t~ t.
lt ~ ~t/ -
Civ. Bruges, 28 septembre1988,
R.W., 1990-1991,p. 441, note.
1. Responsabilité -Chute à travers la glace
-S'agrirper au promeneur le plus proche-
Cause d exonération
1. Celui qui, en se promenant sur la glace, qui
manque soudain de passer au travers, et qui
s'agrippe à la personne la plus proche, s'est
comporté comme un homme normalement
prudent et diligent l'aurait fait face à cette
situation imprévisible et dangereuse. Cet état
de nécessite incontestable constitue une cause
d'exonération qui le libère de sa responsabilité
civile envers celui auquel il s'est agrippé.
2. Acte illé~itime des autorités publiques -
Canaux à 1 intérieur et autour de la ville -
Mesures pour prévenir tout risque anormal.
2. L'autorité publique, en l'occurrence la
commune de Bruges, doit prendre toutes les
mesures adéquates pour prévenir tout risque
anormal, en l'espèce sur les canaux à
l'intérieur et autour de la ville, à moins qu'une
cause étrangère, qui ne pourrait lui être
attribuée, l'ait empechéede remplir son devoir
de protection.
1. Le défendeur se promenait avec son épouse
sur le canal gelé, au niveau de la Dijver
(Bruges). En passant sous le pont Wollestraat-
Rozenhoedkaai, où la glace était moins
épaisse, le défendeur sentit que la glace allait
se briser sous son poids et if prit appui sur la
personne la plus proche, en l'occurrence le
demandeur. Le défendeur s'agrippa au bras du
demandeur et par ce mouvement, fit glisser le
demandeur qui tomba sur la glace et
partiellement dans l'eau.
Dans sa chute, le demandeur perdit son
appareil photo dans l'eau et fut gravement
blessé à l'épaule. Selon le rapport médical, le
demandeur a souffert d'une fracture/luxation
de l'épaule droite, qui a nécessité une
intervention chirur~icale et des soins post-
opératoires de kinesithérapie. Le demandeur
s est trouvé en état d'incapacité totale de
travailler du 17 février 1985 au 30 septembre
1985, et en incapacité partielle au moins
jusqu'au 2 septembre 1986. Son invalidité
physique est de 20 à 25%. Les conséquences
économiques de son incapacité de travail
devraient être nettement supérieures. Le
dommage esthétique a été estimé léger (soit
3/7 sur l'échelle habituelle).
2. Le demandeur, qui s'appuie sur les articles
1382 et 1383 du Code civil à l'encontre du
défendeur, fait valoir que ce dernier ne s'est
pas comporté de manière prudente et diligente.
En réalité, le défendeur s'est trouvé dans une
situation imprévisible et irrésistible, et s'est
comporté normalement face à un risque mortel
(en l'occurrence la noyade): face à cette
situation menaçante, il s'est agrippé à la
personne qui se trouvait le plus proche de lui.
Cet état de nécessité incontestable constitue
une cause d'exonération qui le libère de sa
resJ?on~abilitécivile envers celui auquel il s'est
agnppe.
3. Le demandeur invoque contre la
défenderesse (la commune de Bru~es) les
articles 1382 et 1383 du Code cIvil. La
défenderesseproduit à ce sujet une ordonnance
de police du 1er février 1879, dont l'article 1er
interdit de patiner et de se trouver sur la glace
sans juste motif, sur les canaux intérieurs et
exténeurs de la ville.
En premier lieu, la défenderessen'apporte pas
la preuve que cette ordonnance de po11ceait été
rendue publique, conformément à l'article 102
de la loi communale. En outre, l'article 2 de
ladite ordonnance précise que le collège des
bourgmestres et échevins peut suspendre cette
interdiction, si les circonstances le permettent.
