Afaq Mesud
(Baku, Haziran 1957)
Velioğlu Afak Mesud'un kızı Afak Mesud,
aydın bîr ailenin çocuğu olarak Bakû'de doğdu.
1974 yılında ortaokulu bitirdi, Azerbaycan Devlet
Üniversitesinin Gazetecilik bölümüne giren Afak
Mesud (1974-79) burayı bitirdikten sonra, Azer-
baycan Film Stüdyosunda redaktör olarak ça-
lışmaya başladı. Sonra burada baş redaktör oldu.
1980 yılından beri de Azerbaycan Tercüme Mer-
kezinde çalışmaktadır.
1978'ind yıldan itibaren hikâye ve kısa ro-
"QU1 QUŞU"
... Memmed tapançanın tetiyini çekdi ve atılmaq
üçün herlenib2 yerini tutan güllenin çırıqqıl tısını3
eşitdi. Güllenin yerim tutmağıyla bir sol da-
mağının axırıncı4 dişi ele5 göynedi6, ele bil ta-
pançanın içinde herlenen gülle öz yerine yox, sol
damağındakı ağrılı dişine keçdi. Tapançanı ar-
vadına uzadıb:
-Vur... -dedi.
...Yerini deyişen güllenin sesi, tapançanın
ölüm rengi arvadının üzündeki demir ifadeni zerre
qeder yumşaltmadı?. Bu sesden arvadının rengi de
deyişmedi, bayaqkı8 sakit9 sesiyle:
- Men niye?.. - dedi.
1. kuğu 2. ateşlenip 3. vızıltısını 4. sondaki 5. Öyle 6. sızladı 7. yumuşatamadı 8. deminki 8. sakin 9. namlusunu 10. sızlaması 11.
sızlaması 12. viyaklayan 13. nara 14. saldırdığında
manları ile yayın hayatına girmiştir. 1981 yılına
Azerbaycan Yazıcılar Birliğine üye seçilmiştir.
Edebiyat dünyası onun imzasını, 'Qarğalar ne
üçün qirıldayır’ isimli ilk hikâyesi ile tanıdı. (Azer-
baycan Pioneri gazetesi, 1970). 'Üçüncü Mertebede'
isimli ilk kitabı 1979 yılında çıktı. Eserleri çeşitli
dönemleri ve durumları içerse de, yaratıcılığının
ana çizgisi yalnızlık ve yabancılıktır. Altı kitabı
vardır: 'Üçüncü Mertebede', 'Şenbe Gecesi', 'Keçid',
'Şubbatniy Veçer', 'Tek' ve “İzdiham',
Arvadının soyuq sesinden, ya iliyine işleyib
qolunu zeifleden dişinin ağrısından Memmed lü-
lesini10 başına sıxdığı tapançanı aşağı salıb bebeyi
böyüyen gözleriyle:
- Men vura bilmirem... - dedi ve o biri eliyle
göynertisin get-gede beynine işleyen dilini tutdtı.
Memmed bu sözleri ele yazıq-yazıq dedi, ele bil
bayaqdan özünden çıxıb kekeleye-kekeleye çı-
ğıran12, arvadının üstüne atılıb onu boğmaq is-
teyen adam deyildi.
Ele xeste dişinin siniri de deyesen ne're13 tep-
mekden oyanıb ağrımağa başlamışdı.
Bayaq ne're çekib arvadının üstüne cumanda14
da arvadının üzünün1 ifadesi deyişemişdi. Ar-
vadı îndi2 de hemin3 üzle ona baxırdı.
-Başa düşmürem4, ölmek isteyen sensen, men?..
,..Arvadının sesinden de demir iyi gelirdi. Bu
iy5 helke de Memmedin elinin içinde saxlayıb işit-
diyi tapançanın demirinden gelirdi. Belke de srağa
gün6 bedeni ese-ese7 plomblatdırdığı8 ölü dişinin
dadıydı, yavaş-yavaş ağzına hopurdu9. Dünen"10
ucu iti11 dişe oxşayan12/ ağ xalatlı, ağbaşlı, ağ üzlü
diş hekimi sol damağindakı dişini qurdalayib13
plomblaya-plomblaya ölü sifeti ile:
- Ölü dişdi... - demişdi.
