IX - Tapmacalar

Ekinçiliye, Tahıl ve Zehmete Dair

Ağ quş suya töküldü. Düyü1 Dilim dilim nar,

Dizimecan qar,
Altı ayda bir qarış, Taxıl Uçdu bir keklik, Derz8, xırman,
Bir ayda altı qarış. Qondu bir dilber. saman, buğda

Atdım yamaca, Duz

Düşdü umaca2. Ereb atdan, Qazan ve içindeki
Demir qatdan, hörek9
Başını kesdim qanı yok Darı Quş buruldu,
Cücelerinin canı yox. Quyruq bulandı.
Bir atım var, at eylerem, Yastıca yatar,
Ölerse minnet eylerem, Yumurta töker Kündeio
Etin ataram o yana,
Sümüyün3 xeyret4 eylerem. Çeltik Yer altıynan ayna geder. Qavahan

Bir bölük atlar

Mücürü11, hey mücürü,
Çemende otlar,
İlişdirir üçünü,
Vaxdı gelende Pambıq Yeddi qatar mal gerek,
Dimdiyi çatlar. Kotan
Çeke onun gücünü.
Bir il ekerler,
Yonca Yerişi tappır, tuppur,
Yeddi il biçerler.
Dırnağı seksen para.
Bugda

Qırmızı xeşen5,
Atılıb düşen.
Kotan7, qayış,
Deyirmana den geldi, öküzler (on baş
Gelen ona bend oldu, öküz)
Seksen ayaq, qırx buynuz
Bir mismara6 bend oldu.
. Kotan

Dırnağı seksen para.1. pirinç 2. erişteye benzer bir yemek 3. kemiğine 4. hayret 5. keçi kılından dokunmuş çuval 6. çivi
7. saban 8. ekin demeti 9. yemek 10. hamur mprdanesi 11. erkek keçi 12. tasma
Özü tox, kölgesi yox. Quyu A qara gede2, nedendi,
Bağrım zeden zedendi3,
Sarısaqqal, uzunhoqqal, Oarğıdalı1 Özü eller doyurdar,
Onu tapmayan olsun çaqqal Gözü doymaz, nedendi?
Deyirman
Halalar ha halalar, Bir derede durmuş,
Çölde dovşan balalar, Diş dişe vurmuş,
Dimağından su içer, Âlemi yemiş,
Dimdiyinden balalar. Sünbül, Çeltik Acgöz oturmuş. Deyirman

Uzunca qız uzanır, Dam dumbuldar,

Özüne köynek qazamr. Oxlov Su gumbuldar,
Heyva çalar, Su dingi,
Çıxar ağaca, sallanır, Nar oynar. deyirman
Derin dama tullanar. Erişte
Palçıq dizden,
Su qurşaqdan,
Hem derili, huş derili
Ha qaçıram
Yaza ekili, yaya derili. Pambuq Deyirman
Toz qopur.
Ağaç başını oydular,
Sağsağan seker,
Kende kovqa qoydular. Çanaq
Quyruğun büker,
Qaz qaqqıldılar,
Alaca mezer, Deyirman
İliyin töker.
Obanı gezer. Elek

Alcaa daedan aar vaear. Elek

Baramaçılığa4 Dair

Araba geder, izi yox,

Odun yanar, közü yox... O taydan gelir fil,
Barama Yükü zencefil,
Atası bir aylıqdı, Oğlu Ölüden töremiş,
bazara gedir... Bilmirsense bil. Barama qurdu
Barama qurdu
Atası yasma xoca,
Anası yapma xatın
Barama qurdu Püstedis ha püstedi,
Biz biz idik, Taxtırevan üstedi,
Yüz qız idik, Camış kimi ot otlar, Su
Bizi üzdüler, içmeye xestedi. Barama qurdu
İpe düzdüler...
Barama
Qırğm geldi qırıldıq,
Şükür Allaha, dirildik... Hansmm oxu düzdü,
Barama qurdu Sana gör nece yüzdü,
Bir quşum var alaca, Oğlu padşahlıq eyler,
Geder qonar ağaca, Anası hele qızdı. Barama qurdu
Özüne bir ev tiker, Ne
qapı qoyar, ne baca.
Barama qurdu
Nedendi ha nedendi, Helme, helme helmesi,
Bağrım başı zedendi, Helmexatun düymesi,
Ot otlar qoyun kimi, Her kes onu tapmasa,
Su içmez bu nedendi? Min manatdı cermesi6. Barama gurdu
Barama qurdu

1. nohuta benzer bir bostan bitkisi 2.«ğlanctk 3.-e2ik,kınk 4. ipek böcekçiliği ::>. fıstık 6. cezası
 Bağcılığa ve Bostancılığa Dair

Ağaç başında qırmızı yumaq... Alma Ne zerrindi, ne bafta12,

İçinde yaşıl tafta13. Püste
Ağaç başında gözü palçıqlı qarı...
Ezgili O yanı taxta, Bu yanı
Ağaç başında bir torba un... İyde taxta, Yumru bey
otaqda Fındıq
Ağaç başında tüklü Şaftah
yumaq Qırmızı xoruz bağda,
Ağaç başında şalvarı yamaqlı kişi... Dimdiyi torpaqda. Turp
Xırnik2
Ammaz, ummaz, Yarpaq Qırh otaq, qırx bir otaq,
Yere düşer sınmaz... İçinde tek bir otaq. Kelem

