ÇAĞDA LİDERLİK TEORİSİ ve

UYGULAMALARI
Prof. Dr. Erol EREN

LİDERLİK’te ÖZELLİKLER YAKLAIMI

Hazırlayan: Rana ÇAKIR

Ö. No: 100781009 Mart, 2011
Liderlik, çok eski bir kavram olmasına
rağmen, bu konudaki çalışmalar
1900’lerde başlamıştır.
 “Liderlik, sosyal hareketlerin kontrol edilmesi
sürecinde, grupta bir kişinin ön plana çıkmasıdır.”
E.F. Mumford, 1906
“Liderlik, tüm grubun gücünü kendi çabalarında
ortaya koyabilmektir.”
F.W. Blackmar, 1911
“Liderlik, en az çatışma, en güçlü işbirliği ile
insanları başarıya ulaştırma yeteneğidir.”
E. L. Munson, 1921
 “Liderlik, grup üyelerinin gereksinimlerini ve isteklerini
farkederek; enerjilerini bunları karşılamaya yöneltmektir.”
L.L. Bernard, 1927
“Liderlik, insanları ikna ederek; onlara istediklerini
yaptırabilme sanatıdır.”
C.M. Bundel, 1930
“Liderlik, hayranlık duyulan kişilik özelliklerinin pek
çoğuna sahip olduğunu ortaya koyabilmektir.”
C.E. Kilbourne, 1935
“Liderlik, insanları zihinsel, fiziksel, duygusal olarak
etkileyebilme sanatıdır.”
N. Copeland, 1942
“Liderlik, amaçların oluşturulması ve
gerçekleştirilmesi için grubu etkileme sürecidir.”
R.M. Stogdill, 1950
 “Liderlik, ortak bir amacı başarmak için insanları
etkilemektir.”
H. Koontz & C. O’Donnell, 1955
“Liderlik, örgütsel amaçlara ve hedeflere ulaşmak için
yeni bir yapı ve süreç başlatmaktır.”
J. Lipham, 1964

“Liderlik, yetki kullanarak kararlar alabilmektir.”

R. Dubin, 1968
“Liderlik, diğerlerinin faaliyetlerini etkilemekte kullanılan
güç şeklidir.”
R.R. Krausz, 1986

…………………………………….
Liderlik Tanımlarının Ortak
Noktaları
• Amaçların
Gerçekleştirilmesini
Sağlama

• Lider ile Kitle Arasında

Çok Yönlü Etkileşim

• Lidere Atfedilen Bazı

Özelliklerin Varlığı
 Liderlik; belirli şartlar altında ortak
hedefler için biraraya gelen insanları,
hedefleri gerçekleştirmek için etkileme
sürecidir…
 Lider; insanları belirli bir amaç
doğrultusunda davranmaya yönelten
kişidir…

Liderlik sürecinin temelini bir kişinin diğerlerini

etkilemesi oluşturur…
 Liderlik; sadece biçimsel örgütle ilgili
değildir, biçimsel olmayan yapılarda da söz
konusu olabilir.
 Liderlik; Lider, izleyiciler ve
şartlar arasında meydana gelen
karmaşık bir süreçtir…

Liderlik= f (lider, izleyiciler, şartlar)

Liderlik Yaklaşımları
1. Özellikler Yaklaşımı
• 1900-1930:
Karizmatik Özellikler
• 1930-1940:
Liderin Özellikleri
2. Davranış Yaklaşımı
• 1940-1960
3. Durumsallık Yaklaşımı
• 1960-1980
4. Güncel Yaklaşımlar
(Transaksiyonel ve
Transformasyonel Liderlik)
• 1980-………
1900’lerde Başlayan “Liderlik Nedir?”
Sorusunun Cevabını Bulmaya Çalışan
Araştırmalar, Karizmatik Özellikleri
Lider Olmak İçin Yeterli Sayıyordu.
Thomas Carlyle
(1795-1881)
• Bu Yaklaşım Kapsamındaki
Çalışmaların İlki Sayılabilir.