O sözden sonra Memmed ağzının içinde ba-
laca bir ölü daşıdığını yadına salanda14 bedeni ese-
bilikden, ya çiyrinmekden15 öz-özüne xoşagelmez
bîr qıdıqla qıdıqlanırdı.
Memmedin indi de içi elece qıdıqlanırdı.
Yanındaki çarpayıdalö çehrayı ge-
ceköyneyinde17 uzanan arvadına, arvadının boy-
nuna, nazik, qara qaşlarına, lap18 derinliyinde qara,
qorxulu qığılcınılar işaran19 gözlerine baxdiqca içi-
nin qıdığı cereyan kimi bütün bedenini vururdu.
Arvadı yene gözünü qırpmadan, üzündeki
sakit ifadeyle ona baxırdı. Ele baxırdı, ele bil Mem-
medin elindeki tetiyi çekilmiş tapanca yox, Mem-
medin elinin tapanca şeklinde davamı idi...
Memmed yataq otağının20 lay şüşeli21 qa-
pısına haxıb fikirleşdi ki, belke başıyla bu şüşeıû
qırıb haş-gözünü yarsın?.. Ya belke benzin töküb
kibriti çeksin?!. Belke onda arvadının üzü eyile?!.
..Esebilikden nefesi tengidi22, lapançam ar-
vadının alnına tuşlayıb23:
- Onda seni öldüreceyem... - dedi.
...Arvadının bebekleri deyesen azca irildi24, bir
de deyesen dodağının bir terefi göze güçle çar-
pacaq derecede seyridi25.
Arvadı birce anın içinde ölüye döndü ve ölü
sesle:
-Öldür... - dedi.
Onda Memmed beyninin hansı26 noqtesiylese
birce bunu başa düşdü ki, arvadının bu ölü şeklini
gülle ile de öldüre bilmeyecek.
Arvadı bir müddet belece, ölü üzüyle ona
baxıb yorğun-yorğun içini çekdi.
- Ne qeder olar axı27?! - deyib, üzünü divara
çevirdi, nifret dolu sakit sesle: - Yatanda ışığı sön
dür... -dedi.
...Bütün geceni Memmedin gözüne yuxu gel-
medi, dişi göyneye-göyneye yadına yene anası, ne-
nesi, bacıları, gözünü dünyaya açandan beri ya-
xından-uzaqdan tanıdığı qızlar, qadınlar düşdü.
Qeribedi28 ki, bu qadınların haisi ele anası, nenesi,
1. yüzünün 2. şimdi 3. aynı 4. anlamıyorum 5. koku 6. önceki gün 7. titreye-fitreye 8. dolgu doldurttuğu 9- geçti 10. dün 11. keskin 12.
benzeyen 13. kurcalayıp 14. aklına getirdiğinde 15- iğrenmekten 16. karyolada 17. gece gömleğinde 18 tan 19. parlayan 20. odasının 21.
açılır kapanır camlı 22, sıklaştı 23. nişan alıp 24. büyüdü 25. seğirdi 2b. hangi 27. peki! 28, hayret verici 29. fikir 30. lokmasını 31. daima
32. hiçbir şckilde 33. yüreğinin 34. çarpıntısı 35. uyuşturucu 36. her neyse 37. iri 38. küçültürdü 39. sarsıntısından 40. damlaları 41.
