8·/2

/1 cr
3.2.1. Ana Arıların Veti
 YET t S'T tRME

Bu if alı Şl'flS

i~ünlük l.ar~valar

aylar

ötıtesi süresinii1
i:'3,O±O.2, 13.7±O
Yetişi r

beHrlenrı\iştlr,

be 1 iı' lenmi şti r ,

ç:ukurova
yetiştirilabi

daha kal i tel i

Ol" i j inal
Çı STUDY

Ttı

~tpri 1 and
orde't tC)

3uly
60.0 %
1" 69,0
f ound to
15,9 ±
nı..ıı:1ei.

e;<per iment
Huı;:;USt

± 0,007,
the
(j • 029., {).

mating su::::
Hol'iı and
quality cd
i .G:tRt$
Dünya nüfusu

.,>
bi r

alanları!1
şek i l de bes i enff;S'i::
sl.nı{~l'l

şek i lde yaı'aı' larıma'ıa,

çal ı şırıak tad ır 1.:",,', Ar

ülkemiz
büyük bir arıcı

bitkisinin gen
kaliteli bal üret
balmumu, ana al'ı

düzeylerinin a\'tmas
Arıtılıktan

gene11 ik le oı'manhk
olmayan veya >;jel i
ek ilebil il' aı'azi mü:

Arıların p',ı

ekl:JnOffiisine olan kEı

daha fazla olmaktadı

,j<:';nemlerinde aı'1,

y~.rarlanıimakta, pol
ka tk ılar ı o lı'(ıak taı:h. r .

Türkiye
4. sırada, toplam
Di§eı' ülkeler kı::ıloni
kapasi teye yak laş/nış
,jevam etmektedil'.

tondan :39.649 tona .. bal

Ancak üretie
vetiştiricili§inin ihti
zararıdarının eU:ilei'
çıkamamıştır. Gerekli
katına çıkartılabilir

ıle fııi II i ebJrlomi ye

'(ılları arasım:!aki

öalmı...ımu üı'etimi ile kı:>

Tablo 1: Türkiye'nin

KOVAN
X 1

YILLAR Toplam

1976 2.027 1
ı l (11

1977
.-,
L., i46 1 1 .
1973 2,047 1. 1
197'3 .... 146
'--;f ı

1980 2.-225 1
19131 2 ~34f; 1
1982 2.S48 1 {

198:3 2.596
1984 2.661 1
1985 2.S8.S i
1986 2.587 2ı

7,49 2

Kaynak
 Tablo ;' de

azalış hızının i5e ı 6.3

dan 15.3 kg'a çıkmıştır,

CO'~i'af i konum,

başına ortalama

8ö·1ge1er

Oı'ta Kuzev
2, Ege

.4. Akı:ıeniz

441

9. Orta Günev 165.

Kaynak Tar'ımsal Yap ı-

O··' .
ı,;{} tgesı!

Karadeniz Bölgesinin bal

b.aşına bal ver imi en
Anadolu 8ölı;;:ıesi ise kolcıni

yeı' imi yönünden

3, MATERYAL VE METOD
3,1 ,Materyal

,'3.l':cSıillll melezIerinden oluşan arl.

herhanıJıbii' ırk aYıi'1.m:ı. çalışması

Ana arı yetiştiricil

~lftleştHffıe kovanla\'ı olarak

kullanılmıst.ı\',

Ana arı'yÜksüklel'i çapı 9.0mm,

ba 1mumundan v'ap ıl m1 şt 1 \', Heı'

3Tı vüksü.~ü bulunan iki taşıyıcı çıta yel'leşti

:3permathecanı II ç ıkartdmasında i uçlu bir

homOjen alarak da§ılmasını

~as~eur pipeti kullanılmıştır.

:::;penrıatheca çapının ölçülmesinde VicQp.:!l1 eksiyon ritik

':;permaların sa'y'lfınnda haemocytoflieter ( )

mıkroskoptan vararlanılmıştl.f.

