You are on page 1of 9

ALGOLOGIA

Metody wyróżniania i grupowania glonów:


1. Metoda morfologiczno-porównawcza
2. Metoda anatomiczno-porównawcza (ma znaczenie w taksonomii brunatnic i
krasnorostów)
3. Metoda biochemiczna (pozwala na wyróżnianie gromad wśród glonów)
4. Metoda cytologiczna (pozwala na wyróżnienie Prokaryota i Eukaryota,
pomocna przy wyróżnianiu gatunków i odmian okrzemek i zielenic)
5. Metoda genetyczna (pozwala na badanie zmienności cech u potomstwa)
6. Metoda geograficzna (badanie zasięgu występowania różnych gatunków)
7. Metoda statystyczna/matematyczna (służy do liczbowego określania
zmienności wymiarów komórek i osobników)

Stopnie organizacji morfologicznej glonów.

I. Grupa Protophyta (glony nie tworzące plech)


a) monadowy
b) ryzopodialny
c) kapsalny
d) kokalny

II. Grupa Thallophyta (glony tworzące plechy)


a) trychalny
b) syfonalny

Gromada Monadowy Ryzopodial Kapsalny Kokalny Trychalny Syfonaln


ny y
Cyanophyta - - - + + -

Euglenophyta + - - - - -

Pyrrophyta + + - + + -

Chrysophyta + + - + + +

Chlorophyta + - + + + +

Phaeophyta - - - - + -

Rhodophyta - - - + + -

1
Glony- grupa ekologiczna organizmów. Organizmy fotosyntetyzujące
niezróżnicowane na korzenie, łodygi i liście, żyjące w środowisku wodnym: wodach
płynących i stojących, na skałach, ziemi, korze drzew, na lodowcach, w śniegu.

Podstawę do wyodrębniania glonów stanowią:


• budowa i skład ściany komórkowej
• barwniki
• substancje zapasowe
• sposób rozmnażania

Systematyka oparta na tych cechach jest systematyką sztuczną. Wśród tych


organizmów wyróżniamy glony eukariotyczne i prokariotyczne.

Formy organizacji komórek glonów:


-komórka
-trychom (zbiór komórek ułożonych liniowo, jedna nad drugą, nie otoczony pochwą)
-nić (zespół komórek równowartościowych lub różnowartościowych otoczonych
pochwą)
Wyróżniamy:
>nici prymitywne (każda komórka ma własną ścianę komórkową)
>nici prawdziwe (ściany poprzeczne są wspólne) mogą być rozgałęzione lub
nierozgałęzione

CYANOPHYTA (SINICE)
 brak typowego jądra komórkowego- w centralnej części komórki występuje
nukleoplazma zawierająca DNA i RNA (jest ona ekwiwalentem jądra)
 barwniki występują w tylakoidach luźno ułożonych na obwodzie komórki w
chromatoplazmie: chlorofil a, β-karoten, c-fikocyjanina, c-fikoerytryna
 materiały zapasowe to skrobia sinicowa (polisacharyd podobny do glikogenu)
 ściana komórkowa kilkuwarstwowa: hemicelulozowa, celulozowa, pektynowa
(śluzowata)
 sinice mogą tworzyć kolonie, trychomy i nici

Microcystis aeruginosa
Występuje w postaci kolonii o kształtach kulistych lub nieregularnych. Komórki są
kuliste z wodniczkami gazowymi, otoczone rozpływającą się galaretką. Są
organizmami planktonowymi.

Microcystis wesenbergii
Kolonia otoczona trwałą galaretką, odcinającą się w mikroskopie. Plankton wód
śródlądowych.

Nodularia spumigena

2
W postaci nici o komórkach plaskich, ściśle do siebie przylegających. Akinety kuliste
oddzielone od, występujących najczęściej po kilka, HETEROCYT ( komórek
przyswajających azot). Powoduje zakwity wody.

Oscillatoria limosa
W postaci trychomu, którego wszystkie komórki (z wyjątkiem szczytowej) są płaskie,
identyczne, równowartościowe. Trychom porusza się wykorzystując ruchy obrotowe.

Aphanizomenon flos-aquae
Trychom posiadający trzy typy komórek: Komórki wegetatywne, heterocyty, ankiety
(zarodniki przetrwalnikowe). Występuje w planktonie wód śródlądowych ( powoduje
zakwity) i w przybrzeżnej strefie Bałtyku.

