Professional Documents
Culture Documents
ELEKTRONĐK TĐCARET
E-Ticaret, farklı kişi ve kurumlarca değişik
şekilde tanımlanabilmektedir:
Dünya Ticaret Örgütü’ne (WTO) göre, E-
Ticaret; mal ve hizmetlerin, üretim, reklam,
satış ve dağıtımının telekomünikasyon ağları
üzerinden yapılmasıdır.
OECD’nin tanımına göre, E-Ticaret; hem
kuruluşları hem de bireyleri ilgilendiren, ticari
faaliyetlere ait her türlü işlemin, bilgisayar
ağları üzerinden yapılmasıdır.
1
E-Ticaret
Birleşmiş Milletler (UN-CEFACT), E-Ticareti,
elektronik yoldan iş yapılması olarak
tanımlamıştır.
Kısaca, E-Ticaret, elektronik araçlar üzerinden
yapılan katma değeri olan işlemlerdir.
Bu tanımların ortak özelliği, iletişim ağlarını
kullanan elektronik cihazlarla (bilgisayar,
telefon, faks, vb.) yürütülen tüm ticari amaçlı
etkinliklerin elektronik ticaret kapsamına
alınmasıdır.
E-Ticaretin Kapsamı
o Mal ve hizmetlerin elektronik alışverişi
o Tanıtım, reklam ve bilgilendirme
o Sipariş verme
o Anlaşma/sözleşme yapma
o Elektronik banka işlemleri ve fon transferi
o Elektronik ortamda üretim izleme
o Elektronik ortamda sevkıyat izleme
o Elektronik ortamda kamu alımları
o Elektronik para ile ilgili işlemler
o Elektronik hisse alışverişi ve borsa
o Ticari kayıtların tutulması ve izlenmesi
o Sayısal imza, elektronik noter gibi üçüncü taraf işlemleri
o Elektronik ortamda vergilendirme
o Fikri, sınai ve ticari mülkiyet haklarının transferi, kiralanması
o Vb…
2
E-Đş ve E-Ticaret Arasındaki Fark
E-Đş (E-Business), interneti kullanarak,
potansiyel müşterilerle ilişkiye geçmek ve kısa
veya uzun vadede işinizi geliştirmek, pazarlama
reklam vb. gibi konularda internet
teknolojilerini kullanmak anlamına gelir.
E-Đş sonunda bir para akışı olmayabilir.
E-ticaret ise, elektronik ortamda (büyük çapta
internet üzerinde) para kazanacak aktiviteleri
içerir. E-ticaret sonucunda, net bir para akışı
vardır.
E-Ticaretin Tarafları
Alıcılar
Satıcılar
Üreticiler
Bankalar
Komisyoncular
Sigorta şirketleri
Nakliye firmaları
Yazılım ve donamım firmaları
Sivil toplum örgütleri
Üniversiteler
Onay kurumlan, elektronik noterler
Kamu Kurumları vb.
3
E-Ticarette Kullanılan Araçlar
- Telefon
- Faks
- EFT
- EDI
- Đnternet
- Đntranet, Extranet
- Wap
4
EDI
Sistemde, ödemeler de elektronik olarak
yapılıyorsa sistem, Finansal EDI olarak
adlandırılmaktadır.
EDI ve FEDI elektronik ticaretin en
önemli araçları konumundadır.
EDI
ABD’de 5.000’den fazla şirket, EDI
sistemini kullanmakta ve bu sayı giderek
artmaktadır.
Dünyanın en büyük 1.000 işletmesinden
950’si EDI’yi kullanmaktadır.
EDI; bankacılık, sigorta, otomotiv,
tekstil ve perakende gibi birçok alanda
kullanılmaktadır.
5
Đnternet-Bazlı EDI
EDI uygulamalarının internet üzerinden
yapılmasıdır.
Đnternet kullanımının 1994 yılından itibaren
hızla artmasıyla, EDI uygulamaları da internet
üzerinden yapılmaya başlanmıştır.
Đnternetin, özel ağlara ve katma değerli
ağlara göre daha ucuz olması, kullanıcı
sayısının fazlalığı ve global giriş imkânı
sağlaması, kullanımını artırmıştır.
6
EFT (Elektronik Fon Transferi)
EFT, bankalar arası para transferlerinin ve bu
transferlerle ilgili takas, mutabakat gibi
işlemlerin elektronik ortamında yapılmasıdır.
EFT sisteminin amacı, bankalar arasında para
transfer işlemlerini hızlı ve güvenli bir şekilde
yapmaktır.