inleyip,ah edip 42. uykusu 43. hareket edip 44. hıçkıra-hıçkıra 45. gömdü 46. kapikler halinde
bacısı, ya ele qohumu kimi ona doğma29 idiler. Ve
Memmed dişinin ağrısı indi de sol gözüne vura-vura
fikirleşdi ki, hetta hedden arlıq doğma idiler. Arvadı
ise, on beş il gecebegündüz bir dam altda yaşayıb, bir
yashğa baş qoyub tikesini30 böldüyü adamda zerre
qeder de olsun doğmalıq yox idi. Neinki doğmalıq
yox idi, mesele burağandaydı ki,.. (hemişe31 Mem-
med arvadıyla bağlı fikirleşe-fikirleşe bu yere gelib
çatanda, az qahrdı kökünü heç cür332 terk ede bil-
mediyi qorxunc bir hissden nefesi dayana) "arvadı
heç yad da deyildi... Memmedin etrafında tanıdığı-
tanıadığı yüzlerle, belke minlerle yad adamlar
vardı. Mesele burasındaydı ki... (uzun götür-qoydan
sonra Memmed qet'i bu fikre gelmişdi)... Arvadı
ümumiyyetle deyesen adam deyildi...
Bu yere gelib çatanda Memmedin üreyinin33
döyüntüsü34 hemişe tezleşirdi, Üreyinin do-
yüntüsü dünen dişine keyidici35 iyne vuranda da
belece artmışdı.
...Arvadının adam olmadığını Memmed bi-
rince defe iki il bundan evvel, adi günlerin birinde
arvadıyla metbexde üzbeüz otunıb çörek yeyende
hiss elemişdi. Onda arvadı hansısa36me'nasız bir
mübahiseden esebileşib qara bebeyi irilib az qala
ağını Örten gözleriyle dinmezce onun gözünün
İçine baxmışdı ve Memmedin qorxmağı ağlına bele
getirmese de neye görese ağzı sulanmışdı. O ha-
diseden sonra özünü bir de onda tutmuşdu ki, ar-
vadıyla tekbetek göz-göze qalmaq istemir.
Bir defe de o baxışların qorxusundan va-
himelenib arvadını döymüşdü. Bir o yadına gelir ki,
arvadını çarpayıya yıxıb başını soğan kimi ezdikçe
elinin altında hemişe bedenine üşütme sahb ağzım
sulandıran yeke37, qara bebekleri hiss eleyirdî. Ezib
o bebeklerin qarasını kiçildirdi, ifadesini yum-
şaldırdı. O döyülmekden sonra arvadı beyin ter-
penmeyinden39 bir ay yorğan-döşekde yatdı. Elece
beyni terpene-terpene, gözünün gileleri40 titreye-
titreye zarıyıb41 gözündekini dili ile deyirdi;
- İyrenirem senden... - deyirdi ve o günden
Memmed bir de bunu başa düşdü ki, arvadı dö-
yülmekle de adam olmayacaq.
...Memmed bunu fikirleşdikce üreyi sıxıldi,
yuxusu42 lap qaçdı. Yerinin içinde o yan-bu yana
vurnuxdu43, qaranlıqda yuxusuzluqdan acışan
gözlerile arvadının yuxulu bedenine baxıb üre-
yinde: "iyren, iyren... ele belece, iyrene-iyrene öle-
ceksen..." - fikirleşib gözünü yumdu, yuxuya get-
mek üçün üreyinde yüzden birecen saymağa
başladı. Sonra yuxuya getdi. Yuxuda Memmed
hönküre-hönküre44 arvadını basdırırdı45.,.
... Arvadı üçün hele ölmemişden evvel qepik-
qepik46 yığıb öz zövqüyle1 düzeltdirdiyi qara mer-
mer büst arvadının üzünün bütün gözelliyni eks
eletdirirdî2... Büst heddinden artıq3 yekeydi deye
onu qebriıı üstüne kranla* qoydular... Camaat ne-
heng5 büstün etrafına dolanıb aşağıdan-yuxarı
heyretle baxdıqca Memmedin bönkürmekden az
qalırdı nefesi kesile... Memmed de bu adamların
arasındaydı, o da arvadının möbteşem büstünün
etrafına dolanırdı... ve ağlayirdı.,.
