . D o ğ r u d a n hiçbir şey yap-
m a n gerekmiyor. D o ğ r u d a n yapılacak her şey rahatsız
edici olacaktır. Bir şey y a p m a m a sanatını ö ğ r e n m e k
zorundasın.
84
K O ŞULLANM A
ç ü n k ü ç o c u ğ u k e n d i b a ş ı n a b ı r a k m a k risklidir. Binler-
ce yıldır bize şayet çocuğu k e n d i başına bırakırsak bir
vahşi olacağı söylenmiştir.
Ç o c u ğu n o r i j i n a l y ü z ü o k a d a r k ı y m e t l i d i r k i h e r
türlü belaya girmeye değer. O, o k a d a r p a h a biçilmez-
dir ki ne k a d a r ödersen öde hâlâ ucuzdur; o n u bedava-
y a g e t i r i y o r s u n . V e ç o c u ğ u n u n orijinal y ü z ü n ü n d ü n -
y a y a getirmiş o l d u ğ u aynı güzellikle, aynı m a s u m i y e t -
le, a y n ı saflıkla, a y n ı c o ş k u y l a , a y n ı n e ş e y l e , a y n ı c a n -
lılıkla b o z u l m a d a n k a l d ı ğ ı n ı fark ettiğin g ü n k ü m u t l u -
l u k . . . D a h a fazla n e isteyebilirsin.
B u k o r k u y ü z ü n d e n ç o c u ğ u belli b i r y a ş a m kalıbı-
n a d ö k m e y e çalışırlar. K o r k u l a r ı y ü z ü n d e n o n u belli
b i r yola, belli bir a m a c a d o ğ r u y ö n l e n d i r m e y e başlar-
lar a m a onlar korkular ı y ü z ü n d e n çocuğu ö l d ü r d ü k l e-
r i n i b i l m e z l e r . O a s l a m u t l u o l a m a y a c a k . V e o a s l a sa-
na minnettar olmayacak; o her zaman sana karşı kin
besleyecek.
85
ÇOCUK
Sigmund Freud'un bu
Çocuğun konuda derin bir iç görüsü
orijinal yüzü vardır: "Her kültür babaya
o kadar kıymetlidir ki saygı duyar. Dünyada var
her türlü
olan ya da var olmuş hiçbir
belaya girmeye
k ü l t ü r y o k t u r k i b a b a y a saygı
değer.
d u y u l m a s ı g e r e k t i ğ i f i k r i n i sa-
v u n m a s ı n , ileri s ü r m e s i n " d e r .
S i g m u n d F r e u d , " B u saygı o r t a y a çıkmıştır ç ü n k ü ta-
rih öncesindeki bir z a m a n d a çocuklar, sakat bırakıl-
maktan kendilerini k o r u m a k için b a b a l a r ı n ı ö l d ü r m ü ş
olmalıdır" der.
G a r i p a m a s o n d e r e c e ö n e m l i b i r fikir. D i y o r k i
s u ç l u l u k t a n bu saygı b a b a y a gösteriliyor. Bu suçluluk
binlerce yıldır taşınmaktadır. Bir y e r d e . . . b u tarihsel
bir olay değildir a m a anlamlı bir mittir: G e n ç insanlar
babalarını ö l d ü r m ü ş olmalı ve doğal olarak s o n r a d a n
p i şma n o l m u ş l a r ç ü n k ü o , o n l a r ı n b a b a s ı y d ı a m a o n l a -
rı m e m n u n olmadıkları şeylere d o ğ r u s ü r ü k l ü y o r d u .
86
K O ŞULLANM A
y a şl ı o l d u ğ u i ç i n s a y g ı g ö s t e r m e y e ç o c u k l a r ı z o r l a m a k $
tansa, o n l a r a saygı g ö s t e r m e z a m a n ı gelmiştir.
T ü m b u şeyleri t e r s i n e ç e v i r m e k isterim: Ç o c u k -
lara saygı göster ç ü n k ü onla r k a y n a ğ a d a h a y a k ı n d ı r
s e n ç o k u z a ğ ı n d a s ı n . O n l a r h â l â orijinal, s e n ş i m d i d e n
bir k a r b o n kopyasın. Ve şayet ç o c u k l a ra saygı d u y a r-
san b u n u n ne yapabileceğini anlayabiliyor m u s u n ? O
z a m a n s e v g i v e s a y g ı s a y e s i n d e o n l a r ı y a n l ı ş y ö n e git-
mekten kurtaracaksın; k o r k u y l a değil sevgin ve say-
gınla.
Büyükbabam... b ü y ü k b a b a m a t e k b i r y a l a n söy-
l e y e m e z d i m ç ü n k ü o b a n a o k a d a r saygı d u y a r d ı ki.
T ü m aile b a n a k a r ş ı o l d u ğ u n d a e n a z ı n d a n b u y a ş l ı
a d a m a güvenebilirdim. B a n a karşı öne sürülen kanıtla-
r ı hiç u m u r s a m a z d ı . " O n u n n e yaptığı u m u r u m d a de-
ğil , eğer o yapmışsa doğr u olmalı. O n u tanıyorum,
yanlış yapmış olamaz" derdi.
V e o b e n i m y a n ı m d a o l d u ğ u z a m a n e l b e t t e t ü m ai-
l e geri ç e k i l m e k z o r u n d a y d ı . O n a h e r şeyi a n l a t ı r d ı m ,
o da "Endişelenmeye gerek yok. Nasıl doğru olduğunu
h i s s e d i y o r s an öyle y a p . Ç ü n k ü b a ş k a k i m k a r a r v e r e $
bilir? S e n i n d u r u m u n d a , s e n i n o l d u ğ u n y e r d e , s a d e c e
sen k a r a r verebilirsin. N e y i n d o ğ r u o l d u ğ u n u hissedi-
y o r s a n y a p v e h e r z a m a n seni d e s t e k l e m e k için b u r a d a
o l d u ğum u h a t ı r l a ç ü n k ü b e n s a d e c e s e n i s e v m i y o r u m ,
s a n a saygı d a d u y u y o r u m " d e r d i .
87
ÇOCUK
O n u n b a b a s ı o l d u ğ u n için, o n u n a n n e s i o l d u ğ u n
için, ş u y a d a b u o l d u ğ u n için s a n a saygı d u y m a y a o n -
ları zorlama.
Ş aye t o n l a r a s a y g ı g ö s t e r i r s e n s e n i d a h a d i k k a t l i -
ce dinleyecekler. E ğ e r o n l a r a saygı d u y a r s a n seni ve
senin zihnini d a h a dikkatlice anlamaya çalışacaklar.
Öyle y a p m a k zorundalar. Ve sen onlara hiçbir şekilde
bir şey d a y a t m ı y o r s u n ; o z a m a n a n l a y a r a k s e n i n haklı
o l d u ğun u h i s s e d e r l e r s e s e n i i z l e r l e r , orijinal y ü z l e r i n i
kaybetmeyecekler.
Belirli b i r y o l d a n g i t m e k le orijinal y ü z k a y b e d i l -
mez. O çocuklar zorlandığında, kendi iradelerine kar-
şı dayatıldığında kaybolur.
88
K O ŞULLANM A
S e v g i v e saygı, o n l a r ı d ü n y a y a k a r ş ı t a t l ı b i r şekil-
d e d a h a anlayışlı hale getirebilir, o n l a r ı n d a h a dikkatli,
farkında, tetikte olmalarına y a r d ı m edebilir ç ü n k ü h a y a t
kıymetlidir ve o varoluştan bir armağandır. O n u h e b a
e t m e m e l i y i z . Ö l ü m a n ı n d a d ü n y a y ı d a h a iyi, d a h a g ü z e l ,
d a h a z a r i f b ı r a k t ı ğ ı m ı z ı s ö y l e y e b i l m e l i y i z . A n c a k b u sa-
dece biz d ü n y a y ı k e n d i orijinal y ü z ü m ü z l e , geldiğimiz
zamanki aynı yüzle terk edebilirsek m ü m k ü n d ü r .
Bana göre çocuklarınla
sadece tek bir şey yapabilirsin Çocuklarını sev,
ve bu da k e n d i hayatını paylaş- onların
maktır. O n l a r a a n n e b a b a n ta- özgürlüğün den
rafından koşullandırılmış oldu- zevk al.
ğ unu , b e l i r l i l i m i t l e r i ç i n d e , b e l - Bırak onlar
li ideallere göre y a ş a m ı ş oldu- hata işlesin,
ğ un u v e b u l i m i t l e r v e i d e a l l e r onların nerede
y ü z ü n d e n h a y a t ı t a m a m ı y l a ıs- hata işlediklerini
k a l a d ı ğın ı v e ç o c u k l a r ı n ı n h a - görmelerine
ğ in i a n l a t . Onların bütünüyle
özgür; s e n d e n bağımsız olmalarını istiyorsun ç ü n k ü on-
lara göre sen b ü t ü n geçmişi temsil ediyorsun. Bir a n n e
de, b i r b a b a d a ç o c u k l a r ı n a, " B i z d e n ö z g ü r l e ş m e n gerek.
Bize itaat etme; k e n d i z e k â n a güven. Yanlış y ö n e gitsen
b i l e b i r k ö l e o l a r a k k a l m a n d a n v e h e r z a m a n d o ğ r u ol-
m a n d a n ç o k d a h a iyidir . K e n d i b a ş ı n a h a t a y a p ı p o n l a r -
d a n ö ğ r e n m e n , b a ş k a birisini izleyip h a t a y a p m a m a n d a n
d a h a iyidir . A n c a k o z a m a n t a k i p e t m e k d ı ş ı n d a b i r şeyi
a s l a ö ğ r e n e m e y e c e k s i n v e b u z e h i r d i r , saf z e h i r " d e m e k
cesaret ister ve m u a z z a m bir sevgi gerektirir.
89
ÇOCUK
E ğe r s e v e r s e n b u ç o k k o l a y d ı r . " N a s ı l ? " d i y e s o r m a
ç ü n k ü "nasıl" d e m e k bir metot, bir sistematik, bir t e k n i k
i s t i y o r s u n d e m e k t i r v e s e v g i ise b i r t e k n i k d e ğ i l d i r .
Ç o c u k l a r ı n ı sev, o n l a r ı n ö z g ü r l ü ğ ü n d e n z e v k al.
B ı r a k o n l a r h a t a işlesin, o n l a r ı n n e r e d e h a t a i ş l e d i k l e -
rini g ö r m e l e r i n e y a r d ı m c ı ol. O n l a r a , " H a t a y a p m a k
yanlış değildir; m ü m k ü n o l d u ğ u n c a ç o k h a t a y a p ç ü n -
k ü b u s a y e d e se n d a h a ç o k ö ğ r e n e b i l e c e k s i n . A m a ay-
nı hatayı t e k r a r tekrar y a p m a ç ü n k ü bu seni aptallaştı$
rır" de.
Çocuklarınla an be an yaşamanın, k ü ç ü k şeylerde,
m ü m k ü n olan her türlü şeyde onların özgürlüklerine
izin v e r m e n i n y o l u n u b u l m a k z o r u n d a s ı n .
Benim çocukluğum...çocuklara, "Yatağa erken
git v e s a b a h e r k e n kalk, b u s e n i akıllı y a p a r " d i y e öğ-
retilirdi ve yüzyıllardır bu böyle olmuştur.
B a b a m a " B u garip geliyor: U y k u m olmadığında
a k şa m e r k e n d e n b e n i u y u m a y a z o r l u y o r s u n , " d e d i m .
V e J a i n a evlerinde a k ş a m e r k e n d e m e k , g e r ç e k t e n er-
k e n d i r ç ü n k ü a k ş a m y e m e ğ i s a a t beşte, e n fazla altıda-
dır. V e s o n r a s ı n d a y a p a c a k h i ç b ir şey y o k t u r ; ç o c u k l a r
uyumalıdır.
90
K O ŞULLANM A
tıcı o l u n a b i l e c e k z a m a n d a s a a t l e r c e u z a n ı y o r u m . V e
s e n b e n i u y u m a y a z o r l u y o r s u n f a k a t u y k u s e n i n elle-
rinde olan bir şey değildir. S a d e c e gözlerini k a p a y ı p
u y k u y a d a l a m a z s m . U y k u k e n d i l i ğ i n d e n gelir; o s e n i n
emrini ya da b e n i m emrimi dinlemez, y a n i saatlerce
vaktimi harcıyorum.
V e s o n r a sabahleyin g e r ç e k t e n u y k u m v a r k e n be-
ni u y a n m a y a zorluyorsun — s a a t beşte, sabahın k ö r ü n -
d e — v e b e n i o r m a n ı n içine d o ğ r u bir s a b a h y ü r ü y ü ş ü
içi n d ı ş a r ı s ü r ü k l ü y o r s u n . U y k u m v a r v e s e n b e n i sü$
r ü k l ü y o r s u n . V e t ü m b u n l a r ı n b e n i nasıl akıllı y a p a c a -
ğ ın ı a n l a y a m ı y o r u m . L ü t f e n b a n a b u n u a ç ı k l a .
91
ÇOCUK
"Negatif" s ö z c ü ğ ü n ü hatır-
Çocuklar la...pozitif programlama yok
çok alıcıdır a m a negatif bir k o r u m a ç ü n k ü
ve şayet onlara ç o c u k l a r ç o c u k t u r v e o n l a r a za-
saygı duyarsan rar verecek, onları sakat bıraka-
seni dinlemeye, c a k bir şeyin içine girebilirler.
anlamaya O z a m a n da onlara gitmemesini
hazırdırlar. emretme ama onlara açıklama
y a p . B u n u bir itaat meselesi ha$
line g e t i r m e ; b ı r a k o n l a r y i n e d e seçim y a p s ı n . S e n b a -
s i t ç e t ü m d u r u m u i z a h et.
Ç o c u k l a r çok alıcıdır ve şayet o n l a r a saygı d u y a r -
san seni dinlemeye, a n l a m a y a hazırdırlar; s o n r a onla-
r ı k e n d i a n l a y ı ş l a r ı ile b ı r a k . V e b u s a d e c e b a ş l a n g ı ç t a -
k i b i r k a ç y ı l d a bir meseledir; k ı s a süre s o n r a k e n d i ze-
kâları y e r l e ş m i ş olacaktır v e senin k o r u m a n a p e k ihti-
y a ç kalmayacaktır. Kısa sürede onlar kendi kendileri-
ne hareket edebileceklerdir.
Anne babaların çocukların kendilerinin hoşlan-
mayacağı yönlere gidebileceklerinden korkmalarını
anlayabiliyorum ancak bu senin problemindir. Çocuk$
92
KOŞULLANM A
93
ÇOCUK
" A r t ı k ç o k o l u y o r s u n ! A r t ı k b u k a d a r ı ç o k fazla.
B a n a söyledin, anlayış gösterdim..." dedi. " O n a sadık
k a l a c a ğı m ç ü n k ü b u n u b e n k e n d i m ö n e r d i m a m a s e n i n
tehlikeli o l d u ğ u n u söylediğin ağaçlar d a y a n ı l m a z çün-
kü jamun —bir Hindistan meyvesi— onların üzerinde
y e t i şiyor . O g e r ç e k t e n l e z z e t l i d i r v e o l g u n l a ş t ı ğ ı n d a b u
arzuya engel olamayabilirim. Sen benim b a b a m s ı n bu
94
KOŞULLANM A
O b i r o d u n c u y d u ve o k a d a r y a ş l ı y d ı ki, nasıl
odun kesebiliyor olduğuna inanamazdın. O sadece
b a şk a h i ç k i m s e n i n y a p m a y a i s t e k l i o l m a d ı ğ ı z o r i ş l e r i
yapardı: Evlerin üzerine doğru genişleyen b ü y ü k ağaç-
lar; o d a l l a r ı n ı k e s e r d i . O t a m b i r u z m a n d ı v e o b u n u
onların köklerine ya da evlere zarar v e r m e d e n yapar-
dı. Ö n c e d a l l a r ı d i ğ e r d a l l a r a iplerle b a ğ l a r d ı , s o n r a b u
dalları k e s e r d i ve s o n r a iplerle diğer dalları e v d e n uza-
ğa d o ğ r u ç e k e r ve y e r e d ü ş m e l e r i n e izin verirdi.
95
ÇOCUK
s e t t i ği n b i r n o k t a s ı n d a n k e n d i n i a ğ a c a b a ğ l a v e s o n r a
y u k a r ı ç ı k . D ü ş e r s e n i p t e asılı k a l a c a k s ı n v e y e r e d ü ş -
meyeceksin. Ve bu gerçekten b a n a yardımcı oldu; o
günden beridir düşmedim!
A n n e y a d a b a b a n ı n işlevi ç o k b ü y ü k t ü r ç ü n k ü
d ü n y a y a hiçbir şey bilmeyen a m a içinde bir potansiyel-
le gelen y e n i bir k o n u k getiriyorlar. Ve o n u n potansi-
yeli gelişmedikçe o m u t s u z kalacaktır.
Hiçbir a n n e b a b a çocuklarının mutsuz olmasını
istemez; o n l a r ı n m u t l u olmasını ister. S a d e c e o n l a r ı n
d ü şünm e t a r z ı y a n l ı ş t ı r . O n l a r ş a y e t ç o c u k l a r d o k t o r
olursa, profesör, m ü h e n d i s , bilim adamı olursa onların
mutlu olacağını düşünürler. Bilmiyorlar! O n l a r sadece
ne o l m a k için gelmişlerse o o l d u k l a r ı n d a m u t l u olabi-
lirler. O n l a r s a d e c e i ç l e r i n d e t a ş ı d ı k l a r ı t o h u m olabilir-
ler.
96
KOŞULLANM A
tır. Ü ş ü t m e y e d e ğ e b i l i r d i ; v e i l l a k i ü ş ü t e c e k a n l a m ı n d a
bir şey de y o k t u r . A s l ı n d a o n u ne k a d a r k o r u r s a n o ka-
d a r k ı r ı l g a n h a l e gelir. O n a n e k a d a r ç o k izin v e r i r s e n
o k a d a r bağışıklığı olur.
A n n e babalar evet demeyi ö ğ r e n m e k zorundadır.
Normalde hayır dedikleri durumların yüzde doksan
d o k u z u n d a sadece otorite göstermek dışında bir n e d e n
yoktur. H e r k e s bir ülkenin b a ş k a n ı olamaz, milyonlar-
ca insan üzerinde otorite sahibi olamaz. Ancak herkes
bir k o c a olabilir, k a r ı s ı n ı n ü z e r i n d e o t o r i t e kurabilir ;
h e r k a d ı n b i r a n n e olabilir, ç o c u k ü z e r i n d e o t o r i t e k u -
rabilir; h e r ç o c u k o y u n c a k b i r ayı sahibi olabilir ve
o y u n c ak ayı ü z e r i n d e otorite kurabilir... Bir k ö ş e d e n
d i ğe r k ö ş e y e t e k m e l e y e b i l i r , o n u b i r g ü z e l t o k a t l a y a b i -
lir; a s l ı n d a a n n e s i n e y a d a b a b a s ı n a a t m a k i s t e d i ğ i t o -
kad ı atabilir. Ve zavallı o y u n c a k ayının k e n d i s i n d e n
a şağıd a k i m s e s i y o k t u r .
Bu otoriter bir toplumdur. Söylemek istediğim
şey şudur, ö z g ü r l ü k sahibi, " E v e t " d u y m u ş ve ç o k en-
der olarak "Hayır" d u y m u ş çocuklar yaratarak otoriter
toplum y o k olacaktır. D a h a insancıl bir t o p l u m a sahip
o l a c a ğız .
Y a n i b u s a d e c e ç o c u k l a r l a ilgili b i r m e s e l e d e ğ i l -
dir. Ç o c u k l a r y a r ı n ı n t o p l u m u olacaktır. Ç o c u k insa-
nın babasıdır.
97
ÇOCUK
i
98
K O ŞULLANM A
E ğe r b i r ç o c u k y e d i y a ş ı n a k a d a r m a s u m , b a ş k a l a -
r ı n ı n fikri ile k i r l e t i l m e d e n b ı r a k ı l a b i l i r s e , o z a m a n o n u n
99
ÇOCUK
potansiyelinin gelişmesinden
Eğer bir çocuk
onu alıkoymak imkânsız hale
yedi yaşına kadar
gelir. Ç o c u ğ u n ilk y e d i y ı l ı e n
masum,
korunması z olandır. Ve onlar
başkalarının
anne babaların, öğretmenlerin,
fikri ile kirletilmeden
rahiplerin ellerindedir...
bırakılabilirse, o zaman
onun potansiyelinin E ğe r bir çocuğun varsa
gelişmesinden onu çocuğu kendinden koru. Ço-
alıkoymak imkânsız c u ğ u o n u etkileyebilecek olan-
hale gelir. lardan koru: En azından yedi
y a şın a k a d a r o n u k o r u .
Ç o c u k t ı p k ı k ü ç ü k b i r b i t k i gibidir. Zayıf, y u m u -
ş ak : S a d e c e g ü ç l ü b i r r ü z g â r o n u m a h v e d e b i l i r , h e r -
h a n g i bir h a y v a n o n u yiyebilir. O n u n etrafına k o r u y u -
c u teller ö r a m a b u h a p s e t m e k değildir, sen b a s i t ç e k o -
r u y o r s u n . Bitki b ü y ü d ü ğ ü n d e teller kaldırılacak.
Çocuğu her türlü etkiden koru ki bu sayede ken-
disi o l a r a k kalabilsin. V e b u s a d e c e y e d i yıllık b i r şey
ç ü n k ü ilk d ö n g ü t a m a m l a n a c a k t ı r . Y e d i y ı l i ç e r i s i n d e
g a y e t iyi t o p r a k l a n a c a k , m e r k e z l e n e c e k , y e t e r i n c e g ü ç -
lenecektir.
100
K O ŞULLANM A
101
ÇOCUK
Y e d i y a ş ı n d a k i e r k e k ço-
c u k ve y e d i yaşındaki kız çocuk
ikinci yedi yıl,
aynı yatdı okulda bulunamaz.
hayattaki
V e b u o n l a r i ç i n — h i ç r i s k ol-
ikinci döngü,
m a d a n , kız hamile kalmayaca-
bir prova olarak
ğ ından , a i l e l e r i n e h e r h a n g i b i r
önemlidir.
s o r u n ç ı k a r m a y a c a k l a r ı için —
d o ğr u z a m a n d ı r , o n l a r ı n o y u n
o y n a m a l a r ı n a izi n v e r i l m e s i g e r e k e n z a m a n d ı r .
i k i n c i y e d i yıl, h a y a t t a k i i k i n c i d ö n g ü , b i r p r o v a
olarak önemlidir. O n l a r buluşacak, karışacak, oynaya-
cak, alışacaklar. V e b u insanlığın n e r e d e y s e sapıklıkları-
nın y ü z d e d o k s a n ı n d a n k u r t u l m a s ı n a y a r d ı m edecektir.
E ğe r ç o c u k l a r ı n y e d i y a ş ı n d a n o n d ö r t y a ş m a k a -
dar birlikte olmalarına; birlikte yüzmelerine, birbirleri-
n i n ö n ü n d e çıplak o l m a l a r ı n a izin verilirse sapıklıkla-
rın y ü z d e d o k s a n ı ve pornografinin y ü z d e d o k s a n ı ba-
sitçe o r t a d a n k a l k a c a k t ı r . B u n l a r ı k i m u m u r s a y a c a k ?
102
K O ŞULLANM A
İ çind e y a ş a d ı ğ ı n b u d ü n y a , ç o k g a r i p b i r d ü n y a -
dır. S e n s e k s t e n o r t a y a çıktın, s e k s için y a ş a y a c a k s ı n ,
çocukların seksten ortaya çıkacak. Ve seks en çok kö$
tülenen şeydir, bir g ü n a h t ı r . Ve t ü m dinler, bu saçma-
lığı s e n i n z i h n i n e d o l d u r m a y a d e v a m e d i y o r .
Y e r y ü z ü n d e k i t ü m bu insanlar, aklına gelebilecek
h e r t ü r l ü ç ü r ü m ü ş şeyle d o l u d u r . B u n u n b a s i t n e d e n i
o n l a r ı n d o ğ a l b i r şekilde gelişmesine izin v e r i l m e m i ş
103
ÇOCUK
104
KOŞULLANM A
S e v i şm e s o n r a s ı o y u n n e k a d a r u z u n o l u r s a d o r u -
ğ a u l a ş m a olasılığı o k a d a r y ü k s e k olur; d o r u ğ a u l a ş m a
olasılığı n e k a d a r y ü k s e k s e s e v i ş m e s o n r a s ı o y u n i ç i n
a ç ı k o l m a k o k a d a r i y i d i r . V e b i r çift s e v i ş m e s o n r a s ı
oyunları bilmiyorsa seksi b ü t ü n ü y l e asla bilmeyecek-
tir.
105
ÇOCUK
106
K O ŞULLANM A
Y i r m i b i r ila y i r m i sekiz
onların yerleşebileceği zaman- Yirmi bir ila
dır. Bir eş seçebilirler. Ve o n - yirmi sekiz arasında
lar artık seçmeye muktedirler; bir yerde
geçmiş iki döngü esnasında şayet her şey
y a şadıklar ı deneyimlerle doğ-
yumuşak, kimsenin
r u eşi seçebilirler. B u n u s e n i n
müdahalesi olmadan
için yapabilecek hiç kimse
devam ederse
yoktur . O d a h a çok bir önsezi
sen yerleşirsin.
gibidir; a r i t m e t i k değil, a s t r o -
loji d e ğ i l , el falı d e ğ i l , I $ C h i n g
d e ğil ; h i ç b i r ş e y işe y a r a m a y a c a k t ı r . O bir önsezidir:
Çok, p e k ç o k insanla t e m a s k u r a r k e n , d a h a ö n c e hiç
kimse ile gerçekleşmemiş olan bir şey ansızın fark
eder. Ve o, o k a d a r kesin ve şaşmaz bir şekilde ortaya
çıkar ki o n d a n şüpheye dahi düşemezsin. Ş ü p h e etme-
y e çalışsan bile y a p a m a z s ı n , son d e r e c e k e s i n d i r . B u
fark edişle birlikte s e n yerleşirsin.
Y i r m i b i r ila y i r m i s e k i z a r a s ı n d a b i r y e r d e ş a y e t
h e r şey söylediğim gibi y u m u ş a k , k i m s e n i n m ü d a h a l e s i
o l m a d a n d e v a m ederse sen yerleşirsin. Ve h a y a t ın en
m u t l u l u k v e r i c i d ö n e m i y i r m i s e k i z ila o t u z b e ş y a ş a r a -
s ı n d a o r t a y a ç ı k a r : E n keyifli, e n h u z u r l u v e u y u m l u
d ö n e m ç ü n k ü iki kişi b i r b i r l e r i n i n içinde eriyip birleşir.
107
ÇOCUK
H e r ç o c u k d ü n y a y ı a n n e b a b a s ı n d a n f a r k l ı b i r şe-
kilde g ö r d ü ğ ü n ü anlar. G ö r m e k söz k o n u s u o l d u ğ u n -
da bu kesinlikle böyledir. O n u n değerleri farklıdır. O
k u m s a l da deniz kabukları toplayabilir ve a n n e babası
" O n l a r ı a t gitsin. N i ç i n v a k t i n i b o ş a h a r c ı y o r s u n ? " di-
y e c e k l e r d i r . V e o n u n i ç i n s e o n l a r ç o k g ü z e l d i r . B u far-
kı görebilir; onların değerinin farklı o l d u ğ u n u görebi-
lir. A n n e b a b a p a r a n ı n p e ş i n d e n k o ş u y o r ; o ise k e l e -
b e k l e r i t o p l a m a k istiyor. O s e n i n niçin p a r a y l a bu ka-
d a r ilgilendiğini g ö r e m e z. O n u n l a n e y a p a c a k s ı n ? An-
ne babası o n u n bu kelebeklerle ya da bu çiçeklerle ne
y a p a c a ğın ı g ö r e m e z .
H e r ç o c u k farklılıklar o l d u ğ u n u bilir. T e k m e s e l e
ş udur : O k e n d i s i n i n d o ğ r u o l d u ğ u n u i f a d e e t m e k t e n
k o r k a r . Ç o c u k söz k o n u s u o l d u ğ u n d a o t e k b a ş ı n a bı-
rakılmalıdır. Bu sadece birazcık cesarete bağlıdır ki bu
d a ç o c u k t a o l m a y a n bir şey değildir. A n c a k t ü m t o p -
l u m ö y l e b i r ş e k i l d e i d a r e e d i l i r k i ç o c u k t a k i c e s a r e t gi-
bi güzel b i r nitelik bile k ö t ü l e n e c e k t i r .
T a p m a k t a k i t a ş t a n b i r h e y k e l i n ö n ü n d e diz çök-
meye istekli değildim. V e b e n o n l a r a şöyle dedim:
" E ğe r i s t e r s e n i z b e n i z o r l a y a b i l i r s i n i z , b e n d e n d a h a
ç o k fiziksel g ü c e s a h i p s i n i z , b e n k ü ç ü ğ ü m b e n i z o r l a $
10 8
K O ŞULLANM A
109
ÇOCUK
T ü m aile b i r t o p l a n t ı y a p t ı , " O n u k e n d i b a ş ı n a b ı -
rakın; o g e r ç e k t e n tehlikeli." Bu son o l m u ş t u . . . ! Sessiz
kaldılar; asla t a p ı n a ğ a gitmem gerektiğini söylemedi-
ler. Asla t a p ı n a ğ a g i t m e d i m . Y a v a ş y a v a ş b e n i m tehli-
keli olmadığımı, sadece beni köşeye sıkıştırmamaları
g e r e k t i ğin i a n l a d ı l a r .
