BÖLÜM 8

BETONARME

8.1 APLİKASYON
1. Genel

Şartnamenin bu bölümü betonarme öngermesiz köprü elemanları ve

yapıları içindir. Öngermeli olarak tasarlanan köprü elemanları Bölüm 9’un
şartlarına uymalı.

2. Notasyon

a= Denklem dikdörtgenel gerilme bloğunun derinliği (Bölüm 8.16.2.7).

ab=Dengeli uzama durumu için dikdörtgenel gerilme bloğu derinliği.
av=Kesme açıklığı,münferit yük ve mesnet yüzü arasındaki mesafe (Bölüm
8.15.5.8 ve 8.16.6.8).
A=Eğilme çekme donatısını çevreleyen ve bu donatıyla aynı ağırlık merkezine
sahip betonun,filiz veya çubuk sayısıyla bölünmüş mm2 cinsinden etkin çekme
alanı. Eğilme çekme donatısı çeşitli ebatlarda çubuklardan veya filizlerden
oluşuyorsa, çubuk veya filiz sayısı toplam donatı alanının kullanılan en büyük
çubuk veya filiz çapına bölünmesiyle bulunmalı. Hesaplarda A’yı hesaplamak için
kullanılan net paspayı kalınlığı 2x25.4(50.8)mm’yi aşmamalı.
Ab=Tek çubuk alanı , mm2 (Bölüm 8.25.1).
Ac=Spiralin dış çapına ölçülmüş spiral donatılı basınç elemanının çekirdek alanı,
mm2(Bölüm 8.18.2.2.2).
Acv=Kesme transferine mukavemet eden beton kesitinin alanı , mm2(Bölüm
8.16.6.4.5).
Af=Dirsek veya kancada mukavemet momenti donatısı alanı , mm2(Bölüm 8.15.5.8
ve 8.16.6.8).
Ag=Kesit brüt alanı , mm2.
Ah=Eğilme çekme donatısına paralel kesme donatısı alanı , mm 2(Bölüm 8.15.5.8
ve 8.16.6.8).
An=Dirsek veya kancada çekme kuvvetine, Nc(Nuc) mukavemet için kullanılan
donatı alanı , mm2(Bölüm 8.15.5.5 ve 8.16.6.8).
As=Çekme donatısı alanı, mm2.
As′ =Basınç donatısı alanı, mm2.
Asf=I- ve T-kesitlerinin sarkık flanşlarının basınç dayanımını gerçekleştirmek için
gerekli donatı alanı.
A sk =Bir kenar yüzünde birim yükseklikte yüzey donatısı alanı,inch2/ft.
Ast=Boyuna donatının toplam alanı(Bölüm 8.16.4.1.2 ve 8.16.4.2.1).
Av=Bir s mesafesinde kesme donatısı alanı.
Avf=Kesme –sürtünme donatısı alanı , mm2(Bölüm 8.15.5.4.3).
Aw=Eklenecek veya bindirilecek tek filiz alanı , mm2 (Bölüm 8.30.1.2 ve Bölüm
8.30.2).
A1=Yüklü alan (Bölüm 8.15.2.1.3 ve 8.16.7.2).
A2=Geometrik olarak yüklü alana benzer ve onunla eşmerkezli mesnet yüzeyi
kısmının maksimum alanı(Bölüm 8.15.2.1.3 ve 8.16.6.6.2).
b=Elemanın basınç yüzünün genişliği.
bo=Levha ve temellerde kritik kesit çevresi(Bölüm 8.15.5.6.2 ve 8.16.6.6.2).
bv=Yatay kesme için incelenen temas yüzeyinde enine kesit genişliği.
bw=Kiriş gövdesi genişliği veya dairesel kesit çapı(Bölüm 8.15.5.1.1).
c=En uçtaki basınç lifinden tarafsız eksene mesafe(Bölüm 8.16.2.7).
Cm=Gerçek moment diyagramını denk üniform moment diyagramına bağlayan
çarpan(Bölüm 8.16.5.2.7).
d=Çekme donatısı ağırlık merkezinden en uçtaki basınç lifine mesafe, mm .
Dairesel kesitler için kesme dayanımını hesaplarken,elemanın karşı yarısındaki en
uçtaki basınç lifinden çekme donatısı ağırlık merkezine mesafeden küçük olması
gerekmez. Bileşik elemanlar için yatay kesme dayanımını hesaplarken d,tüm
bileşik enine kesit için en uçtaki basınç lifinden çekme donatısı ağırlık merkezine
mesafe olmalı.
d′ =En uçtaki basınç lifinden basınç donatısı ağırlık merkezine mesafe , mm .
d′ ′ =Donatı ihmal edilerek brüt kesitin ağırlık merkezinden çekme donatısı
ağırlık merkezine mesafe , mm .
db=Çubuk veya filizin nominal çapı , mm .
dc=En uçtaki çekme lifinden en yakın çubuk veya filize mesafe, mm. Hesaplarda,
dc’yi hesaplamak için kullanılan net paspayı 2x25.4(50.8)mm’den büyük olmamalı.
Ec=Betonun elastiklik modülü(Bölüm 8.7.1).
EI=Basınç elemanının eğilme rijitliği(Bölüm 8.16.5.2.7).
Es=Donatının elastiklik modülü(Bölüm 8.7.2).
fb=Betonun yüklü alanda ortalama mesnet gerilmesi(Bölüm 8.15.2.1.3 ve Bölüm
8.16.7.1),Mpa.
fc= Betonda servis yükünde uç basınç lifi gerilmesi(Bölüm 8.15.2.1.1),Mpa
fc′ =Betonun hesap basınç dayanımı, Mpa.
(fc′ )1/2=Beton hesap basınç dayanımının karekökü, Mpa.
fct=Hafif agrega betonunda ortalama yarma çekme gerilmesi, Mpa.
ff=Donatıda yorulma gerilmesi sınıfı, ksi(Bölüm 8.16.8.3)
fmin=Donatıda cebirsel minimum gerilme seviyesi(Bölüm 8.16.8.3), Mpa.
ff=Beton kopma modülü, Mpa (Bölüm 8.15.2.1.1).
fs=Servis yüklerinde donatıda çekme gerilmesi, Mpa (Bölüm 8.15.2.2).
fs′ =Denge durumunda basınç donatısında gerilme(Bölüm 8.16.3.4.3
ve8.16.4.2.3) ,Mpa.
ft=Servis yükünde betonda en uç lifteki çekme gerilmesi(Bölüm 8.15.2.1.1) ,Mpa.
fy=Donatı hesap akma dayanımı, Mpa.
h=Elemanın tüm kalınlığı,mm.
hf=I- Ve T- kesitlerinde basınç flanşı kalınlığı ,mm.
Icr=Çatlamış kesitin betona aktarılan atalet momenti(Bölüm 8.13.3).
Ic=Sapma hesaplamalarında etkin atalet momenti(Bölüm 8.13.3)
Ig=Donatı ihmal edilerek tarafsız eksene göre brüt beton kesitinin atalet momenti.
Is=Eleman enine kesitinin tarafsız eksenine göre donatı atalet momenti.
k=Basınç elemanları için etkin boy çarpanı(Bölüm 8.16.5.2.3).
la=Bükülme noktasında veya mesnette ek saplama boyu , mm (Bölüm 8.24.2.3).

2
ld=Bindirme boyu , mm (Bölüm 8.24-8.32).
ldh=Çekmede , kritik kesitten kancanın dış ucuna ölçülen,standart kanca bindirme
boyu, (kritik kesit ve kancanın başlangıcı (teğet noktası) artı büküm yarıçapı ve
bir çubuk çapı) , mm(Bölüm 8.29).
ldh= lhb x uygun değişim katsayısı.
lhb=Çekmede standart kancanın esas bindirme boyu, mm.
lu=Basınç elemanın mesnetsiz uzunluğu (Bölüm 8.16.5.2.1).
M=Hesaplanmış moment kapasitesi (Bölüm 8.24.2.3).
Ma=Sapmanın hesaplandığı sırada elemandaki maksimum moment(Bölüm
8.13.3).
Mb=Dengeli uzama durumunda kesitteki nominal moment dayanımı(Bölüm
8.16.4.2.3).
Mc=Basınç elemanı tasarımında kullanılacak moment(Bölüm 8.16.5.2.7).
Mcr=Çatlama momenti(Bölüm 8.13.3).
Mn=Kesitin nominal moment dayanımı.
Mnx=x ekseni doğrultusunda kesitin nominal moment dayanımı(Bölüm 8.16.4.3).
Mny=y ekseni doğrultusunda kesitin nominal moment dayanımı(Bölüm 8.16.4.3).
Mu=Kesitte arttırılmış moment.
Mux=x ekseni doğrultusunda arttırılmış moment bileşeni(Bölüm 8.16.4.3).
Muy=y ekseni doğrultusunda arttırılmış moment bileşeni(Bölüm 8.16.4.3).
M1b=Basınç elemanında, yerçekimi yüklerinden kaynaklanan, klasik çerçeve
analiziyle hesaplanmış fark edilir yanal yer değiştirmeyle sonuçlanmayan uç
momentlerinin küçüğünün değeri. Eleman tek eğrilikle bükülmüşse pozitif, eleman
çift eğrilikle bükülmüşse negatiftir(Bölüm 8.16.5.2.4).
M2b=Basınç elemanında, yerçekimi yüklerinden kaynaklanan, klasik çerçeve
analiziyle hesaplanmış fark edilir yanal yer değiştirmeyle sonuçlanmayan uç
momentlerinin büyüğünün değeri . Her zaman pozitiftir.
M2s=Basınç elemanında yanal yüklerden veya yerçekimi yüklerinden
kaynaklanan ve ∆ ile tanımlanmış , lu/1500 değerinden büyük, klasik çerçeve
analizinden hesaplanmış fark edilebilir yanal yer değiştirmeyle sonuçlanan uç
momentlerinin büyüğü(Bölüm 8.16.5.2).
n= Elastisite oranı modülü=Es/Ec(Bölüm 8.15.3.4)
N= V ile eş zamanlı oluşan, basınç için pozitif, çekme için negatif ve büzülme ve
sünmeden dolayı gelişen gerilme etkilerini içeren, enine kesite normal eksenel
tasarım yükü(Bölüm 8.15.2.2-8.15.5.2.3)
Nc= V ile eş zamanlı etkiyen kanca dirseğinin tepesinde uygulanan tasarım çekme
tasarım kuvveti,çekme için pozitif alınır(Bölüm 8.15.5.8).
Nu= Vu ile eşzamanlı oluşan enine kesite normal değiştirilmiş eksenel yük,basınç
için pozitif , çekme için negatiftir,büzülme ve sünmeden dolayı gerilme etkilerini
içerir.(Bölüm 8.16.6.2.2)
Nuc= Vu ile eş zamanlı etkiyen kanca dirseğinin tepesinde uygulanan tasarım
çekme tasarım kuvveti,çekme için pozitif alınır(Bölüm 8.16.6.8)
Pb=Dengeli şekil değiştirme durumunda eksenel yük dayanımı (Bölüm 8.16.4.2.3).
Pc=Kritik yük(Bölüm 8.16.5.2.7)
Po=Sıfır eksantirisitede kesitin nominal eksenel yük dayanımı (Bölüm 8.16.4.2.1).

Pn=Verilen eksantrisitede nominal eksenel yük dayanımı.

Pnx= Eğilmenin sadece x ekseni doğrultusunda gerçekleştiğinin varsayıldığı
durumda Mnx’e karşı gelen nominal eksenel yük dayanımı(Bölüm 8.16.4.3).

3
Pny= Eğilmenin sadece y ekseni doğrultusunda gerçekleştiğinin varsayıldığı
durumda Mny’e karşı gelen nominal eksenel yük dayanımı(Bölüm 8.16.4.3)
Pnxy=İki eksenli yüklemede nominal eksenel yük dayanımı(Bölüm 8.16.4.3)
Pu=Verilen eksantrisitede değiştirilmiş eksenel yük
r=Bir basınç elemanında enine kesitin eylemsizlik yarıçapı(Bölüm 8.16.5.2.2)
s=Boyuna donatıya paralel doğrultuda kayma donatısı aralığı , mm.
sw=Eklenecek veya bindirilecek filiz aralığı,mm.
S=Açıklık boyu,mm
V=Kesitte tasarım kesme kuvveti(Bölüm 8.15.5.1.1)
v=Kesitte tasarım kesme gerilmesi(Bölüm 8.15.5.1.1)
Vc=Betonun sağladığı nominal kesme dayanımı(Bölüm 8.16.6.1)
vc=Beton tarafından taşınan müsaade edilebilir kesme gerilmesi(Bölüm 8.15.5.2)
vdh=Herhangi bir enine kesitte tasarım yatay kesme gerilmesi(Bölüm 8.15.5.5.3)
vh=Müsaade edilen yatay kesme gerilmesi(Bölüm 8.15.5.5.3)
Vn=Nominal kesme dayanımı(Bölüm 8.16.6.1)
Vnh=Nominal yatay kesme dayanımı(Bölüm 8.16.6.5.3)
Vs=Kayma donatısıyla sağlanan nominal kesme dayanımı(Bölüm 8.16.6.1)
Vu=Kesitte arttırılmış kesme kuvveti(Bölüm 8.16.6.1)
wc=Beton birim hacim ağırlığı , kN /m3.
yt=Donatının ihmal edildiği brüt kesitin ağırlık merkezi ekseninden çekmedeki uç
life mesafe(Bölüm 8.13.3).
z=Eğilme donatısı dağılımını sınırlayan miktar(Bölüm 8.16.8.4).
α (alfa)=Eğimli kayma donatısı ve elemanın boyuna ekseni arası açı.
α f =Kayma sürtünme donatısı ile kayma düzlemi arasındaki açı(Bölüm 8.15.5.4
ve 8.16.6.4).
β b=Kesilen donatı alanının kesitteki toplam donatı alanına oranı(Bölüm
8.24.1.4.2).
β c= Münferit yükün veya reaksiyon alanının uzun kenarının kısa kenarına
oranı;dairesel münferit yük veya reaksiyon alanı için β c=1 alınır(Bölüm 8.16.5.6.3
ve 8.16.6.6.2).
β d=Maksimum ölü yük momentinin maksimum toplam yük momentine oranının
mutlak değeri,her zaman pozitif.
β 1=Denk basınç bölgesi derinliğinin , maksimum basınç gerilmesi lifinden
tarafsız eksene derinliğine oranı(Bölüm 8.16.2.7).
λ =Beton birim hacim ağırlığıyla ilgili düzeltme çarpanı.(Bölüm 8.15.5.4 ve
8.16.6.4)
µ (mü)=Sürtünme katsayısı(Bölüm 8.15.5.4.3)
ρ (ro)=Çekme donatısı oranı=AS/bwd , As/bd
ρ ′ =Basınç donatısı oranı=AS′ /bd
ρ b=Dengeli şekil değiştirme durumunu oluşturan donatı oranı(Bölüm 8.16.3.1.1)
ρ s=Spiral donatı hacminin spiral donatılı basınç elemanı çekirdek hacmine
(Spirallerin dışına kadar) oranı(Bölüm 8.18.2.2.2)
ρ w=Denklem (8-4) ve Denklem (8-48)’de kullanılan donatı oranı.
δ b=Yanal yer değiştirmeye karşı basınç elemanının uçları arasında eleman
eğriliği etkilerini yansıtmak üzere uca doğru sivriltilmiş elemanlarda moment
büyütme çarpanı
(Yanal yer değiştirmeye yol açmayan momentlerin büyütme çarpanı)

4
 δ s=Yanal yüklerden ve yerçekimi yüklerinden kaynaklanan yanal sürüklenme
etkilerini yansıtmak üzere yanal yer değiştirmeye karşı uca doğru sivriltilmemiş
elemanlarda moment büyütme çarpanı(Yanal yer değiştirmeye yol açan
momentlerin büyütme çarpanı)
φ (fi)=Dayanım azaltma çarpanı(Bölüm 8.16.1.2)
8.1.1 Tanımlar

Aşağıdaki terimler Bölüm 8’de genel kullanım amaçlı tanımlanmıştır.

Özel tanımlar ayrı bölümlerde verilmiştir:

Dirsek veya kanca: Münferit yük veya kiriş tepkisini desteklemek için kolon veya
duvar yüzünden yönelmiş kısa (guse) konsol. Bölüm 8.15.5.8 ve 8.16.6.8’e bak.
Beton basınç dayanımı (fc′ ): Beton basınç hesap dayanımı, Mpa.
Beton, hafif yapı: “Hafif yapı betonu birim hacim ağırlık test metodu”yla
belirlenmiş, 115 pcf(16.4kN /m3)’yi aşmayan kuru birim hacim ağırlığa sahip, hafif
agrega içeren beton. Bu hesaplamada, doğal kumsuz hafif beton “tümü-hafif
beton” olarak ve normal kum içeren iyi agregaya sahip beton “kum-hafif beton”
olarak adlandırılır.
Deforme donatı: Deforme takviye çubuklar, deforme filiz, kaynaklı düz hasır,
kaynaklı deforme hasır.
Tasarım yükü: Tüm uygulanabilir yükler ve kuvvetler veya onların ilgili iç
momentleri ve elemanları bölmek için kullanılan kuvvetler. Servis yükü
tasarımıyla tasarım için tasarım yükü yük çarpansız yükleri ifade eder. Dayanım
tasarımı metoduyla tasarım için tasarım yükü uygun yük faktörüyle çarpılmış
yükleri ifade eder.
Tasarım dayanımı: φ dayanım azaltma faktörüyle çarpılmış nihai dayanım.
Bindirme boyu: Kritik kesitle donatının tasarım dayanımını geliştirmek için gerekli
görülen donatı boyu.
Saplama boyu: Kritik kesit ötesinde sağlanan saplanmış donatı boyu.
Arttırılmış yük: Dayanım tasarım metoduyla elemanı parçalamak için kullanılan
uygun yük çarpanıyla arttırılmış yük.
Nihai dayanım: Herhangi dayanım azaltma faktörü uygulanmadan önce, dayanım
tasarımı metodunun şart ve varsayımlarına uygun hesaplanmış enine kesit veya
eleman dayanımı.
Düz donatı: Deforme donatı tanımına uymayan donatı.
Gerekli dayanım: Arttırılmış yüklere veya ilgili iç moment ve kuvvetlere, Bölüm
3.2.2’de şart koşulmuş kombinasyonlardaki kuvvetlere direnmek için gerekli
eleman enine kesit dayanımı.
Servis yükü: Yük çarpansız yükler.

Spiral donatı: Silindirik helis biçiminde sürekli bağlanmış donatı.