:3 ,2 ,Metodlar
3.2.1. A'!11ii arıların

3.2.1 ,1.Damızlık koloninin

U~,rsallık yö·nünde yapılan bir
ddJl!lZlı~:: 013.I'd.k seçilmiş 'V'e larva
koloniden ç l!C:U'tı lan petek ı;},j,zlerinden

3.2.1.2.Başlangıç

Kuvvetli
'-;Jetirıimiş ve içeı'isindeki p~tekler ı yavru-
iJolen-3çık yavru-taşıyıcı çerçeve-pı:ılen-kapalı cılacak

sekılde yeniden düzenlenmiştir. Başlangıç veya i sürekli

olarak 1/1 cra.ılında hazırlanan ŞllI'Up ile
pet.ekleı' Cızennde çıka.thlan genç i i larak
sutu uretebılecek ve larvaları pes
olma·5ına c·zen .;ıösterilmi ştii'. Başlangıç lı::ı.nileri hazıl'lamdıktan
"Jit/2J5%_"_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ~

angıç kalanisinde n

la,nı Şı .

:ı.

1
 oran~n~n beiirlenmesi
Ciftlaştirma kolaniıeri

Çı >_ i yerleştir l j' •

olonıde

1 LL gôzleıoı i-çerisindek i pupalarl.

ine

süre belir

3.2. ı .5.Spermatheca çapının

l'Cılerek 4/0. OS ob.iekti tl i bi r~

'•
'!
. ' O" ~.,..
':.:J, '-
_, ~ ~'.~
>..;,.>_ tH_.
~
4 ml

ıl oluşturulması

a a ak hac~ayt0m2tere (toma lamı) yer

KUl ararak soermatozoa sayıffiı yapıımı
 4,1.La7va Transferi ve

Haziran

.~ a rı

QrtaLi\u
'lı:
51t:ak i ık oC 1• ,u
t:. 22,3°C ;:",>1"

sonraları bölgede zira

aşı!~$a!arda larvaların
ortalama 76,'9, ana ['iılev ve
apı< .(21) RuSya'da yaoılan çalışfı'icüard.a ise bu oranın 1375 yılın>::)a %.58,04-
67.45 1976 yılında ise
bel irtmekteôir'ler,
Tica~i olarak a,na arı 'y'etışti\'i.pli§i Ygipdan j':,>letmeletde aşılama
randılYian:ı.l1ın ı eo üZE'i'inde CilmaSı arzu ·eı;jiL~r. ~i?j.lama. ,'andırfiarıın düşmemesi

iç i rı aşılamanın kanalı bil' ortamda va kontı'ollü kÜ$L.llarda)lapdması

'Jerek tiği ı)zettr i k le Sı. c &1< \ffi! oransal nerili n düşük « ldugu filevsirrılerde aç ık

havada yapı ları düştüğü

'Jörülmü'Ştür.

• .~/~" -. ;'- 'c o

Ağustos va'E'r1ül ayı~rıiıda;slra4ı ile'%.66i7, % 80.0, % 75,0, t 69,0, 'z

69,2 ve %€-5, 1 oldu~- beıiT'ienır;~ ve "iyapı
-0;.-·
XZtı?stinde aylar aı'asl.nda
önemli bir farklı 1 i'~tn ôlmad1.gi (P{Ô,{)6.) cH'tayaçıl<:fill. ~tır-, Çi f tleşırıe
oranL.nın iyi iklim kO$Ullarında t E:2-100'e ulaştığını, ~oğuk yağışlı ve
rüzqarlı havalarda. bu oranın % S9'a düştÜğÜ (22), Rusya'da 196A-1966
Vıllar1. aı'asında yapılan bir çalışmada Mart, Nisan, Mayıs ve Haziran
aylahoda çiftleşnıe oranlarının S1I'aSı ile ~ 74,4, % 88,3, % 7C.8 ve % 79,9
(23), 1975 ve 1976 Yılları araSında ise % 61.0 - % 78.79 araSında değiştiği

rıildirilmektedir (21),

Ana <H'darıf', qiftle':::;me uçuşuna çıkınası ve çiftleştH~ten sonra

kovanlaı' 1 na dönerek vLmiur t larıia,/a başl aJıiaS ı na ik ııır! ko<şUlli:ır'1 (~i 1ca.k Iık,

rüz':;ıar, kapalı ve V8.ğqilı ı;)ünleı' v.b), arı ır'kı, Kovanların ı:H''1lık

içerisinde dizilişi (kovanlar a,'ı~a-::;ındaid ı..ızaklık i kovanların Yôli(i) i ve

dOğal düşmanlar gibi ekolojik faktôI'le\'2 bağlıdır, An~ a\'llal'ır1 ve erkek
arılaı'l.l1 çiftle'sme uçuşuna çıkması için rıava. sıcaklı§ıl1ıi'1 i8--20°C ye
ulaşmaSı geı"ekt.i§i, (24), 15-20 oC de ana ardarın çiftleşme uçuşu

aktivitesinin 21,Za1('119ı, çiftlesme uçuoşu' için optima.l sıcakl:ı.§ın 26°-350(;