Gizil eller gözeli, Oğlu Qara toyuq qaqqıldadı,

Üzüm teneyi Qanadları şaqqıldadı.
mercan, mezeli3. Şabahdı*

Bazar bazara geder, Meyve Dağdan sahram sınmır,

Azar4 bazara geder,
Atası evde oturar,
Oğlu bazara geder.
Babam atdan düşdü, Donu
bendden düşdü.
Bayırı5 boz, İçi qırmızı
Bir tendirim var, iki eppek tutur,
Bir tendirim var, bir kömbe6 tutur.
Bir damcı7 unu var,
Çhrmızıdan donu var.
Deyirmana den gelir,
Durun görün, kim gelir,
Toxunmamış çuvalda
Üyünmemiş un gelir.
Eyri anam, göyçek bacım, Deli
qardaşım
Etinden kabab olmaz,
Qanından kasa9 dolmaz.
Göyden gelir, henir, henir10,
Yere düşür diyirlenir11, Vur
başına, otur gemir.
Daşdan sahram sınmır,
Bir yumruq vururam sınır. Soğan
Gündüzler gülür, Geceler
mürgüleyir15. Günebaxan
Göy qoz, göy ceviz Men aşiq ikisine, İki
dal,iki sine, Bir ağacda beş
alma, Gün düşüb ikisine.
Şaftah Dombalan16
Ne qapısı var, ne bacası,
İçi dolu serçe balası.
Qarpız, barama,
Qoz Hallanar, hallanar, yemiş
Qızıllanar, sallanar.
Zoğali?
Fmdıq Hacılar hecce geder, Cehd
eler gece geder, Bir
iyde yumurta içinde, Yüz elli
cüce geder.
Nar Xaşxaş
Ağaç başında qarğa, Ağzı
dolu qavırğa.
İstiot
Birce bele mid daşı,
İyde Yandırır dağı, daşı. Göbelek"
Bir evim var bir direkli
Tenek8, üzüm,
şerab Salam, ay qessabbaşı,
Meni gönderib yüzbaşı, Göbelek
İki girvenke20 et isterem.
Nar
Ne yazı olsun, ne qışı
Sarı sarı sandıqlar, İçi Qabaq boranı
dolu fındıqlar.
Ceviz

l.döngel 2. hurma 3. eğlenceli 4. yokum şaşırır 5. dışı 6. bir tür yumuşak ekmek 7. damla 8. bağ kütüğü 9.kase 10.
takır takır 11. yuvarlanır 12. sırma 13. bir cins kumaş 14. kestane 15. uyuklamak 16. yer mantarı 17. kızılcık 18.
küçük bir taş 19. mantar 20. bir tür ağırlık ölçüsü
Sürü sürü qazlar, Yola xalça döşelidi,
Sürmeli qızlar, Bir anadan yüz oğul,
Ona toxunsan, Hamisi bir peşelidi11. Arı
Ellerin sızlar.
Gicitken1 Yeriyir, yeriyir, izi yox,
Dere, depe, düzü yox.
Uzaqda gördüm qara qara, Yayda, qışda balalar,
Yaxma getdim hazarpara2, Derisi var, gözü yox. Taxta biti
Ağzıma quydum qend, şeker,
Eteyimden tutub çeker. Böyürtken Yol üste qazan qaynar. Qarışqa12

