T.C.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP
(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN
GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

İNŞAAT TEKNOLOJİSİ

BETONARMEYE HAZIRLIK

ANKARA 2006
 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı
Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim
programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik
geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).
• Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye
rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış,
denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve
Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.
• Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği
kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve
yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.
• Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki
yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden
ulaşılabilirler.
• Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak
dağıtılır.
• Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.
 İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR ...................................................................................................................iii
GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1
ÖĞRENME FAALİYETİ–1 .................................................................................................... 3
1. ARAÇ – GEREÇ HAZIRLAMA......................................................................................... 3
1.1. İnşaat Demirleri ............................................................................................................ 3
1.1.1. Tanım..................................................................................................................... 3
1.1.2. Çeşitleri.................................................................................................................. 3
1.1.3. Sınıflandırılması .................................................................................................... 5
1.1.4. Kullanıldığı Yerler................................................................................................. 5
1.1.5. Ölçüleri .................................................................................................................. 6
1.2. Demir Yüzeylerini Temizleme Araçları........................................................................ 6
1.2.1. Tanım..................................................................................................................... 6
1.2.2. Çeşitleri.................................................................................................................. 6
1.2.3. Kullanma Kurallari ................................................................................................ 7
1.3. Demir Düzeltme ve Bükme Araçları............................................................................. 8
1.3.1. Tanım..................................................................................................................... 8
1.3.2. Çeşitleri.................................................................................................................. 8
1.3.3. Kullanma Kuralları .............................................................................................. 10
1.4. Demirleri Bağlama Araç ve Gereçleri......................................................................... 12
1.4.1. Tanım................................................................................................................... 12
1.4.2. Çeşitleri................................................................................................................ 12
1.4.3. Kullanma Kuralları .............................................................................................. 12
1.5. Demir Kesme Araçları ................................................................................................ 13
1.5.1. Tanım................................................................................................................... 13
1.5.2. Çeşitleri................................................................................................................ 13
1.5.3. Kullanma Kuralları .............................................................................................. 15
1.6. Çalişma Tezgâh ve Sehpalari ...................................................................................... 15
1.6.1. Tanım................................................................................................................... 15
1.6.2. Çeşitleri................................................................................................................ 15
1.6.3. Kullanma Kuralları .............................................................................................. 17
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 18
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 20
DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ .......................................................................................... 22
ÖĞRENME FAALİYETİ – 2 ................................................................................................ 23
2. PROJE DETAYLARINI OKUMA .................................................................................... 23
2.1. Proje ............................................................................................................................ 23
2.1.1.Tanım.................................................................................................................... 23
2.1.2. Çeşitleri................................................................................................................ 24
2.2. Statik Projeler.............................................................................................................. 28
2.2.1. Tanım................................................................................................................... 28
2.2.2. Özellikleri ............................................................................................................ 28
2.3. Ölçü ve Ölçülendirme ................................................................................................. 34
2.3.1.Tanım.................................................................................................................... 34
2.3.2. Ölçü Alma Kuralları ............................................................................................ 34
2.3.3. Ölçülendirme Kurallari........................................................................................ 35
2.4. Projeye Ait Malzemeler .............................................................................................. 37
i
 2.4.1. Malzeme Cinsleri................................................................................................. 37
2.4.2. Malzeme Ölçüleri ................................................................................................ 38
2.5. Teknik Uygulama Kuralları ........................................................................................ 40
2.6. Aplikasyon .................................................................................................................. 41
2.6.1. Tanım................................................................................................................... 41
2.6.2. Proje Yön............................................................................................................. 41
2.6.3. Yapı Elemanları ................................................................................................... 42
2.6.4. Akslar................................................................................................................... 43
UYGULAMA FAALIYETI .............................................................................................. 44
ÖLÇME DEĞERLENDİRME........................................................................................... 45
DEĞERLENDIRME ÖLÇEĞI .......................................................................................... 47
MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 48
ÖLÇME VE DEĞERLENDIRME .................................................................................... 49
PERFORMANS DEĞERLENDIRME .............................................................................. 50
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 51
ÖNERİLEN KAYNAKLAR.................................................................................................... 1
KAYNAKLAR......................................................................................................................... 2

ii
 AÇIKLAMALAR

AÇIKLAMALAR
KOD 582YIM189
ALAN İnşaat Teknolojisi
DAL/MESLEK Betonarme Demirciliği
MODÜLÜN ADI Betonarmeye Hazırlık
MODÜLÜN TANIMI Betonarmede kullanılan araç gereçleri tanıma ve
kullanabilme ile proje detaylarını okuyabilme materyalidir.
SÜRE 40/32
ÖN KOŞUL Alan ortak betonarme demir modülünü başarmak.
Araç gereçleri kullanmak, proje detaylarını okumak.
YETERLİK

Genel Amaç:
Gerekli ortam sağlandığında betonarmeye hazırlığı
kuralına uygun olarak yapabileceksiniz.
MODÜLÜN AMACI Amaçlar:
¾ Araç gereçleri kuralına uygun
hazırlayabileceksiniz.
¾ Proje detaylarını kuralına uygun
okuyabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİM Atölye ortamı, inşaat demirleri, demirleri temizleme,

ORTAMLARI VE kesme, bükme, düzeltme ve bağlama araçları ile statik
DONANIMLARI proje, metre, cetvel, defter, kalem.

Modül içeriğinde yer alan faaliyetleri tamamladıktan sonra

verilen ölçme araçları ile kazandığınız bilgi, beceri ve
ÖLÇME VE
uygulamalarınızı değerlendireceksiniz.
DEĞERLENDİRME Öğretmen, modül sonunda performans testi uygulayıp
kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir.

iii
iv
 GİRİŞ

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

İnsanların öğrenmesi gereken bilgi miktarı sürekli artmaktadır, özellikle son yıllarda
gelişen teknoloji hızla ilerlemekte ve bu ilerleme sonucunda bütün mesleklerde olduğu gibi
inşaat teknolojisi alanında da yeni dallar, ortaya çıkmaktadır.

Hepimizin bildiği gibi inşaat alanı, insanlığın var oluşundan bugüne kadar devam eden
bir süreçtir; fakat bu süreç insanlığın modern hayata geçmesi ile kendini yenilemiştir.
Günümüzde farklı teknikler ortaya çıkmıştır. Toplumun ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Bunun
yanında inşaat alanı, kendi içinde birçok dala bölünmüştür.

Betonarmeye hazırlık modülünde sizlere, betonarme demirleri tanıtılacaktır, hangi

aletlerle betonarme demirleri projede istenilen şekillere dönüştürüldüğünü öğreneceksiniz.
Ayrıca projeyi okuyabilme, bilgi ve davranışlarını kazanacaksınız.

1
2
 ÖĞRENME FAALİYETİ–1

ÖĞRENME FAALİYETİ–1
AMAÇ

Bu öğrenme faaliyetinde, uygun ortam hazırlandığında betonarmede kullanılan inşaat

demirlerini, demir yüzeylerini temizleme araçlarını, inşaat demirlerini düzeltme ve bükme
araçlarını, inşaat demirlerini bağlama araç ve gereçlerini, demir kesme araçlarını, çalışma
tezgâh ve sehpalarını tanıyacaksınız.

ARAŞTIRMA

¾ Betonarme demirlerinin çapları hakkında bilgi toplayınız.

¾ Demir yüzeyini temizleme araçları nelerdir?
¾ Pas (korozyon) nedir?
¾ Betonarme demirleri neden düzgün olmalıdır.
¾ Betonarme demirleri hangi araçlarla düzeltilir.
¾ Betonarme demirleri hangi araçlarla bağlanır.
¾ Betonarme demirlerini kesmek için hangi araçlar kullanılır.
¾ Etriye yapma tezgahı ne demektir ? Şeklini çiziniz.
¾ Kolon hazırlama sehpası nedir? Şeklini çiziniz.

Yukarıdaki bilgilere inşaat malzemesi satan işyerlerine, inşaat mühendisleri

bürolarına, inşaat şantiyelerine giderek yetkililerden (teknik elemanlaran) bilgi alarak
ulaşabilirsiniz.

Topladığınız bilgileri sınıfta arkadaşlarınız ile paylaşınız.

1. ARAÇ – GEREÇ HAZIRLAMA

1.1. İnşaat Demirleri

1.1.1. Tanım

Betonarme yapılarda kayma ve çekme gerilmelerini karşılamak amacı ile beton içine
konulan, özel şekillendirilmiş çeliğe denir.

