Kırıkkale Üniversitesi

1.
BENZETİM DİLLERİ
KOMUTLAR RAPORU

Benzetim dersi kapsamında öğrenilen

komutları açıklayan kapsamlı bir
rapordur.

Mehmet PINARBAŞI
Syf 1

Ahmet Kürsad TÜRKER

[2007]
İÇİNDEKİLER
1. ARENA KOMUTLARI ...................................................................................................................................... 3

1.1. CREATE................................................................................................................................................ 3
1.2. DĠSPOSE ............................................................................................................................................... 3
1.3. PROCESS .............................................................................................................................................. 4
1.4. DECĠDE ................................................................................................................................................ 5
1.5. BATCH.................................................................................................................................................. 8
1.6. SEPARATE ........................................................................................................................................... 9
1.7. ASSĠGN ............................................................................................................................................... 10
1.8. RECORD ............................................................................................................................................. 11
1.9. HOLD .................................................................................................................................................. 11
1.10. MATCH ............................................................................................................................................... 12
1.11. ROUTE ................................................................................................................................................ 13
1.12. STATION ............................................................................................................................................ 14
1.13. ACCESS .............................................................................................................................................. 14
1.14. CONVEY ............................................................................................................................................ 15
1.15. EXIT .................................................................................................................................................... 16
1.16. REQUEST ........................................................................................................................................... 17
Syf 2
1.17. TRANSPORT ...................................................................................................................................... 17
1.18. FREE ................................................................................................................................................... 18
1.19. SEQUENCE ........................................................................................................................................ 19

2. ÖRNEKLER................................................................................................................................................. 19

2.1. BERBER ÖRNEĞĠ .................................................................................................................................. 19

2.2. GELĠġTĠRĠLMĠġ BERBER ÖRNEĞĠ .................................................................................................... 19
2.3. BEKLEME YERĠ SINIRLI BERBER ÖRNEĞĠ ..................................................................................... 20
2.4. ATÖLYE ÖRNEĞĠ ................................................................................................................................. 22
2.5. TEKRAR ĠġLEMELĠ ATÖLYE ÖRNEĞĠ.............................................................................................. 22
2.6. BEKLEME YERĠ SINIRLI ATÖLYE ÖRNEĞĠ .................................................................................... 24
2.7. DECĠDE ÖRNEĞĠ ................................................................................................................................... 26
2.8. ROUTE ÖRNEĞĠ .................................................................................................................................... 28
2.9. TRANSPORT ÖRNEĞĠ .......................................................................................................................... 30
2.10. AKIġLARI FARKLI ÜRÜNLER ĠÇĠN ÖRNEK .................................................................................... 32
2.11. ÖRNEK .................................................................................................................................................... 34
2.12. ANĠMASYON ÖRNEĞĠ ......................................................................................................................... 36
2.13. BANKA ÖRNEĞĠ ................................................................................................................................... 38
2.14. FABRĠKA ÖRNEĞĠ ................................................................................................................................ 40
2.15. ÖRNEK FĠNAL SORUSU ...................................................................................................................... 42

3. SONUÇ ........................................................................................................................................................ 48
 1. ARENA KOMUTLARI

1.1. CREATE
Bu modül, bir simülasyon modelinde varlıklar için baĢlangıç noktası tasarlar. Varlıklar, bir
program kullanılarak ya da geliĢler arası zamana dayanarak oluĢturulur. Varlıklar, sistem
içinden sürecin baĢlamasından sonra modülden ayrılırlar. Bu varlık tipi bu modülde
belirtilmiĢtir. Simgesi aĢağıdaki gibidir:

Create 1

Varlık ismi yazılır. GeliĢler arası zaman Üretilen varlığın

değeri yazılır. tipinin adı.

Ġlk oluĢ zamanı

Üretilen ve geliĢ
geliĢ zamanları için
akımının kullanılan
tipi. zaman birimi.
Syf 3

Sistem içine ilk

varlığın gelmeye
baĢlama zamanı.

Her geliĢle verilen bir Bu modülde üretilecek max varlık

zamanda sisteme girecek sayısı. Bu değere ulaĢıldığında, bu
varlık sayısı. modül ile yeni varlık yaratılmayacak.

1.2. DİSPOSE
Bu modül, bir simülasyon modelinde varlıklar için son noktayı tasarlar. Varlıklar
dağıtılmadan (çıkarılmadan) önce varlık istatistikleri kayıt edilebilir. Ayrıca modülün içinde
sistemden ayrılan varlık sayıları da gösterilir. Simgesi ve modül ile ilgili açıklamalar
aĢağıdadır.
1.3. PROCESS
Syf 4
Bu modül, simülasyonda ana proses metodunu tasarlar. Kaynak kısıtlarını tutmak ve bırakmak
için opsiyonlar (seçenekler) kullanılır. Ayrıca, bir submodel (alt model) ve kullanıcı
tarafından tanımlanmıĢ hiyerarĢik mantık kullanım seçeneği vardır. Proses zamanı, varlıkları
ayırt eder ve değer eklenen, değer eklenmeyen, taĢıma, bekleme ve diğerlerini dikkate alabilir.
ĠĢlem önceliğini dikkate alır ve buna göre iĢlemleri kuyrukta bekletir. Simge üzerindeki çizgi
kuyruğu ifade eder.
Simgesi ve açıklamalar aĢağıdadır.

Process 1

0
 BelirlenmiĢ kaynak(lar)
Model tipini belirler.
ĠĢlem ismi yazılır. için bekleyen varlıkların
Standart veya alt model. öncelik değeri..

Modül içinde
gerçekleĢecek
proses tipi.
Gezen birimin
sadece Varlık
bekletilmesi, prosesi için
iĢlem görüp kullanılan
bekletilmesi, kaynak ya
alınıp bir da kaynak
süreçten sonra setleri
bırakılması listesi.
veya bekletilip
bırakılması
tipleri.
Varlıklara
proses
Gecikme zaman ve
parametrelerini maliyetinin
belirten dağılım nasıl
tipi ya da atanacağına
metodu. karar verir.

Proses için, rapor

Syf 5
veritabanında
istatistik birikip
birikmeyeceği
belirlenir.

Gecikme Normal dağılım için Uniform ya da

Uniform ya da
parametreleri için ortalama, bir sabit zaman Triangular dağılımın
Triangular dağılımın
gecikmesi için değer ya da her hangi biri için max
her hangi biri için min zaman birimleri. Triangular dağılım için değer belirlenmesi
değer belirlenmesi
mod parametre alanı. parametre alanı.
parametre alanı.

1.4. DECİDE
Bu modül sistemde karar verme prosesi için izin verir. Karar alınmasında bir veya daha fazla
duruma(koĢul) yada bir veya daha fazla olasılığa dayanarak seçmeyi içerir. Durumlar, özellik
değerlerine, değiĢken değerlerine, varlık tiplerine yada bir ifadeye dayanabilir.
2’li ihtimal yada 2’li durumdan herhangi biri seçildiğinde, Decide modülünün iki çıkıĢ noktası
vardır. Doğru ve yanlıĢlar için birer çıkıĢ noktası vardır. N’li ihtimal yada durum tipi
belirlendiğinde, çoklu çıkıĢ noktaları, her durum veya olasılık ve tek “else” çıkıĢı için
gösterilir. 2’li ihtimal ve durum için yalnızca, her tipten (doğru/yanlıĢ) çıkan varlıkların sayısı
gösterilir. Simgesi ve açıklamaları aĢağıdadır.
 Syf 6

ġimdi bu TYPE seçeneklerini açıklayalım:

TYPE: 2-way by Change = 2’li seçim.

TYPE: 2-way by Condition = 2’li Durum

Syf 7

TYPE: N-way by Change = Çoklu seçim.

,
TYPE: N-way by Condition = Çoklu Seçim.