:ir aSı cı lduğu bi ldi " i lmek tedi l' (25) . Çukj.J.ro·/a Bö 1ge5 ir,dede Nı =ıan-Ey lül

Ç~ylar 1 arası nda ilna arı yet.işt.iriıebilece§i ancak çif tleşm2 cıranı

bakımından en uY9tm mevsimin Nisttn-t1aV1S ve haziran ay1a','ı olduğu

belirlenmişti!' (şekil 2), Nisan ayı içei'isinde çiftle,:?me oranı 1. 2, ve 3,

dönemlerde SHaSı ile ~42,3! 91,4 ve 80,0 (:ılarak bulunmuştur.
 lı~~ 1 ay l.::,r· 1 içerisinde çeşitli

~la ı ve bu aylardaki en sek, ortalama ve 00 de

1'3::::=:: tarihind.:' 12r\/a t.i'ansfer·i yc:;pılan ı, dônef!ıdeki ana 8.ı'ılar 1i Ni'3an

tarihinde çiftle irme kolonilerine yerleşt.irilmişlerdir, Bu tarihlerde
ha-Yf C. ::::'lCctkl1,~ının CiL~şük rlı ';ıı~jnlerin fazI;::.. elrneısı ve qift.leşt.irıne

kalonilerinin yenJ hBZırl?nmB51 nedenjyle ana arıların çıkış gücü Ve

iftleşme oranı dü bulunmuştur, Nisan ayı içerısınde daha sonraki

Yumurtlama öncesi süre (preoviposition period),

lı 12r- hdzır 01.;:'.n ana
if tL ırme kolonilErine verildi§i tarih ile bu dna arıların yumurtlam~y.
ba~ladıkları tarih
;~zetlenrıiişti r,

( ,05)

başlaıjık lar ı
geçen sürerün
Nisan
ywıll..Jftlayana

k ıJşullar:ı.liıl'1

9,4±O.5 gün
başlayıncaya

1() . 6±O. 1 ı;ıün,

bildi
Ana arı

ı:ıl;:Hak ana
işçi aı'ılaırın·

oranı J kO\lBll1a
fak tôr leı~ etk
i ntel'cel'ebı';;ü i s'
iki ayrı

dönemin 6
o lduğunu, i ki ne i
 ve bu sürenin :0

BL'! ç.3.1ı 'Şr(ı3d3. lı

SU~2nı~ uzamaSına nedEn olmuştur, Yine aynı şekıIde Eylül ayına~kı r~zg3rlı

geçe~ s0reyi etkiledi§i görülmüştür, çiftleşme oranı ile yumurtlama öncesı

inin ()ldu,~u ;]021enil'11

dfTLESME ORANI
100
- - YUMURTLAMA ÖNCESi SURE

/11 _ _
80
// --.- ~
0/
,/
--..- - - ......--_----. ~

60 z
<!
o::
o
40 w
::E
(J).
W
..J
ı-
ı.ı...
20 '(3.

N M H T A E
AYL A R

ik
, ~, 1-._-. -;
; Je...7 ı i ~.: i ;.2 n 1 1 L LL ,il
 1 ;
I' , L J.

aı'ası nda
i
anal izler' i
ça.pıııa ve 1 b e isİnin

ıP.

çapı! hac i ve spermathecadaki

ıSı

Haziran Temıiitiz

10 10 10
çapı (mm)
1. 7 i
i.

1.1CO-I.210 1.100-1.188 1.079-1.276 1.078-1.276 1.122-1.320 1.078-11342

/.
"'tt

0.826+0.037 O.836+0,04Ci

6.879 11. 468 14.235 14,319

istatistikselolarak ir.

rı Sıra'5ı ııe 1.2:3 . 1.1S . 1,

,985 arasında

ti ng) i
sperDath2ca hacminin O 765-1

l tahmin

ortalama

bi dır~ek~edi~ler.