Adamlar başına yığılıb onu sakitleşdirdiler,
ölümle bağlı neşe deyib qayğılı üzlerle ona teselli
verirdiler ve heç kim... heç kim Memmedin bu acı
bönkürtülerinin esi sebebini bilmirdi, heç kim
Memmedin böyük derdini bilmirdi... ve bil-
meyecek de... O derdi Memmed özü ile qebre
aparacaqdı6
...Seher Memmed yuxudan oyandıda tapanca
hele de çarpayının yanındaki dolabçanın üs-
tündeydi.
Arvadı işe getmemişden otağı temizlemiş, çar-
payısım yığmış7, üstünde tapanca olan dolabçanın
tozunu da almışdı. Ve qeribedi ki, tapançam öz ye-
rine qoymamışdı.
... Tapançam götürüb o yan-bu yanına baxdı.
Tapanca geceden tetiyi çekilmiş veziyyetdeydi.
Güllesini ovcuna salıb içini yoxladı, bir istedi aparıb
öz yerine, dehlizdeki divar şkafına8 qoya, sonra ne
fikirleşdise yene tetiyini çekib evvelki veziyyetinde
dolabaçanın üstüne qoydu. Köyneyini eynine9 ke~
çirende dünen ağrımaqdan şişib damağına az qala
yerleşmeyen dişinin İçinde ele bil balaca ildırım10
Çaxdı, ele bil dişi göz vurub "aşna11 men hele öl-
memişem ha..." dedi ve Memmed üreyi bulana-
bulana yene ucuiti diş hekiminin huzuruna getmeli
olacağını başa düşdü ve yene ağzı sulandı.
... Bir azdan ağ diş hekimi elinde "çengel-bıçağı"
bütün bedeniyle ağzının içine girende Memmed
yene arvadını öldürmek haqqında fikirleşirdi...
Dişi ağrıyıb oynaqlarını12 zeifletdikce özüne
de, arvadına da yazığı gelirdi13. Hekim dişini qur-
daladıqca Memmed balışı14 arvadının ağzına basıb
gücü geldikçe sıxırdı... Arvadı bahşın altında quş
kimi çırpınıb, sonra sakitleşirdi... Sonra Memmed
yastığı qaldırıb arvadına baxırdı, nefesi geldikçe
hönkürüb ağlayırdı... Arvadının ölüsü de gözel
idi...
... Bu yere gelib çatanda Memmed özünü hele
de "ağzula giren" hekimi iteleyib "axı niye?... niye
axı?.." deyib sesi geldikçe bağırmaqdan güçle sax-
ladı. bunun evezine15, üreyi nece ezildise gözü
doldu ve bir cüt16 göz yaşı yanağı boyu süzülüb
hekimin derman iyi veren eline toküldü.
Hekim başını qaldırıb teeccüble onun üzüne
1. zevkiyle 2. aksettirirdi 3- çok 4. muslukla 5. son derece büyük 6. götürecekti 7- toplanış 8. dolabına 9. sırtına 10. yıldırım 11. arkadaş
12. eklemlerini 13.acırdı 14. yastığı 15. yerine 16. çift 17. gözlüğünü 18. perişan 19. yürüdükçe 20. sızlıyordu 21. sürgünler mey dana
getirmişti 22. rüzgar 23. ceketinin 24. caddenin 25. vınlayınca 26. kanlı 27. seyretme 28- sızladı 29, hiddetle 30. götürüp 31. doğru 32.
vardığında 33. mutfaktan 34. küpelerini 35- aynanın 36. Önüne 37. bulmaya çalıştı 38. okşuyor
baxdi, burnunun ucuna enen eyneyini17 bileyi ile
geri iteleyib pertis üzüyle:
- Gerek ağrımasın axı... - dedi.
...Diş hekiminin yanından çıxanda Memmedin
arlıq bütün bedeni ağrıyırdı. Yeridikce19 ayaq-
larının sol damağındakı xesle dişi kimi göy-
neyirdi20. Andır dişinin çürük kökü ele bil bey-
ninden dabanın içinecen bütün bedenine zoğ at-
mışdı21.