Syf 8
1.5. BATCH
Bu modül, simülasyon modeli içinde gruplama mekanizmasını tasarlar. Batch’lar, sürekli
yada geçici olarak gruplanabilir. Geçici Batch, kullanılan Separate (aĢağıda açıklanmıĢtır)
modülüyle daha sonra bölünmelidir.
Batch’lar, giren varlıkları belirtilmiĢ sayıyla yapabilir yada bir özelliğe dayanarak diğerleriyle
eĢleĢtirilebilir. Gerekli varlık sayısı birikene kadar, Batch modülünde varlık geliĢleri bir
kuyruğa yerleĢtirilir. Ġlk kümelenir, yeni bir temsilci varlık oluĢturulur. Simgesi ve
açıklamalar aĢağıdadır.
1.6. SEPARATE
Bu modül, çoklu varlıkların içine gelen bir varlığı kopyalamakta yada önceden oluĢturulan bir Syf 9
varlık yığınını bölmekte kullanılabilir. Varlıklar çoğaltıldığında, modülden belirli sayıda
kopya yapılır ve gönderilir. Gelen orijinal varlıklar aynı zamanda modülden ayrılır. Ayırma
tipine bağlı olarak, belirlenmiĢ çıkıĢ noktaları sayısı istenir. Varlıklar çoğaltıldığında, 2 çıkıĢ
noktası uygundur. Simgesi ve açıklamalar aĢağıdadır.
1.7. ASSİGN
Bu modül, değiĢkenlere varlık özeliklerine, varlık tiplerine, varlık resimlerine yada diğer
sistem değiĢkenlerine yeni değer atanması için kullanılır. Tek bir Assign modülle çoklu
atamalar yapılabilir. Simgesi ve açıklamalar aĢağıdadır.

Syf 10
1.8. RECORD
Bu modül, simülasyon modelinde istatistikleri biriktirmekte kullanılır. ÇeĢitli gözlemsel
istatistikler kullanılır, modül içinde çıkıĢlar arası zaman, varlık istatistikleri (zaman, maliyet
vb.), genel gözlemler ve ara (interval) istatistikleri içerir. Sayılabilir tip bir istatistik olduğu
gibi kullanılır. Tally ve Counter setleri aynı zamanda belirlenebilir.
Simgesi ve açıklamalar aĢağıdadır.

Syf 11

1.9. HOLD
Bu modülde eğer varlık bir sinyal için tutuluyorsa, sinyal modülü varlığa sonraki modüle
geçmek için izin vermede kullanılır. Eğer varlık, verilmiĢ bir halin doğru olması için
tutuluyorsa, varlık (tanımlanan veya iç kuyruktan her biri ) hal doğru oluncaya kadar modülde
kalacak. Varlık sınırsız bir tutmada olduğu zaman taĢıma modülü, iĢleme tabi tutmaya devam
etmek için izin vermede kullanılır.
Simgesi ve açıklamalar aĢağıdadır.

Hold 1
 Belirtilen veya iç bir kuyruğun
içinde varlığı tutmak için gereken
sinyali gösterir. Sinyal varlığı
Modül ismini belirtir. tutacak olduğu için, aynı değerin
bir sinyali alıncaya kadar bekler.

Bir sinyalin
Değeri bekle ve makbuzunun üzerinde
bekleyen varlık için bırakılacak olan
bekleyen varlıkların
sinyal kodu belirt. maksimum sayısıdır.

Kuyruk ismini
Kuyruk tipini belirtir. Raporlarda
belirtir. belirtilir.

1.10. MATCH
Match modülü farklı kuyruklarda bekleyen varlıkları belli sayılarda gruplar, bir araya getirir.
Match komutunun iĢlev görebilmesi için belirtilen(tanımlanan) kuyruklarda en azından bir Syf 12
varlık olması gerekir. Ayrıca match komutu kullanılmadan önce, kuyruklarda beklemekte
olan varlıkların en az bir ortak Attribute(özellik)leri olmalıdır.

EĢleĢtirme gerçekleĢmeden
Modül ismini belirtir. önce farklı kuyruklarda
bekleyenlerin sayısını verir.

Gelen varlıkları eĢleĢtirmek için bir Attribute adı bir varlığa atanan
metod. Eğer Type is Any Entities ise eĢleĢtirme niteliğini tanımlamaya
eĢleĢtirmenin gerçekleĢebilmesi için yarar. Sadece Based on Attribute
bir varlık, her kuyrukta bulunmalıdır. seçili olduğunda uygula.
Eğer Type is Based on Attribute, bir
varlık, aynı nitelik değeriyle her
kuyrukta bulunmalıdır.
1.11. ROUTE

Route (Rota) modülü, belirtilen bir istasyona bir varlığı transfer eder veya istasyona ziyaret
sırasında, sonraki istasyona gezen birimi tanımlamak için kullanılır. Bir gezen birim rota
modülüne girdiği zaman, onun istasyon niteliği (varlık, istasyon), varıĢ yeri istasyonuna
girendir. Gezen birim varıĢ yeri istasyonuna rota zamanı kullanılarak yollanır. Eğer istasyon
varıĢ yeri, öyle sıra ile girilirse, sonraki istasyon varlığın sırası ile kararlaĢtırılır ve takımın
içinde adım özel-maksat nitelikler varlığı tarafından tanımlanır. Simgesi ve açıklamalar
aĢağıdadır.

TaĢıma zamanı için zaman

Route 1
birimi.

Gezen birimin rota ismi tanımlanır.

Laboratuar istasyonuna varması için

varlık için gecikme zamanı, 2 zaman
ünitesinin bir ortalamasıyla
üstel bir dağıtmada temel alınır.

Gezen birimin varıĢ yerinin istasyon

olduğu belirtilmektedir. Syf 13
Gezen birimin varıĢ yeri istasyon isminin
laboratuar olduğu belirtilmektedir.

Transfer gecikme zamanı için bir nitelik

olabilen hareket zamanı temel alınır ve
bu zaman varlığın sıra tayinlerinde
tanımlanır.

Gezen birim, varlığın sırası ile belirtilen

sıra takımında sonraki istasyona
gönderilir.
 1.12. STATION

Route komutu kullanıldığında gezen birimin gideceği yerleri tanımlamak için kullanılır.
Station modülü hareketli kaynakları veya durağan olmayan kaynakların olduğu ilgili bir park
alanına sahip olabilir. Simgesi ve açıklamaları aĢağıdadır.

Station 1 Ya tek bir istasyon yada

Ġstasyon ismini kurulan bir istasyon tipinin
belirtir. belirlenmesini sağlar.

Bu giriĢ noktasıyla
belirlenen
istasyonun simge
ismi tanımlanır.

Proses için, rapor

veritabanında
istatistik birikip
birikmeyeceği
belirlenir.
Syf 14

1.13. ACCESS

Access modülü, varlığın bir istasyondan diğerine hareketi için konveyörün bir yada daha fazla
hücresine yer tahsis eder. Varlık bir kez konveyör üzerindeki hücrelerin kontrolüne sahiptir.
Belki varlık gelecek istasyona taĢınacak olabilir. Varlık Access modülüne geldiği zaman
konveyör üzerindeki bitiĢik hücrelerin uygun numaralarına kadar bekleyecektir ve bu
numaralar boĢ ve diğer varlık istasyon yeriyle sıraya dizilmiĢtir.
Simgesi ve açıklamalar aĢağıdadır.

Access 1
 Bu alan konveyör
Tek modül tanımlayıcısıdır.Bu üzerindeki hareket için
isim tüm parçalara verilebilir. varlığın ihtiyacı olan kaç
tane birleĢik konveyör
hücresinin olduğuna karar
verir.
Bu alan varlığın
istediği konveyörün
ismini tanımlar.

KararlaĢtırılan kuyruk
tipleri varlıkları
tutardı. Eğer kuyruk
seçilmiĢse,kuyruk ismi
özelleĢtirilmiĢ olur.

Bu alan yalnızca,kuyruk tipi

kuyruk olduğu zaman
görünür ve kuyruk tipinin
ismini tanımlar.

Syf 15

1.14. CONVEY
Convey modülü aracılığı ile bulunduğu istasyondan belirtilen varıĢ istasyonuna taĢır. Bir
sonraki istasyona varlığın taĢınması esnasında oluĢan zaman gecikmesi taĢıyıcı hızından ve
istasyonlar arası mesafeden kaynaklanır. Bir varlık convey modülüne girdiği zaman, onun
istasyon niteliği de varıĢ istasyonuna taĢınır. Varlık varıĢ istasyonuna özellikten sonra taĢınır.
Eğer varıĢ yeri tipi By Sequence olarak belirtilirse, sonraki istasyon varlığın Sequence’si ve
bunun içinde yer alan adımlar ile belirlenir.
Simgesi ve açıklamalar aĢağıdadır.

Convey 1
 Benzersiz modül
tanıyıcısı. Bu isim, modül
Ģeklinde gösterilir.

Bu alan,
kendisinde
varlığın,
taĢıyacak olduğu
taĢımacının
ismini tanımlar.

Bu, varlık varıĢ

yerini belirtmek için
metodu kararlaĢtırır.
Bu alan, varıĢ yeri tipinin, istasyon
olduğu zaman görünür tektir, ve o,
kendisine varlığın, taĢıyacak olduğu
istasyonun ismini tanımlar.