Yarma çekme dayanımı(fcf): Yapı betonu için hafif agrega hesaplarına uygun olarak
belirlenmiş beton çekme dayanımı

5
 Etriye ve gergiler: Ayrı birimlerden, açık, kapalı veya sürekli sarılmış donatılardan
oluşmuş yanal donatı. Etriye terimi genellikle yatay elemanlardaki yanal donatı ve
düşey elemanlardakiler için gergi kullanılır.
Gergi elemanında çekme: Tüm kenarlarda sınırlı pas payına sahip ve tüm enine
kesitte çekme oluşturmak için yeterli eksenel çekme kuvvetine sahip parça. Örnek:
Kemer gergileri, üstteki destek yapıya yük taşıyan makas köprücüğü, ve
makastaki ana gerilme elemanları.
Akma dayanımı veya akma noktası (fy ):Hesaplanmış minimum akma dayanımı
veya pound/inch2 cinsinden donatı akma noktası.
8.2 BETON
Yapının her bölümü için hesaplanmış basınç dayanımı f c′ planlar
üzerinde gösterilmeli. fc′ için şartlar yapılmış silindir testlerine dayandırılmalı ve
Bölüm 4-Kısım II’ye uygun olarak test edilmeli.
8.3 DONATI
8.3.1 Donatı sınıfının akma dayanımı planlar üzerinde gösterilmelidir.
8.3.2 Kaynaklanacak donatı plan üzerinde belirtilmeli ve kullanılacak kaynak işlemi
belirtilmeli.
8.3.3 Projelerde 60.000 psi(413.7Mpa)’den fazla akma dayanımı fy , kullanılmamalı.
8.3.4 Spiral ve gergiler için düz çubuk veya düz filiz dışında kullanılabilmesi dışında
deforme donatı kullanılmalı.
8.3.5 Donatı, takviye çubuklar hariç -ki bunlarda akma ve çekme dayanımı tam-boy
çubuklar üzerindeki testlerle belirlenmiş olan dayanımlardır- Kısım II, Bölüm 5’te
verilmiş hesaplara uyar.
BÖLÜM B
ANALİZ
8.4 GENEL
Sürekli ve rijit çerçeve yapıların tüm elemanları, elastik analiz teorisinde
belirlendiği gibi Bölüm 3.2-3.2.2’de hesaplanmış yüklerin maksimum etkileri için
dizayn edilmeli.
8.5 UZAMA VE KISALMA
8.5.1 Genel olarak basit açıklıklarda sıcaklık değişimi için takviye, açıklık uzunluğu 40
foot(12.2m)’u geçince yapılacaktır.
8.5.2 Sürekli köprülerde tasarım, termal gerilmeler veya termal hareketlerin kırıcılar,
kayıcı plakalar, elastomerik pedler ve başka yollarla uyumu için takviye edilmiş
olmalı.
8.5.3 Normal beton için termal genleşme ve kısalma katsayısı 0.000006/F0 alınabilir.
8.5.4 Normal beton için büzülme katsayısı 0.0002 alınabilir.
8.5.5 Hafif beton için termal ve büzülme katsayıları kullanılan hafif agrega cinsine göre
belirlenmeli.
8.6 RİJİTLİK

6
8.6.1 Sürekli ve rijit çerçeve elemanlarının relatif eğilme ve burulma rijitliğini
hesaplamak için herhangi makul varsayımlar yapılabilir. Yapılan varsayımlar
analiz boyunca sürekli olmalı.
8.6.2 Guse etkisi hem momentleri belirlerken, hem de elemanların tasarımında göz
önüne alınmalı.
8.7 ELASTİSİTE MODÜLÜ VE POİSSON ORANI
8.7.1 Beton için elastisite modülü Ec , 90(12.8kN/m3) ve 155(22.10kN/m3)pound/foot3
arasındaki wc değerleri için wc1.5 (0.0428)/(fc′ ) olarak alınabilir. Normal beton
(wc=145 pcf(20.6kN/m3)) için Ec , 4,729.77(fc′ ) olarak alınabilir.
8.7.2 Es , elastisite modülü, öngermesiz çelik donatı için 29.000.000(2x105Mpa)psi
alınabilir.
8.7.3 Poisson oranı 0.2 farz edilir.
8.8 AÇIKLIK
8.8.1 Mesnetleriyle birlikte inşa edilmemiş elemanların açıklık uzunluğu, mesnet
merkezleri arasındaki mesafeyi aşmayacak şekilde, net açıklık+eleman derinliği
olarak alınabilir.
8.8.2 Sürekli ve rijit çerçeve elemanların analizinde, momentlerin hesaplanmasında
elemanların geometrik merkezlerine mesafeler kullanılmalı. Mesnet yüzlerindeki
momentler eleman tasarımı için kullanılabilir. Sürekli veya sınırlanmış elemanın
ekseniyle 450 veya daha fazla açı yapan pahkırlar eleman ve mesnetle monolitik
inşa edildiğinde, eleman ve pahkır birleşik derinliğinin eleman kalınlığının en az
1 katı olduğu bir kesitte olduğu varsayılmalı. Pahkırın hiçbir parçası etkin
derinliğe ek farz edilmemeli.
8.8.3 Levhaların etkin açıklık boyu bölüm 3.24.1’de hesaplandığı gibi olmalı.

8.9 SEHİMLERİN KONTROLÜ

8.9.1 Genel
Köprü yapılarının eğilme elemanları, servis yükü artı çarpmada köprünün
dayanım ve kullanışlılığını olumsuz etkileyebilecek sehimleri veya herhangi
deformasyonları sınırlayacak yeterli rijitliğe sahip olacak şekilde projelendirilmeli.
8.9.2 Üst Yapı Derinlik Sınırlamaları
Tablo 8.9.2’de şart koşulan minimum derinlikler, sehim ölçümü daha küçük
derinliklerin olumsuz etkiler olmadan kullanılabileceğini göstermedikçe önerilir.
8.9.3 Üstyapı Sehim Sınırlamaları
Sapma hesapları yaparken, aşağıdaki kriterler önerilir:
8.9.3.1 Tercihen basit veya sürekli aralıklara sahip elemanlar, canlı servis yükü artı
çarpmadan dolayı sapmalar, şehirsel bölgelerindeki kısmen yayalar tarafından
kullanılan köprüler -ki burada oran tercihen 1/1000’i aşmamalı- dışında , açıklığın
1/800’ünü aşmayacak şekilde projelendirilmeli.
8.9.3.2 Canlı servis yükü artı çarpmadan dolayı konsol kolların sapması, oranın tercihen
1/375 olması gerektiği yaya kullanımını içeren durum dışında, konsol kolunun
1/300’ü ile sınırlanmalı.
8.10 BASINÇ FLANŞI GENİŞLİĞİ

7
8.10.1 T-Kirişi
1. T-Kirişi flanşı olarak, etkili levhanın toplam genişliği kiriş açıklık boyunun
¼’ünü aşmamalı. Kiriş gövdesinin her bir kenarından sarkan efektif flanş
genişliği levha genişliğinin 6 katını veya bir sonraki kiriş gövdesine net
mesafenin ½’sini aşmamalı.
8.10.1.2 Sadece bir kenarda levhası olan kirişlerde sarkan etkin flanş genişliği
kiriş açıklık boyunun 1/12’sini, levha kalınlığının 6 katını veya bir sonraki kiriş
gövdesine net mesafenin ½’sini aşmamalı.

8.10.1.3 Ek basınç alanı için flanş sağlamak için T-tipinin kullanıldığı izole T-
kirişleri, kiriş gövdesi genişliğinin ½’sinden az olmayan flanş kalınlığına ve kiriş
gövdesi genişliğinin 4 katından fazla olmayan bir etkin flanş genişliğine sahip olmalı.

8.10.1.4 İntegral eğilme başlıkları için, kazık başlığının her kenarından sarkan
etkin flanş genişliği en küçük levha kalınlığının 6 katını veya eğilme başlığı açıklık
boyunun 1/10’unu aşmayacaktır. Konsol eğilme başlıkları için, açıklık boyu, konsol
açıklığının boyunun 2 katı alınmalı.

8.10.2 Kutu Kirişler

8.10.2.1 Basınç için tüm levha kalınlığı etkin farz edilir.

8.10.2.2 İntegral eğilme başlıkları için, Bölüm 8.10.1.4’e bakınız.

TABLO 8.9.2 Sabit Derinlik Parçaları İçin Önerilen Minumum Derinlikler

Foot cinsiden minimum açıklık1

Üstyapı Tipi Tek açıklık Sürekli açıklıklar

Trafiğe paralel 1.2(S+10)/30 (S+10)/30 ≥ 0.542
Donatıyla köprü plakaları
T-Kirişleri 0.070S 0.065S
Kutu-Kirişler 0.060S 0.055S
Yaya Yapı Kirişleri 0.033S 0.033S

S= Bölüm 8.8’de tanımlanmış foot cinsinden açıklık boyu.

8.11 LEVHA VE KİRİŞ GÖVDESİ KALINLIĞI

8.11.1 Tabliye levhalarının kalınlığı bölüm 3.24.3’e göre fakat Bölüm 8.9’da
hesaplanmış olandan az olmayacak şekilde dizayn edilmeli.

8.11.2 Kutu kirişin alttaki levha kalınlığı , tasarımda istenmedikçe kalınlığın üst
levhadan büyük olmaması dışında , kiriş gövdeleri arasındaki net açıklığın
1/16’sından veya 51/2 inch(139.7mm)’ten az olmamalı.

8.11.3 Tasarım için gerekli olduğunda, kiriş gövdesi kalınlığında değişimler, kiriş
gövdesi kalınlığı farkının 12 katı kadar bir minimum mesafeye inceltilebilir.

8.12 DİYAFRAMLAR
1
Değişken derinlik elemanları kullanıldığında, pozitif ve negatif moment kesitlerinde bağıl rijitlikteki değişimi hesaba
katabilmek için değerler ayarlanabilir.

8
8.12.1 Diyaframlar, yanal kuvvetlere mukavemet etmek için ve kesit geometrisini
sürdürmek için farklı yollar sağlanmadıkça, T-kirişleri ve kutu kiriş açıklıklarında
kullanılabilir. Testler ve yapısal analiz yeterli dayanım gösterdiğinde diyaframlar
ihmal edilebilir.

8.12.2 T-Kiriş inşasında, 40 foot(12.2m)’tan fazla açıklıklar için maksimum pozitif

moment noktasında bir ara diyagram önerilir.

8.12.3 Düz kutu kiriş köprüleri ve 800 foot(243.8m) veya daha fazla iç yarıçapa
sahip kemer kutu kirişler ara diyaframa ihtiyaç duymaz. 800 foot(243.8m)tan az iç
yarıçapa sahip kemer kutu kiriş köprüleri için aksi testler ve yapısal analizlerle
gösterilmedikçe ara diyaframlar gereklidir. Burulma direnimine yardımcı olmak için
böyle kemerli kutu kirişlerde maksimum 40 foot(12.2m) diyafram açıklığı önerilir.

8.13 SEHİMLERİN HESAPLANMASI

8.13.1 Hesaplanmış sehimler parmaklık, kaldırım kenarı, yaya kaldırımı veya

iskele kaldırılmadan önce üstyapıyla monolitik olarak yerleştirilmemiş herhangi bir
eleman dışındaki tüm üstyapı kesitinin enkesit özelliklerine dayanarak belirlenmeli.

8.13.2 Hareketli yük sehimi , üstyapı eğilme elemanlarının birlikte çalıştığı ve eşit
sehime sahip oldukları varsayımına dayanabilir. Hareketli yükler, Bölüm 3.12’de
hesaplanan müsaade edilen yük yoğunluğu azaltması uygulanmış tamamen yüklü
bütün trafik şeritlerini içerir. Hareketli yüklemenin tüm boyuna eğilme elemanlarına
uniform dağılmış olduğu varsayılır.

8.13.3 Yük uygulanmasından hemen sonra oluşan sehimler , elastik

yerdeğiştirmeler için genel metot ve formüller kullanılarak hesaplanacaktır. Rijitlik
değerleri daha ayrıntılı bir analizle elde edilmedikçe, ilk yerdeğiştirmeler, beton için
elastisite modülünü Bölüm 8.7’de normal veya hafif beton için hesaplanan elastisite
modülü ve atalet momentini ya brüt atalet momenti Ig veya etkin atalet momenti Ie
alarak aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.

Ie =(Mcr/ Ma) 3 Ig+[1-(Mcr/ Ma) 3] Icr≤ Ig (8-1)

Bu ifadede :

Mcr = fr Ig/ yt (8-2)

Ve fr =Bölüm 8.15.2.1.1 de hesaplanmış beton çatlama modülüdür.

Sürekli elemanlar için efektif atalet momenti, kritik pozitif ve negatif kesitler için
Denklem (8-1) den elde edilmiş değerlerin ortalaması olarak alınabilir. Prizmatik
elemanlar için, etkin atalet momenti, basit veya sürekli açıklarda, açıklığın
ortasındaki; konsollarda mesnetteki değer gibi Denklem (8-1)’den elde edilmiş
değerdir.

8.13.4 Değerler daha ayrıntılı bir analizle elde edilmedikçe, normal ve hafif beton
eğilme elemanlarında uzun süreli sehim , varsayılan sürekli yükten dolayı oluşan,

9
Bölüm 8.13.3’e uygun hesaplanmış ve aşağıdaki çarpanlardan biriyle çarpılmış ani
yerdeğiştirme olacaktır.

(a)Ani yerdeğiştirme Ig’ye dayanılarak hesaplandığında, uzun süreli sehim için

çarpım faktörü 4 alınacaktır.

(b)Ani yerdeğiştirme Ie’ye dayanılarak hesaplandığında, uzun süreli sehim için

çarpım faktörü 3-1.2(As ′ /As) ≥ 1.6 alınacaktır.

BÖLÜM C

TASARIM

8.14 GENEL

8.14.1 Tasarım Metotları

8.14.1.1 Betonarme elemanların dizaynı ya servis yükü dizaynında

gerçekleştirildiği gibi servis yükü ve emniyet gerilmeleri referans alınarak ya da
alternatif olarak dayanım tasarımında gerçekleştirildiği gibi yük çarpanları ve
dayanımlar referans alınarak yapılabilir.

8.14.1.2 Dayanım tasarımının uygulanmadığı Bölüm 3.5 ve 3.17 dışında bu

hesaplamanın tüm uygulanabilir şartları her iki tasarım metoduna uygulanır.

8.14.1.3 Eğer servis yükü gerilmeleri Bölüm 8.15.2’de verilmiş değerlerle

sınırlanmışsa, dayanım tasarımının dayanım ve kullanabilirlik şartlarının servis yükü
tasarımıyla karşılanmış olduğu farz edilir.

8.14.2 Bileşik Eğilme Elemanları

8.14.2.1 Bileşik eğilme elemanları ayrı yerlerde inşa edilmiş fakat üstüne konan
yüklere yekpare tepki verecek şekilde birbirine bağlanmış prekast ve/veya yerinde
döküm beton elemanlarını içerir. Tasarım düşünüldüğünde, mesnetlendirilmiş
elemanlar tüm yüklere mukavemet edebilmelerini sağlayacak ve sehim ve çatlamaları
sınırlamak için gerekli tüm tasarım özelliklerini gerçekleştirmedikçe iksa
kaldırılmamalı.

8.14.2.2 Tüm bileşik eleman veya onun bölümleri, kesme ve momente mukavemet
etmek için kullanılır. Tekil elemanlar, yüklemenin tüm kritik aşamaları için
incelemeli ve bileşik elemanın tasarım dayanımını tam olarak gerçekleştirmesi
sırasında karşılaştığı tüm yüklere karşı dayanacak şekilde dizayn edilmeli.

8.14.2.3 Hesap dayanımı birim ağırlık veya çeşitli elemanların diğer özellikleri
farklıysa, tekil elemanların özellikleri veya en kritik değerler tasarımda kullanılır.

10
8.14.2.4 Dayanım tasarımıyla bileşik elemanın eğilme dayanımını hesaplarken
mesnetli veya mesnetsiz elemanlarda ayrım yapılmamalı.

8.14.2.5 Tüm elemanın düşey kesmeye mukavemet ettiği farz edildiğinde, tasarım
aynı enkesit şekilli monolitik döküm eleman için olduğu gibi Bölüm 8.15.5 veya
8.16.6’nın şartlarına uygun olmalı.

8.14.2.6 Kayma donatısı Bölüm 8.27’ye uygun olarak kenetlenmiş elemanlara

tam ankranjlanmalı. Yatay kesme için, uzatılmış ve ankrajlanmış kesme donatısı
gergi olarak dahil edilebilir.

8.14.2.7Tasarım,eklenen elemanların temas yüzeylerinde yatay kesme kuvvetinin

tam transferini sağlamalı. Yatay kesme için tasarım , Bölüm 8.15.5.5.veya Bölüm
8.16.6.5’e uygun olmalı.

8.14.3 Beton Kemerler

8.14.3.1 Bileşik eğilme ve kemer halkasının eksenel yük dayanımı Bölüm 8.16.4 ve
8.16.5 şartlarına uygun olmalı. Asılı platformlu bağlanmış kemerler dışında bir
kemer halkasının düşey düzleminde narinlik etkileri, mesnetsiz uzunluk, lu, kemer
halkasının yarı uzunluğu , ve dönme yarıçapı, r, kemer düzlemine dik bir eksenden
kemer halkasının ¼ noktasına kadar alınmak üzere Bölüm 8.16.5.2’nin yaklaşık
prosedürüyle hesaplanır. Tablo 8.14.3’te verilmiş, k, etkin boy çarpanı değerleri
kullanılabilir. Denklem (8-41)’de Cm =1.0 olarak ve φ = 0.85 alınacaktır.

8.14.3.2 Yanal mesnet noktaları ve asılı platformlu bağlanmış kemerin düşey

düzlemindeki askılar arasında narinlik etkileri Bölüm 8.16.5.1.1’in şartlarını hesaba
katan bir rasyonel analizle hesaplanabilir.

8.14.3.3 Kemer halkalarının şekli uygulanabilir hale en yakın biçimde tam ölü
yük için denge poligonuna uymalı.

8.14.3.4 Kemer barrel ve kabuklarda, boyuna donatı kemer sırtı ve kemer iç

yüzü arasında eşit dağıtılmış en az 0.01’e eşit donatı alanı/brüt beton alanı oranını
sağlamalı .Boyuna donatı Bölüm 8.18.2’ye uygun olarak yanal gergilerle sarılmalı.
Kemer barrel’lerde enine donatının üst ve alt seviyelerinin buruşma ve sıcaklık
gerilmeleri ve spandrel walls ve kolonlardan gelen yüklerden dolayı enine eğilmeye
göre projelendirilmiş olması sağlanmalı.

8.14.3.5 Tabliye levhasında enine genleşme derzleri sağlanmamışsa, kemer

barrel’lerin , kolonların ve tabliye levhasının bileşik hareket etkileri gözönüne
alınmalı. Genleşme derzleri spandrel walls’da sağlanmalı.

TABLO 8.14.3 K.Etkin boy çarpanları

Kat farkı/açıklık 3-mafsallı 2-mafsallı sabit
oranı kemer kemer kemer
0.1-0.2 1.16 1.04 0.70
0.2-0.3 1.13 1.10 0.70
0.3-0.4 1.16 1.16 0.72

11
8.14.3.6 Doldurulmuş spandrel duvarda’da 8 foot’u aşan duvarlar yanal olarak
kenarda enine gerilmeleri azaltmak enine diyaframlar veya düşeyle 45 0’den büyük
eğimi olan payandalarla mesnetlendirilmeli. Kemer barrel’ın tepesi ve spandral walls
iç duvarları su geçirmez olmalı ve dolgu için bir drenaj sistemi sağlanmalı.

8.15 SERVİS YÜKÜ TASARIM METODU

(EMNİYET GERİLMELERİ)

8.15.1 Genel Şartlar

8.15.1.1 Servis yükü gerilmeleri ,Bölüm 8.15.2’deki değerleri aşmamalı.

8.15.1.2 Donatının bindirilmesi ve eki Bölüm 8.24-8.32’de istendiği gibi olmalıdır.

8.15.2 Emniyet Gerilmeleri

8.15.2.1 Beton

Betondaki gerilmeler aşağıdakileri aşmamalı.