1. ve
SONUÇ

ülkemizde Y2.kl~.şık :3 milyon ko

( 1 S) ,

üı'et i c i le\' in ana arı

genç ve kaliteli ana ~

yurtçapında yaygınlaştı 1

f iClC'''''.::;:L ve ılıman ik lim

için çok uygun bir r. Bu çalı şma.da

Bölgesinde ana arı yetişti iligine en erken Nisan .:ıyının ilk haftası

içeri':;inde ba.-şla.nabilece§i~ ana arL. yetiştir ili§if'ıe Eylül a~7tı kadar

devam edılebilece§i ancak en kalit.eli anaal'ıların Nisan ve MayıS
vetistii'iler1 ana a.l'ılar oldu§u bulunmuştur.

Ana ·=3.\'1 yetiştil"icili§inin yan:ı.sıra ıslahı k,:mulaT'ında da

yaDı lmaSı .;ıerek 1i olduğu düşünülen çaLışmalaı' ilir.
Tüpk i ye" dek i mevcut arı populasy.::mlarını Hderi ve

va\'yasyonun boyutları henüz bil larda

ya.VClınla·:;;an qöçeı' arıtılık, uygulanan zirai L f hastahk laf'
V':: do,~a.l düsm.=3.nla.l' nedeniyle arı

';ıenetık varya.syon aze.lmaktadır.

kOi'Unma5~ amacıyla mevcut

a.na. 3X ı lar h.s.vada uçal'ken 10

kontı'ol al tıncı. alınariıamak tadır. Bu
pODuld.syonla~"';ja.rı d.Iknay'} perilJdik fometdk
özellıkleri belirlenmelidir.
ler yi)nünden

seL"ksi yon1.3. populasyonla!' içerisincle arasınd.a ıslah

ç a lıô?fiıa 1ar 1 na başlanmalıdı!'.

 ıQ/C
i .~. i ...; •

:L ::-ı;'3,tlı, ç, Y,c±P3,':/ Yöntemle Ana {'n'ı Lll'et.imi. i1a,~, BöL. L Arıeılık Sem.
Ulu.dağ ıjnt v, Z1 r, Fak, Zootekni Böl., 8ı..ırsa, 66-TS, 1988
J. Kaftanoğlu, o" Kumova, U" Pekel, E. çukurova üniversitesi Ziraat

1'379,
" Buttler, C,G, The Honey-Bee Colony-Life History. The Hive and the Honey

~, Kaftano~lu.D,

PrO(~\'e3S To!~ar,j'5 the Use of PherCıfı10nes to Stimul.::.te Po II imı-

'3. Free,
82e:5. Proı::, IV trı Int. Sympı::ınPcıllina.tion, Md. Agric.
t 1 (),(1 by
:3ta. :7-22, :97'3.

81andfof'j Pre-:;s. U,K, t 32:3"'~324! 1985~

T
! ",'.
F~!?a.nin';ı Condı tions",nd the Number of Sperms Reachirv;ı the
a,KXI, Int, Apiı:: ,Cı:::ını;:,Lof Apimonctia, Buchaı'est, Rmııania,

<.\Jted, C:hal'a,cterisU,C'5 of the Resultant Queerıs and Re':5Lılts of

le , f(,?s, 10 ( 1 J : AS-SS i 1971.

Romanıa, 245-,249, 1967,

 /

of Erfıel',;)ın'.::J Queens, XXIat. Ini:., Apic. Coog of Apimondia, BuchaI'8st.,

Romania, 269-273, 1967.
16,Laidlaw, H.H. ,Eekert., j .E, Queen F;earin,.::J. Univ. ':Jf CaHt Press 161! 1962
17 , T,::ıbe l' , ::;'! F'oo 1e. H , ri, :=;;22 \' i nı:;; and l'la tı nı.::! i;J f (}ueen and Dı'cme Heneybee i n
Wintel'. Ama, t:e2 J, 114(1) , 1:3-19,1974.
ı:3, Tabeı',::;, Rea.l' ın,;) Hünev 8ee Queens Throughoı...ıt the Year. Arner. Bee . .].

ı '3 , La 1 d 1aw , H , H . Con t.enıpo\, aY V (~ueen Rea.\' i nı;;, Oadant and 3011S! Hami 1 ton!