1.15. EXIT
Bu modül Access modülü ile Conveyöre alınan gezen birimi herhangi bir iĢlem için
konveyörden almaya yarar. Convey komutu ile taĢınan bir gezen birim mutlaka ilgili Syf 16
istasyona geldiğinde prosese girmeden önce conveyörden alınmalıdır. Aksi halde taĢıyıcı
sürekli dolu görünecek bu da yanıltıcı sonuçlar doğuracaktır.
Modülün simgesi ve açıklamaları aĢağıda verilmiĢtir.

Exit 1

Modül ismini belirtir.

Gezen birimin
alınacağı conveyor
ismini belirtir.

Bu alan konveyör
üzerindeki hareket için
varlığın ihtiyacı olan kaç
tane birleĢik konveyör
hücresinin olduğuna karar
verir.
 1.16. REQUEST
Ġstek modülü, bir varlığa bir taĢıyıcı ünitesini tayin eder ve varlığın yerine üniteye hareket
eder. Özel bir taĢıyıcı ünitesi belirtilebilir veya seçim bir kural temel alınarak meydana
gelebilir.Varlık, istek modülüne vardığı zaman, biri müsait olduğu zaman bir taĢıyıcı ayrılır.
TaĢıyıcı ünitesi, varlık yerine uzanıncaya kadar istek modülünde kalır. Varlık sonra, istek
modülünden dıĢarı hareket eder.
Ġlgili açıklamalar aĢağıdadır.

Benzersiz modül
tanıyıcısı. Bu isim,
modül Ģeklinde gösterilir.

Rica etmesi için

taĢıyıcının ismini
tanımlar.

Varlıkların ünite
zamanı baĢına
uzunluk ünitelerinde
Syf 17
yerine hareket
ettikleri zamandaki
hızıdır.

Bu modül hakkındaki diğer bilgiler pek kullanılmayan özellikler olduğu için üzerinde
durulmamıĢtır.

1.17. TRANSPORT
Bu modül yine gezen birimin taĢınmasında kullanılır. Bu modülde taĢıyıcı sınırlaması vardır.
Ġstediğimiz kadar taĢıyıcıyı biz tanımlarız. Request komutu ile çağırılan taĢıyıcı Transport
modülü ile ilgili istasyona gittikten sonra Free modülü ile mutlaka boĢaltılmalıdır. Modül ile
ilgili açıklamalar aĢağıdadır.

Transport 1
 Benzersiz modül Elimizde olan taĢıyıcı
tanıyıcısı. Bu isim, miktarını buraya yazarak
modül Ģeklinde gösterilir. belirleyebiliriz.

TaĢıyıcının sistem
içerisindeki ismi.

Gezen birimin
varacağı yeri
belirlemek için
kullanılır.

Varlıkların ünite
zamanı baĢına
uzunluk
ünitelerinde yerine
hareket ettikleri
zamandaki hızıdır.

Modül ile ilgili diğer açıklamalar detay oluĢturacağından verilmemiĢtir. Fakat Destination
Type bölümüne attribute veya sequence tanımlanarak da taĢıma sağlanabilir. Bunlar yukarıda
anlatılan benzer modüller ile aynıdır.
Syf 18

1.18. FREE
Bu modül varlığın en son pay edilmiĢ taĢıyıcısını salıvermek için kullanılır. Eğer sırada
taĢıyıcı istemek veya pay etmek için bekleyen bir varlık varsa, taĢıyıcı o varlığa verilir.
TaĢıyıcı modülünde baĢka türlü ayarlanmadığı sürece; taĢıyıcının boĢaldığı anda bekleyen
baĢka varlıklar yoksa, taĢıyıcı ünite serbest bırakan varlığın istasyonunda boĢta bekletilir.
Ġlgili açıklamalar aĢağıdadır.

Free 1
Benzersiz modül
tanıyıcısı. Bu isim,
modül Ģeklinde gösterilir.

BoĢaltılması
gereken taĢıyıcının
ismini tanımlar.
1.19. SEQUENCE

Bir modül olmasa da özellikle taĢıyıcı görevini yapan modüllerde kullanılan bu komut, taĢıma
faaliyetlerini sistem tasarımı sırasında epeyce kolaylaĢtırmaktadır. Advanced Transfer baĢlığı
altındaki modüllerden Sequence seçildiğinde açılan kısma sırası ile ilgili gezen birimin iĢlem
sırası girilirse sistem tasarımı içerisinde tekrar tekrar iĢlem öncelikleri ile ilgilenmeye gerek
kalmayacaktır. Bu da bize büyük kolaylıklar sağlayacaktır.

2. ÖRNEKLER

Örnekler geçmiĢ yıllarda çözülen örnekler, ödevler veya sınav soruları incelenerek ve sorular
üzerinde çeĢitli değiĢtirmeler yapılarak hazırlanmıĢtır.

2.1. Berber Örneği

GeliĢler arası süre Ex(15) olan ve tıraĢ süreleri normal(8,3) dağılımına uyan bir berberde 200
dakika çalıĢılması durumunda oluĢacak hizmet gören müĢteri sayısı, hizmet görenlerin
ortalama sistemde geçirdiği süre ve kuyruk durumlarını gösteren Arena simülasyonunu
yapınız.

Çözüm: Sorunun arena çıktıları aĢağıda verilmiĢtir. Syf 19

Normal(8,3)
Expo(15) Attribute 1=tnow Time interval
Attribute 1’e göre

Create 1 Process 1 sistemde gecen Dispose 2

Assign 1 musteri sayisi
sure
0 0
0

2.2. Geliştirilmiş Berber Örneği

GeliĢler arası süre Ex(8) olan, gelen müĢterilerin %60’nın bayan %40’nın bay olduğu, bayan
ve bay müĢteriler için ayrı ayrı tıraĢ koltuklarının bulunduğu, ve tıraĢ sürelerinin bayanlar için
normal(10,4), baylar için normal(8,3) dağılımına uyan bir berberde 200 dakika çalıĢılması
durumunda oluĢacak hizmet gören müĢteri sayısı, hizmet gören bay veya bayan sayılarını,
 hizmet görenlerin ortalama sistemde geçirdiği süreleri (bay veya bayan için ayrı ayrı), kayıp
müĢteri sayısını ve kuyruk durumlarını gösteren Arena simülasyonunu yapınız.

Çözüm: Sorunun arena çıktıları aĢağıda verilmiĢtir.

2-way by chance
Norm(10,4)
Percent %60 Att 1=1
Expo(8) Att 2=tnow

0 True
Decide 1 Assign 1 bayan trasi bayan sayisi
Create 1

0
0 sistemde Dispose 1
0 toplam musteri
False gecen sureler
0
Syf 20
Assign 2 bay trasi bay sayisi

Att 1=2 0
Att 2=tnow Norm(8,3)

2.3. Bekleme Yeri Sınırlı Berber Örneği

GeliĢler arası süre Ex(8) olan, gelen müĢterilerin %60’nın bayan %40’nın bay olduğu, bayan
ve bay müĢteriler için ayrı ayrı tıraĢ koltuklarının bulunduğu, bayanlar için bekleme salonu
kapasitesinin 5 kiĢi, baylar için 4 kiĢi olduğu ve tıraĢ sürelerinin bayanlar için normal(10,4),
baylar için normal(8,3) dağılımına uyan bir berberde 200 dakika çalıĢılması durumunda
oluĢacak hizmet gören müĢteri sayısı, hizmet gören bay veya bayan sayılarını, hizmet
görenlerin ortalama sistemde geçirdiği süreleri (bay veya bayan için ayrı ayrı), kayıp müĢteri
sayısını ve kuyruk durumlarını gösteren Arena simülasyonunu yapınız.

Çözüm: Sorunun arena çıktıları aĢağıda verilmiĢtir.

 2-way by 2 way by Att 1==1
Chance Condition Att 2==tnow
Percent %60 Variable1<=4 Variable1=var1+1
Expo(8) Variable=var1-1

0 Tr ue 0 Tr ue
Assign 1 bayan trasi bayan sayisi Assign 3
Create 1 Decide 1 Decide 2

0
0
0 0 Norm(10,4)
Fals e Fals e
Time Interval
Att 2’ye göre
kayip bayan Dispose 4
musteri
0 sistemde Dispose 2
toplam musteri
gecen sureler
0
2 way by Att 1==2
Condition Att 2==tnow Norm(8,3)
Variable2<=3 Variable2=var2+1

0 Tr ue
Decide 3 Assign 2 bay trasi bay sayisi Assign 4

0 Fals e
0
Variable2=var2-1

kayip bay Dispose 5

musteri
0

Syf 21
 2.4. Atölye Örneği
GeliĢler arası süre Ex(5) olan, gelen parçaların %5’inin hurda %95’inin sağlam olduğu, iĢlem
süresinin normal(5,2) dağılımına uyan bir atölyede iĢlem gören parça sayıları, sistemde geçen
süreler ve kuyruk durumunu veren Arena simülasyonunu yapınız.