H e r ç o c u k k e n d i n i ifade etmelidir, t e k şey b u d u r .
Ve kaybedilecek ne var? A n c a k çocuklar son derece
b a ğımlıdı r v e b e n o n l a r ı n b u k a d a r b a ğ ı m l ı o l m a m a l a -
rı gerektiğini g ö r ü y o r u m . B a n a p e k çok kez, " S a n a ye-
m e k vermeyeceğiz" dediler.
110
K O ŞULLANM A
111
ÇOCUK
112
KOŞULLANM A
B e n i m m a n t ı ğ a bir bağlılığım y o k t u r .
B e n k e n d i m i basitçe özgürlüğe adamış d u r u m d a -
yım.
O n u n n e şekilde elde edildiğinin ö n e m i y o k t u r .
Ş aye t sana özgürlük, s a n a bireysellik getiriyorsa ve
sen esir değilsen h e r t ü r l ü a r a ç iyidir. Ç o c u k l a r ı n s a d e -
c e f i k r i y o k . O n l a r a n n e b a b a l a r ı n ı n o n l a r i ç i n h e r şe-
yi yaptıklarını zannediyor.
O n l a r a h e r z a m a n net bir şekilde, "Sizin niyetiniz-
d e n ş ü p h e m y o k v e u m a r ı m sizin d e b e n i m n i y e t i m d e n
ş üpheni z y o k t u r a n c a k h e m f i k i r o l m a d ı ğ ı m ı z b i r ş e y l e r
var. Sizinle h e r k o n u d a — d o ğ r u d a y a p s a n ı z yanlış d a
y a p s a n ı z — aynı fikirde o l m a m ı m ı istiyorsunuz? H a k l ı
o l d u ğ u n u z d a n kesinlikle e m i n misiniz? Şayet o k a d a r
da emin değilseniz o z a m a n b ı r a k ı n k e n d i b a ş ı m a k a r a r
v e r m e ö z g ü r l ü ğ ü m olsun. E n a z ı n d a n k e n d i kararımın
y a n l ı ş o l m a s ı n ı n t a d ı n ı ç ı k a r a c a ğ ı m . V e sizi s o r u m l u
k ı l m a y a c a ğı m v e s u ç l u h i s s e t t i r m e y e c e ğ i m " d e d i m .
113
ÇOCUK
O n e d e n l e farklılıklar v a r d ı r a m a özel y a da ü s t ü n
bir şey y o k t u r . Ve ç o c u k l a r a öğretilebilir. A y nı şeyi ya-
pabilirler ç ü n k ü ç o c u k l u ğ u m d a bile b u n u d a d e n e m i ş -
tim. Ö ğ r e n c i l e r i n kafası karışmıştı: Ö ğ r e t m e n l e r i bez-
dirdim, m ü d ü r ü bezdirdim ve yine de b a n a karşı biçbir
şey y a p a m a d ı l a r . Ve onlar yanlış bir şey y a p t ı k l a r ı n d a
h e m e n b a ş l a r ı d e r d e g i r e r d i. B a n a " B u işin sırrı n e -
d i r ? " diye s o r m a y a başladılar.
114
KOŞULLANM A
115
ÇOCUK
Ş aye t a n n e b a b a l a r ç o c u k l a r ı n ı g e r ç e k t e n s e v i y o r -
sa o n l a r ı n c e s u r olmalarına; k e n d i l e r i n e k a r ş ı d a h i ce-
sur olmalarına yardım edeceklerdir. Öğretmenlere
k a r şı , t o p l u m a k a r ş ı , o n l a r ı n b i r e y s e l l i ğ i n i m a h v e d e c e k
h e r k e s e k a r ş ı cesur olmaları için o n l a r a y a r d ı m e d e -
ceklerdir.
Ve söylemek istediğim
Şayet anne babalar
şey şudur: Yeni zihin bu nite-
çocuklarını gerçekten
liklere sahip olacaktır. Yeni
seviyorsa onların
cesur olmalarına; zihnin içinde ve yeni insanın
116
A na Babalar İ çin Ta v s i y e
117
ÇOCUK
Bilincine u l a ş m a k için o n u n p e k ç ok k o ş u l l a n m a
k a t m a n ı n d a n , p e k çok deneyim k a t m a n ı n d a n entelekt-
ten, ş u n d a n v e b u n d a n g e ç m e s i v e p e k ç o k algılayıcı$
118
A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE
Belli b i r y a ş a k a d a r ç o c u k l a r s e n i n i ç i n d e s o n d e -
r e c e k ö k l e ş m i ş t i r v e n e o l d u ğ u n u bilir.
S a d e c e biraz rahatla. Bıra k o b a ş k a çocuklarla ka-
rışsın, b ı r a k o y n a s ı n . V e m u t l u l u k v e m u t s u z l u k h a k -
kında konuşma.
D a h a ç o k s e n m u t l u ol. S e n i m u t l u g ö r e r e k o m u t -
lu hissedecektir. M u t l u l u k bizim doğrudan aramamız
g e r e k e n b i r şey değildir: O b i r y a n ü r ü n d ü r . Çocukla-
ra, " M u t l u m u s u n ? " diye s o r d u ğ u n d a kafaları ç o k ka-
r ı şır . A s l ı n d a o n u n a s ı l c e v a p l a y a c a k l a r ı n ı b i l m e z l e r .
Ve benim hissiyatım odur ki haklılar! Bir çocuğa
" M u t l u m u s u n ? " diye s o r d u ğ u n d a , basitçe omuzlarını
kaldırır...çünkü ne d e m e k istiyorsun?
Ç o c u k sadece o n u n farkına varmadığında mutlu-
dur. Hiç kimse farkında olduğunda mutlu olamaz:
M u t l u l u k o k a d a r ince bir şeydir ki sadece sen tama-
mıyla b a ş k a bir şeyin içinde k a y b o l d u ğ u n d a gerçekle-
şir .
Çocuk oynuyor ve o mutludur çünkü çocuk tüm
bu a n l a r d a kendisini bilmiyor; o kayıptır! Mutluluk
yalnızca sen kayıpsan var olur. Geri d ö n d ü ğ ü n d e mut-
luluk kaybolur.
Bir dansçı, dans o r a d a o l d u ğ u n da ve dansçı y o k
o l d u ğund a m u t l u d u r . B i r ş a r k ı c ı , ş a r k ı s o n d e r e c e b a s $
119
ÇOCUK
120
A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE
Ş imd i s a d e c e f a r k ı n d a ol, h e p s i b u . V e e s k i b i r k a -
lıbı u y g u l a m a y a b a ş l a d ı ğ ı n d a , r a h a t l a ; o n u y a p m a !
Ş imd i b a z ı i d e a l l e r e s a h i p o l m a l ı s ı n . S e n i n a n n e n
bu ideal şeyleri y a p m a m ı ş ; şimdi senin idealin var ve
b u n u ç o c u ğ u n a u y g u l a m a l ı s ı n . . . v e t ü m idealler tehli-
kelidir.
O y ü z d e n gerçekçi ol. Bir kurgu yaratma. Bir
k u r g u n u n i ç i n d e y a ş ı y o r o l m a l ı s ı n . A s l a b i r "—meli" ile
y a şama . O l a n l a y a şa ; v a r o l a n h e r ş e y b u d u r . O l a n h e r
şey , o l a n d ı r .
Basitçe kendin ol. Kendini kabul et! Tüm bu
"—meliler" suçlayıcıdır, i n s a n l a r b ö y l e b i r u ç t a n diğeri-
n e s a v r u l u r . E s k i k u ş a k l a r , a n n e l e r ç o c u k l a r ı içi n b ü y ü k
fedakârlıklarda bulunduklarını düşünüyorlardı. Onlar
h e r z a m a n ş u n u yaptıklarını, b u n u yaptıkların ı gösteri-
y o r l a r d ı . B u z a r a r v e r i c i d i r ç ü n k ü s e v g i b i r g ö r e v ol$
121
ÇOCUK
manialıdır v e o n u n h a k k ı n d a k o n u ş u l m a m a l ı d ı r . Sevi-
y o r s u n ç ü n k ü mutlu hissediyorsun. Çocuğa hiçbir şey
y a p m ı y o r s u n ; b i r ş e y y a p ı y o r s u n ç ü n k ü y a p m a y ı sevi-
y o r s u n . Ç o c u k s a n a b o r ç l u değil, s a n a geri ö d e m e k zo-
r u n d a değil. S e n b i r a n n e o l m a y ı s e v i y o r s u n v e ç o c u ğ a
minnet duymalısın.
Ş imd i s e n d i ğ e r u c a s a v r u l m u ş d u r u m d a s ı n . S a d e -
c e d o ğ a l ol; b u u ç n o k t a l a r iyi d e ğ i l d i r . G e ç m i ş z a m a n -
larda çocuklar anne babalarından korkardı. Artık an-
ne babalar çocuklarından korkuyor ama korku hâlâ
ortada. Tekerlek hareket etmiştir a m a o aynı k o r k u d u r
v e b i r ilişki y a l n ı z c a k o r k u y o k s a v a r o l a b i l i r . S e v g i sa-
dece k o r k u olmadığında m ü m k ü n d ü r .
V e s e n i n i ç i n v e d i ğ e r h e r k e s içi n b i r ş e y v a r : A n n e
v e ç o c u k a r a s ı n d a k i ilişki m ü k e m m e l o l a m a y a c a k b i r
ş eydir . B u m ü m k ü n d e ğ i l d i r . B a z ı p r o b l e m l e r h e r za-
m a n olacaktır. Bir problem i değiştir ve b a ş k a bir tanesi
o r t a y a çıkacaktır ç ü n k ü ilişkinin t a k e n d i s i böyledir.
B a s i t ç e ç o c u ğ u s e v v e d i-
Anne ve çocuk
ğer h e r şeyi v a r o l u ş a bırak. S e n
arasındaki ilişki
bir insansın ve bir insanın t ü m
mükemmel
s ı n ı r l a m a l a r ı v e g e l g i t l e r i n e sa-
olamayacak bir şeydir.
hipsin ve ne yapabilirsin. Ço-
Bu mümkün
cuk seni annesi olarak seçmiş-
değildir.
tir; b u s a d e c e s e n i n s o r u m l u l u $
122
A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE
ğ u n değildir. Ç o c u k d a s o r u m l u d u r . H e r z a m a n a l m a ya
h a z ı r p e k ç o k k a d ı n v a r d ı r . O özellikle s e n i s e ç m i ş t i r .
Y a n i sadece sen s o r u m l u değilsin o da s o r u m l u d u r .
Ş imd i s a d e c e d o ğ a l v e m u t l u o l ! Ç o c u k l a d a n s et,
ç o c u ğ u sev, ç o c u ğ a s a r ı l .
Hiçbir ideal taşıma. U z m a n l a r ı dinleme; u z m a n l a r
d ü n y a d a k i en zararlı insanlardır. Sadece kalbini dinle.
E ğe r sarılmak istersen sarıl. Bazen çocuğa vurmak
içinden gelirse vur. Ve b i r t a k ı m b ü y ü k psikanalizcile-
rin çocuğa v u r m a demesini u m u r s a m a . O kim ki sana
h ü k m e d i y o r ? Otoritesini n e r e d e n alıyor?
B a z e n ö f k e l e n m e k iyidir. Ç o c u k a n n e y a d a b a b a -
sının bir insan o l d u ğ u n u ö ğ r e n m e k z o r u n d a d ı r . Ve o
da kızabilir. Ve eğer sen kızarsan, ç o c uk da k ı z m a k t a
özgür hissedecektir. E ğ e r sen asla kızmazsan ç o c u k
suçlu hisseder. H e r z a m a n b u k a d a r tatlı olan bir an-
neye nasıl kızmalıdır?
A n n e l e r o k a d a r tatlı o l m a y a çabaladılar ki t ü m
t a t l a r ı k a ç t ı ; s a k a r i n g i b i o l d u l a r . . . o n l a r y a p a y b i r şe-
k e r hastalığı y a r a t t ı . S a d e c e tatlı olma; r u h halin değiş-
tikçe b a z e n acı, b a z e n tatlı ol. V e b ı r a k ç o c u k a n n e s i -
nin k e n d i n e ait r u h halleri ve değişik iklimleri oldu-
ğ unda n h a b e r d a r o l s u n ; o d a k e n d i s i g i b i b i r i n s a n .
123
ÇOCUK
d ö v , m i n d e r i ısır. B u n u b i r k a ç k e z d e n e v e ş a ş ı r a c a k -
sın: Ç o c u k l a o l a n ilişkini d e ğ i ş t i r e c e k t i r .
B u n u n ç o c u ğ u s e v m e k l e y a d a s e v m e m e k l e ilgisi
yoktur. Şayet o n u sevmiyorsan o zaman öfkelenme-
m e n d a h a h a y a t i d i r. E ğ e r o n u s e v e r s e n o z a m a n öfke-
y e t a h a m m ü l edilebilir ç ü n k ü o n u sevgiyle telafi e d e r -
s i n a m a e ğ e r o n u s e v m i y o r s a n o z a m a n ö f k e affedile -
mez. Beni takip ediyor m u s u n ?
E ğe r k i ş i s e v i y o r s a o z a m a n e v e t , ö f k e d e k a b u l
e d i l e b i l i r ç ü n k ü o n u telafi e d e c e k s i n : Ö f k e d e n s o n r a
onu d a h a çok seveceksin ve sorun olmayacak ve çocuk
a n l a y a c a k t ı r. A n c a k eğer ç o c u ğ u s e v m i y o r s a n v e kızı-
y o r s a n b u g e r ç e k t e n affedilemez.
i h t i y a c ı n o l a n t e k ş e y öfkeyi ifade e t m e k . O için-
de birikiyor. Ve çocuk sadece bir b a h a n e y e d ö n ü ş m ü ş :
Onu akıtacak b a ş k a hiç kimseyi bulamıyorsun. Ve
o n u n ü z e r i n e akıtıyorsun. Ç o c u k l a r genellikle çaresiz
o l d u k l a r ı için g ü n a h keçisi h a l i n e gelirler. Belki k o c a -
na öfkelenmişsindir a m a o çaresiz değildir. Belki b a b a -
na kızmışsındı r a m a o çaresiz değildir. T ü m bu öfke bi-
rikmiştir; şimdi bu, şu çaresiz ç o c u ğ a yönelmiştir.
O n e d e n l e b u n u b i r a y u y g u l a : O n a n e z a m a n kı-
z a r s a n , o n u o r a d a bırak, o d a y a git m i n d e r i döv, m i n d e -
r i fırlat, m i n d e r i ısır. B e ş d a k i k a i ç i n d e ö f k e n i n g i t t i ğ i -
n i h i s s e d e c e k s i n . V e b u ö f k e d e n s o n r a ç o c u ğ a ç o k faz-
l a şefkat d u y m a y a başladığını hissedeceksin. Bu yüz-
d e n sadece bir aylığına d e n e ve çok basitleşecek. Bir
a y l ı ğın a b i r ç a b a g e r e k e c e k ç ü n k ü b u a l ı ş k a n l ı k , " Ç o -
c u ğ a öfkelen" diyecek ve zihin, "Bu, m i n d e r e k ı z m a k
124
A N N E B A B A L AR İÇİN TAVSİYE
125
ÇOCUK
k u s a m a z s a o z a m a n h i z m e t ç i n i n ü z e r i n e y a d a ofiste
kusacak. Eğer o patronsa kendisinden aşağıdaki her-
h a n g i birine eziyet edecek. Ve bu adaletsizlik olacaktır
ç ü n k ü o gerçekte s a n a eziyet e t m e k istedi a m a b u n u
y a p a m a d ı , işler böyle y ü r ü r .
i şt e k u ş a k t a n k u ş a ğ a ö f k e b ö y l e g e ç e r , n e f r e t b ö y -
le geçer, kıskançlık böyle geçer; h e r türlü zehir bir ku-
ş akt a t o p l a n m a y a d e v a m e d e r . V e o n u d i ğ e r k u ş a ğ a
miras olarak bırakır. Bu y ü z d e n insanlık h e r g ü n d a h a
çok v e d a h a ç o k y ü k taşır. B u n u ç o c u ğ a y a p m a ç ü n k ü
o n u n t ü m hayatını mahvedeceksin ve o sana yanlış hiç-
bir şey y a p m a d ı .
S a d e c e b i r a y için d e n e v e şaşıracaksın: B u b i r a y
t ü m kalıbı değiştirecek.
O hald e b ı r ak o k e n d i istediğini y a p s ı n ve s e n de
k e n d i i s t e d i ğ i n i y a p m a y a d e v a m et; s o r u n y o k . Ç o c u -
ğ u n h e r ikisine de ihtiyacı v a r d ı r ç ü n k ü h a y a t böyledir:
Ç o c u k s a d e c e sevgi alırsa acı çeker; eğer o s a d e c e sert-
lik g ö r ü r s e o z a m a n d a a c ı ç e k e c e k t i r . O n u n h e r i k i s i -
n e d e i h t i y a c ı v a r . A n n e n i n v e b a b a n ı n işlevi b u d u r :
A n n e ç o c u ğ a s e v g i v e r m e y e d e v a m e t m e l i d i r k i b u sa-
y e d e ç o c u k sevginin m ü m k ü n o l d u ğ u n u bilir v e b a b a
sert kalır ki böylelikle ç o c u k h a y a t ı n çok kolay olmadı-
ğ ın ı b i l i r . H a y a t b ö y l e d i r !
126
A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE
G ü l l e r v a r d ı r v e d i k e n l e r v a r d ı r v e ç o c u k h e r ikisi-
n e d e hazır olmalıdır. D ü n y a bir a n n e olmayacak; d ü n -
ya sert bir m ü c a d e l e olacak. Y a n i eğer o n a sadece sevgi
vermeye d e v a m edersen o n u n hiç kemiği olmayacak.
Gerçek hayatla karşılaştığında o basitçe çökecektir çün-
kü o anneyi bekleyecek ve anne o r a d a olmayacak; hayat
onu umursamıyor. O zaman o babasına şükran duyacak
ç ü n k ü hayat o n u p e k çok kez kapı dışına koyacaktır,
o n a b a ğ ı r a c a k t ı r ve o z a m a n o, b u n u n l a da b a ş a çıkabi-
l e c e ğin i b i l e c e k t i r ; o b u n u n i ç i n d e h a z ı r l a n m ı ş t ı r .
127
ÇOCUK
128
A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE
d o ğa l b i r i ç g ü d ü s ü y o k t u r ; o s a d e c e b i r k o ş u l l a n m a d ı r .
Bir k a d ı n bir a n n e haline geldiğinde, son d e r e ce an-
lamlı bir şey o n u n b a ş ı n a gelmiştir. A n c a k b a b a olan
bir a d a m a çok b ü y ü k bir şey olmamıştır.
129
ÇOCUK
S e n b i r b a b a o l d u ğ u n d a ç o c u k l a r a h ü k m e t m e k is-
teyeceksin. Onları kendin gibi y a p m a k isteyeceksin.
Bir a n n e o l d u ğ u n d a k e n d i l e r i o l m a l a r ı için o n l a r a öz-
gürlük v e r m e k isteyeceksin.
130
A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE
V e g e r ç e k l e ş m i ş o l a n t ü m b u d u r u m u n t a d ı n ı çı-
kar. O z a m a n bir g ü n k a r ı n a seni t e r k ettiği ve bir an-
ne o l m a n a izin verdiği için ş ü k r a n duyabilirsin aksi
taktirde bu m ü m k ü n olamazdı. Ve sadece bu olayda
değil , h a y a t t a k i h e r d u r u m d a , h e r z a m a n b u n u g e l i ş m e
i ç i n n a s ı l k u l l a n a c a ğ ı n ı b u l m a y a çalış; o n u n a r a c ı l ı ğ ı y -
la nasıl d a h a ç o k k e n d i n olabilirsin.
Ve derinden meditasyon yap: Bu seni d u r u m l a
y ü z l e şme k i ç i n y e t e r i n c e g ü ç l ü k ı l a c a k v e o n u n s a y e -
sinde gelişmeni sağlayacaktır.
O a n l a y a c a k t ı r ç ü n k ü b a b a s ı o n u n için m e v c u t
olacaktır; b u n d a bir s o r u n y o k t u r . P e k çok ç o c u k . . . v e
ç o c u k l a r çok anlayışlıdır. E ğ e r sen m u t s u z s a n o çok
m u t s u z hissedecektir. A n c a k eğer annesini m u t l u gö-
r ü r s e , b i r k a ç g ü n i ç i n d e h e r ş e y i n m ü k e m m e l b i r şekil-
de güzel o l d u ğ u n u , hiçbir şeyin yanlış olmadığını göre-
cektir. S e n o n u n için m u t s u z o l d u ğ u n u z a n n e d i y o r s u n
v e o ise s e n i n y ü z ü n d e n m u t s u z o l a c a k ç ü n k ü ç o c u k
131
ÇOCUK
132
A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE
Kale g e l e c e k t i r ç ü n k ü o b u i k i k i ş i a r a s ı n d a d ı r . B u y ü z -
den b u n u yaratma. B u n u n anlamı yoktur. O anlaya-
caktır; çocuklar kısa s ü r e d e u n u t u r .
Ş imd i o n u u z a k l a ş t ı r m a a k s i t a k t i r d e t ü m b a y a t ı
b o y u n c a negatif olacaktır. Asla çocuğu uzaklaştırma.
S e v e b i l d i ği n k a d a r s e v o n u . O n u n k e n d i s i n i n s e n -
d e n u z a k l a ş m a y a başlayacağı bir an gelecek. O z a m a n
y a p ı şma . B u n l a r doğal şeylerdir.. .tıpkı meyve olgun-
l a ştığınd a a ğ a ç t a n o t o m a t i k m a n d ü ş m e s i g i b i . H a m i l e -
lik d o k u z a y l ı k o l d u ğ u n d a ç o c u k r a h i m d e n o t o m a t i k
olarak çıkar. Ve bu aynısıdır; o b ü y ü d ü ğ ü n d e diğer ço-
cuklarla gitmeye başlar. S o n r a bir g ü n bir eş b u l a c ak
ve seni tamamıyla u n u t a c a k .
O y ü z d e n e n d i ş e l e n m e ! S a d e c e o n u sev. V e şayet
o n u sevebilirsen, y a l n ı z c a seni bir g ü n u n u t m a y a c a k ,
h a t t a seni affedebilecek bile. B ı r a k şimdi s a n a yapışsın.
S e n i n sıcaklığına, senin sevgine ihtiyacı var. O n u itme,
a k s i t a k t i r d e g e l i ş m e s i d u r a c a k t ı r . A n n e t a r a f ı n d a n iti$
l i r s e ç o c u k r e d d e d i l d i ğ i n i h i s s e d e r . A s l a r e d d e t m e , sa-
dece o n a izin ver. Bu son d e r e c e doğaldır o ç o k çare-
siz; b u y ü z d e n y a p ı ş ı r . B a ğ l a n m a k d i y e b i r ş e y y o k t u r .
Olgun, yeterince güçlü o l d u ğ u n d a hareket etmeye baş-
layacaktır. O z a m a n o n u h a r e k e t e t m e m e s i için zorla-
m a y a çalışma. S a d e c e o n a izin ver.
133
ÇOCUK
B u ç o k iyi... T ü m ç o c u k l a r ö l ü m l e ilgilidir; b u d o -
ğal m e r a k l a r d a n bir tanesidir. A n c a k onları yanıtla$
m a k t a n s a . . . ç ü n k ü t ü m cevaplar yanlış olacaktır...
Bu yüzden asla cevaplama; sadece bilmediğini,
ö l e c e ğimiz i v e g ö r e c e ğ i m i z i s ö y l e . V e b u n u n c e v a b ı n ı
b i l m e d i ği n h e r ş e y i ç i n s e s s i z b i r k a b u l o l m a s ı n a izi n
ver.
Ç o c u k senin bilmediğin bir şey s o r d u ğ u z a m a n
cehaletin i k a b u l et. A n n e b a b a l a r , h e r z a m a n b i l m e d i k -
lerini k a b u l e t m e n i n zararlı olacağını, ç o c u ğ u n gözün-
de imajlarının zedeleneceğini z a n n e d e r l e r a m a t a m ter-
si geçerlidir. Er ya da geç ç o c u k , senin hiç b i l m e d e n bi-
l i y o r m uş gibi cevaplamış o l d u ğ u n u b u l a c a k t ı r . V e b u
fark edildiği g ü n ç o c u k kandırıldığını hissedecektir ve
o z a m a n t ü m saygı y o k olacaktır. E r ya d a geç ç o c u ğ u n
a n n e b a b a s ı n ı n h e r k e s k a d a r cahil, h e r k e s k a d a r g ü ç -
süz, h e r k e s k a d a r k a r a n l ı k t a el y o r d a m ı y l a dolaştığını
b u l m a s ı kaçınılmazdır. F a k a t o n l a r rol y a p m ı ş t ı r . V e
bu gösteri çok t a h r ip edicidir. Bu y ü z d e n bilmediğin
bir şey o l d u ğ u n d a , "Bilmiyorum; a r ı y o r u m ve b u l m a y a
ç a l ı şıyorum " de. Ve ölüm hakkında, tek bir şey —eve
d ö n d ü ğümüz , g e l d i ğ i m i z y e r e g i t t i ğ i m i z — h a r i ç h i ç b i r
ş eyi n s ö y l e n e m e y e c e ğ i ş e y l e r d e n b i r i s i d i r . B i z d e bil-
m i y o r u z . B i l i n m e y e n bir k a y n a k t a n geliyoruz v e bilin-
m e y e n b u k a y n a ğ a geri d ö n ü y o r u z . Ö l ü m , d a i r e n i n ta-
m a m l a n m a s ı d ı r a m a h e r iki u ç , b a ş l a n g ı ç v e s o n gizem-
li bir şekilde saklanmıştır.
134
A N N E BABALAR IÇIN TAVSİYE
B u tıpkı b i r k u ş u n b i r p e n c e r e d e n o d a n ı n içine
girmesi, o r a d a b i r k a ç saniye k a n a t çırpması v e b a ş k a
b i r p e n c e r e d e n d ı ş a r ı k a ç m a s ı gibidir. Biz s a d e c e k u -
ş u n i ç e r d e o l d u ğ u z a m a n ı biliriz. O n u n n e r e d e n geldi-
ğ in i b i l m e y i z ; o n u n n e r e y e g i t t i ğ i n i b i l m e y i z . B i l d i ğ i -
m i z t e k şey, b u k ü ç ü k z a m a n d a b u a r a l ı k t a k u ş u n o d a -
nın içinde olduğu süredir.
135
ÇOCUK
136
A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE
y e t o k ı r k y a d a elli y a ş ı n d a y s a v e o b a ğ ı r ı p ç a ğ ı r ı y o r -
sa a n l a m a k zorlaşır; o z a m a n o n u n kendisi u t a n a c a k t ı r .
B u y ü z d e n d ü n y a d a p e k ç o k g r u p ç a l ı ş m a s ı geliş-
tirilmektedir. O n l a r a özellikle d e Hıristiyanlı k y ü z ü n -
d e n i h t i y a ç v a r d ı r . H ı r i s t i y a n l ı k b a s t ı r m a y ı , i k i b i n yıl-
lık b a s t ı r m a y ı v e H ı r i s t i y a n a ğ ı r b a ş l ı l ı ğ ı f i k r i n i ö ğ r e t -
mektedir . B u y ü z d e n hiç k i m s e y e izin verilmez.. . b u
ş eyle r s e n i n i ç i n d e d e r i n l e r d e k a l ı r . O n l a r b e k l e r : E ğ e r
bazı fırsatlar o r t a y a ç ı k a r s a infilak e d e c e k l e r d i r , şayet
hiç fırsat ç ı k m a z s a kişi b i r t a k ı m fırsatları k o l l a m a y a
d e v e m edecektir. S a r h o ş olabilir ve bir şeyler y a p a c a k -
t ı r . Affedilir; i n s a n o n u n s a r h o ş o l d u ğ u n u s ö y l e y e c e k -
tir. O da a y r ı c a " S a r h o ş t u m , ö z ü r d i l e r i m " diyebilir,
i n s a n l a r s a v a ş a gider, i n s a n l ar c i n a y et filmlerine gider.
B i r c i n a y e t filmini s e y r e t m e k t e n n a s ı l k e y i f a l ı n ı r ? D e -
dektif hikâyesi o k u m a k t a n nasıl keyif alınır? O başka-
sının senin y e r i n e y a p t ı ğ ı b i r ş e y d e n keyif almaktır : Se-
nin y a p a m a d ı ğ ı n bir şeyi b a ş k a l a r ı aracılığıyla y a p ı y o r-
sun, v e k â l e t e n . Katille y a d a ö l d ü r ü l e n l e özdeşleşirsin
ve heyecanlanırsın. Niçin insanlar b o ğ a güreşini seyre-
der? N i ç i n insanlar hayvanlarla savaşıp ava gider? Bu
ç o k v a h ş i c e v e gereksiz gelir. A m a b i r n e d e n i v a r d ı r ;
bir şey ifade edilmelidir, b i r şekilde bir y o l b u l u n m a l ı -
dır.