20,ilackensen, O" Rober-ts..W,C, A t1anual für the Hı'tificial Insemination of

(~ueen See'::; U,S,O,A. 8ul', Entomal, and Pla.nt, wuar. ET-2S0, USA,

21,t1ilev, 8, ,::;toilov,N, Tesi:.s fü\' De.felcı,::ıınıJ 11ethods of Rearing Top Qua1ity

Queens Lat.e in SCHnme;', LXVIIt. . . • Int, Apic, Cı:.ng. of Apimı;:ındia,
At.hens, Greece, 279-281, 1979,

23.Avestisvan,G,A, Rakhmat.::,'.!, KY., Ziedov, M, Influence ı)f Rearin(J Periods

on t.he E::<teı'nal and Inteı'n.:'±l Chaı'2ı.c tel' ist. 1 es of Queen 8ees, XX I""t.
Int, Apic, Con>;). of Apimondia, BuCrı3.ı'2Sı F~ofiiania, 227-2::::4, 1 '367
24.F~uttnel',H,Unt.2rsuchı..ıIl}Jen Cıber die Fl tivat und das Paar It.en
'"
der~ Dr"ohnen i VI, Flug auf und UDer Honerlr'ucı<en.
'.,
Apidoloçie 7;331-
341 . 1'376,

25,Lesky,Y" Demter,U, f1ating Flight of the i~ueen Honevbee \.;1P15" t1a.LLı.f.era

L,) in a Subtropical Climate, Come. Bıochem, ioI, 8/A : 229-241
1'38.5.

Bee World. 30:15-19, 1949.

27.Szabü,r.ı, ,Mills,P.F .• Heikel,O,T, Effects of Honevbe2 QU22n Weı tand
Aıı' Temı:,eratuı'e OLL the Ini tiatıon of 0\1 itıon, J.Apic,Res. ~bliJ

73- 78, 1'3R7 ,

28,Kaftano§lu,O, ,Peng,Y.S, Effects of Insemınatıan on tne Inıtatıcın cıf
Ovıposition in the Queen Honevbee, J, le,Res, Lll
2'3 ,r'lad::osian,A,A , , Akopian,N ,r"! , The Influence of the Season ın lıJhich the
i~ueen is Heare,j on Theil' Descendants. GenetJics, 3election and
Repı'odı..ıction of t.he Hüney 8ee, Symp. on See 8io1, Apimondia
8upl ish i n'::! House, "30-193, 1976,
der
:30,Hel'rmann,H, Die NeLlrohol'fı10nale KontrıJlle der Paarungsf
Ei leı;;ıetati';ıkei t bei deı' 8ienenkônigin. Z.

1'369,
,~Jo'lke, J, Ef f ec t of the Ae cess of W.:ırker Honeybees to
::::1 (in the
F~esul ts of Instı'umental Inseffiinatien • .J. c. Res ,i9( : 13&-143, 1979
:32,Woyke, .J, ,Jasinski, Z, Influence eıf E;.:ternal Cenditions .:.ın the Number
of Spermatozoa Entedn9 the Spermatheca of Instrumentally
i nsem i na ted Heıneybee (~ueens. J. Api c . Res. 12( 3) : 145-151 .
::n,Co\'bella,E. ,(3onçalves,l.S.RelationshiP 8ettween Weight at Erııei'ı;ıence,
Number cd Ovarioles and Spermatrıecal IJolume of Afı'icanized Honey
Bee {~ueens (8p.i.s. InJ"'ll ifera l,:; Rev .Br.~sil, Benet, V, 4, 835-840, 1982,
34.Ha.I'bo,J,R" Szabo,T,I, A Compaı'ison of Instl'ı...ımentally Insemina.ted and
Natul'all Y ı"ld.ted (~LleenS, .J, Apic. Res, 23( n: 31-:36, ı 9:34,
3.5. Haı'bo,.J ,The Rate of Depletion of Spel'fiıa.t.ozı:ıa in the {}ueen Honeybee
Spermatheca, .J, Apic ,Res, 18(3): 204-207, 1979,
:::6, ::;;zabo, T , i " Heikel, D, T, Numbeı's of Spermatozoa in Spermathecae of ı~ueens
Aged O to 3'ieal's Rea\'d in 8eavel'lodı;ıe, Albed.a . .J ,Api::: ,Res.

26( 2) ! 7'3-82! 1\3fj7 .