TMMOB İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI

SAKARYA ŞUBESİ
UBESİ
SAP2000 v11.08 BAŞ
BAŞLANGIÇ
LANGIÇ DÜZEYİ
ZEYİ KURS PROGRAMI

DERS 1:
Statik Çözümleme Genel Bilgiler
Yapı Sistemlerinin İdealleştirilmesi,
Matematik Modelleme
Sap2000 Grafik Arayüzü

Haziran-Temmuz 2008 Adapazarı

01.07.2008 DR.MUSTAFA KUTANİS SLIDE 1

TASARIM SÜRECİ

ƒ KONSEPT
ƒ MATEMATİK MODELLEME
ƒ ANALİZ–STATİK ve DİNAMİK ÇÖZÜMLEME
ƒ TASARIM – KESİT HESABI
ƒ DETAYLANDIRMA
ƒ ÇİZİM
ƒ METRAJ-MALİYET
01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 2

 SAP2000 PROGRAMI
SAP (1969) Wilson, Edward L.
SAP IV (1973) E.Wilson ve K.J. Bathe
K.J. Bathe → ADINA

SAP80 (1983) E.Wilson ve Ashraf

Habibullah

SAP90 (1990) E.Wilson (Emekli) Wilson, Edward L.

Developed the original three-dimensional
earthquake analysis programs SAP, 1969,
ETABS, 1973, SAP80 1980 and SAP90 1990.

Developed the computer programs SMIS, 1963,

and CAL, 1976, for the Computer Assisted
01.07.2008

Learning of static and earthquake analysis of

structural systems. These programs have been
used worldwide at over 100 Universities.
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 3

SAP2000

SAP2000 (1998)
© Copyright Computers & Structures, Inc.,

http://www.computersandstructures.com
http://csiberkeley.com/

http://www.comp-engineering.com/
01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 4

 Süre
Başlangıç Düzeyi Konular (24 saat)
Statik Çözümleme Genel Bilgiler 2 saat
Yapı Sistemlerinin İdealleştirilmesi, Matematik Modelleme [ introduction.ppt ]
Sonlu Elemanlar (Lokal, Global) 2 saat
Sap2000 Kabulleri [Basic_ppt; Sap2000_ppt]
Sap2000 Grafik Arayüzü [Live] 1saat

STATİK ANALİZ Kiriş-Çerçeve-Perde-Kafes, Döşeme

Sistem Modelinin Oluşturulması, Grid, Joint, Constraint, Rijit Diyafram saat
Malzeme Özelliklerinin Tanıtılması saat
Kesit Özelliklerinin Tanıtılması, Oluşturulması
Yüklerin Tanıtılması, Yük Tipleri, Yük kombinasyonları
Statik Çözümleme; Sonuçların yorumlanması

DİNAMİK ANALİZ Kiriş-Çerçeve-Perde-Kafes, Döşeme

Dinamik Analiz Genel Bilgiler saat
Kütle merkezi, rijitlik merkezi, Kayma merkezi
2007 Türk Deprem Şartnamesi’nde Deprem Hesap Yöntemleri saat
Spektral Analiz saat
Link Elemanlar ve Zaman Tanım Alanında Hesap saat
Yapı Sistemlerinin Kapasitelerinin Belirlenmesi saat
Statik İtme-Push-Over Analizi
01.07.2008

Program çıktılarının oluşturulması ve incelenmesi saat

Boyutlandırma (Betonarme’ hesaba kısa bir bakış) saat

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 5

ŞARTNAME - CODES
Neden?
Hardy Cross: “Aptalları ve
Madrabazları Dışlamak için”
Why?
“To keep out the fools and the
rascals.”
Hardy Cross çok büyük bir
insandı. Bu büyük adam ne
demiş:
“Analizden sayısal sonuçlar elde
edilir. Cahil mühendisler yapılan
varsayımları unutarak çıkan
01.07.2008

sayıları gerçek sanıp bunların

problemin çözümü olduğuna
inanırlar”.
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 6
 Tasarım Süreci

r: resist, dayanım,
sunulan
d: design, tasarım,
gereken, yük
01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 7

Yapısal Analiz (1/2)

(Varsayımlar)

Yapı Sistemi → İdealleştirilmiş Sistem → Hesap Modeli

Statik çözümlemesi yapılan yapı değildir!..
01.07.2008

Onun matematik modelidir.

