AT

TERBYES

Yazar: ROBERT WER Tercme: AYTEKN TURA YALINKAYA

diytSuresi
Bismillhirrahmnirrhm. Vel'diyti dabhn. Felmriyti kadhn. Felmurti subhn. Feeserne bih nek'n. Fevesatne bih cem'an. nnel'insne lirabbih lekend. Ve innehu'al zlike leehd. Ve innehu lihubbilhayri leedd. Efel ya'lem iz bu'sire m flkubur.Ve hussile m fssudr. nne rabbehm bihim yevmeizin lehabr.

Meali Bismillhirrahmnirrahm.
1. Harl harl koanlara, 2. (Nallaryla) akarak kvlcm saanlara, 3. (Anszn) sabah baskn yapanlara, 4. Orada tozu dumana katanlara, 5. Derken orada bir topluluun ta ortasna girenlere yemin ederim ki , 6. phesiz insan, Rabbine kar pek nankrdr. 7. phesiz buna kendisi de ahittir , 8. Ve o, mal sevgisine de ar derecede dkndr. 9. Kabirlerde bulunanlarn diriltilip dar atldn dnmez mi? 10. Ve kalplerde gizlenenler ortaya konduu zaman , 11. phesiz Rableri o gn onlardan tamamyle haberdar

nsz Bu kitapk, 1891 ylnda yazlm Badminton Library of Sports and Pastimes isimli, atln birok ynn ele alan bir kitabn, Robert Weir tarafndan yazlm; bir atn nasl terbiye edileceini anlatan birka blmnn evirisini iermektedir. zengiyi ve eyeri icat etmi ve dnyaya atln ne olduunu gstermi bir milletin evlatlar olarak hem de bunlarla her frsatta hamasi szlerle vnmemize ramen; lkemizde atln durumu dendiinde; teknolojik ilerlemeye bal olarak geleneksel usullerin unutulmu olmas ve dier bir ok alanda olduu gibi atl da Avrupallardan renmek gibi acnas bir hal szkonusudur. Atlk yalnz bir at beslemek ve ondan eitli ilerde istifade etmek deildir, daha ok bunlarn hangi usullerle yapldyla ilgilidir. Bu kitapk atl yahut binicilii renmek isteyen ve bunu binicilik okullarndan ya da kulplerinden renme imkan olmayan yani kendibana bu i hakknda bilgi sahibi olmaya alan yahut kynde, kasabasnda halihazrda bir ata sahip olarak, babadan grd yntemlerle atl devam ettiren insanlarn istifadesine sunulmutur. anl bir atlk tarihinin mirass olduumuzu syleyeceksek atlk hakknda hi olmazsa belli bal meseleleri Trke ifade edebilmemiz gerekir. Bu sebeple bu kitap, kendi z binicilik terimlerimizle ve deyimlerimizle tercme etmeye gayret ettim. Mesela, bugn Trkiyede herkesin bildii ve kulland bat kkenli galop yerine ayn manaya gelen ve binlerce yldr kullanlan fakat unutulmaya yz tutmu lgar ve yine bat kkenli canterdan devirme kenter yerine ekini tercih ettim. Daha aklayc olmas iin anlatlan konuyla ilgili internette bulduum resimlerden faydalandm. Bu evirinin kendi kltr dnyamz ve atlk tecrbemizi yanstmas iin gerekli gayreti gsterdiime inanyorum.

Aytekin Tura Yalnkaya

indekiler: Adiyat Suresi nsz Gen Atn Terbiyesi : lbr almas Ata lk Bini Binicilik Tavsiyeleri : Bkme yahut Baldra Yumatma Geriye Dizginleme Ekin yahut Toplu Drtnal Trs Engel Atlama Gem Taklmas Kaplarn Dna Ilgar Ceza Trk Eyeri Resimleri : 1 7 18 22 27 33 35 41 44 50 56 58 60 66

GEN ATIN TERBYES Gen bir atla almaya balanldnda gznnde bulundurulmas gereken ilk hususiyetler hayvann ya, kuvveti ve terbiye edilecek halidir ki nceden nelere altrld ve doal mizacnn birleimidir. Baz gen atlar bandan itibaren gzel huylu, sakin, zeki ve kendinden beklenileni yapmaya o kadar hazrdr ki seyisi ona nadiren hata yaptrabilir. Dierleri yine tabii olarak sinirli ve kukulu, kendisiyle ilgilenirken byk dikkat gsterilmeye muhta haldedirler. Balangta en nemli ey atn gvenini kazanmak ve ona zarar vermeyeceini anlamasn salamak. Ylk ayrdan yahut harman yerinden (yahut daha nce nerde idiyse) ilk yakalandnda, bakrdrlmas iin, mmknse geni tenha bir ahrda kendibana braklmal ve ona bakacak sakin, kararl bir adam seilmeli. Bol havalandrmas olmal fakat fazla yemlenmemeli. Aslnda; balangta nadiren pek az tahl yemeli; bir avu dolusu tahl danesinden ibaret nemli kepein iine konduu kuru ot, olduka yeterlidir. Hayvann beslenmesine muazzam dikkat gsterilmelidir. lk yakalandnda bir miktar kuru tahl yemesine izin verilirse, kesinlikle eitimini aksatacak ekilde hasta olur ve almaya balamak iin gerekli zindelie eriinceye kadar baya zaman geer. Atlara elde idman yaptrlmas gerekir bunun iindir ki biraz olsun kondisyona girinceye kadar hergn ksa bir sre, yaln sade bir balk yahut burunduruk takl halde onu kapal kaplarn dna, alna kartn ve atn gnlk tahl iznini derece derece arttrn. Eer atnz ayr, samanlk yahut harman yeri gibi otu bol yere salyorsanz yakaladktan sonra gnde bir yahut iki kez hafif dozda egzersiz tavsiye edilir. Bu zaman zarfnda ahr iinde kendine sezsizce elle dokundurtuyor olmal ve seyisliinde bir balang yaplm olmal. Ayan kaldrmak iin teslim etmeye ikna edilmi olmal. Eer seyis uygun tavr ile ie giriirse nerdeyse btn atlar kendini elletmeye izin verir. Fakat rktc, tereddt ettirici bir tavr ile yaplmas birok durumda; at sinirli pheci ve sonunda kt huylu hatta saldrgan yapabilir.

At yemlie yahut askya ksa balanmamal, ba tamamen serbest olmal. Gen bir atn srma teebbsnden fazlaca korkmaya lzum yoktur; bu sonradan renilen bir alkanlktr ve genelde kt muamelenin sonucudur. Eer tekmelemeye niyetli grnyorsa bu kusurun iaretini vermesine sebep olan eyi yaparak onu rahatsz etmeye devam etmeyin. Bamevkiine gein ve size daha fazla alncaya kadar orda kaln. Gen bir atn ilk defa ellenmesinde yol alrken; tabi ki bandan ve boynundan balayn: Atnz pohpohlayn; ona el rpma sesini andracak ekilde fiske vurmayn ki bu onu muhtemelen rktr. Tylerini doru ynde dzeltin ve onunla konumaya devam ederek, yavaa boynunun ve omuzlarnn altna doru yakn taraf boyunca elinizi kaydrn. Eer fazla aldr etmezse, elinizi aaya yakn n ayana sakin fakat kararl bir ekilde kaydrn; ok hafif temaslarn at gdkladn rahatsz ettiini daima aklda tutun; zellikle alngan bir mizac varsa. Bu eit eylerle fazla cannn sklmamas gerekir, zellikle bunlara umulduu zere; gnlden katlanmaya niyetli deilse; 10 dakika veya eyrek saat yeteri uzunluktadr. Sonra onu yemleyin ve 2-3 saat yahut bir sonraki yem vaktine kadar yalnz brakn. Kademe kademe vcudunun ve azalarnn her yann ayn usulle birinden dierine geerek ta ki aldr etmeyinceye kadar elleyin. n ayan kaldrlmasnda; diz ve toynak arasna at ayan kaldrsn diye serte vurmaktan kann. Bu muhtemelen at srtrecek (dizinin

zerine indirecektir). Topuundan srarla tutun ve fazla g kullanmadan deneyin ve ayan elinize verdirtin. Dizini bktrmeye izin verirse ilk sefer iin olduka yeterlidir, yavaa ayan yere brakn, atnz pohpohlayn, bir sre iin yalnz brakn. Eer ayan elinizde tutmaya devam etme teebbsnde bulunursanz genellikle sizinle kavga etmesine sebep olursunuz ve gelecek sefer bu altrmay tamamlamak daha fazla zaman alr. lk gn yakn n aya denemek yeterlidir. Yapabilirseniz ertesi gn her iki naya da kaldrn. Bir sonraki gnde yakn arka aya kaldrn. Burda insanlarn genelde yapt en byk hata attan ok uzakta durmalar ve byle yaparak sklkla tepiklenmeleri. Terbiyeci kendini atn vcuduna bitiik tutmal ve arka ayaklara uzanabilecek ve yapp tutabilecek kadar yaknnda durmaldr: bu durumda eer at tekme atarsa, fazla yaralayamaz; tekme dese bile sadece bir itme olarak hissedilir. Halbuki uzakta durmas durumunda darbenin tm iddetine maruz kalacaktr. ou at arka ayan kaldrmada nden daha beceriksizdir. Eminim ki; bunun sebebi birok durumda ilk deneme yaplrken gsterilen korkaka tavrlardr. Atn bi yanndan br yandaki arka aya kaldrmak iin de aba gsterilmemeli. Ata ne yapacaksan yahut ne yapmasn istiyorsan, ne kadar basit bir yntem tatbik ederek ie giriirsen o kadar iyidir, daha byk bir ihtimalle ne istediini anlayacak ve yrekten yapacaktr. Tabi ki; gvdesi ve bacaklar iyice ellenilinceye ve at bunlara aldr etmez oluncaya dek, ayan kaldrlmasna teebbs edilmemelidir. Bunlarn hepsi tek bi kii tarafndan; mmknse atn terbiyesi boyunca seyisliini yapacak, yemleyecek ve hayvanla ilgilenecek kii tarafndan yaplmal; akla uygundur ki at ona bakalarndan daha arkadaa bir tavrla bakmaya eimli olacaktr. Btn bunlarn stesinden gelinceye kadar ka zaman geer sylemek imkansz, nceden dediim gibi; baz atlar nerdeyse bir gnde istekle her eyi hallederken, farkl mizataki dierlerinin ellenmeye tahamml etmesi en sabrla, yrekten ama azimle muamele edilen haftalara malolabilir. Ne zaman at ahrda sakince durup, seyislik edilmesine izin verir, ayan kaldrtr ve ykatrsa; eitiminde hatr saylr bir ilerleme yaplm demektir. Bu sre iinde atn vcudunda fazla yara varsa 40 boum kadar kantaron otu kazanda kaynatlp suyuyla atn vcudu ykanr. Bu yaralar hzla iyiletirecektir. Nallama bazan o kadar da byk bir mesele deildir. Aslnda tedirgin olmayacandan emin olana dek; ayana eki vurarak atn terbiyesine balamamak, daha iyidir. Bu olayda da yine ayn esas gznnde tutulmal: bir kere tedirgin edilmi atn gvenini tazelemek, ilk seferde sakince tatbik edilmi iten herzaman daha fazla zaman kaybna sebep olur. Ar ie

koulmaya balayana kadar nden nallasan bile arka nallar olmasa daha iyidir. Gen bir at nallayacak olan nalbant, olduka sakin, mesleinden adamakll anlayan, iine patrtsz bir ekilde giriecek, zamann verecek bir adam olmal. Nalbanta geen zaman iin denen fazladan cret, sonunda nal bana denen ve aceleye getirilmi iten ok daha ucuz olacaktr. En kk bir phe bile yoktur ki; ilk seferinde meslein yanl tatbik edilmesinden ou at hayatnn geri kalannda zor nallanr. lk defa ayana nal aklan attan ne beklenildii konusundaki bilgisizlik yznden sklkla at zulm grr; ama ihtimal; nasl anlayabilir ki? Btn bunlar yaplmken at ahrnda balanmaya da alm olmal. Bu amala yaygn kullanlan alnsalksz deri ahr yularn tavsiye ederim. Alnsalksz Deri Yular

nceden kullanlm olan biri tercih edilir, nk yumak ve yenisinden daha bklgendir. Alnkay olmayan yular nk (zellikle sinirli atlarda) alnkay dndnde yahut kulaa doru kaydnda, ki byle olmas muhtemeldir, son derece rahatsz edicidir. Yular atn kafasnda tutmak gerekten gereksizdir. Alnsaln tavlada ki tek kullanm yeri baln eer gevekse geriye kaymas ve yeleye srtmesini nlemektir. Bunu nlemek; dnceme gre, alnsaln kulaklara kayp at sinirlendirmesini nlemekten ok daha nemli deildir. nce sadece gn iinde ksa sre iin ve yaramazlk yapmadna bakarak olan biri yaknndayken bal kalmal. Muhtemelen tereddt edecek ve snrlanmaktan kurtulmaya alacaktr fakat seyisi gnln yapmaya mahir olur ve ok ksa balanmaz ise sonunda kendisine kabul ettirecektir.

At ahrnda balamak iin kullanlan dizginler deri ya da kendir olmal. Zincire kesinlikle karym; ok fazla ses karp ekingen bir at korkutmaya sebebolur. Bunun yan sra topuunu stne basarsa, zincir, bir kural olarak, derinin yahut kendirin yaptndan daha byk yara yapar. Ayrca; balamak iin geni ahap bir kt, ince dkme demir olana tercih ederim. Baz gen atlar ktkle oynamay alganlk haline getirir ve sonu genellikle imi ayak bilekleridir ki ahap ktk kullanldnda olduunu zannetmiyorum. Bunlarn ou ahrda yaplmt, tay dier atlarla beraber kalmas iin tavlaya gtrn. Balangta onu mmkn mertebe giri kapsndan uzakta, kedeki bir odaya koyun; bylece tavlaya giren herkesin nnden gemesiyle sinirlenmeyecektir veya daha iyisi ahr odalarnn bol olduunu farzederek iki yannda birer oda bo brakarak kenin yanndaki odaya koyun. mit vaad eden ok sayda gen svari at grdm ki grne berbat halde dier atla arasnda bo oda braklmadan ahra konulmu; odann darl yznden, iki tarafnda ki kazklara tekme atmay renmi, i dizini berbat yaralarla kaplam. Bir at bu eit elenceler edindiinde en kt taraf, her vuruunda ata byk ac vermesine ramen bunu yapmaya inatla devam etmesidir, her nekadar baka bir attan, bir yahut iki oda uzaa yerletirsende. Daha nceden ifade edildii gibi, yaplacak en iyi ey, balangta her iki tarafnda bir bo oda brakmaktr; yahut oda eksiklii yznden atnn bu alkanl kazanmasna izin vermek zorunda kaldysan, onu yalnz bana alkanln unutana kadar tekrar tenhada ki ahrna koy. imdi atn bir yuvarlamayla durabilmeye altrlmas iyi olur. Gen atlarda sklkla almaya balamadan nce olan ikinlii nlemeye yardm eder ve bundan sonra gelecek olan eyere bir ilk adm olur. Yuvarlamann taklmasna byk zen gsterilmeli. Atn srtn korumas iin altna yastk yahut bez gibi biey konulmal ve zerine yuvarlama yavaa serilmeli serbest ularnn atn ayaklarna arpmamasna dikkat edilmeli, yoksa atn moralini bozmas olasdr. Yuvarlamay balamak iin; bir kii atn yakn tarafnda durmal, derece derece ve sakince sadece bir kay, kafi derecede sk tokalanmal ve sonra dier kay ayn uzunlukta iliklenmeli. Kaylar sra ile her seferinde bir delik sklatrlmal ki at yuvarlamann vcudunun etrafnda olduunu hissedebilsin. lk birka gn kaylar sklatrmaya teebbs edilmemelidir. Atn onun taklmasna ve sonra karlmasna msaade etmesi yeterlidir. Kuvvetle muhtemeldir ki gen bir at kendini skca sarlmi (kolanlanm) olarak bulduktan sonra frlayp gider. Bu sebepten ne kadar sakin yaplrsa o kadar iyi olur; zerine harcanan zaman israf edilmi saylmaz.

Eer at bu ilemden tedirgin olmaya fazlaca eilimli ise buna tavlada srar etmeyin, fakat okulunda iine balayana kadar erteleyin. imdi atn ahrnda katlanlabilir bir skunet iinde ve salkl, kondisyonda olduunu farzederek; ki bunlarn hepsi atla baka herhangi bir ey denenmeden nce art olmal, artk at lbr derslerine balamaldr.

resim:

lbr kua, Yuvarlama (ing: roller)

ILBIR ALIMASI Birok binicinin atn lbrlanmas gerektiine hi de inanmadndan szedilebilir ve gerekten hakldrlar; i dzgnce ve meseleyi anlayan biri tarafndan yaplmad takdirde... Dier yandan, gen bir at doru dzgn lbra alnrsa, eitiminin temelini elde etmi olur, bundan tr toy, zekasz bir hayvandan, endam ve yetenei hangi maksada en fazla yaktrldysa, o alanda; gittike becerikli, zeki bir hizmetkar ve sahibinin arkada olmasna sebebiyet verir. Tek maksadnn zavall hayvan tamamen tkenene kadar kk bir daire etrafnda kamlayarak dndrp durmak ve sonra zerine binmek, yahut bunu yapmaya almak olduu gibi bir fikre sahipmi gibi grnen cahil adamlar tarafndan, krsal kesimde sklkla uygulandn grdm, lbrn ktye kullanmndan daha zalimce hibir eyin olamayacan dnyorum. Hi phe yok ki; yzlerce gen at bu yolla perian ediliyor, onlarn sahipleride sonu olarak clbr almasn yasaklyorlar hem de hayvanlarna muntazam muamele edilip edilmediini ortaya karma zahmetine asla girmeden, halbuki atlar tamamen yetenekli bir adam tarafndan dikkatlice clbrda idman yaptrlsa ve at olmas gerektiince derslerinde iyi alsa ve gelise, hkm bambaka bir ynde olurdu. Zannediyorum ki ata bakrdrlmas iin bir okul (atmeydan) mmkndr: ve bu amala kullanlan binann boyutlar ve ekli konusunda sylenecek olan, mekan mevzusu dnda bir mesele yoktur. Btn askeri binicilik okullar dikdrtgendir, en iyiside yaklak 45x15 metre ebatlarndadr. imdi askeri okullarn ebatlarnda kusur bulmayacam; eminim ki genellikle yerine getirmeleri gereken her amac zerinde muntazaman gelitiremezler. Bununla birlikte: acemi erleri talim ettirmek yahut askeri bir okulun ihtiyac olan baka herhangi bir grev iin deil de yalnzca gen atlar altrmak amacyla bir okul ina edecek olsaydm, kare eklinde ina ederdim. Keler birbirinden eit uzaklkta olurdu. Ksa ulara yeniden gelmeden nce, uzun kenar boyunca ki mesafeyi atlarn ksa kenardan defa fazla yrmek zorunda olduu halde; dar sonlarda birbirine yakn mesafede olan iki dn yapmay zorunlu klan; uzun dikdrgen okulun durumunda olmazd. Ayrca lbr srasnda da eer meydan kare olursa, at btn yolu dnerken kenarlardan eit uzaklkta olacandan, uzun ve dar meydanda olduu gibi, merkezi geerken ki ayn savuma imkann elde edemez tabi at lbra alrken merkezi tutarsanz. Kare okulun aleyhine tek bir ey vardr ki ok byk olmad takdirde yalnz bir at, tek seferde lbra alnabilir halbuki uzun dikdrtgen okulda her biri bir sonda iki at birlikte lbra alnabilir. Yine de ben kare okulu tercih ederim ve eer yer genise her iki taraf 35'er metre uzunlukta ina

ederdim. lk dersin yaplaca gn at; kantarmal balkla birka sefer clbrda dndrlecei okuluna sakince getirilmeli, onu mekana biraz altracak biimde. Aslnda nceki gnlk idmanlarnda birka kez orann etrafnca dndrlm olsa daha iyi olurdu. Daha sonra lbr edilecei dairenin merkezine getirilmeli. lbr burunduruu atn kafasna sade balkla ayn usulle taklr ama merkez ve alt kaylar kopalanmadan nce, daha nce taklm olan bini balnn yanak blmlerinin altndan geirilmelidir.