137
ÇOCUK
S a d e c e o n a izin v e r . B u n u n l a o g e l i ş e c e k t i r v e o ço-
c u k l u ğu n ö t e s i n e g e l i ş e c e k t i r . O o l g u n l a ş t ı ğ ı n d a , g e r ç e k -
ten olgun olacak. O n u n Yüzleşme, Geştalt, P s i k o d r a m a
gibi hiçbir şeye asla ihtiyacı o l m a y a c a k . O h e p k e n d i s i
olarak yaşamış. Ve gerçekten yaşayabilirsen o z a m a n bu
ç o k d e r i n e işler.
Ş ayet , b a z e n ç o c u ğ u n d a h o ş u n a g i t m e y e n b i r şey-
ler b u l u r s a n k e n d i içine bak, o n u o r a d a b u l a c a k s ı n ; o
çocuğa yansıtılır. Çocuk sadece duyarlı bir yanıttır.
Ç o c u k basitçe seni ö z ü m s e m e k , seni taklit etmek, seni
t e k r a r e t m e k için vardır. Y a n i e ğ e r ç o c u k t a y a n l ı ş b i r
şey o r t a y a çıkarsa b u n u o r t a y a k o y m a k t a n s a , o n u ken-
d i içine y e r l e ş t ir v e şaşıracaksın: Ç o c u k b u n u o t o m a $
tikman bırakacaktır. Ç o c u k y a l n ı z c a a n n e y e fizikse l
besin için bağlı değildir, o a n n e y e h e r şekilde bağlıdır;
138
A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE
139
ÇOCUK
V e h e r z a m a n h a t ı r l a : F e d a k â r l ı k iyi d e ğ i l d i r ç ü n -
kü asla o ğ l u n u affedemeyeceksin.
A n c a k o s o r u m l u t u t u l a m a z . O u y a n ı k değil, o bu
k a d a r bilinçli değil. S e n d a h a bilinçlisin. S e n i n s o r u m -
l u l u ğu n ç o k d a h a b ü y ü k . S e v g i n i v e r a m a h ü k m e d i l -
m e . V e ç o c u k l a r ı n algısı ç o k g e l i ş k i n d i r .
B i r s e f e r i n d e b i r a r k a d a ş t a k a l ı y o r d u m v e çift d ı-
ş ar ı ç ı k t ı v e b a n a k ü ç ü k o ğ u l l a r ı n ı n o r a d a o l d u ğ u n u
söyledi, y a n i o n a b a k m a m g e r e k i y o r d u . " B ı r a k ı n o y n a -
sın" dedim. M e r d i v e n l e r d e n d ü ş tü ve canı y a n d ı .
140
A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE
B a n a b a k t ı v e b e n s e o r a d a b i r B u d a gibi o t u r d u m .
O da b a n a baktı, y a k ı n d a n izledi ve s o n r a " H i ç y a r a r ı
yok; ağlayıp zırlamak anlamsız ç ü n k ü g ö r ü n e n o ki bu
a d a m neredeyse bir heykel gibi" diye d ü ş ü n d ü . O y n a -
maya başladı...
Y a r ı m s a a t s o n r a a n n e b a b a s ı g e r i g e l d i ğ i n d e ağ-
lamaya başladı. O z a m a n b e n de ona, "Bu mantıksız
ç ü n k ü şu an bir p r o b l e m yok. Acı ya da biraz incinme
olsaydı y a r ı m saat geçti; d a h a ö n c e a ğ l a m a l ı y d ı n " de-
dim. " N e a n l a m ı v a r d ı ki? G a y e t iyi b i l i y o r d u m k i
umursamayacaktın. Beklemek zorundaydım" dedi.
Çocuklar çok pratiktir.
B u n e d e n l e ş u a n d a n iti-
baren bu k o n u d a biraz d a h a Çocuklar
uyanık ol. On günlüğüne yanlış stratejiler
onun seni zorlamasına izin öğrenir ve sonra,
ler ö ğ r e n i r v e s o n r a t ü m ya-
ş amlar ı b o y u n c a b u s t r a t e j i l e r i t e k r a r l a r l a r : K a n l a r ı y -
la, k o c a l a r ı y l a , ç o c u k l a r ı y l a . B i r k e z o n l a r ı n s e n i y ö -
n e t m e s i n e i z i n v e r i r s e n b i r d a h a k i s e f e r e d a h a fazlası-
nı yapacaklardır. Senin onların gücü altında olduğunu
bilirler. V e h e r k e s g ü c ü n t a d ı n ı ç ı k a r m a k ister, h e r k e s
p a t r o n o l m a k ister.
141
ÇOCUK
142
A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE
H i ç b i r ilgi k ö t ü d e ğ i l d i r a m a a ş ı r ı ilgi k ö t ü d ü r .
Aşırılıklar h e r z a m a n k ö t ü d ü r ; o r t a d a o l m a k iyidir.
O n u çok, aşırı k o r u y o r s u n . O n a n e r e d e y s e b o ğ u l d u $
143
ÇOCUK
ğ un u h i s s e t t i r i y o r s u n ; b r o n ş i t v e a s t ı m b u d u r . A s t ı m
kişi boğulduğunu hissediyorsa başlayabilir ve senin
y a r a t t ı ğı n ş e y b u d u r .
Y a n i s e n i n n i y e t i n k ö t ü d e ğ i l a m a y a p t ı ğ ı n ş e y iyi
d e ğil .
S a d e c e o n u k e n d i b a ş ı n a bırak. O n u sev a m a o n u
bırak. O n u n k e n d i hayatı var. O n a sadece d a h a çok
özgürlük ver ve astım kaybolacaktır. O n u n kendi ya-
ş a m t a r z ı n a izin ver; o n a aşırı b i r şekilde yol g ö s t e r m e -
y e ç a l ı ş m a . B i z i m y a p a b i l e c e ğ i m i z t e k şey, s e v e b i l i r v e
ö z g ü r l ü k verebiliriz. Ve sevgi ö z g ü r l ü k verebilir sade-
ce, o z a m a n o s e v g i d i r .
B u n e d e n l e ilgini kes, e n d i ş e n i k e s. B u s e n i n b i r
ç e şi t k e n d i n d e n k a ç m a y ö n t e m i n o l a b i l i r . O n u n l a ilgi-
leniyorsun böylelikle k e n d i endişelerinden kaçınıyor-
s u n . B u iyi b i r b a h a n e h a l i n e g e l i r , b u b i r n e d e n b u l m a
h a l i n e gelir. K e n d i i ç k a o s u n d a n k a ç a b i l i r s i n ; o n u n l a
ilgilenebilirsin. M i l y o n l a r c a i n s a n ı n yaptığ ı şey b u d u r .
Ç o c u k l a r g ü n a h keçisi h a l i n e gelir. T ü m p r o b l e m l e r i
o n u n sırtına yüklersin.
E ğe r t e k b a ş ı n a b ı r a k ı l ı r s a n , e ğ e r h a k k ı n d a e n d i -
ş eleneceği n biç kimse olmazsa o z a m a n bu problemler-
le yüzleşmek zorunda kalacaksın. Bu problemlerle
yüzleş; onlar aşılmak z o r u n d a .
Ve eğer derinlerde bir y e r d e o n u n hasta olmasın-
da, o n u n b a ş ı n ı n d e r t te o l m a s ı n d a b i r t a k ı m çıkarların
v a r s a . . . B u b i r y a t ı r ı m d ı r ç ü n k ü o m ü k e m m e l b i r şe-
kilde sağlıklıysa o z a m a n sen ne y a p a c a k s ı n ? S e n k e n -
di içine fırlatılacaksın. O y ü z d e n bilinçaltının derinle$
144
A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE
r i n d e b i r y e r d e s e n o n u n o l d u ğ u h a l i y l e k a l m a s ı n ı is-
t e r s i n. V e b u n u h i s s e d e c e k t i r ; ç o c u k l a r s o n d e r e c e sez-
giseldir. B u n u h i s s e d e c e k t i r v e s e n i n a r z u n u y e r i n e ge-
tirecektir. B a ş k a ne yapabilir ki? O senin bilinçaltı ar-
z u n u yerine getirecektir ve seni meşgul edecektir. A m a
o n u n hayatı mahvolacaktır. Ve sen de kendinle yüzleş-
me fırsatını k a ç ı r a c a k s ı n .
145
ÇOCUK
ğ a l i ş t a h ı n ı y o k e t t i k l e r i n d e y a v a ş y a v a ş , o t a m a m e n il-
gisiz h a l e g e l e c e k t i r ; a ç o l d u ğ u z a m a n ı , a ç o l m a d ı ğ ı z a -
m a n ı bilmez. H i ç b i r h a y v a n açlık çekmez. Hayvan
a c ı k t ı ğınd a y i y e c e k t i r ; a ç o l m a d ı ğ ı n d a y e m e y e c e k t i r .
Ve hiçbir a n n e b u n u önemsemiyor; hiç kimse o n a yol
g ö s t e r m i y o r . V e ç o c u k l a r h a y v a n d ı r , saf h a y v a n d ı r l a r .
146
A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE
B u e ğ i l i m y ü z ü n d e n m e m e l e r ç o k ö n e m l i h a l e gel-
m i ştir . S a n a t ç ı l a r m e m e l e r i r e s m e t m e y e d e v a m e d e r ,
h e y k e l t ı r a şla r m e m e l e r i n h e y k e l i n i y a p a r , ş a i r l e r m e -
m e l e r h a k k ı n d a y a z m a y a d e v a m eder; öyle g ö r ü n ü y o r
ki bu gerçekten çok b ü y ü k bir takıntıdır. Temelde bu,
s a d e c e b u i n s a n l a r ı n h â l â a n n e için y a n ı p t u t u ş t u ğ u -
n u n bir göstergesidir; m e m e anneyi temsil eder. Ço-
c u k l a r a n n e d e n ö z g ü r o l u r s a m e m e l e r ş i i r d e n v e film-
lerden ve resimden kaybolacaktır. Onlar doğru orantı$
147
ÇOCUK
y a s a h i p o l a c a k t ı r , o n l a r b e d e n i n d o ğ a l bir p a r ç a s ı ola-
caktır. Şimdi g ö r ü n e n o ki m e m e l e r e sahip olan k a d ı n
d e ğildir , m e m e l e r k a d ı n a s a h i p t i r ; k a d ı n i k i n c i p l a n d a
gibidir. Bu çok patolojik bir d u r u m d u r .
Çocuklar çok güçlü olmalıdır. O yüzden onun
g ü ç l ü o l m a s ı n a y a r d ı m et. S e n i n i ç i n b u n u n l a b a ş a çık-
m a k z o r o l a c a k t ı r . Ç ü n k ü o n e k a d a r g ü ç l ü o l u r s a se-
n i n için o k a d a r b e l a y a r a t a c a k t ı r ; şayet zayıf o l u r s a so-
r u n y o k t u r . A n c a k bir kimse h a y a t t a güçlü o l m a k zo-
rundadır: H a y a t bela getirir, h a y a t risklidir. O bir
m e y d a n o k u m a d ı r . E ğ e r o d o n u k s a ve d u r g u n s a ve ölü
gibiyse b i r k ö ş e d e o t u r a c a k t ı r ve s a n a hiç rahatsızlık
v e r m e y e c e k t i r ama, o z a m a n o canlı değildir. E ğ e r can$
l ı y s a senin için p e k ç ok p r o b l e m y a r a t a c a k t ı r . O n l a r l a
y ü z l e şme k z o r u n d a s ı n . A n n e o l m a k b u d e m e k t i r : B u
problemlerle yüzleşmektir. Ve bunlarl a yüzleşerek sen
de büyüyeceksin, o n a özgürlük ve güç vererek sen de
büyüyeceksin. A n n e ve çocuk birlikte büyürler.
148
A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE
s e d e r ç ü n k ü b u o n u n a n l a y a c a ğ ı n ı n ö t e s i n d e b i r şey-
dir. O hissedebilir... senin b ü t ü n titreşimlerin bağırı$
y o r d u r v e s e n ise b a ğ ı r m ı y o r s u n v e b a t t a s e n g ü l ü m s ü $
yorsun ve kontrol ediyorsun. Çocu k b u n d a n son dere-
ce rahatsız olur ç ü n k ü o annesinin aldattığını hisseder
ve onlar asla aldatmayı affetmezler.
149
ÇOCUK
Ö r n e ği n b i r ç o c u k b i r ş e y y a p t ı v e s e n ö f k e n i b a s -
tırdın. Bu sıcak andı. E ğ e r o n a v u r m u ş o n a bağırmış
olsaydın her şey sıcak ve canlı olacaktı a m a sen o n u
bastırdın. D a h a s o n r a ç o c u k hiçbir şey y a p m a z k e n —
altı saat g e ç m i ş t i r ve o t a m a m e n u n u t m u ş t u r — sen
unutamazsın; sen o n u bastırdın. Artık h e r şey soğu-
m u ştur . Ş i m d i s e n b i r b a h a n e b u l u r s u n : " Ö d e v i n i y a p -
m a m ı şsın! " ş i m d i b u s o ğ u k t u r v e s e n i n t i k a m a l ı y o r -
sun. Bir şey y a p m a n gerekiyor aksi taktirde b u n d a n
kurtulamayacaksın.
B u t ı p k ı s o ğ u k y e m e k y e m e k gibi; h a z m e t m e s i d a -
h a ç o k z a m a n alır; m i d e n d e a ğ ı r l ı k y a p a r .
Ç o c u k a n l a y a m a z . O y ü z d e n s ı c a k ol. P s i k o l o g l a -
rın neler söylediğine kulak asma; neredeyse o n u n yüz-
d e ellisi ç ö p l ü k t ü r . O n l a r d ü n y a d a k i p e k ç o k g ü z e l ş e -
yi mahvetmiştir. Artık anneler ve babalar çocuklarına
nasıl d a v r a n a c a ğ ı h a k k ı n d a kullanım kılavuzları oku-
y o r l a r . N e a p t a l l ı k ! Kişi b a s i t ç e bilir...bir a n n e o l a r a k
nasıl d a v r a n a c a ğ ı n ı bilirsin. H i ç k i m s e d e n ö ğ r e n m e y e
i h t i y a ç y o k s a d e c e d o ğ a l ol.
H i ç b i r k e d i n a s ı l f a r e y a k a l a y a c a ğ ı h a k k ı n d a gi-
dip bir kılavuza danışmaz. O basitçe zıplar ve y a k a l a r .
150
A N N E BABALAR, İÇİN TAVSİYE
A r a d a b i r ş a r k ı söyle v e d a n s d a e t ç ü n k ü ç o k gü-
z e l b i r ç o c u ğ u n v a r . B a z e n o n a s a r ı l o n u y a k ı n ı n a al.
B ı r a k s e n i n b e d e n i n i v e k e n d i b e d e n i n i h i s s e t s i n . O se-
nin b e d e n i n i n parçası. S e n i n sıcaklığına ihtiyacı var.
B a z e n e l i n d e n t u t v e e v i n i ç i n d e k o ş . . . y ü z m e y e git.
B a z e n o n u d u ş a sok v e çıplak d u r , ikiniz d e çıplak du-
r u n d u ş u n altında ve o z a m a n o m ü k e m m e l bir şekilde
annesinin doğal olduğunu anlayacaktır. O ne y a p a r s a
yapsın doğrudur.
151
ÇOCUK
m e n i n e n iyi y o l u ş u d u r : S e n c a n ı n n e i s t i y o r s a y a p v e
b ı r a k o n l a r d a c a n l a r ı n e i s t i y o r l a r s a y a p s ı n l a r . V e şa-
ş ıracaksın . Küçük çocuklar bile —bu her zaman
o l u r — eğer hiç kimsenin onların peşinden koşmadığı-
nı görürlerse ve hatta onların annelerine dikkat etme-
leri g e r e k i y o r s a ç o k sessiz ve disiplinli hale gelirler.
O n l a r a n n e b a b a r o l ü n ü o y n a m a y a başlar. Bırak onlar
b a n a gelip, " A n n e m i z i k o n t r o l e t m e k g i d e r e k ç o k zor-
l a şıyor " d e s i n l e r . S e n e n d i ş e l e n m e !
O n l a r s a d e c e h i p p i b a ş k a b i r şey değiller.
152
A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE
Çocukların doğallığına,
Çocukların
kahkahasına izin verilirse,
doğallığına,
k e n d i l i ğindenliklerine , eğlen-
kahkahasına
celerine izin verilirse hiçbir di-
izin verilirse,
ne, hiçbir kiliseye ihtiyaç y o k -
kendiliğindenliklerine,
tur, insanlar hiçbir din olma-
eğlencelerine
dan dindar olacaklardır. Ve
izin verilirse
i n s a n l a r h i ç b i r kilise o l m a d a n
hiçbir dine, hiçbir
dindar olacaktır.
kiliseye ihtiyaç yoktur,
Onların tüm hayatı bir insanlar
ibadet olacaktır ç ü n kü kahka- hiçbir din olmadan
ha bir duadır. dindar olacaklardır.
153
ÇOCUK
İ nsanlığı n t ü m g e ç m i ş i b u k a n d ı r m a c a ile y a ş a n -
m ı ştı r a m a ç o c u k l a r e r y a d a g e ç k e ş f e d e r l e r . V e a s l ı n -
d a o n l a r e r y a d a g e ç k e ş f e d e r l e r v e ç o k y a n l ı ş b i r şe -
kilde keşfederler. Ç ü n k ü d o ğ r u insanların hiçbirisi on-
l a r a a n l a t m a y a istekli değildir, o n l a r k e n d i işlerini k e n -
dileri h a l l e t m e k z o r u n d a d ı r . O n l a r toplar, o n l a r dikiz-
c i h a l i n e gelir; v e o n l a r ı d i k i z c i l e r h a l i n e i n d i r g e m e k -
ten sen sorumlusun. O n l a r t ü m yanlış k a y n a k l a r d a n ,
çirkin insanlardan toplar. O n l a r bu yanlış kavramlar ı
tüm yaşamları boyunca taşıyacaktır ve b u n u n sebebi
sensin. O n l a r ı n t ü m cinsel h a y a t ı t o p l a m ı ş o l d u k l a r ı b u
yanlış bilgiler t a r a f ı n d a n etkilenecektir.
154
A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE
"Bu doğru."
" V e d o ğ u m g ü n ü m d e iyi p e r i l e r h e d i y e l e r i g e t i r i -
yor?"
"Hı hı..."
D o ğru .
155
ÇOCUK
156
Ge nçle r
Ç ü n k ü y e n i k u ş a k d a h a zekidir. Z e k â p r o b l e m ya-
ratır. Ve y e n i kuşağın d a h a zeki olması doğaldır. Ev-
rim böyle gerçekleşir. H e r y e n i kuşak ö n c e k i n d en zeki
olacaktır. Ç o c u k l a r ı n s e n d e n d a h a zeki olacaktır ve ço-
cuklarının çocukları da senin çocuklarından d a h a zeki
olacaktır.
Bu bir devinimdir, artan bir devinimdir. Sen Bu$
daların o m u z l a r ı n d a d u r u y o r s u n ; t ü m kısımlar senin-
dir. Ö r n e ğ i n b e n i m v a r l ı ğ ı m d a B u d a bir p a r ç a d ı r , İsa
bir parçadır, Abraham bir parçadır, Krishna bir parça-
dır, M u h a m m e d bir p a r ç a d ı r . . . B u şekilde B u d a b e n -
den daha yoksuldur, İsa benden daha yoksuldur. Ve
gelecekteki aydınlanmış kimi kimseler b e n d e n daha
zengin olacaktır ç ü n k ü b e n o n u n bir parçası olacağım
a m a o b e n i m p a r ç a m olmayacak. E v r i m sürekli hız ka-
zanır.
157
ÇOCUK
H e r ç o c u k a n n e b a b a s ı n d a n d a h a akıll ı o l m a l ı d ı r
a m a b u s o r u n y a r a t ı r ç ü n k ü b u a n n e babaları aşağılar.
A n n e b a b a l a r h e r şeyi biliyormu ş gibi y a p m a k isterler.
G e ç m i şt e b ö y l e y m i ş g i b i y a p m a k ç o k k o l a y d ı ç ü n k ü
ç o c u k l a r a a n n e b a b a l a r ı n d a n gelen sözel iletişimden
b a şk a b i l g i a k t a r m a y o l u y o k t u .
Ö r n e ği n b i r m a r a n g o z u n o ğ l u , ö ğ r e n e b i l e c e ğ i h e r
ş ey i b a b a s ı n d a n ö ğ r e n i r d i . Baba sadece b a b a olmaz,
ö ğretme n de olurdu. Ve oğlu h e r z a m a n o n a hayranlık
d u y a r ve saygı gösterirdi ç ü n k ü b a b a ç o k şey bilirdi; o
h e r çeşit a ğ a ç v e o d u n v e ş u v e b u k o n u d a k i h e r şeyi
bilirdi. V e oğulsa hiçbir şey bilmezdi. O n u n çok b ü y ü k
bir saygısı o l u r d u .
Y a ş a saygı d u y u l u r d u : E s k i g ü n l e r d e bir a d a m n e
k a d a r yaşlıysa elbette deneyimi nedeniyle d a h a bil-
geydi. A n c a k a r t ı k bizler d a h a iyi iletişim a r a ç l a r ı ge-
l i ştirdik . B a b a a r t ı k ö ğ r e t m e n d e ğ i l d i r ; a r t ı k ö ğ r e t m e
mesleği t a m a m ı y l a farklı b i r m e s l e k t i r . Çocuk okula
gider. B a b a o k u l a otuz y a d a k ı r k yıl önce gitmiştir.
B u o t u z k ı r k y ı l d a b i r bilgi p a t l a m a s ı g e r ç e k l e ş m i ş t i r .
Ç o c u k b a b a n ı n farkında olmadığı şeyleri ö ğ r e n e c e k t i r
ve ç o c u k eve geldiğinde nasıl h a y r a n l ı k duyabilsin?
Ç ü n k ü o b a b a d a n d a h a ç o k ş e y bilir, b a b a d a n d a h a
çok en son bilgilere sahiptir. B a b a n ı n m o d a s ı geçmiş
gibi g ö r ü n ü r .
158
GENÇLER
D o ğa l o l a r a k k ı z d ı . Ü n i v e r s i t e d e n u z a k l a ş t ı r ı l d ı m .
Rektöre bir m e k t u p yazıp, "Ya bu öğrenci üniversite-
de kalacak ya da ben öğretmeye devam edeceğim a ma
her ikimiz bir a r a d a kalamayız, o bir baş belası" dedi.
159
ÇOCUK
Y a şl ı R u b i n s t e i n , " B a n a b i r b a k ! " d i y e s e s l e n d i .
"Sigara içmiyorum, içki i ç m i y o r u m y a d a k a d ı n l a r ı n
p e şinde n k o ş m u y o r u m v e y a r ı n s e k s e n i n c i y a ş g ü n ü -
mü kutlayacağım" dedi.
160
GENÇLER
161
ÇOCUK
i s t e m e y e r e k d e o l s a ş e h i r d e k i m e v c u t o l a n e n iyi
sigarayı satın almak z o r u n d a kaldı. Amcalarım, büyük-
babam, " N e yapıyorsun? Bu yapılmadı," dediler. Israr
ettiler...
S i g a r a y ı i ç t i m , ö k s ü r d ü m , g ö z l e r i m d e n y a ş l a r gel-
di; t e k b i r sigarayı bile b i t i r e m e d i m . V e o n u b ı r a k t ı m .
B a b a m a , " B u i ş bitti, a r t ı k e n d i ş e l e n m e n e g e r e k y o k ,
a m a s e n i n a n l a m a n ı i s t i y o r u m k i n e h i s s e d i y o r s a m sa-
n a söyleyeceğim. Böylelikle s e n d e n h i ç b i r şeyi sakla-
m a m a g e r e k y o k . V e şayet b a b a m d a n bile g i z l e y e c e k
o l u r s a m k i m i n l e ilişki k u r a c a ğ ı m ? H a y ı r , s e n i n l e b e -
nim a r a m d a hiçbir kopukluk y a r a t m a k istemiyorum"
dedim.
162
GENÇLER
lıyor. O n l a r b i r d ö n ü ş ü m içindeler. A n n e b a b a l a r ı n d a n
m u a z z a m bir desteğe ihtiyaçları var. A n c a k şu anki du-
rum, a n n e babalarıyla neredeyse hiç b u l u ş m a m a l a r ı $
d ı r . A y n ı e v d e y a ş ı y o r l a r a m a b i r b i r l e r i ile k o n u ş m u -
y o r l a r ç ü n k ü birbirlerinin dilini anlayamazlar, birbir-
lerinin bakış açılarını anlayamazlar. Sadece oğlan ya
da kız p a r a y a ihtiyaç d u y d u ğ u z a m a n buluşurlar; aksi
halde buluşma yoktur. Kopukluk büyümeye devam
eder; onlar bir kimsenin hayal edebileceğinin maksi-
m u m u n d a yabancılaşmışlardır. B u g e r ç e k b i r felaket-
tir.
G e n ç l e r i n h e r şeyi h i ç b i r k o r k u o l m a d a n a n n e ba-
balarına söylemesi cesaretlendirilmelidir. Bu sadece
çocuklara y a r d ı m etmeyecektir, bu anne babalara da
y a r d ı m edecektir. H a k i k a t i n k e n d i n e h a s bir güzelliği
vardır; d ü r ü s t l ü ğ ü n k e n d i n e ö z g ü bir güzelliği vardır.
G e n ç l e r a n n e b a b a l a r ı n a d ü r ü s t ç e , samimi bir şekilde,
hakiki bir şekilde yaklaştığında ve sadece kalplerini
açtıklarında bu, a n n e babaların da kalplerini açmaları
için b i r şeyleri tetikler. Ç ü n k ü o n l a r d a s ö y l e m e k iste-
dikleri a m a söyleyemedikler i p e k çok şeyle d o l u d u r .
Toplum yasaklar, din yasaklar, gelenek yasaklar.
163
ÇOCUK
164
GENÇLER
dim. ilişkilidir.
Bir kez çocuklar
" N e h a k k ı n d a ? " dedi.
tam olarak
" A n l a şm a şu, eğer sana
cinsel ilişki
d o ğruy u s ö y l e r s e m , b e n i ö d ü l -
yapmakta özgür
lendireceksin, cezalandırma-
olduğunda,
yacaksın ç ü n k ü şayet beni ce$
muazzam bir değişim
zalandırırsan gelecek sefer
göreceksin.
gerçeği söylemeyeceğim" de-
dim.
Ve t ü m d ü n y a d a olan şey b u d u r : H a k i k a t cezalan-
dırılır, b ö y l e l i k l e k i ş i o n u s ö y l e m e k t e n v a z g e ç e r . O z a -
m a n o yala n söylemeye başlar ç ü n k ü yala n söylemek
ödüllendirilir.
Bu nedenl e ona, " S e n k a r a r verebilirsin. B e n i m
yalan söylememi istiyorsan yalan söyleyebilirim...şa-
y e t ödüllendirme k istediğin şey buysa. A n c a k eğer ha-
kikati ödüllendirmeye hazırsa n s a n a gerçeği söyleyece-
ğim a m a b u n u n için b e n i c e z a l a n d ı r a m a z s ı n " d e d i m .
O da, "Anlaşmayı k a b u l e d i y o r u m " dedi. Bu çok
basit bir y ö n t e m d i r . Şayet kendini, k e n d i a n n e ve ba-
b a n a gösteremiyorsan...tü m b u d ü n y a d a k i h e r k e s on-
lardan d a h a çok yabancı olacaktır. A n n e n ve b a b a n da
yabancıdırlar a m a onlar en yakındaki yabancılardır, en
samimi olduğun yabancılardır.
165
ÇOCUK
T ü m u t a n g a ç l ı k t e m e l d e s e k s l e ilişkilidir. B i r k e z
ç o c u k l a r t a m o l a r a k c i n s e l ilişki y a p m a k t a ö z g ü r o l d u -
ğ unda , m u a z z a m b i r d e ğ i ş i m g ö r e c e k s i n . O n l a r a r t ı k
u t a n g a ç d e ğ i l d i r . O n l a r ilk d e f a k a r a r l ı o l m a k i ç i n h i ç -
bir eğitim a l m a d a n kararlı hale gelirler ç ü n k ü onların
sırtından çok b ü y ü k bir biyolojik y ü k kalkmıştır, b ü -
y ü k bir psikolojik gerginlik rahatlamıştır.
Ç o c u k l a r a nasıl kararlı olunacağını ö ğ r e t m e ye bir
i h t i y a ç g ö r m ü y o r u m . O n l a r ı n i h t i y a c ı o l a n t e k şey, a ş k
söz k o n u s u o l d u ğ u n d a ö z g ü r l ü k t a n ı m a k t ı r . V e a r t ı k
haplar mevcuttur. H e r h a n g i bir kızın hamile kalacağı
k o r k u s u y o k t u r ; o basittir, bir o y u n d u r , eğlencedir. Bu
kızlar ve o ğ l a n l a r a o n l a r ı n cinselliğiyle bağlantılı o l d u -
ğ un u d ü ş ü n e m e y e c e ğ i n b e l i r l i b i r k u v v e t g e t i r e c e k t i r .
i n s a n l a r bastırılırsa seks h a k k ı n d a sinirli o l u r l a r ;
e ğe r o n l a r c i n s e l l i ğ i b a s t ı r m ı ş l a r s a h e r ş e y h a k k ı n d a
çekingen olurlar. N e y i n doğru neyin yanlış olduğunu,
ne yapılacağını, ne yapılmayacağını bilmezler ç ü n k ü
çok basit bir şey h a k k ı n d a k a r a r v e r m e l e r i n e izin veril-
mez. Bu basit şey çok temeldir ç ü n k ü o hayatın kendi-
sini i l g i l e n d i r i r .