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 8

 Modeling and Analysis of Building

SAP 2000
01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 9

Yapısal Analiz (2/2)

Yapısal analiz yararlı ve zorunlu. Ancak
varsayımlar nedeni ile elde edilen sonuçlar kesin
olmaktan çok uzaktır.
Varsayımlar değiştirilirse sonuçlar da değişir.
Mühendis bu varsayımların esiri olmamalı.
Sayılar davranışın daha iyi anlaşılması için yol
gösterici. Karar, bu sayılar, davranış bilgisi, önsezi
ve tecrübe ile değerlendirilerek verilmeli.
Davranışı anlamaya çalışmadan, sayılara
güvenerek oluşturulan bir yapı, deprem sırasında
sağlıklı bir davranış göstermeyebilir.
Bilgisayarlar, parametreleri değiştirip çok sayıda
analiz yapmak için yararlı. Çok sayıda analiz
01.07.2008

karara daha fazla yardımcı olur.

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 10

 Varsayımlar !...
Yapı sistemlerinin modellerken;
Çubuk sistem; Rijit birleşim; Mesnetler, …. gibi
Statik çözümleme yaparken;
Lineer elastik; Küçük deformasyonlar; Süperpozisyon kuralı…
Yüklerle ilgili;
Deprem yükleri→noktasal ; Tasarım spektrumu …
Dayanımla (malzeme) ile ilgili;
Tüm yapıda homojen dağılım; Hook kanunu, ….
Rijitlik (?),
Dinamik davranış
Kütle merkezi, dışmerkezlik, diyafram...
Zemin...
01.07.2008

Lineer Elastik, Homojen, İzotrop mu?

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 11

Örnek: Davranış spektrumu→Tasarım Spektrumu

01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 12

 Betonarme acayip bir malzeme; elastik değil, doğrusal değil,
homojen değil, izotropik değil, davranışı geçmişe bağlı,
davranışı geçmişte uygulanan yüklere bağlı çok karmaşık
davranışı olan bir malzemedir.

Betonarmede, yapı elemanlarının eylemsizlik momentleri ve

elastisite modülünu doğru olarak bulmak mümkün değil.
Çünkü elastide modüle zamanın bir fonksiyonu olarak
değişiyor, kirişte veya kolonda da çatlaklar başladıktan sonra
eylemsizlik momenti eleman boyunca değişiyor, sabit değildir.

RİJİTLİK, zamana ve yük geçmişine göre değişir (!).

Elastisite modülü E, yükleme hızı, eksenel yük düzeyi ve
zamanla büyük çapta değişir (üçte birine kadar azalması
01.07.2008

doğaldır).
Betonarmede servis yükleri altında, çatlama; deprem de ise yer
yer akma olur. Bu durumda EI=??
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 13

Yapı statiğinde yapılan kabuller

01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 14

 Yapı statiğinde yapılan kabuller
Bunun sonucu olarak kuvvet-yerdeğiştirme ilişkileri lineer
olacak ve SÜPERPOZİSYON kuralı geçerli olacaktır.
01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 15

Yapı statiğinde yapılan kabuller

Superpozisyon kuralı:
Yapının geometrisi yükleme sırasında değişirse
Yapının kuvvet-yerdeğiştirme ilişkisi lineer
davranış göstermezse (non-lineer)
01.07.2008

durumlarında uygulanamaz.
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 16
 Yapı statiğinde yapılan idealleştirmeler

Eleman birleşim noktaları rijittir.

01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 17

kafeslerde
01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 18

 Düğüm noktaları/ Mesnetler /Mafsallar
Elemanların birbiri ile birleştikleri noktalara “düğüm
noktası” (nod) denir.
Doğal dn
Elemanların birleşim noktaları
Mesnetler
Serbest üçlar (?)
Mafsallar
Eleman kesitinin değiştiği noktalar (?)