1.1.2. Çeşitleri

Beton çeliklerinin sınıflandırılması T.S.500 ve T.S. 708’de verilmiştir. Betonarmede

kullanılan çelikler, üç grupta çeşitlendirilmiştir. Bu çeşitler kendi içindede çeşitlere
ayrılmaktadır. Bunlar aşağıda sıralandığı gibidir.

3
1.1.2.1. Çelikler genel özelliklerine göre dörde ayrılır

¾ Karbonlu çelikler.
¾ Alaşımlı çelikler.
¾ Adi çelikler.
¾ Özel çelikler.

1.1.2.2. Betonarme çelikleri yüzey özelliklerine göre üçe ayrılır

¾ Düz yüzeyli çelikler.((17 .08.1999 depreminden sonra ülkemizin bazı

bölgelerinde (Marmara bölgesi, ege bölgesi ) yasaklanmıştır.))
¾ Nervürlü çelikler.
¾ Profil yüzeyli çelikler.

Şekil 1.1: Yüzey özelliklerine göre çelik çeşitleri

1.1.2.3.Piyasada bulunuşuna göre üçe ayrılır

¾ Kangal çelikler.
¾ Firkete çelikler.
¾ Boy çelikler.

4
 Şekil 1.2: Kangal çelikler Şekil 1.3: Firkete çelikler

1.1.3. Sınıflandırılması

St I : Normal betonarme çeliği.

St II a : Doğal sertlikte yüksek kaliteli çelik.
St II b : Soğukta çekilmiş özel betonarme çeliği.
St III a : Doğal sertlikte üstün kaliteli çelik.
St III b : Soğukta çekilmiş özel betonarme çeliği.
St IV a : Doğal sertlikte en üstün kaliteli çelik.
StIV b : Soğukta çekilmiş özel betonarme çeliği.

Betonarmede en çok kullanılan çelikler St 37 ve St 52’dir.

St : Almanca (Sthal) ve İngilizce ( Stell ) çelik isimlerinin baş harfleridir.

I – II –III-IV : Akma gerilmelerine göre sınıf numaraları.
a :Doğal sertlikte çelik çubuk.
b :Soğukta işlem görmüş çelik çubuk.
37 – 52 :Akma gerilmelerini belirleyen numaralardır. (akma çelik kesitinde
gerilmeden dolayı meydana gelen daralmadır. )

1.1.4. Kullanıldığı Yerler

Çaplarına ve özelliklerine göre betonarme yapı elemanlarında (temellerde, kolonlarda,

kirişlerde vb ), barajlarda, köprülerde vb tüm yapılarda kullanılmaktadır.

5
 Şekil 1.4: Temelde kullanılan betonarme demirleri

1.1.5. Ölçüleri

1.1.5.1. Çaplarına göre

Betonarme çeliğinin en ( kalınlık ) çapı değeridir. Ø ( fi ) işareti ile ifade

edilmektedir. Ø 8 – Ø 50 arası çaplardadır. Çaplar ikişer mm olarak artar.

1.1.5.2. Uzunluklarına göre

Kangal demirler 50m, firketeler 12m uzunluğunda ve U harfi şeklindedir. Özel

üretilen boy çelikler fabrikasyon olarak 12m veya istenilen ölçülerde düz çubuk olarak
üretilmektedir.

1.2. Demir Yüzeylerini Temizleme Araçları

1.2.1. Tanım

Betonarme çeliğinin yüzeyinde bulunan yağ, toz, kir ve pasları temizlemek için
kullanılan sıvı malzemeler ile el aletlerine denir.

1.2.2. Çeşitleri

El Aletleri Temizleyicileri:
¾ Tel fırça.
¾ Takoz fırça.
¾ Zımpara.

6
 Şekil 1.5: El aletleri temizleyicileri

Sıvı (likit) Temizleyiciler:

¾ Gaz yağı.
¾ Tiner.
¾ Neft.
¾ Mazot.

1.2.3. Kullanma Kurallari

¾ Eldivenlerinizi takınız.
¾ Temizlenecek demiri inşaat alanında uygun bir yere taşıyınız.
¾ Tozlar ve basit kirleri (çamur vb) takoz fırça ile temizleyiniz.
¾ Pas, çapak ve sert maddeleri tel fırça ile temizleyiniz.
¾ Zor çıkan pas ve yağları temizlemek için likit temizleyicileri kullanınız.
¾ Kullandığınız aletleri temizleyiniz.
¾ Temizlik yaptığınız alanı temizleyiniz.

Demir üzerinde yabancı madde varsa

takoz firça ile temizleyiniz.

Şekil 1.6: Yabancı maddeleri takoz fırça ile temizleme

7
 Demir üzerinde yabancı madde ve pas
varsa tel fırça ile sürterek temizleyiniz.

Şekil 1.7: Yabancı maddeleri tel fırça ile temizleme

Demir üzerindeki yağlanmaları ve

pasları, likit malzeme sürerek temizleyiniz.

Şekil 1.8: Yabancı maddeleri likit malzeme ile temizleme

1.3. Demir Düzeltme ve Bükme Araçları

1.3.1. Tanım

Düzgünlüğü bozulmuş betonarme demirlerinin düzeltilmesi için kullanılan araçlara

denir.

1.3.2. Çeşitleri

¾ Madırga ile
¾ Çekiç ile
¾ Boru ile
¾ Demirci anahtarı ile
¾ Etriye yapma aparatı ile
¾ Elektrikli otomatik etriye ve pilye yapma makinesı ile

8
Şekil 1.9: Demir düzeltme araçları

(a) Boru

(b) Demirci anahtarı

(c) Etriye Yapma aparatı

9
 (d) Elektrikli otomatik etriye ve pilye yapma makinesi

Şekil 1.10: Demir bükme araçları (a, b, c, d)

1.3.3. Kullanma Kuralları

¾ Eldivenlerinizi ellerinize takınız.

¾ Düzeltme işlemini uygun araçla yapınız.
¾ Düzeltme işlemini düz bir yüzeyde yapınız.
¾ Demirleri ezmemeye dikkat ediniz.
¾ Demir yüzeylerinde keskin izler bırakmayınız.
¾ Bükme işlemi yaparken ölçü ve açılara dikkat ediniz.
¾ Bükme işlemi yaparken demirin doğrultusuna dikkat ediniz.
¾ Otomatik makinede elektrik bağlantısına dikkat ediniz.

10
Şekil 1.11: İki demirci anahtarı kullanılarak kiriş pilyesinin yapılması

11
1.4. Demirleri Bağlama Araç ve Gereçleri

1.4.1. Tanım

Projesine göre hazırlanmış olan betonarme çeliklerini bir birlerine uygun yöntem ve
şekilde, bağlamak için kullanılan araç ve gereçlerdir.

1.4.2. Çeşitleri

¾ Demirci Kerpeteni: Hazırlanmış olan

demirlerin projesine uygun olarak birleştirmek
için kullanılan araçtır.

Şekil 1.12: Demirci kerpeteni

¾ Demir Bağlama Teli:

Hazırlanmış olan demirlerin
projesine uygun olarak bir
birlerine bağ-lanması için
kullanılan gereçtir.

Şekil 1.13: Demir bağlama teli

1.4.3. Kullanma Kuralları

¾ Eldiveninizi ellerinize takınız.
¾ Kerpetenin azgının keskinliğini kontrol ediniz.
¾ Bağ atarken teli aşırı derecede gerdirmeyiz.
¾ Bağladıktan sonra az bir mesafe bırakarak teli koparınız ve yana doğru
(demire doğru ) eğiniz.

12
 Şekil 1.14: Kerpeten ile telin bükülmesi

1.5. Demir Kesme Araçları

1.5.1. Tanım

İnşaat demirini ( betonarme çeliğini ) projesine uygun ölçülerde kesmek için

kullanılan araçlardır.

1.5.2. Çeşitleri

1.5.2.1.El ( Küçük ) Makası

Daha çok Ø 8 lik demirlerin kesilmesinde kullanılır. Ø 12 liğe kadar kesmek için
kullanılabilir.

Şekil 1.15: Küçük makas

13
1.5.2.2. Kol (Büyük) Makası

Ø 14 ve daha kalın demirlerin kesilmesinde kullanılır.

Şekil 1.16: Kol makası

1.5.2.3. Elektirikli Makas

Her türlü inşaat demirinin

kesilmesinde kullanılr.Makas ağzı
kol makası ağzı ile aynıdır.Daha
rahat ve hızlı kesimi sağlar.Demir
çapına göre değişmekle beraber
aynı anda 5 – 13 adet birden
kesebilir. Ø 24 ve üzerindekileri
bir tane olarak kesmek gerekir.