166
GENÇLER
B e n i m a n l a y ı ş ı m , b i r k e z ç o c u k l a r a s e k s l e ilgili ö z -
gürlük verildiğinde ve seks son derece n o r m a l bir şey
o l a r a k k a b u l e d i l d i ğ i n d e — k i b u b ö y l e d i r — b a ş k a şey-
ler h a k k ı n d a m u a z z a m bir kararlılık o r t a y a çıkacaktır
ç ü n k ü ilk d e f a o n l a r b a s t ı r ı l m a y a c a k . H e r t ü r d e n s o r u -
nu, utangaçlığı, kararsızlığı yaratan bastırmak-
tır... ç ü n k ü içlerinde, derinliklerde onlar k e n d i doğala$
rıyla sürekli savaşıyorlar.
İ çse l b i r s a v a ş v e içsel b i r b ö l ü n m e o l m a d ı ğ ı n d a
— t e k , s o m u t bir b i r e y — t a m a m ı y l a y e n i t ü r d e n bir ço-
cuğu ö n ü n d e göreceksin: Kararlı, kudretli, utangaç de-
ğil .
O n e d e n l e b u s o r u n , e ğ e r ilk s o r u n h e r h a n g i b i r
mesele ç ı k m a d a n çözülebilirse çözümlenir.
B u n u n t e k n e d e n i o n l a r ı n a r t ık aileye ait o l m a m a -
sıdır v e o n l a r d ü n y a d a yalnız k a l m a k için ç ok gençler-
dir.
Ş aye t o n l a r l a a n n e b a b a l a r ı a r a s ı n d a b u k o p u k l u k
olmasaydı, herhangi bir g r u b a ihtiyaç olmayacaktı. Bu
tarz şeylerin —hippilerin ya da punklar ın ya da daz-
lakların— gerçekleşmediğini Doğu'da görebilirsin.
Ç o c u k l a r ı n aileye ait olması gibi basit bir n e d e n y ü-
z ü n d e n bu tarz şeylerin olmadığını görebilirsin. O n l a-
r ı n k ö k l e r i a i l e d e d i r , o n l a r y a l n ı z d e ğ i l d i r ; B a t ı d a ol$
167
ÇOCUK
d u ğ u gibi bi r k o p u k l u k y o k t u r . T ü m p r o b l e m i Batı'da$
ki bu k o p u k l u k oluşturuyor. O z a m a n o n l a r herhangi
bir g r u b a ait o l m a k istiyorlar ç ü n k ü yalnız b a ş ı n a kal-
m a k t a n korkuyorlar. O n l a r çok genç, çok kırılgandır.
Bu y ü z d e n de çevrelerinde m e v c u t olan h e r h a n g i bir
g r u b a ait o l m a y a başlıyorlar. V e h e r k e s o n l a r ı s ö m ü r e $
bilir. S u ç işlemeye m e c b u r bırakılabilirler — o n l a r s u ç
i şliyorlar — onlar uyuşturucu kullanmaya, uyuşturucu
satmaya m e c b u r kalabilirler ve onlar b u n u yapıyor. Ve
kurnaz insanlar bu grupları yönetebilir ve genç insan-
ları onların ait o l m a ihtiyaçları y ü z ü n d e n sömürebilir$
ler. B u n u n için d e öncelikle k o p u k l u k o r t a d a n k a l k m a -
lıdır.
H i n d i s t a n ' d a p e k ç o k o k u l u m u z v a r d ı — f a r k l ı fel-
s e f e c i l e r i n f a r k l ı felsefeleri s u n d u ğ u — v e g e n ç i n s a n l a r
ilgileniyordu. Yaşlı insanlar ç o k t a n yerli y e r i n e otur-
m u ştu ; genç insanlar hareket halindeki kuşaklardı.
Onları hiç kimse engellemiyordu; herhangi bir öğret-
mene gidebiliyorlardı. Öğretmenleri değiştirebiliyor$
lardı. B u g ü n ü n ölü ve d o n u k üniversitelerinde bulaca$
168
GENÇLER
169
ÇOCUK
170
GENÇLER
o l a b i l e c e ğin i — m u t s u z o l m a s ı g e r e k m e d i ğ i n i , a c ı d o l u
olması g e r e k m e d i ğ i n i — hatırlamalarına y a r d ı m ede-
cektir diye hissediyorum. O n u n bir a z a p olması gerek-
miyor. O n l a r güzel şeyler yaşamıştır; ve b u n l a r sadece
hayaldi. H i ç b i r hayalin sana veremeyeceği çok d a h a
güzel d e n e y i m l e r e sahip olabileceğin bilinçli bir d ö n ü -
ş ü m y a ş a m a k m ü m k ü n d ü r . A n c a k hayalin tadı güzel-
dir; o seni m u t s u z l u ğ u n h e r şey o l m a d ı ğ ı k o n u s u n d a
uyanık tutar. Başka bir şey m ü m k ü n d ü r . Gençlik ha-
yal ve u m u t zamanıdır ve sen sözde gerçek d ü n y a n ı n
içinde k a y b o l d u ğ u n d a bu anlar sana ş u n u hatırlata-
caktır: " G e r ç e k t e n var olmanın, h u z u r u n , dinginliğin,
s e s s i z l i ğin , c o ş k u n u n o l d u ğ u b i r h a l i b u l m a n ı n b i r y o -
lu var mıdır?"
Bu y ü z d e n b u n u değiştirmeye ihtiyaç o l d u ğ u n u
sanmıyorum.
171
ÇOCUK
Ö ğrenme k için a r a d a b i r u z m a n l a r ı g ö r m e k —
a m a s a d e c e ö ğ r e n m e k içi n — i y i d i r ; b u n u n d ı ş ı n d a h e r -
kes s a h a d a olmalıdır. S o r u n u n ne o l d u ğ u n u anlayamı-
y o r u m . G e n ç insanlar oynamalıdır; hatta zaman bula-
b i l i r l e r s e d a h a y a şl ı o l a n l a r b i l e o y n a m a l ı d ı r . H a t t a b i -
raz d a h a çok y a ş a m a k isteyen emekli olmuş insanlar
bile oynamalıdır. Yaşlarına göre, kuvvetlerine g ö r e h e r
y a ş g r u b u için o y u n l a r b u l m a l ı y ı z k i b u s a y e d e t ü m in-
sanlar hayatları b o y u n c a o y u n c u olsunlar.
H a y a t b i r s p o r olmalı.
172
GENÇLER
173
ÇOCUK
E ğe r o m a n e v i i h t i y a ç l a r a h i z m e t e d e r s e k e s i n l i k -
le maddeciliğin y a n ı n d a y ı m . Şayet maddecilik efendi
174
GENÇLER
d e ği l d e b i r k ö l e ise, o z a m a n o s o n d e r e c e i y i d i r . O i n -
s a n l ı ğı n b i l i n c i n i y ü k s e l t m e s i n d e , m u t l u o l m a s ı n d a , i n -
sanlığı insanlığın ötesine y ü k s e l t m e k t e m u c i z e l e r y a r a -
tabilir.
175
ÇOCUK
Benim sannyasinlerim de
Batı sonuna ulaştı. gençtir; onlar sannyasin olma-
Muazzam bir salard ı m u h t e m e l e n p u n k ola-
manevi hareket caktı, d a z l ak olacaktı. A n c a k
Batı dünyası üzerinde o n l a r v a r l ı ğ ı n d a h a y ü k s e k se-
yayılmazsa onu
viyelerinde y a ş a m a n ı n bir yo-
kurtarmanın
lunu bulmuşlardır. Onlar da
hiçbir yolu yoktur
isyandalar. A m a onların isyanı
ve benim yapmaya
r e a k s i y o n değil, o n l a r ı n i s y a n ı
çalıştığım şey de
devrimdir. Onlar huzurlu,
budur.
sevgi dolu, dingin, ışıklı bir
hayatı y a ş a m a y a çalışıyor.
O n l a r y e n i bir y a ş a m biçimini seçtiler.
B a t ı ' n ı n a c i l e n y e n i b i r y a ş a m t a r z ı n a i h t i y a c ı ol-
d u ğun u a n l a m a d ı ğ ı n s ü r e c e d a h a ç o k v e d a h a ç o k şa-
ş ırtıc ı t e p k i e t r a f ı n d a o l a c a k t ı r v e b u n d a n s e n s o r u m l u
olacaksın.
176
GENÇLER
T o p l u m h a s t a d ı r ve o m u t l u l u k t a n k e n d i n d e n ge-
ç e n i n s a n l a r a izin v e r e m e z . O n l a r t o p l u m için tehlike-
l i d i r . M e k a n i z m a y ı a n l a m a y a çalış; o z a m a n h e r ş e y
d a h a kolay olacaktır. K e n d i n d e n geçen bir insanı kont-
rol edemezsin; m ü m k ü n değildir. S en sadece m u t s u z
bir insanı kontro l edebilirsin. M u t l u l u k t a n k e n d i n d e n
geçen bir insanın özgür olması kaçınılmazdır. M u t l u -
luktan kendinden geçmek özgürlüktür. O n u o kadar
kolay mahvedemezsin; onu bir hapishanede yaşamaya
i k n a e d e m e z s i n . O y ı l d ı z l a r ı n a l t ı n d a d a n s e t m e k iste-
y e c e k t i r ve o r ü z g â r d a y ü r ü m e k isteyecektir . Ve o gü$
177
ÇOCUK
Bu nedenle ç o c u ğ u n ço-
c u k l u ğunda n itibaren özgür-
Toplum hastadır
l ü ğ ü t a t m a s ı n a izin v e r i l m e z .
ve o mutluluktan
Ç ü n k ü bir kez özgürlüğün ne
kendinden geçen
o l d u ğun u b i l i r s e , o z a m a n k a -
insanlara
bul etmeyecektir. O zaman
izin veremez.
ödün vermeyecektir. O kendi-
Onlar toplum için
ni ifade edecektir. Ç o c u k bir
tehlikelidir.
kez ö z g ü r l ü ğ ü n t a d ı n ı alırsa, o
asla hiçbir toplumun, hiçbir
kilisenin, h i ç b i r k u l ü b ü n , h i ç b i r siyasi p a r t i n i n p a r ç a s ı
olmayacaktır. O bir birey olarak kalacaktır, o özgür
kalacaktır. Ve o etrafında ö z g ü r l ü ğ ü n nabız atışlarını
yaratacaktır.
O n u n v a r l ı ğ ı n ı n k e n d i s i ö z g ü r l ü ğ e b i r k a p ı ola-
caktır.
178
GENÇLER
sintiye uğratıldı. H i s s e t m e n i n
ne olduğunu bilmiyorsun. "Hissediyorum" d e d i ğ i n za-
m a n bile s a d e c e s e n hissettiğini d ü ş ü n ü y o r s u n . " M u t l u
hissediyorum" dediğin z a m a n gözlemle, analiz et ve his-
s e t t i ğin i d ü ş ü n d ü ğ ü n ü g ö r e c e k s i n . H i s s e t m e k b i l e d ü -
ş üncede n geçmek zorundadır. O düşüncenin sansürün-
den geçmek zorundadır; sadece düşünce o n u onayladı-
ğ ınd a o n a izi n v a r d ı r . Ş a y e t d ü ş ü n c e o n u o n a y l a m a z s a
o b i l i n ç a l t ı n a atılır, v a r l ı ğ ı n ı n b o d r u m u n a g ö n d e r i l i r v e
u n u t u l u r . D a h a ç o k kalbe, d a h a a z k a f a y a ait ol. Kafa
s a d e c e b i r k ı s ı m d ı r ; k a l p ise s e n i n t ü m v a r l ı ğ ı n d ı r . K a l p
senin b ü t ü n l ü ğ ü n d ü r . O y ü z d e n herhangi bir şeyde
k e n d i n i b ü t ü n h i s s e t t i ğ i n z a m a n d u y g u l a r ı n d a n işliyor-
sun. N e z a m a n h e r h a n g i bir şeyin k ı s m e n içindeysen
179
J
ÇOCUK
i n s a n s ı r a d a n v a r o l u ş t a n t a t m i n o l m a z . O d a h a faz-
lasını b i l m e k ister. O d a h a ç o k b i r şey o l m a k ister. Yal-
nızca sıradan hayat çok düz,
ç o k a n l a m s ı z gelir. Ö y l e k i şa-
insan
yet hepsi buysa b u n u n dışına
sıradan varoluştan
çıkmanın tek yolu intihardır.
tatmin olmaz.
O hiç mutluluk, coşku vermez.
O daha fazlasını
bilmek ister. T a m tersine senin üzerine d a h a
180
GENÇLER
D o ğr u r e h b e r l i k — t ı b b i , m e d i t a s y o n l a i l g i l i — al-
t ı n d a u y u ş t u r u c u l a r s o n d e r e c e y a r a r l ı olabilir. U y u ş -
turuculara karşı o l d u ğ u m u söyledim ç ü n k ü şayet onlar
b a ğımlılı k y a r a t ı r s a o z a m a n s e n i n k e n d i n e d o ğ r u o l a n
y o l c u l u ğun a e n ç o k z a r a r ı o l a n ş e y h a l i n e g e l e b i l i r l e r .
O z a m a n k e n d i n i h a l ü s i n a s y o n l a r a kaptırabilirsin ve o
u c u z o l d u ğ u için, hiç ç a b a sarf e d i l m e k z o r u n d a o l m a -
dığı için g i d e r e k d a h a ç o k v e d a h a ç o k d o z d a a l m a y a
devam etmen gerekecektir...
181
çocuk
Aptallık ilgili o l a r a k i n s a n l ı ğ ı n p a r a n o -
Tanrı'nın Adem yas ı faydalı değildir. Uyuştu-
ve Havva'ya yaptığı rucu maddeleri yasaklayabi-
şeyden beri lirsin, bu hiçbir şeyi değiştir-
sürmektedir: mez. Aslında onlar d a h a cazip,
Yasaklamak. d a h a h e y e c a n verici hale gelir.
Bu ağacın Özellikle de gençlik için bir
meyvesini yeme... m e y d a n o k u m a haline gelir.
Fakat bu bir B a z e n şaşırıp kalıyorum;
davet haline gelir. i n s a n o ğl u b i r g ü n , i n s a n p s i -
kolojisinin A B C ' s i ni öğrenebi-
lecek mi? Aynı aptallık T a n r ı ' n ı n A d e m ve H a v v a ' y a
yaptığı şeyden beri sürmektedir : Y a s a k l a m a k . Bu ağa-
cın m e y v e s i n i y e m e . F a k a t b u bir d a v e t h a l i n e gelir. B u
b i r m e y d a n o k u m a h a l i n e gelir. V e b i n l e r c e yıl g e ç m i ş -
tir a m a otorite figürleri h â lâ a y n ı r u h halindedir: U y u ş -
t u r u c u k u l l a n m a y o k s a b e ş yıl, y e d i yıl h a p i s . V e h i ç
kimse uyuşturucuların hapishanede mevcut olmasın-
d a n rahatsız olmaz. S a d e c e biraz d a h a çok ö d e m e k zo$
182
GENÇLER
r u n d a s ı n . Ve h a p i s h a n e d e n ç ı k an insanlar iyileşmezler.
O n l a r yeniden geri döner...sebep uyuşturucu m a d d e-
n i n o n l a r a s e n i n t o p l u m u n u n v e r m e d i ğ i bir şeyi v e r m e -
sidir. O n l a r sağlıklarını, b e d e n l e r i n i m a h v e t m e y e h a -
zırdır, onların t ü m y a ş a m ı bir çöplüğe d ö n e r a m a y i n e
de u y u ş t u r u c u onlara senin t o p l u m u n u n vermediği bir
şey sunar.
O n l a r ı ö n l e m e k t e n s e d a h a iyi b i r ş e y s u n a n b i r
t o p l u m yarat. Senin hayatın onlara hiçbir şey s u n m u -
yor. Onların kanını emiyorsun ve karşılığında onlar ne
alıyor? Keyif yok, sadece sıkıntı üzerine sıkıntı. G ü -
v e n l i alkol o n l a r ı b i r k a ç saatliğine r a h a t l a t ı y o r , b i r şar-
kı söyletiyor ya da biraz d a n s ettiriyor. Veya birahane-
de kavga ettiriyor.
183
ÇOCUK
E c z a n e d e r e ç e t e s i z o l a r a k d a h a iyi b i r ş e y m e v -
cuttur. H a t t a hastanede sen uyuşturucu deneyiminin
içindeyke n d o k t o r l a r ı n s a n a b a k a b i l e c e ğ i bir y e r ayır-
tabilirsin. M e d i t a s y o n y a p a n l a r s e n i n b a ş ı n a g e l e n şe-
yi anlamana yardım edebilirler. V e b u m e d i t a s y o n la
çok d a h a kolay bir şekilde m ü m k ü n d ü r . Sadece bir
rehberle b i r k a ç saat yeterli olacaktır. Kişi m e d i t a s y o n a
d o ğr u y ö n e l e b i l i r . V e o b i r k e z m e d i t a s y o n a y ö n e l d i -
ğ ind e u y u ş t u r u c u l a r ı n h i ç b i r ö n e m i o l m a z .
Ancak b e n söyleyebilirim ç ü n k ü b e n u y u ş t u r u c u -
lara karşıyım. F a k a t bu onların kullanılamayacağı an$
184
GENÇLER
V e b u y a ş m e d i t a s y o n u n ç o k b a s i t o l d u ğ u b i r za-
mandır çünkü o henüz toplum tarafından bozulmamış-
tır. O h e n ü z m a s u m d u r . Ş a y e t o n u n e t r a f ı n d a k i h e r k e s
bir şey y a p ı y o r s a ve y a p m a k t a n zevk alıyorsa, o geride
kalamaz. O gözleri kapalı bir şekilde oturacaktır. Ö n -
c e o n a gülebilirler, b u ç o c u k l a r için m ü m k ü n değildir.
A n c a k o n l a r a n l a m a z l a r . B u ç o c u k l a r içi n s ö z d e y e t i ş -
kinlerden d a h a çok m ü m k ü n d ü r .
H a y a t ı n e n d e ğ e r l i z a m a n ı h a l ü s i n a s y o n l a r ı n için-
de boşa harcanıyor ve onlar kendilerine ne yaptıkları$
185
ÇOCUK
O u y u ş t u r u c u etkisi a l t ı n d a y k e n aşk y a p m ı ş t ı r ve
d ü n y a n ı n zirvesinde hissetmiştir. Ve o şimdi sevişir ve
o n u n bir çeşit h a p ş ı r ı k t a n farkı olmadığını g ö r ü r , iyi
h i s s e t t i r i r . H a p ş ı r ı r s ı n v e iyi h i s s e t t i r i r a m a o u ğ r u n a
y a şayacağı n bir şey değildir. H i ç kimse, " H a p ş ı r m a k
içi n b u r a d a y ı m " d i y e m e z .
186
GENÇLER
187
ÇOCUK
188
GENÇLER
G ü n a h ı n ı itiraf e t m e k i ç i n r a h i b e g i d e r s i n . . . n a s ı l
bir aptallık y a p ı y o r s u n? İlki g ü n a h işlemiş o l d u ğ u n u
d ü şünmen , ikincisi o n u işlediğin için suçlulu k d u y m a n ,
üçüncüsüyse, şimdi rahibe gidip g ü n a h çıkarmak zorun-
da olman, böylelikle o T a n r ı y a seni affetmesi için d u a
edebilir. Basit bir şey çok karmaşıklaşmıştır, s o n derec e
gereksiz bir şekilde u z a m ı ş ve dolambaçlı hale gelmiştir.
Y a p m ı ş o l d u ğ u n ş e y h e r n e ise o n u y a p m a k i s t e -
din, b u y ü z d e n o n u y a p t ı n . V e n e y i n g ü n a h n e y i n gü-
n a h değil o l d u ğ u n a kim k a r a r v e r e c e k ? H i ç b i r y e r d e
b i r k r i t e r y o k t u r , işlediğin şe-
y i t a r t a c a k — b i r kilo, iki kilo, Ben sana
üç kilo — b i r t a r t ı y o k t u r . İşle- hiç kimseye karşı
d i ği n günah ne kadar uzun- sorumlu olmamayı
dur. Bir kilometre, iki kilo- öğretiyorum.
metre, üç kilometre? Ve bu Babaya, anneye,
g ü n a h n e d i r ? V e g ü n a h çıka- ülkeye, dine,
r a c a ğı n r a h i p k i m d i r ? siyasi partiye;
hiç kimseye karşı
Ben sana hiç kimseye
sorumlu olma.
karşı sorumlu olmamayı öğre-
Sorumlu değilsin.
tiyorum . Babaya, anneye, ül-
Yalnızca kendine karşı
k e y e , d i n e , siyasi partiye; h i ç
sorumlusun.
kimseye karşı sorumlu olma.
189
ÇOCUK
S o r u m l u değilsin. Yalnızca k e n d i n e k a r ş ı s o r u m l u s u n .
C a n ı n n e istiyorsa y a p . Ş a y e t yanlışsa cezası h e m e n ge-
lecektir. Ş a y e t d o ğ r u y sa ödül h e m e n , a n ı n d a gelecek-
tir. B a ş k a bir y o l u y o k t u r .
190
GENÇLER
191
J
Eğitim
Öğrenme nedir?
Ö ğrenme k b i l g i d e ğ i l d i r . Ö ğ r e n m e k f a z l a s ı y l a bil-
giyle ö z d e ş l e ş m i ş t i r . O b i l g i n i n t a m z ı d d ı d ı r . B i r i n s a n
n e k a d a r bilgiliyse ö ğ r e n m e k a p a s i t e s i o k a d a r d ü ş ü k -
t ü r . B u y ü z d e n ç o c u k l a r y e t i ş k i n l e r d e n d a h a ç o k öğ-
r e n m e k a p a s i t e s i n e sahiptir. V e şayet y e t i ş k i n l e r d e öğ-
renenler olarak kalmak isti-
y o r l a r s a ö ğ r e n d i k l e r i h e r şeyi
Öğrenmek
sürekli olarak unutmalıdırlar.
bilgi değildir.
O n l a r d a bilgi halini almış n e
Öğrenmek fazlasıyla
varsa sürekli olarak onları y o k
bilgiyle özdeşleşmiştir.
etmelidirler. E ğ e r bilgini t o p $
O bilginin
l a r s a n iç d ü n y a n geçmişle aşı-
tam zıddıdır.
rı bir şekilde ağırlaşır. Çok
Bir insan ne kadar
fazla ç ö p l ü k biriktirirsin.
bilgiliyse öğrenme
Ö ğrenm e sadece boşluk kapasitesi o kadar
o l d u ğund a g e r ç e k l e ş i r . Ç o c u - düşüktür.
ğun bu boşluğu, masumiyeti
193
ÇOCUK
İ nsa n b i r t o h u m o l a r a k d o ğ a r . O b i r p o t a n s i y e l
olarak doğar. O bir gerçeklik olarak doğmaz. Ve bu
çok özeldir, b u ç o k sıra dışıdır. Ç ü n k ü v a r o l u ş u n tü-
m ü n d e y a l n ı z c a i n s a n bir p o t a n s i y e l o l a r a k d o ğ a r ; di-
ğer t ü m hayvanlar gerçeklik olarak doğar.
Bir k ö p e k , k ö p e k olarak doğar, t ü m hayatı b o y u n -
ca aynı kalacaktır. Bir aslan, aslan olarak doğar. İnsan,
b ir i n s a n o l a r a k d o ğ m a z , i n s a n s a d e c e b i r t o h u m ola-
rak doğar: Belki olacaktır, belki de olmayacaktır. İnsa$
194
EĞITIM
B u y ü z d e n etrafta p e k ç o k y ü r ü y e n r o b o t görür-
s ü n . O n l a r k â t i p o l a r a k , i s t a s y o n şefi o l a r a k , v e r g i m ü -
d ü r ü olarak mükemmeldirler. O n l a r m ü k e m m e l d i r , on$
195
ÇOCUK
196
EĞİTİ M
197
ÇOCUK
A n c a k b u u y g u l a n m a z . A k s i n e s e n d e n b i r ş e y çı-
kartılmaz, senin üzerine bir şeyler dökülür. Coğrafya
ve t a r i h ve fen ve m a t e m a t i k ; onlar b u n l a r ı senin içine
a k ı t ı p d u r u r . S e n p a p a ğ a n h a l i n e g e l i r s i n . S a n a b i r bil-
gisayarmı ş sın gibi davranılmıştır; bir bilgisayarı nasıl
besliyorlars a seni de öyle besliyorlar. S e n i n eğitim k u -
rumların kafana bir şeylerin tıkıştırıldığı y e r l e r d i r .
G e r ç e k eğitim s e n d e saklı olan şeyi — v a r o l u ş u n s a n a
bir hazine olarak k o y m u ş olduğu şey— çıkaracaktır,
o n u keşfedecektir, o n u serbest bırakacaktır, seni parıl-
tılı h a l e g e t i r e c e k t i r .
İ nsa n k a r a n l ı ğ ı n i ç i n d e , b i l i n ç s i z l i ğ i n i ç i n d e y a ş a r .
Ve insanın ışıkla dolu o l m a kapasitesi vardır. Ateş ora-
dadır; o canlandırılmalıdır. Bilinç oradadır fakat o
u y a n d ı r ı l m a l ı d ı r. S a n a h e r şey verilmiştir, sen o n u b e -
raberinde getirdin; ancak yalnızca bir insan bedenine
sahip o l d u ğ u n için bir i n s a n haline gelmiş o l d u ğ u n d ü -
ş ünces i t o p t a n y a n l ı ş t ı r . V e b u fikir a s ı r l a r d ı r m u a z -
zam m i k t a r d a yanlışlıkların n e d e n i olmuştur.
İ nsa n s a d e c e b i r f ı r s a t o l a r a k , v e s i l e o l a r a k d o -
ğ ar . V e ç o k a z i n s a n e r i ş i r : B i r İ s a , b i r B u d a , b i r M u $
h a m m e d , bir B a h a d d i n . Ç o k az sayıda insan, çok az
v e ç o k u z u n a r a l a r l a g e r ç e k t e n b i r i n s a n haline gelir:
O n l a r ışıkla d o l u hale geldiğinde ve hiç k a r a n l ı k kal$
198
EĞİTİ M
m a ç l ı ğında , r u h u n u n h i ç b i r y e r i n d e d o l a n ı p d u r a n b i -
linçsizlik o l m a d ı ğ ı n d a , h e r ş e y ışık o l d u ğ u n d a , sen
yalnızca farkındalık olduğunda; o z a m a n hayat bir
r a h m e t olur.
199
ÇOCUK
Ö r n e ği n e ğ e r s e n g e r ç e k t e n z e k i y s e n v e f a r k ı n $
daysan hiçbir o r d u n u n parçası olamazsın, imkânsız-
dır. H e r h a n g i b i r o r d u n u n p a r ç a s ı o l m a k için t e m e l ge-
reklilik o l a r a k zeki o l m a m a n lazımdır. B u y ü z d e n or-
d u d a h e r şekilde senin zekânı m a h v e t m e y e uğraşırlar.
Z e k â n ı y o k e t m e k için yıllara ihtiyaç vardır; onlar b u -
na "eğitim" derler. Aptal emirlere uyulmak zorunda-
dır. S a ğ a d ö n , sola d ö n , ileri m a r ş , geriye m a r ş — ş u ,
b u — ve onlar her gün sabah akşam b u n a devam edip
d u r u r l a r . Y a v a ş y a v a ş kişi b i r r o b o t h a l i n e gelir, b i r
m a k i n e gibi işlemeye başlar.
200
EĞİTİ M
O r d u d a k i t ü m eğitim se-
n i n bilincini y o k e t m e k için, Ordudaki
B u g ü n e k a d a r v a r o l m u ş o l a n eğitim h a k i k i değil-
dir. O insanlığa h i z m et etmemiştir; aksine o m e n f a a t
201
ÇOCUK
V e eğitim y ü z ü n d e n i n s a n ı n d e v r i m i ç o k gelişigü-
zel, z i g $ z a g l ı o l m u ş t u r . F a k a t b u g ü n e k a d a r b a ş k a b i r
y o l u y o k t u . Ç ü n k ü g e ç m i ş t e b i r şey v a r d ı : Bilgi o ka-
d a r y a v a ş gelişti ki o asırlar b o y u n c a n e r e d e y s e aynı
k a l d ı . B u n e d e n l e ö ğ r e t m e n y a p t ı ğ ı işte ç o k v e r i m l i y d i .
Bilinen h e r şey n e r e d e y s e sabitti; gelişmiyordu.