On ne peut nier que le fait de déambuler sur la
glace, 9ue ce SOIt en patins ou à pied, était
autorise par la défenderesse. Cette dernière
n'apporte pas la preuve qu'à certains endroits
dangereux des barrières nadar étaient placées
en vue d'écarter le public. Les nombreux
promeneurs pouvaient donc légitimement
penser que des mesures de sécurité suffisantes
avaient été prises. L'argument de la
défenderesse à propos de l'acceptation des
risques n'est pas relevant.
On peut généralement présumer que la
commune (en l'espèce la défenderesse) doit
prendre toutes les mesures adéquates ~our
prévenir tout risque anormal, à moins qu une
cause étrangère, qui ne pourrait lm être
attribuée, l' ait em~chée de remplir son devoir
de protection. La défenderesse a négligé, soit
d'écarter le public des endroits dangereux, soit
d'annoncer en temps utile une mterdiction
générale de déambuler sur la glace. Cette
dernière mesure n'était pas impossible à
réaliser, si l'on en juge par les mesures qui ont
été prises juste après l'accident: «A la
demande des sapeurs-pompiers, il est interdit
de déambuler sur la glace. Les patrouilles de
police en seront informées et tous les canaux
seront évacués» (p. 2 du P.V. 1028 dans le
dossier pénal). Ainsi la responsabilité de la
défenderesse est certaine et la demande est
fondée.
t'
-
RECHTSKUNDIG
215, § 1, B.W. stelt immers enkel een beperking aan het ac-
tief beschikkingsrecht van de individuele echtgenoot -de
hypotheekstelling inbegrepen -, niet aan zijn passievebe-
voegdheid om zijn goederen te verbinden door het aangaan
van schulden. De beschenning heeft dan oak niet de onbe-
slagbaarheid van het huisraad tot gevolg (Baeteman, G. e.a.,
«Overzicht van rechtspraak huwelijksvennogensrecht(1982-
88»>,T.P.R., 1990,163,Dr. 14; Beslagrechter Brugge, 13 no-
vember 1979, RW, 1980-81,2084; Gent, 30 juni 1987, T
Not., 1987,482 en Rec. Gén. Enr. Not., 1988,287; Beslagr.
Brussel, 10 juli 1986,Rev. Not. B., 1986,591; Rb. Antwer-
pen, 18 december 1989,R. W, 1989-90,1064).
13. Besluit. De rechter zal uiteraard niet worden gea-
dieerd indien de echtgenoot-beschikkerde insternming van
zijn partner verkrijgt, uitdrukkelijk of stilzwijgend (dit laat-
ste bv. door het niet-naleven van de vervaltennijn van een
jaar: Rb. Namen, 19 januari 1982,[nfo Jura, 1983, 236, La
Basoche,1983,Dr. 4-5,Rev. Rég.Dr., 1982,117,noot Ferbus-
Banneux, D., en Rec. Gén. Enr. Not., 1982, Dr. 22768, 88,
noot A.C.).
ln de volgende gevallen zal hij weI moeten optreden:
a) De echtgenoot-beschikkerverkrijgt de nodige instem-
ming ni et en richt zich tot de rechtbank om toch machtiging
te verkrijgen, stecunendop een misbruik van weigering van
instemming (machtiging verleend.. Rb. Luik, 15 december
1978,aangeh.;Rb. Nijvel, 29 maart 1983,aangeh.;Rb. Brus-
sel, 27 juni 1984,aangeh.,'Rb. Brussel, 25 apri11986,aangeh.
en Rb. Gent, 21 januari 1987,aangeh.,'machtiginggeweigerd:
Rb. Brussel, 11 oktober 1977, aangeh.; Bergen, 18 oktober
1977,aangeh.,' Brussel, 13 februari 1980, aangeh. en Rb.
Neufchâteau, 26 november 1986, aangeh.).
b) De echtgenoot-eigenaarheeft reeds beschikt zonder
zich te bekornmeren over de aanwezigheid van insternming
van zijn wederhelft. Deze laatste vordert de nietigverklaring
op grand van art. 224B.W., zoals in het geannoteerdevonnis
(zie oak Brussel, Il juni 1988,aangeh. en Rb. Namen, 19
januari 1982, aangeh.).