Çözüm: Sorunun arena çıktıları aĢağıda verilmiĢtir.

Expo (5) Att 1==tnow

Norm(5,2) 2-way by Chance
Percent %95
Time Interval
Att 1’e göre
Create 1 Assign 1 Process 1 0 True
Decide 1 Assign 2 saglam sayisi
0
0 Att 2==1 toplam parca sistemde gecen Dispose 1
0 False sayisi sureler
0

Assign 3 hurda sayisi

Att 2==2
Syf 22

2.5. Tekrar İşlemeli Atölye Örneği

GeliĢler arası süre Ex(5) olan, gelen parçaların %5’inin hurda %95’inin sağlam olduğu, iĢlem
süresinin normal(5,2) dağılımına uyan, hurda parçaların normal(3,1) iĢlem süresi ile tekrar
iĢlemeye alındığı ve atölyeden çıkıĢların 10’arlı partiler halinde olduğu bir atölyede iĢlem
gören parça sayıları, iki defa iĢlem gören parça sayıları, sistemde geçen süreler ve kuyruk
durumunu veren Arena simülasyonunu yapınız.

Çözüm: Sorunun arena çıktıları aĢağıda verilmiĢtir.

 Att 2==1
2-way by
Chance
Percent %5 Time Interval
Expo (5) Norm (5,2) Batch Size=10
Att 1==tnow Att2’ye göre
As s ign 6 s aglam s ay is i

0 Tr ue

Create 1 Proc es s 1 Dec ide 1 s is tem de Dis pos e 2

As s ign 5 Batc h 1
gec en s ure
0 0
0 0
0 False

ik i defa is lem Proc es s 2

As s ign 3
gorenler

0
Att 2==2 Norm (3,1)

Syf 23
2.6. Bekleme Yeri Sınırlı Atölye Örneği

GeliĢler arası süre Ex(5) olan, gelen parçaların %5’inin hurda %95’inin sağlam olduğu, iĢlem
süresinin normal(5,2) dağılımına uyan, hurda parçaların normal(3,1) iĢlem süresi ile tekrar
iĢlemeye alındığı, tezgah önünde bekleyecek parça sayının 4 ile sınırlandırıldığı ve atölyeden
çıkıĢların 10’arlı partiler halinde olduğu bir atölyede iĢlem gören parça sayıları, iki defa iĢlem
gören parça sayıları, sistemde geçen süreler ve kuyruk durumunu veren Arena simülasyonunu
yapınız.

Çözüm: Sorunun arena çıktıları aĢağıda verilmiĢtir.

Syf 24
 Att 1==1
Att 2=tnow
Expo (5) Att 3=norm(5,2) Variable 1==4

Assign 4
Creat e 1 Assign 2 Ho l d 1
0 2-way by Condition
Variable 1==3
Att 1==2
Scan for Condition saglam sayisi
Time Interval
Variable 1==3 Att2’ye göre
Assign 7
0 Tr ue
Decide 2
sist emde Dispose 1
Process 1 Bat ch 1
gecen sure
0 Fals e 0
0 0 Tr ue 0
İşlem Süresi Att Decide 1 Batch Size=10
3’e göre
Permanent
0 Fals e
2-way by Chance
Percent %5

iki def a Assign 1

islem
gorenler

Att 1==2 Syf 25

Att 3=norm(3,1)
2.7. Decide Örneği

AĢağıda Ģekli ve ilgili bilgilerin verildiği atölyede parçalara ait Arena simülasyonunu kuyruk
durumları ve iĢlem gören parça adetlerini verecek Ģekilde hazırlayınız.

A Expo(7) M1
C

B Expo(4)
A
M2
B
C Expo(5)

Tezgah giriş ve çıkış stok kapasiteleri.

Rotalar ve ĠĢlem Süreleri NOT: Soruda verilen süreler

tesadüfi olarak seçilmiĢtir.
A M1[norm(4,2)]→M2[norm(5,2)]→çıkıĢ

B M2[norm(6,1)]→çıkıĢ

C M2[norm(7,3)]→M1[norm(7,3)]→çıkıĢ

Soru Decide komutu kullanılarak çözülmüĢtür. Syf 26

NOT: Attribute 1= Parça Tipi

Attribute 2= ĠĢlem Süresi

Çözüm: Sorunun arena çıktıları aĢağıda verilmiĢtir.

 Attribute1 ==1
Attribute2=norm(4,2)
2 way by Condition Attribute 1’e göre
A AA Attribute1 ==3
2 way by Condition Set edildi.
0 Attribute1 ==1 0 Tr ue

m1 Decide 3
toplam urun ürünler Dispose 1
0 Tr ue

B BB ik karar
0 0
0 Fals e
0
0 Fals e

C
Attribute2=norm(5,2)
CC
Attribute2=norm(7,3)
0 Attribute1 ==2
Attribute2=norm(6,1) aaa
Attribute1 ==3 ccc
Attribute2=norm(7,3)

2 way by Condition
Attribute1 ==3

0 Tr ue

m2 Decide 4
Syf 27
0
0 Fals e
2.8. Route Örneği

AĢağıda Ģekli ve ilgili bilgilerin verildiği atölyede parçalara ait Arena simülasyonunu kuyruk
durumları ve iĢlem gören parça adetlerini verecek Ģekilde hazırlayınız.

A Expo(5) M1
C

B Expo(8)
A
M2
B
C Expo(6)

Tezgah giriş ve çıkış stok kapasiteleri.

Rotalar ve ĠĢlem Süreleri NOT: Soruda verilen süreler

tesadüfi olarak seçilmiĢtir.
A M1[norm(5,2)]→M2[norm(3,1)]→çıkıĢ

B M2[norm(4,2)]→çıkıĢ

C M2[norm(5,1)]→M1[norm(6,1)]→çıkıĢ

Soru Route komutu kullanılarak çözülmüĢtür. Syf 28

NOT: Route için Velocity=10 ve TaĢıma Süresi olarak da=2 alınmıĢtır.
Attribute 1= Parça Tipi
Attribute 2= ĠĢlem Süresi
Attribute 3=TaĢıma Süresini göstermektedir.

Çözüm: Sorunun arena çıktıları aĢağıda verilmiĢtir.

 Ns=2
Attribute1 ==2

Ns=1 GIRIS ISTASYONU

A Ge l i s i As s i g n 1
Attribute1 ==1
0

B Ge l i s i As s i g n 2 Gi ri s i s ta s y o n u Ro ta 1
0

C Ge l i s i
Ns=3
As s i g n 3

0
Attribute1 ==3 2 way by Condition
variable 2>1&&variable 3>3
2 way by Condition Pro c e s s 4

Attribute1 ==1 0 Variable2=var2-1

0 Tr ue
De c i d e 5
M 1 i s ta s y o n u M 1 Gi ri s As s i g n 4 M 1 is lem e As s i g n 5
0 Tr ue
De c i d e 2
M 1 Ci k i s As s i g n 6 Ro ta 2
0 Fals e
0
0
Scan for Condition Variable1=var1+1 Variable1=var1-1 Fals e

Scan for Condition

variable 1<=3 Variable2=var2+1
Ro u te 3 variable 2<=1&&variable 3<=3

2 way by Condition 2 way by Condition

Attribute1 ==3 variable 4>1&&variable 1>3
0 Tr ue Pro c e s s 5

M 2 i s ta s y o n u
0 Tr ue
De c i d e 6
Variable4=var4-1
M 2 Gi ri s As s i g n 9 As s i g n 1 0 De c i d e 4 0
M 2 is lem e
0 Fals e

0 0 Fals e As s i g n 1 1 Ro u te 4
Scan for Condition Variable3=var3-1 M 2 Ci k i s
Variable3=var3+1
variable 3<=3 Variable4=var4+1 Syf 29
Scan for Condition
Ro u te 5
variable 4<=1&&variable 1<=3
Attribute 1’e göre
Set edildi.