Resim: idman bal, lbr bal yahut burunduruk (ing: cavesson)

dman balnn sabitlenmesine gelince: burun deliinin yaklak 10 cm zerinde konumlanmal; eer daha yksek olursa gcn kaybeder ve daha alakta olursa solunum; ihtimal etkilenir ve aslnda gerektiinden fazla at actmadan ve sinirlendirmeden yeterince sk balanmal ki atn duraksamas durumunda (yularn ekilmesiyle) kulaklarnn zerinden ekmi olmakta bir tehlike olmasn. kayn tepesi boazkay gibi etki eder ve kk balar olan soylu atlarda daha nce belirtilen zarardan korunmak iin kararnca sk balanmas gerekir. Ortadaki, kaytan en sk balanmas gerekenidir ki bal atn kafasnda dz tutsun. At sola doru lbr ettiini ve atn senden kurtulmaya altn farzedersek; eer merkez kay ok gevek olursa, br taraftaki yanak kay atn gzne doru kayacaktr. kaytan alttaki, idman baln yerinde tutmaya

yardm eder fakat ksmen dizginlemeyle ayn tarzda olacak ekilde ok sk olmamaldr. dman balnn atn kafasna taklmasnda; bal gereinden fazla rahatsz edici etmemek iin dikkat gsterilmeli, yelesi ve peremi dzgnce altndan karlmal ve clbrbal ile altndaki kantarmal baln aln kaylar uygun ekilde kulan altnda olmal.

resim: anahtarl az kantarma

Gen atn terbiyesi iin en iyi kantarma eiti sradan, dz, anahtarl, az kantarmadr. Kullanlan kantarmalarn ounun kusuru azlkta yeterince uzun olmamalardr. Doru uzunluk; bini srasnda, azdaki dilimler boyunca gzel ve uzun bir ekie izin vermesi amacyla yaklak 20 cm'dir. Bununla birlikte lbr almasnda; eer yeteri uzunluktaysa kantarmann yanlarda, lbr balnn burun blmnn altna taklmas muhtemel deildir. Bu taklma ok ksa olduunda ortaya kar. Tabi ki dar az olan soylu atlarda daha ksalar yaplabilir, fakat bu uzunluk genelde gerekenidir ve yarm santim ksa olmasndansa 2 santim uzun olmas daha iyidir. Kantarmann azlk ksmnn ok ince olmasda yine yanltr; 6,5 cm kadar yuvarlak olmaldr. Kantarma, atn aznn kelerini buruturmayacak kadar alakta olmaldr ve anahtarlar, at onlarla oynamaya cesaretlendirecek ekilde hemen hemen alt die demelidir. lbrbal ve kantarmann dzgnce taklm olmasyla; yuvarlama da artk taklabilir ve merkezden eit uzaklkta her iki yannda, kenar dizginlerinin iliklenebilecei birer toka olmaldr, ayrca stte, tokalarn arasnda yaryolda, ortada bir de engel bulunmaldr ki kantarmann dizginleri balanabilsin. Sadece yerinde duracak kadar sk balanmas gereken yuvarlamann altna, atn srtna bir eyeralt keesi (terlik, yarlk), katlanm kilim yahut battaniye yerletirilmelidir; tavlada olduu gibi burda da yuvarlamann yerletirilmesinde gerekli zenin gsterildii ayn yntem geerlidir, zellikle at yuvarlamayla durmaya altrlamadysa. Kenar dizginleri imdi kantarma halkasna taklmaldr

fakat bunu yaparken ata kendini tatmaya teebbs edilmemelidir. Hususiyetle belirtilmeli ki atn bu derslerde ileri gitmesini isteyeceksiniz fakat ba snrlanmsa, byk ihtimalle yapmayacaktr. Dizginler bu yzden her iki tarafta eit uzunlukta olmal, ama olduka gevek, aslnda btn uzunluunca yuvarlamann tepesinde sabitlenmi olan kantarmann dizginleriyle ayn uzunlukta olmal. Balarken ok sk olacana, birka gn tamamen dizginlerden vazgeilip karlsa ve yalnz lbr burunduruu kullanlsa daha iyi olur.

Btn donanmn giydirilmesi ve lbr almas iin iki adam gereklidir, ama nmzde yaplacak daha ok i var; alkn olmayan bir atla bir ey yapmak istediinde ne kadar az insan olursa o kadar iyi olur. Bir adam onu tutmaya br donanm yerletirmeye olduka yeterlidir. En nemlisi; atn terbiyesinde kullanlan btn donanm, mmkn olan en iyi alma durumunda tutulmaldr. Deriler sk sk iyice yalanarak bklgenlii arttrlmal, bylece kolay ve dzgn almalar salanmal. Kay; koyvermek yahut toplamak isterken, takl bulmak ve yalnz silkelemeyle zlebilmesi en mnasip olmayan durumdur, ou zaman at heyecanlandrr hem de tam sen onu zellikle sakin tutmak isterken. At tutan kii atn yakn tarafnda (atn arkasndan bakldnda solunda) durmaldr takriben atn bayla ayn izgi zerinde yani sol nnde olmaldr; burunduruk dizginlerinin bo ucu, artan ksmyla beraber sol elinde sarlm olarak durmal, at; dizginlerin balanmas gereken idman balnn merkez halkasndan (yakn tarafn halkasna deil) yaklak 45 cm uzandan sa elinde tutmal. Donanm giydirecek kii iine sakince girimeli, atn bi tarafndan brne gemesi gerektiinde, daima at tutan kiinin evresinden atn nnden gemelidir, arkasndan asla. Bunlarn hepsi yaplr yaplmaz at derhal ileriye baekilmemelidir, bir ka dakika durmasna izin verilmeli, pohpohlanmal ve sonra hereyin

yolunda olduuna tamamen ikna olduunda, at birka adm ileri yrt, durdur, sonra baladn yere; dairenin merkezine geri getir. At yine 1-2 dk durdur, sonra tekrar sakince ileri yrt, takip etmeye eilimli olmayan atn baekilmesinden anlalmas gereken udur: adam arkasna dnmemeli ve geriye doru yrmemeli ve srekli atn gznn iine bakarak onu ardnca ekmeye almamal fakat honutlukla ikna ederek at yannda yrtmeye almaldr. Dnp ata baklrsa kuvvetle muhtemeldir ki at yrmemeye inat eder.

imdi at daire etrafnca birka kez srlmeli ve atn imdiye dek altrld her eye, yakn tarafndan balanmasnn bir gelenek haline geldii zre, sola doru srlmeli ki sren adam hala atn yakn tarafnda bulunmu olsun. br adam ksa mesafe arkadan at takip etmeli, atla tamamen ayn yere basarak deil ama sol arkasndan devam ederek, ve eer at durmaya niyet ederse ona elini gstermeli ve ya gerekirse kamy. Dairesel olarak yrrken, at sren kii kademe kademe biraz daha fazla dizgini ata vermelidir. Atn yrd daireyi hep ayn byklkte tutarak, fakat kendi yrd daireyi klterek, bylece attan biraz uzaa kaar, ama kendi ynn atn omzuyla mmkn olduunca bir izgi zerinde tutmal ve sonra at hoa yrekten yryorsa, sakince trsa tevik edilebilir. Kaml adam gerektiinde kamsn gstererek at dairenin tamamen dnda tutmaldr. At admn artrdka, dizgini tutan adam kendini hayvann omzuyla bir hizada tutmak iin biraz daha hzl yrmek zorundadr; ama asla genelde yapld gibi hareketsiz durup ata kendi etrafnda bir daire izdirerek yahut izmesini bekleyerek, yahut neye meyilliyse onu yapmasna gz yumarak deil. Daire etrafnda birka devir trsta, sonra yrme balangta yeterlidir. Fakat at trstan yrye geirirken, dizginlerinden ekmeyi denemeyin; eer yaparsanz sadece ban sola doru ekmi olursunuz, tabi sarsda saa doru gider ve sen de ata daha ilk derste bir ekil verme frsatn kaybedersin. Onu durdurmak iin, lbr balnn ipini hafife salla ve uzun, teskin edici bir sesle u sz syle '' Y--R-! '' , dizgini ksaltmaktansa birazck daha ver, ksa sre iinde ondan neyi beklediini anlayacak ve yapacaktr, sonra o yrrken, azar azar dizgini sol eline yine kangal halinde sar ve

onu kendine doru ar. lk seferde seni anlamayabilir ve durdurmak iin br tarafna doru hareket etme yardmn almak gerekli olabilir, sonra ona doru yrmende gerekebilir ama tam birka dersten sonra, arld vakit gelmeye ancak hazr halde olacaktr. At merkeze gtrdnde onu pohpohla, bir iki dakika durmasna izin verdikten sonra birka kez daire etrafnda saa doru sr. imdiye kadar at hep yakn taraftan srlmeye alk olduundan, bu ynde dieri gibi gitmeye okta hazr olmayacann kabul makuldr; ama genelde biraz dil dkp ikna edilerek ondan ne istediini abucak anlayacak hale gelecektir ve sola srld gibi saada srlecektir. lk gn idare eder ekilde yrmezse, sabrsz olmayn; muhtemelen sonrakinde daha uysal olacaktr. Yol etrafnca kendisi tatminkar ekilde yrmedike, onu trsa tefik etmeyin yahut dizgini fazlaca veripte attan ok uzaa kamayn, veya at sol dizgine dnmek iin sk sk kendi sana dnmeye alacaktr. lk birka ders tmyle 20 dakikadan fazla srmemelidir. Atnz pohpohlayn, donanm karn, ksa sre hava almas iin brakn ve sonra ahrna gnderin. lbr dizgini dokuma kement olmaldr, bylesi adi bir halattan daha hafiftir ve kangal eklinde sarlmas daha kolaydr. Yaklak 14 metre uzunlukta olmaldr. Ertesi gn byk ihtimalle at derslerini yapmaya daha istekli bulacaksnz ve kendinden talep edileni daha iyi anlayacaktr. At aceleye getirilmemeli ve fazla hzl gitmeye alrsa, kenar dizginleri biraz ksaltlabilir. Fakat bir kural olarak grlecektir ki; onunla konuarak teskin etmek ve kamy sakin tutmak, muntazam ve daimi admlara at mecbur etmenin en iyi bir vastasdr. Aslnda, az bir dersten sonra yrmeyi ve trs derhal renecektir. Her eyden nce, rencinizi inciten, lbrbal dizginini aniden ekmekten saknn. Balangta esas ama; at sakin ve kararl bir trsta yrtmek ve onu kendinden iyice uzakta tutmaktr nk ok dar bir dairede atn lbrlanmas; i ayaklara ok fazla arlk binmek suretiyle at fazlaca incitir. Yaklak 40-45 metre evresi olan bir daire en iyisidir, eer meydann genilii msait ise. Dizgini elinde tutan adam dahi kk bir daireyi yrmeli, herzaman dikkatini, ata ve kendi ynn atn omzuyla bir hizada tutmaya vererek; kaml adam daha byk bir daire yrmelidir; sola lbr edilirken kamy sa elinde ve saa lbr ederken sol elde tutarak. Bir kamnn lbr almasnda dzgnce kullanlmas ou insann dndnden daha fazla maharet gerektirir; nerdeyse her zaman hareket halinde tutulmal, gerektiinden fazla ses karmadan nazike kullanlmal. Eer at miskinlik etmeye eilim gsterirse ve admlarn yavalatrsa yahut durmaya alrsa, kam arkadan gsterilmeli ki kendini ie versin yahut kurnazlk eder ve etrafna alakadar olmazsa, kamyla kolann arkasndan

hafife dokunulmaldr. Eer daireyi kesmeye niyet ederse, at darda tutmak iin kam daha nden gsterilmeli bunun iin adam lbr dizginine yakn durmal ve gerektii ekilde kamy yukardan yahut aadan gstermelidir. At admlarn aceleye getirirse, kam sakin, grltsz tutulmal, kam darbeleriyle yrnen alan boyunca atn izi srlerek. Fakat ilk birka dersten sonra ou atta, kamnn sakince nerdeyse srekli hareket eder halde tutulmas gerekli bulunacaktr. Atn yuvarlamada derslerini sakince yaptn farzedersek, imdi eyerlenmelidir. Bunu yapmann en iyi yeri okulunda derslerinin bir ksmn yaptktan sonradr. Eyerlemeye yuvarlamann taklmasyla ayn usulle giriilmelidir. Eer at yuvarlamada iine gnlden katlandysa eyerlenmesinde de genelde byk mesele kartmaz. Btn atlarn eyeri srtnn ayn ksmnda tayacan dnmek yanltr. Svari birliinde erlere retilir ki; n tarafnda omzun hareketinin arkasnda, el geniliince boluk olmal ve hi phe yok ki, bu binit atlarn ou iin makuldr; ama farz muhal eyerleyecein gen bir atn karn f eklinde ikin; eer eyeri doru yere koyarsan, at 100 metre gitmeden ne doru kayar ve kolan ok gever, bu yzden en iyisi, her eyden nce, atn srtnda tabii yapsyla eyeri byk ihtimalle tayaca yere koymaktr ve kolan sadece eyeri orda tutmaya yetecek kadar skmaktr. zengi kay ve demiri eyerden tamamen karlmal ve atn srtna binmeye hazr olana kadar taklmamaldr. zengi demirinin sallanmas ve att her admda atn dirseine arpmas kt olur, ve onlar sklatrsan bile herzaman aa kaymas muhtemeldir yani dnceme gre balangta ne olursa olsun en iyisi, karlmaldr. Eyerle birlikte kuskunda kullanlacaksa; takacak adam attan fazla uzak durmamaldr aksi takdirde arka ayan kaldrlmasnda gznnde bulundurulmas gerektii ekilde; kendini tekmeletmesi olasdr, at zapteden kii atn kafasn biraz sola bkerek tutmal; bylece tekme atmas durumunda sarsn saa doru frlatr. Kuskunun yakn tarafta kuyruk kknn yaknnda bir tokas olmal bylece daha kolay balanabilir. Kuyruk tylerden ekilerek kaldrlmamal, sa el kuyruk kk altna yerletirilmeli ve kuyruk bu yolla kaldrlmal, kuskun altna sol elle yerletirilmeli ve kopalanmal fakat kopa balanmadan nce iki tarafta kuyruk tynn olmadna baklmas gerekir. Sonra kuyruu yine sakince aa brakn. Kuskunun ok uzun olmas bir hatadr, nk at kuyruunu salladnda,

kuyruk tyn altna sokma ihtimali, dzgnce yerletirilmi bir kuskundakinden ok daha fazladr ve bu, kuskunun ok ksa olmas durumundakinden daha byk ihtimalle, at tekme attrmaya sebep olacaktr. Yerine mnasip ekilde oturtulduunda; kuskun, elinizi atn sarsnda altna sokmaya izin vermelidir. Uzunluk kuskun giydirilmeden nce epey yakn ekilde llebilir bylece sonradan fazla bir tadilat gerekmez. Bir ata binicilik amal bir kuskun taklacan dnemiyorum, fakat ar ie koulmas durumunda buna da alk olmaldr. Yuvarlama eyer zerine taklmal, kenar dizginleri nce ki gibi, ayn yntemle balanmal, ayn ders tekrarlanmal. At gelitike kenar dizginleri derece derece her ders ksaltlmal bylece ata kantarmay ve azn tutmay retmi oluruz fakat at kafasn tamasn istediiniz bir pozisyonda balamaya teebbs edilmemelidir. Dizginler atn azn hissetmeye yetecek kadar ksa olmal ve iine devam ettirilmelidir ki kantarmaya yaslanmasna izin vermek olmaz. Her lbr dersinden sonra at, dairenin merkezine getirildiinde, 4 ayan her biri zerine basarak dikdrtgen eklinde durdurulmal, iki yana azck bklmeli ve ayrca ii bitmeden nce bir yahut iki adm geriye yrtlmeli. Gen atlarn lbra alnmasnda atalaalarn ok byk faydas vardr, zellikle yuvarlamada kendilerini dzgn bir pozisyonda tayamayan atlara. Kenar dizginlerinin balanabilmesi iin farkl yksekliklerde kopalar olan, tahtadan yaplan atalaalar tercih edilir. At daha iyi altrlr ve kauuktan yahut snebilecek baka herhangi bir malzemeden yaplm olanda verdii sonutan; ki at bunlarda burnuyla ektirerek dizgini istedii kadar uzatabilir, halbuki eski ahap ve deri kullanldnda bunlar sndremeyeceinden, byle olduunu anlaynca da, daha iyi ilerleme salanr. Tabi anlalacaktr ki; at sanki bir kusuru varm da cendereye koyarm gibi balanlmayacak; zellikle uyuuk bir tabiat varsa, bu durumda srf kantarmaya dayanr ve hi iyi yapmaz...

Eer at, ban ok yksekte ve burnunu ilerde tutuyorsa, dizginler alakta balanmal fakat ou vakada clz gen atlar boyunlarn ok alakta tamaya eilimlidirler, bu durumda dizginler ykseerek balanmal ama herzaman aklda tutulmaldr ki ata, oraya ylece balayarak, dzgn pozisyonda kendini tatmayacaksnz. dizgin dierinden biraz ksa olmal ki hayvan altrdmz tarafa biraz bkdrmeyi deneyelim. atalaata iki ift dizgin kullanlmasnn, lbr almasnda ban darya karmaya alan atlarda ok ie yarad grlecektir. Biri sadece bir ift dizgin kullanlyor olduu durumda balanacandan biraz yukarya ve br epeyce aaya balanr bylece dizginler ok ksalatrlmadan, at pekala zahmetten kaamayacak ve hemen hemen ban gereken pozisyona getirmeye ve kendi kendine geme almaya zorlanr, henz orda bal deil. Fazla sonu elde edilemeyen at iin, gn boyunca bir ya da iki saat ahrnda dnp dolarken, atalaaca balanmas gzel bir eydir tabi, fakat uygulamas yaygn olan, resimde grld ekliyle bir hatadr; kantarmay ve atallar tak, kenar dizginlerini kopala ve iini yapmas iin at kendibana brak. Meslekten anlayan biri yannda durmaldr ve vaziyete uygun olarak; zerine yaslanmaya eilimliyse azndaki kantarmann yerini deitirerek (yuvarlama halkalarna ve atalaaca bal dizginleri geveterek) ve drt ayann herbiri zerinde dikdrtgen eklinde durdurarak, at almaya

devam ettirmelidir, bunu yaparken;(resimdeki gibi) ayann zerinde arln tamasna ve kantarmaya yaslanp uyuklamasna asla izin verilmemelidir. Gelime gstermeyen atlarda abuk cevap veren baka bir usulde kenar dizginlerine balanacak olan bir dz kantarmay takmak ve ayn zamanda dizginsiz serbest duran azlama kantarmay da takmaktr bylece anahtarlar atn alt dilerine ular. Bu genelde at onlarla oynamaya ve kendini geme altrmaya tevik edici bir etkiye sahiptir.