Uzun uzun uzanar, Nene, mene yağ gönder, İnekleri sağ

Özüne saqqalqazanar... Qamış gönder! Balalamamış düyeden,
Çabcalanmamış yağ gönder! Bal
Uzunca qız uzanar,
Topraq deyil, daş deyil,
Heftedde bir bezener... Sarmaşıq Quru deyil, yaş deyil.
Buynuzu var, qoç deyil,
Hala, hala, Qanadı var, quş deyil. Kepenek
3
Arxan dolaşdı kola . Sarmaşıq Çile, bülbülüm, çile,
4 Şeh13 düşüb qızılgüle,
Çeper üste çal xoruz. Boranı Quşlarda nece quşdu,
Yumurtası qalır ile. Bal arısı
Hestedi ha hestedi,
Elim Qur'an üstedi, Altı qoyun, üstü keçi,
Meyvelerde meyve var, Başı Andıq, quyruğu qayçı14. Qaranquş
Hamı onu istedi. Çiyelek
Başı fmdıq,
Ağ uzatdım, puyruğu qayçı,
Çhrmızı toxudum, Sinesi qoyun,
Qara kesdim. Böyürtken Üstü keçi. Qaranquş
Ağacın tutmaq olmaz, Buxan ha buxarı,
Etrinden yatmaq olmaz. Qızılgül Tüstü çıxar yuxarı,
Cennetden bir oğlan çıxdı.
Yaşıl taxt üstünde oturub peri, Eyni15 yaşıl çuxalı. Xoruz
Yaquta, mercana benzer lebleri,
Uzaqdan baxanda üzün gizletmez, Dağdan gelir Banu xanım,
Elini uzatsan vurar xenceri. Qızılgül Elleri xınalı xanım,
Dindirirsen fors16 eleyir,
Suda Süleymanı gördüm, Tükleri17 tehranı18 xamm. Keklik
Dağda Düleymanı gördüm,
Yatar köşer daş gördüm, Gedirem beleşine,
Duzsuz bişmiş aş gördüm. Semeni5 Qaragözlü mehlesine,
Quşlarda o ne quşdu,
Qaradı, qarğa deyil, Süd verir körpesine? Yarasa
Qanadı var, quş deyil,
İy6 bilir, it deyil. Milçek7 Gelirdim kendden,
Ses geldi bendden:
Dam dam sesi gelir, Ağzı sümükden19,
Damından dem sesi gelir, Saqqalı etden. Xoruz
On iki pencereden
Bir Qur'an sesi gelir. Arı peteyi Nağaraçı20 nağara çalır,
Ne nağarası var, ne çubuğu, Ağacdelen
Derdin, qemin heç eyler,
Qış gelende köç eyler. Çeyirtge8 Seher çağında,
Erik bağında,
İlim ilası9 var bunun, Uçardı bir quş,
Sebzi10 libası var bunun, Ederdi dk cik. Serçe
İyne ile delik deşik
Gör ne binası var bunun. Bal arısı
1. ısırgan otu 2. bir parça 3. çalı 4. bir tür kabak 5. nevruz bayramı için küçük kaplarda yetiştirilen buğday 6. koku 7. sinek
8. çekirge 9. anlamı bilinmiyor 10. yeşil 11. sanat, meslek 12. karınca 13. kırağı 14. makas 15. sırtı 16. çalım satmak 17.
tüyleri 18. şahin 19. kemikten 20. dümbelek
Siçan görende dişini gösterer,
Quş görende qanadmı. :

Yarasa Her kes tutmaq istese,

Tap tapbaca, Toyuq
Gül yapbaca,
Memeli xatun, Tikanı eline batar, Kirpi
Dişleri yox. Yük altda qıllı yumaq Pişik
Uyunmamış deleme1, Cüce
Üç hef tenin içinde, O evden bu eve dingili qoz3. Siçan
Diri düşüb aleme.
Sekkizi san darayı4,
Yol üste yağlı qayış, İlan Doqquzu don darayı,
Atdığım daş deyil, İkisi xas qırmızı,
Bahq Dördü mizan5 Darayı. İt emceyi6, donuz
Qanadlıdı, quş deyil,
Öler, başı kesilmez, emceyi, qoyun,
Eti murdar, leş deyil. keçi emceyi, inek
emceyi
Tut tut Tubulqa,
Bağda tappıldar, Balta, Balıq
Suda şappıldar. Tutda biter tubulqa,
Tutdan bir şiv çıxıbdı,
Ne tutdu, ne tubulqa. Qatır
Mal geler yenişden, Bahq 7
Dırnaqları gümüşden. Suya düşende lillenir ,
Qanadı var, uçabilmez, Sudan çıxanda dillenir, Buxov8
Bahq
Quruda da qaçabilmez. Suya sallam dağılar,
Sudan çıxar yığılar, İt Quyruğu
Alalar ha alalar, An
Erkek dişi balalar. Üstü zemi9 biçerler,
Altı bulaq10 içerler. Goyun
Aşağıdan ay doğub, An
İşıq İşığı boğub, Hilim hilim keher at11,
Anası üç yaşında, Hilim mercan keher at,
Qızı bir oğlan doğub. Ağzında qıl sicim,
Âşıq elden yuxarı, Başında tir12 keher at. Ceyran
Çeyirtge
Şana2 telden yuxarı, Hind hindice,
Quşlarda nece quşdu, Dişi eyrice,
Dizi belden yuxarı? Hara gedirsen,
Bu yarı gece? Qaban"
Bu dereden qaz geder, An
Qaqqıldaşar tez geder, -A quş, hardan gelirsen?
Qızlar içinde qız var, -Qanlı qaya dibinden, -
Yeddi il boğaz geder. Qanm niye quruyub? -
Allah bele buyurub.
Bir tabaq üzüm, Qarışqa Kesilmiş qoyunun
Yollara düzüm. quyruğu
Bir tövlem var, Bir Qanşqa yuvası -A quş, hardan gelirsen? -
xorum ot tutmur, Qan bulağından. -Çana niye
Min baş mal tutur. bulanmamısan? -Öz
emelimden. Süd, quyruq
Bir tapmaca deyim, Gene
Tapmasan yene deyem... Ehmedi atda gördüm, Eceb
sifetde gördüm, İyirmi dörd
Qoyun deyil, otlayır, Qarışga, ilan ulduzu, Dörd ayın altda
Quş deyil, yumurtlayır. gördüm. Atın ayağındaki
nal ve mıxlar
Arazla geder, izi yox, İlgın14
yanar, közü yox, Çanaqçıdan
qışlamış, Derisi var, tükü yox...
Zeli