8.15.2.1.1 Eğilme

Basınçta en uçtaki lif gerilmesi, fc ..................................................0.4 fc ′

Çekmede sade beton için uçtaki lif gerilmesi, ft ............................ 0.21 fr
Data veya testlerden fr kopma modülü bulunamıyorsa:
Normal beton ................................................................................ 0.623( fc ′ )
Hafif kum betonu .......................................................................... 0.523( fc ′ )
Tümü hafif beton .......................................................................... 0.456( fc ′ )

8.15.2.1.2 Kesme

vc, Kesme emniyet gerilmesinin detaylı özeti için Bölüm 8.15.5.2’ye bakınız.

8.15.2.1.3 Mesnet Gerilmesi

Yüklü alanda mesnet gerilmesi fb, 0.3 fc ′ i aşmamalı.

Mesnet yüzeyi tüm kenarlarda yüklenmiş alandan genişse, yüklenmiş alanda
emniyetli mesnet gerilmesi, 2’den büyük olmamak şartıyla (A2 /A1) ile çarpılmalı.
Mesnet yüzeyi eğimli veya basamaklıysa, A2 , üst tabanında yüklü alana sahip,
tamamıyla mesnet içinde bulunan, 1 düşeye 2 yatay kenar eğimine sahip en geniş
kesik dik piramit veya koninin alt tabanının alanı alınabilir.
Yüklü alan, sapma ve eksantrik yüklemeden dolayı yüksek kenar gerilmelerine
tabi ise, mesnet yüzeyinin yüklü alandan daha geniş olmasından dolayı herhangi bir
artışı içeren yüklü alandaki mesnet emniyet gerilmesi bir 0.75 çarpanıyla çarpılmalı.

8.15.2.2 Donatı

Donatıdaki çekme gerilmesi, fs, aşağıdaki değerleri aşmamalı.

Sınıf 40 donatısı .... 20,000 psi(1.38x105Mpa)

12
 Sınıf 60 donatısı .....24,000 psi(1.65x105Mpa)
Düz donatıda canlı yük artı çarpmayla meydana gelen maksimum çekme gerilmesi
ve minimum gerilme arasındaki dağılım Bölüm 8.16.8.3’te verilen değeri aşmamalı.
Yüksek gerilme dağılımı olan bölgelerde esas donatıdaki bükülmeden kaçınılmalı.

8.15.3 Eğilme

8.15.3.1 Servis yüklerinde gerilme araştırması için , aşağıdaki varsayımlarla

birlikte eğilmede gerilme ve uzama düz-çizgi teorisi kullanılmalı.

8.15.3.2 Donatı ve betonda, nonlineer uzama dağılımının gözönüne alındığı basit

açıklıklarda 4/5, sürekli açıklıklarda 2/5’ten büyük toplam derinlik/açıklık oranına
sahip derin eğilme elemanları dışında, uzama tarafsız eksenden olan mesafeyle doğru
orantılıdır.

8.15.3.3 Betonarme elemanlarda, beton çekme almaz.

8.15.3.4 n=Es/Ec modüler oranı 6’dan küçük olmayan en yakın tam sayı alınır.
Sapma hesapları dışında, hafif beton için n değeri aynı dayanımdaki normal betonla
aynı farz edilir.

8.15.3.5 İki misli donatılı eğilme elemanlarında gerilme hesapları için basınç
donatısının biçimini değiştirmek amacıyla 2Es/Ec efektif modüler oranı
kullanılacaktır. Böyle donatıda basınç gerilmesi emniyetli çekme gerilmesinden
büyük olmamalı.

8.15.4 Basınç Elemanları

Basınç elemanlarının birleştirilmiş eğilme ve eksenel yük kapasitesi Bölüm 8.16.4

şartlarına uygun hesaplanılanın %35’i olarak alınmalı. Bölüm 8.16.5 şartlarına
uygun olarak narinlik etkileri dahil edilmeli. Denklem (8-41)’deki P u terimi eksenel
proje yükünün 2.5 katıyla değiştirilmeli. Bölüm 8.16.4 ve 8.16.5 şartlarını kullanırken
φ =1.0 olarak alınmalı.

8.15.5 Kesme

8.15.5.1 Kesme Gerilmesi

8.15.5.1.1 Proje kesme gerilmesi v, şöyle hesaplanacaktır:

v= V /bw d (8-3)
Burada V göz önüne alınan kesitte tasarım kesme kuvveti, bw kiriş gövdesi genişliği
ve d en uçtaki basınç lifinden boyuna çekme donatısının ağırlık merkezine mesafe.
Uygunsa burulma etkileri dahil edilmeli.

8.15.5.1.2 Dairesel kesit için, bw çap olacaktır ve d en uçtaki basınç lifinin

elemanın karşı yarısındaki boyuna donatının ağırlık merkezine mesafesinden az
olmamalı.

8.15.5.1.3 Uca doğru incelen kiriş gövdeleri için, bw ,ortalama genişlik veya
minimum genişliğin 1.2 katı ifadelerinden küçük olanıdır.

13
8.15.5.1.4 Kesmenin uygulandığı doğrultudaki tepkiden dolayı, elemanın uç
bölgelerinde basınç oluşuyorsa, mesnet yüzünden bir d mesafesinden daha küçük bir
mesafede yerleşmiş kesitler, d mesafesi için hesaplanmış V kesmesi için
projelendirilir. Bu durumda mesnete d mesafesinden daha yakın kesitler d
mesafesindeki V kesmesi artı büyük münferit yükler için projelendirilmeli.
8.15.5.2 Beton Tarafından Taşınan Kesme Gerilmesi
8.15.5.2.1 Kirişlerde, Tek Doğrultulu Plaklarda Ve
Temellerde Kesme
Sadece kesme ve eğilmeye maruz elemanlar için, beton kesme emniyet gerilmesi
vc , 0.079(fc ′ ) alınabilir. Aşağıdaki ifade kullanılarak kesme emniyet gerilmesinin
daha detaylı hesabı yapılabilir:
vc=0.75(fc′ ) +7.58ρ w (V d /M) ≤ 0.133(fc′ ) (8-4)
Not:
(a) M, gözönüne alınan kesitte V ile eş zamanda oluşan tasarım momenti.
(b) V d /M miktarı 1.0’den büyük alınmamalı.
8.15.5.2.2 Basınç Elemanlarında Kesme
Eksenel basınca maruz elemanlar için beton kesme emniyet gerilmesi Vc ,
0.079( fc′ ) alınabilir. Daha detaylı bir hesap
vc= 10.84 x [0.0068 + 0.0006 x (N/ Ag) ] x ( fc′ ) (8-5)
ifadesi kullanılarak yapılabilir.
N/ Ag miktarı pound/inch2 cinsinden ifade edilecektir.
8.15.5.2.3 Çekme Elemanlarında Kesme
Eksenel çekmeye maruz elemanlarda kesme donatısı, daha detaylı bir hesap
yapılmadığı sürece toplam kesmeyi taşıyacak şekilde aşağıdaki ifadeyi kullanarak
projelendirilir:
vc = 10.84 x [ 0.0068 + 0.004 x ( N / Ag) ] ( fc′ ) (8-6)
Not:
(a) N çekme için negatiftir.

(b) N/ Ag miktarı pound/inch2 cinsinden ifade edilmeli.

8.15.5.2.4 Hafif Beton İçin Kesme

Beton kesme gerilmesi vc için olan takviyeler normal beton için geçerlidir. Hafif
beton kullanıldığında aşağıdaki değişikliklerden biri uygulanır:

(a) fct belirlenmişse, vc kesme gerilmesi, kullanılan fct/6.7 değerinin ( fc′ ) değerini
aşmaması kaydıyla , ( fc′ )  yerine fct/6.7 koyarak değiştirilmeli.

(b) fct belirlenmemişse, vc kesme gerilmesi tamamı hafif beton için 0.75’le, kum-
hafif beton için 0.85’le çarpılmalı. Kısmi kum kullanıldığında lineer
enterpolasyon kullanılmalı.

8.15.5.3 Kesme Donatısıyla Taşınan Kesme Gerilmesi

8.15.5.3.1 Tasarım kesme gerilmesi v , beton tarafından taşınan v c kesme

gerilmesini aşarsa, kesme donatısı bu bölüme uygun seçilmeli. Kesme donatısı Bölüm
8.19’un genel şartlarına da uymalı.

14
 8.15.5.3.2 Eleman eksenine dik kesme donatısı kullanıldığında

Av= (v- vc) bws/ fs (8-7)

8.15.5.3.3 Eğimli etriyeler kullanıldığında

Av = [(v- vc) bws]/[ fs(sinα +cosα )] (8-8)

8.15.5.3.4 Kesme donatısı tek çubuk veya mesnetten aynı mesafelerde

bükülmüş paralel çubukların tek bir grubundan oluşuyorsa

Av= [(v- vc) bwd]/ (fssinα ) (8-9)

Burda (v-vc) , 0.125 x ( fc′ ) ′ i aşmaz.

8.15.5.3.5 Kesme donatısı paralel bükülmüş çubuk serilerinden veya

mesnetten farklı mesafelerde paralel bükülmüş çubuk gruplarından oluşuyorsa
gerekli alan Denklem (8-8) ile hesaplanacaktır.

8.15.5.3.6 Kesme donatısı için herhangi boyuna bükülmüş çubuğun eğimli

kısmının sadece merkez ¾’ü etkin kabul edilecektir.

8.15.5.3.7 Elemanın aynı bölümü için birden fazla tipte kesme donatısı
kullanılıyorsa, gerekli alan çeşit tipler için ayrı ayrı hesaplanmış değerlerin
toplamıdır. Böyle hesaplarda vc sadece bir kez dahil edilecektir.

8.15.5.3.8 (v-vc) , 0.166 x ( fc′ ) ′ yi aşarsa , Bölüm 8.19’da verilen maksimum

aralıklar yarıya indirilmeli.

8.15.5.3.9 (v-vc) değeri 0.322 x ( fc′ )1/2 ′ yi aşmamalı.

8.15.5.3.10 Kesme dayanımını belirlemek için eleman genişliği boyunca

yerleştirilmiş eğilme donatısı bir çekme bölgesinde son buluyorsa, kesme donatısı
Bölüm 8.24.1.4 şartlarına uymalı.

8.15.5.4 Kesme Sürtünmesi

8.15.5.4.1 Kesme-sürtünmesi takviyesi, var olan veya potansiyel çatlak, ayrı

malzemeler arasında bir ara yüzey veya farklı zamanlarda dökülmüş iki beton arası
bir ara yüzey örneklerinde olduğu gibi verilen bir düzleme kesme transferini göz
önüne almanın uygun olduğu yerlerde uygulanır.

8.15.5.4.2 Çatlağın gözönüne alınan kesme düzlemi boyunca oluşacağı farz

edilir. Kesme düzlemi boyunca kesme-sürtünme donatısı için gerekli olan Avf Bölüm
8.15.5.4.3’ü kullanarak veya kapsamlı testlerin sonuçlarıyla kesin olarak uyuşan
dayanım tahmini ile sonuçlanan herhangi farklı bir kesme transferi tasarım metodu
kullanarak belirlenir. 8.15.5.4.4 ile 8.15.5.4.8 paragraflarındaki şartlar tüm kesme
transferi dayanımı hesaplarına uygulanacaktır.

8.15.5.4.3 Kesme-Sürtünme Tasarım Metodu

15
 (a) Kesme-Sürtünme donatısı kesme düzlemine dikse, kesme-sürtünme donatısı Avf
aşağıdaki ifade ile bulunur:
Avf= V/( fS µ ) (8-10)

Bu ifade de µ Bölüm 8.15.5.4.3(c)’ye göre sürtünme katsayısı

(b) Kesme-Sürtünme donatısı, kesme kuvveti kesme-sürtünme donatısında gerilme

oluşturacak şekilde, kesme düzlemine eğimlendirilmişse, kesme-sürtünme
donatısı alanı Avf aşağıdaki formülle hesaplanacaktır:

Avf= V/( fS (µ sinα f+cosα f )) (8-10)

Bu ifade de α f kesme sürtünmesi donatısı ile kesme düzlemi arasındaki açıdır.

(c) µ sürtünme katsayısı Denklem (8-10) ve Denklem (8-11) için,

• Monolitik yerleştirilmiş beton 1.4λ
• Bölüm 8.15.5.4.7’de belirtildiği gibi yüzeyi pürüzlendirilmiş
sertleşmiş beton yanına yerleştirilmiş beton 1.0λ
• Yüzeyi bilinçli olarak pürüzlendirilmemiş sertleşmiş beton
yanına yerleştirilmiş beton 0.6λ
• başlı çivilerle veya takviye çubuklarla sargılı yapı çeliğine
ankrajlanmış beton (Bölüm 8.15.5.4.8’e bak) 0.7λ
Burada normal beton için,λ =1.0 , kum-hafif beton için 0.85 ve tümü hafif betonlar
için 0.75 alınır. Kısmi kum yenilemesi kullanıldığında lineer enterpolasyon
uygulanabilir.

8.15.5.4.4 v kesme gerilmesi 0.09 fc′ veya 360 psi(2.48Mpa)’yi aşmamalı.

8.15.5.4.5 Kesme düzlemi boyunca net gerilmeye ilave donatıyla mukavemet

edilir. Kesme düzlemi boyunca gerekli Avf’yi hesaplarken net permanan basınç, Avffs,
kesme-sürtünme donatısındaki kuvvete ilave edilir.

8.15.5.4.6 Kesme-Sürtünme donatısı kesme düzlemi boyunca uygun olarak

yerleştirilmeli ve her iki tarafta hesap akma dayanımını sağlamak için saplama,
kanca veya özel aletlere kaynakla ankrajlanmalı.

8.15.5.4.7 Bölüm 8.15.5.4’ün amacını gerçekleştirmek için, beton önceden

sertleşmiş beton yanına yerleştirildiğinde, kesme transferi için ara yüzey temiz ve
döküntüsüz olmalı. Eğer µ = 1.07λ farz edilirse, ara yüzey yaklaşık ¼ inch
(6.35mm)’lik tam genişlik boyunca pürüzlendirilmeli.

8.15.5.4.8 Kesme, çelik putrel veya kirişler ile beton arasında başlı çiviler
veya kaynaklı takviye çubuklarla aktarılıyorsa, çelik temiz ve boyasız olmalı.

16
 8.15.5.5 Bileşik Beton Eğilme Elemanları İçin Yatay Kesme
Dayanımı

8.15.5.5.1 Bileşik elemanda, birbirine bağlanmış elemanların temas

yüzeylerinde yatay kesme kuvvetlerinin tam transferi temin edilmeli.

8.15.5.5.2 Yatay kesmeye maruz enine kesitlerin tasarımı Paragraf 8.15.5.5.3

veya 8.15.5.5.4 şartları veya kapsamlı testlerin sonuçlarıyla sağlam olarak uyuşan
dayanım tahmini ile sonuçlanan herhangi farklı bir kesme transferi tasarım metodu
kullanılarak belirlenir.
8.15.5.5.3 Herhangi bir enine kesitte vdh yatay kesme tasarım gerilmesi şöyle
hesaplanır:

vdh=V/ bvd (8-11a)

Burada V gözönüne alınan kesitte tasarım kesme kuvveti ve d tüm bileşik kesit
içindir. Yatay kesme vdh aşağıdakilere uygun olarak müsaade edilen vh yatay
kesmesini aşmamalı:

(a) Temas yüzeyi temiz, döküntüsüz ve bilinçli olarak pürüzlendirilmişşse, vh

kesme gerilmesi 36 psi (0.248Mpa)’yi aşmamalı.

(b) Paragraf 8.15.5.5.5.’e uygun olarak minimum gergiler sağlanmışsa ve temas

yüzeyi temiz ve döküntüsüz fakat bilinçli olarak pürüzlendirilmemişse, v h
kesme gerilmesi 36 psi(0.248Mpa)’yi aşmamalı.

(c) Paragraf 8.15.5.5.5.’e uygun olarak minimum gergiler sağlanmışsa, temas

yüzeyi temiz ve döküntüsüz ve bilinçli olarak yaklaşık ¼ inch tam
büyüklüğünde pürüzlendirilmişse, vh kesme gerilmesi 160 psi(1.103Mpa) ’yi
aşmamalı.

(d) Temas yüzeyini Bölüm 8.15.5.5.5.’le istenen minimumdan fazla kesen gergi
donatısının her yüzdesi için müsaade edilen vh , 72fy /40000 psi’yle arttırılabilir.

8.15.5.5.4 Açıklığın 1/10’unu aşmayan herhangi bir parçada, yatay kesme,

aktarılacak basınç veya çekme kuvvetindeki gerçek değişimi ve birbirine bağlanan
elemanlar arasında bu kuvveti yatay kesme olarak aktarmak için gerekli donanımı
hesaplayarak araştırılır. Yatay kesme Paragraf 8.15.5.5.3’e uygun müsaade edilen
kesme gerilmesi vh’i aşmamalı.

8.15.5.5.5 Yatay Kesme İçin Gergiler

(a) İhtiyaç duyulduğunda, birbirine bağlanan elemanlar arasında minimum gergi

donatısı alanı sağlanmalı. Gergi alanı 50 bvs/fy , den az olmamalı, ve s gergi aralığı 24
inch(609.6mm)’i veya en küçük mesnet elemanı kiriş gövdesi genişliğinin 4 katını
aşmamalı.

(b) Yatay kesme için gergiler tek çubuklardan veya filizlerden çok bölümlü etriye
veya (düz veya deforme) kaynaklı hasırdan oluşabilir. Tüm

17
gergiler birbirine bağlanan elemanlara saplama veya kancalarla yeterince
ankrajlanmalı.

8.15.5.6 Temeller Ve Levhalar İçin Özel Şartlar

8.15.5.6.1 Levha ve temellerin münferit yük ve tepkiler civarında kesme

kapasitesi aşağıdaki iki durumdan daha katı olanla belirlenecektir:

(a) Tüm genişlik boyunca uzanan bir düzlemde kritik kesite sahip , münferit
yük veya tepki alanı yüzünden d mesafesi kadar ötede yerleşmiş , levha veya
temel için kiriş etkisi. Bu durum için levha veya temel, kazıklarla
desteklenmiş temeller dışında Bölüm 8.15.5-8.15.5.3’e uygun projelendirilir.
Kritik kesitte kesme Bölüm 4.4.11.3’e uygun belirlenir.

(b) Eleman düzlemine dik kritik kesite sahip ve b0 çevresi minimum olacak
şekilde yerleştirilmiş, fakat münferit yük çevresine veya tepki alanına
d/2’den daha yakın olan levha veya temel için iki doğrultulu etki. Bu durum
için levha veya temel Bölüm 8.15.5.6.2 ve 8.15.5.6.3’e uygun projelendirilmeli.

8.15.5.6.2 Tasarım kesme gerilmesi v, aşağıdaki ifadeyle hesaplanır:

v=V/ b0d (8-12)

Burada V ve b0 Bölüm 8.15.5.6.1 (b) de tanımlanmış kritik kesitte alınacaktır.

8.15.5.6.3 Tasarım kesme gerilmesi V , kesme donatısı Bölüm 8.15.5.6.4

şartlarına uymadıkça Denklem (8-13)’le verilen Ve’yi aşmamalı.