Ci k i s T o p l a m Ürü n He r Bi r Ürü n ü n Di s p o s e 2
Sa y i s i Sa y i s i
0
2.9. Transport Örneği
AĢağıda Ģekli ve ilgili bilgilerin verildiği atölyede parçalara ait Arena simülasyonunu kuyruk
durumları ve iĢlem gören parça adetlerini verecek Ģekilde hazırlayınız.

A Expo(5) M1
C

B Expo(8)
A
M2
B
C Expo(6)

Tezgah giriş ve çıkış stok kapasiteleri.

Rotalar ve ĠĢlem Süreleri NOT :Soruda verilen süreler

tesadüfi olarak seçilmiĢtir.
A M1[norm(5,2)]→M2[norm(3,1)]→çıkıĢ

B M2[norm(4,2)]→çıkıĢ

C M2[norm(5,1)]→M1[norm(6,1)]→çıkıĢ

Soru Transport komutu kullanılarak çözülmüĢtür.

NOT: Transport için Velocity=10 ve TaĢıma Süresi olarak da=2 alınmıĢtır. TaĢıyıcının gelme Syf 30
süresi ilgili proseste sabit 1 br alınmıĢtır. Transport için Distance(gidilecek yerler arası
uzaklıklar) hepsi 10 alınmıĢtır. Attribute değerleri bir önceki soru ile aynıdır.

Çözüm: Sorunun arena çıktıları aĢağıda verilmiĢtir.

 Ns=2
Attribute1 ==2
Ns=1 Name: forklift
A G elisi Assign 1
Attribute1 ==1 Name: forklift Velocity=10
0 Velocity=10 By Sequence

B G elisi Assign 2 Gi ri s i s t a s y o n u Re q u e s t 1 Pr ocess 3 T ra n s p o rt 1

0
0

Ns=3 2 way by Condition Action: Delay

C G elisi Assign 3
Attribute1 ==3 variable 2>1&&variable 3>3 Value=1
0
Pr ocess 4
2 way by Condition 0 Tr u e

Variable1=var1+1 Attribute1 ==1 Decide 5

0

0 Fa ls e
Variable2=var2-1
M 1 i s ta s y o n u F re e 1 0
M 1 Gi ri s Assign 4 M1 isleme Assign 5 Decide 2 Tr u e

M 1 Ci k i s Assign 6
0
Scan for Condition Variable1=var1-1 0 Fa ls e

variable 1<=3 Variable2=var2+1 Scan for Condition

variable 2<=1&&variable 3<=3

2 way by Condition 0 Tr u e
Pr ocess 5
Variable3=var3+1 Attribute1 ==3 Decide 6

0
Variable4=var4-1
0 Fa ls e
M 2 i s ta s y o n u F re e 2 M2 isleme 0
M 2 Gi ri s Assign 9 Assign 10 Decide 4
Tr u e
Assign 11
M 2 Ci k i s
0
Scan for Condition Variable3=var3-1
0 Fa ls e

variable 3<=3 Variable4=var4+1

Syf 31
2 way by Condition Scan for Condition
variable 4>1&&variable 1>3 variable 4<=1&&variable 1<=3
Attribute 1’e göre
Set edildi.

Ci k i s F re e 3 Toplam Ür ün Her Bir Ür ünün Dispose 2

Sayisi Sayisi
0
2.10. Akışları Farklı Ürünler İçin Örnek
AĢağıda Ģekli ve ilgili bilgilerin verildiği atölyede parçalara ait Arena simülasyonunu kuyruk
durumları ve iĢlem gören parça adetlerini verecek Ģekilde hazırlayınız.

10 ayrı parça M1 M2
Çıkış
Expo(5)

M3 M4

Tezgah giriş stok kapasiteleri.

Rotalar ve ĠĢlem Süreleri NOT: Soruda verilen süreler

1 ═ M1[norm(2,1)]→M3[norm(4,8)]→çıkıĢ tesadüfi olarak seçilmiĢtir.
2 ═ M4[norm(4,4)]→çıkıĢ
3 ═ M4[norm(3,0)]→M3[norm(5,8)]→M2[norm(6,1)]→çıkıĢ
4 ═ M3[norm(9,0)]→M1[norm(8,9)]→çıkıĢ
5 ═ M3[norm(1,7)]→M2[norm(2,3)]→M1[norm(4,4)]→çıkıĢ
6 ═ M1[norm(7,3)]→çıkıĢ
7 ═ M4[norm(9,2)]→M3[norm(4,6)]→çıkıĢ
8 ═ M2[norm(3,9)]→M4[norm(1,7)]→çıkıĢ
9 ═ M3[10]→çıkıĢ
10 ═ M4[norm(8,0)]→M1[norm(7,2)]→M2[norm(4,1)]→M3[norm(9,9)]→çıkıĢ Syf 32

Soru Transport komutu kullanılarak çözülmüĢtür.

Attribute 1=tnow
Attribute 2=Parça Tipi
Attribute 3=ĠĢlem Süresi

NOT: Transport için Velocity değeri 10 br alınmıĢtır. TaĢıyıcının gelme süresi ilgili proseste
sabit 1 br alınmıĢtır. Transport için Distance(gidilecek yerler arası uzaklıklar) hepsi 10 br
alınmıĢtır.

Çözüm: Sorunun arena çıktıları aĢağıda verilmiĢtir.

 Par ca 1 Ho l d 1 Assign 16

Par ca 2 Ho l d 2 Assign 17

Par ca 3 Ho l d 3 Assign 18

Par ca 4 Ho l d 4 Assign 19

Par ca 5 Ho l d 5 Assign 20
Creat e 1 depo Assign 1 Decide 1
Re q u e s t 1 Process 1 T ra n s p o rt 1
0
Els e 0
9
5 Par ca 6 Ho l d 6 Assign 21
10
12
7
13
4
8
18

Par ca 7 Ho l d 7 Assign 22

Par ca 8 Ho l d 8 Assign 23

Par ca 9 Ho l d 9 Assign 24

Par ca 10 Ho l d 1 0 Assign 25

Assign 44

Assign 45
M 1 i s ta s y o n u F re e 1 M1 isleme Decide 6

0
Els e
At t r bi u t e 2 ==1
At t r ib u t e 2 ==1 0 Assign 46

Syf 33
Assign 32

M 2 i s ta s y o n u F re e 2 M2 isleme Decide 3
Assign 33

0 Els e
At t r ib u t e 2 ==5
At t r bi u t e 2 ==8
At t r ib u t e 2 ==1 0 Assign 34

Assign 35

Assign 36

Assign 37

M 3 i s ta s y o n u F re e 3 M3 isleme Decide 4

0 Els e Assign 38
At t r ib u t e 2 ==3
At t r bi u t e 2 ==4
At t r ib u t e 2 ==5

Assign 39

Assign 40

M 4 i s ta s y o n u F re e 4 M4 isleme Decide 5 Assign 41

0 Els e
At t r ib u t e 2 ==3
At t r ib u t e 2 ==7 Assign 42
At t r bi u t e 2 ==1 0

Assign 43

NOT: Çıktı üzerine önceki

c ik is Par ca Adet leri SGSler Dispose 1
sorularda olduğu gibi açıklamalar
0 karmaĢıklık yaratacağı
gerekçesiyle eklenmemiĢtir.
2.11. Örnek
AĢağıda Ģekli ve ilgili bilgilerin verildiği atölyede parçalara ait Arena simülasyonunu kuyruk
durumları ve iĢlem gören parça adetlerini verecek Ģekilde hazırlayınız.

A Expo(20)
M1
10 20
B Expo(15) 20 Çıkış
Ö.H.
20
20 20
C Expo(9)
M2

NOT: Soruda verilen süreler

Rotalar ve ĠĢlem Süreleri tesadüfi olarak seçilmiĢtir.
A ═ Ö.H.[norm(2,1)]→M1[norm(4,8)]→M2[norm(5,4)]→çıkıĢ
B ═ Ö.H.[norm(4,4)]→M2[norm(3,5)]→M1[norm(3,2)]→çıkıĢ
C ═ Ö.H.[norm(3,0)]→M1[norm(5,8)]→çıkıĢ

Soru Transport komutu kullanılarak çözülmüĢtür.

Attribute 1=tnow Syf 34

Attribute 2=Parça Tipi
Attribute 3=ĠĢlem Süresi

NOT: Transport için Velocity değeri 10 br alınmıĢtır. TaĢıyıcının gelme süresi ilgili proseste
sabit 1 br alınmıĢtır. Transport için Distance(gidilecek yerler arası uzaklıklar) Ģekilde
ile gösterilen mesafeler olarak alınmıĢtır.