1. katılaşmamış teleme peyniri 2. tarak 3. ceviz 4. kızıl ve yeşil renklerde dokunmuş ipek kumaş 5.
terazi 6. meme 7. çamur 8. bukağı 9. tarla 10. pınar 11. doru at 12. ok 13. yaban domuzu 14. ılgın
Kekliyin qan ayağı,
Çan eli, qan ayağı,
Aşıq bir heybet görüb,
Üç başı, on ayağı.
1
Bu gün ki şenbedi ,
Ocaqsız bişen nedi?
Men âşığam bir ata,
Bir oğuldu, bir ata,
Qırx deve, seksen qatır,
İnek, buzov ve Yüklenibdi bir ata. Altın üstünde
sağıcı gelin deve, qatır şekilli
Pendir çul var imiş.

Tahçadan düşdrü, tapp eledi.

Gülsenem onu happ eledi. Siçan, Pişik Yumru yumru evde yatar,
Etini dermana2 satar,
Gece çağında,
Göl qıragmda, Derya qırağı buzdu,
Qxurdu bir quş, Sana gör nece yüzdü,
Ederdi qur qur. Qurbağa Oğlu bazara gedir,
Anası evde qızdı. Çinar ağacı
Maral, maral ineyim,
Qarnı xaral ineyim,
Qarnı ac olanda, Hestedi ha hestedi,
Çeper yarar ineyim. Tısbağa
Elim kitab üstedi,
Körpü altında dörd bulaq İneyin emceyi Meyvelerden biri var,
Çerdeyi lap üstedi. Moruq
Men âşıq bayı keçdim,
Kasıbam, bayı keçdim,
Altı camış, yüz keçi, Zülfün ucu gümüşdür,
Elimde çayı keçdim. Çayı keçende elindeki Sal boynuna ilişdir,
çarığıaltı camış gönü, Yemişlerde yarpaqsız,
köşesi ise keçi Tap gör, nece yemişdir Dombalan3
derisinden imiş.
Heyvanlara, Quşlara ve Böceklere Dair
Altı taxta, üstü taxta, Havalar ha havalar,
Şahqulu bey otaqda. T Uzun uzun qalalar,
Çuşlarda nece quşru,
Tısbağa Yumurtasız balalar? Yarasa
4
Atdan hündür , itden alçaq Yeher Ağca quzu petekde,
Âlem onu yemekde. Yumurta
Ayağı qanad açar,
İnsan görende qaçar, Ana bir qız doğdu,
Torpaqsız yerde bitib. Ne eli var, ne ayağı,
Yarpaqsız budaq açar. Maral buynuzu Qız bir oğlan doğdu,
Hem eli var,hem ayağı. Yumurta, cüce
Bağda sürüner gezer,
Az az görüner gezer, Bir bardağım var,
Oxşayır5 bir yumağa, İçinde iki rengli su Yumurta
Qorxuram el vurmağa. Kirpi
Men âşıq içi deri,
Bizde bir kişi var, İçinin içi deri,
Xor xor yatışı var. Pişik Âşıq bir loqma yeyib,
Üzü et, içi deri. Quş peteyi
Bir qamçım var, vurabilmirem. İlan
O yanı qaya,
Dörd derviş, bir quyuya su töker. Bu yanı qaya,
İnek emceyi, südü İçinde sarı maya. Yumurta
Heyvanm dörd ayağı
Dördü yerde, İki bulnuzu, iki qulağı Men âşığam demirden,
Dördü göyde, Xeber verir kömürden,
Ekdim palıd6, Âşıq bir nubar8 yeyib,
Bitdi şabalıd, Budaqları demirden. Kabab
İçinden bir zoğ7 çıxdı, Qatır
Ne palıddı, ne abalıd.
1. cumartesi 2. ilaç 3. yer mantarı 4. yüksek 5. benzer 6. kestane 7. filiz 8. turfanda
 :

Işığa ve Oda Dair

Anası qara, Bir nelbeki6 nar gilesi7,

Qızı qırmızı, Heddin yoxdu el vurası. Od, qor
Oğlu qıvrımca qıvrımca, Ocaq, od, tüstü
Bir parça atlaz,
Ateş aşı bişirer, Denizden abtmaz. Neft»
Od bozbaşı1 bişirer,
Âşıq bir hikmet görüb, Buxarı9 ha buxarı,
Ayaq başı bişirer. Çörek bişirmek Buxarıdan yuxarı,
üçün sacın altında Buxarıdan bir oğlan çıxdı,
yandırılan küleş2 Çiyni qara çuxalı. Tüstü
Bizim heyetde bir quyu, -Eyri-üyrü, hara gedirsen?
Quyunun içinde suyu, -Tepesi delik, sen deyirsen? Tüstü, baca
Suyun içinde ilan,
İlanın ağzında göher3. Çıraq Altı cehennem,
Üstü su. Samavar
Bir balaca fid daşı,
Götürebilmez heç kişi. Od Yanları derya, ortası od. Samavar
Bir balaca boyu var,
Dam dolusu toyu var. Çıraq Yeddi qat içinde men qala gördüm,
Üzünde abı var, içinde narı,
Biri geder, gelmez. Yarısın ağ gördüm, yarısm qara,
Biri yatar, durmaz. Tüstü, kül Eyleyirik biz de ondan nubarı10.
Bugün çaharşenbedi , 4 Samavar, çay
Qelbime düşen nedi, Nedendi ha nedendi,
Deryeden tüstü qalxır, Ağ gümüşden bedendi,
İçinde bişen nedi? Sulu qelyan 5
Ortasına od düşüb,
Gedin, görün nedendi. Samavar