CHRYSOPHYTA (ZŁOCIENICE)
 Barwa złocista, zielona lub brunatna, występują w postaci pojedynczych
komórek, kolonii lub nici.
 Barwniki: chlorofil a, chlorofil c, β-karoten, ksantofile
 Materiał zapasowy: chryzolaminaryna, tłuszcze
 Ściana komórkowa zbudowana z celulozy i pektyny, często impregnowana
krzemionką lub węglanem wapnia
 Dwudzielność ściany komórkowej- występuje u okrzemek w stadium
wegetatywnym, u innych przedstawicieli tylko w stadium cyst (form
przetrwalnikowych)

Bacillariophyceae –okrzemki
 Głównie organizmy jednokomórkowe, tworzą kolonie różnego kształtu
 Dwuczęściowa ściana komórkowa wysycona uwodnioną krzemionką- tworzy
skorupkę (theca)
 Skorupka tworzy wieczko i denko, na wierzchniej części wieczka (okrywie)
obecna ornamentacja
 Pas obwodowy pozbawiony ornamentacji
 Szczelina, prążki, pole podłużne i pole środkowe to cechy rozróżniające
okrzemki od siebie

1. Okrzemki centryczne mają nieskończenie wiele osi symetrii (Melosira


varians)
2. Okrzemki pierzaste mają co najwyżej 3 osie symetrii (Navicula
reinhardtii)

Xantophyceae- różnowiciowe
 od form jednokomórkowych do nitkowatych o budowie syfonalnej, komórczaki
 zielony kolor, chociaż brak chlorofilu b
 ściany komórkowe poprzeczne tworzą się w miejscu tworzenia oogoniów i
anterydiów

(Vaucheria sessilis , Vaucheria geminata)

3
GROMADA- CHLOROPHYTA (ZIELENICE)
 Glony najczęściej koloru zielonego i żółtozielonego

 Występują w wodach słodkich i słonych, w rzekach i zbiornikach zamkniętych, a


także na powierzchni ziemi i w powietrzu.

 Spektrum zasięgu geograficznego zielenic jest bardzo szerokie

 Barwniki: chlorofil a, chlorofil b, α-karoten i β-karoten, luteina i inne ksantofile

 Substancja zapasowa- skrobia

 Ściana komórkowa: warstwa wewnętrzna celulozowa, warstwa zewnętrzna


pektynowa.

 Rozmnażanie: wegetatywne przez podział komórki i fragmentację plechy;


bezpłciowe przez zoospory o wiciach izomorficznych i izodynamicznych,
aplanospory i akinety; płciowo przez izogamię, heterogamię i oogamię.

 koniugacja

Rząd- Chlorococcales (chlorokokowce)


 Występują pojedynczo, w koloniach lub cenobiach (cenobium- zespól komórek
powstający z jednej komórki macierzystej. Liczba i ułożenie komórek jest ściśle
określona. Komórki w cenobium zachowują swoją indywidualność. Dzielimy na
cenobia liniowe i koncentryczne)

 Rodzaj Scenodesmus tworzy cenobia liniowe. Scenodesmus quadricauda ma


komórki owalne, wszystkie razem otoczone jedną ścianą komórkową.

 Rodzaj Pediastrum tworzy cenobia koncentryczne. Pediastrum boryanum ma cenobia


ścisłe, Pediastrum duplex ma cenobia mniej ściśnięte (obecne przestrzenie
międzykomórkowe). Ilość komórek w takim cenobium to zwykle 2n. (24=1 komórka
centralna+5 komórek wewnętrznych+10 komórek zewnętrznych z dwoma lub jednym
wyrostkiem).

Rząd- Conjungales (sprzężni owce)


 Zielenice jednokomórkowe, tworzą nierozgałęzione nici lub cenobia.

 Rozmnażają się płciowo przez koniugację

 Zoospory i gamety nie posiadają wici

Rodzina- Desmidiaceae (Desmidiowate/Desmidie)


 Głównie jednokomórkowce

4
 Występują przeważnie na torfowiskach (wymagają gleby kwaśnej)

 U większości desmidii komórki są zbudowane z dwóch półkomórek

 Ściana komórkowa gładka lub ornamentowana

Przedstawiciel: Cosmarium sp.

Rodzina- Zygnemataceae (Zrostnicowate)

 Chloroplasty różnych kształtów, zależnie od rodzaju (płytkowate, gwiaździste,


wstęgowate spiralnie poskręcane)

Rząd- Cladophorales (Gałęzatkowce)

 Najczęściej wielojądrowe komórki

 Tworzą nici rozgałęzione najczęściej dychotomicznie

 Chloroplasty siatkowate

Przedstawiciel: Chladophora

Rząd- Charales (Ramienice)

 Słodkowodne, zyja w wodach bogatych w związki wapnia

 Plecha przypomina wyglądem skrzypy, podzielona jest na węzły (nodi) i międzywęźla


(internodi) i składa się z:

• Nibyłodygi

• Nibyliści

• Nibylistków

• Chwytników (ryzoidów)

 Ramienice są dużymi glonami, osiągają nawet 1,5-2 metrów

 Nibyliście ułożone po 6-10 wokół łodygi, w węzłach

 Nibyliście są również podzielone na węzły, z których wyrastają 1-3 nibylistki oraz


organy rozmnażania wegetatywnego

 Rozmnażanie: wegetatywne przez bulwki umieszczone na ryzoidach; płciowe przez


oogamię.