Çözüm: Sorunun arena çıktıları aĢağıda verilmiĢtir.

 A G elis Assign 1

B G elis Assign 2 Gi r i s Re q u e s t 1 Pr ocess 5 T ra n s p o rt 1

0
0

C G elis Assign 3

Ho l d 1

0 Tr u e

O. H . I s t F re e 1 Pr ocess 2 Decide 1

0 Ho l d 2
0 F a ls e

0 Tr u e
Assign 7
Decide 2 Ho l d 4
Assign 6 Pr ocess 3
M 1 Is t F re e 2 Ho l d 3

0 0 F a ls e

Assign 8

0 Tr u e
Decide 3 Ho l d 7 Assign 10
M 2 Is t F re e 3 Ho l d 6
Assign 9 Pr ocess 4
Syf 35
0 0 F a ls e

Assign 11

Recor d 2 Dispose 1
Ci k i s F re e 4 Recor d 1
0
2.12. Animasyon Örneği

AĢağıda Ģekli ve ilgili bilgilerin verildiği atölyede parçalara ait Arena simülasyonunu ve
animasyonunu kuyruk durumları ve iĢlem gören parça adetlerini verecek Ģekilde hazırlayınız.

A Expo(20)
M1
10 20
B Expo(15) 20 Çıkış
Ö.H.
20
20 20
C Expo(9)
M2

NOT: Soruda verilen süreler tesadüfi

Rotalar ve ĠĢlem Süreleri olarak seçilmiĢtir.

A ═ Ö.H.[norm(2,1)]→M1[norm(4,8)]→M2[norm(5,4)]→çıkıĢ
B ═ Ö.H.[norm(4,4)]→M2[norm(3,5)]→M1[norm(3,2)]→çıkıĢ
C ═ Ö.H.[norm(3,0)]→M1[norm(5,8)]→çıkıĢ

Soru Transport komutu kullanılarak çözülmüĢtür.

Attribute 1=tnow Syf 36

Attribute 2=Parça Tipi
Attribute 3=ĠĢlem Süresi

NOT: Transport için Velocity değeri 10 br alınmıĢtır. TaĢıyıcının gelme süresi ilgili proseste sabit 1
br alınmıĢtır. Transport için Distance(gidilecek yerler arası uzaklıklar) Ģekilde
ile gösterilen mesafeler olarak alınmıĢtır.

Çözüm: Sorunun arena çıktıları aĢağıda verilmiĢtir.

 M1

Giris On Hazirlik Cikis

M2
Syf 37
2.13. Banka Örneği
Bir bankaya müĢteriler random(exp) Ģeklinde geliĢler arası süre 1 dk olarak gelmektedirler.
Gelen MüĢteriler önce numaratöre yönelmekte ve orada ortalama (3:1) saniye kadar zaman
kaybettikten sonra giĢelere yönelmektedir. Yapacakları iĢleme göre numaratörden numara alan
müĢteriler havale için 1ve 2 nolu giĢeye hesap iĢlemleri için 3 ve 4 nolu giĢeye fatura ödemeleri
için 5 ve 6 nolu giĢeye yönelmektedir. GiĢe seçimleri numaratör tarafından sırayla
yapılmaktadır. Örneğin ilk gelen kiĢi havaleyi seçerse numaratörde 1 nolu kasaya daha sonra
gelen kiĢi fatura ödemelerini seçerse 5 nolu kasaya üçüncü kiĢi havale yi seçerse 2 nolu kasaya
yönlendirilecektir. Bankaya aynı anda en fazla 50 kiĢi gelebilmekte ve banka günde 8 saat
haftada 7 gün çalıĢmaktadır. Banka prensipleri gereği günlük 200 müĢteriye hizmet vermezse
çalıĢma süresini uzatmakta ve bu sayıya ulaĢmaya çalıĢmaktadır ancak yapılan sözleĢmeye göre
de giĢe görevlileri günde en fazla 10 saat çalıĢmaktadır. Sisteme giriĢler bittikten sonra banka
görevlileri bankadaki müĢterilerin iĢlemlerini bitirebilmek için maksimum 1 saat daha
çalıĢmaktadırlar ve yine iĢlem için bekleyen müĢteri var ise iĢlemlerini tamamlamadan sistemi
terk etmektedirler.
Bankanın müĢteri portföyü %25 havale için gelenler %40 fatura ödemeleri için gelenler %35 de
hesap iĢleri için gelenlerden oluĢmaktadır. Bunların iĢlem süresi sırasıyla (3:2),(4:1),(5:1)
dakikadır. Bu problemin arena da simülasyonunu yapınız.(dağılım olarak normal dağılım
kullanınız)

Çözüm: Sorunun arena çıktıları aĢağıda verilmiĢtir.

Syf 38
 gis e 1

08:30:00 0 Tr ue 0

08:30:00
Assign 23 Decide 11

08:30:00 Assign 1

0 F a ls e
Assign 24
gis e 2

0
num ar at or Decide 2
0 Tr ue 0 Tr ue 0 Tr ue
Cr eat e 1 Decide 7 Decide 8 Decide 6 Assign 26 Assign 6 Assign 2 0 Tr ue gis e 3
Decide 1 Assign 8
0 E ls e
Decide 4
0
E n t it y . T y p e = = h a v a le Assign 5 Dis pose 1
E n t it y . T y p e = = f a t u r a 0
0 F a ls e 0 F a ls e 0 F a ls e
E ls e
0 F a ls e
0
25
40
Assign 13 gis e 4
Dis pose 4
Assign 3
0 0

Assign 9 0 Tr ue
gis e 5
Decide 5

0
0 F a ls e

Syf 39 Assign 15 gis e 6

0
2.14. Fabrika Örneği

Bir fabrikada üretilen ürünlere ait ürün ağacı aĢağıdaki gibidir.

B C

D E E F

Fabrika yapılan 100 birimlik A ürünü üretimini tamamlamak istemektedir. Ürünlerin üretimi
için atölye içerisinde izlemeleri gereken rotalar ile iĢlem süreleri aĢağıda verilmiĢtir. Ürünler
10’arlı partiler halinde atölyede dolaĢacak ve bir tezgahtaki partinin iĢi bitmeden diğer parti
atölyeye girmeyecektir. TaĢıma süreleri 5 birim alınırken montaj süreleri 0 birim olarak
alınacaktır. Atölyede sadece bir taĢıyıcı bulunmaktadır. Atölyede giriĢ çıkıĢ aynı kapıdan
olacak, giriĢ çıkıĢ ile tezgahlar ve tezgahların kendi aralarındaki tüm mesafeler 10 birim olarak
alınacaktır. Atölyeye kaç ürün geldiğini ve kaç ürün çıktığını bulan arena örneğini yapalım.
Rotalar: D M1(3) - M2(5) - M4(7) *Parantez içindekiler iĢlem süreleridir.

E M2(4) - M3(9) - M4(4)

F M1(11) - M4(3)
Syf 40

Çözüm: Problemin çözümü aĢağıdadır.

 0
b olu s um u Separ at e 2 d olu s um u Bat c h 1
O r ig in a l

0 D u p lic a t e
0
0
k ac t ane geld i a gelis i Separ at e 1
Cr eat e 1 O r ig in a l

0
0 D u p lic a t e
e olu s um u Bat c h 2
0 St at ion 1
c olu s um u Separ at e 3
O r ig in a l 0

0 D u p lic a t e

Bat c h 3
f ols um u
Pr oc es s 1
Request 1 Tr anspor t 1
0
0

Pr oc es s 3

0 Tr u e
Dec id e 1
m 1 is t asyonu Fr ee 1

0 F a ls e
Pr oc es s 4

Pr oc es s 5
m 2 is t asyonu 0 Tr u e
Dec id e 2
Fr ee 2 0

0 F a ls e

Pr oc es s 6

m 3 is t asyonu Fr ee 3 Pr oc es s 7

Pr oc es s 8

m 4 is t asyonu Fr ee 4 Dec id e 4 0

E ls e Pr oc es s 9
A t t r ib u t e 1 = = 4
At t r b i u t e 1 = = 5
0

Pr oc es s 10

0
Syf 41
dnin m ont aji
Bat c h 4 Pr oc es s 21 b par c as i
M at ch 1

0 0
m ont ajj Dec id e 5
enin m ont aji a olu s um u
Pr oc es s 23
Bat c h 6
E ls e M at ch 3
A t t r ib u t e 1 = = 5
0
At t r b i u t e 1 = = 4
0
0 Tr u e
Dec id e 6
enin m ont aji2

0 F a ls e
M at ch 2 Bat c h 5 Pr oc es s 22 c par c as i

0 0
f nin m ont aji

k ac t ane c ik t i
cik is is t asyonu
Dis pos e 2

0
2.15. Örnek Final Sorusu A PARCASI B PARCASI C PARCASI
20 T 10 M 20 T

Bir iĢletme A, B, C ürünlerinin

montajından X ürününü; B, C
parçalarının montajından ise Y
F 20 F F
ürününü üretmek istemektedir. ĠĢletme
15 20

ayda 300 saat çalıĢmaktadır.