Türkiye’de, Merkez Bankası tarafından yapılan
çalışmalar ve yatırımlar sonucunda, Nisan
1992’de EFT sistemine geçilmiştir.
7
E-TĐCARETĐN GELĐŞĐMĐ
Đlk e-ticaret uygulamaları, 1970’lerde
kullanılmaya başlanan, EFT işlemleridir.
1970’lerde ve 1980’lerin başlarında EDI
(Elektronik Veri Transferi) ve elektronik
postanın kullanılmaya başlanılmasıyla, e-
ticaret şirketler arasında yaygınlaşmaya
başlamıştır.
1990’larda ise www’nin (world wide web)
bulunması ve hızla yayılması, e-ticaretin
hızlı gelişim sürecine girmesini sağlamıştır.
E-Ticaretin Türleri
1. Đşletmeler arası e-ticaret
(B2B / Business-to-Business)
2. Đşletme içi e-ticaret
(Intra- organizational)
3. Tüketicilerle-işletmeler arası e- ticaret
(B2C / Business-to-Customer)
4. Devlet ile işletme ve vatandaşlar arasında
yapılan e-ticaret (e-Goverment; G2B/G2C)
8
E-Ticaret Türleri
E-Ticaretin Yararları
Maliyetleri düşürür.
Müşteri hizmetlerini geliştirir.
Dağıtım kanallarını çeşitlendirir.
7 gün 24 saat satış imkanı sağlar.
Hız ve etkinlik sağlar.
Gelir artışı sağlar.
Müşteri tabanını genişletir.
İşletmenin uluslararası piyasalara açılmasını
sağlar.
Reklam, tanıtım, satış ve pazarlama aracı
olarak kullanılabilir.
9
Örnek: E-Ticaretin Maliyetler
Üzerine Etkisi (Đşlem Başına $)
Havayolu Bankacılık
Biletleri
Geleneksel Sistem 8,0 1,08
10
E-Ticaretin Olumsuz Tarafları
Bilgi teknolojisi maliyetlerini yükseltmesi
Đşletmelerin eğitim ve destek ihtiyacını
artırması
Güvenlik maliyetlerinin artması
Đş sürecindeki değişiklikler
Müşteri bağlılığını azaltması
Müşteri beklentilerini artırması
Đyi hazırlanmayan sitelerin potansiyel
müşteriler üzerindeki olumsuz etkisi
Çalışanların ve müşterilerin değişime karşı
direnci
E-Ticaret Stratejisinin
Geliştirilmesinde Đzlenecek Adımlar-1
1. Üst Yönetimin Desteği ve Eğitimi: Üst
yönetim elektronik ticaretin gerekliliğine ve
yararlarına inanmış olmalıdır. E-ticarete
yönelmeyi gereksiz bir yatırım olarak
görmemelidir.
2. Organizasyon: E-ticaret için stratejik
planlamayı ve uygulama sürecini yönetecek
doğru kişi veya kişiler seçilmelidir. Burada
önemli olan husus, konusunda uzman ve
bilgili kişilerin göreve getirilmesidir.
11
E-Ticaret Stratejisinin
Geliştirilmesinde Đzlenecek Adımlar-2
3. E-Ticaret Proje Takımının Oluşturulması ve
Eğitilmesi: Küçük bir işletmede proje takımı
tek kişiden oluşabilir. Büyük işletmelerde, 10-
12 kişiden oluşan ve belirli bir disiplin içinde
çalışan gruplardan oluşabilir.
4. Digital Đş Modelinin Geliştirilmesi: Firmanın
internet üzerinden hangi hizmetleri ve bu
hizmetleri nasıl vereceğinin belirlenmesi
gerekmektedir.
E-Ticaret Stratejisinin
Geliştirilmesinde Đzlenecek Adımlar-3
5. Proses Dizayn: E-ticarete geçmenin adım-adım
planları hazırlanmalı, pilot uygulamalardan elde
edilen sonuçlar, mevcut sistemden alınan
verilerle karşılaştırılmalıdır.
6. Organizasyonel Yapı: Đş prosesini dizayn
ettikten sonra, bu prosesi idare edecek
kişilerde aranacak yetenekler tanımlanmalıdır.
12
E-Ticaret Stratejisinin
Geliştirilmesinde Đzlenecek Adımlar-4
7. Bilgi Teknolojileri Altyapısı: Donanımın,
yazılım ve gerekli ağ bağlantıları altyapıyı
oluşturan üç ana unsurdur.
8. Çalışanların Eğitimi: Çalışanların eğitimi,
başarılı bir e-ticaret için önemli bir anahtardır.