Şekil 1.17: Elektrikli demir kesme makinesi

14
1.5.3. Kullanma Kuralları

¾ Eldiveninizi ellerinize takınız.

¾ Elektrikli makası kullanırken kablolara, elektrik akımına dikkat ediniz.
¾ Çeliği ( demiri ) kesmek için uygun makas (demirin çapını dikkate alarak)
seçilmelidir.
¾ Makas dişleri keskin olmalıdır.
¾ Demiri markalanan noktadan makasın dişlerinin arasına koyunuz ve kolu
aşağıya doğru indiriniz / düğmeye basınız.

Şekil 1.18: Kesilmiş olan demirler

1.6. Çalişma Tezgâh ve Sehpalari

1.6.1. Tanım

Projede istenilen şekliyle, yapı elemanı içerisine ( kolon, kiriş vb ) konacak betonarme
demirinin şekillendirilmesi ve birleştirilmesi için kullanılırlar. Bunlara çalışma tezgah ve
sehpaları denir.

1.6.2. Çeşitleri

1.6.2.1. Etriye Yapma Tezgâhı

Kişinin rahat çalışabileceği ( 100 cm -110 cm ) yükseklikte olmalıdır. Hazırlanacak

malzemelerin uygun sayıda konacak genişlikte ( 300 cm * 60 cm ) olmalıdır. Etriye yapma
aparatı 10 luk çivi ile tezğaha sabitlenir.

15
 Şekil 1.19: Etriye yapma tezgâhı

1.6.2.2. Kolon Demirlerini Birleştirme Sehpası

Çalışanın çalışabileceği uygun ( 110 cm -120 cm ) yükseklikte olmalıdır.Üzerine

konacak demirleri taşıyabilecek sağlamlıkta olmalıdır.Hazırlanan iki ayak düz demir ile
birbirine bağlanmalıdır.

70-110cm
110-120cm

80cm
110-120cm

80cm
Şekil 1.20: Kolon yapma sehpası ayağı
16
 Şekil 1.21: Kolon yapma (kolon demirlerini birleştirme ) sehpası

1.6.3. Kullanma Kuralları

¾ Eldiveninizi ellerinize takınız.

¾ Etriye yapma aparatını tezgaha sabitleyiniz.
¾ Daha önce projedeki ölçüsüne uygun kesilen demirleri tezgahdaki boş alana,
etriye aparatının çalışmasını engellemeyecek şekilde ve uygun sayıda koyunuz.
¾ Demirlerin kıvrılacak yerlerini, projedeki ölçülerine göre tebeşirle
markalayınız.( etriye ölçülerine göre –kısa kenar ve uzun kenar için - etriye
aparatının kıvırma agzından başlamak üzere ölçüler alınarak,tezgaha bu ölçülere
göre çivi çakılarakda yapılabilir.)
¾ Etriye yapma aparatına demirleri markalanan noktaya göre yerleştiriniz ve
kıvırınız / bükünüz.
¾ Bükme işleminde istenilen açılara dikkat ediniz. (Betonarme demirlerinde
genelde 45˚ ve 90˚ kullanılmaktadır.)
¾ Kullandığınız aletleri temizleyiniz.

17
 UYGULAMA FAALİYETİ

UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Öneriler
¾ İnşaat demirlerini tanıyınız. ¾ Eldiveninizi takınız.
¾ İnşaat demirlerinin çaplarına dikkat
ediniz.

¾ Demir yüzey temizlikaletlerini ¾ El aletlerinin sağlamlığını

el kontrol
hazırlayınız. ediniz.
¾ Likit temizleyicilere ateşle
¾ Demir yüzey temizlik likit malzeme- yaklaşmayınız.
lerini hazırlayınız.

¾ Düzeltme / bükme yapılacak alanı ¾ Düzeltme yapacağınız el aletlerinin

hazırlayınız. sağlamlığını kontrol ediniz.
¾ Düzeltme el aletlerini hazırlayınız ¾ Düzeltme yaparken demirleri
¾ Bükme aletlerini hazırlayınız. ezmeyiniz.
¾ Demir kesme araçlarını kesme yerine ¾ Bükme yerlerini doğru markalayınız.
taşıyınız.

¾ Demir kesme araçlarını kesme işlemine ¾ Taşıma esnasında emniyet kurallarına

hazırlayınız. uyunuz.
¾ Elektrikli kesme makasını hazırlarken
¾ Demirleri markalayınız. elektrik akımına dikkat ediniz.
¾ Markalama işleminde ölçüleri
¾ Demirleri kesiniz. karıştırmamaya dikkat ediniz.
¾ Kesilen demirleri kesim alanının dışına
taşıyınız.

¾ Demir bağlama el aletlerini ¾ Demir bağlama el aletinin

hazırlayınız. sağlamlığını ve ağzının keskinliğini
¾ Demir bağlama telini hazırlayınız. kontrol ediniz.
¾ Bağlama telini ezmeyiniz.
¾ Bağlama telini çok germeyiniz.

18
 İşlem Basamakları Öneriler
¾ Çalışma tezgâhınızı hazırlayınız. ¾ Eldiveninizi takınız.
¾ Etriye aparatını tezgâha sabitleyiniz. ¾ Tezgâhınızın çalışılabilecek genişlikte
olmasına dikkat ediniz.
¾ Tezgâha işlenecek demirlerinizi koyunuz. ¾ Etriye aparatını sağlam şekilde
¾ Markalama işlemini yapınız. sabitleyiniz.
¾ Markalamada ölçüleri alırken dikkat
¾ Demirleri markalanan noktalardan edin.
bükünüz. ¾ Demirleri bükerken açılara ve
doğrultulara özen gösteriniz.
¾ Çalışma sehpasını (kolon demir-lerini
birleştirmek için ) hazırlayacağınız
demir kalın olmalıdır (en az Ø 14 )

19
 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki sorular çoktan seçmelidir. Doğru seçeneği işaretleyiniz.

1. Aşağıdakilerden hangisi piyasada satışa sunulduğu şekliyle betonarme demir çeşitidir?

A) Doğal sertlikte yüksek kaliteli çelik C) Boy çelik
B) Profil yüzeyli çelik D) St III b çeliği

2. Normal betonarme çeliğinin simgesi aşağıda verilenlerden hangisidir?

A) St I C) St II
B) St II a D) St III a

3. Piyasada satıldığı (bulunduğu) şekliyle inşaat demirlerinden hangisinin kullanılması

ülkemizin bazı bölgelerinde yasaklanmıştır?
A) Nervürlü demir C) Boy çeliği
B) Kangal demiri D) Profil yüzeyli çelik

4. İnşaatlarda nervürlü demir kullanımı teşvik edilmektedir. Bunun nedeni aşağıdakilerden

hangisidir?
A) Rahat esnediği için C) Kolayca kaydığı için
B) Aderansı yüksek olduğu için D) inşaat demiri olduğu için

5. Aşağıdakilerden hangisi demir yüzeylerini temizleme el aletidir?

A) Tel fırça C) Gaz yağı
B) Tiner D) Hepsi

6. Aşağıdakilerden hangisi demir yüzeylerini temizleme likit malzemesidir?

A) Tel fırça C) Zımpara
B) Kıl fırça D) Tiner

7. Aşağıdakilerden hangisi, demir yüzeyindeki hafif çamur ve tozu temizlemek için

kullanılır?
A) Gaz yağı C) Zımpara
B) Takoz fırça D) Islak bez

8. Yüzey temizliği yaparken ellerimizi nasıl korumalıyız ?

A) Önlük giyerek C) Kalkan kullanarak
B) Baret takarak D) Eldiven takarak

9. Betonarme demirleri aşağıdakilerden hangisi ile düzeltilir?

A) Küçük makas C) Boru
B) Kol makası D) Madırga

20
10. Betonarme demirinin düzeltileceği yüzey nasıl olmalıdır?
A) Girintili – çıkıntılı C) Betonarme
B) Metal D) Pürüzsüz - düz

11. Aşağıdakilerden hangisi betonarme demirini bağlamak için kullanılan gereçtir ?

A.) Tel C.) Pense
B.) Ø 8 lik demir D.) Küçük makas

12. Demirleri bağlamak için aşağıdaki hangi araç kullanılır?

A) Demirci anahtarı C) Kol makası
B) Kerpeten D) Boru

13. Bağlama telini burarken en çok neye dikkat edilmelidir?

A) Telin çok gerdirilmemesine C) Telin burma başlangıcından kopmasına
B) Teli beş kat olarak sarmaya D) Telin çift yöne çevrilmesine

14. Otomatik kesme aracı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Küçük makas C) Elektrikli makas
B) Kol makası D) Demirci anahtarı

15. Ø 8 lik demiri kesmek için aşağıdakilerden hangisi uygundur?