Przedstawiciel: Chara sp.

5
GROMADA- PHAEOPHYTA (BRUNATNICE)
 Organizmy morskie i oceaniczne

 Wielokomórkowce, plecha od kilku milimetrów do kilkunastu metrów

 Zabarwienie brunatne (rzadko niebieskawe)

 Przytwierdzone do podłoża za pomocą chwytników lub tarczek

 Często (ale nie zawsze) dychotomicznie rozgałęzione

 Barwniki: chlorofil a, chlorofil c, β-karoten, fukoksantyna (maskuje inne barwniki);


umieszczone są w przyściennych chloroplastach

 Materiały zapasowe: mannitol, laminaryna, tłuszcz

 Ściana komórkowa zbudowana z celulozy i pektyny. Liczne brunatnice posiadają


ściany pokryte substancjami śluzowatymi : algininą i fukoidyną.

 Komórki zazwyczaj jednojądrowe

 Budowa morfologiczna: od nici jednorzędowych do plech zróżnicowanych,


przypominających budową rośliny naczyniowe, posiadające
-Fylloidy (odpowiedniki liści, zbudowane z rdzenia i otaczającej go warstwy
okorowanej)
-Kauloid (odpowiednik łodygi, zbudowany z walca centralnego i części zewnętrznej
zwanej korą)
-Ryzoidy (odpowiedniki korzeni)

 Są zróżnicowane wewnętrznie- pojawiają się prymitywne tkanki

 Rozmnażanie: wegetatywne przez fragmentacje plechy i tzw. rozmnóżki;


bezpłciowe przez zoospory gruszkowatego kształtu z dwoma nierównymi wiciami;
płciowe przez izogamię, heterogamię i oogamię

 Gamety powstają w wielokomórkowych gametangiach umieszczonych w


konceptaklach

 Wykazują izomorficzna lub heteromorficzną przemianę pokoleń

Przedstawiciele: Fuscus vesiculosus (Morszczyn pęcherzykowaty), Pilayella sp.


(która wyparła morszczyn z Morza Bałtyckiego), Sargassum (tworzy morze
sargassowe) i Macrocystis sp. (największe glony na świecie, tworzą tzw. podwodne
lasy)

GROMADA- RHODOPHYTA (KRASNOROSTY)


 Przeważnie morskie
 Prowadzą osiadły tryb życia
 Najczęściej czerwone, niebiesko- fioletowe, rzadziej zielone
 Mało przedstawicieli słodkowodnych

6
 Preferują czyste, szybko płynące, bogate w tlen wody
 Jednokomórkowe lub wielokomórkowe (nitkowate). Dwa typy budowy:
-typ nici centralnej (główna oś, od której odchodzą okółki rozgałęzień,
zbudowanych z łezkowatych komórek)
-typ kaskady (dychotomicznie rozgałęziony układ nici otoczony galaretką)
 Barwniki: chlorofil a, chlorofil d, α- karoten i β-karoten, fikocyjanina,
fikoerytryna, luteina
 Materiały zapasowe: skrobia krasnorostowa, florydozydy, tłuszcz
 Ściana komórkowa: warstwa wewnętrzna celulozowa, zewnętrzna
pektynowa, może być inkrustowana węglanem wapnia lub magnezem, a także
związkami żelaza.
 Rozmnażanie: zarodniki i gamety są nieruchome i pozbawione wici.
 Lęgnia (karpogon)- pojedyncza komórka, w dolnej części butelkowato rozdęta,
tam leży komórka jajowa; górna część- włostek (trichogyne) jest organem
przyjmującym.
 Plemnia (spermatangium) składa się z jednej komórki. Cały jej protoplast
przekształca się w jedną, kulistą, nieruchomą gametę
 Plemnik (spermacjum)- dzięki ruchowi wody przenoszony jest na włostek.
 Od powstania zygoty dalsze etapy procesu płciowego przebiegają odmiennie
w różnych rzędach
 Krasnorosty wykazują przemianę pokoleń (mogą być dwa lub trzy pokolenia)

Batrachospermum sp.- w wodach śródlądowych, w potokach i czystych źródłach. Typ


budowy nici centralnej.
Polisyphonia sp.- żyje w morzu bałtyckim.

ROZMNAŻANIE GLONÓW
Rozmnażanie polega na podziale całego organizmu roślinnego na części lub też na
oddzieleniu przez roślinę rodzicielską pewnych specjalnych fragmentów w postaci
pojedynczych komórek, grup komórek lub organów, które mogą dać początek
nowemu organizmowi.