Dz Kantarma Ata kendini dzgn bir ekil ile tattrlmasnda, ok dikkat edilmesi gerekir; bundan doruca anlalan odur ki; baz atlar tabii olarak iyi ekillenmitir.Tabiatn okta cmert davranmad dierlerinin ekli ise, kendilerini dzgnce tamay ok ar verici klmaktadr ve eer birdenbire doal olmayan bir durua zorlanrlarsa, kzmalarna okta armamak gerekir halbuki her seferinde biraz daha fazlas istense, sonunda gerekli olan yapmaya sklkla ulaacaktr.yle atlarda var ki; ok kt ekil ve yaplarndan dolay, asla yeterince iyiletirilemeyeceklerdir, bylesi hakknda da sadece denilebilir ki: onlarn yeri eyer alt deildir. imdi atn lbr almasnda iini olduka iyi yaptn; bu demektir ki, vcud azalarn rahata kulland, iki yana dzgn, devaml kararda trsa kalktn, gerektiinde yrdn, kendini dzgn duruuyla olduka iyi tadn ve sinirlilik belirtisi gstermediini farzedersek: at srtna binilmeye uygundur.

ATA LK BN Gen atn zerine ilk defa; lbr almasnda her zaman ki dersini yaptktan sonra klmaldr. Dairenin merkezine getirilmeli, atalaa yahut yuvarlama karlmal -bu esnada rencinin pohpohlanlmas- ve zengilerin aa salnmas (bir iki gn nceden eyere taklmalyd ama sabitlenmi olarak) Kolana da baklmal; byk ihtimalle bir delik daraltlmas gerekecek. Atn stne kacak kii mahmuzsuz olmaldr; ne kadar iyi bir binici olduu hi farketmez. Ata binildiinde herhangi birey yapmas durumunda adamn ksmen oturuunu zecek ve mahmuzlaryla ata sarlacak biimde, mahmuzla kazara vurulabilecek bir tekme kuvvetle muhtemeldir ki, at acdan mahvedecek ve ayn zamanda martacak yahut ne olursa olsun kayda deer bir zaman derslerinde ilerlemesini nleyecektir. At kamy da istemez; kam at sadece korkutabilir. Birka gn, atn tavlaya gnderilmesinden nce, yakn taraf zengisi aa salndktan sonra, zengi kaynn yksek yerinden tutarak ve ekerek, aniden ekerek silkelemeden hafife bir arlk tatlmal ve eer at buna pekala dayandysa, eli zengi demirine yerletirerek ve yakn tarafta arla biraz altracak ekilde bastrlmaldr. Eer at fazla sinirlilik gsterirse -atn yularn tutan bunu en iyi deerlendirecek kiidir- baka nedenlerle ihtiyac olmasa bile srtnda biey olmasna altracak biimde birka sefer atalaa taklmalyd. Ata ilk defa binileceinde fazladan bir adam gerekir; atn n ayayla bir izgi zerinde atn te tarafnda (l taraf) durmal, sa eliyle kantarma balnn yanak kayndan tutmal (dizginlerden deil), sol eliyle zengi kaynn yksek yerinden tutmal ve ata kacak olan kiinin arl yakn taraf zengisine bindiinde eyerin yakn tarafa yatmasn nlemek iin kafi bir arl tatacak ekilde bastrmal. At lbr bal dizginleriyle zapteden kii, atn zerine klrken dorudan atn nnde durmamal eer durursa; ve at ne doru ani bir frlama yaparsa, adam ok gzel bir, yere devrilme frsatn elde eder, yani atn sol nnde durmal ve lbr almasnda ki ilk dersine hazrlanrken ki usulle dizginleri tutmaldr. Ata dikkatle bakmal, eer iinden tamamen anlyorsa, hayvann herhangi bir sakarla yol ap amayacan, birok durumda muhtemelen ne yapacan syleyebilmelidir.Atn stne kacak adam emirleri ondan almaldr ve emirler olduka alak seste fsldayarak verilmelidir. Acele yahut tereddte benzer hereyden hususiyetle kanlacak.Atn stne kacak kii zengi uzunluunu koluyla lebilir, bylece sonradan bir deiiklik gerekmez.At pohpohladktan -bile bile belirtilen ve tekrarlanan bir husus olarak- sonra kendi topuklar atnkinden 1,5 ayak uzakta olacak

ekilde, atn n ayaklaryla ayn hizaya gemelidir ve sol eliyle atn azn hissetmeyecek ekilde kantarma dizginlerini tutmal, sonra avu ii boyunca dizginlerle beraber yelenin gzel bir buklesini skca kavramal, baparman etrafnda kvrdktan sonra zengiyi sessizce tutmal bir dakika beklemeli. Adam; tabi anlalacak ki; bacaklar yeterince uzun, sa aya yerde kararl ve sk dururken, sramadan sol ayan kaldrmasn ve zengiye yerletirmesini mmkn klacak kadar yeteri esneklikte biri, dizini skca eyer kanatlarnn ortasna yerletirmek zorundadr: ayan burnuyla atn karnna hibir ekilde dokunmamamak iin diz iyice bklm olarak, sa elini sessizce eyer kana tar, skca tutar ve orda yeniden ara verir. dman bal dizgini ile at tutan adam devam etmek iin gvenli olup olmadn dier ikisinden daha iyi syleyebilecektir ve eer bir phesi varsa yumaka aaya inmesini sylemelidir; ayak zengiden sessizce karlmaldr, eller yeleyi ve eyer kan brakr. At nceki gibi balamak zere bir sre bekletilir. Atn uysal olduunu farzedersek ve umut verici bir ekilde szmz '--k' olsayd, atn stne kmakta olan kii sessizce ve azar azar kendini zengi stnde ykseltirdi. At her ne kadar sakinmi gibi grnsede, adamn hibir ekilde atn stne birden kverme serbestisi yoktur. Fakat iki eli ile srekli kendini (br taraftaki adam te tarafn zengi kayna aslarak eyeri atn srtnda dik tutarken) yukar ekmeli ve dizini eyer kanadna skca basl tutarak sa ayan st sola eit olana kadar, vcut nerdeyse dik olacak ekilde kendini yukarya kaldrmal ve sonra emir iin yine durmal. Eer bi phe varsa, 'i-n!' denilmitir, ve sa ayak yere tekrar basana kadar yavaa vcudunu aa indirecektir ama herey memnuniyet verici bir ekilde gereklemise, emir 'b-i-n' olacak, sa bacan dokunmamaya dikkat ederek sar zerinden geirir, ve ayn anda sa elini eyerin n kana yerletirir ki eyere yavaa oturmu olur.l taraftaki adam sa ayan zengiye sokulmasna yardm eder. Eyere oturunca; her iki eline bir dizgin aldktan sonra, tamamen hareketsiz oturmak zorundadr, hayvann zerinde ok az bir kontrol olduunu hatrnda tutarak ve kendini btnyle lbr balnn dizginlerini tutan adamn eline brakarak. nc adam atn bandan ayrlabilir, at lbr balnn dizginlerini tutan adamn ellerine brakarak; ki o da ata laf etmeli, lbra balad zaman kulland yattrc ses tonuyla at pohpohlamaldr: doru kullanldnda adamn sesinin, ou insann farknda olduundan bir hayli fazla etkisi vardr ve Krolu'nun krata syledii gzellemeler dnldnde atlmzda bunun en gzel misalleri var; Alma gzl, kz peremli krat!

At yedecek yani baekecek kii uyank olmak zorunda, eer at aniden ileri sramaya teebbs ederse, yularn zamannda yukar doru keskince ekilmesi ou vakada at durduracaktr, fakat adam hazrlksz yakalanrsa, at balangc yapar ve ban n ayaklarnn arasna alrsa; kolayca kaldrlamaz ve genelde bu durum binici iin acyla sonlanr ve suun atta olduu sylenebilir mi? Eer atn zerine ilk kldnda geriye komaya eilimli ise, yine nc bir kiinin, atn arkasna geip devam ettirilmesinde yardm olabilir.

Atn bu ileli snava sukunetle boyun ediini farzederek; binildikten sonra, birka dakika tamamen sakince durmasna izin verilmeli, ve bir kez daha pohpohlanmal. Sonra birka adm ileri gdlmeli. Eer hoa yrrse, durdurun ve yine pohpohlayn. Olasdr ki; mkemmel bir skunetle zerine klmasna izin verdii halde, tek bir adm baarmas iin dnyann dilini dkseniz gene de ikna olmaz.Bu durumda sakince sola doru dndrerek ve sonra bu yne baekerek bazen istediinizi elde edersiniz, fakat unun da hatrda tutulmas iyi olur ki, bir at yenice binilmesinin ardndan hareket etmeyi inatla reddediyorsa, yrmeye karar verdikten sonra, sklkla beklenildiinden daha abuk hareket eder. Srtnda uzun sre arl tattrlarak ok fazla yorulmamal. Bir ka dakika yeterlidir ve sonra zerinden inilmeli. zerine karken gsterilen zenin ayns inerken de gsterilmeli; vcud yere alalrken sol ayak burnu ile karnna dokunmaktan zellikle kanlmal. Eer binici at bu ekilde yaygaraya verirse; aynen zerine karken olduu gibi atn yaramazlk yapmas olasdr.Tabi ki bu tamamen atn mizacna ve baz eylerin nasl bir tavrla gerekletiine baldr; her ey bir gnde yaplm olsa

bile.Sinirli atlar genelde zel bir sabr ve zen gerektirirler, birka fazladan ders isteyebilirler, fakat daha emin olunabilecek hibir ey yoktur ki acele ettirmek yaplabilecek muhtemel en byk hatadr. Binilirken ve inilirken at sakin tutmak en gerekli bir tavrdr. Ata bakrdrmann bu en nemli blmne azami aba ve sabr gsterilmelidir. zerine klmasnn zor olduu bir ata sahip olmak kadar uygunsuz biey yoktur, ama bylesiyle de oka karlalr ve genel bir kural olarak sebep hayvana saduyulu muamele edilmemi olmasdr. zerine kldktan sonra her zaman ksa bir sre durmasna izin verilmeli ve sonra makul bir kararda (yry hz) sakince balatlmal. At herhangi bir korku yahut sinir gstermeden binilip inilmeye rza gsterene kadar ayn ders allmal ve at binicisini uslu uslu alann evresince tayana dek lbr balndan vazgeilmemeli. lbr dizgini ilk defa karld zaman at durdurup bir de tren dzenlemenin gerei yoktur. Atn ban eken kii, onunla beraber dnerek yrrken, sessizce dizgini balktan zer ve azar azar ondan uzaklaarak dairevi olarak merkeze doru yrmeye devam eder, attan inilene kadar lbr baln atn kafasnda takl halde, at ve binicisini (dairenin merkezinden izlemek artyla) kendi hallerine brakr.

BNCLK TAVSYELER Atn alma iin olduka iyi kondisyonda olduunu farzedersek, her gn dzenli olarak 1 saat gibi bi sre, kantarma takl olarak srlmelidir. Her at kendisinden beklenilen hereyi yapmaya, gemden nce kantarmayla eitilebilir, byle olmasnn sebebi kantarmada yardmlarn at iin daha sade olmas ve gemde olduundan daha kolayca anlalr olmasdr, ayrca yardmlar daha az katdrlar ve sonu olarak; at daha fazla bir istekle yardmlara uyar. Bundan baka bir ok gen at, zellikle clz olanlar, balarn ok fazla alaktan tamaya eilimlidirler, eer onlarn balarn ykseltmek yerine ve kendilerini dzgnce tamay retmek yerine, erkenden (gemle) dizginlenirlerse hi bir ekilde bir daha ayaa kaldrlamazlar ve bylesinin srtndayken; mrleri boyunca, sanki herzaman bir tepeden aaya iniyorlarm gibi giderler. Asla gerektii gibi omuzlarn kullanmay renemezler. te yandan ban ok yukarda tutmaya eilimli, burnunu dar uzatan bir at, eer dzgnce binilirse, burnunu drr, kantarmasn azlar ki bunlar eer gemlenerek binilseydi yapmazd, hele ilk derslerinde kesinlikle yapmazd. Binici imdi elinde dizginle beraber bir kam yahut ince bir sopa tamal. Hangi elde tutulsa da solda durmalym(!), ancak bir elinden dierine deitirme lzumu olduunda, elaltndan yani hissettirmeden yaplmal ki gereksiz savurular at korkutabilir.Atlar herzaman sol tarafa ya kaar yahut gitmeyi reddeder diye dnlr; ve byle yapmalarnn sebebi kamnn her zaman sa elde kullanlmasdr; bu sebeple olabilir, fakat pheli... Kam kaba biniciler dnda svarilerde ok az kullanlrd, ve atlar inatla yoldan saptklarnda yahut istenileni red ettiklerinde, binici bir eliyle kullandyla ayn sklkta, bryle de kullanrd.Atn terbiyesinin bu aamasnda; 'kam tayan adam'dan maksat; binei olur olmaz cazalandrmak deil, fakat sadece yrmeye devam ettirmektir, eer durmaya oka eilimli ise, omuzdan aaya sessiz bir fiskeyle, dizgini ayn uzunlukta tutarak ki bunu eer kamy kolann arkasndan kullanrsa yapamaz; kolan arkas kam cezalandrmak iin kullanldnda uygun yerdir. Atn srtna binildikten ve lbr dizginleri karldktan sonraki ilk derslerde ama; ata yrynde admlarn uzun uzun serbeste attrmak olmaldr bunun iin dizginler onu ok fazla snrlayacak biimde ok ksa olmamaldr. Bir atn erkenden itaat altna alnamayacann sylendiini ok sk duydum, bu sz ata binen kiinin; her seferinde atn ne derece nfuzaltna alnacan tamamen bilen, mkemmel bir at olduunu farzedersek yeterince dorudur; fakat at sonunda arl tamaya alk olarak yetiinceye ve azalarn altnda tatl bir serbestiyetle kullanncaya

kadar onlara olabildiince fazla hrriyet vererek, atn eitimini aceleye getirmeyecek ok az kii vardr. Bunun tamamen anlalmas gerekir ki at u ana kadar binicinin baldr yardmlarndan hi birey anlamamaktadr, bunlar at hareket halinde tutmak iin kullanlmamaldr, aslnda ou zaman baldrlarn sklmas niyet edilenin tam da tersi etkiye sahiptir, at yrr halde tutacana tamamen durmasna sebep olur. At durmaktan alkoymaya biey gerekliyse yahut uyuuksa ileri kprdatmak iin; kamyla omuzdan aa bir fiske ve ya genie bir el hareketi ve dille damaktan '' ck-ck! '' sesi balangta baldrlarn kapatlmasndan daha iyi bir etkiye sahiptir. Binici, at gvenle yrye gemeye cesaretlendirmeli ve at bunu yaptnda, binici biraz daha fazla onu kavrayacak ekilde, azar azar dizginleri ksaltabilir. Kantarmayla binilirken her iki elde bir dizgin tutarak srlmeli, omuzlarn altnda dirsekleri gzelce kapatarak ve eller birbirinden 15 cm ayrk duracak ekilde; dizgin elde skca tutulmal, at srekli olarak dizginleri kendine doru ekerken, ellerin hafif olduunu dnmek yanltr. Hafif el; esner, yani uyum salar, fakat atn, dizginleri istedii gibi ellerin arasndan ekip almasna izin vermez. At kendini ok alakta tamaya eilimli ise; ata bamevkiini kaldrtacak ve ban uygun yerde tatacak ekilde eller biraz yukar kaldrlmal. Atn duruu uygun ekilde yerletiinde, yelesi ve bamevkii kaldrlm, boynu yay eklinde kvrlm, ve burnu nerdeyse kulaklarnn altnda olmal. Eer atn vcudu boyunca bir izgi izecek olursan, burnu hemen hemen kuyruunun style ayn izgide olmal. Atn burnunu ok fazla ieri ekdirmeye almak da bir hatadr. Bir ok atn byle olduu grlebilir, yle bir biimde yerletirilmi ki burunlar nerdeyse gslerine deecek ve baz insanlar bunun iyi grndn dnyor. Byle hayvanlar, bir kural olarak; binilmeye ne gvenlidir ne rahat. Feraset sahibi bir at, burnunu biraz fazladan dar alarak kendini tayan atla yaplan binii tercih eder. Trsta; yry kararn dzenli ve canl tutmaya al, fakat heyecanlandrmadan, ve at trsta ok uzun tutulmamal. Alann kelerini ok dik dnmesi istenmemeli, daire zerinde ki gibi yuvarlatarak dnp gemesine izin verilmeli. Trstan sonra ksa sre yr ve dur, at iin dersi srasnda bir ve ya iki kez inilip binilmesi iyi bir tecrbedir. Kt ekillenmi atlarda ki dalgn durmaya ok eilimlidirler, eller alakta tutulmal, dizginler sadece azlarn hissetmeye yetecek kadar ksa olmal, bir ok vakada burunlarn drrler ve kantarmaya uyum salarlar. Fakat binici zellikle balangta, at bastrmaya almak gibi bir hatay yapmamak zorundadr.

Bu snf atlarda bir ift kou dizgininin ok muazzam yardm vardr. Yaklak 5.5 metre uzunlukta olmaldr. Eer ok uzun olurlarsa ve at sylendii ekliyle 'dizginde ksa' olursa, dizginin artan ksmnn, binicinin ayaklarna dolamas muhtemeldir. Eer uzun boyunlu bir atta dizgin ok ksa kalrsa, at 'omuz-ieri' ve ya 'yanama' iin bkldnde dizgin salvermeye yeterli olmayacaktr. Merkezinde bir toka olmal ve iki ucunda birer toka ve kayucu kendine tokalanacak ekilde inesi ve delii olmal.