A n c a k ş i m d i b i r bilgi p a t l a m a s ı v a r d ı r . H e r şey o
k a d a r hızla değişiyor ki t ü m eğitim sisteminin m o d a s ı
geçti ve çağdışı kaldı. O bırakılmak z o r u n d a ve t a m a -
mıyla y e n i b i r eğitim sistemi, o r t a y a çıkmalı. B u sade -
ce şimdi m ü m k ü n d ü r ; b u g ü n e k a d a r bu m ü m k ü n de-
ğildi . B e n i m " b i l g i p a t l a m a s ı " d e r k e n n e d e m e k i s t e d i -
ğ im i a n l a m a n g e r e k i y o r .
202
EĞİTİ M
d a k i k a ö n c e telgraf, f o t o ğ r a f v e lokomotif. İ k i d a k i k a
ö n c e t e l e f o n , film, r o t a t i f b a s k ı . B i r d a k i k a ö n c e sesli
film, t e l e v i z y o n s o n o n s a n i y e d e , b i l g i s a y a r s o n b e ş v e
i l e t i şi m u y d u l a r ı s o n s a n i y e d e o r t a y a ç ı k m ı ş t ı r . L a z e r
ı şın ı b i r s a n i y e d e n d e k ı s a b i r s ü r e ö n c e o r t a y a ç ı k m ı ş -
tır.
E ğe r s u y u d o k s a n d o k u z d e r e c e y e k a d a r ı s ı t ı r s a n
o hâlâ sudur; belki sıcaktır a m a h â l â s u d u r . S a d e c e on-
da bir dereceye d a h a ihtiyaç vardır ve su buharlaşma-
ya başlar ve niteliksel bir değişim vardır. S a d e c e bir-
k a ç s a n i y e ö n c e s u g ö r ü n ü r h a l d e y d i ş i m d i ise g ö r ü n -
m e z . S a d e c e b i r k a ç s a n i y e ö n c e s u aşağıya d o ğ r u akı-
y o r d u , ş i m d i ise y u k a r ı d o ğ r u y ü k s e l i y o r . O y e r ç e k i -
mini aşmıştır, artık o ç e k i m kuvvetinin etkisi altında
d e ğildir .
203
ÇOCUK
204
EĞİTİ M
Ş imdi , o n l a r ı g e l e c e k t e y a ş a m a y a m u k t e d i r k ı l a n
bir eğitim v e r m e k t e n s e onların gelişimini engelleyecek
eski bilgileri ç o c u k l a r a v e r m e k tehlikelidir. A r t ı k onla-
r ı n g e r ç e k l e ş m e k t e o l a n hızlı değişimle y a ş a m a l a r ı için
zekâya ihtiyaçları vardır. Sadece y ü z yıl önce kasaba-
l a r ı n d a n dışarı hiç ç ı k m a m ı ş y a d a k a s a b a l a r ı n d a n as-
l a elli k i l o m e t r e d e n d a h a u z a ğ a g i t m e m i ş m i l y o n l a r c a
insan vardı. Milyonlarca insan h e p aynı y e r d e yaşadı.
D o ğumda n ölüme dek. Artık h e r şey değişiyor, Ameri-
ka'da ortalama insan bir y e r d e sadece üç yıl yaşıyor.
V e b u t a m o l a r a k evlilik için d e sınırdır; ü ç yıl. O za-
m a n k i ş i k a s a b a s ı n ı , işini, k a r ı s ı n ı , k o c a s ı n ı d e ğ i ş t i r m e -
ye başlar.
D u v a r saatimizde, y a k l a ş ı k ü ç d a k i k a ö n c e değişi-
m i n y a p ı s ı n d a niteliksel b i r farklılık oluştu: D e ğ i ş i m
d e ğişti .
Artık zekâyı ö ğ r e t m e k z o r u n d a y ı z . Böylelikle ço-
cukları h e r g ü n gerçekleşen y e n i şeylerle y a ş a m a bece-
risine sahip kılabiliriz. O n l a r ı gelecekte hiçbir kulla-
n ı m alan ı o l m a y a n şeylerle y ü k l e m e . E s k i k u ş a k , öğ-
r e n m i ş o l d u ğ u şeyi ö ğ r e t m e m e l i d i r . E s k i k u ş a k çocu-
ğun d a h a zeki olmasına y a r d ı m etmek zorundadır,
böylelikle o, gelecek olan y e n i gerçekliklere a n ı n d a ya-
n ı t v e r m e y e m u k t e d i r olabilir. E s k i k u ş a k , b u g e r ç e k -
liklerin neler olabileceğini h a y al bile e d e m e z .
205
ÇOCUK
B e n i m g ö r ü ş ü m e g ö r e g e r ç e k eğitim, b a ş k a l d ı r a n ,
altüst edici olmalıdır. Şimdiye k a d a r o, O r t o d o k s o l m u ş -
tur, şimdiye k a d a r o düzenin parçası olmuştur. G e r ç e k
e ğiti m b a ş k a h i ç b i r k u r u m u n ö ğ r e t m e d i ğ i ş e y l e r i ö ğ r e t -
m e l i d i r . O , e n t r o p i k a r ş ı t ı b i r işin p a r ç a s ı o l m a l ı d ı r .
206
EĞITIM
E ğiti m d e v r i m e h i z m e t e t m e l i d i r . A n c a k o b u h a -
liyle h ü k ü m e t e v e d i n a d a m ı n a v e k i l i s e y e h i z m e t e d e r .
Ç o k z o r f a r k edilir b i r şekilde köleler hazırlar: D e v l e -
tin köleleri, kilisenin köleleri. E ğ i t i m i n g e r ç e k hedefi,
artık insanın gelişimine h i z m e t e t m e y e n ve zararlı ve
k e n d i k e n d i n i y o k etmeye y a r a y a n modası geçmiş dav-
r a n ı şları , i n a n ç l a r ı v e v a r s a y ı m l a r ı y e r l e b i r e t m e l i d i r .
207
ÇOCUK
H a k i k i eğitim — n e k a d a r
Hakiki eğitim eski, saygın, itibarlı olsa d a —
—ne kadar eski, tüm saçmalıkları bırakmana
saygın, itibarlı y a r d ı m edecektir. O s a n a ger-
olsa da— çeği öğretecek. O s a n a hiçbir
tüm saçmalıkları h u r a f e y i değil, nasıl d a h a n e -
bırakmana ş eyl e y a ş a n a b i l e c e ğ i n i ö ğ r e t e -
yardım edecektir. cektir. O sana hayatı onayla-
O sana gerçeği mayı öğretecektir. O sana ha-
öğretecektir. y a t a saygı d u y m a y ı ve b a ş k a
d a h i ç b i r şeye d u y m a m a y ı öğ-
retecektir. O s a n a h a y a t a saygı d u y m a y ı öğretecektir
ve b a ş k a bir şey değil. O s a n a nasıl v a r o l u ş a d e r i n b i r
a şkl a b a ğ l a n a c a ğ ı n ı ö ğ r e t e c e k . O s a d e c e z i h n e a i t ol-
m a y a c a k , o a y n ı z a m a n d a k a l b e de ait olacak.
O s a n a bir zihinsizlik o l m a n d a da y a r d ı m e d e c e k .
E ğitimd e e k s i k o l a n b o y u t b u d u r . O s a d e c e s a n a z i h i n -
sel k a v r a m l a r ı n i ç i n d e d a h a ç o k t a k ı l ı p z i h i n d e k a y b o l -
m a y ı ö ğ r e t i r . Z i h i n iyidir, k u l l a n ı ş l ı d ı r a m a o s e n i n b ü -
t ü n l ü ğü n d e ğ i l d i r . K a l p d e v a r d ı r . A s l ı n d a o z i h i n d e n
208
EĞİTİ M
ç o k d a h a ö n e m l i d i r ç ü n k ü z i h i n d a h a iyi t e k n o l o j i y a r a -
t a b i l i r , s a n a d a h a iyi m a k i n e l e r , d a h a iyi e v l e r , d a h a iyi
y o l l a r s u n a b i l i r a m a sen i d a h a iyi b i r i n s a n y a p a m a z . O
seni d a h a çok sevecen, d a h a ç o k şairane, d a h a zarif ya-
pamaz. O sana hayatın coşkusunu, kutlamayı sunamaz.
O senin bir şarkı ve bir dans o l m a n a y a r d ı m edemez.
P e k ç o k g e n ç i n s a n ı n senin kolejlerini, s e n i n ü n i -
versitelerini t e r k etmesi şaşırtıcı değildir ç ü n k ü o n u n
t o p t a n saçmalık o l d u ğ u n u görebilir, o n u n t o p t a n aptal-
lık o l d u ğ u n u g ö r e b i l i r .
B a şk a h i ç b i r k u r u m b u n u y a p a m a z , s a d e c e e ğ i t i m
b u n u yapabilir: Üniversiteler mutasyonun tohumlarını
ekmelidir ç ü n k ü yeni insan d ü n y a y a gelmek zorunda-
dır.
İlk ışıklar şimdiden ulaşmıştır. Yeni insan h e r g ü n
geliyor ve biz d ü n y a y ı o n a h a z ı r l a m a k z o r u n d a y ı z . Ve
y e n i insanla birlikte y e n i bir insanlık ve y e n i bir d ü n -
ya. Ve eğitim dışında y e n i insanı kabul edecek, o n u n
için o r t a m ı h a z ı r l a y a c a k b a ş k a b i r olasılık y o k t u r . V e
ş aye t b i z o n u n i ç i n o r t a m ı h a z ı r l a y a m a z s a k y o k o l u ş ,
kıyamet kopacaktır.
209
ÇOCUK
Y e n i eğitim, h a k i k i eğitim s a n a s ad e c e m a t e m a t i k ,
t a r i h , coğrafya, fen ö ğ r e t m e m e l i d i r ; o a y n ı z a m a n d a
s a n a gerçek ahlakı da öğretmelidir: Estetik. B e n ger-
çek ahlakı estetik olarak adlandırıyorum: G ü z e l olanı
hissetme duyarlılığı. Ç ü n k ü Tanrısallık güzellik o l a r a k
210
EĞITIM
gelir: B i r g ü l d e y a d a b i r n i l ü -
ferde; gün doğumunda ya da Ben
g ü n b a t ı m ı n d a , y ı l d ı z l a r d a ; sa- gerçek ahlakı
bahın erken saatlerinde kuşlar estetik olarak
ş ark ı s ö y l ü y o r . Y a d a d a m l a - adlandırıyorum :
B u d ü ş ü n ü l m e y e d e ğ e r , b u ö n e m l i . V e d o ğ a l ola-
r a k ş a y e t e n t e l e k t b u k a d a r b ü y ü k b i r e n g e l s e h e r şey-
d e n ö n c e o n u niye eğitmeliyiz sorus u o r t a y a çıkar. N i -
çin çocuklar, o n l a r h â l â m a s u m v e b a s i t k e n üniversite-
ye gönderilmektense meditasyonla tanıştırılmasın? O n -
ların mantığını ve düşüncelerini fakültede oluşturmak$
tansa, o n l a r ı e ğ i t m e k t e n s e ne için onları masumiyetleri-
nin ve sadeliklerinin içinde meditasyona daldırmaya-
lım. E ğ e r e n t e l e k t b i r engelse niçin gelişmesine y a r d ı m
edilsin? N i ç i n gelişmeden ö n c e o n d a n k u r t u l m a y a l ı m ?
211
ÇOCUK
E n t e l e k t s a d e c e b i r e n g e l o l s a y d ı , o z a m a n b u iyi
olurdu. A n c a k bir engel aynı z a m a n d a bir atlam a taşı
d a olabilir. B i r p a t i k a d a y ü r ü y o r s u n v e p a t i k a n ı n o r t a -
sında k o c a m a n bir k a y a d u r u y o r . Şimdi, bu bir engel-
dir. Ve sen p a t i k a b u r a d a n biçbir y e r e gitmiyor diye
d ü şünere k g e r i dönebilirsin. A n c a k şayet k a y a y a tır-
m a n ı r s a n , ö n c e k i n d e n t a m a m ı y l a d a b a farklı seviyede
y e n i b i r p a t i k a o r t a y a çıkar. Y e n i b ir b o y u t açılır.
Z e k i o l m a y a n kişi k a y a y ı b i r engel o l a r a k g ö r ü p
geriye d ö n e c e k t i r . Z e k i olan k a y a y ı b i r m e r d i v e n gibi
k u l l a n a c a k t ı r. Ve zekâ, bilgelik bizim entelekt dediği-
miz ş e y d e n t a m a m ı y l a farklı bir şeydir.
E n t e l e k t i e ğ i t m e d e n ç o c u k l a r h a y v a n l a r gibi kala-
caktır. O n l a r bilge olmayacaklardır, onlar v a h ş i hay-
v a n l a r gibi kalacaktır. E l b e t t e engelleri o l m a y a c a k t ı r
a m a d a h a y ü k s e ğ e t ı r m a n m a k i ç i n h i ç b i r a r a ç l a r ı d a ol-
mayacaktır. K e n d i içinde ne k a y a bir engeldir, ne de
merdiven bir destektir.
212
EĞİTİ M
mişti r a y n ı z a m a n d a o, o n u n
ötesine geçmeyi de başarmış- Mantık,
P e k ç o k k e z b i r ç o c u ğ u n b i r k u r t t a r a f ı n d a n or-
m a n a g ö t ü r ü l d ü ğ ü o l m u ş t u r . K ı r k yıl k a d a r ö n c e Kal$
k ü t a y a k ı n l a r ı n d a k i o r m a n l a r d a böyle iki kız b u l u n -
m u ştu . O n y ı l k a d a r ö n c e L u c k n o w y a k ı n l a r ı n d a k i b i r
o r m a n d a k u r t l a r tarafından b ü y ü t ü l m ü ş b a ş k a bir ço$
213
ÇOCUK
214
EĞİTİ M
e ğe r b i r i n s a n k a l p r a h a t s ı z l ı ğ ı n d a n ö l ü r s e b u n d a şaşı -
lacak hiçbir şey y o k t u r . H i ç b i r hayvan k a l p rahatsızlı-
ğ ında n ö l m e z ; k a l p r a h a t s ı z l ı ğ ı h a y v a n l a r d a g e l i ş m e z
ve o i n s a n l a r d a k a ç ı n ı l m a z bir şeydir. O n u n b a z ı in-
sanlarda gerçekleşmemesi bir mucizedir; aksi taktirde
normalde o n u n olması kaçındmazdı r ç ü n k ü k a n ı ters
y ö n d e p o m p a l a m a işi s ü r e k l i o l a r a k y a p ı l m a k t a d ı r : B u
bir z o r u n l u l u k t u r a m a d o ğ a bazı şeyleri b u şekilde ta$
sarlamamıştır.
S o n u ç t a b u ç o c u k iki a y a k ü z e r i n d e y ü r ü y e m e d i ,
o sadece dört ayak üzerinde koşabiliyordu. Ve o n u n
k o şmas ı i n s a n l a r ı n k i g i b i d e ğ i l d i , o k u r t l a r ı n k i g i b i y d i .
A y r ı c a o k u r t l a r gibi çiğ et y i y o r d u . O ç o k g ü ç l ü y d ü —
sekiz t a n e g ü ç l ü a d a m o n u t u t m a k t a z o r l u k çekiyor-
d u — ve o, n e r e d e y se bir k u r t t u . Isırabilirdi, etinden
bir p a r ç a kopartabilirdi. Yırtıcı! O meditasyon halin-
deki bir azize d ö n ü ş e m e m i ş t i , o n u n olabildiği t e k şey
v a h ş i b i r h a y v a n d ı . V e b e n z e r v a k a l a r B a t ı ' d a d a ol-
m u ştur : O r m a n d a hayvanlar tarafından çocuklar ye-
t i ştirilmiştir , onlar hayvan olarak bulunmuştur.
S o n r a s ı n d a b u ç o c u ğ u e ğ i t m e k i ç i n ç a b a s a r f edil -
di. Altı a y b o y u n c a h e r t ü r d e n masajlar v e elektri k te-
davileri y a p ı l d ı . V e o n u n z a r z o r iki a y a ğ ı ü z e r i n d e
durması sağlandı. Ve k ü ç ü c ü k bir yalpa ve dört ayak
üzerin e d ö n ü y o r d u ç ü n k ü iki a y a k ü z e r i n d e d u r m a k
çok zor bir şeydi. D ö r t a y a k ü z e r i n d e d u r m a n ı n ne ka-
d a r eğlenceli bir şey o l d u ğ u h a k k ı n d a hiçbir fikrin y o k ,
b u y ü z d e n s e n iki a y a k ü z e r i n d e d u r u y o r s u n v e a z a p
çekiyorsun.
215
ÇOCUK
216
EĞİTİ M
t e l e k t ü e l j i m n a s t i k t e n s o n r a e n t e l e k t i b i r k e n a r a fırlat-
m a k t a n bir kimsenin alacağı tat tıpkı kişinin bir hasta-
l ı k t a n i y i l e ş t i k t e n s o n r a h i s s e d e c e ğ i s a f s a ğ l ı ğ ı n t a d ı gi-
bidir.
Ö n c e s i n d e çok b ü y ü k b i r ıstırap olan, d ü ş k ü n l ü k
anlamına gelen bir şeyden vazgeçmek b ü y ü k bir mut-
luluktur.
Entelektin ıstırabından geç, böylelikle bilgeliğin
saadetine erişebilirsin. Dünyanın kederinin içinden
geç, böylelikle n i h a i k e n d i n d e n geçiş, ilahi olanı fark
ediş senin olabilsin.
Zıtlıkların içinden geçmek z o r u n d a kalacaksın,
tek yol b u d u r .
Ş imdiy e k a d a r e ğ i t i m s o n u ç o d a k l ı o l m u ş t u r : N e
ö ğrendiğini n ö n e m i y o k t u r ; ö n e m l i o l a n şey, b i r y a d a
iki yıl s o n r a g e l e c e k o l a n s ı n a v d ı r . B u geleceği ö n e m l i
kılar, şimdiki z a m a n d a n d a h a ö n e m l i kılar. B u şimdi-
k i anı gelecek için k u r b a n e d e r . V e b u senin y a ş a m tar-
zın h a l i n e gelir; sen h e r z a m a n anı, o a n m e v c u t olma-
y a n bir ş e y için k u r b a n e d e r s i n . B u h a y a t t a m u a z z a m
bir boşluk yaratır.
B e n i m v i z y o n u m d a k i k o m ü n d e b e ş b o y u t l u eği-
tim olacaktır.
B u b e ş b o y u t a g i r m e d e n ö n c e b i r k a ç ş e y i n o t et-
m e k gerekir. Bir: E ğ i t i m in p a r ç a s ı olarak hiçbir t ü r d e n
217
ÇOCUK
G e ç m i şt e ö ğ r e t m e n i n m u a z z a m ö n e m i o l m u ş t u r
ç ü n k ü o , t ü m s ı n a v l a r ı g e ç m i ş o l d u ğ u n u bilir, o b i l g i
t o p l a m ı ştır . A n c a k d u r u m d e ğ i ş m i ş t i r . V e s o r u n l a r d a n
biri de b u d u r : D u r u m l a r değişir a m a bizim tepkileri-
miz eski o l a r a k kalır. Artık bilgi p a t l a m a s ı o k a d a r b ü -
yük, o k a d a r m u a z z a m , o k a d a r hızlıdır ki hiçbir bilim-
sel k o n u h a k k ı n d a b ü y ü k b i r k o n u y a z a m a z s ı n ç ü n k ü
kitap t a m a m l a n a n a k a d a r eskimiş olacaktır; y e n i bul-
gular, y e n i gerçekler o n u geçersiz kılacaktır. Bu y ü z -
d e n a r t ı k bilim, k i t a p l a r a değil, m a k a l e l e r e , p e r i y o d i k
yayınlara bağlıdır.
218
EĞİTİ M
V e ö ğ r e t m e k e s k i m o d a ş e k l i ile y a p d m a m a l ı d ı r
ç ü n k ü t e l e v i z y o n b u n u ç o k d a h a iyi b i r ş e k i l d e y a p a b i -
lir, en son bilgiyi hiçbir s o r u n o l m a d a n sağlayabilir.
Ö ğretme n senin kulaklarına seslenir; televizyon ise
d o ğruda n g ö z l e r i n e h i t a p e d e r v e b u e t k i ç o k d a h a b ü -
y ü k t ü r . Ç ü n k ü gözle r h a y a t t a k i d u r u m l a r ı n y ü z d e sek-
senini emer; onlar en canlı kısımdır.
E ğe r b i r ş e y i g ö r e b i l i r s e n o n u h a t ı r l a m a n a g e r e k
y o k t u r ; a n c a k eğer bir şeyi d i n l e r s e n o n u a n ı m s a m a k
zorundasın. E ğ i t i m i n n e r e d e y s e y ü z d e d o k s a n sekizi
televizyon aracılığıyla verilebilir ve ç o c u k l a r ı n soraca-
ğı sorular bir bilgisayar tarafından cevaplanabilir. Öğ-
r e t m e n s a d e c e s a n a d o ğ r u k a n a l ı g ö s t e r m e k i ç i n , bilgi-
sayarı nasıl kullanacağını, en son kitabı nasıl bulacağı-
n ı g ö s t e r e n b i r r e h b e r o l m a l ı d ı r . O n u n i ş l e vi t a m a m e n
farklı olacaktır. O s a n a bilgi a k t a r m ı y o r , o seni ç a ğ d a ş
bilgi h a k k ı n d a , e n son bilgi h a k k ı n d a bilinçli h a l e geti-
riyor. O sadece bir r e h b e r.
B u n l a r ı göz ö n ü n d e t u t a r a k eğitimi b e ş b o y u t a
a y ı r ı y o r u m . B i r i n c i s i b i l g i l e n d i r i c i o l a n : T a r i h , coğraf-
y a gibi. T e l e v i z y o n v e b i l g i s a y a r aracılığıyla halledile$
219
ÇOCUK
P e k ç o k ü l k e d e felsefe p r o f e s ö r l ü ğ ü y a p m ı ş , d ü n -
yayı gezmiş bir h o c a m vardı. O y a b a n c ı bir dilde h e r
220
EĞITIM
i k i n c i s i ise, — d ı ş a r ı d a k i — g e r ç e k l i ğ i n y a r ı s ı ol-
d u ğ u için s o n d e r e c e ö n e m l i olan bilimsel k o n u l a r ı n
sorgulanmasıdır.
B u n e d e n l e sevgi, k a h k a h a h a y a t l a v e o n u n h a r i -
k a l a r ı v e o n u n g i z e m l e r i ile t a n ı ş ı k l ı k . . . a ğ a ç l a r d a ş a r k ı
söyleyen şu kuşlar d u y u l m a d a n kalmamalıdır. Ağaçlar
ve çiçekler ve yıldızların senin kalbinle bir bağlantısı
olmalı. G ü n d o ğ u m u v e g ü n batımı s a d e ce dışsal şeyler
221
ÇOCUK
o l m a y a c a k t ı r ; o n l a r içse l ş e y l e r d e o l m a l ı d ı r . Ü ç ü n c ü
b o y u t u n temeli y a ş a m a saygı olmalıdır.
i n s a n l a r h a y a t a çok kayıtsız.
O n l a r h â l â h a y v a n l a r ı y e m e k için ö l d ü r m e y e d e -
v a m ediyor; onlar b u n a o y u n diyorlar. Peki y a bir hay-
v a n onları yerse, o z a m a n b u n a felaket diyorlar. G a -
r i p . . . b i r o y u n d a h e r iki t a r a f a d a eşit ş a n s t a n ı n m a l ı -
dır. H a y v a n l a r ı n silahları y o k t u r ve seninse m a k i n e l i
tüfeklerin ya da okların var. H a y a t a çok b ü y ü k bir
saygı öğretilmelidir ç ü n k ü h a y a t T a n r ı ' d ı r v e h a y a t ı n
kendisinden b a ş k a bir T a n r ı y o k t u r : Ve coşku, k a h k a -
ha, espri anlayışı; kısaca d a n s e d e n bir r u h .
D ö r d ü n c ü boyut, yaratı-
222
EĞİTİ M
223
ÇOCUK
224
EĞİTİ M
E ğiti m k e n d i n e v e v a r o -
luşa d u y d u ğ u n güvendir, sen- Eğitim,
d e s a k l ı o l a n h e r n e ise o n u n kendine ve varoluşa
o r t a y a ç ı k m a s ı n a izin v e r m e k - duyduğun güvendir,
tir; i ç e r d e o l a n h e r ş e y i d ı ş a r ı sende saklı olan
getirmektir. F a k a t hiç kimse her ne ise
seni u m u r s a m a z . T o p l u m k e n - onun ortaya
d i fikirleri, i d e o l o j i l e r i , ö n y a r - çıkmasına izin
gıları, t e k n o l o j i l e r i y l e i l g i l i d i r ; vermektir;
225
ÇOCUK
ş arda n d a y a t ı l ı r s a k e s i n l i k l e y a n l ı ş b i r ş e y v a r d ı r . Ş a -
y e t birisi bir d o k t o r olarak çiçek açarsa, o z a m a n o n u n
çevresinde m u h t e ş e m bir şifanın gerçekleştiğini göre-
c e k s i n . O z a m a n o d o ğ u ş t a n b i r şifacı o l a c a k t ı r . O g e r -
çekten bir d o k t o r olacaktır, o n u n d o k u n u ş u altından
olacaktır. O b u n u o l m a k için d o ğ d u . A n c a k o kişi ha-
y a t t a k a l m a k z o r u n d a o l d u ğ u ve kişinin hayatını ka-
z a n m a y ı ö ğ r e n m e k z o r u n d a o l d u ğ u için d ı ş a r d a n da-
yatıldığı z a m a n v e kişi b u n u bir meslek olarak g ö r d ü -
ğ ünde , o z a m a n k i ş i b u a ğ ı r l ı ğ ı n a l t ı n d a s a k a t l a n ı r v e
ezilir. K i ş i b a s i t ç e s ü r ü k l e n i r v e s ü r ü k l e n i r d u r u r . V e
bir g ü n ölür. Bu hayatta tek bir k u t l a m a anı olmamış-
tır. E l b e t t e o, çocuklarının k e n d i sıraları geldiğinde
üniversiteye, kendisinin mahvedildiği aynı üniversite-
ye gidip d o k t o r olabilmesi için bir sürü p a r a bıraka-
caktır. V e o n u n çocukları a y n ı şeyi k e n d i ç o c u k l a r ı n a
yapacaktır. Ve böylelikle bir k u ş a k t a n diğerine h e r şey
aktarılır. Hayır , b e n b u n a eğitim d e m i y o r u m . B u suç-
tur. Bu eğitime r a ğ m e n b a z e n bir Buda'nın d ü n y a d a
çiçek açması gerçekten bir mucizedir. Bu bir mucize-
dir. B u n u n dışına birisinin kaçabilmesi g e r ç e k t e n ina-
nılmazdır: O bir öldürme, sistemli bir ö l d ü r m e y ö n t e -
midir, o bu şekilde düzenlenmiştir. Ve k ü ç ü k çocuklar
nereye gittiklerini bilmeden, onlarla ne yapılacağını
b i l m e d e n o n u n m e k a n i z m a s ı n a y a k a l a n ı r . O n l a r farkı-
na vardıklarında tamamıyla bozulmuş, mahvedilmiş$
lerdir. H a y a t l a r ı y l a n e y a p a c a k l a r ı n ı d ü ş ü n e b i l i r ol-
duklarında onlar neredeyse hiçbir y ö n d e hareket ede-
mez haldedirler.
226
EĞITIM
B u y ü z d e n d ü n y a d a ç o k fazla k a o s v a r d ı r : H e r k e s
yanlış yerdedir, hiç kimse t a m olarak olması gerektiği
y e r d e değildir. D o ğ r u eğitim, t a m olarak m e d i t a s y o n a
bir yol açacaktır. Yanlış eğitim, m e d i t a s y o n için bir en-
geldir ç ü n k ü yanlış eğitim s a n a u y g u n o l m a y a n şeyleri
ö ğretir . V e b i r ş e y s a n a u y m a d ı ğ ı v e s e n d e o n a u y m a -
d ı ğı n s ü r e c e a s l a s a ğ l ı k l ı v e b ü t ü n o l a m a z s ı n . I s t ı r a p
çekeceksin.
B u y ü z d e n n o r m a l d e eğitilmiş bir i n s a n m e d i t a s $
y o n l a ilgilenir hale geldiğinde öğrendiği h e r şeyi u n u t $
227
ÇOCUK
228
EĞITIM
n ı y a ş a m a k z o r u n d a o l d u ğ u n u v e diğer şeyleri u m u r s a -
m a m a n gerektiğini anlayacaksın. T ü m kaygılar anlam-
s ı z d ı r . O s e n i n h a y a t ı n d ı r . O n u k e n d i n e h a s b i r şekil -
de, sevgi d o l u olarak, b ü y ü k b i r şefkatle v e b ü y ü k bir
t u t k u ile, b ü y ü k b i r e n e r j i ile y a ş a m a n g e r e k i r . B i r sa-
a d e t d a l g a s ı h a l i n e g e l m e n g e r e k i r . O n u y a p m a k için
ne gerekiyorsa yap.