Vc= [ 0.066 + (0.166 / β c) ] ( fc′ ) ≤ 0.149 x ( fc′ ) (8-13)

Bu ifadede:
β c =münferit yükün veya reaksiyon alanının uzun kenarının kısa kenara oranı.

8.15.5.6.4 Çubuk veya filizlerden oluşan kesme donatısı levha temellerde

aşağıdaki şartlara uyarak kullanılabilir:

(a) Denklem (8-12) ile hesaplanmış kesme gerilmeleri , 8.15.5.6.16(b)’de

tanımlanmış kritik kesitte ve mesnetten uzak birbirini izleyen kesitlerde
incelenecektir.

(b) Herhangi bir kesitte kesme gerilmesi vc , 0.075 x ( fc′ ) ’ yi ve v ,

0.249x( fc′ ) ’ yi aşmamalı.

(c) v’nin 0.075 x ( fc′ ) ’ i aştığı yerde, kesme donatısı Bölüm 8.15.5.3’e uygun
olmalı.

8.15.5.7 Kutu Menfez tabliyeleri İçin Özel Şartlar

18
 2 foot(609.6mm) veya daha fazla dolgu altındaki kutu menfez levhaları için vc
kesme gerilmesi aşağıdaki ifadeyle hesaplanır:

vc = 0.083 x ( fc′ ) + 15.168ρ x (Vd/M) (8-14)

Ancak vc , 0.149x(fc′ ) ’i aşmamalı. Sadece tek hücreli kutu menfezler için,

duvarlarla monolitik levhalar için vc’nin 0.166x(fc′ ) ’den az alınması gerekmez ve
basit mesnetli levhalar için vc ’nin 0.100x(fc′ ) ’den az alınması gerekmez. Vd/M
miktarı, M gözönüne alınan kesit için V ile aynı anda gelişen moment olmak üzere
1.0’den büyük alınamaz. 2 foot(609.6mm) veya daha az dolgu altındaki kutu
menfezler için Bölüm 3.2.4 ve 6.4’ün uygun şartları kullanılacaktır.
8.15.5.8 Dirsek Ve Bindirmelikler İçin Özel Şartlar

8.15.5.8.1 Paragraf 8.15.5.8 şartları, av/d kesme-derinlik oranı ortak olandan

büyük olmayan ve V den büyük olmayan Nc yatay çekme kuvvetine maruz dirsek ve
bindirmeliklere uygulanır. d mesafesi mesnet yüzünde hesaplanacaktır.

8.15.5.8.2 Mesnet alanının dış ucunda derinlik 0.5d’den az olmayacaktır.

8.15.5.8.3 Mesnet yüzü kesiti aynı anda V kesmesi, [Vav + Nc (h-d) ] momenti
ve Nc yatay çekme kuvvetine mukavemet edecek şekilde projelendirilmeli. h mesafesi
mesnet yüzünden hesaplanmalı.

(a) Avf, kesme-sürtünme donatısının V kesmesine mukavemet edebilmesi için

projelendirilmesi Bölüm 8.15.5.4’e uygun olmalı. Normal beton için v kesme
gerilmesi 0.09 fc′ ’i veya 360 psi(2.48Mpa)’yi aşmamalı. Tümü hafif beton
veya kum-hafif beton için v kesme gerilmesi (0.09-0.030 av/d) fc′ veya (360-
126 av/d) psi’yi aşmamalı.

(b) [Vav+Nc(h-d) ] momentine mukavemet edecek Af donatısı Bölüm 8.15.2 ve

8.15.3’e uygun hesaplanacaktır.

(c) Çekme kuvveti Nc’ye mukavemet etmek için An donatısı An= Nc/fs ile
hesaplanacaktır. Çekme kuvveti Nc çekme gerilmelerinden kaçmak için özel
takviyeler yapılmadığı sürece 0.2 V’den az alınamaz.

(d) Esas çekme donatısı alanı As , (Af+An) veya (2Avf/3+An) ifadelerinden

büyüğüne eşit alınmalı.

8.15.5.8.4 0.5(As – An )’ten az olmayan Ah toplam alanına sahip As’e paralel

gergiler veya kapalı etriyeler, As’e bitişik etkin derinliğin 2/3’ü boyunca uniform
olarak dağıtılmalı.

8.15.5.8.5 ρ = As /bd oranı 0.04(fc′ / fy)’den az alınmamalı.

8.15.5.8.6 Dirsek veya bindirmeliğin ön yüzünde As ilk çekme donatısı,

aşağıdakilerden biriyle ankrajlanır:

(a) En azından enine çubuğa eşit boyutta yapı kaynağı; As çubuklarının hesap
akma dayanımını sağlayacak şekilde projelendirilmiş kaynak,
19
 (b) İlk çekme çubukları As’in yatay çerçeve (lup) oluşturmak üzere geriye
bükülmesi; veya

(c) Pozitif ankrajın bazı farklı yolları

8.15.5.8.7 Dirsek veya bindirmede yükün mesnet alanı (biri sağlanmışsa), As

esas çekme çubuklarının düz kısmının gerisine veya enine bir ankraj çubuğunun iç
yüzünün gerisine uzanmamamalı.

8.16 DAYANIM TASARIM METODU (YÜK ÇARPANI TASARIMI)

8.16.1 Dayanım Şartları

8.16.1.1 Gerekli Dayanım

Bir kesitin gerekli dayanımı, Bölüm 3.22’de şart koşulmuş kombinasyonlarla

yapıya uygulanan çarpılmış yük ve kuvvetlere mukavemet etmek için gerekli olan
dayanımdır. Yapıların tüm bölümleri ve yapısal elemanlar en az istenen dayanıma
eşit proje dayanımlarına sahip olmalı.

8.16.1.2 Tasarım Dayanımı

8.16.1.2.1 Yük, moment, kesme ve gerilme cinsinden enine kesit veya eleman
tarafından sağlanan tasarım dayanımı, dayanım tasarım metodunun varsayım ve
şartlarına uygun hesaplanmış nihai dayanımı çarpı φ dayanım azalma çarpanıdır.

8.16.1.2.2 Dayanım-azaltma çarpanları, φ aşağıdaki gibi olacaktır:

(a)Eğilme ............................... φ =0.90
(b)Kesme................................ φ = 0 .85
(c)Eksenel basınç
- Spiraler ............................ φ = 0 .75
- Gergiler ........................... φ = 0 .70
(d) Beton üzerinde mesnet ..... φ =0.70
Proje eksenel yük dayanımı φ Pn , 0.10fc′ Ag veya φ Pb değerlerinden sıfıra
azalırken , φ değeri, basınç elemanları için olan değerden eğilme değerine lineer
artırılabilir.

20
 8.16.1.2.3Bölüm 8.24-8.32’de hesaplanmış bindirme ve ek boyları için dayanım
indirgeme faktörüne gerek yoktur.

8.16.2 Tasarım Varsayımları

8.16.2.1 Eksenel yükler ve eğilme için elemanların dayanım tasarımı, bu

bölümde verilen varsayımlar ve iç gerilmelerin uygun denge durumları ve uzama
uyumuna dayandırılabilir.

8.16.2.2Donatı ve betonda uzama tarafsız eksenden olan mesafeyle doğru

orantılıdır.

8.16.2.3 En uçtaki beton basınç lifinde maksimum kullanılabilir uzama 0.003’e

eşittir.

8.16.2.4 Donatıda hesaplanmış akma dayanımı fy den düşük gerilmeler, Es

çarpı çelik uzamasıdır. fy  den büyük uzamalar için, donatıda gerilme uzamadan
bağımsız varsayılır ve fy’ye eşittir.

8.16.2.5Çekme-beton dayanımı eğilme hesaplarında ihmal edilir.

8.16.2.6Beton basınç gerilme/uzama dağılımı bir dikdörtgen, yamuk, parabol

veya kapsamlı testlerin sonuçlarıyla tam uyuşan dayanım tahmini ile sonuçlanan
herhangi bir farklı şekilde varsayılabilir.

8.16.2.7Maksimum basınç uzaması lifinden a=β 1c mesafede, tarafsız eksene

paralel bir çizgi ve denk basınç bölgesi boyunca uniform dağılmış 0.85 fc′ ’lik beton
dayanımını farz eden enkesit kenarlarıyla sınırlanmış bir basınç gerilme/uzama
dağılımının Bölüm 8.16.2.6 şartlarını karşıladığı varsayılabilir. Maksimum uzama
lifinden tarafsız eksene c mesafesi bu eksene dik doğrultuda ölçülecektir. β 1 çarpanı,
fc′ ’den 4.000 psi (dahil)’ye kadar olan beton dayanımları için 0.85 alınacaktır. 4000
psi üzerindeki dayanımlar için β 1, 4000 psi’yi aşan her 1000 psi’lik dayanım için 0.05
oranında sürekli azalacaktır. Fakat, β 1 0.65’ten az alınamaz.

8.16.3 Eğilme

8.16.3.1 Eğilme Elemanlarının Maksimum Donatısı

8.16.3.1.1 Sağlanan p donatı oranı, kesit için dengeli uzama koşulları

oluşturacak pb oranının 0.75’ni aşmamalı.

21
 8.16.3.1.2 Dengeli uzama durumu, çekme donatısı, hesaplanmış fY akma
dayanımına karşı gelen uzamasına ulaştığında basınçtaki beton varsayılan nihai
uzaması 0.003’e ulaşırsa gerçekleşir.

8.16.3.2 Sadece Çekme Donatılı Dikdörtgen Kesitler

8.16.3.2.1 Proje moment dayanımı φ Mn , aşağıdaki ifadeyle hesaplanır:

φ Mn=φ [ As fs d(1-0.6(ρ fs / fc′ )] (8-15)

=φ [ As fs (d-a/2)] (8-16)

burada a= As fs/0.85 fc′ b (8-17)

8.16.3.2.2 Dengeli donatı oranı ρ b, aşağıdaki ifadeyle verilmiştir.

0.85β1f c '  599.843 
ρb = (8 − 18)
fy  599.843 + f 
 y 

8.16.3.3 Sadece Çekme Donatılı Flanşlı Kesitler

8.16.3.3.1 Basınç Flanşlı kalınlığı büyük eşit denk dikdörtgenel gerilme bloğu
derinliği,a, ise φ Mn, proje moment dayanımı (8-15) ve (8-16) denklemleriyle
hesaplanacaktır.

8.16.3.3.2 Basınç flanşı kalınlığı a dan azsa, tasarım moment dayanımı

aşağıdaki ifadeyle hesaplanır:

φ Mn=φ [ ( As- Asf) fy(d-a/2)+ Asf fy(d/0.5 hf) (8-19)

Burada,

Asf=0.85 fc′ (b- bw ) hf/ fy (8-20)

a=( As- Asf) fy/0.85 fc′ bw (8-21)

8.16.3.3.3 Dengeli donatı oranı ρ b, aşağıdaki ifadeyle verilir:

b    f '  599.843   

  + ρf 
ρb =  w   0.85β1  c  
(8 − 22)
 b    f y  599.843 + f y   

22
 Burada,

ρ f= Asf/ bw d (8-23)

8.16.3.3.4 T-Kirişi ve kutu-kiriş inşası için,basınç yüzü genişliği, b, Bölüm

8.10’da tanımlanmış etkin levha genişliğine eşit olmalıdır.

8.16.3.4 Basınç Donatılı Dikdörtgen Kesitler

8.16.3.4.1 Proje moment dayanımı φ Mn şöyle hesaplanır:

Eğer

As '  f ' d '  599.843 

(A s − ) ≥ 0.85β1  c   (8 − 24) ise
bd  f d  599.843 + f 
 y  y 

φ Mn=φ [ ( As- As′ ) fy(d-a/2)+ As′ fy(d- d ′ )] (8-25)

Burada

a=( As- As′ ) fy/0.85 fc′ b (8-26)

8.16.3.4.2 (As-As′ )/bd değeri Denklem (8-24)’le istenenden azsa, ki bu

durumda basınç donatısındaki gerilme, fy , akma dayanımından azdır, veya basınç
donatısı etkileri fy akma dayanımından azsa veya basınç donatısının etkileri ihmal
edilmişse, tasarım moment dayanımı Bölüm 8.16.32’deki denklemlerle hesaplanabilir.
Alternatif olarak Bölüm 8.16.2’de verilen varsayımlar kullanılarak gerilme ve uzama
uyumu temeline dayanan genel bir analiz yapılabilir.

8.16.3.4.3 Basınç donatılı dikdörtgen kesitler için dengeli donatı oranı Pb

aşağıdaki ifadeyle verilir.
  f '  599.843   
ρ b = 0.85β1  c    + ρ'  f s '  (8 − 27)
  f  599.843 + f   f '
 y  y   y 

Burada

  d '  599.843 + f y 
f s ' = 599.8431 −    ≤ f y (8 − 28)
  d  599 . 843 

8.16.3.5 Diğer Enine Kesitler

23
 Diğer enine kesitler için φ Mn tasarım moment dayanımı, Bölüm 8.16.2’de verilen
varsayımları kullanarak gerilme ve uzama uyumuna dayanan genel bir analizle
hesaplanabilir. Bölüm 8.16.3.1’in şartları da sağlanmalı.

8.16.4 Basınç Elemanları

8.16.4.1 Genel Şartlar

8.16.4.1.1 Eksenel yük veya bileşik eğilme ve eksenel yüke tabi elemanların
dizaynı Bölüm 8.16.2’de verilen varsayımları kullanarak gerilme ve uzama uyumu
temeline dayandırılmalı. Bölüm 8.16.5’in şartlarına uygun olarak narinlik etkileri
dahil edilmeli.

8.16.4.1.2 Eğilmeyle birleştirilmiş basınç eksenel yüküne maruz elemanlar

eksenel yükle oluşan maksimum momente göre dizayn edilir. Çarpılmış eksenel yük,
Pu, verilmiş bir eksantirisitede tasarım eksenel yükü dayanımı φ Pn (max)’ı aşmamalı.

(a) Bölüm 8.18.2.2’ye uyan spiral donatı elemanlar için

Pn(max)= 0.85 0.85fc′ (Ag-Ast)+fy Ast  (8-29)

φ = 0.75

(b) Bölüm 8.18.2.3’e uyan gergi donatılı elemanlar için

Pn(max)= 0.8 0.85 fc′ (Ag-Ast)+fy+Ast ] (8-30)

φ = 0.70

Maksimum değiştirilmiş moment, Mu Bölüm 8.16.5’e uygun olarak narinlik etkileri

için büyütülmeli.

8.16.4.2 Basınç Elemanları Dayanımları

Aşağıdaki şartlar bileşik eğilme ve eksenel yüke tabi elemanlar için yük-moment
etkileşimi bağlantısı sınıfını tanımlamak için rehber olarak kullanılabilir.

8.16.4.2.1 Kuramsal Basınç

Sıfır eksantirisiteli eksenel yük dayanımı, φ Po şu formülle bulunur:

φ Po= φ [ 0.85 fc′ (Ag-Ast)+Ast fy] (8-31)

Tasarım için kuramsal basınç dayanımı, Bölüm 8.16.4.1.2 basınç elemanlarının

eksenel yük dayanımını, sıfır eksantirisitede eksenel yükün % 80 ve %85 oranında
sınırladığından varsayıma dayanan bir durumu ifade eder.

8.16.4.2.2 Kuramsal Eğilme

24
 Bölüm 8.16.2’de verilmiş varsayımlar veya Bölüm 8.16.3’de eğilme için verilmiş
uygulanabilir denklemler ve kuramsal eğilmede φ Mn, tasarım moment dayanımını
hesaplamak için kullanılabilir.

8.16.4.2.3 Dengeli Uzama Durumları

Bir enine kesit için dengeli uzama durumları Bölüm 8.16.3.1.2’de

tanımlanmıştır. Bir yüzünde veya eğilme ekseninden yaklaşık aynı mesafede olan iki
yüzde yerleştirilmiş donatılı dikdörtgen kesit için dengeli yük dayanımı φ Pb ve
dengeli moment dayanımı φ Mb şu formüllerle hesaplanabilir:

φ Pb= φ [0.85 fc′ bab+As′ fs′ -Asfy] (8-32)

ve

φ Mb= φ [ 0.85fc′ bab(d-d′ ′ -ab/2)+As′ fs′ (d-d′ -d′ ′ )+Asfyd′ ′ ] (8-33)

Bu ifadelerde:

 599.843 
ab =  β1d (8 − 34)
 599.843 + f y 

Ve
  d '  599.843 + f y 
f s ' = 599.8431 −    ≤ f y (8 − 35)
  d  599 . 843 

8.16.4.2.4 Bileşik eğilme ve eksenel yük

Enine kesit dayanımı, nominal eksenel yük dayanımı Pn dengeli yük dayanımı
Pb’den az ise çekmeyle, PnPb ise basınçla kontrol edilir.
Eksenel yük ve moment dayanımlarının nihai değerleri P n ve Mn, Bölüm 8.16.1.2
de verildiği gibi eksenel basınç için φ dayanım azaltma faktörüyle çarpılmalı.

8.16.4.3 Çift eksenli yükleme

Gerilme ve uzama uyumuna dayanan genel kesit analizine göre çift eksenli
eğilmeye maruz dairesel olmayan elemanların tasarım dayanımı aşağıdaki yaklaşık
ifadelerle hesaplanır:

1/Pnxy=1/Pnx+1/Pny-1/Po (8-36)

25
 Yukarıdaki formül Denklem 8-37’nin gerçekleşmesi halinde geçerlidir:

Pu0.1 fc′ Ag (8-37) veya

Pu< 0.1 fc′ Ag (8-39) için

Mux/φ Mnx + Muy / φ Mny 1 (8-38)

8.16.5 Basınç elemanlarında narinlik etkileri

8.16.5.1 Genel şartlar

8.16.5.1.1Basınç elemanlarının tasarımı yapının analizinden elde edilmiş

kuvvet ve momentlere dayandırılmalı. Böyle bir analiz eksenel yük ve değişken atalet
momentinin eleman rijitliği ve sabit uç momentleri üzerinde etkisini, moment ve
kuvvetler üzerinde sapma etkisini ve yük süresinin etkisini içermeli.

8.16.5.1.2Bölüm 8.16.5.1.1’de tanımlanmış prosedüre göre basınç

elemanlarının narinlik etkileri Bölüm 8.16.5.2’deki yaklaşık işleme uygun olarak
hesaplanabilir.

8.16.5.2 Narinlik etkilerinin yaklaşık hesabı

8.16.5.2.1 Basınç elemanının lu mesnetsiz uzunluğu levhalar, kirişler veya

basınç elemanı için yanal mesnet sağlamaya muktedir diğer elemanlar arasındaki net
mesafedir. Guselerin olduğu yerde mesnetsiz boy gözönüne alınan düzlemde gusenin
alt ucuna ölçülmeli.

8.16.5.2.2 Dönme yarıçapı ,r, dikdörtgen basınç elemanlarında stabilitenin

gözönüne alındığı doğrultuda toplam boyutun 0.3 katına eşit, dairesel basınç
elemanları çapın 0.25 katına eşit varsayılır. Diğer şekiller için, r brüt beton kesiti için
hesaplanmalı.

8.16.5.2.3Yanal yerdeğiştirmesi önlenmiş basınç elemanları için etkin boy faktörü

k, analizle daha düşük bir değerin kullanılabileceği gösterilmedikçe 1.0 alınır. Yanal
yerdeğiştirmesi önlenmemiş basınç elemanları için k bağıl rijitlikteki donatı ve
çatlama varsayımına göre belirlenir ve 1.0’den büyük olmalıdır.