A) Kerpeten C) Kol makası
B) Küçük makas D) Boru

16. Ø 14 ve bundan kalın olan demirleri kesmek için aşağıdakilerden hangisi uygundur?
A) Madırga C) Kol makası
B) Demirci anahtarı D) Küçük makası

17. Etriye yapma tezgahında en çok neye dikkat edilmelidir?

A) Etriye yapma aparatının koluna
B) Etriye yapma aparatının tezgaha montajına
C) Demirlerin uzunluğuna
D) Demirlerin yönüne

18. Kolon yapma sehpasında yükseklik neye göre ayarlanır?

A.)Ortalama insan ölçüsüne gore C.) Kerpeten büyüklüğüne göre
B.)Kolon ebadına gore D.) Tel kalınlığına göre

19. Etriye aparatı tezgaha ne ile sabitlenir?

A) Mengene ile B) Bağlama teli ile
C) 10 luk çivi ile D) Kaynak ile

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı, cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Hatalı olanlar için ilgili konuyu
tekrarlayınız. Tamamı doğru ise sıradaki öğrenme faaliyetine geçiniz.

21
 DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ
Aşağıdaki soruların cevapları doğru – yanlış şeklindedir. Hangi şıkkın doğru olduğuna
inanıyorsanız işaretleyiniz.

Doğru Yanlış
1. Betonarme demir çapları üçer mm olarak artar. ( ) ( )
2. Firkete demirlerinin uzunluğu 10 m dir. ( ) ( )
3. Nervürlü demirinin yüzeyi pürüzlüdür. ( ) ( )
4. Betonarme demir yüzeyi temizliği sadece el aletleri ile yapılır. ( ) ( )
5. Demirin yüzey özelliği bozulmadan temizleme yapılmalıdır. ( ) ( )
6. Kir çeşidine göre uygun temizleyici seçilmelidir. ( ) ( )
7. Madırga ile demire bütün gücümüzle vurmalıyız. ( ) ( )
8. Demir düzeltilecek yüzeyin düzgünlüğü önemli değildir. ( ) ( )
9. Düzeltme esnasında demir yüzeyinde keskin izler bırakmamalıyız. ( ) ( )
10. Bağlama teli aşırı derecede çok sıkılmalıdır. ( ) ( )
11. Kerpetenin ağzı keskin olmalıdır. ( ) ( )
12. Makas ağızlarının keskinliği önemli değildir. ( ) ( )
13. Etriye yapma tezgahının yüksekliği 70’cm dir. ( ) ( )
14. Tezgah ve sehpalar yapı elemanları içerisine konacak demirlerin
hazırlanması için kullanılır. ( ) ( )

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı, cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Hatalı olanlar için ilgili konuyu
tekrarlayınız. Tamamı doğru ise sıradaki öğrenme faaliyetine geçiniz.

22
 ÖĞRENME FAALİYETİ–2

ÖĞRENME FAALİYETİ – 2
AMAÇ
Bu öğrenme faaliyetinde, uygun ortam hazırlandığında; proje detaylarını kuralına
uygun okuyabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

¾ Proje nedir? ¾ Düz demir nedir? Şeklini çiziniz.

¾ Neden proje çizmeliyiz?
¾ Statik proje nedir?
¾ Statik proje ne için çizilir?
¾ Statik projede hangi bilgiler
bulunur?
¾ Ölçü nedir?
¾ Ölçek nedir?
¾ Ölçülendirmeye ne için ihtiyaç
duyulmaktadır?
¾ Pilye nedir? Şeklini çiziniz.
¾ Etriye nedir? Şeklini çiziniz.
¾ Bir doğru nasıl çizilir?
¾ Doğruya paralel nasıl çizilir?
¾ Üç – dört – beş (dik üçgen) kuralı
nedir?
¾ Aplikasyon ne demektir?
¾ Çizimlerde hangi yön gösterilir?
¾ Taşıyıcı yapı elemanları nelerdir?

Bu bilgilere aşağıda verilenler ışığında ulaşabilirsiniz.

¾ Çevrenizde bulunan inşaat, mimarlık, makine, elektrik mühendislikleri

bürolarına giderek çizdikleri projeleri inceleyiniz ve teknik elemandan bilgi
isteyiniz.
¾ Çevrenizde bulunan inşaat şantiyelerine giderek inceleme yapabilirsiniz.
¾ Okul veya bölüm kütüphanesinden yapı ile ilgili eserleri inceleyiniz.
¾ Atölyede daha önceden çizilmiş olan projeleri inceleyiniz.

Topladığınız bilgileri sınıfta arkadaşlarınız ile paylaşınız.

2. PROJE DETAYLARINI OKUMA

2.1. Proje

2.1.1.Tanım

Yapının çevresi ile ilişkisinden başlayarak, uygulamaya esas her türlü ayrıntısının
çizgi ve açıklamalarla ifade edildiği plan, kesit, görünüş ve detaylar ile gerekli
hesaplamaların ortaya koyduğu bütüne proje denir.

23
2.1.2. Çeşitleri

2.1.2.1. Mimari Proje

Yapının, binanın zemine yerleşiminin ve iç tasarımının yapıldığı, inşaat yapılırken

ihtiyaç duyulan bilgilerin ve ölçülerin bulunduğu projedir. Mahallerin (oda, salon, mutfak
gibi yerleşimlerin mimarideki ortak adıdır ) tasarımı ve ölçülendirmesi yapılmıştır. Bu proje,
kat planları, kesitler, görünüşler ve vaziyet planından oluşur.

Vaziyet Planı: Yapının / binanın zemine yerleşimini gösteren çizimdir. Bu işlemin

yapılması için tüm bilgiler vardır.( Şekil 2.1))

A-A Kesiti
Şekil 2.1: Vaziyet planı

Kat Planı: Yapının üst görünüşüdür.Hangi kata ait olduğu yazılır.En ve boy ölçüleri
yazılmıştır. Ölçü birimi cm dir. Odaların, mutfak, banyo, tuvalet, salon, balkonların
yerleşimi ve birbirleri ile bağlantılarıyla ölçüleri vardır. Ölçülendirme uygulamayı yapmaya
yeterli olacak şekilde verilir.( Şekil 2.2)

Kesitler: Kat planında ifade edilemeyen, çizilemeyen kısımlar hakkında bilgi vermek için
çizilirler.Yapının / binanın dikine (yukardan aşağıya) kesilmesinden görülen çizimdir.En ve
yükseklik ölçüleri vardır.Ölçü birimi cm dir.Kat yükseklik ölçüleri de yazılır.En az iki çizim
yapılır. (Şekil 2.3)

Görünüşler: Yapının / binanın dıştan görünümünü göstermek için çizilirler.Genişlik ve

yükseklik ölçülerinden yararlanılır, yükseklik ölçüleri yazılır.En az iki çizim yapılır,
(Şekil 2.4)

24
 B
E

C
D

A
B
970
60 10 380 80 130 360 10
60 10 460 490 10
100 250 100 185 250 85

170
250

20
1

35

1
10
10

10
Teras
340 530
20 120 345 25
290
290
255

Oda
90
210
170
250

530

550
2

20

2
170

90
260

20 450 10 210
110 10 350 20
20

400

150
150

170

10
3

540

3
WC

h.b
Oda

140/60
90
hol

Lv
20
160

150
210 80
20

210 10
10
140

110 140 130 60 30

4

kem er
20

4
210

10
90
Eþanj

60 20 10
120

20
40 15 40 20 60

10 110

60 360 190 350

banyo 20
1680

550
1680
5

250

5
A
210
80
10

8
11

A
1
2
120

antre

140 100
270
270

10

210 210
+- 0.00
_
140

+100
120 10
0.15

150 30 30 30 30 30 120 20 190 80

120
kiler
130

210
40 15

4
2
3

6
1

5
20

10
6

kem er

6
15
140

20 570 360
100
kemer
100

170
470
470

450

mutfak
Salon

550

560
230

20
7

7
210
100
170
300
35 55
90
1010 90

10
8

8
Balkon

170
250
260
150

60 35 135 400 20 65 250 65

60 10 590 360 10
1030
E

C
D

A
B

Şekil 2.2.: Zemin kat planı Ö. 1/50

25
+1345 +1345
265

+1080

Oda
40 10 80

+1000 +1000 +1000

+950

+766
166

+850

+780
10 84

+700 Oda hol +700 +700

66104

+580
+566
+550
191

+520

+460

antre
60

+400 +400 +400

+336
134

+296
+256 +266
46 10

antre kiler
256

+100 +100
210

_ 0.00
+ +- 0.00
_ 0.15 +0.00
-

-180 Garaj - 180

Şekil 2.3.: A-A Kesiti Ö: 1/50

26
+1345

+1245

+1080

+1000

+940

+785

+700

+480

+400

+296

+180

+100

+0.00
-
- 0.15
250

-150
Şekil 2.4: Ön görünüş Ö: 1/50

27
2.1.2.2. Statik Proje
Yapının, binanın taşıyıcı sistemiyle ilgili hesaplamaların ve çizimlerin bulunduğu
projedir.Temel planı, kalıp planı, demir donatı planı, kolon aplikasyonu, Temel ve kat kiriş
açınımlarından meydana gelmektedir.