Unuttuklarını öğrenmen gerekecek. Öğrendikle-
rini u n u t m a n bu yanlış rotayı d u r d u r m a n , t o p l u m u n
s a n a dayattığı, seni i k n a ettiği, seni içine g i r m e y e kış-
kırttığı b u yanlış y o l d a d e r l e m e n i d u r d u r m a n d e m e k -
t i r . K e n d i h a y a t ı n ı n s o r u m l u l u ğ u n u al; k e n d i h a y a t ı n ı n
e f e n d i s i ol. S a n n y a s ' ı n a n l a m ı b u d u r . G e r ç e k b i r s a n n $
y a s i n b a ş k a l a r ı n ı n fikrini u m u r s a m a y a n , h a y a t ı n ı c a n ı
istediği gibi y a ş a m a y a k a r a r v e r m i ş olan kişidir. S e n i n
s o r u m l u o l m a n gerektiğin i s ö y l e m i y o r u m . H a y a t ı n ı so-
rumlu olarak yaşamaya başladığında, sadece kendini
u m u r s a m a z s ı n , b a ş k a l a r ı n ı n k i n i d e u m u r s a r s ı n a m a ta-
m a m ı y l a farklı bir şekilde.
Artık hiç kimsenin hayatına karışmama k o n u s u n -
da her türlü özeni göstereceksin: Sorumluluk b u d u r .
H i ç k i m s e n i n senin h a y a t ı n a k a r ı ş m a s ı n a izin v e r m e z -
sin ve d o ğ a l o l a r a k sen de hiç k i m s e n i n h a y a t ı n a karış-
m a y a c a k s ı n . H a y a t ı n a r e h b e r l i k e d e c e k h i ç k i m s e y i is-
temiyorsun, hayatını n rehberlik edilmiş bir t u r olması-
nı istemiyorsun. Rehberlik edilen bir tur, bir t u r bile
d e ğildir . S e n k e n d i k e n d i n e keşfetmek istersin. Or-
m a n d a h i ç b i r h a r i t a o l m a d a n d o l a ş m a k istersin, böyle-
c e s e n d e b i r k â ş i f o l a b i l i r s i n , b ö y l e l i k l e s e n d e ilk k e z
gidilen bazı bölgelere ulaşabilirsin.
229
L
ÇOCUK
E ğe r b i r h a r i t a t a ş ı y o r s a n p e k ç o k l a r ı n ı n d a h a ö n -
ceden gelmiş olduğu n o k t a l a r a varırsın. O asla y e n i de-
ğ ildir , o a s l a o r i j i n a l d e ğ i l d i r , o a s l a b a k i r e d e ğ i l d i r . O
ç o k t a n b o z u l m u ş , kirletilmiştir. P e k çokları o r a d a d o -
l a şmıştır : B i r h a r i t a s ı b i l e v a r d ı r .
B e n bir ç o c u k k e n ailemin ziyaret ettiği t a p ı n a k t a
ş aşırmıştım : Cennetin ve cehennemin ve moksha'nm
haritaları vardı. Bir gün babama, "Eğer moksha'nm
haritaları varsa o zaman onunl a ilgilenmiyorum" de-
dim.
" N i y e ? " d e d i . B e n d e " E ğ e r h a r i t a l a r v a r s a o za-
m a n o çoktan ç ü r ü m ü ş t ü r . P e k çok insan oray a ulaş-
m ı ştır , h a r i t a y a p ı c ı l a r b i l e o r a y a u l a ş m ı ş , h e r ş e y ö l ç ü l -
m ü ş v e o n l a r h e r n o k t a y ı b i l i y o r , i s i m l e n d i r m i ş v e eti-
ketlemiş. G ö r ü n e n o ki bildiğimiz eski d ü n y a n ı n sadece
bir uzantısı. O y e n i bir şey değil. B e n haritası o l m a y a n
y e n i b i r d ü n y a y a g i t m e k i s t e r i m . B e n b i r k â ş i f o l m a k is-
terim," dedim. O gün t a p m a ğ a gitmeyi bıraktım. Ba-
b a m b a n a " N i ç i n artık geliniyorsun ? " diye sordu.
O n a , " B u haritaları kal-
dır. B u h a r i t a l a ra o r a d a daya-
Tüm Budalar
n a m ı y o r u m . O n l a r çok aşağı-
hakikatin
layıcı. Bu k o n u d a bir düşün:
ölçülemeyeceğini
söylemiştir; moksha bile ölçüldü mü? O
230
EĞİTİ M
Ş aye t s e n i k e n d i n i k a b u l e d e c e k v e h a y a t ı n ı y a ş a -
y a c a k k a d a r cesur y a p a r s a v e s a n a özgü bir şekilde,
k e n d i t a r z ı n d a varoluşa k e n d i n i s u n a r s a n eğitim din-
dardır.
K u şlar ı d i n l e r k e n a k l ı m a g e l d i . . . L i s e d e k i sınıfı-
mın hemen dışında güzel m a n g o ağaçları vardı. Ve
mango ağaçları guguk kuşlarının yuvalarını yaptıkları
yerlerdir. Bu çağıran guguk kuşudu r ve guguk kuşu
s e s i n d en d a h a tatlı bir şey y o k t u r .
231
ÇOCUK
232
EĞİTİ M
" D e m e k i s t e d i ğ i m o ki, a r t ı k d ı ş a r ı d a o l m a k h o ş u -
ma gidiyor. P e n c e r e n i n a r k a s ı n d a o t u r u r k e n , ağaçların
ve kuşların k ü ç ü k bir kısmı gözüküyor; b u r a d a binler-
ce mango ağacı duruyor. Ve matematik k o n u s u n da da
m ü d ü r ü n k e n d i s i b a n a ö ğ r e t i y o r ; h e r a k ş a m o n a gidi -
y o r u m " d e d i m . " N e ? " diye sordu.
233
ÇOCUK
234
EĞİTİ M
235
ÇOCUK
A n c a k bu saçmalık asırlar-
Dini sorular dır sürmüştür.
başka birisi Sen kim olduğunu keşfe$
tarafından d e m e d e n ö n c e s e n d e n bir şey
cevaplanabilen
yapmakla din adamı ilgilidir,
bir şey değildir.
p o l i t i k a c ı ilgilidir, a n n e b a b a l a r
Hiç kimse senin
ilgilidir. Eğer kim olduğunu
yerine sevemez.
keşfedersen bir asi olacağın-
Hiç kimse
dan, çıkar çevrelerinin menfa-
senin yerine
atleri için tehlikeli o l a c a ğ ı n d a n
yaşayamaz.
korkarlar. O zaman ödünç
alınmış bir hayatı yaşamayıp,
k e n d i doğrularıyla yaşaya n bir birey olacaksın.
Onlar o kadar korkarlar ki çocuk soru sormaya,
a r a ştırmay a gücü y e t m e d e n önce o n u n zihnini her tür-
lü saçmalıkla d o l d u r m a y a başlarlar. Ç o c u k çaresizdir.
O doğal olarak annesine, babasına inanır ve elbette
babasının ve a n n e s i n i n inandığı din a d a m ı n a da ina-
nır. B ü y ü k bir olgu olan ş ü p h e h e n ü z ortaya çıkma-
m ı ştır .
Ve hayattaki en değerli şeylerden bir tanesi ş ü p h e
etmektir ç ü n k ü şüphe etmediğin sürece asla keşfede$
mezsin.
Ş üph e e d e n g ü ç l e r i n i k e s k i n l e ş t i r m e k z o r u n d a s ı n ,
böylelikle tüm saçmalıkları kesip atabilirsin ve hiç
kimsenin cevaplayamayacağı sorular sorabilirsin. Sa-
dece senin k e n d i sorgulaman, araştırman onları fark
etmene y a r d ı m edecektir.
236
EĞITIM
Ç o c u ğu n ş ü p h e e t m e s i m ü m k ü n d e ğ i l d i r ; t ü m b u
insanlar yanlış mı? Ve sadece bu insanlar da değd. O n -
ların a n n e babaları ve onların a n n e babalarının anne
babaları binlerce yıldır bu gerçeklere inanıyorlar. O n -
ların hepsi yanlış olamaz. "Ve ben, k ü ç ü k bir ç o c u k
t ü m insanlığın karşısında..." O cesaretini toplayamaz.
O t ü m ş ü p h e olasılığını bastırır. V e d i ğ e r h e r k e s o n u n
ş üphey i b a s t ı r m a s ı n a y a r d ı m e d e r ç ü n k ü " Ş ü p h e şey-
t a n d a n gelir, ş ü p h e b ü y ü k b i r g ü n a h t ı r b e l ki d e e n b ü -
yük. İ n a n ç sevaptır. İ n a n ve bulacaksın; şüphe et ve
d a h a ilk a d ı m d a ı s k a l a m ı ş s ı n d ı r . " H a k i k a t b u n u n t a m
tersidir. İ n a n ve asla b u l a m a y a c a k s ı n . Ve bulduğun
h e r n e ise k e n d i i n a n c ı n ı n y a n s ı m a s ı n d a n b a ş k a b i r ş e y
olmayacaktır; o hakikat olmayacaktır.
H a k i k a t i n s e n i n i n a n c ı n l a n e ilgisi o l a b i l i r ?
237
ÇOCUK
Ş üph e e t v e t a m a m ı y l a ş ü p h e e t ç ü n k ü ş ü p h e b i r
a r ı n m a s ü r e c i d i r. O z i h n i n d e k i t ü m pisliği ç ı k a r ır.
O seni y e n i d e n m a s u m yapacaktır . A n n e b a b a l a r
tarafından din adamları tarafından, politikacılar tara-
fından, p e d a g o g l a r tarafından m a h v e d i l m e m i ş olan ço-
cuk olmanı yeniden sağlayacaktır.
Ben bir J a i n a ailesinde d o ğ d u m . J a i n i z m ' d e T a n -
r ı y a inanılmaz; yaratıcı olarak bir Tanrı yoktur. J a $
inizm'in k o ş u l l a n m a s ı k e n d i ç o c u k l a r ı n a T a n r ı fikrini
d a y a t m a d ı ğ ı için hiçbir J a i n a ç o c u ğ u y a d a yaşlı bir
J a i n a , " D ü n y a y ı kim y a r a t t ı ? " diye asla sormaz. Ç ü n -
kü en başından itibaren onlar dünyanın sonsuzluktan
sonsuzluğa kadar var olduğu şeklinde koşullandırıl$
d ı k l a r ı için y a r a t ı c ı o l a n b i r k i m s e y o k t u r . V e b u n a ge-
rek yoktur. Bu nedenle soru ortaya çıkmaz.
Budizm Tanrıya inanmadığı için Budist asla
" T a n r ı nedir, T a n r ı n e r e d e d i r ? " s o r u s u n u sormaz. Bu
y ü z d e n ç o c u k b u şekilde koşullandırılmaz. S e n T a n r ı
ile ilgili s o r u s o r d u ğ u n d a b u n u n k e n d i s o r u n o l d u ğ u n u
z a n n e d e r s i n ; öyle değildir. Bir
Hindu ailesinde, bir Hıristi-
İna n ve asla
y a n ailesinde, b i r Y a h u d i aile-
bulamayacaksın.
sinde doğmuş olabilirsin ve
Ve bulduğun
her ne ise onlar senin zihnini bir T a n r ı
yansımasından başka O n l a r . b e l i r l i b i r T a n r ı i m a j ı,
238
EĞITIM
K ü ç ü k , m i n n a c ı k b i r ç o c u k c a n l ı o l a r a k a t e ş i n içi-
ne atılacağın ve y a n a c a ğ ı n a m a ölmeyeceğin sonsuz bir
c e h e n n e m ile k o r k u t u l u r . D o ğ a l o l a r a k ş ü p h e , ö y l e b i r
riski a l a c a k k a d a r ö n e m l i g ö z ü k m e z . Ve sen eğer ina-
nırsan, basitçe inanırsan hayatın t ü m zevklerinin, t ü m
keyiflerinin senin olduğu şeklinde motive edilirsin.
İ na n v e s e n T a n r ı n ı n t a r a f ı n d a s ı n ; ş ü p h e d u y v e s e n
ş eytanı n t a r a f ı n d a s ı n .
239
ÇOCUK
d u ğun u k a z ı p b u l m a k ç o k z o r d u r . A n c a k ş ü p h e ezil-
m i şti r v e g ö z d e n u z a k l a ş t ı r ı l m ı ş t ı r , i n a n m a y a d i r e n d i -
ğin bir g ü n v a r d ı a m a sen i k n a edildin. H e r çeşidinden
ö d ü l ö n ü n e serildi.
K ü ç ü k b i r ç o c u ğ u s a d e c e b i r o y u n c a k v e r e r e k ik-
n a e d e b i l i r s i n v e s e n ise o n a t ü m c e n n e t i v e r d i n . Ş a y e t
o n u i n a n m a y a i k n a ettiysen, b ü y ü k bir mucize gerçek$
l e ştirmemişsindir . Bu çok basit bir s ö m ü r ü d ü r .
M u h t e m e l e n sen b u n u bilmeden yapıyorsun; sen
de aynı süreçten geçirilmişsindir.
Ve sen bir kez şüphenin kapılarını kapattığında,
m a n t ı ğın , d ü ş ü n m e n i n , s o r m a n ı n , s o r g u l a m a n ı n d a k a -
pılarını kapatmışsındır. Sen artık gerçekten bir insan
d e ğilsin .
Ş üpheni n kapıları kapalıdır. Sen sadece hipnotize
edilmiş, koşullandırılmış ve k o r k u t u l a r a k i k n a edilmiş$
sindir. K o r k u t u l a r a k , açgözlülükle, t ü m b u şeyler dü-
z e n l e n m e m i ş o l s a, n o r m a l d e h i ç b i r ç o c u ğ u n i n a n m a y a -
cağı şeylere inandırılmış bir zombisin.
Ve ş ü p h e etmekten ve d ü ş ü n m e k t e n bir kez vaz-
g e ç t i ğinde , o z a m a n n e o l u r s a o l s u n h e r ş e y e i n a n a b i -
lirsin. O z a m a n s o r u y o k t u r .
Sadece senin m a s u m ç o c u k l u ğ u n d a n gerçek bir
hakikat arayışı başlar. Sadece o r a d a n din m ü m k ü n d ü r .
240
EĞİTİ M
y o r d u . B u y ü z d e n Y a h u d i l e r s u y u n içine a d a d ı l a r v e
onları beklemekte olan bazı teknelere doğru yüzdüler.
Gardiyanlar denizaltına bindiler ve teknelere torpido
a t m a y a çalıştılar a m a Y a h u d i l e r sualtı silahlarını ateş-
lediler ve t ü m denizaltıları hatırdılar ve diğer tarafa
s a ğ s a l i m g e ç t i l e r . H e r k e s a m i r a l i i l k i s m i o l a n M u s a ile
ç a ğırmay a başladı."
Ç o c u ğu n b a b a s ı s o r d u : " E v l a t , ö ğ r e t m e n i n i n b u -
nu söylediğinden emin misin?"
"Baba", diye yanıtladı çocuk, "eğer b e n i m hikâye-
me i n a n a m ı y o r s an ö ğ r e t m e n i n anlattığına asla inanma-
yacaksın."
Ş imd i ç o c u k l a r a a p t a l c a h i k â y e l e r a n l a t m a n ı n o n -
ların d i n d a r olmasına bir faydası olmuyor; t a m tersine
onların dindarlığa karşı olmasına yardım ediyorsun.
Onla r b ü y ü d ü ğ ü n d e t ü m bu dini doktrinlerin peri ma-
salları o l d u ğ u n u bileceklerdir.
Senin Tanrı n, senin Isa Mesih'in, hepsi sonradan
ç o c u ğu n z i h n i n d e b i r N o e l B a b a y a d ö n ü ş e c e k : Ço-
cukları meşgul eden masallar, kandırmacalar. Ve bir
kez çocuklar senin onlara değişmez gerçekler olarak
a n l a t m a k t a o l d u ğ u n şeyin sadece y a l a n d a n b a ş k a bir
şey o l m a d ı ğ ı n ı b i l d i ğ i n d e o n l a r ı n v a r l ı ğ ı n d a k i ç o k kıy-
m e t l i b i r ş e y i m a h v e t m i ş s i n d i r . O n l a r a s l a d i n l e ilgilen -
meyeceklerdir.
B e n i m gözlemime göre dini eğitim y ü z ü n d e n d ü n -
y a g i d e r e k d a h a ç o k v e d a h a ç o k dinsiz hale geliyor.
Sana öğretilenlerin ne kadarını hatırlıyorsun?
K i m s e h a t ı r l a m a z b d e ; h e r ş e y ç ö p e atılır.
241
ÇOCUK
242
EĞITIM
" S a ğo l a n n e " d e d i H y m i e v e r a h i b e M i c h è l e d ü n -
y a n ı n e n m e ş h u r b a k i r e s i k i m d i diye s o r d u ğ u n d a gö-
z ü n ü bile k ı r p m a d ı . " M e r y e m , " d i y e y a n ı t l a d ı .
243
ÇOCUK
T ü m dindarlığın v e ahla-
Tüm dindarlığın kın kaynağı zekâdır. Ve ço-
ve ahlâkın cuklar senden daha zekidir.
kaynağı zekâdır. Onlara öğretmeye çalışacağı-
Ve çocuklar na onlardan öğrenmek daha
senden daha zekidir. iyidir. Onlara öğretmek zo-
Onlara öğretmeye r u n d a o l d u ğ u n ş u a p t a l fikrini
çalışacağına b ı r a k . O n l a r ı izle, o n l a r ı n ö z -
onlardan öğrenmek g ü n l ü ğün ü g ö r , o n l a r ı n k e n d i $
daha iyidir. l i ğindenliğin i gör, o n l a r ı n uya-
n ı k l ı ğın ı g ö r , o n l a r ı n n e k a d a r
farkında, yaşamla ve coşkuyla ne k a d a r dolu olduğu-
n u , n e k a d a r neşeli, n e k a d a r h a y r e t v e h a y r a n l ı k l a d o -
lu olduklarını gör.
D i n hayret ve hayranlıktan doğar. Eğer hayret
duyabilirsen, eğer hayranlık duyabilirsen dindarsındır.
İ ncil' i y a d a G i t a ' y ı y a d a K u r a n ' ı o k u y a r a k d e ğ i l , h a y -
ranlığı yaşayarak gökyüzünü yıldızlarla dolu halde
g ö r d ü ğünd e k a l b i n d e b i r d a n s h i s s e d i y o r m u s u n ? V a r -
l ı ğını n i ç i n d e b i r ş a r k ı n ı n y ü k s e l d i ğ i n i g ö r e b i l i y o r m u -
sun? Yıldızlarla bir olma duygusunu hissedebiliyor
m u s u n ? O z a m a n dindarsın. Kiliseye giderek ya da ta-
p ı n a ğ a g i d e r e k v e k a l b i n l e h i ç b i r ilişkisi o l m a y a n s a d e -
ce kafanın yarattığı bir şey olan ö d ü n ç alınmış duaları
t e k r a r e d e r e k d i n d a r değilsindir.
D i n b i r a ş k ilişkisidir; v a r o l u ş l a y a ş a n a n b i r a ş k iliş-
kisi. V e ç o c u k l a r z a t e n b u i l i ş k i n i n i ç i n d e d i r . S e n i n t a r a $
244
EĞİTİ M
B a b a ayini eleştirdi. A n n e o r g c u n u n p e k ç o k h a t a
y a p t ı ğın ı d ü ş ü n ü y o r d u . K ı z k a r d e ş i k o r o n u n ş a r k ı s ı n ı
b e ğenmedi . A n c a k k ü ç ü k oğul, "Yine d e y i r m i k u r u ş a
o l d u k ç a iyi b i r g ö s t e r i y d i " d i y e o r t a y a b i r fikir a t ı n c a
yeniden düşündüler.
T a v u k çiftliğini n s a h i b i o ğ l u n u n d a h a iyi d a v r a n -
m a s ı n ı istiyordu. B u y ü z d e n o n a bir ders v e r m e k istedi.
" G ö r ü y o r m u s u n evlat? K ö t ü t a v u k l a r bir tilki ta-
rafından yendi."
" N e o l m u ş ? " diye yanıtladı. "İyi olsalardı onları
biz yiyecektik!'
245
ÇOCUK
Altı y a ş ı n d a k i iki ç o c u k b i r h e d i y e d ü k k â n ı n d a
soyut bir resmi inceliyorlardı. Lekelerden oluşan bir
resme b a k a r k e n bir tanesi, "Onları bizim yaptığımızı
kimse söylemeden önce k a ç a l ı m ! " dedi.
B i r b a b a k ü ç ü k o ğ l u n u ilk def a b i r o p e r a y a g ö t ü r -
m ü ştü . Şef, sopasını sallamaya ve soprano aryasını
söylemeye başladı. Ç o c u k s o n u n d a sordu, "Niçi n kadı-
n a sopasıyla v u r u y o r ? "
" K a d ı n a v u r m u y o r sadece h a v a d a sallıyor" diye
yanıtladı baba.
"O z a m a n niye kadın bağırıyor?"
S a d e c e k ü ç ü k ç o c u k l a r ı b i r a z c ı k izle, s a d e c e o n l a -
rın zekâsını gör.
J o h n n y o k u l d a k i ilk g ü n ü n d e n s o n r a e v e y e n i
d ö n m ü ştü . A n n e s i s o r d u , " T a t l ı m , s a n a n e ö ğ r e t t i l e r ? "
" P e k bir şey değil," diye y a n ı t l a d ı çocuk. " Y a r ı n
yine gitmem gerekiyor."
E ğe r k ü ç ü k ç o c u k l a r ı , o n l a r ı n i c a t ç ı l ı k l a r ı n ı , z e -
k â l a r ı n ı , o n l a r ı n s ü r e k l i b i l i n m e y e n i n i ç i n d e k i keşifle$
246
EĞİTİ M
rini, onları n m e r a k ı n ı , o n l a r ı n
a r a ştırmaların ı izlersen onlara Din bir aşk
V e a h l a k d i n i n b i r y a n ü r ü n ü d ü r . Kişi k a l b i n d e di-
nin yükseldiğini hissettiğinde, varoluşla bir bütünleş-
m e , bir ilişki o l d u ğ u n d a kişi ahlaklı h a l e gelir. O n u n
emirlerle alakası y o k t u r, o n u n yapmal ı ve y a p m a m a l ı $
247
ÇOCUK
l a r l a a l a k a s ı y o k t u r ; o n u n s e v g i y l e v e Şefkatle a l a k a s ı
vardır.
S e s s i z o l d u ğ u n d a , b ü t ü n v a r o l u ş i ç i n d e r i n b i r şef-
k a t y ü k s e l i r ve bu şefkat sayesinde kişi ahlaklı olur.
Kişi s a l d ı r g a n olamaz, kişi ö l d ü r e m e z , kişi y o k e d e m e z .
Sessiz o l d u ğ u n d a , saade t d o l u o l d u ğ u n d a diğer h e r k e s
için bir k u t s a m a h a l i n e g e l m e y e başlarsın. Bu diğer
herkese karşı bir k u t s a m a olma olgusu gerçek ahlaktır.
248
EĞİTİ M
D i n s a n a netlik v e r i r v e n e t l i k s e n i n kişiliğini d ö -
n ü ştürür .
249
i
ÇOCUK
A n c a k d ü z e l t m e söz k o n u s u o l d u ğ u n d a ; önyargı-
sız, sessiz, f a r k ı n d a l ı ğ ı n ı n i ç i n d e y k e n e ğ e r y a n l ı ş b i r
şey o l d u ğ u n u v e b u n u n kişinin zekâsını m a h v e d e c e ğ i-
ni, b u n u n o n u h a y a t t a y a n l ı ş y o l a s o k a c a ğ ı n ı g ö r ü r s e n ,
o n a y a r d ı m et.
Ö ğretmeni n işi s a d e c e f a y d a s ı z ş e y l e r i ; c o ğ r a f y a
v e tarih v e t ü m b u s a ç m a şeyleri ö ğ r e t m e k değildir.
O n u n t e m e l i ş l e v i ö ğ r e n c i l e r i d a h a iyi b i r b i l i n c e , d a h a
y ü k s e k b i r bilince g e t i r m e k t i r . S e n i n sevgin v e şefka-
tin b u olmalıdır v e h e r h a n g i bir eylemi d o ğ r u y a d a
yanlış olarak y a r g ı l a r k e n tek değerin bu olmalıdır.
250
EĞİTİ M
Bir a d a m h a s t a n e d e ki y a t a ğ ı n d a y a t a r k e n aneste-
ziden uyandığında doktoru y a n ı n d a o t u r u r k e n bulur,
" S e n i n i ç i n iyi v e k ö t ü h a b e r l e r i m v a r " d e r d o k t o r . " İ l k
ö n c e iyiyi m i k ö t ü y ü m ü d u y m a k i s t e r s i n ? "
"Ah" diye inler a d a m , " k ö t ü olanı söyle."
" P e k i " d e r d o k t o r , "dizlerinin ü s t ü n d e n iki bacağı-
nı da kesmek zorunda kaldım."
"Ah" diye inler a d a m , " b u gerçekten k ö t ü y m ü ş . "
Ş ok u a t l a t t ı k t a n s o n r a iyi h a b e r i n n e o l d u ğ u n u s o -
rar,
" Şey " d e r d o k t o r , " y a n d a - Herkes
ki yataktaki a d a m senin panto- yapabileceğinin
lonlarını satın almak istiyor!" en iyisini yapıyor.
Eğer birisinden
Sadece ciddi olma! Bir rahatsız hissediyorsan
ö ğretme n olduğunu ve bu bu senin sorunun,
y ü z d e n çok ciddi bir iş yaptı- onun değil,
251
ÇOCUK
252
EĞİTİ M
253
ÇOCUK
Ö r n e ği n b i r ç o c u k b i r a d a m ı n y ü z ü n ü y a p t ı ğ ı n d a
farklı bir v i z y o n u v a r d ı r. Ç o k b ü y ü k gözler y a p a c a k -
tır; b u r u n ç o k k ü ç ü k o l a c a k t ı r. K u l a k l a r k a y ı p o l a c a k -
tır — o hiç o n l a r a b a k m a m ı ş t ı r — a m a gözler o n u n için
çok önemlidir. E ğ e r o, bir insan y a p a r s a başı y a p a r ve
elleri y a p a r v e b a c a k l a r ı y a p a r v e g ö v d e o l m a y a c a k t ı r ;
onun görüşü böyledir. Senin için bu yanlıştır ama
o n u n bakış açısından insanı nasıl g ö r d ü ğ ü böyledir:
Bacaklar, eller ve kafa.
B u n e d e n l e s e n i n r e s m i iyi y a d a k ö t ü o l a r a k d e -
ğ erlendirme n söz k o n u s u değildir. H a y ı r , hiç yargıla-
m a y a c a k s ı n . Ç o c u ğ u n o n u n i ç i n iyi y a d a k ö t ü h i s s e t -
mesini sağlama. Şayet çocuk resmin içinde t a m a m e n
kaybolursa bu yeterlidir. O derin bir meditasyondaydı,
o resmin içine b ü t ü n ü y l e girmişti...onu n içinde kay-
b o l m u ştu ! R e s m e d e n k a y b o l d u ğ u i ç i n r e s i m i y i d i r .
Ç o c u ğu n t a m a m ı y l a k a y b o l m a s ı n a y a r d ı m e t v e
ne zama n bir çocuk kendi kendine resim y a p a r s a kay-
bolacaktır.
E ğe r r e s i m y a p m a y a z o r l a r s a n , o z a m a n o r a h a t s ı z
olacaktır. B u y ü z d e n ç o c u k n e y a p m a k isterse istesin
b ı r a k y a p s ı n . O n l a r a s a d e c e y a r d ı m et. O n a p e k ç o k
teknik y o l d a n y a r d ı m edebilirsin. O n a boyaları nasıl
k a r ı ştıracağını , tuvali n a s d yerleştireceğini, fırçayı n a -
sıl kullanacağını söyleyebilirsin. Bu konuda yardım
e d e b i l i r s i n . B u k o n u d a y a r d ı m c ı ol; r e h b e r l i k e t m e k -
t e n s e y a r d ı m c ı ol.
254
EĞİTİ M
B u y ü z d e n o n l a r a y a r a t ı c ı o l m a k içi n y a r d ı m e t .
O n l a r a c o ş k u dolu olmaları için y a r d ı m e t ç ü n k ü b u
okullardan kayboldu. Çocuklar çok üzgün ve üzgün
ç o c u k l a r ü z g ü n bir d ü n y a y a r a t ı r . O n l a r d ü n y a y ı dol-
d u r a c a k ve biz onların c o ş k u s u n u y o k ediyoruz. Onla-
r ı n c o ş k u s u n a y a r d ı m et. O n l a r ı n k u t l a m a s ı n a y a r d ı m
et, o n l a r ı d a h a ç o k v e d a h a ç o k n e ş e l i k ı l . H i ç b i r ş e y
b u n d a n d a h a kıymetli değildir.
İ nsa n s a d e c e t o p l u m o k u l s u z l a ş t ı r ı l ı r s a y a d a o k u l
olarak adlandırılamayacak tamamıyla farklı türden
okullar gelişirse kurtulabilir; sadece o z a m a n insanlık
kurtulabilir.
255
ÇOCUK
256
A nne Babayla Barışmak
H e r ç o c u k şayet zavallı a n n e b a b a l a r ı n k e n d i s i n e
bilmeden, bilinçsizce ne y a p m a k t a o l d u ğ u n u anlarsa
k ı z a c a k t ı r . O n l a r ı n t ü m ç a b a s ı ç o c u ğ u n iyiliği i ç i n d i r .