8.16.5.2.4Yanal yerdeğiştirmesi önlenmiş basınç elemanları için

klu r< 34-(12M1b/M2b)

olduğunda narinlik etkisi ihmal edilebilir.

8.16.5.2.5Yanal yerdeğiştirmesi önlenmemiş basınç elemanları için klu< 22

olduğunda narinlik etkisi ihmal edilebilir.

26
 8.16.5.2.6 klu /r> 100 olduğu tüm basınç elemanları için Bölüm 8.16.5.1’de
tanımlanmış analiz yapılmalı.

8.16.5.2.7 Basınç elemanları, çarpılmış eksenel yük Pu ve klasik elastik

analizden türetilmiş ve büyütülüp değiştirilmiş moment Mc kullanılarak
projelendirilir.

Mc=δ bM2b+δ sM2s (8-40)

Yukarıdaki ifadenin kullanılabilmesi için,

δ b=Cm /[1-(Pu/φ Pc)] 1.0 (8-41)

s=1/ [1-(Σ Pu/φ Σ Pc)] 1.0 (8-41A) olmalı ve

Pc=2EI /(klu)2 (8-42)

Yanal yerdeğiştirmesi önlenmiş elemanlar için  s, 1.0 alınacaktır. Yanal

yerdeğiştirmesi önlenmemiş elemanlar için  b takviye edilmiş eleman gibi,  s
takviye edilmemiş eleman gibi hesaplanmalı.
Daha doğru bir hesaplama için, EI ya

EI= [(EcIg/5)+EsIs]/(1+β d) (8-43)

veya

EI= (EcIg/2.5)/(1+ β d) (8-44) alınmalı.

Bu ifadelerde β d maksimum ölü yük momentinin maksimum toplam yük

momentine oranıdır ve her zaman pozitiftir. Yanal yerdeğiştirmesi önlenmiş ve
mesnetler arasında enine yüksüz elmanlar için,

Cm=0.6+0.4(M1b/M2b) (8-45)

Ancak Cm< 0.4 olmamalı.

Tüm diğer durumlarda Cm ,1.0 alınmalı.

8.16.5.2.8 Eğer hesaplar takviyeli veya takviyesiz basınç elemanının hiçbir

ucunda moment olmadığını gösteriyorsa veya hesaplanmış uç eksantirisiteleri
(0.6+0.03h) inch’ten az olduğunu gösteriyorsa, Denklem (8-40)’taki M2b ve M2s her
asal ekseni civarında minimum (0.6+0.03h) inch’lik eksantirisiteyi temel almalı.
Denklem (8-45)teki M1b/M2b oranı aşağıdakilerden herhangi biriyle belirlenebilir.

(a) Hesaplanmış uç eksantirisiteleri (0.6+0.03h) inch’ten azsa, 8-45 denklemindeki

M1b/M2b değerini hesaplamak için hesaplanmış uç momentleri kullanılabilir.

27
(b) Eğer hesaplar esasen elemanın hiçbir ucunda moment olmadığını gösteriyorsa
M1b/M2b oranı 1’e eşittir.

8.16.5.2.9 Yanal yerdeğiştirmesi önlenmemiş yapılarda basınç elemanını

çerçeveleyen eğilme elemanları ekteki basınç elemanının toplam büyütülmüş uç
momentleri için projelendirilir.

8.16.5.2.10Basınç elemanları her iki eksen etrafında eğilmeye tabi ise, her
eksen etrafındaki moment o eksenin sınır koşullarına göre hesaplanmış δ ile
büyütülmeli.

8.16.5.2.11 Bir seviyede basınç elemanı grubu bentten oluşuyorsa veya integral
olarak aynı üstyapıya bağlanıyorsa ve yapı yanal yerdeğiştirmesine ortaklaşa
mukavemet ediyorsa δ , değeri eleman grubu için gruptaki tüm kolonlar için
toplamlara eşit Σ Pu ve Σ Pc’ye eşittir.

8.16.6 Kesme

8.16.6.1 Kesme dayanımı

8.16.6.1.1Kesmeye tabi enine kesitlerin tasarımı,

Vu≤ Φ Vn (8-46) ifadesine dayanmalı.

Bu ifadede Vu gözönüne alınan kesitte değiştirilmiş kesme kuvvetidir ve Vn de

Vn=Vc+Vs (8-47)

denklemiyle hesaplanmış nominal kesme dayanımıdır. V c ,Bölüm 8.16.6.2’ye

uygun olarak betonun sağladığı nominal kesme dayanımıdır ve Vs , Bölüm 8.16.6.3’e
uygun olarak kesme donatısı tarafından sağlanan nominal kesme dayanımıdır.
Uygunsa burulma etkileri de dahil edilmeli.

8.16.6.1.2 Kesmenin uygulandığı doğrultuda tepki, eleman uç bölgelerinde

basınç ortaya çıkarıyorsa, mesnet yüzünden d kadar az mesafede yer alan kesitler d
mesafede hesaplanmış Vu kesmesine göre projelendirilir. Bu nokta ve mesnet yüzü
arasında büyük münferit yükler konulduğunda bir istisna oluşur. Bu durumda,
mesnete d’den yakın kesitler, d mesafesindeki V artı büyük münferit yükler için
projelendirilmeli.

8.16.6.2 Betonun sağladığı kesme dayanımı

8.16.6.2.1 Kirişlerde , temellerde ve tek boyutlu döşemelerde

kesme

28
 Kirişlerde kesme, tek doğrultulu döşemelerde ve temellerde sadece kesme ve
eğilmeye tabi elemanlar için Vc aşağıdaki ifadelerle hesaplanır.

  V d 
Vc = 1.58 f c ' + 17.2ρ w  u   b w d ( 8 − 49) veya
  M u  
Vc = 0.166 f c 'b w d ( 8 − 49)

Burada b w kiriş gövdesi genişliği ve d en uçtaki basınç lifinden boyuna gerilme

donatısının ağırlık merkezine mesafedir. Dairesel kesit için bw , çap ve d , en uçtaki
basınç lifinden karşı yarı elemandaki boyuna donatının ağırlık merkezine mesafeden
az olmamalı. Uca doğru sivrilen kesitler kiriş gövdeleri için, bw ortalama genişlik veya
minimum genişliğin 1.2 katından küçük olanıdır.

Not:

(a) Daha detaylı hesaplar için Vc, 0.291(fc′ )1/2 bwd değerini aşmamalı.

(b) Mu’nun gözönüne alınan kesitte Vu ile eşzamanlı oluşan değiştirilmiş

moment olduğu Vud/Mu ifadesinin değeri 1.0’den büyük olmamalı.

8.16.6.2.2 Basınç Elemanlarında Kesme

Eksenel basınca tabi elemanlar için, Vc

 Nu 
Vc = 24 .1 0.0068 +  f c ' (b w d ) ( 8 − 50 )
 2000 A g 
 

ifadesiyle veya

Vc=0.166( fc′ )1/2 bwd (8-51)

ifadesiyle hesaplanır.

Not: Nu /Ag , pound/inch2 cinsinden ifade edilmeli.

8.16.6.2.3 Çekme Elemanlarında Kesme

Eksenel çekmeye tabi elemanlarda

 Nu 
Vc = 24 .1 0.0068 +  f c ' (b w d ) (8 − 52 )
 500 A g 
 

29
 İfadesi kullanılarak daha detaylı bir hesap yapılmadıkça kesme donatısı toplam
kesmeyi taşımak üzere projelendirilmeli.

Not:
(a) Nu çekme için negatiftir
(b) Nu ifadesi pound/inch2 cinsinden ifade edilmeli.

8.16.6.2.4 Hafif Betonda Kesme

Beton tarafından taşınan kesme gerilmesi Vc için olan şartlar normal betona
uygulanır. Hafif agregalı beton kullanıldığında, aşağıdaki değişikliklerden biri
uygulanabilir:

(a) fct belirlenmişse, Vc kesme dayanımı (fc′ )1/2 yerine fct /6.7 yerleştirerek
değiştirilmeli, fakat kullanılan fct/6.7 değeri (fc′ )1/2’i aşmamalı.
(b) fct belirlenmişse , Vc tümü-hafif beton için 0.75’le ve kum-hafif beton için
0.85’le çarpılmalı. Kısmi kum yenilenmesi kullanıldığında lineer
enterpolasyon kullanılabilir.

8.16.6.3 Kesme Donatısıyla Sağlanmış Kesme Dayanımı

8.16.6.3.1 Değiştirilmiş kesme kuvveti Vu, φ Vc kesme dayanımını aştığında,

kesme donatısı Bölüm 8.19’da istenenden daha az olmayacak şekilde (8-46) ve (8-47)
denklemlerini karşılamalı. Kesme dayanımı Vs ,Bölüm 8.16.6.3.2-8.16.6.3.10’a uygun
olarak hesaplanmalı.

8.16.6.3.2 Elemanın eksenine dik kesme donatısı kullanıldığında,

Vs=Avfyd /s (8-53)

Burada Av ,bir s mesafesinde kesme donatısının alanıdır.

8.16.6.3.3 Eğimli etriyeler kullanıldığında:

Vs=[Avfy(sinα +cosα )d]/s (8-54)

8.16.6.3.4 Mesnetten aynı mesafede bükülmüş tek çubuk veya paralel bir
çubuk grubu kullanıldığında:

Vs = Av fy sinα ≤ 0.249(fc′ )1/2bwd (8-55)

8.16.6.3.5 Kesme donatısı paralel bükülmüş çubuk serilerinden veya mesnet

yüzünden farklı mesafelerde bükülmüş paralel çubuklardan oluşuyorsa, kesme
donatısı, Vs , (8-54) denklemiyle hesaplanacaktır.

8.16.6.3.6Kesme donatısı için herhangi boyuna bükülmüş çubuğun eğimli

kısmının sadece merkez ¾’ü etkin kabul edilir.

30
 8.16.6.3.7Elemanın herhangi bir kısmını takviye için bir veya daha fazla tipte
kesme donatısı kullanılıyorsa Vs kesme dayanımı çeşitli tipler için hesaplanan Vs
değerlerinin toplamı olarak hesaplanır.

8.16.6.3.8Vs kesme dayanımı 0.332(fc′ )1/2bwd’yi aşarsa, kesme donatısı aralığı

Bölüm 8.1.9.3’de verilen maksimum aralığın ½’sini aşmamalı.

8.16.6.3.9Vs kesme dayanımı 0.644(fc′ )1/2 bwd’den büyük alınmaz.

8.16.6.3.10Kesme dayanımı hesaplamak için kullanılan eleman genişliği

içinde yerleştirilmiş eğilme donatısı bir çekme bölgesinde sona eriyorsa, kesme
donatısı Bölüm 8.24.1.4 şartlarını sağlamalı.

8.16.6.4 Kayma Sürtünmesi

8.16.6.4.1Kayma-sürtünmesi şartları, varolan veya potansiyel bir çatlak,

farklı malzemeler arasındaki bir arayüz veya farklı zamanlarda dökülmüş iki beton
arasındaki arayüz gibi verilmiş bir düzlemde kesme transferinin gözönüne
alınmasının uygun olduğu yerlerde uygulanır.

8.16.6.4.2Bölüm 8.16.6.4.1’de tanımlanmış kesme transferine tabi enine

kesitlerin tasarımı Denklem (8-46)’a dayandırılmalı. Bu denklemde Vn kesme
dayanımı Bölüm 8.16.6.4.3 veya 8.16.6.4.4 şartlarına uygun hesaplanmalı.

8.16.6.4.3Çatlağın gözönüne alınan kesme düzlemi boyunca oluştuğu farz

edilir. Kesme düzleminin karşısında ihtiyaç duyulan kesme-sürtünme donatısı alanı
Avf Bölüm 8.16.6.4.4’ü veya ayrıntılı testlerin sonuçlarıyla yeterli uyuma sahip
dayanım tahminiyle sonuçlanan kesme transferi tasarım metotlarından herhangi
birini kullanarak projelendirilebilir. Bölüm 8.16.6.4.5-8.16.6.4.9 şartları tüm kesme
transfer dayanımı hesaplarında kullanılır.

8.16.6.4.4 Kayma-Sürtünme Tasarım Metodu

(a) Kayma-sürtünme donatısı kesme düzlemine dikse, kesme dayanımı Vn:

Vn=Avffyµ ( 8−56)

ifadesiyle hesaplanır.

Burada µ , c maddesine uygun olarak belirlenmiş sürtünme

katsayısıdır.
(b) Kayma kuvveti kayma sürtünmesi donatısında çekme oluşturacak şekilde
kesme düzlemine göre eğimliyse, kesme dayanımı, Vn:

Vn=Avffy(µ sinα f+cosα f) (8-56 A)

ifadesiyle hesaplanır.

31
 Bu ifade de α f kesme-sürtünme donatısı ve kesme düzlemi arasındaki
açıdır.

(c) Denklem (8-56) ve (8-56 A)’da sürtünme katsayısı µ

Monolitik yerleştirilmiş beton 1.4λ
Bölüm 8.16.6.4.8’de belirtildiği gibi
Yüzeyi bilinçli olarak pürüzlendirilmiş
Sertleşmiş betona karşı dökülmüş beton 1.0λ
Bilinçli pürüzlendirilmemiş sertleşmiş
Betonun karşısına dökülmüş beton 0.6λ
Sargılı yapı çeliğine başlı çivilerle
Veya takviye çubuklarla ankrajlanmış
Beton (Bölüm 8.16.6.4.9 bak) 0.7λ

Burada normal beton için λ =1.0, kum-hafif beton için 0.85, tümü-hafif beton için
0.75’tir. Kısmi kum yenilemesi kullanıldığında lineer enterpolasyon uygulanabilir.

8.16.6.4.5 Vn , kesme dayanımı 0.2 fc′ Acv veya pound cinsinden 800 Acv’den
büyük alınmaz. Burada Acv kesme transferine direnen beton kesitinin alanıdır.

8.16.6.4.6 Kesme düzlemi karşısındaki net çekmeye ek donatıyla mukavemet

edilir. İstenen Avf’yi hesaplarken kesme düzlemi karşısındaki net permanan basınç,
kesme-sürtünme donatısındaki ,Avf fy , kuvvete ek olarak alınır.

8.16.6.4.7 Kesme sürtünme donatısı kesme düzlemi boyunca uygun olarak

yerleştirilmeli ve her iki kenara saplamayla, kancalarla veya özel teçhizatlara
kaynaklanarak hesap akma dayanımını gerçekleştirmek üzere ankrajlanmalı.

8.16.6.4.8 Bölüm 8.16.6.4’ün gereklerini gerçekleştirmek üzere, beton

önceden sertleşmiş beton karşısına yerleştirildiğinde, kesme transferi için arayüz
temiz ve döküntüsüz olmalı. µ , 1.0 λ ’ya eşit kabul edilmişse, arayüz yaklaşık1/4
inch büyüklüğünde pürüzlendirilmeli.

8.16.6.4.9 Kesme, sargılı çelik ve beton arasında başlı çiviler veya kaynaklı
takviye çubuklar kullanılarak aktarılıyorsa, çelik temiz ve boyasız olmalı.

8.16.6.5 Bileşik Beton Eğilme Elemanları İçin Yatay Kesme

Dayanımı

8.16.6.5.1 Bileşik kesitte, yatay kesme kuvvetinin tam transferi birbirine

bağlanmış elemanların temas yüzeylerinde sağlanmalı.

8.16.6.5.2 Yatay kesmeye tabi enine kesitlerin tasarımı paragraf 8.16.6.5.3

veya 8.16.6.5.4 veya ayrıntılı testlerin sonuçlarıyla yeterli uyuma sahip dayanım
tahminiyle sonuçlanan herhangi farklı kesme transferi tasarımına uygun olmalı.

8.16.6.5.3Yatay kesmeye tabi enine kesitlerin tasarımı

32
 Vu ≤ Φ Vnh (8-57)

ifadesine dayandırılmalı.

Burada Vu, gözönüne alınan kesitte değiştirilmiş kesme kuvveti, Vnh (d’nin tüm
bileşik kesit için olduğu) aşağıdakilere uygun nihai yatay kesme dayanımıdır.

(a) Temas yüzeyi temiz ve döküntüsüz ve bilinçli olarak pürüzlendirilmişse, Vnh

kesme dayanımı pound cinsinden 80 bvd’den büyük alınmamalı.

(b) Minimum gergiler paragraf 8.16.6.5.5’e uygunsa, temas yüzeyi temiz ve

pürüzsüzse, fakat bilinçli pürüzlendirilmemişse, Vnh kesme dayanımı pound
cinsinden 80 bvd ifadesinden büyük alınmamalı.

(c) Minimum gergiler paragraf 8.16.6.5.5’e uygunsa, temas yüzeyi temiz,

döküntüsüz ve yaklaşık ¼ inch(6.35mm) büyüklüğüne bilinçli olarak
pürüzlendirilmemişse Vnh kesme dayanımı pound cinsinden 350 bvd’den
büyük alınmamalı.

(d) Temas yüzeyini 8.16.6.5.5’le istenen minimumdan fazla kesen her gergi
donatısı yüzdesi için, Vnh kesme gerilmesi (160fs/40000)bvd pound ile
artırılmalı.

8.16.6.5.4Kesme kuvveti, açıklığın 1/10’unu aşmayan herhangi bir parçada,

aktarılan çekme veya basınç kuvvetindeki değişiklik ve bu kuvveti birbirine
bağlanmış elemanlar arasında yatay kesme olarak aktarmak için gerekli şartları
belirleyerek araştırılır. Değiştirilmiş yatay kesme kuvveti, yatay kesme dayanımı
φ Vnh’i aşmamalı. Değiştirilmiş yatay kesme kuvveti, d yerine gözönüne alınan
parçanın boyunun konması dışında, paragraf 8.16.6.5.3’e uygun olarak yatay kesme
dayanımı φ Vnh’i aşmamalı.

8.16.6.5.5 Yatay Kesme İçin Gergiler

(a) Gerektiğinde birbirine bağlanmış elemanlar arasında bir minimum

donatı alanı sağlanmalı. Gergi alanı 50 bvs/fy alanından az olmamalı ve
gergi aralığı s, 24 inch(609.6mm)’i veya mesnet elemanının en küçük giriş
gövdesi genişliğinin 4 katını aşmamalı.

(b) Yatay kesme için gergiler tekil çubuk veya hasırdan, çok bölümlü
etriyeler veya kaynaklı hasır düşey bölümlerinden oluşur. Tüm gergiler,
birbirine bağlanmış elemanlara saplama veya kancalarla yeterince
ankrajlanmalı.

8.16.6.6 Levha Ve Temeller İçin Özel Şartlar

8.16.6.6.1 Münferit yük veya tepkilerin civarında levha ve temellerde kesme

dayanımı aşağıdaki iki durumdan daha katı olanıyla belirlenir:

33
 (a) Tüm genişlik karşısında yayılmış bir düzlemdeki kritik kesite sahip ve
münferit yük yüzünden veya tepki alanından d mesafede yerleşmiş levha
veya temel için kiriş etkisi. Bu durum için, levha veya temel, kazıklar
üzerinde desteklenmiş ayaklar -ki burada kritik kesitteki kesme bölüm
4.4.11.3’e uygun olarak belirlenecektir - dışında Bölüm 8.16.6.1-8.16.6.3’e
uygun projelendirilmeli.