De rechtbank kan, steunend op een ruime appreciatiebe-
voegdheid, verschillende van de hierboven besproken crite-
ria uitkiezen, achterwege laten, afwegen en combineren om
zo een goed aIs gezinswoningte beschermen,dan wei de be-
schilling over de woning toe te laten. Ingeval hij art. 215,
§ 1, B.W. niet van toepassing acht, kan hij dit vanuit twee
invalshoeken beargumenteren: ofwel oordeelt hij dat er
geen gezinswoning meer is (Brussel, 8 juni 1977, aangeh.),
ofwel is er weI een gezinswoning, maar geen gewichtige re-
den om niet tot de beschikking ervan over te gaan. De recht-
bank van Tongeren heeft de volgende argumenten gehan-
teerd:
-gezien de langdurige feitelijke scheiding is er geen
kans meer op herstel van het huwelijk en dus geen sprake
meer van het bestaan van een gezinswoning;
-bovendien heeft de schuldige echtgenoot geen recht
om art. 215 B.W. in te roepen;
-en dan nog heeft hij geengewichtige reden om zijn in-
stemming te weigeren terwijl de echtgenote-eigenaresweI
gegronde reden heeft tot verkoop (nI. behoud van het fa-
miliekapitaal).
-het argument van de kinderen werd weI aangeraakt,
doch niet uitgewerkt.
Men constateert een vennenging van de twee argumen-
tell, die onlogisch is aangezien er, na de vaststelling dat er
WEEKBlAD 1990-1991-nr. 13 -24 november 1990
geen gezinswoning meer is gezien de langdurige feitelijke
scheiding, geen reden meer is omover te gaan tot de beoor-
deling van de weigering van instemming, daar voor de ver-
koop van een niet-gezinswoning geen instemming op basis
van art. 215 B.W. vereist is.
Indien art. 215 B.W. niet van toepassingwordt verklaard,
wordt het licht op groen gezet voor de beschikking over, in
casu de vervreemding van het goed.
ln dit leerstuk is voldoende ruimte voor billijkheid en ap-
preciatie van de rechter, maar rechtszekerheid en voorspel-
baarheid worden hier niet gediend~
Patricia Van de Wtele
lnstituutFamilierecht
KU. Leuven
BURGERLUKERECHTBANKTE BRUGGE
le KAMER -28 SEPTEMBER 1988
Rechter: de h. Vandorpe
Advocaten:rnrs. Sierens,De Raeymaeckeren Priern
1. Onrechtmatige daad -Aansprakelijkheid -Door het
ijs gezaktedrenkeling -Zich vastkIampen aan de dichtsbij
zijnde persoon -Rechtvaardigingsgrond -2. Onrechtma-
tige overheidsdaad -Waterwegen in en rond de stad -
Maatregelen om ieder abnormaal gevaar te voorkomen
1. Degenedie bij het wandelenop het ijs plots door het ijs
zakt enzich dan vastklamptaan degenedie zich het dichtst bij
hem bevindt,heeft in die onvoorzienbareen VOGT hem levens-
bedreigendesituatie gehandeldzoals een nonnale drenkeling
zou hebbengehandeld.Deze onbetwistbarenoodsituatievonnt
voor de drenkelingeen rechtvaardigingsgrond die hem bevrijdt
van zijn civielrechtelijkeaansprakelijkheidjegens degeneaan
wie hij zich heeft vastgeklampt.
2. De overheid,in casu een stadsbestuur,moet aile gepaste
maatregelennemenom ieder abnonnaal gevaar,in casu op de
waterwegenin en rond de stad,te voorkomen,tenzijeenvreem-
de oorzaak, die haar niet kan worden toegerekend,haar belet
de op haar rustendebeveiligingsplichtna te komen.