O n l a r ı n niyetleri iyidir a m a o n l a r ı n bilinci b o ş t u r . Ve
bilinçsiz insanların ellerindeki iyi niyet tehlikelidir.
O n l a r niyet ettikleri sonucu oluşturamazlar. Onlar
tam zıddını yaratabilirler.
H e r a n n e baba, d ü n y a y a güzel bir çocuk getirme-
y e çalışıyor a m a d ü n y a y a b a k ı n c a sanki bir kimsesizler
y u r d u y m u ş gibi geliyor. H i ç a n n e b a b a olmamıştır. As-
l ı n d a ş a y e t o b i r k i m s e s i z l e r y u r d u o l s a y d ı ç o k d a h a iyi
olabilirdi ç ü n k ü e n a z ı n d a n k e n d i n olabilirdin. H i ç b i r
anne b a b a sana karışmazdı.
B u n e d e n l e öfke d o ğ a l d ı r a m a faydasızdır. Öfkeli
olmak a n n e b a b a n a y a r d ı m etmez v e sana z a r a r verir.
257
ÇOCUK
258
A N N E BABAYLA B A R I Ş M A K
A n c a k a n n e b a b a n a a c ı . O n l a r ç o k çalıştı ; y a p a b i -
lecekleri h e r şeyi y a p t ı l a r a m a o n l a r psikolojinin nasıl
i şlediğ i h a k k ı n d a h i ç b i r f i k r e s a h i p d e ğ i l l e r d i . O n l a r a
nasıl b i r a n n e y a d a nasıl b i r b a b a olunacağının öğre-
tilmesi y e r i n e o n l a r a nasıl bir Hıristiyan olunacağı, na-
sıl b i r M a r k s i s t o l u n a c a ğ ı , n a s ı l b i r t e r z i o l u n a c a ğ ı , n a -
sıl b i r t e s i s a t ç ı o l u n a c a ğ ı , n a s ı l b i r felsefeci o l u n a c a ğ ı
ö ğretilmişti . T ü m bu şeyler iyidir ve gereklidir fakat te-
m e l b i r ş e y e k s i k t i r . E ğ e r o n l a r ç o c u k y a p a c a k s a , o za-
m a n onların en önemli eğitimi nasıl bir a n n e olunacağı,
nasıl b i r b a b a olunacağı olmalıdır.
259
ÇOCUK
B u k a r b o n k o p y a s a h i b i o l m a fikri, b i r y a n d a n t ı p
biliminde b ü y ü k bir gelişme o l a r a k görülebilir a m a o
tehlikelidir: i n s a n ı n h e r h a n g i bir m a k i n e gibi değiştire-
bilen parçaları olan bir m a k i n e haline gelmesi anlamın-
da tehlikelidir. Bir şey yanlış giderse, p a r ç a y ı değişti-
rirsin. Ve ş a y e t p a r ç a l a r değiştirilebilirse o z a m a n in-
san manevi gelişimden giderek d a h a uzağa düşecektir.
Ç ü n k ü o k e n d i s i ni tıpkı bir m a k i n e gibi z a n n e t m e y e
260
A N N E BABAYLA B A R I Ş M A K
S e n o n l a r a b e n i m b a h s e t t i ğ i m b i r e y h a l i n e gele-
r e k y a r d ı m edebilirsin: D a h a bilinçli, d a h a u y a n ı k , da-
ha sevgi dolu. S a d e c e seni g ö r m e k onları değiştirebilir.
Senin bu k a d a r keskin bir şekilde değiştiğini görmek,
sadece onları bir kez d a h a düşündürebilir: Belki de ha-
talılardı.
B a şk a b i r y o l u y o k t u r . E n t e l e k t ü e l o l a r a k o n l a r ı
ikna edemezsin. Entelektüel olarak tartışabilirsin ve
t a r t ı şm a a s l a b i ç k i m s e y i d e ğ i ş t i r m e z , i n s a n l a r ı d e ğ i ş t i -
r e c e k y e g â n e şey seni n bireyselliğinin karizması , çeki-
ciliği , b ü y ü s ü d ü r . O z a m a n d o k u n d u ğ u n h e r ş e y a l t ı n
haline gelir. Bu y ü z d e n artık v a r olmayan geçmişle
m ü c a d e l e e t m e k ve kızmakla zamanını ve enerjini he-
b a e t m e k t e n s e t ü m enerjini bireyliğinin b ü y ü s ü olma-
y a a k t a r . B u s a y e d e a n n e b a b a n , s e n i g ö r d ü ğ ü n d e , se-
nin geliştirmiş o l d u ğ u n y e n i nitelikler, o t o m a t i k olarak
etkileyici olan nitelikler —tazeliğin, anlayışın, koşul-
suz sevecenliğin, öfkenin d a h a u y g u n bile düşebileceğ i
bir d u r u m d a k i nezaketin— karşısında etkilenmeden
kalamazlar.
261
ÇOCUK
S a d e c e b u n l a r g e r ç e k i d d i a l a r d ı r . T e k b i r s ö z söy-
lemene gerek y o k . Gözlerin, y ü z ü n , eylemlerin, davra-
nışın, t e p k i n o n l a r d a değişiklik y a r a t a c a k t ı r . S a n a n e
o l d u ğunu , b u n u n n a s ı l o l d u ğ u n u s o r m a y a b a ş l a y a c a k -
lardır ç ü n k ü h e r k e s b u nitelikleri ister. B u n l a r g e r ç e k
z e n g i n l i k l e r d i r . S a n a s ö y l e d i ğ i m b u ş e y l e r e s a h i p ol-
m a m a n ı n bedelini ödeyebilecek k a d a r hiç kimse zen-
gin değildir.
B u n e d e n l e enerjisini k e n d i n i d ö n ü ş t ü r m e y e h a r -
ca. B u s a n a y a r d ı m e d e c e k , b u a n n e b a b a n a y a r d ı m
edecek. M u h t e m e l e n bu zincirleme bir reaksiyon yara-
t a c a k . A n n e b a b a n ı n b a ş k a ç o c u k l a r ı o l a b i l i r, o n l a r ı n
a r k a d a şlar ı o l a b i l i r v e b u b ö y l e s ü r ü p g i d e c e k t i r .
262
A N N E BABAYLA B A R I Ş M A K
A i l e ile ilgili s o r u n ş u d u r ,
çocuklar çocukluktan çıkar Çocuklar
A n n e b a b a o l m a k b ü y ü k b i r s a n a t t ı r ; ç o k a z sayı-
d a i n s a n g e r ç e k t e n a n n e b a b a o l m a k için yeterlidir.
H i ç e n d i ş e l e n m e ; t ü m a n n e b a b a l a r ç o c u k l a r ı ile
ilgili h a y a l k ı r ı k l ı ğ ı y a ş a r ! V e b e n h i ç i s t i s n a s ı o l m a d a n
hepsi diyorum. Gautam B u d a ' n m a n n e b a b a s ı bile
o n u n l a ilgili ç o k h a y a l k ı r ı k l ı ğ ı h i s s e t m i ş t i r . I s a M e -
sih'in a n n e b a b a s ı açıktır k i o n d a n , ç o k h a y a l kırıklığı
d u y m u şlardır . O n l a r belli bir t ü r d e h a y a t y a ş a m ı ş t ı r
263
ÇOCUK
264
A N N E BABAYLA B A R I Ş M A K
B u d a y a r ı m s a a t b o y u n c a d i n l e d i , t e k b i r s ö z söy-
lemedi. B a b a n ı n benzini bittiğinde, biraz d a h a sakin-
leştiğin d e . . . g ö z l e r i n d e n y a ş l a r geliyordu. Ö f k e , h ü s -
r a n g ö z y a ş l a r ı . O z a m a n B u d a ş ö y l e d e d i : " S e n d e n sa-
d e c e t e k b i r iyilik i s t i y o r u m . L ü t f e n g ö z y a ş l a r ı n ı sil v e
b a n a b a k : B e n evi t e r k e d e n kişi değdim, b e n t a m a m ı y -
la d ö n ü ş m ü ş bir insanım fakat senin gözlerin gözyaşla-
r ı ile o k a d a r d o l u k i g ö r e m i y o r s u n . V e s e n h â l â a r t ı k
var olmayan birisine k o n u ş u y o r s u n ! O öldü."
265
ÇOCUK
d e n i m s e n i n a r a c ı l ı ğ ı n l a g e l m i ş t i r a m a seri s a d e c e b i r
geçit gibiydin. S e n b e n i y a r a t m a d ı n , sen bir a r a c ı y d ı n .
Ve b e n i m bilincimin senin bilincinle hiçbir alakası y o k .
Ve b e n i m söylediğim şey ş u d u r , şimdi eve y e n i b i r bi-
linç olarak geldim, y e n i d e n d o ğ u m süreci y a ş a d ı m . Sa-
dece b a n a bir bak, benim m u t l u l u ğ u m a ! " dedi.
V e s e n c o ş k u n u n k a y n a ğ ı n a , içse l s a a d e t i n e u l a ş t ı -
ğ ında , p a y l a ş m a k i ç i n o n l a r a git. Ö f k e l i o l a c a k l a r : B e k $
266
A N N E BABAYLA B A R I Ş M A K
y a c a ğın ı b i l d i ğ i n d e v e s a d e c e zorundasın.
B u o n l a r ı n i ş i d i r ! V e z a n n e t m e k i o n l a r ı n f i k i r l e r i-
ni takip etmiş olsaydın endişelenmeyeceklerdi. O n l a r
yine de endişeleneceklerdi. Onların koşullanması bu.
O n l a r ı n a n n e babas ı endişelenmiş olmalı ve onların an-
n e b a b a l a r ı n ı n a n n e b a b a l a r ı endişelenmiş olmalı; on-
ların genlerinde bu var. Ve sen artık endişelenmediğin
için onları h a y a l kırıklığına u ğ r a t t ı n . S e n y o l d a n sapı-
y o r s u n ! O n l a r ı s t ı r a p i ç i n d e , o n l a r ı n a n n e b a b a l a r ı ıs-
t ı r a p i ç i n d e y d i . V e b u A d e m ile H a v v a ' y a k a d a r b ö y -
leydi! Ve sen yoldan sapıyorsun, bu y ü z d e n b ü y ü k bir
endişe vardır.
267
ÇOCUK
E ğe r b a ğ ı m s ı z k a l a b i l i r s e n , e ğ e r ö z g ü r l ü ğ ü n g ü z e l
kokularını edinebilirsen, eğer d a h a çok meditasyon ha-
l i n d e olabilirsen k i b u n u n için — d a h a ç o k m e d i t a s y o n
h a l i n d e o l m a k i ç i n , d a h a s e s s i z o l m a k için, d a h a s e v g i
d o l u o l m a k için, d a h a m u t l u o l m a k için — b u r a d a s ı n , o
z a m a n bir g ü n kendi saadetini paylaşabilirsin. Paylaş-
m a k için ö n c e o n a s a h i p o l m a k z o r u n d a s ı n ; s a d e c e za-
t e n s a h i p o l d u ğ u n şeyi paylaşabilirsin.
Şu an sen de endişelenebilirsin a m a endişelenen
iki kişi b a s i t ç e e n d i ş e l e r i ikiye k a t l a r ; b i r b i r l e r i n e y a r -
dım edemezler.
Bu onların koşullanması haline gelmiş olmalı. Bu,
dünyadaki herkesin koşullanmasıdır.
B i r aile b i r h a h a m ı k o n u k e d i y o r d u v e e v i n reisi
b u n u n o n u r u y l a çocuklarını b ü y ü k bir h a h a m geleceği
için y e m e k m a s a s ı n d a ciddi d a v r a n m a l a r ı için u y a r d ı .
A n c a k y e m e k sırasında bir şeye güldükleri için o n l a r a
masadan kalkmalarını emretti. B u n u n üzerine h a h a m
da ayağa kalktı ve ayrılmaya hazırlandı.
268
A N N E BABAYLA B A R I Ş M A K
269
ÇOCUK
Ş aye t ç o c u k l a r a n n e b a b a l a r ı n ı ç o k s e v e r s e k e n d i
ç o c u k l a r ı n ı s e v e m e y e c e k l e r d i r . B u d a h a tehlikeli ola-
caktır: O z a m a n türlerin h a y a t ta kalması riske girecek-
tir. S e n i n a n n e n d e k e n d i a n n e s i n i s e v m e m i ş t i r . E n iyi
ihtimalle kişi kibar, saygılı olabilir a m a sevgi geriye
d o ğr u a k m a z . K i ş i s a y g ı l ı o l a b i l i r , b u d o ğ r u d u r ; k i ş i
saygılı o l m a l ı d ı r a m a sevgi m ü m k ü n değildir. B i r k e z
sevginin imkânsız o l d u ğ u n u anlarsan suçluluk duygu-
su kaybolacaktır.
z a m a n ö z g ü r o l a c a ğ ı m " d i y e u m u t e d e c e k l e r d i r . O , bi$
linçaltlarında d o l a n ı p d u r a c a k t ı r ç ü n k ü b u y e g â n e öz-
g ü r l ü k o l a s ı l ı ğ ı y m ı ş g i b i g ö z ü k ü r . B u iyi d e ğ i l d i r — a n -
n e b a b a n ı ölü olarak d ü ş ü n m e k — a m a eğer aşırı bağlı
bale gelirsen olan şey b u d u r .
B u n a g e r e k y o k ; s a d e c e saygılı ol, h e p s i b u . Ö z e n
göster, n e yapabiliyorsa n y a p a m a hiç suçluluk hissetme.
V e şayet a n n e b a b a l a r anlayışlıysa b u n u anlayacak-
tır. B u h a y v a n l a r d a böyledir. H a y v a n l a r d a b ö y l e bir m e -
sele y o k t u r : Ç o c u k k e n d i b a s m a d u r a b i l d i ğ i a n , ç o c u k
anne babasını terk eder. A n n e babalar ç o cuğu n peşinden
gidip, " D i n l e n e r e y e g i d i y o r s u n ? S e n i n için b u k a d a r şey
yaptık..." demezler. D o ğ a d a bu hiç sorulmaz.
271
ÇOCUK
E ğe r o n a g i t m e k s e n i i y i h i s s e t t i r m i y o r s a g e r e k
y o k t u r . S a d e c e iyi h i s s e t t i ğ i n d e g i t ! A s l a g ö r e v o l a r a k
g i t m e . Asla g i t m e k z o r u n d a o l d u ğ u n için g i t m e . S a d e -
c e g e r ç e k t e n iyi h i s s e t t i ğ i n z a m a n v e a n n e n l e b i r s ü r e
b i r l i k t e o l m a k i s t e d i ğ i n z a m a n git. M u t l u o l d u ğ u n d a ,
sadece birkaç dakikalığına o r a d a olman, b e r b a t hisse-
dip saatlerce o r a d a o l m a n d a n , o n u n için v e k e n d i n
için ıstırap y a r a t m a n d a n d a h a iyidir. Biraz d a h a u y a -
n ı k ol.
Ş aye t d ü ğ ü m e n e r j i n d e o l s a y d ı o z a m a n z o r b i r
şey olurdu . E ğ e r d ü ğ ü m sadec e
hafızadaysa çok basit bir şey-
Anne baba demek
dir, o n u h e m e n bırakabilirsin.
suçluluk demektir.
B e n i m ö n e r i m h e r h a n g i b i r şe-
Onlar
temel suçluluğu y i n içine g i r m e d e n ö n c e iki ü ç
yaratmıştır a y l ı ğın a s a d e c e m u t l u o l . Y a l -
nızca hiçbir engel olmadan,
272
A N N E BABAYLA B A R I Ş M A K
A s l ı n d a h i ç b i r ç o c u k , s u ç l u l u k d u y m a z h a l e gele-
n e k a d a r a n n e babasını asla affedemez. Ç ü n k ü a n n e
baba demek suçluluk demektir. Onlar temel suçluluğu
y a r a t m ı ştır : Ş u n u y a p , b u n u y a p m a ; ş u n u n g i b i ol, b u -
n u n gibi o l m a . O n l a r ilk y a r a t ı c ı ö ğ e l e r d i v e o n l a r ay-
n ı z a m a n d a y o k edici olmuşlardır. O n l a r ç o c u ğ u n bü-
y ü m e s i n e y a r d ı m etti, ç o c u ğ u s e v d i a m a o n l a r ı n k e n d i
zihinleri ve koşullanmaları v a r d ı ve onlar bu koşullan-
m a l a r ı ç o c u ğ a d a y a t m a y a çalıştı. B u y ü z d e n h e r ç o c u k
a n n e b a b a s ı n d a n nefret eder. A n n e b a b a n a k a r ş ı hisse-
diyorsun, onlardan korkuyorsun çünkü onlar senin
k e n d i n o l m a n a izin v e r m i y o r : B u y ü z d e n n e z a m a n on-
lar v a r s a k r a m p l a r g i r m e y e başlıyor, k a r n ı n d a d ü ğ ü m
h i s s e d i y o r s u n ç ü n k ü o n l a r s e n i n k e n d i n o l m a n a izin
vermiyor. Onların mevcudiyetinde yeniden bir çocuk
haline geliyorsun. Geçmiş y e n i d e n canlanıyor. Yeni-
d e n çaresizsin v e artık b i r ç o c u k değilsin. B u y ü z d e n
d o ğa l o l a r a k t a r t ı ş m a y a g i r i y o r s u n , ö ç a l ı y o r s u n , k ı z ı -
yorsun ya da savunmaya geçiyorsun. Ya da kaçmaya
b a şlıyorsun...anca k bunların hepsi bir mesafe y a r a t a n
ş eylerdir .
273
ÇOCUK
m ı ştı r b u y ü z d e n y a k ı n l a ş t ı ğ ı n d a b i r s o r u n v a r d ı r . Y a $
k ı n l a şmazsa n d e r i n d e n b i r b i r l e ş m e , a f f e t m e , y e n i k ö p -
r ü l e r k u r m a isteği vardır.
E ğe r y a p a m a z s a n v e b u n u n z o r o l d u ğ u n u h i s s e -
diyorsan o z a m a n terapi y a r d ı m c ı olacaktır. O aynı
ş ey i y a p a c a k t ı r : A n ı y ı s i l e c e k t i r . Ş a y e t t e k b a ş ı n a y a -
p a m a z s a n her z a m a n nasıl y a p a c a ğ ı n ı bilen bir uzma-
nın desteğini a l m a k iyidir a m a ö n c e k e n d i b a ş ı n a de-
ne.
274
A N N E BABAYLA B A R I Ş M A K
b e c e r i k s i z , o k a d a r ş a ş k ı n d ı r k i e ğ e r t u t u n d u ğ u b i r şe-
yi kaybetmeye başlarsa h e m e n başka bir y ö n d e n o n u n
y e r i n e geçecek b a ş k a bir şeye t u t u n m a y a başlar. Bu
y ü z d e n pek çok insan terapiste gider ve yavaş yavaş
problemlerinden kurtulur a m a sonra terapist sorun ha-
line gelir. O z a m a n t e r a p i s t i k a y b e t m e y i g ö z e a l a m a z -
lar; o z a m a n t e r a p i y i b ı r a k a m a z l a r . T e r a p i s t i d e ğ i ş t i r e -
bilirler, terapiyi değiştirebilir-
ler, b i r t e r a p i ç e ş i d i n d e n d i ğ e r
terapi çeşidine gidebilirler a m a Tamamıyla
275
ÇOCUK
A n n e b a b a l a r l a b u h e p b ö y l e d i r . İlişki ö y le b i r şey-
dir ki o n u bitirmek b ü y ü k bir farkındalık gerektirir. Sa-
d e c e o z a m a n b i t e b i l i r . O n u b i t i r m e fikri bile o n u n bit-
m e s i n e e n g e l olabilir. B u n e d e n l e b u fikri t a ş ı m a . S a d e c e
o r a d a ol.. .doğal b ir şekilde, sevgi dolu bir şekilde o r a d a .
Ne yapabiliyorsan y a p çünkü anne babalar pek
ç o k şey y a p m ı ş t ı r v e B a t ı ' d a b u n u n için o n l a r a t e ş e k -
k ü r bile e d i l m e z . H i ç k i m s e m i n n e t h i s s e t m e z .
D o ğud a b u t a m a m ı y l a f a r k l ı o l m u ş t u r . D o ğ u ' d a
bu asla b i t m e m i ş bir d u r u m değildir. O h e r z a m a n ta-
m a m l a n m ı ştı r ç ü n k ü a n n e b a b a l a r ç o k ş e y v e r m i ş t i r v e
çocuklarsa h e r z a m a n m ü m k ü n o l d u ğ u n c a çok saygı
g ö s t e r m i şlerdir . Bu D o ğ u ' d a çok doğal bir hale gelmiş-
tir ve b u n u n böyle olmasında çok derin bir n e d e n var-
dır. Şayet anne babanla uyumlu olmazsan kendinle
u y u m l u olamazsın. Ç ü n k ü a n n e babalar sadece rast-
lantısal olgular değildir; onlar d e r i n bir şekilde senin
köklerindedir...sen onlardan geliyorsun. Varlığının
y a r ı s ı a n n e n d e n gelir, v a r l ı ğ ı n ı n d i ğ e r y a r ı s ı b a b a n d a n
gelir. H e r i k i s i d e s e n d e d e v a m e d e c e k t i r . O n l a r ı n t ü m
ç a t ı şmas ı s e n d e d e v a m e d e ç e k t i r . . . o n l a r ı n t ü m k a y g ı -
l a r ı d e r i n d e d e v a m e d e c e k t i r . O n l a r l a u y u m l u h a l e gel-
m e k s e n i n iyiliğin i ç i n d i r . V e e n k o l a y y o l u , b u n u n i ç i n
hiç çaba sarf etmemektir.
276
A N N E BABAYLA B A R I Ş M A K
S a d e c e o r a y a git, o r a d a o l v e o s a n a ş i m d i i h t i y a ç
duyacaktır. Baban öldüğünde o çok büyük bir ü z ü n t ü
içinde olacaktır; s a n a ihtiyacı olacaktır. B u n e d e n l e bi-
linçli b i r ç a b a i ç i n d e o l m a s a d e c e o n u n l a ol. O n a y u -
m u şa k d a v r a n , o n a ö z e n g ö s t e r . . . b a z e n o n u n l a b i r l i k -
te meditasyon yap. Eğer yapabilirse o n u n meditasyon
y a p m a s ı n a y a r d ı m et. Y o k s a o n a s a d e c e o n u n o d a s ı n -
da m e d i t a s y o n y a p a c a ğ ı n ı söyle. O sadece y a t a ğ ı n d a
dinlenebilir; sen m e d i t a s y o n y a p a c a k s ı n . Ve bu titreşi-
min kendisi ona y a r d ı m edecektir.
M u t l u ol. B ö y l e b i r d u r u m d a , b u d u r u m d a b u z o r
o l a c a k t ı r a m a y i n e d e m u t l u ol.
O n a n e ş e g ö t ü r . . . a ğ ı r l ı ğ ı hafif-
Eğer biz
let, o n u n d u r u m u k a b u l e t m e s i -
sevgi dolu olabilirsek
n e y a r d ı m et.
hiçbir ilişki
Ve ilişkini umursama ve sürüncemede kalmaz.
b i r d e n g ö r e c e k s i n ki iyileşmiş. O, her an
O dolaylıdır; d o ğ r u d a n üzerin- tamamlanmıştır.
de çalışamazsın. Ve şayet iki üç
h a f t a l ı ğın a çok sevgi dolu ve
y a r d ı m c ı olabilirsen ve o geldiğin için m u t l u olursa,
o n u n ihtiyacı olan, o n u n için bir destek olacak, t a m a -
mıyla farklı t ü r d e n bir enerjiye sahip olduğun için
m e m n u n olacaktır. Bu k a d a r ı yeterlidir. Bir u y u m u n
g e l d i ğin i h i s s e d e c e k s i n .
E ğe r b i z s e v g i d o l u o l a b i l i r s e k h i ç b i r i l i ş k i s ü r ü n -
cemede kalmaz. O, her an tamamlanmıştır.
277
ÇOCUK
B i r g e n ç b a b a s ı n a g i t t i v e " B a b a , S u s y ile e v l e n -
m e k istiyorum" dedi. " O n u n l a evlenme oğlum" dedi
y a şl ı a d a m . " B e n b i r g e n ç k e n b i r a z ç a p k ı n c a y a ş a d ı m .
Ve biliyorsun bu tip şeyler nasıldır."
Bir hafta k a d a r s o n r a ç o c u k gelip b a b a s ı n a " B a b a ,
Mildred'a âşık o l d u m ve o n u n l a evlenme k i s t i y o r u m "
dedi.
Y a şl ı s a t ı c ı , " O s e n i n ü v e y k ı z k a r d e ş i n . O n u n l a
evlenemezsin" dedi.
"Peki ya M a b e l ? " diye s o r d u çocuk birkaç hafta
sonra.
278
ANNE BABAYLA BARıŞMAK
I B M makinelerinin n e k a d a r fantastik o l d u ğ u nu
d u y m u ş o l a n b i r k a d ı n , I B M satış m a ğ a z a s ı n a girdi v e
etrafa bakındı.
Satıcı, " M a k i n e y e istediğiniz s o r u y u sorabilirsiniz
v e size d o ğ r u c e v a b ı v e r e c e k t i r " d i y e a ç ı k l a d ı .
Kadın, "Babam nerede?" diye soruyu yazdı ve
m a k i n e ye girdi.
C e v a p geldi: " B a b a n ı z F l o r i d a ' n ı n batı kıyısında
balık t u t u y o r . "
" K o m i k ! " diye çığlık attı k a d ı n . " B a b a m y i r m i yıl
önce öldü."
" M a k i n e asla b a t a y a p m a z " diye d a n etti satıcı.
"Basit bir yanlış a n l a m a var, s o r u n u z u y e n i d e n oluştu-
rup sorun."
279
ÇOCUK
280
i
M edit asyon
281
ÇOCUK
282
M E D İTASYO N
V e b i r i ş a d a m ı y a h u t b i r şef
yahut bir memur yahut bir Herkes
283
ÇOCUK
284
M E D İTASYO N
285
ÇOCUK
Ö r n e ğin , d ü n y a n ı n h e r t a r a f ı n d a k i k ü l t ü r l e r d e ç o -
cuklar d ö n m e y i sever. V e h e r a n n e b a b a onların dö-
n ü şlerin i d u r d u r u r , " D ü ş e c e k s i n " d e r . D o ğ r u , o n l a r ı n
d ü şm e o l a s ı l ı ğ ı v a r d ı r . A n c a k b u d ü ş ü ş fazla c a n y a k -
maz.
286
MEDITASYON
287
ÇOCUK
B u ilk d e f a g e r ç e k v a r l ı ğ ı n v e b e d e n i n a r a s ı n d a k i
b a ğlantını n farkına vardığım zamandı. O tam göbek
d e l i ğini n a l t ı n d a n — g ö b e k d e l i ğ i n i n b e ş s a n t i m a l t ı —
g ü m ü ş bir bağ, g ü m ü ş ip gibi b i r şeyle bağlıydı. O
m a d d i b i r şey değil a m a g ü m ü ş gibi parlıyor . D i ğ e r kı-
yıya h e r varışımda, diğer kıyıya h e r vardığım an, var-
l ı ğı m b e d e n i n i ç i n e g i r e r d i , i l k s e f e r i n d e k o r k u t u c u y -
du sonradan çok b ü y ü k bir eğlenceye dönüştü.
A n n e b a b a m a söylediğimde, " B i r g ü n n e h i r d e öle-
ceksin. Bu yeterli bir işarettir. N e h i r taştığında o r a y a
gitmekten vazgeç" dediler.
Fakat ben "Ben b u n d a n çok hoşlanıyorum...öz-
gürlük, yerçekimi kuvveti yok ve kendi bedenini tama-
mıyla u z a k t a n seyretmek" dedim.
S e n i n b a ş ı n a g e l e n şey, k a z a e s e r i o l m u ş . O n u t a -
k i p etmiş olsaydın geri gelebilirdi.
A m a iyi o l m u ş . . . b u p e k ç o k ç o c u ğ a o l u r a m a k i m -
se ısrar etmez. Y a n i a r a d a bir o gerçekleşir ve s o n r a
u n u t u l u r y a d a kişi o n u n bir hayal, belki d e o n u n tatlı
bir r ü y a o l d u ğ u n u düşünür. A n c a k o gerçektir. Sen
k e n d i n i n d ı ş ı n a y ü r ü d ü n v e g ö r d ü ğ ü n şey, b e d e n d ı ş ı
bir farkındalıktı.
288
M E D İTASYO N
289
ÇOCUK
O n u s e v v e o n u n b i r a z c ı k m e d i t a s y o n h a l i n d e ol-
m a s ı n a izin v e r v e p e k ç o k şey m ü m k ü n d ü r .
E ğe r k ü ç ü k ç o c u k l a r m e d i t a s y o n y a p m a y a b a ş l a r -
larsa toplum tamamıyla dönüştürülebilir. O n l a r ciddi
d e ğildi r b u y ü z d e n o n l a r m e d i t a s y o n i ç i n ç o k h a z ı r d ı r .