... Külek22 qalxmışdı. Üzünü penceyinin23 ya-
xalığında gizledib küleyin müqavimetinden eyile-
eyile yeridi. Külek küçenin tozunu onsuz da ağrılı
vücuduna çırpdıqca fikirleşdi ki, bu ne oyundu çı-
xanr?!,
Arvadını niye öldürmelidi axı?!. Tek bir ona
göre ki, arvadı onu istemir?.. Tutaq ki, istemir, nol-
sun axı?..
...Külek qorxunc qorxunc vıyıldadıqca25 Mem-
medin yadına dünen gece gülle dolu tapançayla çı-
xartıdığı ettöken26 tamaşa27 düşdü, xecaletden sa-
çının dibi gizilded28. Yadına beş-on gün evvel
növbeti "tapanca tamaşasında" arvadının hikkeyle29
dediyi sözler düşdü. Onda arvadı gözünü qıyıb:
- Heç olmasa tapançaya hörmet qoy... - de-
mişdi ve o günden tapanca Memmedin gözünden
düşmüşdü. Sonra ne oldusa birden-bire Mem
medin bedeninden vahimeli bir üşütme keçdi,
Külek vıyıldadıqca tapanca... arvadının ölü şekli...
sakit, soyuq yataq otağı onu me'nasını, enini, uzu
nunu bile bilmediyi yad, qorxunc bir yere aparıb30
çıxarırdı... O yer hara idî, bunu Memmed küleyin
vahimeli vı yıl tısından, bedeninin ağrısından başa
düşe bilmedi. Deqiq31 hiss elediyi bir o idi ki, o va
himeli yerden geriye yol yox idi...
...Eve çatanda32 hava qaralmışdi. Arvadının
çekmeleri qapının ağzındaydı. Metbexden33 te-
levizorun sesi gelirdi. ,„ Dehlizde soyunub yavaşça
yataq otağına keçdi. İşığı yandıranda üreyi qırıldı.
Üreyi qırılan kimi dişinde yene o zelırimar "il-
dınm" çaxıb düz beynine işledi.
... Tapanca yene dolabçanın üstündeydi,,, Ar-
vadı işden gelib bu otaqda soyunmuşdu. Paltarım
çarpayının üstüne, saatını, sırğalarını34 güz-
günün35 qabağına36 atmışdı.
...Gelib tapançam götürdü, otağa göz gezdirib
gizlemek üçün yer axtardı37,_.
- Nedi, lazım olmadı?,.
Arvadı qapmın ağzındaydı, bir eli belinde yor-
gun üzüyle ona baxırdı.
Hiss eledi ki, pertlikden, ya qorxudan elinde
tutduğu tapançam sığallayı^,
Niye ki?!...
 Arvadı istehza dolu qeribe1 bir üzle çönüb
getdi.
Memmedin yene saçının dibi gizildemeye baş-
ladı. Tapançanı astaca2 dolabçasının üstüne, ev-
velki yerine qoydu.
...Şam yemeyinde arvadının üzü yene yorgun
ve qayğılı idi. Çenesinin hevessiz-hevessiz ter-
penmeyinden? bilinirdi ki, yediyinin dadını bilmir.
Arada bir gözü televizorda kiçik qızına:
- Yavaş çeyne... - deyirdi.
Böyük qız yeye-yeye bebeyi daralan gözleriyle
gah Memmedin, gah da anasının üzüne baxırdı,
Arvadı üzünü böyük qıza çevirib: -Ne var?., -dedi.
... Qız rengi ağara-ağara çiyinlerini4 çekib:
- Heç ne... - dedi, sonra oturduğu yerde göz
lenilmeden sille5 alan adamlar kimi gözü dola-dola
Memmede baxdı.
Memmed ise bu vaxt onu fikirleşdi ki, ye'qin6
indi uşaqların da ağzma su geldi... Sonra da fi-
kirleşdi ki, ye'qin arvadı uşaqlara da gözüyle "iy-
renirem" -deyir...