Su ile Elağedar

Ay gedir, il gedir, Qara ner14 çökdü yere,

Gece gündüz yol gedir. Su Qanını tökdü yere. Qara
At deyil, qaçır, Dağdan gelir, daşdan gelir,
Meşe11 deyil ses salır. Çay Bir qudurmuş aslan gelir,
Hamımız bunun üfürüyü,
Biri deyir gel gedek, Daşdan keçir tüpürüyü. Sel
Birisi ister çörek,
Biri de başm bular...12 Su, qum, daş, qamış Dağdan gelir erebler,
Ayağında corablar,
Bu yanı daş, Kendimize16 qoymaym,
O yanı daş, Kendimizi xarablar. Sel
İçinde qırx elli baş. Hamam
Elindedi, elinde,
Qaya dibinden qaz geder, Etekleri belinde,
Qaqqıldaşar, tez geder. Su Gece gündüz yol gelir,
Yerindedi, yerinde. Çay
Qara atlaz,
iyne batmaz,
And içer, Gedende güle güle,
Piyada getmez, Senek13, bardaq Gelende ağlaya ağlaya. Senek

1. bir tür yemek 2. saman, buğday sapı 3. cevher 4. çarşanba 5. nargile 6. fincan tabağı 7. üzüm tanesi 8. petrol 9. ocak
10. turfanda 11. orman 12. başını sallamak 13. güğüm 14. erkek deve 15. ibrik 16. köyümüze
 I

Gece de gezer Nezeralı, Çay O tayda1 durub bir kişi,

Gündüz de gezer Nezeralı, Elinde demir şişi,
Heç yorulmaz Nezeralı. Deyir mene bir at gönder
Ne erkek olsun, ne dişi. Gemi
Gece gezen Ehmedxan,
Gündüz gezen Ehmadxan Su Uzun qız ox,
Kölgesi yox. Çay
Yağladım, yağladım,
Qaya altda bağladım. Hal geder Leyli,
Hul geder Leyli,
Qayıq Geceli gündüzlü
Yol üste bir gelin oturub,
Gelib gedeni suvarır. Yol geder Leyli. Çay, su

Zaman ve Mekânla Elağedaı?

Baxaram uzaqdan, Birce bele mid daşı, Güneş
Görüner yaxından, Dağ Bezeyir dağı, daşı
Bir quşum var qolsuz, qanadsız, Bir sebet âşığm var, Güneş ve Ay
Men onu vurdum topsuz, tüfengsiz, içinde biri sanballı9.
Men onu bişirdim odsuz, ocaqsız,
Men onu yedim dilsiz, dodaqsız. Bir sinide iki toyuq, Güneş ve Ay
Hava Biri isti, biri soyuq.
Zer kilim,
Zencir kilim, Bir sinide iki alma, Güneş,Ay
Gücüm çatmaz Birini tapırsan10, O
Ağır kilim. Yer birini itirirsen.

Ele bil kepenekdi, İşi Bir tabaq almaz, Ulduzlar

tamam kelekdi, Sehere qalmaz.
Xırmanlara can verir,
Yayda bize gerekdi. Bir tabaq almaz, Ulduzlar
Meh, yel Sanamaq olmaz,

O hansı dağdır ki, qarı erimez. Ağrı dağı Burdan vurdum baltanı, Güneş
Ordan çıxdı qaltanın,
Ölke damsız, Anam bir oğlan doğdu,
Seher evsiz, Yerin göyün soltanı.
Meşe ağaçsız,
Deniz susuz. Bu gelen nece xandı,
Xerite Yaxşı bax, nece candı,
Qırx sekgiz qızı var, on iki oğlu,
Üçü bize yağıdı3, Hele birce yaşlı körpe oğlandı. Hefte, ay, il
Üçü cennet bağıdı,
Üçü yığıb getirer,
Üçü vurub dağıdar.
İlin fesilleri4
Ağanın bir donu var qatdamaq olmaz, Qumu qazdım qara çıxdı,
İçi dolu darıdır, sanamaq5 olmaz, Qumdan minara çıxdı,
Ulduzlu göy Anadan olan oğlan,
Seher bazara çıxdı. Gece, gündüz
Mene bir şam al gel,
Ne erişi6 olsun, ne argacı7. Gece
İki leyen sapa sap,
Bir ağacım var Birin itir, birin tap. Ay, Güneş
On iki budağı, her budağın dörd zoğu8,
Üç yüz altmış altı yarpağı,
Her yarpağın bir üzü ağ, bir üzü qara. Göyden bir ağaç düşdü,
İl, İlde aylar, Barsız12, budaqsız,
hefteler, günler, Onu bir quş yaladı,
gece, gündüz. Dilsiz, dodaqsız. Qar, Güneş

1. o tarafta 2. ilgili 3. düşman 4. mevsimleri 5. saymak 6. dokumada boyuna atılan iplik 7. dokumada enine atılan iplik
8. filiz 9. ağır, okkalı 10. bulursun 11. yumru, yuvarlak 12. meyvesiz
 .