9. Sürekli Gözden Geçirme: Firmanın değişen iç
ve dış çevresine bağlı olarak değişimler
sürekli gözden geçirilmeli ve gerektiğinde
değişiklikler yapılmalıdır.
13
E-Ticarette Başarılı Olmanın Yolu
Tedarik Zinciri Yönetimi = TZY
Müşteri Đlişkileri Yönetimi = MĐY
Güven = G
14
E-Ticaret'te Dikkat Edilmesi
Gerekenler - 2
2. SĐPARĐŞ
Satıcı; indirim yaptığı ürünler, mevcut ürün
miktarı, satış politikası, ödeme şekilleri,
teslimat süresi gibi bilgileri alıcıya bildirmelidir.
Satıcı, alıcıya geçmişe yönelik alışverişlerini
görüntüleyebilme imkanı sunmalıdır.
Alıcı, son onay tıklamasını yapmadan önce
tüm fatura bilgilerini görebilmelidir.
Satıcı, siparişin alındığını ve işleme
konulduğunu e-mail, faks ya da web sayfa
mesajı ile alıcıya bildirmelidir.
15
E-Ticaret'te Dikkat Edilmesi
Gerekenler - 4
4. TESLĐMAT
Satıcı; sipariş edilen malın yola çıktığını, ne
kadar zamanda alıcıya ulaşacağını, malın
adedini, nereden yüklendiğini, neyle
gönderildiğini (taşıyıcı şirket adı), bir sorun
yaşanırsa nasıl bir yol izleneceğini ve sipariş
numarasını bildirmelidir.
Satıcı, satın alınan malı teslimat sırasında
oluşabilecek hasarlara karşı sigortalamalıdır.
16
E-Ticaret'te Dikkat Edilmesi
Gerekenler - 6
6. GĐZLĐLĐK
Satıcı; gizlilik politikası hakkında alıcıyı
bilgilendirmelidir.
Satıcı; alıcı bilgilerinin hangi amaçla alındığını,
gizlilik ve güvenlik esaslarını, alıcı bilgilerinin
üçüncü şahıslara dağıtılmayacağını
bildirmelidir.
17
E-Ticaret'te Dikkat Edilmesi
Gerekenler - 8
8. GARANTĐ
Satıcı; her ürüne ilişkin garanti koşullarını,
garantinin süresini, garantinin yüklenicisi ve
nereye, nasıl başvurulması gerektiği alıcıya
bildirmelidir.
Alıcıya, ürünün satış sonrası destek ve servis
hizmetleri hakkında bilgi vermelidir.
Dünyada ve Türkiye’de
E-Ticaret
18
Global E-Ticaret Hacmi
Đnternetin yaygınlaşması ve kullanıcı
sayısının artmasıyla, e-ticaret hacmi de
artmaya başlamıştır.
1997 yılında 26 milyar $ olan global e-
ticaret hacminin 2006 yılı sonunda 13
trilyon $’a yaklaşmıştır.
B2B, toplam e-ticaret hacminin %85-
90’ını oluşturmaktadır. Gelecekte de, bu
oranın değişeceği beklenilmemektedir.
20.000
15.000
15.000 12.837
Milyar $
9.240
10.000 6.201
3.879
5.000 2.293
0
2002 2003 2004 2005 2006 2007
19
Global E-Ticaret Hacmi
Nielsen’in yaptığı bir araştırmaya
(Nielsen Global Online Survey, 2008)
göre;
Dünyada online nüfusun %85’i (875
milyon kişi) interneti, bir şey satın
almak için kullanmaktadır.
Đnternet üzerinden alışveriş yapanların
sayısı son iki yılda %40 artmıştır.
B2C E-Ticaret
Đnternete alışveriş yapmak amacıyla
giren kullanıcılar arasında, en yüksek
online alışveriş yüzdesine sahip ülkeler:
Güney Kore (99%)
Đngiltere (97%)
Almanya (97%)
Japonya (97%)
ABD (94%)
20
B2C E-Ticaret
Đnternet üzerinde en çok alınan ürünler:
Kitap (41%)
Kıyafet/Aksesuar/Ayakkabı (36%)
Video/DVD/Oyun (24%)
Uçak Bileti (24%)
Elektronik Ürünler (23%)
21
ABD’de E-Ticaret Hacmi
2007 yılında, ABD’de, perakende e-ticaret
hacmi 136,4 milyar $’dır.
2007 yılında, perakende e-ticaret hacminin
toplam perakende satışlar içindeki payı
%3,4’tür.