Yapay dn
01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 19

01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 20

 Düğüm noktaları/ Mesnetler /Mafsallar
01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 21

Mesnetler
Bir taşıyıcı sistemdeki tepkileri başka bir taşıyıcı
sisteme veya ortama ileten yapı elemanlarına
mesnet denir.
Ankastre Mesnet (Fixed)
Sabit Mesnet (Hinge support)

Hareketli Mesnetler (Roller)

Elastik Mesnetler
01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 22

 B/A Yapıların Deprem Dayanımı İle İlgili Gerçekler

1. Yer hareketini ve yapıda oluşturduğu kuvvetleri tam

olarak kestirmek olanaksızdır. Ancak tahmin
edilebilir, doğru dürüst bilmeye imkân yok.
2. Yapı şiddetli depremler altında ancak elastik
olmayan deformasyonlar yaparak ayakta kalabilir.
Davranış elastik değildir.
3. Yapının davranışı, yer hareketi kadar, yapının
dinamik özelliklerine bağlıdır (kütle, rijitlik
(stiffness), sönüm).
4. Varsayımlar konusunda en az ± %40 hata
[Uğur Ersoy]

4. Davranışta taşıyıcı olmayan elemanlarda etkili.

01.07.2008

Bölme duvarlar gibi..

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 23

Eleman türlerine bağlı olarak

b
1- boyutlu elemanlar: 2
boyutu uzunluğunun,
üçüncü boyutunun yanında
L
çok küçük olan
elemanlardır.
KAFES
KABLO
KİRİŞ, KOLON
sabit enkesitli,
değişken enkesitli
doğru eksenli,
eğri eksenli
01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 24

 Eleman türlerine bağlı olarak (....devam)
2-boyutlu (yüzeysel elemanlar). Kalınlığı diğer iki boyutunun
yanında küçük olan elemanlar.
Plak: Düzlemine dik yükler etkisindeki;
Levha: Düzlemi içindeki yükler etkisinde olan;
Perde: Düzlemi içinde ve düzlemine dik yükler etkisindeki;
Kabuk: Eğri yüzeyli elemanlardır
01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 25

Eleman türlerine bağlı olarak (....devam): Plak

01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 26

 Eleman türlerine bağlı olarak (....devam): Perde
01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 27

Eleman türlerine bağlı olarak (....devam): Levha ve

Kabuk
01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 28

 Eleman türlerine bağlı olarak (....devam)
3-boyutlu elemanlar: Her 3 boyutu da aynı önemde olan
elemanlar: Kalın, plak, kalın kabuk, temel blokları, baraj
gövdesi
01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 29

Eleman Boyutları

1 B Elemanlar (Kiriş
tip)
1B 2B, 3B Model
2-3 nodlu (düğüm noktalı) Truss and Beam Elements (1D,2D,3D)

A, I

2 B Elemanlar (Levha Plane Stress, Plane Strain, Axisymmetric, Plate and Shell Elements (2D,3D)

tip)
2B ve 3B Model
3-9 nodlu. Kalınlık
01.07.2008

3 B Elemanlar (Brik tip)

3B Model Brick Elements

6-20 Nodlu.
DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 30
 Yapı sistemlerinin sınıflandırılması: İlettikleri yüklere
bağlı olarak
Kablolu sistemler
Kemer
Çubuk
Kiriş
Kolon
Kabuk, Plak
01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 31

KABLO-ZİNCİR
Sadece çekme kuvveti alır
01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 32

 KEMERLER
Sadece basınç kuvveti alır
01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 33

Çubuklar
Sadece eksenel çekme veya
basınç kuvvetlerini taşır
01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 34

01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 35

kiriş

Kirişler-Eğilmeye Çalışan Elemanlar

01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 36

 kolon
Kolonlar- Eğilmeye ve basınca çalışan
01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 37

Plak Kabuk
01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 38

 Yapısal formlar- yapı sistemleri: Çerçeve

(a) Real Structure

(b) Solid Model (c) 3D Plate-Frame (d) 3D Frame

(e) 2D Frame

Fig. 1 Various Ways to Model a Real Struture

01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 39

Kemer; 3B Katı Model

01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 40

 Yapısal formlar- yapı sistemleri: Kafes
düzlem veya kafes
01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 41

01.07.2008

DR. MUSTAFA KUTANİS SAÜ İNŞ.MÜH. BÖLÜMÜ SLIDE 42