2.1.2.3. Tesisat Projesi

Temiz su, pis su ve soğutma - ısıtma sistemleri ile ilgili hesaplamaların ve çizimlerin
bulunduğu projedir.

2.1.2.4. Elektirik Projesi

Yapı ile ilgili elektrik hesaplamalarının yapıldığı ve elektrik tesisatının çizildiği

projedir.

2.2. Statik Projeler

2.2.1. Tanım
Mimari projeye göre, yapılan statik hesaplamalar sonucu, ortaya çıkan değerlere göre
hazırlanan çizimlerin tümüne denir.

2.2.2. Özellikleri
Statik proje temel, döşeme, teçhizat planları, kolon aplikasyonu, temel ve döşeme
kirişleri açınımlarından, bunlara ait tüm hesap dökümlerinden oluşmaktadır. Bu çizimlerde o
işin yapılabilmesi ve hazırlanması için gerekli tüm bilgilerin, ölçülerin yazılması gerekir.
Bilgiler ise demir boyları, çapları, adetleri, ait oldukları noktalar /yerlerdir. Ölçü birimi cm,
demir çapları ise mm dir.
Temel Planı: Temelin yapılması için gerekli olan tüm ölçüler yazılır. Temel kiriş ( TK )
numaraları ve ebatları vardır. Örneğin TK 05 70 /140 . Ebat ölçülerinde birinci
yazılan rakam en, ikinci yazılan ise yükseklik ölçüsüdür.(Şekil 2.5)
Kolon Aplikasyonu: Kolonlar numaralandırılmıştır ve ebatları yazılmıştır.Kolonun
kısaltılması (simgesi ) S harfidir, sütun kelimesinin ilk harfi olduğundan. Örneğin S22 30 /
60. Ebat ölçülerinde birinci yazılan rakam en, ikinci yazılan ise boy (yatay – dikey)
ölçüsüdür.Kolon içerisinde kullanılacak demirlerin adetleriveçaplarıda yazılmıştır.
Mesela8Ø16.Birinci yazılan rakam edettir, fi ( Ø ) sembolünden sonra yazılan demirin
çapıdır. .( Şekil 2.6)
Döşeme Teçhizat Planı: Döşemeler numaralandırılır ve kalınlıkları yazılır.
Örneğin: D 02 d = 15 gibi. Düşük döşeme var ise Dd 01 d = 12 gibi. .( Şekil 2.7)

Temel Kirişi ve Kat Kirişi Açınımları: Temel ve teçhizat planlarındaki bilgilere göre
kirişler detaylı olarak çizilmiştir. Kiriş içinde kullanılacak demirlerin kıvrılma yerleri,
kıvrılma ölçüleri, adetleri, çapları ve toplam ölçüleri yazılmıştır.( Şekil 2.8-2.9)

28
Şekil 2.5: Temel planı Ö: 1 /50

29
Şekil 2.6: Kolon aplikasyonu planı Ö: 1/50
30
Şekil 2.7: Techizat planı Ö : 1 /50

31
Şekil 2.8: Kat kiriş acılımı Ö: 1/50
32
Şekil 2.9: Temel kirişi açılımı Ö: 1/50

33
2.3. Ölçü ve Ölçülendirme

2.3.1.Tanım

Uygulamaya esas olacak projenin, üretilecek işin istenilen şekil ve büyüklükte

yapılabilmesi için, gerekli olan, ihtiyaç duyulan ebatsal bilgilere ölçü denir.
Bu bilgilerin teknik olarak aktarılması için uygulanan yöntem; o projenin veya işin
yapılabilmesi / ortaya çıkarılabilmesi için yeterli ve gerekli ölçünün tekniğine uygun olarak
yazılmasına ölçülendirme denir.

2.3.2. Ölçü Alma Kuralları

Ölçek: Bir resimde görülen (çizilmiş, ölçülen) uzunluklarla, bunların gösterdiği gerçek
(uygulamada kullanılacak ölçü ) uzunluklar arasındaki orana ölçek denir.

Küçültme ölçekleri: Yapının / binanın kullanılabilir (standart) kağıtlara sığdırılabilmesi için

uygulanan ölçektir. Projeler ölçekli çizilse de yazılan rakamlar gerçek ölçülerdir. Yani iş
yapılırken kullanılacak ölçülerdir.Yazılan ölçülerin birimi cm dir.Yapı statik projelerinde
genelde 1 / 10, 1 / 20, 1 / 50, 1 / 100 ölçekleri kullanılmaktadır.

Gerçek ölçünün bulunması (GÖ): GÖ = Ölçülen uzunluk * Ölçek formülünden

yararlanarak bulunur.Proje üzerinde yazılmamış bir ölçü var ise, gönye veya metre yardımı
ile mesafe ölçülür. Ölçülen mesafe ile ölçek çarpıldığın da uygulamada kullanılacak gerçek
ölçü bulunmuş olur.

Örnek: Proje üzerinde ölçtüğümüz mesafe 6 cm ve ölçeğimizde 1 / 50 olsun. Bu

durumda değerlerimizi formülümüzde; GÖ = Ölçülen uzunluk * ölçek yerlerine yazar
isek

GÖ = 6 * 50 ise GÖ = 300 cm olur.

34
2.3.3. Ölçülendirme Kurallari

Aşağıda ölçülendirme elemanları verilmiştir.

Ölçülendirilecek eleman

sınır çizgisi

ölçü rakamı sınırlama

işareti Şekil
ölçü çizgisi
2.10:
Ölçülendirmenin elemanları

(Şekil 2.10) te görüleceği üzere ölçülendirmenin dört elemanı vardır. Bunlar:

Ölçü çizgisi: Ölçü verilecek boyuta paralel olarak çizilen ve üzerine ölçü rakamı
yazılan çizgidir.

Sınır çizgisi: Ölçü çizgisini, ilgili olduğu boyuta bağlayan ve ölçü verilen boyutun
nereden başlayıp nerede kadar gittiğini gösteren çizgidir.

Sınırlama işareti (bağlama ): Ölçü çizgisi ile sınır çizgisinin kesiştiği yeri belirten
ve ölçü verilen boyutun nerede başlayıp nerede bittiğini gösteren çizgidir.

Ölçü rakamı: Ölçüsü verilecek boyutun değerini gösterir. (projeden ölçü alırken
kullanılan değerdir.)

¾ Dış ölçülendirmede:
¾ Birinci çizilen ölçü çizgisi binanın / yapının dış hatlarındaki hareketlerin (girinti
– çıkıntı ) ölçülerini yazmak için, ( statik projelerde geçerlidir )
¾ İkinci çizilen ölçü çizgisi aksların ölçülerini yazmak için,
¾ Üçüncü çizilen ölçü çizgisi binanın toplam ( ait olduğu yüzeyin başlangıç ve
bitiş noktaları arasındaki uzunluk – ölçü ) mesafesini yazmak için, çizilir.

35
 Sınır çizgisi

Hareket çizgisi

Aks çizgisi
Bağlama çizgisi
Toplam çizgisi

A B

Şekil 2.11 Ölçülendirme elemanlarının diş ölçülendirmedeki konumu

ELEMAN

Sınırlam a işaretinin 45
derecelik doğru parçası
ile gösterilmesi
Sınırlam a işaretinin ok ile
gösterilm esi

Sınırlam a işaretinin nokta

olarak gösterilm esi

Şekil 2.12: Sınırlama işaretinin türleri

Sınırlama çizgileri farklı şekillerde gösterilebilir. Bu işaret türleri yukarıda (Şekil

2.12) gösterilmiştir.