Van R. t/ G. en Stad Brugge
1. Voor de feitelijke gegevensis de Rechtbank aangewe-
zen op het strafdossier dat door de politie te Brugge n.a.v.
het ongeval werd opgesteld.
Hieruit blijkt dat verweerder sarnen met zijn echtgenote
op het ijs wandelde ter hoogte van de Dijver en op zeker
ogenblik gekomen onder de brug Wollestraat-Rozenhoed-
kaai, door het ijs zakte. Toen verweerdervoelde dat hij door
het ijs ging zakken heeft hij houvast gezocht bij de dichtst
bijzijnde persoon, in casu eiser. Verweerder greep eiser bij
de.arm en door dit maneuver gleed deze uit en kwam hij
op het ijs terecht, gedeeltelijk in het water.
Bij zijn val verloor eiser zijn fototoestel in het water en
werd hij ernstig gewond aan de schouder.
Voigens de doktersattesten van 1 maart 1985en 5 septem-
ber 1986was er bij eiser een fractuur/luxatie van de rech-
441
RECHrSKUNDIG WEEKBLAD 1990-1991-nr. 13 -24 november 1990
terschouder waarvoor een operatieve behandeling noodza-
kelijk bleek met postoperatieve kinesitherapie.
Er was een volledige arbeidsongeschiktheidvan 17 febru-
ari 1985 lot 30 september 1985 en voorts gedeeltelijke ar-
beidsongeschiktheid, minstens lot 2 september 1986.
De voorziene fysieke invaliditeit wordt geschat op 20 à
25%. De economische arbeidsongeschiktheid zou bedui-
dend hoger liggen. De esthetischeschade wordt beschouwd
ais licht (3 op de klassieke zevenledige schaal).
2. Eiser, die zich jegens verweerder baseert op de artike-
len 1382 en 1383B.W., dient aan te lODendat verweerder
in zijn handelen niet de zorgvuldigheid aan de dag legde die
in het maatschappelijk verkeer van hem kon worden ver-
wacht.
ln werkelijkheid kwam verweerder terecht in een onvoor-
zienbare en onweerstaanbare situatie, en heeft hij gehan-
deld zoals een normale sterveling (en in casu drenkeling)
zou hebben gehandeld: in deze voor hem levensdreigende
situatie heeft hij zich vastgeklampt aan diegene die zich het
dichtst bij hem bevond.
Deze onbetwistbare noodsituatie vormt een rechtvaardi-
gingsgrond die verweerder van zijn civiele aansprakelijkheid
jegens eiser bevrijdt (vgl. T.P.R., 1987, 1262).
3. Eiser beroept zich jegens verweerster op de artikelen
1382 en 1383 B.W., eerste lido Verweerster haalt weliswaar
van onder het star een stedelijke politieverordening van 1
februari 1879te voorschijn en beroept zich op artikel 1 dat
bepaalt dat het verboden is te schaatsen en zonder nood-
zakelijkheid op het ijs te gaan op de binnen- en buitenwaters
der stad.
Allereerst bewijst verweerster niet dat deze politieveror-
dening overeenkomstig artikel 102 van de Gemeentewet
werd bekendgemaakt. Verweerster bewijst wei dat van die
verordening wordt melding gemaakt in het bestuursmemo-
riaal van de provincie, doch dit is een voorschrift (artikel 78
Gemeentewet) van zuiver intem-administratieve aard en be-
wijst m.a.w. de effectieve bekendmaking niet (Cass.,9 janu-
ari 1882, Pas., 1, 25).
Doch er is meer. Artikel 2 van diezelfde verordening be-
paalt dat het college van burgemeesteren schepenendit ver-
bod mag opschorten, indien de omstandigheden het toela-
tell.
Het kan niet worden ontkend dat het betreden der reien,
zowel door voetgangersaIs schaatsers,werd toegestaandoor
verweerster.
Verweerster betwist niet dat op sommige gevaarlijke
plaatsen nadarafsluitingen waren geplaatst om het publiek
op afstand te houden.