... Memmed yemeyi çeynedikce hiss eleyirdi
ki, ağzındaki tike böyürür ve bayaqdan çengelleyib
yemeyine baxmayaraq nimçesindeki7 xörek8 de
get-gede artır.
Odu ki, çengeli süfreye qoyub ayağa qalxdı,
yataq otağına keçib İşığı yandırmadan yerine
girdi...
...Bir azdan arvadı yene elinde çabalayırdı...
Bir elini arvadının boynuna keçirib o biri elindeki
ülkücü aramla arvadının derisi boyu axdıqca
Memmedin gözünden qaynar yaş tökülürdü... ar-
vadı qanı axdıqca Memmedin qolları arasında dil-
siz-ağızsız qu quşu kimi zeif-zeif çırpınırdı...
... Yataq otağının qapısı cırıltı ile aralandı, Ar-
vadı onu oyatmasin9 deye barmaqlarının ucunda
içeri girib otaq boyu yeridi, çarpayısına çatıb bir
müddet dayandı, Ele bil onun yatıb-yatmadığını
bilmek isteyirdi. Bir müddet qaranlıq sakitlikde
onun nefesine qulaq asıb deyesen soyunmağa baş-
ladı. Memmed adyalı10 azca aralayıb bir gözüyle
arvadına baxdı ve gördüyünden içi esdi.
.., Arvadı soyunmaq evezine üz-gözünü dar-
tışdırırdıll...
... Üz-gözünü dartışdırıb üzünden nese12 çi-
xardı... uzüyle qarışıq alnına bitişik saçlarını, Mem-
medin seve-seve öpüb iylediyi13 saçlarını da çıxarıb
kenara qoyurdu. Memmed içalatı ağzına gele-
gele arvadının başının yerinde neşe xortumu olan
eyri-şüyrü15 qeribe bir heyvan başını gördü... az
qaldı üreyi dayana16... çığırmaq isledi, sesi çıxmadı.
...Adyalı üstünden atıb oturdu...
1. garip 2. yavaşça 3. kıınildamasından 4. omuzlarını 5- sille.tokat 6- şüphesiz 7. tabağındaki 8. yemek 9- uyandırmasın 10. battaneyiye
11. çekiştirdi 12. ne ise 13. kokladığı 14. iç organları 15. eğri büğrü 16. duracak 17. mutlaka 18. sinir 19. solmuş 20. rahatsız 21.
bıktırmıştı 22. hafif 23- yavaş 24. şakağına 25. dayandı 26. iyileştiriyordu 27. kayıtsız
...Yataq otağı bayaqkı kimi sakit ve qaranlıq
idi. Metbexden televizorun sesi gelirdi. Bayaqkı
yuxunun te'sirinden bedenine soyuq ter gele-gele
fikirleşdi ki, sabah mütleqi7 eseb18 hekimine get-
melidi. Yoxsa beynine yeriyen bu xestelikle Allah
bilir daha ne oyunlar çıxaracaq...
...Metbexde televizoru söndürdüler... Arvadı
içeri girib neye görese İşığı yandırdı, rengi ava-
zımış'9 üzüyle dolabçanın üstündeki tapançam
gösterib:
- He, nedi... - dedi - daha özünü öl-
dürmüryen?..
Arvadı bunu nedense dodağı gerile-gerile
dedi. Deyesen Memmedin ede bileceyi onu axır ki,
azca da olsa narahat20 elemişdi. Ya da lap zehlesim
tökmüşdü21. Eğer ikincisiydise, arvadı bu yerde
haqlı idi. Memmed fikirleşdi - iki günden bir de
özünü öldürmek olar?!..
- Nedi, bu seni çox narahat eleyir?.. - Memmed
ele uzandığı yerde, ellerini başının altına qoyub ar~
vadma baxdı.