36
 ¾ İki ölçü çizgisi arası en az 6 mm olmalıdır.( Araya rahatlıkla yazı veya rakamın
yazılabilmesi için )
¾ Sınır çizgileri net olmalı.
¾ Bağlama çizgisi / noktalaması unutulmamalı.
¾ Yapının iç ölçülendirmesi yapılırken yataydan ve dikeyden en az birer çizgi
çizilmelidir.

Şekil 2.13: İç Ölçülendirmede çizgilerin konumu

¾ İç ölçülendirmede bazı küçük detaylar ( baca boşlukları gibi ) ayrıca ölçü çizgisi
çizilerek ölçülendirilmelidir.
¾ Yay, daire ölçülendirilmelerinde yarı çap (r ) değeri merkez belirtilerek
verilmelidir.
¾ Tarama yapılırken ölçü ve rakamların üzeri taranmaz.
¾ Ölçü rakamı yazılacak alan yeterli değilse o alanın sağına veya soluna
yazılmalıdır.
¾ Döşeme numaraları ve kalınlıkları yazılır. ( D 11 d = 15 gibi )
¾ Kiriş numaraları ve ebatları (en ve yükseklik ) yazılmalıdır. ( K 22 30 /60
gibi) (Örnek projeyi inceleyiniz )

2.4. Projeye Ait Malzemeler

2.4.1. Malzeme Cinsleri

Düz demir: Döşeme, kiriş, kolon çizimlerinde vardır. Şekillendirilmemiş çubuk demirdir.

Düz demir

37
Pilye: Yapılan hesaplamalar sonucu ortaya çıkan değerlerden yararlanarak şekillendirilen
( kıvrılan – bükülen ) demirdir.

Pilye

Etriye : Kolon ve kirişlerde kullanılan

demirlerin bir birlerine bağlanması ve gelen
basınçtan dağılmalarını önlemek için hazırlanır.
Yapılan hesaplamalar sonucu ortaya çıkan
hesaplamalara göre şekillendirilir (kıvrılır –
bükülür)
Etriye

2.4.2. Malzeme Ölçüleri

Statik projelerden ölçüleri alabilmek için aşağıdaki simgelerin anlamlarının bilinmesi

gerekir.

Ø : Demirin çap ( kalınlık ) ölçüsü anlamındadır.( fi olarak okunur )

L : Demir boyunun ( uzunluğunun ) ölçüsü anlamındadır.
/ : Kendisinden sonra gelen rakamın iki demir arasındaki mesafe olduğu anlamındadır.
- : Önüne ve arkasına yazılan iki rakamında kullanılacağı anlamındadır.
Demir kalınlığının birimi mm, uzunluğunun birimi cm dir.

Temel kirişi ve kat kirişi açınımlarında, kolon aplikasyonu ve kat demir donatı
planında demirlerle ilgili şu bilgiler bulunur. O kirişte, kolonda, kat döşemesinde
kullanılacak olan demirin adedi, kalınlığı ve uzunluk ölçüsü.

Örnek 1: 2 Ø 12 L : 500
2 rakamı demir adedini,
Ø kendisinden sonra yazılan rakamın demirin çapı olduğunu,( yani 12 mm lik )
L karşısına yazılan rakamın demirin uzunluğu olduğunu ifade eder. ( yani 500 cm )

Statik projelerde etriye yapımında kullanılacak demirler için, kullanılacak demirin

çapı, iki etriye arasındaki ölçü (mesafe ), kullanılacak demirin toplam uzunluğu bilgileri
bulunur.

Örnek 2: Ø 8 / 20 – 10 L: 160
Ø: Demirin çapını ( 8 mm lik olduğunu ),
L: Demirin uzunluğu ( 160 cm olduğunu ), anlamlarındadır.

38
 / : Kendisinden sonra gelen rakamın iki demir ( etriye, düz demir veya teçhizat
planınıdaki pilye ) arasındaki mesafe olduğunu ( 20 cm ve10 cm )
- : İki rakamında kullanılması gerektiğini ( kendisinden önce gelen rakamın, genelde
kullanılacak – sıklaştırma bölgesi dışında- iki demir arasındaki ölçü olduğunu, sonra gelen
rakam sıklaştırma bölgesindeki iki demir arası mesafedir )

Sıklaştırma (sarma – sarılma – sargı ) bölgesi kolonlarda, dar kenarın iki katıdır.
Kirişlerde kiriş yüksekliğinin iki katıdır. Kolonlarda yer olarak (bölge )kirişle birleşen alt ve
üst kısımlardır. Kirişlerde yer olarak kolonla birleşen sağ ve sol taraflardır. Kolon etriyeleri
kiriş içinde de devam ettirilir. Kiriş etriyeleri ise kirişin kolonla birleştiği yerde biter.

39
2.5. Teknik Uygulama Kuralları

¾ Bir doğrunun oluşabilmesi için her zaman iki sabit noktaya ihtiyaç vardır.

A B

¾ Köşede dik açı oluşturma: Bu işleme üç – dört – beş kuralıda denmektedir. Yatayda
3m işaretlenir, yukarı doğru 4 m işaretlenir, bu iki nokta çapraz birleştirilirken 5m ye
göre ayarlama yapılır. İki nokta 5m’de sabitlendiğinde köşe açısı 90 derece olur.

5m
4m

3m
¾ Bir çizgiye paralel çizebilmek için paralel çizilecek çizgiden iki eşit mesafe
alınmalıdır.
( Paralel: Yönü ve doğrultusu aynı olan doğrulara / çizgilere denir. )

A B

2m 2m

Z Doğrusu

AB doğrusu, Z doğrusuna paralel çizilmiş olur.

¾ Yay ve daire çizimlerinde merkez noktasına ihtiyaç

vardır.Merkez noktası ile yarı çap değeri
M verilmelidir.Merkez noktasına pergelin metal ucu
konur diğer uç r değeri kadar açılır, pergel bu
r=50 konumda döndürüldüğünde daire çizilmiş olur.
(İnşaat alanında ipin bir ucu merkeze konup r değeri
kadar alınıp ipin diğer ucu döndürülerek daire
çizilir.)

40
2.6. Aplikasyon

2.6.1. Tanım

Temelin arsaya yerleştirilmesine ve temel kirişlerinin projedeki bilgilere göre

yerlerinin arsa üzerinde belirlenmesine (sabitlenmesine ) denir.

2.6.2. Proje Yön

Tüm proje çizimlerinde kuzey yönü belirtilir. Genelde N (İngilizce North kelimesinin
ilk harfi ) simgesi ile gösterilir. Kuzey yönünü dikkate alarak projenizi arsaya göre
ayarlayınız. Projenizdeki kuzey yönünü göre (vaziyet planında verilen ölçülere göre )
yapınızı / binanızı arsaya oturtunuz. Vaziyet planında ölçü birimi metredir. Bu işlem için ip
iskelesi kurulmalıdır. Aşağıdaki işlem sırasına göre ip iskelesi kurulur.

¾ Binanı yapılacağı alan temizlenir ve düzeltilir.

¾ Paralel sınır köşeleri belirlenir ve kazıklar çakılır.
¾ Parsel ( arsanın ) sınırlarından binanın ön cephesinin mesafesi alınarak, ön
cephe doğrultusu belirlenir.
¾ Bina cephe doğrultusunun 2m gerisinden ahşap kazıklar yaklaşık 2m aralıklarla
çakılır. Kazıkların doğrultuları bina cephesine paralel olmalıdır. Kazıklar kare
kesitli ise 8 * 8cm veya 10 * 10 cm, Daire kesitli ise Ø 8 yada Ø 10 olmalıdır.
¾ Kazıkların üst dış kenarlarından yatay vaziyette 5 * 10 cm’lik latalar çakılır.(
kazıktan kazığa ). İp iskelesi kazıklarının yerden yüksekliği normal şartlarda 60
– 100 cm, su basman seviyesinden ise 30 cm daha yüksekte olmalıdır.
¾ Latalar üzerine aks değerleri çivilerle işaretlenir ve ipler çekilir. Aks değerlerine
göre yapı elemanlarının yerleri şakül sarkıtılarak tespit edilir.( Şekil 2.14)

Şekil 2.14

41
 Şekil 2.15:

2.6.3. Yapı Elemanları

Taşıyıcı olarak yapı elemanları altıya ayrılır. Bunlar çatı, döşeme, kiriş, kolon,
merdiven, temeldir.