Kou dizgininin taklmasnda; merkez kopas atn boynuna yerletirilmeli bylece dizgin eit ekilde blnr ve ular her iki yanda dardan ieriye kantarma halkasndan geirilir, kolana ya da idman kuana geri dndrlr ve eyer kanatlarnn hemen altnda balanr. Buras, eyerin nnde bir yere balanmalarndan daha iyidir. Binici kantarma dizginleriyle beraber bunlarda her iki elinde tutmal, birbirlerinden ayr tutmak iin kk parmak aralarna alnarak: kou dizgini darda olmal. Kantarma dizgini kou dizgininden epeyce kktr, aslnda ilk kullanldnda kou dizgininin arl nerdeyse yeterlidir. Eer atn ban onunla ok fazla gerdirmeyi denersen, yararndan ok zarar verirsin, halbuki saduyulu kullanlsa kt ekillenmi bir ata kendini doru tamay retmekte mthi istifade edilir. Binici iyice anlamaldr ki, gen, toy bir atn, binicinin elinde bunalmas durumunda, bana aslmann ve var gcnle ekmenin zerre kadar faydas olmaz. O bunu yaparsa, at da byk ihtimalle daha da inatla kantarmaya dayanr ve ban gevetmek yerine admlarn hzlandrr. Kantarmay yavaa azndaki ubuklar boyunca kprdatarak yahut birok defa hayvana ban tamamen vererek, dayanacak hi bireyi olmadn anlad anda kendi mutabakat ile durdurulacaktr. Bu tarz eyler meydana geldiinde at durdurulmal ve ksa sre dururken biraz uyum salayacak ekilde dizgin ekilip geme altrlmal, sonra yine

denenmeli. Fakat genelde en iyi are bilinen, at bu aamadayken elde alrken fazla sklmaya eilimli olduundan, lbr almasna geri gndermek ve atalaata almasna gzelce devam ettirmektir. Bir kural olarak bu istenen etkiye sahiptir. Binici eer ona ksa canl bir trs ve sonra yry, durma ve dururken birazda dizgin ekip geme altrma eklinde idman yaptrsa, at yorgunluktan bitene kadar devaml altrldndan; daha fazla ilerleme kaydedecektir, nk ikinci durumda ele dayanacana eminiz. Ata kantarmay azlatrken (altrrken) yahut at bkerken, kantarma saa doru sonra da sola, silkme eklinde aniden ekilmemeli, at azndaki ubuklar boyunca desteklemek iin elinden geleni yaparm gibi, ama hareket halinde yahut dururken, kantarma az boyunca uzun bir ekile hareket ettirilmeli, ve bir iki saniye orda tutulmal, sonra yine yavaa br tarafa doru, vs. Binici ferasetini kullanarak; atn ekline gre ve atn kendini doal olarak nasl tamaya mtemayil olduuna gre, ellerini ykseltir yahut alaltr. Eller nerdeyse herzaman alarak, hafife kantarmay hareket ettirir, bylece atn az canl tutulmal ve ele dayanmasna izin verilmemeli. Fakat her zaman aklda tutulmal ki; bu amaca atn az actlarak eriilmeyecek ve genelde ok eski kantarma kullanlarak bu yaplr; ki eklemlerinde entikler olumutur, bu sebeple azn keleri bu entiklere ksdrlr ve tabi olduka artr. imdi atn rahata yrdn, trsa kalktn farzedersek azar azar baldrlarn basncna altrlmaldr, bu; at cevap verdiinde, arka ayaklarn daha fazla altna aldrma, bamevkiini kaldrtma, yani ata; kendini toplatma etkisine sahiptir; fakat burda baldrlarn dzgnce tatbik edilmesinde nerdeyse dizgin kullanlmasndakiyle ayn seviyede byk maharet gerekir. Binici asla baldrlar atn yanna tekme atarak uygulamamaldr bu baldrlardan korkmasna sebebolur ve ondan kamaya ynlendirir. Ayrca binici atn srtnda olduu sre boyunca, topuklarn dayayp baldrlaryla ata sarlmamaldr da; bu atn basnca duyarszlamasna sebep olur ve doal olarak en kk bir cevap vermeden, kendine tutunulmasn doru ve uygun zanneder. Binici baldrlarn, nce skp sonra gevetme eklinde uygulamal, aynen ellerinde dizgini verip ald gibi. Baz hantal, ar atlar baldrn basksn anlayp cevap verene kadar baya bir zaman geer: dier asil mizataki hafif, faal atlar nerdeyse daha ilk seferinde yardm tanrlar ve almaya devam ettirilmek iin ok az baldr yardm gerektirirler. Genelde; bacaklar kullanmann en iyi zaman at kararl bir trsa kalktndadr; sonra dizginlerle biraz daha fazla at kavrayn, hafif kuvvetli ama yavaa baldrlar basn, bu genelde at biraz daha evik adm attrr ve hi olmazsa ilk seferinde arka ayaklarn daha fazla altna eker.

Tabi ki hibir adam bir dierine el ve baldr yardmlarnn ne kadar kuvvetli olmas gerektiini syleyemez. Yeterli bir eletirmen baka birinin gen bir at, ve ya, aslnda; herhangi bir at srn seyretse, atn binicinin verdiinden daha fazlasna yahut azna ihtiyac olduunu grebilir fakat her at kendisi kefetmeli ve atnn iini dzgn yapp yapmadnn hkmn verebilmeli, sonra ata saa ve sola dnme denemesi yaptrlmal, yryerek ve sonra trsta, binici at ok dar dndrmeyi denememeye zen gstermeli, ama dnmesi iin geni alan vermeli - Aslnda yarm daire yaparak dndrlmeli-. At dnte tabi ki d baldrla ve dizginle desteklenmeli ve i baldrn basncyla o yne devam ettirilmeli. Balangta kare bir dn beklenmeyecek: aslnda binici balangta atnn dizginleri hissedip itaat etmesiyle ve reddetmeden yahut durmaya teebbs etmeden ele dnmesiyle tatmin olmaldr, ki ok fazlas istenirse, byk ihtimalle bunlar reddetmeye yatkn olacaktr. Binici atnn yardmlar anlad ve seve seve uyduundan ikna olana dek bu basit ders devam ettirilmeli: bu demek ola ki; at binilip inilirken sakin ve kararl bir ekilde duruyor, acele etmeden canl ve etkin bir kararda trsa kalkyor, kendini epey dzgnce konumlayarak tayor, her iki ele hoa ve tez dnyor. Sonra, herzaman farzolunduu zere; atn sal ve kondsyonu iyi durumda ise, terbiyesinde ki dier safhaya terfi ettirilebilir.

BKME yahut BALDIRA YUMATMA Bu eer dzgnce icra edilirse, atn eitiminde elde edecei en faydal derstir, fakat beceriksizce yaplrsa yahut at acele ettirilirse, terbiyesi mddetince, hi bir vakit yoktur ki; daha byk ihtimalle istenileni reddetsin ve kzgnlk gstersin. Hi phe yok ki, bir ok insann atnn tam anlamyla terbiye edilmesine itiraznn sebebi; uygunsuzca binilmi olmas nedeniyle azdrlm, mahfedilmi atlara sahip olmalardr. Zira hibir at terbiye edilmi denemez ki, her iki yana hoa bklmyorsa ve iki yana yapmas istendiinde 'yanama' yapmyorsa; stelik bu hayvan iki yanna ok fazla yumatr ve itaatkarlatrr, ve kesindir ki avc yahut binek hibir at, daha kt herhangi bir hayvan haline gelmez, nk ona binicinin baldrlarna itaat etmesi retilmi olunmaktadr. Bilakis, en iyisini baarmak iin mthi uraacak, daha rahat binilecek ve sonuta daha kymetli olacaktr. Bir svari atnda phesiz bu vazgeilmezdir. Bu dersin balangcnda; attan ksa srede ok fazlasn istemediine binici ok dikkat etmelidir ve at kendinden istenen ii annda, sakince grmyorsa sabrn kaybetmemeye mecburdur.Tabi ki hantal, ar, aptal hayvanlar canl, endiesiz zeki yaratklardan terbiyecinin hissesince daha fazla sabr ve azim gerektirirler, fazlaca zaman verilmeli ve kt davranlmamal, yahut grevlerini alelade yapmaya zorlanmamaldrlar. At dururken ba sakince saa ve sola bklerek hazrlanmal, bkm kulaklarn hemen arkasnda ensenin balad yerde oluturulmal, ve bunu elde etmenin yolu bkmn saa istenildiini farzederek, sa dizgini nazike hissetmektir, ama sol dizginde hala hafif bir temas devam ettirilmelidir ve at her iki baldrn basncyla istenilen yana zorlanmaldr yle ki geriye kamasnlar yahut ayak stnde durmasnlar: at her drt aya stnde kare durdurulmaldr. Atn ban srf saa, sola dndrmenin ve arka ayaklarnn zerinde gevemesine izin vermenin hi bir faydas yoktur. Ban frlatarak dndrmesine de izin verilmemeli; ama yavaa binicinin lzumlu olduunu dnd miktarda -daha fazlas deilbklmesi talebedilmelidir. Fazla uzun bkl tutulmamal ve sonra ba, sol dizginle hissedecek bir temasla, saa bkld miktarca azar azar yavaa yine ne dndrlmeli. Bir ok vakada at kararl tutulan elin tarafna ok ksa srede dnerken, yukarda belirtilen yntemle i dizgini hissediiyle bklmeye hoa alamayan atlarda; binici, i elini sk ve alakta tutarak, baldrn gerekli grd kadar dayayarak, d elini biraz kaldrarak ve hafife kullanarak, istediini elde edecektir. ve ya d elden bahsedildiinde anlalmaldr ki; bklmenin istendii yahut dnn yaplaca taraf, herzaman i eldir.

Bu trsta yrdkten sonra, durdurulduu sre zarfnda ska allmaldr; at isteyerek ve hoa iki ele bkld zaman artk ba ve k ayaklar etrafnda dn denetilmelidir. Bu ikisinden baayanda dn en basit olandr, ve bu sebepten genellikle ilk denenendir. Sa dizginde olduunu farzedelim, bu demek ki; okulun etrafnda saa doru dnlyor, at sakince durdurulmal ve bir iki saniye bekledikten sonra bu ynde bir dn yaplmal. Sa dizgin i-el kalmaldr, ve el alak tutulmal ve sol baldrn basnc atn sarsn adm adm ba etrafnca at yar yola gelene kadar dndrmelidir. At sonra alann itlerine kar bakyor olacak; orda durdur ve pohpohla, sonra balad yntemle dn tamamlamaya gayret et. Sa baldr, atn solun basncyla kap gitmesini nleyecek ekilde kapal tutulmaldr. Sol el biraz ykseltilmeli ve dnn yapld sre boyunca atn azn hissetmeyi srdrmelidir ve bu yaplrken sol baldr biraz geri ekilebilir. Bu derste, at sol bacak basncndan arka ayaklaryla adm atmad zaman, kamnn faydas olabilir; yavaa kolann arkasndan fiske vurulur. Sol dizgin etrafnca dnmede el ve baldr yardmlar tabi olarak sadece ters evrilir, kam dier elde tanarak, sol san ve sa solun yerini alr. Bir kural olarak, anlalacaktr ki; at birkez d baldrn basncndan kap, sarsn etrafnda evirerek adm atmaya balaynca, bundan telala kamaya eilimli olacaktr ve bununla hi te iyi yapm olmaz. Bu yzden binici i baldrlarn kullanarak, mecazi manasyla, atn dizginlerini elinde tutmal ve herzaman yaklak yar yolda bir sre durdurulmal. Ba mevkii etrafnda dn dzgnce yaplmsa, i n ayak yerden kalkmamtr, ve at kendi etrafnda dn tamamlayana kadar bkm bozulmamaldr; aslnda at sarsnn etrafnda dndn grmeli, fakat mantken tabi ki; ilk birka sefer denerken olduka doru yaplaca umulmayacak. Kaya etrafnda saa dnte arka ayaklar sa baldrla desteklenip durdurulur, bamevkii sa dizginle dndrlr fakat burda binicinin sa dizgini fazla kudretle hissetmemeye ok dikkatli olmas gerekecek, eer byle yaparsa at bamevkiini evirmek yerine, byk ihtimalle geriye doru kaacaktr; sol baldr kuvvetle kapatlmal, atn kayaklarn sola frlatmasn nlemeye yetecek kadar, ve sol dizginin hafife hissedilmesi srdrlmeli. Balangta sol el kaldrlmal ve sol dizginin atn boynuna basnc faydal olabilir fakat bu ilk birka seferden sonra yahut at ne istendiini anlar anlamaz braklmaldr.Burda sa baldr kayann muntazaman yattrlmas iin biraz geri ekilebilir, hayvann i arka aya dn boyunca kaldrtlmamal, ve saa bkm srdrlmeli, baayaklarnda dnte olduu gibi yaklak yar yolda durdurulmaldr. Bu dersin ata retilmesinde binicinin byk sabr gereklidir, hareketten

tiksinecek ve bunalacak ekilde dnmeye devam ettirilmemelidir hem de gzelce vazifesini stlenmese bile; brakn nne gitsin, alan etrafnca birka kez trsa kaldrn, pohpohlayn sonra tekrar deneyin. Bamevkii ve k baldrlar etrafnda atn olduka iyi dnmesi mecburiyetiyle; bundan sonra Baldra Yumatma ve akabinde 'omuzieri' denetilebilir.

At, gittii ynn aksine boyun tepesinde hafif bir vaziyetin dnda, nerdeyse dorudur ve binici atn i taraftaki gzn ve burun deliini hafife grebilir. ayaklar dtaki ayaklarn nnden aprazlanr. Baldra yumatma toplu almaya hazr olmadan nce atn eitimine dahil edilmelidir. Daha ileri seviyedeki omuz-ieri hareketi ile birlikte bir at serbestlik, esneklik, kararlarn dzenlilii ve hareketlerin uyumu, hafiflii ve kolayl amacyla yumak, rahat ve serbest hale getirmenin en iyi yoludur. At omuz ieri'de dzgnce yerletirildiinde, vcudu bandan kuyruuna nerdeyse dairenin te birini tekil edecek ekilde bklmelidir. Fakat insanlarn kafi derece anlayamadklar hatalar; hareketin faydas genelde yapl eklidir; atlarn bu yntemle yerletireceklerine, bamevkiini ok fazla ieri alyorlar yleki at nerdeyse kare ekline gelip, her halkarda netice olarak ok az bir bkm, o da olursa, gerekleiyor. Atn hala sa dizginde altn

farzederek; bamevkii sa dizgini hissederek ieri alnmal ve sol baldr at saa kamaya eilimliyken ki slupla kapatlmal; at bu pozisyondayken sa baldr kapatlmal ve omuzlara, bkm saa devam ettirilirken, sol dizginle ndelik edilmeli, bylece at soluna (yanna) rabet edip ilerlerken yine de hala sana bakar ve bklr.Sol dizgin ata ndelik eder sa dizgin bker; sa baldrn basnc ata ayaklarn aprazlatr (her iki ba ve k ayayla yapabilmeli); ve sol baldr san basncndan telala kamasn nler yahut elin arkasnda geriye doru kamasn; bylece ba ve arka ayaklar farkl iki izgi zerinde hareket eder, ileri yahut geri gitmeden. Atn acele etmesine izin verilmemesi gerekir ve iki dizgin de hissedilerek ve sol baldr kapatlarak bu pozisyonda ska durdurulmaldr ama baldrn kapatlmas atn durdurulmasnda dizginin hissedilmesinden daha etkili olmaldr. Btn bunlar atn bir seferde anlamas ve istenildii ilk seferde yapmaya raz olmas muhtemel deildir. Ders sakince ve azar azar ele alnmal, balangta hangi tarafa allrsa allsn ilave bkm azar azar elde edilmeli, ayaklarn aprazlamas hi istenmeden ve admna (yry kararna) baklmakszn, sonra bamevkii gittike biraz daha fazla ieri alnarak ve d dizginle sadece birka adm srlr ve yine nne gitmesi iin braklr. Sonra bamevkii yine ieri alnr ve durdurulur ve bu pozisyonda dururken altrdmz ele bkeriz ve bir ka adm yrtrz ve sonra yine ne doru sreriz. lk derslerde bir ka adm elde edersen, tatmin ol, ve her seferinde biraz daha fazlasn iste ta ki durmaya teebbs etmeden istediini tamamen baarncaya kadar, fakat hereyden nce atla bir ekimeye girmekten kan. At sakin ve kararl bir ekilde iki ele omuz ieri'de altnda; imdi attan 'Yanama' icra etmesi taleb edilebilir ve bu omuz-ieri ile balatlmaldr. Sa dizginde altn, yine, farzederek; asla atn pozisyonunu deitirmeden, sa baldr nerdeyse tamamen kaldr (uzaklatr), sol baldr kapat, ve dene, sa dizginle omuzlarna ndelik ederek, at omuz ieri'deyken durduu ayn pozisyonda meydann karsna 'yanama' yaptr. Byk ihtimalle meydann karsna gemek yerine balangta ok azn baaracak; fakat gerekli dorultuda

gittii mddete, memnun olunmal, sadece, eer mmknse, kar tarafa ulancaya kadar saa doru olan bkm srdr, ve sonra sola deitir, nne gitmesine izin ver, ve at pohpohla. 'Yanama'; 'Omuz-ieriden' u bakmdan farkldr; omuz-ieri'de at gittii ynn zddna bakar ve bklr, halbuki yanamada ayn yne gider ve bakar ve bklr ayrca omuz-ieride alrken dn yapmada, baayanda yaplr, i dizgin i-el kalarak, ve i baldr sary dndrmesine ramen, yanamada; btn dnler atn k aya etrafnda yaplr, i baldr arka ayaklar tutar, ve i dizgin atn bamevkiini etrafnda evirir. 'Omuz-dar yanama' atn ba okulun yanlarna doru bir yanamayla ve kelerde dnleri k ayaklarnda yaparak allr. At omuz-ieriden bu pozisyona darya doru dndrlerek getirilir. bu demek ola ki; eer sa omuz ieriye allyorsa, sola dnlr, ve sola dnerek tekrar omuz ieriye getirilir; ve bu durumda at dn merkezinde yapmaldr, adamn vcudu dn srasnda ve sonrasnda, dne balamadan nce ki ayn izgi zerinde olmaldr.Atn ba ve arka ayaklar ters yne dnerken tam bir daire izer. Yahut 'omuz-dar yanamadan', meydann karsna veya ortasna 'yanama' arzu edilebilir, bu durumda binici sadece arka ayaklarda bir dn yapar, ve at ba yana dnkken ki ayn pozisyonda yanamaya devam etirir. Okulun kar kenarna yahut sonuna varldnda, at br dizginde omuz-ieri'ye almak isterse, yaplacak ilk ey atn bann pozisyonunu sadan sola yahut soldan saa deitirmektir, olur ki: n ayaklar durdur, ve sary dn ba ayaklarnda yapacak ekilde sakince evir; omuzlara d dizginle ndelik et. 'Yar-yanama' tam yaplan yanamadan farkldr, nk yanamada at ayaklarn aprazlar, halbuki yar-yanamada at sadece bir ayan dierinin nne yerletirerek yarm apraz adm atm olur, bylece hangi ele alyorsa o ynde daha fazla yol katetmi olur, bu sebeple binicinin yar-yanamada daha fazla i baldr kullanmas gerekir, ve tamda ki kadar fazla olmayan d baldr kullanr. Yar-yanama, at daha fazla gelitirildiinde, ekinde yaplacak olan ok gzel bir idmandr, fakat ata tabiki nce yryte retilmelidir. Yukarda sz edilen bkme derslerinin tamam trsta yaplabilir, ama binicinin kendisi birinci snf bir at olmadka, ve esnek ve hazr bir at olmadka, bunu yryte yapmaktan honut olsa iyi olur aksi takdirde ihtimal, faydasndan ok zarar verebilir. Binici ayrca ders boyunca, atn, binicinin niyetini tahmin etme (ve nce davranma) yoluna gitmediine dikkat etmek zorundadr. Herzaman ayn eyi okulun belirli bir blmnde yapmaktan kanmaldr aksi takdirde at bunu kendi bana yapmaya balayacaktr, baldrlarn kapatlmasndan ve dizginleri hissetmekten

kurtulmak iin, ve bu iyi ilerlemenin tersi demektir. Binici ayrca; yanamada olsun, 'yar-yanamada' veya 'omuz-ieride' atn dzgnce yerletirdiine, omuzlara her zaman ndelik etmeye, ve atn ondan ne istendiini birkez anlamas salandnda, dizginlere ayak uydurtulacana, ve iten kaytarp bylece elden geride kalmasna izin vermemeye dikkat etmelidir.