• “The Great Man in History”

-Güçlü Bir Tek Adam-
Kavramını Tartışmaya Açtı.

• Siyasi ve Kültürel Tarihin

Akışını Ancak Olağanüstü
Kişilerin Değiştirebileceğini
Savundu.
 Lider Doğulur…
Kişinin Lider Olabilmesi İçin Doğuştan Gelen
Bazı Özellikleri Olmalı; Fiziksel, Düşünsel,
Duyumsal ve Sosyal Açıdan Diğerlerinden
Farklı Olması Gerekliydi…
 Özellikler Yaklaşımı
• Denklemdeki “Lider” Değişkenine Odaklanan
Yaklaşımdır…
• Süreci Etkileyen En Önemli Unsurun “Liderin
Özellikleri” Olduğunu Savunur…

Liderlik= f (lider, izleyiciler, şartlar)

• Buna Göre; Bir kişinin lider olarak
ortaya çıkmasının en önemli nedeni
diğer grup üyelerinden farklı olan
“özellikleri” dir.
 Özellikler Yaklaşımı
• Liderlerin Kendine Özgü Bazı Özellikleri Vardır.

• Bu Özellikler Başarılı ve Başarısız Liderleri

Ayırmada Etkin Bir Rol Oynar.
 Lider’in Özellikleri

Kişilik Özellikleri
Fiziksel Özellikler

Zihinsel Özellikler
 Liderlik Özellikleri İle İlgili İlk
Çalışmalar…
Diğerlerinden Ayıran Özellikler?

Napolyon Bonapart Abraham Lincoln Mahatma Gandi

1769-1821 1809-1865 1869-1948
 Bu Konuda Yüzlerce Araştırma
Yapılmıştır…Özellikler Yaklaşımının
Gelişmesine Katkıda Bulunan Bazı
Araştırmalar…

• 1920: Kohs & Irle

• 1926: L.L. Bernard
• 1927: Bingham
• 1929: Tead
• 1935: Killbourne
• 1935: Page
• 1948: Stogdill
• ……..
 Bir Liderin Hangi Özelliklere Sahip
Olması Gerektiği İle İlgili Çok Sayıda
Araştırma Yapılmıştır…

1. Liderleri Diğer İnsanlardan

Ayıran Kişisel Özellikler
Nelerdir?

2. Bu Özelliklerin Boyutları
Nedir?
 Liderlerin Özellikleri
(Araştırmalar Sonucunda Belirlenen Özellikler)

• Yaş • İnisiyatif Sahibi

• Boy Olma
• Cinsiyet • Duygusal Olgunluk
• Irk • Dürüstlük
• Yakışıklılık/Güzellik • Samimiyet
• Güven Verme • Doğruluk
• Hitabet • Açıksözlülük
• Zeka • Özgüven
• Bilgi • Kararlılık
• İlişki Kurma • İş Başarma
Yeteneği Yeteneği
 Başarılı Liderlerin Ortak
Özellikleri…

BİLGİLİ

ZEKİ

KENDİNE GÜVENEN AKTİF VE ENERJİK

• Araştırma Sonuçlarında
Tutarsızlıklar…

• Örneğin Bazıları Uzun Boylu

Olan Bir Liderin
Diğerlerinden Daha Etkili
Olacağını Savunurken,
Diğerleri Bu Sonucun Aksini
Gösteriyorlardı.

• Bazıları da Liderin
Özelliklerinin Vücut ekli, El
Yazısı Karakteristiği Ve Hatta
Astroloji İle İlişkili Olduğuna
İnanıyorlardı.
R. M. Stogdill
• 1948’te Daha Önceki
Çalışmalarda Belirlenen
~300 Özelliği Yeniden
Gözden Geçirdi, Sınadı ve
Gruplandırdı.