Rozmnażanie może być:


• Bezpłciowe (przez podział komórki, fragmentacje plechy lub wytworzenie
zarodników)
• Płciowe (przez izogamię, heterogamię lub oogamię)

1.Bezpłciowe.

U euglenin (nie posiadających ściany komórkowej) podział komórki to


bruzdkowanie. W górnej części monady tworzy się bruzda, która stopniowo pogłębia
się aż do całkowitego podziału komórki.

U glonów posiadających ścianę komórkową może nastąpić podział ściany wraz z


podziałem komórki lub jej odrzucenie.
Desmidie- każda po podziale dobudowuje sobie druga półkomórkę.

7
Okrzemki- wieczko odsuwa się od denka. Następnie dobudowuje sobie nowe denko,
a denko staje się wieczkiem i również dobudowuje sobie denko. Następuje karlenie
całej populacji, zahamowane przez proces rozmnażania płciowego. W jego wyniku
powstaje auksospora- spora wzrostowa.
U Oedogonium sp. Rozmnażanie następuje przez podział komórki z wytworzeniem
tzw. kołnierzyków.
Pendorina morum rozmnaża się przez podział kolonii (najczęściej na tyle części z ilu
komórek dana kolonia była zbudowana)

U sinic (np. Anabaena sp.) rozmnażanie przez podział (fragmentację) nici lub
trychomów, co jest ułatwione przez występowanie heterocyt.

Zarodniki (spory) to oddzielone od organizmu macierzystego pojedyncze komórki,


zdolne do odtwarzania nowych osobników.
-endospory (wewnętrzne) powstają w zarodniach (sporangiach)
-egzospory (zewnętrzne) powstają przy otwartej ścianie komórkowej

Zarodniki z wiciami → pływki = zoospory

Zarodniki bez wici = aplanospory

Zoospory dzielimy na:


 Autospory- o kształcie komórki macierzystej
 Hemizoospory- mają wici w komórce macierzystej, tracą je po wypłynięciu z
komórki macierzystej
 Hemiautospory- nie mają wici, ale posiadają wakuole

Aplanospory dzielimy na:


 Autospory- zarodniki morfologicznie podobne do organizmu macierzystego
 Akinety- posiadające grubą ścianę komórkową, wypełnione ziarnistościami
zawierającymi substancje odżywcze
 Cysty- zarodniki o grubych ścianach, endogeniczne, charakterystyczne dla
złocienic (Chrysophyta)

2.Płciowe.

Koniugacja- zalnie sę w zygotę dwóch gamet bez wici powstających z


przekształcenia się protoplastu komórek macierzystych i poruszających się ruchem
ameboidalnym.

Dzielimy ją na:
I. Izogamiczną:
a) Drabinkowa- dwie różne komórki dwóch różnych nici
8
b) Boczna- dwie sąsiednie komórki tej samej nici
c) Terminalna- dwie krańcowe komórki tej samej lub różnych nici.
II. Heterogamiczną:
a) Drabinkowa
b) Boczna
c) Terminalna

SINICE NIE ROZMNAŻAJĄ SIĘ PŁCIOWO!!!

ZNACZENIE GLONÓW W PRZYRODZIE I GOSPODARCE CZŁOWIEKA


• Glony biorą udział w tworzeniu sapropelu, z którego po wysuszeniu i dalszej
obróbce chemicznej tworzy się woski i smary
• Znana jest funkcja skałotwórcza glonów
• Glony endolityczne są odpowiedzialne za rozkład skał wapiennych
• Najczęstszymi komponentami porostów są zielenice, bardzo rzadko sinice
• Mają znaczenie w gospodarce rybnej, w procesie samooczyszczania wody
• Są wykorzystywane jako wskaźniki stopnia zanieczyszczenia wód
• Występujące w planktonie drobne sinice są pokarmem dla zwierząt
planktonowych i ryb roślinożernych
• Wykorzystywane jako pokarm dla ludzi:
-ważnym produktem dla przemysłu spożywczego jest w Ameryce Północnej
karapen, który ma właściwości żelujące podobnie jak agar-agar.
-w Polsce występuje Furcellaria fastigata, z której również można produkować
agar-agar
-zielenice o plechach makroskopowych używane są w wielu krajach (Japonia,
Chiny) jako pokarm dla ludzi, np. Ulva lactuca jadana jako sałata. Posiada ona
witaminy A, B i C i jest stosowana w dietach niskokalorycznych.
• Zielenice z rodzaju Enteromorpha są stosowane jako nawozy wysokoazotowe
• W komórkach niektórych gatunków z rodzaju Chlorella stwierdzono obecność
dużych ilości witamin C i E oraz antybiotyku- chloreiny i glikoprotein mających
działanie przeciwnowotworowe.

You might also like