Nigar Refibeyli
(Gence, 1913-Bakü, 1981)
1913 yılında Gencede doğmuştur. Babası Xu-
dadat cerrahtır. İlk Öğrenimini bu şehirde görmüş,
sonra Baku yüksek öğretmen okulunu bitirmiştir.
(1930)
İş hayatına öğretmenlikle başlamış, aynı za-
manda edebi çalışmalarda bulunmuştur. Baku film
şirketinde (Kinostudiyasında) senaryo şubesinde,
aynı zamanda işçi Gençler Okulu'nda çalışmıştır.
(1930-1932) İlk şiirleri otuzuncu yılların yayın or-
qanlarında neşredilir. 1934 yılında ilk şiirler mec-
muası çıkar. 1931 yılından itibaren Azerneşr'de,
Bedii Edebiyat Şubesi'nde tercümeci ve redaktör,
Uşaqgençneşr'de Bedii Edebiyyat Şubesi'nde re-
daktör (1937-1939) görevlerinde bulunur. Mos-
kova'da, Pedagoji Enstitüsü'nde tahsilini devam et-
tirir (1932-1936).
Çağdaş şiirde analık, kadınlık, tabiat ve gü-
zellik konularında tekrara düşmeyen şiirlerin, za-
rafet, incelik ve aşk lirizminin müellifidir. Kardeş
halklar edebiyatından Nevai, Şiiler, Puşkin, Ler-
montov, Çexov, Şevçenko, Voynıç ve ben-
zerlerinden edebi tercüme!erdeki başarılarından
dolayı "Şeref Nişanı" ve madalyalarla ödül-
lendirilmiştir.
1981 yılında Bakü'de vefat etmiştir.
Başlıca eserleri:
Şe'rler. Bakı, 1934; Şe'rler. Bakı, 1945;
Denizin Sesi Gelir. Bakı, 1964; Güneşten Gençlik
İstedim. Bakı, 1974; Bize Bahar Yaraşır. Bakı,
1978; Seçilmiş-Eserleri. Bakı, 1979; Hezin Bir
Axşamda Düşsem Yadına. Bakı, 1982.
Kaynakça:
1. Azerbaycan Sovet Edebiyyatı Tarixi. I-II
cilitler. Bakı, 1966-1967.
2. Azerbaycan Sovet Edebiyyatı Tarixi.
Bakı,1988.
3. Edebi Proses. 1976-1980. Bakı, 1977-1990.
 ŞİİRLER

(Nigar Refibeyli Bir Hezin Ahşamda Düşsem Yadına. Bakı, 1982, s. 30-36,113-120.-.)

MEN SENİ SEVİREM, İNSAN Bu qızıl saçlı qızın

Tama şaşından,
Hardan1 geldin, Men seni sevirem, insan.
bilmirem. Suyum, dıızum, çöreyim,
Kim çağırdı seni Duygum, arzum, dileyim,
Kızdırmada2 yanan Bir oğlan,
Heste uşağın yatağı önünde Menimle bir havanı
Tek oturan ananın kömeyine3. Teneffüs edib yaşayan,
Kim çağırdı seni, Oelbinde bir torpağm, bir elin
Kim açdı kapını sene? Mehebbetini daşıyan
Qelbindeki şefket, Sevincimi öz sevinci
gözlerindeki merhemet Derdimi öz derdi bilen.
Açdı bağlı kapının kilidini.
Ne anam, Men gülende gülüb,
ne bacım, Ağlayanda gözümü silen, -
ne hekimsen, Menim doğma vetendaşımdır o.
Tanımasam da seni, Yoldaşım,
bilirem kimsen. sirdaşım,
Körpeye sefa getirdin, Qardaşımdır o.
Ümidsiz ana qelbine ziya getirdin Sevirem candan,
Bilmirem gelmisen hardan, Men seni sevirem, insan!
Men yeni sevirem, insan!
NEYLEYİM
Qatar töyşüye-töyşüye4 dayandı,
Yasemen çiçeklerine qerk olmuş Ala gözlüm, senden ayrı geceler,
Bir şimali Qafkaz Bir il kimi uzun olur neyleyim?
kendinin yaxınında; Bağçamızda qizılgüller her seher
Yaşıl otlar üste Tezden acır, vaxtyız solur, neyleyim?
köç salmış bir durna qatarı kimi.
Evler ağ, Nergizlerin gözü yaşla dolanda,
Yasemen saçak-saçak. Benövşeler baxıb kemgin^ olanda,
Gezir slansiyada5 qızlar, Kerenfilin gözü yolda qalanda,
Oğlanlar, Yasemen saçını yolur, neyleyim?
Ellerinde yasemen desteleri;
Bir qız çölden mene bir deste Es£n rüzgarın da yoxdur vefası
Yasemen uzadır içeri. Düşmüşdür başına özge7 sevdayı.
Clözlerimiz tebessümle görüşür. Lalenin cırılıb^ qemden yahasi
Men ona deyirem sağ ol, Saçları perişan olur, neyleyim?
O mene, yalısı yol.
Qatar yola düşür... Belke tez gelesen, elac veresen,
Etraf saqil, hava ilik, Sünbülün saçım yığıb höreseıf-1
Bahıram qiçiq saatıma, Elvan çiçekleri özün deresen,
Bir an olur bu tanışlık. Gözleri yollarda qalır, neyleyim?
O kız bir deste yasemenle girir
Menim hatıratıma. Çekir çiçeklerin gözü intizar,
Gözlerim doymayır Ayrılıkdan beter dünyada ne var?
Bu yasemenli kendin, Bu bahar axşamı seni bax, Nigar
Hezin-hezin yada salır neyleyim?