• Yaptığı 12 Çalışmada Farklı

Sonuçlara Ulaştı.
– 9 Çalışmada Liderlerin Daha
uzun Boylu Olduğu
– 2 Çalışmada Daha Kısa Boylu
Olduğu
– 1 Çalışmada İse Liderlik
Etkinliğinin Daha Önemli
Olduğu
Liderlik Özellikleri İle İlgili Sınıflandırma
(R. M. Stogdill)
• Fiziksel Özellikler
– Yaş, Boy, Kilo, Genel Görünüm…
• Sosyal Geçmiş
– Eğitim,Sosyal Statü…
• Zeka
– Muhakeme, Kararlılık, Hitabet…
• Kişilik Özellikleri
– Bağımsızlık, Kendine Güven, Güç…
• İşle İlgili Özellikler
– Başarı ihtiyacı, İnisiyatif,
Sorumluluk, İnsanlara İlgi, Sonuç
Odaklılık…
• Sosyal Özellikler
– Dürüstlük, İşbirliği Eğilimi, Güç
Gereksinimi, Denetleme Yeteneği…
 Stogdill’in Belirlediği Bu Kategoriler Üzerine
Yapılan Çalışmalar, Sadece Zeka ile Liderlik
Arasında Bir İlişki Olduğunu Gösterdi…
Bu Özelliklerin Tümüne Sahip Olmak Bizi Lider
Yapar mı?

Eğer Bazı Özellikler Yoksa Lider Olamaz mı

yız?
 Jenkins & Gibb (1954)
• Lideri Diğerlerinden Ayıran Kişilik Özellikleri
Genellenemez.
• Bir İnsan Belirli Kişilik Özelliklerine Sahip Diye
Lider Olmaz; Ancak Liderin Kişilik Özelliklerinin
Liderlik Ettiği Grubun Hedefleri, Etkinlik ve
Özellikleri İle İlişkili Olmalıdır.
• Sadece Liderin Özellikleri Değil Takipçilerin de
Özellikleri ve Beklentileri Önemlidir.
 1974’de Yaptığı 2. Çalışmada, Daha Önce
Grupladığı Özellikleri Sınadı…

Başarılı Liderlerde En Sık Gözlenen Nitelikleri

Özellikler ve Beceriler Olarak Yeniden
Gruplandırdı…
 Başarılı Liderlerde En Sık Gözlenen
Nitelikler
• Özellikler • Beceriler
– Duruma Uyabilme – Zeka
– Sosyal Çevreye – Kavramsal Düşünme
Duyarlılık
– Yaratıcılık
– Hırs ve Başarı İhtiyacı
– İddiacılık ve Israrcılık – İncelik ve Diplomasi
– Kararlılık – Etkileyici Konuşma
– Bağımsızlık – Görev, İşle İlgili Bilgi
– Diğerlerini Etkileme – Örgütleme
İsteği – İkna Edebilme
– Çalışkanlık – Sosyal Beceriler
– Kendine Güven
– Stresle Başa
Çıkabilme
– Sorumluluk Almaya
Gönüllülük
 Özellikler Yaklaşımı
• Bu Yaklaşımda Liderlik “Kişisel” Bir Özelliktir…
• Dolayısıyla, Kişisel Özellikler Kültüre Göre
Farklılık Gösterebilir Olması…
 Özellikler Yaklaşımı
Sonuç…

• Bazı Kişilik Özellikleri İle Lider Olarak

Algılanma Arasında Bir İlişki Vardır.
Ancak Bu İlişki DURUM, GÖREV,
ZAMAN vb Gibi Değişkenler Gözönüne
Alınarak Değerlendirilmelidir.
Özellikler Yaklaşımının “Lideri” Açıklamada
Yetersiz Kalması İle “Davranış Yaklaşımı”
Gündeme Geldi.

Liderliği Belirleyen Liderin Kişisel Özellikleri

Değil, Temsil Ettiği Gruba Uygun Davranış
Göstermesidir….
 DİNLEDİĞİNİZ
İÇİN
TEEKKÜRLER…

Rana ÇAKIR
Mart, 2011