2008 yılının 3. çeyreğinde, perakende e-
ticaret tutarı ise 34,4 milyar $’dır.
22
ABD’de Online Reklam Sektörü
Avrupa’da E-Ticaret
Ülke Toplam Perakende Satışların Yüzdesi
(%) Olarak E-Ticaret
Đsveç 0,68
Đngiltere 0,37
Hollanda 0,34
Almanya 0,30
Belçika 0,16
Fransa 0,14
Đtalya 0,09
Đspanya 0,06
23
TÜRKĐYE’DE E-TĐCARET
Türkiye’de internet 1993 yılından sonra
kullanılmaya başlanmıştır.
E-ticaret ise, 1998 yılında, büyük
işletmeler tarafından kullanılmaya
başlanmış ve 1999 yılında kullanımı
hızla artmıştır.
24
Türkiye’de E-Ticaret Hacmi
(eBay)
10.000
8.955
9.000
8.000
7.000
5.569
(Milyon $)
6.000
5.000
4.000 3.265
3.000
1.800
2.000
1.000
0
2006 2007 2008 (T) 2009 (T)
25
BKM Verilerine Göre Türkiye’de
E-Ticaret Hacmi
6 5,4
5
3,9
4
Milyar YTL
3 2,6
1,8
2
0
2005 2006 2007 2008 (İlk 6 Ay)
26
Türkiye’de E-Ticaret
TÜĐK’in, Hanehalkı Bilişim Teknolojileri
Kullanım Araştırması’na göre;
2008 yılı Ocak-Mart döneminde internet
kullanan hanehalkı bireylerinin %7,2’si
mal veya hizmet siparişi vermiş ya da
satın almıştır.
Đnternet üzerinden hiç mal veya hizmet
siparişi vermeyen ya da satın almayan
bireysel kullanıcıların oranı ise %88,4’tür.
Türkiye’de E-Ticaret
TÜĐK’in söz konusu araştırmasına göre,
son 1 yıllık dönem içinde, bireylerin;
%30,4’ü elektronik araçlar,
%25,2’si ev eşyası,
%23,4’ü kitap, dergi, gazete,
%18,2’si giyim ve spor malzemeleri
almış veya sipariş vermiştir.
27
Đşletmelerde E-Ticaret Kullanımı
TÜĐK’in 2008 yılı Araştırması
sonuçlarına göre;
2007 yılında internet erişimine sahip
işletmelerin %15,4’ü internet üzerinden
sipariş vermekte iken, %9,4’ü ise
internet üzerinden sipariş almaktadır.
Online 2%
Dergi 4%
Açık Hava 6%
Radyo 4%
Diğer 1%
28
Online Reklamların Tutarı (Milyon $) ve
Toplam Reklam Pazarı Đçindeki Payı (%)
29
E-Ticaretin Önündeki Engeller
Dil engeli
Farklı para birimleri
Farklı vergi rejimleri
Đnternet erişiminin fiyatı ve niteliği
Đnternet altyapısı
Güvenlik ve güven oluşturma
Mal tesliminde ve gümrüklerde yaşanan
sorunlar (lojistik)
Türkiye’de E-Devlet
Uygulamaları
30
E-Devlet
Kamu hizmetlerinin internet üzerinden
verilmesinde, Türkiye, dünyada 9. ülke
konumunda bulunmaktadır.
31
TÜĐK’e göre, Đşletmelerin Kamu Kurumlarıyla
Đletişimlerinde Đnternet Kullanım Oranları
K a m u k u ru m v e k u r u lu ş la rı ile ile tiş im d e
İn te r n e t k u lla n ım o ra n ı
%
100
90
80 6 8 .8
6 6 .2
70 6 3 .2
60
50
40
30
20
10
0
2 0 0 5 yılı 2 0 0 7 yılı 2 0 0 8 yılı
A ra ş tırm a s ı A ra ş tırm a s ı A ra ş tırm a s ı
E-Devlet: www.turkiye.gov.tr
Sosyal Güvenlik (SSK, Emekli Sandığı, Bağkur,
Đşsizlik Sigortası bilgileri)
Đş Arama ve Đş Başvurusu (Türkiye Đş ve Đşçi
Bulma Kurumu)
TC No ve Vergi No Sorgulama
Vergi Borcu Öğrenme (Motorlu T. Vergisi)
Sınav Bilgileri (MEB)
E-Bilet (TCDD)
Vb.
32
E-Devlet Kapısı’ndan Giriş
33
TEŞEKKÜRLER
34