GERYE DZGNLEME Geriye dizginleme; atn altrlmasnda en faydal ve nemli derstir, nk sadece atn geriye adm atmas ska arzu edildii iin deil, binicinin kendisini tamda olmas gereken yere oturtabilmesini mmkn kld, ama ayn zamanda zellikle kt, ar omuzlar olan, n zayf ve alakta olan, ve sonu olarak elde ar olmaya eilimli atlarn durumunda, bamevkilerini ykseltir, ve baka herhangi bieyden daha iyi kendini toplamay retir.Bu terbiyesinde ok erken balatlmamaldr, hayvana ilk retilecek eyler nne dosdoru serbeste gitmek, ve arl tamak, ve arkasndan dizgin temasna ve baldrlarn kapatlmasna ki bunu yapmas bkme dersinde retildi itaat etmektir. Geriye dizginlemeye balarken, lbr dersleri sresince binici halen yapmadysa, attan inmeli, gayet aikar ki; at iin, stnde biniciyle yapmaktansa srtndan arlk alnm halde ok daha kolaydr. Adam kendini atn nne konumlamal, her bir eline bir kantarma dizgini almal, kantarma halkasnn yaklak 7-8 cm uzandan atn aznda ki ubuklara dik olarak yavaa bastrmal. Eer at uyum salarsa, ve sakince ve hoa geriye giderse, aman ne ala! At pohpohla, bika adm nne yrt, ve tekrarla. Dier yandan, olduka muhtemeldir ki, kendini skca dikecek, ve buna ayak direyecek, ve azna ne kadar bastrlsada geriye tek bir adm atmaya ikna edilemeyecektir. Bu durumda yaplacak en iyi ey at evin yan tarafna bordalamaktr, yakn kantarma dizginini sol eline al, ve sa elinde bir kamyla gsne gsterili bir fiske vur, ki genelde arzu edilen etkiye sahiptir yleki geriye bir ka adm atacaktr ve bunu yapmaya bir kez ikna edildiinde, eer ok fazla sktrp suistimal edilmezse, bir ka ders iinde olduka kolay renecektir. Her ata serbeste geriye admlama; zerinden inildiinde, arkasnda bir adamla bunu yapmas talebedilmeden nce retilmelidir, ve yaptnda adam atn srtna tekrar binebilir, ve birka adm elde etmeyi deneyebilir. Geriye dizginlemede, atn hi bir zaman geriye denetim d kamasna izin verilmemelidir ki gen atlarn ounun kazanmaya eilimli olduu bir alkanlktr bu, ki dizginleri hissetmekten ve baldrlarn kapatlmasndan kurtulmay amalar, at baldrlarla balna tamamen itaat eder halde tutulmaldr. Kn saa ya da sola atmasna izin verilmemeli fakat tamamen dz bir izgide 'geriye dizgin' retilmelidir ve ileri giderkenki gibi geriye doru da przsz ahenkli bir kararda admlamaldr. Durdurulduunda; ki geriye dizginlerken ska yaplmas gerekir, her drt ayann stnde eit ekilde basmaldr ve gen atlarn, eer gzelce dikkat ettirilmezlerse, bunu yapmaya ok eilimli olduklar zre, ayaklar

gelii gzel serpilmemelidir. Eller hafif olmal fakat iinde dizginler skca tutulmaldr, ve her admdan sonra esnemelidir. Kuvvetle muhtemeldir ki; baldrlarn basncyla desteklenmemi ellerin donuk, ar ekilde hissedilii atn, geriye dizginlerken reddetmesine sebep olacaktr. Atn ba mmkn olduunca ayn pozisyonunda, ne giderken tutulduu konuma yakn tutulmaldr. ou at, geriye dizginde balarn ok alaltma ve kantarmay azda gevek tutma alkanlndadr, elden geri kalmak iin; bunu yapmalarna izin verilmemelidir; bu altrma onlara ok iyi yaramasna ramen nerdeyse hi yapmayadabilirler. Bylesi iin en iyi are, baldrlarla atn denetimi srdrlrken her birka admda bir durdurmak ve sonra yine devam etmektir. Dierleri balarn ok fazla kaldrmaya ve burunlarn dar karmaya ve n ayaklarn nnde darya doru konumlandrmaya eilimlidirler. O bu pozisyondayken bir at geriye dizginlemeye almann en kk bi faydas olmaz; geriye glkle adm atacandan, ve bunu yapmaya zorlamak at sadece daha fazla inat yapar. Bu durumda da en iyisi attan inmek ve biraz daha srtnda arlk olmadan idman yaptrmaktr ve ya at biraz nfuz altna almak iin birka adm ileri hareket ettirip; sonra durdur ve yeniden dene, baldrn basncnn dizginlerin hissedilmesinden nce uygulanmas gerektii aklda tutarak nk gayet aktr ki; az nce hissedilirse, arlk nerdeyse tamamen arka ayaklara atlr, i dizini bkmesini gayet zorlatracak ekilde, halbuki baldrlar ilkin kapatarak, at yularna itaatkarlar, dengesini tutar, ve bunu kolaylkla yapar. Attan inilmesi bazen faydaldr, binildiinde at geriye dizginlenmeye ok ayak dirediinde, binilmeden nce tavsiye edilenler yaplr fakat hayvan geri adm atmaya ban kaldrarak, burnuna dayanarak zorlamamak gerekir aksine herzaman nce yerletirilmelidir. Burda dikkat edilecek birey daha var, atn binici zerindeyken geriye dizginlenmeye isteksizlik gstermesi durumunda; ki at belki geride yeterince elverili deildir, ve her nekadar at bu almaya dein iini olduka iyi yapm olsada ve fazla biey grlmemi, eer varsa, bir iareti, henz bunu yapmas istendiinde uymayabilir, ve bu irade eksikliinden olmayabilir. Eer bu reddinin sebebi olarak tesbit edilmise; biniciliktense, hayatn kazanmas iin baka bir ie koulmasnn daha iyi olup olmayaca sahibinin takdirine braklmas gerekir. Her halukarda, atn bunda iyileme ihtimalinin olup olmadna dair bir veteriner hekimin fikri alnmaldr. Bu ders de, evvel ki gibi, ok uzun srdrlmemeli fakat atn imdiye kadar yapmay rendikleriyle eitlendirilmelidir ve olduka iyi yaptnda, bundan sonra ekin retilebilir.

EKN yahut TOPLU DRTNAL

Ekin geni bir dairede balatlmal, veya, eer okulu dairenin iyi bir byklkte olmasna izin vermeyecek kadar darsa, binann etrafnda giderken fakat keleri yuvarlatarak yaplabilir. lk derslerde trstan, ekine geilmeli. Daire etrafnca birka kez durmadan trsta gidildikten sonra hz azar azar arttrlmal ve at iki baldrn uygulanmasyla, d baldr daha kudretli olacak, ekine tevik edilmeli. Binici altndaki at hissederek, doruca kmasn salamak iin at ekin gitmeye zorlayaca hemen hemen tam zamana hkm verebilmelidir bu demek ki atn i ayaklar nde olacak ekilde. Grlecektir ki; bu frsat ou defa tam da bilfiil kelerden birini yuvarlatp geerken kendini gsterir, yahut merkezinden geip okulun kenarna gelindiinde. Gen atn ekinde ki ilk derslerinde, en iyisi, dizginleri hissederek bamevkiini kaldrmaya almak yerine, baldrlarn kapatrken ayn zamanda ele (dnlen tarafa) uyum salamaktr, ve atn ekine doru balamasn

salamak iin gerekli anda baldrlarn uygulanmasna gvenilecektir. Olur ki, at yanl kalk yapacaktr, bu demek ki; d ayaklar nde gider, bunu yaptrmamaya ok dikkat edilmesi gerekir. Yryn sakince trsa drmesine izin verilmeli, ve bir mddet yahut iki tur trsta gittikten sonra tekrar denenir. lk denemede at ittifakyla ve usulnce kaptrp giderse, baldrlar yakn tutarak yry trsa drmesine mani olacak ekilde daire etrafnca bir ka kez dola, sonra sakince trs git, yrt, ve dur, ve at pohpohla, sonra ksa bir sre iin baarsnn dl olarak ve bunu sezdirecek ekilde ban tamamen brak, nk ekin gidiin ilk derslerinde attan istediini fazla fazla almaya gerek yoktur.Bunun akabinde, at dinlendikten sonra, ksa sre bkme dersini altr ve birka adm geriye dizginledikten sonra, at ele gzelce itaat ettirerek, yine daire zerine yerletir ve ncekiyle ayn usulde dier ynde daire etrafnca ekin giderek birka adm elde etmeyi dene. Ekine at ekip kartrken; atn gergin tarafn deitirmeyi dzgnce gerekletirecek ekilde, ok ani yaplmamasna ok byk dikkat gsterilmelidir. ou gen at ekini ilk renirken kaba ve beceriksizce bir tarza brnp gider ve bu binici tarafndan at erkenden toplamaya alarak gelitirilemez. Kural olarak, balangta binicinin baldrlaryla ok fazla desteklenmesi ve elleriyle ok fazla engellen-me-mesi gerekir fakat bu ok sk meydana gelir, zellikle at gen atlarn genel kouundan biraz daha fazla kabaca gidiyorsa, bu atn haddinden ok fazla elle snrlanmasn getirir, basit bir sebepten dolay; hantal, gevek gidi ekli zerinde oturulmay zorlatrdndan ve buna binaen binici, oturuunu tutabilmeyi kolaylatrmak iin atn azna ok fazla arlk yklemek eilimindedir. Birka ders sonra dizginler tedricen ksaltlabilir, atn bamevkii daha fazla kaldrlabilir, ve adm, derece derece biraz daha yavalatlabilir ta ki hayvan, niyet edildii belirli amaca hizmet etmeye uygun hale gelene dek. Eer onunla avlanlacaksa, ok fazla toplamak gerekli deildir ama eer binek ve ya svari at edilecekse pek az toplanabilir, buna ramen adm ok ksa olmamaldr, hibir ekilde atn tabii yaylanmasna mdahale sz konusu olamaz ve sylendii gibi ata kalas gibi bir hareket tarz verilmemelidir. Ekin, atn gittii en kolay adm karar olmasna ramen; bu demek ki, retildikten ve dzgnce toplandktan sonra, hibir adm yoktur ki, at daha byk ihtimalle iinden kaytarsn ve dizginden geri kalsn ve bu genelde binicinin dncesinden kaynaklanr, nk at bu admda olduka iyi ve dzgn gittiinden, pekala idare eder deyip, rahatlayp stne dmez; fakat birok durumda, tecrbesiz biniciye bu admda mkemmel grnen atlar gerekte ok ktdr, ve ilerini yaptrmak iin ve dizgine

uyar tutmak iin dierlerinden daha fazla baldr yardm isterler. At daire zerinde her iki ele olduka iyi ekin gittiinde okulu etrafnda da ayn admda dndrlmeli ve deiim okulun kar kenarna uzun bir meyil yaparak denenmelidir.Binici burda atndan deiimi yapmasn anszn, beklenmedik bir ekilde istememeye dikkat etmeli, ama kar kenara ulalnca nce at sakince trsa ekmeli, ve dier elde attan ekini istemeden nce o elde daireye yerletirmeli. Resim: Ekin srasnda; Havada Ayak Deitirme 1,2 ve 3 te at sa ekinde 4'te ekinde ayak deiimi meydana gelmekte, drt ayan da pozisyonu deimektedir ve sa arka ayak ne konulur 5'inci durumda sa arka aya zerinde sol ekine atlmaktadr

Baz atlar, ekin derslerinin bu blmnde az bir idmandan sonra, binicinin yardmlarnn uygulanmasndan kamak iin ayaklarn ok erken deitirme yoluna gidiyorlar. Tabi ki buna izin verilmemelidir. Hatta atn ayan deitirmesine dier dizgine geldiinde bile msaade edilmemesi gerekir, ta ki binici tarafndan bunu yapmas istenene kadar ve bu; atlarn deiimi tahmin etmeleri durumunda, ksa srede bir eim yaptktan sonra ayn ayakta gitmeye devam ettirmek, yanl da olsa iyi bir idmandr ve sonra yarm bir duru yap ve dzgn ayaa deitir. Nerdeyse btn atlar belirli bir tarafta ekin gitmeyi dierine tercih ederler. Bir ata saa doru ekin gitmeyi retmenin sol tarafa retmekten daha zor olduu ve aslnda atlarn genelinin sola ekini tercih ettii ama sa tarafa ekinin de retilmesinin gerektii ska sylenir.Tecrbeler bunun doruluunu nadiren isbat eder; bir ok at kesinlikle saa olduu kadar sola da beceriksizdir ve yaplacak en iyi ey; bylesine dier tarafa bir veriliyorsa, tutuk yahut beceriksiz olduklar tarafa iki ders vermektir ta ki her iki ele eit baaryla ekin gitsin. Bu atlar belirli bir ele ekin giderken ar ve beceriksiz olduklarnda yaygn bir altrmadr. Eer bu tesadfen sol taraf

ise, binicisi bunu balarn saa kvrarak ve baldrlar yaklatrarak yahut ekine doru ayakla atlmalarn salamak iin bu pozisyonda mahmuzlayarak yaptrmaya alabilir, ve hi phe yok ki birok durumda abalar baarya ular ama bu at idare etmenin en adil olmayan yoludur nk at dengesini muhakkak bir miktar kaybedecek ve gerginlemeye ok eilimli olacaktr; bundan baka, bu pozisyondayken ayaklarn aprazlamak zorunda olduundan, byk ihtimalle yan tarafna decektir, ve binici eer baldryla sktrrsa ki byk ihtimalle byle bir yklmada yaplr, bi daha ki sefer muhtemelen baka bir yolunu deneyecektir. Eer bir at ok beceriksizse ba dairenin dna doru dndrlebilir fakat bkm alt ele srdrlmelidir, omuz-dar gei allrken ki gibi, ama i dizgin ata ndelik etmelidir, ve ekine dzgnce atldnda, arka ayaklar nn izini takip etmelidir, ve at her iki baldrla gzelce desteklenmelidir, zellikle d baldrla, ekin gitmeye devam ettirilecek ve deitirmesini nleyecek ekilde. Birok at, zellikle adi cinsler, dimdik ar omuzlar olur, hoa ekin gitmeden nce uzun zaman isterler, ve bunda alacak biey yoktur, nk bu onlar iin, daha iyi ekildeki daha iyi cinslere gre fazla ar bir itir.Byle atlar gerekten binek atlarnn yerini hi bir ekilde alamaz. Eer onlarn bir adam tamas niyetlenirse ounlukla iyi ekillenmi olandan byk mikyasta fazla zamana ihtiya duyarlar, ve binicileri bir seferde azyla memnun olmaldr, ska durdurup bkerek ve birka adm geriye dizginleyerek, sonra yine denenmelidir. Baz atlar -hem de iyi ekilliler- ekinde balarn ok aada tutma ve ele aslma alkanln kazanr.Bu genelde nceki kt binilerden kaynaklanr ve binici tarafndan, ska geri dizginleyerek ve baldrlarla ilerine dzgnce devam ettirilerek dzeltilmelidir. Baz atlar yine bu admda, dier admlarda olduu gibi, burunlarn dar kartma ve balarn ok yksekte tama eilimindedir. Bunlar ellerin alakta tutulmasna ve ok fazla olmayan baldr yardmna ihtiya duyarlar nk ska karlalan bu hatal gidi ekli elinde alkoyduundan daha fazla baldrlaryla ileri srdnden; binici tarafndan meydana getirilir. Her iki durumda atlar iin geriye dizginlemeden daha iyi bir dzeltme yoktur; toplanm olarak ekin gitmediklerinde yahut olmas gerektiince kendilerini tamadklarnda. Eer dzgnce yaplrsa balarn ok alakta tayan bylelerine bamevkilerini ykselttirir, k kalasn altna aldrr, ve onlar tamamen ele hafifletir; tersi durumda atn burnunu kulann altna daha fazla aldrma etkisine sahiptir ve yularyla kavga etmek yerine, binicinin eliyle daha fazla uzlamay retir. At olduka dzgn toplanana kadar denenmemesi gereken, ekinde dnme srasnda at her iki baldrla ele iyice itaate devam ettirilmeli, dta ki tabi ki bu durumda, trsta

yaplmasndan daha muhtemel olan kn dar atlmasn nlemek iin, daha kudretli olacak. Atn dnte gen atlarn ska eilimli olduu acele etme durumuna izin verilmemelidir. Binici dn, dmdz ileri giderkenkinden daha yava bir admda yapmaldr atn omuzlarna yklenmesini nleyecek ekilde bamevkiini iyice ykselterek ve dnmesi iin bolca alan vererek ta ki ekininde iyice bir dengeye ulaaca zamana kadar. Tabi ki u an at ekine balamadan nce daireye koymak gerekli olmayacak ve ya herzaman trstan balamak, ama nne doru giderken yryten ekine kaldrma denenebilir ve ska ekinden trsa geirilmelidir.At bu yrye koulduunda yapabildiince hzla trsa kaldrlmaldr binici baldrlaryla at serbeste admlatmaya tevik ederek ve ayn zamanda eliyle snrlamaldr; eer bir at dersinin bu ksmn iyi yaparsa binicisi atn balna uyduundan emin olabilir.Bir ata toplanm olarak ekin gitmeyi retmenin atn trsta ki admn bozduunu syleyen insanlar iyice bilmeli ki aslnda bu eit hi bir sonu domaz.phesiz pek ok at kt binilmesi yznden gevek, yukar srayarak ve dizgin gerisinde ekin gitmeye balarlar ve bu adm kararnda gitmeyi trsa yelerler ama bu hemen hemen istisnasz binicinin at kendini her admnda iine vermi halde tutmamasndan kaynaklanr ve buna en iyi are ekinde at skca altracak ekilde baldrlarla yularna iyice uyumda tutmaktr. Birok durumda at ksa zaman iinde trs gitmekten ve serbeste trs gitmekten memnun olacaktr. Bkme dersinde nceden belirtildii gibi, ekinde yaplan yar-yanama gen atn terbiyesinde yaplacak ok iyi bir idmandr ve eimden balatlmaldr. Eim ynnde yaplan yarm dnten sonra, diyelim ki saa, sol baldr atn sarsn tutacak ekilde biraz daha fazla skca kapatlmal. Tabi ki bata atn yarm yanamay dzgnce yapmas beklenilmeyecek, bu demek ki, bir ayan dierinin nne yerletirerek bacaklarn yarm apraz olmas, bunu yapmas da istenilmeyecek, fakat yarm yanamann yaplaca ele bkm srdld srece, ve ata yapmas istenilenler biraz olsun anlatlabildii srece, binicisi bunlarla yetinmelidir.At bunu yapmann dzgn bir yolunu baarana kadar, denediimiz her seferinde biraz fazlas istenilebilir. Burda en ok yaplan hata, i dizginle ata ndelik etmek yerine, binici d dizgini hissederek atn sarsn kontrol etmeye uydurmaya almasdr, yeni yne atn evirene kadar beklemek ve sonra d baldr kapatarak biraz daha dzgn konumlandrmay denemek yerine.Tabi ki atn ba saa ekilirse sarsnn da sola gidecei aktr ve deneyimsiz atlar yar yanamaya baladklarnda ou zaman bu metodla

alrlar; fakat byk bir hata yaparlar, nk bu ekilde binilen gen bir at ou durumda kendinden ne istendiini anlamaz, ve binici birka denemeden sonra anlar ki, at ilk yapt zamanki gibi bir daha bunu yapamaz, eer daha nce ifade edildii gibi eimden balam olsayd, hayvana ne yapmasn istediini gstermi olurdu, ve bunu byk ihtimalle yapmaya mecbur ederdi, akln kartrmak ve belki tamamen reddetmesine sebep olmak yerine. Eer yar yanama doru yaplrsa at sana yahut soluna gittiiyle ayn miktarda nne de mesafe kateder. alt ele bklmesi gerekir ve yar yanama tamamlanana kadar dier ayaa deitirmesine izin verilmemelidir. Her iki baldrla iine uygun olarak dzgnce binilmesi gerekir, bacaklarn yarm aprazlatmak iin ve sary meyilli bir istikamette gitmeye devam ettirmek iin dbaldr daha kudretli, i baldr ele (yne) uygun devam ettirecek ekilde.