(b) Levha veya temel için eleman düzlemine dik kritik kesitli ve bo çevresi
minimum olacak şekilde yerleşmiş, münferit yük veya tepki alanı
çevresine d/2’den daha fazla yaklaşmayan iki yönlü etki. Bu durum için
levha veya temel Bölüm 8.16.6.6.2 ve Bölüm 8.16.6.6.3’e uygun
projelendirilmeli.

8.16.6.6.2 Kesme donatısı Bölüm 8.16.6.6.3’e uygun sağlanmadıkça iki yönlü

etki için levha veya temel tasarımı kesme dayanımı Vn’in 8-58 denklemiyle verilen Vc
kesme dayanımından büyük olmadığı 8-46 denklemine dayanmalı.

 4 
Vc = 0.083 
2 + β
 f c 'b o d ≤ 0.332 f c 'b o d
 (8 − 58 )
 c 

β c, münferit yük veya reaksiyon alanının uzun kenarının kısa kenarına oranı ve bo
Bölüm 8.16.6.6.1(b)’de tanımlanmış kritik kesitin çevresidir.

8.16.6.6.3 Çubuk veya hasırdan oluşan kesme donatısı levha ve temellerde

aşağıdaki şartlara uyularak kullanılabilir:

(a) Kesme dayanımı Vn, kesme dayanımı Vc’nin paragraf d’ye ve Vs kesme
dayanımının paragraf e’ye uygun olduğu denklem (8-47)’yi kullanarak
hesaplanmalı.

(b) Kesme dayanımı 8.16.6.6.1(b)’de tanımlanmış kritik kesitte ve mesnetten

uzak ardıl kesitlerde araştırılmalı.

(c) Kesme dayanımı Vn, bo’nun paragraf b’de tanımlanmış kritik kesitin
çevresi olduğu 0.498(fc′ )1/2 bod ifadesinden büyük alınmamalı.

(d) Herhangi bir kesitte Vc kesme dayanımı, bo paragraf b’de tanımlanmış

kritik kesit çevresi olmak üzere 0.166(fc′ )1/2 bod’den büyük alınmamalı.

(e) Paragraf d’de verildiği gibi değiştirilmiş kesme kuvveti Vu’nun kesme
dayanımı φ Vc’yi aştığı yerde, kesme donatısının gerekli Av alanı ve Vs
dayanımı Bölüm 8.16.6.3’e uygun hesaplanmalı.

8.16.6.7 Kutu Menfez Levhaları İçin Özel Şartlar

8.16.6.7.1 2 foot veya daha fazla dolgu altındaki kutu menfez döşemeleri için
Vc kesme dayanımı

 V d
Vc = 0.178 f c ' + 31.716 u 34
bd (8 − 59)
 Mu 
denklemiyle hesaplanır.

Fakat Vc, 0.332(fc′ )1/2bd’yi aşmamalı. Sadece tek hücreli kutu menfezler için
duvarlarla monolitik döşemelerde Vc’nin 0.249(fc′ )1/2bd’den az alınması gerekmez ve
basit mesnetlenmiş döşemeler için Vc’nin 0.208(fc′ )1/2 bd’den az alınması gerekmez.
Mu’nun gözönüne alınan kesitte Vu ile eşzamanlı oluşan değiştirilmiş moment olduğu
Vud/Mu ifadesinin değeri 1.0’den büyük alınmaz. 2 foot’tan az dolgu altındaki kutu
menfez döşemeleri için Bölüm 3.24 ve 6.4’ün uygun şartları kullanılmalı.

8.16.6.8 Dirsek Ve Kancalar İçin Özel Şartlar

8.16.6.8.1 Bölüm 8.16.6.8 şartları, Vu’dan büyük olmayan yatay çekme

kuvveti Nuc’ye tabi ve ortak olandan daha büyük olmayan açıklık/derinlik oranı a v’ye
sahip kanca ve dirsekler uygulanır. D mesafesi mesnet yüzünden ölçülmeli.

8.16.6.8.2 Mesnet alanının dış ucundaki derinlik 0.5 d’den az olmamalı.

8.16.6.8.3 Mesnet yüzündeki kesit, Vu kesmesine ve (Vuav+Nuc(h-d) )

momentine aynı zamanda mukavemet edecek şekilde projelendirilmeli, h mesafesi
mesnet yüzünde hesaplanmalı.

(a) Bölüm 8.16.6.8’e uygun tüm tasarım hesaplarında, φ dayanım azalma faktörü
0.85’e eşit alınır.

(b) Vu kesmesine mukavemet etmek için kesme-sürtünme donatısı tasarımı Bölüm

8.16.6.4’e uygun olmalı. Normal beton için kesme dayanımı ,V n, 0.2fc′ bwd veya
800bwd(pound cinsinden) ifadelerinden büyük alınmamalı. Tümü-hafif beton için Vn
kesme dayanımı (0.2-0.07 av/d)fc′ bwd veya (800-280 av/d)bwd (pound cinsinden) büyük
alınmamalı.

(c) (Vuav+Nuc(h-d) ) momentine mukavemet etmek için Af donatısı Bölüm 8.16.2 ve

8.16.3’e uygun kesaplanmalı.

(d) Nuc çekme kuvvetine mukavemet etmek için gerekli An donatısı Nuc≤ φ Anfy
ifadesine göre belirlenmeli. Nuc çekme kuvveti, çekme kuvvetinden kaçınmak için özel
şartlar hazırlanmadıkça, 0.2Vu’dan az alınmamalı. Nuc çekme kuvveti, çekme, sünme,
büzülme veya sıcaklık değişmelerinden ortaya çıksa dahi canlı yük olarak kabul
edilir.

(e) Esas çekme donatısı alanı As,

(Af+An) veya 2Avf/3+An

35
ifadelerinden büyüğüne eşit alınır.

8.16.6.8.4 Kapalı etriyeler veya As’e paralel 0.5(As-An) den küçük olmayan
An toplam alanlı gergiler, As’e komşu etkin derinliğin 2/3’ü boyunca uniform
dağıtılmalı.

8.16.6.8.5 ρ =As/bd oranı 0.04(fc′ /fy)den küçük olmamalı.

8.16.6.8.6 Esas çekme donatısı As, dirsek veya kancanın ön yüzünde

aşağıdakilerden biriyle ankrajlanmalı:

(a) En az, As çubuklarının hesap akma dayanımı fy’yi sağlamak üzere tasarlanmış
kaynağa eşit boyda, enine çubuğa yapı kaynağı

(b) Esas çekme çubuklarının yatay bir lup veya

(c) Herhangi bir pozitif ankraj oluşturmak üzere bükülmesi.

8.16.6.8.7 Kanca veya dirsekteki yükün mafsal alnı esas çekme çubukları As
veya enine ankraj çubuğunun iç yüzünden (eğer bunlardan biri sağlanmışsa) öteye
yönlenmemeli.

8.16.7 Mafsal Alanı

′
8.16.7.1Betonda fb mafsal gerilmesi , 0.85φ fc ’yi, Bölüm 8.16.7.2, 8.16.7.3 ve
8.16.7.4’deki şartlar sağlanmadıkça, aşmamalı.

8.16.7.2Tüm kenarlarda mesnet yüzü yüklenmiş alandan genişse, yüklü

alandaki emniyetli mafsal gerilmesi 2’den fazla olmamak şartıyla (A2/A1)1/2 ile
çarpılmalı.

8.16.7.3Mesnet yüzeyi eğimli veya basamaklıysa, A2, 1 düşey:2 yatay kenar

eğimli, üst tabanında yüklenmiş alana sahip, tamamı mesnet içinde kalan en büyük
kesitte dik piramit veya koninin alt taban alanı olarak alınabilir.

8.16.7.4Yüklü alan sapma veya eksantirik yüklemeden dolayı yüksek kenar

gerilmelerine tabi ise, yüklü alanda mesnet yüzeyinin yüklü alandan daha büyük
olmasından dolayı herhangi bir artışı içeren emniyetli mafsal gerilmesi bir 0.75
çarpanıyla çarpılmalı.

8.16.8 Kullanışlılık Şartları

8.16.8.1 Uygulama

Dayanım tasarım metodunun yük çarpanları ve dayanımlarını referans alarak

tasarlanmış eğilme elemanları için, servis yükü gerilmeleri Bölüm 8.16.8.3’teki

36
 yorulma şartlarını ve Bölüm 8.16.8.4’teki donatı dağılımı şartlarını karşılamak üzere
kısıtlanmalı. Bölüm 8.9’da sapmanın kontrolü şartları da karşılanmalı.

8.16.8.2 Servis Yükü Gerilmeleri

Bölüm 8.16.8.3 ve 8.16.8.4 şartlarını karşılamak için servis yük gerilmeleri

araştırması için eğilmede gerilme ve uzama düz-çizgi teorisi kullanılmalı ve 8.15.3’te
verilmiş varsayımlar uygulanmalı.

8.16.8.3 Yorulma Gerilmesi Limitleri

Düz donatıda servis yükünde canlı yük artı çarpmayla oluşan minumum ve
maksimum çekme gerilmeleri arasındaki fark

f f = 144.790 − 0.33f min + 55.12(r / h ) (8 − 60)

değerini aşmamalı.

Bu ifadede:

fy=kips/inch2 cinsinden gerilme farkı

fmin= cebirsel minumum gerilme seviyesi, çekme(+), basınç(-),kips/inch2
r/h= sarılı enine deformasyon yüksekliğinin taban yarıçapına oranı, gerçek değer
bilinmiyorsa 0.3 kullanılır.

Yüksek gerilme farkı bölgelerinde ana donatıdaki bükülmelerden kaçınılmalı.

Yorulma gerilmesi limitlerinin, trafiğe dik ana donatı beton boyun levhalarında gözönüne
alınması ve Bölüm 3.24.3,A durumu altında verilen yaklaşık metotlara uygun dizayn edilmesi
gerekmez.

8.16.8.4 Eğilme Donatısı Dağılımı

Betonun eğilme çatlamasını kontrol etmek için, çekme donatısı maksimum eğilme
bölgelerinde iyi bir şekilde dağıtılmalı. Çekme donatısı için tasarım akma dayanımı fy , 40.000
psi’yi aşarsa, maksimum pozitif ve negatif moment kesitlerinde çubuk ebatları ve aralıkları,
servis yükünde ksi cinsinden donatı hesap gerilmesi aşağıdaki formülle hesaplanan değerden
büyük olmayacak şekilde seçilir.

fs= z/(dcA)1/3 ≤ 0.6 fy (8-61)

Bu ifade de;

A=Eğilme çekme donatısını saran ve donatıyla aynı ağırlık merkezine sahip betonun inch 2
cinsinden etkin çekme alanı/hasır veya çubuk sayısı. Eğilme donatısı birkaç çubuk veya hasır
boyundan oluşuyorsa, çubuk veya hasır sayısı, donatı toplam alanının kullanılan en büyük
çubuk veya hasır alanına bölünerek bulunur. Hesaplarda, A’yı hesaplamak için kullanılan net
paspayı kalınlığı 2 inch’ten büyük alınmamalı.

37
dc= En uçtaki çekme lifinden en yakın çubuk veya hasırın merkezine ölçülen mesafe (inch).
Hesaplarda, dc’yi hesaplamak için kullanılan net paspayı kalınlığı 2 inch’ten büyük
alınmamalı.

Denklem (8-61) deki z miktarı hafif aşınma durumu için 170 kip/inch, katı poz durumu
için 130 kip/inch’yi aşmamalı. Elemanlar, çok çürütücü veya aşındırıcı ortama sahipse buz
çözücü kimyasal maddeler gibi), koruma Denklem 8-61’i sağlamak dışında yoğunluğu veya
suya karşı sızdırmazlığı artırarak veya su geçirmez bir koruma sistemi tedarik ederek olmalı.

BÖLÜM D

DONATI

8.17 EĞİLME ELEMANLARI İÇİN DONATI

8.17.1 Minumum Donatı

8.17.1.1 Eğilme elemanlarının kesme donatısının analizle istendiği herhangi bir

kesitinde, sağlanan donatı Bölüm 8.15.2.1.1’de hesaplanmış normal beton kapma modülüne
dayanarak hesaplanmış çatlama momentinin en az 1.2 katına eşit bir moment geliştirmek için
yeterli olmalı.

φ Mn≥ 1.2Mcr (8-62)

38
 8.17.1.2 Kesitte sağlanan donatı alanı, Bölüm 3.22’de belirtilmiş yükleme
kombinasyonlarına dayanan analizde istenenden en az 1/3’ü kadar büyükse, Bölüm
8.17.1.1’in şartlarından vazgeçilebilir.

8.17.2 Donatı Dağılımı

8.17.2.1 Maksimum Çekme Bölgelerinde Eğilme Çekme Donatısı

8.17.2.1.1 T kirişleri ve kutu kirişlerin flanşları çekmedeyse, çekme donatısı, kiriş

açıklık boyunun 1/10’una eşit etkin çekme flanşı genişliği veya Bölüm 8.10.1’de tanımlanmış
genişikten küçük olanı boyunca dağıtılmalı. Eğer, gerçek levha genişliği, kiriş gövdesi
merkezinden-merkeze, etkin çekme flanşı genişliğini aşarsa ve boyun levhasının sarkan fazla
kısımları için, fazla levha alanının %0.4’ünden az olmayan ek boyuna donatı alanı, levhanın
fazla kısımlarında sağlanmalı.

8.17.2.1.2 T-kiriş ve kutu-kirişin integral bükülmüş başlıklarının inşası için çekme

donatısı, kesişen kiriş gövdelerinin ortalama aralığının ¼’üne eşit, kiriş gövdesi
genişliği+eğilme başlığının her kenarında sarkan levha genişliğini aşmayan bir genişlik veya
integral bükülmüş başlıklar için Bölüm 8.10.1.4’te tanımlanmış genişlikten küçük olanı
boyunca yerleştirilmeli.

8.17.2.1.3 Eğer eleman kenar yüzü derinliği 3 feet’i aşarsa, boyuna düşey donatısı,
elemanın her iki kenar yüzü boyunca en yakın eğilme çekme donatısına d/2 mesafede uniform
olarak dağıtılmalı. Her kenar yüzünde yüksekliğin her foot’u için Ask yüzey donatısı alanı ≤
0.012 (d-30) olmalı. Yüzey donatısının maksimum aralığı d/6 ve 12 inch ifedelerinden az
olanını aşmamalı. Böyle bir donatı, eğer tek çubuk ve hasırlarda gerilmeleri belirlemek için
uzama uyumu analizi yapılmışsa dayanım hesaplamalarına dahil edilebilir. Her iki yüzde
boyuna düşey donatısı toplam alanının istenen eğilme kesme donatısı alanının yarısını aşması
gerekmez.

8.17.2.2T-kiriş ve kutu kirişlerde enine boyun levha donatısı tabliye levhasında , enine
donatının en az alt katmanının 1/3’ü her grupta dış kiriş gövdesi dış yüzüne kadar uzanmalı
ve standart 900 kancayla ankrajlanmalı. Eğer levha son kiriş gövdesi ötesine uzanıyorsa, böyle
bir donatı sarkan levhaya uzanmalı ve kiriş gövdesinin dış yüzü gerisinde standart kancayla
sağlanmış olandan az olmayan bir ankraja sahip olmalı.

8.17.2.3 Kutu Kiriş İçin Alt Levha Donatısı

8.17.2.3.1 Flanş alanının %0.4’ünün minumum dağıtılmış donatısı kiriş açıklığına

paralel alt levhaya yerleştirilmeli. Tek bir donatı tabakası sağlanmalı. Böyle bir donatı aralığı
18 inch’i aşmamalı.

8.17.2.3.2 Levha enine kesit alanının %5’inin en küçük levha kalınlığına dayanan
dağıtılmış donatısı, kiriş açıklığının alt enine levhasına yerleştirilmeli. Böyle donatı her iki
yüzey üzerinde maksimum 18 inch aralıkla dağıtılmalı. Alt levhada tüm enine donatı her
grupta dış kiriş levhasının dış yüzüne uzanmalı ve standart 900 kancayla ankrajlanmalı.

39
 8.17.3 Eğilme Elemanlarının Yanal Donatısı

8.17.3.1 Eğilme elemanlarının dayanımını artırmak için kullanılan basınç donatısı

No:10 veya daha küçük boyuna çubuklar için ebat olarak en az 3 No’lu ve No:11,No:14,No:18
ve yığılı boyuna çubuklar için en az 4 No’lu gergi ve etriyelerle kapatılmalı. Çubuklar yerine
denk alanlı kaynaklı hasır kullanılabilir. Gergi aralıkları 16 boyuna çubuk çapını aşmamalı.
Böyle etriye veya gergiler basınç donatısının gerekli olduğu mesafe boyunca sağlanmalı. Bu
paragraf basınç bölgesine yerleştirilmiş eleman tasarımında basınç donatısı olarak göz önüne
alınmamış donatılara uygulanmaz.

8.17.3.2 Burulma donatısı gerekliyse, kapalı etriyelerden, kapalı gergilerden, boyuna

çubuklarla birleştirilmiş helislerden oluşabilir. Bak.8.15.5.1.1 ve 8.16.6.1.1.

8.17.3.3 Bir elemanda kapalı etriyeler ve gergiler, gergilerin standart uç kancalarının

veya boyuna çubuk etrafındaki etriyelerin üst üste binmesiyle oluşturulabilir veya bir veya C
sınıfı eklerinin birleştirilmesiyle(1.7 ld bindirme) iki ekten oluşturulabilir.

8.17.3.4 Sismik bölgelerde, yapıya büyük hasar verecek depremin oluşma olasılığı
yüksekse, yanal donatı tasarımı yapılmalı ve yeterince dayanım ve beklenen sismik
hareketlere mukavemet etmek için yeterli süreklilik sağlayacak şekilde detaylandırılmalı.

8.18 BASINÇ ELEMANLARININ DANATISI

8.18.1 Maksimum Ve Minumum Boyuna Donatı

8.18.1.1Basınç elemanları için boyuna donatı alanı, kesit toplam alanı Ag’nin 0.08 katını
aşmamalı.

8.18.1.2Minumum boyuna donatı alanı kesit brüt alanının, Ag’nin 0.01 katından az
olamaz. Eğer enine kesit yükleme varsayımına göre istenenden daha büyükse, azaltılmış bir
etkin alan kullanılabilir. Azaltılmış etkin alan, yüklemeyi taşımak için boyuna donatının
%1’ini gerektirenden az olmamalı. Boyuna takviye çubukların sayısı dairesel bir düzen
içindeki çubuklar için 6, dikdörtgenel bir düzen içindeki çubuklar için 4 çubuk olmalı.
Çubukların minumum ebatı 5 No’lu çubuk olmalı.

8.18.2 Yanal Donatı

8.18.2.1 Genel

40
 Yükleme durumuna göre istenenden daha büyük enine kesite sahip basınç elemanında,
yapı analizi ve testler yapının yeterli dayanım ve yapılabilirliğini gösteriyorsa, yanal donatı
şartlarından vazgeçilebilir.

8.18.2.2 Spiraller

Basınç elemanlarının spiral donatısı aşağıdakilere uymalı:

8.18.2.2.1 Spiraller minumum 3/8 inch çaplı sürekli çubuk veya filizden oluşmalı.

8.18.2.2.2 Spiral donatının çekirdek toplam hacmine oranı ps aşağıdaki değerden az

olmamalı

ρ s=[0.45(Ag/Ac)-1](fc′ /fy) (8-63)

Bu ifade de fy , 60.000psi’den büyük olmayan spiral donatı hesap akma dayanımı.