¾ Çatı: Yapıyı yukarıdan gelen dış tesirlerden koruyan, gelen yükleri ( kar,
yağmur ) emniyetle taşıyan döşeme veya kirişlere aktaran elemandır.

¾ Döşeme: Üzerine gelen sabit ve hareketli (insanlar, seyyar eşyalar ) taşıyan ve

kolon veya kirişlere aktaran elemandır.

¾ Kiriş: Döşemeden aldığı yükleri taşıyan ve kolona aktaran yapı elemanıdır.

42
 ¾ Kolon: Kirişten aldığı yükleri taşıyan ve temele ileten yapı elemanına denir.

¾ Temel: Yapının / binanın tüm yüklerini taşıyan ve zemine aktaran yapı

elemanına denir.

2.6.4. Akslar

Bizler tarafından kabul edilen hayali çizgilerdir. Yapı elemanlarının yerlerini bulmak
(sabitlemek – yerleştirmek ) için kullanılır. Noktalı kesik çizgilerle gösterilir. Projenin dört
tarafına da çizilir. Ancak sağ ve sol tarafın simgeleri aynı (1-1, 2-2, 3-3 ),üst ve alt tarafında
simgeleri aynı ( A-A, B-B, C-C ) olmalıdır. Daha önceki örnek çizimlerdeki aksları
inceleyiniz.

43
 UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALIYETI
İşlem Basamakları Öneriler
¾ Projeden ölçü alınacak bölümü tespit ¾ Kalem, defter (kâğıt ), silgi, metre (
ediniz. cetvel ), hesap makine-nizi yanınızda
bulundurunuz.
¾ İhtiyaç duyduğunuz ölçüyü alınız. ¾ Ölçü alınacak yeri doğru ölçünüz( cm
biriminden ölçülecek ).
¾ Çarpma işlemini doğru yapınız.

¾ Projede malzeme cinsini tespit ediniz. ¾ Malzeme cinsini doğru tespit

¾ Projeden malzeme ölçüsünü alınız. ediniz.(Düz demir, etriye, pilye)
¾ Malzeme şeklini çiziniz. Ölçü-leri
üzerine yazınız.

¾ İşlerin yapılacağı yeri belirleyiniz. ¾ İki nokta tespit ediniz ve bu noktaları

¾ Bir doğru çiziniz.
¾ Dik çıkma işlemini yapınız.
¾ Bir birine paralel iki çizgi çiziniz.
¾ Yapının / binanın temelini arsaya
yerleştiriniz.
birleştiriniz.
¾ Üç – dört – beş kuralını uygulayınız.
¾ İki çizgi arası eşit mesafe alınız.
¾ Projeyi detaylı inceleyiniz. İhtiyaç
duyacağınız ölçüleri şekil çizerek
alınız.
¾ Ölçüm yaparken metreyi sarkıtmamaya
dikkat ediniz.
¾ Ölçüleri doğru okuyunuz.

44
 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

ÖLÇME DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki sorular çoktan seçmelidir. Doğru seçeneği işaretleyiniz.

1.Aşağıdakilerden hangisinde yapının taşıyıcı sitemi hesapları ve çizimleri vardır?

A) Elektrik projesi C) Statik projesi
B) Tesisat projesi D) Mimari projesi

2.Mimari projede aşağıdaki hangi çizim vardır?

A) Teçhizat planı C) Statik hesaplar
B) Kolon aplikasyonu D) Kat planı

3.Statik projede aşağıdaki hangi çizim vardır?

A) Görünüşler C) Kesitler
B) Kiriş açınımları D) Kat planı

4. Aşağıdaki çizimlerden hangisi statik projede yoktur?

A) Kat planı C) Temel planı
B) Kiriş açınımı D) Teçhizat planı

5.Teçhizat planında düşük döşemenin simgesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ds C) Dk
B) Dn D) Dd

6.Kolon aplikasyon çiziminde kolonun simgesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) K C) G
B) D D) S

7.Proje ölçeği 1 / 50 ve ölçülen uzunluk 8 cm ise gerçek uzunluk aşağıdaki değerlerden

hangisidir?
A) 300 cm C) 400 cm
B) 350 cm D) 450 cm

8.Uygulamada 500 cm olan ölçü, proje 1/100 ölçeğinde ise aşağıdaki hangi ölçü kullanılarak
çizilir?
A) 4 cm C) 6 cm
B) 5 cm D) 7 cm

9.Projede verilen uygulama ölçüsü 600 cm ve projedeki çizilen uzunluk 12 cm ise, bu

çizimin / projenin ölçeği aşağıdakilerden hangisidir?
A) 1 / 25 C) 1 / 75
B) 1 / 50 D) 1 /100

45
10. Ø ( fi ) simgesinin anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Uzunluk C) Çap
B) Yükseklik D) Eğimli ölç
11. Aşağıdakilerden hangisi şekillendirilmemiş çubuğun adıdır?
A) Etriye C) Nervür demiri
B) Pilye D) Düz demir

12. L simgesinin anlamı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Uzunluk C) Genişlik
B) Derinlik D) Yarı çap

13. Bir doğrunun çizilebilmesi için kaç noktaya ihtiyaç vardır?

A) Bir C) Üç
B) İki D) Dört

14. İki doğrunun bir birine paralel çizilebilmesi için aradaki değer aşağıdaki hangi kurala
uyması gerekir?
A) İki değer farklı olmalı
B) Biri büyük, diğeri mutlaka küçük olmalı
C) Değerler aynı olmalı
D) Hiçbiri

15. Üç – dört – beş kuralı ile çizilen üçgenin köşe açısı aşağıdakilerden hangisidir?
A) 30˚ C) 90˚
B) 60˚ D) 120˚

16. Aşağıdakilerden hangisi yapı planlarında gösterilen yöndür?

A) Doğu C) Güney
B) Batı D) Kuzey

17. Aşağıdakilerden hangisi döşeme yükünü alıp kolona ileten yapı elemanıdır?
A) Çatı C) Kiriş
B) Temel D) Sütun

18. Taşıyıcı yapı elemanlarının yerlerinin tespitinde hangi ölçüler kullanılır?

A) İç ölçüler C) Pencere ölçüleri
B) Kapı ölçüleri D) Aks ölçüleri

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek

kendinizi değerlendiriniz. Başarısız olduğunuz sorularla ilgili öğrenme faaliyetine dönerek
eksiklerinizi tamamlayınız.

46
 DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ

DEĞERLENDIRME ÖLÇEĞI
Aşağıdaki soruların cevapları doğru – yanlış şeklindedir. Doğru seçeneği işaretleyiniz.

Doğru Yanlış
1. Tesisat projesinde mahallerin tasarımı ve çizimi vardır. ( ) ( )
2. Yapının elektrikle ilgili çizimleri elektrik projesindedir. ( ) ( )
3. Temel kirişinin simgesi TK’dır. ( ) ( )
4. Projedeki uzunluk ölçülerinin birimi cm’dir. ( ) ( )
5. Statik projede dış ölçülendirme çizgilerinin ilkine aks
ölçüleri yazılır. ( ) ( )
6. Statik projede dış ölçülendirme çizgilerinin sonuncusuna
toplam ölçüsü yazılır. ( ) ( )
7. Sıklaştırma bölgesi sadece kolonlarda uygulanır. ( ) ( )
8. Projedeki uzunluk ölçülerinin birimi cm’dir. ( ) ( )
9. Yönü ve doğrultusu aynı olan doğrulara paralel denir. ( ) ( )
10. Daire çizimi için merkez noktasının ve r değerinin
bilinmesi gerekir. ( ) ( )
11. Kolon, kiriş veya döşemelerden aldığı yükü temele
ileten yapı elemanıdır. ( ) ( )
12. Temel yapının yükünü taşıyan elemandır. ( ) ( )

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı, cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Hatalı olanlar için ilgili konuyu
tekrarlayınız. Tamamı doğru ise sıradaki öğrenme faaliyetine geçiniz.

47
 MODÜL DEĞERLENDİRME

MODÜL DEĞERLENDİRME
PERFORMANS TESTİ (YETERLİK ÖLÇME)
Modül ile kazandığınız yeterliği aşağıdaki kriterlere göre değerlendiriniz. mmmm
DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ Evet Hayır
Demirleri hazırlamak
A) Demir çeşitlerini öğrendiniz mi ?
B) Demirleri çaplarına göre ayırabilir misiniz?

Demir yüzeylerini temizleme araçları

A) Demir yüzeyini temizleme araçlarını tanıdınız mı?
B) Demir yüzeyini temizleme araçlarını doğru kullandınız mı?