1-Yrme (Adeta) . -ing: Walk

2-Trs (Adi ve Hafif Sratli) -ing: Trot

3-EKN (Toplu Drtnal) -ing: Canter

4-ILGAR (Hcum Drtnal)

-ing: Gallop

stte Atn Drt Tab Adm Karar (Sol ve Sa yan gidi iin)

TIRIS (Sratli)

Trsn iki u ekli vardr: toplanma ve uzanma.En yksek toplanmaya eriildiinde at yerinde sayar ve her admda ancak bir toynak genilii ileri gider. Buna 'Yerinde Sayma' yahut Eeleme Trs (Piaffe) da denilir nk at yeri toynaklaryla eelermi gibi grnr. Bu ata nce elde retilmelidir. Aama aama nce toplanr ve admn yarm adma drmesi istenir ve ancak uzun zaman sonra (1 yl srebilir) yerinde sayma balar. Buna ulalamasa bile dersler atn eitiminde ok faydaldr.

Yerinde sayma yalnz trsta deil ekin yani toplu drtnal adm kararnda da yaplabilir zira cirit meydanlarnda bu, ustalkla sergilenmektedir. AHESTE: (ing:Passage, Gei) toplanm ve szlrken ykselen bir trs eitidir.Admlar biraz ileri, ama uzun bir szlme sresi ile atlr.Aslnda at doada serbest haldeyken de bu adm kararn gsterir. reine yani kendi srsne stnln gstermeye alan bir aygr bu ekilde yrmektedir.

'Aheste' svariler tarafndan eskiden gurur ve asalet gstergesi olarak trenlerde, devlet ricalinin ve halkn nnden geerken kullanlrd. Aheste'de tecrben yoksa bunu tecrbeli bir at zerinde renmen gerekir. Ahestede ki; 'ileri ve yukar' hissiyat gelitike kendi atn da bunu yapmaya tevik edebilirsin. Hazrlk olarak binici piaf'dan ileri toplu trsa geerek srmeyi alabilir. Sonra binici piaffe'dan atn ileri gidici trsa gemesini daha fazla yukar yaylanmasn isteyerek yaptrr ve zamanla bu gelitirilir. Binici Aheste giderken atn srtyla irtibatn kaybetmemeli; oturuu atn srtnn sallanmasn takib etmelidir. Bunu yle tasavvur edebilirsin: senin oturuun bir el ve atn srt bir top. Topu ayn yerde zplatmak: Piaffe ile mukayese edilebilir Topu ileri doru frlatabilirsin: bu kudretli bir uzatlm trstr Topu yavaa ileri giderken fakat kudretle daha yukar zplatabilirsin bu da Aheste ile mukayese edilebilir.

ENGEL ATLAMA Binicilik amal kullanlan hibir at, eer atlama retilmemise terbiye edilmitir denilemez. Binicilik okulu, at kaplarn dnda krata kefedip zerinden geirilecei eitli engellerle karlamayacandan, bylesi bir talim iin en iyi bir mekan deildir ama okulda ki srk yahut dilme ktk engel olarak, balarken ok gzel bir eydir.Atlamada ki ilk ders attan inilmi olarak verilmelidir, lbr bal taklm olarak, srtnda bir adamla yapmas istenmeden nce yalnz bana engelin zerinden atlamaya almas adil olandr. Ba olduka serbest olmal; esasen balk nce tamamen karlabilir. Srk yere koyulmal, ve zerinden birka sefer sakince yrtlmeli. At her ne kadar tamamen uygun ekilde stnden adm atabilse de, atlamay tercih edebilir ve byle yaparsa, daha fazlas en iyisidir. Eer at bunda utangalk gsterirse, biraz dil dkp tatllkla ikna etmenin, utangaln stesinden gelmenin en emin yolu olduu anlalacaktr. Hereyden evvel, kamy uzakta tut; konuarak geirilen ksa bir sre ve at tevik etmek, bu iin zorlanarak suistimal edilmesindense snrsz fayda ifa eder. Sakince yerde ki srn stnden ata baekilirken, engel ilk yuvasna taklabilir, ki mani ykseklii yerden sadece yaklak 45 cm'e tekabl etmeli ama tatl sk tutturulmal ki zerinden adm atlrken at eer admn tamamen ak ara kurtaramazsa, mani aa inmesin tabi epey sert arpmazsa. Srk, atn kendini fazlaca yaralayamamas iin samanla yahut baka bir yumak malzemeyle iyice sarlmal.zerinden sranacak srn katrtrna benzeri bitkilerle sarlmas allm bir uygulamadr ki bu daha sonras iin iyi bir hazrlktr, atlamann retildii sra, tembel olan atn engeli kurtaracak kadar yeteri ykseklikte atlamasna sebep olur, ama etrafna saman veya kuru ot balanmas gen bir atla balarken en iyisidir. At, srn zerinden bir gnde yahut drt seferden fazla, adm atmaya dahi zorlanmamaldr ve bu da allm dersleri bittiinde, tavlasna gnderilmeden hemen nce yaplmal, at kaytsz ve batansavma almaya itecek daha muhtemel hibir ey yoktur, eer ayn eyin stnden uzun sre tekrar tekrar geilmeye devam edilirse. Srn stnden amaya altnda, lbr dizgini karlmaldr, ve bir daire izdirilmelidir, zerinde trs giderek. Eer zerinden sadece trs geerse, kafi bulunmal, ve eer bunu olduka istekli yaparsa, ertesi gn sr bir st delie taklabilir ve byk ihtimalle bunun stnden atlayacaktr. stnden getii mddete ne kadar beceriksizce ve hantalca yapsa da hi

aldrma.Birka kez tekrarla, at pohpohla, ve brak tavlasna gitsin. lbrda yaklak 90 cm ykseklikte ki srn stnden serbeste atladnda, lbr bal karlabilir ve stne binerek srlebilir.Bir at lbrda srk stnden arlrken, bunu yapan kii lbr dizginini srklar tayan direklerin stnden zamannda kaldrmaya dikkat etmelidir; atn byk ihtimalle yrmemeye inat etmesine sebep olan bu taklmasndan kanmak iin. Bunu gzelce yapabilmek gerekten bir marifet ister. Eer adam, at sra vardnda, srkla yaklak ayn hizada ise bu kolayca yaplabilir, fakat adam atn nne gelmesini salarsa, kesin orda bir ekme, silkeleme vardr ve bundan, dizgin direi kurtarsa dahi, kanlmaldr.

yularn diree taklmasndan kanlmal At srk zerinden ilk defa srleceinde engel tekrar ilk deliine alaltlmal, binici srama srasnda yahut az bir mesafe sonra atn azna en kk bir engellemeyle bile mdahale etmemeye azami dikkat etmelidir ve eer at hi sramaz ise fakat sadece stnden trs geerse, hayal krkl olmamal, bi daha ki sefer baldrlar biraz daha sk kapatlr byk ihtimalle bu atn dizlerini bkdrecek, bamevkiini kaldracak ve zerinden yaylanmasna sebep olacaktr.Nerdeyse btn gen atlar balangta beceriksiz ve uygunsuz bir slubla atlarlar, ve eitimli bir atta olandan daha zor zerinde oturulurlar. Binici bu yzden, oturuunu korumak iin

atn azna aslmaktan kanacak ekilde, vcudunun belden itibaren oynamasna izin vererek, sk oturmaya ve baldrlarn yakn tutmaya hazrlkl olmak zorundadr. Engeli getikten birka at boyu sonra, sakince at topla ve de pohpohla. Bu birka gn devam ettirilmeli, yahut at bu alak engel stnden, binicisini hoa ve kendisi iin skntszca tayana kadar. Ve sonra srk azar azar, delik delik ykseltilmeli ta ki atn engeli rahata kurtarmaya yetebileceine hkmedildii ykseklikte oluncaya kadar. Atlamada acele ettirmek ok kt bir hatadr ve eer durulmaz ise u kesin ki er ya da ge binicinin ve atn can yanacaktr. Bu ok tehlikeli alkanl renen atlarn byk ounluu bunu ilk derslerinde krbalanm olmalar ve srk zerinden, veya hangi engeli amaya denendilerse, stnden atlamaya acele ettirilmelerinden yaparlar, halbuki stnden sakince yrtlmek gerekirdi. Telan olduu bir ok durumda ata kt muamele ile ok iyi biey(!) retilir, kanabilmek iin herkesin endielendii bir ey, zmek iin mthi sabr ve uzun zaman gerekdiren bir hata. Ar huysuz mizata ki baz atlar ilk defa istenmi olsa bile atlarken aceleyle frlama eilimindedirler.Bu durumda en iyi are mmkn olduunca az dikkat ekmek ve fakat balarn salmak; nereye gittiklerini grebilmeleri iin ve zamannda, kt biey olmayacan anladklar zaman kendi mutabakat ile baz eyleri daha soukkanllkla karlama yolunu tutacaklardr. Bununla birlikte daha fazla at zalimce kullanmdan kaynaklanan korkuyla daha fazla telalanarak, gen olanda dier baka sebeplerden daha fazla, ve bylesi iin yaplacak en iyi ey, nerdeyse maniye kadar yrtmek, durdurmak ve her bir ka admda pohpohlamaktr, lzuma gre bir yahut iki adm geriye dizginlemek ve yine ileri gitmek, sonra yaklak atboyu mesafe iinde, mani yksekliine bal olarak (ki bu ama iin alakta olmal), ban brak ve bunu kendibana yapmasna izin ver; engel stnden atktan sonra pohpohla, ve bylece zamannda sakince atlatlabilir. Dier taraftan mkemmelce atlayabilen birok at var ki; tabiyat tembel ve savsaktr.Binicinin baldrnn hemen arkasndan, gzel bir kamyla ani ve keskin iki yahut ini, biraz canlandrmak ve gerekli gayreti sarf ettirtmek iin bylelerine en iyi tedavidir.Bir at atlatlmak iin cezalandrlmak zorunda olduunda, en iyisi srtnda ki adam bunu yapmaldr, eer ki atnn ban dik tutabilmek iin iki elinide kullanmak zorunda deilse ve o zaman ayakta duran bir adam elinde lbr kamsyla (bini kamsndan ok daha uzun) ona yardm edebilir; kamnn bir darbesi tembel hayvan stnde mahmuzdan daha fazla etkili olacaktr. Birok insan, at eer atlamada tembel ise onu yere indirmenin iyi geleceine inanr ve hi phe yok ki, bir at drldnde bidaha ki

sefer yksekten atlamaya zel bir dikkat gsterecektir fakat gen bir atla bunu yapmakta ciddi sakncalar vardr. lkin gen olanlar fazladan cesaretlendirilmelidirler ve fazlas istenmemeli, atlamada iyice tecrbe kazanmalar beklenmeli.Bir atn azna (zellikle gen atn) aslmak onun atlamasn engellemenin en emin yolu olmasna ramen; binici tarafndan stnden geirilmek istendii yere ekilmeli ve yine de elle ve baldrla srayana kadar skca srlmeli, binici atn sramaya niyetli olduuna tamamen emin olmadan ellerini esnetmemelidir. Ska duyulur, birisinin atn en srad bir yolla ok yksek allmam itlerin zerinden kaldrd falan, fakat bu kaldrmann nasl olutuu bir srdr. Kabul edilebilir ki iyi bir atnn atn kararl bir ekilde srp, baldrlarn kuvvetle kapatp, yahut kam veya mahmuzu tam zamannda kullanarak, atn en iyi gayreti gstermeye tevik ederek... Ama: burda onu 'kaldrmak' diye biey yoktur. Ve gerekte basite atn azna tutunurken bir ok insann kendilerini atn kaldrdna ikna etmeye almasn anlamak mmkn deildir. Kanma yani red, hem de at iyi ve serbest bir atlayc olduu halde, baka herhangi bir eyden daha fazla binici tarafndaki sinirlilikten kaynaklanr, hemde ska. ou at, birkez gzelce atlamaya altrldnda, baka bieyden ziyade zevk almay tercih eder ve bundan fazla holanmayanlar bile nadiren atlamaktan kanr, eer tereddtsz, kararl srlrler ve stnden amann onun iin imkansz olduu bieyin stnden atlamas istenmezse. At bir kez atlamaya sevk ettikten sonra binicinin fikrini deitirdii bir ka vaka en iyi bir atlaycnn bir reddediciye dntrlmesinin sanki en emin yolu olduu anlalacaktr. At binicisini tatmin ederek okuldaki srktan atladnda, kaplarn dna karlmaldr, yine lbr baln tak, ve ksa itlerin zerinden yedeinde sr, hendekler de dahil, veya aslnda yol boyunca makul trde herne karsa, tedricen byklere gtrerek, ondan istenebilecek her eit itin stnden atlamaya alncaya kadar, ve gvenli ve rahata yapana kadar. Sonra engel lerin stnden binerek srlmeli, nce ksa olanla balayarak, ve sonra gene byklerle devam ederek; herhangi tecrbeli bir binici atn ne zaman atlattn syleyebilir... tabi kavrayabildii kadar ve bununla memnun olmaldr. Hi phe yok ki, bazan at heycandan sakin olduu zaman gemeyi denemeyecei yerlerden geer, veya binicisi ondan denemesini isteyecek olur, fakat gen at eitilirken binici atn grece rahatlkla yapabileceinden fazlasn istememeye dikkat etmelidir.Atn herhangi bir itin stnden srlrken ki adm karar ile ilgili hi bir kat ve acil kural belirlenemez, bu binicinin takdirine braklacak bir meseledir, atnn serbest mi yoksa savsak bir atlayc m olduuna gre takdir

kendisinindir, acele ettirmemek artyla. Fakat bu bir kural olarak anlalmal ki, at sk ormanda ok hzl ve sulak arazide ok yava srlemez. Ayrca al ve hendek stnden srerken: adm karar; hendek, atn yere konduu tarafta ise, yerden kalklan tarafta olduu zaman ki admdan biraz daha hzl olmal.

Gen bir ata atlamann lbr balyla, stne binilmeksizin retilmesi; uzun bir ift dizginin arkadan kullanlarak atn srlmesinden daha iyi bir yoldur ki at ksa bir it stnden serbeste atlad durumda yere konduu anda, durdurulmadan takip edilebilmesi iin srad zinde bir adam gerekecei aktr halbuki lbr balyla ve yaklak 15 metre dizgin ipiyle ortalama hareketlilikte bir adam atla beraber ksa itleri olduka yakn aabilir ve lbr dizginini biraz daha fazla ata vererek, atlamann hemen sonrasnda ani mdahale gerekmez, at engellemez.