1. nereden 2. sı tmada 3. yardımına 4. nefes nefese 5. durakta 6. gamlı 7. başka 8S. yırtılıp 9. öresin
BAHAR NEGMESİ
Her keçen yolcudan ağlar gözüm ehval sorar.
Yaşıllanır çöller, oyanır torpaq, Her bııluddan su uman bir quru sehra kimiyem.
Bezenir gelin tek her dere, her dağ.
Ruhuma bir adet olmuş çırpınmak Sene bel bağladım, atdın meni, ey munisican'l.
Mehebbetim sende, könlüm sendedir İndi sensiz yaşaram, tariqi-dünya12 kimiyem.
Bahar ne nazende, ne nazendedir...
Ehde sadiq, gözü yollarda Nigaram sensiz.
Gali yoluna çıxdun, gah yola saldıi Bivefa eşqine pervane Züleyha kimiyem.
Gali intizar çekdim, hesretde qaldım
qışda sorağını uzaqdan aldım,
Dedim emanetim, eşqim sendedir.

Bahar ne nazende, ne nazendedir... DURNA

Men neğmeler qoşdum senin adına
Xoş bir nefes kimi çatdım dadına Men
Bir hezin axşamda düşsem yadına yuhııda durna oluram
Bil ki, mehebbetim, eşqim sendedir. geceler,
Bahar ne nazende, ne nazendedir... Çırpıb qanadlarımı
yerden üzülürem.
Geniş-geniş havalarda sef çeken
QEZEL
durnalarm qatarına düzülürem.
Könlün yene min derdine bir çare tapılmaz, Uçuruk uça bildikçe,
Bir derdimi erz eyleyen ol yare tapılmaz2. uçuruk diyar-diyar...
uçuruk - qelbimizde
Axşam czaran göylere endiqde qaranhq, torpaqdan aldığımız
Könlüm evini yandıran odlara tapılmaz. en şirin,
en ince,
Bir ince gülün, bir çiçeyin aşiqiyem men, en sevimli arzular.
Şerh eyleyen her sirrimi dildara tapılmaz, Uçuruk uça bildikçe...
Çixdım geceler seyrine aheste o mahiri3 Bize hesret qalan ellere
Gördüm üreyim tek4 alışan nare tapılmaz. qanad salırık,
Uca-uca dağların başında
Aşiqlere sordum dediler: Ey kemi-pünhan5, eylenib qonaq qalırıq.
Gizlen yaradan ağrısı çox yare tapılmaz. Torpağın etrini apanrık13
ulduzlar alemine.
Min te'n eleyib eşkine öldürdü Nigarı, Heyat sesi qatınq
Bilmem nece oldu o gözü kare, tapılmaz. Göyde soyuq-soyuq İşıklanan
ayın yalqızlık kemine.
Seher,
QEZEL
şefeqler oyadır14 meni.
Unudulmuş da atılmış güli-sevda kimiyem7, Sevine-sevine durub
Gözlerinden çekilen bir demi-rö'yaS kimiyem. qalxıram ayağa;
Sonra bütün günü
Hicr elinden üreyim qane döner şamü seher, ne hevesim olur,
Üzünün nuruna hesret şebi-yelda'J kimiyem. ne macalım,
bir de yerden üzülüb
Neylemişdim sene men, böyle vefasız çıxdm. durna olmağa.
Hesretinden üzülen bülbüli-şeyda'H kimiyem