Min minara, Pambıq pambıq içinde,

Dibi qara, Pambıq sandıq içinde,
Yüz min çiçek, Göyden yere od düşdü,
Bir yarpaq Göy, Yer, Biz de yandıq içinde. Güneş
Ulduzlar, Ay
Yaxşı gözeldi, hamıya baxır, Hürü Hürünü dindirir2,
Üzüne baxanı yandırır, yaxır. Güneş Hürü Perini dindirir,
Ağacın üç armudu var,
Yemir, içmir, Biri birini dindirir.
Saat
Gece gündüz işleyir. Göy, Ay, Güneş
Ayın kölgesi
Yük üstde para fetir1.
O ne quşdu ilde çeker bir qiya3,
O nedi ki, dayanıbdı dayaqsız, Her qiyasmda yüz min nâhaq4 qan olu?
O nedi ki, boyanıbdı boyaqsız, Ne qaladı dörd yüz qırx dörd burcu var,
O nedi ki, ilde doğar ayaqsız. Göy ilan Onda üç yüz altmış altı xan olu?

Yağış, Qar, Buz ve Başqa Tebiet Hediselerine Dair

Ağ toyuq çim çim eler, Eziziyem, ay meler,

Ağ kürek qışda biter. Buz sabamı Bulud göyde ay meler,
Qoç bir quzu görübdü,
Ağaç başında bir kasa5 qaymaq Qar Süd deyiben, ay meler. Göy, bulud, yağış,
Bayırda ağdı, yer
Yüksekde dağdı,
Eve geler, Eli yoxdu, şekil çekir10,
Suya döner. Dişi yoxdu, dişleyir. Şaxta«
Qar
Bir kilimim var, bütün yer üzünü alır, Günden güclüdü,
Suyun üzünü ala bilmir, Qar Külekden12 güçsüz,
Ayağı yox, gelir,
Göyden geler dervişler, Gözü yox, ağlayır. Bulud
Kürkün yere sermişler,
O qeder oynamışlar, Men âşığam, qemer hey,
Xurd xeşil6 düşmüşler, Qar Belde qızıl13 kemer hey,
Üste bir qısraq gördüm,
Ayağı yoxdu, qaçır, Altdan qulun emer hey.
Qanadı yoxdu, uçur, Bulud Gövsi qüzeh14,
bulud yağış, yer
Göyden düşdü,
Yere yapışdı. Riz rizis gedirem,
Yağış Rizebana gedirem,
Qapı qaldı, dam qaldı, Gölmeçeden su içirem,
Süpürülmemiş nem qaldı. Xoruzbana gedirem.
Yağış
Duman
Göyden üç xelet7 endi,
El deymemiş xam qaldı. Yağış, Ay ve Güneş O nedir ki, göyden yere sallanır,
O nedir ki, her ne versen allanır,
Dam üste qara yaylıq. O nedir ki, göbeyinden nallanır Yağış, uşağ, pul
Qır
Atdım atana,
Dam üstünde çatı qırağı8. Qaş Deydi kotana16,
Deryada balığa,
Çölde ceyrana.
İldırım
Baltanı vurdum yoncaya,
Dam üstünda dana dingilder9. Dolu Sesi yetişdi Genceye. İldirim, göy
gurultusu