GEM TAKILMASI Atn kantarmada nceki btn derslerini muntazaman getii dnldnde, imdi gemlenebilir; ve burda ilk yaplacak ey bulunabilecek en hafif gemi semektir, gemin kemeri ne kadar alak olursa o kadar iyidir, aslnda gemde hi kemer olmamal, ama atn dilinin sanki altnda uzanmas iin azlk ksm, tam merkezde azck eilmi olacak. Gemin azda yeterince geni olmasna dikkat edilmeli, yle ki azn yanlarna bask yapmasn yahut dudaklar ksdrmasn; ayn zamanda ok geni olmayacak zira olursa azlk ksm ayn anda atn aznda ki ubuklarda her iki yanda tamamen eit tanmaz, fakat bi taraftan brne devaml bastracaktr ve bylece binicinin yardmlarn belirsizletirecektir. u da ayrca hatrlanmal ki; yanak ksm ve ya gemin dallar ne kadar uzun olursa gem o kadar sert olur. Bu yzden gen bi at iin gem seerken son derece ksa yanak ksm olan arzu edilir. Kantarmayla tamamen ayn prensipte alan ve ayn usulle taklan bridoon, atn azna yerletirilmeden nce gemin azlk ksmnn stne konmaldr. Gemin taklmasyla ilgili, svari talimatnamelerinde saptanm u genel ynergeden daha iyisi yoktur; ''gem, azlk ksm aygrn aznda en alt kpek diinden 2.5 cm yukarda ve ksran kedeki diinden 5 cm yukarda olacak ekilde taklacak''. Az kendine zg ve tuhaf ekilli baz atlar, gemin azlk ksmnn biraz yukar yahut aa yerletirilmesini gerektirirler ve atn dalgn gezmeye eilimli olduu durumda gem burda belirtilenden biraz daha aaya taklmaldr ama u da aklda tutulmal ki, gem indirilerek daha da sertletirilmi olur, bu yzden byle binerken elin daha fazla hafifletilmesi gerekir. Kantarmada dzgnce hazrlanm gen bir ata ilk sefer gem taklacanda, sradan basit ift dizginli balktan daha iyisi yoktur tabi dzgnce taklmas artyla. leyii sade ve at iin, istenen asl eyin ne olduunu anlamas daha kolaydr.

yukarda: ift dizginleme (dizginleme gemi ve balk kantarmas birlikte)

sada: dizgin yahut alkoyma gemi

Dizgin gemi ata taklmadan nce zerinde przl balantlarn olup olmad gzden geirilmeli, bir sre kullanlm olanda ska karlalr. Eer dizgin gemi tek kullanlacak ise, balantlar genilemi ve incelmi yani anm olan kullanma; nk bylesi sanki bi bak gibi kesicidir. Dizginleme ift olacaksa, atn azna nihayi olarak takmadan nce her balantnn yerine tamamen uyup uymadn bkp evirerek kontrol et zira byle deilse dizginleme at iin rahat olmaz, arzu edildii gibi gemin ene etrafnda dzgn bir dayana olmaz. Bunu takarken iki parman kolayca eneyle arasna girmesine msaade ettiine baklmal. enenin boluunda durduu ve alt dudaktan aa dmedii srece, balangta; nadiren, ok gevek olabilir. Buna karn bi sre sonra gemde binilirken; dizgin gemi, iki parmaktan fazlasna izin verecek ekilde balanmamal, ama balantlarn olduka dzgn olmasna imtina edilmeli. Binmeye alk olsun ve ya olmasn herkes mkemmelce farknda olmak mecburiyetindedir ki kantarma ve gemin etkileri birbirinden tamamen farkldr. Kantarma dorudan atn az ve dili stnde ki ubuklara etki ederken gem; dizginler ksaltldnda : azlk ksmnn azda ubuklar stnde bask yapmasna ek olarak yanak kaynn alt ksm ileri ekilir ve gerdirilir bu alt eneyi kavrayan dizgin gemini ve zincirini sklatrr ki kantarmadan ok daha serttir. Bu yzden binici, gemdeki ilk derslerde bunu kabaca zalimane kullanmaktan kanabilecek kadar ok ta yle dikkatli olamaz fakat atn gemin temasn anlamas salanacak ve itaat ettirecek ekilde olabildiince sade bir tarzda balamak zorundadr.En iyisi attan inilmi olarak balanmasdr. Baln giydirilmesiyle ve ata gre dzgnce uydurulmasyla birlikte, adam atn yakn tarafnda durmal, yz ata dnk, topuk mesafesi uzakta, sanki ata binecekmi gibi ayn konumda, sadece bu sefer eyere kar durmak yerine atn bana yakn, gem ve ince kantarma dizginleri atn boynunda geveke dururken; sa elini sakince dizginlerin altndan geirmeli ve sa gem dizginini kavramal, gem halkasnn yaklak 10 cm uzandan, ayn anda sol gem dizginini halkaya yakn ve yavaa sol eline alarak, sa eli biraz geriye ekerek ve sol eli ileri, gemi atn aznda dndr, saa az bir bkm elde edecek ekilde. Bunu hoa yaptnda, at tekrar dorultmal, pohpohla, ve br tarafna geerek ayn eyi sol tarafna tekrarla. At gemde bkerken, onunla oynamaya teebbs etmeyin nk bunu yaparken mutlaka bir silkeleme olur, ama azda ubuklar boyunca azar azar evirin, tam da ata kabul ettirmeye yetecek bir basnla ve sonra at pohpohlayn. Bir ka gn ata binmeden, bkmeyle ksa bir sre geirmenin; binildiinde atn gemine nazike katlanmasn salamaya en iyi yardmc olduu anlalacaktr. Gem takldktan sonra ata ilk defa

binilirken, binici bunu sadece bridoonda yapmal, ve her iki elinde bir gem ve bridoon dizginini tutmal, kk parmak aralarna alnarak,kantarma ve kou dizgininin birlikte kullanlarak binildii zaman ki usulle, ve tamamen bridoon dizgini ile sr, gem dizginini tam atn ban sallamaya niyetlendii durumdaki kadar ksa tut, bylece gemde ok fazla bir oynama olmayacak ve gem dizginini bann stnden sallamasyla bir tehlike olmaz. Gemlendikten sonra bir ka gn boyunca devaml dz ileri almasnda tutulmal, gem temasna itaat etmeye alana kadar, ve mutabakatn arttrana kadar; gem dizginleri derece derece ksaltlmal ta ki at balna itaatkar yrr kldrlana dek. Binici drt dizgini de eit hissederek srmeye baladnda, at kantarmada daha nce retilen derslere hergn yeniden koulmal. Ska durdurulmal, fazla yorulmasn diye, ve bir seferde her hangi bir dersi ok uzun srdrmemeye dikkat edilmeli, at tiksindirecek ekilde, ya reddetmesiyle sonlanacaktr yahut batan savma bi yolla geitirmeye alacaktr ki bu arzu edilen manaya haiz deildir. Bu gen atnn bana ska gelir, btn olas niyetlerin en iyileriyle birlikte, at kesinlikle houna gitmeyen bir dersin belirli bir parasnda tutar ta ki at hasta edene ve yorana kadar ve reddedene kadar. Bir ok durumda adamn da tabi sinirleri bozulur. Kavga kar ve bu durumda binici herzaman en iyisini elde edemez; at sabr belki de kudreti tamamen tkenene kadar ayn eyin basmakalp tekraryla yormaz ise, binici bi daha ki talebinde muhtemelen istediini alacaktr. At, drt dizginle vazifesini tatminkar ekilde ifa edene kadar, yalnz gemle binilmeye teebbs edilmemelidir ve sonra hafif elleri ve bamsz, mkemmel bir oturuu olan sadece ok iyi bir at tarafndan byle binilmeli. yle bir binici ki; her dnte, gerekli yeni yne atn ban ekmek iin, i bridoon dizginini kullanacak. Sadece gemle (kantarmasz) srlrken, dizginleri tutmann en iyi yolunun ne olduuyla ilgili fikirlerde farkllklar vardr: ama suvarilerin tatbik ettiinden daha iyisi yoktur. Sol elin kk parma dizginlerin arasnda, dizginler el ayasnn tamam boyunca serilir, iaret parma stne yaslanr. zerine ba parmak kapatlr fakat baparmak sadece gem dizgini zerine basar. Sa el herzaman iki yanda da bridoon dizginlerine yardm etmee hazr olmal. Bu tarz bini sadece, iyi terbiye edilmi bir baskn atnda askeri amala tatbik edilmeli zira binicinin silahlarn kullanabilmesi iin sa elinin serbestiyeti zaruridir. Fakat btn sradan amalar iin atlar drt dizginle srlmelidir. Bu metodla binici atn azn canl tutar, ve at sadece gemle srldndekinden daha fazla balna itaatkar kldrlr; buna mukabil at ok iyi terbiye edilmemise ve binici at gemle srmeye almamsa,

bridoonu kullanmazsa at yaln dizginle dndrmeye nafile aba sarfetmesi byk olaslktr: ki bu atn azn da, mizacn da gelitirmez. Kullanlan ok miktarda deiik ekillerde gem vardr; daha fazla ya da daha az sert olabilir, ve hi phesiz dzgnce terbiye edilmemi yahut bakrdrldktan sonra kt binilmi; kontrol altnda tutmak iin, zellikle telalandnda, srad biey gerektiren, bir ok at var. Fakat bir ok durumda gem hafifledike, ve bu sebeple atn katlanmak zorunda olduu ac azaldka, at daha bir honutlukla gidecektir. Bir adam, atn onu tutmak iin sradan ift dizginli balktan daha sert bir ey istedii, kanaatine vardnda, kemeri daha yksek olan bir gem alarak balayabilir. Sonra yine daha ykseini ve bundan silkme geme kadar ve devam edip gider; (Enenmi bir boay tutmaya yetecek kadar sert olan ynla eiti vardr, eer kudret ve kullanlmasyla hayvana verilen acnn miktar yahut zulm hayvan tutacaksa...) bulabilecei en sert gemi bulana kadar ve at yine de ipini ekitirecektir. Resim: Silkme gem at yedekteyken kullanlr (ing: Chifney)

Fakat ayn at yeniden nceki sradan ift dizginli balna ko, srtnda sabr sahibi ve iyi elleri olan birisi olsun ve at ok daha honut yryecektir ene kran gemlerle yrdnden. Hareketli azlk ksm olanlar bir ok atta abuk cevap verir; ille de ok sert deildirler ve azlk yukar aa hareket ettike at onlarla oynamaya cesaretlendirir, ve azn canl tutmasna yardm eder. Gen at ilk defa gemleneceinde azlk ksm sabit bir gem olmas en iyisidir. Oynarl azlklar, bir sre kullanldktan sonra, eklemlerde alma olur, ve eer baklmamsa, atn azn sktrma ihtimali vardr. Pelhamn sakncas: ska sadece bridoonu kullanmak istenebilir ve gemle, bridoonun azlk ksmnn bir olmas; bunlarn ayr olmalarndan daha uygunsuzdur. Ayrca Pelhamn azlk ksm kantarma gibi ortada

mafsalldr ve gem dizginleri ksaltldnda atn azn ubuklar arasnda sktrma etkisi yapar, eit ekilde tanmas gerekirken. yi az olmayan atlar iin, burunsal olan balklar ska kullanlr ve dnceme gre daha sert gem kullanmaktan daha iyi etkiye sahiptir. Kullanlrken, gem balnn yanak ksmnda olmaldr ve bridoon balnn altnda, atn azn ok fazla amasn engellemeye yardm edecek ekilde yeterince alakta ve sk kopalanmal ama ayn zamanda solumaya mani olmamal. Martingal ban ok fazla kaldrmaya eilimli atlarda iyi sonu verir ve ska kullanlr.Kou martingal kullanlmal; herbir kaynn ucunda birer olmak zere, 2 halkas olan, dier ucu gs kayna balanan; her bir halkann iinden bir kantarma dizgini geirilerek ve dizgin kantarmaya bilindii ekilde kopalanr.

Resim: solda: Kou Martingal,

sada: Daimi martingal

Daimi(kalc) Martingal, binicilik amal, bir ata taklabilecek, kesinlikle en gereksiz ve tehlikeli eydir. Atn fena bir halde srtn farzet, kendini kurtarmaya alrken yapaca ilk ey; ban yukar kaldrmaktr fakat stnde bir daimi martingal varsa bunu yapar yapmaz aznda aniden durdurulur hemde bann serbest olmas gerektii bir anda.Sonu byk ihtimalle krlm bir ift dizdir halbuki bu martingalla balanlm olmasa, biraz ekimeden sonra her trl kurtarlrd.Akl banda hi bir adam at stnde byle bir engelleme varken herhangi bir byklkteki itin zerinden atlamay denemez. Bu aralarn hi biri gen bir at gemlerken zaruri deildir. Kt terbiye edilmi veya sonradan martlm olanlara binilirken ok kullanlrlar.

KAPILARIN DIINA nceki derslerin nerdeyse btn talimatlar gen atn okulda ki almas iin verilmi olsada, vaziyete gre atn ksa sre iin kaplarn dnda srlmemesi iin hibir sebep yoktur.Aslnda bu at yeterince gelitii anda arzu edilir ve binici at stnde yeterli kontrol olduunu hisseder ki okuldaki derslerinden sonra hergn ksa bir sre dar karlmaldr. At ok gl deilse ve okulda ki dersinin onun iin yeterli olaca grlmse, okulda ki bir gnlk dersinin atlanmas tavsiye edilir ve sonra bunun yerine onu dar kar. Gen atlar, dar ilk karldklarnda, doal olarak evrelerine bakmaya eilimli olurlar ve sonu olarak dikkatleri kesin bir miktar binicisinden uzaklar. nne yeterince iyi gittii mddete, meraklarndan da honut olunacaktr. Eer ilerde at muhtemelen korkutacak biey grrsen geri dndrme nk senin grdn anda grmemi olmas muhtemeldir.Atn dikkatini ekmeden geni bir ayla manevra yap, eer at daha fazla kavramaya balarsan onu sadece phelendirirsin. Gezinti srasnda, mmknse ayn eyle yeniden karla, ve bu sefer biraz daha yaknndan ge, hi bir ekilde, at utangasa, binici hayvann ban korktuu nesneye doru evirtmeye zorlamamaldr.Eer bir gz atmay isteyecek kadar yeterince meraklysa, pek ala! Brak yapsn; fakat zellikle gen atta asla korktuu eye doru ban serte evirmeyin ve ona doru zorlamay denemeyin. Eer byle yaparsan emin ol; at, cezalandrlm olmaktan dolay, ayn nesneyi bir daha grd zaman daha fazla korkutacak olan, bir kavgaya sebep olursun. Halbuki onu yaygaraya veren eyden ban biraz uzaa evirerek ve ata hereyin yolunda olduunu dndrtecek ekilde mmkn olduunca kendin de umarsamazsan, at byk ihtimalle nesnenin yanndan geecektir, admn biraz arttrmaktan baka belki hibir ey yapmayarak ve korkmaya sebep olmadn anlad zaman, en kk aldr etmeyecektir. Gen atlarn okul dnda ki ilk derslerinde grlen belki en yaygn kusurlar, alndan ayrlmakta ki gnlszlkleridir. Gen atlarn herzaman dierlerinin refakatinde olmay isteme alkanln kazanmalarna izin vermenin anlalr sakncalar vardr; yine de evde kalmaya istekli bir atla balarken, en iyisi birka gn onunla beraber sakin, yal bir beygirde birisini gndermektir, sadece yol gstersin diye.

Nerdeyse btn gen atlar takib edecektir, yahut baka biriyle olduka serbest yryecektir, yine de bir ok durumda bann eve doru evrildiini anlad anda yry tarznda belirgin bir iyileme olacaktr. Tabi ki balangta uygun olan en sakin yol seilmeli fakat binici atn herzaman ayn gnlk devriyeye karma yanln yapmamak zorundadr, zellikle at kurnaz cinstense, nk at ok abuk allm yolu tanyacak ve baka bir yne gitmeye kararl bir itiraz gsterecektir. Birka kez dar ktktan sonra ayn kesin rotaya gndermektense biraz daha uzun bir sefere yahut kt bir yola katlanmak daha iyidir.Bundan baka iyi yollara ve ktlerine, sakin ve ilek olanlara altrlmas gerekmektedir. Anlalacaktr ki atlar eve dnme isteinden abuk kurtulacaklardr, eer binici farkl rotalar seerek ve ska baka yne dndrerek, atn eve gidip gitmediini bilemeyecek ekilde yolunu kaybetmesini salayabilirse. Yal atta ki adam, gen atla beraber birinin gitmesi gerektiini farzederek, tedricen uzaklamal, bazen gen olana nde gitme frsat vererek, ta ki takibetmee yahut nderlik etmee istekli olana kadar ve sonra yoldandan vazgeilebilir. Atlar darda, okulda ki gibi dizginine itaat ettirerek srlmeli; at binicinin el ve baldrlarna itaatkar ve canl ve zeki yapt dncesiyle verilmi olan okulda ki derslerde ki gibi ve her at bu canll ve itaate hazr olmay muhafaza edecektir eer tamamen iine uygun tutulursa, bundan atn asla bir dakika rahat etmeyecei ve binildikten sonra inilene kadar herzaman hrpalanaca anlalmayacak.Fakat ok iyi terbiye edilmi herhangi bir at, eer bir sre iin iinden kaytarmasna izin verilirse, binicisini istismar edecektir, ve yeniden iine koulmadan nce mhim bir mklat karacaktr.

ILGAR (Hcum Drtnal) Her ne kadar; ata okulunda yrmesi, trs ve ekin gitmesi ve kendini dzgnce tamas retildiysede henz imdiye dek atn admn lgara uzatmas, eritirmesi hakknda hibir ey sylenmedi, fakat kaplarn dnda bir sre binildiinde ve herhangi utangalktan yahut baka herne kusuru vardysa kurtulduunda, vaziyete gre, gidii iyi ve yumaksa, Ilgar etmeye koulmal. Bu yaplrken, ska grld ekliyle binici, dizginlerin tm uzunluuyla ata ban tamamen verip, baldrlarn duvar saatinin sarkac gibi sallayarak, at ileriye hzla koturmak iin tekmelemeyecek bilakis adm karar ekinden tedricen arttrlmaldr ve nekadar hzl olduu mesele deildir, at baldrlarla dizginine uydurtularak binilmeli. Anlalacak ki; at eer bu yolla iine uygun olarak binilirse adm uzatldnda, at daha fazla ilerleme kaydedecektir, bu demek ki; dizgini btn uzunluunca almasna ve kendi yoluna gitmesine izin verildii durumda katedeceinden daha fazla mesafeyi daha az zamanda katedecektir; bununla birlikte, dzgnce binildiinde, efendisi iin daha rahat ve gvenli olacaktr. Fakat binici, eer; ska yapld gibi, sadece hayvann bana aslyorsa, atn 'balna itaatkar kldrarak' srd fikrine kaplmamal. Ilgardan sonra dizgini ekerken de, adm tedricen drlmeli, binici eyerde gzelce otururken, eller alakta tutulmal (atn ban alakta tutup elde sklmaya eilimli olduu durum hari, tabi o zaman eller ykseltilmeli) ve baldrlar kapatlmal. Dzgnce terbiye edilmi bir at tabi ki kt terbiye edilmi olandan daha ksa dizginlenip durdurulabilir. Fakat ayn zamanda ok ksa srede durmak iin bir gereklilik yoksa bu tavsiye edilmez zira at ok iyi dengelenmeli, toplanmal ve dizgine itaatkar kldrlmal, at aniden durdurmak kesin bir miktar at gerecektir ve anlalmas asla sevilmeyen bir eydir ki; tam hounuza gitmesi iin ona ektirdiiniz pek ok acdan sonra, atnz topal olmutur. Tabi ki yle durumlar var ki mmkn olduunca abuk atn durdurulmas mecburdur, belki talihsiz birinin stnde veya stne srmekten kanmak iin, fakat bunlar ok sk olan hadiseler deildir ve mecbur kalndnda, denemek iin zaman gelmi demektir. Birok gen at, yakn arkasndan dier atlarn lgar etmesine yahut kendisini gemesine srarl bir ekilde itiraz eder. Bu bazen sinirden olur, ve bazen yolda kadar hzl gitme tabii temaylnden baka biey deildir, yksek ruhtan kaynaklanan, ve ya elenceye katlma isteinden.