De talrijke wandelaars mochten dus het rechtmatig ver-
trouwen koesteren dat er voldoende veiligheidsmaatregelen
waren getroffen. De argumentatie van verweerster over de
risicoaanvaarding snijdt in die omstandigheden geen haut.
Algemeen wordt aanvaard dat de overheid -in casuver-
weerster -aile gepaste maatregelen moet nemen om ieder
abnormaal gevaar te voorkomen, tenzij een vreemde oor-
zaak, die haar niet kan worden aangerekend,haar belet de
op haar rustende beveiligingsplicht na te komen. Verweer-
ster heeft nagelaten om hetzij aile gevaarlijke plaatsen voor
het publiek te beveiligen, hetzij tijdig een algemeenverbod
lot toegang af te kondigen. Dat laatstgenoemde maatregel
materialiter niet onmogelijk was, blijkt uit de maatregelen
die onverwijld na het ongeval werden genomen: «Op ver-
442
zoek van de brandweer wordt het verboden nog op het ijs
te gaan. De patrouilles worden ingelicht hiervan en aIle
Reien worden ontruirnd» (blz. 2 P.V. 1028 in Strafdossier).
Daar de aansprakelijkheid van verweerster rechtens vast-
staal, is de vordering van eiser in de hierna bepaalde mate
gegrond.
NOOT -Tegen bovenstaandvonnis is geen hoger beroep
ingesteld.
ARBEmSRECHTBANKTE AN1WERPEN
2e KAMER -9 fUNl 1989
Voorzitter: de h. Verschueren
Rechters in sociale zaken: de hh. De Brouwer en Stuer
Advocaten : mrs. Lenaerts loco Deprez en Rauw~ loco Poel.
mans
Arbeidsovereenkomst zeelieden-1. Onbepaaldeduur -
Vakantiena zeereis-Opzegging -Toepasselijke wet -
2. Eersteofficier-werktuigkundige-Bediende
1. Aangeziende arbeidsovereenkomst voor zeeliedeneen ein-
de neemt ophet einde van de zeereisbij de afmonstering,wordt
zij nier verlengddoar eenperiode van vakantie na de zeereis.
Tijdensdezeperiode is, in geval van doorlopendedienstbetrek-
king op verschi/lendeschepen,de Arbeidsovereenkomstenwet
van 3 juli 1978 toepasselijk.
2. De eersteofficier-werktuigkundigebekleedteen leidende
functie aan board en heeft, in geval van toepassingvan de Ar-
beidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978,de hoedanigheidvan
bediende.
G. t/ N.V. A.
J. FEITEN
Eiser stelt sedert 14 aug. 1974 t/m 3 dec. 1987ononder-
broken in dienst van verwerende partij geweest te zijn.
Blijkens verschillende arbeidsovereenkomsten wegens
scheepsdienstmet verwerende partij, te weten van 4 jan.
1984,5 juni 1984,8 febr. 1985,21 jan. 1986 en 1 aug. 1986
naar verschillende wijzen maar met een maximumduur tot
respectievelijk 31 dec. 1986,31 dec. 1987 en 31 dec. 1988,
werd eisende partij in dienst genomen doar verwerende par-
tij ais eerste werktuigkundige, om te varen aan board van
de MS. Pocahontas, MS. Coral Temse en MS Pocantico.
Bij aangetekendebriefvan 17 september 1987deelde ver-
werende partij aan eisende partij het volgende mee: «Wij
verwijzen naar uw afmonstering van MIS Pocahontas op 20
juli 1987 te Antwerpen. ln acht nemende uw houding ten
overstaan van de technische superintendent en marine su-
perintendent van de rederij, alsook tegenoverde gezagvoer-
der van het schip, en uw weigering tot medewerking, hebben
wij besloten U niet meer in dienst te nemen op onze sche-
pen. Uw verlof is ten einde op 22 oktober 1987.De wettelijke
vooropzegperiode eindigt op 3 december 1987».