Demir düzeltme ve bükme araçları

A) Demir düzeltme ve bükme araçlarını tanıdınız mı?
B) Boru, demirci anahtarı, madırga, etriye tapma aparatı ve elektrikli
otomatik bükme makinesini doğru kullandınız mı?
Demirleri bağlama araç ve gereçleri
A) Demirleri bağlama araç ve gereçlerini tanıdınız mı?
B) Kerpeteni doğru kullandınız mı?

Projeye ait malzemeler

A) Projeden malzeme cinslerini doğru aldınız mı?
B) Projeden malzeme ölçülerini doğru aldınız mı?

Teknik uygulama kuralları

A) Düz bir doğru çizdin mi?
B) Üç – dört – beş kuralını doğru uyguladınız mı?

Aplikasyon
A) Proje yönünü doğru uyguladınız mı?
B) Aks ölçülerini ip iskelesine doğru aktardınız mı?

DEĞERLENDİRME

Yaptığınız değerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa öğrenme faaliyetlerini

tekrarlayınız.

Modülü tamamladınız, tebrik ederiz. Öğretmeniniz size çeşitli ölçme araçları

uygulayacaktır. Öğretmeninizle iletişime geçiniz.

48
 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDIRME
Aşağıdaki sorularda bırakılan boşlukları doğru sözcüklerle tanımlayınız.
1. Betonarme yapılarda kayma ve çekme gerilmelerini karşılamak amacı ile beton içine
konulan, özel şekillendirilmiş çeliğe ……………………………………… denir.
A) Anahtar demiri
B) Pilye demiri
C) Etriye demiri
D) İnşaat demiri

2. Projede istenilen şekliyle, yapı elemanı içerisine ( kolon, kiriş v.b. ) konacak betonarme
demirinin şekillendirilmesi ve birleştirilmesi için
………………………………………………kullanılırlar.

A) Kol makası
B) Elektirikli makas
C) Çalışma tezgah ve sehpası
D) Demirleri işleme makinesı

49
 PERFORMANS DEĞERLENDİRME

PERFORMANS DEĞERLENDIRME
Aşağıdaki cümleleri doğru – yanlış şeklindedir. Doğru seçeneği işaretleyiniz.

SORULAR Doğru Yanlış

3 -Etriye yapma aparatı tezgaha sabitlenmelidir.
4 – Etriye ve pilye bükme işleminde istenilen açılara dikkat
edilmelidir.
5 – İnşaat demirleri sadece temel ve kolonlarda kullanılır.
6 – Madırga ile demir düzeltme işlemi yapılır.
7 – Demir düzeltilecek yüzey çok pürüzlü olmalıdır.
8 – Düzeltme işlemi yapılırken demirleri ezmemeliyiz.
9 – Küçük makas Ø 8 lik demirlerin kesilmesinde kullanılır.
10 – Kol makası Ø 14 ve daha kalın demirlerin kesilmesinde
kullanılır.
11 – Tel fırça likit temizleyicidir.
12 – Demirleri bir birine bağlamak için demirci kerpeteni kullanılır.
13 - Demirleri bir birine bağlamak için Ø 14 lük demir kullanılır.
14 – Kat planında en ve boy ölçüleri vardır.
15 – Kiriş, döşeme ve kolon arasındaki taşıyıcı yapı elemanıdır.
16 – Küçültme ölçeklerinde, gerçek ölçü, çizilen ölçü ile ölçeğin
çarpılması ile bulunur.
17 – Projede yazılan ölçüler çizim ölçüleridir.
18 – Sıkıştırma bölgesi sadece kirişlerde uygulanır.
19 – Statik proje yapının / binanın taşıyıcı sistemin hesap ve
çizimlerinden oluşur.
20 – Bir doğrunun çizilebilmesi için en az iki noktaya ihtiyaç vardır.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı, cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Hatalı olanlar için ilgili konuyu
tekrarlayınız. Tamamı doğru ise, sizi tebrik ederiz, ilgili kişilerle görüşerek sırası gelen
modüle geçiniz.

50
CEVAP ANAHTARLARI

CEVAP ANAHTARLARI
ÖĞRENME FAALİYETİ-1’İN CEVAP ANAHTARI

SORULAR CEVAPLAR

1 C
2 A
3 B
4 B
5 A
6 D
7 B
8 D
9 D
10 D
11 A
12 B
13 A
14 C
15 B
16 C
17 B
18 A
19 C

1 YANLIŞ
2 YANLIŞ
3 DOĞRU
4 YANLIŞ
5 DOĞRU
6 DOĞRU
7 YANLIŞ
8 YANLIŞ
9 DOĞRU
10 YANLIŞ
11 DOĞRU
12 YANLIŞ
13 YANLIŞ
14 DOĞRU

51
ÖĞRENME FAALİYETİ -2’NİN CEVAP ANAHTARI

SORULAR CEVAPLAR

1 C
2 D
3 B
4 A
5 D
6 D
7 C
8 B
9 B
10 C
11 D
12 A
13 B
14 C
15 C
16 D
17 C
18 D

SORULAR CEVAPLAR

1 YANLIŞ
2 DOĞRU
3 DOĞRU
4 DOĞRU
5 YANLIŞ
6 DOĞRU
7 YANLIŞ
8 DOĞRU
9 DOĞRU
10 DOĞRU
11 DOĞRU
12 DOĞRU

52
MODÜL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI

SORULAR CEVAPLAR

1 D
2 C
3 DOĞRU
4 DOĞRU
5 YANLIŞ
6 DOĞRU
7 YANLIŞ
8 DOĞRU
9 DOĞRU
10 DOĞRU
11 YANLIŞ
12 DOĞRU
13 YANLIŞ
14 DOĞRU
15 DOĞRU
16 DOĞRU
17 YANLIŞ
18 YANLIŞ
19 DOĞRU
20 DOĞRU

53
 ÖNERİLEN KAYNAKLAR

ÖNERİLEN KAYNAKLAR
¾ ERARSLAN Adnan, Bina Bilgisi, Milli Eğitim Basımevi, Ankara, 2000.
¾ OYMAEL Sabit, Yapı Bilgisi I, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 2003.
¾ OYMAEL Sabit, Yapı Bilgisi II, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 2003.
¾ OYMAEL Sabit, Yapı Bilgisi III, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 2003.
¾ Çevrenizdeki mimarlık büroları.
¾ Çevrenizdeki mühendislik büroları.
¾ Çevrenizdeki inşaat şantiyeleri.
¾ İlinizde / ilçenizde bulunan mimarlık, mühendislik odalası şubeleri.
¾ Yakınınızda bulunan inşaat firmaları.
¾ Atelyede daha önce yapılmış çalışmalar.

1
 KAYNAKÇA

KAYNAKLAR
¾ ACAR Ali, İnşaat Ustaları Için Kurs Notları, Emka katbaacılık, T.M.M.O.B.
İnşaat mühendisleri odası İzmir şubesi yayınları no : 46, İzmir 2004.
¾ ERARSLAN Adnan, Bina Bilgisi, Milli Eğitim Basımevi, Ankara, 2000.
¾ ERGEN Bahri Yaşar, Bina Bilgisi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1986.
¾ NOGAY Sami, Meslek Bilgisi II, Tekışık Matbaası, Ankara, 1994.
¾ İnşaat ustaları için kurs notları, T.M.M.O.B. İnşaat mühendisleri odası Adana
şubesi ve Türkiye Hazır Beton Birliği tarafından hazırlanmıştır, Adana, 2005.
¾ OYMAEL Sabit, Yapı Bilgisi I, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 2003.
¾ OYMAEL Sabit, Yapı Bilgisi II, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 2003.
¾ OYMAEL Sabit, Yapı Bilgisi III, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 2003.
¾ ÖCAL Emin, PANCARCI Ali, Yapı Teknik Resmi Cilt I, Birsen yayınevi,
İstanbul, 1997.
¾ ÖCAL Emin, PANCARCI Ali, Yapı Teknik Resmi Cilt II, Birsen yayınevi,
İstanbul, 1998.
¾ ÖZCAN Köksal, Yapı, Duygu büro, Ankara, 1992.
¾ TAYMAZ Haydar, Yapı Bilgisi III, Oğul Matbaacılık, İstanbul, 1992.
¾ EREN Cevdet, Mimar, Erenler Proje Lmt. Şti. Salihli / Manisa,2005.
¾ TOSUN Cengiz, Müteahhit, CE – ME İnşaat Lmt. Şti. Salihli / Manisa,2005.