O n l a r neşelidir, oyuncudur. O n l a r h e r şeyi eğlenc e
o l a r a k alır. B a z e n b i r ç o c u ğ a , " G ö z l e r i n i k a p a t " d e d i -
ğin olur. Gözlerini kapatır ve b a ş k a hiç kimsenin keyif
a l m a d ı ğ ı k a d a r ç o k keyif alır. K e n d i s i n i n b u k a d a r cid-
diye alındığı fikri bile o n u m u t l u e d e r . Sessizce o t u r u r .
Bazen yetişkin insanların neler o l d u ğ u n u birazcık gör-
m e k için g ö z l e r i n i açtığını, b a k ı n d ı ğ ı n ı g ö r m ü ş ü m d ü r .
F a k a t k ü ç ü k ç o c u k l a r gözlerini k a p a t t ı k l a r ı n da ger-
ç e k t e n k a p a t ı r l a r . O n l a r g ö z l e r i n i ç o k sıkı k a p a t ı r l a r
ç ü n k ü eğer sıkı k a p a t m a z l a r s a a ç ı l a c a k l a r ı n d a n k o r -
k a r l a r . O n l a r g e r ç e k t e n sıkı b i r şekilde y a p a r l a r . B ü -
t ü n enerjilerini o r t a y a k o y a r l a r ç ü n k ü şayet t a m o l a r a k
y a p m a z l a r s a gözler açılacaktır ve neler o l d u ğ u n u gör-
mek için etrafa b a k m a y a başlayacaklardır. Onların
gözlerini gerçekten kapattığını g ö r m ü ş ü m d ü r . Ve bir
ç o c u ğ u sessiz b i r şekilde o t u r u r k e n g ö r m e k k a r ş ı l a ş a-
b i l e c e ği n e n g ü z e l ş e y l e r d e n b i r t a n e s i d i r .
290
MEDITASYON
d u ğund a b u n u u n u t m a n a y a r d ı m e t m e k i ç i n ç o k s ı k ı
ç a l ı şma n g e r e k i r .
B ü y ü k besteci ve m ü z i s y e n M o z a r t ' a birisi geldiği
zaman, " D a h a önce başka bir y e r d e müzik öğrenmiş
miydin?" diye s o r d u ğ u nu d u y m u ş t u m . Eğer öğrenmiş$
s e o z a m a n iki k a t ı p a r a i s t i y o r d u . Ş a y e t m ü z i ğ i b i ç ö ğ $
r e n m e m i şs e o z a m a n , " T a m a m d ı r . Ü c r e t i n y a r ı s ı b i l e
olur" derdi.
İ nsanla r çok şaşkın haldedir ç ü n k ü bu mantıksız-
dır: " A c e m i birisi, m ü z i k h a k k ı n d a h i ç b i r şey b i l m e y e n
b i r i s i g e l d i ğ i n d e , y a r ı ü c r e t d i y o r s u n v e o n y ı l d ı r çalış-
m ı ş o l a n b i r i s i g e l d i ğ i n d e ise i k i k a t ı ü c r e t d i y o r s u n ! "
M o z a r t , " B u n u n bir n e d e n i var. İlk önce geçmiş-
t e k i h a t a l a r ı t e m i z l e m e m g e r e k i y o r , b u d a h a z o r b i r iş.
B u kişinin t a ş ı m a k t a o l d u ğ u h e r şeyi y o k e t m e k , öğret-
mekten d a h a zordur," derdi.
E ğe r s e n k e n d i n i a ç a r s a n ö ğ r e t m e k ç o k k o l a y d ı r .
B a k i r e b i r k a l p ile ö ğ r e t m e k ç o k b a s i t t i r . V e b i r ç o c u k
bakire bir kalptir.
On iki yaşındayım.
Meditasyona başlayabilir miyim?
291
ÇOCUK
d e ğils e o z a m a n d e ğ i ş i m i k a ç ı r m a y a d e v a m e d e r . V e
g ü z e l o l a n h e r şey, h e r z a m a n b u d e ğ i ş i m p e r i y o d u n u
geçersen gerçekleşir.
Bu n e d e n l e meditasyon y a p m a y a başla. Ve m e d i $
t a s y o n d e r k e n s ö y l e m e k i s t e d i ğ i m şey, n e z a m a n s e s -
sizce o t u r u y o r o l u r s a n a y n ı ş i m d i y a p t ı ğ ı n gibi hafifçe
s a ğ a sola d o ğ r u sallan. Bir a ğ a ç gibi hisset ve sallan.
S a l l a n ı r k e n ve bi r a ğ a ç gibi h i s s e d e r k e n bir i n s a n ola-
rak kaybolacaksın, bu kayboluş meditasyondur. Kay-
b o l m a n ı n b i n bir çeşit y o l u vardır . S a n a en basit olanı-
nı çok kolay bir şekilde yapabilecek olduğun bir tane-
sini v e r i y o r u m . D a n s e t v e d a n s ı n içinde kaybol; k e n d i
etrafında d ö n ve d ö n m e n i n içinde kaybol. Koş ve koş-
m a n ı n içinde k a y b o l : K o ş m a o r a d a o l s u n v e k e n d i n i ise
unut. Bu u n u t m a , meditasyondur. Ve bu, bu yaşta
mümkündür.
Ç o c u k l a r m e d i t a s y o n a d a n s aracılığıyla çok k o l a y
girebilirler ç ü n k ü d a n s doğal o l m a y a n , y a p a y b i r şey
d e ğildir ; i n s a n d a n s ı n g e r ç e k l i ğ i ile d o ğ a r . Doğal bir
ş ekild e d a n s e t m e k t e n v a z g e ç m i ş o l d u ğ u m u z i ç i n b e -
d e n çok acı ç e k m e k t e d i r . D a n s sayesinde gerçekleşebi-
lecek birkaç şey vardır: Akış sadece m e d i t a s y o n saye-
sinde m ü m k ü n d ü r . Bu nedenle ç o c u ğ u n dans meditas$
292
MEDITASYON
Ş un u y a p : H e r g ü n e n a z ı n d a n i k i k e z , o n l a r ı n o n
beş y a d a y i r m i d a k i k a k u d u r m a l a r ı n a , t a m a m ı y l a de-
lirmelerine ve canları ne isterse —atlamak, bağırmak
ve çağırmak— yapmalarına, sadece sabahleyin derse
b a şlamada n ö n c e y i r m i d a k i k a l ı ğ ı n a izin ver. S e n d e
katıl, o z a m a n b u n d a n ç o k keyif alacaklardır . S e n de
b a ğı r v e z ı p l a , k a t ı l . O z a m a n g e r ç e k t e n i ç i n e g i r e c e k -
lerdir. Ö ğ r e t m e n l e r i n i n de içinde o l d u ğ u n u g ö r d ü k l e ri
an, bu yolculuğun t ü m ü n d e n basitçe zevk alacaklardır.
On beş dakika yeterli olacaktır. O n l a r a olabildikleri
k a d a r çok gürültü çıkarmalarını ve canları ne istiyorsa
y a p m a l a r ı n ı söyle. O n l a r a d u r m a l a r ı n ı v e beş d a k i k a
sessiz k a l m a l a r ı n ı söyle; b u o n l a r için m u h t e ş e m b i r
meditasyon olacaktır.
V e b u n u n işe y a r a d ı ğ ı n ı h i s s e d e r s e n o z a m a n o n -
lar a y r ı l m a d a n ö n c e bir kez d a h a , öğleden s o n r a her-
h a n g i b i r z a m a n d a b i r k e z d a h a y a p . V e b i r k a ç a y için-
de ç o c u k l a r a çok b ü y ü k bir değişim geldiğini görecek-
sin... inanılmaz.
293
ÇOCUK
294
Meditasyonlar
Gibberish Meditasyonu
B u b e d e n h a r e k e t l e r i n i ifade e t m e y i c e s a r e t l e n d i -
ren bir rahatlama tekniğidir.
T e k başına ya da g r u p halinde gözlerini k a p a ve
anlamsız sesler söylemeye başla: Gibberish. "Gibbe$
r i s h " s ö z c ü ğ ü , C a b b a r a d ı n d a b i r Sufi m i s t i k t e n gelir.
C a b b a r asla b i r dil k o n u ş m a m ı ş t ı r , o s a d e c e a n l a m s ı z
sözler sarf etmiştir, y i n e de binlerce m ü r i d i v a r d ı ç ü n -
kü söylediği şey şuydu: Z i h n i n gibberish'den b a ş k a b i r
şey değildi. O n u bir k e n a r a k o y v e k e n d i varlığının ta-
dını alacaksın."
G i b b e r i s h ' i k u l l a n m a k için anlamlı şeyler söyleme,
b i l d i ği n b i r dili k u l l a n m a . Ç i n c e b i l m i y o r s a n Ç i n c e ' y i
k u l l a n . J a p o n c a ' y ı b i l m i y o r s a n J a p o n c a ' y ı k u l l a n . Al-
m a n c a b i l i y o r s a n A l m a n c a k u l l a n m a . H a y a t ı n d a ilk
295
ÇOCUK
k e z ö z g ü r ol: T ü m k u ş l a r ı n s a h i p o l d u ğ u g i b i . B a s i t ç e
z i h n i n e n e gelirse, o n u n mantığını, s a ğ d u y u s u n u , anla -
mını, ö n e m i n i u m u r s a m a d a n izin ver; tıpkı k u ş l a r ı n
y a p t ı ğ ı gibi.
K a r n ı n ı n ü z e r i n d e y e r e y a t v e d ü n y a a n a ile b ü $
t ü n l e şiyormuşsu n gibi hisset. H e r nefes verişte altında-
k i y e r ile b ü t ü n l e ş t i ğ i n i h i s s e t .
296
MEDITASYONLAR
Yeniden Doğuş
O y u n c u ol. Z o r o l a c a k b u ç ü n k ü f a z l a s ı y l a y a p ı -
landın. Ç e v r e n d e bir zırh var ve o n u gevşetmek, rahat-
latmak çok zordur.
Ç o c u k l u ğun a k a v u ş . H e r k e s o n u n i ç i n c a n a t ı y o r
a m a h i ç k i m s e o n a k a v u ş m a k içi n h i ç b i r ş e y y a p m ı y o r .
H e r k e s o n u n içi n y a n ı p t u t u ş u r ! İ n s a n l a r s ü r e k l i o l a -
r a k ç o c u k l u ğ u n c e n n et o l d u ğ u n u söyler ve şairler ço-
c u k l u ğu n güzelliği hakkında şiirler y a z m a y a devam
e d e r . S e n i o n a k a v u ş m a k t a n k i m a l ı k o y u y o r ? B e n sa-
n a o n a k a v u ş m a k için b u fırsatı t a n ı y o r u m .
297
ÇOCUK
B i r ç o c u k g i b i d a v r a n . Y a l n ı z c a ç o c u k l u ğ u n u n içi-
n e gir. Y a p m a k i s t e d i ğ i n h e r n e y s e y a p : D a n s e t m e k ,
ş ark ı s ö y l e m e k , z ı p l a m a k , a ğ l a m a k , b a ğ ı r m a k , h e r h a n -
g i b i r şey, h e r h a n g i b i r b i ç i m d e . D i ğ e r i n s a n l a r a d o -
k u n m a k ve rahatsız etmek dışında hiçbir kısıtlama yok.
İ kinc i s a a t t e s a d e c e s e s s i z c e o t u r . D a h a f a z l a t a z e -
lenmiş, m a s u m olacaksın ve meditasyon d a h a kolayla-
ş acak .
298
M E D İTASYONLA R
B u s a d e c e o n ila y i r m i d a k i k a y a p ı l ı r — m i n i m u m
on, m a k s i m u m y i r m i — s o n r a u y u .
S e s s i z l i ği n s e n i n m e d i t a s y o n u n o l m a s ı n a i z i n v e r .
N e z a m a n vaki t b u l u r s a n , sessizliğin içinde dağıl. V e
tam olarak b u n u söylemek istiyorum: Dağıl. Sanki an-
n e s i n i n k a r n ı n d a k i k ü ç ü k b i r ç o c u k m u ş g i b i . B u şekil-
d e o t u r v e s o n r a y a v a ş y a v a ş b a ş ı n ı y e r e k o y m a k iste-
meye başlayacaksın. O z a m a n başını yere koy. Anne
karnındaki pozisyonu, sanki çocuk annesinin karnınd a
k ı v r ı l ı p k a l ı y o r m u ş ç a s ı n a a l v e a n s ı z ı n s e s s i z l i ğ i n gel-
d i ğin i h i s s e d e c e k s i n : A n n e k a r n ı n d a k i s e s s i z l i ğ i n a y n ı -
sı. Y a t a ğ ı n a o t u r u r k e n b a t t a n i y e n i n a l t ı n a g i r v e k ı v r ı l
ve tam bir hareketsizliğin içinde kal, hiçbir şey y a p m a -
dan.
B a z en b i r k a ç d ü ş ü n c e gelecektir, bırak geçsinler.
S e n k a y ı t s ı z k a l , h i ç i l g i l e n m e : G e l i r l e r s e i y i d i r ; gel-
mezlerse iyidir. Savaşma, onları uzaklaştırma. Eğer
mücadele edersen rahatsız olacaksın, eğer onları uzağa
itersen, ısrarcı olursan, eğer onları istemezsen gitme-
m e k k o n u s u n d a onlar çok inatçı olacaklardır. Sen ba-
sitçe i l g i l e n m e d e n kal, t ı p k ı trafik g ü r ü l t ü s ü n ü n olma-
sı gibi b ı r a k o n l a r ç e p e r d e kalsınlar. Ve o n l a r gerçek-
ten trafik g ü r ü l t ü s ü d ü r : M i l y o n l a r c a h ü c r e n i n birbiri
ile k o n u ş m a s ı n d a n v e e n e r j i n i n h a r e k e t e t m e s i n d e n v e
e l e k t r i ği n b i r h ü c r e d e n d i ğ e r i n e a t l a m a s ı n d a n d o ğ a n
299
ÇOCUK
300
MEDITASYONLAR
G e ç m i şte n e n s t a n t a n e l e r h a t ı r l a — ç o k d o n u k v e
ö l ü v e i n t i h a r e t m e k i s t e d i ğ i n v e h a y a t ı n h i ç t a d ı n ı n ol-
madığı z a m a n l a r ı — ve onları abart. Etrafında t ü m bu
d u r u mu yarat, zihnin seni rahatsız hissettirecektir.
" N e y a p ı y o r s u n ? G e c e ç o k g ü z e l v e d o l u n a y v a r ! " di-
yecektir. Z i h n i dinleme. O n u n y e n i d e n geleceğini a m a
b u z a m a n ı t a m a m ı y l a negatifliğe adadığını söyle ona.
D i n d a r b i r ş e k i l d e n e g a t i f ol. Ağla, g ö z y a ş ı d ö k , b a ğ ı r ,
ç ı ğlı k at, k ü f r e t ; n a s ı l h i s s e d i y o r s a n . A m a b i r ş e y i h a -
tırla, m u t l u olma, ( k a h k a h a ) . H i ç b i r m u t l u l u ğ a izin
verme. E ğ e r kendine yakalarsan h e m e n kendine bir to-
kat at! K e n d i n i negatifliğe geri g ö t ü r ve m i n d e r l e r i
d ö v m e y e b a ş l a , o n l a r l a k a v g a et, z ı p l a , i ğ r e n ç o l ! V e
bu kırk dakik a b o y u n c a negatif olmanın çok zor oldu-
ğ un u g ö r e c e k s i n .
B u z i h n i n t e m e l k a n u n l a r ı n d a n b i r t a n e s i d i r : Bi-
linçli o l a r a k n e y a p m a k i s t e r s e n iste, y a p a m a z s ı n . A m a
sen o n u y a p ; ve bilinçli o l a r a k y a p , bir ayrılık hissede-
ceksin. O n u y a p ı y o r s u n a m a y i n e d e bir tanıksın; o n u n
içinde kaybolmazsın. Bir mesafe oluşur ve bu mesafe
s o n d e r e c e g ü z e l d i r . F a k a t b u m e s a f e yi y a r a t m a n ı söy-
l e m i y o r u m . B u b i r y a n ü r ü n d ü r ; o n u n için endişelen-
m e n e g e r e k y o k . K ı r k d a k i k a s o n r a s ı n d a negatifliğin
d ı şın a a n s ı z ı n z ı p l a .
M i n d e r l e r i fırlat, ı ş ı k l a r ı a ç , g ü z e l b i r m ü z i k k o y
v e y i r m i d a k i k a d a n s et, s a d e c e " E v e t ! E v e t ! E v e t ! "
d e . B u s e n i n m a n t r a n o l s u n . V e iyi b i r d u ş a l . O t ü m
negatifliği s ö k ü p a t a c a k t ı r v e s a n a y e n i b i r evet d e m e
hissi v e r e c e k t i r .
301
ÇOCUK
Kahkaha Meditasyonu
S o n r a s ı n d a y e r d e y ü z ü s t ü u z a n . Y e r y ü z ü ile t e -
mas kur, y e r y ü z ü n ü n a n n e n o l d u ğ u n u ve senin çocuk
o l d u ğun u h i s s e t ; b u d u y g u n u n i ç i n d e k a y b o l . Y e r y ü z ü
ile n e f e s al, y e r y ü z ü ile b i r h i s s e t . T o p r a k t a n g e l i y o r u z
ve bir gün geri döneceğiz.
Y e r y ü z ü ile b u t e m a s ı k u r d u k t a n s o n r a d a n s ı n d a
farklı bir nitelik olacaktır.
Bu, gece u y u m a d a n öncesi içindir. O n d a k i k a y e -
t e r l i o l a c a k t ı r v e s o n r a u y k u y a d a l . V e s a b a h l e y i n ilk ş e y
olarak o n u y a t a ğ ı n d a yapabilirsin. Y a n i geceleyin en son
302
MEDITASYONLAR
ş e y v e s a b a h l e y i n ilk ş e y o l a c a k t ı r . G e c e l e y i n k a h k a h a
u y k u n d a b i r a k ı m y a r a t a c a k t ı r . R ü y a l a r ı n d a h a neşeli,
d a h a şamatacı olacaktır ve onlar sabah k a h k a h a n a yar-
dım edecektir; onlar zemini yaratacaktır. S a b a h kahka-
hası b ü t ü n g ü n ü n akımını oluşturacaktır. B ü t ü n g ü n bo-
y u n c a n e z a m a n fırsat o l u r s a k a ç ı r m a : K a h k a h a at.
303
ÇOCUK
D ü şüncede n h i s s e t m e y e g e ç . V e b u n u n e n iyi y o -
lu k a l b i n d e n nefes almaya b a ş l a m a k olacaktır.
G ü n b o y u n c a hatırlayabildiğin k a d a r derin nefes
al; n e f e s i n t a m g ö ğ s ü n o r t a s ı n a ç a r p t ı ğ ı n ı h i s s e t . S a n k i
t ü m v a r o l u ş içine, kalbini n t a m o r t a s ı n a — s o l a değil,
sağa d e ğ i l . . . t a m olarak o r t a s ı n a — a k ı y o r m u ş gibi his-
set. K a l p m e r k e z i n i n o l d u ğ u y e r b u r a s ı d ı r .
B u n u n fiziksel k a l p l e h i ç b i r a l a k a s ı y o k t u r . O t a -
m a m ı y l a farklı b i r şeydir; o g ö r ü n e n i n a r d ı n d a k i b e d e -
ne aittir.
B u n e d e n l e d e r i n b i r şekilde nefes a l v e n e z a m a n
b u n u yaparsan en azından beş kez d e r i n nefes al: içi-
n e al, k a l b i n i d o l d u r . S a d e c e o n u o r t a d a h i s s e t . V a r o -
luş k a l b i n aracılığıyla canlılık, y a ş a m , Tanrısallık, d o -
ğa a k ı t ı y o r . . . h e r şey içeri akıyor.
Ve s o n r a derin bir şekilde nefes ver, y i n e k a l p t e n
ve s a n a akıtılan şeyi v a r o l u ş a geri verdiğin i hisset. B u -
nu g ü n d e p e k çok kez y a p .
V e g i d e r e k d a h a çok v e d a h a ç ok duyarlı hale ge-
leceksin, p e k çok şeyin d a h a çok farkında olacaksın.
D a h a çok k o k u duyacaksın, d a h a çok tat alacaksın,
d a h a çok dokunacaksın, d a h a çok göreceksin, daha
çok d u y a c a k s ı n , h e r şey d a h a y o ğ u n olacak. Y a ş a m ı n
senin içinde gerçekten titreştiğini hissetmeye başlaya-
caksın.
304
M E D İTASYONLA R
Gevşem e
S a d e c e b i r ç o c u ğ u izle: O r a h a t t ı r , o k e n d i n i bı-
r a k m ı ş h a l d e d i r . Ve g e v ş e m e k için ç ok bilge o l m a y a
gerek yoktur; o basit bir sanattır ç ü n k ü sen zaten doğ-
d u ğund a o n u b i l i y o r d u n ; o z a t e n v a r d ı r . S a d e c e o n u
d u r a ğa n h a l i n d e n a k t i v e e t m e k g e r e k i r , o n u u y a r m a k
gerekir.
305
ÇOCUK
g e r g i n l i k z i h n i n d e d i r . . . b a s i t ç e izle o n u v e s a d e c e izle-
y e r e k b u l u t l a r k a y b o l a c a k t ı r . O s e n i n için b i r k a ç g ü n
sürecektir; o bir yatkınlıktır. Ve bu senin çocukluk de-
neyimini, çok raha t olduğun zamanı canlandıracaktır.
Birkaç gün içinde bu yatkınlığı yakalayabilecek-
sin. V e b i r k e z b u sırrı bildiğinde — b u n u k i m s e s a n a
ö ğretmez , o n u k e n d i b e d e n i n i n içinde a r a ş t ı r m a k zo-
runda kalacaksın— g ü n içinde bile istediğin z a m a n
g e v şeyebileceksin . Ve gevşemenin efendisi olmak,
d ü n y a d a k i en güzel deneyimlerden bir tanesidir. Bu,
ruhsallığa doğru b ü y ü k bir yolculuğun başlangıcıdır
ç ü n k ü tam olarak bir rahatlık içinde olduğunda artık
bir b e d e n değilsindir.
E ğe r t ü m b e d e n i n g e v ş e k s e b a s i t ç e b i r b e d e n ol-
d u ğun u u n u t u r s u n . V e b u , b e d e n i u n u t m a n ı n i ç i n d e y -
k e n , b e d e n i n i ç i n d e gizli k a l m ı ş o l a n y e n i b i r ş e y i n ,
ruhsal varlığın hatırlanmasıdır.
306
M E D İTASYONLA R
İlk aşama:
B e ş d a k i k a g i b b e r i s h : Ç o c u k l a r a b a ğ ı r m a k , çığlık
a t m a k ve d u y g u l a r ı n ı n ifadesi için t a m bir ö z g ü r l ü k
verilmelidir.
İkinc i aşama:
Beş d a k i k a k a h k a h a , t a m o l a r a k k a h k a h a atmala-
r ı n a izin verilmelidir. B u n u n s a y e s i n d e o n l a r ı n zihin-
leri d a h a saf v e t a z e o l a c a k t ı r .
Üçüncü aşama:
307
ÇOCUK
O s h o s o n r a d a n o n iki y a ş ı n d a n b ü y ü k ç o c u k l a r
için b i r a d ı m d a h a eklemiştir. K a h k a h a d a n s o n r a k i v e
sessizlikten ö n c e k i a ş a m a y a b e ş dakikalık a ğ l a m a ek-
l e m i ştir .
5 Dakika$ Gibberish
5 Dakika$ Kahkaha
5 Dakika$ Ağlama
5 D a k i k a $ Ö l ü gibi y a t m a
308
K a vuş ula n Cennet
309
ÇOCUK
310
K A V U ŞULA N C E N N E T
ğ erl i g ö z ü k e n ç i ğ t a n e l e r i k a d e r t a z e v e g e n ç k a l a c a k -
sın.
Ç o c u k l u ğunu n i ç i n d e m u t l u v e k e y i f l i o l m a l ı s ı n .
İ sa'nı n d e f a l a r c a , " S e n y e n i d e n d o ğ m a d ı ğ ı n s ü r e c e . . . "
d e r k e n söyleme k istediği b u d u r . H ı r i s t i y a n l a r bile b u
ifadenin anlamını çözememiştir. O n l a r birebir düşüne-
r e k , " S e n y e n i d e n d o ğ m a d ı ğ ı n s ü r e c e . . . " y i ö n c e öle-
ceksin ve sonra t e k r a r doğacaksın ve kıyamet g ü n ü n-
de İsa seni cennete götürece k diye anlamışlardır. Ada-
m ı n söylemek istediği bu değildir.
S ö y l e m e k i s t e d i ğ i ş e y ş u d u r : T a m ş u a n b i r kişilik
o l a r a k ö l m e d i ğ i n v e t o p l u m v e i n s a n l a r t a r a f ı n d a n kir-
letilmemiş, z a r a r g ö r m e m i ş m a s u m bir b i r e y o l a r a k or-
taya çıkmadığın sürece... Senin yeni d o ğ u m u n budur.
Dirilmek budur.
311
ÇOCUK
Ç o c u k l u ğu n k e n d i n e ai t g ü z e l l i k l e r i v a r d ı r ç ü n k ü
o, görgü kurallarını, kibarlığı ve t ü m bu saçmalıkları
bilmez. O çok basittir, m a s u m d u r ve çok doğaldır.
B i r a d a m b a r a girdi v e b i r k ö p e ğ i n iki ü ç a d a m l a
b i r l i k t e m a s a d a o t u r u p p o k e r o y n a d ı ğ ı n ı g ö r ü n c e şa-
ş ırdı . A d a m o r a y a g i t t i v e " B u k ö p e k g e r ç e k t e n i s k a m -
bil k â ğ ı t l a r ı n ı a n l a y a b i l i y o r m u ? " d i y e s o r d u .
Adamlardan biri, "Elbette yapabiliyor" dedi.
" A m a gerçekten bir oyuncu olduğu söylenemez. Ne
z a m a n e l i n d e iyi b i r k â ğ ı t o l s a k u y r u ğ u n u s a l l a m a y a
b a şlıyor! "
Bu kesinlikle m a s u m i y e t t i r . . . k ö p e k m u t l u l u ğ u n u
gizleyemez.
Ne kötü haber...!
K u şların , a r ı l a r ı n , k a r a f a t m a l a r ı n d i l i n i ö ğ r e n m e -
ye başladığımız g ü n m u a z z a m bir devrim olacaktır.
O n l a r ı n h e p s i n i n k e n d i l e r i n e h a s iletişimi v a r d ı r . A n $
312
KAVUŞULA N C E N N E T
g i r m i şsindir .
313
ÇOCUK
314
KAVUŞULA N C E N N E T
U z u n v a d e d e k a y a h e r z a m a n suya m a ğ l u p olur.
Y a şl ı a d a m h e r z a m a n ç o c u k t a r a f ı n d a n y e n i l g i y e u ğ -
ratılır. Ö l ü m h e r z a m a n y a ş a m a m a ğ l u p olur. Kişi h e r
z a m a n h a t ı r l a m a l ı d ı r v e kişi h e r z a m a n d a h a y u m u ş ak,
d a h a taze, d a h a g e n ç şeylere y a r d ı m c ı olmalıdır.
315
ÇOCUK
316
YAZAR HAKKINDA
Osho'nun öğretileri,
bireysel anlam arayışın-
dan, t o p l u m u n yüzleştiği
en acil sosyal ve siyasi
meselelere k a d a r geniş bir
alanı kapsadığı içi n h e r -
hangi bir kategoriye so$
kulamamaktadır. Kitapla-
rı yazılmamış , otuz beş yı-
lık b i r s ü r e z a r f ı n d a u l u s -
l a r a r a s ı b i r izleyici kitlesi-
n e y a p t ı ğı k o n u ş m a l a r ı n ses v e g ö r ü n t ü k a y ı t l a r ı n d a n
yazıya dökülerek derlenmiştir. Osho, L o n d r a ' d a ya-
yınlanan, S u n d a y Times t a r a f ı n d a n Y i r m i n c i Y ü z y ı l ' m
bin ö n e m l i i n s a n ı n d a n birisi ve Amerikalı y a z a r T i m
R o b b i n s t a r a f ı n d a n " İ s a M e s i h ' t e n b u y a n a h a y a t a gel-
miş en tehlikeli insan" olarak tanımlanmıştır.
O s h o , k e n d i çalışmaları h a k k ı n d a , y e n i t ü r b i r in-
sanın d o ğ u m u için u y g u n şartları o l u ş t u r m a y a k a t k ı
y a p t ı ğın ı s ö y l e m i ş t i r . Bu y e n i insanı sıklıkla " Z o r b a $
B u d a " o l a r a k t a n ı m l a r. H e m Y u n a n l ı Z o r b a gibi d ü n $
317
y e v i z e v k l e r d e n , h e m d e G u a t a m B u d a ' n ı n sessiz d i n -
g i n l i ğinde n z e v k a l a b i l e n b i r i n s a n . O s h o ' n u n b ü t ü n
ç a l ı şmaların a derinlemesine işlemiş olan vizyon h e m
D o ğunu n s o n s u z bilgeliğini, h e m d e B a t ı bilim v e t e k -
nolojisinin en y ü k s e k potansiyelini kavrar.
318
ULUSLARARASI
O S H O MEDİTASYON BELDESİ
319