1. haberini 2. bulunmaz 3. ayın, sevgilinin 4. gibi 5. gizli dert 6. gizli 7. gibiyem S. rüya anı 9. en uzun gece 10. ağlayan
bülbül 11. can dostu 12. dünya yolu 13. götürürüz 14. uyandırır
METBEH1 ŞE’'RLERİ sarımsaqsız gereq.
Bütün günü yu, sil,
bişir, düşür.
Qadın olmasaydım eğer, Birinin qismetine
Qazanlar, qablar, Yüksek masa arxasında oturmak,
Nimçeler2, çömçeler Birinin qismetine
aleminden qaçardım, qab-qacak yumaq düşür.
Seheri deniz qırağında3, Ne zerer,
qayalann üstünde açardım... be'zen yüksek meclislerden
Ciyerlerim dolusu daha parlak,
nefes alardım daha temiz olur
deniz havasıyla. adi metbehler.
Baş-başa qalardım
Sahillerin göze görünmeyen
sefasıyla. ()caqda soğan qovrulanda,
Sinemi açardım göz qoymasam,
sehra rüzgarına. yaınb kül olar.
Hezin-hezin, Höreqlerin de işi müşkül olar.
gile-gile4 Ocaq qabağında
neğmeler qoşardım. yanıb-yanıb
Abşeron bağlarına. kül olan,
Üreyim bu metbeh aleminde Könül aleminde
yaman darıxır5 işleri müşkül olan
Men aşpaza12 göz qoyan hanı?
bir azca da şairem ahı6. Göz qoyun, göz qoyun,
yanmasın
höreqlere lezzet veren
Şe'ri gözele yazarlar; soğanı!
Baharda yaz çiçeklerine,
payızda7 hezele yazarlar.
Hicran ağrısına, Güllü bir bağca da şe'r ola biler,
şirin vüsala yazarlar, adi bir metbeh de.
Hüsni-camala8 yazarlar. Bir çiçek,
Qazandan kalxan buhar, bir ocaq,
Dızildayan samovar, bir hisli qazan
Neden şe'r olmasın?! qalxıb çıxa biler
Neden şe'r olmasın Sene tin oturduğu tehte.
Tertemiz su altında Şe'rin mövzulan
yuyunub gelmez saya13.
ağappak olan qablar?! Yalnız şair gözlerile
baxılarsa bu dünyaya.
Biri şit9 sevir,
biri şor sevir, Bir kiçiq metbeh penceresinden
Biri bişmiş, İlin dörd feslini14 görürem.
biri çiy pomidor10 sevir. Yayın15, qışın,
Birinin yemeyi yağsız gereq, yazın, payızın eslini görürem.
Birinin höreyi11 soğansız,

1. mutfak 2. tabaklar 3. kıyısında 4. birer birer 5. sıkılır 6. işte 7.sonbalıazda 8. yüz güzelliğine 9. tuzsuz 10. do-
mates 11. yemeği 12. aşçıya 13. sayıya 14. mevsimine 15. yazın 16 sonbaharım
 Baharda
Pencerem önündeki boylu-buhunlu1
qovak2 ağacı
yavaş-yavaş puçurlayir3,
yarpaqlayır,
yaşıl don geyinir.
Meh esir, budaqlar
yavaşdan-yavaşdan deyinir4.
Yay olanda ağaç yırğalanır5
bütün cahi-eelaliyle;
Payız külekleri6 girende qoynuna
Saralır derin qemi, melaliyle.
Sonra qiş gelir,
Ağaç soyunur tamam.
Ele bil çılpak qalır.
Berli-bezekli7 bir ilham
Ağaç bu çılpak haliyle
Qemi, melaliyle
Sine gerir ayazlara,
şaxtalaras.
Sağ-salamat çıxmak üçün
ezablarla gözlediyi
bir bahara.

Üreq geniş olarsa,

Xeyal derin olarsa,
Ne arzular öler,
ne fikir söner.
Könülde bir işıq,
bir ateş varsa,
Balaca4 bir metbehden de
böyüq bir dünya
görüner.

1. boylu poslu 2. kavak 3. domuruklamyor 4. sallanır 5.sallanır 6. rüzgarları 7. süslü-püslü S. soğuklara 4. küçücük