ĠĢletmede A ve B ürünleri sürece göre 10 M 10 T
yerleĢtirilmiĢ bir atölyede, C ürünü ise
ürüne göre yerleĢtirilmiĢ bir atölyede
%20 %10 %30
imal etmektedir. K K K

NOT: 1) C ürününün imalinde ikinci

Torna tezgâhından sonra çıkan hatalı
parçalar sürece göre yerleĢtirilmiĢ 10 P 30 P 10 M

atölyedeki torna tezgâhlarında 10

dakikalık bir operasyonla %50 si
kurtarılmakta ve ürüne göre
yerleĢimdeki matkap tezgâhına Y PARCASI MONTAJI MONTAJ

gönderilmektedir.
%10

2) C ürününün imalatında konveyör K

kullanılmaktadır. Atölyede 2 adet

forklift bulunmaktadır.
Ürünlere olan aylık talep miktarları ile X PARCASI MONTAJI MONTAJ

Syf 42
ürünlerin üretiminde atölye içerisinde
ne kadarlık partiler ile gezeceği aĢağıda verilmiĢtir.

X Y A B C

Aylık talep 50 10 10 5 5

Parti büyüklüğü 10 5 5 5 5

a) Arena ile sistemin simülasyonunu yapınız (Animasyonlu olarak).

b) Uygun tezgâh sayısının belirleyiniz.
ÇÖZÜM
Genel Bilgiler: Simülasyon sürecinde kullanılan genel bazı bilgilerden bahsedilecektir.

Değer Görevi Değer Görevi

Attribute 1 Parça Tipi Attribute 5 Y Montajı için

Montaj sonrası batch için

Attribute 2 ĠĢlem Süreleri Attribute 6
X veya Y konrolü

Montaj için sistemde A

Arızalı ürünün C olup
Attribute 3 Variable 1 olup olmadığının
olmadığının kontrolü için
kontrolü içn

Attribute 4 X Montajı için Montaj süresi Norm(8,3)

a) Problemin arena benzetim dili ile atelye atelye anlatımı aĢağıda verilmiĢtir.
Animasyonu ise ayrıca anlatılmıĢtır.

Sürece Göre Yerleşim Atölyeleri:

AĢağıda sürece göre yerleĢim yapılacak yerleĢkenin atölyeleri ve bu atölyelerde uygulanan
simülasyon yaklaĢımı anlatılmıĢtır.
Syf 43

 Sürece Göre Giriş Atelyesi:

Bu atölyede A ve B giriĢlerinin sağlanmasının yanı sıra bu yarı ürünlere ait
özellikler atanmıĢtır.
A Expo(5), B Expo(7) giriĢler arası süreye sahip giriĢler ile atölyeye girmektedir.
Burada Create modülünde max arrivals A için 75 ve B için 80 alınmalıdır. Çünkü
ilgili taleplerin tam karĢılanması gerekiyor. Daha sonraki Assign modülünde ilgili
gezen birim için gerekli attribute değerleri tanımlanmıĢtır. Batch modülünde ise
Attribute 1 değerine göre 5’erli partiler oluĢturulmuĢtur. Daha sonra ürünler
TaĢıyıcı Bölümüne gönderilir.
 Taşıyıcı Bölümü:
Burada taĢıma iĢlemi transport ile sağlanmaktadır. TaĢıma süresi olarak 0.1 br,
taĢıyıcıların hızları da 30 br alınmıĢtır. Ayrıca transport modülü için Destination
Type By Sequence seçilmiĢtir.
 Torna Atelyesi:
TaĢıyıcı ile gelen ürün Free modülü ile boĢaltılır. C üretiminde oluĢan hasarlı
parçalar torna atelyesinde iĢleneceği için buraya gelen yarı ürünün C mi yoksa
diğer ürünler mi olduğuna karar verilmelidir. Gelen ürün C ise direkt iĢlem
görecekken A veya B ise önce Separate modülü ila partiler ayrılmalıdır. ĠĢlemden
 sonra yine ürünün C olup olmadığının kontrolü yapılır. Daha sonraki Decide
modülü ile tornadan sonra ıskartaya ayrılan C miktarı belirlenir (2 way By
Chance-Percent True 50). Eğer ürün arızalı C ise ıskarta sayısını belirlemek için
Record modülü ile sayıldıktan sonra Dispose ile sistemi terk eder. Ürün sağlam C
ise direkt transport ile ilgili atelyeye taĢınır. Ürün A veya B ise birinci decide
modülünden sonra 5’erlik partiler haline getirilip taĢıyıcıya iletilir.
 Freze Atelyesi:
TaĢıyıcı ile gelen ürünler boĢaltıldıktan sonra ürünler partilerinden ayrıĢtırılır.
Process ile gerekli iĢlemi görür ve ilgili ürünün B olup olmadığının kontrolü
yapılır. Çünkü B ürünü freze iĢleminden sonra kalite kontrole girmekte ve %10’u
ıskartaya çıkmaktadır. Eğer ürün B ise ikinci Decide modülü ile B’nin kalite
kontrol iĢlemi gerçekleĢtirilir. Ürün A ise direkt olarak Batch modülü ile %5’erli
partiler halinde taĢıyıcı bölümüne iletilir. Ürün ıskartaya ayrılacak bir B ise record
komutu ile sayıldıktan sonra sistemden çıkarılır, sağlam B ise partiler halinde
taĢıyıcıya iletilir.
 Matkap Atelyesi:
Ürünler atelyeye boĢaltıldıktan sonra partiler ayrıĢtırılır ve ürünler iĢleme girerler.
Matkap iĢlemi sonrası A ürününün kalite kontrol faaliyeti için ürünün A olup
olmadığı kontrol edilir. Ürün A değilse partiler halinde taĢıyıcıya iletilir. Eğer
ürün A ise %20’ilk bir ıskarta oranı ile Decide modülünden geçer. Ürün ıskartaya
ayrılacaksa Record modülü ile sayıldıktan sonra sistemi terk eder. Sağlam A ise
partiler haline getirilip taĢıyıcıya iletilir.
Syf 44
 Planya Atelyesi:
Ürünler taĢıyıcıda indirilip ayrıĢtırıldıktan sonra gerekli iĢlemi görürler ve 5’erli
partiler halinde taĢıyıcıya iletilirler.
 Montaj Atelyesi:
Atelye giriĢine gelen ürünün C olup olmadığı kontrol edilir. Çünkü ürün C ise
Exit modülü ile konveyörden alınacakken A veya B ise Free ile Transport
modülünden alınacaktır. Ürün C ise Decide 19 (Percent True=8,4) modülü ile
montaja gönderilecek ve üretilecek C ayrımı yapılır. Eğer ürün A veya B ise
partiler ayrıĢtırıldıktan sonra Attribute 4 (X Montajını gerçekleĢtirecek attribute
değeri) 1 olarak atanır. Montajın X mi yoksa Y mi olacağı sistemde A ürününün
bulunup bulunmadığına bağlıdır. Bu yüzden bu aĢamada ürünün Decide 12
modülü ile A mı olup olmadığı kontrol edilir. Ürün A ise önce Decide 17 (Percent
True=16,6) modülü ile üretilecek ve montaja gönderilecek A ürünü sayısı
belirlenir, sonra sistemde A olduğunu göstermesi için atanan Variable 1 değeri 1
artırılır ve Match 5 (Attribute Name=Attribute 4) modülü ile X montajına
gönderilir. Ürün A değilse yani B ise önce sistemde üretilecek ve montaja gidecek
B sayısını belirlemek için Decide 18 modülü ile (Percent True=91,6) B’ nin bir
kısmı taĢıyıcıya iletilirken bir kısmı montaja gönderilir, sonra yine sistemde A
olup olmadığının kontrolü için Variable 1 değerinin sıfırdan büyük olup olmadığı
kontrol edilir (Decide 14). Eğer sistemde A varsa Match 5 modülüne yoksa
Assign 8 modülüne gönderilerek Y montajı için Attribute 5 değeri 1 atanır ve
Match 4 modülüne gönderilir. Batch 10 ve 11 modülleri ile montaj gerçekleĢtirilir.
 Assign 11-12 modülleri ile montaj sonrası parti miktarları ayrı olduğu için bunu
belirleyecek Assign 6 modülleri atanır. Process 13 ile montaj iĢlemi süresi ile
gerçekleĢtirilir. Assign 10 modülü daha önce artırdığımız Variable 1 değerini 1
azaltır, sistemden bir A ürünü çıktığı için. Decide 15 ile parti miktarlarını
belirleyecek Attribute 6 değeri değerlendirilmiĢtir. Ürün Y ise Decide 16 ile
montaj sonrası % 10’luk ıskarta sayısı belirlenmiĢtir. Daha sonra batch 12-13
modülleri ile partiler halinde ürünler taĢıyıcıya taĢınmıĢtır.