Sinirli olan bylelerinde en iyi are baka birinin sakin bir atla makul bir adm kararnda ska atn yanndan gemesidir, ksa mesafe yaknndan ve azar azar aranzdaki alan azaltarak ta ki at yoldann iyice yaknndan gemesine alana kadar. Sinirli attaki binici at pohpohlamal bylece genelde atn yanndan geene dikkat kesilmesini tam zamannda engellemi olur. Dier durumda binicinin yapmas gereken tek ey, atn dikkatini kendi zerinde toplamasn salamaktr; kantarmay hafife atn az boyunca hareket ettirerek dier at yanndan geerken ve atn ban yukarda tut ki arkadan gelene tekme atmasn nleyebilesin. Fakat bu eit eyler baka bieyden ziyade atn mezliinden kaynaklanr. Ve biraz fazladan yaplacak dersler at sakin tutmada faydal bulunacaktr. Gen bir atn bazen gelitirebildii en kt kusur, baka bir hayvann ona doru hzl bir admla geldiini grnce; aniden geriye dnmektir; ou vakada nce yarm aha kalkarak. Byle biey olduunda atn gz muayene edilmeli, nki yakn-grmezlik buna sebep olabilir, bu durumda ona doru beklenmedik ekilde gelen baka hereye yine ayn tepkiyi vermeye mtemayil olacaktr, bir sayfa beyaz kat gibi, bir su hzmesi gibi yahut bu eit herey. Eer gzlerinin salam olduu bulunduysa, ve nitekim sadece evik admlarla yryen baka bir atla karlatnda arkasna dnyorsa, baka bir at arkasndan lgar ettiinde sinirlenen atn durumunda tavsiye edilen tedavi denenmelidir tabi sadece yolda arkasndan yetiip gemek yerine onunla karlamal ve yzyze gelmeliler. Bu eit eyleri yapan atlar balarn karlatklar attan uzaa dndrmee altklarndan, binici i dizgin ve d baldrla bineini zamannda kaytarmaktan alkoymaya hazr olmaldr.Tabi ki bu kusurlar bir gnde zlmez, fakat bir at ta tasvip edilemez ok tehlikeli ve sakarca huylardr ve eer gen atlarda zamannda tatbik edilirse, genelde anlatlan tedavi tamamdr. Binicinin hissesince bkmaz bir sabr gerekir, ve dier atlnn aceleyle, rencinin zerine, ok ani veya ok hzl hamle etmemesi zaruridir.

CEZA Gen ata verilen btn derslerde cezalandrmadan nadiren bahsedildi, asla gerekli olmadndan deil, fakat mmknse ata gereken herey onsuz retilmelidir. Ama en iyi niyetli bir adam bile bazen cezaya bavurmak zorunda kalacaktr. Eer cezalandrma gerei asla ama asla ortaya kmadysa; o at, btn derslerine yrekten katlanm ok iyi, mutedil bir attr ve oka sabreden bir binici tarafndan ok iyi binilmi demektir. Eer bu olmadysa, daha da fazla itimat binici tarafndan oluturulacaktr. Cezalandrlmaktan genelde kaan atlarn snf, eer iyi ellerde olursa, koak, kaygsz bir hayvan, olduka terbiyeli haylazlktan uzaktr. Tavladan dar her zaman zinde kar ve gn boyunca hemen hemen ayn kalr; fakat iyi binici olmayan insanlarn elinde bu kaygszlk ska hoa gitmez ve at bunun iin cezalandrlr. Burdan u anlalmamal, Eer bi at iten kamak iin inat ediyorsa, binici ona ban verecek ve dizlerinin arasna aldracak ve zplamasna yahut onu stnden atana kadar ifte atmasna gz yumacak: fakat u kesin ki atlarn kaygsz olmalar ska suistimal ediliyor halbuki gereken herey; sadece baladktan sonra birka dakika birazck sk kapal binilmesiyken. Bu stne binildiinde her zaman zplama alkanln kazanm; hakknda daha baka eylerin sylenecei bir ata uygulanmaz, ama sadece biraz krpe ve yukarda ki; iin dnda olan atn durumunda geerlidir. Cezalandrma gerekten gerekli olduunda; hangi eit cezann daha etkili olduuna dair deiik fikirler vardr: kam yahut mahmuz. Bununla ilgili hibir kural belirlenemez. Bu atn mizacna ve ne iin cezalandrlacana baldr. Hereyden nce, binici atn ne istendiini doru anladndan tamamen emin olmaldr ve bu inatlk yahut tembellik gemdeki bir kusurdan m neet etmektedir? Yahut isteneni yapmaya mani, herhangi bir fiziksel yetersizlikten. Eer binici atn bir dersten dierine ok abuk geirildiini dnrse ve bunun neticesi reddettiini, gerekliyse at bataki derse dndr, ama atn ondan ne istendiini tamamen anladna ikna olur olmaz ve bunun sadece iten kaytarmak iin sergilenen kurnazlk ve inattan olduunu, o zaman ne kadar abuk cezalandrlrsa o kadar iyi olur. Burda en yaygn hata, cezalandrma icra edilirken, binicinin kendini asabi bir haleti ruhiyeye kaptrmas, ve bu halinin cezay basiretle icra etmeye uygun bir durumda olmamasdr ki bu artlarda sakince yaplabilecei zamana dek at yalnz brakmak daha

iyidir. Cezann gerekli olduu birok durumda; elden geri kalan atlarda byle olduu anlalacaktr, demem o ki; binicinin el ve baldr yardmlarna yeterince itaatkar olmayanlarda. Binici atn azn hafife hissedeceine ki btn adm kararlarnda herzaman byle yapmal, at baldrlarnn arasndan sarktrm gibi ve gemi atn aznda geveke salverir, asla at zapt etmeyerek. Eer geriye dizginlemeye teebbs edilirse ve bu yolla zaptedilmeye allrsa, ban alaltr ve geriye koar veya ban yukar atar ve aha kalkar; eer trsa kaldrlrsa ve binici baldrlaryla atn balna uygun gitmeye tevik ederse, aniden at srayarak yaplan bir usulle ekine kar ve bu belki de at balna oturtmann ve onu zaptetmenin en iyi zamandr. Binici burda ok kat'i olmak zorunda, ellerini alakta ve parmaklarn dizginlere skca bastrarak tutmal; sonra baldrlar da kudretle kapatlmal ve eer bu at balna uydurmak iin istenen etkiye haiz olamadysa baldrlarn aa ksm biraz daha geriye srklenir ve bacaklar nce uzaa ekilmeden, kolan arkasndan her iki mahmuz serte uygulanr, eller hala sk tutulurken. Mahmuzun uyguland an; eer eller esnerse, at sadece hzlanm bir admla nne gider, cezadan kanmak iin, hala balna uymayarak, halbuki eller esnemeden skca tutulursa, hayvan gemine atlr. stenen sonu her zaman ilk seferde elde edilemez, ama binici atnn gidiinde bir ilerleme olduu hkmn verebilmeli, ve sonra bunu daha fazla ceza olmakszn devam ettirmeye almal. Ska kastsz yaplan bir ey olan; topuklarn srklenmesi ve at mahmuzla gdklamak, zellikle bkme derslerinde, gen bir ata tekme atmay retmenin belki en emin yoludur. Fakat mahmuzla hi dokunulmad halde tekme atan atlar da sk karlalan bir vakadr ve eer byle yaparlarsa, tekme att yanda ki mahmuz tereddt gsterilmeden serte uygulanmaldr. Eer bu tavsiye zamannda tutulursa; at nadiren alkanlnda srar eder. Ama baboluunu srdrmesine izin verilirse, bunu pekitirir ve bu huyun kkn kurutmak daha fazla ceza ve biraz zaman gerektirir. aha kalkma bir atn gsterebilecei en tehlikeli kusur eklidir ve bu kesin bir iarettir ki: hayvan elden geridedir. Denebilir ki: elden geri olduu zaman mstesna; bir at asla aha kalkmaz meer ki beklenmedik bir balang yahut korkunun sonucu olmadka. Bunun en kt taraf belki zmesi en zor kusur eklidir nk atn korkusu hereyden nce gelir. Byle atlar terbiye etmenin deiik yollar vardr yahut bunu denemenin. Baz insanlar at ban kaldrdnda su dolu bir keseyi bann stne koymay tavsiye eder bazlar durdurup yolun kenarna ekme taraftardr. lk are iin, ahr kapsna su dolu bir keseyi asarsn muhtemelen oluacak srekli bir etki iin; bu at o an iin hayrete drecektir fakat bi daha ki

sefer bunu yapmaya heveslendiinde byk ihtimal yine ahlanacaktr. At yolun kenarna ekmek hakknda denebilirki bu binici tarafnda epey cesaret ve beceri isteyen bireydir ve herkes bylesine bir tecrbeyi arzu etmez. Yapldnda: sonu; hem at hem binici iin, tehlikeyi mazur gstermeye yeter derecede tatminkar deildir. Eer binici bunu yapmak istiyorsa yolu udur; at ykselirken, sa aya zengiden karmak, ve sol el atn yelesindeyken dizginleri sa elde tutmaktr. At nerdeyse dimdik olduunda yahut genelde ykseldii kadar ykseklie geldiinde sol aya da kar ve gem dizginleriyle keskin bir eki yap ayn anda sol elle bastrlr ki binicinin uzaa sramasna yardm edecektir, fakat nce sylendii gibi ok tehlikelidir ve kusurun kkn ortadan kaldrmaz stelik eer at gerisin geriye derse byk ihtimalle ban ok sert arpacak ve sonu olarak annda lecektir. Byle durumlar binici hayvan kastsz olarak ektiinde de meydana gelir. Silkme gemlerine gvenilemez: atlar bu gemlerle nerdeyse bunlar olmadnda ki kadar kolayca aha kalkar. ahlanacak at srmek zorunda olan adam atn azna iyi bir kantarma koymaktan daha iyisini yapamaz ve bir ift kou dizgini ki alldk ekliyle yan tarafta yuvarlamaya yahut kolana balanmayacak fakat atn n ayaklarnn arasna getirilecek ve altnda balanacak. Eer hala yukar kalkyorsa, yaplacak en iyi ey ve en gvenlisi, dizginleri biraz koyver(bolart), ban tamamen brakmadna veya aaya bastrmadna emin olacak ekilde, ne yaslanarak vcudun dengesini srdrecek ekilde ve baldrlar kapal tutarak. Aaya eildiini anladn anda, uyank ol, ve n ayak yere dokunmadan nce iki mahmuzu uygulayarak at nne gnder, ve onu yrmeye tamamen sevk ettikten sonra ban kavrayarak onu bu ekilde tut; ama azn ok fazla zaptetmeden nce, at nne sr yoksa muhtemelen tekrar ban kaldrm olacaksn. Burda mahmuzlar kamdan daha iyidir eer at onlardan serbeste kayorsa, eer byle deilse, bir kam veya dibudak dal, ama binicinin tek eliyle srmesi gerektiinden, kam kullanmak aslnda mahzurludur. Eer binicinin lbr kamsnda becerikli yayan bir adam varsa, yardm alnabilir, ama gerekeni binicinin yapmas arzu edilir. Hayvan n ayan vurup kalkarken, adam asla atnn kendisiyle beraber geriye gitmesinden korkmamal; dengesini gzelce koruduu mddete, fakat n ayaklarnn altna dmekten sakn. Sonra binici bann aresine bakmaya hazr olmal nk at byk ihtimalle taraf deitirecek yahut geri gidecek yahut yan tarafna yklacak. Baz insanlar aha kaldrlan atlarn baz durumlarda biniciden kurtulmak iin kasden kendilerini yere yktklar dncesiyle meguldrler, fakat bu samalktr. Dizgin temasndan kurtulmaya alt zaman ahlanmay kefetmi olsa da yine

de gerisin geri yklmaktan eyerde ki adam kadar korkar. At dengesini koruduu mddete ve dizginleri tutan binici tarafndan ekilmedii srece, atn bunu kasden yapma tehlikesi fazla deildir. Tabi ki zayf beli ve dizleri olan atlar eyerin arkasnda kudretli olanlardan daha byk ihtimalle deceklerdir. Fakat bu sebepten ykldklarnda genellikle bir yana yklrlar, nadiren dmdz karya. ahlanan byle bir atla baa kmann en iyi yolu, bunu yaptnda kendi haline brakmaktr ama kendine gelince nne srerek onu cezalandr ve sonra ele itaatkar tut. Tepinme, atlarn sergileyebilecei ok irkin bir huydur, genelde ilk derslerde ki kt eyerlemeden kaynaklanr. Eer ki at aceleyle eyerlenmise ve kolan aniden sklatrlmsa, ilk derslerde salk verildii zere; delik delik tedricen ekilmek yerine, gen at byk ihtimalle srt etrafnda kendini hrpalayacak, zplamalarn etkisiyle, kolan yrtacak ve eyerden kurtulacaktr. Bu bir kez yapldnda, hi phe yok ki at yaptn yeniden tecrbe etmeye alacaktr. Eer bu ilk derslerde olursa, tabi ki daha fazla zaman verilecek, ve derslerin baarlmasnda daha dikkatli ol, ama gerekli zen her zaman gsterilmez ve atlar alkanlnda mzminleir. Ayrca uzun zamandan beri eyere altrlm olsa bile; hala tepinen atlarla sk sk karlalr. Attan belki herey telala istendi. Srtna eyer frlatld ve kolanland, balk takld, aniden dar karld ve binildi. Belki midesi daha yeni yemlendiinden iti ve ok rahatsz hissetti, binicinin topuklarn yahut mahmuzlarn uygulamas yznden, en iyi adm kararyla balayacana, binicisine itiraz etme serbestiyetini kazand, hayatnda belki ilk defa, ban silkeleyip ekerek, n ayaklarnn arasna alp, srtn yuvarlatp, stnde oturulacak ok az yer brakarak ve btn bu laf-gzaftan daha az zamanda, binicisinden kurtuldu. Yaklak 2 veya 3 tepinme bunu yapar, bir kural olarak, ilk seferinde, sahibi iin; eer kurban oysa, hazrlksz yakalanmas nerdeyse kesindir ve herey ok abuk son bulur, en azndan bu vakada. Kuvvetle muhtemeldir, eer binici kendini toparlad anda ata yeniden binerse, sanki hibir ey olmam gibi at sakince kaptrp gidebilir. Fakat hereye ramen binici iyice emin olabilir ki hayvan bunu hatrlayacaktr, ve ayn eyi tekrar tekrar yapacaktr, galip geldii srece, hemde dzgnce eyerlenmi ve telasz, dikkatlice binilmi olsa bile.

Bazen tepinmeye sebep olunan dier bir yolda, tedavisine gemeden nce burda bahsedilmesi iyi olabilir, eyer taklmadan nceki inceleme srasnda yeterince dikkatin gsterilmemesidir. Eyer yastnn kaplamas yeni aklrken, bir mh kaplamadan kk kalm olabilir. Binici ata binmeden nce etraflca bakabilir ve bir kusur grmemi olabilir, buna ramen atn epey huzursuz olduunu fark edecek. Fakat bieyin yanl olduunu anlamadan nce atnn srtnda ok fazla durdurulmayacaktr ve eyeri kartp eyer yastn (10 numara) inceleyerek sebebi bulabilir. Bir mhn atn srtna feci bir ekilde batmas vakasnda bu geerlidir. Seyisler ve atlarla bireyler yapmak zorunda olan herkes, atn giymek zorunda olduu hereyi ok fazla inceleyemezler. Bir ok vakada; byle eziyet edilmi bir atn binicisi, bir eyin unutulduunu anlayacaktr; aynen aceleyle eyerledii, ok sk kolanlad ve daha nce tarif edildii gibi ata aniden bindii vakalarda ki gibi, bu demek ki; binicisini drerek veya birinden kurtulmak iin yapmas gereken bildii hereyi yaparak. Bu eit elenceleri edinen bir atla baetmenin en iyi yolu; eer iyi eyerleyip ve stne binmeden nce bir sre durmasna izin vermek istenen etkiye sahip olamadysa, ata bir lbr bal takmak ve stne binerken onu iyi bir adama tutturmaktr nk atlar dar ilk karlp ve binilirken nerdeyse herzaman tepinip srarlar. stne binildikten sonra ksa sre durmasna izin ver sonra sakince ileri baek, aslnda ona, aynen gen ata ik defa binildiinde ki yntemle muamele et. At eer ban aaya indirmeye teebbs ederse; lbr baln tutan adam zamannda yakalayacak ekilde tetikte olmal ve yular keskince yukar aslarak at

bundan men etmeli. Sonra biraz at sakince sr, ta ki arkasn iyice indirene dek bylece lbr bal karlabilir. Bu herzaman meseleyi yoluna koymaz, zellikle at birka kez tepinmekten kazanl kdysa. At hereyi unutmu gibi grnebilir ve biriki gn arzu edildii gibi yrm olabilir ve sonra hi bir sebep yokken, grlebilecek, hi olmad kadar kts olabilir. Bir at birkez ban kurtardnda, eer gerekten tepinmeye niyetlendiyse ve eer yeterince uzun sre devam ederse en iyi bir adam bile srtndan atacaktr. Bu kimin borusunun daha uzun sre teceine bal bir meseledir. Bu eit bir yabaniyi slah edecek en iyi ceza eiti, lbr kaml bir yayan yardmc kullanmaktr. Adam at ileri srmek iin kamy kullanrken, lbr baln tutan adam da; at ban kurtarmaya alrsa biniciye yardm etmeli. Binici iki eline de muhtatr; mahmuzlarn kullanabilir, ama iyi kullanldnda, kamnn acs ve sesiyle ayn etkiye sahip olamaz. Bu cezalandrma usul ok kat grlebilir, fakat at direnli olduunda sk tedbirlerin alnmasn gerektirir.Byle kararllkla verilmi bir iki ders; bunun tekrar tekrar, yarm yamalak yaplmasndansa, at zerinde, daha iyi ve uzun sren bir etkiye sahibolacaktr. Hayvan oyunda birka kez kendini yenilmi bulduunda, muhtemelen umudunu kaybedecektir; ama hala dikkatle eyerlenmeye ve sakince binilmeye ihtiyac olacak, nk ne zaman etkili bir ekilde tedavi olduundan tamamen emin olmak zordur. Gen atn ilk derslerinde hibir suretle cezaya bavurulmamaldr. Mmkn olan her yolla cesaretlendirilmeli ve ondan istenenler retilmelidir; fakat bakrdrlmasnn sonuna doru, atn kurnaz ve tembel bir hayvan oluvermesiyle sksk karlalr ve kesinlikle biraz ceza gereklidir, zellikle ou zaman miskinlemeye eilimli seviyesiz atlarda. Yal atlarda, sert cezalar gerekli olduunda, kusur genelde birinci seviyede binicinindir yahut atn bakmn yapanlarn. Bunun gereklilii asla ortaya karlmamal, ama bu olduunda, ata kar kat bir tutum gibi grnsede, derhal kararllkla ele alnmal (yedee) bu onun iin daha iyidir; binici bunun yaplmas gerektiine ikna olduu an, bu faydal disiplin ertelenmeli ta ki at kt huyunu pekitirene kadar ve bunun sonucu olarak daha da sert cezalandrlmas zaruridir. Ceza, yine de, herzaman basiretle uygulanmal ve istenen etki gerekletiinde, at yine cesaretlendirilmelidir. Allah(c.c.) 'nn yaratt gzel bir hayvan olan btn tarih boyunca bizlere bineklik ve yoldalk etmi atlara, gene Adiyat suresindeki snrlar iinde, gereken sevgiyi ve de sabr gstermemiz dileiyle. SON

Viyana mzesinde Kara Mustafa Paaya ait olduu idda edilen Trk Eyeri

Trk Sipahisi Msrda saratan gem satn alrken

Kremlin Mzesinde Rus arna Hediye edilmi Trk eyeri

Amerikada mzede Orta Asya yapm bir eyer Kagar Eyerleri

Dresden Mzesinde Trk eyeri

Tarnow Mzesi Trk Eyeri

Poznan ulusal mzesi Trk eyeri 17. Yzyl

Eyerin iskeleti; Eyer Kalta

Almanya Karlsruhede Trk Eyeri

ZENG RESMLER