1. mayasız yufka ekmek 2. konuşturur 3. nara 4. sebepsiz 5. kase 6. ezilmiş,parçalanmış 7. armağan 8.kenan 9. oynaşır 10.
resim yapar 11. soğuk, ayaz 12. rüzgânrdan 13. altın 14. gökkuşağı 15. az az, kesik kesik 16. saban
Budur, gelir yeddi qardaş,
Titredir bütün dünyayı.
Burdan vurdum qılmcı,
Bağdad'da çıxdı ucu.
Anası qundaqda yatır,
Oğlu davaya2 geder.
Qara atı yağladım,
Zehmanaya4 bağladım.
Qara qayış bizde qalır,
Açılmağı bizden alır.
Salameleyküm qessabbaşı,
Meni gönderib yüzbaşı,
Bir şaqqa5 et ver,
Ne erkek olsun, ne dişi.
Ezizim, doqquz güne,
Doqquz aya, doqquz güne,
Qaranlqıdan kim çıxar,
Doqquz aya, doqquz güne?
Hay geder,
Huy geder, Bir
qarış Yol geder.
Kelem kökü,
Kerkr5 sapı,
Dörd Budağı,
Beş yarpağı.
Haçanm üstünde küpe7,
Küpenin üstünde tepe,
Tepenin üstünde meşe.
İki ayaq, qarın, Qar kimi ağdır,
çiyin, baş.
O nedir ki, seher dörd ayaqlı,
Günorta iki ayaqlı,
Axşam üç ayaqlı olar.
Bir qutum var firengi,
Özü açılır, özü yumulur,
Heç kes bilmez bu fendi.
Aşağı eysem tökülmez,
Qırağı qalm, sökülmez.
Göz
1. kuyu çıkrığı 2. kavgaya 3. mermi 4. iki ekin arasında kalanboşluk 5. parça 6. kazma 7. çömlek, toprak kab 8. ayna
9. koşturur 10. araç tavuk 11. yarma, kırılmış buğday
Dağdan gelir dağ kimi,
İldırım Qolları budaq kimi,
Eyilir su içmeye,
Bağırır oğlaq kimi. İldırım, mancanaq1
İldırım
Silahla Elağedar
Qara toyuq qaqqıldar,
Gülle3 Qanadları şaqqıldar, Tüfeng
İyne gözünden baxaram,
Tüfeng Cümle cahanı yıxaram. Gülle
Kor öküz koldan baxar,
Tüfeng Ağzından ayran axar. Tüfeng
İnsan ve Onun Beden Uzvlerine Dair
Bir güzgüm8 var qapaqlı,
Dörd qırağı saçaqlı. Göz
Ana betninde Yolun o üzü adam,
Bu üzü adam, Her şeyi görerler.
İki göz
O yanı çeper,
Bu yanı çeper,
Anadan olan uşaq İçinde atlı çapar
Göz
Ağzı aşağı, tökülmez,
Qırağı qıldı sökülmez. Göz
Beşik, yüyürük
Bal sapı, Balta sapı,
Bir budağı,
0Beş yarpağı.
Qol, el, barmaqlar
Beden, qol, qıç ve Bir ağacım var, beş yarpağı.Bir yemiş
barmaqlar var,yemişdim, Yemesiydim El, Barmaqlar
ölmüşdüm, İndi de var, yemerem,
Adını da demerem.
Ana südü
Su kimi axır. İnsan
imekleyen, ye-
riyen ve qocalıb Dağlar, mene qar gönder, Süd
esalı gezen zaman Esirgeme, var gönder,
El deymemiş ağacdan
Derilmemiş nar gönder.
Urek
Qırmızı divar, ağ fereler10. Ana südü
Ağız, dişler
Bir otağım var, içi yarmaca11 ile
doludur.
Ağız, dişler
Dey,dey, deyerem, deymez, El deymez, bıçaq kesmez,
Deyme, deyme, deyerem, deyer. Ondan şirin harda var? Yuxu
Dodaq
Bazarda satılmız,
Gel, gel deyerem, gelmez, Terezide çekilmez,
Gelme gelme deyerem, geler. Dodaq Baldan şirindi2,
Yemek olmaz. Yuxu, bala
Bir donum var, tikişi yox. İnsan derisi
O nedir ki, yaxmı uzaq eyler,
Hel hel küpe, O nedir ki, uzağı yaxm eyler. Ölüm, fikir
Heleme küpe1,
Yüz il qalsa, Bir quşum var nehanı3,
Çürümez küpe. Gezir cümle cahanı,
Ad Getirsen öldürmeye,
Ne eti var, ne qanı. Fikir
Bir tabaq sebze,
Teze-be-teze, O nedir ki, her şeyden iti4 gedir?
Yaşdı, qurumaz, Fikir
Nemdi, çürümez. Dil
Düşünsen me nasm, Ağıl
Yeriyer küpe, Bilişen deyerin,
Yerimez küpe, Çhlıncdan keskindi,
Min il qalsa. Xatire, ad Deryadan derin.
Uzun uzun ulama, Men gedirem, o qalır. İz
Ucuna qıl dolama,
Geder cennet bağına, Men getdikçe o da gedir. Kölge
Geler bizi salama. Yuxu
Yaşıl ekdim, Xına yaxmaq
Narda var, varda var, Al çıxdı.
Nardan şirin harda var?
Geyime Dair
Altına hasa8 vurum, Xalça toxumaq
Tapış, tapış, PaltarS Hasanı basa vurum,
Beden yapış. Dem qıllı qıllı vurum...
Dem qırxıb koşa vurum.
Üstden bir, Şalvar
Altdan iki. Bir qabım var, ağzı aşağı qoyuram, dolur,
Ağzı yuxarı qoyuram, boşalır. Papaq
Bazardan qazan aldım,
İçine quyruq saldım, Bizde bir kişi var, Köndelen9
Qazan eridi, Ayaqqabı, ayaq yatışı var. Mefreş;10
Amma quyruq erimedi.
Ay doğdu, laxtalandı11,
Açaram, yatar, Ayaqqabı Doğduqca laxtalandı, Bazara
Bağlaram, qaçar. bir ner12 geldi, Qırx yerden
noxtalandı. Alaçıq13
Çıxdım tepeye, Çekme6
Düşdüm küpeye. Bizde bir kişi var,
Her gelen ona salam verer. Qapı
Gece eziler,
Gündüz düzüler. Yorğan-döşek
Bir quşum var alaca,
Geder qonar ağaca. Qapı
Çil toyuq,
Çileme toyuq, Qara qatır,
Başın kesdim,
Qanı yox. Xalça-gebe7 Qapıda yatır,
Gelib gedene 1
Şıllag atır. Qapı