8.18.2.2.3 Spiraller arası net aralık 3 inch’i aşmamalı veya 1 inch’den az olmamalı
veya kullanılan maksimum kaba agrega boyutunun 1 1/3’ünü aşmamalı.

8.18.2.2.4 Spiral donatı ankrajı spiral çubuğun veya filizin her spiral birimi ucunda
ekstra 1½ dönüşüyle sağlanır.

8.18.2.2.5 Spiraller, yukarıda mesnetlenmiş elemanlarda temelin tepesinden veya

diğer mesnetten en düşük yatay donatıya uzanmalı.

8.18.2.2.6 Spiral donatıda ekler 12 inch’den az olmayan 48 çubuk veya filiz çapının
kıvrılmış ekleri olmalı veya kaynaklanmış olmalı.

8.18.2.2.7 Spiraller tasarlanmış boyutlardan sapmadan yerleştirmeye ve ellenmeye

izin verecek şekilde boyutlandırılmalı ve monte edilmeli.

8.18.2.2.8 Spiraller yerine sabit olarak, boyuna donatıya birleştirilereki tutturulmalı

ve düşey ara levha çizgisine doğru yerleştirilmeli.

8.18.2.3 Gergiler

Basınç elemanları için gergi donatısı aşağıdaki şartlara uymalı:

8.18.2.3.1 Bütün çubuklar, No:10 ve daha küçük boyuna çubuklar için en az No:3 ve
No:11,14,18 boyuna çubukları ve yığılı boyuna çubuklar için en az No:4 yanal gergileriyle
kuşatılmalı. Çubuk yerine deforme hasır veya denk alanlı kaynaklı hasır kullanılabilir.

8.18.2.3.2Gergi aralıkları basınç çubuğunun en küçük boyutunu veya 12 inch’i

aşmamalı. No:10 çubuğundan büyük iki veya daha fazla çubuk biraradaysa, çubuk aralığı
yukarıda hesaplananın yarısı olacaktır.

8.18.2.3.3Gergiler, temel yüzünden veya en yakın enine-çerçeve elemanının boyuna

donatısından, yarı gergi aralığından fazla yakın yerleştirilemez.

41
 8.18.2.3.4Hiçbir boyuna çubuk 2 feet ten fazla olamaz (gergi boyunca herhangi bir
kenarda tutulmuş çubuktan ölçülmüş mesafe). Tutulmuş çubuk, 1350 den küçük iç açıya sahip
gergi köşesiyle sağlanmış yanal mesnete sahip olandır. Boyuna çubuklar daire çerçevesi
etrafına yerleştirilmişse, tam dairesel gergi kullanılabilir.

8.18.2.4 Sismik Şartlar

Yapıya büyük zarar verecek depremin oluşma olasılığının fazla olduğu sismik alanlarda,
kolon kazıkları için yanal donatı beklenen sismik harakete mukavemet etmek için yeterli
dayanım ve esneklik sağlayacak şekilde tasarımlandırılmalı ve detaylandırılmalı.

8.19 KESME DONATISI İÇİN LİMİTLER

8.19.1 Minumum Kesme Donatısı

8.19.1.1Tüm eğilme çubuklarında aşağıdaki durumların söz konusu olduğu levha ve

temeller dışında bir minumum kesme donatısı alanı sağlanmalı:

(a)Dayanım tasarımı ile tasarımda, değiştirilmiş kesme kuvveti Vu betonla sağlanan kesme
dayanımı φ Vc’nin yarısını aşıyorsa,

(b)Servis yükü tasarımı ile tasarımda, tasarım kesme gerilmesi V, beton tarafından
taşınmasına taşınmasına müsaade edilen kesme gerilmesinin yarısını aşıyorsa,

8.19.1.2 Bölüm 8.19.1.1 veya analize göre kesme donatısı gerekliyse, sağlanan alan
aşağıdaki ifadeden az olmamalı.

0.344750b w s
Av = (8 − 64)
fy

Bu ifadede bw ve s inch cinsindendir.

8.19.1.3 Eğer testlerle istenen nihai eğilme ve kesme kapasitesinin kesme donatısı
ihmal edildiğinde oluşturabildiği gösteriliyorsa minumum kesme donatısı şartlarından
vazgeçilebilir.

8.19.2 Kesme Donatısı Çeşitleri

42
 8.19.2.1 Kesme donatısı:

(a)Eleman eksenine dik veya boyuna gerilme donatısıyla 450 veya daha fazla açı yapan
etriyelerden

(b)Eleman eksenine dik yerleşmiş filizlerden oluşan kaynaklı hasırdan

(c)Boyuna gerilme donatısıyla 300 veya daha fazla açı yapan bükülmüş kısıma sahip
boyuna donatılardan

(d)Etriye kombinasyonları ve bükülmüş boyuna donatılardan

(e)Spirallerden oluşabilir.

8.19.2.2Kesme donatısı Bölüm 8.27 şartlarına uygun olarak her iki uçta bindirilebilir.

8.19.3 Kesme Donatısı Aralığı

Eleman eksenine dik yerleştirilmiş kesme donatısı aralığı d/2 veya 24 inch’i aşmamalı.
Eğimli etriyeler ve bükülmüş boyuna donatı, eleman minumum derinliğinden (d/2) , boyuna
gerilme donatısına kadar reaksiyona doğru uzanan her 450’lik çizgi en az bir boyuna donatı
çizgisiyle kesişecek şekilde aralığa sahip olmalı.

8.20 BÜZÜLME VE ISI DONATISI

8.20.1Büzülme ve ısı gerilmeleri için donatı duvarların dış etkilere açık yüzeylerinde ve
başka türlü takviye edilmemiş levha yüzeylerinde sağlanmalı. Sağlanan donatı alanı her
doğrultuda en az 1/8 inch2/foot olmalı.

8.20.2Büzülme veya ısı donatısı aralığı duvar veya levha kalınlığının 3 katını veya 18 inch’i
aşmamalı.

9.21 DONATI İÇİN ARALIK LİMİTLERİ

43
 8.21.1 Yerinde döküm beton için bir tabakada paralel çubuklar arası net mesafe çubuk
çapının 1.5 katından veya kaba agrega maksimum boyutunun 1.5 katından veya 1 ½ inch’den
az olmamalı.

8.21.2 Prekast beton (fabrika kontrol şartları altında imal edilmiş) için, bir tabakada
paralel çubuklar arası net mesafe 1 çubuk çapından veya maksimum kaba agrega boyutunun
1 1/3 katından veya 1 inch’den az olmamalı.

8.21.3 Pozitif veya negatif donatının iki veya daha fazla tabakada yerleştirildiği yerlerde,
üst tabakalardaki çubuklar , tabakalar arası 1 inch’den az olmayan net mesafeye sahip alt
tabakadakilerin hemen üstüne yerleştirilmeli.

8.21.4 Çubuklar arası net mesafe, temas bindirme eki ve bitişik ek veya çubuklar arası
net mesafeye de uygulanır.

8.21.5 Tek eleman gibi hareket etmek üzere birbirine temas ederek demet haline
getirilmiş paralel takviye çubuk grupları, herhangi bir demette 4’le sınırlanmalı. Kirişlerdeki
demetlerde 11 nolu çubuktan büyük çubuklar 2’le sınırlanmalı. Demet çubuklar etriye veya
gergilerin içinde yerleştirilmeli. Bir eleman açıklığında kesilmiş demetteki tek çubuklar en az
40 çubuk çapı kadar ayrı noktalarda sona ermeli. Aralık limitlerinin çubuk çapına
dayanarak belirlendiği yerlerde, demet çubukların bir birimi, denk toplam alandan türetilmiş
çapa sahip tek çubuk sayılmalı.

8.21.6 Duvar veya levhalarda ara eğilme donatısı duvar veya levha kalınlığının 1.5
katından veya 18 inch’den fazla aralıklandırılmamalı.

8.22 PASLANMA KARŞISINDA KORUMA

8.22.1Donatı için aşağıdaki minumum beton örtüsü sağlanmalı.

Minumum pas payı (inch)
♦ Zemin üzerine dökülmüş ve sürekli
Havayla temas halinde olan beton ...........................3
♦ Havaya veya zemine açık beton
Ana donatı ...........................2
Etriyeler, gergiler ve spiraller ...........................1 ½
♦ Ilıman iklimlerde beton tabliye levhası:
Üst donatı ...........................2
Alt donatı ............................1
♦ Pozitif paslanma koruması olmayan
ve genelde buz çözücü tuzlara açık
beton tabliye levhaları
Üst donatı ............................2 1/2
Alt donatı ............................1
♦ Havaya açık olmayan veya zeminle

44
 temas halinde olmayan beton
Ana donatı
Etriyeler, gergiler ve spiraller
♦ Zemine açık veya zemin üstüne
dökülen beton kazıklar
............................1 ½
............................1
.............................2

8.22.2 Demet çubuklar için minumum beton pas payı demet denk çapına eşit olmalı, fakat
zemin üstünde bulunan veya sık sık zeminle temas halindeki beton dışında ki bu durumda
minumum pas payı 3 inch olmalı, 2 inch’ten büyük olması gerekmez.

8.22.3Aşındırıcı ortamlarda veya deniz ortamında veya diğer aşındırıcı durumlarda,

beton koruması miktarı, koruyucu betonun yoğunluğunu veya suya karşı geçirimsizliğini
artırarak veya farklı yollarla uygun olarak artırılmalı. Pozitif aşınma korunması epoksi
kaplama çubuklardan, özel beton kaplamalarından, su geçirmez zarlardan veya bunların bir
∗
kombinasyonundan oluşabilir.

8.22.4Gelecekteki uzamalarla birlikte bağlantı için açıkta bırakılan ve yerleştirilen donatı

korozyondan korunmalı.

8.23 KANCA VE BÜKMELER

8.23.1 Standart Kancalar

Burada kullanılan standart kanca terimi aşağıdakilerden birini ifade etmeli:

(1)1800 büküm, artı 4 db uzantı, fakat çubuğun serbest ucunda 2 ½

inch’den az
olmamalı,

(2)900 büküm, artı çubuğun serbest ucunda 12 db uzantı,

(3)Etriye ve kanca gergileri için:

(a)No.5 ve daha küçük çubuklar, 900 büküm artı çubuğun serbest ucunda 6 db uzantı
veya,
(b)No.6,No.7,No.8 çubukları, 900 büküm artı çubuğun serbest ucunda 12 db uzantı
veya,
(c)No.8 veya daha küçük çubuklar, 1350 büküm artı çubuğun serbest ucunda 6 db
uzantı.

9.23.2 Minumum Bükme Çapları

8.23.2.1Etriye ve gergilerden ayrı, çubuk iç tarafında ölçülmüş büküm çapı Tablo

8.23.2.1’de verilen değerlerden az olamaz.

Korozyondan koruma metotları hakkında ek bilgi için Uluslar arası Otoyol Araştırma Raporu 297 Köprü Tabliyesi


Koruma Strajelerinin Hesabı  bölümüne bakınız.

45
8.23.2.2Etriye ve gergiler için büküm iç yarıçapı No.5 ve daha küçük çubuklar için 4
çubuk çapından az olmamalı. No.5 çubuğundan büyük çubuklar için büküm çapı Tablo
8.23.2.1’e uygun olmalı.

8.23.2.3Gergi ve etriyeler için düz ve deforme kaynaklı hasırda büküm iç çapı

D6’dan,büyük deforme filiz için 4-filiz çapından küçük, diğer filizler için 2-filiz çapından
küçük olmamalı. 8-filiz çapından küçük iç çaplı bükümler, en yakın kaynaklı kesişimden
itibaren 4-filiz çapından az mesafede olmamalı.

8.24 EĞİLME DONATISI BİNDİRME BOYU

8.24.1 Genel

8.24.1.1Her kesitte, donatıda hesaplanmış çekme veya basınç kesitin her kenarında
saplama boyu, kanca veya mekanik alet veya bunların bir kombinasyonuyla bindirilmeli.
Kancalar sadece çekmedeki bindirme çubuklarında kullanılır.

8.24.1.2Eğilme elemanlarında donatı bindirmesi için kritik kesitler gerilme maksimum

noktalarında ve açıklık boyunca bitişik donatının bittiği veya büküldüğü noktalardadır.
Bölüm 8.24.2.3 şartları da sağlanmalı.

TABLO 8.23.2.1 Minumum Bükülme Çapları

Çubuk ebatı Minumum Çap
No:3-8 6-çubuk çapı
No:9.10 ve 11 8-çubuk çapı
No:14 ve 18 10-çubuk çapı

8.24.1.2.1 Donatı, basit açıklıkların mesnetleri ve konsolların serbest uçları dışında

eleman etkin derinliği, 15 çubuk çapı veya net açıklığın 1/20’si ifadelerinden büyük olanına
eşit bir mesafe için eğilmeye mukavemet etmenin gerekli olmadığı noktanın ötesine kadar
uzanmalı.

8.24.1.2.2 Sürekli donatı, bükülmüş veya sona ermiş gerilme donatısının eğilmeye
mukavemet etmek için artık gerekli olmadığı noktanın ötesinde, ld bindirme boyundan az
olmayan bir saplama boyuna sahip olmalı.

8.24.1.3 Çekme donatısı uzandığı kiriş gövdesine çapraz bükülerek veya elemanın
karşı yüzündeki donatıyla sürekli yaparak bindirilebilir.

8.24.1.4 Kesme dayanımı hesaplamak için kullanılan eleman kısmı boyunca eğilme
donatısı aşağıda şartlar karşılanmadıkça çekme bölgesinde sonlanamaz:

46
 8.24.1.4.1 Kesme noktasında kesme izin verilenin 2/3’ünü aşmaz (sağlanan kesme
kesme donatısının kesme dayanımını içerir).

8.24.1.4.2 Eleman sınır noktasından itibaren efektif derinliğinin ¾’üne eşit bir
mesafe boyunca, her sınırlandırılmış çubuk için kesme için gerekli alandan daha fazla etriye
alanı sağlanmalı. Fazla etriye alanı , Av , 60bws/fy’den az olmamalı. s aralığı d/(8 b)’yi
aşmamalı. Bu ifadede  b kesilen donatı alanının kesitteki toplam gerilme donatı alanına
oranıdır.

8.24.1.4.3No:11 ve daha küçük çubuklar için, sürekli çubuklar kesme noktasında

eğilme için gerekli alanın iki katını sağlar ve kesme izin verilenin ¾’ünü aşmaz.

8.24.1.5Eğilme elemanlarında gerilme donatısı için, donatı gerilmesi momentle doğru

orantılı değilse, eğimli, basamaklı veya sivriltilmiş temeller; dirsekler; derin eğilme
elemanları; veya gerilme donatısının basınç yüzüne paralel olmadığı elemanlar gibi, yeterli uç
ankrajı sağlanmalı.

8.24.2 Pozitif Moment Donatısı

8.24.2.1 Basit elemanlarda en az pozitif moment donatısının 1/3’ü ve sürekli

elemanlarda en azından pozitif moment donatısının ¼’ü, elemanın aynı yüzü boyunca
mesnete kadar uzanmalı. Kirişlerde, böyle bir donatı mesnet içine en az 6 inch kadar
uzanabilir.

8.24.2.2 Eğilme elemanı, yanal yüke direnen sistemin bir elemansıysa, Bölüm 8.24.2.1’e
göre mesnet içine uzatılması gereken pozitif moment donatısı, mesnet yüzündeki gerilmede
hesap akma dayanımı fy’yi gerçekleştirmek için ankrajlanmalı.

8.24.2.3Basit mesnetlerde ve bükülme noktalarında, pozitif moment gerilme donatısı, f y

için Bölüm 8.25’ten hesaplanmış ld , Denklem (8-65)’i sağlayacak şekilde bir çapla
sınırlanmalı. Basit mesnetlerin merkez çizgisi ötesinde bir standart kanca veya en azından
standart kancaya denk mekanik ankrajla sona eren donatıların Denklem (8-65)’i sağlanması
gerekmez.

ld M /V +la (8-65)

Bu ifadede M kesitteki tüm pozitif moment gerilmesi donatısının tamamen gerildiği

farzedilerek hesaplanmış moment kapasitesi, V kesitteki maksimum kesme kuvvetidir.
Mesnette la, mesnet merkezi ötesindeki saplama boyu olmalı. Bükülme noktasında la, efektif
eleman derinliği ve 12 db ifadelerinden büyük olanıyla sınırlanmıştır. Bindirme boyu
sınırlamalarında M/V değeri, donatı uçları bir basınç tepkisi ile sınırlandırılmışsa, % 30
artırılabilir.

47
 8.24.3 Negatif Moment Donatısı

8.24.3.1Sürekli, tutulmuş veya konsol eleman veya herhangi bir rijit çerçeve
elemanında negatif moment donatısı, mesnet elemanında veya mesnetten geçerek, saplama
boyuyla, kancayla veya mekanik ankrajla ankrajlanmalı.

8.24.3.2Negatif moment donatısı Bölüm 8.24.1’le istenen açıklık içinde saplama

boyuna sahip olmalı.

8.24.3.3Mesnette negatif moment için sağlanmış toplam gerilme donatısının en az

1/3’ü, bükülme noktası ötesinde eleman etkin derinliği, 12 çubuk çapı veya net açıklığın
1/16’sı ifadelerinden büyük olanından az olmayan saplama boyuna sahip olmalı.

8.25 DEFORME ÇUBUK VE ÇEKMEDEKİ DEFORME FİLİZLER İÇİN

BİNDİRME

Bindirme boyu , ld , inch cinsinden, Bölüm 8.25.1’de tanımlanmış temel bindirme boyu ile
Bölüm 8.25.2 ve 8.25.3’te tanımlanmış uygun çarpan ve çarpanların çarpımı olarak
hesaplanmalı. Ancak , ld Bölüm 8.25.4’te hesaplanandan az olmamalı.

8.25.1 Esas Bindirme Boyu

No:11 ve daha küçük çubuklar ............................... 0.04 Abfy /(fc′ )1/2 fakat
............................... 0.0004dbfy ‘den az olamaz
No:14 çubukları ............................... 0.085 fy/(fc′ )1/2
No:18 çubukları ............................... 0.11fy/(fc′ )1/2
Deforme filiz ............................... 0.03 dbfy/(fc′ )1/2

8.25.2Esas bindirme boyu aşağıdaki uygun çarpan veya çarpanlarla çarpılmalı:

8.25.2.1 Üst donatı, betonunun 12 inch’den fazla kısmı

donatı altında dökülecek şekilde yerleşmişse .................... 1.4

8.25.2.2 fct hesaplandığında hafif agrega betonu ....................... 6.7(fc′ )1/2/fct

..................... 1.0’den az olamaz.
fct hesaplanmadıysa
‘tümü hafif’ beton ..................... 1.33
‘kum hafif’ beton ..................... 1.18
Kısmi kum yenilemesi kullanıldığında lineer yaklaşım uygulanabilir.

48
 8.25.2.3Epoksi ile kaplanmış 3 db’den az pas payına
sahip veya çubuklar arası net mesafe 6 db den azsa .................. 1.5
Tüm diğer durumlarda ................... 1.15
Üst donatı çarpanı ile epoksi kaplanmış donatı için uygun çarpanın birleştirilmesiyle elde
edilmiş çarpanın 1.7’den büyük alınması gerekmez.