Arvadı çehrayı geceköyneyini eynine geyib
yüngül22 addımlarla güzgünün qabağına getdi,
orda arxası Memmede, üzü güzgüye oturub
ehmal23 hereketlerle saçını daradı:
- Narahat sensen, men yox... - dedi ve Mem
med ömründe birinci defe hiss eledi ki, arvadının
sesi esir.
- Belke ele bilirsen ölmekden qorxuram?.. -
Memmed dedi. Arvadının "ölmek" sözünden ele
bil bebekleri irildi:
- Ölmekden kim qorxur ki?! - dedi.
Memmed qalxib yerinin içinde olurdu, do-
labçanın üstündeki tapançanı gölürüb bir müddet
arvadının güzgüdeki eksine baxa-baxa elinin içinde
oynatdı. Sonra lülesini gicgahına24 diredi^ ve sakit
üzle arvadmın güzgüdeki eksine baxdı.
... Tapançanın lülesi beyninde arvadının güz-
güdeki eksine baxdıqca Memmed sağalırdı26.
Çünki arvadının rengi göz göre-göre ağarırdı,
gözünün altı kölgelenirdi, dodaqları sınlıb ge-
rilirdi, ele bil bu deqiqe ağlayacaqdı...
... Memmed tapançanın lülesi gicgahında ar-
vadının eksine baxa-baxa bir anlıq fikirleşdi ki, ta-
pançanın içini boşaltmasaydı, arvadının bu eza-
bına baxa-baxa ölmek de olardı.
... Barmağım tetiyin üstüne keçirib, Iaqeyd27
üzle;
- He ne deyirsen, atım?..
... Arvadı ele bil Memmedin sesini eşitmirdi,
gözünün qarası yene böyüyüb ağını örte-örte eri-
nin üzüne baxırdı. Sonra birden arvadı yene ölü
şeklini aldı, demir sesiyle.
 - At... - dedi, sonra ayağa qalxib üzünü Mem-
mede çevirdi, gözü böyüye-böyiiye, saçı dal-
ğalana-dalğalana Memmedin heç vaxt eşitmediyi
zabileli kişi sesiyle:
-At dedim!... -dedi.
... Memmedin vahimedenmi, teecübdenmi, ya
yene sol damağında "çaxan ildırimdanmı" eli
esdii, batmağı tetiyi terpetdi2...
... Beyninin içine açılan güllenin sesiyle bir
gözleri beyniqanşjq bir anın içinde harasa itib yox
oldu... enli küreyi3 bedeninin bütün ağırlığıyla çar-
payıya düşdü, ifadesiz gözleri tavana zillenib4
qaldı...
... Arvadı bir müddet nefesini saxlayıb gözünü
qırpmadan Memmedin cesedine, gicgahından ba-
lışa süzülüb bakmaya yayılan kimi ağ yorğan-
1. titredi 2. kımıldattı 3. sırtı 4. dikilip 5, her iki tarafını 6. yıldızsız
döşeye yayılan qanının gözqamaşdıran rengine
baxdı.
Ele bil Memmedin doğrudan ölüb-ölmediyini
yoxlayırdı. Sonra ağır addımlarla otaq boyu ye-
riyib pencereni taybatay5 açdı, sinedolusu nefes
alıb sakit ağaçlara, ulduzsuz? göye baxdi ve yene...
...Yene yadına bir nece il evvel eri eve gel-
meyen geceler bu pencerenin qabağında belece
tek-tenlıa dayana-dayana bayquş kimi ulayıb ağ-
lamağı, o illerin qorxulu yuxuları, yuxularında ba-
laca, qehveyi bayquşa dönüb qaranlıq seherin üstü
ile balaca qanadlarını çala-çala nefesi kesile-kesile
uçmağı, yarıqaranlıq pencerelerden içeri baxıb
erini axtarmağı, erinin evezine pencerelerden gör-
düyü üreksıxan menzereler düşdü...
...Göy o geceler kimi ulduzsuz, ağaçlar ölü idi.