Ürüne Göre Yerleşim:

AĢağıda ürüne göre yerleĢim yapılan konveyör hattı segmentleri ile anlatılmıĢtır.
 Bu hat Expo(6) ve Max Arrivals 103 olan Create komutu ile baĢlamaktadır. Bu
hatta Access modülü ile ürünler konveyör hattına alınmakta Convey modülü ile
ilgili birime taĢınmakta ve Exit modülü ile ilgili tezgâha geldiğinde hattan
alınmaktadır.
Bu hatta dikkat edileceklerden biri ikinci torna tezgâhından sonraki kalite kontrol
iĢlemidir. Bu arda Decide modülü ile %30 C ürünün ayrılır. Eğer ürün hasarlı ise
Assign 4 komutu ile Attribute 3 değeri 2 ve sequence numarası farklı bir rota
izleyeceği için 4 olarak atanır. Daha sonra taĢıyıcıya iletilir. Ürün hasarlı değilse
Access ve Convey modülleri ile olağan akıĢına devam etmektedir.
Dikkat edilecek bir diğer nokta ise matkap iĢlemine gelen ürünün ikinci iĢlemi
görüp gelen C mi yoksa sağlam C mi olduğudur. Çünkü ikinci iĢlemden gelen C
transport ile gelirken sağlam C hattan gelmektedir. Decide komutu ile (Attribute 3 Syf 45
==2) ürünün ikinci iĢlemden gelip gelmediği kontrol edilmiĢ; eğer ikinci iĢlem
ürünü ise Free, değilse Exit edilerek tezgâha alınmıĢtır. Daha sonra gerekli
iĢlemleri görmüĢ ve hattaki olağan akıĢı devam etmiĢtir.

Çıkış atelyesi:
Bu atelyede gelen ürünler free modülü ile taĢıyıcıdan alınarak sistemi terk etmektedir. Record
modülü ile sistemden çıkan parti miktarı sayılmaktadır.

b) Sistemin Arena Benzetim dili ile animasyonu yapılmıĢ ve aĢağıda verilmiĢtir.

NOT: AĢağıda verilen Ģekiller ve sistemin nasıl çalıĢtığı rapor ile verilecek olan CD
içerisinde bulunan Arena Program çıktısı ile çalıĢtırılıp görülebilir. Ayrıca sisteme ait
sonuçlar rapora ek olara verilecekse de program çalıĢtırılıp da görülebilir.
Çıktılar CD’ de bulunan “Ödev 14 Animasyonlu” programından alınmıĢtır. Asıl akıĢ Ģeması
“Ödev 14 Animasyonlu2” programıdır. Fakat deneme sürümü Arena kullanıldığı için
kullanılması izin verilen maksimum modül sayısına ulaĢıldığından ARENA programın
çalıĢmasına izin vermemektedir. Ayrıca bu programın kaydedilmesine de izin verilmediği için
sadece aĢağıda akıĢ Ģekli olarak verilmiĢtir. Montaj atelyesine eklenen Decide 16 modülünden
sonraki modüller limiti aĢmaktadır.
AKIŞ ŞEMASI

SURECE GORE GIRIS ATELYESI

A G e lis i

0
A s s ig n 1 B a t c h 3
TASI YI CI BOLU MU
0

Su r e c e
G o r e G ir is

T r a n s p o r t
Re q u e s t 1P r o c e s s 1
1
B G e lis i A s s ig n 2 B a t c h 4
0
0
0
0 T r u e 0 T r u e
0 T r u e
D e c id e 5 D e c id e 6
T o r n a la r F r e e 2 G e le n C m i?

0 F a ls e 0 F a ls e
0 F a ls e
P r o c e s s 1 2

I s k a r t a C D is p o s e 2
C G e lis i
Ur u n e 0 0
A s s ig n 3 Ac c e s s 1 Co n v e y 1 S e p a r a t e 5 0
G o r e G ir is
0

TORNA ATEL YESI B a t c h 5

C T o r n a 1 E x it 1 P r o c e s s 2 Ac c e s s 2 Co n v e y 2 0

I s k a r t a B D is p o s e 4
0 T r u e

0 0 T r u e
B K o n t r o l 0
C F r e z e E x it 2 P r o c e s s 3 Ac c e s s 3 Co n v e y 3 D e c id e 1 0
F r e z e le r F r e e 3 S e p a r a t e 2 P r o c e s s 8

0 0
0 0 F a ls e
F a ls e
B a t c h 6

FREZE ATELYESI 0

A s s ig n 4
0 T r u e

C T o r n a 2 E x it 3 P r o c e s s 4 C K o n t r o l 0 T r u e
I s k a r t a A D is p o s e 3
A K o n t r o l
0 0 T r u e
M a t k a p la r F r e e 4 S e p a r a t e 3 P r o c e s s 9 0
0 0 F a ls e
D e c id e 9

0 F a ls e
0
0 F a ls e
B a t c h 7

Ac c e s s 4 Co n v e y 4
MATKAP ATELYESI 0

0
P la n y a la r F r e e 5 S e p a r a t e 4 P r o c e s s 1 0 B a t c h 8

0 0
F r e e 1

C M a t k a p A r iz a S a g la m
0 T r u e
K o n t r o lu PLANYA ATELYESI
0 F a ls e

0 T r u e B a t c h 1 6
Syf 46
D e c id e 1 9 C S a y is i
E x it 4 P r o c e s s 5 Ac c e s s 5 Co n v e y 5
0
0 E x it 5 0 F a ls e
A s s ig n 6
0 T r u e
D e c id e 1 3

KONVEYOR HATTI
0 F a ls e
0 T r u e
A s s ig n 7 B a t c h 1 4 A S a y is i
D e c id e 1 6 I s k a r t a Y D is p o s e 6
0 T r u e

0 T r u e D e c id e 1 7 0
M o n t a jla r G e le n C m i? 0
0 F a ls e

0 F a ls e A s s ig n 5 B a t c h 1 0 A s s ig n 1 1
M a t c h 4
0 F a ls e
0 0 T r u e B a t c h 1 2
F r e e 7 S e p a r a t e 6 A s s ig n 9 D e c id e 1 2 0

0 T r u e 0
P r o c e s s 1 3 D e c id e 1 5
0 F a ls e A s s ig n 1 0
0 T r u e

0 T r u e D e c id e 1 4
0 0
D e c id e 1 8 F a ls e
B a t c h 1 3

CIKIS
0 F a ls e
B a t c h 1 1 A s s ig n 1 2
M a t c h 5
0 F a ls e
0

D is p o s e 5
MONTAJ ATEL YESI A s s ig n 8 0

C ik is F r e e 8 R e c o r d 3
B a t c h 1 5 B S a y is i
0
0
Syf 47
 3. SONUÇ

Raporun hazırlanma amacı 2006-2007 öğretim yılı benzetim dersi kapsamında öğrenilen
komutları tekrar etmek ve Benzetim Dilleri dersine ön hazırlık yapmaktır. Komutlar hakkında
sadece temel bilgiler verilmeye çalıĢılmıĢ fazla detaylara girilmemiĢtir. Tüm komutlar hakkında
yol gösterici olması açısından örnekler geliĢtirilmeye çalıĢılmıĢtır. Verilen örnekler tüm
komutları kapsamasa da tekrar anlamında diğer komutların da nasıl çalıĢtırıldığının
hatırlanmasını sağlamıĢtır.
Yapılan çalıĢmalar ve araĢtırmalar ıĢığında Benzetim Dilleri dersinin daha verimlilik seviyesi
yüksek geçeceği kanaatindeyim.

Syf 48