8.25.3Bölüm 8.25.2’deki uygun çarpanlarla değiştirilmiş esas bindirme boyu aşağıdaki

çarpanlarla şu koşullar gerçekleştiğinde çarpılmalı:

8.25.3.1Varsayılan bir boyda bindirilmiş donatı,aralık doğrultusunda ölçülmüş

en az 3 inch net pas payına sahipse ve yanal olarak merkezden itibaren en az 6 inch
aralıklıysa ......................................................................................0.8

8.25.3.2Donatı dayanımı için ankraj ve bindirme özellikle gerekli değilse veya

eğilme elemanlarında donatı analizle istenenden fazlaysa

(Asgerekli)/(Assağlanan)

8.25.3.3 Çap olarak ¼ inch’den küçük olmayan ve 4 inch’den büyük

olmayan adıma sahip spiral içerisinde kuşatılmış donatı.......... 0.75

8.25.4 ld bindirme boyu, Bölüm 8.32.3’e uygun olarak bindirme ekleri hesaplaması ve
Bölüm 8.27’ye uygun olarak kesme donatısı bindirilmesi dışında 12 inch’den az olamaz.

8.26 BASINÇTAKİ DEFORME ÇUBUKLARIN BİNDİRİLMESİ

Basınçtaki deforme çubuklar için inch cinsinden bindirme boyu, Bölüm 8.26.1’deki esas
bindirme boyu ve Bölüm 8.26.2’deki uygun değişim çarpanları çarpımı olarak hesaplanmalı.
Fakat ld , 8x25.4(203.2) mm’ten az olmamalı.

8.26.1 Esas bindirme boyu ......................... 0.240 dbfy/(fc′ )1/2 olmalı

Fakat ........................... 0.43dbfy’den az olmamalı.

8.26.2 Esas bindirme boyu aşağıdaki durumlar gerçekleştiğinde uygun çarpanlarla

çarpılmalı:

8.26.2.1 Donatı dayanımı için ankraj veya bindirme özellikle istenmiyorsa veya donatı
analizle istenenden fazlaysa:

(As gerekli)/(As sağlanan)

49
 8.26.2.2 Çap olarak ¼ inch(25.4/4=6.35mm)’ den az olmayan ve 4x25.4(101.6)mm’den
fazla adıma sahip olmayan spiral içinde kuşatılmış donatı ....................... 0.75

8.27 KESME DONATISI BİNDİRİLMESİ

8.27.1Kesme donatısı en azından çekme donatısı ağırlık merkezine uzanmalı ve pas payı
şartları ve diğer donatıya yakınlık şartlarının izin verdiği kadar eleman basınç ve tasarım
akma dayanımı için her iki uçta ankrajlanmalı. Bileşik eğilme elemanları için tüm kiriş kesme
donatısı tabliye levhasına uzatılmalı, aksi takdirde tam kiriş tasarım kesme kapasitesini temin
etmek için yeterince ankrajlanmalı.

8.27.2Tek bölümlü, tek U veya çok U etriye uçları aşağıdaki yollardan biriyle
ankrajlanmalı:

8.27.2.1Eleman minumum derinliği d/2 ve kanca teğet noktası arasında en azından 0.5
ld boyunda etriye bölüm boyu artı standart kanca ile

8.27.2.2Basınç tarafında eleman minumum derinliğinden ld saplama boyu kadar

yukarıda veya aşağıda fakat 24 çubuk veya filiz çapı veya deforme çubuk veya deforme filiz
için 12x25.4(304.8)mm’den az olmayacak şekilde

8.27.2.3Boyuna donatı etrafında en az 1800 bükülme. Boyuna donatı etrafında bükülen

veya kancalanan etriyeler. Etriyeler boyuna donatıyla en az 450 açı yapıyorsa, etkin ankraj
kabul edilir.

8.27.2.4Tek U etriyeleri oluşturan her kaynaklı düz hasır bölümü için ya:

8.27.2.4.1 U’nun tepesindeki eleman boyunca 2-inch aralıklı iki boyuna filiz

8.27.2.4.2Ya da: Basınç yüzünden d/4’ten az mesafede yerleşmiş bir boyuna çubuk ve
ilk çubuktan en az 2x25.4(50.8) mm ötede ve basınç yüzüne daha yakın ikinci çubuk, ikinci
çubuk etriye bölmesi üzerinde bükme gerisinde veya 8 filiz çapından az olmayan iç çaplı
bükme üzerine yerleştirilebilir.

8.27.2.5Tek bölmeli düz kaynaklı veya deforme kaynaklı hasırın her ucu için,
minumum 2x25.4(50.8)mm aralıklı ve minumum eleman derinliği d/2’den en az d/4 veya
2x25.4(50.8) mm’den büyük olanı kadar mesafede iç filizli iki boyuna filiz olmalı. Çekme
yüzündeki dış boyuna filiz, yüze en yakın esas eğilme donatısı bölümünden daha uzak
olmamalı.

8.27.3Kapalı bir birim oluşturmak üzere yerleştirilmiş.U-etriyeleri veya gergi çiftleri,

bindirme 1.7ld ise düzgün eklenmiş kabul edilir.

50
 8.27.4Ankrajlı uçlar arasında tek U veya çok U etriyelerin sürekli kısmındaki her bükme
bir boyuna çubuğu kuşatmalı.

8.27.5Kesme donatısı olarak bükülmüş boyuna çubuklar bir çekme bölgesine

uzatılmışlarsa boyuna donatıyla sürekli olmalı ve eğer bir basınç bölgesine uzatılmışlarsa
Denklem (8-8) veya Denklem (8-54)’ü sağlamak için gerekli donatıdaki gerilme bölümü için
Bölüm 8.25’teki bindirme boyu için hesaplandığı gibi, d/2, minumum derinlik ötesinde
ankrajlanmalı.

8.28 DEMET ÇUBUKLARIN BİNDİRİLMESİ

Basınç veya çekmede bir demet içindeki tekil çubukların bindirme boyu , tek çubuk için
olanın 3 çubuk demeti için %20 artırılması ve 4 çubuk demeti için %33 artırılmış olmalı.

8.29 ÇEKMEDE STANDART KANCA BİNDİRİLMESİ

8.29.1Standart kancayı sonlandıran (Bölüm 8.23.1) çekmedeki deforme çubuklar için inch
cinsinden bindirme boyu, Bölüm 8.29.3’ün uygun değişim çarpanı veya çarpanlarıyla çarpımı
olarak hesaplanabilir. Ancak ldh , 8db veya 6 inch ifadelerinden büyük olanından küçük
olamaz.

8.29.2 fy=60.000psi (413.685 Mpa) olan kancalı çubuk için esas bindirme
boyu ..................1,200db/fc′ olmalı.

51
 ≤

8.29.3 lhb esas bindirme boyu aşağıda verilmiş uygun değişim çarpanı veya çarpanlarıyla
çarpılmalı.

8.29.3.1Çubuk akma dayanımı:

60, 000 psi’den farklı fy’ye sahip çubuklar .......................fy/60, 000

8.29.3.2 Beton pas payı:

No.11 ve daha küçük çubuklar için (kanca düzlemine dik) 2 ½ inch’den az olmayan kenar
pas payı ve 900 kanca için çubuk uzantısı üzerindeki kanca ötesinde 2 inch’den az olmayan
pas payı ....................... 0.7

8.29.3.3 Gergiler Ve Etriyeler:

No.11 veya daha küçük çubuklar için yatay veya düşey olarak gergiler veya tam bindirme
boyu ldh boyuna 3 db den küçük aralıklı (db kancalı çubuk çapı) etriye gergileri
.................................. 0.8

8.29.3.4Fazla donatı:fy için ankraj ve bindirmenin özellikle istenmediği yerlerde, analizle

istenenden fazla donatı ............. (As gerekli)/(As sağlanan)

8.29.3.5Hafif agrega betonu .......... 1.3

8.29.3.6Epoksi kaplanmış donatı, epoksi kaplamalı kancalı çubuklar ............... 1.2

8.29.4Elemanların süreksiz uçlarında her iki kenarda pas payına sahip ve üst (veya alt)
pas payı (kanca üzerinde) 2 ½ inch’den az, standart kanca ile bindirilmiş çubuklar için kancalı
çubuk, tam bindirme boyu ldh boyunca 3dh’den küçük aralıklı (db kancalı çubuk çapı) gergi
veya etriyelerle çevrelenmeli (kuşatılmalı). Bu durum için Bölüm, 8.29.3.3 çarpanları
uygulanmaz.

52
 # #
″ # # #
l # #

8.29.5 Basınçtaki çubukların bindirmesinde kancalar etkin kabul edilmez.

8.30 ÇEKMEDE KAYNAKLI HASIR BİNDİRMESİ

8.30.1 Deforme Hasır

8.30.1.1 Kritik kesit noktasından filiz ucuna ölçülmüş, kaynaklı deforme hasır için inch
cinsinden bindirme boyu, Bölüm 8.30.1.2 veya 8.30.1.3’teki esas bindirme boyu ile Bölüm
8.25.2 ve 8.25.3’ün uygun değişim faktörü veya faktörleriyle çarpanı olarak hesaplanabilir.
Ancak, Bölüm 8.32.5’e göre bindirme eki hesabı ve Bölüm 8.27’ye uygun kesme donatısı
bindirmesi hariç ld 8x25.4(203.2) mm’den az olamaz.

8.30.1.2 Bindirme boyu içinde en az bir enine telli, kritik kesit noktasına
2x25.4(50.8)mm’den fazla mesafeli kaynaklı deforme hasırın esas bindirme boyu:

2.4[(Aw/Sw)fy]/(fc′ )1/2 (8-67) ifadesinden küçük olmamak üzere

53
 ∗
[0.36db(fy-137.895)]/(fc′ )1/2 (8-66) olmalıdır.

8.30.1.3 Bindirme boyu boyunca enine filize sahip olmayan kaynaklı deforme hasır
esas bindirme boyu, Bölüm 8.25’e uygun olarak deforme filiz için belirlenen olacaktır.

8.30.2 Düz Hasır

Düz kaynaklı hasırın akma dayanımı, yakın enine filizin kritik kesit noktasına mesafesi 2
inch’den az olmamak üzere iki enine filiz saplamasıyla oluşturulduğu varsayılır. Bununla
birlikte kritik kesit noktasından en dıştaki enine filize ölçülen bindirme boyu ld aşağı ifadeden
az olmamalı:

3.24( Aw / Sy )(fy/(fc′ )1/2 ) (8-68)

Bu ifade hafif beton için Bölüm 8.25.2’deki çarpanla analizle istenenden fazla donatı için (A s
gerekli/As sağlanan) ile değiştirilir. Fakat ld, Bölüm 8.32.6’ya göre bindirme ekleri
hesaplaması dışında 6x25.4(152.4)mm’den az olmamalı.

8.31 MEKANİK ANKRAJ

8.31.1Testlerle betona zarar vermeden donatı dayanımını gerçekleştirmeye muktedir

herhangi bir mekanik alet ankraj olarak kullanılabilir.

8.31.2Donatı bindirmesi mekanik ankraj artı, maksimum çubuk gerilmesi noktası ve

mekanik ankraj arasındaki donatı ek saplama boyundan oluşur.

8.32 DONATI EKLERİ

Donatı ekleri yalnızca tasarım çizimlerinde gösterildiği gibi veye hesaplandığı gibi veya
mühendisin izin verdiği gibi yapılmalıdır.

8 8.32.1 Bindirme Ekleri

8.32.1.1 Bindirme ekleri Bölüm 8.32.4.1 ve 4.4.11.4.1’deki şartlar sağlanmadıkça

No:11’den daha büyük çubuklar için kullanılamaz.


20,000 psi cinsindendir.

54
 8.32.1.2 Demet çubukların bindirme ekleri demet içindeki tekil çubuklar için gerekli
olan bindirme eki boyuna dayandırılmalı. Bölüm 8.32.3 veya 8.32.4’te anlatılmış bindirme
boyu, üç-çubuk demeti için %20, dört-çubuk demeti için %33 arttırılmalı. Demet içindeki tek
çubukların ekleri üst üste gelmemeli.

8.32.1.3 Eğilme çubuklarında birbirine temas etmeyen bindirme ekleriyle eklenmiş

çubuklar enine olarak gerekli binderme boyunun 1/5’inden veya 6 inch’den büyük aralıklı
olmamalı.

8.32.1.4 ld boyu Bölüm 8.25’te verildiği gibi hesap akma dayanımı için bindirme boyu
olmalıdır.

8.32.2 Kaynaklı Ekler Ve Mekanik Bağlantılar

8.32.2.1 Kaynaklı ekler veya diğer mekanik bağlantılar kullanılabilir. Burada

sağlananın dışında, tüm kaynaklar Amerikan kaynak kurumu yayını ‘Yapısal kaynak kodu
takviye çelik’ en son baskısına uymalı.

8.32.2.2 Tam kaynaklı ek, çekmede en az çubuğun hesap akma dayanımının % 125’ini
geliştirecek şekilde kesilen ve kaynaklanan çubuklara sahip olmalı.

8.32.2.3Tam mekanik bağlantı çekme ve basınçta, gerekli olduğu gibi, en az çubuk

hesap akma dayanımının %125’ini sağlamalı.

8.32.3 Deforme Çubuk Ekleri Ve Çekmedeki Deforme Filiz

8.32.3.1Çekme bindirme eklerinin minumum boyu A,B,C ekleri için gerekli olan
olmalıdır. Ancak 12 inch’den az olmamalı.

A sınıfı ek .................. 1.0 ld

B sınıfı ek ...................1.3 ld
C sınıfı ek ...................1.7ld

8.32.3.2 Deforme çubukların bindirme ekleri ve çekmedeki deforme filiz Tablo

8.32.3.2’ye uymalı.

8.32.3.3 Sağlanan donatının analizle gerekli olduğu saptananın iki katından az olduğu
yerlerde kullanılan kaynaklı ek veya mekanik bağlantılar Bölüm 8.32.2.2 ve 8.32.2.3 şartlarını
karşılamalı.

TABLO 8.32.3.2 ÇEKME BİNDİRME EKLERİ

Gerekli bindirme boyunda maksimum
Eklenen As yüzdesi

55
 (As sağlanan)/(As gerekli)∗ 50 75 100

≥2 A Sınıfı A Sınıfı B Sınıfı

<2 B Sınıfı C Sınıfı C Sınıfı
*Ek yerleşiminde, sağlanan donatı alanının, analizle gerekli olduğu saptanan donatı alanına
oranı.
8.32.3.4 Sağlanan donatı alnının en az analizle gerekli olduğu saptananın iki katı
olduğu yerlerde kullanılan kaynaklı ekler veya mekanik bağlantılar aşağıdaki şartları
sağlamalı.

8.32.3.4.1 Ekler, sağlanan donatının toplam alanı için her kesitte 20,000 psi’den az
olmamak şartıyla en az hesap çekme kuvvetinin iki katını gerçekleştirecek şekilde en az 24
inch’lik aralıklarla düzenlenmeli.

8.32.3.4.2 Her kesitte gelişen çekme kuvvetini hesaplarken, ek donatısı, hesap ek

dayanımında değerlendirilir. Eklenmemiş donatı, kısa gerçek bindirme boyunun hesap akma
dayanımı fy dayanımını sağlamak için gerekli bindirme boyu ld’ye oranı ile tanımlanmış fy
oranı ile değerlendirilir.

8.32.3.5 Çekme gergi elemanlarında ekler , Bölüm 8.32.2.2 ve 8.32.2.3’e uygun tam
kaynak eki veya tam-mekanik bağlantıyla yapılmalı. Bitişik çubuklarda ekler en az 30 inch
aralıklı düzenlenmeli.

8.32.4 Basınçta Çubuk Ekleri

8.32.4.1 Basınçta Bindirme Ekleri

Basınç bindirme ekleri için minumum bindirme boyu 0.0005fydb (inch) olmalı. Ancak, 12
inch’ten az olmamalı. Hesap beton dayanımı fc′ , 3,000psi’den azsa bindirme boyu 1/3’ü
kadar artırılmalı.
Basınçta farklı ebatlardaki çubuklarla bindirme eki yapılmışsa, ek boyu, daha büyük
çubuğun bindirme boyu veya küçük çubuğun ek boyu ifadelerinden büyük olanıdır. 11 Nolu
veya daha küçük çubuklara 14 Nolu ve 18 Nolu çubuklarla bindirme eki yapılabilir.
Basınç elemanlarında ek boyunca 0.0015hs’den küçük olmayan etkin alana sahip
gergilerde, bindirme eki uzunluğu 0.83’le çarpılmalı, ancak bindirme boyu 12 inch’ten küçük
olmamalı. Gergilerin etkin alanı, h boyutuna dik bölmelerin alanı olmalıdır.
Basınç elemanlarında ek boyunca yanal sınırlama için spiraller kullanıldığında, bindirme
eki boyu 0.75’le çarpılabilir. Ancak, bindirme boyu 12 inch’den az olmamalı.

8 8.32.4.2 Uç-Mesnet Ekleri

Sadece basınç için gerekli çubuklarda, basınç dayanımı uygun bir mekanizmayla,
konsantrik temasla kontrol altında tutulan kare kesilmiş uçların mesnetlenmesiyle basınç
gerilmesi iletilebilir. Çubuk uçları, çubuk eksenlerine dik açının 1½ derecesi içindeki düz
yüzeylerde sona ermeli ve toplanmadan sonra 30’lik tam mafsala uymalı. U mesnet ekleri
sadece kapalı gergiler, kapalı etriyeler veya spiraller içeren çubuklarda kullanılmalı.

56
 8 8.32.4.3 Kaynaklı Ekler Veya Mekanik Bağlantılar

Basınçta kullanılan kaynaklı ekler veya mekanik bağlantılar Bölüm 8.32.2.2 veya 8.32.2.3
şartlarını karşılamalı.

8.32.5 Çekmede Kaynaklı Deforme Hasır Ekleri

8.32.5.1 Her hasır tabakasının uçları arasında ölçülen kaynaklı deforme hasır bindirme
ekleri için bindirme minumum boyu 1.7ld ve 8 inch’den az olmamalı ve her hasır tabakasının
en dıştaki filizleri arasında ölçülen üst üste binme boyu 2 inch’ten az olmamalı.

8.32.5.2 Bindirme eki boyunca hiç enine filiz olmayan kaynaklı deforme hasır
bindirme eki Bölüm 8.32.3.1’e uygun olarak deforme filiz için belirlenen olacaktır.
8.32.6 Çekmede Kaynaklı Düz Hasır Ekleri
Kaynaklı düz hasır bindirme eki için minumum bindirme boyu aşağıdakilere uygun
olmalı:

8.32.6.1 Ek yerinde sağlanan donatı alanı analizle gerekli olduğu saplamanın iki katından
azsa, her hasır tabakasının en dıştaki enine filizleri arasında ölçülen binme boyu, enine
filizlerin bir aralığı artı 2x25.4(50.8)mm veya 1.5ld veya 6x25.4(152.4) mm’den az olmamalı.

8.32.6.2Ek yerinde sağlanan donatı, analizle gerekli olduğu saptananın en az iki katıysa,
her hasır tabakasının en dış enine filizleri arasında ölçülen bindirme boyu 1.5ld veya
2x25.4(50.8)mm’den az olamaz.

57