1. çömlek 2. tatlı 3. gizli 4. hızlı, süratli 5. elbise 6. çizme 7. halı-yolluk 8. sopa 9. eğri 10. içine yorgan-döşek
konulan büyük harar 11. pıhtılaşmış kan 12. erkek deve 13. küçük göçebe çadırı 14. tokat, sille
Ağ qul qapıları gezer. Nerdivan Dünyanı bezer, İyne
Özü lut12 gezer.

Geden keklik, gelen keklik,

Bir qıçı üste duran keklik. Qapı Bir balaca özüdü,
Elli dene gözüdü. Üskük"
Bizim evde iki gelin var,
İkisi de bir boyda. Qapınm tayları1 Aban, abanı,
Deve dabanı,
Heseneli xestedi, Altı qıçı var,
Zenciri qefesdedi, İki dabanı. Terezi
Ne yerdedi, ne göyde,
Çarx-ı felek üstedi. Qapı Ağacdandı yuvası,
Daşdan yumurtası. Terezi
Bir itim var, ne dinir2, ne hürür,
Adamı de eve buraxmır. Qıfıl3 Adam elinde,
Şeytan fe'linde14,
Qara qul qapıda yatar. Qıfıl Teker ayaqlı,
Quyruğu belinde. Terezi
Zer zere yapışdı,
Zer divara yapışdı, Hini hini keher at15,
Zergeı4 oğlu gelmemiş, Hinisi gözel keher at,
Zer divardan qopmadı. Açar5, qıfıl Ayağında qıl sicim,
Düyünü gözel keher at. Saz.
El oba yatdı,
Ölü qıçm uzatdı. Ceftee O nedir ki, yetmiş iki dil bilir? Saz
Evde bir kişi var, Erimez küpe,
İki dişi var. Qayçı7 Çürümez küpe,
Min il qalsa,
Quyruğun tutmasam otlamaz. Ülgüc8 Çürümez üpe. Qızıl
Bizde bir kişi var, Bir ipim var, ne qeder yığıram
Yüz iyirmi dişi var. Süzgeç qurtarmır. Yol
Bir öküzüm var, quyruqlamasan Dörd qardaşdı, hey qaçır,
dama gimez. Qaşıq Birbirin tutabilmir. Tekerler
Bir atım var, çullayıram, çulun salır, Bir derede yeddi tepe,
Çullamıram, qulun salır. Sac Her tepede yeddi yuva,
Her yuvada yeddi tülkü,
Qaraca qaraca qarğılar, Her tülkünün yeddi balası,
Qapı qapı yorgalar9. Sac Nece tülkü balası var?
Qara qebirden tüstü çıxır. Dudkeş10 Alalar, lalalar, Qızıldan
piyalar16, Qarnı altından
Bizde bir kişi var, yem yeyer, Belli üstünden
Qırx elli dişi var. Mişar11 balalar17. Rende

Kitaba, Kağıza, Yazıya Dair

Mende de var, sende de var, Ağaca çıxdım adamla,
İnsanda var, adamda yox. "n" herfi Bir nelbeki badamla,
Ne dili var, ne ağzı,
Qara tarlada ağ atlı çapar... Lövhe, tebaşir Hey danışır adamla. Kitab
Qutu quty içinde,
Selme18 qutu içinde, Ağ tarla, qara toxum,
Selmenin göy yarpağı, Elim ile ekerem,
O da qutu içinde Kitab Dilim ile biçerem. Yazı

I. kanatlan 2. konuşur 3. klit 4. kuyumcu 5. anahtar 6. kapı sürgüsü 7. makas 8. ustura 9. rahvan gider 10. baca
II. bıçkı, testere 12. çıplak 13. dikiş yüksüğü 14. işinde 15. doru at 16. kadeh 17.yavrular 18. yabani bir ot
Ağ çölde qara zemi1.
Daşa vururam qırılmır,
Suya atıram qırdır.
Budu gelir adamla,
Yaylığında2 badamla,
Gücü alır nazik4 telden,
Xeber verir her bir elden.
1. tarla 2. başörtüsü 3. umutsuz, bunalmış, şaşkın 4. ince 5. yüksekten
Yazı Ne ağzı var, ne dili,
Sohbet edir adamla. Mektub, kitab
Kağız O nedi ki, zere, zerexan olur,
Meyvesi ondan, özü candan olur,
Ağzı birdi, dili iki, can yox,
Çox sıxılır, ondan sergendan3 olur...
Qelem
Muasır Teknikaya Dair
Çağırıram hündürden5,
Radio Sesi gelir kendirden. Telefon
X